Kalkulime Adaptimi Mario

me masat i fëmijëve Draghi

për shkak të me librat dhe
zgjedhjeve digjital, Ballkani
i vështirë  Fq.11

 Fq.3  Fq.5
Speciale

Koha
|||||||||||||||||||||||||

për
2021
Koha, e enjte, 14 tetor

i
Shtatë mënyrat se si Ajnshtajn

Koha
Ndërsa një pjesë e
famës i detyrohet deri
diku pamjes së tij

e ndryshoi botën tonë

ekscentrike, dhe
deklaratave të
www.koha.mk

herëpashershme mbi mund të ishte e vërtetë.

Ndaj ai i
filozofinë, politikën shtoi ekuacioneve të tij
diçka që
botërore dhe tema të
për
quhet konstante kozmologjike,
Por
tjera jo-shkencore, janë të prodhuar një Univers statik.
e Edvin
në vitin 1929, vëzhgimet
kontributet e tij në Habëll mbi galaktikat e tjera,
tre-
fizikën moderne ato që guan se Universi në fakt
po zgje-
mënyrë
e kanë ndryshuar të rohet, me sa duket në atë
ekuacio-
siç e kishin parashikuar
gjithë perceptimin tonë net origjinale të Ajnshtajnit.
Kon-

KOHA për
mbi Universin dhe kanë stanten kosmologjike, Ajnshtajni
e
e tij
ndihmuar në përshkroi më vonë si gabimin
formësimin e botës ku më të madh.

jetojmë sot BOMBA BËRTHAMORE

Nga Andrew MAY
Albert Ajnshtajni (1879-1955),
më të
është një nga shkencëtarët
famshëm të të gjitha kohërave,
sinonim i
dhe emri i tij është bërë
pjesë e
fjalës “gjeni”. Ndërsa një
famës i detyrohet deri diku
pamjes
së tij ekscentrike, dhe deklaratave
të herëpashershme mbi filozofinë,
të tje-
politikën botërore dhe tema
ra jo-shkencore, janë kontributet
ato që e
e tij në fizikën moderne
mat sasinë e lëndës që përmban
një objekt, ndërsa energjia
është
e ka për
një veti të cilën objekti
forcave
shkak të lëvizjes së tij dhe
i në atë pikë, dhe njerëzit po
që veprojnë mbi të. Ekuacioni
dhe
Ajnshtajnit, thotë se masa
gjë,
energjia janë në thelb e njëjta
për sa kohë që shumëzoni
masën
herë
Ajnshtajni i i atribuohet
bërtha-
pas here “shpikja” e armëve
të tij E =
more përmes ekuacionit
për
mc^2. Por Instituti Maks Plank
thotë se
Fizikën Gravitacionale,
të dyve është në rastin
cilat kanë një lidhja mes
e pleks ekuacionesh, të mirë e dobët. Përbërësi krye-
këtë ide, ndërsa shkencëtarët aplikimesh. Ndo- më të
tjerë bashkëkohës metë
nuk e gamë të madhe sor është fizika e ndarjes bërtha-
e shta zgjidhja më e famshme për
cilën Ajnshtajni nuk
njohën që në fillim potencialin erdhi nga more , me të
në fund ekuacionet e Ajnshtajnit në vitin kishte asnjë përfshirje të drejtpër-
saj. Por bota mbërriti më Shvarçild
i përdo- zgjidhja e Karl Gjithsesi, ai luajti një rol
e zezë. Edhe më e drejtë.
rin gjerësisht laserët, nga
armët 1916:një vrimë në zhvillimin praktik të
një zgjidhje që e vendimtar
kompju- çuditshme është vitin bombave të para
bërthamore. Në
kundër dronëve, deri tek vetë Ajnshtajni në
terët super të shpejtë.
ka zhvilluar
Natan vitin 1939, një
numër kolegësh e
1935 në bashkëpunim me

Speciale
atë mbi mundësitë
kanë ndryshuar të gjithë
percep- së mundë- paralajmëruan
me c^2 - katrorin e shpejtësisë Rozen, duke përshkruar dhe tmer-
timin tonë mbi Universin
dhe kanë VRIMAT E ZEZA pikë e e ndarjes bërthamore
dritës, që është një numër
shumë sinë e shkurtoreve nga një do të ndodhnin nëse Gjer-
ndihmuar në formësimin
e botës
ai të ketë Teoria Speciale e Relativitetit, në tjetrën. Urat e ret që
disa i madh,për të siguruar që mund të hapësirë-kohës mania naziste do të arrinte
të ndër-
ku jetojmë sot. Ja cilat janë të njëjtën njësi energjetike. Kjo do tregoi se hapësira-koha quajtura fillimisht Ajnshtajn-Ro- të tilla. Ai ia përcolli
nga konceptet e tij që e ndryshuan masë bëjë disa gjëra mjaft të çuditshme zen, janë tani të njohura për të tonte armë
të thotë se një objekt fiton edhe në mungesë të fushave
gravi- këto shqetësime përmes
një letre
se- e zeza”.
planetin. ndërsa lëviz më shpejt, vetëm tacionale. Por kjo është
vetëm gjithë si “vrimat drejtuar presidentit të Shteteve
të
pse po fiton energji. Re-
KONCEPTI HAPËSIRË-KOHË maja e ajsbergut, pasi Ajnshtajni Bashkuara, Frenklin D.Ruzvelt.
UNIVERSI NË ZGJERIM së Ajn-
Teoria Speciale e Relativitetit,
e zbuloi se objektet e mëdha
si pla- zultati përfundimtar i letrës
LAZERI Në fillimin e shekullit XX shu- ishte krijimi i Projektit
ndryshoi mënyrën se si ne
e men- netët dhe yjet e shtrembërojnë mica e shkencëtarëve mendonin shtajnit
Laserët janë një element hapësirë-kohës, dhe krijoi bombat ato-
dojmë hapësirën dhe kohën,
dhe
moderne, strukturën e ishte në Manhatan , i cili
të sh- thelbësor i teknologjisë se struktura e hapësirës, mike, të cilat u përdorën
kundër
vendosi një kufi universal gjë, nga se është pikërisht ky shtrembërim zgjerimi të vazhdue-
në çdo gjendje të Luftës së Dytë
së dritës. dhe përdoren efektet, të cilat ne i një galak- Japonisë në fund
pejtësisë së shpejtësisë tek hologra- ai që prodhon shëm, ndaj distancat midis
asgjë lexuesit e barkoreve, perceptojmë si gravitet. Ajnshtajni tikave po rriteshin vazhdimisht. Botërore.
Sipas shkencëtarit gjerman met, deri dhe komunikimi me fibra e përgjith-
më shpejt relativitetin se nuk
nuk mund të udhëtojë laserët nuk e shpjegoi Por Ajnshtajni mendonte
teoria e optike. Megjithëse përmes një grupimi kom- VALËT GRAVITACIONALE
se sa drita. Por gjithashtu me Ajnshtajnin, shëm 1955,
sillen në lidhen zakonisht Ajnshtajni vdiq në vitin
tij thotë se gjërat nisin të ishte puna e tij që i bëri ato
të mun- madhe
por trashëgimia e tij e
një mënyrë shumë të çuditshme dura. Termi lazer, i shpikur në vitin habisë
së dritës. shkencore vazhdon të na
kurai i afrohet shpejtësisë shkurtim i togfjalë- Në
të mund 1959 është një edhe tani në shekullin XXI-të.
Për shembull në rast se do nga eme-
që shit “amplifikimi i dritës shkurtin e vitit 2016, shkencëtarët
të shihnim një anije kozmike i rrezatimit”- dhe gravita-
të sh- timi i stimuluar njoftuan zbulimin e valëve
udhëton me 80 për qind është një kon- tjetër e
të dukej emetimi i stimuluar cionale, një tjetër pasojë
pejtësisë së dritës, ajo do ka zhvilluar Ajnshtaj- Valët
më parë. cept të cilin e Relativitetit të Përgjithshëm.
40 për qind më e vogël se ai shkroi një stu- të vo-
shihnim ni. Në vitin 1917, gravitacionale, janë valëzime
Dhe nëse do të mund të kuantike të e
se lë- dim mbi teorinë gla që përhapen në strukturën
brenda, gjithçka do të dukej të tjera përshk- shpesh
do t’i rrezatimit, ku ndër hapësirë-kohës, dhe
vizte më ngadaltë, dhe orës ruan sesi një foton i dritës që kalon Ajnshtajni e “parashikoi”
për të thuhet se
duhej në fakt 100 sekonda të sti-
Kjo do të nëpër një substancë,mund ekzistencën e tyre.
shënuar në një minutë. e fotoneve të pak i
kozmike mulojë emetimin Por realiteti është më
thotë që ekuipazhi i anijes nuk e
sa më sh- reja. qartë se sa kaq. Ajnshtajni
do të plaket më ngadalë Ajnshtajni e kuptoi se fotonet
e nëse

