OBYWATEL

KONTRA
URZĄD
RAPORT Z DZIAŁALNOŚCI
BIURA INTERWENCYJNEJ
POMOCY PRAWNEJ
SPIS TREŚCI

03 05 09 12
Wstęp Czym jest Biuro BIPP krok BIPP
Interwencyjnej po kroku, statystycznie
Pomocy czyli jak
Prawnej (BIPP) działamy

14 17 24 26
Na co Pomagamy Dlaczego nie Wyciągamy
skarżą się zawsze możemy wnioski,
obywatele pomóc naprawiamy,
zapobiegamy
 Prezydent RP, dostrzegając
wagę i potrzebę naszych
działań, chętnie korzysta
z przysługującego
mu prawa inicjatywy
legislacyjnej w oparciu
o propozycje wypracowane
przez Biuro Interwencyjnej
Pomocy Prawnej.

Obywatel kontra urząd 3 Wstęp

SZANOWNI
PAŃSTWO
Liczby te dobitnie pokazują, jak ważna i potrzeb-
na była kontynuacja idei Prezydenta RP Andrze-
ja Dudy, która powstała jeszcze w trakcie kam-
panii wyborczej i funkcjonowała pod nazwą
DudaPomoc. Dziś misja pomocy zwykłym obywatelom
w starciu z niekiedy bezduszną machiną urzęd-
niczą realizowana jest przez całą Kancelarię Pre-
zydenta RP – obok BIPP także przez obsługują-
ce stowarzyszenia oraz organizacje Biuro Dialogu
i Korespondencji (BDK). Oba biura są nadzorowane
przez Andrzeja Derę, Sekretarza Stanu w Kancelarii
Prezydenta RP. Działalność ta odbywa się pod szcze-
gólną troską i opieką Prezydenta RP.
Wychodząc naprzeciw tym, którzy nie doczeka-
li się sprawiedliwości i pomimo oczywistych ra-
cji nie mogą już dochodzić swoich praw, stwo-
rzyliśmy projekt skargi nadzwyczajnej. Daje ona
nadzieję wszystkim tym, którzy doświadczyli jaw-
nej niesprawiedliwości, a prawomocne orzecze-
nie uniemożliwia im dochodzenie prawdy. Do-
strzegając także, że część zgłaszanych do nas
spraw mogłaby się zakończyć pozytywnie dla
Obywatel kontra urząd 4 Wstęp
niniejszy raport jest podsumowaniem blisko trzyletniej działalności Biura Interwencyjnej
Pomocy Prawnej (BIPP) w strukturach Kancelarii Prezydenta RP. Od 6 sierpnia 2015 r.
wpłynęło do nas blisko 38,5 tys. listów, zostało przeprowadzonych około 13 tys. rozmów
telefonicznych z obywatelami, a na bezpośrednich spotkaniach z naszymi pracownikami
przyjęliśmy około 4 tys. osób.
obywatela, gdyby pomoc lub porada została udzielona Codzienna działalność BIPP to nie tylko doraźna po-
wcześniej, zainicjowaliśmy prace nad rozszerzeniem moc w pojedynczych przypadkach. Ogromna liczba
grupy uprawnionych do korzystania z nieodpłatnej wpływających do nas spraw jednoznacznie wskazuje
pomocy prawnej. Dzięki temu brak wystarczających na potrzebę diagnozowania i naprawiania niedosko-
środków na usługi profesjonalnych pełnomocników nałości systemu prawnego w Polsce.
nie będzie już przeszkodą w dochodzeniu swoich praw.
Mając tego świadomość, podjęliśmy współpracę
To tylko dwie z wielu inicjatyw, które stały się naszym i podpisaliśmy porozumienia z Rzecznikiem Praw
udziałem. Zmiany ustaw proponowane przez BIPP są Dziecka, Rzecznikiem Praw Pacjenta, Rzecznikiem
niemalże jednogłośnie aprobowane przez Sejm i Senat, Praw Obywatelskich i Rzecznikiem Finansowym czyli
a także przez opinię publiczną, co świadczy o tym, jak organami, które są powołane do tego, aby być najbliżej
bardzo są potrzebne. obywatela i działać na jego rzecz.
Prowadzimy również działalność edukacyjną Dzięki współpracy kilku instytucji udowadnia-
– zarówno na rzecz obywateli, jak i innych my, że państwo nie musi, a nawet nie może dzia-
organów państwa. Dzielimy się wnioskami i przemy- łać teoretycznie. BIPP poprzez stwarzanie miejsc
śleniami wypracowanymi w oparciu o rozwiązywa- i narzędzi, za pomocą których każdy będzie mógł
ne przez nas sprawy, by pogłębić wiedzę pracowni- dochodzić swoich praw, jest spełnieniem obiet-
ków administracji publicznej mogących spotkać się nicy wyborczej Prezydenta Andrzeja Dudy:
z podobnymi sytuacjami w przyszłości. Mamy jednak „Zawsze po stronie obywateli”.
świadomość, że na polu edukacyjnym zostało jeszcze
wiele do zrobienia, co uznajemy za nasze wyzwanie na Tomasz Kulikowski
najbliższe lata. Dyrektor Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej
 CZYM JEST BIURO
INTERWENCYJNEJ
POMOCY PRAWNEJ
Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej działa w strukturach Kancelarii Prezydenta RP.
Wspieramy osoby zgłaszające się do Prezydenta RP w sprawach dotyczących konfliktów
na linii jednostka – władza publiczna, w których obywatele są stroną słabszą,
pokrzywdzoną, często niedostatecznie reprezentowaną. W ramach pomocy udzielamy
informacji i podejmujemy interwencje, zwracając się do właściwych urzędów i instytucji.

Obywatel kontra urząd 5 Czym jest Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej

„ZAWSZE PO STRONIE
OBYWATELI”, CZYLI JAK
TO SIĘ ZACZĘŁO

W jednym z haseł towarzyszących kampanii wy-

borczej Prezydent Andrzej Duda podkreślał, że
chce stać „zawsze po stronie obywateli”. W na-
wiązaniu do tej deklaracji powstała inicjatywa na-
zywana powszechnie DudaPomocą.

Podczas swoich kampanijnych podróży po Polsce

przyszły prezydent wielokrotnie zetknął się osobi-
ście z ludźmi niewłaściwie potraktowanymi przez
urzędy czy też wymiar sprawiedliwości. Urucho-
mione w maju 2015 r. Biuro miało być odpowiedzią
na potrzeby zwykłych obywateli bezradnych wo- Fot.: Radek Pietruszka/PAP

bec państwowej lub urzędniczej machiny.

Obywatel kontra urząd 6 Czym jest Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej

 SIŁA SOLIDARNOŚCI,
SIŁA DOŚWIADCZENIA

Pracami Biura w trakcie kampanii prezydenc-

kiej kierowali: Zofia Romaszewska, zasłużona
działaczka społeczna, opozycjonistka z okresu 
PRL-u będąca ogromną podporą prawną w struk-
turach KOR-u, legalnej Solidarności oraz niepod-
ległościowego podziemia lat 80.; a także Janusz
Wojciechowski, z wykształcenia prawnik, były
prezes NIK-u i poseł do Parlamentu Europejskiego,
obecnie pełniący funkcję przedstawiciela Polski
w Europejskim Trybunale Obrachunkowym.
Porad udzielał wówczas również sam Andrzej

Fot.: Radek Pietruszka/PAP

Duda – doktor nauk prawnych oraz prawnicy
wolontariusze.

