Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá

Chöông 9
ÑIEÀU CHEÁ VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ SOÁ

Tín hieäu soá nhò phaân baêng goác laøm bieán ñoåi moät trong caùc thoâng soá soùng cao taàn
(bieân ñoä, hoaëc taàn soá, hoaëc pha) - ta coù ñieàu cheá soá (ASK, FSK, PSK, QAM). Ñieàu cheá
xung, PCM, ñeà caäp trong taøi lieäu khaùc.
ASK - Amplitude shift keying
FSK - Frequanecy shift keying
PSK - Phase shift keying
QAM - Quadrature amplitude modulation.
ASK : Ñeà caäp ôû muïc AM.

9.1. FSK VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ FSK

Taïo FSK
Binary input Analog FSK output
FSK modulator
(VCO)

Hình 9.1
FSK - tröôøng hôïp rieâng cuûa FM. Tín hieäu FSK coù daïng:
 ∆ω  
v( t ) = Vc cos  ωc ± t
 2  

ωc - Taàn soá soùng mang trung taâm.

∆ωc
- Ñoä di taàn, tyû leä vôùi bieân ñoä vaø cöïc tính tín hieäu nhò phaân ngoõ vaøo. Ví duï bit
2
∆ωc ∆ωc
1 laø +1V, bit 0 laø - 1V, taïo neân ñoä di taàn töông öùng + vaø − .
2 2
Toác ñoä dòch taàn soùng mang baèng toác ñoä bit vaøo (bps)
fM (taàn soá fMark) öùng vôùi logic 1 nhoû hôn fS (fSpace) öùng vôùi logic 0;
Toác ñoä thay ñoåi taàn soá ra goïi laø baud. Trong FSK taàn soá bit vaøo baèng toác ñoä baud
ra.
1 0 1 0 1 0 1 0
Binary input (bps)

Analog output (baud)

fm fs fm fs

Hình 9.2

Maïch ñieän töû 3 - 179

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
fS − fM
2 f −f
FSK - moät daïng FM, chæ soá ñieàu cheá m FSK = = S M
fb fb
2
fS − fM
- toác ñoä di taàn
fb

fb - toác ñoä bit vaøo

fb/2 - taàn soá cô baûn tín hieäu nhò phaân vaøo
Thoâng thöôøng mFSK < 1, ta coù NBFM.
Ví duï: fb = 20 MbPS; fS = 80 MHz; fM = 60 MHz; fc = 70 KHz
Tính baêng thoâng Nyquist toái thieåu (baêng thoâng IF toái thieåu)
fS − fM 80 − 60
m FSK = = = 1; fb = 10MHz
fb 20 2
BIF = 60MHz
FSK moät daïng NBFM coù 0,5 ≤ mFSK ≤ 1.
Phoå ví duï treân coù daïng:
.77Vc

.44Vc
.11Vc
.02Vc

40 50 60 70 80 90 100 fMHz

BIF = 60MHz

Hình 9.3

Giaûi ñieàu cheá FSK

Analog FSK in Vo Binary data out
PD LPF >

VCO

Hình 9.4
Taùch soùng FSK duøng PLL töông töï. Taùch soùng FM duøng PLL. Taàn soá vaøo laø f S vaø
fM töông öùng vôùi ñieän aùp ra Vo möùc logic 1 vaø 0.
fM - Taàn soá dao ñoäng töï do cuûa PLL naèm giöõa f S vaø fM. Chaát löôïng thoâng tin duøng
FSK keùm hôn PSK, QAM, duøng trong ñieàu cheá soá toác ñoä thaáp nhö MODEM.
MSK (Minimum shift keying FSK) - moät daïng FSK coù pha lieân tuïc (CPFSK -
Continuous phase FSK). Taàn soá fS vaø fM ñoàng boä vôùi tín hieäu naøo sao cho pha lieân tuïc
f
baèng caùch choïn fM vaø fS baèng (2n+1) b , töùc laø fM vaø fS baèng boäi soá leû taàn soá cô baûn.
2

180- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Neáu pha ñoät bieán, boä giaûi_ñieàu cheá seõ khoâng nhaän daïng ñöôïc ñoä dòch taàn sau, sai
S
xaûy ra, MSK coù BER toát hôn so vôùi FSK vôùi cuøng tyû soá . Nhöôïc ñieåm MSK - caàn ñoàng
N
boä, do ñoù maïch phöùc taïp hôn, möùc hôn.
fb f
Ví duï: fb = 1 KbPS; = 0,5 KbPS; choïn fM = 3 b = 1500 Hz.
2 2
fb
fb = 5 = 2500 Hz.
2

