Professional Documents
Culture Documents
.=re ud¾f.damfoaYh
10 jk fY%aKsh
^2015 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ&
i
b;sydih
10 jk fY%aKsh
.=re ud¾f.damfoaYh
ISBN ..............
uqøKh ( uqøKd,h
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
Y%S ,xldj
ii
wOHlaI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj u.ska ks¾foaY lrk ,o cd;sl uÜgfï ksmqK;d ixj¾Okh
lsÍfï uQ,sl wruqK iys;j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jq wOHdmkh fjkqjg j¾I
wglska hq;= pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdol úIhud,dfjys m<uq wÈhr" j¾I 2007
§ YS% ,xldfõ oaú;SSshsl wOHdmk fCIa;%hg y÷kajd fok ,os'
kj úIhud,d pl%fha fojk wÈhr 2015 j¾Ifha § yhjk iy oyjk fYa%Ks i|yd
y÷kajd§u l< hq;=j ;sfí' fï i|yd m¾fhaIKj,ska wkdjrKh jq lreKq o wOHdmkh
ms<sn|j wjOdkh fhduq lrk úúO md¾Yjhkaf.a fhdackdjka o mokï fldg f.k úIh
ks¾foaY ;d¾lSlrKh lsÍfï ls%hdj,shla cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska y÷kajd fokq
,eîh'
fuu ;d¾lSlrK ls%hdj,sfha § ish¨u úIhhkaf.a ksmqK;d uÜgï" mokï uÜgfï isg
Wiia uÜgu olajd l%udkql+,j f.dv ke.Su i|yd my< isg by<g .uka lrk isria
ixl,kh Ndú; lrk ,os' úúO úIhhkays § tlu úIh lreKq kej; kej; bÈßm;aùu
yels;dla wju lsÍu" jeä nr megùï j,ska hqla; úIh wka;¾.;hka wvq lsÍu" iy
ls%hd;aul l< yels YsIH ñ;=re úIhud,djla ieliSu i|yd ;sria ixl,kh Ndú; lr we;'
.=re Nj;=ka i|yd mdvï ie,iqï lsÍu" b.ekaùu" ls%hdldrlï lrf.k hEu" uekSï yd
we.hSï hkd § wxYhka i|yd wjYHjkakd jq ud¾f.damfoaYhka ,nd§fï wruqKska fuu kj
.=re ud¾f.damfoaYh y÷kajd § we;' mx;s ldurh ;=< § jvd;a M,odhS .=rejrfhl= f,i
lghq;= lsÍug fuu ud¾f.damfoaYhka WmldÍ jkq we;' isiqkaf.a ksmqK;djhka j¾Okh
lsÍu i|yd .=Kd;aul fhojqï yd ls%hdldrlï f;dard .ekSug .=rejrekag wjYH ksoyi
fuu.ska ,nd § ;sfí' tfukau ks¾foaYs; mdG .%ka:j, we;=<;a jk úIh lreKq ms<sn|j
jeä nr ;eîula fuu .=re ud¾f.damfoaYj, wka;¾.; fkdfõ' tuksid fuu .=re
ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhSùug kï wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska ilid
we;s wod< mdG .%ka: iuÕ iu.dój Ndú; lsÍu w;HjYH fõ'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh iïmdokh lsÍfï § cd;sl wOHdmk wdh;kfha Ydia;S%h lghq;=
uKav,h o wdh;kfha iNdj o kka whqßka odhl;ajh ,nd ÿka ish¨u iïm;aodhlhska yd
wksl=;a md¾Yjhkaf.a buy;a lemùu we.ehSug o fuh wjia:djla lr .kq leue;af;ñ'
wOHlaI ckrd,a
cd;sl wOHdmk wdh;kh
iii
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a ysñf.a mKsúvh
bf.kqu" mq`M,a lafIa;%hl úyso hkakls' th Ôú; w;suy;a njg o" b;d u ir, njg o
m;alrhs' ukqIHhd bf.kqï l=i,;djfhka W;alDIag h' udkj iudc ixj¾Okh flakaø
fldg .;a rgla" iudchla nqoaêh úiska y÷kd.;a wiïu;hka neyer lsÍug o iqNdú;hka
;=<ska kj f,djla ks¾udKh lr .ekSug o fuj,u lr.kq ,nkafka bf.kquhs'
bf.kqu i|yd jákd hula o" bf.kqï l%u fõohka yd myiqlï o wOHdmkh jgd ks¾udKh
úh hq;= h' úIhud,dj" úIh ks¾foaYh" ud¾f.damfoaY" iqidOHlrejka bf.kqï lafIa;%hg
tlajkqfha fï wdldrfhks'
kQ;k Y%S ,xldj f.da,Sh m%jK;djka fuka u mqrd;k Wreuhka o iïñY%Kh lr .ksñka iaùh
wOHdmk rgdjla ysñ lrf.k we;' ld,Sk wjYH;d u; m%;sixialrKhka ;=<ska jir wglg
jrla hdj;ald,Sk jk úIhud,dfõ bf.kqï iïm;la f,i fuu .=re ud¾f.damfoaY ks¾udKh
fõ'
úIfhys wruqKj q , ix.;;dj cd;sl uÜgñka mj;ajd.; hq;= h' tfy;a .=re ud¾f.damfoaYfhys
bf.kqï l%ufõohka" wl=rlaj;a fjkia fkdfldg ms<m
s eÈh hq;;
a la kï fkdfõ' úIh ks¾foaYfh
ys ksmqK;d" ksmqK;d uÜgï" idOkh ùu i|yd úIh wka;¾.;h ;=<ska bf.kqï m, iïm%dma;sh
msKsi bf.kqï l%ufõo ks¾udKYS,S j fjkialr .ekSug iqidOHlrejkag meyeÈ,sj u bvla
we;s nj i|yka lrñ' YsIH idOk m%;sY;h by< uÜgulg .ekSu i|yd Woõ jk" myiqlï
i,ik .=re N+ñldjg lsishï m%fõYhla i|yd ks¾udKh jk .=re ud¾f.damfoaYh YslaIlhdg
o fo.=rekg o Ndú; l< yelsh' wod< fm< fmd;g iylrejl= jk .=re ud¾f.damfoaYh ;j;a
fm< fmd;la fkdjk nj oek .=reNj;=ka fm< fmd; yd .=re ud¾f.damfoaYh hk iïm;a øjH
fol u Ndú; l< hq;= h'
ta ta úIhhkays idOkh ms<sn| we.hSï isÿlrk cd;sl uÜgfï mÍlaIljrfhl= jQj o wfmalaId
lrk idOkhka" úIh b.ekaùug u. fmkajk iqidOHlrejka úiska mdvu wjidkfhys
mka;s ldurfha § orejka iu. m%;HlaIlrKhg m;aúh hq;= h' tu tald;añl ùu i|yd jQ
m%fndaOd;aul ixialD;shla f.dvk.d .ekSug .=re ud¾f.damfoaYh myqrla" hd;%djla lr.kq
we;ehs wdhdpkd mQ¾jl j wfmalaId lrñ'
iv
úIhud,d lñgqj
v
.=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh lsÍu i|yd Wmfoia
2007 j¾Ifha isg mdi,a úIh ud,dfõ yr úIhla f,i l%shd;aul jQ b;sydih 2015
j¾Ifha isg tf,i u l%shd;auljk w;r 6 - 9 fY%aKs i|yd i;shlg ld, mßÉfþo folla yd
10 - 11 fY%aKs i|yd i;shlg ld,mßÉfþo ;=kla fjkalr we;'
w'fmd'i'^id'fm<& úNd.hg 10 - 11 fY%aKs i|yd kshñ; úIh ks¾foaY mokï
lrf.k we.hSu isÿ lsÍug fhdað;h'
6 - 11 fY%aKs i|yd ksmqK;d mdol m%fõYhg m%Odk ksmqK;d úiaila hgf;a
b;sydih úIhud,dj f.dvk.d we;' tu úIhud,dj l%shd;aul lsÍug ilid we;s fuu .=re
ud¾f.damfoaYh úIh ks¾foaYh yd úIh ks¾foaYh l%shd;aul lsÍug u.fmkaùu hk fldgia
follska iukaú;h'
b;sydih úIh ;=<ska isiqka ;=< m%.=K lsÍug wfmaCIs; ksmqK;d ixj¾Okh lsÍfï
§ úIh lreKq fuka u úIh lreKq wOHhkh lsÍug fhdod.kakd l%ufõohka o jeo.;a fõ'