Obywatel kontra urząd 7 Czym jest Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej

Z PIĘKNEJ NA
KRAKOWSKIE
PRZEDMIEŚCIE

Wkrótce po otwarciu Biura przed drzwiami jego

siedziby przy ul. Pięknej w Warszawie zaczęły się
ustawiać kilkusetosobowe kolejki potrzebujących
pomocy. Przez niespełna pięć miesięcy działal-
ności DudaPomocy od maja do września 2015 r.
przyjęto blisko 4 tys. osób. Interweniowano w są-
dach, prokuraturach i urzędach w ponad 1,2 tys.
spraw. W obliczu tak ogromnego zainteresowania
inicjatywą prezydent elekt zapowiedział, że Biuro
będzie kontynuowało swoją działalność w struk-
turach Kancelarii Prezydenta RP.

W sierpniu 2015 r. pierwszym zarządzeniem Pre-

zydenta Andrzeja Dudy obietnica ta została speł-
niona. Powstało Biuro Interwencyjnej Pomocy
Fot.: Krzysztof Sitkowski/KPRP

Prawnej z siedzibą w Pałacu Prezydenckim.

Obywatel kontra urząd 8 Czym jest Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej

 BIPP KROK PO
KROKU,
CZYLI JAK
DZIAŁAMY

Obywatel kontra urząd 9 BIPP Krok po kroku, czyli jak działamy

 zapoznaje się rozpoznaje stan dokonuje analizy
z dokumentami, faktyczny i prawny, merytorycznej,

Sprawa wpływa do Wyznaczamy pracownika

Kancelarii Prezydenta RP merytorycznego, który
(e-mailowo/listownie) lub prowadzi sprawę od
jest osobiście zgłaszana początku do końca:
przez obywatela.

w uzasadnionych podejmuje decyzję

przypadkach zaprasza co do dalszego
zgłaszającego sprawę procedowania,
na spotkanie.

Obywatel kontra urząd 10 BIPP Krok po kroku, czyli jak działamy


W zależności od
specyfiki danej sprawy:
Obywatel kontra urząd 11
Zapewniamy profesjonalne wsparcie i udziela-
my informacji prawnych w zakresie zgłoszonego
problemu. Przedstawiamy obywatelowi jego pra-
wa i obowiązki, wskazujemy instytucje lub organy
właściwe do rozwiązania zgłoszonego problemu,
przedstawiamy możliwe sposoby działania.
Występujemy z interwencją do właściwych orga-
nów władzy publicznej w celu przeanalizowania
sprawy i usunięcia ewentualnych naruszeń pra-
wa. W uzasadnionych przypadkach podejmujemy
interwencję również w organach nadrzędnych
–informujemy je o zgłoszonych nieprawidłowo-
ściach w działaniach jednostek im podległych.
Osobiście udajemy się do przedstawicieli wła-
ściwych organów władzy publicznej, by skoor-
dynować ich działania oraz zapewnić należytą
współpracę mającą na celu wyjaśnienie sprawy.
BIPP Krok po kroku, czyli jak działamy
Bywa, że w wyniku analizy wpływających
do nas spraw dostrzegamy niedosko-
nałość prawa w pewnym zakresie. For-
mułujemy wówczas propozycję zmiany
przepisów. Chcemy, by nasze działania
nie ograniczały się jedynie do pomocy
w pojedynczych przypadkach, lecz służy-
ły także całemu społeczeństwu i osobom,
które znalazły się w podobnej sytuacji lub
może je to spotkać w przyszłości. Z tego
względu zaproponowaliśmy m.in. regu-
lacje związane z systemem 500+, zmiany
dotyczące karania osób blokujących nu-
mery alarmowe oraz zmiany zabezpie-
czające interesy pracownicze.
BIPP STATYSTYCZNIE

Do Biura napływają skargi z całej

Liczba zgłoszonych spraw
Polski, z każdego – nawet najmniej-
szego powiatu. Najczęściej zgłasza-
li się do nas mieszkańcy Warszawy
i powiatów okolicznych oraz połu-
dniowej części Polski. Swoje proble-
my często powierzali nam również
mieszkańcy Kielc i okolic, Białego-
stoku oraz Opolszczyzny.

Obywatel kontra urząd 12 BIPP Statystycznie

 Do Biura najczęściej zgłaszają się
mężczyźni (50,6% ogółu zgłaszają-
cych skargi), ale prawie 5% sygna-
lizujących problemy i zgłaszających
skargi stanowią rodziny. Ponad 1%
to wnioski zbiorowe, często skargi
zgłaszane przez lokalne społeczności
lub działaczy organizacji pozarządo-
wych.

Obywatel kontra urząd 13 BIPP Statystycznie

 NA CO SKARŻĄ
SIĘ OBYWATELE

Obywatel kontra urząd 14 Na co skarżą się obywatele

SKARGI NA WYMIAR
SPRAWIEDLIWOŚCI
• Sąd – opieszałość, przewlekłość postępo-
wania, nieznajomość prowadzonych spraw
przez sędziów, aroganckie zachowanie, braki
w dokumentach.
SKARGI NA ORGANY ŚCIGANIA
• Prokuratura – zbywanie obywateli, bagateli-
zowanie spraw przez prokuratorów, nagmin-
ne umarzanie lub odmowa wszczęcia śledz-
twa, brak zainteresowania losem obywateli;
• Policja – brutalność, brak zainteresowania
losem obywateli.
SKARGI NA SAMORZĄDY
• Wójt/burmistrz/prezydent – brak możliwo-
ści osobistego spotkania z danym urzędni-
kiem, kierowanie się interesem urzędu, a nie
interesem obywateli, podejmowanie decy-
zji wpływających na życie mieszkańców bez
konsultacji z nimi, faworyzowanie dużych
lub wpływowych podmiotów kosztem zwy-
kłych obywateli.
Obywatel kontra urząd 15
SKARGI NA INNE
ORGANY PAŃSTWOWE
• Ministerstwa, urzędy centralne – przewlekłe
prowadzenie spraw, faworyzowanie dużych
podmiotów, brak proobywatelskiego podejścia.
SKARGI NA INNE ORGANY
• Inspektoraty, biura, delegatury – zbytni
formalizm, biurokratyzacja, niejasność
w podejmowaniu decyzji, niechęć do udziela-
nia wyjaśnień, ignorowanie próśb lub wnio-
sków obywateli (np. o wytłumaczenie stanu
sprawy, zaproponowanie innego rozwiąza-
nia, udzielenie informacji).
SKARGI NA INNYCH OBYWATELI
• Głównie skargi sąsiedzkie związane z naru-
szeniem posiadania (przekroczenie granicy
działki, wybudowanie budynku niezgodnie
z przepisami prawa budowlanego), związane
z immisjami (hałas, zapachy, zwierzęta itd.),
skargi na wulgarne zachowanie.
Na co skarżą się obywatele
SKARGI NA OŚRODKI POMOCY
SPOŁECZNEJ (OPS)
• Brak wystarczających środków, nieumiejęt-
ność udzielenia pomocy, bierność w obliczu
nieszczęśliwych zdarzeń.
SKARGI NA PODMIOTY BIORĄCE
UDZIAŁ W OBROCIE GOSPODARCZYM
• Przede wszystkim banki, pożyczkodaw-
cy, operatorzy telefonii komórkowej – za-
wiłe i niezrozumiałe umowy zawierają-
ce ukryte postanowienia, brak możliwości
rozwiązania niekorzystnej umowy, brak
współpracy z klientem, wprowadzanie
w błąd przy zawieraniu umowy (przedsta-
wiciel handlowy/pracownik mówi co innego,
niż zawarte jest potem w umowie).
 Statystycznie największą część spraw
CZEGO DOTYCZĄ SKARGI wpływających do Biura stanowią
WPŁYWAJĄCE DO BIPP szeroko pojęte skargi na wymiar
sprawiedliwości (bezczynność
sądów, w tym konkretnych osób
uczestniczących w sprawowaniu
wymiaru sprawiedliwości, stronnicze
opinie biegłych sądowych, brak
lub utrudniony dostęp do pomocy
prawnej).

