Professional Documents
Culture Documents
.=re ud¾f.damfoaYh
11 fYa‚
% h
^2016 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ'&
YS% ,xldj
i
md,s NdIdj
.=re ud¾f.damfoaYh
11 fY%aKsh
ISBN
YS% ,xldj
uqøKh
i
wOHlaI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaY lrk ,o cd;sl uÜgfï ksmqK;d ixj¾Okh
lsÍfï uQ,sl wruqK iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jq wOHdmkh fjkqjg j¾I wglska
hq;= pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdol úIhud,dfjys m<uq wÈhr" j¾I 2007 § YS% ,xldfõ
oaú;SSshsl wOHdmk fCIa;%hg y÷kajd fok ,os'
kj úIhud,d pl%fha fojk wÈhr 2016 j¾Ifha § y;ajk iy tfldf<diajk fYa%Ks i|yd
y÷kajd §u l< hq;= j ;sfí' fï i|yd m¾fhaIKj,ska wkdjrKh jq lreKq o wOHdmkh ms<sn| j
wjOdkh fhduq lrk úúO md¾Yjhkaf.a fhdackd o mokï fldg f.k úIh ks¾foaY ;d¾lSlrKh
lsÍfï ls%hdj,shla cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska y÷kajd fokq ,eîh'
fuu ;d¾lSlrK ls%hdj,sfha § ish¨ u úIhhkaf.a ksmqK;d uÜgï" mokï uÜgfï isg
Wiia uÜgu olajd l%udkql+, j f.dv ke.Su i|yd my< isg by<g .uka lrk isria ixl,kh
Ndú; lrk ,os' úúO úIhhkays § tl u úIh lreKq kej; kej; bÈßm;aùu yels;dla wju lsÍu"
jeä nr megùï j,ska hqla; úIh wka;¾.;hka wvq lsÍu" iy ls%hd;aul l< yels YsIH ñ;=re
úIhud,djla ieliSu i|yd ;sria ixl,kh Ndú; lr we;'
.=re Nj;=ka i|yd mdvï ie,iqï lsÍu" b.ekaùu" ls%hdldrlï lrf.k hEu" uekSï yd
we.hSï hkd § wxYhka i|yd wjYH jkakd jQ ud¾f.damfoaYhka ,nd§fï wruqKska fuu kj .=re
ud¾f.damfoaYh y÷kajd § we;' mx;s ldurh ;=< § jvd;a M,odhS .=rejrfhl= f,i lghq;= lsÍug
fuu ud¾f.damfoaYhka Wmldr jkq we;' isiqkaf.a ksmqK;djka j¾Okh lsÍu i|yd .=Kd;aul
fhojqï yd ls%hdldrlï f;dard .ekSug .=rejrekag wjYH ksoyi fuu.ska ,nd § ;sfí' tfuka u
ks¾foaY;
s mdG .%k:a j, we;=<;a jk úIh lreKq ms<n
s | j jeä nr ;eîula fuu .=re ud¾f.damfoaYj,
wka;¾.; fkdfõ' tu ksid fuu .=re ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhS ùug kï wOHdmk m%ldYk
fomd¾;fïka;=j úiska ilid we;s wod< mdG .%ka: iu. iu.dó j Ndú; lsÍu w;HjYH fõ'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh iïmdokh lsÍfï § cd;sl wOHdmk wdh;kfha Ydia;S%h lghq;=
uKav,h o wdh;kfha iNdj o kka whqßka odhl;ajh ,nd ÿka ish¨ u iïm;aodhlhka yd wksl=;a
md¾Yjhkaf.a buy;a lemùu we.ehSug o fuh wjia:djla lr .kq leue;af;ñ'
wOHlaI ckrd,a
iii
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a ysñf.a mKsúvh
bf.kqu" mq¿,a lafIa;%hl úyso hkakls' th Ôú; w;suy;a njg o" b;d u ir, njg o
m;alrhs' ukqIHhd bf.kqï l=i,;dfjka W;alDIag h' udkj iudc ixj¾Okh flakaø fldg .;a
rgla" iudchla nqoaêh úiska y`ÿkd.;a wiïu;hka neyer lsÍug o iqNdú;hka ;=<ska kj f,djla
ks¾udKh lr .ekSug o fuj,u lr.kq ,nkafka bf.kquhs'
bf.kqu i`oyd jákd hula o" bf.kqï l%ufõohka yd myiqlï o wOHdmkh jgd ks¾udKh
úh hq;= h' úIh ud,dj" úIh ks¾foaY" ud¾f.damfoaY" iqidOHlrejka bf.kqï lafIa;%hg tlajkqfha
fï wdldrfhks'
kQ;k Y%S ,xldj f.da,Sh m%jK;djka fuka u mqrd;k Wreuhka o iïñY%Kh lr .ksñka
iaùh wOHdmk rgdjla ysñ lrf.k we;' ld,Sk wjYH;d u; m%;sixialrKhka ;=<ska jir wglg
jrla hdj;ald,Sk jk úIh ud,dfõ bf.kqï iïm;la f,i fuu .=re ud¾f.damfoaY ks¾udKh fõ'
iv
úIhud,d lñgqj
WmfoaYl;ajh yd wkque;sh - Ydia;S%h lghq;= uKav,h" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
mß.Kl joka ieliqu wd¾' ta' úu,a fm%au;s,l uhd" ^md,s úIh WmfoaYl&
v
.=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh i|yd Wmfoia
kj wOHdmk m%;sixialrKh Tiafia ksmqK;d mdol úIhud,djla mdi,a moaO;shg y÷kajd §
we;' ta wkqj kj md,s úIh ks¾foaYh o" ksmqK;d mdolj ilia lr we;' .=re N+ñldfõ meyeÈ,s
fjkila ksmqK;d mdol wOHdmk l%ufha § isÿfõ' ksmqK;d mdol wOHdmk l%uhla wjYH jkqfha isiq
úNj;d u;=lr .ekSug iu;a WfoHda.su;a .=re N+ñldjla ks¾udKh lsßu msKsih' fuu wOHdmk l%ufha
§ oreoeßhkaf.a Ñka;k l=i,;djh fuka u mqoa., l=Y,;dj o iudc yd wdpdr úoHd;aul ixj¾Okh
o wfmaCIs; h'
fn!oaO o¾Ykh iïmq¾Kfhka u ksmqK;d mdol jQjls' tu o¾Ykh we;=<;a ;s%msglh ,shù we;s
NdIdj md,s NdIdjhs' tlS ;s%msglfhys mqoa.,hdf.a fuf,dj mrf,dj iqNisoaêhg fya;=jk foaYkd
iuqodhla we;' tajd weiqrska mdi,a isiqka f.a Ñka;k l=Y,;d" mqoa., l=Y,;d" iudc l=Y,;d yd wdpdr
úoHd;aul l=Y,;d o f.dvke.Sfï wruqfKka mdi,a ;=< md,s NdIdj b.ekaùu l< hq;=fõ' ta
fjkqfjka ieliqKq ksmqK;d mdol úIh ks¾foaYhg wkqj fuu .=re ud¾f.damfoaYh ks¾udKh fldg
we;' tys § úIh Ndr .=re Ndj;d úiska my; i|yka lreKq flfrys wjOdkh fhduq fldg b.ekaùï
ls%hdj,sfhys fhÈh hq;= fõ'
10 fY%aKsh i|yd ksmqK;d wgla yd ta ta ksmqK;djg wod< ksmqK;d uÜgï úIh ks¾foaYfha
we;=<;a fõ' tys 1 isg 6 olajd ksmqK;d md,s NdIdj yd iïnkaO úhrK ms<sn| wjfndaOh isiqka ;=<
we;s lrjhs' 7" 8 hk ksmqK;d ;=<ska .oH moH mdG mßj¾;kh lsÍfï ksmqK;dj o" Ôú;fha úúO
wjia:dj, md,s NdIdj m%dfhda.slj Ndú; lsÍfï yelshdj o YsIHhd ;=< we;s lrhs' ks¾ÈIag .%ka: u.ska
.=rejrhd fuka u YsIHhd o ta flfrys fhduq fldg we;' mka;s ldur wOHdmkh fuka u fCIa;%
wOHdmkh o fuys § fhdod.; hq;= w;r ;dCIKsl b.ekqï b.ekaùï l%ufõoh o Ndú;hg .; hq;=h'
mka;s ldur bf.kqï ls%hdj,sh id¾:lj isÿjkafka oehs fidhd ne,Su .=rejrhdf.a m%Odk j.lSula jk
w;r tys oS ;lafiarej yd we.hSu .=rejrhdg m%fhdackj;a fõ' mdvu wdrïNfha isg wjidkh olajd
;lafiarej isÿ l< hq;= w;r yelshd fkdyelshd wkqj m%;sfmdaIKh yd bÈß fmdaIKh ,nd Èh hq;=h'
tu.ska bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sfha id¾:l;ajh fuka u .=re isiq wfkHdkH in|;djh o ;yjqre fõ'
.=re ud¾f.damfoaYh wjidkfha olajd we;s ;lafiarej yd we.hSu fyd¢ka lshjd wjfndaO lrf.k" tA
wkqj jdrhlg we.hSï wdOdrl fol ne.ska ilid isiq idOkh we.hSug ,la lrkak'
ksmqK;d yd ksmqK;d uÜgï flfrys ie<ls,su;a fjñka úIh wka;¾.;h flfrys oeä wjOdkh
fhduq fldg wfmaCIs; bf.kqï m, mdvï wjidkfha § YsIHhd ;=<ska m%lgjk mßÈ b.ekaùï ls%hdj,sfha
kshqla; úh hq;=h' iEu tallhlg u fhdað; b.ekqï b.ekaùï l%uhla olajd we;' mka;s ldurhg WÑ;
mßÈ jvd;a ks¾udKYS,S l%uhla Ndú; lsÍug .=reNj;dg fuys§ ksoyi ysñfõ' fuys ld,Éfþo .Kkh
lr we;af;a úIh wka;¾.;h ms<sn| ie<ls,su;a fjñks' j¾Ihg kshñ; ld,Éfþo ixLHdj fkdblaujk
mßÈ ksmqK;djkag fjkalr we;s ld,Éfþo m%udK ixfYdaOkh lr .ekSug .=rejrhdg ksoyi we;' tfia
u fndfyda úg ld, igyka ieliSfï§ tl úg ld,Éfþo folla tljr fkd,efnk neúka" Bg iqÿiq mßÈ
mdvu l<ukdlrKh lr .ekSu Tn i;= j.lSu ls'
úIh ks¾foaYfha we;=<;a ksmqK;dj,g wÞ< úIh wka;¾.;h weiqßka ksmqK;d uÜgï idCId;a
jk mßÈ b.ekaùï ls%hdj,sfha fh§ bf.kqï m, w;am;a lr.; hq;= w;r bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh
.=re iajdëk;ajh wkqj ks¾udK;aulj isÿlr.; hq;=h'
msgq wxl
vii
11 fY%K
A h
s
md,s
úIh ks¾foaYh
viii
01¡ úIh ye¢kaùu
md,sh" ujq nfia wCIrj,ska u ,súh yels neúka f,dalfha ish¿ fokdg ,sùug
yd lshùug myiqh' fn!oaOhdg Wmf;a isg urKh olajd u ks;r wikakg ,efnk
fn!oaO wd.ñl lghq;j
= , § ksrka;rfhka Ndú; jk NdIdjls" md,s NdIdj' md,sfhka
m%ldYs; mkais,a" msß;a" jkaokd .d:d" wdYs¾jdo yd WmfoaY wdÈh isxy, fn!oaOhd
Èkm;d Ndú; lrhs' md,s NdIdj isxy, fn!oaOhdg wuq;= NdIdjla fkdjkafka
tfyhsks'
lreKd" ffu;%S iy.; jpkj,ska mssß wd¾h NdIdjla jk md,s NdIdj yeoeÍfuka
f,!lsl yd f,daflda;a;r iqjhla fuka u mq¿,a O¾u{dkhla" NdId{dkhla yd
ixialD;sl jákdlula o ,eìh yels h' tfia u b;sydih" fi!kao¾h jeks úIhka
ms<sn| oekqu o md,s NdIdj yeoeÍfuka wmg ,efnk jákdlï fia ie,lsh yels h'
md,s NdIdj yeoeÍfuka by; oela jq oekqï iïNdrh ,nd §u fuka u bka ,efnk
idrO¾u pß;dhkh lsÍfuka wd;au oukfhka yd ukd fm!reIhlska fyì isiq
mrmqrla o rgg odhdo l< yels h' 10" 11 fY%AKS i|yd ks¾foaYs; md,s úIh ks¾foaYfha
m%uqL wruqK th hs'
ix
02 cd;sl wruqKq
mqo.
a ,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd <`.dùu i`oyd mqo.