9.2. PSK VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ PSK

PSK - moät daïng ñieàu cheá pha PM - Coù moät soá kieåu ñieàu cheá pha.
1) BPSK (binary phase shift keying - coøn goïi laø ñieàu cheá 2 pha).
Neáu logic 1 öùng vôùi 1 pha soùng mang cao taàn, logic 0 töông öùng vôùi ñaûo pha cuûa
möùc logic 1. Do ñoù BPSK coøn goïi laø phase reversal keying (PRK). BPSK laø moät daïng ñieàu
cheá trieät soùng mang.
Taïo BPSK
Binary data in Analog PSK output
Balanced
BPF
mod

fc

1
+V
+ + + + 0 t
fc 4 Output -V

3 BPSK
- - - -
t
2

0 π 0 π 0 radian
+V
(-V)
Hình 9.5
Khi tín hieäu soá ôû möùc logic 1 (+V), D 1,2 daãn, D3,4 taét, ngoû ra cuøng pha vôùi soùng
mang ngoû vaøo. Khi tín hieäu soá möùc logic 0 (- V) D 1,2 taét, D3,4 daãn, ngoû ra coù pha ngöôïc vôùi
pha tín hieäu soùng mang ta coù ñieàu cheá BPSK.
Maïch ñieàu cheá caân baèng treân coù toác ñoä thay ñoåi pha ngoû ra baèng toác ñoä bit vaøo.
Baêng thoâng tín hieäu ngoû ra lôùn nhaát khi chuoãi bit vaøo thay ñoåi möùc logic 0 vaø 1 tuaàn töï,
f
taàn soá cô baûn cuûa chuoãi ñoù fa = b . Baêng thoâng cao taàn toái thieåu B = 2fa = fb.
2
fb
Phoå BPSK goàm 2 bieân, trieät soùng mang. Moãi bieân coù ñoä roäng phoå laø . Vaäy baêng
2
thoâng toái thieåu BPSK trong tröôøng hôïp xaáu nhaát baèng f b.

Maïch ñieän töû 3 - 181

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Ví duï: Ñieàu cheá BPSK coù fc = 70 MHz; fb = 10 MbPS; xaùc ñònh taàn soá thaáp nhaát vaø
cao nhaát, baêng thoâng BPSK.
Giaûi:
Ta coù tín hieäu BPSK ngoû ra = sin ωat . sin ωct = sin 2π(5MHz)t . sin 2π(20MHz)t

1 
= cos 2π(70MHz − 5MHz)t − cos 2π(70MHz + 5MHz)t 
2      bieân döôù
             
 i bieân treân 
Taàn soá thaáp nhaát BPSK = 70 - 5 = 65 MHz
Taàn soá cao nhaát BPSK = 70 + 5 = 75 MHz.
Phoå BPSK
B = 10MHz

65MHz 70MHz 75MHz

Baêng thoâng BPSK toái thieåu B = 75 - 65 = 10 MHz = fb.

Baûng söï thaät BPSK: cosω ct (+90o)

sinω ct sinω ct
Binary input Pha ngoõ ra (180o) (0o)
Logic 0 180o
Logic 0 Logic 1
Logic 1 0o

-cosω ct (-90o)
Giaûi ñieàu cheá BPSK.
Binary data output
BPSK input ± sin ωc t
Balanced
LPF
modulator

sinωct

Phuïc hoài soùng

mang nhaát quaùn

Hình 9.6
Tín hieäu BPSK ngoû vaøo daïng ± sinωct. Soùng mang phuïc hoài sinωct. Giaû söû tín hieäu
BPSK vaøo + sinωct (logic 1), ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng baèng (sinωct). (sinωct) = sin2ωct
1 1
= − cos 2ωc t . Thaønh phaàn taàn soá cao 2ωc - bò loaïi khoûi LPP, chæ coøn thaønh phaàn 1 chieàu
2 2
1
Vdc töông öùng möùc logic 1.
2
1
Töông töï neáu ngoû vaøo laø - sinωct (logic 0); ngoû ra LPF laø - Vdc laø möùc (logic 0).
2
2) M-ary Encoding:

182- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
M-ary laø thuaät ngöõ coù ñöôïc töø chöõ “binary”. M coù nghóa laø soá bit bieåu dieãn soá traïng
thaùi coù theå. Ví duï BPSK, FSK coù hai traïng thaùi ngoû ra töông öùng vôùi möùc logic 1 vaø 0 ngoû
vaøo, do ñoù M-ary cuûa heä thoáng laø M = 2. Trong ñieàu cheá soá thöôøng duøng öu theá cuûa maõ
hoùa cao hôn nhò phaân (binary). Ví duï maãu ñieàu cheá PSK coù 4 traïng thaùi pha ngoû ra (M = 4)
hoaëc 8 traïng thaùi pha (M = 8).
Goïi N laø soá bit. M - soá traïng thaùi ngoû ra cuûa N bit vaøo, ta coù coâng thöùc:
N = log2 M.
Ví duï: 2 bit ñeán ngoû vaøo boä ñieàu cheá 2 = log 2 M ⇒ M = 4 töùc laø vôùi 2 bit, coù theå coù
4 traïng thaùi ngoû ra. Töông töï N = 3 coù M = 23 = 8.
3) DPSK
Taïo DPSK
Data input Bal mod
XNOR
DPSK output
X

1 bit sinωct
delay

Hình 9.7.
DPSK (Differential PSK) - moät daïng BPSK, trong ñoù döõ lieäu nhò phaân ngoû vaøo
ñieàu cheá caân baèng chöùa ñöïng söï khaùc nhau giöõa hai tín hieäu lieân tieáp. Baûn thaân tín hieäu
DPSK laø soùng mang pha chuaån. Giaûi ñieàu cheá DPSK khoâng caàn phuïc hoài soùng mang.

