Osmanli Turkcesi 1 2

1
ORTAÖĞRETİM
OSMANLI TÜRKÇESİ
DERS KİTABI
10. SINIF
Erkan TAŞDELEN
Mehmet BUDAK
Mustafa ÇALIŞKAN
Mustafa ÖZKÖSE
Nevzat SAĞCAN
Serdal YILMAZ
DEVLET KİTAPLARI
……………………., 2021
2
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ............................................................................: 7059

YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ.......................................................................: 1212
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri
kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.
EDİTÖR
Mustafa YANKIN
DİL UZMANI
Caner AKYURT
İbrahim SARITAŞ
GÖRSEL TASARIM UZMANI

Dr. Erdem KÖYMEN
ISBN 978-975-11-4976-3
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 18.04.2019 gün ve 8 sayılı kararı
ile ders kitabı olarak kabul edilmiştir.
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif Ersoy

GENÇLİĞE HİTABE
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek
düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil
işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk
6
İçindekiler
İÇİNDEKİLER . ...................................................................................................... 6
KİTABIN TANITIMI . ........................................................................................... 8
1. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİNİ TANIYALIM ............................................................................ 11
1.1. Osmanlı Türkçesi ve Türkçe ............................................................................... 12
1.2. Niçin Osmanlı Türkçesi Öğreniyoruz? ............................................................... 15
1.3. Osmanlı Türkçesinin Günümüzdeki Yeri ........................................................... 18
1.4. Osmanlı Türkçesinin Tarihî Seyri ......................................................................... 22
Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları . ............................................................... 25
Okuma Metni (UKBÂDAN DÜNYAYA HABER) ......................................................... 27
2. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ (MATBU) ................................................................... 29
2.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesi .................................................................................. 30
2.2. Harflerin Birleşme Durumları . ............................................................................. 33
2.3. Rakamlar ve Noktalama İşaretleri . .................................................................. 38
3. ÜNİTE
TÜRKÇE KELİMELERİN OKUNUŞU . .............................................................................. 43
3.1. Osmanlı Türkçesinde Okutucu Harfler . ............................................................ 44
3.2. “Elif Okutucusu” ve “A” Sesi .............................................................................. 45
3.3. “He Okutucusu” ve “E, A” Sesleri ..................................................................... 47
3.4. “Vav Okutucusu” ve “O, Ö, U, Ü” Sesleri ......................................................... 50
3.5. “Ye Okutucusu” ve “I, İ” Sesleri . ....................................................................... 52
4. ÜNİTE
OKUMAYA YARDIMCI ESASLAR . .............................................................................. 57
4.1. Osmanlı Türkçesinde Kef Harfinin Okunuşu...................................................... 58
4.2. Ünsüzlerin Okunuşunda Kalınlık ve İncelik ....................................................... 62
4.3. Eklerin Okunuşu .................................................................................................. 64
4.4. Arapça ve Farsça Asıllı Türkçeleşmiş Kelimelerin Okunuşu ............................ 66
Okuma Metni ( ‫ )گوزل برخطبه‬. ............................................................................... 74
7
5. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ KOLAY METİNLER . .............................................. 75
5.1. Seçme Okuma Metinleri ................................................................................... 76
Okuma Metni 1 (‫ )آتا سوزلرندن سچمه لر‬............................................................... 76
Okuma Metni 2 (‫ )بيلمه جه لر‬..................................................................................... 78
Okuma Metni 3 (‫ )لطیفه‬............................................................................................. 80
Okuma Metni 4 (‫ )سلطان سليمانه قاملايان دنيا‬........................................................ 81
ّ
Okuma Metni 5 (‫ )ابراهيم (عليه السالم) قصه سي‬........................................................ 82
Okuma Metni 6 (!‫ )بو حرب بويله قازانيلري‬............................................................. 84
ّٰ
Okuma Metni 7 (‫ )أي اللهم بين سندن آيريما‬........................................................... 86
ّ
Okuma Metni 8 (‫ )دقت‬.............................................................................................. 87
Okuma Metni 9 ()‫ )امینه نڭ شهادتی (قصبه انطباعلری‬.......................................... 89
Okuma Metni 10 (‫ )اوردونڭ دعاسي‬........................................................................ 92
Okuma Metni 11 (‫ )ایلك مناز‬..................................................................................... 93
Okuma Metni 12 (‫ )پیغمربمیز أفندمیزه دائر‬................................................................. 97
Okuma Metni 13 (‫ )صنعت‬........................................................................................ 100
Okuma Metni 14 (‫ )حدیث شریفلر‬........................................................................... 102
Okuma Metni 15 (‫ )ادبيامتزده رمضان خاطره لري‬.................................................... 105
Okuma Metni 16 (‫ )فاحته ترمجه سي و تفسريي‬........................................................ 109
ُ َْ
Okuma Metni 17 (‫ ) ٰامنت‬........................................................................................... 112
6. ÜNİTE
HARF, KELİME VE CÜMLE YAZMA (MATBU)............................................................... 117
6.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesindeki Matbu Harfleri Yazma .................................. 118
6.2. Matbu Harflerle Kelime ve Cümle Yazma ....................................................... 122
Okuma Metni (GÜZEL YAZI ÜZERİNE) ....................................................................... 129
PROJE VE PERFORMANS GÖREVLERİ ................................................. 131

EK ETKİNLİKLER .................................................................................................. 137
OKUMA METİNLERİ . ........................................................................................ 174
CEVAP ANAHTARI .......................................................................................... 175
SÖZLÜK.................................................................................................................... 177
KAYNAKÇA.......................................................................................................... 185
8
KİTABIN TANITIMI
Ünite görseli yer alır.
Ünite numarası yer alır.

Ünite ismi yer alır.
Ünitede yer alan konuların isimleri
toplu olarak yer alır.
Konu başlıkları yer alır.
Öğrencilerin derse motive olmaları-

nı, ön bilgilerini harekete geçirmelerini,
işlenecek konuyu sezmelerini amaçla-
yan bir ya da birkaç soru yer alır.
Konuyla ilgili okuma ve incelemenin

yapılacağı metinler yer alır.
9
Bilgilerin öğrenilme düzeyinin ve kaza-

nımların gerçekleşme durumunun kontrol
edildiği sorular yer alır.
Okuma metinleri yer alır.
Ölçme değerlendirme amaçlı çalış-

malar yer alır.
Derslerle ilgili yapılacak örnek proje

konularını ve proje basamaklarını kap-
sayan form yer alır.
Öğrenilenleri pekiştirmeye yönelik ek

etkinlikler yer alır.
Okumayı geliştirmek ve hızlandırmak

için ilave metinler yer alır.
10
Aşağıda adları verilen bölümlerde öğrencilerin derse etkin katılımlarını sağlayı-

cı farklı özelliklerdeki çalışmalar yer alır.
Hazırlanalım Konuşalım
Okuyalım Tavsiye Metin
Not Edelim Tartışalım
Yorumlayalım Özetleyelim
Düşünelim-Yorumlayalım Karşılaştıralım-Tartışalım
Yazalım-Konuşalım Kitap Okuyalım
Pekiştirelim Paylaşalım
Biliyor muyuz? Listeleyelim-Konuşalım
Bunları Bilelim Paragraflara Başlık Bulalım
Değerlendirelim Listeleyelim
Dikkat Konuşalım-Paylaşalım
Cevaplayalım Bakarak Yazalım
Araştıralım Kendimizi Deneyelim
İş Birliği Fotoğraflar Konuşuyor
Bulalım Tanıyalım
Harf Kartları Harfler Kutuda
İnceleyelim Rakamları Kullanıyorum
Yazalım Bulmaca Çözelim
Eşleştirelim Sınıflandıralım
İşlemleri Yapalım Herkes Yerine
Kelime Okuyalım Harita Oluşturalım
Cümle Okuyalım Test Çözelim
İşaretleyelim Cümle Yazalım
Kelime Defteri Okuyalım-Yazalım
İnceleyelim-Yazalım Okuyalım-Yorumlayalım
İnceleyelim-Yorumlayalım OKUMA
METNİ Metin Okuyalım
1. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİNİ TANIYALIM
1.1. Osmanlı Türkçesi ve Türkçe
1.2. Niçin Osmanlı Türkçesi Öğreniyoruz?
1.3. Osmanlı Türkçesinin Günümüzdeki Yeri
1.4. Osmanlı Türkçesinin Tarihî Seyri
12 BİRİNCİ ÜNİTE
1.1. Osmanlı Türkçesi ve Türkçe
Hazırlanalım
• “Osmanlıca” kavramı sizlere neleri çağrıştırmaktadır?
• Türkler, tarih boyunca hangi alfabeleri kullanmışlardır?
Okuyalım
OSMANLI TÜRKÇESİ
Osmanlı Türkçesi, Kur’an alfabesini temel alan bir
yazı dilidir. Türkler, İslamiyeti kabul ettikten sonra İs-
lam medeniyetinin bir parçası olan Kur’an harfleriyle
de tanışmış; yüzyıllarca sanat, edebiyat, din, tarih, tıp,
hukuk, iktisat vb. pek çok alanda bu harflerle eserler
vermişlerdir.
Osmanlı Türkçesi için yaygın olarak “Osmanlıca”
tabiri de kullanılmıştır. Ancak Osmanlıca; Almanca,
İngilizce, Arapça gibi Türkçeden ayrı bir dil değildir;
"Hoş gör" Osmanlı Devleti sınırları içinde konuşulan ve okunup
yazılan Türkçenin ta kendisidir.
Tarihçi yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı Türkçe-
sinin yabancı dil gibi algılanmasıyla ilgili olarak şunları
söylemiştir: “Osmanlıca öyle Fransızca ve Rusça gibi
ayrı dil olarak anlaşılamaz, Arap harfleriyle yazılan bir
Türkçedir. Her dil asırdan asıra bazı değişiklikler geçirir
ama bu durum ayrı bir dilden söz etmeyi gerektirmez.
Nihayet anneannemizle dedemizin mektuplaşma di-
lidir. Birçoğumuzun bu mektupları okutmak için ümmi
köylüler gibi adam aradığı gerçektir.”
Türkçe, tarihî seyri içerisinde başka dillerden -İslam
dini ortak payda olduğu için özellikle de Arapça ve
Farsçayı kullanan milletlerin dillerinden- etkilenmiştir.
Bu etkileşim sonucu Osmanlı Türkçesinde, İslam mede-
niyetine ait Arapça ve Farsça asıllı kelime ve terkipler
kullanılmış ancak bunların çoğu, zamanla Türkçeleş-
Bir hatt-ı hümayun belgesi
miş veya yeni anlamlar kazanmıştır.
Osmanlı Türkçesinde çok sayıda Arapça ve Farsça
unsurun bulunması, Osmanlıcanın Türkçe, Arapça ve
Farsçadan oluşmuş ayrı bir dil gibi algılanmasına da
sebep olmuştur. Şemseddin Sami, Lisan ve Edebiya-
BİRİNCİ ÜNİTE 13
tımız adlı makalesinde Osmanlı Türkçesinin ayrı bir dil

gibi düşünülmesinin yanlış olduğunu şu sözleriyle açık-
lamıştır:
“Mübalağa etmeyerek ve sırf millî gayret dolayısıy-
la söylemeyerek yabancıların da tasdikiyle diyebiliriz
ki millî lisanımız olan Türkçe, dünyanın en güzel lisanı
değilse de en güzel lisanlarından biri olduğu şüphesiz-
dir. Mesela İspanyolca ve Portekizcede o kadar çok
Arapça kelime vardır ki bunların toplamı büyük bir cilt
Baki teşkil etmiştir. Lakin mezkûr lisanlar Arabi ile filan dilden
mürekkeptir denilmeyip Latin zümresine mensup müs-
takil lisanlar addolunur.”
Osmanlı devri Türkçesiyle ilgili yaygın düşüncelerden
bir diğeri, Osmanlıcanın Arapça ve Farsça unsurlarla
şekillendiği için anlaşılmaz bir dil olduğudur. “Osmanlı-
ca denince bugün sadece hazırlıksız kişiler tarafından
zor anlaşılan ‘Divan Edebiyatı’ dediğimiz edebiyatın
dilini anlamamak gerekir. Kaldı ki Divan şairleri içinde
de oldukça sade şiirler ve beyitler söyleyenlerin sayısı
pek çoktur.” (İ. Acar, Osmanlıca) “Osmanlı Türkçesi,
Şeyh Galip (Temsilî)
Baki’nin, Nedim’in, Şeyh Galip’in, Evliya Çelebi’nin
dili olduğu gibi Karacaoğlan’ın, Emrah’ın da dilidir.
Naima’nın, Namık Kemal’in ve Tevfik Fikret’in de dilidir.
Kısaca Osmanlı devri Türkçesi de bu dille meydana
getirilmiş her çeşit eser de bizim kültürümüzün ürünleri-
dir.” (İ. Acar, Osmanlıca)
Türkçenin Arapça ve Farsçadan dil unsurları alması
Türkçeyi başka bir dil yapmamıştır. Ünlü şair Attila İlhan,
konuyla ilgili fikirlerini, Orta Çağ Batı Hristiyan medeni-
yeti dairesinde sanat ve bilim dilinin Yunanca ve Latin-
ce olduğunu, buna karşılık İslam medeniyeti dairesin-
Karacaoğlan (Temsilî)
de de Arapça ve Farsçanın sanat ve bilim dili hâline
geldiğini belirterek şöyle açıklamıştır:
“Türkçede Arapça ve Farsça kelimelerin olması Os-
manlıcayı ne Arapça ne de Farsça yapmıştır. Bunu
ben tecrübe ederek yaşadım. Biz böyle yetiştirildiğimiz
için bir Arap veya Acem bu şiirleri gördüğünde anlar
zannediyordum. Tabii bu yanlış bir düşünceydi. Hiçbir
zaman bu dillerin esareti altına girilmedi. Batı dillerin-
de bu daha açık bir şekilde görülüyor. Mesela Fransız-
Namık Kemal ca diye bir dil yok. Şimdi konuşulan yazılan Latincenin
bozulmuş şeklidir. Eğer Fransızlar (…) Fransızcadan Latince kelimeleri atmaya

kalksalar geriye sadece 123 kelime kalır.”
Türkler, İslam’ı kabul ettikten sonra Kur’an harflerine Türkçedeki sesleri
karşılayacak yeni harfler ilave etmişler ve Kur’an harflerini temel alan yeni
bir alfabe meydana getirmişlerdir. Bu yeni alfabe Müslüman Türk toplulukla-
rında kabul görerek yaygınlaşmıştır. Karahanlılar, Büyük Selçuklular, Anado-
lu Selçukluları ve Beylikler Dönemi’nde kullanılan Osmanlı Türkçesi alfabesi,
daha sonra Osmanlı Beyliğinin alfabesi olmuştur. Birçok ırkı, dini, dili çatısı
altında birleştiren Osmanlı Devleti, Osmanlı Türkçesini devlet dili hâline ge-
tirmiştir.
(Bu kitap için düzenlenmiştir.)
Not Edelim
Türkler, tarih boyunca aşağıdaki alfabeleri kullanmışlardır.
Göktürk alfabesi, Uygur alfabesi, Kur’an (Arap) alfabesi, Kiril alfabesi,
Latin alfabesi.
Göktürk alfabesi Uygur alfabesi Kur’an alfabesi Kiril alfabesi Latin alfabesi
Yorumlayalım
“Allah’ın emirlerinin dil ile ifade edilmiş olması, Arapçada dil ile ilgili birçok
kültür faaliyeti ve unsurunun doğmasına sebep olmuştur. Kur’an daima Hz. Pey-
gamberin zamanından itibaren ezberlenmiş ve onun doğru ve güzel olarak
okunması değer verilen bir iş sayılmıştır. İslam toplumunda Kur’an’ı bütün ola-
rak doğru ve güzel okuyanlara karşı daima saygı gösterilmiştir. Kur’an’ın doğru
ve güzel olarak yazılması da değer verilen ayrı bir iş sayılmıştır. Hafızlık gibi hat-
tatlık da asırlar boyunca devam eden, işlenen güzel ve mükemmel hâle getiri-
len birer kültür faaliyeti olmuştur. Arap harfleri bırakıldıktan sonra Türkiye’de hat
sanatının gerileyişi, din ile kültür arasındaki münasebeti gösteren bir örnektir.”
Mehmet Kaplan, Kültür ve Dil
Yukarıdaki metinden yola çıkarak Kur’an ve Kur’an harflerinin kültürümüze
etkisi konusunda neler söyleyebilirsiniz?
1.2. Niçin Osmanlı Türkçesi Öğreniyoruz?
Hazırlanalım
“Osmanlıca, Türklerin yüzyıllar boyunca geliştirdikleri özgün bir dil; Arap-
çadan da Farsçadan da yararlanmış ama ikisi de olmamış. Yeni Türk ku-
şakları Osmanlıcayı anlayabilmelidir ki gelecekle geçmiş arasındaki köprü-
yü sağlam kurabilsinler.”
Attila İlhan, Ulusal Kültür Savaşı
Yukarıdaki paragrafta Osmanlı Türkçesiyle ilgili neler söylenmektedir?
Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Okuyalım
OSMANLI TÜRKÇESİ BİLMENİN ÖNEMİ
Türkçenin tarihî devirleri içinde bin yıllık bir geçmişi
olan Osmanlı Türkçesi, atalarımızın yüzyıllar boyunca
ortaya koydukları kültürel eserlere doğrudan ulaşma-
nın önemli bir yolu, geçmişle gelecek arasında kültürel
bağlar kuran bir köprü, millî ve manevi değerlerimizin
taşıyıcısıdır.
Millî kültürümüzün temelini teşkil eden eserlerimizin
hemen tamamı Osmanlıcadır. Hâlbuki yeni neslimiz,
kim bilir hangi dedesinden kalma bir kitap veya eski bir
tapu senedinin, bir paranın, bir çeşme kitabesinin üze-
"Hiç", Hat: Yusuf Bilen rindeki yazıları okumaktan mahrumdur. Tarihî bir çarşı
girişindeki ya da belki her gün altından geçtiği üniver-
site giriş kapısındaki Osmanlıca metnin gerek muhteva
gerekse estetik zevkini yudumlamaktan uzaktır.
Ecdadımızın Osmanlı Türkçesiyle bizlere armağan
ettiği sayısız güzide eser, bugün fikrî ve estetik bo-
yutta çoğumuza -maalesef- bir turiste olduğu kadar
uzak, anlamsız ve yabancıdır. Değil mahiyetlerinden,
varlıklarından dahi habersiz olduğumuz milyonlarca
taş baskısı ya da birçoğu sahasında otorite olmuş ve
hâlâ bu vasfını koruyan el yazması nadide eserleri-
miz vardır. Bu kıymetli eserlerimiz ve milyonlarca arşiv
belgemiz kütüphanelerin tozlu raflarından gün ışığına
Osmanlı arması çıkarılacakları günü beklemektedir.
Yedi asır cihana hükmetmiş bir milletin çocukları,
önlerine konulan çevirilerin dışında atalarının bugüne
kadarki kültür birikiminden istifade edememek-

tedirler. Bu çevirilerin birçoğunun eksik ya da ha-
talı olması ise ayrı bir vakadır. Şu hâlde günümüz
gençliğinin hissesine, birkaç bin sene önceki kül-
tür mirasını rahatlıkla okuyup anlayabilen diğer
milletlerin gençlerine imrenmek mi düşüyor? Ne-
den biz de kendi çocuğumuza, araştırdığı her-
hangi bir mevzuda ecdadının birikimine birinci
elden uzanabilme imkânını tanımayalım? Çok
boyutlu bir altyapıya sahip ve tarihine yabancı
kalmamış, büyüklerine sevgisini ve saygısını kay-
betmemiş bir nesil, geleceğe daha ümitle bak-
mamızın bir teminatı değil midir?
Hasılı Osmanlıcayı öğrenmek, öz yurdunda kendi kültürüne yabancı kalmış
bir neslin vicdan muhasebesinde ecdadına ve tarihine karşı vadesi çoktan
dolmuş bir fikir borcudur.
Muhammed Ali Ensari, Osmanlıca İmla Müfredatı
(Kısaltılıp düzenlenmiştir.)
Düşünelim-Yorumlayalım
“Osmanlı Türkçesi; Türkçe, Arapça, Farsça kelimelerden oluşan zengin bir li-
sandır. Unutmayalım ki Osmanlıca imparatorluk dilidir. İngilizler İngilizcede çok
fazla kelime bulunmasından dolayı övünürler. Biz neden övünmeyelim? Osman-
lıca da övünülmesi gereken bir lisandır. Şu an maalesef 200-250 kelime ile konu-
şuyoruz. Oysa eskiden 3000-5000 kelime ile konuşuyorduk. Siz 3000 kelime ile ko-
nuşamıyorsanız Fuzuli’yi, Baki’yi, Kâtip Çelebi’yi anlayamazsınız. Kâtip Çelebi’nin
eserlerini okuyup anlayıp zevkine varabilmek için mükemmel Osmanlıca bilmek
gerekiyor. Bugün Osmanlıca öğrenmenin gereğini kabir taşlarına kadar indirge-
diler; dedelerinin mezar taşlarını okuyabilmek için. Doğrudur ama sadece bun-
dan ibaret değildir. Mezar taşlarında şiir vardır, fıkra vardır, ölüm doğum tarihleri
vardır, edebî sanatlar vardır ve yazı güzelliği vardır. O başlı başına bir ilim.”
Dursun Gürlek
(http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/osmanlica-kalp-krizi-gecirmis-gibi)
"(Osmanlıca öğretiminde) hedef alacağımız nokta, (öğrencinin) Yahya
Kemal‘in mensur metinlerini anlamasıdır. Ondan sonrası o gencin kendini ye-
tiştirme gayretidir. Mesela dilimizde ‘ayrılık‘ var, ‘hicran‘ var, ‘firak‘ var. Biz ikisi-
ni atmışız sadece “ayrılık”ı almışız. Oysa aralarında nüans olması lazım. Yüksek
medeniyetler ve kültürler o nüanslar üzerinde yükselir.”
Hayati Develi, Köklerimize Gitmek İçin Osmanlıca Şart
Yukarıdaki metinlerde Osmanlı Türkçesi öğrenmenin gerekliliği konusunda
neler söylenmektedir?
Yazalım-Konuşalım
• Eş anlamlı kelime örnekleri bulup defterinize yazınız.
• Eş anlamlı kelimeler birbirlerinin yerine kullanılabilir mi? Bir dilde aynı
anlama gelen veya yakın anlamlı çok sayıda kelime bulunması dil
açısından bir zenginlik midir? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
Yorumlayalım
“Türkçenin, bir halk ve edebiyat dili olarak daha
Yunus Emre asrında, Şark’ın engin felsefesini nasıl kud-
retle terennüm ettiğini bilmeyen Türk aydını yoktur.
Daha sonraki asırlarda, devirlerine göre, birer Türkçeci
ve halkçı olan Fuzulilerin, Nedimlerin birçok mısrasında
Türkçe, yirminci asır Türkçesini müjdeleyen hamlelerle
dolu olan, asrımıza büyük misal olarak Yahya Kemal’in
Süleymaniye’de Bayram Sabahı şiirini söyleyen bir dil-
dir. Bu dil, fakir bir lisan olamaz. Bu dilin şiirlerinde Türk
milletinin, bir kültür ve tefekkür dili olarak zengin, hey-
Nihad Sami Banarlı betli ve övünülecek kadar güzel sesli bir destan lisanı
vardır.”
Nihad Sami Banarlı, Türkçenin Sırları
Bu metinde anlatılanları, Osmanlı Türkçesi ile ilişki-
lendirerek yorumlayınız.
Yorumlayalım
“Dil taşıyıcıdır; bir milletin kültürünü, sa-
natını, imanını, düşünüş sistemini, yaşayış
özelliklerini, sahip olduğu değerleri dünden
bugüne taşıyan kutsal bir nehir gibidir.”
İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük
Yukarıdaki ifadeden yola çıkarak dil
ve kültür ilişkisi konusunda neler söyleye-
bilirsiniz?
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (139. sayfa) “Fotoğ-
raflar Konuşuyor” etkinliğini yapabilirsiniz.
1.3. Osmanlı Türkçesinin Günümüzdeki Yeri
Hazırlanalım
• Gezip gördüğünüz yerlerde Osmanlı Türkçesiyle yazılmış eserlere rast-
ladınız mı? Bu tür eserleri görünce neler hissettiniz? Deneyimlerinizi
arkadaşlarınızla paylaşınız.
• Tarihî ve kültürel eserlerimize sahip çıkmak niçin önemlidir? Düşünce-
lerinizi ifade ediniz.
• Osmanlı Türkçesiyle ortaya konulmuş eserlerdeki bilgi birikiminden
günümüzde de yararlanabilir miyiz? Düşüncelerinizi sözlü olarak ifa-
de ediniz.
Biliyor muyuz?
• İslam ülkeleri arasında en fazla yazma
eser koleksiyonuna sahip ülkenin Türkiye
olduğunu,
• Arşivlerdeki evrak dışında, Türkiye’de
300.000 cilt civarında yazma eser olduğu-
nun tahmin edildiğini,
• Yazma eser kütüphanesi olarak Kültür Ba-
kanlığı Kütüphaneler Genel Müdürlüğü
çatısı altında faaliyet gösteren 18 kütüp-
haneden 7'sinin İstanbul'da olduğunu ve
bu kütüphanelerde yaklaşık 105.000 adet
el yazması eser bulunduğunu,
• Afganistan, Amerika Birleşik Devletleri,
Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Cezayir,
Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Danimarka,
Finlandiya, Hollanda, Irak, İrlanda, İs-
panya, İsveç, İsviçre, İtalya, Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti, Lübnan, Macaristan,
Mısır, Polonya, Portekiz, Romanya, Su-
riye, Yugoslavya ve Yunanistan gibi ül-
kelerde 100.000 cildin üzerinde Türkçe
yazma eser bulunduğunu BİLİYOR MUY-
DUNUZ?
https://www.yazmalar.gov.tr/elyazmaciligimiz_tr.php
Bunları Bilelim
Osmanlı Türkçesi ile Yazılmış Çeşitli Eserler
Kitaplar
Hat sanatının böylesine itibar bulmasının asıl kayna-
ğı ve sebebi Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an’ın önceleri par-
şömen daha sonra kâğıt üstüne muhtelif hat nevileriyle
yazılmış sayısız örneği dünyanın çeşitli müze, kütüpha-
ne ve koleksiyonlarında bulunmaktadır. Kur’an-ı Ke-
rim ve cüzleri, enam-ı şerifler, evrad-ı şerifler, delailü’l-
hayratlar hat sanatının kitap şeklinde rastlanılan dinî
mahiyetteki numunelerindendir. Hadis mecmularının
da hüsnühatla yazılmış seçkin örnekleri vardır. Edebî
eserler arasında divanlar ve şiir mecmuları dinî olma-
yan yazma kitapların en geniş kesimini oluşturur.
Levhalar
19. ve 20. yüzyıllarda celi yazılarda revaç bulan
levhacılık, hüsnühattın çerçevelenerek çeşitli mekân
lardaki duvarlarda yer almasını sağlamış, böylece bir
güzelliği hem okuma hem de seyretme imkânı ver-
miştir. Özellikle sülüs ve talik celileriyle ayet, hadis ve
hikmetli sözler usta hattatlara yazdırıldıktan sonra et-
rafı tezhip ettirilmiş ve bu levhalar çerçevelenip du-
varlara asılmıştır.
Hilyeler
İlk örnekleri Hafız Osman tarafından tertip edilen hil-
yeler, Hz. Peygamber’in (Sallallahu aleyhi ve sellem)
fiziki ve ahlaki vasıflarını anlatan levhalardır. Hilyeler
tanınmış ve güvenilir hadis rivayetlerinden alınan bilgi-
lere dayanır. İlk örnekleri 1679-1680 yıllarından itibaren
görülmeye başlayan hilyelerde en fazla Hz. Ali’den ri-
vayet olan metin yazılagelmiştir.
Kitabeler
Cami, tekke, mektep, medrese, han, çeşme, ha-
mam, sebil, kütüphane gibi herhangi bir abidenin ek-
seriya dış bazen de iç cephesinde yer alan veya nişan
taşı, mezar taşı gibi bir dikilitaş üzerindeki yazılar hak-
kında bu tabir kullanılır. Çoğunlukla bulunduğu bina
veya adına dikildiği şahısla ilgili bilgiler ihtiva eden ki-
tabelerin metinleri devrin şairlerince kaleme alınır, son-
ra da bir hat üstadına yazdırılır. Manzumenin son bir
veya iki mısraında o yılın tarihi düşülür. Bu yazılar mer-
mer üzerine kabartma şeklinde oyularak hazırlanır.
Hattın Çelebisi Hasan Çelebi
(Derleyen: Hikmet Ülker)
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (139. sayfa) “Tanıyalım” et-
kinliğini yapabilirsiniz.
Değerlendirelim
Aşağıdaki parçaya göre Osmanlı Türkçesinin günümüzdeki kullanım alan-
ları hakkında neler söylenebilir? Belirtiniz.
Millet olarak kültürümüzü bütünüyle
öğrenmek, incelemek, araştırmak ve ko-
rumak en temel görevlerimizden biri ol-
malıdır. Çünkü dil, din, edebiyat, sanat,
hayat tarzı ve tarihî değerler bir milletin
varlığının ayrılmaz parçalarıdır. Arşiv ve
kütüphanelerimizde ise hukuk, tıp, edebi-
yat, tarih, din, mimari, müzik gibi birçok
alanda Osmanlı Türkçesiyle yazılmış bin-
lerce eser büyük bir inceleme ve araş-
tırma sahası oluşturmaktadır. Bin yıllık bu
kültür birikiminden faydalanmak için Os-
manlı Türkçesinin öğrenilmesi önemli bir
gerekliliktir.
Günümüzde üniversitelerin Türk dili ve edebiyatı, tarih, ilahiyat, sanat tarihi,
bilgi ve belge yönetimi (arşivcilik), kütüphanecilik gibi bölümlerinde Osmanlı
Türkçesi eğitimi verilmektedir. Buralarda Osmanlı Türkçesiyle yazılı kültür mirası-
nı okuyup anlayabilecek uzmanların yetiştirilmesi hedeflenmektedir.
Yorumlayalım
Yabancıların Osmanlı Türkçesini öğrenmelerini ve bu alanda araştırmalar
yapmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade
ediniz.
Dikkat
"Osmanlı Türkçesi bilgisi yalnızca bir kısım bilim adamı ve arşiv uzmanı için
gerekli değildir. Dilin, önce bireyin, sonra toplumun var oluşundaki yeri göz
önünde tutulduğunda Türkiye’de kendisine okumuşluk, entelektüellik payesi
verilen herkesin bu bilgiye sahip olması gerekir."
Hayati Develi, Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 1
Cevaplayalım
Hat sanatı denilince öncelikle Kur’an-ı Kerim harfleri ile yazılmış güzel yazı
sanatı akla gelir. Bu sanat, Kur’an harflerinin 6 ila 10. yüzyıllar arasında geçirdi-
ği uzunca bir gelişme döneminden sonra ortaya çıkmıştır. Kur’an-ı Kerim’in bir
araya toplanmasından sonra, İslam dininin bilime verdiği özel önemin etkisiyle
çok sayıda kâtip yetişmiş; yazı da doğal olarak büyük aşamalar göstererek
önemli bir sanat kolu olmuştur.
Hat sanatı, tarihî seyir içerisinde gelişmiş, mükemmelleşmiş ve güzel sanatlar

arasındaki seçkin yerini almıştır. Hat sanatı, İslam kültürünün önemli unsurların-
dandır. Bu sebeple ecdadımız Kur’an-ı Kerim’i güzel yazmaya çok önem ver-
miştir. “Kur’an-ı Kerim Hicaz’da nazil oldu, Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı.”
sözü, bizim için en büyük iftihar vesilesidir. Osmanlı medreselerinde Amasyalı
Şeyh Hamdullah, Ahmed Karahisari, Hafız Osman, Mustafa Rakım Efendi, Mah-
mud Celaleddin Efendi, Yesârizâde Mustafa İzzet Efendi gibi daha nice cihan-
şümul reisü’l-hattatin yetişmiştir. Bugün yerli ve yabancı kütüphanelerde bulu-
nan yazma Mushafların her biri bu bakımdan ayrı bir değer ifade etmektedir.
http://www.amasya.edu.tr/media/157778/osmanl_.pdf
•• Bu metne göre Osmanlı Türkçesinin hat sanatıyla ilgisi konusunda neler
söyleyebilirsiniz?
•• Hat sanatının yaşayan temsilcilerinden bildikleriniz var mı?
Yorumlayalım
"Kültürlü olmak demek, tarihin ve eski eserlerin terbiyesini almak, olgunlaşmak,
ondan sonra yeni eserler vücuda getirmek veya ruhunu onlara açmaktır."
Mehmet Kaplan, Kültür ve Dil
Yukarıdaki sözü, "Osmanlı Türkçesini öğrenmek" konusuyla ilişkilendirerek
yorumlayınız.
Araştıralım
Çevrenizden, kütüphanelerden ya da internet sitelerinden Osmanlı
Türkçesiyle yazılmış eserler bulunuz. Bulduğunuz eserleri ya da eserlerin
görsellerini sınıfa getirip arkadaşlarınızla paylaşınız.
1.4. Osmanlı Türkçesinin Tarihî Seyri
Hazırlanalım
Türklerin Kur’an harflerini kabul etmesi dil ve medeniyetlerini nasıl etkile-
miştir? Bu konudaki bilgilerinizi paylaşınız.
Okuyalım
OSMANLI TÜRKÇESİ VE TARİHÎ SEYRİ
Osmanlı Türkçesi, Türkiye Türkçesinin gelişme süre-
cinde Eski Anadolu Türkçesi diye adlandırılan ilk döne-
mi de içine alarak XIII. yüzyıldan XX. yüzyılın başlarına
kadar devam eden dönemidir.
XI. yüzyıl ve sonrası Orta Asya Türklüğü için devamlı
bir göç devridir. Bu yüzyılda Türk dili bazı gelişmeler ge-
çirmiş ve Türkçenin çeşitli kolları ortaya çıkmıştır. Oğuz
boylarının yayıldığı Anadolu’da Oğuz lehçesine dayalı
yeni bir dil teşekkül etmiş ancak bu dilin gelişip edebî
bir dil hüviyetini kazanması uzun bir sürede gerçekle-
şebilmiştir.
Anadolu Beylikleri Dönemi’nde daha çok değer
kazanan Türkçe resmî dil olarak kullanılmış ve bu dille
bazı eserler meydana getirilmiştir.
Osmanlılar, Anadolu ve Balkanlar’da Türk birliğini
sağlamışlar; Türkçeyi de resmî dil dolayısıyla bir yazı dili
hâline getirmişlerdir. XIII. yüzyıldan başlayıp günümüze
kadar gelen bu yazı diline Batı Türkçesi adı verilir.
Batı Türkçesinin günümüzdeki şekillerinden biri de
bugünkü Türkiye Türkçesidir.
Türkiye Türkçesi XIX. yüzyılın ortalarına kadar lisan-ı
Türki, Türki ve Türkçe olarak anılmış ve Arapça, Farsça
ve Türkçe unsurlarla şekillenmiştir.
Osmanlı Türkçesinin geçirdiği aşamalar:
a) Başlangıç (Eski Anadolu) Türkçesi Dönemi

Anadolu Selçukluları, Beylikler Devri ve Osman-
lı Devleti’nin kuruluş dönemine rastlayan yüzyıllarda
(XIII-XV. yüzyıllar) Türkçe, gramer şekilleri ve kelime ha-
zinesi bakımından oldukça sade bir yapı gösterir.
XV. yüzyılın ortalarına doğru Türkçe devlet dili,

bilim ve sanat dili olma özelliğini kazanmış; olgun
edebî ürünlerini vermeye başlamıştır. Bu dönemde,
Arapça ve Farsçadan kelime ve tamlamalar Türk-
çeye girmiştir.
Sinan Paşa’nın “Tazarruname”si edebî nesir dilinin
oldukça yüksek bir düzeye ulaştığını göstermektedir.
b) Klasik Dönem
XV. yüzyılın ikinci yarısından sonra özellikle fetihle bir-
likte İstanbul’un bir kültür ve medeniyet merkezi hâline
gelmesiyle başlayıp XIX. yüzyılın ortalarına kadar de-
vam eden dönemdir. Osmanlı Türkçesi de büyük bir
devletin ilim ve sanat dili olarak Arapça ve Farsça ile
rekabet edebilecek bir seviyeye erişmiştir.
Fuzuli Baki, Fuzuli, Nedim, Kâtip Çelebi, Evliya Çelebi gibi
yazar ve şairler bu dönem sanatçılarıdır.
c) Yenileşme Dönemi
XIX. yüzyılın ortalarından XX. yüzyılın başlarına kadar
devam eden dönemdir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında
Batı uygarlığının etkisi altına girilmiş ve dilde sadeleş-
me hareketlerini takip eden süreç sonunda Klasik Os-
manlı Türkçesi sona ermiştir.
İslam Ansiklopedisi, Osmanlı Türkçesi maddesi
(Kısaltılıp düzenlenmiştir.)
Okuyalım-Yazalım
Tablodaki boş bırakılan yerleri, “Osmanlı Türkçesi ve Tarihî Seyri” başlıklı
metne göre tamamlayınız.
Batı Türkçesi
(.............. - XXI. yy.)
......................................... Dönemi
(XIII. yy. - XV. yy.)
................. Dönem
(XV. yy. - ...............)
...................... Dönemi
(................ - XX. yy.)
Değerlendirelim
"Dil, canlı bir varlıktır. Gelişir, serpi-
lir, değişir. Kelimeler dilde hep ilk şe-
killeri ile kalmaz, uzun hayatları bo-
yunca birtakım değişikliklere uğrar.
Bu değişiklikler de umumiyetle ses
değişiklikleridir. Mesela başlangıçta
Türkçede bir “edgü” kelimesi vardı.
Zamanla bu kelime “d-y” değişikli-
ği ile “eygü” oldu. Sonra “g” düştü
“eyü” oldu. Sonra düzlük yuvarlaklık
uyumuna uydu “eyi” oldu. Bugün
hâlâ “eyi” diyenler vardır. Nihayet
sondaki “i” baştaki “e”yi, benzeşme
hadisesi ile “i” yapınca kelime “iyi”
oldu. İsterseniz bir misal daha verelim. Mesela eskiden “bedük” kelimesi vardı.
“d-y” değişikliği ile “beyük” oldu. “b” dudak konsonantının tesiri ile “e” yuvar-
laklaştı, “ö” oldu. Çünkü “e”nin yuvarlağı “ö”dür. Bu yuvarlaklaşmayı ikinci
vokal olan “ü” de teşvik etti. Böylece kelime “böyük” şekline geçti. Bugün de
Anadolu ağızlarında daha çok bu asli şekil olan “böyük” kullanılır. İstanbul
Türkçesi ise “ö”yü daraltarak “ü” yaptı ve kelime büyük oldu.
Hasılı kelimelerde ses değişikliği daima görülebilir. Bu değişiklikler iki durum-
da karşımıza çıkar: Bir, eski devrelerle bugünkü Türkçe arasındaki değişiklikler
ki buna tarihî değişiklikler diyebiliriz. Bir de bugünkü ağızlar ve şiveler arasında
görülen değişikliklerdir ki bunlara da saha değişiklikleri diyebiliriz."
Prof. Dr. Muharrem Ergin, Üniversiteler İçin Türk Dili
“Dil, canlı bir varlıktır.” sözünü, "Osmanlı Türkçesi ve Tarihî Seyri" başlıklı me-
tinle ilişkilendirerek değerlendiriniz.
Araştıralım
Tarih ve edebiyat öğretmenlerinize danışarak X. yüzyıl ile XX. yüzyıllar
arasında Osmanlı Türkçesinin oluşum ve gelişimini etkileyen olayları araş-
tırınız.
Araştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları

A. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini bulup işaretleyiniz.
1. Osmanlı Türkçesi ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Osmanlı Türkçesinde çok sayıda Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.
B) Türkçenin dışında Türkçeden ayrı “Osmanlıca” diye isimlendirilen bir
dildir.
C) Osmanlı Devleti’nin hâkim olduğu geniş bir coğrafyada konuşulan bir
dildir.
D) Hem konuşma dili hem de yazı dili olarak kullanılmıştır.
E) Kütüphanelerimizde, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış yüz binlerce eser vardır.
2. Bir kere kelime dağarcığımız genişleyecek. Siz bugün sıradan okumuşların

öğrenemediği iki üç bin kelime daha öğrenseniz unutulmuş, eskimiş diye-
lim, sizin eski metinleri okuma kapasiteniz artmayacak mı, artacak. Oku-
duğunuzu anlayacaksınız. İkincisi, düşüncelerinizi ifade etmek istediğiniz
zaman daha rahat ifade edebileceksiniz. Dilimin ucuna gelen bir kelime
var ama ifade edemiyorum demeyeceksiniz artık. Geçmişteki tartışmala-
rı da kaynağından okumuş olacaksınız. Bilgiye hem dinî hem tarihî anlam-
da hem devlet arşivi ve yönetimi anlamında sahih bilgiye ulaşma şansına
sahip olacaksınız. Batı'da hangi aydın, liseler için yazılmış Shakespeare‘i
(Şekspir) okur? Ama bizdeki aydınlar anlamıyorlarsa her metnin çevirisini
okumak zorunda kalıyor. Bu akıllara ziyandır.
Paragrafta verilen bilgiler, aşağıdaki hangi sorunun cevabı olabilir?

A) Osmanlı Türkçesiyle yazılmış metinlerin Batı’dakilerden farkı nedir?
B) Osmanlı Türkçesi kelime hazinemizi nasıl zenginleştirir?
C) Osmanlı Türkçesini öğrendiğimizde bunun bize dönüşü ne şekilde, nasıl
olacaktır?
D) Osmanlı Türkçesinin insanın ifade kabiliyetine etkileri nelerdir?
E) Geçmişteki ilmî ve edebî tartışmaları asıl kaynağından okumada Os-
manlı Türkçesi nasıl kolaylık sağlar?
3. Aşağıda verilen Türk devletlerinden hangisi Osmanlı Türkçesi harflerini

kullanmamıştır?
A) Büyük Selçuklu Devleti
B) Anadolu Selçuklu Devleti
C) Anadolu Beylikleri
D) Karahanlı Devleti
E) Uygur Devleti
4. Bazı diller vardır ki yalnız bir vatanda değil, birçok vatanda devlet kurmuş,
hâkimiyet kurmuş büyük milletlerin dilidir. Bu diller, pek tabii olarak mede-
niyet ve hâkimiyet götürdükleri ülkelerin dillerinden aldıkları kelimelerle de
zenginleşmiş büyük dillerdir. Bu milletler kendi kültür sanat ve iktidarlarını
başka ülkelere yayar, dünyanın dört bucağında kendi hükümlerinin geç-
tiğini görüp kendi dillerinin konuşulduğunu duymanın, kendi bayraklarının
dalgalandığını görmenin hazzını, gururunu tadarlar. Öte yandan, aynı ül-
kelerden derledikleri lüzumlu kelimeleri kendi dillerinin gramerine, estetiği-
ne ve fonetiğine göre millîleştirerek kendi kelimeleri yaparlar. Biz bunlara
öteden beri fethedilmiş ülkeler gibi fethedilmiş kelimeler diyoruz.
Bu paragraftan aşağıdaki düşüncelerden hangisi çıkarılamaz?

A) Türk dili tarihî seyri içerisinde farklı dillerden bünyesine aldığı kelimelerle
zenginleşmiştir.
B) Türkçe sadece Anadolu’da değil dünyanın farklı bölgelerinde de kul-
lanılmıştır.
C) Farklı dillerden kelimelerin Türkçeye geçişi rastgele olmamıştır.
D) Türk dili, fethedilmiş kelimelere sahip bir dildir.
E) Osmanlı Türkçesi sadece Anadolu’da yaygın olan bir konuşma dilidir.
B. Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
( ) Osmanlı Türkçesi yabancı bir dil değil, Kur’an harflerini temel alan bir yazı dilidir.
( ) “Osmanlı Türkçesi” ifadesi Türkçenin bütünü için kullanılmaktadır.
( ) Günümüzde Osmanlı Türkçesiyle yazılmış metinlerle hiç karşılaşılmamaktadır.
( ) Osmanlı Türkçesini öğrenmekle yüzlerce yıllık kültür birikimine ve mil-
yonlarca tarihî belgeye ulaşma fırsatı yakalanmış olur.
( ) Osmanlı Türkçesi, Kuzeydoğu Türkçesinin günümüzdeki biçimidir.
C. Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.