fï iïnkaOfhka .=re ld¾h myiq lr .ekSu i|yd úIh wka;¾.;fh ys we;eï fldgia
wdjrKh jk mßÈ kso¾Yl l%shdldrlï fuhg we;=<;alr we;' Tnf.a ks¾udKYS,S yelshdjka
m%fhdackhg .ksñka mka;s ldur wjYH;djka wkqj fuu l%shdldrlï ;jÿrg;a ixj¾Okh
lsÍu yd kj l%shdldrlï ieliSug yelsh' fuys § ie<ls,su;a úh hq;af;a b;sydih úIfha
wruqKq bgqjk mßÈ wju jYfhka 50%la j;a m%dfhda.sl l%shdldrlï mdol bf.kqï wjia:d
iïmdokh lrñka kshñ; úIh lreKq wOHhkhg isiqka fhduq lsÍuhs'
úIhud,d lñgqj
vi
mgq k
ms g q j
úIhud,d lñgqj v
vii
b;sydih
úIh ks¾foaYh
viii
10 fY%AKsh
^2015 isg l%shd;aul fõ&
;u rfÜ wkkH;dj y`ÿkd.ksñka " tajd /l.ksñka f,dal ;;a;ajhkag uqyqK Èh yels oEys;ldñ" Yla;su;a YS% ,dxlsl mqrjeishl= ìyslr
.ekSfï wruqKq fmroeß lr f.k mdi,a úIhud,dfõ yr úIhla f,i b;sydih úIh 2007 jif¾ isg ls%hd;aul fõ'
fuu wruqKq jvd;a fmdaIKh lrñka 2015 jifar § kj wOHdmk m%;sixialrK i`oyd cd;sl fmdÿ wruqKq iy cd;sl fmdÿ ksmqK;d o mdol
lr .ksñka b;sydih úIhg wod< j ksmqK;d úiaila hgf;a 6 jk fY%aKsfha isg 11 jk fY%aKsh olajd b;sydih úIhud,dj ksmqK;d mdol l%ufõoh
hgf;a ilia lr we;'
10 jk fY%aKsh i`oyd jq fuu úIh ks¾foaYh tys m%;sM,hls' 2015 j¾Ifha isg ls%hd;aulùug kshñ; fuys ksmqK;d oyhla hgf;a f;aud
oyhla wOHhkh i`oyd bosrsm;a lr we;'fuu f;aud YS% ,dxlsl wkkH;dj yd wfma Wreuh ms<sn`o wjfndaO lr .ekSug ;a ft;sydisl f.da,Sh m%jK;d
furg b;sydih flfrys n,md we;s wdldrh yÿkd .ekSug;a bv i,id we;'
ix
'
cd;sl wruqKq
mqoa.,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lr <`.dùu i`oyd mqoa.,hskag iy lKavdhïj,g cd;sl wOHdmk moaO;shg iydh úh hq;=h'
jir .Kkdjla uq¿,af,a Y%S ,xldfõ m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl wjYH;djka imqrd,Su i`oyd wruqKq kshu lrKq ,eî
h' iuld,Sk wOHdmk jHqyhka yd l%shdj,ska ;=< oelsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj ixj¾Ok ixl,am rduqj we;=<; wOHdmkh ;=<ska <``.dlr
.; hq;= my; oelafjk wruqKq cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;' fuu wruqKq imqrd .ekSu" wOHdmk moaO;sh i`oyd jQ ;u bÈß
oelau f,ig cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'
I udkj wNsudkhg .re lsrSfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl
taldnoaO;djh" cd;sl iDcq .=Kh" cd;sl iu.sh" tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;+<ska cd;sh f.dv .ekSu iy Y%S ,dxlSh wkkH;djh
;yjqre lsÍu
I fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka y`ÿkd .ekSu iy ixrlaIKh lsÍu
x
III udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn`o oekqj;a ùu" yDohdx.u ne`§ulska hq;=j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk
.=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;ka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udK lsÍu iy
mj;ajd f.k hdug iydh ùu
IV mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu
V iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i`oyd ks¾udmK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh" j.lSu yd j.ùu we;=¨ fjk;a Okd;aul
wx.,laIK ixj¾Okh lsÍu
VI mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj.=Kh jeäÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i`oyd odhl jk M,odhs ld¾hhka i`oyd wOHdmk
;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu
VII YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr .ekSug mqoa.,hska iqodkï lsÍu iy ixlS¾K
yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:lj uqyqK §fï yelshdj j¾Okh lsÍu
VIII cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh iudk;ajh iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am
yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu ^ Wmqgd .ekSu 2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj &
uq,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d by; i`oyka cd;sl wruqKq lr .ekSug odhl jkq we;'
idlaIr;dj" ixLHd ms<sn`o oekqu" rEml Ndú;h iy f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh hk wkqldKav 4la u; ikaksfõok ksmqK;d mokï fõ'
idlaIr;dj : idjOdkj weyqïlka §u" meyeÈ,sj l:d lsÍu" f;areï .ekSu i`oyd lsshùu" ksjerÈj iy ksrjq,aj ,sùu"
M,odhs whqßka woyia yqjudre lr .ekSu
ixLHd ms<sn`o oekqu : NdKav wjldYh yd ld,h .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i`oyd l%udkql+, b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h : f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy j¾K .,mñka úia;r" Wmfoia yd
woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu
f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh :mß.Kl oekqu iy bf.kSfï§ o fiajd mßY%hla ;=<§ o fm!oa.,sl Ôú;fha§ o f;dr;=re iy ikaksfõok
;dlaIKh Wmfhda.S lr .ekSu
xi
- ksßudKYS,Snj" wmidÍ Ñka;kh" wdrïNl Yla;Ska" ;SrK .ekSu" .eg¨ ksrdlrKh lsÍu" úpdrYS,S yd ú.%yd;aul Ñka;kh"
lKavdhï ye`.Sfuka lghq;= lsÍu" mqoa.,dka;r in`o;d" kj fidhd.ekSï iy .fõIKh jeks j¾.Sh l=i,;d:
- iDcq .=Kh" bjid ord isáfï Yla;sh iy udkj wNsudkhg .re lsÍu" jeks w.hhka
- Ñ;a;fõ.S nqoaêh'
iudc mßirh : cd;sl Wreuhka ms<sn`o wjfndaOh" nyqjd¾.sl iudchl idudðlhka ùu yd iïnkaO ixfõ§;dj yd l=i,;d"
idOdrK hqla;sh ms<sn`o ye`.Su" iudc iïnkaO;d" mqoa.,sl p¾hdj" idudkH yd ffk;sl iïm%odhka"
