ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-42-45

ΚΕΙΜΕΝΟ 42 σελ.
1
ΚΕΙΜΕΝΟ 42
Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident,
dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem
non credendo confirmaverunt; quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi
verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse
dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam
stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non
fateatur.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Υπάρχουν μερικοί σ’ αυτήν τη Σύγκλητο, που είτε δε βλέπουν αυτά, τα οποία
πλησιάζουν απειλητικά, είτε προσποιούνται ότι δε βλέπουν αυτά, τα οποία βλέπουν·
αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του Κατιλίνα με τις επιεικείς τους αποφάσεις και ενίσχυσαν
τη συνωμοσία που γεννιόταν με το να μη πιστεύουν στην ύπαρξή της. Ενεργώντας υπό
την επιρροή τους πολλοί, όχι μόνο αχρείοι, αλλά και άπειροι, αν τον είχα τιμωρήσει, θα
έλεγαν ότι αυτό έγινε με σκληρό και τυραννικό τρόπο. Τώρα καταλαβαίνω ότι, αν αυτός
φτάσει στο στρατόπεδο του Μανλίου, όπου κατευθύνεται, κανείς δε θα είναι τόσο
ανόητος, που (:ώστε) να μη βλέπει ότι έγινε συνωμοσία, κανείς τόσο αχρείος, που
(:ώστε) να μην το ομολογεί.

ΚΕΙΜΕΝΟ 42 σελ. 2
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ :
*sum - fui - esse = είμαι
immineo, - , - , imminere 2= πλησιάζω απειλητικά
video - vidi - visum – videre 2 = βλέπω
dissimulo, dissimulavi, dissimulatum, dissimulare 1= προσποιούμαι ότι δεν υπάρχει κάτι που υπάρχει,
αποκρύπτω
alo - alui - alitum (altum) - alere 3= εκτρέφω
*nascor - natus sum (μετοχή μέλλοντα nasciturus) - natum - nasci (αποθετικό) 3= γεννιέμαι
credo - credidi - creditum - credere 3= πιστεύω
confirmo , confirmavi, confirmatum, confirmare 1= επιβεβαιώνω
*sequor - secutus sum - secutum - sequi (αποθετικό) 3= ακολουθώ (εδώ : auctoritatem alicuius
sequor=ενεργώ κάτω από την επιρροή κάποιου)
animadverto - animadverti - animadversum - animadvertere 3= παρατηρώ (εδώ : animadverto in
aliquem=τιμωρώ κάποιον
*fio- factus sum - fieri = γίνομαι.
*dico - dixi - dictum - dicere 3= λέγω
intellego (intelligo) - intellexi - intellectum – intellegere 3= καταλαβαίνω
pervenio - perveni - perventum - pervenire 4= φθάνω
intendo - intendi - intentum (intensum) - intendere 3= κατευθύνομαι
*fateor - fassus sum - fassum - fateri (αποθετικό) 2= ομολογώ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α΄ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
Catilina, ae (Α) =Κατιλίνας crudeliter (crudelius, crudelissime<crudelis)=με
sententia, ae (Θ) =γνώμη, άποψη, απόφαση σκληρότητα
Β΄ΚΛΙΣΗ regie (<regius, δεν σχηματίζει παραθετικά)=
castra, orum (OYD) (m;ono plhu.) =στρατόπεδο τυραννικά
Γ΄ ΚΛΙΣΗ Nunc =τώρα
ordo, ordinis (A) =τάξη (εδώ : η Σύγκλητος) quo (αναφ.τοπικό)=όπου
coniuratio, coniurationis (Θ) =συνομωσία tam=τόσο
auctoritas, auctoritatis (Θ)=κύρος, επιρροή
Ε΄ ΚΛΙΣΗ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ :
spes, spei (Θ)=ελπίδα in +ΑΦ=σε (στάση, εδώ μεταφορικά: in hoc ordine
=σε αυτή τη Σύγκλητο)
ΕΠΙΘΕΤΑ : in +ΑΙΤ : εδώ στη φράση "si in hunc
mollis, -is,-e (mollior, mollissimus)=μαλακός, εδώ : animadvertissem" δηλώνει εχθρική διάθεση
επιεικής in +ΑΙΤ =σε, προς (κίνηση προς τόπο : in Manliana
*multus,-a,-um=πολύς (multus, plus(ουδ. μόνο), castra = στο στρατόπεδο του Μανλίου)
plurimus / πληθυντικός αριθμός : multi-plures (3
γένη)-plurimi, βλ. κλίση του plures,es,a) ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ :
improbus,-a,-um (improbior, improbissimus)= aut (διαζευκτ)=ή, είτε
αχρείος non solum ... verum etiam (αντιθετική επιδοτική
imperitus,-a,-um (imperitior, imperitissimus)= σύνδεση)=όχι μόνο… αλλά και
άπειρος si (υποθετ.καταφατικός)=αν
stultus,-a,-um (stultior, stultissimus)=ανόητος et (συμπλ. )=και
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
nonnullus, -a, -um (αόριστη)=κάποιος (στον
πληθυντικό nonnulli, -ae,-a =μερικοί)
hic, haec, hoc (δεικτ.)=αυτός
qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
is, ea, id (οριστ.)=αυτός
iste, ista, istud (δεικτ.)=αυτός
*nemο (αορ. ουσιαστική)=κανένας
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
 Nonnulli sunt in hoc ordine : κύρια πρόταση κρίσεως

sunt : ρ., Nonnulli : υποκείμενο του ρ., in ordine : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε
τόπο (μεταφορικά) στο ρ., hoc : επιθετικός προσδιορισμός στο ordine
 qui aut ea non videant

Δευτερεύουσα αναφορική συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως προσδιορισμός το Nonnulli. Εισάγεται με
την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με Υποτακτική, όπως και οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το
αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα (videant), γιατί εξαρτάται από ρήμα
αρκτικού (sunt). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που
εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή
της πιθανής πραγματοποίησής του.(συνδέεται με την αναφορική συμπερασματική πρόταση (qui) aut ea
dissimulent με τους διαζευκτικούς συνδέσμους aut…aut)
non videant : ρ., qui : υποκείμενο του ρ., ea : αντικείμενο του ρ.
 quae imminent
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο ea. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae.
Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.
imminent : ρ., quae : υποκείμενο του ρ.
 aut (qui) ea dissimulent

Δευτερεύουσα αναφορική συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως προσδιορισμός το Nonnulli. Εισάγεται με
αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα (dissimulent), γιατί εξαρτάται από ρήμα
αρκτικού (sunt). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που
εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή
της πιθανής πραγματοποίησής του. (συνδέεται με την αναφορική συμπερασματική πρόταση qui aut ea non
videant με τους διαζευκτικούς συνδέσμους aut…aut)
dissimulent : ρ., (qui : υποκείμενο του ρ.), ea : αντικείμενο του ρ.
 quae vident
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο ea. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae.
vident : ρ., (nonnulli / ei : υποκείμενο του ρ.), quae : αντικείμενο του ρ.
 qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt : κύρια πρόταση κρίσεως (η αναφορική αντωνυμία qui
μετά από ισχυρό σημείο στίξης-άνω και κάτω τελεία-ισοδυναμεί με δεικτική αντωνυμία (qui=ei, hi) και δεν
εισάγει αναφορική πρόταση)
aluerunt : ρ., qui : υποκείμενο του ρ., spem : αντικείμενο του ρ., Catilinae : γενική υποκειμενική στο spem,
sententiis : αφαιρετική (οργανική) του μέσου στο aluerunt, mollibus : επιθετικός προσδιορισμός στο sententiis
 coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : κύρια πρόταση κρίσεως

confirmaverunt : ρ., coniurationem : αντικείμενο του ρ. confirmaverunt και υποκείμενο της μετοχής nascentem,
nascentem : επιθετική μετοχή, συνημμένη ως επιθετικός προσδιορισμός στο coniurationem ή χρονική μετοχή
συνημμένη στο coniurationem, δηλώνει το σύγχρονο, non credendo : αφαιρετική γερουνδίου ως αφαιρετική
(οργανική) του τρόπου στο ρ., (nasci : εννοούμενο ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του σουπίνου non
credendo, με υποκείμενό του το coniurationem)
 quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, crudeliter et regie id
factum esse dicerent : κύρια πρόταση κρίσεως (η αναφορική αντωνυμία quorum μετά από ισχυρό σημείο
στίξης-άνω τελεία-ισοδυναμεί με δεικτική αντωνυμία (qui=eorum, horum) και δεν εισάγει αναφορική
πρόταση)
dicerent : ρ., multi : υποκείμενο του ρ., factum esse : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του dicerent
(ετεροπροσωπία), id : υποκείμενο του απαρεμφάτου factum esse, (non solum) improbi (verum etiam) imperiti :
παραθέσεις στο multi (συνδέονται με επιδοτική αντιθετική σύνδεση non solum…verum etiam), secuti :
αιτιολογική (ή τροπική) μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο multi, quorum : γενική κτητική (ή υποκειμενική)
στο auctoritatem, auctoritatem : αντικείμενο της μετοχής secuti, crudeliter (et) regie : επιρρηματικοί
προσδιορισμοί του τρόπου στο factum esse
 si in hunc animadvertissem : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, καταφατική. βλ. πιο κάτω για την
ανάλυση του υποθετικού λόγου
animadvertissem : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), in hunc : εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο
ρ. animadvertissem
Η παραπάνω πρόταση και η προηγούμενη κύρια σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
υπόθεση : si in hunc animadvertissem =si + υποτακτική υπερσυντελίκου
απόδοση : quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, crudeliter et
regie id factum esse dicerent = υποτακτική παρατατικού
Είδος : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν ή η
υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης)
 Nunc intellego neminem tam stultum fore, neminem tam improbum : κύρια πρόταση κρίσεως
intellego :ρ., fore : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία), neminem-neminem : υποκείμενα
του fore (ετεροπροσωπία), stultum - improbum: κατηγορούμενα στα neminem-neminem, tam - tam :
επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στα stultum – improbum, Nunc : επιρρηματικός προσδιορισμός του
χρόνου στο ρ.
 si iste in Manliana castra pervenerit: δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, καταφατική. βλ. πιο κάτω για την
ανάλυση του υποθετικού λόγου
pervenerit : ρ., iste : υποκείμενο του ρ. pervenerit, in castra : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
κίνησης προς τόπο στο ρ., Manliana : επιθετικός προσδιορισμός στο castra
Η παραπάνω πρόταση και η προηγούμενη κύρια σχηματίζουν εξαρτημένο υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει
ως εξής :
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Μεταφορά στον ευθύ λόγο – αναγνώριση υποθετικού λόγου
Ο υποθετικός λόγος είναι εξαρτημένος από το intellego :
υπόθεση : si pervenerit =si+υποτακτική παρακειμένου
απόδοση : fore =ειδικό απαρέμφατο μέλλοντα
Στον ευθύ λόγο σε μετατρέπεται σε :
υπόθεση : si+οριστική συντελεσμένου μέλλοντα
απόδοση : οριστική μέλλοντα
Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, nemo tam stultus erit, qui non videat coniurationem esse
factam, nemo tam improbus, qui non fateatur.
είδος : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον με υπόθεση προτερόχρονη της απόδοσης.
Κατά τη μεταφορά στον ευθύ λόγο οι υποτακτικές non videat και non fateatur παραμένουν, αφού ανήκουν σε
αναφορικές-συμπερασματικές προτάσεις.
 quo intendit
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο in Manliana castra. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα
quo. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν. (παρά την ύπαρξη πλαγίου
λόγου, η πρόταση διατηρεί την Οριστική, γιατί λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο).
intendit : ρ., (iste : υποκείμενο του ρ.), quo : επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (της κίνησης προς τόπο)
στο ρ. intendit
 qui non videat coniurationem esse factam