1. Türkler, .................... harfleriyle İslamiyeti kabul ettiği yıllarda tanışmışlardır.
2. .................... ve .................... Türkçenin en fazla etkilendiği dillerden ikisidir.
3. .................... Türkçesini bilmek, kültürümüzün temelini teşkil eden eserleri-
mizi tanımak açısından önemlidir.
4. Osmanlı Türkçesi .................... taşıyıcısıdır.
5. .................... sanatının kullanıldığı yazma kitaplar, levhalar, hilyeler, kita-
beler gibi pek çok eser Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmıştır.
D. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Türkçe ve Osmanlı Türkçesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
2. “Ne harabi ne harabatiyim / Kökü mazide olan atiyim.” (Yahya Kemal)
beytini, Osmanlı Türkçesiyle ilişkilendirerek açıklayınız.
3. Günümüzde Osmanlı Türkçesi eserleri nerelerde karşımıza çıkmaktadır?
Okuma Metni
UKBÂDAN DÜNYAYA HABER
Mezar taşlarına ömrünü vakfeden Fazıl İsmail Aya-
noğlu tarihî mezar taşlarının önemini şu cümlelerle dile
getirir: “Ortada mevcut yüksek sanat abidelerimiz
olmasaydı bile mezarlıklarımızda bulunan nihayetsiz
eserler, bu milleti medeniyet göklerine çıkarmaya kâfi
gelirdi.” Ayanoğlu hocaya hak vermemek elde değil,
elhak doğrudur. Nitekim Rahmetli Süheyl Ünver, Nihad
Sami Banarlı gibi büyüklerimizin de bu görüşü destekler
mahiyette çok manidar tespitleri vardır.
Gerçekten de tarihî mezar taşlarımız biyografi, hat
sanatı, bezeme sanatı, taş oymacılığı, edebiyat tarihi,
sosyoloji, antropoloji gibi daha birçok alanda bizle-
re önemli kaynak sağlayan hiçbir yerde ulaşamaya-
cağımız belgelerdir. İnsanımızın duygularını derinden
etkileyen ve kaçınılmaz gerçek olan ölüm, mezar taşı
kitabelerinde; ayet-i kerime, hadis-i şerif, vecize, ata-
sözü, nesir, şiir, temenni ve dua olarak yankı bulmuş;
milletimizin hissiyatına asırlardır bu kitabeler tercüman
olmuştur.
Bizim medeniyetimiz, dili olan bir medeniyettir. Bu dil
esas itibarıyla vahiy merkezlidir. Beşikten mezara ka-
dar hayatın bütün alanlarını ve hatta ahiret hayatını
ihata eder. Her duruma, olgu ve olaya dair söyleye-
ceği mutlaka bir şey vardır.
Eski mimarimize göz attığımızda çeşme, cami,
medrese, türbe, tekke, şifahane, imarethane, kütüp-
hane, çarşı ve benzeri yapıların uygun bir yerinde,
işleviyle ilgili kitabelere rastlarız. Mesela tarihî çeşme-
leri incelediğimizde aşağıda zikredeceğimiz iki ayet-i
kerimeden birini veya ikisini birlikte sıkça görürüz: “Ve
cealnâ minel-mâi külle şeyin hayy. / Hayatı olan her
şeyi sudan yarattık.” (Enbiya 30.) “Ve sekâhum rab-
buhum şarâben tahûrâ. / Rableri onlara tertemiz bir
içecek içirecektir.” (İnsan, 21.) İşte kütüphanelerimi-
zin giriş kapısını süsleyen manidar bir yazı: “Fîhâ kutu-
bun kayyimeh. / O sahifelerde dosdoğru hükümler
vardır.” (Beyyine, 3.) Yine birçok camimizin ana giriş
kapısında esenlik veren bir yazı daha: “Udhulûhâ bi
selâmin âminîn. / Oraya güven içinde, esenlikle gi-
rin!” (Hicr, 46.)
Bu medeniyet dilinden tarihî mezarlıklarımız da fazla-

sıyla nasibini almıştır. Nasıl almasın ki? Mademki öldük-
ten sonra dirileceğimize iman etmişiz, bu dünya hayatı
bizim için kısa bir konaklama, bir gölgelikten ibarettir
gayet tabiidir ki ebedî bir hayat için bu dilin söyleye-
ceği çok şey olmalı. Bu minvalde erken dönem me-
zar taşlarında sıkça rastladığımız bir hadis-i şerif metni,
meseleyi tartışma bırakmayacak şekilde özetlemek-
tedir. Sadiku’l-va’dü’l-emin Efendimiz (sav) bildiriyor:
“Müminler ölmezler! Bilakis onlar fâni âlemden baki
âleme göç ederler.” Gerçekten de ölüm bir yok oluş
değil, yepyeni ve sonsuz hayata yolculuktur. Sami Pa-
şazade Sezai ise bu gerçeği şöyle ifade eder: “Mezar,
sonsuzluğun kapısıdır.” Evet, ukbâdan dünyaya açı-
lan sonsuz bir kapı…
Nidayi Sevim, Yenidünya dergisi
(Düzenlenmiştir.)
2. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ (MATBU)
2.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesi
2.2. Harflerin Birleşme Durumları
2.3. Rakamlar ve Noktalama İşaretleri
30 İKİNCİ ÜNİTE
2.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesi
Hazırlanalım
Aşağıdaki görsellerde gördüğünüz yazılar size neler çağrıştırıyor? Düşüncele-
rinizi söyleyiniz.
Dikkat
Osmanlıcanın Türkçe olduğu bilinmeli; zor, karışık ve içinden çıkılmaz ol-
madığı anlaşılmalıdır. Osmanlıca, bugünkü alfabeyi okuyup yazabilen herkes
tarafından basit seviyede rahatlıkla öğrenilebilir. Osmanlı Türkçesi alfabesinde
34 harf vardır. Bunların başta, ortada ve sonda yazılışları hesaba katıldığında
farklı işaretlerin de öğrenilmesi gerektiği ortaya çıkar. Ancak bu şekilleri öğren-
mek de o kadar zor değildir.
Aşağıdaki örnekler incelenirse söylenilenler daha iyi anlaşılır:
‫بیلیم‬ ‫بویوك‬ ‫ده ده‬ ‫بابا‬

m i l i b k ü yüb eded abab
bilim büyük dede baba
Osmanlıcanın zor tarafları, uzmanlık gerektiren alanları elbette vardır. Fakat
Ömer Seyfettin’in hikâyelerini, Peyami Safa’nın romanlarını Osmanlıca baskı-
larından okumak için uzman olmak gerekmez.
İKİNCİ ÜNİTE 31
Bunları Bilelim
Osmanlı Türkçesi alfabesi,
• Kur’an alfabesini temel alan bir alfabedir.
• Sağdan sola doğru yazılır ve okunur.
• Kur’an alfabesine bazı harfler ilave edilerek oluşturulmuş Türkçeye mah-
sus bir alfabedir.
Okuyalım
Aşağıdaki tabloda verilen Osmanlı Türkçesi alfabesini sırasıyla; baştan
sona, sondan başa, yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya doğru okuyu-
nuz.
OSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ

HARFİN
‫ر‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫خ‬ ‫ح‬ ‫چ‬ ‫ب پ ت ث ج‬ ‫ا‬ ŞEKLİ
HARFİN
ra zel dal hı ha çim cim se te pe be elif
ADI
SES
r z d h h ç c s t p b a, e
KARŞILIĞI
HARFİN
‫غ ف ق‬ ‫ع‬ ‫ظ‬ ‫س ش ص ض ط‬ ‫ژ‬ ‫ز‬ ŞEKLİ
HARFİN
kaf fe gayın ayın zı tı dad sad şın sin je ze
ADI
SES
k f g, ğ z t, d d, z s ş s j z
‘ KARŞILIĞI
‫ى‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ڭ‬ ‫گ‬ ‫ك‬ HARFİN
ŞEKLİ
nef HARFİN
ye lamelif he vav nun mim lam (nazal gef kef
ne) ADI
SES
y la h v n m l n g, ğ k
KARŞILIĞI
(Dikkat: Tabloda kırmızı olarak yazılan harfler, Kur’an alfabesinde olmayan harflerdir.)
İş Birliği
• Ders öğretmeninizin yardımıyla sınıfınızda, Kur’an alfabesini daha önce-
den öğrenmiş arkadaşlarınız varsa belirleyebilirsiniz.
• Kur’an alfabesini bilen arkadaşlarınızın, alfabeyi yeni öğrenen arkadaş-
larınıza yardımcı olmaları için ikili gruplar oluşturabilirsiniz.
Yorumlayalım
Dine, vatana, millete ait manevi değeri olan şeylere mukaddesat (kutsal
şeyler) denir. Temel ilkelerimizden biri de "mukaddesata hürmet" olmalıdır.
Camilerimiz, peygamberimiz, vatanımız, bayrağımız bizim için nasıl mukaddes
ise Kur’an ve Kur’an harfleri de saygı gösterilmesi gereken değerlerimizdendir.
Ecdadımız, Kur’an’ın yazılmasında kullanıldığı için kâğıda bile hürmet etmiş;
kâğıda ayakla basmayı hürmetsizlik saymıştır. Osmanlı Devleti’nin kurucusu
Osman Bey’in Kur’an’a saygısından, ağırlandığı odada geceyi uykusuz geçir-
diği de öteden beri anlatılagelmiştir.
Bu paragrafta anlatılanlarla ilgili neler söyleyebilirsiniz? Düşüncelerinizi ar-
kadaşlarınızla paylaşınız.
Yazalım
Aşağıda Osmanlı Türkçesi alfabesinin harfleri karışık olarak sıralanmıştır. Harf-
lerin adlarını boş bırakılan yerlere yazınız.
‫ن‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ز‬ ‫ط‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫پ‬ ‫ل‬
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
lam
‫ح‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫غ‬ ‫ث‬ ‫ظ‬ ‫ض‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ى‬
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
‫ص‬ ‫خ‬ ‫چ‬ ‫ژ‬ ‫گ‬ ‫ق‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ڭ‬ ‫ذ‬ ‫ال‬ ‫ف‬
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
Bulalım
Kutucuklarda verilen harf gruplarının karşıladığı ortak sesi bulup boş bırakı-
lan yerlere yazınız.
T
..................... ‫ت ط‬
..................... ‫ذ ز ض ظ‬
..................... ‫ح خ ه‬
..................... ‫ك ق‬
..................... ‫ث س ص‬
..................... ‫د ض ط‬
..................... ‫ن ڭ‬
Harf Kartları
Osmanlı Türkçesi alfabesini iyice öğrenmek için aşağıdaki yönergeyi takip
ederek harflerle ilgili bilgilerinizi pekiştirebilirsiniz.
• Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harflerin biçimlerini ve adlarını gösteren harf
kartları hazırlayınız. (Harf biçimleri ön, harf isimleri arka tarafa yazılmalıdır.)
• Kartlardaki harfleri birbirinize sormak için ikili gruplar oluşturunuz.
• Hazırladığınız kartları kullanarak Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harflerin bi-
çimlerini ve adlarını birbirinize sorarak bilgilerinizi pekiştiriniz.
• Osmanlı Türkçesi alfabesinde yer alan ancak Kur’an alfabesinde olmayan
harfleri birbirinden ayırt ediniz.
2.2. Harflerin Birleşme Durumları
Hazırlanalım
Düz yazı ile bitişik eğik el yazısı arasında ne gibi faklılıklar vardır? Düşünce-
lerinizi söyleyiniz.
Dikkat
Osmanlı Türkçesi alfabesinde harfler genel olarak birbirine bitiştirilerek yazı-
lır. Harfler, bitişme sırasında kelimenin başında, ortasında ve sonunda değişik
şekiller alır.
İnceleyelim
Aşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harflerin birleşme durum-
ları gösterilmektedir. Tabloyu inceleyerek Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harfle-
rin kelime başında, ortasında ve sonunda aldığı şekilleri öğrenmeye çalışınız.
Osmanlı Türkçesi Alfabesi

Kelimenin
başında Kelime Kelime Kelime Harfin müstakil
ortasında sonunda ortasında başında hâli
sonunda
‫ ��ء‬،‫اﺎﺎ‬ ‫ ء‬،‫ﺎ‬ � ،‫ﺎ‬ � ،‫ا‬ ‫ ء‬،‫ا‬
‫ببب‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺑ‬ ‫ب‬
‫ﭙﭙﭗ‬ ‫ﭗ‬ ‫ﭙ‬ ‫ﭘ‬ ‫پ‬
‫تتت‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺗ‬ ‫ت‬
‫ثثث‬ ‫ﺚ‬ ‫ﺜ‬ ‫ﺛ‬ ‫ث‬
‫‪34‬‬ ‫‪İKİNCİ ÜNİTE‬‬
‫‪Osmanlı Türkçesi Alfabesi‬‬

‫‪Kelimenin‬‬
‫‪başında‬‬ ‫‪Kelime‬‬ ‫‪Kelime‬‬ ‫‪Kelime‬‬ ‫‪Harfin müstakil‬‬
‫‪ortasında‬‬ ‫‪sonunda‬‬ ‫‪ortasında‬‬ ‫‪başında‬‬ ‫‪hâli‬‬
‫‪sonunda‬‬
‫ججج‬ ‫ﺞ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺟ‬ ‫ج‬
‫ﭻ‬ ‫ﭽ‬ ‫ﭼ‬ ‫چ‬
‫ححح‬ ‫ﺢ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ح‬
‫خخخ‬ ‫ﺦ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﺧ‬ ‫خ‬
‫دﺪﺪ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺪ‬ ‫د‬ ‫د‬
‫ذﺬﺬ‬ ‫ﺬ‬ ‫ﺬ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫رﺮﺮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ر‬ ‫ر‬
‫زﺰﺰ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﺰ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ژﮋﮋ‬ ‫ﮋ‬ ‫ﮋ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬
‫سسس‬ ‫ﺲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺳ‬ ‫س‬
‫ششش‬ ‫ﺶ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﺷ‬ ‫ش‬
‫صصص‬ ‫ﺺ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺻ‬ ‫ص‬
‫ضضض‬ ‫ﺾ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺿ‬ ‫ض‬
‫ططط‬ ‫ﻂ‬ ‫ﻄ‬ ‫ﻃ‬ ‫ط‬
‫ظظظ‬ ‫ﻆ‬ ‫ﻈ‬ ‫ﻇ‬ ‫ظ‬
‫ععع‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻋ‬ ‫ع‬
‫غغغ‬ ‫ﻎ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﻏ‬ ‫غ‬
‫ففف‬ ‫ﻒ‬ ‫ﻔ‬ ‫ﻓ‬ ‫ف‬
‫ققق‬ ‫ﻖ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﻗ‬ ‫ق‬
‫ككك‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻜ‬ ‫ﻛ‬ ‫ك‬
‫ﮔﮕﻚ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﮕ‬ ‫ﮔ‬ ‫گ‬
‫ﯕﯖﯔ‬ ‫ﯔ‬ ‫ﯖ‬ ‫ﯕ‬ ‫ڭ‬
‫للل‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻟ‬ ‫ل‬
‫ممم‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻣ‬ ‫م‬
‫ننن‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻧ‬ ‫ن‬
‫وﻮﻮ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻮ‬ ‫و‬ ‫و‬
‫ههه‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻫ‬ ‫ه‬
‫ﻻﻼﻼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻻ‬ ‫ال‬
‫ييى‬ ‫ﻰ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻳ‬ ‫ی‬
Dikkat
Aşağıdaki harfler kendinden sonra gelen harflerle birleşmez, bunların dışın-
da kalan harfler birleşir.
‫ا د ذ ر ز ژ و ال‬
‫المبه‬ ‫بول‬ ‫ژیلت‬ ‫بزلیه‬ ‫رچل‬ ‫ذكي‬ ‫دیز‬ ‫امك‬
Yazalım
Aşağıda verilen harflerin ses karşılıklarını ve yazım şekillerini (başta-ortada-
sonda) harfin altındaki kutucuklara örnekteki gibi yazınız.
‫ژ‬ ‫ﮔ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻆ‬ ‫ذ‬ ‫ﻜ‬ ‫ا‬

............... ............... ............... ............... ............... kef
............... ...............
............... ............... ............... ............... ............... ortada

............... ...............
‫ﺮ‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺒ‬ ‫ط‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺦ‬

............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
‫ﭗ‬ ‫ﯔ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺜ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻏ‬

............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
‫ﻌ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻔ‬ ‫ﭽ‬ ‫ﻟ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺿ‬

............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
‫ء‬ ‫ﺞ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺶ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺣ‬

............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............

Eşleştirelim
Aşağıdaki kutucuklarda ayrı ve bitişik yazılışları verilen harfleri örnek-
teki gibi uygun şekilde eşleştiriniz.
‫طاغ‬ ‫بایراق‬
‫بولوط‬ ‫چیچك‬
‫چيچك‬ ‫صاقساغان‬
‫صاقساغان‬ ‫بولوط‬
‫بایراق‬ ‫طاغ‬
‫ياپراق‬ ‫ياپراق‬
‫كونش‬ ‫كونش‬
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (140. sayfa) “Harfler Kutuda”
etkinliğini yapabilirsiniz.
İnceleyelim
Aşağıdaki tablolarda harflerin bitişik yazılışları (kelime başında, ortasında ve
sonundaki şekilleri) gösterilmektedir. Harflerde meydana gelen şekil değişiklik-
lerini, harf adlarını birbirinize söyleyerek inceleyiniz.
Kendinden sonraki harflerle birleşenler
‫فلت‬ ‫جپق‬ ‫بشص‬ ‫ ث‬،‫ ت‬،‫ پ‬،‫ب‬

‫طبخ‬ ‫مچن‬ ‫جرح‬ ‫ خ‬،‫ ح‬،‫ چ‬،‫ج‬
‫عرش‬ ‫چشم‬ ‫سوت‬ ‫ ش‬،‫س‬
‫رقص‬ ‫مصر‬ ‫صاغ‬ ‫ ض‬،‫ص‬
‫وعظ‬ ‫فظل‬ ‫طیش‬ ‫ ظ‬،‫ط‬
‫مانع‬ ‫قعده‬ ‫عنی‬ ‫ غ‬،‫ع‬
‫منیف‬ ‫طقل‬ ‫فجر‬ ‫ ق‬،‫ف‬
‫چیچك‬ ‫پكر‬ ‫گوڭل‬ ‫ ڭ‬،‫ گ‬،‫ك‬
‫خلل‬ ‫كلن‬ ‫لنس‬ ‫ل‬
‫امل‬ ‫كمال‬ ‫مشك‬ ‫م‬
‫گلن‬ ‫جنت‬ ‫نقض‬ ‫ن‬
‫پچه‬ ‫تهلكه‬ ‫هركس‬ ‫ه‬
‫ایكی‬ ‫پینری‬ ‫یاز‬ ‫ی‬
Kendinden sonraki harflerle birleşmeyenler

‫كما‬ ‫طاس‬ ‫ابج‬ ‫ا‬
‫مقد‬ ‫یدام‬ ‫دصل‬ ‫د‬
‫اخذ‬ ‫جذب‬ ‫ذكی‬ ‫ذ‬
‫منرب‬ ‫سرچه‬ ‫رجب‬ ‫ر‬
‫قزی‬ ‫بزل‬ ‫زهر‬ ‫ز‬
‫شرژ‬ ‫نژط‬ ‫ژلت‬ ‫ژ‬
‫صفو‬ ‫گوی‬ ‫وند‬ ‫و‬
‫اعال‬ ‫بالد‬ ‫الشه‬ ‫ال‬
2.3. Rakamlar ve Noktalama İşaretleri
Hazırlanalım
• Rakamların günlük hayatımızdaki işlevleri nelerdir? Sözlü olarak ifade ediniz.
• Noktalama işaretlerinin okuma ve yazmaya katkıları nelerdir? Söyleyiniz.
İnceleyelim
Aşağıda Osmanlı Türkçesinde kullanılan rakamlar verilmiştir. Tabloda ve-
rilen rakamların yazılışlarını inceleyiniz.
RAKAMLAR VE SAYILAR
On bir 11 ۱۱ Bir 1 ١
On iki 12 ۱۲ İki 2 ٢
On üç 13 ۱٣ Üç 3 ٣
On dört 14 ۱٤ Dört 4 ٤
On beş 15 ۱٥ Beş 5 ٥
On altı 16 ۱٦ Altı 6 ٦
On yedi 17 ۱٧ Yedi 7 ٧
On sekiz 18 ۱٨ Sekiz 8 ٨
On dokuz 19 ۱٩ Dokuz 9 ٩
Yirmi 20 ۲٠ Sıfır 0 ٠
Yüz 100 ١٠٠ On 10 ١٠
Dikkat
• Osmanlı Türkçesinde sayılar, ra-
kamlarla yazıldığında soldan ٥٧۱ ٥٧۱/٠٤/۲٠
sağa doğru yazılır ve okunur. 571 571/04/20
• Tarihlerin yazımında gün, ay, yıl
kısımları yazıda olduğu gibi sağ-
۱٤٥٣ ۱٩٦٠/٠٤/٠٣
dan sola doğru (YYYY/AA/GG) 1453 1960/04/03
sıralanır.
۲٠۱٦ (٣٤٤) ۲۱٥٠٩٧٦
2016 (344) 2150976
Eşleştirelim
Aşağıdaki rakamlarla okunuşlarını örnekteki gibi eşleştiriniz.
38 ٤٥ 90 ٥٣
45 ١٧ 53 ٩٠
17 ٢٦ 87 ٦٢
26 ٣٨ 62 ٨٧
Yazalım
Aşağıdaki saatlere bakarak saatin kaç olduğunu noktalı alanlara yazınız.
............................ ............................ ............................ ............................
İnceleyelim
Aşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesi metinlerinde kullanılan noktalama işa-
retlerinden bazıları gösterilmiştir. Verilen noktalama işaretlerini inceleyerek gü-
nümüzdeki şekilleriyle karşılaştırınız.
NOKTALAMA İŞARETLERİ
Ünlem Soru işareti Noktalı virgül Virgül Nokta
! ‫؟‬ ‫؛‬ ، .
İnceleyelim
Aşağıda Osmanlı Türkçesiyle yazılmış bir metin verilmiştir. Metni inceleyerek
Osmanlı Türkçesinde kullanılan noktalama işaretlerini daire içine alınız.
‫هم نه اچیون بين ييللرجه بارينديرمش اوالن بر يردن‬

،‫—“ئوله جكسڭ!” دييه قوغمق؟ بو قوغوملقدر؛ بن‬
‫ نرده گيدر ير بولورم؟‬،‫كيمسه سز بر چوجغم‬
!‫ صوڭره صوقاقلرده پريشان اولورم‬،‫ايتمه يڭ‬
‫ صفحات‬،‫حممد عاكف‬
Yazalım
Osmanlı Türkçesi alfabesiyle verilen aşağıdaki rakamları, günümüz alfabe-
sindeki rakamlarla boş bırakılan kutucuklara yazınız.
۲ ٠٨ ٦ ۱ ٨ ٤ ٠
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
٩ ٥ ٤٣٧ ٠۱ ٣ ٧ ٦۲
............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............
İşlemleri Yapalım
Aşağıda verilen toplama ve çıkarma işlemlerini, Osmanlı Türkçesindeki ra-
kamları kullanarak yapınız.
٣٨ ٥٦۲ ٥٠ ٥٦٤ ۲٨۱٩

٤٩ ٣٦ ٩٦ ۱٠٧ ٤٠٧
............... ............... ............... ............... ...............
Yazalım
Aşağıdaki Osmanlı Türkçesi alfabesiyle verilmiş tarih ve rakamları inceleyi-
niz. Tarih ve rakamların günümüz Türkçesindeki karşılıklarını boş bırakılan kutu-
cuklara yazınız.
2010/٠١/01 (٣۱۲) ٦٤٥٠٩٧٠ ٢٠١٦/٠٨/۲٦ ۱٩٩٧/٠٧/۲٩

............................ ............................ ............................ ............................
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (142. sayfa) “Rakamları Kulla-
nıyorum” etkinliğini yapabilirsiniz.

1. Aşağıdaki harflerden hangisi Kur’an alfabesinde yoktur?
A) ‫ ب‬ B) ‫ ج‬ C) ‫ژ‬ D) ‫ ط‬ E) ‫ق‬
2. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde “harf grubu-ses” eşleştirmesi yanlış
yapılmıştır?
A) ‫ ق ك‬ K
B) ‫ ح خ ه‬ H
C) ‫ ث س ص‬ S
D) ‫ ز ذ ض ظ‬ Z
E) ‫ د ض ط‬ T
3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde Osmanlı Türkçesi alfabesindeki bir

harfin kelime ortasındaki şekli yanlış verilmiştir?
A) ‫ﺠ‬ B) ‫ﻌ‬ C) ‫ﺼ‬ D) ‫ﺲ‬ E) ‫ﻘ‬

4. Aşağıdaki harflerden hangisi kendinden sonra gelen harfle birleşmez?
A) ‫ ق‬ B) ‫و‬ C) ‫ ط‬ D) ‫ ی‬ E) ‫ح‬
5. “Be-elif-şın-kaf-elif-nun” harflerinin doğru bitişik şekli aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) ‫باشقان‬
B) ‫باشقن‬
C) ‫بشقان‬
D) ‫پاشقان‬
E) ‫باشغان‬
٦۱٠٧” sayısının karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
6. “
A) 6024 B) 6157 C) 6107 D) 2107 E) 9017

7. “1789” sayısının Osmanlı Türkçesinde kullanılan rakamlarla yazılışı aşağıda-

kilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) ۱٧٨٤
B) ٩٨٧۱
C) ۱٧٨٩
D) ۱٧٨٦
E) ٩٦٨۱
B. Aşağıdaki yargılardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y”
yazınız.
( ) Osmanlı Türkçesi alfabesi soldan sağa doğru yazılır.
( )“ ‫ڭ‬-‫گ‬-‫ژ‬-‫چ‬-‫ ”پ‬harfleri, Kur’an alfabesinde olmayan harflerdir.
( ) ‫ و‬ve ‫ ز‬harfleri kendinden sonra gelen harflerle birleşir.
( ) “‫ ”ط‬harfi, “t” ve “d” seslerini karşılar.
( ) Osmanlı Türkçesi alfabesinde rakamlar soldan sağa doğru yazılır.
( ) Osmanlı Türkçesinde noktalama işaretleri kullanılmaz.
C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.
1. ….., ….. ve ….. harflerinin bugünkü alfabedeki ses karşılığı “se”dir.

2. …… kendinden sonraki harflerle birleşmeyen harflerdendir.
3. Tarihlerin yazımında gün, ay, yıl kısımları yazıda olduğu gibi …………... …...….
doğru sıralanır.
3. ÜNİTE
TÜRKÇE KELİMELERİN OKUNUŞU
3.1. Osmanlı Türkçesinde Okutucu Harfler
3.2. “Elif Okutucusu” ve “A” Sesi
3.3. “He Okutucusu” ve “E, A” Sesleri
3.4. “Vav Okutucusu” ve “O, Ö, U, Ü” Sesleri
3.5. “Ye Okutucusu” ve “I, İ” Sesleri
44 ÜÇÜNCÜ ÜNİTE
3.1. Osmanlı Türkçesinde Okutucu Harfler
Hazırlanalım
• Türkçenin ünlüleri (sesli) hangileridir?
• Ses ve harf kavramları hakkında neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.
• Ünlüleri işaretlemek için kullandığımız harfler hangileridir?
Dikkat
Dilimizdeki ünlüler, Osmanlı Türkçesinde elif, he, vav ve ye harfleriyle göste-
rilir. Bu harflere “okutucu harfler” denir.
İnceleyelim
Okutucu harflerin tanıtıldığı aşağıdaki tabloyu inceleyiniz. Örnek okumaları
dikkate alarak okunuşu verilmeyen kelimeleri de siz okuyunuz.
Okutucu Harfler ve Kelime Örnekleri
‫ا‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ى‬

“Vav” harflerini “Ye” harflerini
“He” harflerini
“Elif” harflerini “a” “o, ö, u, ü” sesle- “ı, i” seslerinden
“e” olarak okuyu-
olarak okuyunuz. rinden uygun ola- uygun olanıyla
nuz.
nıyla okuyunuz. okuyunuz.
‫ب اب ا‬ ‫دده‬ ‫چ وج وق‬ ‫بیلیم‬

‫بابا‬ ‫دده‬ ‫چوجوق‬ ‫بیلیم‬
baba dede çocuk bilim
‫داها‬ ‫ننه‬ ‫بویوك‬ ‫سیل‬

............. ............. ............. .............
‫پاشا‬ ‫دره‬ ‫سوت‬ ‫قیش‬

............. ............. ............. .............
‫چای‬ ‫تنه که‬ ‫صوچ‬ ‫دیل‬

............. ............. ............. .............
‫پارماق‬ ‫تپه‬ ‫كومور‬ ‫ییلدیز‬

............. ............. ............. .............
ÜÇÜNCÜ ÜNİTE 45
3.2. “Elif Okutucusu” ve “A” Sesi
Hazırlanalım
Elif harfinin kültürümüzdeki yeri hakkında neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.
Bunları Bilelim
a) Elif okutucusu kendinden önceki harfi “A” sesiyle okutur.
‫بارداق‬ ‫یاتاق‬ ‫پا زار‬

‫آ‬
b) Elif harfi üzerindeki med işareti ( ) elif harfini “a” sesiyle okutur.
‫آل‬ ‫آق‬ ‫آرا‬ ‫آسالن‬ ‫آراچ‬
Kelime Okuyalım
Aşağıdaki kelimelerin okunuşlarını boş bırakılan kutucuklara yazınız.
‫چای‬ ‫یای‬ ‫چام‬ ‫آياق‬ ‫آت‬

at
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫یاپراق‬ ‫قاوال‬ ‫آڭالت‬ ‫آغاچ‬ ‫چاغالیان‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫صامان‬ ‫صال‬ ‫باشا ران‬ ‫چاقال‬ ‫باشال‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫مارت‬ ‫قارتال‬ ‫باغال‬ ‫باشاق‬ ‫چاتالق‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫صاچاق‬ ‫طا راق‬ ‫پارالق‬ ‫آپارمتان‬ ‫یاناشاماز‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
Cümle Okuyalım
Elif okutucusuyla ilgili kuralları göz önünde bulundurarak aşağıdaki
cümleleri okuyunuz.
.‫بابام ماصال یا زار‬

.‫یاشار صاغالم ماصا یاپار‬
.‫قانایان طامار جان یاقار‬
.‫ قا زان قا زان آش وار‬،‫بارداق بارداق آیران‬
.‫ طازی قوواالر‬،‫طاوشان قاچار‬
.‫دال صارقار قارتال قالقار‬
.‫آفاجان خاقان طاش آتار‬
Dikkat
Fiil kök veya gövdelerinin sonundaki “a” sesi “elif” okutucusu ile gös-
terilir.
‫آراال‬ ‫قوشما‬ ‫آتال‬ ‫یاشا‬
Okuyalım-Yazalım
Aşağıdaki tabloda verilen kelimelerin okunuşlarını boş bırakılan kutucuklara
yazınız.
‫قاو را‬ ‫قاينا‬ ‫طایا‬ ‫آغال‬ ‫صاقال‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫آملا‬ ‫قاپا‬ ‫ییقا‬ ‫بویا‬ ‫صالال‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
Okuyalım-Yazalım
Aşağıdaki cümlelerin okunuşlarını karşılarındaki noktalı alanlara yazınız.
........................................................................... .‫آچ آرسالن آو آرار‬

........................................................................... .‫آبالم چاي ياپار‬
........................................................................... .‫پارالق چاناق یاواش قاینار‬
........................................................................... .‫بال ياپان بال صاتار‬
........................................................................... ‫قاچ بارداق چای وار؟‬
........................................................................... .‫ ياواش ياواش آڭالت‬،‫باباجان‬
3.3. “He Okutucusu” ve “E, A” Sesleri
Hazırlanalım
• Açık hece ve kapalı hece ne demektir? Daha önce bu kavramlarla ne-
relerde karşılaştığınızı söyleyiniz.
• Açık ve kapalı heceleri tanımak, Osmanlı Türkçesini öğrenirken ne işimize
yarayabilir?
Bunları Bilelim
a) “He” okutucusu kendinden önceki harfi “e” veya “a” sesiyle okutur.
‫صالچه‬ ‫طامله‬ ‫مارقه‬ ‫سله‬ ‫دره‬ ‫تره‬

‫ا‬
b) Kelime başlarındaki “e” sesi, elif ( ) veya elif üzerine hemze ( ) konula- ‫أ‬
rak gösterilir.
‫ارن‬ ‫اكمك‬ ‫ألك‬ ‫أش‬

c) İsim ve isim eklerinin sonuna gelen “a” sesleri he okutucusu ile gösterilir.
‫پاره یه‬ ‫باجه ده‬ ‫صاغه‬ ‫قازمه‬ ‫چاپه‬ ‫پاره‬

d) “He” okutucusu, ilk hecede kullanılmaz. Diğer hecelerde, genellikle

hece kapalı ise terk edilir; hece açık ise kullanılır.
‫سرچه‬ ‫جكت‬ ‫دره‬ ‫تپه‬ İlk hece
‫چكمه جه‬ ‫پچه ته‬ ‫سوه جن‬ ‫تنه كه‬ Açık hece
‫تكرلك‬ ‫يلك‬ ‫گرچك‬ ‫ببك‬ Kapalı hece
e) “He” okutucusu kendinden sonraki harfe birleşmez.
‫سرچه یه‬ ‫کله بك‬ ‫گله نك‬
Kelime Okuyalım
Aşağıdaki kelimelerin okunuşlarını boş bırakılan kutucuklara yazınız.
‫بسله‬ ‫بالطه‬ ‫یله‬ ‫یاره‬ ‫دوه‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫یامه‬ ‫بره‬ ‫آرقه‬ ‫کچه‬ ‫تره‬
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫پرده‬ ‫صارمه‬ ‫کپچه‬ ‫باقالوه‬ ‫سرچه‬
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫آژانده‬ ‫بکله‬ ‫تارله‬ ‫چشمه‬ ‫ماشه‬
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫أله مه‬ ‫أگر‬ ‫امك‬ ‫أوت‬ ‫أل‬
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫أردم‬ ‫أتك‬ ‫أسنك‬ ‫اركك‬ ‫أكلم‬
..................... ..................... ..................... ..................... .....................
Dikkat
Okutucu harflerin ünsüz karşılıkları veya kendi sesleriyle de okunabileceğini
unutmayınız. Konuyla ilgili aşağıdaki örnekleri okuyup inceleyiniz.
Ye (‫)ى‬ Vav (‫)و‬ He (‫)ه‬ (‫)ا‬

Elif
‫یای‬ ‫وار‬ ‫داها‬ ‫ال‬
‫یول‬ ‫وازو‬ ‫هيچ‬ ‫ات‬
‫قایا‬ ‫کیوی‬ ‫هر‬ ‫اکمك‬
‫‪ÜÇÜNCÜ ÜNİTE‬‬ ‫‪49‬‬
‫‪İşaretleyelim‬‬
‫‪Aşağıdaki kelimelerden ikinci hecesi açık olanları bulup örnekteki gibi işa-‬‬
‫‪retleyiniz.‬‬
‫ترله مك‬ ‫گله جك‬ ‫دره ده‬ ‫نه دن‬
‫بکله مه‬ ‫نره ده‬ ‫بزلیه لر‬ ‫سسلنمك‬
‫‪Okuyalım-Yazalım‬‬
‫‪Aşağıdaki cümlelerin okunuşlarını boş bırakılan noktalı alanlara yazınız.‬‬
‫دره دن تكنه گچمز‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫سپت سپت سزبه گله جك‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫أرن أكمگه رچل سورر‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫تپه ده بره طاقان أوده ترلر‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫تنه كه ده پكمز وار‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫دده م سرچه يه أكمك آتار‪.‬‬

‫‪........................................................‬‬
‫آننه م چايده شكر‪ ،‬بزليه ده صالچه سور‪.‬‬

‫‪..........................................................................‬‬
‫يدك تكرلك نره ده؟‬

‫‪........................................................‬‬
Cümle Okuyalım
He okutucusuyla ilgili kuralları göz önünde bulundurarak aşağıdaki cümle-
leri okuyunuz.
.‫أشك طار مسره گله مز‬

.‫بابا أوه دتر ژان آل‬
.‫امل أوده سرچه بسله‬
.‫ امره گلمز‬،‫أوده بكله مه‬
.‫أسن تپه ده منكشه آ مچاز‬
.‫تنه كه دن باجه آز چكر‬
3.4. “Vav Okutucusu” ve “O, Ö, U, Ü” Sesleri
Hazırlanalım
Vav harfinin kültürümüzdeki yeri hakkında neler biliyorsunuz? Bu konuda-
ki bilgilerinizi paylaşınız.
Bunları Bilelim
a) “Vav” okutucusu kendinden önceki harfi “o, ö, u, ü” seslerinden biriyle
okutur.
‫سونوك‬ ‫قویون‬ ‫يول‬ ‫صول‬ ‫تول‬

‫او‬
b) Kelime başlarındaki “o-ö-u-ü” sesleri, elif ve vav harfleriyle ( ) gösterilir.
Notlar:
• Kelime başındaki “ö, ü” seslerini, “o, u” seslerinden ayırmak için elif
‫أو‬
harfinin üzerine hemze ( ) konulabilir.
‫ئو‬
• “ö, ü” sesleri, bazı kelimelerin yazımında “ ” şeklinde işaretlenmiştir.
‫ئولوم‬ ‫أوست‬ ‫أوتو‬ ‫اونوت اورتوك اوزوم‬ ‫اویون‬ ‫او‬

‫‪Kelime Okuyalım‬‬
‫‪Vav okutucusuyla ilgili kuralları göz önünde bulundurarak aşağıdaki keli-‬‬
‫‪meleri okuyunuz.‬‬
‫یاقاموز‬ ‫بولوط‬ ‫قوم‬ ‫صو‬

‫طوقات‬ ‫طاووق‬ ‫بوتون‬ ‫بویوك‬
‫یورغون‬ ‫قورشون‬ ‫قوچ‬ ‫مارول‬
‫يوصون‬ ‫قونوش‬ ‫چوروك‬ ‫قولتوق‬
‫اوروچ‬ ‫اوشومك‬ ‫أورنك‬ ‫اورته‬
‫اوتوز‬ ‫أوستون‬ ‫اوقول‬ ‫اورمان‬
‫اولوق‬ ‫أوركك‬ ‫اورتو‬ ‫اوجاق‬
‫‪Cümle Okuyalım‬‬
‫اوجوز گوملك أوتو طومتاز‪.‬‬

‫‪.......................................................................‬‬
‫اوزان چوق دوزگون قونوشويور‪.‬‬
‫‪....................................................................‬‬
‫قوش اوزون اوزون أوتر‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫گوزل گورن گوزل دوشونور‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫اوجوزگوملكدن دوگمه چابوق قوپار‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫گوندوز كومور ياقان آقشام أوشور‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫قورو اودون‪ ،‬كوموردن چابوق طوتوشور‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫طوقوز چوجوق‪ ،‬قورقان چوبانه گولويور‪.‬‬
‫‪.......................................................................‬‬
‫ئوركك چوجوق گولگه ده اوینار‪.‬‬
‫‪........................................................................‬‬
3.5. “Ye Okutucusu” ve “I, İ” Sesleri
Hazırlanalım
Osmanlı Türkçesi alfabesinde aynı harfin birden fazla ünlüyü okutması ko-
nusunda neler düşünüyorsunuz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Bunları Bilelim
a) “Ye” okutucusu kendinden önceki harfi “ı, i” seslerinden biriyle okutur.
‫بيليم‬ ‫سيلگی‬ ‫تيلكي‬

b) Kalıplaşmış bazı kelime ve eklerde okutucu “ye” harfi kullanılmaz.
‫برلك‬ ‫آرتق‬ ‫سز‬ ‫بز‬
c) Bazı eklerin sonundaki “u,ü” sesleri “ye” okutucusu ile gösterilir.
‫بولدي‬ ‫اوغلي‬ ‫بوني‬ ‫اوني‬

‫طوزجي‬ ‫گورديگي‬ ‫اوقوديغي‬
‫قوقوسی‬ ‫اويقوجي‬ ‫دوشدميي‬
d) Bazı kelimelerin ilk hecesindeki “e” sesi, “ye” okutucusu ile gösterilir.
‫ايتمك‬ ‫ييمك‬ ‫ویرمك‬

‫ا‬
e) Kelime başlarındaki “ı, i” sesleri elif ve ye (‫ ) ﻳ‬ile gösterilir.
‫ايگنه‬ ‫ايشيق‬ ‫ایصریغان‬ ‫ايكي‬

‫‪Ye okutucusuyla ilgili kuralları göz önünde bulundurarak aşağıdaki kelime-‬‬
‫‪leri okuyunuz.‬‬
‫پريينچ‬ ‫سيوري‬ ‫گزييل‬ ‫اينجي‬

‫بیلری‬ ‫تيتزي‬ ‫ديرك‬ ‫گميجي‬
‫پينري‬ ‫قزييل‬ ‫چكيچ‬ ‫چيلك‬
‫قرق‬ ‫گيب‬ ‫سكز‬ ‫دڭز‬
‫برلك‬ ‫قیشلق‬ ‫سسسز‬ ‫أرمیش‬
‫اينجه‬ ‫ايصي‬ ‫ايرماق‬ ‫ايشجي‬
‫ايپ‬ ‫ايصپاناق‬ ‫ايركن‬ ‫گیجه‬
‫ايلچي‬ ‫ایلتی‬ ‫ايرمك‬ ‫ايرته له مه‬
‫‪Cümle Okuyalım‬‬
‫تكري كدي چاناقده كي أيت خزيليجه ييدي‪.‬‬

‫‪........................................................................‬‬
‫جيلزي سيوري سينك چوجوغي ايصريدی‪.‬‬

‫‪.................................................................................‬‬
‫آغزي آچيق گوزي قاپايل اويوردي‪.‬‬

‫‪........................................................................‬‬
‫سرين صولرده درين دوشوجنه لره طالدي‪.‬‬

‫‪........................................................................‬‬
‫أيل دار اوالنڭ‪ ،‬ديلي قيصه اولور‪.‬‬

‫‪...........................................................‬‬
‫‪54‬‬ ‫‪ÜÇÜNCÜ ÜNİTE‬‬
‫‪Okuyalım‬‬
‫‪Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmış aşağıdaki atasözlerini okuyunuz.‬‬
‫•بو كونكي ايشي يارينه برياقما‪.‬‬ ‫ ‬
‫•أكن بيچر‪ ،‬قونان كوچر‪.‬‬ ‫ ‬
‫•گرگني ايپ چابوق قوپار‪.‬‬ ‫ ‬
‫•دره يي گورمه دن پاچه يي صيواما‪.‬‬ ‫ ‬
‫•پيشمش آشه صوغوق صو قاتيلماز‪.‬‬ ‫ ‬
‫•چوق ياشايان دگل چوق گزن بيلري‪.‬‬ ‫ ‬
‫•صاييلي قويوين قورت قاپماز‪.‬‬ ‫ ‬
‫•ايرماق كنارينه چشمه ياپيلماز‪.‬‬ ‫ ‬
‫•آزيقسز يوله چيقانڭ ايكي كوزي ايل طوربه سنده اولور‪.‬‬ ‫ ‬
‫•ايسته ديگين سويله ين‪ ،‬ايسته مه ديگين ايشيتري‪.‬‬ ‫ ‬
‫‪Pekiştirelim‬‬
‫‪Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (143. sayfa) “Eşleştirelim” ve‬‬
‫‪“Okuyalım” etkinliklerini yapabilirsiniz.‬‬
‫)‪(Olanda hayır vardır.‬‬


1. “ ‫ اوالن‬،‫ ئولوملی‬،‫ قرییق‬،‫ ”بینك‬kelimelerinin okunuşları hangi seçenekte sıra-

sıyla (sağdan sola) ve doğru olarak verilmiştir?
A) benek, kırık, olumlu, olan
B) binek, kırık, ölümlü, olan
C) binin, kuyruk, olumlu, olan
D) bin, kırk, ölmeli, evlen
E) binek, kırık, ölümlü, ölen
‫ه‬
2. He okutucusu ( ) isimlerin sonunda hangi seslerle okunur?
A) a-e sesleriyle B) ı-i sesleriyle C) u-ü sesleriyle D) e-i sesleriyle E) o-ö sesleriyle
3. Eklerin sonundaki “u, ü” sesleri “ye” okutucusu ile gösterilir.
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bu kurala uygun kelime yoktur?
A) ‫اوقودی‬ B) ‫بوزلی‬ C) ‫ كدی‬ D) ‫ گوزی‬ E) ‫طوزجی‬

4. Bazı kelimelerin ilk hecesindeki “e” sesi, “ye” okutucusu ile gösterilir.
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bu kurala uygun bir kelime vardır?
A) ‫ ايكن‬ B) ‫ سیویل‬ C) ‫ شرییل‬ D) ‫ ييمك‬ E) ‫یشیل‬

yazınız.
( ‫آ‬
) Kelime başlarında “a” ünlüsü, “ ” ile gösterilir.
( ‫ا‬
) Kelime başlarında “o ,ö ,u ,ü” ünlüleri, “‫ ” ﻳ‬ile gösterilir.
( ‫ه‬
) “ ” harfi, okutucu olarak kullanıldığında kendinden sonraki harfe birleşmez.
( ) Osmanlı Türkçesi alfabesinde “ye” harfi okutucu olarak kullanıldığı zaman

“ı” ve “i” seslerini karşılar.
C. Aşağıda boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle tamamlayınız.
1. Kelime içindeki “a” sesleri .................... harfiyle gösterilir.
‫ا‬
2. Kelime başlarındaki elif ve ye harfi (‫) ﻳ‬, ........................ seslerini karşılar.
3. Kelime başlarındaki “o, ö, u, ü” sesleri, elif harfinden sonra ................. okutucusu

yazılarak gösterilir.
4. Bazı eklerin sonundaki “u, ü” sesleri “vav” okutucusu yerine ................. okutucu-
su ile gösterilir.

Osmanlı Türkçesindeki okutucu harfleri ve okutucu harflerin ses karşılıklarını söy-
leyiniz.
E. Aşağıdaki kelimelerin okunuşlarını harf (kelime avı) tablosundan bularak işa-

retleyiniz.
‫یشیل‬ ‫بایرام‬ ‫اوگرجنی‬ ‫كدی‬ ‫اوزون‬

‫ایكی‬ ‫اوجاق‬ ‫ایزجی‬ ‫صاجناق‬ ‫باغ‬
‫یاغمور‬ ‫قولتوق‬ ‫پيڭار‬ ‫آری‬ ‫صاقسی‬
B U R S A N C A K K Ö Ç Ğ I V
A Z Y A K P B İ Ş E T M K Ç D
Ğ Ü İ K İ A A Ğ A D Ö İ O C A
F P H S Ö Z Y E Ş İ L N L A Y
N İ P I N A R Ş U S U L T Ç A
Y L İ Ş U R A T V İ N Ü U Z Ğ
K O L T Ü Z M T U Z U N K Ş M
Ö C A K A E O D Y C Z B İ V U
M A R Ö Ğ R E N C İ K D E K R
S K I S P O L K U R Ö L A M B
4. ÜNİTE
OKUMAYA YARDIMCI ESASLAR
4.1. Osmanlı Türkçesinde Kef Harfinin Okunuşu
4.2. Ünsüzlerin Okunuşunda Kalınlık ve İncelik
4.3. Eklerin Okunuşu
4.4. Arapça ve Farsça Asıllı Türkçeleşmiş Kelimelerin Okunuşu
58 DÖRDÜNCÜ ÜNİTE
4.1. Osmanlı Türkçesinde Kef Harfinin Okunuşu
Hazırlanalım
• “Pınar, deniz, bana, baban” gibi kelimelerdeki “n” seslerinin halk ağzın-
daki söylenişinde değişiklik fark ettiniz mi? Bu farklı söyleyişin sebebi ne
olabilir?
• “Öğün” ve “övün” kelimelerinin anlamları ve sesleriyle ilgili olarak neler
söyleyebilirsiniz?
• Kelime hazinenizi zenginleştirmeye yönelik çalışmalar için bu üniteden
itibaren kendinize bir “Kelime Defteri” temin ediniz.
İnceleyelim
Aşağıdaki kelimeleri inceleyerek Osmanlı Türkçesinde “kef” (gef-nef) harfi-
nin hangi sesleri karşıladığını öğreniniz.
‫ك‬ ‫گ‬ ‫ڭ‬

(kef) (gef) (nef)
“k” sesi “g, ğ, v, y” sesleri “n” sesi
Kedi ‫كدي‬ Görme ‫گورمه‬ Güvercin ‫گوگرجني‬ Ön, Ün ‫اوڭ‬
Kömür ‫كومور‬ Gelecek ‫گله جك‬ Gövde ‫کوگده‬ Son ‫صوڭ‬

Bin
Ekşi ‫أكشي‬ Gezi ‫گزي‬ Seyrek ‫سگرك‬ (1000) ‫بيڭ‬
Kürek ‫كورك‬ Güzel ‫گوزل‬ Leylek ‫لگلك‬ Anlama ‫آڭالمه‬
Sekiz ‫سكز‬ Gürz ‫گورز‬ Eğri ‫أگري‬ Dinleme ‫ديڭله مه‬
Notlar:
• Osmanlı Türkçesi metinlerinde kef, gef ve nef harflerinin ayırıcı işaretleri
çoğunlukla kullanılmaz.
• Kef harfinin v ve y karşılığı olarak kullanıldığı kelimeler sınırlı sayıdadır.
DÖRDÜNCÜ ÜNİTE 59
Bunları Bilelim
Nef ( ‫ )ڭ‬Harfi:
Nef harfi, Türkçeye mahsus bir sesin işaretidir. Ses karşılığı, genizden söyle-
nen bir “n”dir.
Nef harfi;
a) İkinci tekil / çoğul şahıs iyelik (tamlanan) eklerinde,
İkinci tekil / çoğul şahıs fiil çekim eklerinde,
‫گزديڭز‬ ‫يازدڭ‬ ‫آديڭز‬ ‫باباڭ‬

gezdiniz yazdın adınız baban
b) İsim tamlamalarında tamlayan ekinde,
‫سنڭ چایڭ‬ ‫آرمودڭ صايپ‬

senin çayın armudun sapı
c) Bazı kelime kök ve gövdelerinde kullanılır.
‫يالڭز‬ ‫ياڭليش‬ ‫أڭ‬

yalnız yanlış en
Okuyalım-Yazalım
Aşağıdaki tabloda kef (gef-nef) harfinin karşıladığı sesleri örnekleyen keli-
meler verilmiştir.
Kelimelerin okunuşlarını boş bırakılan kutucuklara yazınız.
‫كپچه‬ ‫كله بك‬ ‫أركك‬ ‫بیلك‬ ‫كوپرو‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫كستانه‬ ‫كرپه تن‬ ‫كریپی‬ ‫ایپك‬ ‫ككلیك‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫گوزلك‬ ‫گرچك‬ ‫گوملك‬ ‫گلني‬ ‫گورگو‬

..................... ..................... ..................... ..................... .....................
‫‪60‬‬ ‫‪DÖRDÜNCÜ ÜNİTE‬‬
‫گول‬ ‫گولگه‬ ‫گنچ‬ ‫گزگنی‬ ‫چزیگی‬

‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬
‫توگ‬ ‫أوگله‬ ‫هگبه‬ ‫سيگيلجه‬ ‫بگلربگی‬

‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬
‫گوگده‬ ‫اوگمك‬ ‫بوگورتلن‬ ‫گلدیگی‬ ‫أوگوت‬

‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬
‫بڭزه مك ‬ ‫گڭيش‬ ‫طوڭمق‬ ‫صوڭره‬ ‫أوڭجه‬

‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬
‫قاپینڭ قويل‬ ‫اوقوييڭز‬ ‫ديڭله‬ ‫يازدڭ‬ ‫چايڭز‬

‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬ ‫‪.....................‬‬
‫‪Eşleştirelim‬‬
‫‪Kutucuklarda verilen aşağıdaki ifadeleri okunuşlarıyla eşleştiriniz.‬‬
‫?‪Nerede yanıldın‬‬ ‫سوزيڭزي طوتڭ‬

‫‪Denizin dibi‬‬ ‫سزدن صوڭره‬
‫‪Yaşlının oğlu‬‬ ‫نره ده ياڭيلدڭ؟‬
‫‪Sinirlenmeyin‬‬ ‫دڭزڭ دييب‬
‫‪Sizden sonra‬‬ ‫صاچڭزڭ رنگي‬
‫‪Saçınızın rengi‬‬ ‫سيڭريلنمه يڭ‬
‫‪Sözünüzü tutun‬‬ ‫ياشلينڭ اوغلي‬
Cümle Okuyalım
Kef, gef ve nef harflerinin yer aldığı aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümle-
lerin okunuşlarını boş bırakılan yerlere yazınız.
.‫بربريڭزه اوالن سوگيڭزهيچ بيتمه سني‬

.........................................................................
.‫هرسوزي اوستڭزه آملايڭ‬

.........................................................................
.‫أوفكه ڭ سين يڭمه سني‬

.........................................................................
.‫ خوشلق سڭادر‬،‫ياڭيلغي بزه‬

.........................................................................
.‫جانڭزي صيقان قراڭلق دوشوجنه لری آتڭ‬

.........................................................................
.‫گچمشڭزده كي ياڭليشلردن درس آلڭ‬

.........................................................................
.‫اچيڭزده چوق دگريل كیشیلر وار‬

.........................................................................
.‫ گونڭ برنده توكنري‬،‫گوجڭ‬

.........................................................................
Yusuf Bilen
(Hayır ve şer her ne ki işlerse kişi kendinedir / Kimseyi hor göremez bilse kişi kendi nedir)
4.2. Ünsüzlerin Okunuşunda Kalınlık ve İncelik
Hazırlanalım
“Tokmak” ve “ekmek” kelimelerindeki “k” ünsüzlerinin söyleyişlerini karşılaş-
tırınız. Ünsüzlerin söylenişlerinde farklılık var mıdır? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
İnceleyelim
Aşağıdaki kelimeleri okuyup inceleyiniz. Kelimelerin yazılışları ve söylenişle-
riyle ilgili olarak nasıl bir sonuca vardığınızı açıklayınız.
‫ديش‬ ‫سوگوت‬ ‫سوس‬ ‫كوك‬ ‫یوك‬