whs;sjdislï" j.lSï" hq;=lï iy ne`§ï
ffcj mßirh : iÔú f,dalhl" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r" uqyqo" c,h" jd;h iy cSjh - Ydl"
i;a;aj yd ñksia Ôú;hg iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõoSnj yd l=i,;d
fN!;sl mßirh: wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia ðú;hg tjdfha we;s iïnkaO;dj" wdydr" we`ÿï" ksjdi"
fi!LH" iqj myiqj" Yajikh" kskao" ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u,my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ
wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=i,;dj
bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu i`oyd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d fuys wvx.=fõ'
mqoa.,hkag ;u ffoksl Ôú;fha § wdpdr O¾u" iodpdrd;aul yd wd.udkql+, yeisßï rgdjkag wkq.; fjñka jvd;a WÑ; foa f;dard
thg iß,k fia lghq;= lsÍu i`oyd w.hhka Wlyd .ekSu yd iaùhlrKh
fi!kao¾hh" idys;H" fi,a,ï lsÍu" l%Svd yd u,, l%Svd" úfkdaodxY yd fjk;a ks¾udKd;aul Ôjk rgdjka ;=<ska m%ldY jk úfkdaoh"
i;=g" wdfõ. iy tjka udkqIsl w;aoelSï
YS>%fhka fjkia jk ixls¾K yd tlsfkld u; hefmk f,dalhl mßj¾;k l%shdj,shla yryd fjkiaùï yiqrejd .ekSfï § yd Bg
ixfõ§j yd id¾:lj m%;spdr oelaùu;a iajdëkj bf.k .ekSu;a i`oyd mqoa.,hska yg Yla;sh ,nd §u' ^ Wmqgd .ekSu 2003 wOHdmk
fldñIka iNd jd¾;dj &
b;sydih úIhfha wruqKq
6 jk fY%aKsfha isg 11 jk fY%AKsh olajd jq úIhud,dj wOHhkh lsÍfuka my; i`oyka wruqKq isiqka idOkh lr .kq we;e hs wfmalaId flf¾'
1' ft;sydisl úldYh yd m%jK;d ms<sn`o wjfndaOfhka b;sydih mqrd isÿ jq fjkialï ms<sn`o jgyd .ekSu
2' w;S;h yeoEÍfuka ,efnk wjfndaOh ;=<ska j¾;udkh f;areï .ekSu yd wkd.; ;;a;ajhka oelSu
3' cd;sl wkHk;dj y`ÿkdf.k foaYSh Wreuhka iqrlsñka oEys;ldó mqrjeishl= njg m;aùu
6' ld,dkqms<sfj," uQ,dY%h úfõpkh yd fya;=M, iïnkaOh weiqfrka f.dvkef.k úpdrd;aul YslaIKh yd oekqu m%dfhda.sl Ôú;hg Ndú;
lsÍu
8' ft;ssydisl f.da,Sh m%jK;d furg b;sydih flfrys n,md we;s wdldrh ms<sn`o wjfndaOfhka f,dal m%jK;dj,g uqyqK oSfï Yla;sh we;s
lr .ekSu
1'2 b;sydih bf.kSfï jákdlu 1'2 b;sydih bf.kSfï jeo.;alu • b;sydih bf.kSfï jeo.;alu
meyeÈ,s lrhs myohs
• Ôú;h id¾:l lr.ekSug
b;sydifhka ,nd.;yels
wdo¾Y fmkajd fohs
udkj ixj¾Okfha
xiv
rgl foaYmd,k n,h 3'1 YS% ,xldfõ uq,a ld,Sk 3' YS% ,xldfõ foaYmd,k n,h • rdcH;ajfha moku úia;r 12
úldYkhg fya;= iudch iu;=,s; j mj;ajd úldYh ùu lrhs
úu¾Ykh lrhs f.k hdug foaYmd,k n,h 3'1 mQ¾j rdcH iuh • rdcH;aj ixl,am" rdcH Wreuh
flakaø.; jQ wdldrh úuid 3'2 rdcH;ajh iy rcq yd rcqf.a ld¾hNdrh ú.%y
n,hs' 3'3 rcjre lrhs
• YS% ,xldfõ uq,a hq.fha md,lhska
ms<sn| f;dr;=re úia;r lrhs
4'1 rcrg YsIagdpdrfha md,k" 4' YS% ,xldfõ merKs iudch •rcrg YsIagdpdrh ys md,lh
w;S; w;a±lSï weiqßka iudc"wd¾Ól l%shdldÍ;ajfha 4'1'1 • md,kh yd wd¾Óh meyeÈ<s lrhs' 12
j¾;udkhg wdo¾Y ld¾hlaIu;dj fmkajd fohs •rcrg YsIAgdpdrfha iudch
.kshs 4'1'2 wd¾Ólh ys ld¾hlaIu;djh ú.%y
xv
• lDIsl¾uh lrhs
• l¾udka;
• fjf<`odu
• rcrg YsIagdpdrfha
ixialD;sl f;dr;=re
úia;r lrhs
• w;S; ckhd jd¾.sl
4'2 rcrg YsIgdpdrfha ckÔú;h 4'2'1 ixialD;sh iyÔjkfhka úiQ nj
ms<sìUq lrk idrO¾uj, • wd.u fmkajd fohs
wkkH;dj iqrlshs • wOHdmkh • iodpdrh yd jd¾.sl
• idys;Hh iyÔjkh i|yd
b;sydifhka wdo¾Y .kshs
4'2'2 jd¾.sl iyÔjkh
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
Y%S ,dxlsl wNsudkh 5'1 úoHdj" ;dlaIKh iy tajdfha 5' Y%S ,xldfõ merKs úoHdj iy • jHjydßl úoHdfõ uq,a wjia:d 18
f,dj m;, l< wfma wdÈ Ndú;hg iajfoaYSh ;dlaIKh meyeÈ,s lrhs
uq;=kañ;a;kaf.a woaú;Sh wkkH;djla we;s nj wjfndaO 5'1 jHjydßl úµdfõ uq,a • mQ¾j ft;sydisl hq.fha
úoHd;aul {dkh iy lr f.k ú.%y lrhs wjia:d ^mQ¾j ft;sydisl úoHd;aul yd ;dCIKh u.ska
;dlaIK l=i,;d uysuh hq.h& ms<sìUqjk iajfoaYSh
wOHhkh lrñka tjeks wkkH;dj ú.%y lrhs
l=i,;d j¾Okh lr
.kshs 5'2 ft;sydisl hq.hg wh;a 5'2 úoHd;aul Ndú;fha • ft;sydisl hq.fha úoHdj yd
úoHdj yd ;dCIKsl oekqï mßK;sh ^ft;sydisl hq.h& ;dCIKsl Ndú;h yd mßK;sh
moaO;sj, Wreuh iqrlsñka • c, l<ukdlrKh ú.%y lrhs
tjeks l=i,;d j¾Okh lr • jdia;= úoHdj • ft;sydisl hq.hg wh;a úoHdj
.kshs ^ .Dy ks¾udKh" k.r yd ;dCIKsl ±kqu úia;r lrhs
• úúO fCIa;% iïnkaOfhka
xvi
ks¾udKh" WoHdk&
• ikSmdrlaIdj iajia:;dj iy w;S; ckhd i;= j mej;s oekqï
ffjoH l%u iïNdrh j¾;udk ck Ôú;h
• iq`t l¾udka; id¾:l lr .ekSug we;s
• fjk;a j,x.=;dj fmkajd fohs
^wNspdr úê"flï l%u"foaYSh
oekqu&
rcrg YsIagdpdrfha 7'1 §¾> ld,hla mej;s rcrg 7'úh<s l,dmSh merKs k.r ì`ojegSu 06
mßydksh iy ì`ojeàu YsIagdpdrh ì`ojegqKq wdldrh 7'1'1 k.r ìysùSu • k.r ìysùug fya;= myohs
ksid iudcfha úúO úuid n,d Bg mokï jQ idOl 7'1'2 k.r ì`ojeàug fya;= • úh<s l,dmSh merKs k.r
fCI;%j, we;s jQ f.dkq lrñka ia:djr rdcHhla ì`ojeàug fya;= fmkajd fohs
fjkialï ú.%y lrhs mj;ajdf.k hEug wjYH
lreKq f.dvk.hs
• md,k uOHia:dk fjkiaùug
7'2 md,k uOHia:dk fjkia jQ 7'2 fojk kd.ÍlrKh n,mE fya;= ú.%y lrhs
flá ld, mßÉfþoj, mjd • oUfoksh" hdmyqj" l=reKE.," • ia:djr j mj;ajd.;a rdcH
furg fY%aIaG md,lhska úiska .ïfmd<" fldaÜfÜ"hdmkh iy ms<sn| f;r;=re bÈßm;a lrhs
rfÜ ia:djr;ajh wdrCId lr jkakshd¾jre • ft;sydisl ia:dk is;shul
.;a wdldrh myohs ,l=Kq lrhs