Druga grupa to sprawy

administracyjne – skargi na
działalność organów administracji
publicznej oraz jednostek samorządu
terytorialnego, a także na toczące
się postępowanie sądowo-
-administracyjne.

Trzecią grupę spraw napływających

do Biura stanowią skargi dotyczące
postępowania cywilnego, w tym
również w zakresie postępowania
egzekucyjnego, skargi na działania
komorników i wierzycieli oraz na
instytucje finansowe.

Obywatel kontra urząd 16 Na co skarżą się obywatele

 POMAGAMY
Podczas naszej działalności udało nam się pomóc wielu osobom,
które postępując zgodnie z prawem, były przez to prawo krzywdzone. Wśród
nich byli i tacy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji, dlatego że nieśli pomoc
i otaczali opieką innych. Mieliśmy zaszczyt poznać zwykłych niezwykłych
bohaterów, którzy za pośrednictwem mediów poruszyli serca Polaków.

Obywatel kontra urząd 17 Pomagamy

MAŁA BOHATERKA Z POZNANIA,
KTÓRĄ POZNAŁA CAŁA POLSKA
• Pani Anna z Poznania, matka samotnie wy-
chowująca 8,5-letnią córkę Asię, cierpi na
schorzenia neurologiczne, upośledzenie na-
rządu ruchu, padaczkę lekooporną i choroby
oczu. Z powodu przewlekłego bólu nie jest
w stanie samodzielnie funkcjonować.
• Wrzesień 2016 r. Mała Asia organizuje osie-
dlowy kiermasz zabawek w celu zebrania pie-
niędzy dla chorej mamy. Rezultaty przekra-
czają wszelkie oczekiwania – udaje się zebrać
przeszło 100 tys. zł. Asia staje się bohaterką
polskich mediów.
• W związku z przeprowadzoną akcją Miejski
Ośrodek Pomocy Rodzinie (MOPR) wszczyna
postępowanie w sprawie odebrania pani An-
nie zasiłku stałego, okresowego i celowego.
• Problematyczna jest również kwestia opo-
datkowania zebranych pieniędzy, gdyż trafiły
one na prywatne konto zamiast na rachunek
jednej z opiekujących się panią Anną fundacji.
• 29 listopada 2016 r. Dyrektor Biura Interwen-
cyjnej Pomocy Prawnej udaje się do Poznania,
by zbadać stan faktyczny i prawny sprawy oraz
podjąć działania mające pomóc Asi i jej mamie.
• Odbywają się spotkania z panią Anną i Asią,
Obywatel kontra urząd 18 Pomagamy
Kierownictwem Izby Skarbowej w Poznaniu,
Prezesem Fundacji „Dar Szpiku”, pracow-
nikami Centrali ZUS w Warszawie oraz roz-
mowy telefoniczne z Rzecznikiem Prasowym
I Oddziału ZUS w Poznaniu i Dyrektorem
Caritas Archidiecezji Poznańskiej.
• Dzięki interwencji BIPP pani Anna uzyskała
świadczenie rentowe. W sprawie środków ze-
branych na jej rehabilitację wydano indywidu-
alną interpretację podatkową, a także decyzję
przyznającą nieodpłatne usługi opiekuńcze.
Złożone zostają wnioski do MOPR-u o przy-
znanie zasiłku okresowego oraz celowego.
BRATERSKA MIŁOŚĆ, WOBEC KTÓREJ
NIE MOŻNA POZOSTAĆ OBOJĘTNYM
• Po śmierci matki najstarszy z rodzeństwa
Mateusz chce wziąć odpowiedzialność za
przyszłość sióstr i braci. Składa w sądzie
wnioski o ustanowienie go opiekunem praw-
nym czwórki rodzeństwa. Historia nagło-
śniona przez media poruszyła wielu Polaków.
• Mimo że Mateusz zajmuje się czwórką ro-
dzeństwa już od ponad pół roku, do dnia
spotkania z pracownikami BIPP wyznaczone
zostaje tylko jedno posiedzenie sądu. Rodzi-
na cieszy się dobrą opinią Miejskiego Ośrodka
Pomocy Społecznej (MOPS) oraz pracowni-
ka socjalnego bezpośrednio zajmującego się
Mateuszem i jego rodzeństwem.
• Mateusz wraz z rodzeństwem utrzymują się
z zasiłku okresowego przyznanego przez
MOPS w Przemyślu oraz objęci są programem
dożywiania.
• BIPP interweniuje w sprawie pomocy w za-
pewnieniu mieszkania rodzinie. We współ-
pracy z władzami Przemyśla pomagamy Ma-
teuszowi uregulować sprawę najmu lokalu
socjalnego, który do tej pory był przypisany
jego mamie.
• Informujemy Mateusza, że powinien wystą-
pić o przyznanie pełnomocnika z urzędu, aby
mógł być reprezentowany przed sądem, oraz
o zwolnienie z kosztów sądowych. Pracowni-
cy BIPP pomagają w sporządzeniu wniosku.
• Podejmujemy kontakt z MOPS-em w Przemy-
ślu celem skoordynowania udzielanej pomocy
oraz wspieramy Mateusza w zakresie poszuki-
wania pracy. Chcemy mu dać wędkę, a nie rybę
– aranżujemy udział w kursach zawodowych.
DZIADKOWIE, KTÓRZY
STALI SIĘ WZOREM
• W czerwcu 2016 r. do BIPP zgłaszają się
Dziadkowie z Augustowa z prośbą o pomoc
w uznaniu orzeczenia sądu brytyjskiego (Cen-
tral Family Court) ustanawiającego Dziadków
rodziną zastępczą dla czterech wnuków.
• BIPP zwraca się z prośbą do Ambasady RP
w Londynie o uzyskanie odpisu orzeczenia
potwierdzonego przez sąd i zdobywa stosow-
ne dokumenty.
• Pomimo posiadania przez Dziadków orzecze-
nia o ustanowieniu ich rodziną zastępczą dla
czterech wnuków Powiatowe Centrum Po-
mocy Rodzinie (PCPR) w Augustowie odma-
wia przyznania im świadczenia na pokrycie
kosztów utrzymania w rodzinie zastępczej,
twierdząc, że zaistniała sytuacja jest jedynie
analogiczna, ale nie tożsama z umieszcze-
niem dziecka w pieczy zastępczej.
• Po interwencji radcy prawnego BIPP, któ-
ry pomaga uargumentować odwołanie od
decyzji PCPR, Kolegium Odwoławcze uchy-
la zaskarżoną decyzję w całości i przyznaje
świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania
dzieci w rodzinie zastępczej.
• Nie chcąc dopuścić do powstania podobnej
Obywatel kontra urząd 19
sytuacji w przyszłości, podejmujemy ogólno- • Pracownicy Biura podejmują interwencję
polską interwencję. Dzielimy się wnioskami u burmistrza Pruchnika, dyrektora OPS-u,
i przemyśleniami wypracowanymi w oparciu spotykają się ze starostą, dyrektorem szkoły.
o powyższą sprawę celem pogłębienia wiedzy Odbywają również wizytę w domu rodziny.
pracowników administracji publicznej mo- • Dzieci wracają do domu rodzinnego. Na pod-
gących spotkać się z podobną sytuacją. Roz- stawie interwencji w Pruchniku oraz podob-
syłamy informację o aspektach prawnych tej nych spraw wpływających do Biura opra-
sprawy do wszystkich PCPR-ów w Polsce. cowaliśmy materiały dotyczące instytucji
rodziny wspierającej oraz podjęliśmy działa-
nia mające na celu wzmocnienie tej instytucji.
RODZINA, KTÓREJ NIE
ROZDZIELIŁA BIEDA
• Rodzice z Pruchnika wychowują ośmioro
dzieci: Sabinę, Jarka, Iwonę, Natalię, Kamila,
Bartka, Elę i Julię. Najmłodsze z rodzeństwa
ma 2 lata, najstarsze – 17.
• Sytuacja materialna rodziny jest trudna.
Dodatkowo mama ośmiorga dzieci choruje
– podczas jej pobytu w szpitalu opieka nad
rodzeństwem spada na tatę, który w opinii
urzędników nie radził sobie z tą odpowie-
dzialnością.
• Decyzją sądu siedmioro dzieci posiadających
własny dom i kochających rodziców trafia do
oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów domu
dziecka, a najmłodsza Julka do rodziny za-
stępczej. Rodzeństwo zostaje rozdzielone.
Pomagamy
Na co dzień nie pracujemy jednak w blasku
fleszy. Każdego dnia pomagamy ludziom stawić
czoła ich codziennym niecodziennym problemom,
które nie są nagłaśniane przez media.

