cias

Facultade de Ciencias
E.T. Química Industrial
Augas Férreas-Fingoy. 27002 Lugo
Tel. +982223325–982223996
Fax. +982224904

Boletín 9.- Funcións Derivables. Aplicacións da Derivada.

Derivada. Regras de Derivación.

1. Estudiar a continuidade e derivabilidade da función f (x) dada por:

 3+x
 se x < −2
x+2





f (x) =

























x2 + 2x

−x2

−x3 + x − 1

1
x
ien se

se

se

se
−2 ≤ x ≤ 0

0<x<1

1≤x≤2

x>2
Sol: Continua en (−∞, −2) ∪ (−2, 2) ∪ (2, ∞) Derivable en (−∞, −2) ∪ (−2, 0) ∪ (0, 2) ∪ (2, ∞).

2. Estudiar a continuidade e derivabilidade da función f (x) dada por:

(x − 1)(x + 1)2


 se |x| ≤ 1
f (x) = 4
F. C


|x| − 1 se |x| > 1
Sol: Continua en R, Derivable en R\{−1}.

3. Sexan a, b e c tres números reais e sexa f : R −→ R a función definida por

 x2

se x ≤ c
f (x) =
ax + b se x > c


Determinar a e b en función de c para que exista f 0 (c).

Sol: a = 2c e b = −c−2 .

4. Se ignoramois a resistencia do aire, a distancia que percorre unha pelota de béisbol en función do
ángulo, R(θ), con respecto ó eixo X cunha velocidade inicial v0 é:

v02 π
R(θ) = g sin 2θ para 0 ≤ θ ≤ 2

onde g é a aceleración da gravidade

(a) Se v0 = 96m/s e g = 32m/s2 , calcula R0 (π/4).

 (b) Determinar os valores de θ para os que R0 (θ) > 0.

cias
π
Sol: (a) R0 (π/4) = 0, (b) 0 ≤ θ < 4.

5. A demanda dun producto ven dada pola cantidade D(x) que pode venderse cando o precio por
unidade do mesmo é x. A demanda case sempre ten derivada negativa. Se
√
D(x) = 3 − 2x para 0 < x < 3/2

probar que D 0 (x) < 0 para 0 < x < 3/2.

6. Calcular a derivada n-esima
(a) y = ex
(b) y = ax
(c) y = sin x
(d) y = log(1 + x)

sin x se n = 4̇
Sol: (a) y (n)

(−1)n−1 (n − 1)!
(1 + x)n
.
x
= e , (b) y

ien
(n)

7. Usar a derivación implícita para calcular a

(a) x2 − y 4 = 6
n

d2 y
dx2
x
= (log(a)) a , (c) y (n)
=






cos x
− sin x
− cos x
se n = 4̇ + 1
se n = 4̇ + 2
se n = 4̇ + 3
, (d) y (n) =

(b) x tan y = y
(c) 5x5y + 7 cos(xy) = 2
(d) 5x5y + 7 sin(xy) = 2
F. C
d2 y 2y 5 − 3x2 d2 y 2 cos3 y sin y
Sol: (a) 2
= 8
, (b) 2 = (1 − x).
dx 4y dx (cos2 y − x)3
dy
8. Achar dx mediante derivación implícita.
(a) y 3 = x2
(b) 8/y = x2 + 4
x2
(c) y 3 = x2 −1 .

dy 2x dy −2xy 2 dy −2x
Sol: (a) = 2 , (b) = (c) = 2 .
dx 3y dx 8 dx (x − 1)2 3y 2
9. Calcular a primeira derivada
(a) y = xx
(b) y = (sin x)tan y
(c) y = (tan x)x
µ ¶
1
0 x
Sol: (a) y = x (log x + 1), (b) y 0
= log(sin x) + 1 (sin x)tan x , (c) y 0 =
cos2 x
³ x ´
log(tan x) + (tan x)x .
sin x cos x
10. Bombéase gas nun globo esférico a razón de 6 m3 /min. Se a presión se mantén constante, ¿Cál é a

cias
velocidade coa que cambia o radio do globo cando o diámetro mide 120 cm.?
Nota: O volume da esfera de radio R é V = 34 πR3 .
dR 1250
Sol: = cm/min.
dt 3π
11. Un observador atópase a 2000 metros dunha torre de lanzamento dun foguete espacial. Se φ(t) é o
ángulo entre a liña visual que segue ao foguete e a horizontal do chan en función do tempo pídese:
(a) ¿Cál é a altura h que alcanza o foguete aos 5 segundos se φ(5) = π3 ?
1
(b) Sabendo que φ0 (5) = 20 radiáns por segundo, ¿Cál é a velocidade do foguete aos 5 segundos?
cat. oposto
Nota: tan φ(t) =
cat. contiguo
√ dh
Sol: a) h(5) = 2000 3 m. b) = 400 m/sg.
dt
12. Según Bodenstein, se K é a constante de ionización do dióxido de nitróxeno, tense
5.749

