Quy trình phát hành 1 album ca nhạc chuyên nghiệp

Dẫu biết rằng thị trường âm nhạc Việt Nam còn nhiều chông gai và thử thách. Đặc biệt, việc
tính toán kinh tế, chi phí để phát hành album vẫn luôn là một điều nan giải. Tuy nhiên, phát
hành album ca nhạc vẫn là một trong những xu hướng cần thiết để thị trường âm nhạc có thể
phát triển với một bản sắc riêng biệt hơn, ấn tượng hơn.

I. Tìm hiểu chung về phát hành album ca nhạc trên thị trường hiện nay
Những album ca nhạc được sản xuất chất lượng cao, mang đến trải nghiệm cảm xúc tinh tế
đến khán giả sẽ trở thành nguồn động lực to lớn để những bảng xếp hạng uy tín được ra đời.
Từ đó, các nghệ sĩ Việt sẽ có cơ hội cạnh tranh khách quan hơn dựa trên những con số chính
xác thay vì một nền tảng phát nhạc “vàng thau lẫn lộn”.
Thị trường âm nhạc Việt Nam đang trong giai đoạn có những sự thay đổi mạnh mẽ với nhiều
xu hướng, phong cách mới. Việc phát hành một sản phẩm âm nhạc đơn lẻ như đĩa đơn hay
MV giờ đây chưa đủ để làm nên chân dung âm nhạc của một nghệ sĩ.
Nhiều người đã bắt đầu tập trung vào việc sản xuất các Extended play (viết tắt là EP, hay còn
gọi là đĩa mở rộng) hay album hoàn chỉnh, như một "tuyên ngôn âm nhạc" cho những giai
đoạn cụ thể trên con đường nghệ thuật của mình.
"Tại thời điểm Internet phát triển như hiện nay, mọi thứ đều diễn ra rất nhanh nên tuổi đời của
một ca khúc ngắn hơn xưa rất nhiều. Nghệ sĩ vừa phải tận dụng hết mọi khả năng của bản
thân, nắm bắt xu hướng của thị trường nhưng vẫn phải mang đến một chút khác biệt mà ngoài
kia chưa ai làm được, cộng thêm nội dung truyền thông để kích cầu khán giả tìm nghe album.
Dung hoà hết những yếu tố này mới có thể làm nên một album thành công" - Phóng viên Vũ
Lê Quốc chia sẻ.
Trước tiên, để phát hành một album ca nhạc chuyên nghiệp, bạn cần xác định được kênh
phát hành của nó. Bạn sẽ phát hành trên kênh CD hay phát hành online? Đặc biệt là hiểu rõ
về quy trình của nó trước khi thực hiện.
II. Phân loại các loại album nhạc số được phát hành hiện nay
Single - Đĩa đơn: thường là một bản thu gồm 1-2 bài, có thể có thêm các bản mix hoặc nhạc
nền, acapella (chỉ lời) của bài single

EP (Extended Play): Dài hơn đĩa đơn một chút, gồm khỏng 4 bài, độ dài khoảng 25 phút, ngắn
hơn LP

LP (Long play): đủ tiêu chuẩn là một full album, gồm ít nhất 10 bài, kéo dài ít nhất 40 phút

Album: Một LP được xuất bản ra công chúng, được bán và có thể ước tính doanh thu. Ngày
nay, gần như tất cả album được tạo ra bởi nghệ sĩ nhưng bị kiểm soát bởi hãng đĩa trên mọi
khía cạnh

Mixtape: thường được xuất bản miễn phí để quảng bá tên tuổi bởi các nghệ sĩ underground.
Nghệ sĩ tự quyết định độ dài ngắn và các yếu tổ khác.

III. Quy trình phát hành album ca nhạc

1. Vấn đề tác quyền ca khúc/ album
Nếu toàn bộ ca khúc trong album đó là do bạn tự sáng tác thì bạn đã tiết kiệm kha khá một
khoản chi phí, không phải mua chi phí từ nhạc sĩ. Dù vậy, bạn cũng cần đăng ký tác quyền
cho “đứa con tinh thần” của mình. Đây là thủ tục cần thiết để ghi nhận quyền sở hữu hợp
pháp của chủ sở hữu bài hát. Một lưu ý khi đến cơ quan chứng nhận quyền tác giả để đăng
ký các ca khúc trong album, bạn cần chuẩn bị đầy đủ:
- Chứng minh nhân dân/ Căn cước công dân (1 bản gốc và 2 bản sao)
- Văn bản ca khúc (2 bản)
- Lệ phí cho một tác phẩm: 120.000đ/tác phẩm
- Nội dung ca khúc: Bao gồm hoàn cảnh sáng tác, chủ đề, thông điệp trong mẫu đơn
mà cơ quan chứng nhận quyền đưa cho bạn. Tiếp đến, họ cũng sẽ kiểm duyệt nội
dung của ca khúc có ảnh hưởng đến văn hóa, dân tộc, tôn giáo, thuần phong mỹ tục
hay không.
- Giấy cam đoan đăng ký bản quyền âm nhạc (Tác giả cam đoan về nội dung tác phẩm
do mình tự sáng tác);
- Tuyên bố tác giả và chủ sở hữu tác phẩm âm nhạc (Tác giả đồng thời là chủ sở hữu
tuyên bố quyền của mình đối với tác phẩm);
- Quyết định giao việc (Chủ sở hữu giao việc cho nhân viên công ty mình thực hiện
công việc sáng tác tác phẩm âm nhạc;
- Hợp đồng chuyển nhượng bản quyền âm nhạc (Trong trường hợp chủ sở hữu thuê,
mua bài hát từ tác giả)
- 2 Bản in bài hát được thể hiện theo quy định
Các bước chuẩn bị trên và giấy tờ rõ ràng cũng được thực hiện tương tự đối với ca
khúc/album được mua từ nhạc sĩ.
Trong trường hợp có nhạc sĩ riêng sáng tác ca khúc cho bạn, bạn cần có một thỏa thuận hợp
đồng độc quyền hay tác quyền sử dụng ca khúc. Cả hai cần thỏa thuận rõ thời gian sử dụng
tác quyền hay độc quyền và tỉ lệ phần trăm lợi nhuận từ các lợi ích sau khi phát hành để tránh
những kiện cáo sau này. Hợp đồng có thể được ký trực tiếp với tác giả hoặc qua Trung tâm
bảo vệ Quyền tác giả âm nhạc Việt Nam - nơi được tác giả ủy quyền các vấn đề mua bán sử
dụng tác quyền ca khúc và các sản phẩm trí tuệ.
- Đối với tác quyền, ca khúc/album bạn mua sẽ được nhạc sĩ bán cho nhiều bên khác
sử dụng
- Đối với độc quyền, ca khúc/album bạn mua chỉ có bạn được quyền sử dụng. Nhạc sĩ
không được phép bán cho bên nào khác và mọi thứ phải được thể hiện trên văn bản.

2. Hòa âm phối khí ca khúc

Sau khi đã hoàn thiện phần sáng tác ca khúc, để bước vào giai đoạn thu âm, bạn phải có
nhạc nền, gọi là bản phối khí (instrumentals). Đây là bước quan trọng quyết định một ca khúc
hay và thu hút người nghe. Một bản instrumentals được thực hiện với 2 hình thức: hòa phối
bằng nhạc cụ có sẵn hoặc hòa phối trên phần mềm máy tính (sequencers). Quá trình hòa
phối khí âm nhạc hiện nay chủ yếu được làm theo hình thức hòa phối trên phần mềm máy
tính để dễ dàng chỉnh sửa.
Việc hòa âm phối khí cho ca khúc cũng giống như việc tô màu cho một bức tranh. Nếu một
bức tranh chỉ có nét mà không được phủ những lớp màu lên, nó thường sẽ không bao giờ
được đánh giá cao, so với một bức tranh khác. Cũng giống như giai điệu của một bài hát phải
được thể hiện trên nền hòa âm của ca khúc đó thì mới có thể truyền tải hết những thông điệp,
cảm xúc và lời nhắn nhủ của người nhạc sĩ đến với khán giả.
Vì thế việc hòa âm phối khí cho một ca khúc là một công việc không thể thiếu trong khâu sản
xuất ra một bài hát. Đó là lý do người nhạc sĩ hòa âm luôn được coi trọng trong việc sản xuất
ra một bài hát, bên cạnh nhạc sĩ sáng tác và ca sĩ thể hiện bài hát đó.

3. Thu âm, mix & mastering

Đây là 3 công đoạn chính của một phòng thu để cho ra một sản phẩm âm nhạc. Thông thường,
mỗi ca khúc trong quá trình thu âm phải trải qua nhiều giai đoạn xử lý khác nhau từ thu âm
(giọng hát ca sĩ, giọng bè, nhạc cụ,…), biên tập, mixing (xử lý và trộn các tín hiệu, thêm hiệu
ứng EFX cần thiết như Chorus, Reverb, Delay,…) và công đoạn cuối cùng là mastering (đồng
bộ và chuẩn hóa ca khúc, EQ, Compression – Expansion, Saturation, Stereo Enhancement
và Limiting).
Xuyên suốt quá trình thu âm và xử lý một ca khúc hoặc trọn bộ album, quá trình mixing &
mastering thường được thực hiện cuối cùng. Công đoạn quan trọng này thường do kỹ thuật
viên chuyên môn đảm nhiệm tại các phòng thu âm chuyên nghiệp, trước khi bản mastering
đó được giao cho Producer hoặc đội ngũ phát hành ca khúc.

