PAGSUSURISA

MGAKULTURANGMATERYALATDI
-MATERYAL
SAMGAPI
LINGAWI
TINGTAUSUG

I
sangPananal
i
ksi
knaI
nihar
ap
saKagur
uanngDepar
tament
ongFi
l
ipi
no
Kol
ehi
yongEdukasy
ongPanggur
o
Pampamahal
aangUni
ber
sidadngKanl
urangMi
ndanao
LungsodZamboanga

Bi
l
angBahagi
ngPangangai
l
anganngPagt
among
Di
gri
ngBachel
orofSecondar
yEducat
ionMaj
ori
nFi
l
ipi
no

Ni
na:

Askal
i
,Nor
-Ai
daH.

Azi
b,Hay
yaB.

Bai
rul
la,
Sher
inaS.

Ladj
amat
li
,Far
ismaM.

Sappal
,RashemarH.

May
o2021
 KABANATA4

PAGLALAHAD,
PAGSUSURI
,ATI
NTERPRETASYONNGMGADATOS

Ti
nat
alakaysakabanat
angi
toangpagl
alahadatpagsasal
i
nngmganakal
ap

napi
l
ingawi
ti
ngTausug.I
nil
alahaddi
nangt
imel
i
nengmgaawi
ti
n(Makal
umaat

Makabago)atpagsusur
ingni
l
alamanngmgaawi
ti
nupangal
ami
nangmga

mat
ery
alatdi
-mat
ery
alnakul
tur
angTausugnangmabat
idangkahul
uganat

i
mahennai
pinapahi
wat
igngmgai
tosakul
tur
angpangkatTausug.

4.
1MgaNakal
apnaAwi
ti
ngTausug

Sampung(
10)Awi
ti
ngTausugangnakal
apsapamamagi
tanngpananal
i
ksi
k

sai
nter
netpar
ti
kul
arsawww.
Yout
ube.
com atwww.
Googl
e.com.Angmgai
toay

pi
namagat
ang:Pat
ay Li
dji
ki(
Pat
ay na Bi
yay
a);Nagdagang Panggi
-Panggi

(
Nagbent
angKakani
n);Nasi
hat(
Ser
mon)
;Anak-
Il
u(Ul
il
angAnak)
;Muj
ahi
deen

(
Muj
ahi
deen)
;RukhunI
slam Li
ma(
LimangHal
igingI
slam)
;Tupasi
banKahawa

(
Pul
utunatKape)
;Budj
ang(
Dal
aga)
;Susun(
Pagsi
sisi
);atBabaeNagt
utur
ung

(
BabaengNakabel
o).
4.
2Ti
mel
inengmgaawi
ti
ngTausug

Maki
ki
t babaang Ti
asai mel
i
ne ngmgapi
l
ingawi
ti
ngTausug.Angmga

makal
umangawi
ti
ngTausugaynai
l
athal
amul
ataong2000hanggangt
aong

2010,
habangangmgamakabagongawi
ti
nnamanaynai
l
athal
amul
ataong2011

hanggangt
aong2020.

MAKALUMA MAKABAGO

(
2000-
2010) (
2011-
2020)

AnakI
lu NagdagangPanggi
-Panggi

Budj
ang Nasi
hat

BabaeNagt
utur
ung Muj
ahi
deen

Susun RukhunI
slam Li
ma

Tupasi
banKahawa

Pat
ayLi
dji
ki

4.
3Pagsasal
insaFi
li
pinongmgaNakal
apnaAwi
ti
ngTausug

Maki
ki
tasai
babaangpagsasal
i
nngmgasampung(
10)pi
l
ingawi
ti
ngTausug
t
ungosaWi
kangFi
l
ipi
no.

1.Pat
ayLi
dji
ki(
Pat
aynaBi
yay
a)

Mang-
aawi
t:Tr
oy

Pet
sangpagl
athal
a:May
o22,
2010

Sangguni
an:
htt
ps:
//si
nama.
org/
2018/
07/
pat
ay-
li
dji
ki
-l
yri
cs-
tausug-
song/

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Tagnaꞌ
kunag-
umahai
suk-
isuksi
n Nagsi
mul
aakongnagsakasagi
l
id-

gi
mba gi
l
idngkagubat
an

Panggi
ꞌ
-bagun,
sai
nghi
nugun, Kamot
e,hi
nognasagi
ng,

kamat
is,
gandum,
kapaya,
Kamat
is,
mai
s,papay
a,

Pagsangkulkut
imagi
kti
k
Pagbungkal
ko’
ytumunog

At
aykunakapal
angi
t
Damdami
nko’
ynapunt
asal
angi
t

I
nhunaꞌ
-
hunaꞌ
kual
taꞌ
bul
awanant
ik
Angguni
-guni
koi
to’
ykay
amanang

Pagki
tapugar
ankabul
i
g gi
ntongant
ik

Bar
ankunahi
puꞌ
nasi
nbut
ig Pagkaki
taaypugadpal
angbubuy
og

Ooooh Kat
awanko’
ynapunonangbukol

Sukud,
nakal
aksupat
ubi
g. Ooooh

Swer
te,
nakat
alonpasat
ubi
g.
Akunami
ndahi
nang,
hat
abuꞌ
nagl
i
tu- Ako’
ynagpal
i
tngt
rabaho,
sapal
engke

l
i
tu nagbent
a-bent
a

Kasi
g,t
amban,
lumahan,
subad-
subad, Kasi
g,t
amban,
lumahan,
subad-
subad,

mangkuꞌ
,t
ambi
l
awang mangku,
tambi
l
awang

Pi
yagpuunkuut
uꞌi
yut
ang Puhunankopar
einut
ang

5/
6hapangdai
g 5/
6sakat
abi

I
nunt
unggi
muwaꞌ
inpuꞌ
unanku Angt
ubol
umabas,
puhunanko’
y

nal
awaꞌ Nawal
a

Sukudununai
nki
mugdan? Anongkapal
aranbai
to?

Mar
aiꞌ
akui
niki
yasuknaan Mar
ahi
lakoaynai
sumpa

Ooooh Ooooh

Pat
ayl
i
dji
ki
ꞌhakabul
si
tan. Pat
aynabi
yay
asakabwi
sit
an.

Nahi
nangkunai
nkat
ān Nagawakonaangl
ahat

I
npagduwaapat
aas-
pababaꞌ
. Angpagdar
asal
ngpat
aas-
pababa

Nagpal
i
guꞌ
naakumangahal
usung Nagpal
i
gonaakosapagbabay
uhan

I
npat
ayl
i
dji
ki
ꞌki
yugdanbusung. Angpat
aynabi
yay
a’ynat
amaanng

kar
ma.

Ako’
ymay
roonngt
rabaho
Akuaunnahi
nang

Sakal
i
nder
yangbosskongi
nst
ik
hakaddaysi
nbosskul
annang
Anakni
yamaput
iꞌ
,mal
anj
ang Anakni
ya’
ymaput
i,mat
angkad,

Coca-
col
ainpagbar
an Coca-
col
aangkat
awan

Magt
ūykunaut
uꞌki
ndat
an Agadkopar
eng,
kini
ndat
an.

ampaakubi
yausi
yuyuman Tapos,
akoaykany
angngi
nit
ian

I
sugankunagi
yul
gulwaykuna Ti
napangankongni
yakap,
hindi
kona

bi
yut
anan bi
nit
awan

Amaꞌ
niyawayut
uꞌdi
yugal
an Tat
ayni
yapar
eayhi
ndi
nagal
i
t

Mar
aiꞌ
sukudkunai
nmagdaya Mar
ahi
lkapal
arankongy
umaman

Ooooh Oooh

Fr
eei
nungsudnakat
iyaunan. Fr
eeangdowr
ykay
anapakasal
an.

I
nbī
nsi
nuganganku, Angbi
l
inngaki
ngbi
yenan,

Hii
ndaꞌ
ayawpasar
an Si
nenengayhuwagpabay
aan

Bangdum i
nsi
yapagkangugun Kapaggabi
,si
yaaysi
nasani
ban

Ut
uꞌpagsur
unsai
tan Par
e,nasasapi
anngdemony
o

Magpami
kulhakat
ūgan Nananakal
kahi
tnat
utul
og

Magpangl
agutbangpagdat
ungan Nangi
ngi
takkapagsi
nasapi
an

Ooooh Oooh

Nakaduwanasi
yanagbana,
utuꞌ Nakadal
awanasi
yanag-
asawa,
par
e
nabugt
ang namat
ay

Habay-
habaymuayawpag-
igan Agi
matmo’
yhuwagaal
i
sin

Ayawmagpahal
ukhakat
ūgan Huwagmagpasobr
asat
ulog

Ooooh Ooooh

Pag-
appl
ynakawl
i
fei
nsur
ance. Mag-
appl
ykanangl
i
fei
nsur
ance.

2.NagdagangPanggi
-panggi(
Nagbent
angmgaKakani
n)

Mang-
aawi
t:Tanaza

Pet
sa:
May
o11,
2011

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
Q6AkHbt
dR24

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Nagdagangakui
yamangandum Nagbent
aakongni
l
agangmai
s

Dai
nsi
nmaynaatpamahapun Mul
aumagahangganghapon

Pag-
abutku,
akunagsusun Nanghul
i
,ako’
ynagsi
si

Mi
sanpuunmahuni
tkawaun Kahi
tangpuhunanmahi
rapmakuha

Si
nkal
abay,
landuhakumi
yuga Nangnapadaan,
lal
oakongnat
akot

Kanbabuh,
kanbapah Kayni
nang,
kayni
nong

Hibabuhbyahkar
ut,
hibapahbyah Si
ninangaypar
angsako,
sini
nongay

l
i
tuk par
angi
sangt
ing-
ti
ng
Bar
annal
apatnabasi
nlumut
,si
n Kat
awanaypunonangl
umot
,ng

ugud,
sinbur
uk,
sinbawt
ut pekl
at,
ngbur
uk,
ngpost
ema

Hahi
gadsi
nil
uk, Sagi
l
idngki
l
i-ki
l
i,

Hahi
gadsi
nigut
, Sagi
l
idngpwet
,

Bangmanawbyahr
obot
,byahr
obot Kungl
umakadaypar
angr
obot
,par
ang

r
obot

Kakani
ngj
ah,
apam,
juwal
an,
Panggi
-panggij
ah,
apam,
juwal
an,

Put
limandi
,wadj
i
t,panganan,
Put
limandi
,wadj
i
t,panganan,

Bang-
banghant
ak,
pasung,
pat
ulakan,
Bang-
banghant
ak,
pasung,
pat
ulakan,

Kape,
nescaf
e,gi
nat
asan
Kahawa,
nescaf
e,gi
yat
asan

Panggi
-panggij
ah,
apam,
juwal
an,

Kakani
ngj
ah,
apam,
juwal
an,
Pul
l
u-pul
l
u,bawl
u,panyam,

Pul
l
u-pul
l
u,bawl
u,pany
am,
Si
yangl
ag,
piyut
u,bi
yanban

Si
yangl
ag,
piy
utu,
biy
anban
Li
yamayankut
iyapat
amban

I
nul
amankongt
inapangt
amban

Oh,
nagbent
ananamanakongi
sda
Oh,
nagdagangnasabakui
sta

Kul
apu,
kubi
ng,
kamangka,
Kul
apu,
kubi
ng,
kamangka,

Lukudawut
dut
an,
pit
igkul
amper
a
Lukudawut
dut
an,
pit
igkul
amper
a,
Lal
ukumahibut
ingga Lal
okukuhasi
but
ingga