Achar a expresión de ∆H.

Sol: ∆H =
ien
log K = 2.839 −

RT 4
5.749 + 1.75T − 0.0005T 2
.
T

dT
+ 1.75 log T − 0.0005T.

Ademais, se ∆H é a calor de disociación, verifícase a igualdade:

d log K
=
RT 2
∆H

13. Da ecuación de Van der Walls:

(P V 2 + a)(V − b) = kV 2 ,
onde a, b e k son constantes, deducir a variación de presión P por unidade de volume V .
2a(V − b)2 − kV 3
F. C
Sol: .
V 3 (V − b)2
14. Achar a constante de disociación K dun sistema diluido infinitamente, i. e. c → 0, se K vén dada
pola lei de dilución de Ostwald:
A2 c
K= ,
µ(µ − A)
sendo A = µe−c , e µ unha constante.
Sol: K = 1.
Representación gráfica
15. Representa tras un estudio pormenorizado as funcións:
1
a)f (x) = 10xe−x e)f (x) =
ex − 1

b)f (x) = x3 + 3x2 + 5 f )f (x) = log | log |x||

1 1
c)f (x) = e x2 −1 g)f (x) =
sin x + cos x
x−1
d)f (x) =
x−2
16. A Cinética Encimática, a velocidade de reacción depende da concentración de substrato x, segundo

cias
a ecuación
ax
y=
b+x
sendo a a velocidade máxima que pode alcanzarse con exceso de substrato (a > 0), e b > 0 unha
constante (na práctica é x ≥ 0). Representar graficamente a función considerando x ∈ R.
Continuidade e derivación en funcións dunha variable
17. Dadas as funcións
1 x
f (x) = arccos √ g(x) = arcsin √
1 + x2 1 + x2
achar as súas derivadas. ¿Que se deduce do resultado?.
1
Sol: f’(x)=g’(x)= 1+x 2 . As dúas funcións diferéncianse nunha constante.

18. Estudiar se é posible aplicar o Teorema de Rolle ás seguintes funcións nos intervalos indicados:
a) f (x) = tan x no intervalo [0, π]

ien
b) g(x) =| x | no intervalo [-1,1]
Sol: Non é posible para ningunha.
p
19. f (x) = 3 (x − 3)2 alcanza valores iguais nos extremos do intervalo [0, 6]. ¿Vale o teorema de Rolle
para esta función nese intervalo?.
Sol: Non, xa que non existe f 0 (3).

20. Sexa f (x) = rx2 +sx+t definida en [a, b]. Próbese que o punto c, que ten aseguarda a súa existencia
polo teorema do valor medio, é o punto medio do intervalo [a, b].

21. Calcular, utilizando o teorema do valor medio,

lim (x + 1)2/3 − x2/3 .

x→∞
F. C
Sol: Considérase a función f (x) = x2/3 e o límite pódese escribir como limc→∞ f 0 (c).
22. Se f 0 (x) ≤ 2 para todo x, ¿canto é o máximo que pode medrar f no intervalo [0,6]?
Sol: O máximo que pode medrar son 12 unidades.
Máximos e mínimos

23. Divídase un número a positivo en dous sumandos (x e y) de xeito que o seu producto sexa máximo.
Sol: x = y = a2 .

24. Áchese a área máxima dun rectángulo con perímetro igual a 40.
Sol: Área máxima 100 unides.