Δευτερεύουσα αναφορική συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως προσδιορισμός στο neminem. Εισάγεται με
αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα (non videat), γιατί εξαρτάται από αρκτικό
χρόνο (το απαρέμφατο fore θεωρείται αρκτικού χρόνου εξαρτώμενο από το intellego). Ισχύει ιδιομορφία στην
ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή
(συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
non videat : ρ., qui : υποκείμενο του ρ., esse factam : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. (ετεροπροσωπία),
coniurationem : υποκείμενο του esse factam
 qui non fateatur

Δευτερεύουσα αναφορική συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως προσδιορισμός στο neminem. Εισάγεται με
αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Ενεστώτα (non fateatur), γιατί εξαρτάται από
αρκτικό χρόνο (το απαρέμφατο fore θεωρείται αρκτικού χρόνου εξαρτώμενο από το intellego). Ισχύει ιδιομορφία
στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του
ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής
πραγματοποίησής του.
non fateatur : ρ., qui : υποκείμενο του ρ., (esse factam : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ.
(ετεροπροσωπία), coniurationem : υποκείμενο του esse factam)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. ordine, spem, mollibus sententiis, coniurationem, nascentem, auctoritatem, multi, improbi, imperiti,
Manliana, stultum, improbum : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
2. mollibus, nascentem, multi, improbi, imperiti, Manliana, stultum, improbum : να γραφούν οι αντίστοιχοι
τύποι στα άλλα γένη.
3. ordine, spem, Catilinae, mollibus sententiis, coniurationem nascentem, auctoritatem, multi, Manliana
castra, stultum : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : nonnulli, hoc, ea(α΄), quae(α΄),
quae(β΄), qui(α΄), quorum, hunc, id, iste, neminem, qui(β΄) : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου
αριθμού.
5. nonnulli, hoc, ea(α΄), quae(α΄), quae(β΄), qui(α΄), quorum, hunc, id, iste, qui(β΄) : να γραφεί ο αντίστοιχος
τύπος στα άλλα γένη.
6. nonnulli, hoc, ea(α΄), quae(α΄), quorum, iste, neminem : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που
βρίσκονται
7. iste : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος
8. mollibus, multi, improbi, imperiti, crudeliter, regie, stultum, improbum : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος
στους άλλους βαθμούς
9. mollibus, multi, improbi, imperiti, stultum, improbum : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς το επίρρημα
που παράγεται από το παραπάνω επίθετο
10. crudeliter, regie : να γραφεί το επίθετο από το οποίο παράγεται το παραπάνω επίρρημα σε όλους τους
βαθμούς στην αφαιρετική ενικού του ουδετέρου
11. α) multi : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο ουδέτερο γένος
β) mollibus : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στον ενικό αριθμό του αρσενικού γένους
12. Nα γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :
videant : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
vident : β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της μέσης φωνής
dissimulent : γ΄ενικό του μέλλοντα της προστακτικής της ίδιας φωνής και γενική του γερουνδίου
aluerunt : γ΄πληθυντικό του παρατατικού και του υπερσυντελίκου της οριστικής της μέσης φωνής
nascentem : γ΄ενικό του μέλλοντα και του παρακειμένου της υποτακτικής
credendo : β΄ενικό του ενεστώτα και του παρακειμένου της οριστικής και των δυο φωνών
confirmaverunt : ονοματικοί τύποι
secuti : ονοματικοί τύποι
animadvertissem : α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της μέσης φωνής
factum esse : β΄ενικό του ενεστώτα της προστακτικής και των δυο φωνών
dicerent : α΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων της υποτακτικής και των δυο φωνών
intellego : β΄ενικό του ενεστώτα και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής της μέσης φωνής
pervenerit : β΄ενικό του υπερσυντελίκου της υποτακτικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (στο
αρσενικό γένος)
intendit : γ΄ενικό του παρατατικού όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
fore : β΄πληθυντικό του μέλλοντα της προστακτικής
videat : απαρέμφατα όλων των χρόνων και των δυο φωνών
esse factam : β΄ενικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
fateatur : μετοχές όλων των χρόνων στην αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού του αρσενικού γένους
13. videant, vident, dissimulent, aluerunt, confirmaverunt, animadvertissem, dicerent, intellego, pervenerit,
intendit, videat, fateatur : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
14. videant, vident, dissimulent, aluerunt, confirmaverunt, animadvertissem, factum esse, dicerent,
intellego, pervenerit, videat, esse factam : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόν
περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
15. videant, dissimulent, animadvertissem, dicerent, pervenerit, videat, fateatur : να γραφεί ο αντίστοιχος
τύπος της οριστικής
16. vident, aluerunt, confirmaverunt, intellego, intendit : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
17. videant, vident, dissimulent, aluerunt, nascentem, confirmaverunt, animadvertissem, factum esse,
dicerent, intellego, pervenerit, intendit, fore, videat, esse factam, fateatur : να αντικατασταθούν χρονικά
οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) :