Si
yumbayinasabi
ndi
yagangkunagl
i
n Ki
nat
aynakar
nenanamanang

bi
nent
ako Manok,
baka,
Manuk,
sapi
h,kabaw,
kambi
ng,
kal
abaw,
kambi
ng,
Pat
o,I
ti
k,el
epant
e,
Pat
u,i
ti
k,gadj
a,unt
ah,
kut
ing,
kamel
yo,
pusa,
Langaw,
pini
t,kubi
ngbangki
ng
Langaw,
but
iki
,kubi
ngbangki
ng

OoohOoohh
OoohOoohh

Panggi
-panggij
ah,
apam,
juwal
an,
Kakani
ngj
ah,
apam,
juwal
an,
put
li

Put
limandi
,wadj
i
t,panganan, mandi
,wadj
i
t,panganan,

Bang-
banghant
ak,
pasung,
pat
ulakan, Bang-
banghant
ak,
pasung,
pat
ulakan,

Kahawa,
nescaf
e,gi
yat
asan Kape,
nescaf
e,gi
nat
asan

Panggi
-panggij
ah,
apam,
juwal
an, Kakani
ngj
ah,
apam,
juwal
an,

Pul
l
u-pul
l
u,bawl
u,panyam, Pul
l
u-pul
l
u,bawl
u,pany
am,

Si
yangl
ag,
piyut
u,bi
yanban Si
yangl
ag,
piy
utu,
biy
anban

Ti
yukt
ukankuwanni
,mampal
l
am Ti
nukt
ukankongwanni
,mampal
l
am

Ampakuhi
nangant
inuanan, At
sakakogi
nawanngsawsawan,

Ampakul
i
yar
alar
ahan, At
sakakosi
nil
i
han,
Ampakut
iyubl
aki
nti
yapaambaw, At
sakakoni
l
agayangt
inapangdaga,

Angkannal
awungt
anahi
nangambaw
Kay
asabi
nat
innagi
ngdagasapagkat
sababshor
tcutsi
nlumahan.
shor
tcutngl
umahan.

3.Nasi Ser
hat( mon)

Mang-
aawi
t:Al
iAkbar

Pet
sa:
Abr
il17,
2014

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
LYX6k3NnPco

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

I
nkabuhihadunya Angpagkabuhaysamundo

Sapant
unsi
l
aksugah, Par
angsi
nagngar
aw,

Si
nagsi
nmaynaat
, Si
nagngumaga,

Mahapunt
imuhgum na Sahapon,
lumubogna

Dungugkawsi
nnasi
hat Maki
nigkasaser
mon

Si
nmgakagur
uhan Ngmgagur
o

Duunmukai
ngat
an Di
yanmomal
alaman

Dant
udj
upat
uhan Angdaanpat
ungosapangi
noon

Par
ayawakakuppas Pagbut
ihi
nmoangpag-
aanal
i
sa

Si
npangadj
i
unnapas Ngpag-
aar
alsadaangt
atahaki
n
Bangdusadi
hmapapas Kungkasal
ana’
yhi
ndi
mabubur
a

I
nbar
ant
amauppas Angkat
awannat
i’
ymasasay
ang

Bangi
nnapasut
ungun Kunganghi
ninga’
yhi
hil
ain

Tuhani
npasandungun Pangi
noonangi
papat
anaw

Amusadj
aingat
un Al
ami
nnal
amang

Hawnupabut
angun Saanangpagl
alagy
an

Pagt
uyuanl
awagun Pagsi
sikapanghanapi
n

Supayawaysusun Par
a’ywal
angpagsi
si
si

Manusi
yahi
nki
ta Taol
amangt
ayo

Pi
yahapi
tdihadunyah Pi
nadaandi
tosamundo

Mangii
banmar
ayaw Masamaatmabut
i

Kat
uhdi
yar
ah Tay
oangmaydal
a

Kamat
aydimagt
unah Kamat
ayandi
’tumi
ti
gil

Bangumabuti
ngi
yant
ah Kungumabotnaangt
akdang-
oras

Tahanki
tamagl
i
ll
ah At
innal
amangt
anggapi
n

Tuhansangatkawasah Di
yosl
amangangmaykakay
ahan
 Subaymagpar
atsayah Dapatayl
agi
ngmagdasal

Tuhant
unggali
nALLAH. Di
yosnanag-
ii
sasi
ALLAH.

4.Anak-
Il
u(Ul
il
angAnak)

Mang-
aawi
t:I
ndahwal

Pet
sa:
Disy
embr
e14,
2008

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
y4xn2JwoEBc

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Auni
nikal
angan,
pasal May
rooni
tongawi
ti
n,t
ungkol
sa

ul
i
langanak
anak-
il
u

Ganda’
ywal
angkat
ulad,
dal
agangnag
Li
ngkatwaySal
i
,budj
angumbulsat
u
-
ii
sa
Bangmuyanki
ta
Kapagsi
ya’
yiy
ongnaki
ta
Mar
aei
kawmaya
Bakai
ka’
ymagkagust
o
Mi
ski
nwayi
sal
i
,wayr
uuni
nahamah
Hi
rapaywal
angkapant
ay,
wal
ang

i
na’
tama

Bat
ah-
bat
ahpasi
ya,
duunhai
naun
Bat
apal
amangsi
ya,
doonnasaTi
ta

Daakunpal
ayuunbangsungna
Uut
usangl
umay
okapagmal
api
tna
magkaun
angkai
nan

Ut
unguni
nhagdan
Ba’
twaykasakat
an Hi
nihi
l
aanghagdan

Pag-
uwepabay,
kansanganl
ubakan Nangsaganoo’
ywal
angmaaky
atan

Pag-
uwi
ngbahay
,wal
angt
igi
l

papal
uin

Uut
usannamaghugasngmga
Daakunmaghugassi
nlay
pl
atongpi
nagkai
nan
pi
yagkaunan

Kahi
tkaunt
ingpagkai
nayhi
ndi
Mi
nsanhangkapudj
otdi
hda
t
ini
ti
rhan
kakapi
nan

Nagt
iyat
iyaganal
amangsamgat
ir
a-
Sahnamangi
mot
ngi
mot
,si
nkapi
n
t
ir
angpagkai
n
si
yupsupan

Sapagkatkunghi
ndi
kakai
n,gut
om ay
Sababbangdikumaunhapdidi
h
hi
ndi
kay
angt
ii
si
n
kat
ahanan

Lumi
pasangi
l
angt
aon,
sinenengay
Li
mabaypi
l
atahunhiI
ndahnabudj
ang
dal
agana
na

Lal
onggumaganda,
ali
ndogni
ya’
y
Li
ngkatmagdur
uhun,
mani
s
mapangani
b
makamul
a

Nakahanapnangkasi
ntahan
Nakabaknat
unang

Kahi
tmahi
rapaymagandangl
alaki
Mi
sanmi
ski
n,hansam

Lal
aki
ngkat
amt
amangt
angkad,
Usugsar
angl
anj
ang,
irum makahayl
an
 kagwapuha’
ynakabi
bighani

Aunhambuukadl
aw,
piyat
ubi
g I
sangar
aw,
pumunt
asat
ubi
gpar
a

nagdakdak magl
aba

Ki
tasi
nmayorbudj
angl
andul
i
ngkat Naki
tangmay
or,
babaengsobr
ang

ganda
Pi
ya-
urulpat
ubi
g,l
i
li
ngi
naddat

Pi
nasundansat
ubi
g,ugal
i
’ypi
na-
Pagki
tamar
ayaw,
piyaasawahaanak
obser
bahan

Nangmapagt
ant
ongi
to’
ymabut
i,

i
pakakasal
saanak

Nag-
orderi
nmayorpal
asi
yamagt
ipun
Nag-
utosangmay
orsakany
ang

Kadt
uunpabayhiI
ndah kamag-
anaknamagt
ipon-
ti
pon

pangasawahun
Pupunt
ahansabahay
,angdal
aga’
y

I
naunt
imaymah,
imi
bugsi
nal
tah aasawahi
n

Wayr
uunkai
ngat
an,
tagat
unanghi Angt
it
a’yagadpumay
ag,
nabi
ghani
sa

I
ndah al
oknakay
amanan

NangungsudubusnahiI
ndah Wal
angkaal
am-
alam,
angdal
aga’
y

kawi
nanna may
roongkasi
ntahan

Tunanghat
angi
san,
kar
nal
yupana Taposnaangpagbi
bigay
-kay
a,ang

Sungmayanbaht
alan,
hiI
ndah dal
aga’
yikakasal
na

di
magan
I
ntaonal
i
ngog,
bangunui
nsababan? Kasi
ntahanayi
yaknangi
yak,

sapagkatnal
i
mut
anna

Nangi
kakasal
na,
angdal
aga’
y

t
umakbo

Mgat
ao’
ynagkagul
o,kunganongaba

angdahi
l
an?

Sakal
iki
yai
ngat
an,
hiI
ndaht
unangan
Kal
unan,
nal
amannaangdal
aga’
y

Hansam mi
sanmi
ski
n,mar
ayaw maykasi
ntahan

pangaddt
an
Maki
sigkahi
tmahi
rap,
maymabut
ing

Pul
i
siyor
dil
ansi
nmayorbungi
san ugal
i

Tunanghi
papat
ayapabi
l
aabut
an Mgapul
i
sayi
nut
usanngmay
orna

magagal
i
tin

Kasi
ntahanayi
papapat
aykung

maabut
an

Pagabutl
i
sagwal
o,t
unangi
yabut
an

na Pagsapi
tngal
as-
otso,
kasi
ntahanay

naabut
anna
Si
npul
i
s,i
sabdayanganduht
imbakna
Ngpul
i
s,atwal
ang-
awang
Hii
ndahnasusa,
sal
taht
imangi
sna
pi
nagbabar
il
Bangi
sabbi
yai
ni,
mar
ayawpa
Angdal
aga’
ynag-
alal
a’
ttumat
angi
s
unungant
a
 Kunggani
tol
angnaman,
masmabut
i

pangsamahanna
Pag-
abuthangkapi
tuhii
ndahha

paguyan

Nagsandaluhaw,
hapdihal
aum Umabotngi
sangl
i
nggongpagt
akas

kagul
angan ngdal
aga

Taonagt
ayakkup,
lawagunt
uyuan Nagt
ii
snguhaw,
gut
om sal
oobng

kagubat
an
Hakubursi
ntunang,
nagpat
aysi
n

bar
an. Mgat
ao’
ynagka-
isa,
dal
aga’
y

pagsi
kapanghanapi
n

Sal
i
binganngkasi
ntahan,
pinat
ayang

sar
il
i.