4. Thiết kế bìa đĩa, album ảnh, nhãn đĩa

Bên cạnh phần nghe, phần nhìn cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chạy truyền
thông, tung ra album để thu hút người nghe click vào nghe nhạc. Bạn hãy dựa trên ý tưởng
album để đưa ra các ý tưởng về hình ảnh phù hợp. Từ đó, mang lại lợi thế đáng kể cho quá
trình truyền thông album của bạn.
5. Xin giấy phép phát hành
5.1. Phát hành album offline
Cũng giống như phim ảnh, bất kì một tác phẩm nghệ thuật được trình chiếu hoặc phát hành
rộng rãi cho công chúng đều phải được kiểm duyệt về mặt nội dung, rà soát những nội dung
trong phim có những yếu tố nào trái với thuần phong mỹ tục hay văn hóa dân tộc không. Khi
bạn xin giấy phép phát hành, bạn cũng sẽ được bán tem phát hành.
Sau quá trình in đĩa, bạn sẽ chính thức sở hữu chiếc album ca nhạc cho riêng mình. Bạn có
thể mang CD của mình đến những trung tâm băng đĩa để ký gửi hoặc bạn có thể lựa chọn
các công ty phát hành CD để họ phát hành trên các kênh phân phối có sẵn của họ. Có thể kể
đến trung tâm xuất bản và phân phối băng đĩa nhạc uy tín từ (CD, vinyl đến băng cassette)
trên cả nền tảng vật lý và kỹ thuật số trên toàn toàn quốc như Hãng đĩa Thời Đại (Times
Records).
Hay không thể không kể đến Phương Nam Phim - một trong những thương hiệu sản xuất
phát hành băng đĩa nhạc vẫn còn hoạt động mạnh mẽ tuy trào lưu MV, các nền tảng nghe
nhạc kỹ thuật số dường như đã phủ sóng Internet.
Phương Nam Phim luôn là đơn vị đầu tư mạnh mẽ để có những sản phẩm “đẳng cấp”, như
mua bản quyền và phát hành nhiều CD của ca sĩ, từ diva cho đến các sao như Mỹ Tâm,
Quang Dũng, Đức Tuấn, Hồ Quỳnh Hương, Phương Thanh với nhiều thể loại âm nhạc: nhạc
trẻ, nhạc mang âm hưởng dân ca, nhạc “tiền chiến”, nhạc hòa tấu. Nhiều năm qua, Phương
Nam Phim cũng ghi dấu ấn của mình với nhiều album nhạc Xuân được nhiều người yêu thích.
Tuy vậy, tình trạng in sao băng đĩa lậu cũng là nỗi lo của các nghệ sĩ. Đã từng có tình trạng,
album vừa phát hành hôm trước, hôm sau đã được rao bán trên lan trên đường phố gây thiệt
hại rất lớn cho nghệ sĩ.

5.2. Phát hành album online trên các nền tảng kỹ thuật số
Hiện nay, pháp luật Việt Nam mới dừng lại ở việc phát hành bài hát thông qua những album,
bản ghi âm vật lý (offline) cần phải xin phép.
Trên phương diện phát hành online, việc xin phép chưa được đề cập vì vậy những nghệ sĩ
đang quen thuộc khi phát hành trên nền tảng số như youtube, soundcloud, spotify… sẽ không
cần thực hiện thủ tục này. Nhiều ca sĩ nổi tiếng ở Vpop liên tục đầu tư ra mắt những EP,
album chất lượng. Trong đó có nhiều bản hit được giới trẻ yêu thích, thu hút lượt streaming
cao trên các nền tảng nghe nhạc. Phát hành sản phẩm âm nhạc online không chỉ thuận tiện,
sức mạnh công nghệ số giúp nghệ sĩ tiếp cận khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ một cách
nhanh chóng mà việc đầu tư các ca khúc, MV cũng đơn giản hơn so với phát hành album.
Đầu tư một MV để đưa lên mạng internet ít tốn kém về tiền bạc và công sức hơn so với sản
xuất một album. Một album có đến hàng chục ca khúc, MV, cần đến sự đầu tư tỉ mỉ, cẩn trọng
hơn. Bên cạnh đó, các ca khúc trong album phải có sự kết nối để tạo nên thể thống nhất, logic
với nhau.
Tất nhiên, phát hành ca khúc, MV online cũng có những hạn chế nhất định. Chính sự dễ dàng
và thuận tiện trong việc đăng tải các sản phẩm trên mạng internet, chưa siết chặt những quy
định về thủ tục rườm rà nên ca khúc, MV được đưa lên mạng ngày càng đa dạng. Hàng tá
album tung ra thị trường, nhiều ca sĩ mới xuất hiện nhưng thiếu mất sự đầu tư một cách
nghiêm túc. Điều này vô tình hình thành một bộ phận ca sĩ online, ca sĩ ảo, đánh mất những
giá trị cao đẹp của nền âm nhạc Việt Nam. "Vàng thau lẫn lộn", cả sản phẩm hay và dở đều
được đưa lên mạng. Và điều đáng bàn luận là, nhiều khi những sản phẩm âm nhạc kém chất
lượng, được PR bằng chiêu trò lại có sức hút hơn so với những sản phẩm được đầu tư
nghiêm túc.
Việc cho ra đời “đứa con tinh thần” của mình tuy không quá khó khăn nhưng cũng đòi hỏi rất
nhiều trong đầu tư chi phí, tinh thần, sức lực. Nguyễn Đức Music hy vọng những thông tin
trên sẽ giúp các bạn hiểu thêm về quy trình phát hành album ca nhạc cho riêng mình trên đa
nền tảng.