quorum, secuti, improbi, regie, factum esse, iste, quo, neminem(α΄), stultum, coniurationem(β΄).
2. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo
confirmaverunt; : να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση της περιόδου.
3. in hoc ordine, in Manliana castra : να αντικατασταθούν από τα : α) domus β) Athenae γ) Roma, ώστε να
εκφράζεται η ίδια επιρρηματική σχέση.
4. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το
υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant
β) aut ea, quae vident, dissimulent:
γ) qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt
δ) qui coniurationem nascentem confirmaverunt;
ε) crudeliter et regie id factum esse dicerent (a me).
στ) qui non videat (a Catilina) coniurationem esse factam
ζ) qui non videat coniurationem esse factam : να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική.
5. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με
όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt
β) quorum auctoritatem secuti multi, ... dicerent.
6. quorum auctoritatem secuti multi, ... dicerent : α) να μετατραπεί η μετοχή σε προσδιορισμό του τρόπου
εκφερόμενο με γερούνδιο β) στην πρόταση που θα προκύψει να γίνει γερουνδιακή έλξη
7. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί ο
επιθετικός προσδιορισμός σε αναφορική πρόταση.
8. crudeliter et regie id factum esse dicerent : να μεταφερθεί το απόσπασμα στον ευθύ λόγο.
9. Να μεταφερθούν τα αποσπάσματα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :
α) Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent:
εξάρτηση :
 Cicero dicit
 Cicero dixit
β) qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo
confirmaverunt;
εξάρτηση :
 Cicero dicit
γ) quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem,
crudeliter et regie id factum esse dicerent.
εξάρτηση :
 Cicero dicit
δ) Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non
videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.
εξάρτηση :
 Cicero dicit
 Cicero dixit
10. quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc
animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent : α) να αναγνωρισθεί ο υποθετικός
λόγος β) να μετατραπεί σε ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν και σε υπόθεση δυνατή ή πιθανή
11. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore,
qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur : α) να
μεταφερθεί το απόσπασμα στον ευθύ λόγο και να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος β) να μετατραπεί η
υποθετική πρόταση σε μετοχή γ) ο υποθετικός λόγος να μετατραπεί σε υπόθεση αντίθετη του πραγματικού
στο παρόν και σε υπόθεση δυνατή ή πιθανή (στον ευθύ λόγο)
12. Να αναγνωρισθούν οι αναφορικές προτάσεις των αποσπασμάτων :
α) Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent:
β) Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non
videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.
13. qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo
confirmaverunt; : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε
δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο cum ιστορικό που θα δηλώνει το προτερόχρονο
β) η δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα προκύψει να μετατραπεί σε χρονική μετοχή.
14. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent :
να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρ. sunt στον Παρατατικό.
15. quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc
animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί η φράση non solum improbi verum etiam imperiti σε αναφορική πρόταση.
ΚΕΙΜΕΝΟ 43
Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infelix senecta
traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? Qui potuisti populari hanc terram,
quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Quamvis infesto
et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit: “intra
illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique”? Ergo ego nisi
peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera in libera patria mortua
essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis,
aut immatura mors aut longa servitus manet.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Μήπως ήρθα σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδό σου; Σε τέτοιο σημείο με
κατάντησε η μακρόχρονη ζωή μου και τα δυστυχισμένα μου γηρατειά, ώστε να σε δω
πρώτα εξόριστο κι έπειτα εχθρό (της πατρίδας); Πώς μπόρεσες να λεηλατήσεις αυτή τη
χώρα που σε γέννησε και σε ανέθρεψε; Δε σου πέρασε η οργή τη στιγμή που πατούσες (:
περνούσες) τα σύνορα της πατρίδας (σου); Παρόλο που είχες φτάσει με εχθρική και
απειλητική διάθεση, γιατί, όταν είδες τη Ρώμη, δε σου πέρασε από το μυαλό: “μέσα σ’
εκείνα τα τείχη βρίσκονται το σπίτι και οι θεοί μου, η μάνα, η σύζυγος και τα παιδιά
(μου)”; Λοιπόν, αν εγώ δε σε είχα γεννήσει, η Ρώμη δε θα βρισκόταν πολιορκημένη . αν
δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτα πια δεν μπορώ να
πάθω κι ούτε θα είμαι για πολύ ακόμη τόσο (πολύ) δυστυχισμένη: αντίθετα, αυτούς, αν
συνεχίσεις (: αν κατευθυνθείς προς τα εδώ), τους περιμένει είτε πρόωρος θάνατος είτε
μακρόχρονη σκλαβιά.
venio - veni - ventum - venire 4= έρχομαι
traho - traxi - tractum - trahere 3= τραβώ
video - vidi - visum - videre 2= βλέπω
*possum - potui - posse = μπορώ
populor (αποθετικό) 1= λεηλατώ
gigno - genui - genitum - gignere 3= γεννώ
alo - alui - alitum (altum) - alere 3= εκτρέφω
*ingredior - ingressus sum - ingressum - ingredi (αποθετικό) 3-15= εισέρχομαι
cado - cecidi - casum - cadere 3= πέφτω
pervenio - perveni - perventum - pervenire 4= φθάνω
*succurrit (απρόσωπο) 3= μου έρχεται κάτι στο μυαλό
*pario - peperi - partum (μετοχή μέλλοντα pariturus) - parere 3-15= γεννώ
oppugno 1= πολιορκώ
habeo - habui - habitum - habere 2= έχω, θεωρώ
*morior - mortuus sum (μετοχή μέλλοντα moriturus) - mortuum - mori (αποθετικό) 3-15= πεθαίνω
*patior - passus sum - passum - pati (αποθετικό) 3-15= ανέχομαι, υπομένω
pergo - perrexi - perrectum - pergere 3= κατευθύνομαι προς
maneo - mansi - mansum - manere 2= περιμένω
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : minax (μονοκατάληκτο γ΄ κλ.-minacior,
Α΄ΚΛΙΣΗ minacissimus)=απειλητικός
vita, ae=ζωή *liber, libera, liberum (liberior,
*senecta, ae και senectus, senectutis (γ΄ κλίση) liberrimus)=ελεύθερος
(Θ)=το γήρας, τα γηρατειά *miserrimus : υπερθετικός του miser, misera,
terra, ae=γη, χώρα, patria, ae=πατρίδα miserum (miserior, miserrimus)=άθλιος,
ira, ae=οργή, Roma, ae=Ρώμη δυστυχισμένος
Β΄ΚΛΙΣΗ immaturus, a, um (δεν σχηματίζει
castra, castrorum (μόνο πληθ.)=στρατόπεδο παραθετικά)=πρόωρος
animus, i =ψυχή ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
liberi, orum (Α) (μόνο πληθ.)=τα παιδιά tuus,a,um (κτητ)=δικός σου, hic, haec, hoc
*filius, ii και i , κλητ.εν. filie και fili=γιος (δεικτ.)=αυτός, ego(προσ)=εγώ
Γ΄ΚΛΙΣΗ qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
hostis, hostis (A)=εχθρός ille, illa, illud(δεικτ) =εκείνος, meus, mea, meum
ex(s)ul, ex(s)ulis (A)=εξόριστος (κτητ.)=δικός μου nihil (αόρ)=τίποτε
finis, finis (A)=τέλος, στον πληθ. fines, finium=τα ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
σύνορα, η χώρα primum (υπερθετικός του prae, prius,
moenia, ium (ΟΥΔ) (μόνο πληθ.)=τα τείχη primum)=πρώτα, deinde =έπειτα, Qui (ερωτ.)=πώς;
*penates, penatium (Α) (μόνο πληθ., ο ενικός cur (ερωτ.)=γιατί;, iam =πιά, ήδη, diu (diutius,
penas, penatis άχρηστος)=οι θεοί του σπιτιού, οι diutissime)=για πολύ, contra =αντίθετα
εφέστιοι θεοί ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ :
*mater, matris (Θ) γεν πληθ. matrum=μητέρα et (συμπλ.): και, ut (συμπερ.)=ώστε
coniunx , coniungis (Θ)=η σύζυγος atque (συμπλ.)=και, quamvis (παραχωρ.)=αν και,
mors, mortis (Θ)=θάνατος παρόλο που, cum καθαρά χρονικός+οριστική=όταν
servitus, servitutis (Θ)=δουλεία ac (συμπλ.)=και, -que (συμπλ. εγκλιτικός)=και
Δ΄ΚΛΙΣΗ ergo (συμπερ. παρατακτ.)=επομένως
conspectus, conspectus (Α)=όψη, θέα (εδώ : cum nisi (υποθετ αρνητικός)=αν δεν, nec (συμπλ.)=ούτε,
in conspectu Roma fuit=όταν είδες τη Ρώμη) at (αντιθ.)=αλλά, si (υποθετ.καταφατικός)=αν,
*domus, domus (Θ)=οίκος, σπίτι nec(συμπλ.)=ούτε, aut (διαζευκτ)=ή, είτε
ΕΠΙΘΕΤΑ : ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ :
captivus,a,um (δεν σχηματίζει ad +ΑΙΤ=σε, προς (κίνηση προς : ad hostem =σε εχθρό),
παραθετικά)=αιχμάλωτος in +ΑΦ=σε (στάση : in castris tuis =στο στρατόπεδό σου,
longus,a,um (longior, longissimus)=μακρύς, in libera patria= σε ελεύθερη πατρίδα, στάση ή
εντοπισμός σε κατάσταση : in hoc =σε αυτό το σημείο,
μακρόχρονος
τόπος μεταφορικά : cum Roma in conspectu fuit=όταν η
infelix (μονοκατάληκτο γ΄ κλ.-infelicior, Ρώμη «βρέθηκε στη θέα σου», όταν είδες τη Ρώμη)
infelicissimus)=δυστυχισμένος intra +ΑΙΤ = μέσα σε (intra illa moenia =μέσα σε εκείνα
infestus,a,um (infestior, infestissimus)=εχθρικός τα τείχη)
 Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?
Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Εισάγεται με το ερωτηματικό μόριο num, γιατί περιμένουμε
αρνητική απάντηση (ρητορική ερώτηση). Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου
παρακειμένου(veni), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν, η δεύτερη χρόνου ενεστώτα (sum), γιατί αναφέρεται στο
παρόν.
veni : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.),ad hostem : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης προς
πρόσωπο στο veni
 (Num) ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Εισάγεται με το ερωτηματικό μόριο num, γιατί περιμένουμε
αρνητική απάντηση (ρητορική ερώτηση). Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου ενεστώτα
(sum), γιατί αναφέρεται στο παρόν. (Οι δύο ευθείες ερωτηματικές προτάσεις συνδέονται με το et)
sum : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), captiva : κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο του ρ. sum ego, in
castris : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο sum, tuis : επιθετικός προσδιορισμός
στο castris
 In hoc me longa vita et infelix senecta traxit?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.
Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (traxit), γιατί αναφέρεται στο
παρελθόν.
traxit : ρ., vita (et) senecta : υποκείμενα του ρ., me : αντικείμενο του ρ., longa : επιθετικός προσδιορισμός στο
vita, infelix : επιθετικός προσδιορισμός στο senecta, In hoc : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του
τόπου μεταφορικά (ή της κατάστασης) στο traxit
 ut primum exsulem deinde hostem te viderem

Δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο traxit.
Εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με υποτακτική (viderem), όπως
όλες οι συμπερασματικές, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση, χρόνου Παρατατικού,
γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (traxit). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το
αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη
δευτερεύουσα πρόταση)και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
viderem : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), te : αντικείμενο του ρ., exsulem - hostem: κατηγορούμενα στο
αντικείμενο του ρ. viderem “te”, primum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο viderem, deinde :
επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 Qui potuisti populari hanc terram?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα qui. Εκφέρεται με
οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (potuisti), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
potuisti : ρ., (tu : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου “populari”), populari : τελικό απαρέμφατο ως
αντικείμενο του potuisti (ταυτοπροσωπία), terram : αντικείμενο του του απαρεμφάτου “populari”, hanc :
επιθετικός προσδιορισμός στο terram, Qui : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρ.
 quae te genuit atque aluit

Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση, λειτουργεί ως παράθεση στο terram. Εισάγεται με την
αναφορική αντωνυμία quae. Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.
genuit : ρ., quae : υποκείμενο του ρ., te : αντικείμενο του ρ.
 atque (quae) aluit

Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση, λειτουργεί ως παράθεση στο terram. Εισάγεται με την
αναφορική αντωνυμία quae. Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.
(Οι δύο αναφορικές προτάσεις συνδέονται με το atque)
aluit : ρ., (quae : υποκείμενο του ρ., te : αντικείμενο του ρ.)
 Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής αγνοίας, απλή. Δεν εισάγεται με κανένα μόριο, για να δοθεί έμφαση.
Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (cecidit), γιατί αναφέρεται στο
παρελθόν.
Non cecidit : ρ., ira : υποκείμενο του ρ., tibi : δοτική προσωπική ηθική στο cecidit (λιγότερο ορθή άποψη :
αντικείμενο στο cecidit), ingredienti : χρονική μετοχή, συνημμένη στο tibi, δηλώνει το σύγχρονο, fines :
αντικείμενο της μτχ. “ingredienti”, patriae : γενική κτητική στο fines
 Quamvis infesto et minaci animo perveneras

Δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Εκφέρεται με Οριστική.
Η σύνταξη quamvis + οριστική είναι ποιητική μετακλασσική και παρά την οριστική εκφράζεται υποθετική
κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο χρόνος είναι
υπερσυντέλικος, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
perveneras : ρ., (tu : υποκείμενο του ρ.), animo : αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο ρ., perveneras, infesto
(et) minaci : επιθετικοί προσδιορισμοί στο animo
 cur tibi non succurrit ?

Ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα cur. Εκφέρεται με
οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου παρακειμένου (non succurrit), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
non succurrit : ρ. απρόσωπο, ως υποκείμενό του θεωρείται η επόμενη πρόταση του ευθέος λόγου “intra …
liberique”, tibi : δοτική προσωπική στο non succurrit, cur : επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρ.
 cum in conspectu Roma fuit

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο non succurit. Εισάγεται με
τον σύνδεσμο cum καθαρά χρονικό και εκφέρεται με Οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική
άποψη (δηλώνεται μόνο ο χρόνος), χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
fuit : ρ., Roma : υποκείμενο του ρ., in conspectu : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο
στο ρ. fuit
 “intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique” : κύρια πρόταση κρίσεως
sunt : ρ., domus (ac) penates, mater coniunx liberi(que) : υποκείμενα του ρ., mei : επιθετικός προσδιορισμός
στο penates, intra moenia : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο sunt, illa : επιθετικός
προσδιορισμός στο moenia
 ego nisi peperissem : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, αρνητική. βλ. πιο κάτω για την ανάλυση του
υποθετικού λόγου
peperissem :ρ., ego : υποκείμενο του ρ.
Η παραπάνω πρόταση και η επόμενη κύρια σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur
υπόθεση : ego nisi peperissem = nisi + υποτακτική υπερσυντελίκου
απόδοση : Roma non oppugnaretur = υποτακτική παρατατικού
Είδος : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού (η υπόθεση αναφέρεται στο παρελθόν και η απόδοση στο παρόν ή η
υπόθεση είναι προτερόχρονη της απόδοσης)
 Roma non oppugnaretur : κύρια πρόταση κρίσεως

non oppugnaretur : ρ., Roma : υποκείμενο του ρ.
 nisi filium haberem : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, αρνητική. βλ. πιο κάτω για την ανάλυση του
haberem : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), filium : αντικείμενο του ρ.
Η παραπάνω πρόταση και η επόμενη κύρια σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem.
υπόθεση : nisi filium haberem = nisi + υποτακτική παρατατικού
απόδοση : libera in libera patria mortua essem. = υποτακτική παρατατικού
Είδος : υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν
 libera in libera patria mortua essem : κύρια πρόταση κρίσεως

essem : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), libera (α΄) : κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρ. essem “ego”, mortua :
χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρ. essem “ego”, in patria : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο essem, libera (β΄): επιθετικός προσδιορισμός στο patria
 Ego nihil iam pati possum : κύρια πρόταση κρίσεως

possum : ρ., Ego : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου “pati”, pati : τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του
possum (ταυτοπροσωπία), nihil : αντικείμενο του απαρεμφάτου “pati”, iam : επιρρηματικός προσδιορισμός του
χρόνου στο ρ.
 nec diu miserrima futura sum : κύρια πρόταση κρίσεως

futura sum : ρ. (ενεργητική περιφραστική συζυγία), (ego : υποκείμενο του ρ.), miserrima : κατηγορούμενο στο
υποκείμενο του ρ. futura essem “ego”, diu : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 at contra hos aut immatura mors aut longa servitus manet : κύρια πρόταση κρίσεως
manet : ρ., (aut) mors (aut) servitus : υποκείμενα του ρ., hos : αντικείμενο του ρ., immatura : επιθετικός
προσδιορισμός στο mors, longa : επιθετικός προσδιορισμός στο servitus, contra : επιρρηματικός προσδιορισμός
του τρόπου στο manet
 si pergis : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, καταφατική. βλ. πιο κάτω για την ανάλυση του
pergis : ρ., (tu : υποκείμενο του ρ.)
Η παραπάνω πρόταση και η προηγούμενη κύρια σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.
υπόθεση: si pergis = si+οριστική ενεστώτα
απόδοση : hos...aut immatura mors aut longa servitus manet.= οριστική ενεστώτα
Είδος: ανοιχτή υπόθεση στο παρόν
1. captiva, longa(α΄), infelix, infesto, libera, libera, miserrima, immatura : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι
στον άλλο αριθμό
2. captiva, longa(α΄), infelix, infesto, libera(α΄), libera(β΄), miserrima, immatura : να γραφούν οι αντίστοιχοι
τύποι στα άλλα γένη.
3. hostem, captiva, castris tuis, longa vita, infelix senecta, exsulem, terram, ingredienti, fines, patriae, ira,
infesto et minaci animo, conspectu, Roma, moenia, domus, penates mei, mater, coniux, liberi, filium,
libera, miserrima, immatura mors, longa servitus : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : tuis, hoc, me, te, hanc, tibi, illa,
mei, ego, nihil, hos
5. tuis, hoc, me, te, hanc, tibi, illa, mei, ego, nihil, hos : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού.
6. tuis, hoc, hanc, illa, mei, hos : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
7. tuis, me, tibi, mei, ego : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
8. tuis, hoc, me, te, hanc, illa, mei, nihil, hos : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
9. mei : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος του ίδιου προσώπου για πολλούς κτήτορες
10. longa, infelix, infesto, libera(α΄), libera(β΄), miserrima, immatura : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους
άλλους βαθμούς
11. longa, infelix, infesto, libera, miserrima, immatura : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς τα επιρρήματα που
παράγονται από τα παραπάνω επίθετα
12. α) libera : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο ουδέτερο γένος
β) longa : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο αρσενικό γένος
veni : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της προστακτικής της ίδιας φωνής
sum : ονοματικοί τύποι
traxit : β΄πληθυντικό του μέλλοντα και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής της μέσης φωνής
viderem : μετοχές όλων των χρόνων και των δυο φωνών στην ονομαστική του πληθυντικού αριθμού του
ουδετέρου γένους
potuisti : γ΄ενικό του ενεστώτα και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής
populari : μετοχές όλων των χρόνων στην αιτιατική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους
genuit : α΄πληθυντικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
aluit : γ΄πληθυντικό του παρακειμένου της οριστικής και της υποτακτικής της μέσης φωνής
ingredienti : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
cecidit : απαρέμφατα όλων των χρόνων της ίδιας φωνής
perveneras : αιτιατική του γερουνδίου και αφαιρετική του σουπίνου
fuit : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα της προστακτικής
succurrit : απαρέμφατα όλων των χρόνων
sunt : β΄πληθυντικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων
peperissem : α΄ενικό του παρατατικού, του μέλλοντα και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
oppugnaretur : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
haberem : γ΄ενικό του παρατατικού της οριστικής και της υποτακτικής της μέσης φωνής
mortua : β΄ενικό του ενεστώτα και του μέλλοντα της οριστικής
essem : α΄πληθυντικό του παρατατικού της οριστικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
pati : γ΄ενικό του παρακειμένου και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής
possum : ονοματικοί τύποι
futura sum : γ΄πληθυντικό του παρακειμένου της υποτακτικής
pergis : β΄ενικό των συντελικών χρόνων όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
manet : β΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρακειμένου της οριστικής της ίδιας φωνής
14. veni, sum, traxit, viderem, potuisti, genuit, aluit, cecidit, perveneras, fuit, sunt, peperissem,
oppugnaretur, haberem, essem, possum, futura sum, pergis, manet : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον
άλλο αριθμό
15. traxit, viderem, genuit, aluit, peperissem, oppugnaretur, haberem, manet : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος
της άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου
του ρήματος)
16. viderem, peperissem, oppugnaretur, haberem, essem : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
17. veni, sum, traxit, potuisti, genuit, aluit, cecidit, perveneras, fuit, succurrit, sunt, possum, futura sum,
pergis, manet : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
18. veni, sum, traxit, viderem, potuisti, populari, genuit, aluit, ingredienti, cecidit, perveneras, fuit,
succurrit, sunt, peperissem, oppugnaretur, haberem, essem, pati, possum, futura sum, pergis, manet :
να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο
αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος)

captiva, primum, exsulem, populari, tibi(α΄), ingredienti, animo, tibi(β΄), libera, mortua, nihil, pati,
miserrima, contra
2. Να αναγνωρισθούν όλοι οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί του κειμένου.
3. ad hostem : να αντικατασταθεί από τα : α) domus β) Athenae γ) Gallia, ώστε να εκφράζεται η ίδια
επιρρηματική σχέση.
4. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα (σε παρενθέσεις το
εννοούμενο υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?
β) quae te genuit atque aluit
γ) Ergo ego nisi (te) peperissem, Roma non oppugnaretur (a te);
5. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού αναλυθεί η μετοχή
σε δευτερεύουσα πρόταση(με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
6. Να αναγνωρισθούν οι ευθείες ερωτηματικές προτάσεις του κειμένου.
α) Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?
εξάρτηση :
 Mater rogat filium
 Mater rogabat filium
 Mater quaerit
 Mater quaerebat
β) In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?
εξάρτηση :
 Mater quaerit
 Mater quaerebat
γ) Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit?
εξάρτηση :
δ) Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?
εξάρτηση :
 Mater quaerit
 Mater quaerebat
ε) Cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit ?
εξάρτηση :
στ) “intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniux liberique”
εξάρτηση : Cur tibi non succurrit
ζ) Ergo nisi peperissem, Roma non oppugnaretur;
εξάρτηση : Mater filio dicit
η) nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem.
θ) Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum:
ι) at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.
εξάρτηση :
 Mater filio dicit
 Mater filio dixit
8. α) Να αναγνωρισθούν οι υποθετικοί λόγοι του κειμένου β) να μετατραπούν οι υποθετικές προτάσεις σε
υποθετικές μετοχές.
9. Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur ; : να μετατραπεί ο υποθετικός λόγος σε : α) ανοιχτή
υπόθεση στο παρελθόν και β) υπόθεση δυνατή ή πιθανή
10. nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. : να μετατραπεί ο υποθετικός λόγος σε : α)
ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον και β) υπόθεση δυνατή ή πιθανή
11. at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet. : να μετατραπεί ο υποθετικός λόγος
σε : α) υπόθεση αντίθετη του πραγματικού στο παρόν και β) υπόθεση δυνατή ή πιθανή
12. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις των αποσπασμάτων :
α) In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?
β) Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurit:
γ) “ Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram ” .
13. Οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις του κειμένου: α) να αναγνωρισθούν β) να μετατραπούν σε
αναφορικές μετοχές
14. ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού γίνουν οι εξής
μετατροπές : α) η δευτερεύουσα υποθετική πρόταση να μετατραπεί σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα
δηλώνει αιτιολογία πραγματική-αντικειμενικά αποδεκτή στο παρελθόν β) η κύρια πρόταση να δηλώνει το
πραγματικό στο παρόν γ) και οι δύο προτάσεις από αρνητικές να μετατραπούν σε καταφατικές.
15. Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού γίνουν οι εξής
μετατροπές : α) η πρώτη ευθεία ερωτηματική πρόταση να μετατραπεί σε δευτερεύουσα αιτιολογική που θα
δηλώνει αιτιολογία υποκειμενική και το προτερόχρονο β) η δεύτερη ευθεία ερωτηματική πρόταση να
μετατραπεί σε κύρια πρόταση κρίσεως, που θα δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.
16. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit? : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί η ευθεία ερωτηματική πρόταση σε δευτερεύουσα εναντιωματική.
17. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα απλή παραβολική.
18. In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? : να
αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μεταφερθεί το ρήμα της κύριας πρότασης στον Ενεστώτα.
19. Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα ώστε η δευτερεύουσα
πρόταση να δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.
ΚΕΙΜΕΝΟ 44
Haec est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae
stabilis esse potest; tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus
amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se
metui putet. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit
plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum. Hoc est quod
Tarquinium dixisse ferunt exulantem: "Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos
infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram".
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Τέτοια είναι η ζωή των τυράννων, στην οποία (:που σ’αυτήν) δεν μπορεί να υπάρξει
καμιά εμπιστοσύνη, καμιά αγάπη, καμία πίστη σε σταθερή φιλία: οι τύραννοι πάντα
υποπτεύονται και ανησυχούν για όλα. Δεν έχει καμία θέση η φιλία σ’ αυτούς. Γιατί δε
γνωρίζω ποιος μπορεί να αγαπά αυτόν, τον οποίο φοβάται, ή αυτόν, που νομίζει πως τον
φοβάται. Στους τυράννους εντούτοις (οι άνθρωποι) δείχνουν υποκριτικό σεβασμό,
τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν όμως ίσως, όπως συμβαίνει συνήθως,
χάσουν την εξουσία, τότε γίνεται κατανοητό πόσο τους έλειπαν οι φίλοι (:πόσο ήταν
στερημένοι από φίλους). Αυτό είναι που λένε ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος:
«Τότε (μόνο) κατάλαβα ποιους είχα αληθινούς (:πιστούς) φίλους και ποιους ψεύτικους,
όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε στον ένα ούτε στον άλλο».
suspicio, suspexi, suspectum, suspicere 3-15 =υποπτεύομαι
nescio - nescivi (nescii) - nescitum - nescire 4= δεν ξέρω
diligo - dilexi - dilectum - diligere 3= αγαπώ
metuo - metui - metutum - metuere 2= φοβάμαι
puto, putavi, putatum, putare 1= νομίζω, θεωρώ
colo - colui - cultum - colere 3= καλλιεργώ, λατρεύω, κατοικώ
*fio- factus sum - fieri = γίνομαι.
cado - cecidi - casum - cadere 3= πέφτω
intellego (intelligo) - intellexi - intellectum – intellegere3 = καταλαβαίνω
*dico - dixi - dictum - dicere 3= λέγω
*fero - tuli - latum - ferre = φέρω, αναφέρω
ex(s)ulo, ex(s)ulavi, ex(s)ulatum, ex(s)ulare 1=είμαι εξόριστος
habeo - habui - habitum - habere 2= έχω, θεωρώ
*refero - retuli (rettuli) - relatum - referre = παραδίδω, αναφέρω
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : fidus, a, um =πιστός (fidior, fidissimus)

Α΄ΚΛΙΣΗ infidus, a, um =άπιστος, ψεύτικος (δεν σχηματίζει
vita, ae =ζωή παραθετικά)
fiducia, ae= πίστη
benevolentia,ae= ευμένεια, καλή θέληση (εδώ : ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
nulla fiducia benevolentiae stabilis=καμία πίστη σε hic, haec, hoc (δεικτ.)=αυτός
σταθερή φιλία) qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
amicitia, ae =φιλία nullus,-a,-um (αορ.επιθ./αντων.επίθετο) =κανένας
gratia, ae =εύνοια, χάρη quis, quis, quid (ερωτημ)=ποιος;
Β΄ΚΛΙΣΗ ego(προσ)=εγώ
tyrannus, i =τύραννος neuter, neutra, neutrum (αορ./αντωνυμικό
*locus, -i =τόπος, στον πληθ. loci (Α)=χωρία επίθετο)= κανείς απ'τους δυο
βιβλίου και loca(ΟΥΔ)=τόποι
amicus, i=φίλος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
*Tarquinius, ii και -i, κλητ.-i=Ταρκύνιος semper =πάντα
Γ΄ΚΛΙΣΗ dumtaxat =τουλάχιστον, μόνο
caritas, tatis(Θ)=αγάπη, στοργή forte =ίσως
simulatio, onis (Θ)=προσποίηση, υποκρισία (εδώ : plerumque =συνήθως, ως επί το πλείστον
simulatione =υποκριτικά tum =τότε
tempus, oris (ΟΥΔ)=χρόνος quam (ερωτ.)=πόσο
Ε΄ ΚΛΙΣΗ iam =ήδη, πια
*fides, ei (Θ)=εμπιστοσύνη
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ :
ΕΠΙΘΕΤΑ : atque (συμπλ.)=και
stabilis, is, e =σταθερός, διαρκής (stabilior, enim (αιτιολ.παρατακτ)=γιατί, βέβαια, γάρ, aut
stabilissimus) (διαζευκτ.)=ή, είτε
omnis, is, e =όλος, πᾶς (δεν σχηματίζει παραθετικά) tamen (αντιθ.)=όμως
suspectus, a, um =ύποπτος (μετοχή παρακειμένου Quodsi (υποθ.)=αν όμως
του ρ. suspicio 3-15 =υποπτεύομαι, βλ. πιο πάνω ut (παραβολ.)=όπως
στα ρήματα, σχηματίζει παραθετικά : suspectior, cum καθαρά χρονικός+οριστική=όταν
suspectissimus)
sollicitus, a, um =ανήσυχος (solicitior, ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ :
solicitissimus) in +ΑΦ=σε (τόπου μεταφορικά : in qua =στην
*inops (μονοκατάληκτο γ΄ κλ., γεν. πληθ. οποία)
inopum)=αυτός που έχει έλλειψη από κάτι, a, ab +ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο : a quo =από τον
στερημένος (αναπληρώνει τα παραθετικά του από το οποίο)
συνώνυμο επίθετο egens : egentior, egentissimus) ad +ΑΙΤ=επί, για (χρόνου, χρονικής διάρκειας : ad
tempus =επί, για κάποιο χρονικό διάστημα)
 Haec est tyrannorum vita : κύρια πρόταση κρίσεως

est : ρ., vita : υποκείμενο του ρ., Haec : κατηγορούμενο στο υποκείμενο “haec”, tyrannorum : γενική
υποκειμενική στο vita
 in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest.
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο vita. Εισάγεται με το εμπρόθετο αναφορικό in qua.
potest : ρ., fides, caritas, fiducia : υποκείμενα του ρ. potest και του απαρεμφάτου esse, esse : τελικό
απαρέμφατο, ως αντικείμενο του potest (ταυτοπροσωπία), τα 3 nulla : επιθετικοί προσδιορισμοί αντίστοιχα στα
fides, caritas, fiducia, benevolentiae : γενική αντικειμενική στο fiducia, stabilis : επιθετικός προσδιορισμός στο
benevolentiae, in qua : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (μεταφορικά) στο ρ.
 tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt : κύρια πρόταση κρίσεως
sunt : ρ., omnia : υποκείμενο του ρ., suspecta (atque) sollicita : κατηγορούμενα στο omnia (το suspecta
επιθετική μετοχή), tyrannis : δοτική προσωπική αντιχαριστική (ή του κρίνοντος προσώπου) από το sunt,
semper : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 nullus locus amicitiae eis est : κύρια πρόταση κρίσεως

est : ρ., locus : υποκείμενο του ρ., nullus : επιθετικός προσδιορισμός στο locus, amicitiae : δοτική του σκοπού
στο locus, eis : δοτική προσωπική κτητική από το est
 Nescio enim : κύρια πρόταση κρίσεως

Nescio : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), αντικείμενο του ρ. είναι η πλάγια ερωτηματική πρόταση που ακολουθεί
 quis possit diligere eum…aut eum

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quis.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του Nescio. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται
από ρ. αρκτικού χρόνου (Nescio) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
possit : ρ., quis : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου “diligere”, diligere : τελικό απαρέμφατο, ως
αντικείμενο του posit (ταυτοπροσωπία), eum (aut) eum : αντικείμενο του απαρεμφάτου “diligere”
 quem metuat
Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο eum. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quem.
Εκφέρεται με Υποτακτική, γιατί λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου Ενεστώτα (metuat), γιατί
εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (το diligere θεωρείται αρκτικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από το possit, που με
τη σειρά του εξαρτάται από τον αρκτικό χρόνο Nescio) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
metuat : ρ., (is : υποκείμενο του ρ.), quem : αντικείμενο του ρ.
 a quo se metui putet.

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο eum. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quem.
Εκφέρεται με Υποτακτική, γιατί λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου, χρόνου Ενεστώτα (putet), γιατί εξαρτάται
από ρ. αρκτικού χρόνου (το diligere θεωρείται αρκτικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από το possit, που με τη σειρά
του εξαρτάται από τον αρκτικό χρόνο Nescio) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
putet : ρ., (is : υποκείμενο του ρ.), metui : ειδικό απαρέμφατο, ως αντικείμενο του putet, se : υποκείμενο του
metui (ταυτοπροσωπία, λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου), a quo : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού
αιτίου στο metui
 Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus : κύρια πρόταση κρίσεως

Coluntur : ρ., (ei / tyranni : υποκείμενο του ρ.), simulatione : αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο ρ.,
dumtaxat : επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ad tempus, ad tempus : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 Quodsi forte ceciderunt : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, βλ. πιο κάτω για την ανάλυση του
υποθετικού λόγου.
ceciderunt : ρ., (ei / tyranni : υποκείμενο του ρ.), forte : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρ.
Η παραπάνω πρόταση και η επόμενη κύρια (tum intellegitur) σχηματίζουν υποθετικό λόγο. Η ανάλυσή του έχει
ως εξής :
υπόθεση : Quodsi …ceciderunt = Quodsi +οριστική παρακειμένου
απόδοση : tum intellegitur = οριστική ενεστώτα
Είδος : ανοιχτή υπόθεση (ο ενεστώτας intellegitur δηλώνει επανάληψη - ο παρακείμενος ceciderunt δηλώνει το
προτερόχρονο)
 ut fit plerumque
Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με Οριστική
(fit), γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως) αντικειμενική πραγματικότητα,
χρόνου Ενεστώτα, γιατί δηλώνει επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον.
fit : ρ., (id : υποκείμενο του ρ.), plerumque : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fit
 tum intellegitur : κύρια πρόταση κρίσεως

intellegitur : ρ. απρόσωπο, ως υποκείμενο του ρ. λειτουργεί η επόμενη δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική
πρόταση, tum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 quam fuerint inopes amicorum.

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quam.
Λειτουργεί ως υποκείμενο του απροσώπου ρ. intellegitur. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες
ερωτηματικές προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου
Παρακειμένου, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (intellegitur) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
fuerint : ρ., (ei / tyranni : υποκείμενο του ρ.), inopes : κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρ, amicorum :
γενική συμπλήρωμα (αντικειμενική) στο inopes, quam : επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ρ.
 Hoc est : κύρια πρόταση κρίσεως

est : ρ., Hoc : υποκείμενο του ρ. (ως κατηγορούμενο του υποκειμένου “hoc” στην περίπτωση αυτή εννοείται
“id”) ή κατηγορούμενο του υποκειμένου (ως υποκείμενο του ρ. θεωρείται στην περίπτωση αυτή η δευτερεύουσα
αναφορική πρόταση που ακολουθεί),
 quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem :

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο εννοούμενο id (=κατηγορούμενο του hoc) ή υποκείμενο
του est (το hoc κατηγορούμενο σε αυτή την περίπτωση). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod.
Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα (ferunt), γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρόν.
ferunt : ρ., (homines : υποκείμενο του ρ.), dixisse : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ferunt, ετεροπροσωπία,
Tarquinium : υποκείμενο του dixisse, quod : αντικείμενο του dixisse, exulantem : χρονική μετοχή, συνημμένη
στο Tarquinium, δηλώνει το σύγχρονο
 Tum intellexi : κύρια πρόταση κρίσεως

intellexi : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), Tum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ. intellexi
 quos fidos amicos habuissem, / quos infidos.

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quos.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του intellexi. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί
εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (intellexi) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
habuissem : ρ., (ego : υποκείμενο του ρ.), quos : αντικείμενο του ρ., amicos : κατηγορούμενο του αντικειμένου
“quos”, fidos : επιθετικός προσδιορισμός στο amicos
 quos infidos :
Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quos.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του intellexi. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί
εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (intellexi) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
(habuissem : ρ.), (ego : υποκείμενο του ρ.), quos : αντικείμενο του ρ., (amicos : κατηγορούμενο του
αντικειμένου “quos”), infidos: επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο κατηγορούμενο amicos
 cum iam neutris gratiam referre poteram.

Δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο intellexi. Εισάγεται με τον
σύνδεσμο cum καθαρά χρονικό και εκφέρεται με Οριστική , γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη,
(η Οριστική διατηρείται γιατί η πρόταση βρίσκεται εκτός του πλαγίου λόγου), χρόνου Παρατατικού, γιατί
αναφέρεται στο παρελθόν.
poteram : ρήμα, (ego : υποκείμενο του ρήματος και του απαρεμφάτου referre), referre : τελικό απαρέμφατο,
αντικείμενο του ρήματος, ταυτοπροσωπία, gratiam : άμεσο αντικείμενο του referre, neutris : έμμεσο αντικείμενο
του referre, iam : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο poteram
1. stabilis, omnia, suspecta, sollicita, inopes, exulantem, fidos, infidos : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα
άλλα γένη
2. stabilis, omnia, suspecta, sollicita, inopes, exulantem, fidos, infidos : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον
άλλο αριθμό
3. tyrannorum, vita, fides, caritas, fiducia, benevolentiae, stabilis, omnia, suspecta, sollicita, locus,
amicitiae, simulatione, tempus, inopes, Tarquinium, exulantem, fidos, amicos, gratiam : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : haec, qua, nulla, nullus, eis,
quis, eum, quem, quo, se, hoc, quod, quos (α΄), neutris
5. haec, qua, nulla, nullus, eis, quis, eum, quem, quo, se, hoc, quod, quos (α΄), neutris : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος του άλλου αριθμού
6. haec, qua, nulla, nullus, eis, quis, eum, quem, quo, hoc, quod, quos (α΄), neutris : να γραφεί ο αντίστοιχος
τύπος στα άλλα γένη
7. se : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
haec, qua, nulla, nullus, eis, quis, quem, se, hoc, quod, neutris : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που
βρίσκονται
8. α) quis : να κλιθεί στο ουδέτερο γένος
β) neutris : να κλιθεί στο θηλυκό γένος
9. stabilis, inopes, fidos, infidos : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
10. stabilis, fidos, infidos : να γραφούν σε όλους τους βαθμούς τα επιρρήματα που παράγονται από τα
παραπάνω επίθετα
11. est, esse, potest, sunt, nescio, possit, diligere, metuat, metui, putet, coluntur, fit, ceciderunt, intellegitur,
fuerint, dixisse, ferunt, exulantem, intellexi, habuissem, referre, poteram : να αντικατασταθούν χρονικά
οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
12. est, potest, sunt, nescio, possit, metuat, putet, coluntur, fit, ceciderunt, intellegitur, fuerint, ferunt,
intellexi, habuissem, poteram : να γραφεί το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
13. est, esse, potest, suspecta, sunt, nescio, possit, diligere, metuat, metui, putet, coluntur, fit, ceciderunt,
intellegitur, fuerint, dixisse, ferunt, exulantem, intellexi, habuissem, referre, poteram: να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος της άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός
του υποκειμένου του ρήματος)
14. possit, metuat, putet, fuerint, habuissem : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της οριστικής
15. est, potest, sunt, nescio, coluntur, fit, ceciderunt, intellegitur, ferunt, intellexi, poteram : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής

fides, suspecta, a, quo, se, simulatione, ad, tempus, plerumque, amicorum, Tarquinium, exulantem.
2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά τα απαρέμφατα του κειμένου.
3. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι γενικές και οι δοτικές του κειμένου.
4. "Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram" :
να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση του αποσπάσματος.
5. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem : να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική.
6. (Tyranni – Ei) Coluntur (a civibus / a hominibus) tamen simulatione dumtaxat ad tempus. : να μετατραπεί
η παθητική σύνταξη σε ενεργητική ( σε παρενθέσεις το υποκείμενο και το ποιητικό αίτιο που πρέπει να
ληφθεί υπόψη).
7. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού αναλυθεί η
μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση (με όλους τους δυνατούς τρόπους).
α) Haec est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse
potest;
εξάρτηση :
 Orator dicit
 Orator dixit
 Tyranni fatentur (=Οι τύραννοι ομολογούν)
β) tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt;
εξάρτηση :
 Orator putat
 Tyranni fatentur (=Οι τύραννοι ομολογούν)
γ) nullus locus amicitiae eis est.
εξάρτηση :
 Orator dicit
 Tyranni non fatentur (=Οι τύραννοι δεν ομολογούν)
δ) Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet.
εξάρτηση :
 Orator dicit
 Orator dixit
ε) Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus.
εξάρτηση : Orator arbitratur (=O ρήτορας νομίζει)
στ) Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum.
εξάρτηση :
 Orator dicit
 Orator dixit
ζ) Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem:
εξάρτηση :
 Orator dicit
 Orator dixit
η) "Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram".
εξάρτηση : Tarquinius dixit exulans
9. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem. : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού αντικατασταθεί
το ρήμα ferunt από το παθητικό προσωπικό fertur.
10. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem : ο πλάγιος λόγος του αποσπάσματος να μετατραπεί σε
ευθύ.
11. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις του κειμένου : α) να αναγνωρισθούν και β) να μετατραπούν σε ευθείες.
12. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις του κειμένου :
13. Ο υποθετικός λόγος του κειμένου : α) να αναγνωρισθεί β) να μετατραπεί σε ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον και
σε υπόθεση δυνατή ή πιθανή.
14. Να αναγνωρισθεί η χρονική πρόταση του κειμένου.
15. Να αναγνωρισθεί η παραβολική πρόταση του κειμένου.
ΚΕΙΜΕΝΟ 45
Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.
Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat . Curat et
providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur . Quam ob rem
epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. Legatum monet ut, si adire non possit ,
epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris scribit se cum
legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret.
Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad
Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ο Καίσαρας πληροφορείται από τους αιχμαλώτους τι συμβαίνει στο στρατόπεδο του
Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκονται τα πράγματα. Τότε πείθει κάποιον
από τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει ένα γράμμα στον Κικέρωνα. Φροντίζει και
προνοεί να μη μαθευτούν τα σχέδιά μας από τους εχθρούς, αν αρπάξουν την επιστολή
(:αν πέσει στα χέρια τους η επιστολή). Γι’ αυτό το λόγο στέλνει επιστολή γραμμένη στα
ελληνικά. Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει το
γράμμα στον ιμάντα του ακοντίου και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή
γράφει ότι θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες του. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον
κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό κατά σύμπτωση καρφώθηκε σ’ ένα πύργο
και τρεις μέρες αργότερα το είδε κάποιος στρατιώτης και το πήγε στον Κικέρωνα(:έγινε
αντιληπτό από κάποιον στρατιώτη και μεταφέρθηκε στον Κικέρωνα). Εκείνος διάβασε
ως το τέλος το γράμμα και προέτρεψε τους στρατιώτες του να ελπίζουν στη σωτηρία
τους.
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3= γνωρίζω
gero - gessi - gestum - gerere 3= διεξάγω
persuadeo - persuasi - persuasum - persuadere 2= πείθω
*defero - detuli - delatum - deferre= μεταφέρω
curo- curavi- curatum- curare 1=φροντίζω
provideo - providi - provisum - providere 2= προνοώ, μεριμνώ
*intercipio - intercepi - interceptum - intercipere 3-15= αρπάζω
conscribo - conscripsi - conscriptum - conscribere 3= γράφω
mitto - misi - missum - mittere 3= στέλνω, ρίχνω
moneo - monui - monitum - monere 2= συμβουλεύω, καθοδηγώ
*adeo - adii - aditum - adire = πλησιάζω
adligo- adligavi- adligatum- adligare 1= δένω
*abicio - abieci - abiectum - abicere 3-15= πετάω κάτι, καταθέτω (τα όπλα)
scribo - scripsi - scriptum - scribere 3= γράφω
*adsum - adfui (affui) - adesse = παρευρίσκομαι, έρχομαι
vereor - veritus sum - veritum - vereri (αποθετικό) 2= φοβάμαι
constituo - constitui - constitutum - constituere 3= αναδιοργανώνω, αποφασίζω
adhaeresco - adhaesi - adhaesum - adhaerescere 3= προσκολλιέμαι
*conspicio - conspexi - conspectum - conspicere 3-15= βλέπω
perlego - perlegi - perlectum - perlegere 3= διαβάζω μέχρι το τέλος
adhortor-adhortatus sum - adhortatum-adhortari (αποθετικό) 1= προτρέπω
spero-speravi- speratum- sperare 1=ελπίζω
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθ.)
Α΄ΚΛΙΣΗ =κάποιος
epistula, ae=επιστολή noster, nostra, nostrum (κτητ)=δικός μας
littera,-ae=το γράμμα του αλφαβήτου / στον qui, quae, quod (αναφορική) =ο οποίος
πληθυντικό litterae,-arum=τα γράμματα της ego(προσ)=εγώ
αλφαβήτου, η επιστολή, τα γράμματα(η λογοτεχνία), hic, haec, hoc (δεικτ.)=αυτός
tragula, ae=ακόντιο ille, illa, illud(δεικτ) =εκείνος
Β΄ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΑ
periculum, i =κίνδυνος captivus,a,um=αιχμάλωτος (δεν σχηματίζει
consilium, ii/i=σχέδιο παραθετικά)
legatus, i=απεσταλμένος Gallus, a, um=Γαλάτης(δεν σχηματίζει παραθετικά)
amentum, i =ιμάντας, λουρί Graecus, a,um=ελληνικός(δεν σχηματίζει παραθετικά)
castra , orum(ΟΥΔ., μόνο πληθ.)=στρατόπεδο tertius,a,um=τρίτος (τακτικό αριθμητικό-δεν
Γ΄ΚΛΙΣΗ σχηματίζει παραθετικά)
Caesar, Caesaris=Καίσαρ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
Cicero, Ciceronis =Κικέρων ex +ΑΦ=από (προέλευση : ex captivis =από τους
eques, equities(Α)=ιππέας αιχμαλώτους), apud +ΑΙΤ=σε, κοντά σε (τόπος,
hostis, is(Α)=εχθρός πλησίον : apud Ciceronem =στον Κικέρωνα, παρά τῳ
legio, legionis(Θ)=λεγεώνα Κικέρωνι, στο στρατόπεδο του Κικέρωνα)
*turris,is (Θ, αιτ.εν.turrim, αφ.εν. turri)=πύργος in +ΑΦ=σε (κατάσταση : in periculo =σε κίνδυνο)
miles, militis(Α)=στρατιώτης ex +ΑΦ=από (διαιρεμένο όλον : ex equitibus =από
salus, salutis(Θ)=σωτηρία τους ιππείς), ad +ΑΙΤ=σε, προς (κίνηση προς
Δ΄ΚΛΙΣΗ πρόσωπο: ad Ciceronem =στον Κικέρωνα)
casus, us(Α)=τυχαίο περιστατικό (εδώ : casu=κατά ab +ΑΦ=από (ποιητικό αίτιο : ab hostibus =από τους
τύχη, τυχαία) εχθρούς, a quodam milite=από κάποιον στρατιώτη), ob
Ε΄ΚΛΙΣΗ + ΑΙΤ=εξαιτίας, για (εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο :
res, rei(Θ)=πράγμα, dies, diei(Α)=ημέρα quam ob rem =γι αυτό το λόγο)
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ad +ΑΙΤ= σε (τόπος : ad amentum= στον ιμάντα, ad
Tum =τότε turrim σε πύργο), intra +ΑΙΤ=μέσα, εντός (τόπος :
celeriter (celerius, celerrime< celer)= γρήγορα intra castra =μέσα στο στρατόπεδο)
post =μετά, ύστερα in+ΑΦ=σε (τόπος : in litteris=στην επιστολή)
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ cum + ΑΦ=μαζί με, με (συνοδεία : cum legionibus
quis, quis, quid (ερωτημ)=ποιος; =με τις λεγεώνες)
quantus,-a,-um (ερωτ.)=πόσος; ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
-que (συμπλ. εγκλιτικός)=και, ut (βουλ)=να, et si (υποθετ.καταφατικός)=αν
(συμπλ.)=και, ne (βουλ.αρνητικός)= να μην
 Caesar ex captivis cognoscit : κύρια πρόταση κρίσεως
cognoscit : ρ., Caesar : υποκείμενο του ρ., ex captivis : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
προέλευσης στο cognoscit
 quae apud Ciceronem gerantur

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae.
Λειτουργεί ως αντικείμενο του cognoscit. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές
προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Ενεστώτα (gerantur), γιατί
εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (cognoscit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
gerantur :ρ, quae : υποκείμενο του ρ., apud Ciceronem : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου
(μεταφορικά) στο gerantur
 quantoque in periculo res sit.