a ,hskg
a iy lKavdhïj,g
cd;sl wOHdmk moaO;shg iydh úh hq;=h'
jir .Kkdjla uq¿,af,a Y%S ,xldfõ m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl
wjYH;djka imqrd,Su i`oyd wruqKq kshu lrKq ,eî h' iuld,Sk wOHdmk jHqyhka yd l%shdj,Ska
;=< oelsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj ixj¾Ok ixl,am rduqj we;=<; wOHdmkh ;=<ska
<``.dlr .; hq;= my; oelafjk wruqKq cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;'
fuu wruqKq imqrd .ekSu" wOHdmk moaO;sh i`oyd jQ ;u bÈß oelau f,ig cd;sl wOHdmk
fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'
I udkj wNsudkhg .re lsrSfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl
úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl taldnoaO;djh" cd;sl iDcq .=Kh" cd;sl iu.sh"
tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;=<ska cd;sh f.dv .ekSu iy Y%S ,dxlSh wkkH;djh
;yjqre lsÍu
II fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka
y`ÿkd .ekSu iy ixrlaIKh lsÍu
III udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn`o oekqj;a ùu" yDohdx.u ne`§ulska
hq;=j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc
idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;dka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udK lsÍu iy
mj;ajd f.k hdug iydh ùu
IV mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ
;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu
VII YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr
.ekSug mqoa.,hska iqodkï lsÍu iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:lj uqyqK
§fï yelshdj j¾Okh lsÍu
VIII cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh iudk;ajh
iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu ^ Wmqgd .ekSu
2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj &
x
03 uq,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d by; i`oyka cd;sl wruqKq
id¾:l lr .ekSug odhl jkq we;'
idlaIr;dj : idjOdkj weyqïlka §u" meyeÈ,sj l:d lsÍu" f;areï .ekSu i`oyd
lsshùu" ksjerÈj iy ksrjq,aj ,sùu" M,odhs whqßka woyia yqjudre lr
.ekSu
ixLHd ms<sn`o oekqu : NdKav wjldYh yd ld,h .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i`oyd
l%udkql+, b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h : f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy
j¾K .<mñka úia;r" Wmfoia yd woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu
ffcj mßirh : iÔú f,dalhl" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r"
uqyqo" c,h" jd;h iy cSjh - Ydl" i;a;aj yd ñksia Ôú;hg
iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõoSnj yd l=i,;d
xi
fN!;sl mßirh: wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia ðú;hg tjdfha we;s
iïnkaO;dj" wdydr" we`ÿï" ksjdi" fi!LH" iqj myiqj" Yajikh" kskao"
ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u,my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ
wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=i,;dj bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu
i`oyd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d fuys
wvx.=fõ'
xii
04¡ md,s NdIdj úIh wOHhkfha wruqKq
xiii
10 fY%aKsh md,s úIh
ksmK
q ;d uÜgu ld,Éfþo ixLHdj
fY%K
A h
s jdrh
1'1" 1'2" 1'3" 1'4" 1'5" 1'6" 2'1" 2'2" 2'3" 2'4" 2'5" 3'1 3'2" 30
11 i.
xiv
4'5" 4'6" 4'7" 5'1" 5'2" 5'3" 6'1" 6'2" 6'3" 6'4" 6'5" 7'1 " 30
ii.
tl;=j 90
11fY%AKsh
05 w'fmd'i ^idudkH fm<& md,s úIh ks¾foaYh'
ld,Éfþo
ks m q K ;dj fY%aKshg wod< ksmqK;d uÜgu úIh wka ; ¾.;h bf.kqï m, ixLHdj
1'1 md,s wCIr ud,dj ksjerÈj • md,s j¾Kud,dj 06
01' md,s wCIr WÉpdrKh lrhs' • wlaIr ud,dj
iaurKfhka lshhss'
ud,dj ksjerÈ 1'2 md,s wCIr ud,dj ksjerÈj • iajr
• iajrdrEV l<
,shhs' • jH[ack jHCoackdCIr ,shd olajhs'
f,i wjfndaO 1'3 iajr jH[ack fjka fjkaj • j¾.dËr • tlcdlaIr" oaúcdCIr
lrf.k Ndú; y÷kajhs' • wj¾.dËr ixhqla;dCIr hkq
1'4 md,s wCIr ud,dfj W;am;a;sia:dk fudkjdoehs úia;r lrhss'
lrhs' y÷kajhs' • W;am;a;sia:dk
• wCIr Wmam;a;s ia:dk
1'5 md,s jH[ack iajrdrEV fldg ,shhs' oelafjk md,s mdGh
1'6 ixhqla;dËr ksjerÈj Ndú;
lrhs' u;lfhka lshhs'
03' md,s wdLHd; mo 3'1 md,s wdLHd; jrke.Sfï j.=j ilia • wdLHd; jrke.Su • j¾;uk wdLHd; mo
lrhs' • Núiaika;s mqreI;%fha j.=.; lrhss'
Ndú;h m%.=K 3'2 i¾jkdu mohlg .e<fmk mßÈ • wÊc;kS • wÊc;kS wdLHd;
lrhs ' j¾;udk wdLHd; mo fhdohs' • i;a;ó iaurKfhka lshhss'
3'3 wdLHd;fha mqreI yd jpk fNaoh
y|qkdf.k Ndú; lrhs' • mQ¾jls%hd • Núiaika;s yd i;a;ñ ls%hd
3'4 mqreI fNaoh jpk fNaoh" ld,;%h • ;=uka; ls%hd jrk.hs'
meyeÈ,s jk fia jdlH ks¾udKh • j¾;udk" Núiaika;s"
lrhs' wÊc;kS ls%hd Wmqgd mqreI 08
3'5 wÊc;kS Núiaika;s i;a;ó wdLHd; jpk kï lrhs'
jrk.hs'
3'6 mQ¾jls%hd yd ;=uka; ls%hd Ndú; lrhss'
fY%aKshg wod< ksmqK;d uÜgu ld,Éfþo
ks m q K ;dj úIh wka ; ¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj
04'md,s NdIdfõ ikaê 4'1 ikaê hkq l=ula oehs meyeÈ,s • iajr ikaê • iJêfhys m%fhdack ,shhs 10
wjfndaOfhka Ndú; lrhs' lrhs' • jH[ack ikaê • wNHka;r yd ndysr iJê
4'2 ikaêj, Wmfhda.s;dj y÷kd • ks.a.yS; ikaê úia;r lrhs'
f.k ,shhs' • iajr iJê m%fNao ilid
4'3 ikaê m%fNao kï lrhs' m%o¾Ykh lrhs'
4'4 ikaê ld¾hhka meyeÈ,ss lsÍfï • jHd[ack ikaaê m%fNao
yelshdj ,nhs' WodyrK iys; j meyeos,s
4'5 iajr ikaê ld¾hh y÷kajhs' lrhs'
4'6 jH[ack ikaê m%.=K lrhs' • ks.a.yS; ikaê m%fNao
4'7 ks.a.yS; ikaê WodyrK weiqßka WodyrK iys;j olajh's
úia;r lsÍfï yelshdj ,nhs'
05'md,s NdIdfõ iudi" 5'1 iudi y÷kdf.k m%fNao yd • iudi m%fNao kï lrhs
;oaê; yd ls;l m%fhdack fmkajd fohs • iudi • ta ta iudihkag wh;a
• ;oaê; 11
y÷kdf.k Ndú; lrhs 5'2 ;oaê; y÷kdf.k m%fNao yd úfYaI ,laIK fmkajd
m%fhdack fmkajd fohs' • ls;l
xvi
06' ldrl" ksmd;" Wmi¾. 6'1 ldrl Ndú;h y÷kajhss' • ldrl • ldrl y÷kajd m%fNao kï
y÷kdf.k Ndú; lrhs' 6'2 ldrl ú.%y lrhs' • ksmd;
• Wmi¾. lrhs'
6'3 ksmd; Ndú;h y÷kajhs' • úNla;s m%fhda. Ndú;
6'4 Wmi¾. Ndú;h y÷kajhs'
6'5 ksmd;"Wmi¾. ú.%y lrhs lrñka jdlH rpkfhys
fhfohss'
• ksmd; Ndú;h y÷kajhss'
• Wmi¾. Ndú;h y÷kajhs' 09
• ksmd;" Wmi¾. úia;r lrhs'
fY%aKshg wod< ksmqK;d uÜgu ld,Éfþo
ks m q K ;dj úIh wka ; ¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj
07' ks¾ÈIag md,s mo"jdlH yd 7'1 ks¾ÈIag .%ka:d.; md,s mo" jdlH yd • ks¾ÈIag .%ka:h • úNla;s w¾:h m%lg jk 17
fPao w¾:djfndaOh we;s j fPao udOH NdIdjg mßj¾;kh mrsos kdu yd wdLHd;
lrhs' mo udOH NdIdjg
mßj¾;kh lrhs'
7'2 ks¾ÈIag .%ka: ku mo" jdlH yd fPao mrsj¾;kh lrhs.
md,s NdIdjg mrsj¾;kh lrhs • l¾;D l¾u ls%hd iys;
jdlHh udOH NdIdjg
7'3 ks¾ÈIag .%kê.; md,s mo yd fhÿï mrsj¾;kh lrhs'
y÷kd f.k tajdfha úfYaI ,CIK • md,s fþo ksjeros j
fmkajd fohs' WÉpdrKh lrhs'
• oqrjfndaO mo meyeos,s
lr .ksñka
mrsj¾;kfha fhfohs.