 Fq.15-18
përcaktoi asnjëherë plotësisht
pejt që të udhëtojë në hapësirë. reja udhëtojnë në të njëjtin
drej- të para-
valët gravitacionale ishin
të njëjtën frekuencë nga teo-
E=MC^2 tim, dhe me shikuara apo përjashtuara
EKUACIONI I FAMSHËM Kjo iu de-
dhe fazë, si fotoni origjinal. ria e tij. Dhe astronomëve
Ky ekuacion shpreh ekuiva- , pasi
shkakton në efekt ‘kaskadë’ shën dekada kërkime për
t’i dhënë
lencën e masës (m) dhe energjisë prodhohen gjithnjë e më shumë
më parë një përgjigje kësaj çështje.
(E), dy parametra fizikë që identike. Si teori-
të nda- fotone pothuajse
besohej se ishin krejtësisht nuk e çoi më tej
masa cien, Ajnshtajni
ra. Në fizikën tradicionale,

0 0
E PËRDITSHME INFORMATIVE Viti XV • Numri 4367• e enjte, 14 tetor 2021 5 c |7 c 15 DEN

AKTUALE
PËRKRAHJE PËR REFORMAT ZGJEDHORE
Kandidatët
për kryetarë,
fushatë
edhe në Itali "Idarja" dhe shëndeti,
hallet e qytetarëve
Komunat në pjesën perëndimore
të vendit, vite me radhë ballafa-
qohen me problemin e emigri-
mit masiv. Dy dekadat e fundit
në Dibër e sidomos në komunat
rurale Qendër Zhupë dhe Ma-
vrovë-Rostushë ka një ulje dra-
stike të numrit të votuesve. Ko-
muna Dibër tani për tani
vlerësohet se edhe në këto
zgjedhje nuk do të ketë proble-
min me sigurimin... Fq.3

RAJON
Kosova shtyn
përpara
procesin e
vetting-ut Fq.7

GLOBI Njerëzit që jetojnë në vendbanimet rurale kanë probleme me qasjen ndaj mbrojtjes shëndetësore,
ujin e pastër për pije, energjinë sistemin e kanalizimit dhe rrugëve, përderisa njerëzit në vendbanimet
Gazi natyror, urbane janë të brengosur për ndotjen e ajrit, urbanizimin dhe mafinë urbane
Fq.2
po fryn era
e Luftës ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