25. Nalgunhas reaccións químicas autocatalizadas, a velocidade de reacción ven dada por:

v = kxp (a − x)q ,

onde a denota a concentración da substancia de partida e x a da substancia que se forma (k, p, a, q ≥ 0

e 0 ≤ x ≤ a). Achar a concentración x que corresponde ó máximo de velocidade
Sol: x = ap/(p + q).
26. A concentración de osíxeno nun estanque contaminado cun residuo orgánico ven dado pola ecuación

cias
t2 − t + 1
f (t) = , 0 ≤ t < ∞,
t2 + 1
onde t representa o tempo en semanas. Achar os intres nos que se alcanzan as concentracións máxima
e mínima de osíxeno.
Sol: A concentración máxima alcánzase en t=0 e a mínima en t=1, i. e. nunha semana.

27. Un comerciante vende 3000 botes de refresco ó mes, que merca a 0.60 a unidade, cada un a 1 .
Estima que por cada cent que rebaixe ese precio vendería 80 botes máis ó mes. ¿A qué precio debe
ofertar os refrescos para optimizar o beneficio B(P)?
Sol: A 0.9875 e obtén só 1, 25 de beneficio máis que antes!!.

28. Transcurriron uns meses. A crise económica estoura e o consumo reséntese. O noso querido comer-
ciante do exercicio previo só vende 1500 botes ó mes, e estima que vendería 30 máis por cada cent
de rebaixa. Calcular o prezo de venta que optimizará os beneficios.
Sol: 1, 05 . Debe subir o prezo!!.

disociación da auga.
ien
29. Achar a proporción na que deben de atoparse na auga os ións H+ e OH− de xeito que a suma total
de ións contidos na unidade de volume sexa mínima.
Nota: Pola lei de acción de masas sábese que [H+ ] OH− = k, sendo k = 10−14 a constante de
£
£

¤
¤

Sol: deben acharse na mesma proporción [H+ ] = OH− = 10−7 .

30. Dadas duas reaccións químicas consecutivas, a concentración de substancia B que se orixina na
primeira etapa ven dada por:

k1 CA0 ³ (k2 −k1 )t ´

CB = e−k2 t e −1 .
k2 − k 1
1 1
Sabendo que k1 = 0.2 min , k2 = 0.1 min e CA0 = 1, achar o intre, a partires do comezo da reacción,
F. C
no que existe a maior concentración de substancia B e atopar a devandita concentración.
Sol: tempo 7 minutos, concentración 0.5.

31. A lei de Newton do enfriamento di que un corpo que se está a enfriar, a rapidez coa que cambia a
temperatura é proporcional á diferencia entre a temperatura do corpo e a constante T 0 do medio que
o rodea. Isto é, dT
dt = k(T − T0 ) onde k é unha constante de proporcionalidade. Aplicar a devandita
lei ó seguinte problema:
Ó sacar unha tarta do forno, a súa temperatura é de 300o F . Tres minutos máis tarde a súa tempretura
é de 200o F . ¿Canto tardará en enfriarse ata unha temperatura ambiente de 70o F ?
Sol: 70+230e−0.19018t .

32. O dono dunha horta de mazás calcula que se se plantan 50 árbores por hectárea entón cada árbol
maduro dará unhas 600 mazás ó ano. Por cada árbore máis que se plante por hectárea o número de
mazás producidas por un árbol ó ano disminuirá en 60, e por cada un que se arrinque aumentará o
número de mazás por árbol ó ano en 60. ¿Cantas árbores deben plantarse por hectárea para obter o
maior número de mazás posible?.
Sol: 30 árbores.

33. Achense dous números positivos nos que a súa suma sexa 20 e o seu producto o maior posible.
Sol: a = 10, b = 10
34. Disponse dun aramio de lonxitude L (metros) para pechar dúas leiras, unha con forma circular e a

cias
outra cadrada. ¿Cómo haberá que cortar o aramio nas súas dúas formas para que a suma das áreas das
leiras sexa máxima?.
Sol: r = L/2π m., x = 0 m..

35. Determínese o número que máis excede ó seu cadrado.

Sol: a = 12 .

36. Trátase de fabricar una lata en forma de cilindro regular recto e capaz de conter 16πcm 3 . ¿Qué
dimensións da lata requerirán a menor cantidade de material?.
Sol: r = 2 cm, x = 4 cm.

