NDOTJA E UJIT DHE PASOJAT E TIJ

Punoi : Sirja Strazimiri

Ndotja e ujit dhe pasojat e tij
Mbi dy të tretat e sipërfaqes së Tokës është e mbuluar nga uji, ndërsa më pak se një e
treta është marrë nga Toka. Si popullsia e Tokës vazhdon të rritet, vazhdon të rritet
edhe presioni mbi burimet ujore të planetit. Në një kuptim, lumenjtë dhe ujërat tonë
janë duke u ndotur nga aktivitetet e njeriut, kështu që cilësia e tyre është duke u
zvogëluar.

Çështja mjedisore aktualisht është bërë problem i diskutueshëm jo vetëm në

planin e ekspertëve, por edhe në atë politikë e teknologjikë. Mjedisi jetësorë
është bërë problem botërorë dhe njëherit është preokupimi kryesorë i shumë
vendeve të botës. Sidomos te ne në Kosovë rrethanat dhe zhvillimet e fundit
ndikuan në ndotjen e mjedisit në shumë sfera.

Një ndër burimet më të rëndësishme dhe më të ndotura është uji pa të cilin nuk do të ishte e
mundur jeta e njeriut. Uji është vetë jeta, jo vetëm për njeriun, por për gjithë krijesat tjera,
sepse asgjë mbi tokë nuk mund të jetojë pa ujë. E gjithë jeta vjen nga uji. Konsiderohet se
shekulli që sapo kemi hyrë nuk do të jetë shekull i krizës së naftës, por i krizës për ujë.

Ndotja e ujit

Ndotja e ujit mund të përkufizohet si përzierje e një ose më shumë substancave me ujë të
pastër deri në një masë të tillë që të shkaktojnë probleme për kafshët ose njerëzit. Ndotja e
të gjitha resurseve të mjedisit jetësorë ka ndikim negativ për shëndetin e njeriut.

Në vendin tonë nuk ka monitorim të ujërave të ndotura. Ujërat industriale janë një ndër
ndotësit kryesorë të ujërave sipërfaqësore dhe nëntokësore. Burimet e ndotjes janë
mbeturinat e ushqimit, hedhurinat industriale, teknologjike dhe kanalizimet e qyteteve.

Ndotësit më të mëdhenj në vend janë: KEK-u, Ferronikeli, Sharrcemi, Minierat e Trepçës,

Kizhnicës, etj. Si shkaktarë tjerë të ndotjes së ujit janë edhe kripërat e tretura: kloridet,
sulfatet, etj, të cilët koncentrohen gjatë ujitjes së tokave. Gjithashtu, detergjentet dhe
derivatet e ndryshme të naftës, janë veçanërisht të rrezikshëm. Sot, ujin e ndotin edhe
komunikacioni ujorë, agrokemikatet (pesticidet dhe plehrat kimike), fabrikat, pastaj metalet
nga proceset industriale, etj. Në ndotjen e ujërave rol të madh ka edhe erozioni i tokës.
Lumenjtë çdo vit bartin sasi të mëdha të dheut i cili përmban materie kimike si plehra dhe
pesticide. Të gjithë këta ndotës e gjejnë rrugën deri në lumë e nga andej përcillen deri në
det ose në oqean.
Pasojat e ndotjes së ujit

Ndotja e ujit dhe përdorimi i tij ka ndikim të drejtpërdrejtë në shëndetin e njeriut dhe lë
pasoja për kohë të gjatë. Sot në botë njihen më se dyqind sëmundje që paraqiten si pasojë
e përdorimit të ujit të ndotur. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (WHO) nga uji i
ndotur, sot në botë sëmuren mbi pesëqind milion njerëz. Nga uji i papastër pasojnë një sërë
sëmundjesh, ku, ndër më të rëndësishmet janë kolera, tifoja e zorrëve, hepatiti, tularemia
etj. Këto sëmundje shpesh kanë marrë viktima njerëzore. Ne ditët e sotme me zhvillimet e
avancuara që po ecën bota, është vështirë të mendohet për një jetë në Tokë me ujë të
pastër.

Krahas kësaj, mbrojtja e ujit nga ndotja mund të bëhet edhe duke ndaluar hedhjen e
ndotësve në ujë, pastaj me mënjanimin ose zvogëlimin e ndotësve në ujë, duke qarkulluar
uji i ndotur nëpër sisteme të mbyllura, etj. Zvogëlimi i sasisë së lirimit të materieve ndotëse
në ujë është formë e rëndësishme e luftës kundër ndotjes. Kjo nënkupton vendosjen e
filtrave përkatës dhe e sistemeve për fundërrim në vendet ku lirohen ujërat e ndotura. Një
formë e mbrojtjes së ujërave rrjedhës nga ndotja është edhe mbrojtja speciale e burimeve,
planifikimi i lokacionit të deponive për hedhurina, që ato të ndërtohen sa më larg ujërave
rrjedhëse, zvogëlimi i përdorimit të pesticideve dhe plehrave kimike në bujqësi si dhe
pyllëzimi dhe ruajtja e tokës nga erozioni. Me konventa ndërkombëtare ndotja e ujërave
është e sanksionuar, por, vështirë është të binden njerëzit që të mos e ndotin atë. Prandaj,
është me rëndësi vetëdijesimi dhe edukimi i popullatës për shfrytëzim racional të resurseve
ujore.

“Lajë dhëmbët tuaj me pastë dhëmbësh të mirë, pastaj shpërlaje gojën me mbetje
industriale (ujë të ndotur).” Tom Leher