së Ftohtë Fq.8 Frutat dhe perimet në stratosferë

Shkup, 13 tetor - Shporta e konsumatorit po
preket çdo vit e më shumë nga rritja frenetike
e çmimeve të produkteve bujqësore. Çmime
këto të larta që rëndom nuk korrespondojnë
as me cilësinë e tyre. Tregjet dominohen më
shumë nga produktet e importit, ndërsa gama
e frutave dhe perimeve që ofrohen vjen duke u
reduktuar. Sipas ekspertëve në sektorin e buj-
qësisë ka disa arsye që ndikojnë në rritjen e
vazhdueshme të çmimeve. Që përligjet me
mungesën e prodhimit vendas, rritje e impor-
teve dhe ndikimin e pandemisë në tregti. Po
ashtu fermerët theksojnë edhe çmimin e ulët të
blerjes së produkteve dhe çmimin e lartë të
shitjes, gjë që ka një efekt negativ si tek fer-
merët po dhe tek konsumatorët. Të dhënat nga
Enti Shtetëror i Statistikave tregojnë se në vitin
2019 u realizua eksporti më... Fq.5
2 AKTUALE
Britania i njeh
certifikatat e
vaksinimit
Shkup, 13 tetor - Mbretëria e Bashkuar e Brita-
nisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut me pro-
tokolle të reja për Kovid-19 me të cilat Repu-
blika e Maqedonisë së Veriut vendoset në
listën e gjelbër të shteteve dhe territoreve
që iu njihen certifikatat e vaksinimit, kumtoi
MPJ-ja. Qytetarët e Republikës së Maqedoni-
së së Veriut të cilët udhëtojnë në Britaninë e
Madhe, dhe të cilët janë të vaksinuar në
vend, do të konsiderohen si persona plotësi-
sht të vaksinuar nën këto kushte: nëse pose-
dojnë me vete certifikatën e vaksinimit, për
ta dëshmuar statusin e vaksinimit; nëse kanë
marrë dozën e plotë të vaksinës (2 doza) të
paktën 14 ditë para se të mbërrijnë në Brita-
ninë e Madhe; nëse janë të vaksinuar me
ndonjërën nga këto vaksina: Ok-
sford/AstraZeneka, Fajzer BioNTek, Moder-
na, Jansen; nëse certifikata e vaksinimit si
dëshmi lëshohet nga organi nacional ose sh-
tetëror për shëndet publik dhe të jetë në
gjuhën angleze, franceze apo spanjolle. MPJ-
ja përkujton se në ueb faqen e Ministrisë
mund t’i ndiqni informacionet më të de-
tajuara dhe më të reja për Kovid protokollet:
https://www.mfa.gov.mk/mk/page/1706
/informacii-za-covid19 Mbetet i pandryshuar
rregulli se shtetasve të Republikës së Maqe-
donisë së Veriut për të hyrë në Mbretërinë e
Bashkuar të Britanisë së Madhe dhe Irlandën
e Veriut (MB) u nevojitet vizë e vlefshme ose
leja e qëndrimit, shton MPJ-ja.
Filipçe: Nuk pritet
valë e re e fuqishme
e Kovidit, vaksinimi
ka efekt
Shkup, 13 tetor - Ministri i Shëndetësisë, Venko
Filipçe thotë se nuk pret në periudhën e ardh-
shme të ketë valë të fuqishme të Kovid-19,
por se gjendja vazhdimisht po ndiqet dhe
do të ndërmerren masa në pajtim me zhvil-
limin e saj. Ai thekson se tani për tani nuk
është duke u menduar për vendosjen e vak-
sinimit të obligueshëm por se asgjë nuk
përjashtohet dhe se gjithçka do të varet nëse
përfshirja e deritanishme do të vazhdojë
edhe më tej t’i zvogëlojë numrat. “Nuk pre-
sim valë të fuqishme, gjegjësisht presion në
spitale, por jemi të gatshëm të pranohen pa-
cientë në cilindo qytet”, tha Filipçe në
përgjigjen e pyetjeve të gazetarëve. Është e
vështirë, tha ai, të flitet për pritshmëri, por
mund të shihet prej përvojave të deritanish-
me se kjo valë ishte e fuqishme dhe pati
numër të madh të pacientëve të sapodiagno-
stikuar të cilët kishin nevojë për trajtim spi-
talor, vetëm në qytetet ku përfshirja me vak-
sinimin është e ulët, ndërsa në qytetet ku kjo
përfshirje është më e lartë “nuk ka tollovi në
spitale”. “Tani në territorin e të gjithë shtetit
është në rritje përfshirja me vaksinim. Vlerë-
soj se një valë të fuqishme nuk duhet të ketë
por kjo nuk do të thotë se nuk duhet të jemi
të kujdesshëm dhe duhet ta ndjekim
gjendjen. Duket se vaksinimi po e bën të ve-
ten. Se ka efekt nga ky proces është dësh-
muar dhe ishte dëshmuar në këto qytete në
të cilat spitalet nuk u ngarkuan fare...”, tha
ministri i Shëndetësisë.
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
PËRKRAHJE PËR REFORMAT ZGJEDHORE
"Idarja" dhe shëndeti, hallet
e mëdha të qytetarëve
Njerëzit që jetojnë në
vendbanimet rurale kanë
probleme me qasjen ndaj
mbrojtjes shëndetësore, ujin
e pastër për pije, energjinë
sistemin e kanalizimit dhe
rrugëve, përderisa njerëzit në
vendbanimet urbane janë të
brengosur për ndotjen e ajrit,
urbanizimin dhe mafinë
urbane
Koha Fisnik PASHOLLI
Shkup, 13 tetor - "Idarja" dhe shëndeti janë
dy hallet më të mëdha që mundojnë qy-
tetarët. Analiza "Ndikimi i faktorëve de-
mografik ndaj pjesëmarrjes së qytetarëve
në jetën publike dhe edukimi i votuesve
në Maqedoninë e Veriut", tregon se
mbrojtja shëndetësore (85 për qind ), dhe
stabiliteti ekonomik-social (82 për qind),
paraqesin temat më të rëndësishme tek
popullata në vend. Këto çështje vlerë-
sohen si motivuesit kryesor për aktivizi-
min e tyre shoqëror dhe politik. Brengosja
për shumicën e çështjeve, më shumë vë-
rehet tek burrat, të anketuarit më të mo-
shuar, ato me arsim të lartë, pensionistët
dhe të punësuarit në sektorin publik. An-
daj edhe ndërmarrja e aktiviteteve speci-
fike dhe pragmatike për përmirësimin e
cilësisë së jetesës janë motivi kryesor që
njerëzit të bëhen aktiv në aspektin shoqë-