5.Muj
ahi
deen(
Muj
ahi
deen)

Mang-
aawi
t:Jai
tun

Pet
sa:
bri
l27,
2014

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
rkDaZ4Z0mv
Y

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Aunhambuukt
umpukan May
roongi
sanggr
upo

NamaugbughaagamaI
slam Naki
i
sasar
eli
hiy
ongI
slam

Muj
ahi
deenpagnganan Muj
ahi
deenangt
awagnangal
an
I
nsar
ahni
l
anaugdai
nghaQur
-an Angbat
asni
l
aaygal
i
ngsabanalna

Kor
an

Hi
ndi
kat
uladngnauna
Bukunbi
yasi
nnakauna

Hi
ndi
nani
niwal
asar
eli
hiy
on
Di
hkumahagadhaagama

Nabul
agsakay
amanngmundo
Nakawasasatal
tasi
ndunya

Lumay
onaangpananampal
atay
a
Mal
ayunai
npagJamaa’

Hi
ndi
kat
uladni
Osamabi
nLaden
Bi
yabukunkanOsamabi
nladen

Pi
nagkakal
atang pangal
an ng mga
Pi
yamamal
ayaki
nngansi
nmusl
i
min
musl
i
m
Pagka i
n panj
isi
nIsl
am sung na
Sapagkatang bander
ang I
slam ay
t
umi
ri
k
mal
api
tngmat
umba
Daypar
ayanpai
nMuj
ahi
deen
Mabut
i’
y nar
iyan pa ang mga

Muj
ahi
deen (
Mga nagsusumi
kap o

naki
ki
bakasangal
anngI
slam)

Muj
ahi
deenpi
l
ihan Muj
ahi
deennamat
atapang

Duunhal
upasi
nAf
ghani
stan Doonsal
upai
nngAf
ghani
stan

Ut
danmaayuni
nkapag-
usukan Par
amai
sul
ongangpi
nagl
alaban

Mi
nsanmasabi
lnai
nbar
an Kahi
tmapahamaknaangsar
il
i

Bangmayanhahadi
sibanpar
man Bast
a’ymayar
alatdasal
sakor
an
Muj
ahi
deen,
sil
ainnagt
abar
ru Muj
ahi
deem,
sil
aangnagpupur
sigi

Pi
yapangat
uki
tani
yupamgasat
ru I
nil
alabant
ayosamgakal
aban

At
asdai
nghaj
asad,magkaasagnai
n Kahi
tna ang kat
awan,mabuhos na

dugo angdugo

Hapagbaugbuganni
l
akat
u Sapaki
ki
isa/
paki
ki
pagl
abanni
l
apar
a

sa’
ti
n

Muj
ahi
deen, si
l
a ang t
unay na
Muj
ahi
deensi
l
ainf
isabi
l
il
lah
nananampal
atay
a
Nagpakamal
aya
Nagpal
aya
Hangansi
nRasul
ull
ah
Sangal
anngPr
opet
a
Nagpat
indugsi
nkal
i
ma
Nagpat
ayongkal
i
ma
Lai
l
ahaI
lal
l
ah
Lai
l
ahaI
ll
all
ah(
Nawal
angi
bangdi
yos
MohammaddarRasul
ull
ah(
2X)
mal
i
bansaAl
l
ah)

Nagpat
indogsi
nkal
i
ma
Atangkani
yangsugo nasiPr
opet
a

Lai
l
ahai
l
all
ah MohammadSal
all
ahuAl
ayhiWasal
l
am

MohammaddarRasul
ull
ah. (
2X)

Nagt
ayongkal
i
ma

Lai
l
ahaI
ll
all
ah(
Nawal
angi
bangdi
yos

mal
i
bansaAl
l
ah)

Atangkani
yangsugo nasiPr
opet
a

Mohammad Sal
all
ahu Al
ayhi
 Wasal
l
am.

6.RukhunI
slam Li
ma(
Limanghal
igingI
slam)

Mang-
aawi
t:Tai
bTawasi
l

Pet
sa:
Noby
embr
e02,
2020

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
hwAs52gpJLQ

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Li
mai
nrukhunI
slam Li
maanghal
i
gingI
slam

Subayt
ani
yumahi
nang Kai
l
angannat
ingmagawa

Hi
nangsi
nki
tani
yu Gawai
nnat
in

Musl
i
m nangangaku Musl
i
m nanangangako

Hi
kai
sashahada I
ka-
isaayangshahada

Saksi
ant
apaAl
l
ah Sumasaksi
tay
osaAl
l
ah

Wayr
uunl
i
mbangni
ya Wal
asi
yangkapar
eho

Mohammadr
asul
ull
ah Mohammad r
asul
ull
ah (
Si Pr
opet
a

Mohammadangkany
angsugo)

Ni
l
ikhat
ayodi
tosamundo
Pi
yapanj
ariki
tadai
ndi
ihadunya

Nag-
ii
sal
amangangmi
syonni
ya
Tunggali
nmaksudni
ya

SumambasaAl
l
ah
Magt
ag-
ipunpaAl
l
ah

Ti
mindugsambahayang Tumay
osapagdar
asal

Hambuukyanhi
daakan I
sai
yansamgaut
os

Daakankat
u’si
nTuhan Ut
ossaat
inngpangi
noon

Sar
tapar
janj
i
an Kay
apangakuhan

I
nhat
uransi
nQur
’an Angbat
asngKor
an

Habul
ansi
nRamadhan SabuwanngPag-
aanuy
o

Magpuasahangkabul
an Mag-
ayunosai
sangbuwan

Bukunsadj
asi
yam Hi
ndi
lamangsi
yam

Pi
yapanj
ariki
tadai
ndi
ihadunya Ni
l
ikhat
ayodi
tosamundo

Tunggali
nmaksudni
ya Nag-
ii
sal
amangangmi
syonni
ya

Magt
ag-
ipunpaAl
l
ah SumambasaAl
l
ah

Jakatsubayhi
tunay Pagbi
bigaysai
baaygawi
ngt
otoo

Pamapat
utdi
hil
an Samgakai
l
angangbi
gyan

Bangt
ainidi
’mahi
nang Kapaghi
ndi
nat
ini
tonagawa
Kasi
ksaanpabar
an Papar
usahanangat
ingsar
il
i

Bangar
tamunagl
abi Kapagkay
amananmo’
ysumobr
a

Ti
bawkawpahul
asut
si Bumi
sit
akasal
ugarnaSagr
ado

Jant
ungat
aymul
anui Pusoatdamdami
naayl
i
nisan

Addatmangi
hpi
ndahi Masamangugal
iaybaguhi
n

Pi
yapanj
ariki
tadai
ndi
ihadunya Ni
l
ikhat
ayodi
tosamundo

Tunggali
nmaksudni
ya Nag-
ii
sal
amangangmi
syonni
ya

Magt
ag-
ipunpaAl
l
ah SumambasaAl
l
ah

Tunggali
nmaksudni
ya Nag-
ii
sal
amangangmi
syonni
ya

Magt
ag-
ipunpaAl
l
ah. SumambasaAl
l
ah.

7.Tupasi
banKahawa(
Pul
utanatkape)

Mang-
aawi
t:Tr
oy

Pet
sa:
Pebr
ero15,
2010

Sangguni
an: ht
tps:
//t
ausugl
yri
cs.
blogspot
.com/
2018/
04/
tupas-
iban-
kahawa-

l
yri
cs.
html
 Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Past
ildauddayaj
uwal
an Past
ildaudy
amanj
uwal
an

Pi
ti
s,pat
ani
,panganan’ Pi
ti
s,pat
ani
,panganan,

Dur
ul,
pal
ikambi
ng,
dar
al,
Bit
uwanan Dur
ul,
pal
ikambi
ng,
dar
al,
wal
ang

asawa
hmm hmm

Hmm hmm
Pasung,
gal
l
ang-
gal
l
ang,
dingl
uh,
Put
li

mandi
,apam, Pasung,
gal
l
ang-
gal
l
ang,
dingl
uh,
put
li

mandi
h,apam,
Bi
yaki
h,pat
ulakan

Bi
yaki
h,pat
ulakan
hmm

Hmm
Jaai
banpanyaam

Jaaatpany
aam
BangbangpagduwaahansukuhPaki
l

i
bani
mam Bang-
bangpar
asapagbi
bigaydasal

I
nfavor
it
esi
nkat
an Dal
ubhasaati
mam

Bat
a,maasi
nmi
ki
thasar
apsi
nwadj
i
t Angf
avor
it
engl
ahat

I
nfavor
it
esi
nkat
an Bat
a,mat
andaaymadi
diki
tsasar
ap

ngwadj
i
t
Bat
ah,
maasi
nmi
ki
thasar
apsi
n

wadj
i
t Angf
avor
it
engl
ahat

Bat
a,mat
andaaymadi
diki
tsasar
ap

ngwadj
i
t
Haj
amanj
ajahan,
Doughnutmadei
n Sapanahonj
ajahan,
doughnutmade

Amer
ica,
panansemadadeespani
a i
nAmer
ica,
panansemadadeespany
a

Si
opaodaynghar
epubl
i
cchi
na Si
opaonamul
asar
epubl
i
cchi
na

Gagat
ihsayonar
a Ampawsay
onar
a

Mar
tabakkar
imadr
asi
ndi
a Mar
tabakkar
ingmadr
asi
ndi
a

I
nkahawadaynghaet
hopi
a Angkapenamul
asaet
hopi
a

Pi
yut
o,bi
yanbani
nhul
aht
a Pi
yut
u,bi
yanbansal
ugarnat
in

Oh,
bangi
nkahawamumapai
t Oh,
kungangkapemoaymapai
t,

Gamotngmaysaki
t
Ubatsi
nnasasaki
t

Kapagnapasobr
atal
agaangt
ami
s
Bangmakal
anduht
uudi
nli
muh

Ohhdi
abet
es
Ohhdi
abet
es

Kapagi
kawni
nongaymakar
amdam
Bangkawbapahmakananam na

Lamma,
hibabuhayawmuna Ngkahi
naan,
sini
nanghuwagmong

Pagpi
sul
ainumisadj
akahawa pagpi
sil
i
n,umi
nom kal
angngkape

Bangi
nkahawamomapi
i
tKal
amur
an Kapagangkapemoaymal
aggi
t

duwai
tl
ognat
ive,
Mahal
uanngdal
awangi
tl
ognanat
ive,

Maka-
asawamagbal
i
k makaka-
asawapaul
i
t

Pagbat
ihakat
ugankahawa Paggi
singgal
i
ngsat
ulog,
kapeng

Gyagat
asanmakar
ayawpar
asahan Gi
nat
asan,
Maay
ossapaki
ramdam
Pagbat
ihhakat
ugankahawa Paggi
singgal
l
ingsat
ulog,
kapeng

Gyagat
asanmakar
ayawpar
asahan. gi
nat
asan,
maay
ossapaki
ramdam.

(
REPEATCHORUS) (
REPEATCHORUS)

8.Budj
ang(
Dal
aga)

Mang-
aawi
t:Tr
oy

Pet
sa:
Pebr
ero15,
2010

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
FMnONLaf
LSE

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

I
nbudj
angnakaunabayhuh Angmgadal
aganoon,
mukha’
y

magsahaya l
umi
l
iwanag

Bugasdahunbi
yabasamui
nhi
pag Bi
gasatdahoonngbay
abasang

bur
ak gami
tnapampul
bo

Maashi
yahal
gaan,
bar
anyaayar
an Magul
angpi
napahal
agahan,
sar
il
i’
y

i
naal
agaan
Banghii
nahmagama,
bunt
uhnai
n

mat
a Kapagsi
ina’
ynagal
i
t,mugt
onaang

mat
a

Kunggust
omosi
ya,
ipaal
am mosa
Bangmosi
yakabayaanpamaasi
n
magul
angni
ya
ni
yatpasampayan

Kahi
tbungangbuy
olamang
Mi
sanbungabuyuhdakuman I
yonangkaugal
i
an

pangaddat
aan
ahhahhan

ahhahhan
Gi
noo,
angdal
aganoonayl
abi
stal
aga

I
nbudj
angut
uhnakaunal
anduht
uud kungmagmahal

bangmakal
asa
Kahi
ttaonmanangdumaan,
ika’
y

Mi
sanmagt
iyahunani
kawt
agar
an hi
hint
ayi
n

I
nbudj
anghabi
hauneducat
edbang Angdal
agangay
onayeducat
edna

dungugun sexy kungt

awagi
n

manamungnamungdhmabayah
Sex
ymanami
t,ay
awpapat
alo
daugun
Buhokni
yaaypul
aatcel
l
phoneni
ya
Buhukni
yapul
apul
aibancel
l
phone
ayNoki
a
nyaNoki
a
Kapagangi
na’
ynagagal
i
t,pi
napal
abas
Bangi
ninahmagamasudguwahha
l
amangsakabi
l
angt
ainga
t
aynga

Bangmusyakur
sunadai
butayawna
Kapaggust
omosi
ya,
huwagmong
pal
ugaya
pat
agal
i
npa
Mi
nsansi
ngsi
ngdakumanhukutkaw
Kahi
tsi
ngsi
ngnal
amangpar
asi
ya’
y
t
unang
mat
ali
’
tmagi
ngkasi
ntahan
I
nbudj
angut
uhhabi
haundhmuna
Angdal
agangay
oni
hoaydi
mona
makawahsi
nhar
ana
Di
hmunamakami
l
lakami
l
la,
dihna makukuhasahar
ana

mabol
abol
a.
Hi
ndi
monamagagay
uma,
hindi
mo

namabobol
a.