xvii
fomd¾;fïka;j
= " m<uqjk uqøKh 1993
xviii
06¡ mdi,a m%;sm;a;s yd jev igyka ixúOdkh
lghq;= fj; isiqka keUqre lsÍu ;=<ska md,s NdIdj b.ekSu flfrys isiqkaf.a
NdIdj wOHhkhg isiqka ;=< wdYdjla" Wkkaÿjla we;s l< yels wjia:d
4. md,s wdo¾Y mdG tl;= fldg YsIH iñ;s jd¾;d fmd;g we;=<;a lsÍu ^kfuda
7. mdi,a NdId Èkhla mj;ajd md,sfhka woyia yqjudrejg isiqka fhduq lsÍu'
m%odkh lsÍu'
xix
07¡ ;lafiarej yd we.hSu
mdi, mokï lr.;a we.hSï jev ms<sfj< hgf;a tla tla jdrh i|yd
wjYH fõ'
ii|d n,ñka wod< ksmqK;d ljr uÜgulska <uhd idCId;a lrf.k ;sfíoehs
mÍCId l< hq;= fõ' ta wkqj m%n,;d" ÿn,;d y÷kdf.k m%;sfmdaIK - fmdaIK
xx
bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh
xxi
bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh
10 fY%aKsh i|yd kj md,s úIh ks¾foaYh ilia ù we;af;a ksmqK;d mokï lrf.k h'
ksmK
q ;d mdol wOHdmkfha § idïm%odhsl .=re N+ñldfõ meyeÈ,s fjkila wfmalIa d flf¾' idïm%odhsl
j Ndú; l< foaYk l%uh mokï lr.;a iïfm%aIK .=re N+ñldj fjkqjg kj l%shdldÍ isiq úNj;d
u;=lr .ekSug iu;a .=re N+ñldjl wjYH;dj mek ke.S we;' ksmqK;d mdol úIh ks¾foaYfha uqLH
wfmalI
a Kh jkafka oreoeßhkaf.a Ñka;k l=i,;dj" mqo.a , l=i,;dj" iudc l=i,;dj yd wdpdrd;aul
ixj¾Okh f.dv ke.Suhs'
iqÿiq wjia:dfõ§ YsIHhdf.a oCI;d we.hSu o ksr;=rej u YsIHhd wëCIKh lsÍu o isÿúh hq;=
u h' tys§ i;r w.;sfhka fjkaj msh fifkyi Wmojd ffu;%S iy.; is;ska lghq;= lsÍu;a"
YsIHhdf.a úYajdih Èkd.ekSu;a b;d m%fhdackj;a fjhs' úIh ms<sn| oekqu" bjiSu" wgf,daoyñka
lïmd fkdùu jeks .=Kdx. mqreÿ mqyqKq fldg ;sîu w;sf¾l iqoqiqluls'
uq¿ uy;a fn!oaO o¾Ykh u ksmqK;d mdol jQjlS' kQ;k wOHdmk l%uh o tfia ieliS we;'
md,s NdId wOHhkh o ksmKq ;d mdol jqjls' tneúka idïm%odhsl mka;l
s dur" .=reflaJøSh wOHdmkfhka
ñ§ isiqjd fj; ióm ùug;a" kùk ;dCIKh o m%fhdackhg .ksñka .=rejrhdg nyqúO N+ñldjla
rÕmEug;a isÿfjhs' ta wkqj .=rejrhd úfgl"
xxii
1. ldhsl yd udkisl ffjoHjrfhla" 2 iudc fiajlfhla"
3 wdorKsh ujla" msfhla" 4 oCI k¿fjla"
5 l,HdK ñ;%fhla" 6 ud¾f.damfoaYlfhla"
7 myiqlï imhkafkla
jeks N+ñld rdYshlg wkq.; ùug isÿfjhs' tn÷ .=rejrhdg isiqjd ;=< mqoa., fuka u iudc l=Y,;d
yd wdpdrd;aul ixj¾Okhla we;s lsÍu lsis úfgl ÿIalr fkdfjhs' tn÷ isiqfjl=f.a uqúkao tod
liSNdroajdc nuqKdf.a uqúka msgjQ joka fia" zzúYsIaghs .=re;=uks" úYsIaghs' flfiao h;a" Tfí
b.ekaùu ug hál=re jQjla Wvql=re l<dfia o" jid ;enQjla újr l<d fia o" uxuq,d jQfjl=g uÕ
lSjdfia o" weia we;af;da rEm ols;ajdhs w÷f¾ isáhoS mykla oe,ajqjdfia o m%lg úh'ZZ jeks ia;=;s joka
m%ldY lrkq taldka;h'
wïn,ÜGsld rdyqf,dajdo iQ;%fha § ksoiqkla Wmfhda.s lrf.k lreKla meyeÈ,s lrk whqre my;
WoaOD;fhka m%lg fõ' —blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia iaj,am jQ c, m%udKhla Èh n÷fkys b;sß fldg
;nd wdhqIau;a rdyq, weu;+ fial' rdyq," Èh n÷fkys b;sß fldg ;nd we;s fï iaj,am jQ c, m%udKh
f;dmg fmfka o@ tfiah iajdóks" rdyq, hï flfkl=g fndre lSfuys ,Êcdjla keoao Tjqkaf.a
uyK Ôú;fha w¾:h o fï jdf.a iaj,am jQjls' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia ta iaj,am jQ b;sß c,h
úisfldg wdhqIau;a rdyq, weu;=y' rdyq, iaj,am jQ b;sß c,h úis lrk ,oehs olafkyso@ tfiah
iajdóks" rdyq," hful=g fndre lSfuys ,eÊcdjla keoao rdyq," Tjqkaf.a uyKlu o tfiau bj; ouk
,oafoah' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia tu Èh n÷k hál=refldg whqIau;a rdyq, weu;+y' rdyq,h" fï
hál=re l< c, n÷k olafkyso@ iajdóks tfiah' tfiau hï flfkl=g oek oek fndre lSfuys
,eÊcdjla keoao@ Tyqf.a uyKlu o hálre lrk ,oafoah' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia tu c, n÷k
Wvql=re fldg wdhqIau;a rdyq, weu;+y' rdyq,h" fï c, n÷k ysia – Y=kH jqfha olafkys o@ iajdóks
tfiah" rdyq,h tfiau hful=g fndre lSfuys ,eÊcdjla keoao Tyqf.a uyKlu ysia – Y=kH jQjls ˜
^wïn,ÜÀld ryqf,dajdo iQ;%h – uÊCêu ksldh&
nqÿrcdKka jykafia by; oela jQ b.ekqï b.ekaùï l%uh fld;rï ir, iq.u jQjla o hkak
meyeÈ,s h' md,s NdIdj W.kajk .=rejrhd o YsIHhdf.a ksmqK;d ixj¾Okhg wjYH b.ekaùï
WmlrK iïmdokh fldg f.k ta ta isiqjdf.a nqoaêhg f.dapr jk l%u wkq.ukh lrñka bf.kqï
b.ekaùï ld¾hh l< hq;= h' ksmqK;d mdol wOHdmkfha § YsIH ld¾hh m%n, ia:dkhla .kS' tksid
iEu YsIHfhl=g u ksmqK;dj iïnkaOfhka wju jYfhka wdikak m%ùK;djlg f.k taug
.=rejrhd iu;a úh hq;=h'
úIh ks¾foaYfha tk 1 isg 6 olajd ksmqK;d u.ska wfmalaId lrkafka md,sNdIdj yd iïnkaO
NdId idys;Huh ksmqK;djg isiqjd m;a lsÍuhs' fuu ksmqK;d m%.=K lsÍfï § ks¾ÈIag .%ka:fha tk
mdvï weiqßka kso¾Yk yels;dla fiùug fufyhùï l<hq;= w;r isiqkaf.a bÈßm;a lsÍïj, we;s
ÿ¾j,;d u. yerùu i|yd m%;sfmdaIK ld¾hh o l< hq;= h' ixl,am yd kHdh ms<sn| ksjerÈ
wjfndaOh ;yjqre jk f,i mdvï iudf,dapkh lsÍu .=rejrhdf.ka wfmalaId flf¾' mx;s ldur
b.ekqï b.ekaùï l%shdj,sh id¾:lj bgqkafka oehs ksjerÈj fidhd ne,Su .=rejrhdf.a m%Odk
j.lSuls' fï i|yd .=rejrhd úiska ;lafiarej yd we.hSï l%shdj,sh fhdod .; hq;= h' fuu l%ufõoh
wkq.ukh lsÍfuka .=rejrhd yd YsIHhd w;r wfkHdakH ine¢hdj fuka u YsIHhkaf.a wfmalaIs;
ksmqK;dj o idOkh lr .; yels jkq we;'
xxiii
md,s j¾Kud,dj i
01 ksmqK;dj
md,s wCIr ud,dj ksjerÈ f,i wjfndaO fldgf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
1(1 md,s wCIr ud,dj ksjerÈj WÉpdrKh lrhs'
1(2 md,s wCIr ud,dj ksjerÈj ,shhs'
1(3 iajr jH[ack fjka fjkaj y÷qkajhs'
ld,Éfþo 03 hs'
bf.kqï m,
• md,s wCIr ud,dj ksjerÈj u;lfhka lshhs'
• iajr yd jH[ack ksjerÈj ,shd olajhs'
• iajr yd jH[ack w;r fjki meyeo,ss lrhs'
• md,s jHdlrK iïm%odhhkays iajr m%fNao fmkajd fohs'
• t"T iajr fol ixhqla;dCIrhlg uq,ska we;súg y%iaj j o fjkaj we;súg oS¾>j o
WÉpdrKh jk nj m%ldY lrhs'
• jerÈ WÉpdrKh ksid jerÈ w¾: u;=jk nj úia;r lrhs'
• nqÿ.=K mdGfha iajrdrïN yd jH[ackdrïN jpk fjka lr ,shd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• md,s j¾Kud,dj wl=re y;<sia tllska hqla; jk nj
• wCIr rEmdldr yd Yíodldr jYfhka fojeoEreï jk nj
• wl=re Wiqreùfï § Yíodldrh;a f,aLkfha § rEmdldrh;a jk nj
• wCIr ud,dj ksjerÈ j WÉpdrKh l< hq;= nj yd ksjerÈ j ,súh hq;= nj
• my; ±lafjk j.ka;s fndfyda úg jerÈ f,i WÉpdrKh flfrk nj
^t;x l=iquika;;sx $ mq[af[k fuf;k ,Ndñ fudCLx $ldfhd ð.=ÉfPd
ilf,d ÿ.kafOd $ iïN;x mq[a[iïmox $ikaÈÜÀfld wld,sfld&
• ;ks j WÉpdrKh l< yels wl=re iajr kñka y|qkajk nj
• md,s jHdlrK iïm%odh foll iajr ixLHdfõ fjkila we;s nj
• y%iaj §¾> jYfhka iajr m%fNao folla we;s nj
• ixhqla;hlg uq,ska we;s t" T" iajr y%iaj f,i WÉpdrKh jk nj yd tfia fkdjk iEu
wjia:djl u §¾> jk nj
• jH[ackdCIr ;sia;=kla we;s nj
1
• jH[ackdlaIrhla WÉpdrK myiqj i|yd iajrhla iu. tl;= fldg Yío l< hq;= nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• ksjerÈ WÉpdrKh iys;j wlaIr m%ldY lsrSu fyda más.; lrk ,oaola jdokh fldg
Y%jKh lsÍug ie,eiaùu'
• iajr" jH[ackdoS m%fNao iys; md,s wCIrud,dj j.=.; fldg isiqkg m%o¾Ykh lsÍu
• iajr jH[ack wl=re w;r fjki meyeÈ,s lr oSu'
• isiqka ,jd wCIrud,dj ksje/Èj WÉpdrKh lrùu'
• wl=rl yevh ukdj m%lgjk mßÈ wl=re l¿$iqÿ mqjrefõ ,shd oelaùu'
• wCIrud,dj u;lfhka lshùu yd ,shùu'
• ysia;eka iys;j ieliQ wCIrud,dj iys; j.=jla isiqka ,jd iïmQ¾K lrùu'
• kj wrydoS nqÿ.=K mdGh jeks f;dard .;a md,s fPaohl we;s iajrdrïNl yd jH[ackdrïNl
jpk fjka fjkaj ,shd oelaùu'
• iduQyslj md,s j¾Kud,dj lshjd OdrKhg yd f,aLkhg fhduq lsÍu'
• wldrdoS ms<sfj< fmkajd oSu'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s j¾Kud,dj iaurKfhka lshhs'
• wCIrud,dfõ m%fNao we;=<;a j.=jla ilia lr mka;sfha m%o¾Ykh lrhs'
• Ndú;fha mj;sk jerÈ jHjydrhka ksjerÈ j lshhs'
• l-pd-á fm-fkd-;a; jeks ;ekaj, we;s iajr jH[ack fjka fldg ,shhs
• f;dard.;a .oH mdGhl we;=<;a jpk ish,a, wldrdÈ ms<sfj<ska ,shd olajhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ks¾ÈIag mdG .%J:h
• ã'ù'ä;eáh
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
2
md,s j¾Kud,dj ii
01 ksmqK;dj
md,s wCIr ud,dj ksjerÈ f,i wjfndaO fldg f.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgï
bf.kqï m,
• md,s j¾Kud,dj iaurKfhka lshhs'
• iajrdrEV l< jH[ackdCIr ,shd olajhs'
• iajrdrEV l< jH[ackdCIr ksjerÈj WÉpdrKh lrhs'
• talcdlaIr" oaúcdlaIr yd ixhqla;dCIr hkq fudkjdoehs úia;r lrhs'
• j.ka;shl we;s ixhqla;dCIr Wmqgd olajhs'
• iajrhkaf.a yd jH[ackhkaf.a m%fNao j.=jlska bÈßm;a lrhs'
• wlaIr W;am;a;sia:dk ±lafjk md,s mdGh u;lfhka lshhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• iajrhkaf.a Wmldrfhka jH[ack WÉpdrKh l< yels nj yd jH[ack ixLHdfjka 33 la
jk nj
• iajrdrEV j jH[ack ilia jk nj
• tla j¾.hlg wl=re 5 ne.ska j¾.dCIr 25 la jk nj
• j¾.hkaf.a m<uq iy fojk wl=re yd i-ldrh wf>daI jk nj yd b;sß jH[ack f>daI kï
jk nj
• W;am;a;sia:dk jYfhka ish¨ wl=re tlc yd oaúc kñka yÿkajk nj
• talcdCIr
lKaGc - w wd l L . > `X y
;d¨c - b B p P c ® [ h
TÜGc - W W! m M n N u
uqoaOc - g G v V K r <
oka;c - ; : o O k , i
• oaúcdCIr
lKaG - ;d¨c - t
lKaG - TÜGc - T
oka; - TÜGc -j
3
^wlj.a.yd lKaGcd" bpj.a.hd ;d¨cd" Wmj.a.d TÜGcd" gj.a.r<d uqoaOcd"
;j.a.,id oka;cd" tlKaG ;d¨fcd" T lKafGdÜGfcd" fjd okaf;dÜGfcd&
• ixhqla;dCIr hkq ne¢ wl=re nj
• y,a wl=re ne| ,sùu idudkH md,s iïm%odh nj
• uq,ska isá y,a wl=r ne| ,sùfuka ixhqla; jk nj
• y,a wl=rlska wvla ,shd ;j;a wl=rlg ne| ,sùfuka o ne|s wl=re ,shkakg yels nj
• hldrhg uq,ska y,a wl=rla we;s úg hxYh ^H& ,sùfuka mQ¾j wCIrh y,a jk nj oelafjhs'
,a ¬h > ,H
iaa ¬h > iH" oa ¬ h > oH" õ ¬h > jH
• ;%" n% jeks ;ekaj,oS rldrdxYh ^ % & ,sùfuka ZrZwl=r y,a nj'
;a ¬r } ;%
í ¬ r } n%
• y,a wl=rlg miqj t" T wka; jQ úg t" T yÕjk fldïnqj y,a wl=f¾ uq,g f.k ne|
,sùfuka th y,ajk nj'
oa ¬ fO > foO"
oa ¬ fOd > foOd