ror dhe politik.
E përbashkët për të gjitha grupet de-
mografike është interesimi për çështje
konkrete praktike që mund të përmirë-
sojnë cilësinë e jetesës së tyre. Gjithashtu
të gjitha grupet demografike më pak janë
të interesuara për çështje abstrakte dhe
politike, përderisa kanë interesim më të
madh për zgjidhjen e problemeve konkre-
te në politikë, siç janë mbrojtja shëndetë-
sore, stabiliteti ekonomik dhe social, pro-
blemet lokale, ambienti mjedisor dhe
arsimi. Raporti është pjesë e projektit
"Përkrahje për reformat zgjedhore " e am-
basadës së Zvicrës apo Agjencisë zvicera-
ne për zhvillim dhe bashkëpunim e imple-
mentuar nga IFES DHE NMSM. Njëherësh
analiza tregon se 71 për qind e të anke-
tuarve nuk janë të interesuar për pjesë-
marrje aktive qytetare, ndërsa 52 për qind
vlerësojnë se qytetarët nuk mund të kenë
ndikim më të madh në komunën e tyre.
Gjithashtu 47 për qind e popullatës është
"shumë", apo "deri diku", e interesuar për
ngjarjet aktuale shoqërore-politike në
vend dhe botë, ndërsa gjysma tjetër apo
53 për qind e qytetarëve "aspak nuk janë",
ose "nuk janë shumë të interesuar". Me-
shkujt me 40 për qind karshi grave me 26
për qind në aspektin gjinor janë më të an-
gazhuar në aspektin shoqëror.
Njerëzit që jetojnë në vendbanimet
rurale dhe komunitetet e largëta kanë
probleme me qasjen ndaj shërbimeve siç
janë: mbrojtja shëndetësore, uji i pastër
për pije, energjia elektrike, sistemi i ka-
nalizimit dhe rrugëve, përderisa njerëzit
në vendbanimet urbane janë të brengo-
sur për ndotjen e ajrit, urbanizimin dhe
mafinë urbane ( planifikimin jo të drejtë
dhe joligjor të planifikimit urban dhe
punëve ndërtimore, kryesisht të lidhura
me korrupsionin në vetëqeverisjen loka-
le), thuhet ndër të tjerash në analizën e
realizuar me ndihmën e qeverisë zvicera-
ne.
Të rinjtë janë kryesisht të interesuar
për arsimin përgjatë kohës së pandemisë,
ngjarjet sportive, ngjarjet lokale zbavitë-
se dhe kulturore, si dhe projektet e orga-
nizatave rinore dhe të programeve për
këmbimin e studentëve. Gratë si dhe të
rinjtë, janë të interesuara për ndikimin e
pandemisë ndaj procesit arsimor, hapjen
e kopshteve, papunësinë dhe pyetjet me
interes të përgjithshëm të të rinjve. Ngja-
shëm me grupet e tjera të margjinalizua-
ra dhe grupet vullnerabëll apo të preksh-
me demografike, edhe të papunët për një
kohë të gjatë dhe personat të goditur lartë
nga varfëria, kryesisht janë të brengosur
"si të mbijetojnë". Ato theksojnë se janë
më pak të interesuar për ngjarjet politike-
shoqërore, për shkak se kryesisht janë të
interesuar si të mbijetojnë ditën. Një e
katërta e popullatës së përgjithshme apo
24 për qind është e interesuar për pjesë-
marrje më të madhe qytetare, ndërsa 71
për qind nuk është e interesuar.
Gjetjet tregojnë se njerëzit që marrin
pjesë në nisma qytetare janë të dëshpë-
ruar me rezultatet e arritura, apo nga mos
suksesin që të shkaktojnë ndryshime. E
përbashkët për të gjitha grupet demogra-
fike për pjesëmarrjen e dobët qytetare
është vetëdija si dhe pasiviteti dhe indife-
renca, mungesa e vullnetit dhe motivit
për këmbëngulje dhe ndërmarrje të
përgjegjësisë. Fokusimi ndaj interesave
personale në vend kolektive, frika nga
etiketimi, si dhe frika e njerëzve që
druajnë se mos humbin vendin e punës
nëse edhe haptazi shprehin pakënaqë-
sinë e tyre etj.
Analiza e realizuar me ndihmën zvice-
rane më tej thekson se qytetarët nuk janë
shumë të interesuar të inkuadrohen në
nisma të ndryshme qytetare, për shkak se
vlerësojnë se institucionet nuk ju
përgjigjen kërkesave të qytetarëve, të
punësuarit në institucionet publike nuk
kanë kompetencë, motiv dhe dëshirë për
punë, nevojiten lidhje dhe kontakte dhe
jo merita që të korret sukses në punë, in-
stitucionet nuk janë transparente dhe llo-
garidhënëse, përqendrimi i fuqisë në par-
titë politike, ndikim i fuqishëm politik
ndaj institucioneve dhe sektorit privat,
mungesa e besimit ndaj shtetit dhe insti-
tucioneve etj. Lidhur me pjesëmarrjen në
votime, analiza thekson se tre faktorët
kryesor që ndikojnë në shkuarjen apo jo
në votime janë perceptimi se votimi është
e drejtë dhe obligim qytetar(56 për qind),
gjasat për ardhmëri më të mirë (42 për
qind), dhe frika për keqpërdorimin e votës
(29 për qind).
Më shumë se gjysma apo 56 për qind
e popullatës së përgjithshme theksojnë se
votojnë rregullisht, 20 për qind shpesh,
12 për qind ndonjëherë, 6 për qind zakoni-
sht abstenojë, dhe 4 për qind rregullisht
abstenojnë. Tek të gjitha grupet demo-
grafike vërehet perceptimi i përgjithshëm
negativ për votimet në zgjedhje që për to
janë ndër të tjerash sinonim për "premti-
me boshe", "fushata të këqija zgjedhore",
" presione politike" dhe "harxhim i pane-
vojshëm i të hollave". Hulumtimi tregon se
grupe të ndryshme demografike se vjen e
më shumë po vendosin të mos dalin në
votime, për shkak të pakënaqësisë me
partitë politike në vend që sipas tyre nuk
janë të interesuara tu përgjigjen nevoja-
ve të qytetarëve. Mos dalja në votime, si-
pas të anketuarve, është mënyrë e sh-
prehjes së dëshpërimit dhe revoltit ndaj
partive politike si dhe dënimit për mos
përmbushjen e premtimeve.