xvii
8'2 uykqjr rdcOdksfha mßmd,k 8'2'1 mßmd,k ixúOdkh • uykqjr rdcOdksfha mßmd,k
l%ufõoh iuld,Sk iudc" 8'2'2 kd.ßl ie,eiau iy .%du l%ufõoh ú.%y lrhs
wd¾Ól l%shdldÍ;ajh ixúOdkh • uykqjr rdcOdksfha m<d;a
ld¾hCIu ùug odhl jQ fn§ï is;shul ,l=Kq lrhs
xviii
8'3 uykqjr rdcOdksfha ckÔú;h 8'3'1 wd¾Ól rgdj • uykqjr rdcOdksfha wd¾Ól
úu¾Ykh lr bka ms<sìUq jk 8'3'2 iudc ixúOdkh rgdj meyeÈ,s lrhs
idrO¾uj, wkkH;dj iqrlshs • iudc ixúOdkh úia;r lrhs
• iodpdrj;a ck iudchla
f.dvke.Sfuys,d uykqjr
hq.fhka .; yels wdo¾Y
fmkajd fohs
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
ft;sydisl f.da,Sh 9'1 hqfrdamfha we;s jQ mqkreofha 9' hqfrdamfha mqkreoh •mqkreoh ú.%y lrhs 06
m%jK;d furg b;sydih ft;sydisl miqìu úu¾Ykh 9'1 mqkreoh ye¢kaùu •mqkreohg fya;= olajhs
flfrys wdkqNdj ,nd lrhs •hqfrdamh fjkia ùug
we;s wdldrh úuid n,d mqkreoh n,mE wdldrh
;u Wreuh iy fmkajd fohs
wkkH;dj /l .ksñka
f,dal m%jK;dj,g 9'2 hqfrdamfha mqkreoh ,xldj 9'2 mqkreoh ,xldj flfrys •mqkreoh f.da,Sh m%jK;djla
uqyK
q §fï Yla;sh we;s flfrys n,mEu úu¾Ykh n,mE wdldrh f,i fmkajd fohs
lr .kshs lrhs •mqkreoh ,xldj flfrys
n,mE whqre ú.%y lrhs
•f.da,Sh m%jK;dj,g uqyqK
Èh hq;= wdldrh meyeÈ,s lrhs
xix
rgl úfoaY wdêm;H 10' Y%S ,xldj iy ngysr f,dalh •mD;=.SiSka yd ,kafoaiSka 06
f.dvke.Su i`oyd 10'1 ;dlaIKsl wdêm;Hh iy 10'1'1 mD;=.SiSka f.a meñKSu ,xldfõ uqyqÿnv m<d;aj,
n,mdk idOl ngysr ;dka;%sl Wml%u u.ska n,h msysgqjd .;a wdldrh
cd;Ska Y%S ,xldfõ n,h mD;=.SiSka yd ,kafoaiSka Y%S meyeÈ,s lrhs
msysgqjd .ekSu weiqßka ,xldfõ n,h jHdma; l< •mD;=.SiSka ,xldjg meñfKk
úu¾Ykh lrhs wdldrh myohs 10'1'2 mD;=.SiSka ,xldjg úg ,xldfõ foaYmd,k
meñfKk úg ,xldfõ ;;a;ajh meyeÈ,s lrhs
foaYmd,k ;;a;ajh •úfoaYslhka yuqfõ ,dxlslhka
• uqyqÿnv m<d;a w,a,d .ekSu f.a m%;súfrdaO;d úia;r lrhs
b;sydih f.dvke.Sug uQ,dY%h wjYHh fõ' uQ,dY%h úúO h' fuu úúO uQ,dY%hj,ska
b;sydih f.dvkef.k whqre yd tu b;sydih bf.k .ekSfuka ,efnk m%fhdack ms<sn| j fuu
tallh § wjOdkh flf¾'
ksmqK;dj
• b;sydih f.dvke.Sug WmldÍ jk uq,dY%h wOHhkfhka úprd;aul Ñka;kh oshK
q q lr
.kshs
ksmqK;d uÜgu
1'1 uQ,dY%h mokï lr.ksñka b;sydih f.dvkef.k wdldrh meyeÈ,s lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 03
bf.kqï m,
• uQ,dY%h y÷kd .kshs
• uQ,dY%h j¾. lrhs
• uQ,dY%h weiqßka b;sydih úia;r lrhs
1
I mqrdúoHd;aul uQ,dY%h
- mqrdK ld,hg wh;a wNsf,aLk yd fiiq øjHd;aul oE óg wh;a fõ'
- úúO mqrdúoHd;aul uQ,dY%
- mqrdúoHd;aul uQ,dY%j,ska b;sydih f.dvkef.k whqre meyeÈ,s
lsÍu
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
=
we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
mdvug wod< j bf.kqï m, uefkk fia ks¾Kdhl ilialr ,l=Kq mjrkak
2
ksmqK;d uÜgu
1'2 b;sydih bf.kSfï jákdlu meyeÈ,s lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 01
bf.kqï m,
• b;sydih bf.kSfï jeo.;alu myohs
• Ôú;h id¾:l lr .ekSug b;sydifhka ,nd.; yels wdo¾Y fmkajd fohs
.=Kd;aul fhojqï
- b;sydih bf.kSfï jákdlu ms<sn| rÑ; fmd;am;a
3
10'2 Y%S ,xldfj ckdjdi
óg jir tla ,CI ;siaodylg fmr Y%S ,xldj ckdjdi jQ njg idOl yuqfõ' tu uq,a
ckdjdij, iajNdjh" me;sÍu yd tys j¾Okh ms<sn| f;dr;=re fuu tallh ;=<ska wjOdkh
lr we;'
ksmqK;dj
• udkj ixj¾Okfha úldYkh w;S; f;dr;=re weiqßka meyeos,s lrhs
ksmqK;d uÜgu
2'1 Y%S ,xldfõ uq,a ckdjdij, uQ,sldx. wOHhkh lrñka ld, - wjldYSh úúO;ajh
fmkajd fohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 03
bf.kqï m,
• m%d.a yd mQ¾j ft;sydisl hq. úia;r lrhs
• m%d.a yd ft;sydisl hq.j, ckdjdi is;shul ,l=Kq lrhs
• m%d.a yd mQ¾j ft;sydisl hq.j, uQ,sl ,CIK úia;r lrhs
4
• Ôjk rgdj
« ixpdrl ovhlalrejka ùu
Ndú;h
• wdydr rgdj
« ovhñka fidhd.;a wdydr
• ;dCIKh
« ,S o`vq" i;a;aj weglgq yd .,aj,ska fuj,ï ;ekSu
« wdhq ld,h
• wNspdr úê
2'1'2 mQ¾j ft;sydisl hq.fha ckdjdi
• mQ¾j ft;sydisl hq.h f.dvke.Sug fya;=
« foaY.=Kfha we;s jQ fjkialï
« ck.ykh jeäùu
• ckdjdij, iajNdjh
« iaÒr ckdjdi yd jdiia:dk f.dvke.Su
• Ôjk rgdj
« Ôú;h ixúOdkd;aul iajrEmhlg f.dvke.S ;sîu
• ;dCIKh
« f,day Ndú;h
5
Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl hq.h" mQ¾j ft;sydisl yd ft;sydisl hq.j, ckdjdilrKfha
uQ,sldx.j, we;s fjkialï y÷kd .ekSug rpkdjla ,sùu
• fuh flaj, l%shdldrlula f,i fhdod .kak
• —Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl" mQ¾j ft;sydisl yd ft;sydisl hq.j,
ckdjdi lrKfha uQ,sl ,CIK˜ ud;Dldj hgf;a rpkdjla ,sùug isiqkag
okajkak
• rpkdj ,sùu i|yd i;shl muK ld,hla ,nd fokak
• iEu rpkdjla u we.hSug ,la lrkak
.=Kd;aul fhojqï
• m%d.a yd mQ¾j ft;sydisl hq. ms<sn| j we;s mska;+r fmd;a m;a wdÈh
6
ksmqK;d uÜgu
2'2 wNsfhda.j,g uqyqK foñka iajNdúl mßirhg uqiq ù kj YsIagdpdrhla f.dvke.+
whqre fmkajd fohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 03
bf.kqï m,
• ft;sydisl hq.h y÷kajhs
• ft;sydisl hq.fha ckdjdi is;shul ,l=Kq lrhs
• ft;sydisl hq.fha ckhd wNsfhda. ch.;a wdldrh úia;r lrhs
- - j¾Idm;kh
- mi
- iajNdúl iïm;a
- c,jykh
• ckdjdij, iajrEmh yd jHqyh
« .%dóh « kd.ßl
• uq,a ft;sydisl hq.fha ckdjdi .x.d ksïkj,g msg;ska msysá m%foaYj, jHdma; ùu
• jejla flakaølr .ksñka j¾Okh jQ .ï —jdmS.ï˜ f,i idys;H uQ,dY%hj, i|yka ùu
• ckdjdi j¾.