Input Xnor Output Xnor

1 0 0
0 1 0
1 1 1
0 0 1

Binary date input

XNOR output

Pha DPSK 0o 180o 180o 0o 180o 0o 180o 180o

Boä ñieàu cheá caân baèng töông töï ôû BPSK. Khi ngoû vaøo cuûa noù ôû möùc logic 1 taïo neân
tín hieäu sinωct ngoû ra, khi ngoû vaøo ôû logic 0 taïo neân ngoû ra tín hieäu - sinωct.

Giaûi ñieàu cheá DPSK

Maïch ñieän töû 3 - 183

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Bal mod
DPSK input
X LPF Shapor

1 bit delay

Hình 9.8.
Tín hieäu ngoû ra boä treã 1 bit so saùnh vôùi tín hieäu ñeán sau ôû boä ñieàu cheá caân baèng
(ÑCCB).
Ngoû ra ÑCCB:
1 1
(+ sinωct).(+ sinωct) = + − cos 2ωc t
2 2
1 1
(- sinωct).(- sinωct) = + − cos 2ωc t
2 2
1 1
(- sinωct).(+ sinωct) = − + cos 2ωc t
2 2
1 1
(+ sinωct).(- sinωct) = − + cos 2ωc t
2 2
1 1
Sau LPF, möùc + öùng vôùi logic 1; möùc - öùng vôùi logic 0.
2 2
Neáu coù söï sai pha chuaån thì chæ coù 1 bit bò sai.
Öu ñieåm DPSK: Thöïc hieän ñôn giaûn, khoâng caàn phuïc hoài soùng mang.
S
Nhöôïc ñieåm DPSK: Ñeå coù sai soá nhö BPSK, yeâu caàu ngoû vaøo giaûi ñieàu cheá DPSK lôùn
N
hôn so vôùi BPSK töø 1 ñeán 3 dB.
Toác ñoä truyeàn DPSK vaø BPSK bò giôùi haïn trong baêng thoâng cho tröôùc. Ñieàu cheá soá
duøng trong vi ba, thoâng tin veä tinh, thoâng tin di doäng, MODEM, truyeàn hình soá phaùt thanh
soá, v.v …

9.3. QPSK VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ QPSK.

QPSK (Quarature PSK) coù 4 möùc pha ngoû ra (M = 4) cuûa 1 soùng mang öùng vôùi 2 bit
ngoû vaøo. Hai bit naøy coù 4 traïng thaùi 00, 01, 10, 11 (coøn goïi laø dibits) töông öùng 4 traïng thaùi
pha ngoù ra.

Taïo QPSK

184- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
I channel fb/2
Balanced ± sin ωc t
Logic 1 = +1V mod
Binary input data fb Logic 0 = -1V
Osc sinωct
sinωct QPSK output
Input I
+ BPF
Buffer Q
90o
cosωct
Logic 1 = +1V
:2 Logic 0 = -1V Balanced
Bit clock ± cos ωc t
mod
Q channel fb/2

Hình 9.9.
Chuoãi bit ngoû vaøo ñöôïc taùch thaønh 2 chuoãi bit song song. Neáu 1 bit vaøo keânh I, bit
khaùc naøo keânh Q, caùc bit keânh I ñöôïc ñieàu cheá cuøng pha vôùi dao doäng noäi (I nghóa laø Im
phase). Caùc bit keânh Q ñieàu cheá bôûi soùng mang dòch pha 90 o so vôùi dao ñoäng noäi (Q nghóa
laø Quarature).
QPSK goàm 2 BPSK maéc toå hôïp song song. Hai traïng thaùi pha ngoû ra boä ñieàu cheá
caân baèng I (+ sinωct) vaø 2 traïng thaùi pha ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng Q (± cosωct) ñeán boä
coäng tuyeán tính, taïo neân 4 toå hôïp pha ngoû ra töông öùng vôùi caùc traïng thaùi (+ sinωct +
cosωct), (+ sinωct - cosωct), (- sinωct + cosωct), (- sinωct - cosωct). Caùc pha ñoù dòch pha 90o
Baûng chaân lyù QPSK vaø giaûn ñoà pha QPSK
Binary input QPSK output phase
Q I
0 0 - 135o
0 1 - 45o
1 0 +135o
1 1 + 45o
cosωct
Q I Q I
sinωct - cosωct sinωct + cosωct
1 0 1 1
sinωct + 135o sinωct + 45o

-sinωct sinωct
(0o)

Q I Q I
-cosωct - sinωct cosωct - sinωct
0 0 -cosωct 0 1
sinωct - 135o sinωct - 45o

Ví duï: Chöùng minh baûng chaân lyù treân cuûa QPSK.

Giaûi: Giaû söû Q = 0; I = 0 ta coù ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng I = (-1)(sin ωct) = -
sinωct.
Ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng Q = (-1) cos(ωct) = - 1 cosωct.
Ngoû ra boä coäng tuyeán tính = - 1 cosωct - 1 sinωct = 1,414 sinωct - 135o.