Wiele zgłaszających się do nas osób nie chce eks-

ponować swojej bezradności w starciu z władzą
publiczną. Niektórzy w obawie przed reakcją lo-
kalnych środowisk boją się oficjalnie przyznać do
tego, że byli w potrzebie. Nie chcą, aby ich dzieci
i wnuki były wytykane palcami w szkole, przed-
szkolu czy na podwórku, boją się łatki roszcze-
niowców i pieniaczy. Niekiedy barierę stanowi
strach przed reakcją urzędników, szczególnie
w małych miejscowościach. Bywają również sy-
tuacje, gdy sami odradzamy nagłaśnianie spraw,
by zgłaszającego nie spotkały nieprzyjemności.

Obywatel kontra urząd 20 Pomagamy

Szanujemy zaufanie, jakim obdarzają nas obywatele, i robimy wszystko, co w naszej mocy,
aby nie zawieść ich zaufania. Pozytywne rozstrzygnięcie często oznacza dla zgłaszającego
zakończenie wieloletniej batalii z urzędami czy nawet całkowitą odmianę sytuacji życiowej.

Obywatel kontra urząd 21 Pomagamy

 ŹRÓDŁO NADZIEI
Pani Katarzyna (woj. świętokrzyskie) czuwają-
ca nad 4-osobowym gospodarstwem domowym,
w tym 2-letnią córką, nie miała dostępu do bie-
żącej wody i korzystała z pobliskiej studni. Po jej
wyschnięciu rodzina została pozbawiona dostępu
do jakiegokolwiek ujęcia wody. Mimo wielu apeli
nikt nie chciał udzielić pomocy pani Katarzynie.
Po interwencji BIPP organy administracji pu-
blicznej zbadały i zweryfikowały stan ujęć wody
oraz przystąpiły do ich naprawy.
INTERWENCJA NA WAGĘ… ZDROWIA
Pani Anna (woj. dolnośląskie) zwróciła się do
BIPP w sprawie pokrycia kosztów leczenia jej syna
na terytorium innego państwa członkowskiego
Unii Europejskiej. Ciężko chore dziecko wyma-
gało specjalistycznego leczenia poza granicami
naszego kraju. BIPP zwróciło się z interwencją
do Narodowego Funduszu Zdrowia. Prezes NFZ
wyraził zgodę na skierowanie małoletniego na le-
czenie w specjalistycznym ośrodku w Niemczech.
Obywatel kontra urząd 22
EMERYTALNA MATEMATYKA
Pan Paweł (woj. kujawsko-pomorskie) zwró-
cił się do BIPP, twierdząc, że Zakład Ubezpieczeń
Społecznych błędnie oblicza wysokość jego eme-
rytury. Po analizie przedstawianych przez pana
Pawła dokumentów pracownik BIPP wystąpił do
ZUS-u z prośbą o informację, jaka jest podstawa
prawna przyjętego sposobu obliczania świadcze-
nia. Po interwencji BIPP oddział ZUS-u ustalił, że
panu Pawłowi należy się wyrównanie świadczenia
emerytalnego wraz z odsetkami za zwłokę.
OC ZA… DEKORACJĘ OGRODOWĄ
Pan Eugeniusz (woj. podlaskie) został obciążony
opłatą za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC
za samochód pełniący jedynie funkcję dekoracji,
wyrejestrowany dwie dekady temu. Sam zain-
teresowany jest osobą w podeszłym wieku, nie-
posiadającą prawa jazdy oraz cierpiącą na schi-
zofrenię. Po interwencji BIPP Ubezpieczeniowy
Fundusz Gwarancyjny przeprowadził ponow-
ną analizę sprawy i podjął decyzję o umorzeniu
w całości nałożonej opłaty.
Pomagamy
POŁĄCZENIE, KTÓRE DZIELI
Pan Antoni (woj. mazowieckie) zwrócił się do
BIPP z prośbą o wsparcie w sporze z jednym
z operatorów telefonii komórkowej. Spór doty-
czył rzekomo przeprowadzonej ponad czterogo-
dzinnej rozmowy z rozmówcą znajdującym się za
granicą, którego pan Antoni nie znał i twierdził,
że nigdy się z nim nie kontaktował. Interwencja
u Miejskiego Rzecznika Konsumenta w Warsza-
wie spowodowała, że operator wycofał się z decy-
zji o sprzedaży wierzytelności i umorzył opłatę za
sporne połączenie.
ODSZKODOWANIE WIDMO
Pani Iwona (woj. mazowieckie) skarżyła się, że
jednostka samorządu terytorialnego przejęła jej
nieruchomość i jest bezczynna w zakresie wypłaty
odszkodowania mimo wyroku sądu administra-
cyjnego stwierdzającego tę bezczynność. Po inter-
wencji BIPP jednostka samorządu terytorialnego
przystąpiła do sporządzenia wyceny nieruchomo-
ści, by określić kwotę odszkodowania.
 UMOWA NIEZGODNA Z UMOWĄ
Pan Andrzej (woj. łódzkie) ze względu na trudną
sytuację materialną zmuszony był zawrzeć nie-
korzystną umowę pożyczki, opiewającą na kwotę
40 tys. zł, z czego 10 tys. zł stanowiły koszty jej za-
warcia. Zabezpieczeniem pożyczki było mieszka-
nie pana Andrzeja. Po przeanalizowaniu przez pra-
cownika BIPP umowy w formie aktu notarialnego
stwierdzono szereg niekorzystnych dla pożycz-
kobiorcy zapisów. BIPP poinformowało właściwą
prokuraturę okręgową, która wytoczyła powódz-
two o stwierdzenie nieważności umowy. Właściwy
sąd udzielił zabezpieczenia nieruchomości będącej
jej przedmiotem oraz nakazał wpisać informację
o toczącym się postępowaniu do księgi wieczystej.
Prokuratura wszczęła także postępowanie przy-
gotowawcze w sprawie o oszustwo.
ABONAMENT, KTÓREGO NIE BYŁO
Pan Jan (woj. łódzkie) został obciążony opła-
tą abonamentową za używanie odbiornika RTV,
mimo że ukończył już 75 lat i wraz ze swoją scho-
rowaną żoną znajduje się w trudnej sytuacji mate-
rialnej. Po interwencji BIPP Krajowa Rada Radiofo-
nii i Telewizji umorzyła panu Janowi nieopłacone
kwoty abonamentu RTV wraz z odsetkami.
Obywatel kontra urząd 23
SZEREG NIEPRAWIDŁOWOŚCI
SZEREG PROBLEMÓW
Pan Andrzej (woj. mazowieckie) zgłosił skargę na
niewłaściwe, jego zdaniem, umorzenie śledztwa
przez prokuraturę, wskazując, że nie zweryfiko-
wano materiału dowodowego oraz nie ustosun-
kowano się do kwestii podnoszonych w toku po-
stępowania. Po interwencji BIPP w Prokuraturze
Krajowej właściwa prokuratura okręgowa wska-
zała prokuraturze rejonowej nieprawidłowości,
takie jak przedwczesne umorzenie śledztwa, brak
rozeznania procesowego złożonego zawiado-
mienia czy też niepodjęcie właściwych czynności
i zobowiązała prokuraturę rejonową do wdroże-
nia prawidłowego nadzoru służbowego.
BEZPIECZNY AZYL
Pani Jolanta (woj. mazowieckie) mieszkała
z niepełnosprawnym małoletnim synem oraz
matką na terenie ogródków działkowych w nie-
bezpiecznej okolicy, bez dostępu do podstawo-
wych mediów. Po interwencji BIPP właściwe or-
gany administracji publicznej zainteresowały się
sytuacją rodziny oraz podjęły działania w celu za-
warcia umowy najmu lokalu mieszkalnego dla pani
Jolanty i jej najbliższych.
Pomagamy
GODNOŚĆ DLA TRZECH POKOLEŃ
Rodzina pani Jolanty i pana Wojciecha (woj. pod-
laskie) znalazła się w trudnej sytuacji lokalowej
i materialnej. Trzypokoleniowa rodzina zajmo-
wała niewielki metraż. Brakowało odpowied-
nich warunków, by zapewnić chorej babci wła-
ściwą opiekę z poszanowaniem jej godności
i intymności, a wnuczka z dziećmi spały na roz-
kładanych na podłodze materacach. Po inter-
wencji BIPP we właściwym miejscowo urzędzie
wniosek o zamianę lokalu socjalnego został roz-
patrzony pozytywnie.
NIEWIDZIALNE BILETY
Pani Hanna (woj. świętokrzyskie) zauważyła, że
firma zarządzająca parkometrami w jej miejscu
zamieszkania pobiera nieuzasadnione opłaty za
brak ważnych biletów, tłumacząc, iż są one niepra-
widłowo umieszczone za szybą pojazdu. Po anali-
zie regulaminu firmy BIPP zwróciło się do Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumenta, naświetlając
stosowane przez nią praktyki. UOKiK wystąpił do
przedsiębiorcy o zmianę postanowień regulaminu,
które budziły wątpliwości i zastrzeżenia pod wzglę-
dem ich precyzyjności oraz zgodności z prawem.
 DLACZEGO
NIE ZAWSZE
MOŻEMY
POMÓC
Drzwi Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej są otwarte dla każdego. Staramy
się nieść pomoc wszystkim tym, którzy jej potrzebują i zdecydowali się obdarzyć
nas swoim zaufaniem. Zdarzają się jednak sytuacje, których rozwiązanie mimo
ogromnego zaangażowania naszych pracowników i wolontariuszy nie jest
możliwe. Oto przykłady pokazujące, jakie są tego najczęstsze przyczyny.