‫طيش‬ ‫صوغوق‬ ‫صوص‬ ‫قوق‬ ‫یوق‬
Bunları Bilelim
Osmanlı Türkçesi alfabesinde, bazı ünsüzlerin (d, g, ğ, h, k, s, t) kalın ve ince
karşılıkları vardır. Bu kural gereği, kelime içinde “Tı (d-t), sad, gayın (g-ğ), kaf,
hı” harfleri kalın ünlülerle ve “te, dal, sin, kef, gef (g-ğ), he” harfleri ince ünlü-
lerle bir arada bulunur (Bu kuralın istisnaları vardır).
Aşağıdaki tabloları inceleyerek kalın ve ince karşılığı olan ünsüzleri öğre-
niniz.
İnce ünsüzleri
karşılayan harfler
‫ه‬
H
‫ك‬
K
‫گ‬ ‫س‬ ‫د‬
D
‫ت‬
T
e, i, ö, ü
G-Ğ S
Kalın ünsüzleri ‫خ‬ ‫ق‬ ‫غ‬ ‫ص‬ ‫ط‬ ‫ط‬ a, ı, o, u

karşılayan harfler H K G-Ğ S D T
İnce Ünsüzler ‫هپسی‬ ‫كوروك‬ ‫سورگو‬ ‫دومنك‬ ‫توپ‬
Kalın Ünsüzler ‫خرييليت‬ ‫قوروق‬ ‫صورغو‬ ‫طوڭمق‬ ‫طوپ‬

Kelime Okuyalım
Aşağıdaki kelimeleri ince ve kalın karşılığı olan ünsüzleri göz önünde bulun-
durarak okuyunuz. Kelimelerin okunuşlarını boş bırakılan yerlere yazınız.
‫صینری‬ ‫آغال‬ ‫قوي‬ ‫سیڭری‬ ‫أگله‬ ‫كوي‬

............... ............... ............... ............... ............... ...............
‫صورو‬ ‫چاقيل‬ ‫أگري‬ ‫سورو‬ ‫چكيل‬ ‫آغري‬

............... ............... ............... ............... ............... ...............
‫طباغي‬ ‫آصقي‬ ‫طوپراق‬ ‫ألگي‬ ‫أسكي‬ ‫تكرلك‬

............... ............... ............... ............... ............... ...............
Cümle Okuyalım
Aşağıdaki cümlelerin okunuşlarını, boş bırakılan yerlere bugünkü
alfabeyle yazınız.
.‫ایركن قالقان یول آلری‬
............................................................
.‫دمری طاونده دوگولور‬

............................................................
.‫ آصقیده أكمك‬:‫أسكی بر گله نك‬

............................................................
.‫دگریمنڭ صويی طاغدن گلری‬

............................................................
.‫سوگيده گونش گيب اول‬

............................................................
،‫هرنه اولورسه ڭ اول‬

.‫يا اولديغڭ گيب گورون يا گورونديگڭ گيب اول‬
..................................................................................
..................................................................................
4.3. Eklerin Okunuşu
Hazırlanalım
Dilimizdeki eklerin işlevleri ile ilgili neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.
İnceleyelim
Aşağıda yapım ve çekim eki almış kelimeleri, aldıkları eklerin yazımına dik-
kat ederek okuyup inceleyiniz. Osmanlı Türkçesinde eklerin yazımıyla ilgili nasıl
bir sonuca vardığınızı açıklayınız.
‫يولدن‬ ‫باشده‬ ‫أوه‬

yoldan başta eve okulu
‫آننه مز‬ ‫باباڭ‬ ‫گوزم‬

annemiz çayı (senin) baban gözüm
‫آتلر‬ ‫طاغلري‬ ‫صاچڭز‬

dolar (geniş zaman) atlar (çoğul) dağları saçınız
‫بنجه‬ ‫گزدير‬ ‫صاريدر‬ ‫آدسز‬

bence gezdir sarıdır adsız
‫آڭالدي‬ ‫باقسه‬ ‫صورمش‬ ‫قوشجي‬

anladı baksa sormuş kuşçu
‫قوشيڭز‬ ‫گلريسڭز‬ ‫صورما‬ ‫گورڭ‬

koşunuz gelirsiniz sorma görün
‫آتله‬ ‫آتال‬ ‫اویسه كه‬ ‫يرده كي‬

atla (at ile) atla oysaki (bağlaç) yerdeki
Dikkat
Osmanlı Türkçesinde eklerin çoğu kalıplaşmış bir yapıya sahiptir. Kimi ekler-
de okutucu harfler gösterilmez. Ekler okunurken dilimizdeki ses uyumları dikka-
te alınmalıdır.
‫‪DÖRDÜNCÜ ÜNİTE‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪Aşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesinde kalıplaşmış bir yapıda olan bazı‬‬
‫‪ekler ve bu ekleri alan kelimeler verilmiştir. Tablodaki ekleri inceleyerek ek‬‬
‫‪almış kelimeleri okuyunuz.‬‬
‫باقارسڭز كورمزسڭز يورويورسڭز وا راجقسڭز‬ ‫بيلريسڭز‬ ‫سڭز‬

‫‪-sınız, -siniz‬‬
‫‪-sunuz, -sünüz‬‬
‫سز‬
‫بیلگیسز‬ ‫آدسز‬ ‫گوڭلسز‬ ‫طوزسز‬ ‫سسسز‬ ‫‪-sız, -siz‬‬
‫‪-suz, -süz‬‬
‫در‬
‫ماصادر‬ ‫صودر‬ ‫صوغوقدر‬ ‫گولدر‬ ‫أكشیدر‬ ‫‪-dır, -dir, -dur,‬‬
‫‪-dür, -tır, -tir,‬‬
‫‪-tur, -tür‬‬
‫دير‬
‫سودیر‬ ‫قوشدير‬ ‫گزدير‬ ‫يازدير‬ ‫يرلشدير‬ ‫‪-dır-, -dir-, -dur-,‬‬
‫‪-dür-, -tır-, -tir-,‬‬
‫‪-tur-, -tür-‬‬
‫جه‬
‫یوزلرجه‬ ‫چوجوقجه قيصه جه‬ ‫یاشجه‬ ‫بنجه‬ ‫‪-ce, -ca,‬‬
‫‪-çe, -ça‬‬
‫جي‬
‫گوزجي‬ ‫ايپلكجي‬ ‫قويوجمي‬ ‫آشجي‬ ‫ایشجی‬ ‫‪-cı, -ci, -cu, -cü,‬‬
‫‪-çı, -çi, -çu, -çü‬‬
‫يل‬
‫طاتلی‬ ‫گوچلي‬ ‫وانلي‬ ‫سوميلي‬ ‫اويقويل‬ ‫‪-lı, -li,‬‬
‫‪-lu, -lü‬‬
‫مز‬
‫اوقوملز‬ ‫اوغلمز‬ ‫باجيمز‬ ‫سوزميز‬ ‫آننه مز‬ ‫‪-mız, -miz,‬‬
‫‪-muz, -müz‬‬
‫مش‬
‫صوصمش‬ ‫اوگرمنش‬ ‫ديڭله مش‬ ‫آرامش‬ ‫دومشش‬ ‫‪-mış, -miş,‬‬
‫‪-muş, -müş‬‬
‫دي‬
‫أزبرله دي‬ ‫اوگرندي‬ ‫يورودي‬ ‫بكله دی‬ ‫قورودى‬ ‫‪-dı, -di, -du, -dü,‬‬
‫‪-tı, -ti, -tu, -tü‬‬
‫بیتكیلر‬ ‫طریناقلر‬ ‫چایریلر‬ ‫چانطه لر‬ ‫اوگرجنيلر‬ ‫لر‬

‫‪-lar, -ler‬‬
‫جنه‬
‫یازجنه‬ ‫وارجنه‬ ‫گورجنه‬ ‫ديڭله ينجه آڭالینجه‬ ‫‪-ınca, -ince,‬‬
‫‪-unca, -ünce‬‬
‫مي‬
‫آغالرمي‬ ‫كسدمیی أولچویورمي سنده می‬ ‫بومی‬ ‫‪mı, mi,‬‬
‫‪mu, mü‬‬
Okuyalım
Aşağıdaki dörtlüğün okunuşunu boş bırakılan yerlere bugünkü
alfabeyle yazınız.
‫داغلر باشي اولدي يوردم‬
................................................................
‫گوندن گونه آرتار دردم‬
................................................................
‫بن قره گوزليمي گوردم‬
................................................................
‫صزيالنوب گزر يورورم‬
................................................................
‫كاتيب‬
)‫ تورك شعری أوزل صاییسی‬،‫(تورك دیلی‬
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (144-145. sayfalar) “Bulmaca
Çözelim” ve “Sınıflandıralım” etkinliklerini yapabilirsiniz.
4.4. Arapça ve Farsça Asıllı Türkçeleşmiş

Kelimelerin Okunuşu
Hazırlanalım
• Türkçenin Arapça ve Farsçayla etkileşiminin sebebleri neler olabilir? Ko-
nuyla ilgili bildiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
• Türkçeden hangi dillere kelime geçişleri olmuştur? Konuyla ilgili bildikle-
rinizi söyleyiniz.
Dikkat
• Dilimize yerleşmiş Arapça ve Farsça kelimeler özellikle yazıda asıl şeklini
muhafaza eder. Bu durum, Arapça ve Farsça kökenli kelimeleri okurken
göz önünde bulundurulmalıdır.
Okuyalım
• “Dikkat” başlıklı metni, kırmızı ve mavi renkle gösterilmiş kelimeleri incele-
yerek okuyunuz.
• Metinde geçen “zaman” ve “hasta” kelimelerinin kökenini sözlükten öğ-
reniniz.
• Metinde geçen işaretlenmiş kelimeleri, kökenlerine göre (okunuşlarını def-
terinize yazarak) gruplandırınız ve bu kelimeri birkaç defa okuyunuz.
‫دقّت‬
‫صوغوق بر هواده بر اوطه دن اچیری گریدیگڭز زمان یاخود چیقاركن‬
.‫قاپی يی قاپامه يی اونومتا ییڭز‬
‫قاپی يی آچیق بریاقمق بویوك بر قباحت دگلدر؛ لكن فنالغه سبب اوالبیله جك‬
‫ هوا جریانی تريل اوالنلر‬.‫ چونكه بوندن جریان حاصل اولور‬.‫بر امهاللكدر‬
‫ صوغوق آلغینلغندن بوغاز‬.‫ زیرا صوغوق آلغینلغی گتریر‬،‫اچیون دامئا تهلكه در‬
‫ اوكسوروك گبی بر چوق خسته لق‬،‫ دیش آغریسی؛ گوگس نزله سی‬،‫خسته لغی‬
.‫حصوله گله بیلری‬
‫مجهوریت قرائيت‬
)‫جنم الدین صادق‬-‫ مدحت سعدالل‬:‫(حاضرالیانلر‬
ّٰ‫ه‬
İnceleyelim
• Aşağıdaki tablolarda verilen Türkçeleşmiş Arapça ve Farsça kelimelerin
yazılışlarını ve okunuşlarını inceleyiniz.
• Okuduğunuz kelimelerin yazılışları ile bugünkü söyleyişlerini karşılaştırınız.
Arapça asıllı Türkçeleşmiş bazı kelimeler
‫سؤال‬ ‫مسئله‬ ‫رئیس‬ ‫مؤمن‬ ‫تأثری‬

sual mesele reis mümin tesir
ّ
‫حتی‬ ‫مصطفی‬ ‫موسی‬ ‫عیسی‬ ‫كربی‬
hatta Mustafa Musa İsa kübra
‫ّبقال‬ ّ
‫فن‬ ّ
‫تشكر‬ ّ
‫حدت‬ ‫ّلذت‬
bakkal fenn teşekkür hiddet lezzet
ً
‫بعضا‬ ً
‫عینا‬ ‫فكرًا‬ ً
‫علما‬ ً
‫معنا‬
bazen aynen fikren ilmen manen
Farsça asıllı Türkçeleşmiş bazı kelimeler
‫آتش‬ ‫گل‬ ‫آيينه‬ ‫آرزو‬ ‫باغچه‬

ateş gül (çiçek) ayna arzu bahçe
‫جان‬ ‫بربر‬ ‫مهشريه‬ ‫مه‬- ‫ ماه‬ ‫غنجه‬

can berber hemşire meh-mah gonca
‫ گرچه‬ ‫ مادامكه‬ ‫ حالبوكه‬ ‫ بلكه‬ ‫ چونكه‬

gerçi mademki hâlbuki belki çünkü
‫ بدخواه‬ ‫دعا خوان‬ ‫ خری خواه‬ ‫خواب‬ ‫خواجه‬

bedhah duahan hayırhah hab hâce (hoca)
Bunları Bilelim
“‫ث‬, ‫ح‬, ‫ذ‬, ‫ض‬, ‫ظ‬, ‫”ع‬ harfleri Türkçe kökenli kelimelerde kullanılmaz.
Bu harfler yalnızca Arapça kökenli kelimelerde kullanılır.
‫عال‬ ‫ظفر‬ ‫رضوان‬ ‫ضرر‬ ‫ذوق‬ ‫حقوق‬ ‫ثابت‬
Kelime Okuyalım
1. Aşağıdaki Arapça ve Farsça kökenli kelimeleri okuyunuz. Okuduğunuz keli-
meleri ünlüleri yönüyle değerlendiriniz.
‫شریازه‬ ‫چشم‬ ‫حكم‬ ‫مرمحت‬ ‫فكر‬

‫دستور‬ ‫مشهور‬ ‫جانان‬ ‫صاحل‬ ‫كرمی‬
2. Aşağıdaki Arapça ve Farsça kökenli kelimeleri okuyunuz. Kelime başların-
daki elif harflerini, karşıladığı sesler yönünden değerlendiriniz.
‫اعضا‬ ‫اعصاب‬ ‫آسایش‬ ‫آستار‬ ‫اصحاب‬ ‫اصالت‬

‫اذن‬ ‫انسان‬ ‫اصرار‬ ‫اصالح‬ ‫ایواه‬ ‫ابدی‬
‫امید‬ ‫اجرت‬ ‫افق‬ ‫اصول‬ ‫اعالن‬ ‫اعرتاف‬
‫‪DÖRDÜNCÜ ÜNİTE‬‬ ‫‪69‬‬
‫‪3. Arapça kökenli aşağıdaki kelimeleri okuyunuz. Kelimelerdeki ayın harflerini‬‬

‫‪karşıladığı sesler yönünden değerlendiriniz.‬‬
‫عرض‬ ‫علم‬ ‫عرفان‬ ‫عقل‬ ‫عشق‬

‫عمره‬ ‫علوی‬ ‫عثمان‬ ‫عذر‬ ‫عرق‬
‫بایع‬ ‫تعمری‬ ‫تلعنی‬ ‫عریان‬ ‫عزیر‬
‫‪4. Arapça kökenli aşağıdaki kelimeleri okunuşlarına dikkat ederek incele-‬‬
‫‪yiniz.‬‬
‫ملّیت‬ ‫ملكیه‬ ‫ّ‬

‫طبیه‬ ‫ضرر‬ ‫رمضان‬ ‫قاضی‬ ‫ضربه‬
‫لیلی وجمنون ذوق وصفا‬ ‫مآل‬ ‫قرآ ن‬ ‫لكن‬ ‫مجهوریت هرون‬
‫‪1. “İki Söz” başlıklı metni, renkli yazılmış kelimelere dikkat ederek okuyunuz.‬‬
‫‪2. Aşağıdaki metinde Farsça yapılı tamlamalar da kullanılmıştır. Söz konusu‬‬
‫‪tamlamaları okuyup anlamlandırmaya çalışınız.‬‬
‫ايكي سوز‬
‫‪ ٣٣٢‬سنه سنده وطن اوغرنده بتليس حماربه سنده ياره يل‬
‫دوشدم‪ .‬روسلر بين اسري ايتديلر‪ .‬خسته خانه لرنده ‬
‫حبر خزر اچينده بولونان نارگنی‬‫تداوي ايتدكدن صوڭره ِ‬
‫امسنده كي آطه یه گوتورديلر‪ .‬بو آطه ده بولونان طقوز‬
‫بيڭه ياقني اسري اچينده يوز يگرمي قدر صاحبسز اسالم‬
‫چوجقلري ده واردي‪ .‬بونلردن بريسنڭ فالكتنى‪،‬‬
‫“اسري بر چوجغڭ باشنه گلنلر” نامنده كي كتابمده ‬
‫يازمشدم‪ .‬چوجقلري‪ ،‬ايكي اسري معلّم آرقدامشله بر‬
‫با راقه يه طوپاليارق بر مكتب آچدم‪ .‬ايشته بو رساله جك‬
‫اونلر اچيون يازديغم منظومه لردر‪ .‬برجني دفعه باكو شهرنده طبع ایتديرمشدم‪.‬‬
‫بو دفعه ده ايكنجي طبعين بر خاطرۀ اسارت اوالرق مكتب طلبه لرينه ً‬
‫احتافا نشر‬
‫ارباب عرفاندن اسرتحام ايله رم‪.‬‬
‫ايدييورم‪ .‬قصورلرينڭ عفوينى ِ‬
‫شفتالويه طورور باقار‬ ‫وجدان‬
‫هم آغزينڭ صويي آقار‬ ‫جنيب و ناجي ايكي قرداش‬
‫شفتالويه طوغري يورور‬ ‫صباحلني ياواش ياواش‬
‫بر سس گلري‪ ،‬مهن طورور‬ ‫مكتبلرینه گيدر گلري‬
‫“ياپديغڭي هّٰالل گورور‪،‬‬ ‫ناجي بر گون گري قالري‬
‫“ياپديغڭي هّٰالل گورور!”‬ ‫بابالري جتّار علي‬
‫جنيب اطرافنه باقار‬ ‫آلري بر ّ‬
‫اوقه شفتالو‬
‫بو سس نردن دييه آرار‬ ‫آننه لري آلوب پايالر‬
‫قاپيلري بوتون آچار‬ ‫ناجي اچيون براز صاقالر‬
‫هر كوشه يه بر بر باقار‬ ‫جنيب ايسه پاينى ير‪.‬‬
‫هيچ كيمسه يوق‪ .‬گري دونر‬ ‫ياوروسنه آننه سي دير‬
‫شفتالويه طوغري گيدر‬ ‫“جنيب! ناجي نره ده ؟ بر باق!”‬
‫“الل بيلري‪ ،‬هّٰالل بيلري‪”.‬‬
‫هّٰ‬ ‫“پاينى آل رافه برياق‪”.‬‬
‫دييه بر سس داها گلري‬ ‫قرداشنڭ ّ‬
‫حصه سين‬
‫جنيب يينه گري دونر‬ ‫آلري رافه قويار اوين‬
‫قورقوسندن تري تري تيرتر‬ ‫چيقوب ناجی يي آرايور‬
‫يينه باقار هيچ كيمسه يوق‬ ‫گزر گزر بوالمايور‬
‫دوشونه رك آڭالر چابوق‬ ‫يوروالرق دونر چابوق‬
‫يوق بو راده هيچ بر انسان‬ ‫أوه گرير هيچ كيمسه يوق‬
‫بڭا بوين ديني وجدان‪.‬‬ ‫رافده طباقده شفتالو‬
‫معلّم عبد ّالرحيم پرتو‪،‬‬ ‫قيپ قرمزي طاتلي باللي‬
‫اسري چوجقلره اخالق آشيسي‬
‫‪Kelime Defteri‬‬
‫‪“İki Söz” başlıklı metinde geçen anlamını bilmediğiniz kelimelerin anlamları-‬‬
‫‪nı lügatten bularak kelime defterinize not ediniz.‬‬
Bunları Bilelim
Osmanlı Türkçesinde Arapça ve Farsça tamlamalar kullanılır. Arapça ve Fars-
ça tamlamalarda genellikle önce tamlanan sonra tamlayan öge gelir. Tamla-
malar, günümüz Türkçesine aktarılırken sondan başa doğru bir sıra takip edilir.
Aşağıdaki Arapça ve Farsça tamlamaları inceleyiniz.
Acizler evi Daru’l-aceze ‫دا رالعجزه‬ Arapça tamlama
İslam şeyhi Şeyhü’l-İslam ‫شيخ االسالم‬ Arapça tamlama
Hayat suyu Ab-ı hayat ‫آب حيات‬ Farsça Tamlama
Hâlin arzı
(dilekçe)
Arz-ı hâl ‫عرض حال‬ Farsça tamlama
Eşleştirelim
Aşağıda verilen Arapça ve Farsça tamlamaları okunuşlarıyla eşleştiriniz.
Beyne’l-milel ‫مسبب االسباب‬

Müsebbibü’l-esbab ‫درد معیشت‬
Atebetü’l-Hakayık ‫قرآ ن كرمي‬
Hadimü’l-Haremeyn ‫بنی امللل‬
Kur’an-ı Kerim ‫ضرب مثل‬
Derd-i maişet ‫خادم احلرمنی‬
Divan-ı Hikmet ‫دیوان حكمت‬
Darb-ı mesel ‫عتبة احلقائق‬
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (146, 147 ve 148. sayfalar)
“Herkes Yerine”, “Harita Oluşturalım”, “Okuyalım-Yazalım” ve “Eşleştirelim” et-
kinliklerini yapabilirsiniz.

1. Seçeneklerin hangisinde kelimelerdeki “kef” harflerinin hepsi “yumuşak
ge” sesiyle okunur?
A) ‫ گوگرته‬،‫ گوگده‬،‫گوگرجني‬
B) ‫ سرگي‬،‫ گلني‬،‫گل‬
C) ‫ بشيك‬،‫ چكيچ‬،‫كسكني‬
D) ‫ أگر‬،‫ أگري‬،‫أگلنجه‬
E) ‫ آغا بگ‬،‫ سگرك‬،‫لگلك‬
‫ ”صوڭ‬kelimesinin doğru okunuşu hangi seçenekte verilmiştir?

2. “
A) sök
B) son
C) sevk
D) sön
E) sün
‫ ”كورگڭزی گونشده بریاقماییڭز‬cümlesinde “kef” harfinin karşıladığı sesler-

3. “
den hangisi yoktur?
A) “n” sesi
B) “k” sesi
C) “v” sesi
D) “ğ” sesi
E) “g” sesi
4. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde kalın sesi karşılayan ünsüzlerden biri

yoktur?
A) ‫ خوشلق ساڭادر‬،‫یاڭيلغي بزه‬

B) ‫أوفكه ڭ سين يڭمه سني‬
C) ‫اويقويه مي طالييورلر‬
D) ‫قوالق طوتيڭز‬
E) ‫یاغ یاغمور یاغ‬

5. Olumsuzluk eki olan “-siz” aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yanlış yazılmıştır?
A) ‫ أوكسوز‬ B) ‫ گوڭلسز‬ C) ‫ أشسز‬ D) ‫ صوسز‬ E) ‫كيمسه سز‬

6. “ ‫ ”كور‬kelimesinin aşağıdaki okunuşlarından hangisi yanlıştır?
A) kör B) gör C) gür D) kür E) kur
7. Aşağıdakilerden hangisi Farsça yapılı bir tamlama değildir?
A) ‫شيخ االسالم‬
B) ‫آب حيات‬
C) ‫مدينۀ من ّو ره‬
D) ‫درد معیشت‬
E) ‫دیوان حكمت‬
yazınız.
( ‫گ‬ ‫ڭ‬
) Gef ( ) ve nef ( ) harfleri Kur’an alfabesinde kullanılır.
( ) Gef (‫ )گ‬harfinin ses karşılıklarından biri de “v”dir.
( ) Türkçeleşmiş Arapça ve Farsça kelimeler, dilimizdeki söylenişleri dikkate alı-

narak yazılır.
( ) Türkçe kökenli kelimelerde “ ‫ ع‬،‫ ظ‬،‫ ض‬،‫ ذ‬،‫ ح‬،‫”ث‬ harfleri kullanılmaz.
1. Osmanlı Türkçesinde .......................... ve Farsça yapılı tamlamalar da kulla-

nılmıştır.
2. “Su” kelimesindeki “s” sesi ............... harfi ile gösterilirken “siz” kelimesindeki
“s” sesi ............... harfi ile gösterilir.
3. ‫ باد صبا‬tamlaması ............... yapılı bir tamlamadır.

ّ‫تر‬
4. “‫ ”ديوان لغات ال ك‬tamlaması .............................................................. şeklinde
okunur.
1. Kef, gef ve nef harflerinin karşıladığı sesleri söyleyiniz.
2. Kalın ve ince karşılığı olan ünsüzler konusunda bilgi veriniz.
3. Arapça ve Farsça asıllı kelimelerin Türkçeye geçiş sebepleri nelerdir?

‫‪Okuma Metni‬‬
‫گوزل برخطبه‬
‫“أي ناس(انسانلر)! گليڭز‪ ،‬ديڭله ييڭز‪ ،‬بلله ييڭز‪،‬‬
‫عربت آليڭز‪ .‬ياشايان ئولور‪ ،‬ئولن فنا بولور‪ ،‬اوالجق‬
‫اولور‪ .‬ياغمور ياغار‪،‬اوتلر بيرت‪ .‬چوجوقلر طوغار‪،‬‬
‫آنالرينڭ‪ ،‬بابالرينڭ يريين طوتار‪ .‬صوڭره هپسي‬
‫حمو(يوق) اولوب كيدر‪ .‬وقوعاتڭ (اوالنلرڭ) آردي‬
‫آرقه سي كسيلمز‪ .‬مهن بربريين ويل ایدر (قوغاالر)‪.‬‬
‫دقت ايديڭز! گوكده خرب وار‪ ،‬يرده‬ ‫قوالق طوتيڭز‪ّ ،‬‬
‫عربت آالجق شيلر وار‪ .‬يريوزي فرش ایوان (دوشنمش‬
‫كنيش بر كوشك)‪ ،‬گوك يوزي بر يوكسك طاوان‪ .‬ييلديزلر‬
‫يورور‪ ،‬دڭزلر طورور‪ .‬گلن قاملاز‪ ،‬گيدن گلمز‪ .‬عجبا‬
‫واردقلري يردن خوشنود اولوب ده مي قالييورلر؟ يوقسه‬
‫اوراده برياقيلوب ده درين بر اويقويه مي طالييورلر؟‬
‫آند اچيرم اللّٰهڭ عندنده (قاتنده) بر دين واردركه‬
‫شيمدي بولونديغڭز ديندن داها سوكيليدر‪ .‬اللّٰهڭ‬
‫بر گله جك ايلچيسي واردركه گلمسي پك ياقني‬
‫اولدي‪ .‬گولكه سي باشڭزڭ اوستنه گلدي‪ .‬نه موتلو او‬
‫كيمسه يه كه اوڭا امیان ایدر‪ ،‬او دخي كنديسنه طوغري‬
‫يويل كوسرتر‪ .‬واي او بدخبته (قره خبتلی یه) كه اوڭا‬
‫عصیان و خمالفت أیله یه (قارشی چيقا)‪ .‬يازيقلر اولسون‬
‫عمرلري غفلت اچينده كچن ّامتلره!”‬
‫ُق ْس ِب ْن َسا ِعده (دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫(امحد جودت پاشا‪ ،‬قصص انبیا و تواریخ خلفا)‬
5. ÜNİTE
OSMANLI TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ KOLAY METİNLER
5.1. Seçme Okuma Metinleri
‫‪76‬‬ ‫‪BEŞİNCİ ÜNİTE‬‬
‫‪5.1. Seçme Okuma Metinleri‬‬
‫‪Hazırlanalım‬‬
‫‪• Farklı tarzlarda sıkça yapılan metin okumalarının okumaya ve kelime‬‬
‫‪hazinesini geliştirmeye katkıları nelerdir? Düşüncelerinizi belirtiniz.‬‬
‫‪• Okuma alışkanlığının ve okuma hızının anlama ve yorumlamaya ne gibi‬‬
‫‪faydaları olur? Düşüncelerinizi söyleyiniz.‬‬
‫‪Metin Okuyalım‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Aşağıdaki atasözlerini paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫آتا سوزلرندن سچمه لر‬

‫چاليشقانلق‬
‫‪ -١‬آدم ایش باشنده بللي اولور‪.‬‬
‫‪ -٢‬باقارسه ڭ باغ‪ ،‬باقمازسه ڭ طاغ اولور‪.‬‬
‫‪ -٣‬أمك اوملادن ييمك اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٤‬أر اوالن أكمگنى طاشدن چيقارر‪.‬‬
‫‪ -٥‬سن ايشدن قورقما ‪ ،‬ايش سندن قورقسون‪.‬‬
‫‪ -٦‬يوكلي دوه ديڭلنمز‪.‬‬
‫‪ -٧‬قسمت گوكدن زنبیلله اينمز‪.‬‬
‫‪ -٨‬نرده حركت‪ ،‬اورده بركت‪.‬‬
‫‪ -٩‬يازين باشي پيشه نڭ‪ ،‬قيشني آشي پيشر‪.‬‬
‫آچ گوزليلك‬
‫‪ -١‬آزه قناعت ايتمه ين چوغي هيچ بوالماز‪.‬‬
‫‪ -٢‬بر بولدي ايكي ايسرت‪ ،‬آقچه بولدي چيقني ايسرت‪.‬‬
‫‪ -٣‬دوه بوينوز آراركن قوالقدن اوملش‪.‬‬
‫‪ -٤‬ديلنجينڭ طوربه سي طوملاز‪.‬‬
‫‪BEŞİNCİ ÜNİTE‬‬ ‫‪77‬‬
‫‪ -٥‬طمعكارڭ گوزي كور اولور‪.‬‬

‫‪ -٦‬گوزي بر شي طويورماز‪ ،‬الاّ طوپراق‪.‬‬
‫‪ -٧‬گوزي دانه ده اوالن قوشڭ آياغي طو زاقدن قورتوملاز‪.‬‬
‫اللّٰهڭ حكميت‬
‫‪ -١‬هّٰالل دوه يه قنات ويرسه يدي طاغي طاشي طاغيتريدي‪.‬‬
‫‪ -٢‬هّٰالل كيمنه بال ويرر‪ ،‬پارماق ويرمز؛ كيمنه پارماق ويرر‪ ،‬بال ويرمز‪.‬‬
‫‪ -٣‬اللّٰهڭ ايشنه قاريشيلماز‪.‬‬
‫‪ -٤‬اللّٰهڭ حكمتندن سؤال صوروملاز‪.‬‬
‫ايشڭ اهلي اوملق‬
‫‪ -١‬آردنده يوز كوپك هاوالمايان قورت‪ ،‬قورت صاييلماز‪.‬‬
‫صرافه صور‪ ،‬جوهري قويوجمي يه ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬آلتوين ّ‬
‫‪ -٣‬آو آواليانڭ كمر باغاليانڭ‪.‬‬
‫‪ -٤‬أشك باش اولنجه اجنام خري اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٥‬ايش بيلنڭ قيليچ قوشانانڭ‪.‬‬
‫‪ -٦‬باشين عجمي بربره تسليم ايدن جیبندن پاموغي أكسيك ايتمه سني‪.‬‬
‫‪ -٧‬حكيمسز‪ ،‬حاكمسز مملكتده اوتورما‪.‬‬
‫‪ -٨‬وارسه هرنڭ واردر باش أوستنده يرڭ‪.‬‬
‫‪ -٩‬يارمي حكيم جاندن ايدر‪ ،‬يارمي فقيه ديندن ايدر‪.‬‬
‫عبثله اشتغال ايتمه مك‬
‫(بوش‪ ،‬فائده سز ايشلرله اوغرامشامق)‬
‫‪ -١‬طائفه نڭ عقلليسي‪ ،‬گمينڭ دومنندن اوزاق طورور‪.‬‬
‫‪ -٢‬عاملَه جلاّ د الزم ايسه سڭا نه !‬
‫‪ -٣‬ألڭ ايله قومياديغڭ شيئه طوقومنا ‪.‬‬
‫‪“ -٤‬نه بيلريم‪ ،‬نه گوردم” بوندن أييسي يوقدر‪.‬‬
‫‪ -٥‬يوجلي يولنده گرك‪.‬‬
78 BEŞİNCİ ÜNİTE
‫عفو ايدجييلك‬
.‫ “آمان اهلل!” ديينڭ گوزينه قورقو صويي صيقيلماز‬-١
.‫ آمان ديله ينه قيليچ قالقماز‬-٢
.‫ أگيك بويين قيليچ كسمز‬-٣
.‫ أگيلن دال قرييلماز‬-٤
‫ الفباتیك آتا سوزلري كتايب‬،‫ابراهيم صاري طاش‬
).‫(دوزنلنمشدر‬
Konuşalım
1. Yukarıdaki atasözlerini ifade ettikleri değerler açısından inceleyiniz.
2. Atasözlerinde hangi mesajlar verilmektedir? Düşüncelerinizi arkadaşları-
nızla paylaşınız.
Tavsiye Metin
Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (174. sayfa) “Seçme
Atasözleri” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.
Metin Okuyalım
OKUMA
METNİ 2
Aşağıdaki bilmeceleri paylaşarak okuyunuz. (Bilmecelerin cevaplarını
-bildikleriniz varsa- yanlarındaki boş bırakılan alana yazabilirsiniz.)
‫بيلمه جه لر‬
)………( .‫ بر خايل وار‬،‫ اچينده اوتوز ايكي صنداليه‬،‫ بر اوطه م وار‬-١
)………( .‫ بوين بيلمه ين امحق‬،‫ يدي دليكلي طوقماق‬-٢
)………( .‫ أييلك ياپانه دعاجي‬،‫ زهردن آجي‬،‫ بالدن طاتلي‬-٣
)………( .‫ بش قرداش بر قويويه طاش آتار‬-٤
)………( .‫ درت كوشه نڭ بر دانه سي‬،‫ نور دانه سي‬،‫ نار دانه سي‬-٥
)………( .‫ ها طوالش ها طوالش‬،‫ طيشي طاش‬،‫ اچيي طاش‬-٦
)………( .‫ بري ينمز‬،‫ اون بري ينري‬،‫ گوكدن اون ايكي قارپوز دوشدي‬-٧
‫‪ -٨‬ير آلتنده پاسالمناز‪)………( .‬‬

‫آغزی‬
‫آلتون‬ ‫‪ -٩‬بر اوغلم وار‪ ،‬أودن أوه گزر‪)………( .‬‬
‫آیاق قايب‬ ‫‪ -١٠‬ايڭيم ايڭيم ايڭلر‪ ،‬مجله عالمَ ديڭلر‪)………( .‬‬
‫باش‬ ‫‪ -١١‬پارماغي وار‪ ،‬جاين يوق؛ طماري وار‪ ،‬قاين يوق‪)………( .‬‬
‫جنّت‬ ‫‪ -١٢‬طاغي وار طاشي يوق‪ ،‬كويي وار طامي يوق‪ ،‬ايرماغي‬
‫طاوول‬ ‫وار صويي يوق‪)………( .‬‬
‫دیل‬ ‫‪ -١٣‬بر كوچوجك مخربه (قومباره)‪ ،‬طاشري دوكر آنباره‪)………( .‬‬
‫ألدیون‬ ‫‪ -١٤‬قات أكمك قات أكمك‪ ،‬اچيي طولو بال أكمك‪)………( .‬‬
‫خریطه ‬ ‫‪ -١٥‬دال أوستنده صاري اوغالن‪)………( .‬‬
‫قاشیق‬
‫كتاب‬ ‫‪ -١٦‬آغاچده كليديل صنديق‪)………( .‬‬
‫مناره ‬ ‫‪ -١٧‬يشيل صنديغي آچدم‪ ،‬آل ايپگي صاچدم‪)………( .‬‬
‫پارماقلر‬ ‫‪ -١٨‬دال اوجنده آتش يانار‪)………( .‬‬
‫رمضان‬ ‫‪ -١٩‬صاريدر آيوه گيب‪ ،‬صوليدر أملا گيب‪)………( .‬‬
‫آیوه ‬ ‫‪ -٢٠‬ير آلتنده قرمزي مناره‪)………( .‬‬
‫جوز‬ ‫‪ -٢١‬بر قزيم وار‪ ،‬قات قات جهازي وار‪)………( .‬‬
‫گیجه ‪-‬گوندوز‬ ‫‪ -٢٢‬باقمه سي گوزل‪ ،‬آمله سي أوزر‪)………( .‬‬
‫گونش و آی‬ ‫‪ -٢٣‬بر صالقيم أوزومم وار‪ ،‬ياريسي بياض‪ ،‬ياريسي قره‪.‬‬
‫گل‬ ‫(………)‬
‫خاووچ‬ ‫‪ -٢٣‬بر تاوه ده ايكي باليق‪ ،‬بري صيجاق‪ ،‬بري صوغوق‪.‬‬
‫ایشیق‬
‫استانبول‬ ‫(………)‬
‫قارپوز‬ ‫‪ -٢٥‬ألسز‪ ،‬آياقسز قاپويي آچار‪)………( .‬‬
‫كریاز‬ ‫‪ -٢٥‬صويه دوشر ايصالمناز‪ ،‬يره دوشر پاسالمناز‪)………( .‬‬
‫الخنه ‬ ‫‪ -٢٧‬المبه دوشدي “ايس” ياپدي‪ ،‬طباق دوشدي “طان” ياپدي‪،‬‬
‫لیمون‬ ‫آننه م گلدي “بول” ديدي‪)………( .‬‬
‫روزگار‬ ‫نقي تزي أل‪ ،‬تورك خلق بيلمه جه لري‬
‫‪Okuduğunuz bilmecelerin cevapları yan tarafta verilmiştir. Cevaplarını bu-‬‬
‫‪lamadığınız bilmecelerin cevaplarını ilgili bölümden bularak noktalı alanlara‬‬
‫‪yazınız.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪Aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkrasını sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫لطیفه ‬
‫الدین افندی آق شهرد ه‬ ‫خواجه نصر ّ‬
‫بر گون وعظ اچیون كرسی یه ‬
‫چیقوب‪:‬‬
‫‪ -‬ای مؤمنلر! بن سزه نه ‬
‫سویله یه جگم بیلریمیسڭز‪ ،‬دمیش‪.‬‬
‫مجاعت‪:‬‬
‫‪ -‬بیلمه یز‪ ،‬دمیه لری ایله خواجه ‪:‬‬
‫‪ -‬سز بیلمه ینجه بن سزه نه ‬
‫سویله یه می‪ ،‬دییوب كرسیدن ایرن؛‬
‫بریاقری گیدر‪.‬‬
‫یینه بر گون كرسی یه چیقوب ّاولكی سؤالنی تكرار ایدجنه بو سفر ده مجاعت‪:‬‬
‫‪ -‬بیلریز‪ ،‬دیرلر‪.‬‬
‫خواجه ‪:‬‬
‫‪ -‬مادامكه بیلییورسڭز‪ .‬او صورتده بنم سویله مكلگمه نه لزوم قالری‪ ،‬دیر؛ یینه ‬
‫بریاقری گیدر‪.‬‬
‫مجاعت حریتده قاالرق‪:‬‬
‫“افندی بر داها كرسی یه چیقارسه كیممز بیلريز‪ ،‬كیممز بیلمه یز‪ ”.‬دمیگه‬
‫قرار ویررلر‪.‬‬
‫خواجه یینه بر گون كرسی یه چیقوب َب ْر معتاد اهالی یه سؤال ایدوب ده ‬
‫“كیممز بیلریز‪ ،‬كیممز بیلمه یز‪ ”.‬جوابنی آلنجه خواجه ّ‬
‫جدیّتنه هیچ خلل‬
‫گتریمه یه رك‪:‬‬
‫‪ -‬نه قدر اعال‪ .‬اویله ایسه بیلنڭز بیلمه ینڭزه اوگرتسنی‪ ،‬دمیش‪.‬‬
‫لطائف نصرالد ین خواجه (دوزنلنمشدر‪).‬‬ ‫ِ‬
‫(حاضرالیان‪ :‬بهائی‪-‬ولد چلبی ایزبوداق)‬
‫‪Tartışalım‬‬
‫‪1. “Latife” başlıklı fıkranın mesajını belirleyiniz.‬‬
‫‪2. Fıkrada verilen mesajın toplum hayatına katkıları neler olabilir? Tartışınız.‬‬
‫‪Tavsiye Metin‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (171. sayfa) “Nasrettin‬‬
‫‪Hoca’ya Sormuşlar” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Aşağıdaki şiiri sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫سلطان سليمانه قاملايان دنيا‬

‫سلطان سليمانه قاملايان دنيا‪،‬‬
‫بو طاغلر يرندن ياريلري بر گون‪.‬‬
‫نيجه بيڭ سنه در چوروين جانلر‪،‬‬
‫حقڭ امري ايله ديريلري بر گون‪.‬‬ ‫ّ‬
‫جنت ياپيسي‪،‬‬‫نه گوزل ياپيلدي ّ‬
‫چوق آرادم‪ ،‬گورومندي قاپيسي‪.‬‬
‫بنم قورقدجيغم يول صراط كوپروسي‪،‬‬
‫جهنم أوستنه قورولور بر گون‪.‬‬‫ّ‬
‫گوكده ييلديزلرڭ أوڭي ترازو‪،‬‬ ‫قارشيكي طاغلر ده قاريل طاغ اولسه‪،‬‬
‫ئولكر ايله آشار گيدر برازي‪.‬‬ ‫چوره یانی مور سنبللي باغ اولسه‪،‬‬
‫يارين حمشرده ده صو رارلر بزي‪،‬‬ ‫آغا اولسه‪ ،‬پاشا اولسه‪ ،‬بگ اولسه‪،‬‬
‫ّ‬
‫حق مزيان ترازو قورولور بر گون‪.‬‬ ‫ياقه سز گوملگه صاريلري بر گون‪.‬‬
‫قره جوغالن ديركه قونوب گوچرسڭ‪،‬‬ ‫بو دنياده آدم اوغلي مي دیرسڭ‪،‬‬
‫اجل شربتين بر گون اچيرسڭ‪،‬‬ ‫حاليل‪ ،‬حرامي طورمايوب يريسڭ‪،‬‬
‫صراط كوپروسين البت گچرسڭ‪،‬‬ ‫ييمه ايل مالنى‪ ،‬اير گچ ويررسڭ‪،‬‬
‫عملڭ ألڭه ويريلري بر گون‪.‬‬ ‫ايگنه دن ايپلگه صورولور بر گون‪.‬‬
‫قره جه اوغالن‬
‫(حاضرالیان‪ :‬مصطفی جناتی قره أر)‬
‫‪Konuşalım‬‬
‫?‪1. “Sultan Süleyman’a Kalmayan Dünya” başlıklı şiirin konusu nedir‬‬
‫‪2. Şiirde anlatılanlarla ilgili duygu ve düşüncelerinizi söyleyiniz.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (168. sayfa) “Anneci-‬‬
‫‪ğim” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪Aşağıdaki Kur’an ayetlerini paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫ابراهيم (علیه السالم) ّ‬

‫قصه سي‬
‫انعام سوره سي‪ .٨٣-٧٤ ،‬آيتلر‪:‬‬
‫‪ -٧٤‬هاين ابراهيم‪ ،‬پدري آذره ‪“ ،‬پوتلري معبودمي ايدینييورسڭ؟‬
‫بن سين ده قومڭى ده آپ آشكار بر صاپيقلق اچينده گورويورم‪”.‬‬
‫دميشدي‪.‬‬
‫يقينا بيلمسي اچيون بونڭ گيب گوكلرڭ‪ ،‬يرڭ‬‫‪ -٧٥‬بز ابراهيمه ً‬
‫أڭ بويوك ُملكين گوسرتیرز‪.‬‬
‫‪ -٧٦‬اوڭا گيجه قراڭلغي باصنجه او‪ ،‬بر ييلديز گوردي‪.‬‬
‫“ايشته مّ‬
‫رب بودر‪ ”.‬ديدي فقط ييلديز باتنجه “بن باتان شيلري‬
‫سومم‪ ”.‬ديدي‪.‬‬
‫رب‪ ”.‬ديدي‪ .‬فقط آي‬ ‫‪ -٧٧‬آيي طوغمش گورجنه “ايشته مّ‬
‫“رب بڭا هدايت ويرمزسه بن مطلق صاپيق مجاعتدن‬ ‫باتنجه مّ‬
‫اوالجغم‪ ”.‬ديدي‪.‬‬
‫‪ -٧٨‬گونشي طوغمش گورجنه يينه “ايشته مّ‬
‫رب! بو‪ ،‬داها‬
‫بويوكدر‪ ”.‬ديدي‪ .‬فقط گونش باتنجه “ أي قومم! بن شريك‬
‫قوشديغڭز شيلردن ايليشيگمي كسدم‪ ”.‬ديدي‪.‬‬
‫‪“ -٧٩‬صوڭره بن‪ ،‬يوزميي؛ گوكلري‪ ،‬يري يا راتان ذاته ّ‬

‫موح ِد پاك‬
‫(متزي بر مسلمان) اوالرق چويردم‪ ،‬بن مشركلردن ده دگلم‪”.‬‬
‫ديدي‪.‬‬
‫‪ -٨٠‬قومي اوڭا چڭه چالدي (اونڭله طارتيشمه يه گرييشدي)‪.‬‬
‫“الل بين طوغري يوله گتريمش ايكن بڭا چڭه مي‬ ‫او ديديكه هّٰ‬
‫چالييورسڭز؟ اوڭا شريك قوشديغڭز شيلردن بن قورقمام مگركه ‬
‫ربڭ علمي‬ ‫ربڭ بر شييئ ديله مه سي اوال (بڭا بر فالكت ويره ) ‪ .‬مّ‬ ‫مّ‬
‫هر شييئ قوشامتشدر‪ .‬داها نصيحت قبول ايتمزميسڭز؟”‬
‫‪“ -٨١‬سز ه هّٰالل هيچ بر برهان اينديرمه مش ايكن اوڭا شريك قومشه دن قورقمايورسڭز د ه‬
‫بن شريك قوشديغڭز شيلردن ناصل قورقارم؟ بو ايكي طاقيمدن هانگيسي امن و‬
‫اعتماده (گوگنه ) داها اليقدر‪ .‬بيلسه ڭز اوڭا اويارديڭز‪”.‬‬
‫‪ -٨٢‬اونلركه اميان ايدوب اميانلريين ظلم ايله قاريشديرمامشلردر‪ ،‬ايشته امن و اعتماد‬
‫اونلره خمصوصدر‪ ،‬اونلر طوغري يويل ده بوملشلردر‪.‬‬
‫حجتمز (دليلمز) بودر‪ .‬بز‬ ‫‪ -٨٣‬ايشته ابراهيمه‪ ،‬قومڭه قارشي ويرديگمز ّ‬
‫ديله ديگمز كيمسه لري يوكسك مرتبه لره چيقاریرز‪ .‬چونكه سنڭ ّربڭ حكیمدر‪،‬‬
‫ّ‬
‫حقيله علیمدر‪.‬‬
‫حقی‪ ،‬معانئ قرآ ن كرمی‬‫ازمریلی امساعیل ّ‬
‫‪Özetleyelim‬‬
‫‪“İbrahim (Aleyhisselam) Kıssası” adlı metinde anlatılan olayları bir kez de siz‬‬
‫‪anlatınız.‬‬
‫‪“İbrahim (Aleyhisselam) Kıssası” adlı metindeki anlamını bilmediğiniz keli-‬‬
‫‪meleri sınıf tahtasına listeleyiniz. Sınıf tahtasına listelediğiniz kelimelerin anlam-‬‬
‫‪larını lügat yardımıyla öğrenip kelime defterinize not ediniz.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (167. sayfa) “Lokman‬‬
‫‪(Aleyhisselam) Kıssası” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪Aşağıdaki metni sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫بو حرب بويله قازانيلري!‬
‫قيش ياقالشييوردي‪ .‬جبهه ده كي ييگيتلر‪ ،‬قارشيلرنده كي دمشاندن باشقه بر ده قار‪،‬‬