Maïch ñieän töû 3 - 185

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Töông töï vôùi caùc caëp bit 01, 10, 11 coù caùc traïng thaùi pha töông öùng. Töø giaûn ñoà pha
QPSK, ta thaáy 4 traïng thaùi pha ngoû ra QPSK coù cuøng bieân ñoä. Tín hieäu nhò phaân ngoû vaøo
ñöôïc maõ hoùa (ñieàu cheá) hoaøn toaøn baèng pha soùng mang cao taàn. Ñaây laø söï phaân bieät quan
troïng giöõa PSK vaø QAM (trình baøy ôû phaàn sau).
Pha cuûa QPSK coù daïng:
Dibit Q I Q I Q I Q I
1 0 0 1 1 1 0 0

QPSK
output
phase t

+135o -45o +45o -135o

Baêng thoâng QPSK

Trong QPSK, tín hieäu nhò phaân ngoû vaøo ñöôïc taùch ra laøm hai keânh song song I vaø Q
vôùi toác ñoä nhö nhau baèng fb/2, ñoä daøi bit I vaø Q gaáp ñoâi ñoä daøi bit vaøo, taàn soá cô baûn cuûa
f
döï lieäu keânh I vaø Q baèng b , do ñoù ñoä roäng baêng thoâng Nyquist toái thieåu laø C. Nhö vaäy
4
fb
baêng thoâng QPSK baèng (Trong khi cuûa BPSK laø fb).
2
I channel fb/2
Bal ± sin ω t
±1 mod c
sinωct
Binary input
data Q I
fb cosωct

±1 Bal
± cos ω t
Q channel fb/2 mod c

Hình 9.10
I Q I Q I Q I Q I Q
Input data fb
1 1 0 1 1 0 1 0 1 1

Keânh I fb/2

Taàn soá cô baûn

Keânh Q fb/2

Ví duï: QPSK coù fb = 10 MbPS, fc = 70 MHz; Tính baêng thoâng toái thieåu tín hieäu
QPSK, phoå QPSK.
10MbPS
Giaûi: fbQ = fbI = f b = = 5MbPS
2
2
fbQ fbI 3 MbPS
Taàn soá cô baûn keânh I vaø Q: fa = = = = 2,5 MHz
2 2 2
Tín hieäu ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng = (sin2πfat)(sin2πfct)

186- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
1 1
= cos2π (67,5 MHz)t - cos2π (72,5 MHz)t
2 2
Baêng thoâng toái thieåu QPSK = BNyq = (72,5 - 67,5)MHz = 5 MHz
Phoå ngoõ ra QPBK
B = 5MHz

67.5 70 72.5 fMHz

Giaûi ñieàu cheá QPSK

I channel
Bal dem LPF
-sinωct + cosωct
Input Binary data
QPSK Carrier out
Power sinωct
BPF recovery
splitter Q I
sinωct
-sinωct + cosωct
90o
cosωct
-sinωct + cosωct
Bal dem LPF
Q channel

Hình 9.11
Ngoõ ra boä giaûi ñieàu cheá keânh I = (sinωct) (- sinωct + cosωct)
1 1 1
I = − Vdc + cos 2ωc t + sin ωc t − 0
2 2      2    
Loaïi khoûi LPF

1
Sau LPF coøn laïi - Vdc (logic 0)
2
Töông töï, ngoû ra boä giaûi ñieàu cheá keânh
Q = (cosωct) (- sinωct + cosωct)
1 1 1
Q = + Vdc + cos 2ωc t − sin ωc t − 0
2 2      2    
Loaïi khoûi LPF

1
Sau LPF coøn laïi + Vdc (logic 1)
2

Maïch ñieän töû 3 - 187

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
9.4. 8-PSK VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ 8-PSK
8-PSK coù 8 traïng thaùi pha ngoû ra (M = 8). Ñeå maõ hoùa 8 möùc pha ngoû ra, caàn nhoùm
3 bit ngoõ vaøo goïi laø tribits (23 = 8).
I channel PAM
Ñoåi 2 thaønh 4
Bal mod
fb/3 möùc

C Ref osc sinωct

fb/3 8PSK out
sinωct
Q I C +
Input data
fb 90o

C cosωct
fb/3
Ñoåi 2 thaønh 4
Bal mod
möùc
Q channel PAM

Hình 9.12
Caùc bit keânh I vaø C tôùi boä ñoåi DAC (Digital to analog converters). Vôùi 2 bit vaøo, coù
4 möùc ñieän aùp ra (PAM - Pulse amplitude Modulation). Töông töï boä ñoåi DAC cuûa keânh Q
vaø C. Caùc möùc logic keânh I vaø Q xaùc ñònh cöïc tính ngoû ra tín hieäu töông töï.
(logic 1 = + V; logic 0 = - V). Trong khi caùc bit keânh C vaø C xaùc ñònh bieân ñoä
(logic 1 = 1,307 V; logic 0 = 0,541 V).
Nhö vaäy vôùi 2 bieân ñoä, hai cöïc tính. coù 4 traïng thaùi ngoû ra.
I C output Q C output
0 0 - 0,541V 0 1 -1,307V
0 1 -1,307V 0 0 - 0,541V
1 0 + 0,541V 1 1 +1,307V
1 1 +1,307V 1 0 + 0,541V