37. Un tractorista atópase nunha leira a 5 km dunha estrada recta. O punto máis próximo desa estrada é o
punto A e desexa chegar ó punto B da mesma. Se o seu tractor viaxa a 15 km/h pola leira e a 39 km/h
pola estrada, Áchese o punto onde debe acceder á estrada para chegar antes a B se

(a) B está a 5 km de A
(b) B está a 10 km de A
(c) B está a 1 km de A

ien
Sol: (a) Acceder a 2.0833 km de A, despois de percorrer 5.4167 km pola leira e levaralle 0.436 horas.
(b) mesmo percorrido pero levaralle 0.5641 horas. (c) non coherente.

38. Un/unha veterinario/a conta con 30 m de aramio e quere construir 6 granxas para cans creando
primeiro un valo ó redor dunha rexión rectangular e logo dividindo a rexión en 6 rectángulos iguais
mediante 5 valados paralelos a un dos lados. ¿Cales son as dimensións da rexión rectangular coas que
a área total é máxima?
15 15
Sol: longo = 2 m., ancho = 7 m.

39. Unha peza longa e rectangular de lámina de 30 cm. de ancho vai a convertirse nun canal para auga
dobrando cara arriba dous dos seus lados ata formar águlos rectos coa base. ¿Cál debe ser o ancho
F. C
das partes dobradas para que o canal teña capacidade máxima?
Sol: 30/4 cm.

40. As dimensións dun campo de fútbol rectangular, cunha área semicircular en cada fondo de xeito que
o perímetro do campo constitúa unha pista de atletismo de 400m, tales que o terreo de xogo teña área
máxima son, salvo truncamento decimal:

(a) 105 × 70.5

(b) 100 × 63.6
(c) 96.4 × 103
(d) ningunha das anteriores

Sol: longo=100 m. ancho 63.662 m.

Regra de L’Hôpital.
log(1 + x)
41. (a) Calcular lim
x−→0 x
log(1 + 10x)
(b) Calcular lim
x−→0 x
Sol: (a) 1, (b) 10.
42. Resolver as seguintes indeterminacións:

cias
x µ
1 1
¶
1.- lim 8.- lim −
x→+∞ ex
x→1 log x x−1
log x x+1
2.- lim+ 9.- lim √
x→0 csc x
x→−1 6x2 + 3 + 3x
3.- lim+ x log x
x→0 2x − 2
10.- lim
4.- lim (1 − tan x) sec 2x x→1 (26 + x)1/3 − 3
x→ π
4
1 + x1/3
5.- lim (1 + x)1/x 11.- lim
x→−1 1 + x1/5
x→0
µ
1 1
¶ µ ¶1+cotan2 x
6.- lim − x−2
x→0+ x sin x 12.- lim
x→0 x2 + x − 2
µ ¶
1 1 13.- lim xx
7.- lim − x→0
x0 x ex − 1
Sol: 1.- 0, 2.- 0, 3.- 0, 4.- 1, 5.- e, 6.- 0, 7.- 12 , 8.- 21 , 9.- 1, 10.- 6, 11.- 35 , 12.- ∞, 13.- 1.

44. Calcular o valor de 1

√
4 e
ien Polinomio de Taylor

43. Ordear según potencias de (x-2) o polinomio f (x) = x3 + 4x2 − 5x + 8 mediante a fórmula de
Taylor.
Sol: f (x) = (x − 2)3 + 10(x − 2)2 + 23(x − 2) + 22.

cun erro menor de 0.01.

Sol: p2,0 (− 41 ) = 0.778800783.

45. Calcular o valor de log(1.5) cun erro menor de 0.01.

Sol: p2,0 (− 12 ) = 0.40546.

46. Sexa f (x) = sin2 x. Utilizando o polinomio de Taylor centrado en x = 0, calcula o valor de sin 1
4
F. C
cun erro menor que 0.01.

47. Sexa f (x) = sin 2x. Calcula sin 1 cun erro menor que 0.01.

48. Calcula desenrolo de Taylor da función log(1 + x2 ) en x = 0.

49. Calcula o desenrolo de Taylor da función f (x) = sin(x4 ) en x = 0

0 00 000
50. Sabendo que f (0) = 1, f (0) = 3, f (0) = 4 e que f é constante e igual a 6, obter razonadamente
un valor cercano a f ( 12 ) e calcular o erro que se comete. ¿Qué se deduce do resultado?
Sol: f (x) = 1 + 3x + 2x2 + x3 é un polinomio de grao 3.
2
51. O polinomio de Taylor de grao 2 centrado en x = 0 de f (x) = ex /(1−x)
:

(a) é P2,0 = 1 + x2
(b) é P2,0 = 1 + x + x2
(c) non se pode calcular
(d) ningunha das anteriores

Sol: (a).