‫روزگار و صوغوقله اوغراشاجقلردي‪ .‬حالبوكه عسكرلرميز ّقوتلريين هيچ اسراف‬
‫ايتمه مك‪ ،‬اونلري ممكن مرتبه راحت بولونديرمق الزمدي‪ .‬كنديلرينه چاماشري‪،‬‬
‫چو راب‪ ،‬پاموقلي حاضرالمق اجياب ايدييوردي‪.‬‬
‫اعانه اوالرق ويريلن بزلر‪ ،‬طوقومه لر‪ ،‬يونلر‪ ،‬خمتار أوينه دپو ايديلمشدي‪ .‬شيمدي‬
‫بونلري ديكمك‪ ،‬أورمك اچيون مست قادينلريين دعوت ايدييوردق‪ .‬فداكار كوي‬
‫قادينلري دعومتزه ممنونيتله قوشديلر‪ .‬ايش پك چوقدي‪ .‬ياپيالجق شيلر بر آن ّأول‬
‫حاضرالنوب گوندريلمسي الزمدي‪ .‬بونڭ اچيون زوالليلر گيجه يل گوندوزيل‬
‫چاليشييورلردي‪ .‬اچيلرنده چوق ضعيف‪ ،‬خسته بر قادينجغز واردي‪ .‬بر گون اوين‬
‫پك حالسز گوردم‪“ .‬خدجيه تزيه!” ديدم‪“ ،‬سن راحتسزسڭ‪ ،‬برقاچ گون گلمه‪،‬‬
‫أوڭده براز ديڭلن!” گوزلري ياشاردي‪“ .‬ايتمه اوغلم!” ديدي‪“ ،‬قوغما بين‪،‬‬
‫عسكر اوغوللرميه بو قدرجق بر ياردميم طوقومناسينمي؟”‬
‫“خري‪ ،‬تزيه جگم” ديدم‪“ ،‬سين خسته گورويورم‪ ،‬گيتدكجه فناالمشه ڭدن‬
‫قورقويورم ده اونڭ اچيون!”‬
‫گوزلرينڭ ياشنى سيلدي‪“ .‬نه ياپامل اوغلم؟” ديدي‪“ ،‬بو حرب بويله قزانيلري!”‬
‫برقاچ گون گچمشدي‪ .‬قادينلر يينه چاليشييورلردي‪ .‬بردن برقاچ قادینڭ خدجيه‬
‫تزيه نڭ باشنه طوپالندقلريين گوردم‪ .‬قوشدم‪“ :‬نه وار؟” ديدم‪“ .‬هيچ… براز‬
‫فنالق گلدي‪ ،‬شيمدي گچر!” ديديلر‪ .‬أوينه گوندرمك ايسته دم‪ ،‬يينه بوينين بوكدي‪،‬‬
‫گيتمه مك اچيون يالوارييوردي‪ .‬كندي حالنه برياقدم‪ .‬آرتق ايشلر بيتمك أوزره ايدي‪.‬‬
‫فعاليت گوسرتييوردق‪ .‬بر صباح ایركندن گيتدم‪ ،‬گلنلرڭ گيجه أوده ديكوب‬ ‫صوڭ بر ّ‬
‫گتريدكلريين طوپال دم‪ .‬خدجيه تزيه يوقدي‪ .‬أيپ وقت گچدي‪ ،‬حاال گلمه مشدي‪.‬‬
‫قومشولرندن برينه كنديسي گيب اختياره صوردم‪ .‬حمزون حمزون باشين صالالدي‪.‬‬
‫“آه! اوغلم‪ ،‬او دون گيجه سزلره عمر!” ديدي‪.‬‬
‫“دميك خدجيه تزيه يي نهايت غائب ايتدك أويله مي؟”‬
‫قادين اچيين چكدي‪“ .‬أوت!” ديدي‪ ،‬صوڭره بڭا باقدي‪.‬‬
‫“نه او؟ آغاليورميسڭ؟” دييه صوردي‪ ،‬جواب ويرمه دم‪.‬‬
‫“آه… آغال!” ديدي‪“ ،‬طوغريسي ايي قاديندي‪ .‬آرقه سندن آغالناجق قاديندي…‬
‫آغال‪ ،‬بز ده صباحدن بري آغاليورز‪”...‬‬
‫“او قدر سويله دم‪ ،‬سن يوروملا‪ ،‬اسرتاحت ايت ديدم‪ ،‬ديڭله مدي!”‬
‫“ناصل ديڭله سني اوغلم‪ ،‬ناصل ديڭله سني؟ بو حرب‪ ،‬اونڭ ديديگي گيب آجنق‬
‫بويله قزانيلري!”‬
‫هّٰ‬
‫سعدالل‪-‬جنم الدین صادق)‬ ‫(حاضرالیانلر‪ :‬مدحت‬
‫‪Bulalım‬‬
‫‪“Bu Harp Böyle Kazanılır!” başlıklı parçanın ana fikrini tespit edip söyleyiniz.‬‬
‫‪• Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (157. sayfa) “Cenk Şar-‬‬
‫‪kısı” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪• Okumanızı hızlandırmak için bir sayfalık uygun bir metin seçebilir ve bu met-‬‬
‫‪ni 3-4 dakikada okuyabilecek duruma gelinceye kadar tekrar edebilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪Aşağıdaki şiiri sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫اللهم بين سندن آيريما‬ ‫اي ّٰ‬

‫اي اللّٰهم بين سندن آيريما‬
‫بين سنڭ ديدارڭدن آيريما‬
‫سين سومك بنم دينم اميامن‬
‫هٰالي ديين امياندن آيريما‬
‫صاراروب صولوبن دوندم خزانه‬
‫هٰالي خزاين دالدن آيريما‬
‫شيخم گلدر بن آنڭ ياپراغي مي‬
‫هٰالي ياپراغي گلدن آيريما‬
‫بن اول دوست باغچه سنڭ بلبلي مي‬
‫هٰالي بلبلي گلدن آيريما‬
‫باليغڭ جاننى صوده ديديلر‬
‫هٰالي باليغي صودن آيريما‬
‫اشرف اوغلي رومي كمرت قولڭدر‬
‫هٰالي قولی سلطاندن آيريما‬
‫اشرف اوغلي رومي‬
‫(حاضرالیان‪ :‬مصطفی گونش)‬
‫‪1. “Ey Allah’ım Beni Senden Ayırma” başlığıyla verilen şiirin temasını bulunuz.‬‬
‫‪2. Şiirin her bir beytinden anladıklarınızı sözlü olarak ifade ediniz.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (165. sayfa) “Aşkına‬‬
‫‪Muhammed’in” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Aşağıdaki metni paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫ّ‬
‫دقت‬
‫پورتاقال؛ گوزل‪ّ ،‬لذتلي بر ميوه اولديغي‬
‫اچيون هر زمان يينيله بيلري‪ .‬لكن قابوقلريين‬
‫صويوب يول أوستنه آتارسه ڭز طالغني‬
‫طالغني ياخود عجله ايله يوروين بر‬
‫يوجلي‪ ،‬قابوغڭ أوزرينه باصار‪ ،‬آياغي‬
‫قايار‪ ،‬دوشر؛ يا قويل يا آياغي قرييلري‪.‬‬
‫ايشته بو قباحات سزڭدر‪.‬‬
‫***‬
‫بر مرديوندن چيقاركن پارماقلغي‬
‫يوقاريدن ايننلره برياقيڭز‪ ،‬كنديڭز طومته يه ‬
‫قالقيشمايڭز‪ .‬پارماقلغي طومتق بويوك بر‬
‫فنالق دگلدر؛ فقط بوندن بويوك فنالقلر‬
‫حصوله گله بيلري‪.‬‬
‫پارماقلغي طومتق‪ ،‬مرديوندن چيقانلردن‬
‫زياده ايننلره الزم دگلميدر؟ چيقيلريكن‬
‫دوشوله جك اولسه او قدر فنالغي موجب‬
‫اوملاز‪ ،‬چونكه ديزلر أوزرينه دوشولور‪.‬‬
‫أگر اينيلريكن دوشوله جك اولورسه بو‬
‫ﺳﻘﻮط پك بويوك فنالغه‪ ،‬بلكه أولومه بيله ‬
‫سبب اولور‪ .‬خصوصيله بر اختيار ياخود‬
‫بر سقط آدم دوشرسه …‬
‫***‬
88 BEŞİNCİ ÜNİTE
‫ ألڭزده بر‬.‫آرابه ده بولونويورسڭز‬

‫ بو شيشه يي آرابه دن‬.‫بوش شيشه وار‬
،‫ شيشه قرييلوب پارچه لري‬.‫آتييورسڭز‬
‫ بونده‬.‫قرييقلري قالديرميڭ أوستنه ياييلييور‬
‫نه فنالق واردر؟‬
‫بوش و لزومسز بر شيشه نڭ قرييلمه سنده‬
‫ سزڭ‬،‫ بو شيشه‬،‫نه فنالق اوالبيلري؟ اوت‬
.‫مالڭزدر؛ ايسته ديگڭزي ياپابيلريسڭز‬
‫ صوقاقلر؛‬:‫لكن براز دوشونورسه ڭز بوندن حاصل اوالجق فنالغي بولورسڭز‬
، ‫ جام قرييقلري آتلرڭ نعللرينه‬.‫ حيوانلرڭ گچه جگي عمومي بر يردر‬،‫انسانلرڭ‬
‫يوجليلرڭ قوندوره لرينه بر ضرر ويرمه سه بيله چيپالق آياقلري كسوب پارچه پارچه‬
‫ بونڭ اچيون بوش شيشه ڭزي یولڭ اورته سنه آمتايڭزكه كيمسه يه بر ضرر‬.‫ايدر‬
.‫ويرمه سني‬
ّٰ‫ه‬
)‫جنم الدین صادق‬-‫سعدالل‬ ‫ مدحت‬:‫(حاضرالیانلر‬
Karşılaştıralım-Tartışalım
“Dikkat” başlıklı parçada sözü edilen olayları، günlük hayattaki benzerleriy-
le karşılaştırınız. Basit görünen ama kötü sonuçlar doğurabilecek bu gibi olum-
suz durumların çözümü için neler yapılabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Kitap Okuyalım
1. Öğretmeninizin yardımıyla Osmanlı Türkçesiyle yazılmış kitap isimleri belirleyi-
niz. Belirlediğiniz kitapların seviyenize uygun ve sade bir dille yazılmış olma-
sına dikkat ediniz.
2. İsimlerini tespit ettiğiniz kitaplardan birini temin ederek okuyunuz.
3. Okuduğunuz kitapları arkadaşlarınıza tanıtabilir veya bu kitaplardan be-
ğendiğiniz bölümleri seçip sınıfta okuyabilirsiniz.
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪"Emine'nin Şehadeti (Kasaba İntibaları)" başlıklı metni paylaşarak oku-‬‬
‫‪yunuz.‬‬
‫امينه نڭ شهاديت (قصبه انطباعلري)‬

‫(قصبه ‪ ،‬مغنيسا واليتنه باغلي طورغوديل ايلچه سنڭ أسكي آديدر‪ .‬استقالل حريب گونلرنده يونان ظلمنه ‬
‫اوغرامش‪ ،‬ياقيلمش‪ ،‬ييقيلمشدر‪).‬‬
‫مبارك قاننڭ ايزلري أوزرندن يورويه رك قصبه يه گريدك‪ .‬شيمدي خرابه سي أوزرنده ‬
‫يللر أسن‪ ،‬وقتيله معمور و شن قصبه نڭ بيڭ بر فاجعه سي آراسنده اونڭ ئولومين‪،‬‬
‫كويلرڭ طاش ييغينلرينڭ أوستنده هركس بربرينه هم آغالتان هم قليب ايصيتان بر‬
‫افسانه گيب نقل ايدييورلردي‪.‬‬
‫ّأوال قصبه ايستاسيوننده يونان قافله لرينڭ سوروكله يوب گوتورديگي سوگيليلري‪،‬‬
‫صباحدن آقشامه قدر بكله ين سياهلي‪ ،‬أورتويل‪ ،‬حسرت يوزيل قادينلردن‪ ،‬صوڭره ‬
‫ياليڭ آياق اطرافنده طوالشان كيمسه سز چوجقلردن ايشيتدم‪.‬‬
‫كوللر آراسنده يگانه صاغالم ير اچيون سچيلن حكومت قوناغينڭ طار اوطه سنده ‪،‬‬
‫ايكي منظره آراسنده تكرار شهيد امينه نڭ گوزل يوزي‪ ،‬اطرافنده كيلرڭ قلبنى‬
‫ياقوب گيدن قادين سسي جانالندي‪.‬‬
‫پنجره دن‪ ،‬بتون شهر جسدي أوزرنده ‪ ،‬بتون قصبه نڭ يرسز يورتسز خلقنڭ أولريله ‪،‬‬
‫چارشي پا زارلريله طاش ييغينلري أوستنده يڭيدن حياتلريين قورمق اچيون قايناشديغين‬
‫گورويوردم‪ .‬طار صوفه يه آچيالن قاپيدن ده باشي صارغيلي‪ ،‬قويل آصقيلي‪ ،‬قولتوق‬
‫دگنكلي‪ ،‬پشتماله صاريلي‪ ،‬بياض صقاللي اختيارلر‪ ،‬سياه بييقلي ييگيت دليقانليلر‪،‬‬
‫يوزلري أورتويل قادينلر گورونويور‪ ،‬قاپانييوردي‪.‬‬
‫جدي و عسكر يوزي تأثّر ايله جمادله ايدركن سسنده يڭه مدیگي بر‬ ‫قامئمقام ّ‬
‫تيرته مه يله اوندن حبث ايتدي‪:‬‬
‫‪ -‬قرق سكز ساعت صوڭره خرابه لر آراسنده بولدق‪ ،‬ديدي‪ .‬دوقتور اوملاديغي‬
‫اچيون اوموزينڭ و ديزينڭ قانغرن اومله يه باشاليان ياره سين بن صاردم و قوجه سيله ‬
‫جدًا قليب بويوك بر قادين تأثريي‬ ‫برابر ياشامتق اچيون نه قدر اوغراشدق‪ .‬او‪ ،‬بڭا ّ‬
‫ياپدي‪ .‬گنچ ياشنده ئوله جگين بيلييوردى و اضطرابنڭ آقيتديغي ياشلر آراسنده ‬
‫وطنڭ قورتولوشي اچيون سوينييوردى‪ .‬ئولوم‪ ،‬سوينديره مه دن آرامزدن گچدي‬
‫گيتدي‪ .‬قوجه سين شيمدي گوره جكسڭز‪ ،‬افاده ويره جكلر آراسنده در‪ .‬دنيانڭ أڭ‬
‫فالكزتده انساين!‬
‫قيللي‪ ،‬قالني سياه قاشلري آلتنده اچيندن آغاليان يشيل گوزلري واردي‪ .‬ناصرييل‬
‫ايشجي أللري تيرته يه رك اوموزنده كي‪ ،‬گوگسنده كي ياره لريين گوسرتدي‪ .‬صوڭره ‬
‫حمزون حمزون يوزميزه باقدي‪:‬‬
‫‪ -‬نه سويله يه مي‪ ،‬ديدي‪.‬‬
‫‪ -‬وقعه يي باشدن آڭالت‪ ،‬ديدك‪.‬‬
‫مهن باشالدى فقط سسي سويلركن قليب باشقه شيلره أرييور‪ ،‬گوزلري باشقه شيلر‬
‫گورويوردي‪.‬‬
‫‪-‬ایشڭ خالصه سي او ئولدي‪ ،‬بن قالدم‪ .‬ايكي دفعه در مهاجر اولدق‪ .‬بو راده ‬
‫دمشاندن قورتولدق صاندقدي‪ ،‬يينه گلدي چاتدي‪ .‬اما امينه ‪ ،‬مطلق بزي گلوب‬
‫قورتاراجغڭزي بيلييوردى‪ .‬هپ اوين سويلردي‪ ،‬هپ اوين سويلردي‪ ...‬سزلرڭ‬
‫گله جگنى دويديغمز گون يونانليلر قصبه يي ياقمه یه باشالديلر‪ .‬أوده نينه ايله ‬
‫امينه نڭ اختيار تزيه سي و امينه ‪ ،‬أوچ قادين‪ ،‬بر ده بن واردم‪ .‬كنار حمله ده ايدك‪،‬‬
‫بلكه يانغني گلمز بلكه يونانليلر بو حملّه يه گلمز دييه أپيجه بكله دك‪ .‬فقط قصبه يي‬
‫صا ران آلَ ْو بزي ده ياقدي‪ .‬باشقه حملّه لري صويانلر‪ ،‬تك توك بزم حملّه يه ده هجوم‬
‫ايتديلر‪ .‬قادينلري آلدم‪ ،‬باغچه قاپيسندن‪ ،‬باغچه دن باغچه يه‪ ،‬اووه يه قاچريمه يه ‬
‫چاليشدم‪ .‬باغچه لرندن قاچديغمز‪ ،‬يانان أولرڭ دومانلري آراسندن قادين فريادلري‬
‫دويويوردق‪ ...‬ديزلرميڭ باغي چوزوملشدي‪ .‬او هپ قومله‪ ،‬بوينمه آصيلييوردي‪.‬‬
‫بن يونان عسكرلرينڭ نعره لريين‪ ،‬قوشوشلريين دويدقجه “بڭا هجوم ايدرلر‪ ،‬سن‬
‫گنچسڭ‪ ،‬اووه يه قاچ!” دييوردم‪ .‬او داها بوينمه آصيلييور‪“ ،‬بن سنڭله برابر‬
‫ئولورم!” دييوردي‪.‬‬
‫نهايت يينه پاطليجان تارله سنده بامشزه أوشوشديلر‪ .‬بر طرفدن ديپجك و يومروقله ‬
‫بين دوگركن بن هايقريييوردم‪“ :‬امينه ‪ ،‬ياوروم هّٰالل عشقنه قاچ!” ايكي توفك‬
‫پاتالدى‪ .‬ايكي اختيار قادين دوريلدي‪ .‬حاال آرقه مدن عسكر سوگه رك باغريارق‬
‫بريسيله جمادله ايدييورلردي‪ .‬گوزميه ايليشدي‪ ،‬امينه ألنده بر يانيق اودونله صاغه ‬
‫صوله ‪ ،‬آرقه مده كيلره صالديرييوردي‪ .‬بر يونان نفري يامنده قفاسنه گلن اودونله ‬
‫دوشدي‪ .‬بن ده طورمادن آتيالن قورشونلرله دوشدم‪ .‬گوزلرم قاپامنادن اوين آياقده ‬
‫اودونله گوردم‪ .‬اطرافه اودون صاوورويور‪ ،‬يونانليلري ياننه صوقمايوردي‪ .‬صوڭره ‬
‫اونڭ ده ايكي قورشونله آرقه سنده كي پريشان قان اچينده صاچلري ديديك ديديك‪،‬‬
‫يووارالنديغين گوردم‪ ،‬صوڭره نه اولدي بيلمه يورم‪ .‬قرق سكز ساعت صوڭره ‬
‫جسدينى آراركن هنوز صاغ بولدق‪ ،‬اوغراشدق‪ ،‬اوغراشدق‪ .‬امينه ‪ ،‬بين و ناموسين‬
‫قورتاردي اما ايشته بن قالدم‪ ،‬او ئولدي‪.‬‬
‫بردنربه قالقدي يالڭز قامئمقامه بر سالم ويردي‪ .‬يريوزنده قاريسنڭ گوزلريين‬
‫كنديسيله برابر قاپايان آدمدن باشقه بر باغي يوقدي‪ .‬گولگه گيب چيقدي گيتدي‪.‬‬
‫خالده ادیب آدي وار‪ ،‬ازمريدن بروسه يه‪( ١٩٢٢/١٣٣٧-‬دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫ُ‬
‫(شكری ألچنی‪-‬خمتار توفیق اوغلی‪ ،‬یڭی تورك نرثی آنتولوزیسی)‬
‫‪Yazalım‬‬
‫‪"Emine'nin Şehadeti (Kasaba İntibaları)" başlıklı metinle ilgili duygu ve‬‬
‫‪düşüncelerinizi aşağıdaki noktalı alana yazınız.‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪................................................................................................................................‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Aşağıdaki metni paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫اوردونڭ دعاسي‬
‫ييلمام ئولومدن‪ ،‬يا رادان‪ ،‬عسكرم‬
‫اوردومه ‘غازي’ ديدي پيغمربم‬
‫بر ديلگم وار أولورم ايسرتم‬
‫يوردميه تك دومشان آياق باصماسني‬
‫آمني ديسنی هپ بردن ييگيتلر‬
‫هّٰالل اكرب گوكدن شهيدلر‬
‫آمني! آمني! هّٰالل اكرب‬
‫تورك أري يز سلسله مز قهرمان‬
‫حقه طاپان مسلمان‬‫مسلمانز ّ‬
‫پوتلري هّٰالل طانييانلر‪ ،‬آمان‬
‫مسجدميڭ بويننه چاڭ آصماسني‬
‫آمني ديسني هپ بردن ييگيتلر‬
‫هّٰالل اكرب گوكدن شهيدلر‬
‫آمني! آمني! هّٰالل اكرب‬
‫اي اولو پيغمربميز نرده سڭ‬ ‫ملّت اچيون ايتدميي اوردوم سفر‬
‫ديڭله مناره مده أوتن گور سسڭ‬ ‫كوكره مش آرسالن كسيلري هر نفر‬
‫گل! بڭا يار اولكه جهان تيرته سني‬ ‫دوكديگي قاندن گوگه اورسون ظفر‬
‫كيمسه دونوب سونگومه يان باقماسني‬ ‫طوپراغه بر طامله سي بوشه آقماسني‬
‫آمني ديسني هپ بردن ييگيتلر‬ ‫آمني ديسني هپ بردن ييگيتلر‬
‫هّٰالل اكرب گوكدن شهيدلر‬ ‫اكرب گوكدن شهيدلر‬
‫آمني! آمني! هّٰالل اكرب‬ ‫آمني! آمني! اكرب‬
‫حممد عاكف أرصوي‪ ،‬صفحات‬
‫‪“Ordunun Duası” adlı şiirde sözü edilen maddi ve manevi değerleri bulup‬‬
‫‪söyleyiniz.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (166. sayfa) “Hakkın‬‬
‫‪Sesleri'nden” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Aşağıdaki “İlk Namaz” başlıklı parçayı önce sessiz, daha sonra sesli olarak‬‬
‫‪okuyunuz.‬‬
‫ايلك مناز‬
‫حميط تسلّيسندن نه قدر اوزاق بولونديغم آننه م‪،‬‬ ‫آه‪ ،‬اون بش سنه ّأول‪ ...‬شيمدي ِ‬
‫دنياده أڭ سوديگم‪ ،‬دنياده يگانه پرستش ايتديگم بو وجو ِد حمرتم‪ ،‬ايشته َدْرخا ِطر‬
‫ايدييورم‪ ،‬اون بش سنه ّأول بين ايلك صباح منازينه قالديرمش ايدي‪ .‬غالبا يينه بويله ‬
‫بر قيشدي‪ .‬اونڭ اوطه سنه بيتيشيك اوالن كوچك اوطه مده كي كوچك قاريوله مده ‬
‫اويوركن آلنمي اوقشايان نازك أليله ‪ ،‬نازك اينجه پارماقلريله صاچلرميي‬
‫طا رايارق‪:‬‬
‫‪ -‬هايدي‪ ،‬عمرجگم قالق‪ ،‬دميشدي؛ قالق‪ ،‬هايدي ياوروجغم‪.‬‬
‫بن گوزلرميي آ مچشدم‪ .‬كوشه ده كي كوچك يازخيانه مڭ‬
‫أوزرنده كي يانان كوچك گيجه قنديلي ‪-‬آه‪ ،‬بوين اونوتامام‪ ،‬بو بر‬
‫كدي قفاسي ايدي‪ -‬ايكي پنجره يل اوالن اوطه مڭ بياض‪،‬‬
‫ُم َش َّمع پرده لرينڭ امسرلكلريين آيدينالتييور و يشيل جامدن‬
‫گوزلريله باقييوردي‪.‬‬
‫‪ -‬فقط آننه جگم‪ ،‬دميشدم‪ ،‬داها گيجه !‬
‫هر وقت أوپديگي يردن‪،‬‬
‫صول قامشڭ اوجندن تكرار‬
‫أوپه رك‪:‬‬
‫‪ -‬يوق ياوروجغم‪ ،‬ساعت اون ايكي‪،‬‬

‫صوڭره وقت گچر‪ ،‬دييه قولتوقلرمدن‬
‫طوتارق قالديردي‪ .‬قراڭلق صوفه دن‬
‫بر حلظه ده گچه رك اوطه سنه گريدك‪.‬‬
‫باغداش قورمش بر زجنی يه بڭزه ين‬
‫سياه و آلچاق صوبه گورولده يه رك‬
‫يانييوردي‪.‬‬
‫‪ -‬آ آ آ ‪ ،‬پروين ده قالقمش!‬
‫پروين ‪-‬خدمتجيمزدي‪ -‬ألنده كي‬
‫صاري گوگومي صوبه نڭ أوزرندن‬
‫اينديرييوردى‪ .‬اونڭ قالقاجغنه هيچ‬
‫احتمال ويره مزدم‪ .‬آننه م دميشديكه ‪:‬‬
‫‪ -‬پروين هر صباح قالقار‪.‬‬
‫تعجب ايتدم‪ .‬خرقه مي‬ ‫بن هيچ قالقمادیغم حالده اونڭ هر صباح قالقمه سنه ّ‬
‫چيقارديلر‪ ،‬قوللرميي صيواديلر‪ ،‬آبدست لگننڭ ياننه چوملدم‪ .‬آننه جگم‪:‬‬
‫‪ -‬أويله يورولورسڭ‪ ،‬دييه كوچك بر ايسكمله يي قويدي‪ ،‬اوڭا اوتوردم‪:‬‬
‫‪ -‬هايدي‪ ،‬بسمله چك‪.‬‬
‫پروين‪ ،‬ايليق صويي أللرميه دوكويور؛ آننه م باش اومجده ‪:‬‬
‫‪ -‬يوزيڭي‪ ...‬قوللریڭی‪ ...‬يينه أوچ دفعه ‪ ...‬دييه فيصيلدايور‪ ،‬اونوتدقجه ‪:‬‬
‫‪ -‬آه ‪ ،‬هاين باشڭه مسح‪ ،‬گيب اخطارلرله ياڭليشلرميي بڭا تكرار ايتديرييوردى‪.‬‬
‫آبدست بيتنجه آننه مله برابر ياواش بر سسله مناز دعالريين اوقويارق قوللرميي و‬
‫يوزميي قوروالدق‪ .‬ايصينمق اچيون صوبه نڭ أوڭنه گيتمشدم‪ .‬آرقه مه دوننجه ‪،‬‬
‫سجاده يي آچييور گوردم‪ .‬صوڭره باشنه يشيل باش أورتوسين أورته رك بين‬ ‫آننه مي ّ‬
‫چاغريمشدي‪:‬‬
‫‪ -‬گل!‬
‫سجاده ده ‪ ،‬بر ياورو صميميت و سعادتيله او ّ‬
‫معزز‪،‬‬ ‫گيتدم‪ .‬كوچوجك بن‪ ،‬اونڭله بر ّ‬
‫حساس آننه وجودينڭ ياننده طوردم‪ .‬ايكي القريدي ايله بڭا‪ ،‬ياپاجغمي‪ّ ،‬أولدن‬ ‫ّ‬
‫أوگرتدكلريين تكرار ايتدي‪:‬‬
‫‪ -‬ايكي ركعت سنّت‪ .‬گيجه أوگرندكلريين َضم ایت‪ ،‬اونومتادڭ يا؟‬

‫‪ -‬خري‪.‬‬
‫‪ -‬هايدي‪.‬‬
‫غري‬
‫اوموزلرينه قالديرارق قادين گيب ياپاركن بن ده ِ‬ ‫او‪ ،‬افتتاح تكبريينى‪ ،‬أللريين‬
‫ّ‬
‫اختياري اوين تقليد ايتمشدم‪ .‬سنيت بيتريدكدن صوڭره بڭا‪:‬‬
‫‪ -‬ياوروم‪ ،‬دميشدي‪ ،‬سن قادينميسڭ؟ قادينلر أويله باشالر‪ ،‬سن أرككسڭ‪ ،‬أللريڭي‬
‫قوالقلريڭه گوتوره جكسڭ‪.‬‬
‫و حرارتلي أللريله بنم كوچك أللرميي قوالقلرميه قالديرارق‪:‬‬
‫‪ -‬ايشته بويله ‪ ،‬دييه رك أركك افتتاحنى أوگرتدي‪ .‬بن ده تكبريي أويله آلوب منازي‬
‫بيتريدم‪.‬‬
‫دعا ايدركن صوردمكه ‪:‬‬
‫‪ -‬ناصل دعا ايده جگم آننه ؟‬
‫او دعا ايدييور و طوداقلري حركت ايتدكجه باش أورتوسي ده اهزتاز ايدر گيب‬
‫اولويوردي‪ .‬باشين صالالدي‪ ،‬دعاسين بيتريدكدن صوڭره ‪ ،‬داها حاال خاطرمده ‪:‬‬
‫ب ْالوجود حضرتلري سڭا محد ايدرم دی‪.‬‬ ‫واج ُ‬ ‫‪ّ -‬أوال اسالم اولديغم اچيون أي ِ‬
‫جناب ِ‬
‫صوڭره وطنمزڭ دمشانلريين پريشان ايتمه ڭي سندن اسرتحام ايدرم دی ‪ .‬صوڭره ‬
‫اذيت چكن‪ ،‬خسته اوالن‪ ،‬فالكتده بولونان‪ ،‬فقري اوالن مسلمانلرڭ‬ ‫ده بوتون َ‬
‫صحتلريين سندن متنيّ ايدرم دی ‪ .‬كنديڭ اچيون‪ ،‬ايي اومله ڭ و شيطانڭ‬ ‫سالمت و ّ‬
‫ياالنلرينه آلدامنامه ڭ اچيون دعا ايت‪ ،‬دميشدي‪ .‬بن بو بسيط و توركجه دعايي‬
‫اچيمدن سويله دم‪ ،‬فاحته ‪...‬‬
‫سجاده يي طوپاليارق بڭا اويويوب اويوماياجغمي صوردي‪ ،‬اويقوم وارميدي؟‬ ‫آننه م ّ‬

‫بوين بيلمه يوردم‪ .‬جواب ويرمدم‪.‬‬
‫‪ -‬هايدي أويله يسه ! گيت‪ ،‬كتابڭى گتري‪ ،‬درسڭى ديڭله يه مل‪.‬‬
‫‪ -‬پكي‪.‬‬
‫يازخيانه مڭ أوستنده آچيق طو ران كتامبي قاپدم‪ ،‬آننه مڭ ياننه قوشدم‪ ،‬هيچ ياڭليشم‬
‫چيقمادي‪ .‬آننه م گيجه لري دیرديكه ‪:‬‬
‫‪ -‬يامتازدن ّأول درسڭى أوچ دفعه اوقو ياوروم‪ ،‬اويوركن مالئكه لر سڭا اوين‬
‫أوگرتري‪.‬‬
‫او مالئكه لر بو گيجه ده اويقومده بڭا درمسي أوگرمتشلردي‪ .‬آننه م مشفق آفرينلرله ‬
‫صاچلرميي اوقشادي و‪:‬‬
‫‪ -‬داها مكتبه چوق وقت وار‪ ،‬دييه بين كندي ياتاغنه ياتريدي‪ .‬اويقوم يوقدي‪،‬‬
‫ختيلله مالئكه لري دوشونه رك‪...‬‬ ‫آننه مه باقييوردم‪ .‬آننه مي بر ملگه بڭزه تييوردم‪ .‬بو ّ‬
‫قرآ ن اوقويان آننه مڭ شيمدي اطرافنه طوپالمنه لري گره كن مالئكه لري مشاهده ‬
‫ظن ايده رك طالييوردم‪ .‬يوزميڭ أوستنده ‪ ،‬آخرتده ُگللر بيته جك و ّ‬
‫جهنمه ‬ ‫ايدييورم ّ‬
‫قطعیا يامناياجق اوالن صول قامشڭ اوجنده طاتلي بر أورپرمه ‬ ‫گريه جك اولورسه م ً‬
‫دويويوردم‪.‬‬
‫حمبتسز‪،‬‬‫آه‪ ،‬اون بش سنه ّأولكي صباوت و شيمديكي بن‪ ...‬طاتسز‪ ،‬نشوه سز‪ّ ،‬‬
‫عشقسز و هيجانسز‪ ،‬هر شيسز‪ ،‬بوش بر هيچدن داها بوش گچن حيات‪...‬‬
‫عمر سيف الدين‪ ،‬سچمه حكایه لر ‪٢‬‬
‫(دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫‪Paylaşalım‬‬
‫‪“İlk Namaz” başlıklı metnin ana fikrini tespit edip arkadaşlarınızla payla-‬‬
‫‪şınız.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (164. sayfa) “Namık‬‬
‫‪Kemal'den Seçme Şiirler” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪“Peygamberimiz Efendimize Dair” başlıklı hilye-i şerifi paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫پیغمربمیز أفندمیزه دائر‬

‫مبارك جسمی گوزل‪ ،‬هپ اعضاسی متناسب؛‬
‫آلنی‪ ،‬گوگسی‪ ،‬ایكی اوموزلرینڭ آراسی و‬
‫آووچلری گنیش‪ ،‬بوینی اوزون و موزون و‬
‫گوموش گيب صاف‪ ،‬اوموزلری‪ ،‬پازولری و‬
‫بالدیرلری ایری و قالنی ایدی؛ بیلكلری اوزون‪،‬‬
‫پارماقلری اوزوجنه ‪ ،‬أللری و پارماقلری قالینجه ‬
‫ایدی‪ .‬مبارك قارين گوگسیله برابر اولوب‬
‫شیشمان دگلدی؛ آیاقلرینڭ آلتی چوقور اولوب‬
‫دوز دگلدی‪ .‬اوزونه قریب‪ ،‬اورته بویلی‪ ،‬ایری‬
‫كمیكلی‪ ،‬ایری گوگده لی‪ ،‬گوچلی ّقوتلی ایدی‪.‬‬
‫نه ضعیف نه مسزی‪ ،‬بلكه ایكیسی اورته سی و صیق‬
‫كمال اعتدال اوزره بویوك باشلی‪،‬‬
‫أتلی ایدی؛ مبارك جلدی ایسه ایپكدن یوموشاقدی‪ِ .‬‬
‫هالل قاشلی چكمه بورونلی‪ ،‬آز دگرمی چهره لی ایدی‪ .‬كریپیكلری اوزون‪ ،‬گوزلری‬
‫قره و گوزل ایدی‪ .‬قاشنڭ آراسی آچیق فقط قاشلری بربرینه قریبدی‪ .‬چاتیق قاشلی‬
‫وقت غضبده قاباروب گورونوردی‪.‬‬ ‫دگلدی‪ ،‬ایكی قاشنڭ آراسنده بر طمار واردیكه ِ‬
‫َاْز َهُر اللَّ ْو ْن ایدی؛ یعنی نه آق نه ده قره یاغزی‪ ،‬ایكیسی اورته سی و گل گبی‬
‫قرمزی یه مائل بیاض نورانی ّبراقدی‪ .‬مبارك یوزنده نور لمََعَ ْان ایدردی‪ .‬گوزلرینڭ‬
‫آقنده دخی آز قرمزیلق واردی‪ .‬دیشلری اینجی گبی آبدار و تابدار اولوب سویلركن‬
‫اوڭ دیشلرندن نور صاچیلییور‪ ،‬گولركن َف ِم سعادتی بر لطیف شیمشك گبی نور‬
‫صاچارق آچیلییوردی‪.‬‬
‫صاچلری نه پك قیویرجق نه پك دوزدی‪ .‬صاچلرینی اوزاتدیغی وقت قوالقلریين‬
‫گچردی‪ .‬صاقايل صیق و تامدی‪ ،‬اوزون دگلدی‪ ،‬بر طوتامدن زیاده سنی آلریدی‪.‬‬
‫عالمَ بقایه رحلت بویوردقلرنده صاچی صاقايل هنوز آغارمغه باشالیوب‪ ،‬باشنده ‬
‫بر آز و صاقالنده یگرمی قدر بیاض قیل واردی‪.‬‬
‫جسمی نظیف‪ ،‬قوقوسی لطیفدی؛ قوقو سورونسون سورومنه سنی تنی و تری اڭ‬
‫گوزل قوقولردن اعلی قوقاردی‪ .‬بر كیمسه اونڭله مصافحه ایتسه بوتون گون اونڭ‬
‫طیبه سين دوياردي‪ .‬مبارك ألیله برچوجوغڭ باشين مسح ايتسه راحیِۀ ّ‬
‫طیبه سيله‬ ‫راحیِۀ ّ‬
‫او چوجوق سائر چوجوقلر آراسنده معلوم اولوردی‪.‬‬
‫اسی فوق العاده قوی ایدی‪ .‬پك اوزاقدن ایشیتری و كیمسه نڭ گوره مه یه جگی‬ ‫حو ّ‬
‫مسافه دن گوروردی‪ .‬هپ حركايت معتدلدی؛ بر یره عزمیتنده عجله و صاغ و صوله ‬
‫كمال وقار ایله طوغری یوله گیدر و فقط سهولت ایله یوروردی‪.‬‬ ‫میل ایتمه یوب ِ‬
‫گولر یوزيل‪ ،‬طاتلی سوزيل ایدی‪ .‬كیمسه یه فنا سوز سویله مز‪ ،‬كیمسه یه بد معامله ‬
‫ایله مز و كیمسه نڭ سوزیين كسمزدی‪ .‬مالمی و متواضعدی‪ ،‬خشنی و غلیظ دگلدی‪.‬‬
‫تبسمدی‪.‬‬ ‫فقط َمهیب و وقور ایدی‪ .‬بیهوده سوز سویله مزدی‪ .‬گومله سی دخی ّ‬
‫اونی آنسزین گورن كیمسه يي مهابت آلریدی‪ .‬اهل فضله ‪ ،‬درجه لرینه گوره احرتام‬
‫أیلردی‪ .‬اقرباسنه دخی پك زیاده اكرام ایدردی‪ .‬لكن اونلری كندیلرندن افضل‬
‫اوالنلرڭ اوزرینه تقدمی ایتمزدی‪...‬‬
‫امحد جودت پاشا‬
‫(سلیمان شوكت‪ ،‬گوزل یازیلر ‪)١‬‬
‫‪Listeleyelim-Konuşalım‬‬
‫‪1. “Peygamberimiz Efendimize Dair” başlıklı hilye-i şerifte Hz. Muhammed’in‬‬
‫‪hangi özellikleri anlatılmıştır? Bu özellikleri sınıf tahtasına listeleyiniz.‬‬
‫‪2. Hilye-i şeriften Hz. Peygamberle ilgili neler öğrendiniz? Öğrendiklerinizi ar-‬‬
‫‪kadaşlarınızla paylaşınız.‬‬
‫‪“Peygamberimiz Efendimize Dair” adlı metindeki anlamını bilmediğiniz ke-‬‬
‫‪limeleri belirleyiniz. Bu kelimelerin anlamlarını lügat yardımıyla öğrenip kelime‬‬
‫‪defterinize yazınız.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (163. sayfa) “Türk Oğlu-‬‬
‫‪na Öğütler” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪Paragraflara Başlık Bulalım‬‬

‫‪Aşağıdaki paragrafları dikkatlice okuyunuz ve her bir paragraf için uygun‬‬
‫‪bir başlık bulup yazınız.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -١‬انسانڭ عمري بعض آدملرڭ اويقوده ايكن قالقوب بر يره گيتمه سنه ‬

‫بڭزر‪ :‬نره دن گلوب نره يه گيتديگين و نه اچيون گيتديگين بيلمديگي حالده ‬
‫(ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫يولنه دوام ايدوب گيدر‪.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -٢‬بر فيلسوف طلبه لريين مجع ايدرك علمده انسان اچيون اڭ ايي شيئڭ‬
‫“عقل كاملدر”‪ ،‬ديگري “ايي آرقداش”‪،‬‬
‫هانگيسي اولديغين صوردي‪ .‬بري ِ‬
‫أوبوري “ايي قومشودر” ديدي‪ .‬فيلسوف هيچ بريڭي بگنمدي‪ .‬نهايت‬
‫بريسي‪“ ،‬ايي يوركدر” ديينجه فيلسوف‪“ :‬اوت” ديدي‪“ ،‬چونكه بو‬
‫(ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫اولوجنه أوبورلرينڭ ديدكلري ده اولور‪”.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -٣‬چني ُش َعراسندن بري دييوركه ‪ :‬بر آدمڭ ّ‬

‫حقنده بر فنا سوز ايشيتديگمده ‬
‫يورگمه ديكنلر باتار‪ .‬برينڭ ّ‬
‫حقنده بر ايي سوز ايشيتديگمده ايسه اڭ گوزل‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫چيچكلرڭ قوقوسندن حاصل اوالن لذته ُمعادل بر لذت دويارم‪( .‬ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪“Sanat” adlı şiiri sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫صنعت‬
‫يالڭز سنڭ گزديگڭ باغچه ده آ مچاز چيچك‪،‬‬
‫بزم ديارميزده بيڭ بر بهاري صاقالر!‬
‫قوملزدن طوتارق سن ايسرتسه ڭ بزي چك؛‬
‫اينجينري دوز ّ‬
‫جاده ده ‪ ،‬طاغده گزن آياقلر‪.‬‬
‫سن ّقبه سنده اينجه بر مو زائيك آرار ده‬
‫گزرسڭ قرق عصرلق برمعبدڭ اچيين‪.‬‬
‫بزي صارصار بر ثلث يازي گورسه ك ديوارده ‪،‬‬
‫بزه هيجان ويرر بر پارچه يشيل چيين‪.‬‬
‫سن رقصنه طاالركن اچيڭ تيرتر دريندن‬
‫چيچكلي بر صحنه ده بر بياض كله بگڭ؛‬
‫بزم ده قلبمزي قيميلداتري یرندن‬
‫طوپراغه ديز اوروشي طاغ گيب بر زيبگڭ‪.‬‬
‫فريطينه يي آڭديران اوركسرته سسلري‬
‫بر أورپريش گترير سنڭ سيڭريلريڭه ‪،‬‬
‫اضطراب چكنلرڭ آجيقلي نفسلري‬
‫بزده گچر أڭ حزین بر موسيقي يرينه‪.‬‬
‫سن آڭاليان بر گوزله سوزرسڭ اوزون اوزون‬
‫ياباجني بر شهرده بر قادين هيكلنى‪،‬‬
‫بز دويارز أڭ بويوك ذوقنى رومحزڭ‬
‫گورجنه بر كويلينڭ قيوريلمايان بلين‪...‬‬
‫باشقه صنعت بيلمه يز قارشيمزد ه طوروركن‬
‫يازيلمامش بر دستان گيب آناطوليمز‪.‬‬
‫آرقداش‪ ،‬بز بو يولده توركيلر طوتديرركن‬
‫سڭا اوغورلر اولسون‪ ...‬آيريلييور يوملز‪.‬‬
‫فاروق نافذ چاملي بل‪ ،‬خان دیوارلری‬
BEŞİNCİ ÜNİTE 101
Listeleyelim
“Sanat” adlı şiirde kültürümüze ait estetik unsurlardan hangilerine değinil-
miştir? Bu unsurları belirleyerek boş bırakılan yerlere yazınız.
• Sadelik, zenginlik, doğallık.
• ...............................................................
• ...............................................................
• ...............................................................
• ...............................................................
• ...............................................................
Yazalım
Millî ve manevi değerlerimize nasıl sahip çıkabiliriz? Duygu ve düşünceleri-
nizi aşağıdaki noktalı alana yazınız.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Tavsiye Metin
• Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (156. sayfa) “Akıncılar”
başlıklı şiiri okuyabilirsiniz.
• Okumanızı hızlandırmak için bir sayfalık uygun bir metin seçebilir ve bu
metni 3-4 dakikada okuyabilecek duruma gelinceye kadar tekrar edebi-
lirsiniz.
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪Aşağıdaki hadis-i şerifleri paylaşarak okuyunuz.‬‬
‫حديث شريفلر‬
‫‪ -١‬رسول هّٰالل صلّي هّٰالل عليه وسلّم بويورديكه اسالم بش شي أوزرينه بنا اولومنشدر‪:‬‬
‫حممدڭ (صلي هّٰالل عليه وسلّم) اللّٰهڭ رسويل‬ ‫اللّٰهدن باشقه ٰاله اوملاديغنه و ّ‬
‫اولديغنه شهادت ايتمك‪ ،‬منازي قيلمق‪ ،‬زكات ويرمك‪ ،‬حج ایتمك‪ ،‬رمضان‬
‫اوروجين طومتق‪.‬‬
‫‪ -٢‬عمللر(ڭ قيميت) آجنق نيتلره گوره در‪ .‬هركسڭ نيت ايتديگي نه ايسه ألنه ‬
‫گچه جك اوالن آجنق اودر‪...‬‬
‫‪ -٣‬رسول هّٰالل صلّي هّٰالل عليه وسلّمه ‪“ ،‬عملڭ هانگيسي افضلدر؟” دييه صورديلر‪.‬‬
‫“الل رسولنه اميان‪ ”.‬بويوردي‪“ .‬اوندن صوڭره هانگيسي؟” دييه صورديلر‪.‬‬ ‫هّٰ‬
‫“مقبول (اوملش‪ ،‬اچينه گناه و ريا قاريشمامش) حج‪ ”.‬جوابنى ويردي‪.‬‬
‫‪ -٤‬ال اله الاّ هّٰالل دييوب ده قلبنده بر آرپه آغريلغنجه خري (يعين اميان) بولونان‬
‫جهنمدن چيقاجقدر‪ .‬ال اله الاّ هّٰالل دييوب ده قلبنده بر بوغداي آغريلغنجه ‬ ‫كيمسه ّ‬
‫جهنمدن چيقاجقدر‪.‬‬ ‫خري (يعين اميان) بولونان كيمسه ّ‬
‫‪ -٥‬بر گون رسول هّٰالل صلّي هّٰالل عليه وسلّم ميدانده اوتورويوردي‪( .‬ياننه ) بري‬
‫گلوب “اميان نه در؟” دييه صوردي‪“ .‬اميان؛ اللّٰهه ‪ ،‬ملكلرينه ‪ ،‬اللّٰهه ماليق اوملغه‬
‫(يعين رؤيت اللّٰهه)‪ ،‬پيغمربلرينه اينامنق‪ ،‬كذالك (ئولدكدن صوڭره) ديريلمگه‬

‫اينامنقدر‪ ”.‬جوابنى ويردي‪.‬‬
‫“يا اسالم نه در؟” ديدي‪“ .‬اسالم؛ اللّٰهه عبادت ايدوب (هيچ بر شييئ) اوڭا‬
‫تخّ‬
‫شريك ا اذ ايتمه مك‪ ،‬منازي اقامه و فرض ايديلمش زكايت ادا ايتمك‪ ،‬رمضانده ده‬
‫اوروچ طومتقدر‪ ”.‬بويوردي‪.‬‬
‫(اوندن صوڭره) “يا احسان نه در؟” دييه صوردي‪“ .‬اللّٰهه صانكه گورويورمش‬
‫گيب عبادت ايتمكدر‪ .‬اگر سن‪ ،‬اللّٰهي گورمه يورسه ڭ شبهه سز او‪ ،‬سين گورور‪”.‬‬
‫بويوردي‪.‬‬
‫“قيامت نه زمان؟” ديدي‪( .‬بونڭ أوزرينه) بويورديكه “بو مسئله ده صوروالن‪،‬‬
‫صوراندن داها عالمِ دگلدر‪.‬‬
‫‪“ -٦‬يا رسول هّٰالل‪ ،‬مسلمانلرڭ هانگيسي افضلدر؟” دييه سؤال ايتديلر‪“ .‬مسلمان؛‬
‫ديليندن‪ ،‬ألندن مسلمانلر سالمتده قاالن كیمسه در‪ ”.‬جوابنى ويرديلر‪.‬‬
‫‪ -٧‬هيچ بريڭز‪ ،‬كنديڭز اچيون آرزو ايتديگڭزي قرداشڭز اچيون ده آرزو ايتمه دكجه ‬
‫اميان ايتمش اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٨‬حالل بللي‪ ،‬حرام بلليدر‪ .‬ايكيسي آراسنده ده (حالملي حراممي بللي اوملايان بر‬
‫طاقيم) شبهه يل شيلر واردركه چوق كيمسه لر اونلري بيلمزلر‪ .‬شبهه يل شيلردن‬
‫هر كيم صاقينريسه ِعرضنى (يعين حيثيتنى) ده ديننى ده قورتارمش اولور‪ .‬هر‬
‫كيم شبهه يل شيلره طاالرسه (اچينه گريمك ياساق اوالن بگلك) قورو اطرافنده ‬
‫(طاوارلريين) اوتالتان بر چوبان گيب چوق سورمز اچيري يه طاالبيلري‪ .‬خربيڭز‬
‫اولسون‪ ،‬هر پادشاهڭ (كندينه خمصوص) بر قوروسي اولور‪ .‬گوزيڭزي آچڭ‪،‬‬
‫اللّٰهڭ ير يوزنده كي قوروسي ده حرام ايتديگي شيلردر‪ .‬آگاه اوليڭز‪ ،‬جسمڭ‬
‫اچينده بر لقمه جق أت (پارچه سي) واردركه ايي اولورسه بتون جسد ايي اولور‪،‬‬
‫بوزوق اولورسه بتون جسد بوزولور‪ .‬ايشته او (أت پارچه سي)‪ ،‬قلبدر‪.‬‬
‫‪ -٩‬منافغڭ عالمتلري أوچدر‪ :‬سوز سويلركن ياالن سويلر‪ .‬وعد ايتديگي وقت‬
‫سوزنده طورماز‪ .‬كنديسنه بر شي امنيت ايديلديگي زمان خيانت ايدر‪.‬‬
‫جترید صریح ترمجه سی‬ ‫صحیح خباری خمتصری ِ‬ ‫ِ‬
‫‪Listeleyelim‬‬
‫‪Okuduğunuz hadis-i şeriflerin mesajlarını belirleyerek aşağıdaki noktalı alan-‬‬
‫‪lara yazınız.‬‬
‫‪1. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪2. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪3. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪4. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪5. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪6. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪7. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪8. ...........................................................................................................................‬‬
‫‪9. ...........................................................................................................................‬‬

‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -١‬چوق آدملر باشقه لرينڭ‪ ،‬كنديلرنده دخي بولونان‪ ،‬صفتلريين ّ‬

‫ذم ايدرك‬
‫حقيقتده كندي كنديلرينى ّ‬
‫ذم ايدرلر‪ .‬بو حال‪ ،‬بر ماميونڭ آيينه ده گورديگي‬
‫(ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫كندي صورتنڭ گوزلريين چيقارمغه چاليشمه سنه بڭزر‪.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -٢‬انسان يالڭز آلننڭ تريله قا زانديغنڭ خريينى گورور‪ .‬بريسندن بر هديه ‬

‫آلريسه ڭ اوڭا مقابل‪ ،‬اونڭ قيمتندن زياده مصرفله بر ضيافت ويرمگه جمبور‬
‫اولورسون‪ .‬برندن بر احصان آلريسه ڭ عمرڭ اولدقجه ُم ّ‬
‫تشكر ياخود نانكور‬
‫اوالجقسڭ‪( .‬ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -٣‬قونفيچييس دييوركه‪ُ :‬ملكين گرگي گيب ادار ه ايدن حكمدار‪ ،‬قطب ييلديزينه ‬
‫بڭزركه كنديسي ساكن اولديغي حالده اطرافنده َدَو ران ايدن ييلديزلرڭ ُم ْقَتد ا و‬
‫مشار ِالَْيه دييوركه ‪ :‬قانون ايله ادار ه اولونان بر مملكتده ‬
‫رهربي مقامنده در‪ .‬يينه ٌ‬
‫جمرد قانوندن اجتناب ايدرك بر فنالغي ايشله دكدن صوڭره گزيلنمگه ‬ ‫انسان‪ّ ،‬‬
‫حسن اخالق ايله اد ار ه اولونان بر مملكتده انسان‬ ‫چاليشري‪ .‬حالبوكه تربيه و ِ‬
‫كندي وجدانندن قورقارق فنالق ايتمكدن اجتناب ايدر‪( .‬ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪“Edebiyatımızda Ramazan Hatıraları” başlıklı aşağıdaki metni paylaşarak‬‬
‫‪okuyunuz.‬‬
‫ادبيامتزده رمضان خاطره لري‬