Obywatel kontra urząd 24 Dlaczego nie zawsze możemy pomóc

JEDEN Z RODZICÓW CHCE, ABY SĄD
ZABRONIŁ KONTAKTÓW DZIECKA
Z DRUGIM RODZICEM.
W tym przypadku BIPP nie ma możliwości podję-
cia interwencji, ponieważ do rozstrzygnięcia kwe-
stii częstości kontaktów rodziców z dziećmi, w sy-
tuacji gdy nie mogą się oni porozumieć, powołany
jest tylko i wyłącznie sąd.
ZGŁASZAJĄCY TWIERDZI, ŻE ZOSTAŁ
OSZUKANY PRZEZ KREWNEGO.
Na przykład wziął kredyt, który oddał krewnemu,
bo ten zobowiązał się do jego spłaty, ale nieste-
ty nie reguluje wierzytelności i komornik zgłasza
się do osoby, która widnieje w dokumentach jako
dłużnik. Biuro nie dysponuje instrumentami do
przeprowadzania dochodzenia ani możliwością
dociekania stanu faktycznego.
Obywatel kontra urząd 25 Dlaczego nie zawsze możemy pomóc
SĄSIEDZI NIE MOGĄ SIĘ ZGODZIĆ ZGŁASZAJĄCY WNOSI DO BIPP
W KWESTII PRZEBIEGU GRANICY O ZMIANĘ WYROKU SĄDU.
POMIĘDZY ICH GRUNTAMI.
Jest to spór między dwoma osobami prywatnymi. Biuro nie ingeruje w działania sądów i ich wy-
BIPP nie dysponuje możliwością rozstrzygnięcia, roki oraz nie ma możliwości zmian orzeczeń
który z sąsiadów ma rację. To sąd, m.in. dzięki in- zapadłych w sprawach sądowych.
formacjom od biegłych geodetów, ma pełne roze-
znanie w stanie faktycznym sprawy i może roz- Sądy są władzą niezawisłą, a sędziowie są nie-
strzygnąć spór międzysąsiedzki. zależni – BIPP nie może wpływać na rozstrzy-
gnięcia zapadające przed sądami.
ZGŁASZAJĄCY TWIERDZI, ŻE ZOSTAŁ
NIESŁUSZNIE ZWOLNIONY Z PRACY.
Spór znalazł finał przed sądem pracy, a obywatel
chce, aby BIPP interweniowało w sprawie przy-
wrócenia go do obowiązków służbowych. W sytu-
acji sporu, który znalazł swój finał przed wymia-
rem sprawiedliwości, Biuro nie ma możliwości
podjęcia interwencji, gdyż godziłoby to w nieza-
wisłość sędziowską.
 WYCIĄGAMY
WNIOSKI,
NAPRAWIAMY,
ZAPOBIEGAMY

Obywatel kontra urząd 26 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy

ZESPÓŁ ANALIZ SYSTEMOWYCH (ZAS)

Z informacji uzyskiwanych na spotkaniach
z obywatelami oraz analizy dokumentów załą-
czonych do spraw, które wpłynęły do Biura, wy-
nika, że niektóre z nich były przedmiotem ana-
lizy prowadzonej przez Rzecznika Praw Pacjenta,
Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Finansowego
(dawniej Rzecznika Ubezpieczonych) lub Rzeczni-
ka Praw Obywatelskich.
mocy Prawnej Kancelarii Prezydenta Rzeczypospo-
litej Polskiej oraz Rzecznikiem Praw Obywatelskich,
Rzecznikiem Praw Dziecka, Rzecznikiem Finanso-
wym i Rzecznikiem Praw Pacjenta.
W celu nawiązania stałej współpracy wymie-
nionymi podmiotami w zakresie wymiany in-
formacji dotyczących problemów prawnych
i formułowania propozycji zmian legislacyjnych
w oparciu o sprawy obywateli zgłaszających
się do podmiotów zaproszonych do współpra-
cy, 16 maja 2016 r. z inicjatywy Biura Interwen-
cyjnej Pomocy Prawnej został powołany Zespół
Analiz Systemowych.

Często organy te nie mogły, niestety, udzielić

skarżącemu skutecznej pomocy ze względu na
wadliwe lub niedostosowane do zmian zacho-
dzących w życiu społecznym regulacje prawne,
a brak prerogatyw w zakresie inicjatywy usta-
wodawczej uniemożliwia zainicjowanie zmian
legislacyjnych. Niekiedy skądinąd słuszne pro-
pozycje zmian w prawie zgłaszane przez te pod-
mioty do organów, którym przysługuje inicjaty-
wa ustawodawcza, nie spotkały się z większym
zainteresowaniem lub zostały przeprowadzone
tylko połowicznie.

Wymienione powyżej okoliczności sprawiły, że

zrodził się pomysł utworzenia stałego zespołu
ds. współpracy między Biurem Interwencyjnej Po- Fot.: Jakub Szymczuk/KPRP

Obywatel kontra urząd 27 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy

W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁU ANALIZ SYSTEMOWYCH
POWSTAŁY NASTĘPUJĄCE INICJATYWY USTAWODAWCZE:
Zaostrzenie kar za przestępstwa wobec dzieci
i osób nieporadnych.
Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP
11 kwietnia 2017 r. Propozycję dokonania zmian
w ustawie przedstawił Prezydentowi RP Rzecz-
nik Praw Dziecka w ramach Zespołu Analiz Sys-
temowych. Celem było podwyższenie poziomu
ochrony małoletnich, a także osób nieporadnych
ze względu na ich stan psychiczny lub fizyczny.
Propozycja spotkała się z szeroką aprobatą opi-
nii publicznej oraz parlamentarzystów. W Sena-
cie nie było głosów przeciwnych proponowanym
zmianom, także wśród posłów praktycznie wszy-
scy opowiedzieli się za zmianami (za 433 posłów,
przeciw 3, wstrzymał się 1, nie głosowało  7).
Rzecznik Praw Dziecka, który od dawna dzia-
łał na rzecz wprowadzenia zmian i wielokrot-
nie występował do różnych podmiotów z prośbą
o podjęcie takiej inicjatywy, dzięki forum w po-
staci Zespołu Analiz Systemowych mógł wreszcie
urzeczywistnić swój postulat.
Obywatel kontra urząd 28 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
Ustawa mająca na celu ułatwienie odzyskania liwe będzie wystąpienie do sądu z powództwem
pieniędzy, które wskutek pomyłki w numerze w celu odzyskania środków tytułem bezpodstaw-
rachunku zostały przelane na niewłaściwy ra- nego wzbogacenia. Bank, po wezwaniu odbiorcy
chunek bankowy. do zwrotu środków i pouczeniu go o skutkach
niezwrócenia pieniędzy, przekaże zlecającemu
Projekt ustawy przygotowała Kancelaria Prezy- przelew dane odbiorcy, aby mógł on wystąpić do
denta RP we współpracy z Rzecznikiem Finan- sądu o zwrot środków.
sowym w ramach ZAS. Projekt był konsultowany
z Ministerstwem Finansów, Związkiem Banków Zaproponowane przez Prezydenta RP rozwiązania
Polskich, Komisją Nadzoru Finansowego oraz legislacyjne przyjęte zostały w Parlamencie jed-
Narodowym Bankiem Polskim. Dotychczas sku- nomyślnie – w Sejmie za przyjęciem ustawy gło-
teczność odzyskania pieniędzy zależała właści- sowało 436 posłów, w Senacie za przyjęciem usta-
wie tylko od woli osoby, na której rachunek trafiły wy głosowali wszyscy senatorowie – 79, nikt nie
omyłkowo przelane środki. Ustawa wprowadzi- był przeciw oraz nikt nie wstrzymał się od głosu.
ła zmiany dwukierunkowe. Po pierwsze chroni
dane osób, które zdecydują się oddać pieniądze
dobrowolnie. W oddaniu środków będzie pośred-
niczyć bank, przez co dane osoby, która dobro-
wolnie odda pieniądze, nie zostaną ujawnione. Po
drugie, w przypadku gdy odbiorca przelewu nie
będzie chciał dobrowolnie oddać pieniędzy, któ-
re trafiły na jego rachunek przez pomyłkę, moż-
Obecnie Zespół pracuje nad kolejną inicjatywą
zgłoszoną przez Rzecznika Finansowego, a doty-
czącą uregulowania kwestii tzw. uśpionych polis.
Mamy z nimi do czynienia, gdy osoba, której
należą się pieniądze z ubezpieczenia na życie
po śmierci bliskiego, ma problem z ustaleniem,
w jakim zakładzie została wykupiona polisa. By-
wają również przypadki, w których taka osoba
nie wie nawet, że jest upoważniona do otrzyma-
nia tego rodzaju wypłaty (nie jest świadoma za-
warcia polisy). Istnieje więc ryzyko, że pieniądze
z uśpionej polisy nigdy nie trafią w ręce osoby
wskazanej przez zmarłego. Problem ten pojawiał
się wśród spraw zgłaszanych do BIPP przez zwy-
kłych obywateli. Dostrzegamy zatem koniecz-
ność wprowadzenia odpowiednich rozwiązań
w tym zakresie.
Obywatel kontra urząd 29
Zespół Analiz Systemowych prowadzi także
prace nad projektami zmian legislacyjnych,
które ułatwiają obywatelom korzystanie z za-
gwarantowanych im praw oraz poprawiają ich
sytuację względem instytucji państwowych.
Projekty te zostały zgłoszone przez Rzecznika
Praw Obywatelskich.
Pierwsza z propozycji zmian dotyczy ujednoli-
cenia skutków nadania pisma w placówce pocz-
towej. Obecnie ta sama czynność podejmowana
przez obywatela – złożenie pisma na poczcie
– może wywołać różne skutki prawne, w zależ-
ności od tego, czy pismo to dotyczy procedury
cywilnej, karnej, administracyjnej czy sądowo-
-administracyjnej. Zlikwidowanie tej niejedno-
rodności niewątpliwie ułatwi obywatelom zrozu-
mienie funkcjonowania instytucji państwa oraz
zwiększy ich zaufanie do nich.
Druga propozycja dotyczy nowelizacji przepisów
w zakresie solidarnej odpowiedzialności pełnolet-
nich dzieci najemców za zobowiązania czynszo-
we. Obecnie wątpliwości budzi to, że młode osoby,
które dopiero rozpoczynają dorosłe i samodzielne
życie, są obarczane długiem rodziców (najemców
Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
lokalu). Jako dzieci czy małoletni na powstanie
tego długu nie miały przecież wpływu. W wielu
przypadkach są to osoby nadal uczące się lub stu-
diujące, uprawnione do otrzymywania świadczeń
alimentacyjnych, z uwagi na brak możliwości sa-
modzielnego utrzymania się. W konsekwencji
działań wierzycieli muszą one przejąć na siebie
cały ciężar zapłaty zobowiązań czynszowych na
podstawie tytułów egzekucyjnych.
W ramach trzeciej inicjatywy opracowywany jest
projekt zmiany ustawy – Prawo pocztowe, tak aby
ułatwić obywatelom możliwość ustanowienia peł-
nomocnika. Obecnie można tego dokonać jedynie
w formie pełnomocnictwa pocztowego, którego
ustanowienie wiąże się z rygorystyczną procedurą.
Brak możliwości skutecznego ustanowienia peł-
nomocnika do odbioru korespondencji może skut-
kować brakiem możliwości doręczenia adresatowi
ważnej korespondencji, zapoznania się z jej treścią
i efektywnej realizacji przysługujących mu praw.
W ocenie Zespołu istnieją inne formy ustanowie-
nia pełnomocnika nieujęte przez Prawo pocztowe,
które cechują się taką samą lub wręcz wyższą mocą
prawną i wiarygodnością, a ich ustanowienie jest
dla obywateli bardziej przystępne.
ZMIANY LEGISLACYJNE PRZYGOTOWANE
NA BAZIE DOŚWIADCZEŃ BIPP

Wnioski płynące z analizy spraw, które do nas

wpływają, pozwoliły nam szczegółowo i do-
głębnie poznać spektrum problemów prawnych,
z którymi borykają się Polacy. Na tej podsta-
wie sporządzamy rekomendacje zmian legi-
slacyjnych. Wdrażanie ich do systemu prawa
powoduje, że chociaż pojedyncze przypadki
konkretnych obywateli, którzy zgłosili do nas
sprawę, nie zawsze znajdują pozytywne roz-
strzygnięcia, wypracowane na ich kanwie
rozwiązania służą całemu społeczeństwu,
a szczególnie osobom, które mogą się znaleźć
w podobnej sytuacji. Jest dla nas niezwykle waż-
ne, by działania BIPP dotyczące konkretnych
skarg miały swoją kontynuację i realny wpływ na
kształtowanie prawa, które służy obywatelom.

Obywatel kontra urząd 30 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy

WYZWANIE: BLOKOWANIE NUMERU
ALARMOWEGO 112
Inicjatywa powstała na bazie spraw zgłaszanych
do DudaPomocy oraz BIPP. Jej celem jest prze-
ciwdziałanie blokowaniu numerów alarmowych,
takich jak 112, które powinny być dostępne dla
potrzebujących rzeczywistej pomocy i będących
w trudnej sytuacji – tymczasem zdarza się, że są
zajmowane przez osoby uporczywie wykonujące
bezcelowe połączenia. Możliwość skorzystania
z numeru alarmowego i wezwania pomocy czę-
sto ratuje życie ofiarom wypadków. W takich sy-
tuacjach liczy się każda minuta.
Zaproponowane zmiany umożliwiają karanie
osób blokujących numer alarmowy nie tylko
wtedy, gdy w konsekwencji takiego działania na-
stąpi narażenie człowieka na bezpośrednie nie-
bezpieczeństwo utraty życia, lecz także gdy ktoś
stwarza w ten sposób potencjalne zagrożenie.
Omawiane zmiany spotkały się z szeroką apro-
batą opinii publicznej oraz parlamentarzystów.
W Sejmie za projektem ustawy głosowało 432 po-
słów, jeden był przeciw, trzech się wstrzymało od
głosu. Natomiast Senat prezentowaną noweliza-
cję przyjął bez poprawek. Ustawa została podpi-
sana przez Prezydenta RP 12 października 2017 r.
Obywatel kontra urząd 31 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
WYZWANIE: LUKI W ROZWIĄZANIACH
PRAWNYCH ZWIĄZANYCH
Z PROGRAMEM 500+
Obniżanie alimentów z powodu
otrzymywania 500+
Na podstawie analiz wpływających do nas spraw
dostrzegliśmy potrzebę uzupełnienia rozwiązań
prawnych dotyczących programu 500+, co do
których nie było jednomyślności wśród prawni-
ków. Zdarzały się sytuacje, w których to świad-
czenie – 500 zł na dziecko – było powodem
obniżenia świadczeń alimentacyjnych przy ich
ustalaniu przez sądy.
Aby rozwiać wszelkie wątpliwości, zapropono-
wano zmiany prawne, które zapobiegają wyko-
rzystywaniu świadczenia 500+ do zmniejszenia
obciążeń alimentacyjnych i pomocy osobom zo-
bowiązanym z tego tytułu, szczególnie w sytu-
acji niskiej ściągalności alimentów.
Zajmowanie pieniędzy z 500+ przez komorni-
ków podczas egzekucji z rachunków bankowych.
Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu
dzieci wyłącza kwoty świadczenia wychowaw-
czego spod egzekucji komorniczej. Przepisy te są
jednak nieskuteczne w przypadku egzekwowania
należności z rachunku bankowego. Wśród spraw
zgłaszanych do BIPP zdarzały się skargi na zajęcie
przez komornika pieniędzy uzyskanych z tytułu
500+. W projekcie ustawy znalazła się więc pro-
pozycja jednoznacznego wyłączenia kwot świad-
czenia wychowawczego z tytułu 500+ oraz świad-
czeń wskazanych w ustawie o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej z egzekucji komorni-
czej prowadzonej z rachunku bankowego.
WYZWANIE: REGULACJE PRAWNE
W SPOSÓB NIEWYSTARCZAJĄCY
ZABEZPIECZAJĄ INTERESY
PRACOWNIKÓW
Zmieniające się realia społeczne i gospodarcze
oraz pojawiające się wraz z nimi coraz to inne za-
grożenia godzące w podstawowe prawa pracow-
nicze powodują konieczność ciągłej aktualizacji
prawa pracy. Weryfikacja sytuacji zgłaszanych do
BIPP wskazuje, że zdarzają się stosunkowo liczne
przypadki nieprawidłowości i nadużyć skutkujące
pokrzywdzeniem pracowników.
Pakiet proponowanych zmian obejmuje rozma-
ite kwestie związane m.in. z równym traktowa-
niem pracowników, ochroną osób korzystających
z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wyda-
waniem świadectw pracy i terminem przedawnie-
nia roszczeń ze stosunku pracy.
Proponowane rozwiązania dotyczą:
• objęcia szczególną ochroną przed rozwiąza-
niem stosunku pracy pracowników innych
członków najbliższej rodziny, korzystających
z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzi-
cielskiego, oraz przyznania im uprawnień
analogicznych do przysługujących pracowni-
com oraz pracownikom-ojcom wychowują-
cym dziecko, korzystającym z tych urlopów;
• umożliwienia, w przypadku mobbingu, do-
chodzenia od pracodawcy odszkodowania
także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał
stosunku pracy, ale – na skutek stosowanych
wobec niego działań mobbingowych – po-
niósł konkretną szkodę;
• wydłużenia terminu wystąpienia do praco-
dawcy z wnioskiem o sprostowanie świadec-
twa pracy oraz skierowania żądania sprosto-
wania świadectwa pracy do sądu pracy z 7 do
14 dni;
• dodania regulacji, z której wprost wyni-
ka prawo do wystąpienia przez pracownika,
w przypadku niewydania mu przez praco-
dawcę świadectwa pracy, z roszczeniem
o zobowiązanie pracodawcy do wydania tego
świadectwa do sądu pracy;
• wprowadzenia możliwości wydania przez sąd
orzeczenia zastępującego świadectwo pracy
Obywatel kontra urząd 32
w przypadku bezskutecznej egzekucji orze- Zmiany ustaw proponowane przez BIPP są
czenia zobowiązującego pracodawcę do wy- niemalże jednogłośnie aprobowane przez
dania świadectwa pracy, zaprzestania dzia- Sejm i Senat. Jednoznacznie wskazuje to na
łalności przez pracodawcę lub wystąpienia ogromną potrzebę diagnozowania i napra-
innych przyczyn uniemożliwiających wyda- wiania niedoskonałości systemu prawnego
nie przez pracodawcę świadectwa pracy; w Polsce. Mając tego świadomość, będzie-
• zaostrzenia regulacji kodeksowej dotyczącej my kontynuować współpracę z urzęda-
odpowiedzialności pracodawcy za niewyda- mi, które są powołane do tego, aby być
nie pracownikowi świadectwa pracy; najbliżej obywatela i działać na jego rzecz
• dostosowania brzmienia przepisu dotyczące- a Prezydent RP, dostrzegając wagę i po-
go przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy trzebę naszych działań, umożliwia wpro-
do orzecznictwa sądowego. wadzenie zmian w prawie. Dzięki współ-
pracy różnych instytucji państwo przestaje
Należy podkreślić, że mimo iż projektowane zmia- działać teoretycznie.
ny wzmacniają ochronę pracowników, są one za-
razem neutralne dla pracodawców – nie nakładają
na nich nowych obowiązków, nie wiążą się rów-
nież z dodatkowymi kosztami.
Proponowane rozwiązania zostały przesłane w celu
konsultacji do Rady Dialogu Społecznego, a na-
stępnie po uzyskaniu jej opinii, Prezydent RP An-
drzej Duda skierował do Sejmu RP projekt ustawy
o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych
innych ustaw w dniu 1 czerwca 2017 r. Obecnie to-
czą się prace nad wniesionym projektem w Komisji
Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
 WSPÓŁPRACA
I EDUKACJA

• Dzielimy się wnioskami i przemyśleniami wypracowanymi

w oparciu o wpływające do nas sprawy i przeprowadzone interwencje.
Przykładem może być poinformowanie wszystkich Powiatowych
Centrów Pomocy Rodzinie w Polsce o sprawie wspomnianych wcześniej
Dziadków z Augustowa. Celem takiego działania BIPP było pogłębienie
wiedzy pracowników administracji publicznej mogących się spotkać
z podobną sytuacją.