• tldr" Tldr Ndú;fhaoS ixhqla;dCIrhg uq,ska we;s tldr" Tldr y%iaj jk nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• jH[ackdCIrhlg iajrdrEV jk wkaou oelafjk j.=jla m%o¾Ykh fldg jH[ackdCIrhlg
ish,q iajr wdrEV lr olajkak'
• wyUq f,i f;dard .;a wCIr lsysmhl iajr jH[ack fjka fldg olajkak'
• jpk lsysmhl iajr jH[ack fjka fldg olajkak'
• ixhqla;dCIr iys; j.=j olajd ixhqla;dCIr hkq fudkjd oehs meyeÈ,s lrkak'
• tla tla ixhqla;dCIrh ks¾udKfha oS jk fjkialï meyeÈ,ss lrkak'
• fþohl we;s ixhqla;dCIr Wmqgd olajkak'
• wlaIr W;am;a;s ia:dk ±lafjk md,s mdGh OdrKh lrjkak'
;lafiarej yd we.ehSu
• iajrdrEVj we;s l-j¾.hg wh;a wl=rej, iajr jH[ack fjka fldg olajhs'
• wNsu; jH[ackdCIr mylg ish¨ iajr wdrEV fldg ,shhs'
• wlaIr w;r talc- oaúc-ixhqla; hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrhs'
• jKK.JO.=fKdfm;x" hk .d:dj iïmQ¾K fldg tys we;s ixhqla;dCIr Wmqgd olajhs'
• wlj.a.yd lKaGcd" bpj.a.hd ;d¨cd-— hk md,s mdGh u;lfhka lshhs'
.=Kd;aul fhojqï
• jH[ackdCIrhla iajrdrEV jk wkaou oelafjk j.=jla
• ks¾ÈIag mdG .%J:h
• Wmqgd .kakd ,o ixhqla;dCIr iys; mdGhla
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh • ã'ù'ä ;eáhla
4
md,s kdu jrke.Su i
02 ksmqK;dj
ksmqK;d uÜgu
2'1 ,sx.%;%hg wh;a kdu jrk.hs'
2'2 úNla;H¾: f;areï f.k jdlHhkays fhdohs'
ld,Éfþo 08hs
bf.kqï m,
• kdu jrke.Sfï j.=j ilia lrhs'
• mq,a,s`Ù.sl kduhla úNla;s kjfha jrk.d w¾:h ,shhs'
• jdlH mßj¾;kfhaoS úNla;shg wkqj w¾: olajhs'
• wdldrdka;" bldrdka;" Bldrdka; yd Wldrdka; mq,a,s`Ù. Yío úNla;s iys; j iaurKfhka
ksjerÈj lshhs'
• WoaOD; .oH yd moHj, tk wldrdka;" bldrdka;" Bldrdka;" yd Wldrdka; mq,a,s`Ù. kdu
Wmqgd ,shhs'
• ta ta iajrdka; kdu jrke.Sfï oS isÿjk fjkialï ,shd olajhs'
• wdldrdka;" bldrdka;" Bldrdka; yd Wldrdka; ia;%S,s`Ù. kdu úNla;s iys; j iaurKfhka
ksjerÈj jrk.hs'
• ks¾osIag .oH yd moHj, tk ia;%S,s`Ù. kdu Wmqgd ,shhs'
• ia;%S,s`â. kdumo tl;=jla Yío fldaIhla fia ilia lrhs'
• bldrdka;" Bldrdka; Wldrdka; kmqxil,s`â. kdu jrk.hs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
úNla;s w¾:
• taljpk yd nyqjpk jYfhka kduhla úNla;s kjfhys jrkef.k nj
• ta ta úNla;s úúOd¾: Wmojk nj
• jdlHhl Wla; l¾;D fhfokafka mGud úNla;sfhka nj
• iómfhys isák ;eke;af;l= ;udg wNsuqL lr .ekSu i|yd lrk wduka;%Kh wd,mk
úNla;sfhka fhfok nj
• l¾;D úiska hï ld¾hhla lrhs o" th l¾uh nj iy tu w¾:fhys ÿ;shd úNla;sh fhfok
nj
• wkqla; l¾;D ;;shd úNla;sfhka fhfok nj
• ls%hdjg Wmldr jkqfha lrKh hs' l¾Kh m%ldY jk moh lrK úNla;sfhka fhfok nj'
• hula ,nk ;eke;a;d m%ldY jk moh p;=¾Ò úNla;sh .kakd nj
• hulska fyda hful=f.ka fjkaùu yd hulska ìhùu y.jk moh m[apó úNla;sfhka
fhfok nj
• hula ms<sn| j hful=f.a whs;sh ±kùfï § PÜÁ úNla;sh fhfok nj
5
• wdOdr w¾:h i;a;ó úNla;sfhka fhfok nj'
• kdumohl wka;iajrh wkqj kdumo m%fNao .;jk nj'
I wldrdka; mq,a,sx. ^nqoaO" w;a;" rdc& II wdldrdka; ^id&
III bldrdka; ^w.a.s" uqks" rú& IV Bldrdka; ^oKaã" yFÒ" idó&
V Wldrdka; ^ NsCLq" Ndkq" i;a;=& VI W!ldrdka; ^wNsN+" ihïN+" mrdNsN+&
VII Tldrdka; ^f.d&
ia;%S,sx.sl
• wdldrdka; ^l[a[d" ud,d" .`Ù.d&"
• bldrdka; ^N+ñ" Lka;s" ,ÜÀ&"
• B ldrdka; ^;reŒ" N.skS" iÇ&"
• Wldrdka; ^fOkq" ud;=" ÿys;=&"
• W!ldrdka; ^jOQ" irN+" jduQrE&
• Tldrdka; ^f.d& jYfhka ia;%s,sx. Yío we;s nj
• kmqxil,så.
• wldrdka; ^khk" Ñ;a;" Ok&
• bldrdka; ^wÜÀ" jdß" &
• Bldrdk; ^oKã&
• Wldrdka; ^wdhq" jdhq" uOq&
• mq,a,så. yd kmqxil,`Ù. kdu w;r fjki mGud" wd,mk" ÿ;shd úNla;sj, muKla jk
nj'
6
;lafiarej yd we.hSu
• úNla;s yd tjdfhys f;areu u;lfhka lshhs'
• kdu jrke.Sfï j.=jla ms<sfh, lrhs'
• mq,a,s`Ù." ia;S%,`Ù. yd kmqxil,s`Ù. kdumo wldrdÈ ms<sfj,ska f.dkq lrhs'
• ta ta iajrdka; kdu jrke.Sfï oS isÿjk fjkialï ,shd olajhs'
• wldrdka;" bldrdka;" Bldrdka; yd Wldrdka; mq,a,s`Ù. Yío úNla;s iys; j iaurKfhka
ksjerÈ j lshhs'
• wd" b" B" W ldrdka; ia;%S,s`Ù. kdu jrke.Su úNla;s iys; j iaurKfhka lshhs"
• ia;%S,s`Ù. kdumo tl;=jla Yío fldaIhla fia ilia lrhs'
• mq,a,`Ù." ia;%S,`Ù. yd kmqxil,`Ù. kdu fjka fjka j ±lafjk j.=jla ilia lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• úNla;s" úNla;s m%;Hh yd jpk fNao m%lgjk fia ieliQ j.=j'
• l¿ $iqÿ mqjrej
• md,s kdudLHd; jrke.s,a,' ^yslalvqfõ isß iqux., ysñ'&
• ks¾ÈIag mdG .%ka:h
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
7
md,s kdu jrke.Su ii
02 ksmqK;dj
02' md,s kdu jrke.Su m%.=K lrhs'
ksmqK;d uÜgu
2'3 i¾jkdu Yío y÷kajhs'
2'4 wïy" ;=ïy Yío jrk.hs'
2'5 ; t; Yío ,s`Ù.;%fhys jrk.hs'
ld,Éfþo 04 hs
bf.kqï m,
• i¾jkdu hkq ljf¾±hs meyeÈ,s lsÍfï yelshdj ,nhs'
• i¾jkdu mo fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'
• úfYaIK" úfYaIH mo we;=<;a jdlHj, jHdlrK Í;sh wjfndaO lr .kshs'
• wïy" ;=ïy Yío jrk.d w¾: .kajhs'
• z;Z Yíoh ,s`Ù.;%fhys iaurKfhka jrke.Sfï yelshdj ,nhs'
• zt;Z Yíoh Wmfhda.s lr f.k ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• idudkH kduhla fjkqjg Ndú; l< yels ,s`Ù.;%fha jrkef.k Yío i¾jkdu f,i
y÷kajk nj'
• iín" l;r" l;u" WNh" b;r wdÈ i¾jkdu ,ehsia;=jla we;s nj
• i¾jkdu Yío fndfyda úg úfYaIK mo f,i Ndú; jk nj
• i¾jkdu mohla úfYaIKhla f,i fhfok iEu úg u wod< mofha ,s`Ù.h" úNla;sh"
jpkh úfYaIHhg iudk jk nj
• wïy" ;=ïy Yío ,sx.;%fha iudkj jrkef.k nj
• z;Z Yíoh ;=ka ,sÕ=fjys u jrkef.k nj
• z;Z Yíoh ,s`Ù.;%fhys jrke.Sfï § fjkialï we;s nj
• zt;Z Yíoh o z;Z Yíohg iudk j jrkef.k nj
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• ks¾ÈIag .%ka:j, tk i¾jkdu iys; jdlH isxy,g mßj¾;kh lrjkak'
• tajdfhys we;s i¾jkdu mo yd tajd jrkef.k whqre fmkajd fokak'
• my; ±lafjk jdlHh wdY%fhka ;" ta;" ;=ïy Yío rEm y÷kd .ekSug u. fmkajkak'
• jkafo ;x fndêmdomx'
• kfud ;iai N.jf;d'
• mq[af[k fuf;k ,Ndñ fudlaLx'
• lsx f; yfF:@
8
• ;iaud ys N+;d ksidfu:'
• ti N.jf;d idjlixf>d'
• fun÷ ir, flá w¾:j;a jdlH ks¾udKh lrùu'
• z;Z Zt;Z Yío rEm iys; jpk isxy,g mßj¾;kh lrjkak'
• WoaOD; mdGj,ska z;Z Yío rEm Wmqgd olajd úNla;s kï lrjkak'
• zt;Z Yíoh jrkef.k whqre j.=.; lr olajkak'
• zt;Z Yíoh úfYaIK mohla f,i Ndú; lrñka jdlH ks¾udKh lrjkak'
• zt;Z Yíoh jrke.Su u;lfhka ,shjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• ysia;eka iys; ks¾osIag fþoj, ysia;eka i¾jkdumo fhdod iïmQ¾K lrhs
• z;Z Yíoh ,så.;%fhys iaurKfhka jrk.hs'
• ks¾ÈIag WoaOD;hkays tk z;Z Yío rEm f;dard ,shhs'
• f;drd.;a rEmj, úNla;sh" ,s`Ù.h" jpkh kï lrhs'
• jkaokd .d:dj, olakg ,efnk z;Z zt;Z Yío rEm Wmqgd olajhs'
• wïy" ;=ïy" Yío jrk.d w¾: .kajhs'
• wïy" ;=ïy" Yíoj, úl,am rEm Wmqgd olajhs'
• Zt;Z Yíoh jrk.d w¾: .kajhs'
.=Kd;aul fhojqï
• wïy" ;=ïy" Yío jrke.Sfï j.=j
• ;" t;" Yío ,sx.;%fha jrke.Sfï j.=j
• ks¾ÈIag mdG .%ka:h
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
9
md,s wdLHd;mo i
03 ksmqK;dj
md,s wdLHd; mo Ndú;h m%.=K lrhs'
ksmqK;d uÜgu
3(1 md,s wdLHd; jrke.Sfï j.=j ilia lrhs'
3(2 i¾jkdu mohlg .e<fmk mßÈ j¾;udk wdLHd; mo fhdohs'
3(3 wdLHd;fha mqreI yd jpk fNaoh y÷kdf.k Ndú; lrhs'
3(4 mqreI fNaoh" jpk fNaoh" ld,;%h" meyeÈ,ss jk fia jdlH ks¾udKh lrhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• ls%hdmohla ld," mqreI" jpk wkqj fnod olajhs'
• ls%hdmohla jrke.Sfï oS ld, wkqj isÿjk fjkialï olajhs'
• ffokslj isÿflfrk wd.ñl j;dj;aj, oS yuqjk md,s ls%hdmo Wmqgd olajhs'
• jdlHhl ls%hdmoh fjkia lsßfuka tys w¾:h fjkia jk nj meyeÈ,s lrhs'
• j¾;udk wdLHd; m%;H ud,dj iaurKfhka lshhs'
• j¾;udk wdLHd; m%;H ud,djg wod<j Od;= j.=.; lr ,shhs'
• WoaOD; mdGhkays tk j¾;udk wdLHd; mo Wmqgd olajd mqreIh yd jpkh kï lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
10
.uq Od;=j j;a;udk mriaimofha jrke.Su
• j¾;udk wdLHd; mo iys; ir, jdlH my; mßÈ jHjydrfha fhfok nj'
• wyx nqoaOx irKx .ÉPdñ'
• uhx Oïux irKx .ÉPdu
• nqoafOd Oïux fofi;s'
• l=udrd .dux .ÉPka;s'
• ;=ïfy nqoaOx jkao:'
• uhx l=iquika;;sx mQfcu'
• mqmaMx ñ,dhd;s'
11
• ieliQ j.=j wdY%fhka Od;=jl j¾;udk ld, mriaimo yd wka;fkdmo jrke.Su;a wd.ñl
j;dj;ays ffoksl jHjydrfha mj;sk tn÷ wdLHd; rEm Wmqgd ±laùula lrkak'
• WoaOD; mdGhla weiqßka j¾;udk ld, l%shdmo j.=.; fldg olajkak'
• jdlHhl ls%hdmoh fjkia l< úg w¾:h fjkia jk nj meyeÈ<s lr fokak'
• ;s" wka;s" is" :" ñ" u - f;" wkaf;" fi" õfy" t" ïfy hk j¾;udk ld,hg wh;a wdLHd;
m%;Hhkays Od;= jrke.Sug mqyqKq lrkak'
;lafiarej yd we.hSu
• j¾;udk wdLHd; m%;H ud,dj iaurKfhka lshhs'
• j¾;udk wdLHd; m%;H ud,djg wod< j Od;= j.=.; lr ,shhs'
• WoaOD; mdGhkays tk j¾;udk wdLHd; mo Wmqgd olajd mqreIh yd jpkh kï lrhs'
• j¾;udk wdLHd; mo Wmfhda.s lrf.k ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ls%hd mohl j¾;udk w;S; wkd.; ^j;a;udk" Núiaika;s" wcc;ks& mqreI ;=k yd jpk
fNaoh iys;j ieliQ j.=jla'
• ld,;%fha ls%hdmo oelafjk WoaOD; mdGhla'
• l¿ $iqÿ mqjrej
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• md,s kdudLHd; jrke.s,a,
12
md,s wdLHd;mo ii
03 ksmqK;dj
md,s wdLHd; mo Ndú;h m%.=K lrhs'
ksmqK;d uÜgu
3(5 wÊc;kS" Núiaika;s" i;a;ó ls%hd úNla;sj, jrk.hs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• wÊc;kS wdLHd; m%;H ud,dj iaurKfhka lshhs'
• Núiaika;s wdLHd; m%;H ud,dj iaurKfhka lshhs'
• i;a;ó wdLHd; m%;H ud,dj iaurKfhka lshhs'
• ls%hd mohl w;S; j¾;udk yd i;a;ó rEm ,shd olajhs'
• WoaOD;hkays tk wkd.; yd w;S; ls%hd Wmqgd tajdfha mqreIh" jpkh ,shhs'
• f;dard.;a j¾;udk ld, jdlH wkd.; yd w;S; ld,j,g yrjd ,shhs'
• N+ Od;=j wÊc;kS" Núiaika;s yd i;a;ó wdLHd; úNla;sj, jrke.Sfï yelshdj ,nhss'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
mria i mo w;a;fkdmo
mq ß i
ta l jpk nyq j pk ta l jpk ta l jpk
mGu mqßi B Wx wd W!