« úúO jD;a;Ska yd ld¾hh mokï lrñka .ï ieliS ;snQ wdldrh WodyrKolajñka
meyeÈ,s lsÍu
• ckdjdij, jHqyh
« idudkHfhka .ul mjq,a myla" yhla muK ùu yd mjq,a ;syla muK jQ úYd,
.ï o ;sîu
« iuyr .ï jejlska wdrCIdlr ;sîu ^mßls;a; .ï
7
• ;dCIKh
« j¾Id c,h /ia lsÍu i|yd jeõ ;ekSu
« we<ud¾. ieliSu
« .xj;=r
« ck.ykh jeäùu
« c, l<ukdlrKh
ld¾h m;%sldj 01
• m%d.a ft;sydisl yd mQ¾j ft;sydisl hq.fha ckdjdi jHdma;sh is;shul ,l=Kq
lrkak
• hq. fol i|yd j¾K folla Ndú; lrkak
• ckdjdi jHdma;sh ms<sn| meyeÈ<s lrkak
ld¾h m;%sldj 02
• ft;sydisl hq.fha ckdjdi is;shul ,l=Kq lrkak
• ckdjdi jHdma;sh ms<sn| meyeÈ,s lrkak
8
10'3 Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkh ùu
Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkh ùfï uq,a wjia:dj ksrEmKh lrkafka n,h
m%dfoaYSh m%N+ka w; úuOH.; j mej;s wjêh u.sks' rdcH f.dvke.=fka bka miqj h' th §¾>
ld,Sk lsh% dj,shls' rg wNHhka;rfha we;s jQ iudÔh fjkialï yd cd;Hka;r jYfhka fjf<odug
YS% ,xldj iïnkaOùu hk fya;= m%Odk jYfhka Bg n,mEfõh' ta ms<sn| j fuu tallh u.ska
lreKq idlÉcd lr we;'
ksmqK;dj
• rgl foaYmd,k n,h úldYkhg fya;= úu¾Ykh lrhs
ksmqK;d uÜgu
3'1 YS% ,xldfõ uq,a ld,Sk iudch iu;=,s; j mj;ajd f.k hdug foaYmd,k n,h flakaø.;
jQ wdldrh úuid n,hs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 12
bf.kqï m,
• rdcH;ajfha moku úia;r lrhs
• rdcH;aj ixl,am" rdcH Wreuh yd rc;=udf.a ld¾hNdrh ú.%y lrhs
• YS% ,xldfõ uq,a hq.fha md,lhka ms<sn| f;dr;=re úia;r lrhs
9
3'2 rdcH;ajh iy rcq ms<sn| úia;r lsÍu
• rdcH;aj ixl,amh
« m¾j; rdc
« fndaêi;a;aj
« foaj
« pl%j¾;S
« ùr;aj
3'3 rcjre
by; úIh wka;¾.;h wdjrKh jkfia uq,a hq.fha rcjre ms<sn`o flá m%Yafkda;r
fmd;la ilia lsÍu
.=Kd;aul fhojqï
• wkqrdOmqr yd fmdf,dkakrej hq.j, foaYmd,kh ms<sn| ,shjqkq fmd;am;a
mqrdúoHd;aul idOl
weuqKqu wxl 01 jHQy.; m%Yak ieliSug wdo¾Yh
10
we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
• Y%S ,xldfõ uq,a hq;fha md,lhka ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lrhs
• foaYhg fiajh l< rcjre w.hhs
• úIh wka;¾.;h wdjrKh jk mßÈ ksjerÈj m%Yak ilihs
• fjk;a uQ,dY% Ndú; lrhs
• kshñ; ld,hg Ndrfohs
weuqKqu 01
01' w;S; Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkfha uQ,sl u wjia:dfõ n,h
úuH.;j mej;=Ks'
11
10'4 Y%S ,xldfõ merKs iudch
rgl ixj¾Okh i|yd ld¾HCIu md,khla ;sìh hq;= h' rg ixj¾Okh lsÍu md,lhdg
muKla isÿl< fkdyelsfia u ta yd ne¢ mßmd,k ixúOdkhla ;sìh hq;= h' Y%S ,xldfõ merKs
iudch foi ne,Sfï § fuu ldrKd uekúka bgqù we;s nj fmkS hhs' wfma merKs iudcfha mej;s
md,k ixúOdkh" wd¾Ól" ixialD;sl iy jd¾.sl iyÔjkh rfÜ ixj¾Okhg yd ld¾hCIu
md,khla f.k hdug odhl jQ wdldrh fmkajd §u fuu tallfhka wruqKq flf¾'
ksmqK;dj
• w;S; w;aoelSï weiqßka j¾;udkhg wdo¾Y .kshs
ksmqK;d uÜgu
4'1 rcrg YsIagdpdrfha md,k" iudc" wd¾Ól l%shdldß;ajfha ld¾hCIu;dj fmkajd fohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 07
bf.kqï m,
• rcrg YsIagdpdrfha md,k yd wd¾Ól ;;a;ajh meyeÈ<s lrhs
• rcrg YsIagdpdrfha iudchfh ys ld¾hCIu;dj ú.%y lrhs
úIh wka;¾.;h
10 ' 4 Y%S ,xldfõ merKs iudch
md,kh
• úOdhlh
• jHjia:dodhlh
• wêlrKh
• úfoaY m%;sm;a;sh
wd¾Ólh
m%Odk wxY 03 ls
i lDIsl¾udka;h
ii l¾udka;
iii fj<odu
i lDIsl¾udka;h
• m%Odk Ôjfkdamdh ud¾.h ùu
• lDIsl¾udka;h fldgia ;=kls'
« fyaka f.dú;ek ^f.dv f.dú;ek&
« i;a;aj md,kh
• fyaka f.dú;ek
« fyaka j.d lsÍfï§ mßirhg wkq.; j fyaka ilia lsÍu
12
• jdß f.dú;ek
« f.dú;eka lrk wdldrh
« nÿ whlsÍu
• i;a;aj md,kh
wd¾Ólfha m%Odk ;ekla i;a;aj md,khg ysñùu
« we;sl< i;=ka
« ,nd.;a m%fhdack
ii l¾udka;
« úúO l¾udka; mej;Su
« l¾udka; uq,alr.;a .ï
i fjf<|du
- m%Odk fCIa;% folls
«wNHka;r fjf<|du
« ndysr fjf<|du
wNHka;r fjf<|du
« NdKav yqjudrej nyq,j fhdod.ekSu
« fjf<| kS;s
ndysr fjf<|du
« ndysr fjf<|du i|yd Y%S ,xldfõ msysàfï jeo.;alu
« Y%S ,xldj cd;Hka;r fjf<|dug iïnkaO ùu
« fjf<|dï l< rgj,a yd Ndkav
« jrdhka
« fjf<| udOHh
« NdKav yqjudrej
« uqo,a
« nÿ whlsÍu
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
= we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
mdvug wod< j bf.kqï m, uefkk fia ks¾Kdhl ilialr ,l=Kq mjrkak
13
ksmqK;d uÜgu
4'2 rcrg YsIagdpdrfha ck Ôú;h ms<sìUq lrk idrO¾uj, wkkH;dj iqrlshs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 05
bf.kqï m,
• rcrg YsIagdpdrfha ixialD;sl f;dr;=re úia;r lrhs
• w;S; ckhd jd¾.sl iyÔjkfhka úiQ nj fmkajd fohs
• iodpdrh yd jd¾.sl iyÔjkh i|yd b;sydifhka wdo¾Y .kshs
o ;sîu
• idys;H
« md,s" ixialD; yd isxy, idys;H
« hqoaO fiakd
« rdcH ks,Odßka
« fn!oaOhka jYfhka
« újdy iïnkaO;d
by; lreKq wdjrKh jkfia Y%S ,xldfõ merKs iudch weiqßka flá m%Yak yd ms<s;=re
fmd;la ilia lsßu
- fuh flaj, l%shdldrlula f,i fhdod.kak
- zY%S ,xldfõ merKs iudchZ mdvu weiqßka flá m%Yak yd ms<s;=re we;=<;a