‫“آغال چشمم‪ ،‬آغال ‪ ،‬طورما ‪”...‬‬
‫أوت‪ ،‬بيلمم بو شريق پارچه سي نره دن‪ ،‬ناصل بردنربه ‬
‫عقلمه گلدي؟ “آغال چشمم‪ ،‬آغال ‪ ،‬طورما ‪”...‬‬
‫ساعتلر واركه كندميه حاكم اوالمايارق ّمتصل اوين‬
‫تكراراليور‪ ،‬أوده هم آشاغي يوقاري طوالشييور هم‬
‫ده اوين مرييلدانييورم‪ .‬آه اسكي رمضانلر‪ ،‬چوجقلغمڭ‬
‫رمضانلري! او زمانلر رمضانلر قيشه ؛ قاريل‪ ،‬بوزيل‬
‫گونلره تصادف ايدردي‪...‬‬
‫رمضانڭ اون بشندن صوڭره بوتون أو خلقنڭ امهال‬
‫ايده مه يه جگي بر زيارت واردي‪ :‬خرقۀ شريف زياريت‪.‬‬
‫بونڭ اچيون ده تر متزي حاضرالنري‪ ،‬يوله گوڭللرميز ذكر‬
‫و عبادتله طاشقني‪ ،‬أويله چيقاردق‪ .‬فاحتي گچه رك‬
‫بعض طار صوقاقلردن طوالنا طوالنا ‬

‫نهايت بياض بر جامعنڭ أوڭنه ‬
‫وارردق‪ .‬انسان ييغينلري آراسندن‬
‫يول بولوب قايپ يه يانامشق نه گوچ‬
‫ايشدي‪ ...‬نهايت زور زار گرير‪ ،‬مب‬
‫بياض حصرييل يوللردن يورويوب‬
‫يشيل آطالسدن بر مبارك بوخچه يه ‬
‫يوز گوز سورردك‪ .‬طيشاريده خلق قايناشريدي فقط بو ُح ْجره ده و اوڭا ُمنتهي‬
‫مدت‪ ،‬يينه گري گري‬ ‫دهلزيلره ُا ْخَروی بر سكون حكم سورردي‪ .‬چيقاركن بر ّ‬
‫يوروردك‪ .‬ايشته او زمان چوجوقلغمڭ أڭ هيجانلي بر دمي باشلردي‪ :‬آوليده اوزون‬
‫اوزون پول شيشه لره طولديروملش رنگارنك بويايل صولر صاتارلردي‪ .‬بونلر نه ‬
‫ايدي؟ معناسي‪ ،‬خوشلغي نره سنده ايدي؟ اوين أآلن بيلمه يورم‪ ،‬ختمني ايده مه يورم‬
‫غايت ابتدايئ بر نوع اويوجناق ويا سوسدي فقط َد ْورڭ بتون چوجوقلري‪ ،‬أوڭنده ‬
‫ديكيلري‪ ،‬قالري؛ آملاينجه گيتمزدي‪ .‬بڭا‪،‬‬
‫‪ -‬هايدي‪ ،‬أوچ دانه سچ باقامل‪ ،‬ديرلردي‪.‬‬
‫بر مور‪ ،‬بر طوروجنی‪ ،‬بر ده صاري سچردم؛ يول بڭا اوزون گورونوردي‪ ،‬آه بر‬
‫أوه واروب اوينامغه باشالسه م‪ ...‬فقط بو شيشه لرڭ اوينامغه هيچ بر مزييت يوقدي‪.‬‬
‫مهن صولريين موصلغه بوشالتريدم؛ گري يه بنكلي‪ ،‬طالغه يل و آغزی طريف قرييق ثقيل‪،‬‬
‫بيچيمسز جاملر قالريدي و أملي‪ ،‬بر يرميي كسمه سني دييه اونلري ده اوصوجله جق‬
‫آلوب آتارلردي‪ .‬فقط او بش اون دقيقه لق هيجان نه گوزل شيدي و يڭي بر رمضاين‬
‫و يڭي بر خرقۀ شريف زيارتنى بڭا نه صربسزلقله بكلتريدي!‬
‫كيم بيلري‪ ،‬شيمدي‪ ،‬اوراسي ده نه بوم بوشدر‪ .‬بلكه او رنكلي شيشه لري ياپان و‬
‫آالن ده قاملامشدر‪ .‬آه‪ ،‬نه دييه مي؟ آغال چشمم‪ ،‬آغال‪ ،‬طورما !‬
‫رفيق خالد قا را ي‪ ،‬غوغوقلي ساعت‬
‫“چوق شكر ايريشديرنه! گونلري صريه اليان هّٰالل‪،‬‬

‫اوروچلي اوالن ّامتڭ هپسين ياردمييله عفو ايتسني!‬
‫رمضان دينيلدميي‪ ،‬افطارڭ‪ ،‬تراوحيڭ‪ ،‬سحورڭ خاطره ‬
‫گلمه مه سي ممكنمي؟ فقط آراد ه ماهيه ‪ ،‬طاوول‬
‫مراقليلريين د ه اونومتق اوملاز‪ .‬اونلرڭ د ه كنديلرينه گور ه‬
‫أگلنجه لري واردر‪ .‬حتيّ بويوك جامعلرد ه قوروالن‬
‫ماهيه لري بو سنه گيجه سي گيجه سنه قيد ايدرك‬
‫اوغراشاجق اوالنلر د ه آز دگلدر‪ .‬طاووله گلنجه ايپي‬
‫ايسرت آل اولسون ايسرت مور‪ ،‬اوندن آماچ “دوم تك دوم تك” طرزنده بر سس‬
‫چيقارمق اولديغندن بكجيلرڭ ذكا درجه لرينه گور ه بو آهنكده بر ريتم بولونابيلري‪.‬‬
‫يالڭز حملّه بگلرينڭ ألنه گچمه ملي‪ ،‬گچرسه آشجي يه ‪ ،‬آيوازه ‪ ،‬ماما دادي يه ‪ ،‬اختيار‬
‫سوت نينه يه‪ ،‬پهلوانلق قو راللرينه ‪ ،‬يازين بويوك دره بندلر صفاسنه طويامايان خووارد ه‬
‫قريينتيلرينه ‪ ،‬بولغوريل‪ ،‬دودوللي‪ ،‬قارتال… كوي دوگونلرينه آليشيق ذوق دوشكوين‬
‫انسانلره ‪ ،‬اورته اویونی سريجيسنه ‪َ ،‬كل حسنه ‪ ،‬قنبور حممده ‪ ،‬قوميك عارفه ‪ ،‬ايبيشه ‪،‬‬
‫حتف عاطفه گوبك آتديرمق ايشدن بيله صاييلماز‪”.‬‬
‫امحد راسم‪ ،‬شهر مكتوبلري‬
‫“آه‪ ،‬او افطار سفره لرينڭ گوزللگي! چيين طباقلر اچينده بر چوق چيچك گيب رنك‬
‫رنك طو ران رچللريله ‪ ،‬اطرافنى برر هالل گيب آالن قوقويل يارمي سيميتلريله عادتا‬
‫باغچه گوبكلريين آڭديريرلردي‪ .‬چوربه لرڭ بيربيل بوغوسي‪ ،‬قييمه يل يومورطه لرڭ‬
‫نفیس قوقوسي اوطه يي اشتها چوغالتان بر هوايه بوروردي‪ .‬مرمر موصلغڭ‏ياننده كي‬
‫قاييق طباقلرنده قبا ران طولغون گلاّ جلري قارطوپلرينه بڭزتريدم‪ .‬باقري مشربه لرله ‬
‫بلّور صراحيلره ياواش ياواش بوشالتيالن صولر‪ ،‬اچيمزده كي حرارته عادتا اينجه بر‬
‫سرينلك چزيردي‪ .‬حاال بكلنن طوپ آتيلمازدي‪ .‬او بكله مه آنلرنده ً‬
‫بعضا أزگني‪،‬‬
‫بعضا تزي سس ويرن اوزاق ياقني قايپ طوقماقلري‪ ،‬قبا شيوه يل ديلنجيلرڭ نقراتيدي‪.‬‬ ‫ً‬
‫حاال خاطرمده در‪ :‬بونلر‪ ،‬بوغويل بينلرده غريب بر آجيمه و رنگي بلريسز مرمحت‬
‫اويانديرردي‪ .‬قزيمق‪ ،‬كيمسه نڭ عقلنه گلمزدي‪”.‬‬
‫روشن اشرف أوڭ آيدين‪ ،‬دييورلركه ‬
‫“دون گيجه اوطه مڭ پنجره سندن مناره لرده كي‬

‫‘الوداع!’ سسلريين ديڭلركن بردنربه ‬
‫چوجوقلغمڭ رمضان صوڭلرينه طوغري‬
‫گوڭلمي قاپاليان او اسكي حزننه دوشدم‬
‫و اوندن صوڭره گنچلگمڭ‪ ،‬گنچلگمزڭ ايلك‬
‫دوره سين تشكيل ايدن او قيمتسز‪ ،‬او عادي‬
‫و قبا ييللري خاطرالدم‪ .‬چوجوقلغمدن بو صوڭ‬
‫رمضانه قدر گچن زمان ظرفنده دنيايه و آخرته اليق نه ياپدق‪ ،‬نه ايشله دك؟” دييه ‬
‫تردددن‪ ،‬يأس‬‫كندي كندميه صوردم‪ .‬آرقه مزده برياقديغمز بو اوزون يولده شبهه دن‪ّ ،‬‬
‫و املدن‪ ،‬تطمني ايديلمه مش اشتهالردن و بر سورو كفر و بوش شيلردن باشقه نه ‬
‫وار؟ بو گونه قدر بتون عمرميزڭ خالصۀ معناسي هپ فتنه و نفاق دگلميدر؟‬
‫الوداع اي رمضان‪ ،‬الوداع! عصر بزي آلداتدي‪ ،‬سن بزه كوسدڭ‪ .‬حاملز نه ‬
‫اوالجق؟ نره ده شفا‪ ،‬نره ده غفران بوالجغز؟ بو ييل ميليونلرجه مسلمانڭ گوزلرندن‬
‫چشمه لردن آقان صولر گيب ياشلر بوشانييور‪ .‬سنه لردن بري چشمه لردن آقان صولر‬
‫گيب ميليونلرجه مسلمانڭ طمارلرندن اولوق اولوق قانلر آقدي‪ .‬بو ياشلر‪ ،‬بو قانلر‬
‫گناهلرميزي سیلمه يه كايف گلري مي؟”‬
‫يعقوب قدري قره عثمان اوغلي‪ ،‬اقدام غزته سی‬
‫‪“Edebiyatımızda Ramazan Hatıraları” başlıklı metindeki anlamını bilmedi-‬‬
‫‪ğiniz kelimeleri belirleyiniz. Bu kelimelerin anlamlarını lügat yardımıyla öğrenip‬‬
‫‪kelime defterinize yazınız.‬‬
‫‪Kitabınızın “Okuma Metinleri” bölümünde yer alan (160. sayfa) “Bir Çanakka-‬‬
‫‪le Şehidi Hasan Ethem'in Validesine Son Mektubu” başlıklı parçayı okuyabilirsiniz.‬‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪“Fatiha Tercümesi ve Tefsiri” başlıklı aşağıdaki metni önce sessiz, daha son-‬‬
‫‪ra sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫فاحته ترمجه سي و تفسريي‬

‫رد ايديلمش) شيلردن تاڭری یه صيغينريم‪.‬‬ ‫انساين فنا يوللره گوتورن مردود ( ّ‬
‫هركسه و خاص قوللرينه باشقه باشقه اييلكلري اوالن اللّٰهڭ آديله باشالرم‪.‬‬
‫محد اللّٰهه خمصوصدر‪ .‬او اللّٰهكه بتون عالمَلرڭ ّربيدر‪ ،‬هركسه و خاص قوللره ‬
‫باشقه باشقه اييلكلري واردر‪ .‬حساب گوننڭ صاحبيدر‪ .‬يا رب آجنق سڭا قوللق‬
‫ايدرز و آجنق سندن ياردمي ايسرتز‪ .‬بزي طوغري يوله ؛ نعمتلره نائل ايتديگڭ‪،‬‬
‫غضبه اوغرامامش و يوللرينى شاشريمامش كيمسه لرڭ يولنه گوتور‪ .‬آمني‪.‬‬
‫تفسري‬
‫‪ ...‬رمحن و رحيم كلمه لرينڭ معنالرنده فرق واردر‪ .‬رمحن عمومی (هركسه ‬
‫عائد)‪ ،‬رحيم خاصدر (أوزلدر)‪ .‬مثال بر پادشاهڭ بوتون بندگاننه (قوللرينه )‬
‫عمومی اوالن لطفلري واردر‪ .‬او اعتبار ايله رمحن صفتيله ّمتصفدر (نيته لنمشدر)‪.‬‬
‫بر ده خاص بنده لرينه خمصوص آيري‪ ،‬داها يوكسك و داها كبارانه (بویوكلگنه‬
‫یاقیشری) لطفلري اوالبيلريكه او وقت رحيم صفتيله ّمتصف اولور‪ .‬ايشته جناب‬
‫حقڭ ده ايي‪ ،‬كوتو‪ ،‬حيوان‪ ،‬انسان‪ ،‬جاهل‪ ،‬عامل‪ ،‬منكر‪ ،‬مؤمن هركسه شامل‬ ‫ّ‬
‫مادي لطفلر و دنيا نعمتلريدر‪ .‬بو اعتبار ايله ‬‫(قاپسايان) لطفلري واردركه بونلر ّ‬
‫هّٰالل رمحندر‪ .‬بر ده ايي قوللرينه خمصوص نعمتلري‪ ،‬لطفلري واردركه او ده عرفان‬
‫موفقيتدر‪ .‬او‬ ‫و اميان و حسن اخالق ُم ْقَت ِضياتيله (گركلي اوالن شيلرله ) حركته ّ‬
‫ِ‬
‫اعتبار ايله ده جناب الل رحيمدر‪ .‬و بو ايضاحاتدن (آچيقالمه لردن) آڭالشيالجغي‬‫هّٰ‬
‫وجهيله بسم هّٰالل ديدكدن صوڭره الرمحن‪ ،‬الرحيم لفظلرينڭ عالوه سنده طوغري‬
‫مادي معنوي‪ ،‬دنيوي ُا ْخَروي مقاصد (آماچلر) اچيون چاليشمق‬ ‫يولده ايلرله مكله ّ‬
‫يعين دنيا اچيون آخريت و آخرت اچيون دنيايي ترك ايتمه يوب هر ايكي جهيت ده ‬
‫حقانيت دائره سنده مجع ايتمك لزومين بيان واردر‪.‬‬ ‫ّ‬
‫بويله هر جهيت گوزته رك ايشه باشاليان بر كيمسه طبيعي چاليشمه سندن بر نتيجه ‬
‫منعم حقيقي يه (گرچك نعمت‬ ‫ألده ايدركه بو ّٰنتيجه دن بعض انسانلر راضي اولور‪ِ ،‬‬
‫ويرجيي اوالن اللهه ) محد ايدر‪ .‬بعضیلري ده طومياز‪ ،‬گيتدكجه حرص و احرتاصنى‬
‫آرترير‪ .‬دين اسالم داها فاحته نڭ ابتداسنده نتيجه يه رضا امر ايدر‪ .‬فقط داها ايي يه ‪،‬‬
‫هّٰ‬
‫احلمدلل دميكله ‬ ‫موفق اوملق اچيون چاليشمه يي ده برابر امر ايدر‪ .‬زيرا‬ ‫داها زياده يه ّ‬
‫تزييد نعمت ( نعمتڭ آرمتسي) معناسي مراد اولونور‪ .‬احلمدللّٰهده رضا‬ ‫هم رضا هم ِ‬
‫معناسي ظاهردر‪ .‬بو رضا فلسفي اخالق اربابنجه ده فضيلت و سعادتڭ أڭ برجني‬
‫شرطيدر‪.‬‬
‫بر نعمته محد ايتمك او نعمتڭ قيمتنى بيلمك دميكدر‪ .‬بر شيئڭ قيميت بيلينريسه ‬
‫حسن حمافظه سنه و آرمته سنه چاليشيلري‪...“ .‬لَ نِ ْ‬
‫ئ َش َكْرتمُْ لاََز۪ َيد َّن ُك ْم‪”...‬‬ ‫طبيعي ِ‬
‫آيت جليله سي ده محد و شكرڭ زيادۀ نعمته خدمتنى ُم ِّبيندر (آچيقالييجيدر)‪.‬‬
‫نائل اولونان نعمت اچيون قورو قورويه ديل ايله محد ايديلوب ده قيميت بيلينمز و‬
‫جدي اوملاياجغي ظاهردر‪ .‬نعمتلرينڭ‬ ‫حسن حمافظه سنه چاليشيلمازسه او محدڭ ّ‬
‫ِ‬
‫ّ‬ ‫ّٰ‬
‫قيمتنى بيلوب محد ايدنلره اللهڭ مادي معنوي ياردمي ايده جگي شبهه سزدر‪...‬‬
‫ميالسلي امساعيل ّ‬
‫حقي‪ ،‬قرآن ترمجه ایدیله بیلری می و یڭی وادیده فاحته ترمجه و تفسریی‬
‫‪"Fatiha Tercümesi ve Tefsiri" başlıklı metinde geçen anlamını bilmediğiniz‬‬
‫‪kelimelerin anlamlarını lügatten bularak kelime defterinize not ediniz.‬‬
‫”‪Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (149. sayfa) “Test Çözelim‬‬
‫‪etkinliğini yapabilirsiniz.‬‬

‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -١‬هركس بر راحت و سعادته نائل اوملغه چاليشري‪ .‬لكن علمنى بيلريسه ‪،‬‬

‫بولونديغي حالده مسعود اولوب راحت ايده بيله جگين و علمنى بيلمزسه ‪،‬‬
‫دنيايه مالك اولسه بيله مسعود اوالمه يوب راحت ايده مه يه جگين كيمسه ‬
‫(ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫دوشومنز‪.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫‪ -٢‬اييلك ايتديگڭ آدمدن فنالق گورورسه ڭ يينه اييلك ايتمكدن واز گچمه‪.‬‬
‫ً‬
‫مادة غائب ايدرسه ڭ اخالقجه چوق قازانريسڭ‪ .‬حالبوكه اييلگه مقابل اييلك‬
‫گورورسه ڭ كندي اييلگندن‪ ،‬أوته كينڭ اييلگنى َ‬
‫بعد ّالتزنيل دفرت اعمالده ‬
‫(ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫صفر قالري‪.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫اخالق محيده دن رمحت‬

‫ِ‬ ‫‪ -٣‬مطالعه دن علم‪ ،‬سعيدن ثروت‪ ،‬جسارتدن نفوذ‪،‬‬
‫تولّد ايدر‪ .‬مطالعه سز عالمِ ‪ ،‬سعيسز زنگني‪ ،‬جسارتسز نفوذ صاحيب‪ ،‬اخالقسز‬
‫رمحت ّ‬
‫حقه نائل اوملق ايسته ين بيهوده يوروملش اولور‪( .‬ش‪ .‬سامي‪ ،‬امثال)‬ ‫ِ‬
‫‪OKUMA‬‬
‫‪METNİ‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪"Amentü" başlıklı aşağıdaki metni önce sessiz, daha sonra sesli olarak okuyunuz.‬‬
‫اٰ َم ْن ُ‬
‫ت‬
‫أي مجاعت! شو اچينده بولونديغمز جامعه بر گوز‬
‫گزديرڭ‪ ،‬باقڭ نه لر وار؟ قنديل‪ ،‬مشعدان‪ّ ،‬‬
‫سجاده ‪،‬‬
‫حصری‪ ،‬رحله ‪ ،‬كرسي‪ ،‬منرب‪ ،‬حمراب‪ ،‬قايپ پنجره ‪ ،‬جام‬
‫چرچوه ‪ ،‬ديوار‪ ،‬طاوان صوڭره مناره ‪ ،‬شادروان‪ .‬بونڭ‬
‫گيب داها برچوق شي دگلمي؟‬
‫شيمدي پك اعال بيلريسڭزكه بونلرڭ هپسنڭ بر‬
‫خدميت‪ ،‬هپسنڭ بر حكميت واردر‪ .‬پنجره لر‪ ،‬قاپيلر‬
‫صريه سنه گوره آچيلري‪ ،‬قاپانري‪ .‬مشعدانلر‪ ،‬قنديللر يانار‬
‫ياقيلري‪ .‬شادروانده آبدست آلينري‪ ،‬مناره ده اذان ويريلري‪،‬‬
‫ّ‬
‫سجاده لر أوزرنده مناز قيلينري‪ ،‬منربده خطبه اوقونور‪،‬‬
‫كرسيده وعظ ايديلري‪ .‬بونلرڭ هيچ بري فضله ‪ ،‬هيچ‬
‫بري لزومسز دگلدر‪ .‬بونلرڭ هر بري بر ايشه يا رار‪.‬‬
‫دميككه وقتيله بو رايه جامع ياپمق الزم گلمش‪ .‬اوسته لر أولچوب بيچمشلر‪.‬‬
‫دولگرلر‪ ،‬ديوارجيلر گلوب متل آمتش‪ ،‬ديوار ياپمشلر؛ ديرك ديكمشلر‪ .‬بو بنا يي‬
‫قورمشلر‪ .‬صوڭره ده نه الزم ايسه هپسي يريل يرنده دوزولوب قوشوملش‪.‬‬
‫شيمدي بويله ايكن بري چيقسه ده “يوق جامن‪ ،‬بو جامع أويله اوسته نڭ‪ ،‬دولگرڭ‬
‫ياپمه سيله ايتمه سيله اولوب بيتمه مشدر‪ .‬بونلرڭ هپسي كندي كندينه‪ ،‬گليشي‬
‫گوزل اولوويرمشدر‪ .‬سيللر‪ ،‬طاشين طوپراغنى گتريوب ييغمشدر‪ .‬روزگارلر‪،‬‬
‫ياغمورلر گريه چيقا بو كومبلتی يي دليك دليك ايتمش؛ پنجره لر آچيلمش‪ .‬گونشڭ‬
‫صيجاغندن بو ييغينتينڭ أوستنده كي چامورلر قورومش‪ ،‬كريه ميت اوملشدر‪ .‬حمرايب‬
‫منربي‪ ،‬قاپيسي چاتيسي ده أويله حسابله كتابله ياپيلمامش‪ .‬ناصلسه راست گله ‬
‫اولوويرمشدر‪ ”.‬ديسه بو سوزه هيچ اينانيلريمي؟‬
‫بونلري دولگر‪ ،‬ديوارجي‪ ،‬صيواجي‪ ،‬بوياجي ياپمامش ده كندي كندينه مي اوملش‬
‫بيتمشدر؟ هيچ بو اينانيالجق شيميدر؟‬
‫سويله يڭ ياهو! هيچ بو جامع كندي كندينه قورولورمي؟‬

‫بو قدر شيلر كندي كندينه دوزولوب قوشولورمي؟ بو‬
‫اوالجق شيميدر؟ چوجقلرڭ بيله عقلي ایرركه مطلقا‬
‫بونلري بر ياپان‪ ،‬بر ايدن واردر‪.‬‬
‫شيمدي جامعي برياقوب بر كره ده شو دنيايه باقڭ!‬
‫سزه صو رارم! بو يرلر گوكلر؛ آيلر گونشلر‪ ،‬ييلديزلر‪،‬‬
‫ييلديرميلر‪ ،‬بلوطلر‪ ،‬شيمشكلر‪ ،‬روزگارلر؛ قارلر‬
‫ياغمورلر‪ ،‬طاغلر طاشلر؛ قریلر اووه لر‪ ،‬دره لر تپه لر‪،‬‬
‫ايرماقلر پيڭارلر‪ ،‬دڭزلر آطه لر‪ ،‬آغاچلر چيچكلر‪ ،‬ميشلر‬
‫أكينلر‪ ،‬معدنلر حيوانلر‪ ،‬قورتلر قوشلر‪ ،‬باليقلر انسانلر‪...‬‬
‫بونلر نه در‪ ،‬نه يڭ نه سيدر؟ باشڭزڭ أوستنده دونوب‬
‫طوالشان‪ ،‬گوزلريڭزڭ أوڭنده اولوب بينت شيلري‬
‫شويله بر دوشونڭ‪.‬‬
‫شيمدي عجبا بونلر نه دن اوملش‪ ،‬ناصل قوروملش‪ ،‬بونلري بويله كيم ياپمش‪ ،‬كيم‬
‫ياقيشديرمشدر؟ بر ياپان‪ ،‬يا رادان وارميدر؟ يوقسه هپ بونلر كندي كندينه مي‬
‫اولوويرمشدر؟ بوين گوزجله بر دوشونڭ!‬
‫باقڭ؛ دمني آڭالدق‪ ،‬كسديروب آتدقكه شو جامع كندي كندينه اوملامشدر‪ .‬مطلقا‬
‫بر ياپاين واردر‪ .‬ايشته طبقي بوڭا اينانديغمز گيب دنيانڭ ده كندي كندينه اوملاديغنه ‬
‫ايناناجغز‪ .‬أڭي بويي ميدانده اوالن بنا بيله كندي كندينه اوملازسه بو قوجه دنيا‪ ،‬او‬
‫بويلي بوصلي انسانلر‪ ،‬او گوزل رنكلي چيچكلر‪ ،‬او يرلر‪ ،‬او گوكلر هيچ كندي‬
‫كندينه اولورمي؟ البته بونلرڭ بر ياپاين‪ ،‬بر يا راتاين اوالجق‪.‬‬
‫ايشته أي مجاعت‪ ،‬أي انسان اوغوللري! بيلمش اولڭكه بو دنيايي بويله جه ياپوب‪،‬‬
‫يوقدن وار ايدن ده هّٰالل تعايل حضرتلريدر‪.‬‬
‫علم حايل‬
‫وحید‪ ،‬كويلي ِ‬
‫(دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫‪Konuşalım-Paylaşalım‬‬
‫‪1. "Amentü" başlıklı parçanın ana fikrini belirleyip sözlü olarak ifade ediniz.‬‬
‫‪2. "Amentü" başlıklı metinde anlatılanlara ilişkin duygu ve düşüncelerinizi‬‬
‫‪arkadaşlarınızla paylaşınız.‬‬
‫‪Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları‬‬

‫‪A. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini bulup işaretleyiniz.‬‬
‫‪1.‬‬
‫آغالق ويرمكله ‪ ،‬ييگيتلك اورمقله ‪.‬‬

‫آغريسز باش مزارده گرك‪.‬‬
‫آق آقچه قره گون اچيوندر‪.‬‬
‫آملا مظلومڭ آهنى‪ ،‬چيقار آهسته آهسته ‪.‬‬
‫‪Aşağıdakilerden hangisi, verilen atasözlerinde dile getirilen konulardan biri‬‬
‫?‪değildir‬‬
‫)‪A‬‬ ‫ طوتومليلق‬ ‫)‪B‬‬ ‫ظلم‬ ‫)‪C‬‬ ‫چاليشقانلق‬ ‫)‪D‬‬ ‫صرب‬ ‫)‪E‬‬ ‫جومردلك‬
‫‪2.‬‬
‫‪-١‬او ده ئولديریله جگين ويا زجنريه اوروالرق هر يرده گزديريله جگين وياخود‬

‫پك كوچوك بر احتمال ایله ده اولسه باغيشالنابيله جگين سويله دي‪.‬‬
‫‪-٢‬آلپ آرسالن اونڭله دوستلق قوراجغنى بيلديره رك كنديسين تسلّي ايتدی و‬
‫ياننه اوتورتارق ياڭليشلريين آڭالتدي‪.‬‬
‫‪-٣‬آلپ آرسالن ياره يل اوالرق أوڭنه گترييلن دييوژنه ناصل بر طاورانیش‬
‫بكله ديگين صوردي‪.‬‬
‫‪Numaralanmış cümlelerden bir paragraf oluşturulursa aşağıdaki sıralamalar-‬‬
‫?‪dan (sağdan sola) hangisi doğru olur‬‬
‫)‪A‬‬ ‫‪١،٢،٣‬‬ ‫)‪B‬‬ ‫‪٢،١،٣‬‬ ‫)‪C‬‬ ‫‪٢،٣،١‬‬ ‫)‪D‬‬ ‫‪٣،١،٢‬‬ ‫)‪E‬‬ ‫‪١،٣،٢‬‬
‫‪3.‬‬
‫بويين بوكوك بر يتيم گورديگڭ زمان اونڭ قارشيسنده كندي اوالديڭڭ يوزيين‬
‫أوپمه ‪ .‬يتيم آغالينجه نازينى كيم چكر؟ أوفكه لننجه كيملر خوش گورور؟‬
‫دقت ايت ده آغالماسني؛ يتيم آغالدیغي زمان قوص قوجه عرش تيرتر‪.‬‬ ‫آمان‪ّ ،‬‬
‫اسريگه يه رك اونڭ گوز ياشين سيل‪ ،‬شفقتله يوزينڭ توزیين آل‪ .‬اگر باشندن‬
‫گولگه سي گيتديسه اوين كندي گولگه ڭده بسله ‪.‬‬
‫بن ده بامشي بابامڭ قوجاغنه ياصالدیغم زمانلر بامشده تاج واردي‪ .‬وجودميه بر‬
‫سينك قونسه قاچ كيشينڭ گوڭلي پريشان اولوردي‪ .‬اويسه كه شيمدي دمشانلره ‬
‫اسري دوشسه م دوستلرمدن كيمسه بڭا يار اوملاز‪ .‬يتيم چوجوقلرڭ دردينى بن‬
‫بيلريم‪ .‬چونكه چوجوقلغمده بابام بامشدن گيتمشدي‪.‬‬
‫?‪Bu metinden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz‬‬
‫)‪A‬‬ ‫يتيملره صاحب چيقيلمسي گركديگي‬

‫)‪B‬‬ ‫يتيم اوالنلرڭ يتيم چوجقلرڭ دردينى آڭالدقلري‬
‫)‪C‬‬ ‫آننه و بابالرڭ كندي چوجوقلرينه ايلگي گوسرتيركن يتيملرڭ ياننده داها‬
‫ّ‬
‫دقتلي طاو رامنه لري‬
‫)‪D‬‬ ‫يتيم چوجوقلرڭ ديگر انسانلره گوره داها چوق دمشانلری اولديغي‬
‫)‪E‬‬ ‫كيشينڭ باباسنڭ محايه سنده كي گونلرینڭ أوزملله آڭيالجق زمانلر اولديغي‬
‫‪4.‬‬
‫گون اولدي قريدڭ‪،‬‬ ‫بر ديديگڭي‬
‫اينجينمه دم‪.‬‬ ‫ايكي ايتمه يه مي دييه‬
‫ايلك اويوجناغڭ‬ ‫أويله چريپيندمكه‬
‫بن اولدم ياوروم‪،‬‬ ‫و سين أويله سودم‪ ،‬سڭا‬
‫صوڭ اويوجناغڭ‬ ‫او قدر ايصيندمكه‬
‫بن اولدم!‬ ‫اوصامنادم‪ ،‬يوروملادم‪ ،‬چكينمه دم‪.‬‬
‫?‪Bu şiirde üzerinde söz söylenen temel duygu aşağıdakilerden hangisidir‬‬
‫)‪A‬‬ ‫چوجوقلر‬ ‫)‪B‬‬ ‫چوجوقلر و اويوجناقلر‬ ‫)‪C‬‬ ‫انسان سوگيسي‬

‫)‪D‬‬ ‫حياتڭ زورلقلري‬ ‫)‪E‬‬ ‫آننه شفقتی‬
‫‪B.‬‬
‫أوچ آرقداش اكمكلري سوته طوغرايوب ييمكده درلر‪ .‬خواجه ايله بريسي سوته ‬
‫رغما بونلرڭ طوغراديغي‬ ‫اكمك طوغرامقله مشغولدر‪ .‬ديگري ايسه توم اخطارلرينه ً‬
‫اكمگي قاشيق قاشيق آتيشديرمقده در‪ .‬نهايت خواجه قزيار‪ ،‬سوته اكمك باصديغي‬
‫ستار!’ دييه رك حريفڭ قفاسنه اينديرر‪ .‬آدم آننده موص مور‬ ‫ألنده كي كپچه يي ‘يا ّ‬
‫كسيلوب اورايه ييغيلي ویرر‪.‬‬
‫ايپ زمان گچدكدن صوڭره سفره طوپالنري‪ ،‬ضيافت صوڭه ایرر‪ .‬خواجه آدمڭ‬
‫صومورتقان بر يوزله صوصمش اولديغين گورجنه صوڭ درجه حريتله شويله دير‪:‬‬
‫– نه طوغرار‪ ،‬نه باصار‪ ،‬نه ألنى چاناقدن كسر؛ بر كپچه اورورسه ڭ ايشته بويله كوسر‪.‬‬
‫‪Bu metinle ilgili aşağıdaki yargılardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların‬‬
‫‪başına “Y” işareti koyunuz.‬‬
‫) (‬
‫نصر ّ‬
‫الدين خواجه فقره لري كولتور دگرلرميزدندر‪.‬‬
‫(‬ ‫متنده كي اخطار كلمه سي ياشلي آڭالمنه گلمكده در‪) .‬‬
‫(‬
‫ّ ّٰ‬
‫ستار اللهڭ گوزل امسلرندن اولوب چوقجه أورتن‪ ،‬گزيله ين معناسنده در‪) .‬‬
‫(‬ ‫فقره نڭ قونوسي ايي آرقداش سچيمنڭ أومنيدر‪) .‬‬
‫‪C. Metinde boş bırakılan yerleri, parantez içinde verilen uygun ifadelerle (okunuşla-‬‬
‫‪rını yazarak) doldurunuz.‬‬
‫(چكردم‪ ،‬بويننه ‪ ،‬هيچ بر شي‪ ،‬قورديغم‪ ،‬بوتون‪ ،‬باقڭ‪ ،‬أوه ‪ ،‬صوصمه يي‪ ،‬صوڭسزه )‬
‫بر گون ___________ أوگرندم‪ .‬أويله بر صوصدمكه بلكه __________ قدر‬
‫صوصاجقدم‪ .‬چونكه صوصمق بنم كوچوجك دنيامده بابامله ____________‬
‫ايلتيشيم طرزيدي‪.‬‬
‫شيمدي ________‪ ،‬آڭالتامي‪ .‬بابام آقشاملري ______ يورغون دونردي‪ .‬بن‬
‫_________ گون أود ه صيقيلري‪ ،‬اونڭ گليشين ايپله _________‪ .‬داها او‬
‫قاپيدن گرير گريمز مهن ________ آتيلري و اونڭله اوينامق ايسرتدم‪ .‬بابام صاريلري‪،‬‬
‫أوپر و داها بن ________ آڭالمادن “هادي اوطه ڭه گيت!” دیردي‪.‬‬
‫‪D. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.‬‬
‫‪1. Atasözlerinin millî ve manevi değerlerin aktarılmasındaki rolü nedir? Düşün-‬‬
‫‪celerinizi sözlü olarak ifade ediniz.‬‬
‫?‪2. Metinleri daha iyi anlamak ve anlamlandırmak için neler yapılması gerekir‬‬
‫‪Düşüncelerinizi söyleyiniz.‬‬
6. ÜNİTE
HARF, KELİME VE CÜMLE YAZMA (MATBU)
6.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesindeki Matbu Harfleri Yazma
6.2. Matbu Harflerle Kelime ve Cümle Yazma
118 ALTINCI ÜNİTE
6.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesindeki Matbu Harfleri Yazma
Hazırlanalım
İlkokulda yazmayı öğrenirken ne tür çalışmalar yapmıştınız?
Bir insan, okuma ve yazmayı ne kadar zamanda öğrenebilir?
İnceleyelim-Yazalım
Aşağıda gölgeli yazıyla verilmiş harfleri, üzerinden geçerek yazınız. Harfleri
yazarken yazılış yönlerine dikkat ediniz.
‫ض‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬
‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫پ‬ ‫پ‬ ‫پ‬ ‫پ‬ ‫پ‬ ‫پ‬ ‫پ‬
‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫غ‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬ ‫ث‬
‫فف‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫ج‬
‫ق ق‬ ‫ق‬ ‫ق‬ ‫ق‬ ‫ق‬ ‫ق‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬ ‫چ‬
‫ك ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬
‫گگگگگگگ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫ڭ ڭ ڭ ڭ ڭ ڭ ڭ‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫د‬
‫ل ل ل ل ل ل ل‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫م م م م م م م‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ر‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫س‬ ‫س‬
‫ال‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ش‬
‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ص‬ ‫ص‬ ‫ص‬ ‫ص‬ ‫ص‬ ‫ص‬ ‫ص‬
‫‪ALTINCI ÜNİTE‬‬ ‫‪119‬‬
‫‪İnceleyelim‬‬
‫‪Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harflerin bitişik yazılmış şekillerini inceleyiniz.‬‬
‫ثثث‬ ‫تتت‬ ‫پپپ‬ ‫ببب‬ ‫ااا‬

‫دﺪﺪ‬ ‫خخخ‬ ‫ححح‬ ‫چچچ‬ ‫ججج‬
‫سسس‬ ‫ژﮋﮋ‬ ‫زﺰﺰ‬ ‫رﺮﺮ‬ ‫ذﺬﺬ‬
‫ظظظ‬ ‫ططط‬ ‫ضضض‬ ‫صصص‬ ‫ششش‬
‫ككك‬ ‫ققق‬ ‫ففف‬ ‫غغغ‬ ‫ععع‬
‫ننن‬ ‫ممم‬ ‫للل‬ ‫ڭڭڭ‬ ‫گگگ‬
‫یيی‬ ‫ﻻﻼﻼ‬ ‫ههه‬ ‫وﻮﻮ‬
‫‪Aşağıda gölgeli yazıyla verilmiş harfleri, başlangıç ve bitiş yönlerine dikkat‬‬
‫‪ederek örneklerdeki gibi yazınız.‬‬
‫ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ااا ححح ححح ححح ححح ححح‬
‫ببب ببب ببب ببب ببب ببب ببب خخخ خخخ خخخ خخخ خخخ‬
‫پپپ پپپ پپپ پپپ پپپ پپپ پپپ د ﺪ ﺪ د ﺪ ﺪ د ﺪ ﺪ د ﺪ ﺪ د ﺪ ﺪ‬
‫تتت تتت تتت تتت تتت تتت تتت ذ ﺬ ﺬ ذ ﺬ ﺬ ذ ﺬ ﺬ ذ ﺬ ﺬ ذ ﺬ ﺬ‬
‫ثثث ثثث ثثث ثثث ثثث ثثث ثثث ر ﺮ ﺮ ر ﺮ ﺮ ر ﺮ ﺮ ر ﺮ ﺮ ر ﺮ ﺮ‬
‫ججج ججج ججج ججج ججج ز ﺰ ﺰ ز ﺰ ﺰ ز ﺰ ﺰ ز ﺰ ﺰ ز ﺰ ﺰ‬
‫ژﮋﮋ ژﮋﮋ ژﮋﮋ ژﮋﮋ ژﮋﮋ‬
‫‪120‬‬ ‫‪ALTINCI ÜNİTE‬‬
‫سسس سسس سسس سسس سسس ككك ككك ككك ككك ككك‬
‫ششش ششش ششش ششش ششش ﮔﮕﻚ ﮔﮕﻚ ﮔﮕﻚ ﮔﮕﻚ ﮔﮕﻚ ﮔﮕﻚ‬
‫صصص صصص صصص صصص ﯕﯖﯔ ﯕﯖﯔ ﯕﯖﯔ ﯕﯖﯔ ﯕﯖﯔ ﯕﯖﯔ‬
‫ضضض ضضض ضضض ضضض للل للل للل للل للل للل للل للل للل‬
‫ططط ططط ططط ططط ططط ظظظ ممم ممم ممم ممم ممم ممم ممم ممم ممم‬
‫ظظظ ظظظ ظظظ ظظظ ظظظ ظظظ ننن ننن ننن ننن ننن ننن ننن ننن ننن‬
‫ععع ععع ععع ععع ععع ععع ععع و ﻮ ﻮ و ﻮ ﻮ و ﻮ ﻮ و ﻮ ﻮ و ﻮ ﻮ‬
‫غغغ غغغ غغغ غغغ غغغ غغغ غغغ ههه ههه ههه ههه ههه ههه‬
‫ففف ففف ففف ففف ففف ففف ﻻ ﻼ ﻼ ﻻ ﻼ ﻼ ﻻ ﻼ ﻼ ﻻ ﻼ ﻼ‬
‫ققق ققق ققق ققق ققق ققق ققق ققق ييى ييى ييى ييى ييى ييى ييى ييى‬
‫‪Aşağıda birleşik şekilleriyle verilen harfleri üzerinden geçerek yazınız.‬‬
‫ااا ابپات جثا هطات كال أملا‬

‫بپت ثبا بتب پابث جبخ فبق بهی سبتب شص ضطب‬
‫جچحخ جاب پجث حجخ دچج هجی‬
‫ددذ داب دبپ خدذرزد شدص سضد لڭد‬
‫رزژ راب ترپ رزژ درذ سشر كڭر‬
‫سسش ساب سثج چسح خرس ضشس‬
‫صصض صبا حصا خدص سشص‬
ALTINCI ÜNİTE 121
‫ططظ طچح چطخ دذط شصط‬

‫ععغ عچح عاخ دعذ شعص عظغ‬
‫فقف فحخ عفغ فقف منفق‬
‫كگڭ كاپ كڭل جچكڭ قهگ‬
‫للل لژس الپ تلث جحل گلل‬
‫ممم ما مچح امب پمت جثم مخچ‬
‫ننن نات پنث جچن رزن نضطن‬
‫ووو واپ یوث شوص جچو هو‬
‫ههه هاپ تهث جهچ حخه وهه‬
‫یيی یاپ تیث دیذ جچی طضی هيی‬
Pekiştirelim
Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (152. sayfa) “Yazalım” etkin-
liğini yapabilirsiniz.
Okuyalım-Yazalım
Aşağıda verilen harfleri örnekteki gibi birleştirerek yazınız.
(Kırmızıyla gösterilmiş harfler, kendinden sonraki harfle birleşmeyen harflerdir.)
‫ق ا ر ت و ن‬ ‫پ ر د ه‬ ‫ص ی ج ا ق‬ ‫ك د ی‬

.............................. .............................. .............................. ‫كدی‬
..............................
‫گ ل ه ن ك‬ ‫ گ وچ‬ ‫ف ا ر ه‬ ‫ج ك ت‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫ی ت ه ن ك‬ ‫س س ل ی‬ ‫ب ا ر د ا ق‬ ‫ص ا غ ال م‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫‪122‬‬ ‫‪ALTINCI ÜNİTE‬‬
‫‪6.2. Matbu Harflerle Kelime ve Cümle Yazma‬‬
‫‪Hazırlanalım‬‬
‫‪• Okuryazar olmakla sadece okur olmak arasında ne gibi farklılıklar söz‬‬
‫‪konusudur? Düşüncelerinizi söyleyiniz.‬‬
‫‪• Bir dili bildiğiniz, konuştuğunuz hâlde bu dille herhangi bir şey yazamaz-‬‬
‫?‪sanız ne gibi bir eksiklik olur‬‬
‫‪Okuyalım-Yazalım‬‬
‫‪Aşağıdaki tablolarda gölgeli yazıyla verilmiş kelimeleri okuyup yazınız.‬‬
‫‪Tablo 1‬‬
‫پاشا‬ ‫ماما‬ ‫يايا‬ ‫ماصا‬ ‫داها‬ ‫بابا‬

‫يا زار‬ ‫خرمان‬ ‫باشاق‬ ‫بال‬ ‫چاي‬ ‫چام‬
‫چاپراز‬ ‫یانار طاغ‬ ‫ياناشاماز‬ ‫ياپاماز‬ ‫ياقاال‬ ‫باشال‬
‫صاقالما‬ ‫چاپاق‬ ‫باش‬ ‫باشا ران‬ ‫بايراق‬ ‫خاقان‬
‫قايا‬ ‫صاپان‬ ‫قاباق‬ ‫يا زاماز‬ ‫باقار‬ ‫چامتا‬
‫ياتاق‬ ‫چاقال‬ ‫صاقال‬ ‫قازانچ‬ ‫صاواش‬ ‫چاناق‬
‫قايناق‬ ‫پا راغراف‬ ‫صارماش‬ ‫قاصناق‬ ‫پارالق‬ ‫طاقال‬
‫آناختار‬ ‫آووقات‬ ‫آپارمتان‬ ‫آياق‬ ‫آق‬ ‫آل‬
‫‪Tablo 2‬‬
‫تپه‬ ‫دره‬ ‫ننه‬ ‫دده‬ ‫تازه‬ ‫نانه‬

‫آرابه‬ ‫چانطه‬ ‫المبه‬ ‫باجه‬ ‫قاصه‬ ‫الله‬
‫صانداليه‬ ‫كستانه‬ ‫كپچه‬ ‫سرچه‬ ‫قاناریه‬ ‫بادانه‬
‫پاچاوره‬ ‫با راقه‬ ‫چاره‬ ‫باشقه‬ ‫آنتيقه‬ ‫آقچه‬
‫مارقه‬ ‫نه دن‬ ‫يانده‬ ‫نره ده‬ ‫نه چاره‬ ‫پاسته‬
‫بزليه‬ ‫كلپچه‬ ‫دسته‬ ‫آننه‬ ‫صالچه‬ ‫بالطه‬
‫يينه‬ ‫سوه جن‬ ‫كرپه تن‬ ‫گله نك‬ ‫دژه نه ره‬ ‫كرسته‬
‫أتك‬ ‫ألك‬ ‫أگه‬ ‫أل‬ ‫أركك‬ ‫أو‬
‫‪Tablo 3‬‬
‫ئولوم قورتولوش بالون‬ ‫كوچوك‬ ‫بويوك‬ ‫بو‬

‫چابوق صولونوم ياغمور سوزولوش‬ ‫چوق‬ ‫چوجوق‬
‫اوچوروم‬ ‫قورو‬ ‫اودون‬ ‫كومور‬ ‫قونوشويور طوپراق‬
‫أورمك‬ ‫أوزگون‬ ‫بولونسون اوروچ‬ ‫كوتوك‬ ‫بوتون‬
‫صوص‬ ‫بويله‬ ‫اويله‬ ‫أورنك‬ ‫أوزوم‬ ‫اوزون‬
‫قورومق‬ ‫كوملك‬ ‫اويقو‬ ‫اومورغه‬ ‫صوڭوچ‬ ‫صور‬
‫فونوغراف طولوم صامسون صوسام‬ ‫فوطوغراف تله فون‬
‫دوزگون‬ ‫طوغله‬ ‫كوسه‬ ‫پوصه‬ ‫صوغان‬ ‫صوڭره‬
‫‪Tablo 4‬‬
‫باشاريلي‬ ‫اميانلي‬ ‫يالديزيل سیوری‬ ‫ييلديز‬ ‫يازي‬

‫صاريق‬ ‫صيغيناق‬ ‫چاليشقان آراشديرجيي ديريليش‬ ‫باريشجي‬
‫سيويل‬ ‫ديريليش‬ ‫ديل بيلكيسي بيليم دايل گمیجی‬ ‫بيلكي صايار‬
‫أكشي‬ ‫ايش بيلري‬ ‫تيلكي‬ ‫بيندير‬ ‫ييقيلري‬ ‫بيلديري‬
‫ايليشيك‬ ‫ايليق‬ ‫ايليك‬ ‫بيلييور‬ ‫يازييور‬ ‫ييمك‬
‫سيلكي‬ ‫یریتیق‬ ‫ايپ اينجه كيتديگڭز‬ ‫ايلك‬ ‫ايشيقلي‬
‫صزیی‬ ‫كريچ‬ ‫كيمياگر كريه ميت‬ ‫كرييل‬ ‫ايشلك‬
‫صيقينيت‬ ‫ياردمي‬ ‫بيچيم‬ ‫فیچی‬ ‫كرييپ‬ ‫كرياز‬
124 ALTINCI ÜNİTE
Bakarak Yazalım
Boş bırakılan yerlere aşağıdaki kelimeleri -üst satırdaki şekline baka-
rak- yazınız.
‫ دده‬ ‫بابا‬ ‫ آننه‬ ‫أو‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫چوجوق‬ ‫ صریه‬ ‫اوقول‬ ‫بایراق‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫چاتال‬ ‫بیچاق‬ ‫چاناق‬ ‫بارداق‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫یورغان‬ ‫دوالپ‬ ‫قولتوق‬ ‫ پرده‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫فریین‬ ‫اوجاق‬ ‫ سوپورگه‬ ‫تله فون‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫ آنقره‬ ‫استانبول‬ ‫ قاناریه‬ ‫ قونیه‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
‫بتول‬ ‫مرمی‬ ‫امحد‬ ‫سلیم‬

.............................. .............................. .............................. ..............................
Bakarak Yazalım
Boş bırakılan noktalı alanlara aşağıdaki cümleleri -üst satırdaki
şekline bakarak- yazınız.
! ‫ یا رادان ربّنڭ آدیله‬،‫اوقو‬

..................................................................
.‫آق آقچه قره گون اچیوندر‬

..................................................................
‫أگری جدولدن طوغری چزیگی چیقماز‪.‬‬

‫‪..............................................................‬‬
‫أيی انسانلر‪ ،‬أيی آتلره بینوب گیتدیلر‪.‬‬

‫‪..............................................................‬‬
‫كتاب‪ ،‬انساين؛ انسان ده دنیايی دگیشدیرر‪.‬‬

‫‪..........................................................................‬‬
‫گوزل گورن گوزل دوشونور‪.‬‬

‫‪..............................................................‬‬
‫مّ‬
‫رب قوالیالشدیر زورالشدیرما؛ خریلیسیله متامنه أردیر‪.‬‬
‫‪.....................................................................................‬‬
‫او راضی اولسه بوتون دنیا كوسسه ّ‬
‫امهیّتی یوق‪.‬‬
‫‪.................................................................................‬‬
‫دوانڭ أڭ خریلیسی قرآندر‪.‬‬

‫‪..................................................................‬‬
‫كورلر چارشیسنده آیينه صامتا‪ ،‬صاغریلر چارشیسنده غزل آمتا‪.‬‬

‫‪.......................................................................................................................‬‬
‫هر سوزڭ طوغری اومللی فقط هر طوغری يی سویله مك طوغری دگل‪.‬‬

‫‪.......................................................................................................................‬‬
‫‪Kitabınızın “Ek Etkinlikler” bölümünde yer alan (154. sayfa) “Yazalım” ve‬‬
‫‪"Cümle Yazalım" etkinliklerini yapabilirsiniz.‬‬
126 ALTINCI ÜNİTE
Kendimizi Deneyelim
Aşağıda belirtilen isimlerin Osmanlı Türkçesiyle yazılışlarını, öğretmeninizin
veya yardımcı kaynakların yardımıyla öğrenip noktalı alanlara yazınız.
Adınız: .......................................... Babanızın adı: ..........................................
Soyadınız: .......................................... Doğum yeriniz: ........................................
Annenizin adı: .......................................... Başkentimiz: ..........................................
İnceleyelim-Yorumlayalım
Aşağıdaki Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmış hüsnühat örneklerini oku-
yup inceleyiniz. Yazı örneklerinin güzelliğine (harflerin dizilişi ve uyumu, derinlik,
çekicilik, zarafet ve renklerin uyumu vb.) ilişkin görüşlerinizi belirtiniz.
“Bu da geçer yâ Hû” “Bu da geçer yâ Hû” “Edeb yâ Hû”
“Edeb yâ Hû”
“Hiç” “Hoş gör”

ALTINCI ÜNİTE 127
Okuyalım-Yorumlayalım
Aşağıda verilen hüsnühat örneklerini okuyup inceleyiniz ve örneklerdeki
sözlerin güzelliğine (etkileyicilik, özlülük, derin anlamlılık, düşündürücülük, ge-
çerlilik vb.) ilişkin görüşlerinizi belirtiniz.
(Fukara kalbine her kim dokuna, (Dünya madem fânidir.