mq ß i mria i mo
ta l jpk nyq j pk
13
• wkd.;ld, ^Núiaika;s& wdLHd; m%;H ud,dj my; mßÈ j.=.; l<hq;= nj'
mq ß i mria i mo w;a;fkdmo
ta l jpk nyq j pk ta l jpk ta l jpk
mq ß i mria i mo w;a;fkdmo
ta l jpk nyq j pk ta l jpk ta l jpk
² i;a;ó wdLHd; m%;Hh ud,dj yd ls%hdrEm j.=.; fldg jrke.sh hq;= nj'
m%;H ud,dj
mq ß i mria i mo w;a;fkdmo
ta l jpk nyq j pk ta l jpk ta l jpk
mria i mo w;a;fkdmo
mqßi
ta l jpk nyq j pk ta l jpk ta l jpk
14
• wdLHd; mo lsysmhla wÊc;kS ^w;S;& ld,fhys jrk.d oelaúh hq;= nj
• mqreI fNaoh yd jpk fNaoh wkqj ls%hdmoj, Wmfhda.s;dj fmkajd Èh hq;= nj
• i¾jkdu mohlg .e<fmk wdldrhg wdLHd; mohl wdkd.; rEm my; i|yka mrsÈ fhfok
nj
• fid .dux .Éýiai;s'
• f; .dux .Éýiaika;s'
• Fjx .dux .Éýiaiis'
• ;=ïfy .dux .Éýiai:'
• wyx .dux .Éýiaidñ'
• uhx .dux .Éýiaidu'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka jels mqjrefõ ,shd tjdfha w¾: olajkak'
• fhk N.jd f;kqmixlñ'
• id foj;d .d:dh wÊ®Ndis'
• f; NsCLQ N.jka;x wNsjdfo;ajd tluka;x ksiSÈxiq'
• ;x kuiaidñ f.d;ux'
• uhx N.jf;d ika;sfl mínÊcx w,Nsïy'
• uka;sfkd yFÓkx wdreysiaika;s'
• uhx fiÜÀfkd f.yx .ñiaidu'
• w;S; wkd.; yd i;a;ó wdLHd; mo WoaOD; mdGj,ska Wmqgd olajkak'
• w;S; wkd.; yd i;a;ó wdLHd; m%;Hud,dj OdrKh lrjkak'
• N+ Od;=j w;S; wkd.; yd i;a;ó ld,j, jrke.Su'
• j¾;udk wdLHd; mo iys; md,s jdlHh 10 la wkd.; i;a;ó wdLHd;j,g yrjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• j.=jla weiqrka ysia ;ekg .e<fmk ls%hdrEm fhdod ysia ;eka mqrjhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ks¾ÈIag mdG .%ka:h'
• md,s wdLHd; jrke.s,a,'
jeäÿr .fõIKh
md,s NdIdj;rKh I. II
15
md,s wdLHd;mo iii
03 ksmqK;dj
md,s wdLHd; mo Ndú;h m%.=K lrhs'
ksmqK;d uÜgu
3'6 mQ¾jl%shd" ;=uka;ls%hd Ndú; lrhs'
ld,Éfþo 02
bf.kqï m,
• ;=uka; ls%hd y÷kajhs'
• ;=x m%;H fhdod mo idOkh lrhs'
• ;=uka; ls%hd fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'
• ks¾ÈIag .%ka:j, tk ;=uka; ls%hdmo Wmqgd olajhs'
• mQ¾j ls%hd y÷kajhs'
• mQ¾j ls%hd m%;H fhdod mo idOkh lrhs'
• mQ¾j ls%hd fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'
• úúO iajrEmfha mQ¾j ls%hd mo ks¾ÈIag .%ka:j,ska Wmqgd f;areï ,shd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• l¾;Df.a wjidk lsh % djg fmr isÿjk fyda lrkakg n,dfmdfrd;a;= jk isoê a h yeÕfjk
ls%hd ;=uka; ls%hd nj"
jJo + ;=x > jJos;=x
[d + ;=x > [d;=x
PsJo + ;=x > PsJos;=x
,N + ;=x > ,Ns;=x
• l¾;Df.a wjidk ls%hdjg fmrgqj isÿjk ls%hd mQ¾j ls%hd kñka y÷kajk nj
∗ iqoafOdofkd rdcd N.jkakx WmixlñFjd wNsjJÈFjd tluka;x ksiSÈ'
• Od;=jlska miqj Fjd" Fjdk" ;+k m%;H fhdod mQ¾j ls%hd mo iEfok nj
jJo + Fjd > jJÈFjd
jJo + Fjdk > jJÈFjdk
lr + ;+k > ld;+k
• Wmi¾. uq,ska we;s Od;=j,ska mrj fhfok "Fjd" m%;Hhg h" cc" uu hkd§ wdfoaY isÿjk
nj
• Fjd" Fjdk" ;+k hk m%;Hhkag h" c" ïu hk m%;H wdfoaY ùfuka mQ¾j ls%hd iEfok nj;a
fï mo nyq,j iEfokqfha Wmi¾.hlska wk;=rej nj
wNs jJo h > wNsjJÈh
wd od h > wdodh
ú Nc h > úNcc
ú uqp h > úuqÉp
• óg wu;rj Wmi¾. fhda. Od;=kays h wdfoaYh fhfok úg ïu" íN" oaO hkqfjka wjika jk
mQ¾jls%hd mo iEfok nj
ksoiqka #- wd - .uq - h > wd.ïu
ks - luq - h > ksCLïu
16
wd - rey - h > wdrehay
wd - rN - h > wdríN
17
ikaê Ndú;h i
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
4'1 ikaê hkq l=ula oehs meyeÈ,s lrhs'
4'2 ikaêj, Wmfhda.s;dj y÷kd f.k ,shhs'
ld,Éfþo 02
bf.kqï m,
• j¾K fyj;a wCIr ksis whqßka .e<mSu iJê kï jk nj oekf.k m%ldY lrhs'
• f,m" wdfoaY" wd.u wd§ jHdlrK ld¾hh ^úhrK úê &u.ska wCIr ixúOdkh jk nj
oekf.k m%ldY lrhs'
• mQ¾j j¾Kh yd mr j¾Kh l=ulaoehs y÷kd f.k ,shd olajhs"
• iqfLdaÉpdrKh " mohkaf.a fláùu" NdId w,xldrKh wdÈh iJêfhys m%fhdack nj m%ldY
lrhs'
• iJêmo úiJê fldg olajhs'
• úiJêmo iJê fldg olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• j¾K fyj;a wCIr fhda.H mßÈ .e<mSu ikaê kñka y÷kajk nj
• ikaê hkq WÉpdrKfha § iy f,aLkfha § w;rla fkdjk fia f,dam wdfoaY wd.u wdÈ ikaê
ld¾hh u.ska wCIr ixúOdkh lsÍu nj
• uq,a mofha w. wl=r mQ¾j j¾Kh hkqfjka o w. mofha uq,a wl=r mr j¾Kh hkqfjka o
y\Qkajk nj
• ikaê lsÍfï m%fhdack rdYshla we;s nj
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka jdlH mqjrefõ m%o¾Ykh fldg tajd ksjerÈ j WÉpdrKh fldg ikaêmo
yªkajd fokak'
• plalxj jyf;d mox'
• jKaK.kaO.=fKdfm;x'
• NslaLq nqoaOdkqiai;sx Ndfj;s'
• wmamu;a;d k óhka;s'
• N.jd t;ofjdp'
• wyx ;;shïms nqoaOx irKx .ÉPdñ'
• ffoksl j;a ms<sfj;aj, tk .d:d mdGhkays ikaêmo Wmqgd olajkak'
18
• ks¾ÈIag .%ka:d.; ikaê y÷kajd fokak'
• ikaê j¾. lrkak'
• ikaê lsÍfï we;s m%fhdack ksoiqka weiqßka idlÉPd lrkak'
;lafiarej yd we.hSu
• ikaê y÷kajhs'
• ikaêfha m%fhdack ,shhs'
• ffoksl j;a ms<sfj;aj, § Ndú; lrk .d:d mdGhkays tk ikaêmo Wmqgd ,shhs'
• ks¾ÈIag .%ka:d.; ikaê y÷kd .kS'
• ikaê úikaê lrhs'
• úikaê ikaê lrhs'
.= K d;a u l fhojq ï
• ks¾ÈIag mdG .%ka:h
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• md,s NdIdj;rKh II
19
ikaê Ndú;h ii
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
4'3 ikaê m%fNao kï lrhs'
4'4 ikaê ld¾hhka meyeÈ,s lsÍfï yelshdj ,nhs'
ld,Éfþo 02 hs'
bf.kqï m,
• wNHka;r ikaê yd ndysr ikaê hkq l=ula ±hs úia;r lrhs'
• iajr iJêh" jH[ack iJêh ks.a.yS; iJêh y÷kajhs'
• iajr" jH[ack" ks.a.yS; iJêj, fjkialï ksoiqka weiqfrka meyeÈ,s lrhs'
• ikaê ld¾hh ms<sn| m%fNao wg WodyrK weiqßka meyeÈ,s lsÍfï yelshdj ,nhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• wNHka;r" ndysr jYfhka m%Odk ikaê m%fNao folla we;s nj
• ;ks mohla ;=< ks;H jYfhka u isÿúh hq;= ikaêh wNHka;r ikaêh nj
• mo folla w;r j¾K .e<mSu ndysr ikaêh nj
• ikaê ld¾hh isÿjk wlaIr wkqj ikaê m%fNao 03la we;s nj
• ikaêhg iïnkaO jk mQ¾j yd mr wCIr fol u iajr fõ kï th iajr ikaêh hhs
y÷kd .; yels nj
• mQ¾j wCIrh iajrhla ù mr wCIrh wksjd¾hfhka u jH[ackhla ùu jH[ack ikaêfha
,laIKh nj
• ks.a.yS;h uq,afldg mo idOkh lsÍfuka isÿjk ikaêh ks.a.yS; ikaêh nj
• wCIr ixúOdkfha § mQ¾jdmr j¾Khka .e<mSug fhdod .kakd l%fudamdh ikaê ld¾hh
kñka y÷kajk nj
• ikaê ld¾hh m%fNao wglska hqla; nj
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka jdlHhkays tk ikaêmo y÷kd f.k" tajd úikaê lr" ikaê ld¾hh
olajkak'
• hdkSO N+;dks iud.;dks'
• wmamudfod wu;mox'
• ;f;d kx iqLukafj;s'
• mqkmamqkx liaild lika;s'
• N.j;d iïuolaLdf;d'
• jKaK.kaO.=fKdfm;x
• jdf;d relaLxj ÿín,x'
• hiai uQf, ksiskafkdj'
• ffoksl j;a ms<sfj;aj,§ Ndú; lrk .oH moH mdGhkays tk ikaêmo Wmqgd olajkak'
• ikaê lsÍu ksid NdIdfõ isÿj we;s fjkialï fmkajd fokak'
20
;lafiarej yd we.hSu
• ikaê m%fNao kï lrhs'
• ikaê ld¾hh kï lrhs'
• ikaê ld¾hh i|yd ksoiqka f;dard ,shhs'
• Wmqgd .;a jpk ,ehsia;=jl jpk .<md ikaê ks¾udKh lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ks¾ÈIag .%ka: ilia l< mqjre" ã'ù'ã' mgh
jeäÿr .fõIKh
nd,dj;drh" md,s NdIdj;rKh II fmd;
21
ikaê Ndú;h iii
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
4(5 iajr ikaê ld¾hh y÷kajhs'
ld,Éfþo 02 hs
bf.kqï m,
• iajr ikaê y÷kajhs'
• iajr ikaêfha m%fNao 5la kï lrhs'
• iajr ikaê mo fidhd bÈßm;a lrhs'
• j.=jla u.ska iajr ikaê m%fNao ilid m%o¾Ykh lrhs'
• WoaOD; mdGhkays tk ikaê mo Wmqgd ,shhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• mQ¾j j¾Kh yd mrj¾Kh iajrhla ùu iajr ikaêfha ,CIKhla nj
• iajr ikaêh i|yd nyq, j fhdod .kq ,nk ikaê ld¾hh myla ^05& we;s nj
• iajr ikaêh úia;r flfrk j.=j weiqßka my; lrKq oelaúh hq;= nj
• f,damfha m%fNao folla we;s nj
• wdfoaYfha m%fNao wgla ^08& la we;s nj