fmd;la ieliSug Wmfoia fokak
- fmd; ieliSu i|yd i;shl muK ld,hla ,nd fokak
- isiq l%shdldrlï we.hSug ,la lrkak
14
.=Kd;aul fhojqï
• rcrg YsIagdpdrfha iudch ms<sn| j ,sh ù we;s fmd;am;a
15
10'5 Y%S ,xldfõ merKs úoHdj yd ;dCIKh
ksmqK;dj
• Y%S ,dxlsl wNsudkh f,dj m;, l< wfma wdÈ uq;=ka ñ;a;kaf.a woaú;Sh úoHd;aul
{dKh iy ;dCIK l=i,;d uysuh wOHhkh lrñka tjeks l=i,;d j¾Okh lr
.kshs
ksmqK;d uÜgu
5'1 úoHdj" ;dCIKh iy tajdfha Ndú;hg iajfoaYSh wkkH;djla we;s nj ú.%y lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqïm,
• jHdydßl úoHdfõ uq,a wjia:d meyeÈ,s lrhs
• mQ¾j ft;sydisl hq.fha úoHd;aul yd ;dCIKsl woyia u.ska ms<sìUqjk iajfoaYSh
wkkH;dj ú.%y lrhs
16
• mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a úoHdj yd ;dCIKh ms<sìUq jk wjia:d
• merKs ueá Tre wdldrfha iqidk.¾N
« ueá ì;a;s fmd<jg ,ïndldrj bÈlsÍu
17
ksmqK;d uÜgu
5'2 ft;sydisl hq.hg wh;a úoHdj yd ;dCIKsl oekqï moaO;sj, Wreuh iqrlsñka
tjeks l=i,;d j¾Okh lr.kshs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 16
bf.kqï m,
• ft;sydisl hq.fha úoHdj yd ;dCIKsl Ndú;h yd mßK;sh ú.%y lrhs
• ft;sydisl hq.hg wh;a úoHdj yd ;dCIKsl oekqu úia;r lrhs
• úúO fCIa;% iïnkaOfhka w;S; ckhd i;= j mej;s oekqï iïNdrh j¾;udk ck
Ôú;h id¾:l lr .ekSug we;s j,x.=;dj fmkajd fohs
• c, l,ukdlrKh
• ìfidafldgqj we;=,q jej yd ne÷Kq ;dCIKh
• we<ud¾. i|yd ;dCIKh
• iS.sßfha c,u,
• jdia;= úoHdj
• .Dyks¾udKh
• uQ¾;s yd leghï
• k.r ks¾udKh
• WoHdk
• ikSmdrCIdj" iajia:;dj iy ffjoH l%u
• wmøjH l,ukdlrKh
• leisls<s - jeisls,s Ndú;h
• ffY,H WmlrK" fnfy;a Tre
• wdfrda.HYd,d
• ffjoH .%ka:
18
• iq,q l¾udka;
• f,daydhkh
• úúO wdNrK ieliSu
fldaj u.ska wdNrK ieliSu
• ueá l¾udKa;h
ilfmdarefõ l%shdldß;ajh
• ueKsla l¾udKa;h
• lïu,a l¾udKa;h
uhskdyu l%shd;aul jk wdldrh
• fjk;a
• wNspdr úê
• flï l%u
• foaYSh oekqu
• ft;sydisl hq.hg wh;a úoHdj yd ;dCIK oeKqï moaO;sj, iajfoaYSh
wkkH;dj meyeÈ,s lrkak
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wkqj wjYH øjH ilia lr .kak
19
10'6 ft;sydisl oekqu iy tys m%dfhda.sl wdfoaYkh
´kEu iudchla iu;=,s; j mj;skafka oekqu mdol fldg .ekSfuks' fulS oekqu tu
iudch wh;a iajNdúl mrsirhg iy Bg wkql+, j Ôj;a ùfï § ks¾udKh jk ixialD;shg wod<
jk mßÈ f.dv kef.a' tfyhska f,dal jHdma; iudcj, tlsfklg fjkia oekqï moaO;s olakg
;sfí' ta iEu oekqï moaO;shla u th wh;a iudcfha ksIamdok ld¾HCIu;dj iy ;sridr meje;au
;yjqre lrhs' lsishï iudchla u.ska ;kkq ,nk oekqu ms<sn| jHqyhg úúOdldrfha me;slv wh;a
úh yelsh' ish iudch ixúOdkh lr .ekSug wjYH lrk we.hqï wd¾Òl yqjudrelï úêu;a lr
.ekSug wjYH lrk m%dfhda.sl mshjr we.hqï yd úYajdi hk oE bka iuyrls' ft;sydisl iudchla
u.ska ksmojk ,o tjeks oekqï jHqy j¾;udk iudchlg jQjo w;aoelSï ,nd fohs' ixialD;sl
Wreuh hkqfjka ye¢kafjkafka thhs' Y%S ,xldfõ ft;sydisl ixialD;sl Wreuhg wh;a f;dard .;a
ixl,am yhla ms<sn| j YsIHhd ;=< ixfõ§;djla we;s lsÍfuka ft;sydisl iú{dk;djla ;sfnk
mqrjeisfhl= ks¾udKh lsÍfï uQ,sl moku ilia lsÍfï wfmaCIdfjka fuu mdvu f.dkq fldg
;sfí' ta ixl,am yhg Y%S ,xldfõ merKs iudc ixúOdkh" kS;sh iy iïm%odh" uqo,a iy úksuh"
mßirh iq/lSu" ldka;d ksfhdackh iy foaYSh wdydr hk ud;Dld we;=<;a h'
ksmqK;dj
• Y%S ,dxldfõ ft;sydisl ckiudcfhka Wreu jQ o¾Ykh iy iïm%odh wjfndaOlr
.ksñka tajd ;u Ôú;h yev.id .ekSug Wmfhda.S lr .kshs
ksmqK;d uÜgu
6'1 wfma uq;=ka ñ;a;kaf.a Wreu jQ iudc oelau iy fmdÿ Ndú; ms<sfj;a w¾:j;a iudchla
f.dvke.Sug fhdod .; yels wdldrh fmkajd fohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 10
bf.kqï m,
• ft;sydisl iudcfhka Wreu jQ iudc oelau iy fmdÿ Ndú; ms<sfj;a úia;r lrhs
• iudc oelau iy fmdÿ Ndú; ms<sfj;a m%dfhda.sl j wdfoaY l< wdldrh úia;r lrhs
• ft;sydisl oekqu j¾;udkfha w¾:j;a iudchla f.dvke.Su i|yd Ndú; l< yels
wdldrh fmkajd fohs
20
• iudc ixúOdkhl m%Odk ,CIK
• iudcfha mqoa., iïnkaO;dj, wkqms<sfj,
- ;sria yd isria OQrdj,sh
• merKs ld,fha Y%S ,xldfõ mej;s iudc ixúOkfha iajrEmh my; i|yka
wdlD;sh weiqfrka meyeÈ,s lrkak'
rc;=ud
ksIamdokh
N=la;s ú¢kafkda
rcfha ks,OdÍka
fn!oaO ix>r;akh
rcfha idudkH ks,OdÍka
idudkH fjf<÷ka
ksIamdokhg idudkH ck;dj ^f.dùka" idudkH
iïnkaO jkafkda Ys,amSka" ovhlalrejka yd tf`âreka&
odihka
21
• f,day nr úksuh tallhla f,i .ekSu
6'4 ldka;d odhl;ajh
merKs iudch ;=< ldka;djf.a ld¾h Ndrh ms<sn| j idlÉPd lrkak
• ldka;dj Wiia fldg ie,lSu yd f.!rj lsÍu
• rdcH;ajhg yd kdhl;ajhg m;a ldka;dfjda
• ldka;djf.a lemùu
6'5 mßirh iq/lSu
• mßirh iq/lSfï wjYH;dj
• mßir ixrCIK úê
• mßirh ixrCIKh i|yd wkq.ukh l< l%ufõo ms<sn| j meyeÈ,s lrkak
• j¾;udk mßir ixrCIKh i|yd .;yels wdo¾Y
w;S;fha wkq.ukh l< mßirh ixrCIK l%u j¾;udkhg wod< lr.; yels
wdldrh fmkajd fokak
6'6 foaYSh wdydr
• OdkH j¾.
• le|
• w,j¾.