MASAT ANTI-KOVID
Kalkulime me masat për shkak të zgjedhjeve
Masat e reja kundër
përhapjes së
koronavirusit janë
planifikuar për
periudhën pas
zgjedhjeve, pavarësisht
vdekshmërisë së lartë
dhe vaksinimit të ulët.
"Edhe me masat kundër
përhapjes së
koronavirusit u bënë
kalkulime, si për
zgjedhjet e kaluara,
ashtu edhe për këto
zgjedhje", thotë
Boshnjakovski
Koha Xhenur ISENI
Shkup, 13 tetor - Testimi i rastësi-
shëm i Covid-19 të 8200 nxënësve
nga shkollat e mesme dhe fillore
nuk dihet se kur do të fillojë, edhe
pse u paralajmërua për në fillim të
kësaj jave. Ndërkohë, vendi është
ende në valën e katërt të Covid-19,
me një shkallë të lartë vdekshmë-
risë dhe një shkallë të ulët vaksini-
mi. Nga ana tjetër, masat e reja
janë shpallur pas zgjedhjeve loka-
le të caktuara për të dielën. Mini-
strja e Arsimit dhe Shkencës Mila
Carovska ditë më parë deklaroi se
është në koordinim të vazhdue-
shëm me Ministrinë e Shëndetë-
SIGURIMI I CENSUSIT PËR ZGJEDHJET LOKALE
Kandidatët për kryetarë, fushatë edhe në Itali
Ardhja masive e
mërgimtarëve për të
votuar në të dy komunat
ka qenë prezente edhe në
ciklet e fundit zgjedhore,
ku kanë ardhur mbi 1500
votues nga Italia. Partitë
thonë se ardhjen e
mërgimtarëve e
sigurojnë shtabet
zgjedhore si dhe
biznesmenë afër partive,
me qëllim që të sigurohet
censusi dhe zgjedhjet të
mos dështojnë
Koha Vjollca SADIKU
Dibër, 13 tetor - Komunat në pjesën
perëndimore të vendit, vite me
radhë ballafaqohen me problemin
e emigrimit masiv. Dy dekadat e
fundit në Dibër e sidomos në ko-
munat rurale Qendër Zhupë dhe
Mavrovë-Rostushë ka një ulje dra-
AKTUALE
sisë dhe detajet e skriningut do të
shpallen në kohën e duhur. Sipas të
dhënave të fundit nga Instituti për
Shëndet Publik, për momentin ka
6.957 raste aktive. Të vaksinuar me
dy doza janë 35 për qind e popul-
latës, ndërsa 38 për qind kanë pra-
nuar së paku një dozë. Shifrat e Mi-
nistrisë së Shëndetësisë tregojnë
vaksinim më të ngadalshëm, se-
pse gjatë gjithë javës së kaluar
4961 persona morën dozën e parë
të vaksinës. Maqedonia e Veriut
aktualisht renditet e treta në botë
për sa i përket vdekshmërisë në
krahasim me numrin e banorëve
pas Perusë dhe BeH.
Mjeku Zllate Mehmedoviq nga
stike të numrit të votuesve. Komu-
na Dibër tani për tani vlerësohet
se edhe në këto zgjedhje nuk do
të ketë problemin me sigurimin e
censusit që është 1/3 e votuesve,
por komunat rurale Qendër Zhupë
dhe Mavrovë-Rostushë me siguri
do të kenë problem në këtë drej-
tim. Sipas autoriteteve lokale në
Qendër Zhupë, mbi 75 për qind e
popullatës ka emigruar në Itali,
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
Klinika për Pulmologji, vlerëson se
duhet të intensifikohen përpjekjet
që të edukohen qytetarët për atë
se cilat janë benefitet, efikasiteti
dhe siguria e vaksinave. Ai nuk
sheh mundësi për çfarëdo lloj
masa për motivim për vaksinim.
"Në periudhën e ardhshme mund
të presim që numri i të infektuarve
të rinj të rritet, kryesisht sepse kemi
muaj të ftohtë përpara. Vala e dim-
rit pritet kudo në botë. Kjo nuk do
të jetë një përjashtim te ne. Dhe
ndoshta nëse procesi i vaksinimit
nuk intensifikohet përmes eduki-
mit të popullatës sepse ai mbeti si
një nga masat më të papërdorura,
pra të ketë një fushatë të mirë të
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
kurse nga komuna Mavrovë-Rostu-
shë afro 70 për qind.
Kjo tregon se censusi për sigu-
rimin e 33 për qind për të zgjedhur
kryetarët e ri është i pamundur pa
ardhjen e mërgimtarëve kur dihet
se në komunën Qendër Zhupë në
listat ka mbi 7 mijë votues, kurse
në Mavrovë Rostushë, mbi 10 mijë.
Shtabet të partive politike në ko-
munën Qendër Zhupë ku jetojnë
3
kalkulime, si për zgjedhjet e kalua-
ra, ashtu edhe për këto zgjedhje,
thotë analisti politik, Vlladimir Bo-
shnjakovski. "Ashtu si çdo strategji
tjetër, kur flasim për luftën kundër
koronës, atëherë analizë duhet ti
përfshijmë gjithë faktorët. Faktori
shëndetësor zë vendin parësor
këtu, por faktorët politikë, ekono-
mikë dhe socialë nuk mund të har-
rohen. Do të ishte ideale që të
gjithë ne të uleshim në shtëpi dhe
të shikonim TV deri në fund të
krizës globale, por kjo është e pa-
mundur ekonomikisht dhe do të
çojë në shkatërrimin e demokraci-
së sonë të brishtë dhe do të dëm-
tojë arsimimin e disa brezave.
Duke pasur parasysh se nuk jam
punonjës shëndetësorë, as ekono-
mist, unë do të përmbahem vetëm
centralizuar se cilat janë përfitimet aspektit politik, dhe atë në kon-
e vaksinimit. Nëse kjo nuk ndodh, tekstin e zgjedhjeve lokale.
ne ende do të kemi një numër të Përkatësisht, është padyshim e ne-
ulët të të vaksinuarve dhe ende pak vojshme të ruhet një atmosferë në
interes për vaksinimin, dhe me të cilën qytetarët nuk do të kenë
shumë mundësi dimri do të jetë frikë të dalin dhe të japin votën e
më i vështirë për të kapërcyer tyre. Futja e masave më të rrepta
krizën e pandemisë së ardhshme", kufizuese mund të ndikojë në di-
tha Mehmedoviq. Në fund të shta- sponimin e qytetarëve për të
torit, Ministri i Shëndetësisë Venko shkuar në zgjedhje. Kjo me siguri
Filipçe njoftoi se nga mesi i këtij do të ishte në drejtim të zvogëli-
muaji do të ketë një masë të re me mit të mëtejshëm të pjesëmarrjes
të cilën vetëm qytetarët e vaksinuar në ditën e zgjedhjeve - një për-
plotësisht, do të jenë në gjendje të qindje që tashmë është e ulët për
vizitojnë objektet gastronomike shkak të zhgënjimit dhe pasivite-
dhe ngjarje. tit të trupit votues", ka deklaruar
Edhe me masat kundër për KOHA, Vlladimir Boshnjakov-
përhapjes së koronavirusit u bënë ski, analist.
gimtarëve për të votuar më 17 tetor
për zgjedhjet lokale.
Aktivitete të ngjashme kanë
patur në Itali edhe përfaqësues të
partive të dy kandidatëve për krye-
tar në Mavrov -Rostush. Sipas të
dhënave të shoqatave të mërgim-
tarëve nga Reka në Itali e sidomos
në qytetin Vidor ku jeton pjesa
dërmuese e mërgimtarëve, janë
realizuar takime me mërgimtarët
nga ana e përfaqësuesve të partive
LSDM dhe BDI-së, si dhe të VMRO
DPMNE. Në shtabet zgjedhore të
kandidatëve Medat Kurtovski dhe
Memed Xhaferit janë të bindur se
për zgjedhjet edhe sivjet priten të
vijnë shumë mërgimtar për të vo-
edhe shqiptarë, informuan se të dy tuar. Ardhja masive e mërgimtarë-
kandidatët për kryetarë Arjan ve për të votuar në të dy komunat
Ibraim nga Partija Demokraike ka qenë prezente edhe në
Turke dhe Shahin Shakir nga Lë- zgjedhjet e parafundit dhe të fun-
vizja për unitet të Turqve kanë rea- dit, ku kanë ardhur mbi 1500 vo-
lizuar fushatë në Itali në qytetet tues nga Italia. Partitë thonë se
Basano, Krespano, Trevizo, Mesh- ardhjen e mërgimtarëve e sigu-
tre, etj, ne veri të Italisë ku jetojnë rojnë shtabet zgjedhore si dhe biz-
mërgimtarët nga kjo komunë. Si- nesmenë afër partive, me qëllim
pas burimeve të njëjta, pritet që të sigurohet censusi dhe
ardhja e një numri të madh të mër- zgjedhjet të mos dështojnë.
4 AKTUALE
Zgjedhjet lokale do të
mbahen të dielën më
17 tetor. Votimi për
zgjedhjet fillon të
shtunën, ndërsa të
parët do të votojnë
personat e sëmurë
dhe të pafuqishëm,
personat me Kovid-19