+1.307V

+0.541V
0V
-0.541V

-1.307V

Ví duï: Tribit ngoû vaøo Q = 0; I = 0; C = 0 (0, 0, 0). Xaùc ñònh pha ngoû ra boä ñieàu cheá
8PSK.
Giaûi: Ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng keânh
I = (- 0,541) (sinωct) = - 0,541 . sinωct
töông töï ôû keânh Q coù ngoû ra = - l,307 cosωct.
Ngoû ra boä coäng tuyeán tính = - 0,541 sinωct - 1,307 cosωct = 1,41 sinωct - 112,5o

Töông töï coù baûng söï thaät 8PSK .

188- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá

Binary input 8PSK out phase

Q I C
0 0 0 - 112,5o
0 0 1 - 157,5o
0 1 0 - 67,5o
0 1 1 - 22,5o
1 0 0 + 112,5o
1 0 1 + 157,5o
1 1 0 + 67,5o
1 1 1 + 22,5o
-0.541sinωct + 1.307cosωct +0.541sinωct + 1.307cosωct
Q I C Q I C
1 0 0 1 1 0

-1.307sinωct + 0.541cosωct +1.307sinωct + 0541cosωct

Q I C Q I C
1 0 1 1 1 1

-sinωct sinωct

-1.307sinωct -0.541cosωct +1.307sinωct - 0541cosωct

Q I C Q I C
0 0 1 0 1 1

-0.541sinωct - 1.307cosωct +0.541sinωct - 1.307cosωct

Q I C Q I C
0 0 0 0 1 0

fb f
Toác ñoä bit keânh I, Q, C nhö nhau baèng . Baêng thoâng toái thieåu 8PSK baèng b .
3 3
C I Q C I Q C I Q C I Q
Input data fb
1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0

C channel data fb/3

Taàn soá cô baûn fb/3

I channel data fb/3

Q channel data fb/

3

+1.307V
I channel PAM out +0.541V
-0.541V
-1.307V

+1.307 -0.541 +0.541 +1.307

sinωct sinωct sinωct sinωct

Hình 9.13

Maïch ñieän töû 3 - 189

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Ví duï: Cho 8PSK coù fb = 10 MbPS; fc = 70 MHz; Tính baêng thoâng 8PSK vaø so saùnh
vôùi BPSK, QPSK.
10 MbPS
Giaûi: fbC = fbQ = fbI = = 3,3 MbPS
3
fbC fbQ fbI 3,33 MbPS
- Taàn soá cô baûn moãi keânh: fa = = = = = 1,667 MHz
2 2 2 2
- Ngoû ra boä ñieàu cheá caân baèng = (sin2πfat) (sin2πfct)
1
= [cos2π (70MHz - 1,667MHz)t - cos2π (70MHz + l,667MHz)t]
2
1
= [cos2π (68,333MHz)t - cos2π (7l,667MHz)t]
2
Baêng thoâng 8PSK = 71,667 MHz - 68,333 MHz = 3,333 MHz
fb
= = 3,333 MHz
3
fb
Baêng thoâng 4PSK = = 5 MHz.
2
fb
Baêng thoâng 8PSK = = 10 MHz.
1
Giaûi ñieàu cheá 8PSK
PAM
4 möùc I
X ADC
8PSK C
Parallel to
Input Chia Phuïc hoài
sinωct serial QIC
coâng soùng mang converter output data
suaát sinωct
Q I C
90o
cosωct
C
X ADC
PAM Q
4 möùc
Hình 9.14
ADC - Analog to Digital Converter
Giaûi ñieàu cheá 8PSK - quaù trình ngöôïc laïi cuûa ñieàu cheá 8PSK.

9.5. 16PSK VAØ GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ 16PSK.

Töông töï 8PSK, moãi nhoùm 4 bit ( quadbits) cuûa tín hieäu soá ngoû vaøo boä ñieàu cheá
f
16PSK töông öùng vôùi 1 trong 16 traïng thaùi pha ngoû ra. Toác ñoä bit moãi keânh laø b cuõng
4
baèng baêng thoáng toái thieåu 16PSK.
Ñoä sai bieät traïng thaùi pha ngoû ra 22,5o.

190- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Baûng chaân lyù vaø ñoà thò pha 16PSK.