Dokuna sinesi Allah okuna.) Değmiyor alaka-i kalbe.)
(İnsana sadakat yakışır görse de ikrah (Zalimin rişte-i ikbalini bir ah keser
Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah.) Mâni-i rızk olanın rızkını Allah keser.)
(Din hayatın hayatı, hem nuru, hem esası; (Bu şehr-i Stanbul ki bi-misl ü bahadır
İhya-yı din ile olur bu milletin ihyası.) Bir sengine yekpare Acem mülkü fedadır.)
128 ALTINCI ÜNİTE

1. Be, sad, kaf, cim ve mim harflerinin ortadaki yazılış biçimleri seçeneklerden
hangisinde alfabetik sırayla (sağdan sola) ve doğru olarak verilmiştir?
A) ‫ ﻤ‬،‫ ﺒ‬،‫ ﺼ‬،‫ ﺠ‬،‫ ﻘ‬B) ‫ ﻢ‬،‫ ﻘ‬،‫ ﺼ‬،‫ ﺠ‬،‫ ﺒ‬ C) ‫ ﻤ‬،‫ ﺠ‬،‫ ﻘ‬،‫ ﺼ‬،‫ﺒ‬
D) ‫ ﻤ‬،‫ ﻘ‬،‫ ﺼ‬،‫ ﺠ‬،‫ ﺒ‬ E) ‫ ﻣ‬،‫ ﻗ‬،‫ ﺻ‬،‫ ﺟ‬،‫ﺑ‬
2. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde, “uçurum” kelimesinin Osmanlı Türk-

çesi alfabesiyle yazılışı doğrudur?
A) ‫ اوچوروم‬ B) ‫ اچورم‬ C) ‫اوچورمي‬ D) ‫ اوچورورم‬ E) ‫عوچوروم‬

3. “Dinleyen, söyleyenden daha iyi anlar.” cümlesinin Osmanlı Türkçesiyle ya-
zılışı, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) .‫ صويله يندن داها أيي آنالر‬،‫دينله ين‬

B) .‫ سوياليندن داها أيي آڭالر‬،‫ديڭالين‬
C) .‫ سويله يندن داها أيي آڭالر‬،‫ديڭله ين‬
D) .‫ سويله يندن داها أيي آڭالر‬،‫طيڭله ين‬
E) .‫ سويله يڭدڭ داها أيي آڭالر‬،‫ديڭله يڭ‬
B. Aşağıdaki yargılardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına

“Y” yazınız.
( ) Osmanlı Türkçesi alfabesi sağdan sola doğru yazılır.
( ) Ye harfi sadece ı ve i ünlülerinin işaretlenmesinde kullanılır.
( ) Je harfi kendinden sonraki harfle birleşmez.
( ) Hüsnühat eserlerinde estetik kaygı gözetilmez.

1. Osmanlı Türkçesi alfabesinde ……………. adet harf vardır.
2. Osmanlı Türkçesinde ünlülerin işaretlenmesinde kullanılan harfler ….., …..,
….. ve ….. dir / dır.
D. Aşağıdaki soruları cevaplayalım.

1. “Yapan bilir, bilen konuşur.” cümlesini Osmanlı Türkçesi alfabesiyle defte-
rinize yazınız.
2. Osmanlı Türkçesi alfabesinin estetik yönüyle ilgili görüşlerinizi söyleyiniz.
ALTINCI ÜNİTE 129
Okuma Metni
GÜZEL YAZI ÜZERİNE
Hüsnühat, kelime olarak "güzel yazı" anlamına gel-

mektedir. Istılah olarak ise İslam yazısının estetik endi-
şelerle birlikte yazılması manasına gelir.
Arap yazısı başlangıçta çok iptidai olduğu gibi ha-

reke ve birbirine benzeyen harf şekillerini ayıran nok-
talardan da mahrumdur. Bütün bunlar Arap yazısına
sonradan ilave edilmiştir. İlk iki asırda yazının imla geli-
şimi üzerinde durulmuş ancak ondan sonra estetik ya-
pısıyla ilgili gelişmeler başlamıştır.
Aslında başlangıcından itibaren yazı estetiği üzerin-

de çalışmalar yapılmış, basit de olsa birtakım kaideler
konmuştur. Hz. Ali kâtibine, "Mürekkebini karıştır, kale-
Sülüs
min ucunu uzun tut, satırlar arasında tenasübe riayet
et." demek suretiyle yazı ile alakalı ilk estetik kaideleri
beyan etmiştir. Estetik kaidelerine dikkat edilerek yazıl-
mış bir yazı, aynı zamanda doğru ve okunaklı bir yazı
anlamına da gelir.
"Allah güzeldir ve güzeli sever." mealindeki kutsi ha-

dis, insanın eşyaya bakış açısının ne olması gerektiğini
ortaya koyan güzel bir tespittir. İnsan hayatında var
olan her şeyin güzel olmasına dikkat gösterilmesi, şu-
urlu insan için gerekli bir hedeftir. Kur’an-ı Kerim ve Hz.
Peygambere ait her türlü hususun tespiti, güzel sözlerin
insanlara yazı ile aktarılmasında kullanılan yazıya da
metin kadar özen gösterilmesi Müslümanların hedefle-
rinden olmuştur.
Nesih
Aslında güzel yazıda, sözün güzelinin kullanılması,
Osmanlı yazı sanatındaki estetiğin ana unsurunu oluş-
turmuştur. Genellikle cami ve mescit giriş kapılarına,
"Oraya güven içinde esenlikle girin." ve "Selam size,
hoş geldiniz! Temelli olarak buraya girin." mealindeki
ayetler, içerilere ise Kur’an ve hadislerden güzel nasi-
hatler müminlerin nazarına verilir. Bu bazen "Ölünceye
kadar Rabbine kulluk et.", "Dikkat edin, kalpler ancak
Talik Allah’ı anmakla huzura kavuşur." mealinde ayetler
130 ALTINCI ÜNİTE
bazen de "Vaktinde kılınan namaz, ana babaya iyilik

ve cihat, Allah’a en sevimli gelen ibadetlerdendir.",
"Zamanında namaz kılmaya gayret edin.", "Ölmeden
tövbeye gayret edin." mealindeki hadisler, bazen de
kelimeitevhit, kelimeişehadet olurdu. İsm-i celal, ism-i
nebi, ciharyâr-ı güzin ile Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin isim-
leri cami ve mescitlerin mutlaka bulunması gereken
hüsnühat levhalarıdır.
Osmanlıda evlerin girişine Cenabıhakk’ın isimlerin-

den "Ya Hafız: Ey Koruyucu" konulması güzel bir gele-
nekti. Aynı şekilde evlerin içine Hz. Peygamberin fiziki
Rika
ve ahlaki vasıflarından bahseden hilye-i şerif asılması
bir anane hâlini almıştı. Bu hilyenin, haneyi ve halkını
musibetlerden uzak tuttuğu inancı yaygındı.
Yazı, başlangıcından itibaren, nesilden nesile bü-

yük bir dikkat ve gayretle geliştirilerek güzel sanatlar
seviyesine yükseltilmiştir. Daha Abbasiler zamanında
İbn Mukle (ö. 328/940) isimli sanatkâr, harf şekillerini
belli ölçülere bağladı. Yazıyı düzene koyarken nokta,
elif ve daireyi ölçü olarak aldı. Noktayı harflerin boyu,
elifi dik harflerin boyu, daireyi ise çanak şeklindeki harf-
lerin genişliği için ölçü olarak koydu. Böylece aklam-ı
sitte denilen altı çeşit yazıyı (sülüs, nesih, reyhani, mu-
hakkak, tevkii ve rıkaa’) ölçü içerisine alıp düzene
soktu. Osmanlı yazı sanatında bir harfin diğer harfe
Reyhani
olan nispeti, satırda duruşu, meyli ve kalemin cereya-
nı estetik unsurlarını oluşturur. Bunun yanında kâğıdın
rengi, mürekkebin tonu, sayfaların düzeni bu estetiği
tamamlayan hususlardır. Özellikle celi yazıda istif öne
çıkmaktadır. Yazıyı oluşturan harflerin dağılımı, yani
espas, leke dağılımı yazının can damarını oluşturmak-
tadır. Yazıda harfin okuyuşu bozmayacak yere, gözü
rahatsız etmeyecek şekilde yerleştirilmesi, bunun ya-
nında harfin ölçüsünde olması estetik kurallardandır.
Bütün bu hususları Osmanlı hattatlarının meydana
getirdikleri eserlerde görmek mümkündür. Bunun için
İstanbul’da tarihî mekânları gezerken dikkatli olmak
yeterli olacaktır.
Süleyman Berk, Standard Dergisi

Muhakkak (Düzenlenmiştir.)
PROJE VE PERFORMANS GÖREVLERİ 131
2. ÜNİTE PERFORMANS GÖREVİ

Dersin Adı Osmanlı Türkçesi
Sınıf 10. Sınıf
Osmanlı Türkçesi alfabesindeki matbu harfleri

adlarıyla okur.
Harflerin; kelimenin başında, ortasında ve sonun-
Kazanımlar da aldıkları şekilleri tanır.
Kendinden sonraki harflere birleşmeyen harfleri
ayırt eder.
Rakamları ve noktalama işaretlerini tanır.
Beklenen Performans Araştırma, İş birliği, Planlı Çalışma
Süre 1 Hafta
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Performans Görevi Konusu

Sizden, Osmanlı Türkçesi alfabesindeki matbu harflerin müstakil (tek başına),
başta, ortada ve sonda yazılışlarının yer aldığı; rakamlar ve noktalama işaret-
lerini de içeren, uygun yerlerde sergilenebilecek bir tablo hazırlamanız beklen-
mektedir.
Hazırlayacağınız tabloda;
1. Osmanlı Türkçesi alfabesindeki matbu harflerin müstakil biçimlerine, başta,
ortada ve sondaki yazılışlarına yer verilmelidir.
2. Kendinden sonra birleşmeyen harfler belirtilmelidir.
3. Osmanlı Türkçesi alfabesinde kullanılan rakamlara yer verilmelidir.
4. Osmanlı Türkçesinde kullanılan noktalama işaretleri tanıtılmalıdır.
Performans Görevini Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler

1. Performans görevini hazırlamak için sınıfınızdan grup hâlinde çalışabileceği-
niz arkadaşlar belirlemelisiniz.
2. Çalışmalarınızı, verilen süre içinde bitirebilecek ve okulda sergileyebilecek
şekilde bir planlama yapmalısınız.
3. Grup üyeleri olarak kendi aranızda çalışma sürecinde üstleneceğiniz sorum-
lulukları belirlemelisiniz.
4. Tablodaki harfleri, rakamları ve noktalama işaretlerini hazır görsel malzeme-
ler kullanarak veya kendiniz yazarak hazırlayabilirsiniz.
5. Çalışmalarınızın görselliğini güçlendirmek için süsleme yapabilirsiniz.
6. Çalışmanızı okuldaki arkadaşlarınızın görebileceği bir yerde sergilemelisiniz.
7. Çalışmalarınızı en geç …/…/20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
132 PROJE VE PERFORMANS GÖREVLERİ
Performans Görevi Dereceli Puanlama Anahtarı

Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)
Osmanlı Türk-
Osmanlı Türk- Osmanlı Türk-
çesi alfabesindeki
çesi alfabesindeki çesi alfabesindeki
harfler, rakamlar
harfler, rakamlar harfler, rakamlar
ve noktalama
Araştırma ve noktalama ve noktalama işa-
işaretlerine ait uy-
işaretlerine ait uy- retlerine ait uygun
gun yeterli düzey-
gun görsellere yer görsellere kısmen
de görsellere yer
verilmemiştir. yer verilmiştir.
verilmiştir.
Osmanlı Türk- Osmanlı Türk-

Osmanlı Türk-
çesindeki harfler, çesindeki harfler,
çesindeki harfler,
harflerin başta, harflerin başta,
harflerin başta,
ortada ve sonda ortada ve sonda
ortada ve sonda
İçerik yazılışları; rakam- yazılışları; rakam-
yazılışları; rakam-
lar ve noktalama lar ile noktalama
lar ve noktalama
işaretleri uygun işaretleri eksiksiz
işaretleri kısmen
şekilde verileme- ve başarılı bir şe-
verilmiştir.
miştir. kilde verilmiştir.
Hazırlanan tab-
Hazırlanan Hazırlanan tab-
lo ilgi çekicidir.
tablo ilgi çekici lo kısmen ilgi çeki-
Nitelikli görseller
değildir. Harf, cidir. Harf, rakam
kullanılmış; harf,
Görsellik rakam ve nokta- ve noktalama
rakam ve nokta-
lama işaretlerinin işaretlerinin gör-
lama işaretlerinin
görselleri özenle selleri gelişigüzel
görselleri özenle
hazırlanmamıştır. hazırlanmıştır.
hazırlanmıştır.
5. ÜNİTE PROJE GÖREVİ

Sınıf 10. Sınıf
Ünite Adı Osmanlı Türkçesiyle Yazılmış Kolay Metinler
Beklenen Performans Araştırma, Okuma, Yorumlama ve Lügat Kullanma.
Süre 2 Ay
Proje Konusu
Sizden, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış matbu metinlere ulaşmanız, bunları oku-
yup incelemeniz, incelediğiniz metinlerdeki anlamını bilmediğiniz kelimelerin
anlamını Osmanlı Türkçesi lügatlerinden bulup kelime defteri oluşturmanız ve
bu metinlerin özetini çıkararak bir sunum hazırlamanız beklenmektedir.
Hazırlayacağınız sunuda;
1. İncelediğiniz metinlerin fotoğraflarına veya fotokopilerine,
2. Metinlerden bazı bölümlerin bugünkü alfabeye aktarılmış biçimlerine,
3. Metinlerde anlamını bilmediğiniz kelimelerin (kelime defterinizden) anlam-
larıyla verildiği bir bölüme,
4. Metinlerin özetlerine yer verilmelidir.
Proje Görevini Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler

1. Sunu için en az üç metin belirleyiniz.
2. Metinler şiir, biyografi, makale, hikâye, mektup, fıkra, hatıra ve kıssa türlerin-
den biri olabilir. Üç metne ait fotoğraf veya fotokopileri temin ediniz.
3. Belirlediğiniz metinleri okuyunuz.
4. Sunuda kullanmak üzere seçtiğiniz metinlerin bir bölümünü bugünkü alfa-
beyle yazınız.
5. Anlamını bilmediğiniz kelimelerin anlamını Osmanlı Türkçesi lügatlerinden
bulup sözlük oluşturunuz.
6. Metinlerin özetini çıkarınız.
7. Metinlerin ulaşıldığı kurum, yer veya kişiler hakkında bilgi toplayınız.
8. Elde ettiğiniz bilgileri (metinlerin fotoğrafları veya fotokopileri; metinlerin oku-
nuşları ve özetleri) düzenleyerek sununuza ekleyiniz.
9. Sunumu yaparken verilen bilgileri görsel materyallerle (metinlerin elde edil-
diği kurum, yer ve kişilerin fotoğrafları) destekleyiniz.
10. Sunumunuzu …/…/20… tarihinde yapacak şekilde hazırlıklarınızı tamamlayınız.
Proje Görevi Dereceli Puanlama Anahtarı
Osmanlı Türk- Osmanlı Türk- Osmanlı Türk-

çesiyle yazılmış çesiyle yazılmış çesiyle yazılmış
Araştırma yeterli sayıda yeterli sayıda yeterli sayıda
matbu metne matbu metne kıs- matbu metne
ulaşılamamıştır. men ulaşılmıştır. ulaşılmıştır.
Amaca uygun Büyük oranda Metinler ama-

metinler seçile- amaca uygun ca uygun, ba-
memiştir. Metinler metinler seçil- şarılı bir şekilde
bugünkü alfa- miştir. Metinlerin seçilmiştir. Me-
beye başarılı bir bugünkü alfa- tinler bugünkü
şekilde aktarıla- beye aktarımı alfabeye başarılı
mamıştır. Bilinme- kısmen başarılıdır. bir şekilde aktarıl-
İçerik
yen kelimelerin Bilinmeyen keli- mıştır. Bilinmeyen
anlamıyla ilgili melerin anlamıyla kelimelerin anla-
bölüm gelişigü- ilgili bölüm kısmen mıyla ilgili bölüm
zel hazırlanmıştır. yeterlidir. Metin çok güzel hazır-
Metinler, güzel bir özetleri tam an- lanmıştır. Metinler,
şekilde özetlene- lamıyla başarılı başarılı bir şekilde
memiştir. sayılmaz. özetlenmiştir.
Sunuda görsel Sunu, yete- Sunu, zengin

materyal kulla- ri kadar görsel görsel materyal-
nılmamıştır. Din- materyallerle lerle desteklen-
leyicilerle iletişim desteklenmiştir. miştir. Dinleyiciler-
kurulamamıştır. Dinleyicilerle ile- le iletişim başarılı
Doğru ve etkili bir tişim kısmen ku- bir şekilde kurul-
Görsellik ve beden dili kullanıl- rulabilmiştir. Tam muştur. Doğru ve
Sunum mamıştır. Sunuda anlamıyla doğru etkili bir beden
kullanılan anlatım ve etkili bir beden dili kullanılmıştır.
akıcı değildir. dili kullanılama- Sunuda kullanılan
mıştır. Sunuda kul- anlatım, akıcı ve
lanılan anlatımın ilgi çekicidir.
akıcılığında sorun
vardır.
6. ÜNİTE PERFORMANS GÖREVİ

Sınıf 10. Sınıf
Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazma çalışmaları

yapar.
Kazanımlar
Osmanlı Türkçesi alfabesindeki estetik yönü fark
eder.
Beklenen Performans Araştırma, Beceri
Süre 2 Hafta
Performans Görevi Konusu
Sizden, geçmiş dönemlerde yaşamış sanat, edebiyat, bilim veya siyaset ala-
nında meşhur olmuş kişilerin topluma mal olmuş veciz sözlerini tespit etmeniz ve
bunları Osmanlı Türkçesi alfabesiyle renkli kartonlara yazıp sınıfınızın ve okulunu-
zun görünür yerlerinde sergilemeniz beklenmektedir.
Performans Görevini Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
1. Kartonların eşit ebatta olmasına ve üzerine yazılacak yazıların okunur ve

dikkat çekici olmasına özen göstermelisiniz.
2. Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazdığınız sözlerin okunuşlarını da uygun bir bö-
lüme, görünür şekilde yazmalısınız.
3. Ders öğretmeninden konuyla ilgili size rehberlik yapmasını isteyebilirsiniz.
4. Çalışmalarınızı, verilen süre içinde bitirebilecek ve okulda sergileyebilecek
şekilde bir planlama yapmalısınız.
5. Çalışmalarınızı okuldaki arkadaşlarınızın görebileceği bir yerde sergileme-
lisiniz.
6. Performans görevinizi en geç …/…/20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
Performans Görevi Dereceli Puanlama Anahtarı
Güzel sözlerin Güzel sözle- Güzel sözlerin

seçilmesine dik- rin seçilmesine seçimi çok ba-
kat edilmemiş, büyük oranda şarılıdır. Yeteri
Araştırma
yeteri kadar söze dikkat edilmiştir. kadar söze yer
yer verilmemiştir. Yeteri kadar söze verilmiştir.
yer verilmemiştir.
Sözlerin yazımı Sözlerin yazımı Sözlerin yazımı

için yeterli çalış- için istenilen dü- için yeterli ça-
ma yapılmamıştır. zeyde çalışma lışma yapılmış,
İçerik Yazım hataları yapılmamıştır. gerekli yardımlar
vardır. Kısmen yazım ha- alınmıştır. Yazım
taları vardır. hataları bulunma-
maktadır.
Osmanlı Türk- Osmanlı Türk- Osmanlı Türk-

çesi alfabesindeki çesi alfabesindeki çesi alfabesindeki
harflerin yazımın- harflerin yazımın- harflerin yazımı
Görsellik ve
da başarılı oluna- da kısmen başarılı çok başarılıdır.
Sunum
mamıştır. Görsellik olunmuştur. Gör- Görsellik ilgi çeki-
beklenilen düzey- sellik, orta düzey- cidir.
de değildir. dedir.
EK ETKİNLİKLER 137
EK ETKİNLİKLER
138 EK ETKİNLİKLER
Ünite 1
Fotoğraflar Konuşuyor
Üç grup oluşturunuz. Gruplar arasında, bulunduğunuz ildeki Osmanlı Türk-
çesiyle yazılmış eserleri, eski mezar taşı ve kitabelerini ve Osmanlı Dönemi’ne
ait mimari eserlerin üzerindeki yazıları araştırıp fotoğraflamak üzere iş bölümü
yapınız. Çalışmalarınızı tamamladıktan sonra çektiğiniz fotoğrafları sınıfça yo-
rumlayınız ve bunları sınıf panosunda sergileyiniz.
Tanıyalım
Osmanlı mezarlıkları ve mezar taşları dün olduğu gibi bugün de
herkesin ilgisini çekmektedir. Çünkü bu mezarlıklar, endamlı servi-
leri, rengârenk çiçekleri ve sanat şaheseri taşlarıyla insana huzur
veren mekânlardır. Eski mezarlıklarımızda ölümün, insana ürperti
veren soğuk yüzü görülmez. Osmanlı medeniyeti buraları birer
“manevi istirahat bahçesine” çevirmiştir. Mezar taşı kitabeleri
yapıları itibarıyla da sanat ve estetiğin konusu olmuşlardır. Çok
ince taş işçiliği, çeşitlilik arz eden başlıkları, taşıdıkları edebî
ifadeler ve yazı sanatının çok güzel örneklerini taşımaları
onları önemli kılmıştır. Ayrıca kişi ile ilgili en doğru bilgiler me-
zar taşlarından elde edilmiştir. Mesela, Sicill-i Osmani mü-
ellifi Mehmed Süreyya kitabını telif ederken büyük ölçüde
mezar taşlarından faydalanmıştır.
…
Hayatın her safhasında gerçek güzelliği yakalama gayre-
ti, mahallenin bu mezar köşesinin de estetikten nasiplenme-
sini sağlamıştır. Kadın mezar taşına ayrı bir güzellik, erkek me-
zar taşına ayrı bir özellik verilmiştir. Mezar taşına yazılan edebî
ifadeler, düşürülen tarih mısraları, hayatı şuurla yaşamanın
bir ifadesi olarak görülebilir. Mezardaki kişi ile ilgili bilgiler taşa
kaydedilmiş; en doğru bilgiler taşa kaydedilerek sağlam bir
kaynak oluşturulmuştur.
Mezarlıklar bir millet için yaşanılan yerin müzesi ve tapusu
hükmündedir. Mezarlıklar, müze yanında önemli arşiv vesika-
larıdır. Tarihte yaşamış birçok önemli şahısla ilgili bilgiler me-
zar taşı kitabelerinden öğrenilmektedir. Alman şairlerinden
Heine’nin şu sözü ne kadar önemlidir: “Her mezar taşının altın-
da bir dünya tarihi yatar.”
Süleyman Berk, Zamanı Aşan Taşlar
Ünite 2
Harfler Kutuda
Aşağıdaki işlemleri sırasıyla yapınız.
1. Harflerin başta, ortada ve sondaki şekillerini gösteren tablodaki harfleri
inceleyiniz.
2. Sınıfça belirlediğiniz harfleri öğretmeninizin yardımıyla kâğıtlara ayrı ayrı
kopya ediniz.
3. Harflerin bulunduğu kâğıtları katlayıp bir kutu içerisine atınız.
4. Kutudan çektiğiniz harflerin isimlerini söyleyiniz.
‫ ء‬،‫ﺎ‬ � ،‫ﺎ‬ � ،‫ا‬ ‫ ء‬،‫ا‬

‫ﺐ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺑ‬ ‫ب‬
‫ﭗ‬ ‫ﭙ‬ ‫ﭘ‬ ‫پ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺗ‬ ‫ت‬
‫ﺚ‬ ‫ﺜ‬ ‫ﺛ‬ ‫ث‬
‫ﺞ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺟ‬ ‫ج‬
‫ﭻ‬ ‫ﭽ‬ ‫ﭼ‬ ‫چ‬
‫ﺢ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ح‬
‫ﺦ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﺧ‬ ‫خ‬
‫ﺪ‬ ‫ﺪ‬ ‫د‬ ‫د‬
‫ﺬ‬ ‫ﺬ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫ﺮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ر‬ ‫ر‬
‫ﺰ‬ ‫ﺰ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ﮋ‬ ‫ﮋ‬ ‫ژ‬ ‫ژ‬
‫ﺲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺳ‬ ‫س‬
‫ﺶ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﺷ‬ ‫ش‬
‫ﺺ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺻ‬ ‫ص‬
‫‪EK ETKİNLİKLER‬‬ ‫‪141‬‬
‫ﺾ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺿ‬ ‫ض‬

‫ﻂ‬ ‫ﻄ‬ ‫ﻃ‬ ‫ط‬
‫ﻆ‬ ‫ﻈ‬ ‫ﻇ‬ ‫ظ‬
‫ﻊ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻋ‬ ‫ع‬
‫ﻎ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﻏ‬ ‫غ‬
‫ﻒ‬ ‫ﻔ‬ ‫ﻓ‬ ‫ف‬
‫ﻖ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﻗ‬ ‫ق‬
‫ﻚ‬ ‫ﻜ‬ ‫ﻛ‬ ‫ك‬
‫ﻚ‬ ‫ﮕ‬ ‫ﮔ‬ ‫گ‬
‫ﯔ‬ ‫ﯖ‬ ‫ﯕ‬ ‫ڭ‬
‫ﻞ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻟ‬ ‫ل‬
‫ﻢ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻣ‬ ‫م‬
‫ﻦ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻧ‬ ‫ن‬
‫ﻮ‬ ‫ﻮ‬ ‫و‬ ‫و‬
‫ﻪ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻫ‬ ‫ه‬
‫ﻼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻻ‬ ‫ال‬
‫ﻰ‬ ‫ی‬
Rakamları Kullanıyorum
a) Aşağıdaki çarpma ve bölme işlemlerini yapınız.
54 86 ٤٦٥ 15 ٤٨٨ 8
71 34
............ ............
............ ............
............ ............
b) Aşağıdaki sayıların okunuşunu alt satırdaki noktalı alanlara yazınız.
٥٠٥٧ ١٠٠٢ ٨٧٠ ٩٤٣ ٤٨٦

....................... ....................... ....................... ....................... .......................
c) Aşağıda boş bırakılan yerlere anne ve babanızın telefon numarasını Os-

manlı Türkçesi alfabesiyle yazınız.
Annem
Babam
d) Aşağıdaki tabloda verilen tarihleri, bugünkü rakamlarla boş bırakılan

yerlere yazınız.
١٩٦٠/٠٣/٢٣ ٢٠٠١/١٢/٢٨ ٥٧١/٠٥/٢٠ ٢٠١٦/٠٩/١٩

....................... ....................... ....................... .......................
‫‪Ünite 3‬‬
‫‪Kutucuklarda verilen aşağıdaki ifadeleri okunuşlarıyla eşleştiriniz.‬‬
‫‪kirli‬‬ ‫پرده‬
‫‪çatal‬‬ ‫طوپراق‬
‫‪masal‬‬ ‫کومور‬
‫‪perde‬‬ ‫قاریش‬
‫‪kömür‬‬ ‫چاتال‬
‫‪toprak‬‬ ‫کریلی‬
‫‪karış‬‬ ‫ماصال‬
‫‪Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmış aşağıdaki kelimeleri okuyunuz.‬‬
‫قا زان‬ ‫پا زار‬ ‫چای‬ ‫باق‬ ‫ماصا‬

‫یاناشاماز‬ ‫باشا ران‬ ‫صاچاق‬ ‫بايراق‬ ‫یا رادان‬
‫ ننه‬ ‫پرده‬ ‫تپه‬ ‫دره‬ ‫ نه‬
‫ چانطه‬ ‫ صالچه‬ ‫کله بك‬ ‫ سرچه‬ ‫ كچه‬
‫گول‬ ‫قویون‬ ‫بویوك‬ ‫سوز‬ ‫چوق‬
‫صوڭ‬ ‫سورگون‬ ‫بورچ‬ ‫قویو‬ ‫قوش‬
‫سیویل‬ ‫ییلدیز‬ ‫شیمدی‬ ‫قیش‬ ‫بیل‬
‫ژیلت‬ ‫ییلدیرمی‬ ‫چزیگی‬ ‫فیچی‬ ‫صیوی‬
Ünite 4
Bulmaca Çözelim
1. Aşağıdaki kelimeleri okuyup inceleyiniz.
Çekim eki almış kelimeler

،‫ قوشلري‬،‫ چامي‬،‫ ايشدن‬، ‫ باشده‬، ‫ گوزه‬،‫گونلر‬
‫ صولري‬،‫ أملز‬،‫ گولگه سي‬،‫آراياجق‬
Yapım eki almış kelimeler

،‫ سيلگي‬،‫ ياردميالش‬،‫ صولال‬،‫ صوجي‬،‫صاغلق‬
‫ ئولوملي‬،‫ قرداش‬،‫ مسلكداش‬، ‫ قرييالبيلمه‬،‫سويندير‬
2. Aşağıdaki bulmacada çekim eki almış kelimeler soldan sağa, yapım eki
almış kelimeler de yukarıdan aşağıya yerleştirilmiştir. Yukarıda verilen kelimele-
rin okunuşlarını kelime (kelime avı) tablosundan bularak işaretleyiniz.
Ş Ö A Ü G Ö Z E P Y K H F Ş O
L L E V S E İ E L İ M İ Z T Y
G Ü N L E R K H I Y S F G J A
U M K B V J A R A Y A C A K R
İ L K B İ K R M V Ü Ğ D Z I D
R Ü Ö C N C D E Ğ İ L C N R I
Ç N S B D B A S F I I T Ö I M
D S O Ş İ D Ş L C F K O P L L
S U L A R I S E İ G İ Y İ A A
S C L İ O I İ K Z B L V C B Ş
Z U A R K Z L D Ç A Y I M İ Ş
C İ Ş T E N G A E V C Ö H L İ
G Ö L G E S İ Ş B A Ş T A M G
İ B G İ S K U Ş L A R I İ E P
‫‪Sınıflandıralım‬‬
‫‪1. Aşağıdaki metni okuyunuz.‬‬
‫‪2. Metinden yapım veya çekim eki almış kelimeler bulunuz.‬‬
‫‪3. Bulduğunuz kelimeleri boş bırakılan yerlere okunuşlarıyla yazınız.‬‬
‫طوغانڭ قازلري قره يه دعوت ايتمه سي ‬

‫قازلر صود ه نازيل نازيل يوزه رك گزینييور‪ ،‬ييه جك‬
‫طوپاليارق تهلكه لردن اوزاق ياشييورلردي‪ .‬بوين‬
‫گورن بر طوغان قوشي اونلري قره يه دعوت ايدرك‪،‬‬
‫‪ -‬قا زلر‪ ،‬نيچون أويله صويڭ اورته سنده گزينوب‬
‫طورويورسڭز؟ قره يه گلڭ‪ ،‬بو راده يشيل چايريلر‪،‬‬
‫رنكلي چيچكلر‪ ،‬بول دانه يل ّلذتلي أكينلر وار‪ .‬صودن چيقڭ‪ ،‬بو نعمتلردن‬
‫فائده النڭ‪،‬كنديڭزه يازيق ايتمه يڭ‪ ،‬ديدي‪.‬‬
‫عقللي بر قاز اوڭا جواب ويردي‪:‬‬
‫‪ -‬أي طوغان‪ ،‬أيي دييورسڭ‪ ،‬خوش دييورسڭ ده صو بزم قلعه مزدر‪ ،‬بزي‬
‫قورور‪ .‬صودن چيقارسه ق بيڭ بر تهلكه يه معروض قالريز‪ .‬قریلرڭ يشيل مچنلري‪،‬‬
‫رنكلي چيچكلري‪ ،‬أكينلري سنڭ اولسون‪ ،‬صوميز بزه يرت‪.‬‬
‫موالنا (دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫(شفیق جان‪ ،‬مثنوی ترمجه سی)‬
‫‪Yapım eki alan kelimeler‬‬ ‫‪Çekim eki alan kelimeler‬‬
‫……………‪……………………....‬‬ ‫……………‪……………………....‬‬
‫……………‪……………………....‬‬ ‫……………‪……………………....‬‬
‫……………‪……………………....‬‬ ‫……………‪……………………....‬‬
‫……………‪……………………....‬‬ ‫……………‪……………………....‬‬
‫……………‪……………………....‬‬ ‫……………‪……………………....‬‬
Herkes Yerine
(Aşağıdaki kelimeler öğretmen tarafından yazılarak bir kutuya konulur.)
Kutudan çektiğiniz kelimelerle atasözü, deyim ve özdeyişler oluşturunuz.
Atasözleri:
‫سسي‬ ‫نه سي‬ ‫انسان‬

‫الڭ‬ ‫طاغه‬ ‫انسانه‬
‫بر‬
‫الڭ‬ ‫وا ر‬ ‫طاغ‬
‫قاووشور‬ ‫قاوومشاز‬
‫ايكي‬ ‫وا ر‬
Deyimler:
‫تيشمك‬ ‫ويرمك‬ ‫باصمق‬

‫ي‬
‫خضر گيب‬ ‫امك‬ ‫باغرينه‬
Özdeyişler:
‫كيم‬ ‫كوتولرله‬
‫اولديغڭي‬ ‫سويله‬
‫اڭ برباد‬ ‫دنياده‬
‫سڭا‬ ‫دوستلق‬
‫يله يه مي‬
‫سو‬ ‫آرقداشڭى‬ ‫قورمقدر‬
‫بڭا‬ ‫شي‬
Harita Oluşturalım
Aşağıdaki şehir, dağ, nehir, ova, göl ve deniz isimlerinin Osmanlı Türk-
çesi alfabesiyle yazılmış şekillerini inceleyiniz. Bu kelimelerin yanındaki nu-
maraları haritadaki uygun yerlere bugünkü Türk alfabesiyle örnekteki gibi
yazınız.
)1( ‫استانبول‬ )12( ‫باليكسري‬ )23( ‫مرمره دڭزي‬

)2( ‫ازمري‬ )13( ‫حكاري‬ )24( ‫عميق اووه سي‬
)3( ‫آنقره‬ )14( ‫قسطموين‬ )25( ‫چوقور اووه‬

)4( ‫قونيه‬ )15( ‫آغري طاغي‬ )26( ‫ح ّران اووه سي‬
)5( ‫طرابزون‬ )16( ‫ارجييس طاغي‬ )27( ‫قزييل ايرماق‬
)6( ‫االزيغ‬ )17( ‫منرود طاغي‬ )28( ‫چوروخ‬
)7( ‫ادرنه‬ )18( ‫وان گويل‬ )29( ‫فرات‬
)8( ‫آنطاليه‬ )19( ‫طوز گويل‬ )30( ‫دجله‬

)9( ‫اسپارطه‬ )20( ‫قره دڭز‬ )31( ‫مريج‬
)10( ‫اوردو‬ )21( ‫آق دڭز‬
)11( ‫سيواس‬ )22( ‫أگه دڭزي‬
.... ....
................... ...................
.... 1
..... ....
............... İstanbul ................... .... .... ....
.... ..................... .... .... ................... ................... ...................
................... ................... ................... ....
.... .... ...................
................... ...................
....
.... .... .... .... ...................
................... ................... ................... ...................
....
.... .... .... ................... .... ....
................... ................... ................... .... ................... ...................
.... .... ...................
................... ................... ....
.... ...................
...................
.... Şehirler Denizler
................... Dağlar Ovalar
Göller Nehirler
Okuyalım-Yazalım
Aşağıdaki tabloda gün ve ay adları Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmıştır. Gün
ve ay adlarını okuyup inceleyiniz ve okunuşlarını boş bırakılan kutucuklara yazınız.
Ay Adları Gün Adları

‫نیسان‬ ........................ ‫صالی‬ ........................
‫اكیم‬ ........................ ‫مجعه‬ ........................
‫اوجاق‬ ........................ ‫چهارشنبه‬ ........................
‫قاسم‬ ........................ ‫پا زار ایرته سی‬ ........................
‫آغستوس‬ ........................ ‫پا زار‬ ........................
‫شباط‬ ........................ ‫مجعه ایرته سی‬ ........................
‫آرالق‬ ........................ ‫پنچشنبه‬ ........................
‫مارت‬ ........................
‫ایلول‬ ........................
‫متّوز‬ ........................
‫مایس‬ ........................
‫حزیران‬ ........................
Eşleştirelim
Aşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılmış sayıları okunuşlarıyla
eşleştiriniz.
‫یدی‬ dokuz ‫یوز‬ doksan

‫بش‬ yirmi ‫طقسان‬ kırk
‫طقوز‬ beş ‫سكز‬ sekiz
‫یتمش‬ iki ‫أللی‬ bin
‫بر‬ dört ‫اوچ‬ altmış
‫آلتی‬ yedi ‫صفر‬ sıfır
‫ایكی‬ yetmiş ‫آلتمش‬ seksen
‫اون‬ altı ‫بیڭ‬ yüz

‫یگرمی‬ bir ‫سكسن‬ üç
‫درت‬-‫دورت‬ on ‫قرق‬ elli
‫‪Test Çözelim‬‬
‫‪Aşağıdaki metni okuyunuz ve metnin sonundaki çoktan seçmeli soruları‬‬
‫‪cevaplayınız.‬‬
‫يازينڭ تارخيده كي موقعي پك مهمدر‪ّ .‬أوجله ‬

‫تربيه آملش‪ ،‬حتصيل ايتمش اوملق اچيون كتابت‬
‫حسن خطده مقتدر اوملق الزم ايدي‪.‬‬ ‫و ِ‬
‫اسكي دورلرد ه مكتبده ‪ ،‬مدرسه د ه حتصيل‬
‫ايدنلر اچيون ُثُلث‪ ،‬نسخ‪ ،‬تعليق أوگرمنك‬
‫بر زينت دگل؛ بلكه لزوم ايدي‪ .‬ماضيده ‬
‫ّ‬
‫باخلاصه ديين‬ ‫يازي دامئا بديعي بر صنعتدي‪.‬‬
‫معمارينڭ بر ثرويت ايدي‪ .‬جامعلر‪ ،‬تكيه لر‪،‬‬
‫تربه لر‪ ،‬سبيللر هپ يازيلرله سوسلنريدي‪.‬‬
‫غرب معبدلرنده كي رسم و هيكل يرينه ‬
‫اسالم معبدلرنده هپ يازي واردي‪ .‬يازي‬
‫يالڭز عمومي بنالري سوسله مكله قاملييور‪،‬‬
‫خصوصي بنالرڭ داخلنده د ه قولالنيلييوردي‪.‬‬
‫فقط يازينڭ بو استعمايل اڭ زياد ه لوحه لردن عبارتدي‪ .‬حالبوكه عمومي بنالرد ه‬
‫يازي داها زياد ه حمكوكات شكلنده ايدي‪ .‬بوندن باشقه يازي قرآ ِن كرميلرده ‪،‬‬
‫يازمه كتابلرده ‪ ،‬سالحلرده ‪ ،‬آلتلرد ه د ه هپ گوزللك عنصري اوالرق قولالنيلمشدر‪.‬‬
‫عمومي و خصوصي حياتڭ جتلّيلرنده بو قدر مهم بر موقعي اوالن َحرثله بو درجه ‬
‫صميمي عالقه سي بولونان يازينڭ يڭي نسللره تعليمي طبيعي ايدي‪ .‬اسكي زمانده ‬
‫خطاطدڭ‬ ‫خطاطلرڭ حجره لرنده تعليم ايديلريدي‪ .‬عني ّ‬ ‫خطاطلر طرفندن و ّ‬ ‫يازي ّ‬
‫اسم خمصوصه ايله اجازتنامه ‬ ‫درسنى آالن ّ‬
‫اردي‪ .‬صوڭره بونلره مر ِ‬ ‫متعدد طلبه لر و‬
‫ويريلريدي‪ .‬مشروطيتدن ّأولكي ُملكيه مكتبلرنده د ه يازي مهم بر درس موقعينده ‬
‫ايدي‪ُ .‬رشديه لرڭ پروغرامنده ثلث ايله رقعه ‪ ،‬اداديلرد ه ايسه يالڭز رقعه واردي‪.‬‬
‫مشروطيتدن صوڭره يازينڭ تعليمنه بر عطالت گلدي‪ .‬رقعه درسلرينڭ ساعتلري‬
‫آزالتيلديغي گيب ثلث د ه گيت گيده تعليم ايديلمز اولدي‪.‬‬
‫اصول تدریسی‬ ‫ّ‬
‫امساعیل حقی‪ ،‬یازینڭ ِ‬
‫‪150‬‬ ‫‪EK ETKİNLİKLER‬‬
‫‪1.‬‬ ‫(كتابت ‪ -‬حتصيل ‪َ -‬‬

‫ حرث ‪ -‬عطالت)‬
‫پارانزت اچينده ويريلن كلمه لرڭ معنالري ‪-‬بو پارچه ده كي باغالملرينه‬
‫گوره ‪ -‬سچه نكلرڭ هانگيسنده صريه سيله و طوغري اوالرق‬
‫ويريلمشدر؟‬
‫)‪A‬‬ ‫كتابلر ‪ -‬بورچ آمله ‪ -‬طوتقو ‪ -‬تنبللك‬
‫)‪B‬‬ ‫كاتبلك ‪ -‬كولتور ‪ -‬ايشلرلك ‪ -‬بورچ أودمه‬
‫)‪C‬‬ ‫ادبيات ‪ -‬گوزللك ‪ -‬كولتور ‪ -‬ايشسزلك‬
‫)‪D‬‬ ‫يازي يازمه ‪ -‬أوگرنيم ‪ -‬كولتور ‪ -‬طورغونلق‬
‫)‪E‬‬ ‫گوزل قونومشه ‪ -‬أوگرنيم ‪ -‬أوفكه ‪ -‬چاليشمه‬
‫‪2.‬‬ ‫بو متندن آشاغيده كيلردن هانگيسي چيقاريالماز؟‬

‫يازينڭ تارخيده چوق أومنلي بر يري اولديغي )‪A‬‬
‫يازينڭ گچمشده يالڭزجه گوزللك عنصري اوالرق قولالنيلديغي ) ‪B‬‬
‫يازي چشيتلرينڭ بولونديغي )‪C‬‬
‫مشروطيت صوڭره سي يازي اگيتيمنڭ آ زالديغي )‪D‬‬
‫يازي و كولتور آ راسنده صيقي بر ايليشكينڭ اولديغي ) ‪E‬‬
‫‪3.‬‬ ‫آشاغیده كی سچه نكلرده‪ ،‬اوقودیغیڭز متنده گچن بعض كلمه لر ویریلمشدر‪.‬‬

‫سچه نكلرڭ هانگیسنده تومیله عرجبه آصللی توركجه لشمش كلمه لر یر‬
‫آملقده در؟‬
‫ثروت‪ -‬ماضي‪ -‬ساعت )‪A‬‬
‫گيب‪ -‬أوگرمنك‪-‬يالڭز ) ‪B‬‬
‫هپ‪-‬حالبوكه‪ -‬بلكه )‪C‬‬
‫دگل‪-‬مدرسه‪ -‬مكتب )‪D‬‬
‫پروغرام‪-‬اجازتنامه‪-‬مراسم ) ‪E‬‬
‫‪4.‬‬ ‫متنده آصل آڭالتيلمق ايستننلري آشاغيده كي افاده لردن هانگيسي أڭ‬

‫ايي أوزتلر؟‬
‫باتيده كي رسم و هيكل صنعتلرينه قارشيلق اسالم مدنيتنده حسن خط )‪A‬‬
‫قولالنيلمشدر‪.‬‬
‫يازي اگيتيمي گچمشده داها پروغراملي بر شكلده يوروتوملشدر‪B ) .‬‬
‫يازي اگيتيمنه أومن ويريلمسي‪ ،‬چشيتلي آالنلرده كولتورل گليشمه لر )‪C‬‬
‫صاغالميشدير‪.‬‬
‫اسالم يازيسي‪ ،‬كولتور و مدنيتمزڭ واز گچيلمز بر اگيتيم واسطه سي )‪D‬‬
‫اوملشدر‪.‬‬
‫يازي اگيتيمي‪ ،‬اسكي اوگرتيم قوروملرنده بر صنعت دايل و متل درس ) ‪E‬‬
‫اوالرق ير آملقده ايكن زمانله امحال ايديلمشدر‪.‬‬
‫‪5.‬‬ ‫بو پارچه ده گچن آشاغيده كي مجله لرڭ هانگيسنده ياپيم أكي آملش بر‬
‫كلمه يوقدر؟‬
‫يازينڭ تارخيده كي موقعي پك مهمدر‪A) .‬‬
‫ماضيده يازي دامئا بديعي بر صنعتدي‪B ) .‬‬

‫ّ‬
‫باخلاصه ديين معمارينڭ بر ثرويت ايدي‪C) .‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫عني خطاطدڭ درسنى آالن متعدد طلبه لر واردي‪D) .‬‬
‫مشروطيتدن صوڭره يازينڭ تعليمنه بر عطالت گلدي‪E ) .‬‬
‫‪6.‬‬ ‫اوقوديغڭز منت اچيون اڭ اويغون باشلق آشاغيده كيلردن هانگيسي‬

‫اوالبیلری؟‬
‫يازمه اصويل )‪A‬‬
‫نيچون يا زارز؟ ) ‪B‬‬
‫يازي نوعلري )‪C‬‬
‫يازينڭ دوين‪ ،‬بوگوين )‪D‬‬
‫ايي يازينڭ نيته ليكلري ) ‪E‬‬

‫‪152‬‬ ‫‪EK ETKİNLİKLER‬‬
‫‪Aşağıda birleşik şekilleriyle verilen harfleri üzerinden geçerek yazınız.‬‬
‫ا ا ا ا ب پا ت جثا ا س شا ه طا ت طا غ فا ق كال أ ملا امن نا ل‬
‫بشص‬ ‫سبت‬ ‫ز بذ‬ ‫بد ر‬ ‫جبخ‬ ‫ا بث‬ ‫تبپ‬ ‫با ب‬ ‫بپتث‬

‫بوه بهی‬ ‫مگب‬ ‫گبل‬ ‫ضطب ظبع بغف فبق قكب بلڭ‬
‫جچحخ جاب جبت پجث حجخ دچج جرژ سجش صزج‬

‫ضجط ظعج جغف قجك گڭج جلم جمل جنو وجه جیال هجی‬
‫د د ذ د ا ب د بپ تد ث جتد د حج خد ذ ر ز د د سژ شد ص سضد‬
‫د طص عد ظ طغد د فق قد ف كلد د گن لڭد مد ن مند د ین نید‬
‫ر ز ژ را ب تر پ برت ر جچ حر خ ر ز ژ د ر ذ سشر ر شص‬