52. Sexa f (x) = log(1 + x). O seu polinomio de Taylor de grao 2 centrado en x=0
 (a) non se pode calcular

cias
x2
(b) corresponde á fórmula P2,0 = x −
2
x2
(c) corresponde á fórmula P2,0 = 1 + x +
2
(d) ningunha das anteriores
Sol: (b).
53. A ecuación da recta paralela a L ≡ −4x − 3y = −2 pasando polo punto (−3, −5) é
(a) 4x − 3y = 3 (b) −4x − 3y = 27 (c) −3x − 4y = 29 (d) 3x − 4y = 11
2
54. A ecuación da recta tanxente a f (x) = −5x + en x = 2 é
x
(a) 7x + 4y = −22 (b) 11x + 2y = 4 (c) 9x + 2y = 0 (d) 3x + 4y = −30

2 sin2 2x
55. O lim
x→∞ −x2
(a) 1

57. O lim
x→∞

(a) 1
(b) 0

− sin3 2x
x3
(b) 0
ien
(c) π (d) -8

56. A ecuación da recta tanxente a f (x) = 3x +

(a) −5x + 2y = −4
2
x
en x = −2 é

(b) −5x + 4y = −18

(c) π (d) -8
(c) −x + 4y = −26 (d) −7x + 2y = 0

58. A posición dun corpo en movemento depende do tempo e ven dado pola fórmula s = 2t 2 + 9t − 6
(en metros). A variación media (velocidade media) de s entre entre t = 4 e t = 5 é
(a) 21 m/s (b) 25 m/s (c) 27 m/s (d) 33 m/s
F. C
dy
59. Se temos a ecuación 5x5 + 7 cos(xy) = 2, dx é
4
dy 25x − 7 sin(xy)y dy 25x4 − 7 sin(xy)y
(a) = (b) =
dx x2 dx x
dy 25x4 − 7 sin(xy) dy 25x4 − 7 sin(xy)
(c) = (d) =
dx x2 dx x
60. Se f 0 (a) = 0 entón f NON pode ter en a
(a) un máximo ou un mínimo (b) un punto de inflexión
(c) un punto de continuidade (d) un punto de discontinuidade

61. A área máxima dun rectángulo con vértices no eixo x e na parábola y = 11 − 5x 2 é

22 √ 11 √
(a) 165 u. de sup. (b) 165 u. de sup.
45 9
22 √ 44 √
(c) 165 u. de sup. (d) 165 u. de sup.
15 45
62. Un contentor de base rectangular e de lados rectangulares e sen tapa ten un volume de 32 m 3 . A
anchura da base é 4 m. Cando cortamos a medida, o material ten un prezo de 21 por metro cadrado
para a base e 7 por metro cadrado para os laterais. ¿Cál é o prezo do contentor máis barato?
√ √
(a) 112 + 224√ 3 ≈ 499.98 (b) 98 + 168 √3 ≈ 388.98
(c) 98 + 224 3 ≈ 485.98 (d) 112 + 168 3 ≈ 402.98
63. A función f ten unha asíntota oblícua que é y = 13x − 15 entón verifícase que lim x→∞ f (x) é igual

cias
a:
(a) 13 (b) -15 (c) 0 (d) ∞

64. O desenrolo de Taylor da función log(1 + x2 ) en x = 0 comeza por

3 4
(a) x + x2 + x3 . . . (b) x2 − x3 + x4 + . . .
2 x4 x6
(c) x − 2 + 6 + . . . (d) ningunha das anteriores
p
65. A función f (x) = x(x + 1) ten unha asíntota oblícua de ecuación
1 1
(a) y = 2x − 1 (b) y = x + 2 (c) y = x − 1 (d) y = x − 2

66. O desenrolo de Taylor da función f (x) = sin(x4 ) en x = 0 comeza polos termos

x8 x8 x12
(a) x4 + x8 . . . (b) x4 − 6 ... (c) x4 − 6 ... (d) x4 − 4 ...

67. A función f (x) = e3x − 6ex + 6 satisfai

1
(a) é crecente en todo R (b) ten un extremo local en x = 2 log 2
(c) é decrecente en (0,2) (d) non ten extremos locais

ien
F. C