dhe në vetëizolim, të
burgosurit, personat
në paraburgim, në
azilet për pleq…
Shkup, 13 tetor - Pasojnë tri ditët e
fundit të fushatës zgjedhore për
Zgjedhjet lokale 2021. Kandidatët
për kryetarë komunash dhe për kë-
shilltarë në mënyrë intensive i pu-
blikojnë projektet dhe premtimet
e tyre para votuesve. Retorika po
ashpërsohet ndërsa nuk ngecin as
sulme dhe shaka në llogari të disa
prej tyre në rrjetet sociale. Kryeta-
ri i BDI-së, Ali Ahmeti nga Struga
ka shprehur përkrahjen maksima-
le ndaj kandidaturës së Merkos
duke e vlerësuar punën e tij të dë-
shmuar. “Ky është mandat që shkë-
putet dhe del nga kapitulli për të
rregulluar ambientin, që është në
shërbim të agjendës tonë, ambient
të pastër e jetë më cilësore. Pikëri-
sht, ky është mandat që do jetë-
sojmë Korridorin 8-të që lidh Shku-
pin, Durrësin dhe Prishtinën, që
fillon të realizohet në këtë man-
dat. Andaj, kush janë ata që do ju
prijnë këtyre projekteve, është ky
ekip që do i prijë Merko dhe Arbë-
resha”, tha Ahmeti duke shtuar se
kandidatët e BDI-së në përpikmë-
ri do të realizojnë platformën
zgjedhore për të jetësuar
Agjendën e blertë.
Kandidati për kryetar komune,
Merko, u bëri thirrje qytetarëve të
Strugës të votojnë për numrin 3,
duke kujtuar se në katër vitet e ka-
luara, prapa tij janë më shumë se
100 projekte të realizuara. “Pas
nesh janë mbi 100 projekte që
mbajnë vulën tonë. Ne jemi dësh-
mitarë se kemi bërë një punë të
madhe, Struga ndryshoi dhe mori
një pamje më të mirë, duke u bërë
një qytet urban dhe modern, me
rrugë kryesore që e zbukuruan qy-
tetin, duke i dhënë atij një pamje
të një qyteti turistik”, tha Merko.
Në Strugë tubim pati edhe
opozita shqiptare - Aleanca për Sh-
qiptarët dhe Alternativa me ç’rast
kryetari i saj Afrim Gashi porositi
se më 17 tetor, duhet t’i dërgojnë
një mesazh BDI-së se ata siç tha, e
kanë tepruar, e kanë zhvatur dhe
shantazhuar popullin, i kanë lënë
komunat të pazhvilluara, kanë de-
graduar arsimin dhe kulturën,
kanë dëbuar të rinjtë jashtë ven-
dit dhe ky është shansi i fundit që
t’i dënojmë me votë. Lideri i
Aleancës për Shqiptarët, Zijadin
Sela, pret fitore në raundin e parë
të zgjedhjeve, duke theksuar se
kundërshtarët politikë kanë dalë
ZGJEDHJET LOKALE
Edhe tri ditë kohë për
joshjen e votuesve
jashtë kontrollit. Ai theksoi se në
këto zgjedhje njerëzit votojnë për
një person dhe se Istrefi është
zgjedhja e duhur për Strugën, një
njeri i pastër dhe i ndershëm, i
vlerësuar tek bashkëqytetarët e tij.
Duke kërkuar mbështetje nga të
gjitha kombësitë, shqiptarë, ma-
qedonas, turq, vllehë, romë, egjip-
tianë në zgjedhjet lokale për të vo-
tuar për numrin 6, kandidati për
kryetarë komune Istrefi konkludoi
se kjo nuk është vetëm një fushatë
politike, por një betejë për të shpë-
tuar Strugën.
Ndërkaq përfaqësuesit e Lë-
vizjes BESA u takuan me qytetarët
e Çairit, ku programin zgjedhor e
prezantoi kandidati për kryetar të
Komunës së Çairit, Kastriot Rexhe-
pi. Rexhepi para çairasve theksoi
se kanë përpunuar projekte konk-
rete dhe reale të cilat do ta ndry-
shojnë jetën e banorëve të çairit
dhe të cilat do të realizohen në
mandatin e parë dhe nuk do të
kërkojnë mandat shtesë për të
njëjtat projekte si kundërshtarët.
“Qytetarët e Çairit kanë mundësi
të mbërrijnë në ndryshimin që e
presin një kohë të gjatë. Ata e duan
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
ndryshimin, ndërsa ne ofrojmë
mundësi, duke na mbështetur
neve, duke e dhënë votën pa rre-
zikuar se do të eksperimentojnë si
në të kaluarën duke ia dhënë votën
dikujt që nuk e zbatoi programin”,
tha ai.
Nga tubimi në Kriva Pallankë
lideri i LSDM-së, Zoran Zaev poro-
siti se koalicioni që e kryeson par-
tia e tij do të fitojë në zgjedhjet
lokale të dielën dhe se VMRO-
DPMNE dhe kryetari i kësaj partie
Hristian Mickoski do të humbin
për të shtatën herë. Ai gjithashtu
paralajmëroi se do të vazhdojnë
investimet për një mjedis të shën-
detshëm dhe në zhvillimin ekono-
mik. Zaevi shtoi se vazhdojnë inve-
stimet në ajër të pastër, ujë të
pastër dhe tokë të pastër, subven-
cione për inverter dhe fasada me
efikasitet energjetik, ndërtimin e
impianteve të pastrimit – projekte
që do të kontribuojnë në zhvilli-
min e komunave në tërësi, do të
stimulojnë punësim të ri, të ardhu-
ra shtesë dhe më e rëndësishmja,
nënvizoni, nënkuptoni investimin
në një mjedis të shëndetshëm.
Lideri i VMRO-DPMNE-së, Hri-
stijan Mickoski nga tubimi qendror
në kryeqytet u bëri thirrje anëtarë-
ve dhe mbështetësve të partisë,
por edhe siç tha shumicës së hesh-
tur të qytetarëve, të zhgënjyer, ata
që bojkotuan zgjedhjet, ata që deri
më tani nuk votuan, si dhe pjesë-
tarëve të të gjitha bashkësive et-
nike që të dielën, më 17 tetor, në
zgjedhjet lokale të mbështesin
kandidatët e koalicionit në komu-
na si dhe kandidaten e pavarur për
Qytetin e Shkupit, Danela Arsov-
skën. “Kjo është lufta jonë e për-
bashkët, njerëzit kundër qeverisë
së korruptuar. Këto janë zgjedhje
vendore vendimtare për drejtimin
në të cilin do të lëvizë vendi. Këto
janë zgjedhje ku me zgjedhjen
tuaj ju i dërgoni një mesazh Qeve-
risë. Vota juaj është mesazh për
ata që udhëheqin vendin për 52
muaj me radhë”, tha Mickoski.
Kryetari aktual i Shkupit dhe
kandidati për mandatin e dytë nga
LSDM-ja dhe koalicionit “Më e
mira për komunën time” Petre Shi-
legov në takimet me qytetarët në
komunën e Çairit foli për projektet
e përfunduara si dhe për projek-
tet e ardhshme në këtë komunë
dhe për çështje që janë të rëndësi-
shme për çairasit. “Për katër vitet e
fundit, ne kemi investuar në këtë
pjesë të Shkupit si kurrë më parë.
Nëse në të kaluarën Çairi ishte har-
ruar nga autoritetet e qytetit, sot
kjo komunë po zhvillohet paraleli-
sht dhe me shpejtësi me komunat
e tjera të Shkupit. Në Çair, ne për-
funduam rindërtimin e rrugëve
“Kemal Sejfulla”, “Brigada e Dytë
Maqedone”, “Brigada Maqedone-
Kosovare”, “Xhon Kenedi” dhe bule-
vardi “Krste Petkov Misirkov”, tha
Shilegov.
Shkupi përsëri do të jetë qytet
i bashkëjetesës, bashkëpunimit
dhe solidaritetit. Shkupi do të ketë
rend në komunikacion. Transport
publik të kapshëm dhe efikas. Do
të jetë qytet në të cilin nuk do të
ketë lagje dhe vendbanime të har-
ruara, porositi në takimin e
mbrëmshëm me qytetarët e Sa-
rajit kandidatja e pavarur për krye-
tare të Shkupit, Danella Arsovska.
“Për të gjitha vendbanimet në Sa-
raj do të sjellim program të
veçantë me prioritete urgjente me
të cilat do të zgjidhen problemet
kyçe në pjesën e infrastrukturës,
ujësjellësit, kanalizimit. Përfundi-
misht do të ndërtohet rrethrro-
tullim i ri në hyrje të Sarajit dhe
do të lidhet Matka me auto-
stradën dhe qarkoren. Me tran-
sport publik plotësisht falas për
qytetarët e Shkupit dhe 250 au-
tobusë ekologjikë në një mandat,
të gjitha vendbanimet do të
lidhen me transport cilësor me
autobusë”, theksoi Arsovska.
Zgjedhjet lokale do të
mbahen të dielën më 17 tetor. Vo-
timi për zgjedhjet fillon të sh-
tunën, ndërsa të parët do të vo-
tojnë personat e sëmurë dhe të
pafuqishëm, personat me Kovid-
19 dhe në vetëizolim, të burgosurit,
personat në paraburgim, në azilet
për pleq…