‫ضر ط ظعر ر غف قر ف كڭر ر گق لر م منر ر و ی یر و مر ی‬
‫سسش سا ب بست پتس سثج چسح خر س سز ژ د سذ‬

‫شسص ضشس سطع ظسغ قفس سگڭ كسم لنس سو ن یسه‬
‫صصض صبا اصپ تثص صجچ حصا خدص صذر زصژ سشص‬
‫صشط ظصع غفص صغق كصڭ گلص صمن نصو هیص‬
‫ططظ ا طب تطپ جثط طچح چطخ د ذ ط طر ز ژ طس‬

‫شصط طضع غطف قكط طگڭ لطم منط طوه یطه نال ط‬
‫ععغ ا عب پعت جثع عچح عا خ د عذ ر ز ع عژ س شعص‬

‫ضطع عظغ فعق كگع عڭل معن و هع عمی یعه‬
‫ففف ا فب فا پ تفث جچف فحخ د فذ ر فز فژ ف سفش‬
‫صطف فضظ عفغ فقف فكڭ گفل منف فو ه یفال‬
‫ققق ا قب قا پ تقج چتق قحخ قد ذ ر قز ژ سق‬
‫قشص ضقط ظعق قغف ققك گلق قمڭ نقو هیق قال م‬
‫كگڭ ا كب كا پ تكث جچك كحخ كد ك ذ كر ز ژ ك كسر‬
‫شكص ضطك كظع غكف قگك كڭل مكن و هك یكال‬
‫للل ا لب ال پ تلث جحل لچخ د لذ ر ز ل لژ س شلص‬
‫ضطل طلع غلف قلك لڭظ گلل منل لوه لال ی‬
‫ممم ما ا مب پمت جثم مچح مخچ د مذ ر ز م مژ س‬
‫مشص ضمط ظعم مضغ فمن قكم مگڭ و مه مهی مال و‬
‫ننن ا نب نا ت پنث جچن حنخ د نذ ر ز ن نژ س شنص‬
‫ضطن نظع غنف قكن نگڭ لنم و هن ننی نال م‬
‫و و و ا وب وا پ یو ث جچو و حخ د و ذ ر ز و و ژ س‬
‫شو ص ضطو و ظع غو ف قكو و گڭ لو م منو و وه هیو‬
‫ههه ا هب ها پ تهث جهچ حخه هد ر ذ هز ژ سه‬
‫هشص ضهط ظعه هغف قهغ كگه هڭل مهن و هه یهال‬
‫یيی ا یب یا پ تیث جچی حیخ د یذ ر ز ی یژ س‬
‫شیص طضی یظع غیف قفی یكڭ گیل منی یوه هيی‬
Yazalım
Aşağıda bazı ülkelerin adları Osmanlı Türkçesiyle yazılmıştır. Bayrak görselle-
rinden de faydalanarak ülke isimlerini okuyup boş bırakılan yerlere yazınız.
‫لبنان‬ ‫كويت‬ ‫روسيه‬ ‫توركيه‬
.......................... .......................... .......................... ..........................
‫ايسپانيه‬ ‫انكلرته‬ ‫چني‬ ‫سوريه‬
.......................... .......................... .......................... ..........................
‫عراق‬ ‫آمريقه‬ ‫آملانيه‬ ‫جزائر‬
.......................... .......................... .......................... ..........................
‫ژاپونيه‬ ‫اردن‬ ‫مصر‬ ‫فرانسه‬
.......................... .......................... .......................... ..........................
Cümle Yazalım
En fazla dört beş kelimeden oluşan bir cümle belirleyiniz. Seçtiğiniz cümle-
leri Osmanlı Türkçesi alfabesiyle aşağıdaki boş bırakılan yere yazmaya çalışı-
nız. Yazdıklarınızı ders öğretmeninizle birlikte değerlendiriniz.
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
‫‪156‬‬ ‫‪OKUMA METİNLERİ‬‬
‫‪ -١١‬آقينجي(لر)‬
‫بيڭ آتلي آقينلرده چوجقلر گيب شندك‬
‫بيڭ آتلي او گون ديو گيب بر اوردويي يڭدك‬
‫آق طولغه يل بگلربگي هايقريدي “ايلرله !”‬
‫بر ياز گوين گچدك طونادن قافله لرله ‬
‫شيمشك گيب بر مسته آتيلدق يدي قولدن‬
‫شيمشك گيب تورك آتلرينڭ گچديگي يولدن‬
‫بر گون طولی ديزگنی بوشانان آتلرمیزله ‬
‫يردن يدي قات عرشه قناتالندق او خزيله ‬
‫جنتده بو گون گللري آ مچش گورورز ده ‬ ‫ّ‬
‫حاال او قزييل خاطره تیرتر گوزميزده ‬
‫بيڭ آتلي آقينلرده چوجقلر گيب شندك‬
‫بيڭ آتلي او گون ديو گيب بر اوردويي يڭدك‬
‫حييي كمال بگ آتلي‬
‫(سلیمان شوكت‪ ،‬گوزل یازیلر ‪)١‬‬
‫‪OKUMA METİNLERİ‬‬ ‫‪157‬‬
‫‪ -١٠‬جنك شرقیسی‬
‫یوردیڭی اللّٰهه بریاق چیق یوله ‪:‬‬
‫“جنگه” دییوب چیقكه وطن قورتوال‪.‬‬
‫میسرمی غزا هر قوله ؟‬ ‫بویله ّ‬
‫هایدی لوند عسكر‪ ،‬اوغورلر اوال‪.‬‬
‫اي سورودن آرقه يه قاملش ييگيت‬

‫آرقداشڭ گيتدي‪ ،‬یتیش سن ده گيت‬
‫جد شهيدڭ‪ ،‬ايشيت‪:‬‬ ‫باق نه دييور‪ّ ،‬‬
‫طورما گيت اوالدم اوغورلر اوال ‬
‫بالقانڭ أوستنده صزیان هر پیڭار‬ ‫طورما گيت اوالدم آچيقدر يولڭ‪...‬‬

‫بر یاره در طورماز اچیندن قانار!‬ ‫جنگه صیوانسنی او بوكوملز قولڭ؛‬
‫هانگی طاشڭ قلبنی دشسه ڭ مزار!‬ ‫سونگوڭی طاق‪ ،‬اوڭ صفه گچمش بولون‪.‬‬
‫گور نه مبارك یر‪ ،‬اوغورلر اوال!‬ ‫اوغرڭ آچیق اولسون‪ ،‬اوغورلر اوال‬
‫أش هله بر طاغلری أورتن قاري؛‬ ‫يرلري يريتان سيل اولوب طامشلي!‬
‫اوت دگل اونلر دده ڭڭ صاچلري‬ ‫طاغ دميه يوب طاش دميه يوب آمشلي!‬
‫ديڭله ‪ :‬شهيد سسلريدر روزگاري!‬ ‫سنده كي جوشقونلغه ایل شامشلي!‬
‫طورما‪ ،‬لوند عسكر‪ ...‬اوغورلر اوال!‬ ‫هایدی گيت اوالدم‪ ،‬اوغورلر اوال!‬
‫(‪)...‬‬
‫ای وطنڭ شانلی غزا َم ْو ِكيب‬ ‫بالقانی بیلدڭمی نه در‪ ،‬مهشهری؟‬
‫صالدیریڭز دمشانه آرسالن گيب‪.‬‬ ‫سوگیلی اجدادیڭڭ أڭ صوڭ یری‪.‬‬
‫ایشته خدا یاوریڭز هم نيب‪.‬‬ ‫بر صله ایسرتدڭ آ چوقدن بری‬
‫هايدي گيدڭ‪ ،‬هايدي‪ ،‬اوغورلر اوال !‬ ‫شیمدی متام وقتی‪ ،‬اوغورلر اوال!‬
‫حممد عاكف أرصوي‪ ،‬صفحات‬
‫مقدس سسي‬ ‫سسنى چيقارمايوردي‪ .‬هركس‪ ،‬هر شي‪ ،‬بتون موجودات اوين‪ ،‬او ّ‬
‫ديڭله يوردى‪.‬‬
‫اذان بيتدي‪ .‬او دره دن بن ده بر آبدست آلدم‪ .‬مجاعتله منازي قيلدق‪ .‬او كوزل چايريڭ‬
‫اوزرينه ديز چوكدم‪ .‬بتون دنيانڭ دغدغه دبدبه لريين اونوتدم‪ .‬أللرميي قالديردم‪،‬‬
‫كوزميي يوقاري ديكدم‪ ،‬آغزميي آچدم و ديدم‪:‬‬
‫‪...‬‬
‫رب! شو قهرمان عسكرلرڭ بتون ديلكلري‪ ،‬اسم جاللڭى انكیلزيلره و‬ ‫‪ -‬أي بنم مّ‬
‫فرانسزلره طانيتمقدر‪ .‬سن بو شرفلي ديلگي احسان أيله و حضورڭده تيرته يه رك‬
‫بويله كوزل و ساكن بر يرده سڭا دعا ايدن بز عسكرلرڭ سونگولريين كسكني‪،‬‬
‫دمشانلريين ً‬
‫ذاتا قهر ايتدڭ يا‪ ،‬بتون بتون حمو ايله دييه رك بر دعا ايتدم و قالقدم‪ .‬آرتق‬
‫بنم قدر مسعود‪ ،‬بنم قدر مسرور بر كيمسه ّ‬
‫تصور ايديله مزدي‪.‬‬
‫آننه جگم‪ ،‬اوغلڭ خالد ده بنم كيب گوزل يرلرده در‪ .‬دنيانڭ اڭ گوزل يرلري‬
‫بو راسي اميش‪ .‬يالڭز بو مملكتلرده دوگون اوملايور‪ .‬ان‬
‫شاء هّٰالل دمشان عسكر چيقارر ده بزي ده گوتورورلر‪ ،‬بر‬
‫دوگون ياپارز‪ ،‬اوملازمي؟ قدیره مكتوب يازدم‪.‬‬
‫ً‬
‫قطعيا‬ ‫والده جگم‪ ،‬أوده كي سند وسا ئره يي كيمسه لره‬
‫ويرمه يڭ و صو رارلرسه بز بيلمه يورز دييڭ‪ .‬چانطه يي‬
‫آل‪ ،‬صنديغه قوي‪ .‬بن سڭا وقتيله آڭالمتش ايدم‪ ،‬بو‬
‫دنيا بويله در؛ فقط سن مراق ايتمه‪ .‬او پاره يي ويرمه سه‬
‫عدليه ده كي آدم ويرمزدي‪ .‬هاين ناصل آلدق؛ يالڭز زمان‬
‫ايسرت‪.‬‬
‫والده جگم‪ ،‬چاماشري فالن ايسته مه م؛ پاره لرم‬
‫طورويور‪ .‬هّٰالل راضي اولسون‪.‬‬
‫‪ ٤‬نيسان ‪ ١٧( ١٣٣١‬نيسان ‪)١٩١٥‬‬
‫اوغلڭ حسن ادهم‬
‫(متنی اوچار‪ ،‬چاناق قلعه مكتوبلری)‬
‫ّ‬
‫حسيامته اشرتاك ايتديگين اينجه غاغالرینی آچارق‬
‫كوسرتمك ايسته يوردي‪ .‬ايشته بو گچن دقيقه لر‬
‫آننده خدمتجي‪:‬‬
‫‪ -‬أفندم‪ ،‬چايڭز‪ ،‬بويورڭ‪ ،‬اچيیڭز‪ ،‬ديدي‪.‬‬
‫‪ -‬پك اعلي‪ ،‬ديدم‪ .‬آلدم باقدم‪ ،‬سوتلي چاي…‬
‫‪ -‬مصطفي‪ ،‬بو سويت نره دن آلدڭ‪ ،‬ديدم‪.‬‬
‫‪ -‬افندم‪ ،‬شو دره نڭ كنارينه ياييال ياييال كيدن سورو‬
‫يوقمي؟‬
‫‪ -‬اوت نه قدر كوزل‪.‬‬
‫‪ -‬ايشته اونڭ چوبانندن ‪ ١٠‬پاره يه آلدم‪.‬‬
‫والده جگم‪ ١٠ ،‬پاره ‪ ١٠٠ ،‬درهم سوت‪ ،‬هم‬
‫ده صو قاتيلمامش‪ .‬قويوندن شيمدي صاغيلمش‪،‬‬
‫آلدم و اچيدم‪ .‬فقط بو صريه ده دوشونويوردم …‬
‫بن والده مڭ سايه سنده اونڭ كوندرديگي پاره ايله‬
‫بويله سوت اچيه مي ده آننه م اچيمه سني‪ ،‬اولورمي؟‬
‫شوكت نه دن اچيمه يور‪ ،‬ديدم‪ .‬فقط يوقاريده كي‬
‫بلبل باغريييوردي‪ :‬والده ڭ قدرينه كوسسون‪ ،‬نه‬
‫ياپامل؟ او ده اركك اولسه يدي بو چيچكلردن قوقالياجق‪ ،‬بو سوتدن اچيه جك‪ ،‬بو‬
‫أكينلرڭ سجده لريين كوره جك و دره نڭ آهسته آقيشنى تدقيق ايده جك و چيقارديغي‬
‫سسلري دوياجق ايدي‪ .‬شوكت مراق ايتمه سني؛ او گورور‪ ،‬بلكه ده داها گوزللريين‬
‫گورور‪ .‬فقط والده جگم‪ ،‬سن يينه متأثر اوملا‪ .‬بن سين‪ ،‬أوت سين مطلقا بو رالره كتريه‬
‫جگم‪ .‬و شو طبيعي منظره يي گوسرته جگم‪ .‬شوكت‪ ،‬حلمي ده سنڭ سايه ڭده‬
‫گوره جكدر‪.‬‬
‫او گوزل چايريڭ قويو يشيل هر طرفنده ‪ ،‬چاماشري ييقايان عسكرلرم صف صف‬
‫ديزيلمشلر‪ .‬غايت گوزل سسلي بری اذان اوقويوردي‪ .‬أي اللّٰهم‪ ،‬بو اووه ده اونڭ‬
‫سسي نه قدر كوزلدي‪ .‬بلبل بيله صوصدي‪ ،‬أكينلر بيله حركتدن كسيلدي‪ ،‬دره بيله‬
‫‪ -٩‬بر چاناق قلعه شهيدي حسن ادمهڭ‬

‫والده سنه صوڭ مكتويب‬
‫والده جگم‪ ،‬درت عسكر طوغورمقله مفتخر‬
‫شانلي تورك آننه سي!‬
‫نصيحت آمزي مكتوبڭی‪ ،‬ديورین اووه سي كيب‬
‫كوزل‪ ،‬يشيللك بر اووه جغڭ اورته سندن كچن‬
‫دره نڭ كنارنده كي آرمود آغاجنڭ سايه سنده‬
‫اوتوروركن آلدم‪ .‬طبيعتڭ يشيللكلري اچينده‬
‫مست اوملش رومحي بر قات داها تقويه ايتدي‪.‬‬
‫اوقودم‪ ،‬اوقودقجه بيوك بيوك درسلر آلدم‪ .‬تكرار‬
‫اوقودم‪ .‬شويله كوزل و ّ‬
‫مقدس بر وظيفه نڭ اچينده‬
‫بولونديغمدن سويندم‪ .‬كوزلرميي آچدم‪ .‬اوزاقلره‬
‫طوغري باقدم‪ .‬يشيل يشيل أكينلرڭ روزكاره‬
‫مقاومت ايده مه يه رك اگيلمسي بڭا‪ ،‬آننه مدن كلن‬
‫مكتويب سالماليور كيب كلدي‪ .‬هپسي بندن طرفه‬
‫طوغري أگيلوب قالقييوردي و بين‪ ،‬آننه مدن‬
‫مكتوب كلدي دييه رك تربيك ايدييوردي‪.‬‬
‫كوزلرميي براز صاغه چويردم؛ كوزل بر ياما جڭ‬
‫أتكلرنده كي حمتشم چام آغاچلري كنديلرينه‬
‫خمصوص بر صدا ايله بين تبشري ايدييورلردي‪.‬‬
‫نظرلرميي صوله چويردم؛ چيغيل چيغيل آقان دره‪،‬‬
‫بڭا والده مدن گلن مكتوبدن طواليي كولويور‪،‬‬
‫اوينايور‪ ،‬كوپورويوردي‪ ...‬بامشي قالديردم‪،‬‬
‫گولكه سنده اسرتاحت ايتديگم آغاجڭ ياپراقلرينه‬
‫باقدم؛ هپسي بنم سوينجمه اشرتاك ايتديگين‪ ،‬ياپدقلري‬
‫رقصلرله آڭالمتق ايسته يوردي‪ .‬ديگر بر دالنه باقدم؛‬
‫كوزل بر بلبل‪ ،‬طاتلي صدايله بين تبشري ايدييور و‬
‫يالڭز بو اولسه ايدي چينده بزم دينمزه دائر نه وارديكه اورايه قدر گيديڭز دیسڭ؟‬
‫دميك علم ديديگي شي ايشه يا رار هر توريل بيلگيدر‪.‬‬
‫‪...‬آقشام منازندن صوڭره ييمك يرم‪ ،‬ييمكده اولسون ييمكدن باشقه زمانلرده اولسون‬
‫ايي صودن باشقه بر شي اچيمم‪ .‬هر بري آيري آيري زهر اولوب اچيكي ديدكلري‬
‫شيلرڭ هيچ بري ً‬
‫ذاتا بر مسلمان أوينه گريمز و گريممه ليدر‪ .‬انسانڭ كنديسنه ‪ ،‬چوجق‬
‫و طورونلرينه دنيا و آخرتده بو اچيكيلرڭ نه قدر زيانلري وار بيلسه ڭ؟ ‪...‬‬
‫ييمگه بسمله ايله باشالر‪ ،‬اللّٰهه شكر ايده رك قالقارز‪ .‬چولوق چوجغمله قونوشا‬
‫قونوشا آغري آغري ير و لقمه يي چوق چيگنه رز‪ .‬ييمكدن صوڭره أللرميزي‪ ،‬آغزميزي‬
‫صابونله ييقار‪ ،‬هپ برلكده اوتورديغمز اوطه يه گيدرز‪...‬‬
‫قادينلرده بيلگي‬
‫بيلگي قادينڭ نه سنه گرك ديينلري صاقني ديڭله مه ‪ .‬هركسه زيانلري طوقونان او‬
‫جاهللر‪ ،‬قادينلري اوقومتق گناهدر ديرلر‪ .‬ياالن سویله یورلر‪ .‬بونلره اينامنق بلكه ‬
‫گناهدر‪ .‬سن بو قره جاهللره دیكه سزڭ بو سويله دكلريڭزي نه هّٰالل نه ده پيغمرب‬
‫ب ْال ِعْلم َفر َ‬
‫يضٌة َعلَى ُك ِّل ُم ْسِل ٍم َو ُم ْسِل َمٍة” پيغمربميز‪“ ،‬أركك‬ ‫سويله مش دگلدر‪َ .‬‬
‫“طلَ ُ‬
‫ِ ِ‬
‫و قادين هر مسلمانه بيلگي ايسته مك فرضدر‪ ”.‬بويورمشلردر‪ .‬اونڭ اچيوندركه ‬
‫يوكسلمه يي‪ ،‬دامئا يوكسلمه يي امر ايدن اسالملقده پك چوق عالمِ قادين يتيشمش و‬
‫اچيلرنده شامده قاضيلق بيله ايدين اوملشدر‪ .‬يا اسالملغڭ اڭ اولو چهره لرندن بري‬
‫اوالن حضرت عائشه يي اونوتويورلرمي؟ پيغمربدن صوڭره أوينڭ فتواخانه اولديغين‬
‫يوقسه دوميامشلرمي؟ پيغمربميزدن أوگرنديگي بيلگي سايه سنده دگلميدركه بو آنامز‬
‫برچوق عاملِه بيله مدكلري برچوق شييئ أوگرمتشدر‪ .‬پيغمربميز‪“ ،‬دينڭزڭ أوچده ‬
‫ايكيسين بو قاديندن أوگرنيڭز‪ ”.‬بويورمشلر‪... .‬علمه آيدينلق‪ ،‬جهله قراڭلق ديني‬
‫اسالملق‪ ،‬اسالملرڭ ياريسين‪ ...‬جاهل برياقريمي هيچ! جاهل قادينلرڭ قوجه لرينه ‪،‬‬
‫چوجقلرينه ‪ ،‬مملكته وطنه و بتون انسانلغه نه قدر زيانلري طوقونابيله جگين اسالملق‬
‫پك ايي بيلديگي اچيون أوگرمنه يي فرض ايتمشدر‪ .‬بگلربگي ‪ ٢٥‬نيسان ‪٣٣٠‬‬
‫معلّم سعيد مجيل‪ ،‬تورك اوغلنه أوگوتلر‬
‫ايشته شو أكسيكلگي شو بويوك نقصاين گوجم يتديگي قدر قالديروب سيلمك‬

‫و حقيقتنى گوسرتمك اچيون “تورك اوغلنه أوگوتلرم” آديل شو كتايب ُجزء‬
‫ُجزء يازمه يه أوزندم‪ .‬بندن چاليشمق‪ ،‬أوگرنوب أوگرمنگه عزم ايتمك؛ اللّٰهدن‬
‫موفقيت‪.‬‬‫ده ّ‬
‫بيلگي و متزيلك‬
‫‪...‬جناب ّ‬
‫حق “بيلنلرله بيلمه ينلر بر اولورمي هيچ؟” بويورويور‪.‬‬
‫يا پيغمربميڭ ديدكلريين بيلريميسڭ؟ بيلگي اچيون باق نه بويورويور؟‬
‫“أركك و قادين هر مسلمان اوالنه بيلگي ايسته مك فرضدر‪”.‬‬
‫لمَ‬
‫“بيلگي يولنه گيدنه مالئكه قناتلريين قور‪ ،‬گوكلر ده يرلر ده صولر ده نه عا لر‬
‫وارسه اوڭا دعا ايدر‪”.‬‬
‫“اون دردنده بولونان آي بتون ييلديزلردن نه قدر اولو ايسه بيلگي صاحيب ده ‬
‫بيلگيسزدن او قدر اولودر‪”.‬‬
‫“سزڭ أڭ باياغيڭزدن بن نه قدر مقبول ايسه م بیلگی صاحيب ده بیلگیسزدن او قدر‬
‫مقبولدر‪”.‬‬
‫“عاملِلر‪ ،‬پيغمربلرڭ مرياجثيسيدر‪”.‬‬
‫“أوگرمنه نڭ پشينه بشيكدن تا مزاره قدر‬
‫قوشيڭز‪”.‬‬
‫“بيلگي چينده بيله اولسه ايسته مه يه ‬
‫گيديڭز‪ ”.‬ديديگي گيب وجوديين‬
‫قولالمه سين بيلمه يي أوگرتن علمڭ‬
‫بتون علملردن أوڭجه اولديغين‬
‫سويله دي‪.‬‬
‫اما سڭا دييه جكلركه پيغمربميزڭ‬
‫“علم” ديديگي شي‪ ،‬دين علميدر‪ .‬خري‬
‫تورك اوغلي‪ ،‬يالڭز او دگل‪ .‬سن اونلره دیكه ‬
‫‪ -٨‬تورك اوغلنه أوگوتلر‬

‫ّ‬
‫مقدمه ‬
‫بو آرالق برچوق يرده ‪ ،‬چوق كره سويلين سويلين ويرمكده اولديغين ايشيتديگمز بر‬
‫سوز وارسه او ده اسالميتڭ ترقيّ يه مانع اولديغي سوزيدر‪ ،‬قره جاهلجه افرتاسيدر‪.‬‬
‫أويله كه بيلري گيب گورونن كريل فريل صانديغمز آدملر ده بو افرتايي كور كورينه يايپ‬
‫ياپيويرييورلر؛ دعوالريين قا زامنق اچيون ده بتون اسالم مملكتلرينڭ حالنی گوسرتييورلر‬
‫و نره ده اسالم وارسه اوراده پيسلك‪ ،‬تنبللك و بونلردن آيريلمايان سفاليت سويله يورلر‪.‬‬
‫گوردكلري طوغري آجنق چيقارمق ايسته دكلري نتيجه ياڭليش‪ِ ،‬ص ً‬
‫رفا (متاميله)‬
‫ياڭليشدر‪ .‬اسالملرده گورولن بو حاله سبب اسالملقدر صانييورلركه چوق‪ ،‬پك‬
‫چوق آلدانييور و خلقي ده آلداتييورلر‪ .‬بوڭا گوسرتيله بيله جك اصل و تك اوالرق‬
‫بر سبب وار‪ ،‬او ده اسالملغڭ نه دميك اولديغين بيلمه ين اسالملردر‪ .‬جغرافيه جه ‪،‬‬
‫حق ده پيغمرب ده اسالميت ده بوندن صيرييلمشدر‬ ‫گورونوشده اسالملردر‪ .‬جناب ّ‬
‫(مربادر) ‪ .‬چونكه يوكسلوب ايلري گيتمك خبتيار و خشنود ياشامق اچيون نه كه الزم‬ ‫ّ‬
‫ايسه اسالميت اوين امر ايدييور و انسانلرڭ گري گري گيتمه لرينى اجياب ايده جك‬
‫بوتون شيلري هپ اما هپسين منع ايدييور‪ .‬اسالملغڭ متاميله تطبيق ايديلديگي‬
‫زمانلري گوسرتن تاريخ ايشته طورويور‪ .‬ايشته پيغمربڭ سوزلري‪ ،‬ايشته حضرت‬
‫قرآ ن ميدانده ! فقط بوين آڭاليان كيم؟ بيلوب خلقه آڭالتان نره ده ؟‬
‫‪ -٧‬نامق كمالدن سچمه شعرلر‬

‫وطن توركيسي‬
‫ايشته عدو‪ ،‬قارشيده حاضر سالح‪،‬‬
‫آرش ييگيتلر وطن امدادينه !‬
‫آرش ايلري آرش‪ ،‬بزمدر فالح‪،‬‬
‫آرش ييگيتلر‪ ،‬وطن امدادينه !‬
‫مجله مزڭ والده مزدر وطن‪،‬‬

‫هركسي لطفيله اودر بسله ين؛‬
‫باصدي عدو گوگسنه بز صاغ ايكن‪،‬‬
‫آرش ييگيتلر‪ ،‬وطن امدادينه !‬
‫(‪)...‬‬
‫وطن شرقيسي‬ ‫ياره نشاندر تننه أرلرڭ‪،‬‬
‫(‪)...‬‬ ‫موت ايسه صوڭ رتبه سيدر عسكرڭ؛‬
‫قان ايله قيليچدر گورونن بايراغمزده ؛‬ ‫آليت ده بر‪ ،‬أوسيت ده بردر يرڭ‬
‫جان قورقوسي گچمز اووه مزده ‪ ،‬طاغمزده ؛‬ ‫آرش ييگيتلر‪ ،‬وطن امدادينه ‪.‬‬
‫هر كوشه ده بر شری ياتار طوپراغمزده ‪.‬‬
‫غوغاده شهادتله بتون كام آلريز بز‪.‬‬ ‫بكجي توركيسي‬
‫عثمانليلرز‪ ،‬جان ويرر‪ ،‬نام آلريز بز‪.‬‬ ‫آرقداشله چيقدم يوله ‪،‬‬
‫سالم ويردم صاغه صوله ‪.‬‬
‫طوپ پاتالسنی‪ ،‬آتشلري اطرافه صاچيلسني؛‬ ‫استانبولده غاز ماز يوقدر‪،‬‬
‫جنت قاپيسي جان ويرن اخوانه آچيلسني‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫چامتايامل قره قوله ‪.‬‬
‫دنياد ه نه بولدقكه ئولومدن د ه قاچيلسني؟‬
‫غوغاده شهادتله بتون كام آلريز بز‬ ‫رمضان ويردي شهره فر‪،‬‬
‫ماهيه الندي هپ جامعلر‪.‬‬
‫عثمانليلرز‪ ،‬جان ويرر‪ ،‬نام آلريز بز‪.‬‬ ‫كاتبلر ّ‬
‫حقه يوز طومتش‪،‬‬
‫نامق كمال‬ ‫بر َما ِهَيه* آملق ايسرت‪.‬‬
‫(حاضرالیان‪ :‬أوندر گوچكون)‬ ‫‪*mahiye: ücret, bahşiş.‬‬
‫‪ -٦‬عشقنه ّ‬
‫حممدڭ‬
‫حممدڭ فرشته لر گلديلر صف صف اولوب طورديلر‬ ‫حق يا راتدي عالمَي عشقنه ّ‬‫ّ‬
‫حممدڭ بش وقت مناز قيلديلر عشقنه ّ‬
‫حممدڭ‬ ‫آي و گوين يا راتدي شوقنه ّ‬
‫اول ديدي اولدي عامل‪ ،‬يازيلدي لوح و قلم هواد ه اوچان قوشلر ياشاروب طاغ و طاشلر‬
‫حممدڭ ميش ويرر آغاچلر عشقنه ّ‬
‫حممدڭ‬ ‫اوقوندي ختم كالم شاننه ّ‬
‫ِ‬
‫هپ أرنلر گلديلر درگاهه يوز سورديلر اميانسزلر گلديلر آندن اميان آلديلر‬
‫حممدڭ بش وقت مناز قيلديلر عشقنه ّ‬
‫حممدڭ‬ ‫ذكر توحيد ايتديلر نورينه ّ‬
‫ويسل قاراين قازاندي آخر يينه أوزندي يونس كيم ايده مدحي أوگر قرآ ن آييت‬
‫سكز اومچق بزندي عشقنه ّ‬
‫حممدڭ آڭ ويرگيل صلوايت عشقنه ّ‬
‫حممدڭ‬
‫يونس امره‬
‫(حاضرالیان‪ :‬یوسف طواسلی)‬
‫‪ّ -٥‬‬
‫حقڭ سسلرندن‬
‫“اوغوللرم! گيديڭز د ه يوسفله قرداشنى آراشديريڭز‪ .‬هم صاقني اللّٰهڭ عنايتندن اميديڭزي كسمه يڭز‪ .‬زيرا‬
‫كافرلردن باشقه سي اللّٰهڭ عنايتندن اميدينى كسمز‪( ”.‬يوسف سوره سي‪ .٨٧ ،‬آيت‪).‬‬
‫قارشيڭده ضيا يوقسه صاغڭدن يا صولڭدن‬ ‫آيت يي قراڭلق گوره رك عزمي برياقمق‪،‬‬
‫تك بر ايشيق اولسون بولووير‪ ،‬قاملا يولڭدن‪.‬‬ ‫آلچاق بر ئولوم وارسه ‪ ،‬امينم‪ ،‬بودر آجنق‪.‬‬
‫يأس أويله باتاقدركه دوشرسه ڭ بوغولورسڭ؛‬ ‫دنياد ه اينامنام‪ ،‬هاين گورسه م د ه گوزمله‪،‬‬
‫اميده صاريل صيم صيقي‪ ،‬سري ايت نه اولورسڭ!‬ ‫امياين اوالن كيمسه گربمز بو ئولومله ‪.‬‬
‫أولر تونك اوملش‪ ،‬أوتويور بر سورو بايقوش‪.‬‬ ‫أي ديپ ديري ّميت! ايكي أل بر باش اچيوندر‪.‬‬
‫سسلر د ه “وطن تهلكه ده ميش‪ ،‬باتييورمش!”‬ ‫طاو رانسه ڭ آ! أللر د ه سنڭ‪ ،‬باش د ه سنڭدر!‬
‫لكن‪ ،‬هاين‪ ،‬ميليونلري أورتن شو ييغيندن‪،‬‬ ‫حس يوق‪ ،‬حركت يوق‪ ،‬آجي يوق‪ .‬لشمي كسيلدڭ؟‬
‫تك قول د ه ياپيشسه م دمیه يور بر طرفدن!‬ ‫حريت ويرييورسڭ بڭا‪ ،‬سن بويله دگلدڭ‪.‬‬
‫صاحبسز اوالن مملكتڭ بامته سي ّ‬
‫حقدر‪،‬‬ ‫قورتومله يه عزمڭ نه يه بيلممكه سوركسز؟‬
‫سن صاحب اولورسه ڭ بو وطن بامتاياجقدر‪.‬‬ ‫كنديڭمي سنڭ يوقسه اميدڭمي يوركسز؟‬
‫فريادي برياق‪ ،‬كنديڭه گل‪ ،‬چونكه زمان طار‪.‬‬ ‫آيت يي قراڭلق گوروويرمكله آپيشدڭ؟‬
‫اوغراشكه تاليف ايده جك بوجنه ضرر وار‪.‬‬ ‫اسبايب ألڭدن آتارق يأسه ياپيشدڭ!‬
‫حممد عاكف أرصوي‪ ،‬صفحات (دوزنلنمشدر‪).‬‬
‫‪ -٤‬لقمان (علیه السالم) ّ‬

‫قصه سي‬
‫لقمان سوره سي‪ .١٩-١٢ ،‬آيتلر‪:‬‬
‫‪ -١٢‬بز لقمانه حكميت ويردك و اللّٰهه شكر ايت ديدك‪ .‬شكر ايدن‪ ،‬نفسي اچيون‬
‫شكر ايدر؛ كفر ايدن ده اللّٰهه ضرر ويره مز‪ .‬هّٰالل غين و ِبذاِته محده اليقدر‪.‬‬
‫ٰ‬
‫‪ -١٣‬لقمان اوغلنه وعظ ايدرك “أي اوغلم! اللّٰهه شرك ايتمه ‪ ،‬زيرا شرك پك بويوك‬
‫بر ظلمدر‪( ”.‬ديدي)‪.‬‬
‫والدْيين (آننه باباسي) ايله وصيت ايتدك‪ .‬آناسي اوين ضعف‬ ‫‪ -١٤‬بز انسانه َ‬
‫أوزرينه ضعفه دوشرك قارننده طاشيدي‪ .‬سوتدن كسيلمسي ده ايكي سنه در‪ .‬بڭا‬
‫و والدينڭه شكر ايت‪ .‬نهايت گلينه جك ير بنم َنْزدمدر (يامندر)‪.‬‬
‫‪ -١٥‬اگر اونلر سنڭ بيلمديگڭ بر شيله بڭا شرك ايتمگه جهد ايدرلرسه ‬
‫حسن معامله ايله رفاقت ايت‪.‬‬
‫(اوغراشريلرسه) اونلره اطاعت ايتمه ‪ .‬اونلره دنياده ِ‬
‫بڭا رجوع ايدنلرڭ (يوڭلنلرڭ) يولنه ّاتباع ايت (اوي)‪ ،‬رجوعڭز (دونوشڭز)‬
‫بڭادر‪ .‬سزه ايشله دیگڭز شيلردن خرب ويررم‪.‬‬
‫‪ -١٦‬لقمان اوغلنه ‪ :‬أي اوغول اگر عملڭ بر خردال دانه سي قدر اولسه بر قايانڭ‬
‫اچينده ياخود گوكلرده ويا ارضده بولونسه هّٰالل اوين ميدانه گترير‪ .‬هّٰالل لطيف‬
‫و خبريدر‪.‬‬
‫منكردن (كوتولكلردن)‬ ‫‪ -١٧‬أي اوغلم! منازيڭى قيل‪ ،‬معروف (اييلك) ايله امر و َ‬
‫نهي ايت‪ ،‬سڭا اصابت ايدنه صرب ايت‪ ،‬بو أڭ بويوك ُاموردندر (ايشلردندر)‪.‬‬
‫‪ -١٨‬كرب ايله انسانلردن يوز چويرمه ‪ ،‬ير يوزنده مغرورانه و ايكي طرفڭه صالالنارق‬
‫يورومه ‪ .‬هّٰالل فخر و غرور ايله صالالنانلري سومز‪.‬‬
‫‪ -١٩‬يوروديگڭده نه عجله و نه ياواش يورو‪ .‬سسنى يوكسلتمه ‪ .‬چونكه أڭ‬
‫مستكره (چركني) سس‪ ،‬أشك سسيدر‪.‬‬
‫ازمریلی امساعیل ّ‬
‫حقی‪ ،‬معانئ قرآ ن كرمی‬
‫‪ -٣‬آننه جگم‬
‫صامنا بر گون گچر بو قراڭلقلر‪،‬‬ ‫آق صاچلي باشڭی آلوب ألڭه ‪،‬‬

‫گيجه نڭ آردنده يينه گيجه وار؛‬ ‫قره خليالره طال آننه جگم!‬
‫چوجقلر هيچقرير‪ ،‬آننه لر آغالر‪،‬‬ ‫او تيرتك قلبڭى خبتڭ يلنه ‪،‬‬
‫ياشلي گوزلرڭله قال آننه جگم!‬ ‫بر اينجه توگ گيب صال آننه جگم!‬
‫گوزلرڭده عكسي بر درين هيچڭ‪،‬‬

‫قنادڭ ياييلمش‪ ،‬چريپينمق اچيون؛‬
‫بو قيش يوجليلق وار‪ ،‬دييورسه اچيڭ‪،‬‬
‫بين ده برابر آل آننه جگم!‪...‬‬
‫جنيب فاضل قيصه كورك‪ ،‬چله‬
‫آلتنجي پارماق‬ ‫خواجه ‪:‬‬

‫بريسي خواجه يي تام بر اشتها ایله ‬ ‫‪ -‬أگر شوڭا بوڭا طاغيتسه يدم قرق‬
‫ييمك يریكن گوروب‪:‬‬ ‫ييلدن سركه قالريميدي‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫‪ -‬نيچون بش پارماغڭله يييورسڭ‪،‬‬
‫خواجه نڭ ياشي‬
‫دييه صورمش‪.‬‬
‫خواجه‪:‬‬ ‫خواجه يه قاچ ياشنده اولديغين‬
‫صورمشلر‪:‬‬
‫‪ -‬آليت پارماغم اوملاديغي اچيون‪،‬‬
‫دميش‪.‬‬ ‫‪ -‬قرق ياشنده مي‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫آرادن اون سنه گچدكدن صوڭره‬
‫آدم اومله نڭ يويل‬ ‫يينه صورمشلر‪ .‬خواجه يينه‪:‬‬
‫خواجه يه‪:‬‬ ‫‪ -‬قرق‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫‪ -‬آدم اومله نڭ يويل نه در‪ ،‬دميشلر‪.‬‬ ‫‪ -‬افندي‪ ،‬بوندن اون سنه ّأول قرق‬
‫‪ -‬بيلنلر سويلركن جان قوالغيله ‬ ‫ياشنده مي‪ ،‬دميشدڭ‪ .‬شيمدي يينه قرق‬
‫ديڭله ملي‪ ،‬ديڭله ين اولورسه ‬ ‫دييورسڭ‪ ،‬دميشلر‪.‬‬
‫سويله ديگي سوزي يينه انسانڭ كندي‬ ‫خواجه مرحوم‪:‬‬
‫قوالغي ايشيتملي‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫‪ -‬أر اوالن سوزندن دومنز‪ .‬سوز‬
‫بر‪ ،‬هّٰالل بر‪ .‬يگرمي سنه صوڭره ‬
‫ّ‬
‫حق نره ده در؟‬ ‫صو رارسه ڭز يينه سويله يه جگم بودر‪،‬‬
‫خواجه يه‪ :‬‬ ‫دميش‪.‬‬
‫حق نره ده در‪ ،‬دميشلر‪.‬‬ ‫‪ّ -‬‬
‫حقڭ موجود اوملاديغي بر يرمي‬ ‫‪ّ -‬‬ ‫طولنجه يه قدر‬
‫واركه مكان تعييننه لزوم گوره مل‪،‬‬ ‫تيمور لنك بر گون خواجه يه‪:‬‬
‫‪ -‬انسانلر نه وقته قدر طوغار ئولور‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫لطائف نصرالد ین خواجه‬
‫ِ‬ ‫دييه صورمش‪.‬‬
‫(دوزنلنمشدر‪).‬‬ ‫خواجه مهن جواب ويرمش‪:‬‬
‫(حاضرالیان‪ :‬بهائی‪-‬ولد چلبی ایزبوداق)‬ ‫جهنم طولنجه يه قدر‪.‬‬‫جنت ايله ّ‬
‫‪ّ -‬‬
‫‪ -‬أگر هپسي بر طرفه گيتسه لر‬ ‫او اثناده بر جنازه گوتورولويورمش‪.‬‬

‫دنيانڭ دنگه سي بوزولور‪ ،‬دوريلري‪،‬‬ ‫خواجه مرحوم‪ ،‬تابويت گوسرتمش و‬
‫دميش‪.‬‬ ‫أكله مش‪:‬‬
‫قيامت‬ ‫‪ -‬بو صورينڭ اربايب شو گيدندر‪.‬‬
‫‪ -‬قيامت نه زمان قوپاجق‪ ،‬دييه ‬ ‫اوڭا صوريڭز‪ .‬باقيڭز‪ ،‬او داها شيمدي‬
‫خواجه دن صورمشلر‪.‬‬ ‫أولچمش‪ ،‬گيدييور‪”.‬‬
‫‪ -‬هانگي قيامت‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫يڭي آي – أسكي آي‬
‫‪ -‬قيامت قاچ دانه در‪ ،‬دميشلر‪.‬‬
‫‪ -‬قارمی ئولورسه كوچك قيامت‪ ،‬بن‬ ‫خواجه يه‪:‬‬
‫ئولورسه م بيوك قيامت‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫‪ -‬آي يڭي اولدقده أسكي آيي نه ‬
‫ياپارلر‪ ،‬دييه صورمشلر‪.‬‬
‫غائب مركب‬ ‫‪ -‬قریقار قریقارلر ده ييلديز ياپارلر‪،‬‬
‫خواجه مركبنى غائب ايتمش‪ .‬هم‬ ‫دميش‪.‬‬
‫آرار هم شكر ايدرمش‪ .‬شكر ايتمه سنڭ‬
‫سببنى صورمشلر‪:‬‬ ‫ديش آغريسي‬
‫‪ -‬أوستنده بولومناديغمه شكر‬ ‫خواجه دن گوز آغريسنه عالج‬
‫ايدييورم‪ .‬أگر بولونايدم بن ده برابر‬ ‫صورمشلر‪:‬‬
‫غائب اولوردم‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫‪ -‬گچنده بنم ديشم آغريدي‪،‬‬
‫قرق ييللق سركه ‬ ‫چيقارمتقدن باشقه هيچ بر عالج كار‬
‫بر گون قومشوسي‪:‬‬ ‫ايتمه دي‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫‪ -‬خواجه أفندي‪ ،‬سزده قرق ييللق‬
‫دنيانڭ دنگه سي‬
‫سركه وارمي‪ ،‬دييه صورمش‪.‬‬
‫‪ -‬وار‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫خواجه يه‪:‬‬
‫‪ -‬بر پارچه ويرسه ڭه ‪ ،‬ديينجه‪:‬‬ ‫‪ -‬صباح اولنجه خلقڭ كيمي او‬
‫‪ -‬ويره مه م‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫يانه كيمي بو يانه گيدر‪ ،‬او نه دن‪ ،‬دييه ‬
‫قومشوسي‪:‬‬ ‫صورمشلر‪.‬‬
‫‪ -‬نيچون‪ ،‬دميش‪.‬‬ ‫خواجه ‪:‬‬
‫ّ‬
‫نصرالدين خواجه يه صورمشلر‪...‬‬ ‫‪-٢‬‬
‫سرداش كيمدر؟‬
‫خواجه يه صو رارلر‪:‬‬
‫‪ -‬شهرميزده سرداش اوالبيله جك‬
‫كيمي طانريسڭ؟‬
‫خواجه ‪:‬‬
‫‪ -‬خلقڭ سينه سي‪ ،‬بنم آنبارم‬
‫اوملاديغين بيلديگم اچيون شيمدي يه قدر‬
‫كيمسه يه ّ‬
‫سرميي آ مچادم‪.‬‬
‫عكسي ميدانه چيقمادقجه ‬
‫بر گون خواجه مرحومه‪،‬‬
‫‪ -‬بورنڭ هانگي طرفده ‪ ،‬دميشلر‪.‬‬ ‫بر زمانلر خواجه يه صورمشلر…‬
‫أڭسه سنده كي بوغوم يريين‬ ‫هر صوري يه بر حاضر جواب‬
‫گوسرتمش‪.‬‬ ‫ويرمش او ده ‪ .‬كيمي زمان “بيلگي”‬
‫‪ -‬خواجه افندي‪ ،‬متاميله ضدينى و‬ ‫ويرمش‪ ،‬كيمي زمان ّ‬
‫“تبسم”‬
‫قارشيسنده بولوناين تعريف ايتديڭز‪،‬‬ ‫ايتديرمش‪ ،‬كيمي زمان ايسه ‬
‫دميشلر‪.‬‬ ‫“نصيحت” اوملش جوابلري…‬
‫خواجه ‪:‬‬ ‫ايشته حاضر جواب نصر ّ‬
‫الدين‬
‫‪ -‬هاه‪ ،‬گوردڭمي‪ ،‬عكسي ميدانه ‬ ‫خواجه مز…‬
‫چيقمادقجه اصلي قرارالمشاز‪ ،‬دميش‪.‬‬
‫پاره يي سورميسڭ؟‬
‫دنيا قاچ آرشيندر؟‬ ‫مجرينڭ بري خواجه يه صو رار‪:‬‬
‫بر گون خواجه يه صورمشلر‪:‬‬ ‫“پاره يي سن ده مي سوييورسڭ؟”‬
‫‪ -‬ياهو سن اولدقجه عاملِسڭ‪ ،‬شو‬ ‫خواجه نڭ جوايب حاضردر‪“ :‬انساين‬
‫ّ‬
‫برطاقيم وجدانسز‪ ،‬مجري آدملره حمتاج بزم مشكلمزي حل ايدي وير‪ .‬عجبا‬
‫ايتمه ديگي اچيون سوسه م ده يري وار‪ ”.‬دنيا قاچ آرشيندر؟‬
‫‪ّ -٥٠‬أول زمحت چكن صوڭره راحت ايدر‪.‬‬

‫‪ -٥١‬فقريلك عيب دگلدر‪ ،‬تنبللك عيب‪.‬‬
‫‪ -٥٢‬گلن قسمتيله گلري‪.‬‬
‫‪ -٥٣‬گنچلگڭ قيميت بيلينسه قوجه لغڭ (اختيارلغڭ) شكاييت آز اولور‪.‬‬
‫‪ -٥٤‬گوگنمه وارلغه دوشرسڭ طارلغه ‪.‬‬
‫‪ -٥٥‬گوزللگه قرق گونده طويولور ايي خويه قرق ييلده طويوملاز‪.‬‬
‫‪ -٥٦‬خائن اوالن قورقاق اولور‪.‬‬
‫حق گلينجه باطل گيدر‪.‬‬ ‫‪ّ -٥٧‬‬
‫‪ -٥٨‬حرامدن گلن حرامه گيدر‪.‬‬
‫‪ -٥٩‬خري ديله ايشڭه خري گلسني باشڭه ‪.‬‬
‫‪ -٦٠‬حيوان ئولور مسري قالري‪ ،‬انسان ئولور اثري قالري‪.‬‬
‫‪ -٦١‬حالل مال ضايع اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٦٢‬هر صودن آبدست آلينماز‪.‬‬
‫‪ -٦٣‬حسايب متزي اوالنڭ يوزي آق اولور‪.‬‬
‫‪ -٦٤‬حيله ايله ايش گورن حمنت (صيقينيت) ايله جان ويرر‪.‬‬
‫‪ -٦٥‬علم‪ ،‬صاحبنى عزيز ايدر‪.‬‬
‫‪ -٦٦‬ايسته ديگين سويله ين ايسته مه ديگين ايشيتري‪.‬‬
‫‪ -٦٧‬أييلگه أييلك هر كيشينڭ كاري‪ ،‬كوتولگه أييلك أر كيشينڭ كاري‪.‬‬
‫‪ -٦٨‬قناعت توكنمز خزينه در‪.‬‬
‫‪ -٦٩‬كندي گوزنده كي مرتگي گورمز ده ايلڭ گوزنده كي چويپ گورور‪.‬‬
‫‪ -٧٠‬كيشي‪ ،‬آرقداشندن بلليدر‪.‬‬
‫‪ -٧١‬كيشينڭ حرميت كندي ألنده در‪.‬‬
‫دكان آچيلماز‪.‬‬ ‫‪ -٧٢‬الف ايله ّ‬
‫‪ -٧٣‬لقمه چيگنه مه ينجه يوتوملاز‪.‬‬
‫‪ -٧٤‬حمكمه قاضي يه ملك اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٧٥‬جملسده ديلڭي‪ ،‬سفره ده ألڭی قيصه طوت‪.‬‬
‫‪ -٧٦‬شيطانله قباق أكنڭ‪ ،‬قباق باشنده پاتالر‪.‬‬
‫ّ‬
‫عثمانيه‬ ‫امثال‬
‫شناسی‪ ،‬ضروب ِ‬
‫‪ -٢٣‬آته بيرنسه ڭ اللّٰهي‪ ،‬آتدن ايرنسه ڭ آيت اونومتا ‪.‬‬