• iajr ikaêfha § h j u o k ; r < . hk jH[ack wd.u ù we;s nj
• mQ¾jiajr yd mriajr §¾> jk nj
• we;eï úg iajr y%iaj jk nj
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka jdlH mqjrefõ m%o¾Ykh fldg" ikaê mo f;dard kï lrkak'
• mq;a;duFÓ OkïuF:s'
• iífnj N+;d iqukd Njka;='
• f;kydjqfid .Kay: fu m;a;Öjrx'
• ýkafkdms relafLd mqkfrj rEy;s'
• lsxiQO ú;a;x mqßiiai fiÜGx'
• ;iaud;sy NsCLfj tjx isCÅ;ínx'
• ipdhx l=udfrd w.drx wÊ®dji;s rdcd Núiai;s'
• jdßfcdj :f, Å;af;d'
• hdkSO N+;dks iud.;dks'
• lslSj wKavx puÍj jd,êx'
• WoaOD; mdGhkays tk ikaê mo Wmqgd olajkak'
• by; i|yka mdGj, isxy, f;areu bÈßm;a lrkak'
22
• j.=j weiqßka iajr ikaê Ndú;fha m%fNao WodyrK iys;j olajkak'
;lafiarej yd we.hSu
• iajr ikaêh hkq l=ula oehs meyeÈ,s lrhs'
• iajr ikaêfha m%fNao lshhs'
• iajr ikaêfha m%fNao i|yd WodyrKh ne.ska ,shd olajhs'
• WoaOD; mdGhkays tk iajr ikaê mo lshhs'
.=Kd;aul fhojqï
• iajr ikaê úia;r flfrk j.=j" ã'ù'ã' mgh
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;dr" md,s NdIdj;rKh II fmd;
23
ikaê Ndú;h iV
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
4'6 jH[ack ikaê m%.=K lrhs'
ld,Éfþo 02 hs
bf.kqï m,
• jH[ack ikaêfha § jH[ackdCIr uq,a fldg f.k ikaêld¾h jk nj m%ldY lrhs'
• iajr yd jH[ack ikaêh w;r fjki meyeÈ,s lrhs'
• jH[ack ikaê m%fNao kï lrhs'
• Wmqgd olajk ,o moj, úikaêh yd ikaê ld¾hh ,shhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• jH[ackdCIrhka iïnkaO ùfuka isÿjk ikaê jH[ack ikaêh nj
• ikaê ùug fhda.H fomofhys mQ¾j j¾Kh iajrhla ùu yd mr j¾Kh wksjd¾hfhka
jH[ackhla ùu fuu ikaêfha ,CIKhla nj
• mQ¾j iajrh ksñ;s lr f.k mr jH[ackh úúO fjkialïj,g ,laùu jH[ack ikaêh
nj yd tys m%fNao yhla we;s nj
• by; m%fNao i|yd jH[ack ikaêh úia;r flfrk j.=j weiqßka WodyrK oelaúh
yels nj
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka j.ka;s wdY%fhka jH[ack ikaê mo Wmqgd .ekSu
• wukqiaiÜGdfk Wolxj iS;x'
• ksín;a;;S ÿCLñox mqkmamqkx'
• wmamudfod wu;mox'
• ixidfrdhx uyíNfhd'
• tiOïfud ikka;fkd'
• ;KayCLfhd ksíndkx'
• uOqjd u[a[;S ndf,d'
• ksïu,iS,iai md,kx uymaM,x uydksixix'
• wdhqCLfhk lïuCLfhk mq[a[CLfhk p ukqiaid udfrka;s'
• by; i|yka mdG ksjerÈj WÉpdrKh lsÍug i,iajkak'
• tlS mdG isxy,g mßj¾;kh lrjkak'
24
• jH[ack ikaê m%fNao i|yd WodyrK Wmqgd olajkak'
• ikaê mo úikaê fldg ikaê ld¾hh oelaùu'
;lafiarej yd we.hSu
• jH[ack ikaê hkq l=ulaoehs meyeos,s lrhs'
• jH[ack wlaIrj,g isÿjk ikaê ld¾hhka ,shd olajhs'
• iajr yd jH[ack ikaêh w;r fjki lshhs'
• jH[ack ikaê m%fNao ,shhs'
• WoaOD; fÊohl we;s jH[ack ikaê mo Wmqgd olajhs'
• Wmqgd olajk ,o ikaê moj, úikaêh yd ikaê ld¾hh ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• jH[ack ikaê úia;r flfrk j.=j" ã'ù'ã'mghla
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh"
md,s NdIdj;rKh II fmd;
25
ikaê Ndú;h v
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
4(7 ks.a.yS; ikaê WodyrK weiqßka úia;r lsÍfï yelshdj ,nhs'
ld,Éfþo 02 hs
bf.kqï m,
.=Kd;aul fhojqï
jeäÿr .fõIKh
27
md,s iudi
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi" ;oaê; yd ls;l y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
5'1 iudi y÷kdf.k m%fNao yd m%fhdack fmkajd fohs'
ld,Éfþo 04 hs'
bf.kqï m,
• iudi hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrhs'
• iudi m%fNao kï lrhs'
• wfkHdkH iïnJOh we;s mo muKla iudi jk njg ksoiqka bÈßm;a lrhs'
• mo iudi lsÍfï m%fhdack ljf¾±hs ,shd olajhs'
• ta ta iudihkag wh;a úfYaI ,CIK fmkajd fohs'
• WoaOD; fPaoj, iudi mo Wmqgd olajd tajd m%j¾. lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ks m q K ;d uÜgug wod< úIh lreKq j , ixCIs m a ; h
• iudi hkq mo flálr .ekSula nj'
• wfkHdkH iïnJOh we;s fjka fjkaj mj;akd jQ kdumo folla fyda Bg jeä .Kkla
tla úNla;Hka; mohla njg m;a lsÍu iudi kï jk nj'
• wfkHdkH mo iïnJOh hkqfjka woyia lrkqfha ,så." úNla;s" jpk jYfhka .e<mSu
nj'
• kdu mohla ;j;a kdumohla iu. iudi ùu ñi ls%hdmohla iu. lsis úgl iudi
fkdjk nj'
• mo lsmhla tla lsÍfuka tla mohla ùu iudifha m%fhdackhla nj
• mo ixCIsma;ùu ksid NdIdfjys jHla; nj;a ´fcd .=Khla we;s jk nj
• iudi ùfï § uq, mofha úNla;sh f,dma ù Yío m%lD;sh muKla b;sßjk nj
• iudi moh ;ks mohla f,i ,súh hq;= nj
• iudi mohkays iïnJO;dj wkqj md,s NdIdfõ iudi j¾. 6 la we;s nj
1' lïuOdr iudih - úfYaIK mohla úfYaIH mohla iu. fhfohs' ^kS¨mam,x &
2' È.= iudih - ixLHdjdÖ mohla úfYaIKh f,i fhfohs ^m[apiS,x&
3' ;mamqßi iudih - mGud wd,mk yer fiiq úNla;Hka; kdu mo mr mohla
yd iudi fõ' ^irK.f;d" nqoaONdisf;d &
4' oajkao iudih - tlu ls%hdjla wfmaCId lrk tl u úNla;shlg wh;a kdu
mo folla fyda jeä .Kkla tla fldg ±laùu ^iqrd p wiqrd p krd p Wr.d p hCLd
p > iqrdiqrkfrdr.kd.hlaLd&
5' wjHhSNdj iudih - wjHh ixLHd; Wmi¾.hla fyda ksmd;hla fmrgqj fhfoa'
^ iómx k.rx > Wmk.rx&
6' nyqíîys iudih - iudi jk mohkaf.ka wkHmohla m%ldYhg m;afõ'
^ð;dks bJøshdks fhk fid > ð;sJøsfhd > ^nqoafOd&
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• my; i|yka .d:dj ;d,hg .dhkd lr tys tk iudimo ms<sn| úuiSula lrkak'
tjx iqrdiqrkfrdr.kd.hlaLd
.JOínlskakrukqiaimsidp fm;d
ud;`Ù.c.u;=r`Ù.jrdyiSyd
jH.a>ÉPlÉPm;rÉPñ.iaifidKd'
• my; i|yka iudi fkdjQ jdlH mqjrejl ,shd m%o¾Ykh lrkak'
1' jKafKk .kafOk .=fKk Wfm;x
2' iqrd p wiqrd p krd p Wr.d p hCLd p
28
3' uykaf; mqßfi uyka;x fndêx Wmixlukaf; uykaf;d mGú" uyka;x rjx
rjudkd lïms'
4' Oïuiai ldfud uykaf;d rdcd nqoaOiai idikx ksïu,x wldis'
• tu jdlH kej; iudi lr ,shk whqre fmkajd fokak'
1' jKaK.JO.=fKdfm;x'
2' tjx iqrdiqrkfrdr.kd.hlaLd'
3' uydmqßfi uydfndêuqmiålukaf; uydmGú uydrjx rjudkd lïms'
4' Oïuldfud uydrdcd nqoaOidikx ksïu,uldis'
• by; 1 2 3 4 jdlHdxYhkays mo fldmuK we;a±hs .Kkhg wjia:dj i,id fokak'
• iudi lsÍfuka mohkaf.a flá lsÍu isÿjk fyhska WÉpdrKfhys myiqjla we;snj
fmkaj fokak'
• iudi mo Ndú;fhka NdIdfõ jHla; njla we;s jk nj fmkajd fokak'
• úúO iudi j¾. wvx.= md,s fþohla lshùug i,iajd iudi mo fjkafldg iudih kï
lrkak'
• ;sCLm[a[d idßmq;a;fud.a.,a,dkd wu;oox p;=iÉpx wNsKayx mldfika;d
fudy;ux úoaOxfika;s'
fudyx tj ;ux < fudy;ux ^lïuOdr iudih&
p;=iÉpx < p;a;dß iÉpdks ^È.= iudih&
wu;oox < wu;x oox ^;mamqßi iudih&
idßmq;a;fud.a.,a,dkd < idßmq;af;d p fud.a.,a,dfkd p ^oajkao iudih&
;sCLm[a[d < ;slaLd m[a[d fhix wFÒ;s ^nyqíîys iudih&
wNsKayx < wKayx wKayx máÉp ^wjHhSNdj iudih&
• tla tla iudihg wod< úfYaI ,CIK fmkajd fokak'
• iudi mo we;=<;a jdlHh lsysmhla ks¾udKh lrjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• kdumo w;r ñi kdu yd l%shdmo w;r iudi ùula isÿ fkdjk nj meyeÈ,s lrhs'
• iudi mo iys; jdlH 10 la ks¾udKh lrhs'
• .oH fyda moH mdGhl we;s iudi mo fjka lr olajhs'
• md,s NdIdfõ we;s iudi j¾. kï lrhs'
• ta ta iudihkag wh;a úfYaI ,CIK meyeÈ,s lrhs'
• lïuOdr iudih yd È.= iudih w;r we;s mo úIu;d meyeÈ,s lrhs'
• ;mamqßi iudi g ksoiqka imhhs'
• tla iudihlg WodyrK 3 ne.ska jk fia ish¨ iudi we;=<;a fldg j.=jla
ks¾udKh lrhs'
• iudi mo wiudi fldg úNla;s .kajd ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• wdo¾Yk l¿ $iqÿ mqjre
• ks¾ÈIag lD;s
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• NdIdj;rKh II fmd;
29
md,s ;oaê;
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi" ;oaê; yd ls;l y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
5(2 ;oaê; y÷kdf.k m%fNao yd m%fhdack fmkajd fohs'
ld,Éfþo 04
bf.kqï m,
• ;oaê; kï lrhs'
• ;oaê; hkq fudkjdoehs y÷kajhs'
• ;oaê; mo úfYaIK jYfhka yd kdu jYfhka Ndú; jk nj fmkajd fohs'