Arrestohet
një
shpërndarës
droge
Të martën mbrëma në fsha-
tin Zhelinë të Tetovës, pjesë-
tarët e policisë, në bazë të urdh-
rit të Gjykatës Themelore
Tetovë, kanë arrestuar personin
F.O. (33) nga fshati Zhelinë për
vuajtje të dënimit me burg në
afat prej një vit për veprën pe-
nale "prodhim dhe shpërndarje
e paautorizuar e drogave narko-
tike, substancave psikotrope
dhe prekursorëve" sipas nenit
215 të Kodit Penal. Ai është dër-
gua në Burgun e Tetovës për të
vuajtur dënimin.
Denoncohen
dy kafshime
nga qentë
endacakë
Të martën mbrëma, 30
vjeçarja E.A. nga Tetova në SPB
Tetovë ka raportuar se rreth
orës 19:30, afër stacionit heku-
rudhor të Tetovës, djali i saj i mi-
tur ka qenë i kafshuar nga një
qen endacak. Gjashtëdhje-
tekatër vjeçarja Z.J. nga Nova
Sella 2 e Tetovës, po ashtu të
martën në orën 14.00 në SPB
Tetovë ka raportuar se më herët
në fshat kishte qenë e kafshuar
nga një qen endacak. (U.H)
NJË MUAJ PAS FILLIMIT TË VITIT TË RI SHKOLLOR
Adaptimi i fëmijëve me librat digjital, i vështirë
Një nënë e një nxënësi të klasës së katërt
thotë se ata nuk kanë tabletë në shtëpi,
prandaj fëmija i tyre nuk e ka tabletin as në
shkollë. Ajo u shpreh se fëmija i saj shpesh
përdor kompjuterin, por ai ju duhet më
shumë dy fëmijëve tjerë më të mëdhenj
Koha Zenel MIFTARI
Shkup, 13 tetor - Gati një muaj
nxënësit e klasës së katërt janë
duke mësuar nga tekstet digjitale
përmes pajisjeve teknologjike.
Prindërit shprehen se edhe pse ka
kaluar më shumë se një muaj me
konceptin e ri të arsimit fillor me
tekstet digjitale, adaptimi i fëmijë-
ve të tyre është i vështirë. Pas pre-
zantimit të Konceptit të ri të arsi-
mit fillor, në publik pati shumë
reagime si nga prindërit ashtu
edhe nga mësimdhënësit. Derisa
prindërit ishin më të zhurmshmit
kundër këtij koncepti, ata pu-
AKTUALE
VIJON RRITJA E ÇMIMEVE TË PRODUKTEVE BUJQËSORE
Tregjet dominohen më
shumë nga produktet e
importit, ndërsa gama e
frutave dhe perimeve
që ofrohen vjen duke u
reduktuar. Sipas
ekspertëve në sektorin e
bujqësisë ka disa arsye
që ndikojnë në rritjen e
vazhdueshme të
çmimeve. Që përligjet
me mungesën e
prodhimit vendas, rritje
e importeve dhe
ndikimin e pandemisë
në tregti...
Koha Evis HALILI
Shkup, 13 tetor - Shporta e konsu-
matorit po preket çdo vit e më
shumë nga rritja frenetike e çmi-
meve të produkteve bujqësore.
Çmime këto të larta që rëndom
nuk korrespondojnë as me cilësinë
e tyre. Tregjet dominohen më
shumë nga produktet e importit,
ndërsa gama e frutave dhe peri-
meve që ofrohen vjen duke u re-
duktuar. Sipas ekspertëve në sek-
torin e bujqësisë ka disa arsye që
ndikojnë në rritjen e vazhduesh-
me të çmimeve. Që përligjet me
mungesën e prodhimit vendas,
rritje e importeve dhe ndikimin e
pandemisë në tregti. Po ashtu fer-
merët theksojnë edhe çmimin e
ulët të blerjes së produkteve dhe
çmimin e lartë të shitjes, gjë që ka
blikojnë në rrjete sociale proble-
me në të cilat hasin fëmijët e tyre
gjatë procesit arsimor. Prindërit në
të shumtën e rasteve nuk fajësojnë
mësimdhënësit, pasi që konside-
rojnë se bashkë me fëmijët e tyre
viktimë e këtij koncepti janë edhe
ata (mësimdhënësit). Sipas tyre,
realizimi i kësaj ideje kërkon për-
gatitje shumë më të madhe tek-
nologjike dhe nuk duhet të shpej-
tohet. Pasi, siç thonë ata, si në
shkolla ashtu edhe në shtëpi, fë-
mijët kanë mungesë të pajisjeve
elektronike, pajisje të mjeteve
digjitale të përshtatshme në shkol-
la dhe një sërë problemesh me të
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
Frutat dhe perimet
në stratosferë
një efekt negativ si tek fermerët po
dhe tek konsumatorët.
Të dhënat nga Enti Shtetëror i
Statistikave tregojnë se në vitin
2019 u realizua eksporti më i lartë
i ushqimit në dhjetë vitet e fundit,
por në të njëjtën kohë u realizua
importi më i lartë i produkteve
ushqimore.
Sipas kryetarit të shoqatës së
fermerëve "Agrofalanga", Ljupce
Stankovski, çmimet e produkteve
bujqësore në botë gjithmonë luha-
ten në varësi të prodhimit, nëse
është rritur apo ulur, nëse kushtet
janë përkeqësuar dhe nëse prodhi-
mi pritet të ulet në zona të tjera.
“Faji për këto çmime konfuze të
larta të shitjes ka rënë prej kohësh
mbi blerësit, të cilët janë kthyer në
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
cilat përballen prindërit dhe fë-
mijët e tyre që janë nxënës të kla-
sës së katërt.
Prindërit këmbëngulin të mbe-
sin anonim për të mos i shkaktuar
probleme fëmijëve të tyre gjatë ar-
simit. Një nënë e një nxënësi të kla-
sës së katërt thotë se ata nuk kanë
tabletë në shtëpi, prandaj fëmija i
tyre nuk e ka tabletin as në shkol-
lë. Ajo u shpreh se fëmija i saj sh-
pesh përdor kompjuterin, por ai ju
duhet më shumë dy fëmijëve tjerë
më të mëdhenj. “Fëmijët në shkol-
lë mësojnë nga një smart-tablet.
Ndërsa në rast që bie interneti në
5
një monopol të organizuar, sepse viti nga pandemia dhe masat e
ata blejnë me çmime të ulëta për
fermerët, dhe shesin produkte me
marra nga vendet për kufizimin e
eksporteve dhe importeve kanë re-
çmime të larta. Problemi është
gjithashtu në burokracinë e
zultuar me luhatjet dhe rritjen e
çmimeve për shitjen e inputeve të
madhe dhe administratën, që
është rritur në numër disa herë
nevojshme për prodhim, gjë që
ndikoi negativisht në shumë sek-
dhe mirëmbajtja e të cilit kërkon torë ekonomikë, përfshirë sekto-
fonde të mbledhura nga tarifat, li- rin e bujqësisë. Kjo ka çuar në një
cencat, lejet, certifikatat, akcizat ... rritje të çmimit të prodhimit, kë-
E gjithë kjo e ngarkon produktin shtu që vitet e fundit çmimi i
gjatë udhëtimit drejt qëllimit për- prodhimit të produkteve bujqëso-
fundimtar, konsumator, por edhe re është rritur nga njëra anë, dhe
zhgënjen fermerët, të cilët me çmi- nga ana tjetër çmimi me shumicë
me kaq të ulëta të blerjes dësh- ka mbetur i njëjtë për vite me
tojnë dhe i hedhin produktet e radhë dhe nga ana e tretë ne kanë
tyre”, sqaron Stankovski. rritje të vazhdueshme të çmimeve
Federata Kombëtare e Fer- të ushqimeve. Kjo tregon se fer-
merëve (FKF), konstaton se kriza e merët dhe qytetarët vuajnë më
shkaktuar prej më shumë se një shumë.
madh, sipas saj, është se nuk ka
tekste digjitale për lëndën e gjuhës
angleze. “Nuk ka libra të shtypur
për këtë temë. Pra, gjithçka që ai
duhet të bëjë është të mësojë nga
ato që dëgjon dhe sheh në shkollë.
Për fat të mirë, kemi libra shkol-
lorë për fëmijët më të mëdhenj,
kështu që mund të përballojmë
më lehtë”, shpjegon ajo. Nga ana
tjetër, një prind tjetër thotë se ka
vendosur që fëmija i tij të ndjek
klasë, tabela fiket, kështu që nuk mësimet online. Sipas tij, për mo-
mund të arrihet të marrin fëmijët mentin gjithçka është duke shkuar
shënime për gjithçka. Kështu që në rregull. “Kemi fotokopjuar librat
nga fillimi i këtij koncepti është ha- shkollorë, sepse mendoj se një ta-
sur në vështirësi në implementi- bletë nuk mund ta zëvendësoj një
min e këtij koncepti, pasi që libër shkollor edhe pse këto fatke-
prindër që ju kanë siguruar fëmijë- qësisht nuk i lejon mësuesi”, ka sh-
ve tableta në shkolla janë vetëm tuar ai.
një numër i vogël”, u shpreh ajo. Sipas tij, përmbajtja e teksteve
Sipas saj, problemi lind gjithashtu shkollore në lenden e shoqërisë
edhe kur fëmija ka harruar të shk- dhe ato në gjuhën shqipe janë
ruaj diçka, ku pastaj duhet të kon- skandaloze dhe dështim. Ndryshe,
sultohemi me prindër të fëmijëve prindërit thonë se ajo që gjendet
tjerë për ta kuptuar se me çfarë në libra dhe atë që e shënojnë fë-
duhet t’i angazhojmë fëmijët për mijët në fletoret e tyre nuk është e
detyra shtëpiake. Absurdi më i njëjtë dhe nuk përputhen.
6 AKTUALE
Koha, e enjte, 14 tetor 2021