‫‪ -٢٤‬آتيالن اوق گري دومنز‪.‬‬
‫‪ -٢٥‬آز سويله مك‪ ،‬چوق سويله مكدن اوالدر‪.‬‬
‫‪ -٢٦‬عيبسز دوست آرايان‪ ،‬دوستسز قالري‪.‬‬
‫‪ -٢٧‬باغه باق أوزوم اولسون‪ ،‬ييمه يه يوزڭ اولسون‪.‬‬
‫‪ -٢٨‬باش باشه ويرمه ينجه طاش يرندن قالقماز‪.‬‬
‫‪ -٢٩‬بسمله سز چيقما يوله ‪ ،‬باشه گلري توريل بال‪.‬‬
‫‪ -٣٠‬بر آغزيدن چيقان بر اوردويه ياييلري‪.‬‬
‫‪ -٣١‬بر بابا طقوز اوغلي بسلر‪ ،‬طقوز اوغول بر بابايي بسله يه مز‪.‬‬
‫‪ -٣٢‬بر ايشي بيتريمه ينجه بر ايشه قومشا ‪.‬‬
‫‪ -٣٣‬بر سورويه بر چوبان‪.‬‬
‫‪ -٣٤‬بري يري بري باقار‪ ،‬قيامت اوندن قوپار‪.‬‬
‫‪ -٣٥‬بورچسز چوبان يوقسول بگدن يگدر‪.‬‬
‫‪ -٣٦‬بيوك لقمه يي‪ ،‬بيوك قونومشه ‪.‬‬
‫‪ -٣٧‬چوبانسز قويوين قورت قاپار‪.‬‬
‫‪ -٣٨‬چوروك مرديونله طامه چيقيلماز‪.‬‬
‫‪ -٣٩‬طاوولڭ سسي اوزاقدن خوش گلري‪.‬‬
‫‪ -٤٠‬دردينى صاقاليان درمان بوالماز‪.‬‬
‫‪ -٤١‬درديڭى ويرن درمانڭى ده ويرر‪.‬‬
‫‪ -٤٢‬قلم قيليچدن كسكيندر‪.‬‬
‫‪ -٤٣‬طوغري سوز ميني ايسته مز‪.‬‬
‫‪ -٤٤‬طوغرينڭ ياردميجيسي اللّٰهدر‪.‬‬
‫‪ -٤٥‬دنياده أكن آخرتده بيچر‪.‬‬
‫‪ -٤٦‬ايلڭ عيبنى سويله ين سنڭكيين د ه سويلر‪.‬‬
‫‪ -٤٧‬ايلڭ آغزينه باقان آچ قالري‪.‬‬
‫‪ -٤٨‬امانته خيانت اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٤٩‬أو ياپ‪ ،‬أو ييقما‪.‬‬
‫‪OKUMA METİNLERİ‬‬
‫‪ -١‬سچمه آتاسوزلری‬
‫‪ -١‬آنا گيب يار اوملاز‪ ،‬بغداد گيب ديار اوملاز‪.‬‬
‫‪ -٢‬قسمت ايسه گلري هنددن ميندن‪ ،‬قسمت دگلسه نه گلري ألدن‪.‬‬
‫‪ -٣‬بوش چووال ديك طورماز‪.‬‬
‫‪ -٤‬بلبلي آلتون قفسه قوميشلر "آه وطنم" دميش‪.‬‬
‫‪ -٥‬دمري طاونده دوگولور‪.‬‬
‫‪ -٦‬ايكي أل بر باش اچيوندر‪.‬‬
‫‪ -٧‬انسانڭ صويي بر‪ ،‬خويي بيڭدير‪.‬‬
‫‪ -٨‬أييلك ايت دڭزه آت‪ ،‬باليق بيلمزسه خالق بيلري‪.‬‬
‫‪ -٩‬كيشي ئوملكله خاطري ئوملز‪.‬‬
‫‪ -١٠‬كيشي نقصاننى بيلمك گيب عرفان اوالماز‪.‬‬
‫‪ -١١‬بڭا بندن اولور هر نه اولورسه باشم راحت بولور ديليم طورورسه ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬عقل عقلدن أوستوندر‪.‬‬
‫سرينى دوستڭه ‪ ،‬دوستنڭ دوسيت واردر‪ ،‬او ده سويلر دوستنه ‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬آ مچا ّ‬
‫‪ -١٤‬عقل كيشي يه سرمايه در‪.‬‬
‫‪ -١٥‬آلداتامي ديني آلدانري‪.‬‬
‫‪ -١٦‬هّٰالل بر قاپی يي قاپارسه بيڭ قاپی يي آچار‪.‬‬
‫‪ -١٧‬آملا مظلومڭ آهنى چيقار آهسته آهسته ‪.‬‬
‫‪ -١٨‬آليت اولور‪ ،‬يدي اولور هپ اللّٰهڭ ديديگي اولور‪.‬‬
‫‪ -١٩‬آڭاليانه سيوري سينك سازدر‪ ،‬آڭالمايانه طاوول زورنه آزدر‪.‬‬
‫‪ -٢٠‬عرفه گوين ياالن سويله ينڭ بايرام گوين يوزي قره چيقار‪.‬‬
‫‪ -٢١‬آته نعل چاقيلديغين گورمش ده قورباغه آياقلريين اوزامتش‪.‬‬
‫‪ -٢٢‬آتشڭ دوستلغي اوملاز‪.‬‬
CEVAP ANAHTARI, SÖZLÜK VE KAYNAKÇA 175
CEVAP ANAHTARI
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI CEVAP ANAHTARI
1. ÜNİTE
A) 1. B, 2. C, 3. E, 4. E
B ) D, Y, Y, D, Y
C) 1. Kur’an (Arap), 2. Arapça-Farsça, 3. Osmanlı, 4. kültür, 5. hat (hüsnühat)
2. ÜNİTE
A ) 1. C, 2. E, 3. D, 4. B, 5. A, 6. C, 7. C
B ) Y, D, Y, D, D, Y
C ) 1. se-sin-sad, 2. elif (dal / zel / ra / ze / je / vav), 3. sağdan sola
3. ÜNİTE
A ) 1. B, 2. A, 3. C, 4. D
B ) D, Y, D, D
C) 1. elif, 2. ı-i, 3. vav, 4. ye
E)
B U R S A N C A K K Ö Ç Ğ I V
A Z Y A K P B İ Ş E T M K Ç D
Ğ Ü İ K İ A A Ğ A D Ö İ O C A
F P H S Ö Z Y E Ş İ L N L A Y
N İ P I N A R Ş U S U L T Ç A
Y L İ Ş U R A T V İ N Ü U Z Ğ
K O L T Ü Z M T U Z U N K Ş M
Ö C A K A E O D Y C Z B İ V U
M A R Ö Ğ R E N C İ K D E K R
S K I S P O L K U R Ö L A M B
4. ÜNİTE
A ) 1. D, 2. B, 3. C, 4. B, 5. A, 6. E, 7. A
B ) Y, D, D, D
C) 1. Arapça, 2. sad-sin, 3. Farsça, 4. Divan-ı Lügati’t-Türk
5. ÜNİTE
A ) 1. C, 2. B, 3. D, 4. E
B ) D, Y, D, D
C) ‫ هيچ بر شي‬، ‫ بويننه‬،‫ چكردم‬،‫ بوتون‬، ‫ أوه‬،‫ باقڭ‬،‫ قورديغم‬،‫ صوڭسزه‬،‫صوصمه يي‬
6. ÜNİTE
A ) 1. D, 2. A, 3. C
B ) D, Y, D, Y
C) 1. 34, 2. elif, he, vav, ye
176 CEVAP ANAHTARI, SÖZLÜK VE KAYNAKÇA
SÖZLÜK
A bermutat: Alışılagelen biçimde, her za-
abide: Anıt. Önemi ve değeri çok olan man olduğu gibi.
yapıt. beyhude: Yararsız, anlamsız. Boşuna.
Acem: İranlı. İran ülkesi. beynelmilel: Uluslararası.
açık hece: Ünlü ile biten heceler için bezeme: Süsleme. Süs, süsleyen şey.
kullanılır.
bi-misl: Benzersiz.
adȗ (adüv): Düşman.
agâh: Bilen, bilgili, haberli.
C-Ç
aheste: Yavaş, ağır.
âlâ: İyi, pekiyi. cariye: Hizmetçi genç kadın, halayık.
amal: İşler, işlemler. cehil: Bilgisizlik, bilmezlik.
amel: Bir kimsenin dinin buyruklarını ye- ceht etmek: Çalışıp çabalamak, uğraş-
rine getirmek için yaptıkları. mak.
anane: Gelenek. celal: Büyüklük, ululuk. Öfke, kızgınlık.
antropoloji: İnsanın yeryüzüne gelme- Allah’ın yücelik sıfatı ile tecellisini ifade
sinden bugüne kadar gelişmesini ince- eden ismi.
leyen bilim dalı. celi: Açık, aşikâr. Parlak, cilalı.
arş: İslam inanışına göre göğün en yük- cem: Toplama, bir araya getirme. Çokluk.
sek katı.
Cenab-ı vacibü’l-vücut: Varlığı zorunlu
asap: Sinir.
olan, var olmak için hiçbir sebebe ihti-
asayiş: Bir yerin düzen ve güvenlik için- yacı bulunmayan Allah.
de bulunması durumu, düzenlilik, gü-
venlik. cereyan: Bir yöne doğru akma, akış,
akıntı.
ashap: Sahipler. Sahabe.
cet: Dede, büyük baba, ata.
atalet: Tembellik. İşsizlik, işsiz kalma. Boş
durma. cihanşümul: Evrensel.
ati: Gelecek. ciharyâr-ı güzin: Hz. Muhammed’den
aza: Üye. Vücut parçası, organ. sonra halife olan Hz. Ebubekir, Ömer,
Osman ve Ali’ye verilen ortak isim, dört
halife, hulefa-i raşidin.
B
ba’de’t-tenzil: Düşürüldükten sonra. cihet: Yön, yan, taraf.
badısaba: Sabah yeli. çehre: Yüz.
baha: Paha, değer, fiyat. çeşm: Göz.
baht: Gelecekteki olayları kaçınılmaz
bir biçimde belirleyen ilahî iradenin in- D
san ve toplum için çizdiği yaşayış biçi-
dağdağa: Gürültü, patırtı, telaş, karma-
mi, kader, talih.
karışık durum, sıkıntı.
bedhah: Başkasının kötülüğünü isteyen,
kötü yürekli. dâhil: İç, içeri. İçinde, ... ile birlikte.
bedii: Güzellik ölçülerine uyan, gözü darbımesel: Atasözü, atalar sözü.
gönlü okşayan, beğenilen. Estetik. debdebe: Görkem.
delailü’l-hayrat: Meşhur salavat-ı şerife- fâni: Ölümlü, gelip geçici, kalımsız.

lerin toplandığı kitaplar. faraza: Diyelim ki, sayalım ki, tutalım ki,
derd-i maişet: Geçim sıkıntısı. varsayalım ki.
derhatır: Hatırlama. felah: Kurtuluş, selamet.
destur: İzin, müsaade. Yol verin, savu- fena: İyi nitelikte olmayan, kötü.
lun, izin verin anlamlarında kullanılan bir
fer: Parlaklık, aydınlık, nur.
söz.
ferişte: Melek.
deveran: Dolaşım, dönme.
feylesof: Filozof.
didar: Yüz, çehre.
duahan: Dua okuyucu. firak: Ayrılış, ayrılık.
dülger: Yapıların kaba ağaç işlerini ya- fonetik: Ses bilgisi. Sesçil.
pan kimse. gaip: Görünmez âlem. Göz önünde ol-
mayan, hazır bulunmayan, nerede ol-
E duğu bilinmeyen.
ecdat: Geçmişteki büyükler, atalar. gani: Zengin, varlıklı.
efdal: Erdemli. Yeğ tutulan, tercih edi- garp: Batı, günindi.
len. gayriihtiyari: İstemeksizin, düşünmeden,
elem: Acı, üzüntü, dert, keder. elinde olmayarak.
elhak: Gerçekten, hiç şüphesiz, doğru- gaza: İslam dinini korumak veya yay-
su. mak amacıyla Müslüman olmayanlara
emîrü’l-müminin: “Müminlerin başı” an- karşı yapılan kutsal savaş.
lamında halifeler için kullanılan unvan. gramer: Dil bilgisi.
enam: Kur’an-ı Kerim’in altıncı suresinin güzide: Seçkin, seçilmiş, seçme.
adı. Bu sure ile çok okunan diğer bazı
kısa Kur’an surelerinin bir araya getiril-
H
mesinden meydana gelen, genellikle
cepte taşınacak küçük boyda kitap- hab: Uyku. Gaflet.
çık. habir: Her şeyden haberdar olan.
encam: Son, işin sonu. mec. Gelecek. hadimü’l-harameyn: Yavuz Sultan
entelektüellik: Bilim, teknik ve kültürün Selim’e ve ondan sonraki Osmanlı pa-
değişik dallarında özel öğrenim görmüş dişahlarına verilen, “Mekke ve Medine
(kimse) olma; aydın, münevver olma. gibi iki mukaddes yere hizmet eden”
esaret: Kölelik, tutsaklık, esirlik. anlamında unvan.
esbap: Sebepler, nedenler. halel: Bozma, bozukluk.
esna: Bir işin yapıldığı an, sıra. hamide: Övülmeye layık, methedilecek
estetik: Sanatsal yaratının genel yasa- sıfatlara sahip olan. “Hamit” kelimesinin
larıyla sanatta ve hayatta güzelliğin ku- kadını ifade eden, kadın ismi olarak kul-
ramsal bilimi, güzel duyu, bedii, bedii- lanılan veya tamlamalarda ortaya çı-
yat. Güzellik duygusu ile ilgili olan. kan aynı manadaki müennes şekli.
evrat: Müslümanlarca belirli zaman- hamt: Tanrı’ya şükretme.
larda okunması âdet olan dualar ve harabati: Maddi şeylere değer verme-
Kur’an ayetleri. diği için üstüne başına özenmeyen, da-
ğınık, derbeder.
F-G harabe: Yıkılmış veya yıkılmaya yüz tut-
fahr: Övünme, iftihar, gururlanma. muş yapı, yıkı.
fakih: Anlayışlı, zeki kimse. Fıkıh bilgini. harabi: Haraplık, harabiyet.
hars: Tarla sürme. Kültür. I-İ

hasıl: Ortaya çıkan, görünen. ıstılah: Terim.
hasılı: Sözün kısası, kısacası. ızdırap: Acı, üzüntü, sıkıntı, keder.
hat: Çizgi. Yazı. Ulaşım sağlayan bir taşı- iane: Yardım.
tın uğradığı yerlerin bütünü, yol. ibaret: Oluşan, meydana gelen.
hattat: Güzel el yazıları yazan ve mesle- icazetname: İzin belgesi, onay belgesi.
ği hattatlık olan kimse. Diploma.
hattatin: Hat sanatkârları, bunu meslek içtinap: Sakınma, çekinme, kaçınma.
olarak seçen kimseler. idadi: Lise derecesindeki okul.
hayâ: Utanma duygusu, utanç, utan- iftihar: Övünme, kıvanma, kıvanç,
ma, sıkılma. övünç.
hayırhah: İyilik dileyen, iyilik isteyen, iyi- iftitah tekbiri: Namaza başlarken söyle-
cil, hayırsever. nen tekbir.
haysiyet: Değer, saygınlık, itibar. ihata: Kuşatma. mec. Kavrayış, anlayış.
haz: Hoşa giden duygulanma, hoşlan- ihsan: İyilik etme, iyi davranma. Bağışla-
ma, zevk. Bir şeyden duyusal veya ma- ma, bağışta bulunma.
nevi sevinç duyma. ihtar: Uyarma, dikkat çekme, uyarı.
hazan: Sonbahar. ihtiva: İçine alma, içinde bulundurma,
hazret: Yüce kabul edilen kimselerin içerme.
adlarının başına saygı, övme, yüceltme ihtizaz: Titreşme, titreşim.
amacıyla getirilen unvan. ihvan: Yakın dostlar, arkadaşlar. Aynı
hemşire: Kız kardeş, bacı. okul veya tarikattan olan kimseler.
hıyanet: Kutsal sayılan şeylere el uzat- ihya: Diriltme, canlandırma. İyilik, lütuf.
ma, kötülük etme veya karşı davran- Uyandırma, canlandırma, tazelik ver-
ma, hainlik, ihanet. me.
hicran: Bir yerden veya bir kimseden ikame: Yerine koyma, yerine kullanma.
ayrılma, ayrılık. ikbal: Baht açıklığı veya yüksek bir ma-
hikmet: Bilgelik, gizli sebep. kama, duruma erişmiş olma durumu.
hilye: Hz. Muhammed’in dış görünüşü- ikrah: Tiksinme, iğrenme. İsteği dışında
nü ve niteliklerini anlatan manzum ve bir şey yaptırma.
mensur eser. imarethane: Yoksullara ve öğrencilere
hissiyat: Duygular, sezişler. yiyecek dağıtmak için kurulmuş hayır
kurumu.
hoşnut: Memnun, kıvançlı.
inayet: İyilik, kayra, atıfet, ihsan, lütuf.
husul: Olma, oluş, oluşma, meydana
iptidai: İlk ile ilgili, ilk derece.
gelme.
irfan: Bilme, anlama, sezme.
hususi: Özel olarak, özel bir biçimde.
iskemle: Arkalıksız sandalye.
hücre: Küçük oda.
istif: Eşya veya başka nesnelerin düz-
Hüda: Allah, Tanrı, Cenabıhak. gün bir biçimde üst üste konulmasıyla
hülya: Tatlı düş, hayal. oluşan yığın.
hürmet: Saygı. istifade: Yararlanma.
hüsnühat: Güzel yazı sanatı. istimal: Kullanma.
hüsün: Güzellik. iştiha: Arzu, istek.
hüviyet: Kimlik. iştirak: Ortaklık, ortak olma, paydaşlık.
itibar: Saygınlık. Saygı gösterme, önem mahv: Yok etme, varlığına son verme.
verme. Onur, şeref. mahya: Ramazan gecelerinde, ca-
ittiba: Ardı sıra gitme, uyma, tabi olma. milerde iki minare arasına gerilen ipler
üzerine kandil veya elektrik ampulleriy-
K-L le yazılan yazı veya yapılan resim.
kâfi: Yeterli, yetecek ölçüde olan. mahzun: Üzgün.
kahır: Yok etme, ezme, perişan etme, malik: Bir şeye sahip, bir şeyi olan.
mahvetme. mamur: Bayındır.
kâm: Zevk, mutluluk, tat. mâni: Bir şeyin yapılmasını önleyen şey,
kâmil: Olgun, yetkin kimse. Kültürlü, bil- engel.
gili, bilgin. Bütün, tam, eksiksiz. manidar: Anlamlı.
kapalı hece: Ünsüz ile biten heceler için manzume: Şiir.
kullanılır. maruz: Bir olayın, bir durumun etkisinde
katiyen: Hiçbir zaman, asla. Kesinlikle. veya karşısında bulunan.
kemter: Daha aşağı, aşağıda bulunan. mazi: Geçmiş.
Eksik, noksan. mensup: Bir yerle veya bir kimseyle bağ-
kırat: Elmas, zümrüt vb. değerli taşların lantısı olan, ilişkili, -den olan, -e bağlı
tartısında kullanılan, 0,20043 gramlık (kimse).
ağırlık ölçü birimi. mec. Nitelik, değer, mensur: Düz yazı. Saçılmış, dağılmış. Öl-
düzey, seviye.
çüsüz, uyaksız, manzum olmayan söz.
kitabe: Yazıt.
merasim: Tören. mec. Resmî işlerde yol
kitabet: Yazı yazma. Yazmanlık, kâtiplik. yöntem, yol yordam.
Kompozisyon, tahrir.
merhum: Ölmüş Müslüman (erkek), rah-
konsonant: Ünsüz. metli, rahmetlik.
lahza: Zamanın bölünemeyecek kadar mesh: Bir şeyi elle sıvazlama. Abdest
kısa bir parçası, an. alırken ıslak eli başa ve meste sürme.
latif: Hoş, narin, şirin. Yumuşak, nazik. mesrur: Sevinmiş, sevinçli.
latife: Güldüren, tuhaf ve güzel söz, mest: Aşk, sevgi, zevk vb. bir duygudan
şaka.
dolayı aklı başından gitmiş, sarhoş ol-
levh ü kalem: Yaratılmışlar hakkındaki muş (kimse).
bütün bilgiyi kapsayan kitab-ı mübin,
mesut: Mutlu, sevinçli.
levhimahfuz.
mevcudat: Var olan şeyler, varlıklar.
M
mevki: Yer, mahal. Makam. Durum.
mağrurane: Gururlu, kibirli bir tarzda,
mağrur bir insana yakışacak şekilde. mevkib: Atlı veya yaya olarak büyük
bir zatın yanında yürüyen, ona refakat
mah: Yılın on iki bölümünden her biri,
ay. Ay parçası, sevgili. eden heyet, takım, alay.
mahiyet: Nitelik, vasıf, öz, asıl, esas. İç- mevt: Ölüm.
yüz. mevzu: Konu.
mahkukat: Kazılmış, hakkedilmiş şeyler. meyyit: Ölü, ölmüş.
mahsusa: Mahsus (özgü, özel) kelime- mezhep: Bir dinin görüş, yorum ve anla-
sinin tamlamalarda ortaya çıkan aynı yış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kol-
manadaki müennes şekli. larından her biri. mec. Anlayış, görüş.
mahşer: Kıyamet günü dirilenlerin top- mezkûr: Adı geçen, anılan, sözü edilen,
lanacaklarına inanılan yer. zikredilen, zikrolunan.
minval: Biçim, yol, tarz. müstakil: Kullanış yönünden başka bir

mizan: Terazi, ölçü. yapı ile bağlantısı olmayan, bağımsız.
muadil: Eşit, denk, eş değer. müstekreh: Tiksinilecek nitelikte olan, iğ-
renç.
mucip: Gerektiren, lazım kılan. Neden,
sebep. müşahede: Görme, gözlem.
muhacir: Göçmen. Hz. Muhammed’e müşarünileyh: Adı geçen, adı anılan
uyarak Mekke’den Medine’ye göç kişi.
eden. müşkül: Zor, güç, çetin.
muhalefet: Bir tutuma, bir görüşe, bir mütalaa: Etüt. Herhangi bir konu üzerin-
davranışa karşı olma durumu, aykırılık. de ayrıntılı düşünme ile oluşan görüş ve
muhasebe: Hesaplaşma, karşılıklı hesap yorum.
görme. müteaddit: Birçok.
muhit: Çevre, yöre, etraf. müteşekkir: Teşekkür etme durumunda
muhteva: İçerik. olan.
mukabil: Bir şeye karşılık olarak yapılan, müyesser: Kolaylıkla ortaya çıkan.
bir şeyin karşılığı olan. Bir şeyin karşısında
bulunan. Karşılıklı. N
mukaddes: Kutsal, mübarek. nadide: Az görülür, görülmedik, seyrek
muktedâ: Fikir ve davranışları ölçü ola- görülen.
rak benimsenen, örnek alınan (kimse). nail: Erişmiş, ele geçirmiş, başarmış, ka-
muktedir: Bir şeyi yapmaya, başarma- zanmış, ulaşmış.
ya gücü yeten, erkli. nasihat-amiz: Nasihat veren.
muşamma (muşamba): Bir tarafına ka- nazil: İnen, inmiş.
uçuk veya yağlı boya sürülerek su ge-
nebi: Haberci. Peygamber.
çirmeyecek duruma getirilen kalın bez.
nefer: Er, kişi.
mübalağa: Abartı.
nehiy: Bir işin yapılmasını yasak etme,
müberra: Temize çıkmış, aklanmış.
engelleme, men etme.
mücerret: Soyut.
nesir: Düz yazı.
müftehir: Bir şeyi övünç bilerek onunla
neşvesiz: Neşesiz.
sevinen, övünen, iftihar eden.
nezdinde: Yanında, huzurunda, gözeti-
mülk: Ev, dükkân, arazi vb. taşınmaz
minde.
mal. Vakıf olmayıp doğrudan doğruya
birinin malı olan yer veya yapı. Devletin nihayetsiz: Sonsuz, sonu gelmez, bitip
egemenliği altında bulunan toprakların tükenmez.
bütünü, ülke. nispet: Bağıntı, ilgi, ilinti. Oran.
mülkiye: Devlet yönetimindeki sivil gö- nüans: İnce ayrım.
revliler sınıfı. nüfuz: İçine geçme. mec. Söz geçirme,
münafık: Arabozan. Dinî kurallara inan- güçlü olma, erk
madığı hâlde inanmış gibi görünen.
münasebet: İlişik, ilişki, ilinti. İki şey arasın- O-P-R
daki uygunluk. Sebep, vesile, gerekçe,
otorite: Yaptırma, yasak etme, emret-
neden.
me, itaat ettirme hakkı veya gücü, yet-
mürekkep: Birleşmiş, birleşik. ke, sulta, velayet. Siyasi veya idari güç.
müsebbibü’l-esbab: Sebepleri yaratan mec. Çalışmalarıyla kendini kabul ettir-
Allah. miş, başarılı kimse.
parşömen: Yazı yazmak, resim yapmak sosyoloji: Toplum bilimi.

için özel olarak hazırlanan deri. sukut: Düşme.
paye: Aşama, rütbe, derece. Basa- suret: Görünüş, biçim. Yazı veya resim
mak. kopyası, nüsha. Yüz, çehre.
perestiş: Tapınma. Delicesine sevme. sülüs: Üçte bir. Arap alfabesiyle yazılan
rahle: Üzerinde kitap okunan, yazı ya- bir tür süslü yazı.
zılan, bazıları açılıp kapanabilen alçak, şark: Doğu.
küçük masa.
şerif: Kutsal, şerefli. Soylu, temiz. Hz. Ha-
raks: Bir tür dans. san ve Hz. Hüseyin’in soyundan olan
revaç: Sürümü, itibarı olma, herkes tara- kimse.
fından aranır olma, sürüm. mec. İtibar,
şeyh: Tarikat kurucusu, bir tarikatta en
değer, kıymet.
yüksek dereceye ulaşmış olan kimse.
riayet: Uyma, boyun eğme.
şifahane: Hastane.
rişte: İplik. mec. Bağ, alaka, rabıta.
şir: Aslan. mec. Cesur, yiğit, kahraman
Rü’yetullah: Allah’ın cennette müminler kimse.
tarafından görülmesi.
şiraze: Ciltçilikte, kitap yapraklarını düz-
rüştiye: Ortaokul derecesinde olan eği- gün tutmaya yarayan ince örülmüş şe-
tim kurumu. rit.
şuara: Şairler.
S-Ş
şuur: Bilinç.
sabâvet: Çocukluk, sabilik.
sadıku’l-va’dü’l-emin: Verdiği sözü ye-
T
rine getiren, sözünde duran, güvenilir
(kimse). taaccüp: Şaşma, hayret etme.
sahih: Gerçek, doğru, hakiki. taala: “Şanı yüce olsun” anlamında
olup Allah, Hak, Tanrı kelimelerinden
samimi: İçten, içtenlik.
sonra kullanılır.
sarraf: Mesleği, değerli kâğıt ve metal
paraları birbiriyle değiştirmek, tahvil alış- tabir: Deyiş, anlatım, ifade.
verişi yapmak olan kimse. tahayyül: Hayalde canlandırma.
say: Çalışma, emek. tahsil: Parayı alma, toplama. Öğrenim.
sebil: Yol, büyük cadde. Su dağıtılan takdim: Tanıtma, tanıştırma.
yer. Hayır için parasız dağıtılan su. talik: Asma, yukarı kaldırma. Bir işin ya-
seda: Ses. pılmasını herhangi bir şarta bağlı tutma.
selamet: Esen olma durumu, esenlik. Belli bir zamana bırakma, erteleme.
Her türlü korku, tasa ve tehlikeden uzak, Arap alfabesinde geliştirilen, yatık ola-
güvende olma durumu. rak yazılan yazı türlerinden biri. Bu tür
senk (g): Taş. yazı ile yazılmış.
sıla: Bir süre ayrı kaldığı bir yere veya ya- talim: Öğretim. Alıştırma. Uygulamalı
kınlarına kavuşma. Gurbetteki bir kimse olarak yapılan askerlik eğitimi.
için doğup büyüdüğü ve özlediği yer. tamahkâr: Açgözlü.
sırat: Sırat köprüsü, yol. tasavvur: Göz önüne getirme, hayal
silsile: Birbirine bağlı, birbiriyle ilgili şeyle- etme, zihinde canlandırma. Tasarım.
rin oluşturduğu dizi, sıra. Düşünce, amaç, niyet, maksat, plan.
sofa: Evlerde oda kapılarının açıldığı tasdik: Doğrulama. Onay, onaylama.
genişçe yer, hol. tatbik: Uygulama, pratik.
tebşir: Müjdeleme, muştulama. V-Y-Z

tecelli: Görünme, belirme. Kader, talih. vaaz: Cami, mescit vb. yerlerde vaizle-
Allah’ın lütfuna kavuşma. rin yaptığı, genellikle öğüt niteliği taşı-
tefekkür: Düşünme, düşünüş. yan dinî konuşma.
tekke: Tarikattan olanların barındıkları,
vade: Bir işin yapılması veya bir borcun
ibadet ve tören yaptıkları yer, dergâh.
ödenmesi için tanınan süre, mühlet,
telafi: Kötü bir etkiyi veya sonucu başka
mehil.
bir etki ile yok etme, karşılama, yerine
koyma. vaka: Olay, hadise.
telif: Kitap yazma. vakfetmek: Mal ve mülkünü satılma-
telin: Lanet okuma, lanetleme, kargı- mak şartıyla bir hayır kurumuna veya
ma. işine bağışlamak.
temenni: Dileme, arzulama, dilek. vakıa: Olgu.
teminat: Güvence.
vasıf: Nitelik.
tenasüp: Birbirine uyma, yakışma, arala-
rında uygunluk bulunma, oran, orantı. vecize: Özdeyiş.
tercüman: Çevirmen. vergil: Vermek fiilinin eski emir hali.
terennüm: Güzel ve alçak sesle şarkı vesika: Belge.
söyleme. Anlatma, ifade etme. vesile: Sebep, bahane. Elverişli durum,
terkip: Birleşim, birleştirme, bir araya ge- fırsat.
tirme. Tamlama. Bileşim.
yâ Hû: “Ey Allah” anlamında zikir sözü
tesir: Etki.
olarak kullanılır.
teşekkül: Belli bir varlık ve biçim kazan-
ma. yazma: Basım tekniğinin gelişmediği
teşkil: Oluşturma, ortaya çıkarma, mey- dönemlerde elle yazılmış kitap, yazma
dana getirme. nüsha.
tevellüt: İnsanın doğumu, doğduğu za- yegâne: Biricik, tek.
man. yeis: Umutsuzluktan doğan karamsarlık,
tezhip: Yazma kitaplarda, sayfaların üzüntü.
yaldız ve boya ile bezenmesi, yaldızla-
ma. Süsleme, bezeme. zaaf: Düşkünlük.
tıbbiye: Doktor yetiştiren öğretim kurulu- zam: Bir şeyin fiyatını artırma, bindirim.
şu, tıp fakültesi. zem: Bir kimseyi kötüleme, yerme, yer-
tolga: Miğfer. gi.
zembil: Öteberi taşımakta, koymakta
U-Ü kullanılan örme, yassı sepet, meyve se-
ukbâ: Öbür dünya, ahiret. peti.
umumi: Genel. zevküsefa: Eğlenme, eğlence.
unsur: Öge.
ziya: Işık.
Ülker: Boğa burcunda yedi yıldızdan
oluşan takım. ziyade: Çok, daha çok, daha fazla.
ümmi: Okuyup yazması olmayan. ziynet: Süs, bezek.
üryan: Çıplak. zümre: Topluluk, takım, grup. Tür, cins.
KAYNAKÇA
Abdürrahim Pertev. (1340/1924). Esir Çocuklara Ahlak Aşısı. Yer belirtilmemiş: Necm-i İstik-
bal Matbaası.
Ahmet Cevdet Paşa. (1985). Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa. Mahir İz. (Hazırlayan). Yer
belirtilmemiş: KTB.
Ahmet Rasim. (1328). Şehir Mektupları. Dersaadet: Kader Matbaası.
Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
Bahaî (Veled Çelebi İzbudak). (1325). Letaif-i Hoca Nasreddin. İstanbul: Hilal Matbaası.
Banarlı, N, S. (2007). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı.
Berk, S. (2005). Hüsn-i Hat, Güzel Yazı Üzerine. Standard Dergisi, Sayı 519.
Berk, S. (2016). Zamanı Aşan Taşlar 1. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi.
Büyükduzcu, C. (2016). Osmanlıca İmla Klavuzu 1-2. Isparta: Hayrât.
Can, Ş. (1997). Mesnevi Tercümesi. Cilt 3. İstanbul: Ötüken.
Çamlıbel, F, N. (1999). Han Duvarları. İstanbul: Millî Eğitim.
Develi, H. (2009). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 1-2. İstanbul: Kesit.
Develi, H. Köklerimize Gitmek İçin Osmanlıca Şart. Millî Gazete, 15.05.2011.
Elçin, Ş. (1993). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ.
Elçin, Ş., Tevfikoğlu, M. (1987). Yeni Türk Nesri Antolojisi. Ankara: KTB.
Ensari, M, A. (2009). Osmanlıca İmla Müfredatı. İstanbul: Hayrât.
Ergin, M. (2009). Üniversiteler İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
Ersoy, M, A. (1980). Safahat. Doğrul, Ö, R. (Hazırlayan). İstanbul: İnkılâp ve Aka.
Göçkün, Ö. (1987). Namık Kemal. Ankara: KTB.
Göze, M. (Mülakat). Türkiye Gazetesi, 5 Kasım 1997.
Güneş, M. (1998). Eşrefoğlu Rumi. İstanbul: Timaş.
Günümüzde Okunan Kasideler, İlahiler ve Na't-ı Şerifler. (Tarihsiz). Tavaslı, Y. (Hazırlayan).
İstanbul: Tavaslı.
Haşim Veli. (Tabi ve Naşiri). (1339). Kur’an-ı Kerim’in Tercümesinden Bir Numune. Yer belir-
tilmemiş: Teşebbüs Matbaası.
Hattın Çelebisi Hasan Çelebi. (Derleyen: Hikmet Ülker), (2003). İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı.
Heyet-i İlmiye. (1927). Tercümeli Kur’an-ı Kerim. İstanbul: Maarif Kütüphanesi.
İlhan, Attila. (1998). Ulusal Kültür Savaşı. Ankara: Bilgi.
İnceimamoğlu, M. (2013). Osmanlıca Nedir? İrfan Mektebi Dergisi. Sayı 81. İstanbul.
İsmail Hakkı. (1342). Kur’an Tercüme Edilebilir mi ve Yeni Vadide Fatiha Tercümesi ve Tef-
siri. 2. baskı. İstanbul: Hilal Matbaası.
İsmail Hakkı. (1927). Meani-i Kur’an-ı Kerim. Cilt 1. İstanbul: Millî Matbaa.
İsmail Hakkı. (1340). Yazının Usul-i Tedrisi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Kaplan, M. (1983). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh.
Karacaoğlan. (1982). Karaer, M. N. (Hazırlayan). İstanbul: Dergâh.
Karaosmanoğlu, Y, K. (1920). İkdam Gazetesi.
Karay, R. H. (2009). Guguklu Saat. İstanbul: İnkılap.

Kısakürek, N, F. (1999). Çile. İstanbul: Büyük Doğu.
Mithat Sadullah, Necmettin Sadık. (1342). Cumhuriyet Kıraati. Dördüncü Kısım. İstanbul:
İkdam Matbaası.
Osmanlı Türkçesi Dersi (10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. (2016). MEB.
Ömer Seyfettin. (1985). Seçme Hikâyeler II. İstanbul: Millî Eğitim.
Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercümesi. Cilt 1. (1346/1928). Evkaf Matbaası. İs-
tanbul: Diyanet İşleri Reisliği.
Said Cemil. (1330). Türk Oğluna Öğütler. İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şürekası.
Sarıtaş, İ. (2015). Elifbatik Atasözleri (Osmanlıca). İstanbul: Süeda.
Süleyman Şevket. (1336-1338). Güzel Yazılar. Cilt 1. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Şemsettin Sami. (1296). Emsal. İstanbul: Mihran Matbaası.
Şinasi. (2003). Durub-ı Emsal-i Osmaniye. Beyzadeoğlu, S, A. (Hazırlayan). Ankara: MEB.
Tezel, N. (2004). Türk Halk Bilmeceleri. İstanbul: MEB.
Timurtaş, F, K. (1998). Osmanlı Türkçesi Metinleri II. İstanbul: Alfa.
Timurtaş, F, K. (2005). Osmanlı Türkçesi Grameri I. İstanbul: Alfa.
Timurtaş, F, K. (2008). Osmanlı Türkçesine Giriş. İstanbul: Alfa.
Türkçe Sözlük. (2012). Ankara: TDK.
Türk Dili. (1989). Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri). Ankara: TDK.
Uçar, M. (2015). Çanakkale Mektupları. Isparta: Süeda.
Ünaydın, R, E. (1334). Diyorlar ki. Dersaadet: Kanaat Matbaası.
Vahit. (1338). Köylü İlmihâli. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Yazım Kılavuzu. (2009). Ankara: TDK.
Genel Ağ Adresleri
http://w3.balikesir.edu.tr/~iacar/osmanlica.htm (Son erişim tarihi: 25.08.2016)
http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/osmanlica-kalp-krizi-gecirmis-gibi (Son eri-
şim tarihi: 09.07.2018)
http://www.amasya.edu.tr/media/157778/osmanl_.pdf (Son erişim tarihi: 25.08.2016)
http://www.milliyet.com.tr/osmanlica-ve-osmanlilik-kultur-531832/ (Son erişim tarihi:
27.10.2018)
https://www.yazmalar.gov.tr/elyazmaciligimiz_tr.php (Son erişim tarihi: 25.08.2016)
http://www.islamansiklopedisi.info/ (Son erişim tarihi: 08.09.2016)
http://www.kubbealtilugati.org/ (Son erişim tarihi: 08.09.2016)
http://www.tdk.gov.tr/ (Son erişim tarihi: 08.09.2016)
http://www.lugatim.com/onsoz (Son erişim tarihi: 09.07.2018)
https://safahat.diyanet.gov.tr/PoemDetail.aspx?bID=13&pID=126 (Son erişim:
04.05.2019)
http://www.turkdili.gen.tr/tan-nmayan-adam.html (Son erişim tarihi: 22.08.2016)
http://www.yenidunyadergisi.com/ukbadan-dunyaya-haber/ (Son erişim tarihi:
09.07.2018)
GÖRSELLER İÇİN KAYNAKÇA

Ünite No. Sayfa-Sıra Adres-Açıklama
1 11 Dr. Erdem Köymen arşivi
1 12-1 Hat: Dr. Yusuf Bilen
1 12-2 Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinden tarama.
http://osmanli.site/sanat-osmanli-sanatci/onemli-sanatcilar-ve-kurumlar/
1 13-1
divan-edebiyati-siiri-bicim-icerik-ozellikleri-donemleri-kaynaklari-tarihsel-gelisimi/
1 13-2 http://nezihuzel.net/index.php/2011/12/11/devran-erbab-i-safanindir/
1 13-3 http://www.turksanatmuzigi.org/sanatcilarimiz/sairlerimiz/karacaoglan
1 13-4 http://www.bircokbilgi.com/namik-kemalin-hayati-edebi-kisiligi-ve-eserleri
1 14-1 http://www.akhepedia.com/forum/turk-dili/gokturk-alfabesi/
https://www.bilgiustam.com/turklerin-tarih-boyunca-kullandigi-alfabeler-
1 14-2
nelerdir/
1 14-3 http://www.alfabe.gen.tr/arap-alfabesi.html
1 14-4 http://www.wikiwand.com/tr/Kiril_alfabesi
1 14-5 https://www.lafsozluk.com/2010/08/latin.html
1 15-2 Said Nuri Tetik arşivi
1 16 http://robertsztar.com/pharmacy-invoice-document-management-part1/
1 17-1 http://www.kubbealti.org.tr/galeri.asp?g=4
http://basin.kulturturizm.gov.tr/TR-52035/turkiye-islam-dunyasinin-kutsal-
1 18
emanetlerini-restore-ed-.html
1 19-1 Mustafa Yılmaz arşivi
1 19-4 Osmanlıca Eğitim ve Kültür Dergisi arşivi
1 20 Osmanlıca Eğitim ve Kültür Dergisi arşivi
1 21 Hat: Dr. Yusuf Bilen
1 23-1 Dr. Erdem Köymen arşivi
1 23-2 https://simgesiir.wordpress.com/2009/10/31/gazel-fuzuli/
1 23-3 http://aiitaum.mersin.edu.tr/Etkinlik.html
1 23-4 Ömer Faruk Yıldırım arşivi
1 28 Mustafa Yılmaz arşivi
2 30-2 https://kutuphanem.wordpress.com/tag/osmanlica-ogreniyorum/
2 36-3 Bülent Kurt arşivi
2 36-4 Süeda Yayıncılık arşivi
2 36-5 Mustafa Faraylı arşivi

https://arabianmusings.wordpress.com/2011/10/28/arabic-lesson-2-arab-
2 39-1
time/
2 39-2 http://www.wikiwand.com/ms/Metro_Kaherah
2 39-3 http://detail.chiebukuro.yahoo.co.jp/qa/question_detail/q1183243871
2 39-4 https://www.travelblog.org/Photos/195697
http://www.milliyet.com.tr/sifir-bedelli-antika-muzayedesi-istanbul-
2 42
yerelfotogaleri-4370305/
3 43 Said Nuri Tetik arşivi
3 46 https://www.flickr.com/photos/bnhsu/15504881843/
http://pakirecipe.blogspot.com.tr/2012/08/german-bread-by-chef-
3 47
shireen-anwer.html
3 49-1 http://cliparts.co/clipart/3778467
http://gallery.yopriceville.com/Free-Clipart-Pictures/Birds-PNG/Sparrow_
3 49-2
PNG_Picture_Clipart#.WByRzmuLS70
3 50 http://www.deviantart.com/art/Png-Donkey-341652940
3 51-1 http://kidsonking.com/products/copy-of-le-za-me-red-dress-shirt-toddler-boy
3 51-2 http://www.flatcast-terapi.com/index.php?topic=2354.0
3 52-1 http://cliparts.co/clipart/2561546
3 52-2 http://yuchao.me/2012/07/08/final-test-2/
3 52-3 http://tr.freeimages.com/photo/eraser-1427670
3 52-4 http://pngimg.com/img/animals/fox
http://www.gifseli.com/showthread.php?8562-Meyveli-Pngler#.
3 52-5
WByV82uLS70
3 54-2 İstif: Dr. Erdem Köymen
4 59 http://tudofruta.blogspot.com.tr/2015/04/peras_26.html
4 60 Süeda Yayıncılık arşivi
4 61-2 Mehmet Akif Güler arşivi
http://www.cerkezkoyhaber.com.tr/haber/15550/askida-ekmek-projesi.
4 63-2
html
5 75 Mehmet Akif Güler arşivi
https://sites.psu.edu/siowfa15/2015/10/01/does-homework-promote-
5 76-1
academic-achievement/
5 76-2 http://imgpng.ru/download/517
5 76-3 http://www.dkfindout.com/uk/animals-and-nature/camels/
5 76-5 Muhammet Oçan arşivi
5 77-1 Dr. Erdem Köymen arşivi
5 77-2 http://wincey.deviantart.com/art/Nantan-343508633
5 77-3 https://sites.google.com/site/matongrungnguyenchat100/
5 77-4 http://www.resimle.net/e-kart.8291.html
http://weclipart.com/gimg/C6BD92BA95D01361/doctor-stethoscope-
5 77-5
clip-art-clipart-free-clipart.jpg
5 77-6 http://www.bavul24.com/
5 78-1 http://incolors.club/collectionkdwn-kilij-deadliest-warrior.htm
5 81 http://ahmetsimsirgil.com/kanuni-sultan-suleyman-hanin-sahsiyeti/
5 82-1 http://wallpapersok.com/tr/pictures/141831
5 82-2 http://findpik.com/img/15101581
5 83 Mustafa Faraylı arşivi
5 84 http://trend.mynet.com/turkiyenin-en-kahraman-10-kadini-1056051
https://www.aquila-style.com/focus-points/global-snapshots/disabled-
5 86
muslims-mosque-barriers/77434/
http://worldartsme.com/orange-peel-clipart.html#gal_post_56436_
5 87-1
orange-peel-clipart-1.jpg
5 88 http://www.dogancam.com/cam-cesitleri/
http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/54228-yasam-canakkale-nin-kadin-
5 89
kahramani--erica-ana/4
5 92 Osmanlıca Eğitim ve Kültür Dergisi arşivi
5 100-2 http://www.bursa.com.tr/iznik-cinisi-26589.html#.WCCH4WuLS70
5 100-3 http://www.sozlukanlaminedir.net/zeybek-oyunu-ne-demektir/
http://www.turkishairlines.com/tr-cy/skylife/makaleler/2006/haziran/
5 101
kilimler-gizli-bir-dil-konusur
5 102 http://cocuk.islamidavet.com/
5 106 http://www.hirkaiserifvakfi.com/TR/658/Hirka-i-Serif/Galeri.aspx
5 112-1 Hüseyin Aydemir arşivi
5 113-2 Hilal Şençelik arşivi
6 126-1 http://kalemguzeli.org/
6 129-3 Hat: Tahsin Kurt
6 130-1 Hat: Mesut Hızarcı
Ek Etkinlikler 139 Mustafa Yılmaz arşivi
Ek Etkinlikler 145 Süeda Yayıncılık arşivi
Ek Etkinlikler 149 Mehmet Akif Güler arşivi
Ek Etkinlikler 156-1 http://bursagocmuzesi.com
Ek Etkinlikler 156-2 Mustafa Yılmaz arşivi
Ek Etkinlikler 157 Arif Yılmaz arşivi
Ek Etkinlikler 158 Orijinal Çanakkale Savaşı fotoğrafları
Ek Etkinlikler 162 Ömer Faruk Yıldırım arşivi
Ek Etkinlikler 163 Bekir Arslan arşivi
Ek Etkinlikler 164 http://hocalihaber.com/namik-kemal-vatan-sarkisi/
Ek Etkinlikler 165 http://muslima78692.deviantart.com/art/Madinah-Request-156200898
Ek Etkinlikler 166 Ömer Faruk Yıldırım arşivi
Ek Etkinlikler 168 http://islamicartdb.com/muslim-mother-and-child/muslim-mot her-and-son-2/
Ek Etkinlikler 172 Osmanlıca Eğitim ve Kültür Dergisi arşivi
Görsellere erişim tarihi: Temmuz 2018

Türkiye Haritası
191
Türk Dünyası Haritası 192

Osmanli Turkcesi 1 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Osmanli Turkcesi 1 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ............................................................................: 7059

GÖRSEL TASARIM UZMANI

Mehmet Âkif Ersoy

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

PROJE VE PERFORMANS GÖREVLERİ ................................................. 131

Ünite görseli yer alır.

Ünite numarası yer alır.

Konu başlıkları yer alır.

Öğrencilerin derse motive olmaları-

Konuyla ilgili okuma ve incelemenin

Bilgilerin öğrenilme düzeyinin ve kaza-

Okuma metinleri yer alır.

Ölçme değerlendirme amaçlı çalış-

Derslerle ilgili yapılacak örnek proje

Öğrenilenleri pekiştirmeye yönelik ek

Okumayı geliştirmek ve hızlandırmak

Aşağıda adları verilen bölümlerde öğrencilerin derse etkin katılımlarını sağlayı-

Okuyalım Tavsiye Metin

Not Edelim Tartışalım

Yazalım-Konuşalım Kitap Okuyalım

Biliyor muyuz? Listeleyelim-Konuşalım

Bunları Bilelim Paragraflara Başlık Bulalım

Cevaplayalım Bakarak Yazalım

Araştıralım Kendimizi Deneyelim

İş Birliği Fotoğraflar Konuşuyor

Harf Kartları Harfler Kutuda

İnceleyelim Rakamları Kullanıyorum

Yazalım Bulmaca Çözelim

İşlemleri Yapalım Herkes Yerine

Kelime Okuyalım Harita Oluşturalım

Cümle Okuyalım Test Çözelim

İşaretleyelim Cümle Yazalım

Kelime Defteri Okuyalım-Yazalım

1.1. Osmanlı Türkçesi ve Türkçe

tımız adlı makalesinde Osmanlı Türkçesinin ayrı bir dil

bozulmuş şeklidir. Eğer Fransızlar (…) Fransızcadan Latince kelimeleri atmaya

1.2. Niçin Osmanlı Türkçesi Öğreniyoruz?

kadarki kültür birikiminden istifade edememek-

1.3. Osmanlı Türkçesinin Günümüzdeki Yeri

Hat sanatı, tarihî seyir içerisinde gelişmiş, mükemmelleşmiş ve güzel sanatlar

1.4. Osmanlı Türkçesinin Tarihî Seyri

a) Başlangıç (Eski Anadolu) Türkçesi Dönemi

XV. yüzyılın ortalarına doğru Türkçe devlet dili,

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları

2. Bir kere kelime dağarcığımız genişleyecek. Siz bugün sıradan okumuşların

Paragrafta verilen bilgiler, aşağıdaki hangi sorunun cevabı olabilir?

3. Aşağıda verilen Türk devletlerinden hangisi Osmanlı Türkçesi harflerini

Bu paragraftan aşağıdaki düşüncelerden hangisi çıkarılamaz?

C. Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları uygun ifadelerle doldurunuz.

D. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Bu medeniyet dilinden tarihî mezarlıklarımız da fazla-

2.1. Osmanlı Türkçesi Alfabesi

‫بیلیم‬ ‫بویوك‬ ‫ده ده‬ ‫بابا‬

OSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ

2.2. Harflerin Birleşme Durumları

Osmanlı Türkçesi Alfabesi

‫‪Osmanlı Türkçesi Alfabesi‬‬

‫ژ‬ ‫ﮔ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻆ‬ ‫ذ‬ ‫ﻜ‬ ‫ا‬

............... ............... ............... ............... ............... ortada

‫ﺮ‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺒ‬ ‫ط‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺦ‬

............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............

‫ﭗ‬ ‫ﯔ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺜ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻏ‬