Professional Documents
Culture Documents
BTN Tâm Lý
BTN Tâm Lý
ĐỀ BÀI: 09
Nhóm: 01
Lớp: N03-TL1
LỚP : N06-TL4
NHÓM : 03
I. Mở đầu:
Trong đời sống xã hội tồn tại rất nhiều các loại quan hệ xã hội khác nhau. Và
để điều chỉnh các quan hệ xã hội đó, nhiều loại chuẩn mực khác nhau đã ra đời như
chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực pháp luật, chuẩn mực chính trị…Và nếu như mọi
các nhân, cơ quan, tổ chức đều nghiêm chỉnh tuân thủ các quy tắc, yêu cầu của các
chuẩn mực xã hội thì sẽ góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Tuy nhiên, trong thực tế xã hội không phải lúc nào các chuẩn mực xã hội cũng luôn
được tuân thủ ở mọi nơi mà thường xảy ra các hành vi sai lệch dù là vô tình hay cố
ý làm phá vỡ hiệu lực, tính ổn định.
Vậy hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội (hành vi lệch chuẩn) được hiểu như thế nào
là đúng và phương pháp trị liệu của nó ra sao? Nhóm 1 chọn đề số 9: “Hành vi lệch
chuẩn và phương pháp điều trị” để làm rõ vấn đề này.
Các trường hợp sai lệch với chuẩn mực được hiện rõ trên những tình huống
trong cuộc sống, những sự kiện đã diễn ra trong những mối quan hệ giữa cá nhân
với cá nhân, các nhân với tập thể hay giữa tập thể với tập thể.
Hành vi lệch chuẩn còn đc chia thành 2 hành vi đó là lệch chuẩn tích cực và
lệch chuẩn tiêu cực:
Hành vi sai lệch tích cực là những hành vi (có thể là cố ý hoặc vô ý ) vi phạm
phá vỡ hiệu lực của các chuẩn mực xã hội đã lạc hậu, lỗi thời, không còn phù hợp
với thực tế xã hội hoặc không còn được nhà nước và xã hội thừa nhận.
Hành vi sai lệch tiêu cực là những hành vi (có thể cố ý hoặc vô ý) vi phạm,
phá vỡ hiệu lực, sự tác động của các chuẩn mực xã hội hiện hành, có nội
dung, tính chất phù hợp, tiến bộ, đang phổ biến, thịnh hành và được nhà
nước, các cộng đồng người thừa nhận rộng rãi trong xã hội.
2. Biểu hiện của hành vi lệch chuẩn:
2.1:Sự sai lệch hành vi cá nhân
Trong tâm lý học chuẩn mực hành vi của con người là một trong những vấn đề
phức tạp. Khi nghiên cứu vấn đề này phải xem xét trên ba phương diện:
Thứ nhất, chuẩn mực xét về mặt thống kê: đại đa số các thành viên trong
cộng đồng có hành vi tương tự như nhau trong các hoàn cảnh xác định nào đó thì
hành vi đó được xem xét như là chuẩn mực.
Thứ hai, chuẩn mực hướng dẫn hay quy ước do cộng đồng hay do xã hội đặt
ra. Loại chuẩn mực này được đưa ra trên cơ sở những yêu cầu chung của cộng đồng
đối với từng thành viên..
Thứ ba, chuẩn mực chức năng, loại chuẩn mực này được xác định ở mỗi cá
nhân, mỗi cá nhân khi hành động đều đặt ra mục đích cho hành động của mình
Từ đó chúng ta thấy sự hợp chuẩn hay lệch chuẩn của một hành vi không phải do
cá nhân phán xét mà phải xem xét hành vi có được môi trường chấp nhận hay
không.
Có nhiều căn cứ để phân loại các sai lệch hành vi về mặt tâm lý. Căn cứ vào mức
độ nhận thức và chấp nhận các chuẩn mực đạo đức có thể chia làm hai loại sai lệch
hành vi:
Sự sai lệch thụ động:
Những cá nhân có hành vi sai lệch do không nhận thức đầy đủ hoc nhận
thức sai cái chuẩn mực đạo đức nên có những hành vì không bình thường so với
chuẩn mực chung của cộng đồng.
Đặc trưng của loạt sai lệch hành vi thụ động là người có hành vi sai lệch
không biết hành vì của mình là sai lệch.
Nguyên nhân là do họ chưa nắm vững chuẩn mực hoặc hiểu sai chuẩn mực
một cách tự nhiên. Sự hiểu sai có thể do họ có quan điểm riêng trong khi tiếp thu
cái chuẩn mực hoặc bước đầu biểu hiện một số rối loạn có tính chất bệnh lý
Những cá nhân có sự sai lệch hành vi do họ cố ý làm khác so với người khác.
Họ có thể nhận thức được yêu cầu của chuẩn mực đạo đức xã hội, cộng đồng
nhưng họ cứ hành động theo ý muốn của họ mặc dù biết là không phù hợp.
Chuẩn mực xã hội là yếu tố không thể thiếu trong quản lý xã hội, là một trong
những phương tiện định hướng hành vi, kiểm tra hành vi xã hội của một cá nhân
hay một nhóm người. Có thể phân chia chuẩn mực xã hội thành các loại như sau:
- Luật pháp là một loại chuẩn mực tổng hợp mang tính phổ cập. Đây là một
hệ thống các quy tắc chỉ đạo hành vi cá nhân có tính khách quan được ghi thành
văn bản.
- Đạo đức là loại chuẩn mực được phần lớn mọi người thừa nhận, nhưng
phần lớn không được ghi vào văn bản. Sự tác động thông qua cơ chế tâm lý bên
trong của con người.
- Phong tục và truyền thống Chủ yếu là những quy tắc sinh hoạt công cộng
của con người đã hình thành trong lịch sử.
- Chuẩn thẩm mỹ cũng quan niệm mục trong sáng tạo nghệ thuật trong hành
vi đạo đức, trong sinh hoạt.
- Chuẩn mực chính trị: đều tiết hành vi của các chủ thể đời sống chính trị,
điều tiết các quan hệ giữa các giai cấp, đảng phái, giữa các cộng đồng xã hội.
Những hành vi xã hội phù hợp với chuẩn mực xã hội được gọi là hành vi chuẩn
mực, còn những hành vi không phù hợp chuẩn mực được gọi là các hành vi sai
lệch. Các hành vi sai lệch hết sức đa dạng. Một hành vi có thể không phù hợp với
chuẩn mực theo những tiêu chuẩn khách quan hoặc chủ quan, theo mục đích và
động cơ, theo những kết quả của hành vi.
Khi xét sự sai lệch hành vi xã hội không quy vào một hành vi mà thường xem xét
hệ thống những hành vi cụ thể. Người ta xem xét hành vi của chủ thể có thể sai
lệch chuẩn mực xã hội về:
- Số lượng những hành vi nào đó không phù hợp với các chuẩn đã định.
- Động cơ, thái độ, mức độ, mức độ mạnh mẽ của hành vi;
- Sự không thích hợp với tình huống trong đó diễn ra hành vi.
Tâm lý trị liệu trong tiếng Anh tức là Psychotherapy, là một hệ thống các các
phương pháp, cách thức, kỹ thuật được các bác sĩ, chuyên gia và nhà điều trị tâm lý
sử dụng để giải quyết những vấn đề tâm lý của người bệnh. Phương pháp này giúp
người bệnh có thể xóa bỏ những rào cản trong tâm lý, cảm xúc, hành vi bất thường
của mình, cải thiện sức khỏe và tinh thần của mình.
Phương pháp này có thể áp dụng cho rất nhiều những đối tượng, không giới hạn độ
tuổi từ trẻ em, thanh thiếu niên, người trưởng thành đến người cao tuổi bởi nó
dường như không gây ra bất kì một nguy hiểm nào đến tính mạng của người bệnh.
Và họ, là những người mắc các bệnh tâm thần như rối loạn tinh thần, rối loạn cảm
xúc, ám ảnh, hoang tưởng, tự kỷ, trầm cảm, stress,… Sức khỏe tâm thần được xem
là một bộ phận không thể tách rời trong định nghĩa về sức khỏe (xem WHO, 2001),
trong đó sức khỏe tâm thần không chỉ là không bị mắc rối loạn tâm thần, mà còn
bao hàm trạng thái thoải mái, sự tự tin vào năng lực bản thân, tính tự chủ, năng lực
và khả năng nhận biết những tiềm năng của bản thân.
Công tác đấu tranh, phòng chống các hành vi sai lệch có ý nghĩa hết sức
quan trọng nhằm giữ gìn và bảo vệ trật tự, kỷ cương, an toàn xã hội. Đây cũng là
lĩnh vực được xã hội học, đặc biệt là xã hội học tội phạm rất quan tâm nghiên cứu.
Qua đó, các nhà xã hội học pháp luật đã đề ra một số biện pháp phòng chống các
hành vi sai lệch các chuẩn mực xã hội:
– Biện pháp tiếp cận thông tin: hướng tới việc cung cấp, trang bị, hướng
dẫn, giải đáp các thông tin về chuẩn mực xã hội, có tác dụng rất lớn trong việc nâng
cao tầm nhận thức, hiểu biết của con người, trong chừng mực nhất định họ biết
được những việc nên làm, những điều nên tránh trong hành vi của mình.
– Biện pháp tiếp cận phòng ngừa xã hội: là biện pháp mang lại hiệu quả
cao, thường được đặt lên vị trí hàng đầu trong số các biện pháp được áp dụng,
nhằm tìm hiểu, làm sáng tỏ các nguyên nhân, điều kiện dẫn tới hành vi sai lệch, từ
đó đề xuất các phương pháp phòng ngừa cụ thể.
– Biện pháp áp dụng hình phạt: được áp dụng đối với những người có
hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái với pháp luật hình sự, do đó, bị đe dọa phải chịu
hình phạt với tư cách là biện pháp cưỡng chế mà nhà nước áp dụng có tính mạnh
mẽ và nghiêm khắc nhất nhằm trừng trị kẻ phạm tội.
– Biện pháp tiếp cận y – sinh học: nhằm tìm hiểu, phát hiện ở họ những
khuyết tật về thể chất (mù, câm, điếc…); những khuyết tật về trí lực (bệnh hoang
tưởng, bệnh tâm thần…) hoặc phạm tội do trong trạng thái say rượu, nghiện ma
túy,… Biện pháp nay có ý nghĩa quan trọng, góp phần làm sáng tỏ nguyên nhân,
điều kiện của hành vi sai lệch và hành vi phạm tội, giải thích cơ chế tâm lý của
những hành vi đó để không xử oan người vô tội, người được miễn trách nhiệm hình
sự hay để lọt lưới tội phạm, đảm bảo tính công bằng và sự nghiêm minh của pháp
luật.
– Biện pháp tiếp cận tổng hợp và kế hoạch hóa xã hội: giáo dục các giá trị
văn hóa, đạo đức truyền thống, xây dựng và phổ biến lối sống lành mạnh, tiến bộ;
đề cao nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa; mở rộng các hoạt động vui chơi, giải
trí lành mạnh, tiến bộ; mở rộng hơn nữa sự hợp tác đấu tranh, phòng chống trên
phạm vi quốc tế…
Có thể thấy các hành vi lệch chuẩn trong môi trường học đường: Trong các
nghiên cứu gần đây cho thấy, hành vi lệch chuẩn trong nhà trường được biểu hiện
rõ nhất là bạo lực, bắt nạt học đường gia tăng mạnh mẽ, cùng với đó là việc học
sinh sử dụng chất kích thích trong trường học như hút thuốc, uống và nghiện rượu
bia. Ngoài ra, còn các hành vi lệch chuẩn khác như: trốn học, ăn cắp, vi phạm quy
định trong trường (gian lận trong thi cử, phá hoại của công, sử dụng lời nói thô
tục…)
Những sự việc đáng tiếc liên quan tới đạo đức học đường liên tục xảy ra tại
một số trường học thời gian gần đây thật sự đang là "điểm nóng" gây bức xúc trong
dư luận xã hội. Khi truyền thống "tôn sư trọng đạo" tốt đẹp của dân tộc có dấu hiệu
bị xem nhẹ, môi trường giáo dục, kỷ cương nhà trường bị xâm phạm..., việc các cơ
quan chức năng và ngành giáo dục sớm vào cuộc, kiên quyết xử lý, đồng thời có
những giải pháp chấn chỉnh hợp lý, thỏa đáng và kịp thời đang trở nên hết sức cần
thiết.
Chúng ta cần có phương pháp điều trị như: nâng cao kỷ luật, tổ chức những
buổi nói chuyện giữa học sinh và những cán bộ thực thi pháp luật để sinh viên hiểu
rõ hơn các quyền mà mình được hưởng cũng như những trách nhiệm hạn chế cần
được thực thi. Nhà trường giáo viên luôn phải đảm bảo các quy tắc ứng xử công
bằng đối với tất cả học sinh. Đặc biệt tránh các tình huống học sinh có vai trò lãnh
đạo làm sai lệch các hành vi lệch chuẩn và hậu quả nhận lại khi không tuân theo lại
nhẹ hơn các học sinh không có vai trò lãnh đạo. Trong nhà trường nên tổ chức các
chương trình phòng ngừa với các hành vi lệch chuẩn. Sử dụng các nhân viên tâm lí
học đường và công tác xã hội cho công việc này.
Như vậy, phương pháp trị liệu theo định hướng thay đổi môi trường xã hội.
Việc trị liệu các hành vi lệch chuẩn nhấn mạnh trên môi trường dựa trên tiền đề sau
đây. Hành vi hiện tại của thân chủ chính là kết quả của việc học hỏi trước đây kết
hợp với những biến cố đương thời gây ra. Việc học hỏi này xảy ra trong tiến trình
xã hội hóa trong môi trường xã hội của thân chủ. Do đó, cải tạo hoặc thay đổi môi
trường xã hội có thể giúp thân chủ thay đổi hành vi lệch chuẩn”.
Sự thay đổi hành vi (sau khi đã thay đổi nhận thức) là kết quả của sự tương
tác giữa thân chủ và môi trường xã hội. Môi trường xã hội đó bao gồm hoàn cảnh
xã hội và các cá nhân và tổ chức xã hội. Sự tương tác này không được diễn ra một
cách tự nhiên, nhưng dưới sự hoạch định và can thiệp của nhân viên công tác xã hội
(NVCTXH).
KÊT LUẬN:
Có thể thấy, trong giai đoạn nền kinh tế mở như hiện nay, các hành vi sai
lệch chuẩn mực xã hội (hành vi lệch chuẩn) ngày càng diễn biến phức tạp và gây ra
nguy hiểm cho xã hội. Do đó, nhận thức và đề ra các biện pháp phòng chống là
việc làm vô cũng cần thiết của mỗi các nhân, tổ chức để hướng tới một xã hội văn
minh, hạn chế tối thiểu các hành vi sai lệch và tội phạm. Trên cương vị là những
người phát triển xã hội, chúng ta cần nhận thức rõ hơn nữa về tâm lý nói chung và
các hành vi lệch chuẩn nói riêng, giữ gìn những giá trị nhân đạo.
Trên đây là những phân tích, đánh giá của nhóm em về vấn đề hành vi lệch
chuẩn. Vì kinh nghiệm còn thiếu nên chúng em không tránh khỏi những thiếu xót,
rất mong cô và các bạn góp ý để bài làm của chúng em được hoàn thiện hơn.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1, Đặng Thanh Nga (2013), Giáo trình Tâm lý đại cương, NXB Công an
Nhân dân, Hà Nội.
https://sites.google.com/site/tuvantamlyhocduongthcs/tu-van-tam-ly/hanh-vi-
lech-chuan?fbclid=IwAR2SZ8597borCws7hi61JV4ETKx4jWwuk4-
aXdIzZmJkaBfpWXfvBhzlFL4