• t<j`M iy m,;=re
• fi!LHu;a Èúfm; yd wdydr w;r iïnkaO;dj
• wdydrj, wvx.= fmdaIKSh .=Kdx. ms<sn| j idlÉPd lrkak
• f,v frda.j,g f.dÿreùu j<lajd .ekSug w;S; wdydr rgdjkaf.ka
,nd.;yels wdo¾Y fmkajd fokak
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wkqj wjYH øjH ilia lr .kak
22
tla tla ld,j, § rg wNHka;rfha iy ndysr j we;sjk wjYH;d yd tajd bgqlr
.ekSfï myiqlï u; rg wNHka;rfha k.r ìysùu" k.r msßySu isÿ fõ' Y%S ,xldfõ úh<s l,dmfha
k.r ìysùu" k.r msßySu iy l%ufhka f;;a l<dmh fj; k.r jHdma;ùu" by; lreKq weiqßka
ú.%y lsÍu fuu tallfha wruqK fõ'
ksmqK;dj
• rcrg YsIagdpdrfha mßydksh iy ì|jeàu ksid iudcfha úúO fCIa;%j, we;s jQ
fjkialï ú.%y lrhs
ksmqK;d uÜgu
7'1 rcrg YsIagdpdrh ì|jegqKq wdldrh úuid n,d ia:djr rdcHhla mj;ajdf.k hdug
lreKq f.dkq lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 01
bf.kqïm,
• k.r ìysùug fya;= myohs
• úh,s l,dmSh merKs k.r ì|jeàug fya;= olajhs
• rdcHhla ia:djrj mej;Sug fya;= ú.%y lrhs
23
ksmqK;d uÜgu
7'2 md,k uOHia:dk fjkia jQ flá ld, mßÉfþoj, mjd furg fY%aIaG md,lhka
úiska rfÜ ia:djr;ajh wdrCId lr.;a wdldrh myohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqï m,
• md,k uOHia:dk fjkiaùug n,mE fya;= ú.%y lrhs
• rdcH ia:djrj mj;ajd.;a rdcH ms<sn| f;dr;=re bosrsm;a lrhs
• ft;sydisl ia:dk is;shul ,l=Kq lrhs
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
24
ksmqK;d uÜgu
7'3 md,k uOHia:dk fjkia ùu;a iu. tys wd¾Ólh yd ixialD;sh fjkia jQ
wdldrh úuid n,hs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqïm,
• fojk kd.ÍlrK iufha wd¾Ól rgdj úia;r lrhs
• ixialD;sl lghq;= meyeÈ,s lrhs
• fojk kd.ÍlrK iufha wd¾Ól yd ixialD;sh fjkiaùug n,mE fya;=
úia;r lrhs
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
25
ksmqK;d uÜgu
7'4 fojk kd.ÍlrK wjêfha idys;Hfha we;s jQ ÈhqKqj fmkajd fohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 01
bf.kqï m,
• fojk kd.ÍlrK wjêfha idys;H f;dr;=re úia;r lrhs
• idys;Hfha we;s jQ ÈhqKqjg yd m%fndaOhg fya;=j olajhs
26
weuqKqu 01
j.=j
hdmkh yd
idOlh oUfoKsh hdmyqj l=reKE., .ïfmd< fldaÜfÜ
jkakshd¾jre
6' f.dvke.s,s
7' W.;=ka
8' fmd;am;a
10'8 uykqjr rdcOdksh
fixlv., k.rh uOHia:dkh lrf.k wdrïN jQ uykqjr rdcOdkshg /ljrKh
iemhQfha tys iajNdúl msysàuhs' iajNdj fi!kao¾hfhka wkQk jQ fuys fi!uH foaY.=Khla we;'
ishjia ;=kl muK fm!v b;sydihlg ysñlï lshQ fuh iajdëk rdcHhla úh' Y%S ,xflah b;sydifha
wjika rdcOdksh jQ" uykqjr rdcOdksfhys wdrïNh yd jHdma;sh" mßmd,k ixúOdkh" wd¾Ól yd
iudc rgdj ms<sn| j fuu tallfhka wjOdkhg fhduq lr we;'
ksmqK;dj
• Y%S ,dxlsl rcjrekaf.a fY%aIaG;ajh w.hñka foaYSh Wreuh /l.ekSug fm<fUhs
ksmqK;d uÜgu
8'1 uykqjr rdcOdksfha wdrïNh yd jHdma;sh ms<sn| f;dr;=re úuid n,hs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 04
bf.kqïm,
• uykqjr rdcOdksfha wdrïNh yd jHdma;sh úia;r lrhs
• uykqjr rdcOdksfha rcjrekaf.a fY%aIaG;ajh meyeÈ,s lrhs
• uykqjr rdcOdksfha iajdëk;ajh wdrCId jQ wdldrh myohs
28
ksmqK;d uÜgu
8'2 uykqjr rdcOdksfha mßmd,k l%ufõoh iuld,Sk wd¾Ól" iudc l%shdldß;ajh
ld¾hCIu ùug odhl jQ wdldrh meyeÈ,s lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqï m,
• uykqjr rdcOdksfha mßmd,k l%ufõoh ú.%y lrhs
• uykqjr rdcOdksfha m<d;a fn§ï is;shul ,l=Kq lrhs
• mßmd,k ixúOdkh wd¾Ól" iudc ld¾hCIu;djg odhl jQ whqre meyeÈ,s lrhs
mdvï ie,iqu i|yd Wmfoia
my; i|yka úIh lreKq weiqfrka mdvu ie,iqï lr .ekSug lghq;= lrkak
8'2 mßmd,k ixúOdkh
my; i|yka wdlD;sh Ndú; lrñka Wvrg rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkfha
ieleiau ms<sn| meyeÈ,s lrkak
- mßmd,k ieleiau
rcq
uyd wêldrï
fldar<
m;a;=
.ï
29
mßmd,kh yd iïnkaO ld¾hhka my; i|yka lreKq weiqßka úia;r lrkak'
• rc;=ud i;= n,;,
« Wvrg rdcHfha wiydh md,lhd ùu
« ish¨ bvïj, whs;sh rcq i;=ùu
« jHjia:dodhl" úOdhl yd wêlrK ish¨ n,;,
« wud;HuKav,fha iy uykdhl ysñjrekaf.a Wmfoia wkqj rgmd,kh
lsÍug isÿùu
• uydwêldrï
« rcqg muKla fojks ùu
« idudkH jYfhka uydwêldrïjre fofofkl=ùu
• mßmd,k lghq;= Ndr m%Odk ld¾hdxY
« rgjiu
uykqjr rdcOdksfha kd.ßl ie,eiau yd .%du ixúOdkh my; i|yka
lreKq weiqßka úia;r lrkak
« kd.ßl ie,eiau yd .%du ixúOdkh
« md,k myiqj i|yd m%foaY 21lg fnod ;sîu
Èidjks 12 ^ w.kqjrg wE;ska we;s m%foaY md,khg
m%Odkska Èidfõjre
Èidjks - fldar< - m;a;= ^.ï lsysmhla& - .ï
rg 09 hs ^w.kqjrg wdikak fldgia&
• m%Odkska rfÜ uy;ajre
noafoa - fomd¾;fïka;=j
nÿ tl;= l< ks,OdÍka
nÿ j¾.
uyjdi,
rcjdi, lghq;= i|yd
•wdrCIl" NdKAvd.dr" hqO" rdclSh .nvdj" rcjdi, wjYH fiajd iy rcqf.a fm!oa.,sl
iqLúyrK lghq;=
úydr foam,
úydr foam, lghq;=
úydr foam, kv;a;=j
mqo mQcd ixúOdkh
fmryer meje;aùu
30
ksmqK;d uÜgu
wêlrK lghq;=
wêlrK n,;, fndfyduhla rcqjgd flakaø.; ùu
rcq úi¥ kvq
uydêlrKh ^uykvqj&
úksiqre
Èidjks" rg" fldar<" m;a;= yd .ïj, kvq tajd Ndr ks,OdÍka
úiska úi§u
ovqjï l%u
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
=
we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
mdvug wod< j bf.kqï m, uefkk fia ks¾Kdhl ilialr ,l=Kq mjrkak
31
8'3 uykqjr rdcOdksfha ckÔú;h úu¾Ykh lr bka ms<sìUqjk idrO¾uj, wkkH;d j
iqrlsh's
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqï m,
• uykqjr rdcOdksfha wd¾Ól rgdj meyeÈ,s lrhs
• uykqjr rdcOdksfha iudc ixúOdk úia;r lrhs
• iodpdrj;a ckiudchla f.dvke.Sfï ,d uykqjr hq.fhka wdo¾Y fmkajd fohs'
• fyaka j.dj
« jejqfNda.
• f.j;= j.dj
« jejq fnda.