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Εισάγεται με την εμπρόθετη ερωτηματική
αντωνυμία (in) quanto. Λειτουργεί ως αντικείμενο του cognoscit. Εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες
ερωτηματικές προτάσεις), γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου Ενεστώτα
(sit), γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (cognoscit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
sit :ρ, res : υποκείμενο του ρ., in periculo : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κατάστασης στο sit,
quanto(que) : επιθετικός προσδιορισμός στο periculo
 Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet : κύρια πρόταση κρίσεως

persuadet : ρ., (Caesar : υποκείμενο του ρ.), cuidam : δοτική ως συμπλήρωμα του persuadet (ή έμμεσο
αντικείμενο / ως άμεσο αντικείμενο λειτουργεί η βουλητική πρόταση που ακολουθεί), ex equitibus : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του διαιρεμένου όλου στο cuidam, Gallis : επιθετικός προσδιορισμός στο
equitibus, Tum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
 ut ad Ciceronem epistulam deferat.

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, λειτουργεί ως άμεσο αντικείμενο στο persuadet. Εισάγεται με το βουλητικό
σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (deferat), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το
περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα / Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού
χρόνου (persuadet). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που
εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή
της πιθανής πραγματοποίησής της.
deferat : ρ., (is / eques : υποκείμενο του ρ.), epistulam : αντικείμενο του ρ., ad Ciceronem : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης προς πρόσωπο στο deferat
 Curat : κύρια πρόταση κρίσεως

Curat : ρ., (Caesar : υποκείμενο του ρ.) (ως αντικείμενο του ρ., λειτουργεί η βουλητική πρόταση που
ακολουθεί)
 et providet : κύρια πρόταση κρίσεως

providet : ρ., (Caesar : υποκείμενο του ρ.), (ως αντικείμενο του ρ., λειτουργεί η βουλητική πρόταση που
ακολουθεί)
 ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, λειτουργεί ως αντικείμενο στα ρ. curat και providet. Εισάγεται με το
βουλητικό σύνδεσμο ne, γιατί είναι αρνητική. Εκφέρεται με Υποτακτική (cognoscantur), όπως όλες οι
βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού
χρόνου (providet). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που
εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή
της πιθανής πραγματοποίησής της.
cognoscantur : ρ., consilia : υποκείμενο του ρ., nostra : επιθετικός προσδιορισμός στο consilia, ab hostibus :
εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το cognoscantur, intercepta : αφαιρετική απόλυτος
υποθετική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο, epistula : υποκείμενο της μετοχής
 Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit : κύρια πρόταση κρίσεως
mittit : ρ, (Caesar : υποκείμενο του ρ.), epistulam : αντικείμενο του ρ. και υποκείμενο της μετοχής conscriptam,
conscriptam : επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο epistulam, litteris : αφαιρετική (οργανική) του
μέσου στο conscriptam, Graecis : επιθετικός προσδιορισμός στο litteris, ob rem : εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας (του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου) στο mittit, Quam : επιθετικός προσδιορισμός
στο rem
 Legatum monet : κύρια πρόταση κρίσεως

monet : ρ, (Caesar : υποκείμενο του ρ.), Legatum : άμεσο αντικείμενο του ρ. (ως έμμεσα αντικείμενα του ρ.
λειτουργούν οι βουλητικές προτάσεις που ακολουθούν)
 ut …epistulam ad amentum tragulae adliget

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο monet. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut,
γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (adliget), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό της
είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (monet). Ισχύει ιδιομορφία
στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή
(συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.
adliget : ρ., (is/ legatus : υποκείμενο του ρ.), epistulam : αντικείμενο του ρ., ad amentum : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο adliget, tragulae : γενική κτητική (ή διαιρετική) στο amentum
 (ut) intra castra abiciat

Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο monet. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut,
γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (abiciat), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό της
είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (monet). Ισχύει ιδιομορφία
abiciat : ρ., (is / legatus : υποκείμενο του ρ., epistulam : αντικείμενο του ρ.), intra castra : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο abiciat
 si adire non possit : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. αρνητική. βλ. πιο κάτω για την ανάλυση του
non possit : ρ., (is / legatus : υποκείμενο του ρ. και του απαρεμφάτου), adire : τελικό απαρέμφατο ως
αντικείμενο του non possit (ταυτοπροσωπία)
Η παραπάνω πρόταση και οι δύο βουλητικές προτάσεις σχηματίζουν υποθετικό λόγο εξαρτημένο από το ρ.
monet. Η ανάλυσή του έχει ως εξής :
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
υπόθεση : si adire non possit = si+ υποτακτική ενεστώτα
απόδοση : (Legatum monet) ut … adliget et … abiciat= βουλητικές προτάσεις εκφερόμενες με υποτακτική
ενεστώτα εξαρτώμενες από αρκτικό χρόνο (monet)
Πρόκειται για υποθετικό λόγο εξαρτημένο από το monet.
Μετατροπή σε ευθύ λόγο :
υπόθεση : si+Οριστική Ενεστώτα (με σημασία μέλλοντα) ή μέλλοντα = Si adire non potes / poteris
απόδοση : Προστακτική ενεστώτα = epistulam ad amentum tragulae adliga et et intra castra abice.
Si adire non potes / poteris, epistulam ad amentum tragulae adliga et et intra castra abice.
Είδος : ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον (η προστακτική είναι μελλοντική έκφραση)
 In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore : κύρια πρόταση κρίσεως

scribit : ρ., (Caesar : υποκείμενο του ρ.), adfore : ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρ. (ταυτοπροσωπία), se
: υποκείμενο του adfore (ταυτοπροσωπία, λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου), cum legionibus : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός της συνοδείας στο adfore, celeriter : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
στο adfore, In litteris : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (μεταφορικά) στο scribit
 Gallus, periculum veritus, constituit : κύρια πρόταση κρίσεως

constituit :ρ., Gallus : υποκείμενο του ρ. και της μετοχής, (ως αντικείμενο του ρ. λειτουργεί η δευτερεύουσα
βουλητική πρόταση που ακολουθεί), veritus : αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο Gallus, δηλώνει το
προτερόχρονο, periculum : αντικείμενο της μετοχής
 ut tragulam mitteret.
Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως αντικείμενο στο constituit. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί
είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (mitteret), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό τους είναι
απλώς επιθυμητό, χρόνου Παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρ. ιστορικού χρόνου (constituit). Ισχύει ιδιομορφία
 Haec casu ad turrim adhaesit : κύρια πρόταση κρίσεως

adhaesit : ρ., Haec :υποκείμενο του ρ., casu : αφαιρετική του τρόπου στο adhaesit, ad turrim : εμπρόθετος
επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο adhaesit
 et tertio post die a quodam milite conspicitur : κύρια πρόταση κρίσεως

conspicitur : ρ., (Haec :υποκείμενο του ρ.), a milite : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το
conspicitur, quodam : επιθετικός προσδιορισμός στο milite, post : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
στο ρ., die : αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς στο post, tertio : επιθετικός προσδιορισμός στο die
 et ad Ciceronem defertur : κύρια πρόταση κρίσεως

defertur : ρ., (Haec :υποκείμενο του ρ.), ad Ciceronem : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης
προς πρόσωπο στο defertur
 Ille epistulam perlegit : κύρια πρόταση κρίσεως

perlegit :ρ., Ille : υποκείμενο του ρ., epistulam : αντικείμενο του ρ.
 militesque adhortatur : κύρια πρόταση κρίσεως