Bit code phase Bit code phase

0 0 0 0 11,25o 1 0 0 0 191,25o
0 0 0 1 33,75o 1 0 0 1 213,75o
0 0 1 0 56,25o 1 0 1 0 236,25o
0 0 1 1 78,75o 1 0 1 1 258,75o
0 1 0 0 101,25o 1 1 0 0 281,25o
0 1 0 1 123,75o 1 1 0 1 303,75o
0 1 1 0 146,25o 1 1 1 0 326,25o
0 1 1 1 168,75o 1 1 1 1 348,75o

0100 0011
0101 0010

0110 0001

0111 0000
-sinωct sinωct

1000 1111

1001 1110

1010 1101
1011 1100

9.6. QAM
Quadrature amplitude Modulation (QAM) - moät daïng ñieàu cheá soá maø döï lieäu soá
ngoû vaøo chöùa ñöïng (taûi) trong bieân ñoä vaø pha cuûa soùng mang cao taàn
1) 8QAM
8QAM - moät kyõ thuaät maõ hoùa M = 8, nhöng khaùc vôùi 8PSK. ÔÛ ñaây tín hieäu ngoû ra
cuûa boä ñieàu cheá 8QAM coù bieân ñoä khoâng phaûi laø haèng soá, coù 8 möùc pha vaø 2 möùc bieân ñoä
ngoû ra.
Taïo 8QAM:
Mod
I channel PAM
Ñoåi 2 thaønh 4
X
fb/3 möùc

8QAM
osc sinωct
fb/3 output
Q I C +
Input data
fb 90o
cosωct
fb/3
Ñoåi 2 thaønh 4
X
Q channel
möùc PAM
Mod

Hình 9.15

Maïch ñieän töû 3 - 191

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Söï khaùc bieät 8QAM so vôùi 8PSK ôû choã keânh C khoâng coù boä ñaûo ( C ). Töông töï
8PSK, döï lieäu vaøo toác ñoä fb ñöôïc taùch laøm 3 keânh Q, I, C töø moãi nhoùm 3 bits. Toác ñoä moät
f
keânh b . Caùc bit keânh I, Q xaùc ñònh cöïc tính tín hieäu PAM ngoõ ra cuûa boä DAC; coøn keânh
3
C xaùc ñònh bieân ñoä caùc bit keânh C, ñeán hai boä DAC nhö nhau, bieân ñoä PAM keânh I vaø Q
baèng nhau, cöïc tính cuûa chuùng phuï thuoäc möùc logic keânh I vaø Q.
Baûng söï thaät boä DAC keânh I vaø Q:

I/Q C output
0 0 - 0,541 V
0 1 - 1,307 V
1 0 + 0,541 V
1 1 - 1,307 V
Ví duï: Cho nhoùm 3 bit Q = 0; I = 0; C = 0 (000). Xaùc ñònh bieân ñoä vaø pha boä
8QAM.
Giaûi: Khi I = 0; C = 0; ngoõ ra DAC coù bieân ñoä - 0,541 V. Töông töï ôû keânh Q = 0; C
= 0 coù ñieän aùp ngoõ ra boä DAC laø – 0,541 V. Ngoõ ra boä ñieàu cheá keânh I = (- 0,541) sin ωct
= - 0,541 sin ωct.
Ngoõ ra boä ñieàu cheá keânh Q = - 0,541 coωct.
Ngoõ ra boä coäng tuyeán tính = - 0,541 sinωct - 0,541cosωct = 0,765sinωct - 135o.
Töông töï coù baûng söï thaät 8QAM vaø ñoà thò pha:

Binary input 8QAM 101 111

Q I C Bieân ñoä Pha (1.848V)

0 0 0 0,765 V -135o 100 110

(0.765V)
0 0 1 1,848 V -135o
0 1 0 0,765 V - 45o -sinωct sinωct
(0o)
0 1 1 1,848 V - 45o
1 0 0 0,765 V +135o 000 010
1 0 1 1,848 V +135o
1 1 0 0,765 V + 45o 001 011

1 1 1 1,848 V + 45o

Baêng thoâng 8QAM:

fb
ÔÛ 8QAM, toác ñoä bit keânh I vaø Q baèng töông töï 8PSK, do ñoù baêng thoâng toái
3
thieåu 8QAM baèng baêng thoâng 8PSK.
Giaûi ñieàu cheá 8QAM:
Töông töï giaûi ñieàu cheá 8FSK. Tuy nhieân coù söï khaùc bieät ôû choã 8QAM truyeàn 2
möùc bieân ñoä, chæ soá ñoåi ADC seõ khaùc.

192- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
ÔÛ 8QAM, tín hieäu nhò phaân töø ADC keânh I laø I vaø C bit, töø ADC keânh Q laø Q vaø C
bit.
2) 16 QAM
Töông töï 16PSK, 16 QAM coù 11 = 16. Boán bit vaøo taïo thaønh nhoùm 4 laøm thay ñoåi
bieân ñoä vaø pha cuûa tín hieäu 16 QAM.
Taïo 1 6QAM
I
PAM
Ñoåi 2 thaønh 4
I’ Bal mod
möùc
fb/4
16QAM
osc sinωct
output
Q Q’ I I’ +
Binary input
data 90o

fb/4 cosωct
Q’
Ñoåi 2 thaønh 4
Q Bal mod
möùc PAM

Caùc bit keânh I, Q xaùc ñònh tính ngoõ ra DAC (logic 1 - cöïc tính döông, logic 0 - cöïc
tính aâm) keânh I', Q' xaùc ñònh bieân ñoä ra DAC (logic l = 0,821V; logic 0 = 0,22V). Hai cöïc
tính, hai bieân ñoä taïo neân 4 traïng thaùi ngoõ ra DAC laø ± 0,22V vaø ± 0,821V. Tín hieäu PAM
ñieàu cheá cuøng pha hoaëc dòch 90o pha soùng mang.
Ngoõ ra boä ñieàu cheá caân baèng nhaùnh I coù 4 traïng thaùi ± 0,84 sinωct vaø ± 0,22 sinωct.
Töông töï ngoõ ra boä ñieàu cheá nhaùnh Q coù 4 traïng thaùi ± 0,84 cosωct vaø ± 0,22 cosωct. Ngoõ
ra boä coäng tuyeán tính laø tín hieäu 16 QAM vôùi baûng chaân lyù vaø giaûn ñoà pha nhö sau:

I I’ output Q Q’ output
0 0 - 0,22V 0 0 - 0,22V
0 1 - 0,821V 0 1 - 0,821V
1 0 + 0,22V 1 0 + 0,22V
1 1 +0,821V 1 1 +0,821V

Maïch ñieän töû 3 - 193

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Binary input 16 QAM output
Q Q’ I I’
0 0 0 0 0,311V -135o
0 0 0 1 0,850V -165o
0 0 1 0 0,311V -45o 1.161
0 0 1 1 0,850V -15o
0.311
0 1 0 0 0,850V -105o
0 1 0 1 1,161V -135o 0.850
0 1 1 0 0,850V -75o -sinωct sinωct
0 1 1 1 1,161V -45o (0o)

1 0 0 0 0,311V 135o
1 0 0 1 0,850V 175o
1 0 1 0 0,850V 45o
1 0 1 1 0,850V 15o
1 1 0 0 0,850V 105o
1 1 0 1 1,161V 135o
1 1 1 0 0,850V 75o
1 1 1 1 1,161V 45o

fbI fbI ' fbQ fbQ ' fb

Baêng thoâng 16 QAM = = = = =
4 4 4 4 4
Hieäu quaû baêng thoâng (hay coøn goïi laø maät ñoä döï lieäu) duøng ñeå so saùnh chæ tieâu cuûa
kieåu ñieàu cheá soá naøy so vôùi kieåu ñieàu cheá soá khaùc. Ñoù laø tyû soá giöõa toác ñoä bit truyeàn treân
baêng thoâng ñieàu cheá toái thieåu.
Toác ñoä truyeàn ( bps) bHs
Befficiency = =
Baêng thoâng toái thieåu (Hz) Cycle

Ví duï:
Xaùc ñònh Beff cuûa BPSK, QPSK, 8PSK, 16 QAM Bieát fb = 10 µbPS
10 µbPS 1 bit 1 bPS
BPSK Beff = = =
10 µHz Cycle Hz
10 µbPS 2 bit 2 bPS
QPSK Beff = = =
5 µHz Cycle Hz
10 µbPS 3 bit 3 bPS
8PSK Beff = = =
3,33 µHz Cycle Hz
10 µbPS 4 bit 4 bPS
16 QAM Beff = = =
2,5 µHz Cycle Hz

194- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá

Baûng toùm taét ñieàu cheá soá

Ñieàu cheá Maõ hoùa Baêng thoâng Baud Hieäu quaû baêng thoâng
FSK 1 bit ≥ fb fb ≤1
BPSK 1 bit fb fb 1
QPSK 2 bit fb/2 fb/2 2
8 PSK 3 bit fb/3 fb/3 3
8 QAM 3 bit fb/3 fb/ 3
16 PSK 4 bit fb/4 fb/4 4
16 QAM 4 bit fb/4 fb/4 4

9.7. XAÙC SUAÁT LOÃI P(E) VAØ BER

Xaùc suaát loãi P(e) (Probabicitf of error) vaø BER (bit error rate) thöôøng duøng laãn nhau,
tuy thöïc teá chuùng hôi khaùc nhau veà nghóa.
P(e) - bit loãi toác ñoä truyeàn döï tính veà lyù thuyeát cuûa heä thoáng cho tröôùc.
BER - bit loãi toác ñoä truyeàn cuûa heä thoáng thöïc teá.
Ví duï heä thoáng coù P(e) = 10-5 coù nghóa laø veà maët lyù thuyeát toaùn hoïc coù theå hy voïng
coù 1 bit loãi khi truyeàn 10 5 bit. Neáu BER = 10-5, coù nghóa laø heä thoáng ñaõ truyeàn 105 bit vaø coù
1 bit loãi. BER ñöôïc ño thöïc teá roài so saùnh vôùi P(e).
C
P(e) laø haøm cuûa tyû soá coâng suaát soùng mang treân nhieãu ngoõ vaøo maùy thu (hoaëc laø
N
haøm naêng löôïng 1 bit treân maät ñoä coâng suaát nhieãu), noù phuï thuoäc vaøo soá traïng thaùi maõ hoùa
(µ-ary).
C Coâng suaát soùng mang vaø coâng suaát bieân taàn
=
N Coâng suaát nhieãu nhieät
Coâng suaát soùng mang trung bình
=
Coâng suaát nhieãu nhieät
Cwatts
Coâng suaát soùng mang CdBm = 10 lg
0,001
Coâng suaát nhieãu nhieät N = KTB (W)
K = 1,38.10-23 J/K
T - nhieät ñoä tuyeät ñoái = 273oK + toC (K)
B = Baêng thoâng. (Hz)
KTB
N ( dBm ) = 10 lg
0,001
C C
=
N KTB

Maïch ñieän töû 3 - 195

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
C C
(dB) = 10 lg = C( dBm ) − N ( dBm )
N N
Naêng löôïng 1 bit tín hieäu: Eb = C. Tb (J/bit)
1
Tb - thôøi gian 1 bit =
fb

fb - toác ñoä bit.