• Pragniemy budować szeroką koalicję w celu zwiększenia dostępu każdej

osoby do informacji o jej prawach, środkach ochrony i możliwościach
uzyskania niezbędnej pomocy w ich dochodzeniu. Planujemy dalsze
poszerzanie zakresu działalności edukacyjnej, gdyż dostrzegamy, że na
tym polu pozostaje jeszcze wiele do zrobienia.

Obywatel kontra urząd 33 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy

INNE DZIAŁANIA INSPIROWANE PRZEZ BIPP
SKARGA NADZWYCZAJNA
Do DudaPomocy, a obecnie do BIPP, zgłaszali
i zgłaszają swoje sprawy obywatele, którzy nie do-
czekali się sprawiedliwości. Są to niekiedy osoby
niewłaściwie potraktowane przez sądy i pomimo
oczywistych racji nie mogą już dochodzić swoich
praw. Skarga nadzwyczajna jest potrzebna właśnie
w takich wypadkach jawnej niesprawiedliwości,
gdzie prawomocne orzeczenie uniemożliwia do-
chodzenie prawdy. Jednocześnie krąg podmiotów
uprawnionych do wniesienia skargi nadzwyczaj-
nej jest ograniczony, tak aby skarżone sprawy zo-
stały wcześniej zweryfikowane, a działanie było
podejmowane tylko w zasadnych przypadkach.
Pracownicy Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej
często stykali się z takimi przypadkami i niestety
pozostawali bezradni, tłumacząc obywatelom, że
nie ma możliwości podjęcia żadnych działań w ich
sprawie.
20 grudnia 2017 r. Prezydent RP podpisał usta-
wę z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym.
Przepisy ustawy wprowadzają do obowiązujące-
go porządku prawnego nowy nadzwyczajny śro-
dek zaskarżenia - skargę nadzwyczajną. Ustawa
Obywatel kontra urząd 34 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia, tj. 3 kwietnia 2018 r. Stosownie do
przepisów ww. aktu prawnego od prawomocnego
orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojsko-
wego kończącego postępowanie w sprawie może
być wniesiona skarga nadzwyczajna, jeżeli jest
to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą
demokratycznego państwa prawnego urzeczy-
wistniającego zasady sprawiedliwości społecznej,
o ile orzeczenie narusza zasady lub wolności i pra-
wa człowieka i obywatela określone w Konstytu-
cji lub orzeczenie w sposób rażący narusza pra-
wo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe
zastosowanie, lub zachodzi oczywista sprzecz-
ność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego
w sprawie materiału dowodowego – a orzeczenie
nie może być uchylone lub zmienione w trybie in-
nych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
NIEODPŁATNA POMOC PRAWNA
Na bazie doświadczeń DudaPomocy oraz BIPP do-
strzeżono, że część ze zgłaszanych spraw mogła-
by się zakończyć pozytywnie dla obywatela, gdy-
by pomoc lub porada prawna została udzielona na
wczesnym etapie. Większość osób, które się do nas
zgłosiły, nie mogły jednak z niej skorzystać, gdyż
nie posiadały wystarczających środków na usługi
profesjonalnych pełnomocników, a jednocześnie
nie mieściły się w katalogu osób uprawnionych do
otrzymania nieodpłatnej pomocy prawnej.
Dlatego też zainicjowaliśmy prace nad zmianą
ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej w kie-
runku rozszerzenia grupy uprawnionych do ko-
rzystania z tej pomocy. W propozycji nowelizacji
ustawy przygotowanej we współpracy Biura Prawa
i Ustroju Kancelarii Prezydenta RP z Ministerstwem
Sprawiedliwości znalazła się propozycja umożli-
wienia dostępu do pomocy prawnej praktycznie
wszystkim obywatelom jej potrzebującym, którzy
będą mogli z niej skorzystać bezpośrednio w swoim
miejscu zamieszkania. Dzięki takiemu rozwiązaniu
powinna się zmniejszyć liczba ludzkich dramatów,
których można było uniknąć, gdyby obywatel mógł
– w odpowiednim momencie – skorzystać z syste-
mu nieodpłatnych porad prawnych.
2 sierpnia 2017 r. projekt ustawy został skiero-
wany przez Prezydenta RP do Marszałka Sejmu,
a pierwsze czytanie odbyło się na posiedzeniu
Sejmu w dniu 11 października 2017 r.
 SCHRONISKA I NOCLEGOWNIE
DLA OSÓB BEZDOMNYCH
Z inicjatywy Biura Interwencyjnej Pomocy Praw-
nej w Kancelarii Prezydenta RP odbyły się spo-
tkania z przedstawicielami Ministerstwa Rodziny,
Pracy i Polityki Społecznej, których celem było
rozwiązanie problemu niesamoobsługowych osób
bezdomnych przebywających w schroniskach
dla bezdomnych. Zgodnie z art. 48a ust. 5 ustawy
z dnia 12 marca 2004 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 930)
w noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych,
ogrzewalni mogą przebywać osoby zdolne do sa-
moobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdro-
wiu i życiu innych osób przebywających w placów-
ce. Na placówkę, która udziela schronienia osobom
niesamoobsługowym, może zostać nałożona kara
w wysokości 20 tys. zł lub w przypadku ponownej
kontroli i stwierdzenia, że placówka nadal udziela
schronienia takim osobom – 40 tys. zł.
8 sierpnia na stronach Rządowego Centrum Legi-
slacji został zamieszczony projekt ustawy umożli-
wiającej utworzenie nowej placówki – schroniska
dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
W projekcie ministerstwa uwzględniono postula-
ty BIPP dotyczące możliwości przebywania osób
bezdomnych, które oczekują na przyjęcie do domu
pomocy społecznej.
Obywatel kontra urząd 35 Wyciągamy wnioski, naprawiamy, zapobiegamy
ORZECZENIA SĄDÓW
ZAGRANICZNYCH
W Pałacu Prezydenckim w Warszawie z inicjaty-
wy BIPP 28 września 2017 r. odbyło się spotkanie
z przedstawicielami Ministerstwa Rodziny, Pracy
i Polityki Społecznej, podczas którego poruszo-
no zagadnienia dotyczące umieszczania dzieci
w pieczy zastępczej na mocy orzeczeń sądów za-
granicznych.
Po analizie korespondencji napływającej do Biura
Interwencyjnej Pomocy Prawnej Kancelarii Pre-
zydenta RP zauważono, iż orzeczenia wydawane
przez sądy zagraniczne są kwestionowane w Rze-
czypospolitej Polskiej przez instytucje uprawnione
do wypłacania świadczeń przysługujących rodzi-
nom zastępczym, mimo że zgodnie z art. 21 ust. 1
Rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia
27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz
uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach
małżeńskich oraz w sprawach dotyczących od-
powiedzialności rodzicielskiej orzeczenie wydane
w jednym państwie członkowskim jest uznawane
w innych państwach członkowskich bez potrzeby
przeprowadzania specjalnego postępowania.
Przedstawiciele Kancelarii Prezydenta RP wskazali,
iż konieczne jest podjęcie działań mających na celu
ujednolicenie procedur związanych z uznawaniem
wskazanych orzeczeń oraz przyznawaniem świad-
czeń z tytułu sprawowania pieczy zastępczej.
Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej
ul. Wiejska 10
00-902 Warszawa