9.Susun(
Pagsi
sisi
)

Mang-
aawi
t:Tr
oy

Pet
sa:
May
o22,
2010

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
e0ngNDYJ5mY

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Kal
ahi
rpaduni
a, Angpagsi
l
angsamundo,

Kadari
banpi
yagj
anj
i
aan,
Kunpayakun Tadhanaatpi
nangako,

Ti
yul
i
k,t
iyangi
sanhabuggatsi
n Kunpay
akun

l
abayan,
iyakuhan
I
sini
gaw,
ini
yakansabi
gatng

Si
udnasi
npi
ki
lan,
pagdunyai
n pi
nagdaanan,
inako

i
yabj
anan
Pi
nasoknangkat
inuan,
angmundo’
y

Daakant
iyaykur
an,
janj
iki
yal
upahan hi
namon

Si
a-si
ainbar
an Ut
osayt
inal
i
kur
an,
pangakoay

ki
nal
i
mut
an
 Pi
nabay
aanangsar
il
i

Subayki
tamagsar
akka Dapatt
ayongmagbi
gayngt
ulongSa

dal
ubhasa/
Imam,
mahi
rap,
uli
l
ang
Paki
l
,mi
ski
n,anaki
l
u-i
l
u
anak
Waj
i
bki
tamagpuasai
nkasussi
han,
Kai
l
angannat
innamag-
ayuno,
dapat
subayammal
an
gi
nagawa
I
nzakati
banf
it
lah,
yani
nhani
gta
Angpagbi
bigayatkawanggawa,
iyan
hal
aum l
upa
angat
inghi
gaansal
oobngl
upa
Sembahayangt
indugan,
Pagdar
asal
(Sal
ah)aypani
ndi
gan,
i
nakal
asahan,
yani
ndaant
apasyur
ga
Angi
na’
ymahal
i
n,i
yanangdaannat
in

papunt
angpar
aiso

Azanhamasj
i
dki
yar
ungugan
Azansamosqueaynapaki
ki
nggan

Ti
yuudsi
nummatdi
hhumi
nang
Si
nady
angt
aonahi
ndi
gawi
n
Bangki
tamapat
ayna,
inj
asad
Kapagt
ayo’
ymamamat
ayna,
ati
ng
t
urki
nunna
kat
awa’
ybi
bigy
angpay
o

Sumambungl
aungnaki
tapamal
aikat
Sumagotr
awt
ayo
ni
ya
Sakany
anganghel
/mensaher
o
Ampaki
tamagsusunkani
ya
At
sakat
ayo’
ymagsi
si
sisakany
a
mangayuhampun

humi
ngi
ngkapat
awar
an
Jasadt
ainsumambung

At
ingkat
awanangsasagot
,
Haduni
awaymut
iyumt
um
 Ngsamundo’
yhi
ndi
moi
nal
ala

Hit
angi
s,hit
uli
k,pagt
aubat
an I
nii
yak,
isi
nisi
gaw,
pinagdadasal
an

Mangayuhkaampunansi
ndusa Humi
hingi
ngkapat
awar
ansa

nahi
nang kasal
ananngnagawa

Paduni
amagbal
i
kdi
hnakabal
i
kan Angpagbal
i
ksamundo’
yhi
ndi
na

mababal
i
kan
Susunmal
agguh,
tangi
spagsusunan

Mal
aki
ngpagsi
si
,i
iy
aknal
amangang

pagsi
sisi

Hi
ndi
namasasabi
,angsar
il
i’
y
Di
hnahikabi
ssar
abar
annasi
a-si
a
napabay
aanna

I
nki
takat
anummati
sl
am,
Tay
ongl
ahatnat
agasunodng

waj
i
btu’
udhumi
nang r
eli
hiy
ongI
slam,

Sel
agguh-
lagguhdusa,
mal
aggui
n Kai
l
angant
alaganat
ingsumunod

ampun
Kahi
tgaanokal
aki
angkasal
anan,
may

Duni
ahatnat
uhhapi
tan,
siai
nuwi
an, Mal
aki
par
ingkapat
awar
an

si
ainuwi
an.
Mundo’
yat
inl
amangdadaanan,

Nguni
tsi
ya(
All
ah)anguuwi
an,
siy
a

(
All
ah)anguuwi
an.
 10.
BabaeNagt
utur
ung(
AngBabaengnakabel
o)

Popul
ari
zedBy
:Gaf
fz&MhayCompany

Pr
oducedBy
:KenVi
deoSt
andKenVi
deoSt
and

Pet
sa:
Noby
embr
e24,
2010

Sangguni
an:
htt
ps:
//y
out
u.be/
g4wmdKkTz-
4

Wi
kangTausug Wi
kangFi
li
pino

Nangl
urukakuhapagt
iyaunan Dumal
oakongkasal
an

Si
nbagayku Ngaki
ngkai
bigan

Awnhambuuknagt
utur
ung May
roongi
sangnakabel
o

I
nki
taku Angaki
ngnaki
ta

Ki
muyagi
nlaum si
njant
ungku Sumay
aangkal
ooban/
pusoko

Pagat
udni
yai
yuyumanaku Nangt
umi
ngi
nsi
ya,
ngi
nit
ianako

Wal
aakunakat
ahan Hi
ndi
akonakat
ii
s

Nakasuukakukai
mu Napal
api
takosa’
yo

Sar
tahi
banpangasubu Sakt
oatmayt
anong

Dai
nghal
aum pangat
ayanku Mul
asal
oobngdamdami
nko

Bayt
aeakudayang Sabi
hanmoako,
sint
a

Bangawnnat
unangmu Kungmaykasi
ntahankana
Pasalnai
nluvakukai
mu Dahi
lnai
nluvnaakosa’
yo

Chor
us: Chor
us:

I
nagikukai
muhal
aum at
ay Angsabi
kosa’
yosal
oobngpuso

Bi
yayt
akusi
nikawkal
asahanku Si
nabi
konai
kawaymahal
ko

Bangmuki
yai
ngat
an Kungal
am mol
amang

I
npangat
ayan Angaki
ngnar
aramdaman

Li
yasat
akawdai
ngha Mi
nahal
kit
asa

Kar
nahsi
ntuhan Ngal
anngpangi
noon

I
nli
ngkatmudayangnagsasahaya Anggandamosi
nta’
ylumi
l
iwanag

Bangi
bar
atsugasi
mil
akhadunya Kumbagasaar
aw,
lumi
tawsamundo

Wal
aakunakani
yati
nki
ta Hi
ndi
koi
nakal
angt
ayo’
y

makakapagki
l
ala
Makapagki
l
a

Sababaengnakabel
onapamahal
Pababaenagt
utur
ungi
n

Angpagkagust
okosa’
yo’
ysady
ang
Ki
yal
asahan
i
yongbat
id
I
nkasikukai
muasal
Al
am mo
Ki
yai
ngat
anmu
I
bibi
gaykunganoang
Hi
ri
hilbangunui
n Nai
smo…WOH!

I
yangutmu…WOH!

Mahi
rapkangpagt
aguanngsal
i
ta

Mahuni
ttakawpagl
i
bunan Tangi
ngi
kawangmahal

Tunggalkawkal
asahan Mi
nahal
kit
asa

Li
asat
akawdai
ngha Ngal
anngpangi
noon

Kar
nahsi
ntuhan

(
INSTRUMENTAL) (
INSTRUMENTAL)

I
nagikukai
muhal
aum at
ay Angsabi
kosa’
yosal
oobngpuso

Bi
yayt
akusi
nikawkal
asahanku Si
nabi
konai
kawaymahal
ko

Bangmuki
yai
ngat
an Kungal
am mol
amang

I
npangat
ayan Angaki
ngnar
aramdaman

Li
yasat
akawdai
ngha Mi
nahal
kit
asa

Kar
nahsi
ntuhan Ngal
anngpangi
noon

I
nkasikukai
muasal Angpagkagust
okosa’
yo’
ysady
ang

i
yongbat
id
Ki
yai
ngat
anmu

I
bibi
gaykunganoang
Hi
ri
hilbangunui
n Nai
smo…WOH!

I
yangutmu…WOH!

Mahuni
ttakawpagl
i
bunan Mahi
rapkangpagt
aguanngsal
i
ta

Tunggalkawkal
asahan Tangi
ngi
kawangmahal

Li
asat
akawdai
ngha Mi
nahal
kit
asa

Kar
nahsi
ntuhan. Ngal
anngpangi
noon.

4.
3Pagsusur
ingni
lal
amanngawi
ti
natpag-
uur
ingmgai
tosamat
ery
alatdi
-

mat
ery
alnakul
tur
angmgaTausug

Pagkat
aposi
si
nal
i
nsawi
kangFi
l
ipi
noangsampung(
10)pi
l
ingawi
ti
ng

Tausug,
itoaysi
nur
inanakat
uonsani
l
alamanupangal
ami
nangmgamat
ery
alat

di
-mat
ery
alnakul
tur
aatkahul
uganoi
mahennai
pinapahi
wat
igngmgai
tosa

kul
tur
angpangkatTausug.Angpagt
alakayay
onsanat
ukl
asanayi
nil
ahaday
on

sapagkakasunod-
sunodngmgat
anong:

1.Ano-
anoangmgakul
tur
angmat
ery
alatkahul
ugannamasasal
ami
nsa

mgapi
li
ngawi
ti
ngTausug?

Tal
ahanay
an1.
0MgaMat
ery
alnaKul
tur
asaawi
ti
ngTausug
AWI
TINGTAUSUG MGANAKALAPNA KAHULUGAN

MATERYALNA
(
Lit
eralatPat
ali
nhaga)
KULTURA

Pat
ayLi
dji
ki  Ungsud  AngungsudayDot
e

nakadal
asanper
a,
(
Pat
aynaBi
yay
a)
al
ahas,
pagkai
n,l
upao

ar
i-
ari
annai
bini
bigay

sababae.SaTausug,

i
toaysi
mbol
ong

pagsang-
ayonng

pami
l
yaatngbabaeng

Tausugnamai
kasal

sai
sangl
alaki
.It
oay

i
bini
bigaypar
ti
kul
arng

l
alaki
sapami
l
yang

kany
ang

mapapangasawa

bi
l
angal
aysakany
ang

kat
apat
anatwal
ang

hanggang

pagmamahal
.

 Panggi
-bagun
 I
toangt
awagngmga

TausugsaKamot
e.Sa

awi
t,i
toayi
sasamga
 pagkai
nngTausugna

kadal
asa’
yti
nat
ani
m

ni
l
a.