• ;oaê; moj, m%fhdack ,shd olajhs'
• jkaokd .d:dj, yuqjk ;oaê; Wmqgd olajhs'
• ks¾osIag .%ka:d.; ;oaê; Wmqgd olajd m%fNao.; lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• ta ta w¾:hkag yd kduhkag ys; jQ m%;H úfYaIh weiqfrka idod .kq ,nk mo ;oaê;
hkqfjka y÷kajk nj
• ;oaê; mo úfYaIK jYfhka yd kdu jYfhka Ndú; l< yels nj
• m%;Hhkaf.a úúO w¾: wkqj ;oaê; m%fNao.; jk nj
30
ixLHd ;oaê;h - p;= ¬ : > p;=F:
;lafiarej yd we.hSu
• ;oaê; hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrhs'
• ;oaê; mo úfYaIK jYfhka yd kdu jYfhka Ndú; jk wjia:djkag ksoiqka bÈßm;a
lrhs'
• ;oaê; Ndú;fha m%fhdack lshhs'
• ;oaê; m%fNao kï lrhs'
• úúO ;oaê; m%fNaoj,g wh;a ;oaê; mo 30 l ,ehsia;=jla ilia lrhs'
• ;oaê; ú.%y jk jdlH ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ã'ù'ã' mgh
• ks¾ÈIg .%ka:
• ilik ,o mqjre
• l¿$iqÿ ,E,a,
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;
31
md,s ls;l
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi" ;oaê; yd ls;l y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
5(3 ls;l y÷kdf.k m%fNao yd m%fhdack fmkajd fohs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• ls;l hkq fudkjdoehs y÷kajhs'
• Od;=jlg w.ska m%;H tlafldg ls;l mo idod .kakd nj m%ldY lrhs'
• ls;l kdu yd ls%hd jYfhka Ndú; jk nj fmkajd fohs'
• ls;l ^ls%hd& ld, ;=kl" jpk foll mqreI fNaoh iys;j fhfok nj meyeÈ,s
lrhs'
• ls;l m%fNao kï lrhs'
• fok ,o fPaoj, we;s j¾;udk"w;S;' ff;%ld,sl ls;l mo Wmqgd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
32
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
· • my; i|yka wdldrfha .d:d mdG bÈßm;a fldg ls;l ms<sn| y÷kajd fokak'
• ;sÜGx prx ksiskafkd jd - ihdfkd jd hdj;iai ú.;ñoafOd
t;x i;sx wêÜfGhH - n%yaufï;x úydrx bOudyq'
• lrKShuF:l=if,k'
• míncsf;k wNsKayx mÉpfjCÅ;ínx'
• ruKShdks wr[a[dks'
• l;a;ínx l=i,x pß;ínx n%yaupßhx'
• fudoudkd wNslalduqx'
·• tlS mdG mqjrejl ,shd m%o¾Ykh lrkak
• ls;l mohkays Od;=j yd m%;Hh fjka fldg olajkak
• ks¾ÈIag .%ka:j, we;s fjk;a ls;l Wmqgd olajd w¾: .kajkak'
;lafiarej yd we.hSu
• ls;l y÷kajhs'
• ls;l mo Wmqgd olajhs'
• ls;l mo ks¾udKh lrhs'
• ls;l m%fNao kï lrhs'
• ls;l mo ú.%y lrhs'
• ls;l mo fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ks¾ÈIg .%ka:" ã'ù'ã' mgh" md,s NdIdj yd rpkh
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;
33
md,s ldrl
06 ksmqK;dj
ldrl" ksmd;" Wmi¾. y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
6'1 ldrl Ndú;h y÷kajhs'
6'2 ldrl ú.%y lrhs'
ld,Éfþo 06
bf.kqï m,
• ldrl kï jQ jHdlrKdx.h y÷kajhs'
• ldrl yh kï lrhs" WodyrK olajhs'
• úNla;s m%fhda. Ndú; lrñka jdlH rpkfhys fhfohs'
• by; oelafjk jdlH wdY%fhka ls%hd ksIamdokhg ldrl odhl jk whqre fmkajd osh hq;=nj'
• nqoafOk hk l¾;D ldrlfhka foisf;d hk ls;l ls%hdj o'
• NsCLQ hk l¾u ldrlfhka iqKd;s hk wdLHd; moh o'
• yfF:k hk lrK ldrlfhka myr;s hk wdLHd; moh o'
• NsCLqi hk iïm%odk ldrlfhka ood;s hk wdLHd; moh o'
• reCLïyd hk wmdodk ldrlfhka m;;s hk wdLHd; moh o'
• u[afp hk wdOdr ldrlfhka ksiSo;s hk wdLHd; moh o .uH fõ'
• ksmd; Wmi¾. fyda Od;= fh§u ksid idudkH úNla;s l%uh blaujd úfYaI úNla;shla
.ekSu Wmmo úNla;s f,i ie,flk nj'
• ud;d ë;=hd ioaêx .ÉP;s'
• kfud ;iai N.jf;d'
• NsCLq úydrx wêji;s'
• by; i|yka jdlHhkays ioaêx hk ^ksmd;h& Wmmoh ksid ;;shd úNla;s rEmh o" kfud
fhd.h ksid p;=FÓh o" wêji;s hk wdLHd;fhys wê hk Wmi¾.h ksid úydfr hkak
úydrx hk ÿ;shd rEmhka o isáhs' túg Wmmo úNla;s f,i y÷kajk nj
• ta ta úNla;sj, w¾:h yer fjk;a úfYaI w¾: o úNla;sj,ska m%ldY jk nj
• w;Hkak ixfhda.fha ÿ;shd'
• irox k§ ruKShd fyd;s'
• fhdckx §f>d fyd;s mínf;d'
34
• oaúl¾ul Od;= fhda.fhys § mxpó úNla;s w¾:fhys ÿ;shdj fhfok nj
• wdpßfhd isiaix mCoayx m%ÉP;s ^.=rejrhd YsIHhdf.ka m%Yakhla wihs'&
• Ndj i;a;ó" ks¾OdrKd¾:fha PÜÀ fyda i;a;ó" ;od¾:fha p;=FÓ jeks úNla;s m%fhda.
y÷kajd osh hq;= nj
35
md,s ksmd; yd Wmi¾.
06 ksmqK;dj
ldrl" ksmd;" Wmi¾. y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
6'3 ksmd; Ndú;h y÷kajhs'
6'4 Wmi¾. Ndú;h y÷kajhs'
6'5 ksmd;" Wmi¾. ú.%y lrhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• md,s NdIdfõ we;s úúO ksmd; mo kï lrhs'
• ksmd; mo yd Wmi¾. mo y÷kajhs'
• ksmd; mo fhdod jdlH ,shhs'
• iómj fh§u hk wre;ska kdu yd ls%hd moj,g uq,ska Wmi¾. fhfok nj yªkd
f.k tys Ndú;h i|yd ksoiqka imhhs'
• Wmi¾. ms<sn| ±kqu f,aLk ld¾hfha§ Wmfhda.S lr .kshs'
• Wmi¾. 20 u ,shd olajhs'
• ksmd; yd Wmi¾. mo fjka fldg olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• ksmd; mo yd Wmi¾. mo iys; jdlH mqjrefõ ,shd meyeÈ,s l< hq;= nj'
• ksmd; yd Wmi¾. moj, fjki fmkajd Èh hq;= nj'
• ksmd; yd Wmi¾. hk jHdlrKdx.j, w¾:h meyeÈ,s lr Èh hq;= nj'
• m%lg WodyrK wdY%fhka ksmd; Wmi¾. y÷kajd oshhq;= nj'
• w,x wdjqfid ud fidÑF: ud mßfoúF:'
• yJoodks NsCLfj wduka;hdñ'
• hdj;lajiai ldfhd ;dj;lajiai nHdfud'
• fkd fp ux wkqiaifrhHd:'
• ikaÈÜÀfld wld,sfld tysmiaisfld Tmkhsfld mÉp;a;x fõÈ;ífnd
ú[a[QyS;s'
• by; i|yka wdldrfha mdGj, ksmd; yd Wmi¾. fiùug Wkkaÿ l<hq;= nj
• ks¾ÈIag lD;sj,ska f;dard.;a fPaoj, ksmd; yd Wmi¾. Wmqgd ±laúh hq;= nj
• ksmd; hkafkys w¾:h meyeÈ,s fldg jelsj, tajd fhfok whqre meyeÈ,s lsÍug ksoiqka
±laúh hq;= nj
• úúOd¾:j;a ksmd;" Wmi¾. fmkajd osh hq;= nj
• ksmd; Ndú;fhka md,s NdId ffY,sh u;=jk wdldrh ±laùug rpkhla ,súh hq;=
nj
36
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• w;ajef,ys tk ksoiqka Wmfhda.S lr f.k ksmd; Wmi¾. Ndú;h fmkajd fokak'
• ksmd; yd Wmi¾. weig yqreùug" u;lhg yd Ndú;hg .kakd wdldrh meyeÈ,s
lrkak
• ls%hd moj, uq,g Wmi¾. fhfok wdldrh;a jelsj, uq, ueo" w. ksoyiaj ksmd;
fhfok whqre;a meyeÈ,s lrk j.= folla fjk fjku ilia lr fmkajd fokak'
• w¾:hg wkq.; ùu" w¾:h fjkia lsÍu" w¾:hg úreoaOùu yd w¾:h w,xldr lsÍu
hk ld¾hhka i|yd Wmi¾. fhfok nj fmkajd§u'
• ks¾ÈIag lD;sj, tk ksmd; yd Wmi¾. mo Wmqgd ±laùu'
;lafiarej yd we.hSu
• wê.ÉP;s" wkq.ÉP;s" wm.ÉP;s" úixjo;s" ixjo;s" újo;s" Wmjo;s hk ls%hdmoj, more;a
ksjerÈj olajhs'
• tmd" jevla ke;" fyd|hs" tfiah" fndfyda l,a" tl,ays" t;eka mgka" hkdÈ mod¾:
meyeÈ,s jk md,s ksmd; mo ,shd olajhs'
• ksmd; yd Wmi¾. mo fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'
• Wmi¾. mo 20 ,shd olajhs'
• Wmi¾. yd ksmd;j, m%fhdack ,shd olajhs'
• ks¾ÈIag .%ka:d.; ksmd; yd Wmi¾. mo Wmqgd olajhs'
• md,s fPaohl yuq jk ksmd; Wmi¾. i,l=Kq lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ks¾ÈIag .%ka:
• NdIdj;rKh
• ã'ù'ã' mgh
• wdo¾Y mqjre
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;
• md,s NdIdj yd rpkh
37
.oH mßj¾;k
07'ksmqK;dj
ks¾ÈIag md,s mo" jdlH yd fPao w¾:djfndaOh we;s j mßj¾;kh lrhs'
ksmqK;d uÜgu
7'1 ks¾ÈIag .%ka:d.; md,s mo" jdlH yd fPao udOH NdIdjg mrsj¾;kh lrhs'
7'2 ks¾ÈIag .%ka:d.; mo" jdlH yd fPao md,s NdIdjg mrsj¾;kh lrhs'
7'3 ks¾ÈIag .%ka:d.; md,s mo yd fhÿï y÷kd f.k tajdfha úfYaI ,CIK fmkajd
fohs'
ld,Éfþo 17 hs'
bf.kqï m, (-
• úNla;s w¾:h m%lgjk mßÈ kdu yd wdLHd; mo udOH NdIdjg mßj¾;kh lrhs'
• l¾;D l¾u" ls%hd iys; jdlH udOH NdIdjg k.hs'
• md,s fPao ksjerÈj WÉpdrKh lrhs'
• ÿrjfndaO jpk meyeÈ,s lr .ksñka mßj¾;kfha fhfohs'
• ixjdod;aul wjia:d ksrEmkh lrhs'
• mdGj, tk moj, jHdlrK úNd. fldg olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
jeäÿr .fõIKh
• ks¾ÈIag .%ka:
38
moH mßj¾;k
08 ksmqK;dj
ks¾ÈIag md,s moHhkays w¾:h wjfndaO fldgf.k udOH NdIdjg mßj¾;kh lrhs'
ksmqK;d uÜgu
8(1 md,s .d:djl wkajh ,shd olajhs.