C C
Eb = hay E b(dBJ ) = 10 lg = 10 lg C − 10 lg fb
fb fb

Maät ñoä coâng suaát nhieãu nhieät chuaån hoùa trong baêng thoâng 1 Hz:
N
No = ( W / Hz)
B
N
N o( dBm ) = 10 lg − 10 lg B = N ( dBm ) − 10 lg B
0,001
Eb
tyû soá (naêng löôïng bit/maät ñoä coâng suaát nhieãu nhieät) thöôøng duøng ñeå so saùnh
No
caùc kieåu ñieàu cheá soá vôùi caùc toác ñoä truyeàn khaùc nhau (FSK, PSK, QAM), hoaëc maõ hoùa µ-
ary.
E b c / fb C.B C B
= = = .
N o N / B Nfb N fb
Eb C B
(dB) = 10 lg + 10 lg = 10 lg E b − 10 lg N o
No N fb
Eb C
Töø coâng thöùc treân cho thaáy khi baêng thoâng baèng toác ñoä bit thì =
No N

Ví duï: Cho heä thoáng QPSK vôùi thoâng soá C = 10-12W; fb = 60 KbPS; N = l,2.10-14W;
C C E b( dB)
B = 120 KHz. Tính (dBm ) ? N(dBm)? No(dBm)? Eb(dBJ)? (dB) ? ?
N N No

10 −12
Giaûi: C(dBm) = 10lg = - 90 dBm
0,001
1,2.10 −14
N(dBm) = 10lg = - l09,2 dBm
0,001
No(dBm) = - 109,2 dBm - 10lg120 KHz = - 160 dBm
10 −12
E(dBJ) = 10lg = - l67,8 dBJ
60 KbPS

C 10 −12
(dB) = 10 lg = 19,2 dB
N 1,2.10 −14

196- Maïch ñieän töû 3

 Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
Eb 120 KHz
(dB) = 19,2 + 10 lg = 22,2 dB
No 60 KbPS
1
Xaùc suaát loãi ñieàu cheá pha P(e ) = erf (z)
log2 M

M - soá traïng thaùi pha PSK.

erf - haøm sai soá.

z = sin
π
M
( )
 Eb 
log2 M 
N


 o 
P(e) cuûa M-PSK

10-1

10-2 32 pha

10-3

16 pha
10-4

10-5
2v
aø 4

8 pha
pha

10-6

10-7

Eb/No (dB)
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Hình 9.16

C
Ví duï: Tìm baêng thoâng toái thieåu 8PSK vôùi P(e) = l0-7; = 11,5 dB; fb = 10 Mbps.
N
Eb
Giaûi: Töø ñoà thò vôùi P(e) = 10-7 coù N = 14,7 dB;
o

B
10lg = 14,7 dB - 11,7 dB = 3 dB = l01g2
fb
B
= 2 ⇒ B = 2fb = 20µHz
fb

Vôùi QAM coù:

1  L −1
P( e ) =  erfc(z)
log 2 L  L 

erfc(z) - haøm sai soá buø

log2 L E b
z= .
L −1 No

L - soá möùc bieân ñoä.

Maïch ñieän töû 3 - 197

Chöông 9 - Ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá soá
P(e) cuûa QAM

10-1

10-2

10-3

10-4
64 möùc

10-5

10-6
16 möùc
32 möùc
10-7
4 möùc

Eb/No (dB)
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Hình 9.17
Eb
Ví duï: Vôùi P(e) = 10-6, xeùt cuûa 4QAM vaø 8PSK ?
No
Eb
Giaûi: Töø ñoà thò, vôùi 4QAM coù N = 10,6 dB; trong khi ôû 8PSK laø 14 dB.
o

Xaùc suaát loãi cuûa FSK khoâng nhaát quaùn (noncoherent).

1  E 
P(e ) = exp − b 
2  2N o 
Xaùc suaát loãi cuûa FSK nhaát quaùn (coherent).
Eb
P(e ) = erfc
No

Baûng so saùnh caùc kieåu ñieàu cheá soá (BER = 10-6)

C Eb
Ñieàu cheá soá (dB) (dB)
N No
8 PSK 13,6 10,6
QPSK 13,6 10,6
4 QAM 13,6 10,6
8 PSK 13,6 10,6
8 QAM 18,8 14
16 PSK 24,3 18,3
16 QAM 20,5 14,5
32 QAM 24,4 17,4
64 QAM 26,6 18,8

198- Maïch ñieän töû 3