 Sai
nghi
nugunang
 Sai
nghi
nugun
t
awagngmgaTausug

sahi
nognasagi
ng.Sa

awi
t,i
toayi
sasamga

pr
utasnaki
nakai
nni
l
a

ar
aw-
araw.
 Kamat
is
 Angkamat
isi
sangur
i

nghal
amanobunga

ni
tonakul
ayl
unt
ikung

hi
l
awatkul
aypul
a

namankunghi
nogna.

Saawi
t,i
toayi
sasa

mgagul
ayna

t
inat
ani
m ngmga

Tausug.

 Anggandum ayt
awag
 Gandum
ngmgaTausugsa

Mai
s.Saawi
t,i
sai
tong

pagkai
nnai
ti
nat
ani
m

ngTausugna

kadal
asangnakat
ir
a
 samgabundok.

 Kapay
a  Kapay
aayt
awagng

mgaTausugsa

Papay
a.Saawi
t,i
toay

pr
utasnaki
nakai
n,

t
inat
ani
m,at

i
binebent
angmga

Tausug.

 Angbul
awanayt
awag
 Bul
awan
sagi
ntongmga

Tausug.Angbul
awan

aykabi
l
angsa

pananami
tngmga

Tausugnakadal
asang

si
nusuotsamga

espesy
alnaokasy
on

gay
angkasal
o

pagt
iyaun.

 AngHabay
-Habayay
 Habay
-Habay
t
awagngmgaTausug

saAnt
ing-
Ant
ing.Sa

awi
t,i
toayi
si
nusuot

bi
l
angpr
oteksy
onsa

kat
awanatpanl
aban
 saanumang

si
twasy
on.

 AngLusungayt
awag
 Lusung
namanngmga

Tausugsa

pagbabay
uhanobay
o-

bay
o.Saawi
t,i
toay

gi
nagami
tngmga

Tausugsa

pagpapal
i
gonamay

dasal
ori
twal
na

gi
nagawasai
sangt
ao

nanai
smawal
aang

mal
assabuhay
.

 Kasi
g
 AngKasi
g,Tamban,

 Tamban Lumahan,
Subad-

Subad,
Mangku,
at
 Lumahan
Tambi
l
awangay
 Subad-
Subad
t
awagngmgaTausug

 Mangku samgai
sdanamay

i
ba’
tibangkl
aseo
 Tambi
l
awang
kat
awagan.Saawi
t,i
to

aymgai
sdang

ki
nakai
nngmga
 Tausug,
bini
bent
ani
l
a

sapal
engke,
at

nakukuhasakani
l
ang

pangi
ngi
sda.

NagdagangPanggi
-  Jah  AngJah,
Apam,

Panggi
(Nagbent
ang Juwal
an,
Put
li
-mandi
,
 Apam
Kakani
n) Wadj
i
t,Panganan,
 Juwal
an
Hant
ak,
Pasung,

 Put
li
-Mandi Pat
ulakan,
Pul
l
u-Pul
l
u,

Bawl
u,atPany
am ay
 Wadj
i
t
mgakakani
ngsi
katsa
 Panganan
mgamusl
i
m.Saawi
t,

 Hant
ak t
umut
ukoyi
tosamga

kakani
ngbi
nebent
ang
 Pasung
mgat
ausug.I
tor
in
 Pat
ulakan
angmgat
any
agna

 Pul
l
u-Pul
l
u kakani
nnanaki
l
alasa

l
i
punannat
angi
ngang
 Bawl
u
mgaTausugl
amang
 Pany
am
angmay
roon.

 Kahawa
 Angkahawaokapeay

i
sangki
l
alangi
numi
n

nay
ari
sat
inust
ang

but
onghal
amang
 kape.Angmgabut
oay

nagmumul
asapuno

namaykat
amt
amang

t
aasnakar
ani
wang

t
umut
ubosa

mabababaatmat
aas

nal
ugar
.May
roon

i
tongdahonnamay

maki
nisnat
ekst
ura,
at

bul
akl
aknamaput
i

angkul
ay.Saawi
t,

t
umut
ukoyi
tosa

i
numi
ngkadal
asang

i
nii
nom ngmga

t
ausug.

 Si
yangl
ag  AngSi
yangl
ag,
Piy
utu,

atBy
anbanaymga
 Pi
yut
u
pagkai
nggawasa
 By
anban kamot
engkahoyo

kamant
ing.Saawi
t,

t
umut
ukoyangmga

i
tosapagkai
ngt
ausug

nagawasakamot
eng

kahoynakadal
asang
 nagi
gingpamal
i
tsa

kani
n.

 AngTi
yapaayt
awag
 Ti
yapa
samgapagkai
ng

ni
l
ulut
osai
taasng

apoy
.Saawi
t,ang

Ti
yapaaykadal
asang

pi
napakahul
ugansa

i
nihawnai
sdana

i
nuul
am ngmga

Tausugnaat

i
sinasawsawsat
oyo,

si
l
i,at
bp.

 Angmanukomanok
 Manuk
ayi
sangur
ing

domest
ikadongi
bon

nakadal
asang

kabi
l
angsamga

pagkai
ngni
l
ulut
oat

i
nuul
am ngt
ao.Sa

awi
t,i
toayt
umut
ukoy

sahay
opookar
neng

hay
opkadal
asang

ul
am athal
alnakai
nin
 ngmgaTausug.

 Sapi
h  AngSapi
hobaka,

Kabawokal
abaw,
at
 Kabaw
Kambi
ngaymga
 Kambi
ng
i
naal
agaanghay
opna

mayapatnamgapaa.

I
toaykadal
asang

i
naal
aganpar
asa

pr
oduksi
yonnggat
as,

kar
neatangbal
atay

gi
nagami
tsapaggawa

ngmgabagayat

gi
nagami
tsa

pagbubuki
dgay
ang

pag-
aar
aro.Saawi
t,

angSapi
h,Kabawat

Kambi
ngay

t
umut
ukoyr
insa

i
naal
agaanghay
opng

mgaTausugathal
al

nakai
nin.Angkar
ne

aykadal
asangi
nuul
am

ohi
nahandangmga

t
ausugsamga
 okasy
ongay
ang

kasal
,pagt
ammat
,

har
ir
ayaati
bapa.
 Pat
u
 AngPat
uoPat
oatI
ti
k
 I
ti
k
ayur
ingi
bon.

Kar
ani
wangt
inat
awag

nabi
biobi
beangmga

ur
ingmaymapuput
ing

bal
ahi
bo,
samant
alang

i
ti
knamanangmay

mgakay
umanggi
o

i
ti
m nakul
ay.I
toay

i
bongl
umal
angoyna

kamag-
anaknggansa

atsi
sne.Saawi
t,i
toay

i
naal
aganghay
opng

mgat
ausugnasi
yang

pi
nagkukunanngi
tl
og

nabal
utatpenoy
,at

gay
undi
nangkar
ne

ni
to.

 AngWanni
at
 Wanni
Mampal
l
am ayt
awag
 Mampal
l
am
samgaur
ingpr
utas
 nakadal
asang

ki
nakai
nnghi
l
awo

hi
nog.Saawi
t,i
toay

t
umut
ukoysaur
ing

manggana

kadal
asangki
nakai
n,

bi
nebent
aatni
l
alako

ngmgat
ausug.

 AngKul
apu,
 Kul
apu
Kamangka,
Luku

 Kamangka dawuy
dut
an,
at

Kul
amper
aaymgaur
i
 Lukudawut
dut
an
ngi
sda.Saawi
t,i
toay
 Kul
amper
a
t
umut
ukoysa

kat
awaganngmga

Tausugsai
ba’
tibang

ur
ingi
sdanakani
l
ang

nakukuhasa

pangi
ngi
sdana

kadal
asanayni
l
alako

sapal
engkeat

gi
nagawangul
am na

r
insaar
aw-
araw.

Muj
ahi
deen  Qur
’an  AngQur
’anayang
(
Muj
ahi
deen) t
awagsabanal
na

akl
atngTausug.Sa

awi
t,angQur
’anang

nagl
alamanngmga

ut
osngAl
l
ahna

si
nusunodngmga

muj
ahi
deenomgat
ao

namal
akasang

pananampal
atay
asa

I
slam.

 Mohammad  I
toaypangal
anng

i
sangper
sonal
i
dadna

kadal
asanaymar
ir
ini
g

samgaMusl
i
m.Sa

kul
tur
angTausug,
si

Mohammadang

pi
nani
niwal
aanni
l
ang

hul
i
ngsugoo

mensaher
oni
All
ahna

nabubuhaynoonna

kal
aunanaynagsi
l
bing

pr
opet
ani
All
ah.

RukhunI
slam Li
ma  Ar
ta  Angar
taayt
umut
ukoy

sapag-
aar
ioy
aman.
(
Limanghal
i
ging
I
slam) Saawi
t,i
toay

t
umut
ukoysay
aman

namay
roonangi
sang

Tausugatbi
nanggi
tna

kapagsumobr
aang

i
yongpag-
aar
io

y
aman,
magbahagi
ka

sai
baatl
i
nisi
nang

i
yongpusoat

paki
ramdam.

 Zakat
/Jakat  I
toaymaaar
ingper
a,

Pagkai
n,oanumang

bagaynanai
sibahagi
.

Sakul
tur
angTausug,

angZakatoJakatay

angpagbi
bigayng

per
a,pagkai
n,o

anumangbagayna

gust
oatkusang

i
bibi
gaysamga

mahi
hir
apat

nangangai
l
angan.I
to

r
inayi
sasamga

l
i
manghal
i
gingI
slam
 nakungsobr
anaang

i
yongsal
api
oyaman,

nar
arapatna

magbahagi
sai
bang

wal
anghal
onggal
i
t,

napi
pil
i
tan,
ati
bapa.

Tupasi
banKahawa  Past
il  AngPast
il
,Juwal
an,

Pi
ti
sPat
ani
,Dur
ul,
Pal
i
(
Pul
utanatKape)  Juwal
an
kambi
ng,
Dar
al,
 Pi
ti
sPat
ani
Di
ngl
uh,
Gal
l
ang-

 Dur
ul Gal
l
ang,
Biy
aki
h,at

Gagat
ihayi
l
ansamga
 Pal
iKambi
ng
t
any
agnakakani
nng
 Dar
al
mgaTausug.Saawi
t,

 Di
ngl
uh i
toangmgabangbang

Tausugokakani
ng
 Gal
l
ang-
Gal
l
ang
Tausugnamasar
apat
 Bi
yaki
h
mat
ami
skungkai
nan

 Gagat
ih nakadal
asanay

i
nihahandani
l
asa

mgaokasy
ono

sel
ebr
asy
onna

may
roonangTausug

kat
uladngKasal
,
 Paggunt
ingoBi
nyag,

Har
ir
aya,
Pagt
ammat
,

ati
bapa.

Budj
ang  Si
ngsi
ng  AngSi
ngsi
ngayt
awag

saal
ahasnani
l
alagay
(
Dal
agi
ta)
sadal
i
ri.Saawi
t,ang

Si
ngsi
ngaygi
nagami
t

ngmgaTausugupang

magkar
oonngnoby
a

angl
alaki
opar
a

mat
ali
anmonaang

babaengi
yongi
nii
big.

Pat
unayi
tonahi
ndi
na

maaagawngi
bao

maar
ingaasawahi
nng

i
bangl
alaki
angbabae.

 AngBugasayt
awag
 Bugas,
Dahun ngTausugsaBi
gasat
bi
yabasi
n angdahunbi
yabas
pagbur
ak namanayang

kat
awagansadahon

ngbay
abas.Saawi
t,

angbugasatdahun

bi
yabasayni
l
alagaysa
 mukhagi
nagami
tpar
a

pagandahi
nangkut
is.