8(2 md,s .d:d mx;shl idrdxYh ,shd olajhs
8(3 ks¾ÈIag moHhkays jHdlrK ,CIK meyeÈ,s lrhs.
ld,Éfþo 17 hs'
bf.kqï m,
• mdo iys; mo iuQyh moHh kï jk nj wjfndaO lr.kshs'
• .oHh blaujd .sh ßoauhla ;d,hla moHfhys we;s nj m%ldY lrhs'
• md,s moH ridiajdohg fmr wkajh yd w¾:h o;hq;= nj f;areï .kshs'
• moHhla úß;g ßoauhg .dhkd lsÍfï yelshdj ,nhs.
• kshñ; moHhkays ir, woyi jdÑlj bÈßm;a lrhs.
• ks¾ÈIag moHhkays tk O¾ud¾:hkays jákdlu ms<sn| l:djla lrhs.
• moHhkays ±lafjk mohkays jHdlrK úNd. fldg olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a § we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka ^my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'&
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• moH mdG .dhkfh§ úúO ;d,j,g yd ßoauhdkql+,j .dhkd l< hq;= nj
• .oHh yd moHh w;r fjki meyeÈ,s l< hq;= nj
• md,s NdIdfõ kdu yd wdLHd; mo moHhl uq, ueo" w. wúfYaIfhka fhfok nj
• moH mßj¾;kfha§ úNla;shg" jpkhg fhda.H mßos wkajh fm<.iajd .; hq;= nj
• ks¾ÈIag moHhkays tk jHdlrK úNd. l< hq;= nj
• O¾ud¾: wjfndaO l<hq;= nj
• .d:dfõ wkajh ilia lr .ekSu'
^wyx & wfkk l=iqfuk nqoaOx mQfcñ, tf;k mq[af[k fudlaLx ,Ndñ,
h:d box mqmaMx ñ,dhd;s, ;:d box fu ldfhd úkdiNdjx hd;s.
• ^uu& fï u,ska nqÿka mqoñ' fï msfkka ksjka ,nñ' hïfia u, ue,fõ o tfiau
udf.a YÍrh úkdYhg hhs.
• mßj¾;k ld¾hfha§ úNla;shg yd jpkhg fhda.H jk mßÈ moHhkays w¾:h fm<
.iajd .; hq;= nj
• ks¾ÈIag moHhkays tk ikaê, iudi, wdLHd; mohkays jHdlrK ,CIK y÷kd .; hq;=
nj
39
kso¾Yk j.=j
• ks¾ÈIag iqúfYaIS moH jkfmd;a lsÍu yd tajdfha wka;¾.; O¾ud¾: wjfndaO lr.; hq;=
nj'
• mQfcñ nqoaOx'''' hkd§ .d:dfõ we;=<;a wks;H;d o¾Ykh yd urKdkqiauD;sh wjfndaO
lr .ekSu'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• nqoaOjkaokdj flfrk wjia:djl o¾Ykhla bÈßm;a lr isiqkaf.ka ta ms<sn| úuiSfuka
mdvug m%fõY ùu
• .=rejrhd úiska .d:d mdG ksjerÈj ßoauhdkql=,j .dhkd lsÍu
• .d:d .dhkh wkqlrKhg isiqkag wjia:dj ,nd§u
• .d:d mdGhkays ir, woyi meyeÈ,s lr§u
• wkajh ilia lsÍug isiqka fhduq lr ksrjoH;dj mÍCId lr m%;sfmdaIKh lsÍu
• iqúfYaIS mohkays jHdlrK ,CIK y÷kd .ekSug ie,eiaùu
• ÿIalr moj, w¾:h imhd .ekSu
• wod< moHhkays mo w;r jQ ikaê, iudi, ls%hdmo Wmqgd ±laùu yd j¾. lsÍu
• moH mka;sfha idrdxYh bÈßm;a lsÍu
• iqúfYaIS .d:dmdG jkfmd;a lrùu
;lafiarej yd we.hSu
• moH mx;sfha ir, w¾:h ,shd olajhs'
• moHhkays wkajh ilihs'
• modkqmÈl mßj¾;khla lrhs.
• O¾ud¾: Wmqgd olajhs'
• jHdlrK úNd. olajhs'
.=Kd;aul fhojqï
ks¾ÈIag md,s moH mdG .fõIK
jeäÿr .fõIK
ks¾ÈIag .%ka: weuqKqu
40
;lafiarej yd we.hSu
ye¢kaùu
mka;s ldurh ;=< M,odhS bf.kqï w;a±lSï ixúOdkh lsÍu msKi s .=re uy;au uy;aóka isik
q a
,nd isák m%dma;s uÜgï iy Tjqka uqyqKmd isák bf.kqï ÿIalr;djka ms<sn| iqúfYaIS f,i
wjfndaO lrf.k isàu w;HjYHh' th tla tla YsIHhd yg .e<fmk wdldrfha bf.kqï w;a±lSï
ixúOdkh lsÍu fnfyúka m%fhdackj;a fõ' fuu mq¿,a wruqfKka hq;=j mka;s ldurh ;=< isiqkaf.a
m%.;sh ms<n s | ksrka;rfhka f;dr;=re /ialÍs fï l%h
s dj,sh ;lafiare lsÍu hkqfjka ir,j y÷kajdÈh
yelsh'
;lafiare lsÍfï úúO Ndú;hka we;' f;aÍï ld¾h" ia:dmk ld¾h" m¾fhaIK ld¾h" ta
w;ßka m%Odkh' tfy;a mka;s ldurh ;=< .=rejrfhl=g isiqkaf.a bf.kSfï .eg¿ wkdjrKh
lrf.k wfmaËs; bf.kqï uÜgï lrd isiqka kshdukh lsÍu i|yd w;HjYH ud¾f.damfoaY ,nd§u
msKsi th m%fhdackj;a fõ' ;lafiare lsÍu mka;s ldurh ;=< l%shd;aul úh hq;af;a tu mq¿,a
wruqfKka hq;=jh'
mka;s ldurh ;=< lrkq ,nk ;lafiare lsÍfï l%shdj,sh fohdldrhlg l%shd;aul l<
yelsh' tkï ^i& isiqkaf.a m%.;sh yd bf.kqu wLKav f,i isÿjk wdldrhg l%shd;aul lsÍu iy
^ii)jirla" jdrhla" mdvï tallhla" f;audjla iïmsKaä; wdldrhg ;lafiare lsÍu;a h' fuu .=re
ud¾f.damfoaY ix.%yfha iEu bf.kqï ksmqK;d uÜgula wjidkfha u tu mdvñka isiqka úiska
ixj¾Okh lr.; hq;= l=i,;d ie,ls,a,g f.k ;lafiare lsÍfï ks¾Kdhl bÈßm;a lr we;s' my;
±lafjkafka ta i|yd WodyrKhls'
ks m q K ;d uÜgu 2'5 ( - —;" t;˜ Yío ,sx.;%fhys jrk.hs'
;lafiarej yd we.hSï ks¾Kdhl
1. —;" t;˜ Yío ,sx.;%fhys iaurKfhka jrk.hs'
2. ks¾ÈIag WoaOD;hkays tk —;" t;˜ Yío rEm f;dard ,shhs'
3. f;dard.;a rEmj, úNla;sh" ,sx.h" jpkh kï lrhs'
4. jkaokd .d:dj, olakg ,efnk —;˜ —t;˜ YíorEm Wmqgd olajhs'
mka;s ldurh ;=< bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh l%shd;aul lrk w;r;=r fuu bf.kqï uÜgï
lrd isiqka meñK ;sfí o@' ke;fyd;a Tjqka ÿIalr;djka fmkakqï lrkafka o@ hkak y÷kd .ksñka
lghq;= lsÍug .=rejrfhl=g mq¿jk' fujeks iïNjk ;lafiare lsÍfï l%shdj,shl§ .=rejrfhl=g
isiqka y÷kd .ekSu msKsi" isiqkaf.a jev ksÍËKh lsÍu yd isiqka iu. idlÉPd lsÍu jeks wúêu;a
;lafiare lsÍfï l%u Ndú;hg .; yelsh' thg wu;rj rpkd ,shùu fm<fmdf;a wNHdij,g
fok ms<s;=re we.hSug ,lalsÍu jeks l%ufõohka o Ndú;hg .; yelsh' tfiau fojkqjg i|yka
l< iïmsKaä; ;lafiare lsÍu i|yd udihla" jdrhla" wjqreoaola wjidkfha mj;ajk mÍËK fyda
fuu .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha bÈßm;a fldg we;s bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï
wdOdrlh kso¾Ylhla f,i Ndú; lrñka ilia lr.kakd wdOdrl fhdod .; yelsh'
isiqka ;lafiare lsÍu i|yd mÍËK fhdod.kakd úg ;ud úiska u ilia lr.kq ,nk
mÍËK Wmfhda.S lr.kafka kï jvd;a M,odhS jkq we;' mka;s ldurh ;=< lrk isiq m%.;sh
;lafiare lsÍu msKsi jvd;a j,x.=;djlska hqla; jkafka wod< .=rejreka úiska ilia lr .kq ,nk
mÍËKhh' .=re uy;au uy;aóka ta i|yd wjYH oekqu" wdl,am" l=i,;d j¾Okh lr .; hq;=h'
fuu miqìu hgf;a mka;s ldurh ;=< flfrk isiq m%.;sh ;lafiare lsÍu u.ska isiqka
fyd¢ka y÷kd f.k tla tla isiqjdg .e<fmk wdldrfha bf.kqï w;a±lSï ,nd §" wfmaËs; bf.kqï
M, lrd Tjqka kshdukh l< hq;=h'
tla tla ksmqK;d uÜgïj,g wod<j bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh ixúOdkh lr.; hq;=
wkqms<sfj, iy bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï tla wdOdrlhla kso¾Ylhla f,i
fuu .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfhka bÈßm;a fldg we;' th wkqidrfhka ta ta jdrj,g bf.kqï
b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï wdOdrl .=rejrhd úiska u WÑ; mßÈ ilia lr .;hq;=h'
41
ta ta jdr i|yd bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh ixúOdkh lr .; hq;=
wkq m s < s f j< ^ks m q K ;d uÜgï wkq j &
bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï wdOdrl
bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh
jdrh ixúOdkh lr.; hq;= 1 jk we.hSï 2 jk we.hSï 3 jk we.hSï
ksmqK;d uÜgïj,
wkqm<s f
s j< wjia:dj wjia:dj wjia:dj
is i q Wmfoia (-
• m%Yak yd mss<s;=re fmd; ilia lrk wdldrh
ms<sn| .=rejrhdf.ka Wmfoia ,nd .kak'
• úIh lreKq ,nd .ekSug fhda.H jHdlrK
fmd;a mßYs,kh lrkak'
• ks¾Kdhl uekúka f;areï f.k Wiia
uÜgñka ;u ks¾udKh ilia lrkak'
43
8' we.hSï l%uh'
,l= K q mrdih
• b;d fyd|hs 04
• fyd|hs 03
• uOHia:hs 02
• ixj¾Okh úh hq;=hs 01
44