ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΟΣΤΑΚΗΣ, «Στο παιδί μου», σελ. 222

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Δομή: Το ποίημα είναι ολιγόστιχο και αποτελεί ένα αδιαίρετο όλον.
Για λόγους ανάλυσης και μόνον μπορούμε να το χωρίσουμε σε τρία μέρη: (α) στίχοι 1-4,
(β) στίχοι 5-8 και (γ) στίχος 9.

Γλώσσα: απλή, λιτή, άμεσα κατανοητή, εντελώς αδιακόσμητη / αντιποιητικός λόγος.

Ο τίτλος του ποιήματος είναι αλληγορικός. Το ποίημα αποτελεί μια πολιτική

αλληγορία. Εκφράζει μια συγκεκριμένη πολιτική και ποιητική ηθική. Ο ποιητής προτιμά να
λέει ή να αποκαθιστά την αλήθεια, την κυριολεκτική δηλαδή αναφορά σε πρόσωπα και
πράγματα, είτε αυτή είναι πολιτική είτε ηθική. Αγωνιστικός και περισσότερο κοντά στην
ιδέα της στρατευμένης ποίησης, ο Αναγνωστάκης πιστεύει στη ρεαλιστική άποψη της
τέχνης – «καθρέφτη» της ζωής και της πραγματικότητας. 

Ο ποιητής λειτουργεί όπως ένας πατέρας: γίνεται ένα πολιτικός, ηθικός και

πνευματικός καθοδηγητής, που γαλουχεί υπεύθυνα και συνειδητά το κοινό του (τα
παιδιά), το προστατεύει από το ψέμα, φωτίζει με την τέχνη του την «πλαστογραφημένη
ζωή».
Παιδί: οι νέοι, αναγνωστικό κοινό, ώριμοι, κατά την εκτίμηση του ποιητή, αποδέκτες
της ποίησής του.

Ο ποιητής αξιοποιεί τα παρακάτω παραμυθικά μοτίβα: 

  Δράκους, υπερφυσικά στοιχεία εκφραστές του κακού, της σκληρότητας, της
απανθρωπιάς
  Το πιστό σκυλί, ο Άργος, του Ομηρικού Οδυσσέα, σύμβολο εμπιστοσύνης
  Την Πεντάμορφη, προσωποποίηση της ψυχικής ευγένειας και καλοσύνης σε
αντιπαράθεση με την ασχήμια (το Τέρας)
  Τον άγριο λύκο στο παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας, σύμβολο της δολιότητας και
της εξαπάτησης, που τιμωρείται στο τέλος 
Όλα αυτά συμβολίζουν την απόκρυψη και παραποίηση της αλήθειας, την
ωραιοποίηση της πραγματικότητας, την παραχάραξη της ιστορίας από τις κάθε λογής
εξουσίες, που επιχειρούν με την κατάλληλη κάθε φορά προπαγάνδα να χειραγωγήσουν
τους λαούς, άλλοτε εφησυχάζοντάς τους, και άλλοτε επισείοντας ανύπαρκτους κινδύνους
για να εμφανιστούν ως σωτήρες.

Το «Μα…» στον 4ο στίχο δημιουργεί μια έντονη αντίθεση με τα προηγούμενα και

κατέχει σημαντική θέση στην κατανόηση του νοήματος. Το ίδιο σημαντικό και είναι το
«Τώρα...» στον 5ο στίχο, αφού με αυτό περνάμε στο ποιητικό παρών, όπου προβάλλεται η
εικόνα του ποιητή.

Η λειτουργία των προσώπων είναι χαρακτηριστική στο ποίημα:

 γ΄πληθυντικό (του μιλούσανε): Οι κάθε λογής εξουσίες, το δικτατορικό καθεστώς, η
αριστερή κομματική διανόηση που αυστηρά πειθαρχημένη στην επίσημη γραμμή,
υποκύπτει σε σκοπιμότητες, αποσιωπά, παραχαράσσει, πλαστογραφεί την ιστορία.  
 α΄  ενικό (κάθομαι, του μιλώ, λέω, του δείχνω, του μαθαίνω, του τραγουδώ): Τα έξι
πρωτοπρόσωπα ρήματα, όλα σε χρόνο ενεστώτα που τονίζει τη διάρκεια, υπογραμμίζουν
το ρόλο και την ευθύνη του ποιητή απέναντι στο κοινό του. [ «Κάθομαι και μιλώ»=
συνειδητή επιλέγω μια υπεύθυνη διαδικασία / «λέω…»=ονοματίζω τα πράγματα με το
αληθινό τους όνομα / «του δείχνω»= προβάλλω και εμπεδώνω την αλήθεια / «του
μαθαίνω»= του γνωρίζω τα ονόματα των αγωνιστών για την προκοπή του κόσμου / «του
τραγουδώ»= εξυμνώ αυτούς που χάθηκαν γι’ αυτό που πίστευαν. Προβάλλω την ηρωική
διάσταση της ζωής του.] Ο ποιητής, ο καλλιτέχνης, ο πνευματικός άνθρωπος οφείλει να
αποκαταστήσει αλήθειες, να καταγγείλει ενόχους, να τιμήσει τη μνήμη νεκρών και ηρώων.
Ο ποιητής προβάλλει το ρόλο του, το χρέος και την ευθύνη της Τέχνης απέναντι στον
κόσμο και στη ζωή.
 α΄πληθυντικό (να λέμε): Η μετάβαση από το α΄ενικό στο α΄πληθυντικό πρόσωπο
σηματοδοτεί τη μετάβαση από την ατομική στη συλλογική - καθολική ευθύνη. Οι ποιητές
και γενικότερα οι πολιτικοί και πνευματικοί άνθρωποι ενός τόπου έχουν χρέος να πουν την
αλήθεια συμβάλλοντας στη σωστή διαπαιδαγώγηση των νέων. Έτσι το ποίημα ανάγεται
από το στενό προσωπικό επίπεδο στην καθολικότητα(=αναφορά στο σύνολο) της
ποιητικής αλληγορίας.

Η λειτουργία των χρόνων είναι επίσης χαρακτηριστική στο ποίημα.

Στο πρώτο μέρος τα ρήματα είναι σε παρελθοντικό χρόνο (δεν άρεσαν, του
μιλούσαν)
και αναφέρονται σ’ αυτούς που παραποιούν την πραγματικότητα, την εξωραΐζουν και
προσπαθούν να την παραχαράξουν και να συσκοτίσουν την αλήθεια.

Στο δεύτερο μέρος τα ρήματα είναι σε παροντικό χρόνο (κάθομαι, μιλώ, λέω,
δείχνω, μαθαίνω, τραγουδώ) και αναφέρονται στον ποιητή και στον τρόπο που λειτουργεί
προς το παιδί, το κοινό του δηλαδή.

Στο τρίτο μέρος τα ρήματα είναι επίσης σε παροντικό χρόνο (φτάνει, πρέπει) και
αναφέρονται όχι μόνο στον ποιητή, αλλά και σε όλους τους πνευματικούς, υπεύθυνους
ανθρώπους και στην στάση τους απέναντι στο κοινό τους.

Γενικά, το ποίημα εκφράζει τη σχέση της Ποίησης (ως ιδέα και δημιουργία) και
των
Ποιητών (ως δημιουργών) με το κοινό τους, σύμφωνα με την άποψη του ποιητή. Για τον
Μανόλη Αναγνωστάκη σ΄ αυτή τη σχέση κυριαρχεί ένα Δέον=Πρέπει.