Susun  Masj
i
d  Masj
i
dangpangal
an

par
asai
sangl
ugarng
(
Pagsi
sisi
)
pagsambasaMusl
i
m,

kat
umbasngi
sang

si
mbahan,
atMosque

saI
ngl
es.Saawi
t,i
to

aysagr
adongl
ugar

sambahanngmga

Tausugnanani
niwal
a

sa

pananampal
atay
ang

I
slam,
dit
ori
nnag-

aazanopagpapabat
id

sat
aopar
asaor
asng

pagdar
asal
,at

nagsasambahay
ang

ngl
i
mangbesessa

i
sangar
aw.

 Fi
tl
ah
 I
toayper
ana

i
bini
bigaysaI
mam,

Ust
adz,
Haf
idz,
osi
no

mangkasapi
ngmga
 r
eli
hiy
osongt
ao.Sa

awi
t,i
toayper
ana

i
bini
bigaysaUst
adz,

Haf
idz,
oImam par
a

sadasal
anang

kal
uluwangi
sang

Tausug(
Mga

nabubuhayl
amang)at

pasasal
amatkayAl
l
ah

nagi
nagawat
uwi
ng

mal
api
tnaang

pagdi
ri
wangng

har
ir
ayaopat
aposna

angbuwanng

Ramadhan.

Budj
ang  Tur
ung  Angt
urungohi
j
abay

Nagt
utur
ung i
sangt
elang

pi
nant
ataki
po
(
BabaengNakabel
o)
pi
nangbabal
otsamga

kat
awanoul
ong

i
sangt
ao.Saawi
t,ang

t
urungayt
umut
ukoy

sabel
onasi
nusuotng

mgakababai
hang
 musl
i
m upangi
bal
otat

t
akpanangkani
l
ang

buhok.

Maki
ki
tasat
alahanay
ansai
taasangmgakul
tur
angmat
ery
alnanakal
ap

mul
asasampung(
10)awi
ti
ngTausugatkahul
uganngmgai
to.Angmgabagay

nai
toayni
l
ikhangmgaTausugnanaki
ki
ta,nahahawakan,atgi
nagami
tng

kani
l
angpangkat
.

Ay
onkayPonopi
o(2007)
,Angmat
ery
alnakul
tur
aaypangunahi
ngmga

kagami
tannanagpapanat
il
isat
otoongki
nagi
snanatbuhayngkul
tur
angi
sang

pangkatogr
upongt
ao.I
bapangmgabagaynanaki
ki
taatnahahawakanmapa

gawamanoni
l
ikha.Masasabinaangmat
ery
alnakul
tur
aaymgabagayna

naki
ki
taatnahahawakansapal
i
gidt
uladngmat
ery
ales,pagkai
n,kasangkapan,

kasuot
an,
atkagami
tan.

Ay
onpaTeor
yangRel
ati
bismongKul
tur
a,hi
gitnanauunawaanngi
bapang

mgaet
nol
i
nggwi
sti
kongpangkatangkany
angkapwaPi
l
ipi
nopar
amagkar
oon

si
l
angkamal
ayanatkabat
ir
ansamgapi
l
osopi
ya,pangar
api
n,pagpapahal
aga,

mga but
ilng kai
si
pan,pamahi
i
n,mga kwent
ong bay
an-
Kar
unungang bay
an,

awi
ti
ngbay
an,
mgakat
utubongdul
a,atr
it
wal
.Kay
amahal
agar
inangpagbi
bigay

ngkahul
ugansabawatMat
ery
alnaKul
tur
angnasai
taasupangmauwaanngi
ba

angkat
utur
anngbawatkul
tur
angmat
ery
alngmgat
ausugnamasasal
ami
nsa
kani
l
angmgaAwi
ti
n.

Samakat
uwi
d,sa pamamagi
tan ng pagki
l
ala sa r
elat
ibi
smo ng kul
tur
a,

maaar
inat
ing ki
l
alani
n ang kul
tur
a ng i
sang pangkatng t
ao na hugi
s ng

i
ti
nut
uri
ngnat
ingmaganda,pangi
t,kaaki
t-
aki
t,banal
,nakakat
awa,atkasukl
am-

sukl
am.Bi
nubuo ni
to ang i
ti
nut
uri
ng nat
ing mabut
iatmasasamang si
ning,

musi
ka,
atpel
i
kul
a,pat
inar
inangi
ti
nut
uri
ngnat
ingmasar
apohi
ndinakakai
nom

namgakal
akal
ngmami
mil
i
.

2.Ano-
anoangmgakul
tur
angdi
-mat
ery
alatkahul
ugannamasasal
ami
nsa

mgapi
li
ngawi
ti
ngTausug?

Tal
ahanay
n2.
0Mgadi
-mat
ery
alnakul
tur
asaawi
ti
ngTausug

AWI
TINGTAUSUG MGANAKALAPNADI
- KAHULUGAN

MATERYALNA
(
Lit
eralatPat
ali
nhaga)
KULTURA

Pat
ayLi
dji
ki  Nakaduwana  Nakadal
awanasi
yanag

si
yanagbana -
asawaangkat
umbas

nakahul
uganni
tosa

wi
kangFi
l
ipi
no.I
toay

nauukol
sat
inat
awagna

"
Pol
ygamy
"na

nangy
ayar
isahi
ndi

i
naasahangpanahonat
 pagkakat
aonsa

nat
urangby
udooby
uda,

nangal
i
waatnakal
i
mot

mapababaeol
alaki
ng

musl
i
m mani
to.

 Nag-
uma  AngNag-
umaayi
sang

hanapbuhayna

pagsasakaat

pagt
atani
m.Sapangkat

Tausug,
itoayi
sasa

pangunahi
ng

i
ki
nabubuhayng

pami
l
yangTausugl
alo

nasamgahi
gitna

nangangai
l
anganat

may
roongsi
pagat

t
iyagasapagt
atr
abaho

upangmagkar
oonng

sapatnamakakai
nsa

hapagangkani
-kani
l
ang

mgapami
l
ya.

 AngNagl
i
tu-
li
tuayi
sang
 Nagl
i
tu-
li
tu
hanapbuhayonegosy
o

t
uladngpagbebent
ang
 kungano-
ano.I
toay

bahagi
nar
insamga

nat
atangi
ng

panghanapbuhayna

may
roonangmga

Tausugati
bang

mamamay
angPi
l
ipi
no.

Kar
ani
wanangnagl
i
tu-

l
i
tuaymat
it
iyagang

kumakay
odupang

maubosatmai
bent
ani
l
a

angkani
l
angmga

pani
nda.

Nagdagang  Nagdagang  I
toaymat
atawagna

Panggi
-Panggi hanapbuhayna

pagbebent
asapal
engke

osaanmangl
ugar

bent
ahan.Sakul
tur
ang

Tausug,
itoay

kumakat
awansamal
i
ii
t

manomal
aki
na

busi
nessoNegosy
o,

l
alonasapanahong

dagsaangmgabent
ang
 Tausugsapal
engke

manosabay
an.

Kar
ami
hansamga

Tausugaygani
tong

hanapbuhayl
alonasa

mgahi
ndi
nakapagt
apos

ngpag-
aar
al.

Nasi
hat  Nasi
hat  Angnasi
hatt
awagng

mgaTausugsaser
mon

opagbi
bigayar
al.I
toay

kul
tur
anapang-

kar
ani
wangkaganapan

sapagdar
asal
o

pagbabahagi
ngmga

ser
monsa

mamamay
angTausug.

Kungsaan,

ki
nakai
l
anganng

t
agapangunasanasi
hat

kat
uladnal
amangng

I
mam nasi
yang

t
agapamagi
tanupang

mai
pabat
idatmai
l
ahad

angut
osni
All
ahna
 nakasaadsabanal
na

akl
at,
angQur
’ano

Kor
an.

 Angt
uhanayi
bang
 Tuhan
t
awagngmgaTausug

sakani
l
angpangi
noon

nasi
All
ah.Sakul
tur
ang

Tausug,
AngTuhanang

si
yangnagpapaki
l
ossa

mundoatnagbi
bigayng

kar
ampat
angl
akas,
pag-

asaatsay
asamga

mamamay
an.Gay
undi
n,

angt
uhanangsi
yang

gumagabay
,tumut
upad

atnaki
ki
nigsamga

hi
nai
ngatnai
sngmga

Tausug.

 Angdusaayt
awagng
 Dusa
mgaTausugsa

kasal
anan.Sakul
tur
ang

Tausug,
itoaymga

kamal
i
angnagawana

kai
l
angangpagbay
aran
 athi
nihi
nganng

kapat
awar
an,

t
inat
anggapati
ti
nat
ama

angnat
urangdusao

pagkakamal
i
ngnagawa.

Angdusaaykabahagi

nasakaugal
i
anat

di
sipl
i
nangmgaTausug

mal
aki
mani
tomal
i
it,

kai
l
anganggawanng

par
aanupangmai
tama

atmai
ayosangl
ahat
.

 AngAl
l
ahayang
 Al
l
ah
pangi
noonngmga

sumusunodsa

pananampal
atay
ng

I
slam.Par
asamga

Tausug,
angAl
l
ahang

si
yangt
unaynadi
yosna

nar
arapatnasambahi
n

atsundi
nang

anumat
agapamagi
tan

ngl
ahatngnangy
ayar
i

atpagbabagong
 nagaganapsa

kapal
i
gir
anatbuhayng

mar
ami
ngmamamay
an.

Si
All
ahangsi
yang

nagbi
bigayng

kasaganahan,
lakasat

pag-
asasapangkatng

mgaTausug.

 I
toayi
sangkasabi
hang
 Bangdusadi
Tausugna"
Kungang
mapapasi
n
kasal
ananay'
di
bar
anmauppas
mabubur
a,sar
il
i'
y

masasay
ang"
.It
oay

nagbi
bigay
-di
i
nsa

pagi
gingmakasal
anan

sabuhayngi
sangt
ao

nakabi
l
angsamga

kasabi
hanatpani
niwal
a

ngmgaTausugnakung

anomanang

kasal
anangnagawa

mabi
gatmani
toomal
i
it

kai
l
angangpagbay
aran

ati
tamanangsa
 ganoonayhi
ndi

masay
angangor
as

nat
insamundo

gay
undi
nangat
ing

kat
awanaymagkar
oon

ngkal
i
nisansaat
ing

mganagi
ng

pagkakamal
i
.

 I
toayi
sangpani
niwal
a
 Kamat
aydi
t
ungkol
sakamat
ayan.
magt
unah,
bang
Angkamat
aydi
umabuti
n
magt
unah,
bangumabut
gi
yant
ah
i
ngi
yant
ahayi
sang

pani
niwal
amul
anoon

hanggangngay
onng

mgaTausug.

I
pinapahi
wat
igni
tona

mayt
akdangor
asat

panahonangbawati
sa

saat
in,
kungkai
l
ant
ayo

mamamat
aywal
ang

nakakaal
am kungkai
l
an,

saan,
paano,
baki
tat

si
nokundi
angpoong
 may
kapal
lamangnasi

Al
l
ah.