• i;a;aj md,kh
• l¾udka;
• tÈfkod Ôú;fha wjYH NdKav ksIamdokh
• Ys,am fY%aKs u; mokï jQ l¾udka;
• tla tla l¾udka; i|yd wdfõksl m%foaY mej;Su
by; i|yka úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ my; i|yka pdÜ iïmQ¾K lsÍug isiqka fhduq lrkak
• fuh flaj, l%shdldrlula f,i fhdod .kak
• weuqKqu 01ys igyk yqKq mqjrefõ igyka lrñka isiqkg th wNHdi fmdf;ys
igyka lr .ekSug Wmfoia fokak
• fm<fmd; Ndú; lrñka igyk iïmQ¾K lsÍug fhduq lr.kak
• isiq l%shdldrlu wjidkfha § mka;sfha ish`Mu isiqka idlÉPdjg tlalr .ksñka
yqKqmqjrefõ j.=j iïmQ¾K lrkak
32
fya ka j .
j dj
d
j.
dj
ù
. j ;= j.
l ¾ ud ka ;
uykqjr hq.fha wd¾Ól
rgdj
ek f
ú;
;a d
i
j md , f.
v
kh f.d
.eï iudch
33
• iodpdrd;aul ckiudchla mej;s nj my; lreKq weiqßka fmkajd
fokak
• tlsfkld w;r mej;s iyfhda.h u; iajhxfmdaIs; .eñ
iudchla f.dvke.S ;sîu'
• ks,;, yd Ôjfkdamdh " l=, l%uh u; mokïùu
• újdy l%u
• mjq, m%Odk iudc tallh ùu
• mS;D uQ,sl iudch
• uykqjr ckiudcfhka .;yels wdo¾Y biau;=jk mßÈ idlÉPdj
fufyhjkak
• mkai, wd.ñl flakaøia:dkh" wOHmdksl uOHia:dkh fukau
iudc fiajd uOHia:dkh o ùu
34
10'9 hqfrdamfha mqkreoh
hqfrdamfha kQ;k hq.h iksgqyka l< ft;sydisl isÿùu jQfha mqkreohhs' mqkreoh we;s
jQ wdldrh th f,dalh flfrys iy Y%S ,xldj flfrys n,mEu fuu tallfhka wjOdkhg fhduq
lr we;'
ksmqK;dj
• ft;sydisl f.da,Sh m%jK;d furg b;sydih flfrys n,md we;s wdldrh úuid n,d
;u Wreuh iy wkkH;dj /l .ksñka f,dal m%jK;dj,g uqyqK§fï Yla;sh
we;slr .kshs
ksmqK;d uÜgu
9'1 hqfrdamfha we;s jQ mqkreofha ft;sydisl miqìu úu¾Ykh lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 04
bf.kqï m,
• mqkreoh ú.%ylrhs
• mqkreohg fya;= olajhs
• hqfrdamh fjkiaùug mqkreoh n,mE wdldrh fmkajd fohs
.=Kd;aul fhojqï
ie,iqï lrk ,o mdvug wod< j wjYH øjH ilia lr .kak
=
we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
mdvug wod< j bf.kqï m, uefkk fia ks¾Kdhl ilialr ,l=Kq mjrkak
36
ksmqK;d uÜgu
9'2 hqfrdamfha mqkreoh ,xldj flfrys n,mEu úu¾Ykh lrhs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 02
bf.kqï m,
• mqkreoh f.da,Sh m%jK;djla f,i fmkajd fohs
• mqkreoh ,xldj flfrys n,mEu ú.%y lrhs
• f.da,Sh m%jK;dj,g uqyqK Èh hq;= wdldrh meyeÈ,s lrhs
37
10'10 Y%S ,xldj yd ngysr f,dalh
Y%S ,xldfõ N+f.da,Sh msysàu wkqj fmr wmr foÈ. .uka ud¾.fha m%Odk uOHia:dkhla
úh' b;d wE; w;S;fha isg úúO rgj,a furg yd úúO iïnkaO;d mj;ajd we;' kQ;k hq.fha
foaY.fõIK jHdmdrfha§;a Y%S ,xldj hqfrdamd cd;Skaf.a wei fhduq jQ m%Odk rgla njg m;a jQfha
uQ,slju tys N+f.da,Sh msysàuhs' mD;=.d,h" ´,kaoh yd ì%;dkH Y%S ,xldj flfrys wjOdkh fhduq
l< ngysr f,dalfha rgj,a jQ w;r fuu tallh u.ska mD;=.SiSka yd ,kafoaiSka ,xldj ;=<
l%shd;aul jQ wdldrh ms<sn| j wjOdkh fhduqlr we;'
ksmqK;dj
• rgl úfoaY wdêm;H f.dvke.Su i|yd n,mdk idOl ngysr cd;Ska Y%S ,xldfõ n,h
msysgqjd .ekSu weiqßka úu¾Ykh lrhs
ksmqK;d uÜgu
10'1 ;dCIKsl wdêm;H yd ;dka;%sl Wml%u u.ska mD;=.Siska yd ,kafoaiSka n,h jHdma; l<
wdldrh myohs
ld,ÉfPAo ixLHdj( 06
bf.kqïm,
• mD;=.SiSka yd ,kafoaiSka Y%S ,xldfõ uqyqÿqnv m<d;aj, n,h msysgqjd.;a wdldrh
meyeÈ,s lrhs
• mD;=.SiSka ,xldjg meñfKk úg furg foaYmd,k ;;a;ajh meyeÈ,s lrhs
• úfoaYslhka yuqfõ n, jHdma;sh yuqfõ ,dxlslhkaf.a m%;súfrdaO;d úia;r lrhs
38
• fldaÜfÜ rdcOdksh fldgia ;=klg fjkaùu
• rfÜ ^wNHka;r & md,lhska w;r iu.shla fkdùu
10'2 mD;=.SiSka uqyqÿnv m<d;a w,a,d .ekSu
mD;=.SiSka n,h w,a,d .ekSfï wjia:d my; lrekq weiqßka idlÉPd lrkak
• fldaÜfÜ rdcH ;=< n,h msysgqjd .ekSu
• hdmkh hg;alr .ekSu
• mD;=.Sis wd.ukh yd m%;súfrdaO;d
• mD;=.SiSkag tfrys j ke.=Kq foaYSh m%;súfrdaO;d my; i|yka lreKq
weiqßka úia;r lrkak
• iS;djl udhdÿkafka iy m<fjks rdcisxy mD;=.SiSkag tfrysùu
• uykqjr rdcOdksfha u;= jQ úfrdaO;d
• uykqjr flfrys mD;=.SiSkaf.a wdl%uKYS,S nj
• mD;=.SiSka m,jdyeÍu
10'1'3 ,kafoaiSkaf.a meñKsu
• fojk rdcisxy rcqf.a mD;=.Sis úfrdaO;dj ,kafoaiSkag jdisiy.; ùu
• ,xldfõ uqyqÿnv m<d;aj, n,h ,nd .ekSu
• uykqjr ,kafoaiSkaf.a iqyo yd Wml%uYS,S ms<sfj;
• wd¾Ólfha Wmßu jdis ,nd .ekSug lghq;= lsÍu
• ,kafoaiSka i;= jQ uqyqÿnv m%foaY bx.%SiSkag mejÍu
Y%S ,xldfõ mD;=.SiSka yd ,kafoaiSka n,h jHama;sh is;shul ,l=Kq lr kï lrkak' ta
i|yd my; i|yka ia:dk Ndú; lrkak
ukakdru" mq;a;,u" l,amsáh" fld<U" y,dj;" ó.uqj" l`M;r" .d,a," ud;r"
yïnkaf;dg" uvl,mqj" fldÜáhdru" uq,;sõ" hdmkh" uykqjr" .ïm," fldaÜfÜ k.rh"
• Y%S ,xldj yd ngysr f,dalh mdvfï úIh lreKq wdjrKh lr flá igyka
fmd;la ieliSu
• fuh flaj, l%shdldrlula f,i isÿ lrkak
• wdjrKh jk mßÈ flá igyka fmd;la
• flá igyka fmd; iy flá igyka ,shk wdldrh meyeÈ,s lrkak
• ld¾hh i|yd iqÿiq ld,hla ,nd fokak
• kshñ; Èkfha§ Ndr .;a ks¾udK we.hqug ,lalr mka;sfha § ta ms<sn|
idlÉPdjla mj;ajkak
we.hSu yd ;lafiarelrKh i|yd Wmfoia
isiq ks¾udK we.hSfï§ my; i|yka ks¾Kdhl Ndú; lrkak
• zY%S ,xldj yd ngysr f,dalhZ mdvug wod< f;dr;=re bÈßm;a lrhs
• ngysr f,dalh yuqfõ ;u iajdëk;ajh wdrCId lr.;a kdhlhska w.hhs
• idrdxYlrK yelshdj ,nhs
• .=re idlÉPdjg iyfhda.h olajhs
• kshñ; Èkhg Ndrfohs
.=Kd;aul fhojqï
zY%S ,xldj yd ngysr f,dalh ms<sn| fmd;am;a
39