adhortatur : ρ., (Ille : υποκείμενο του ρ.), milites(que) : άμεσο αντικείμενο του ρ. (ως έμμεσο αντικείμενο του
ρ. λειτουργεί η δευτερεύουσα βουλητική πρόταση που ακολουθεί)
 ut salutem sperent
Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο adhortatur. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο
ut, γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με Υποτακτική (sperent), όπως όλες οι βουλητικές, γιατί το περιεχόμενό
τους είναι απλώς επιθυμητό, χρόνου Ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρ. αρκτικού χρόνου (adhortatur). Ισχύει
ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό
του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής
πραγματοποίησής της.
sperent : ρ., (milites : υποκείμενο του ρ.), salutem : αντικείμενο του sperent
1. captivis, periculo, res, equitibus, Gallis, epistulam, intercepta, consilia, hostibus, conscriptam, Graecis,
litteris, legatum, amentum, tragulae, castra, legionibus, veritus, casu, turrim, tertio, die, milite, salutem
: να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
2. captivis, intercepta, conscriptam, Graecis, veritus, tertio : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη.
3. Caesar, captivis, Ciceronem, periculo, res, equitibus, Gallis, epistulam, intercepta, nostra consilia,
hostibus, conscriptam, Graecis litteris, legatum, amentum, tragulae, castra, legionibus, veritus, casu,
turrim, tertio die, milite, salutem : να κλιθούν
4. Να γίνει γραμματική αναγνώριση των τύπων των ακόλουθων αντωνυμιών : quae, quanto, cuidam, nostra,
quam, se, haec, quodam, ille
5. quae, quanto, cuidam, nostra, quam, se, haec, quodam, ille : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος του άλλου
αριθμού.
6. quae, quanto, cuidam, nostra, quam, haec, quodam, ille : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
7. nostra, se : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα πρόσωπα
8. quae, quanto, cuidam, nostra, quam, se, haec, ille : να κλιθούν στο γένος ή (και) πρόσωπο που βρίσκονται
9. nostra : να κλιθεί στο θηλυκό γένος του ίδιου προσώπου για έναν κτήτορα
10. celeriter : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
11. celeriter : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς το επίθετο από το οποίο παράγεται το παραπάνω επίρρημα (στη
γενική πληθυντικού του αρσενικού γένους)
cognoscit : β΄ενικό του παρατατικού και του παρακειμένου της οριστικής και των δυο φωνών
gerantur : α΄πληθυντικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της υποτακτικής και των δυο φωνών
sit : β΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
persuadet : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής
deferat : β΄ενικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου όλων των εγκλίσεων της μέσης φωνής
curat : απαρέμφατα όλων των χρόνων και των δυο φωνών
providet : μετοχές όλων των χρόνων και των δυο φωνών (στην αφαιρετική του ενικού αριθμού του αρσενικού
γένους)
intercepta : β΄ενικό του ενεστώτα και του παρατατικού όλων των εγκλίσεων και των δυο φωνών
cognoscantur : αιτιατική του γερουνδίου και δοτική του πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους της μετοχής
του παρακειμένου
conscriptam : β΄ενικό του παρατατικού και του παρακειμένου της οριστικής της ενεργητικής φωνής
mittit : α΄πληθυντικό του μέλλοντα και του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής της μέσης φωνής
monet : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
adire : γ΄πληθυντικό του ενεστώτα και του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
possit : β΄ενικό του ενεστώτα όλων των εγκλίσεων
adliget : β΄ενικό όλων των χρόνων της οριστικής της μέσης φωνής
abiciat : ονοματικοί τύποι της ίδιας φωνής
scribit : ονοματικοί τύποι και των δυο φωνών
adfore : γ΄πληθυντικό του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
veritus : β΄ πληθυντικό του παρατατικού και του μέλλοντα όλων των εγκλίσεων
constituit : α΄ενικό όλων των χρόνων της υποτακτικής της μέσης φωνής
mitteret : β΄πληθυντικό των συντελικών χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
adhaesit : γ΄πληθυντικό του ενεστώτα και του παρακειμένου της υποτακτικής της ίδιας φωνής
conspicitur : β΄πληθυντικό του παρατατικού και του υπερσυντελίκου της οριστικής και της υποτακτικής της
ενεργητικής φωνής
defertur : ονοματικοί τύποι της μέσης φωνής
perlegit : β΄ενικό του ενεστώτα και του υπερσυντελίκου της υποτακτικής της μέσης φωνής
adhortatur : απαρέμφατα όλων των χρόνων
sperent : β΄ενικό του παρατατικού της υποτακτικής της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας και της παθητικής
περιφραστικής συζυγίας (στο αρσενικό γένος)
13. cognoscit, gerantur, sit, persuadet, deferat, curat, providet, cognoscantur, mittit, monet, possit, adliget,
abiciat, scribit, constituit, mitteret, adhaesit, conspicitur, defertur, perlegit, adhortatur, sperent : να γραφεί
το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
14. cognoscit, gerantur, persuadet, deferat, curat, providet, cognoscantur, mittit, monet, adliget, abiciat,
scribit, constituit, mitteret, adhaesit, conspicitur, defertur, perlegit, sperent : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος
της άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του
ρήματος)
15. gerantur, sit, deferat, cognoscantur, possit, adliget, abiciat, mitteret, sperent : να γραφεί ο αντίστοιχος
τύπος της οριστικής
16. cognoscit, persuadet, curat, providet, mittit, monet, scribit, constituit, adhaesit, conspicitur, defertur,
perlegit, adhortatur : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος της υποτακτικής
17. cognoscit, gerantur, sit, persuadet, deferat, curat, providet, cognoscantur, mittit, monet, adire, possit,
adliget, abiciat, scribit, adfore, constituit, mitteret, adhaesit, conspicitur, defertur, perlegit, adhortatur,
sperent : να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και
ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος)

quantoque, cuidam, intercepta, litteris, adire, tragulae, se, veritus, casu, die, salutem.
2. Να αναγνωρισθούν όλοι οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί του κειμένου.
3. ad Ciceronem : να αντικατασταθεί από τα : α) Roma β) domus γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η ίδια
επιρρηματική σχέση.
4. tertio post die : να διατυπωθεί ο προσδιορισμός με άλλο τρόπο.
5. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur
β) Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.
γ) (Caesar) Curat et providet ne...
δ) Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.
ε) Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae (is) adliget et intra castra
abiciat.
στ) ut tragulam (Gallus) mitteret.
ζ) Ille epistulam perlegit
6. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στα παρακάτω αποσπάσματα:
α) ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur.
β) Haec ... tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur.
7. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με
όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur .
β) Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.
γ) Gallus, periculum veritus, constituit
α) Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.
εξάρτηση :
 Sallustius narrat
 Sallustius narrabat
 Caesar narrat
 Caesar narrabat
 Caesar dicitur
β) Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.
εξάρτηση :
 Caesar narrat
 Caesar narrabat
γ) Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.
εξάρτηση :
 Caesar narrat
 Caesar narrabat
 Caesar dicitur
δ) Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.
εξάρτηση :
 Caesar narrat
 Caesar dicebatur
ε) Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.
εξάρτηση :
 Caesar narrat
 Caesar narrabat
 Caesar dicebatur
στ) In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore.
εξάρτηση :
 Sallustius scribit
 Caesar narrabat
 Caesar dicitur
ζ) Gallus, periculum veritus, costituit ut tragulam mitteret.
εξάρτηση :
 Gallus narrat
 Gallus dicitur
η) Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur.
εξάρτηση : Sallustius scribit
θ) Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.
εξάρτηση :
 Sallustius scribebat
 Cicero narrat
 Cicero narrabat
 Cicero dicitur
9. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore : να μεταφερθεί το απόσπασμα στον ευθύ λόγο.
10. α) Να μεταφερθούν τα παρακάτω αποσπάσματα στον ευθύ λόγο β) στις προτάσεις που θα προκύψουν από τα
αποσπάσματα (α), (γ) και (ε) να εκφραστεί απαγόρευση και με τους δύο τρόπους :
α) Tum quidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.
β) Curat et providet ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.
γ) Legatum monet ut , si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.
δ) Gallus constituit ut tragulam mitteret.
ε) milites adhortatur ut salutem sperent.
11. Να αναγνωρισθούν οι βουλητικές προτάσεις του κειμένου.
12. Να αναδιατυπωθούν τα παρακάτω αποσπάσματα, αφού μεταφερθούν τα ρήματα των κυρίων προτάσεων στο
χρόνο που βρίσκεται στην παρένθεση :
α) Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.
(Υπερσυντέλικος)
β) Tum quidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat. (Παρακείμενος)
γ) Curat et providet ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. (Παρατατικός)
δ) Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. (Ενεστώτας)
13. Να μετατραπούν οι βουλητικές προτάσεις των παρακάτω αποσπασμάτων σε τελικά απαρέμφατα :
β) Curat et providet ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.
γ) Legatum monet ut , si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.
δ) Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret.
ε) Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.
14. Οι βουλητικές προτάσεις των παρακάτω αποσπασμάτων να μετατραπούν σε αρνητικές.
β) Gallus constituit ut tragulam mitteret.
15. Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. : α) να αναλυθεί η
υποθετική μετοχή σε υποθετική πρόταση β) να μεταφερθεί ο υποθετικός λόγος στον ευθύ λόγο γ) να
αναγνωρισθεί το είδος του υποθετικού λόγου
16. Legatum monet ut , si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. :
α) να μεταφερθεί ο υποθετικός λόγος στον ευθύ λόγο γ) να αναγνωρισθεί το είδος του υποθετικού λόγου γ) να
μετατραπεί η υποθετική πρόταση σε υποθετική μετοχή
17. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις του κειμένου : α) να αναγνωρισθούν και β) να μετατραπούν σε ευθείες
18. Haec ... tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur : α) να αναδιατυπωθεί το
απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική εισαγόμενη με τον σύνδεσμο
postquam β) δευτερεύουσα χρονική πρόταση που θα προκύψει να μετατραπεί σε χρονική μετοχή.
19. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent : α) να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα,
αφού μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε χρονική μετοχή που θα δηλώνει το προτερόχρονο.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ&#39; ΛΥΚ.-42-45

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ&#39; ΛΥΚ.-42-45

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΚΕΙΜΕΝΟ 42 σελ.

dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem

verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse

Υπάρχουν μερικοί σ’ αυτήν τη Σύγκλητο, που είτε δε βλέπουν αυτά, τα οποία

πλησιάζουν απειλητικά, είτε προσποιούνται ότι δε βλέπουν αυτά, τα οποία βλέπουν·

τη συνωμοσία που γεννιόταν με το να μη πιστεύουν στην ύπαρξή της. Ενεργώντας υπό

(:ώστε) να μην το ομολογεί.

 Nonnulli sunt in hoc ordine : κύρια πρόταση κρίσεως

 qui aut ea non videant

 aut (qui) ea dissimulent

 coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt : κύρια πρόταση κρίσεως

 qui non videat coniurationem esse factam

 qui non fateatur

1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) :

aut immatura mors aut longa servitus manet.

 (Num) ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?

 In hoc me longa vita et infelix senecta traxit?

 ut primum exsulem deinde hostem te viderem

 Qui potuisti populari hanc terram?

 quae te genuit atque aluit

 atque (quae) aluit

 Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

 Quamvis infesto et minaci animo perveneras

 cur tibi non succurrit ?

 cum in conspectu Roma fuit

 Roma non oppugnaretur : κύρια πρόταση κρίσεως

 libera in libera patria mortua essem : κύρια πρόταση κρίσεως

 Ego nihil iam pati possum : κύρια πρόταση κρίσεως

 nec diu miserrima futura sum : κύρια πρόταση κρίσεως

1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος)

infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram".

φοβάται. Στους τυράννους εντούτοις (οι άνθρωποι) δείχνουν υποκριτικό σεβασμό,

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : fidus, a, um =πιστός (fidior, fidissimus)

 Haec est tyrannorum vita : κύρια πρόταση κρίσεως

 nullus locus amicitiae eis est : κύρια πρόταση κρίσεως

 Nescio enim : κύρια πρόταση κρίσεως

 quis possit diligere eum…aut eum

 a quo se metui putet.

 Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus : κύρια πρόταση κρίσεως

 tum intellegitur : κύρια πρόταση κρίσεως

 quam fuerint inopes amicorum.

 Hoc est : κύρια πρόταση κρίσεως

 quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem :

 Tum intellexi : κύρια πρόταση κρίσεως

 quos fidos amicos habuissem, / quos infidos.

 cum iam neutris gratiam referre poteram.

1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος)

Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat . Curat et

legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret.

Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.

 quae apud Ciceronem gerantur

 quantoque in periculo res sit.

 Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet : κύρια πρόταση κρίσεως

 ut ad Ciceronem epistulam deferat.

 Curat : κύρια πρόταση κρίσεως

 et providet : κύρια πρόταση κρίσεως

 ne , intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

 Legatum monet : κύρια πρόταση κρίσεως

 ut …epistulam ad amentum tragulae adliget

 (ut) intra castra abiciat

 In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore : κύρια πρόταση κρίσεως

 Gallus, periculum veritus, constituit : κύρια πρόταση κρίσεως

 Haec casu ad turrim adhaesit : κύρια πρόταση κρίσεως

 et tertio post die a quodam milite conspicitur : κύρια πρόταση κρίσεως

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-42-45

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ' ΛΥΚ.-42-45