 I
tor
inayi
sang
 Bangi
nnapas
pani
niwal
atungkol
sa
ut
ungun,
tuhani
n
buhayatkamat
ayanng
pasandungun
i
sangt
ao.Sakul
tur
ang

Tausug,
ito'
ypani
niwal
a

nanagl
alahadnaang

buhayaysi
mpl
elamang,

mabi
l
isangor
asat

kapagi
toaynangy
ari

t
iyaki
tonar
inang

nat
urangkat
apusan.I
sa

i
tosamgapani
niwal
ang

Tausugnabi
nibi
gyang

hal
agaangbawat

segundoatmi
nut
ong

kani
-kani
l
angbuhaysa

pamamagi
tanng

pagpapaki
tang

pagmamahal
sa

pami
l
ya,
kai
bigan,

kamag-
anak,
kapwa,

pagsambaatpani
niwal
a
 kayAl
l
ahngbuong

kat
apat
an.

Anak-
Il
u  Li
l
ingi
naddat
,  I
toayi
sangkaugal
i
an

pagki
tamar
ayaw, nagi
nagawangpami
l
ya

pi
yaasawaha ngl
alaki
ongi
sang

anak l
alaki
sai
sangbabaeng

nat
it
ipuhanbago

aasawahi
n.Sakul
tur
ang

Tausug,
itoay

pangunahi
nggi
nagawa

bagoaasawahi
nang

i
sangbabaenanoonpa

manaynasakaugal
i
an

nangmgaTausugsa

pag-
aasawangi
sang

l
alaki
.It
oaypag-

oobser
basaugal
io

per
sonal
i
dadngi
sang

babae,
kungi
toayt
iyak

namabai
t,mabut
iang

pami
l
ya,
atmapagmahal

sapakakasal
anni
to.

 I
toaykasamasa
 Kadt
uunpabayhi
t
radi
syonatkaugal
i
an
 i
ndah ngpag-
aasawaat

pangasawahun pagpapakasal
na

pagpunt
angpami
l
yang

l
alaki
sabahayng

babaeupanghi
ngi
i
nang

kamayngni
tosamga

magul
ang.Sapangkat

Tausug,
itoanghal
alo

nar
arapatgawi
nng

l
alaki
kungsi
yaaymay

nagugust
uhangbabae

angpagpunt
akasama

angpami
l
yasabahayng

babaeaymaay
osna

magkar
oonng

kasunduansapami
l
ya

ngbabaengaasawahi
n.

AngKawi
nanatBaht
alanay

 Kawi
nanampa par
aanngpagpapakasal
sa

Baht
alan dal
awangt
ao.Sakul
tur
ang

Tausug,
isai
tongt
radi
syonna

i
sinasagawaupangmat
awag

nakasal
angdal
awangt
aona

maykasamangdasal
obasbas
 saI
mam nagal
i
ngsaQur
'an.

Muj
ahi
deen  AgamaI
slam  I
toayi
sasamga

r
eli
hiy
onsamundona

si
nusunodngmga

t
aongt
inat
awagna

Musl
i
m.Angmga

Tausugnani
niwal
aat

sumusunodsa

r
eli
hiy
ongAgamaI
slam

kay
anamansi
l
aaymga

Musl
i
m di
nkung

t
awagi
n.Sar
eli
hiy
ong

i
tonakabat
ayang

kani
l
angbuhay
,gawai
n,

pani
niwal
a,t
radi
syon,
at

i
bapa.

 Lai
l
ahaI
ll
all
ah  I
toaypagbanggi
tng

mgaTusugnawal
ang

i
bangdi
yoskundi
si

Al
l
ahl
amang.Sa

kul
tur
angt
ausug,i
toay

si
nasambi
tnapat
unay

nanani
niwal
aangi
sang

Tausugnaangdi
yosay
 si
All
ahl
amang,

nat
atangi
atwal
ang

kapar
eho.

RukhunI
slam  Li
maRukhun  I
toaypani
niwal
a

Li
ma I
slam par
ti
kul
arngmga

Musl
i
mtungkol
sahal
i
gi

ngr
eli
hiy
ongI
slam.Sa

kul
tur
angt
ausug,
sil
aay

nani
niwal
aat

sumusunodsa

r
eli
hiy
ongI
slam na

kani
l
angpi
nani
niwal
aan

namayl
i
manghal
i
gii
to

naki
nakai
l
anganggawi
n

osundi
nbi
l
angi
sang

t
unaynaMusl
i
mtul
ad

ngpagsasal
aho

pagdar
asal
ngLi
mang

besessai
sangar
aw.

 Shahada  I
toaypanunumpa,

pagsaksi
okasunduan

saDaki
l
angLumi
kha

oAl
l
âhnawal
angdapat

sambahi
nmal
i
bansa
 kany
a.Sapangkat

Tausug,
itoayang

pagi
gingt
apatsaAl
l
ah

nasi
yal
amangang

sasambahi
n.

I
sinasagawar
ini
tong

mgat
aongnai
s

magconv
ertomagbal
i
k

I
slam bi
l
angpat
unay
.

 Magt
ag-
ipunpa
 I
toaypani
niwal
ang
Al
l
ah
mgaMusl
i
m.Sa

kul
tur
angTausug,
itoay

angpagsambasanag-

i
i
sangdi
yosngmga

Tausug,
siAl
l
ah.

 I
toaypar
aanng
 Sambahay
ang pagdar
asal
ngmga

Tausug.Saawi
t,i
toay

pagdadasal
na

kai
l
anganggawi
nng

mgat
ausugsapagkat

i
sai
tosal
i
manghal
i
gi

ngI
slam.Nagsi
sil
bi

i
tongugnay
ansa
 pagi
tanngi
sangTausug

atni
All
ah.Ang

pagdar
asal
nai
toay

gi
nagawangl
i
mang

besessai
sangar
aw.

 I
toayTr
adi
syonnat
aon-

 Magpuasa t
aonnagi
nagawangmg

Musl
i
m,si
si
layhi
ndi

kumakai
natumi
i
nom

mul
amadal
i
ngar
aw

hanggangsapagbaba

ngar
aw.Saawi
t,

si
nambi
tnakai
l
angan

magpuasaomag-
anuy
o

ngi
sangMusl
i
m na

Tausugdahi
lut
osi
toni

Al
l
ahatpag-
aal
i
sng

i
l
angkasal
anang

nagawa.Angmga

Tausugsabuwanng

Ramadhanay

nagpupuasangi
sang

buwanathi
ndi
sil
a

maaar
ingkumai
nat
 umi
nom hanggathi
ndi

pat
aposangpagl
ubog

ngar
awsahapon.
 Tumi
bawpa
 I
toayi
sasamgal
i
mang
hul
ahSut
si
hal
i
gingI
slam,
anghaj
j

opi
l
gri
magesaWi
kang

I
ngl
es.I
sanai
tosa

gawai
natpani
niwal
ang

mgaTausugl
alona

kungsi
l
aaymay
amano

maysapatnaper
ana

upangmaghaj
jsal
ugar

ngMakkahoMecca.I
to

ayi
sinasagawangi
sang

buwansal
oobngi
sang

Taon.

Tupasi
ban  Duwaahan  Angduwaahanay

Kahawa nagl
alar
awanngr
it
wal

ngpasasal
amatngmga

Musl
i
m.Sakul
tur
ang

Tausug,
itoaynagi
ng

kaugal
i
anatr
it
wal
ng

mgabi
l
angpasasal
amat

sat
aonggumal
i
ngsa
 saki
t,sat
aongpupunt
a

sai
bangl
ugar
,ati
bapa.

May
rooni
tongdasal
at

mgahandang

“
bangbang”o

pagkai
npar
aihandogsa

mgabi
sit
aati
mam.

 Maka-
asawa  I
toayi
sangpani
niwal
a

magbal
i
k ngr
eli
hiy
ongI
slam na

angi
sangl
alaki
ay

maaar
ingmag-
asawang

i
sahanggangapat
.Sa

kul
tur
angTausug,
itoay

t
ini
ti
ngnanbi
l
angt
ama

att
anggapsar
eli
hiy
ong

I
slam nakungsaanang

i
sangl
alaki
kahi
tmay

asawanaaymaaar
ipa

r
ingmag-
asawa

hanggangapatnababae

bast
aba'
ykay
ang

buhay
inatsupor
tahan

ngi
sangl
alaki
.

Budj
ang  Maas  I
toaykat
umbasng
 hi
yahal
gaan “
Magul
angay

pi
napahal
agahan”

sawi
kangFi
l
ipi
no.Sa

kul
tur
angTausug,
isai
to

samgaar
al,
bir
tud,
at

pani
niwal
anar
innni
l
ana

dapatpahal
agahanat

al
agaanhanggangsa

pagt
andaangmga

magul
angnakadal
asa’
y

i
ti
nut
uroati
ti
nat
atakna

sai
sipanngbawat

Tausughabangbat
apa

l
amang.Ganoonang

pagmamahal
ngmga

Tausugsamga

Nakakat
anda.

 Bangmusi
ya  I
toaypagpunt
ao

kabay
aan,
pa pagpapabat
idngi
sang
maasi
n l
alaki
samgamagul
ang
pasampay
un ng.I
sangbabaeng

si
nisi
ntao

nagugust
uhan.Saawi
t,

i
toayt
radi
syonng
 pangkatTausugnakung

angi
sangl
alaki
ay

nagkagust
osai
sang

babae,
nar
arapataysa

magul
angngbabaei
to

i
paal
am athi
ndi
pat
ago

angr
elasy
ondahi
li
toay

har
am obawal
saI
slam.

 I
toaypanggagay
umasa
 Makami
l
la
i
sangt
ao.Saawi
t,
kami
l
la
si
nasabi
namaymga

babaengTausugna

hi
ndi
monamakukuha

sapanggagay
uma.
.May

i
bangTausugnahi
ndi

nani
niwal
asagay
umaat

angi
banamanay

nani
niwal
asabi
saat

magagawani
tosa

buhayngi
sangTausug

ot
ao.

Susun  Magsar
akka  I
toaypar
aanng

pagbi
bigayt
ulong.Sa

kul
tur
angTausug,
ang
 pagbi
bigaysar
akkaay

hi
ndi
sapi
l
itandahi
l

dapatbukal
sal
oobng

i
sangTausugangpag-

aabotngpagkai
n,per
a,

bagay
,oanumang

t
ulongt
ungosai
sang

t
aonanangangai
l
angan.

I
tor
inaypagbi
bigay

ar
al,
kamal
ayan,
at

pagdi
disi
pli
nasamga

Tausugkungpaano

maki
tungosakapwat
ao

atgumawi
bil
angt
ao.

 I
nahkal
asahan,  I
toayi
sangmahal
agang

y
andanpasy
urga ar
alt
ungkol
sa

pagmamahal
saat
ing

i
naonanay
.Sapangkat

Tausug,
habangbat
apa

angi
sangi
ndi
bidwal
na

Tausugi
ti
nut
uronaang

ar
alnai
toupangmadal
a

ni
l
ahanggangsa

kani
l
angpagt
anda.Ang
 ar
alnai
toayt
umut
ukoy

sapagmamahal
sai
na

sapagkati
toayi
sasa

mgadaanupang

makapasokangi
sang

i
ndi
bidwal
sasy
urgao

par
aisoni
All
ah.

 I
toaypang-
araw-
araw
 Azan
nagawai
npar
ti
kul
arsa

Masj
i
doMosquena

i
sinasagawangi
sang

l
alaki
ngt
ausugna

mar
unongsa

babanggi
ti
ngkat
aga

gal
i
ngsaQur
'an.Sa

kul
tur
angTausug,
itoay

t
inat
awagdi
ng"
Bang"

nagi
nagawangi
sang

l
alaki
ngt
ausugl
i
mang

besessai
sangar
awsa

l
oobngMasj
i
do

Mosquebi
l
ang

pagt
awagnaor
asnang

pagdar
asal
osal
ah.
 Bangki
ta  I
sai
tosamga

mapat
ayna, pani
niwal
angmga

j
asadt
urki
nunna Musl
i
mtungkol
sa

kamat
ayanngi
sangt
ao.

Sakul
tur
angTausug,

nani
niwal
asi
l
ana

'
kapagnamat
ayang

i
sangt
ao,
angkat
awan

ni
to'
ydapatnapal
i
guan

atl
i
nisanngmabut
i.

 I
toaymgaAnghel
na
 Mal
aikat
pi
nani
niwal
aanngmga

Musl
i
nkahi
thi
ndi
nil
a

naki
ki
ta.Sakul
tur
ang

Tausug,
angMal
aikato

Anghel
ayhi
ndi
naki
ki
ta

nguni
tpar
asakani
l
a

may
roonpar
ini
tobat
ay

sanakasaadsabanal
na

akl
at,
angQur
'an.

Nani
niwal
aangmga

TausugnamayAnghel

ngkamat
ayan,
tagasul
at

ngkasal
ananngt
ao,
at
 i
bapa.

 Mangay
uh  I
toaypaghi
ngi
ng

ampun kapat
awar
ansa

kasal
anangnagawa.Sa

pangkatTausug,
itoay

i
sasamgaar
alna

i
ti
nut
urokungsaankung

maynagawang

kasal
ananman,
dapat

aymat
utonahumi
ngi
ng

t
awadsadi
yos.

Budj
ang  Nangl
uruk  I
toay“
Pagdadal
osa

Nagt
utur
ung papagt
iyaunan i
sangkasal
an”sa

wi
kangFi
l
ipi
no.Saawi
t,

nasakul
tur
anangmga

Tausugnadapatay

dumal
osakasal
ng

kani
l
angkamag-
anako

kaki
l
alabi
l
ang

pagbi
bigaysupor
taat

paki
ki
say
asapag-
ii
sang

di
bdi
bngdal
awang

Tausug.

 I
toayi
sasamgaut
os
 par
asakababai
hang

Musl
i
m namagsuotng
 Babae
panaki
psabuhokna
Nagt
utur
ung
t
inat
awagnahi
j
abo

Bel
o.Sakul
tur
ang

Tausug,
angi
sang

babaengMusl
i
m na

umabotnasat
amang

edadodal
aganaay

nar
arapatnamagsuot

ngpanaki
psakani
l
ang

buhoknat
inat
awagna

t
ir
ung/
tur
ung/
hij
abdahi
l

hi
ndi
itomaaar
ing

maki
tangmgadi

kadugooi
bangt
ao.

Hi
ndi
nar
ini
tomaaar
ing

t
anggal
i
n'kapag

nagdesi
syonnasi
l
a

suot
ini
tobat
aysa

sar
il
ingnai
satt
akotkay

Al
l
ah.

 I
toaypani
niwal
ang

mgaMusl
i
mtungkol
sa
  Li
asat
akaw pag-
ibi
gsai
sangt
ao.Sa

dai
nghakar
na kul
tur
angTausug,
itoay

si
nTuhan pani
niwal
ani
l
anaang

pagmamahal
sai
sang

t
ao(
Babaeol
alaki
man)

aydapatnasangal
an

ngpangi
noononi
All
ah,

dapatayt
unay
,atbat
ay

sapag-
ibi
gnanai
sni

Al
l
ahnaHal
alathi
ndi
sa

par
aanghar
am obawal

samat
angr
eli
hiy
ong

I
slam.

Maki
ki
ta sa t
alahanay
an sa i
taas ang mga nakal
ap na di
-mat
ery
alna

Kul
tur
amul
asamgapi
l
ingawi
ti
ngTausug.Angmgai
toayhi
ndinahahawakan

bagkusaynaoobser
bahanl
amangsakapal
i
gir
an.

Ay
onpakayMooney(
2011)
,Angdi
-mat
ery
alnakul
tur
aaymgabagayna

naki
ki
tanguni
thi
ndinahahawakan.Angmgai
toaymaaar
iri
ngmar
amdamano

maobser
bahan.Kabi
l
angsamgamai
tut
uri
ngdi
-mat
ery
alnakul
tur
aangi
dey
a,

bat
as,
pani
niwal
a,gawi
,atnor
msngi
sangpar
ti
kul
arnapangkatngt
ao.Kabi
l
ang
di
ndi
toangmgahi
ndipi
sikalnai
dey
anamay
roonangmgat
aot
ungkolsa

kani
l
ang kul
tur
a,kabi
l
ang na r
it
o ang pani
niwal
a,v
aly
u,pat
akar
an,wi
ka,

or
gani
sasy
on,ati
nst
it
usy
on.Ay
onpasamgasosy
olohi
sta,angdi
-mat
ery
alna

kul
tur
aaypr
oseso ng i
sang kul
tur
anagi
nagami
tupang bi
gyang hugi
sang

damdami
n,ugal
i
,emosy
on,i
dey
a,atpananaw ngbawatmi
yembr
ongpangkat
.

Angapatnapi
nakamahal
agasadi
-mat
ery
alnakul
tur
aayangsi
mbol
o,wi
ka,

v
aly
u,atnor
ms.

Lahatngkul
tur
aaymaykahul
ugan,mapamat
ery
alodi
-mat
ery
almani
to

bast
amayi
pinapahi
wat
igsabuhayopagkakaki
l
anl
anngi
sangpangkatngt
ao.

I
toangpi
nani
niwal
aanngTeor
yangHer
meny
uti
kanamayl
ayuni
ngmagbi
gay

kahul
uganoi
nter
pret
asy
onsamgasal
i
ta,t
ermi
no,any
ongpampani
ti
kan,bagay
,

pangy
ayar
i, at kaganapan upang mat
ukoy ang si
mbol
i
smo o i
maheng

pi
napahi
wat
igngmgai
tonangsaganoonayhi
gitnamaunawaanngi
bangt
ao.

Lahataypi
napaksaati
nil
alar
awanngt
eor
yangi
tomapat
ao,
bagay
,damdami
n,o

kaganapan.Nangangahul
uganl
amangnaangl
ahatngbagaysamundoaymay

i
big sabi
hin o kahul
ugan atbawatt
ao sa l
i
punan ay may kany
a-kany
ang

i
nter
pret
asy
on o pananaw t
ungkolsa mga bagay na kany
ang naki
ki
ta,

nahahawakan, naoobser
bahan, nar
aramdaman, at nar
aranasan. Madal
as,

nakabat
aysaat
ingpani
niwal
aatkul
tur
angki
nagi
snanangpagpapakahul
ugan

nat
insai
ba’
tibangbagay
,ki
l
os,
atgawai
nnanasaat
ingl
i
punan.
 3.Anoangr
epl
eksy
onngmgakul
tur
angi
tosai
mahenngmgaTausug?

Mayi
ba'
tibang r
epl
eksy
on ati
mahen ang nat
urang mgaMat
ery
alatdi
-

mat
ery
alnaKul
tur
anamay
roonsasampung(
10)pi
l
ingawi
ti
ngTausug.

Angmganakal
apnaMat
ery
alnaKul
tur
asaawi
ti
naynagbi
bigayr
epl
eksy
on

sa kul
tur
a ng mga Tausug na si
yang nal
i
kha,naki
ki
ta,nahahawakan,at

nagagami
ttul
adngBul
awanogi
ntonakabi
l
angsapananami
tokagami
tanng

mgaTausugsamgaespesy
alnaokasy
ongay
angkasal
an.I
tor
inaynagpapaki
ta

naangmgaTausugaymaysar
il
ingkagami
tan,
kasangkapan,
kasuot
an,
pagkai
n,

ati
bapangmat
ery
alnaKul
tur
ananakal
apsani
l
alamanngAwi
ti
n.Gay
undi
nsa

di
-mat
ery
alnaKul
tur
anahi
ndimannahahawakanaynaki
ki
taatna-
oobser
bahan

namansakapal
i
gir
ant
uladngpani
niwal
a,r
it
wal
,tr
adi
syon,
ati
bapa.

Ay
onkayMooney(
2011)
,angkul
tur
aayt
umut
ukoysakahul
uganat

par
aanngpamumuhaynanagl
alar
awansai
sangl
i
punan.I
toangkabuuang

konsept
ongsangkapsapamumuhayngmgat
ao,
angbat
ayanngki
l
osatgawi
,at

angkabuuanggawai
nngt
ao.Nangangahul
uganl
amangi
tonaangmgamat
ery
al

atdi
-mat
ery
almat
ery
alna kul
tur
ang t
ausug ay r
epl
eksy
on ng ki
l
os,gawi
,

pamumuhay
,atmgapang-
araw-
arawnagawai
nngkani
l
angpangkat
.

Ang r
epl
eksy
onng mgakul
tur
ang i
to sai
mahenng pangkatt
ausug ay

mahal
aga sapagkatdi
to nakabat
ayang pang-
araw-
araw na gawai
n ng mga
Tausug,
pamumuhay
,pagkakaki
l
anl
an,
ati
mahenni
l
abi
l
angi
sangpangkatngt
ao

sal
i
punan.I
tor
inayr
epl
eksy
onngpagkat
aoatkai
bahansai
bangpangkat
-et
niko

sal
i
punan.Gay
undi
n,Mahi
hinuhanaangpar
aanngpagdar
asal
,pagpapakasal
,

pamumuhay
,pagbi
bigayser
monoar
al,pagl
i
khangkagami
tan,atpagkakar
oon

ngmgabangbangt
ausugokakani
ngt
ausugayi
mahennanagpapaki
l
alasa

i
dent
idad ng i
sang Tausug kung anong pangkato l
ahisi
ya nabi
bil
ang o

nagmumul
a.

Ay
onpakayTi
mbr
eza(
2008)
,angkul
tur
aaymganat
amonggawai
n,mga

nat
utuhanghuwar
anngpag-
uugal
i
,atmgapar
aanngpamumuhayngi
sangl
ahi
o

mgat
aosai
sangt
akdangpanahon.Kabi
l
angsakul
tur
aangsi
ning,wi
ka,at

pani
ti
kan.Nagpapat
unayl
amangnaangkul
tur
aaykakambalnangi
sanggr
upo

ngt
aonakasamani
tosapang-
araw-
arawnagawai
natbuhay
.

Gay
undi
n,angmgakul
tur
angTausugnai
toaysi
yar
ingdahi
l
ankungbaki
t

naki
l
alaangpangkatatt
inat
angki
l
iknar
inngmgadi
-t
ausugangmgakul
tur
ang

i
tot
uladnal
amangngkakani
ngt
ausug(
bawl
u,pany
am,
jah,
atbp)nasapanahon

ngay
onayki
l
alang-
kil
alana,
hinahanap-
hanap,
atnagi
gingpabor
it
onar
ingkai
nin

ngmgadi
-t
ausugdahi
lsasar
apatt
ami
snahat
idngmgai
to.Ay
onpasa

t
eor
yang Xenocent
ri
sm,sa pat
uloy na paki
ki
sal
amuha ng t
ao ay hi
ndi

napapansi
ng hi
gitang kany
ang pagt
angki
l
iksai
bang nat
utuhang kul
tur
ana

nagi
ging t
ali
wassa kany
ang ki
nal
akhan.Ang t
eor
yang i
to ayt
umut
ukoysa

pagt
angki
l
ikngmganat
urangpr
odukt
o,i
sti
l
o,kul
tur
aatmagi
ngangi
dey
ang

i
bangt
aosahal
i
pnapagt
angki
l
iksakani
l
angmgasar
il
ingkul
tur
a.