Nëse vitin e kaluar gjatë 12 RRITET NUMRI I AKSIDENTEVE TË TRAFIKUT NË ASOCIACIONI

muajve kishte 844 aksidente TETOVË DHE GOSTIVAR PËR E-TREGTI
në Pollog, këtë vit vetëm
Thirrje për
brenda 9 muajve janë
shënuar 897 aksidente
trafiku
Për dy vite, 20 viktima mbështetje të
prodhuesve agro
Koha Urim HASIPI

Tetovë, 12 tetor - Heqja e karantinës këtë vit ka

bërë që menjëherë të rritet numri i aksiden-
teve në rajonin më të gjerë të Pollogut. Vitin
e kaluar disa herë qytetarët e rajonit të Te-
tovës u përballën me orë policore, dhe kjo
bëri që në mënyrë enorme të ulët numri i
aksidenteve sepse kishte më pak automjete
në trafik. Sipas të dhënave të policisë, bren-
da dy viteve në rajonin e Pollogut jetën e
kanë humbur 20 persona në aksidente tra-
fiku. Nga policia e Tetovës për gazetën Koha
njoftojnë se gjatë vitit 2020 gjithsej janë
regjistruar 844 aksidente trafiku. Në këto
aksidente jetën e kanë humbur 13 persona.
“Gjatë vitit 2020, gjithsej 844 aksidente
trafiku, në Tetovë 617 dhe Gostivar 227, janë
regjistruar në zonën e Sektorit për Punë të
Brendshme në Tetovë. Nga aksidentet e për-
mendura të trafikut, 13 aksidente trafiku Te-
tovë 8 dhe Gostivar 5 kanë qenë me viktima
në njerëz në të cilët 13 persona kanë humbur
jetën”, deklaroi Fatmir Rexhepi, zëdhënës i
Sektorit për Punë të Brendshme në Tetovë.
Krahas kësaj, gjatë vitit 2020 janë regjistruar
gjithsej 75 aksidente trafiku apo në Tetovë 55
dhe Gostivar 20, të shkaktuara nga kafshët
në rrugë. Rasti më i fundit ishte kur një ari
ishte aksidentuar në autostradën Tetovë -
Shkup. Në ndërkohë, këtë vit është rritur
dukshëm numri i aksidenteve. Nëse vitin e
kaluar gjatë 12 muajve kishte 844 aksidente
në Pollog, këtë vit vetëm brenda 9 muajve
janë shënuar 897 aksidente trafiku. Por, këtë
vit numri i viktimave është më i vogël, bëjnë
të ditur nga policia e Tetovës për gazetën
Koha.
“Gjatë nëntë muajve të vitit 2021, deri më
datë 30 shtator të këtij viti, në zonën e SPB në
Tetovë janë regjistruar gjithsej 897 aksiden-
TESTIMI I NXËNËSVE PËR KOVID-19 |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
në aksidente trafiku për shitje onlajn
Shkup, 13 tetor - Prodhuesit agro të Ma-
qedonisë së Veriut do të kenë mundë-
si pa pagesë t’i përsosin aftësitë e tyre
digjitale, por edhe të mësojnë si më
mirë t’i plasojnë prodhimet e tyre në
ueb platformat vendore për e-tregti,
përmes thirrjes publike të cilën e pu-
blikoi Asociacioni për E-Tregti i Maqe-
donisë. Siç theksohet në kumtesë, ky
aktivitet është pjesë e nismës “Agri E-
commerce” e cila mbështetet nga pro-
grami për rritjen e punësueshmërisë
së tregut (IME), të financuar nga
Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe
Bashkëpunim, ndërsa zbatohet nga
ana e AETM-it. Qëllimi i thirrjes pu-
blike është mbështetja e prodhuesve
agro lokalë, të cilët duan t’i plasojnë
prodhimet e tyre nga mjedisi i tyre
lokal dhe duan të fillojnë me shitjen e
tyre me ndihmë të e-tregtisë. Me këtë
GJOBA PËR 196 SHOFERË PËR DREJTIM TË SHPEJTË TË AUTOMJETIT thirrje, Asociacioni për E-Tregti i Ma-
MPB-ja informon se gjatë ditës së djeshme, në zbatimin e kontrollit në territorin e qedonisë përfshihet në përpjekjet për
shtetit, janë sanksionuar 196 shoferë për drejtim të shpejtë të automjetit. Prej tyre, ngritjen e vetëdijes për përfitimet nga
14 shoferë kanë lëvizur me një shpejtësi mbi 50 kilometra në orë nga shpejtësia e e-tregti dhe rritje të ofertës për e-treg-
lejuar, ndërsa tri automjete kanë lëvizur me madje mbi 70 kilometra më shumë nga ti në vendin tonë.
shpejtësia e lejuar. Në këtë rast, 85 shoferë e kanë tejkaluar shpejtësinë në Thirrja publike është e hapur për të
gjithë prodhuesit agro të cilët duan t’i
vendbanim, ndërsa 111 jashtë vendbanimi. “Kontrollet e përforcuara vazhdojnë
plasojnë prodhimet e tyre në ueb
edhe në ditët në vijim. U bëjmë apel të gjithë pjesëmarrësve në komunikacion t’i
platformat më të njohura vendore për
respektojnë rregullat dhe dispozitat dhe bashkërisht të kontribuojmë për rrugë më
e-tregti, janë regjistruar në pajtim me
të sigurta”, thonë nga MPB-ja.
ligjet e RMV-së dhe i përmbushin kush-
tet e publikuara në ueb faqen e Asocia-
te komunikacioni apo në Tetovë 643 dhe Go- stivar. Këtë vit, po ashtu më shumë aksiden- cionit - https://ecommerce.mk/agri-
stivar 254. Nga aksidentet e përmendura të te trafiku janë regjistruar të shkaktuara nga ecommerce/. Aplikuesit e zgjedhur
trafikut, 6 aksidente trafiku ose në Tetovë dy kafshët. Gjatë nëntë muajve të vitit 2021, janë duhet në mënyrë aktive t’i ndjekin traj-
dhe katër në Gostivar kanë qenë me viktima regjistruar gjithsej 68 aksidente trafiku, ose nimet për zhvillim të aftësive digjitale
në njerëz në të cilët 7 persona kanë humbur në Tetovë 51 dhe Gostivar 17, të shkaktuara në kohëzgjatje prej një muaji, si dhe
jetën prej tyre dy në Tetovë dhe pesë në Go- nga kafshët në rrugë”, tha Fatmir Rexhepi. drejtimet e ekipit të AETM-it i cili i
udhëheq përmes procesit për lidhje me
platformat vendore për e-tregti. Apliki-
mi në thirrjen publike, do të zhvillohet
onlajn në ueb faqen e AETM-së, zgjat

Filipçe bëhet pishman: Skriningu deri më 20 tetor, pas çfarë vijon vlerësi-
mi i aplikantëve nga ana e komisionit të
përbërë nga ekspertë të fushës.

i nxënësve nis javën e ardhshme

Shkup, 13 tetor - Skriningu i nxënësve për pra-
ninë e virusit Kovid-19 do të fillojë javën e
ardhshme, me vonesë prej një jave për shkak
të zgjatjes së analizës për përfshirjen e
nxënësve në shkollat fillore dhe të mesme,
deklaroi ministri i Shëndetësisë, Venko Fi-
lipçe. “Modeli i skriningut është gati. U vo-
nuam, duhej të fillojë këtë javë, por më gjatë
zgjatën analizat e nxënësve nëpër shkollat
fillore dhe të mesme. Duke e marrë parasy-
sh se tani është gati metodologjia, prej ne-
sër do të fillojmë të kërkojmë së bashku me
MASH pëlqim me shkrim nga prindërit sipas
metodologjisë. Unë besoj se deri në fund të
kësaj jave dhe fillim të javës tjetër kjo do të
sigurohet që gjatë javës së ardhshme edhe
praktikisht të zbatohet skriningu”, tha Filipçe
në pyetjen e gazetarëve deri ku është proce-
dura me skriningun pas fjalimit në ngjarjen
për ngritje të vetëdijes për vlerën e dhuri-
mit të organeve dhe indeve në shërimin dhe
shpëtimin e jetës së njeriut.
Sqaroi se e dinë sa nxënës, në cilat klasa
dhe në cilat shkolla do të përfshihen sipas
numrit të shkollave në komuna dhe nxënësit
në ato klasa, të shkollave fillore dhe të me-
sme. Besoj se kjo do të zbatohet shpejtë se-
pse do të bëhet përmes ditarit elektronik si
dhe për shkak të mundësive të prindërve
menjëherë të përgjigjen.
“Apeloj ta pranojnë skriningun. Nuk
është asgjë e frikshme, merren strishot te
fëmijët, njëjtë sikur strishot për detektim të
faktorëve tjerë të infeksioneve me qëllim që
për një kohë të shkurtër të kemi një pa-
sqyrë. Tani gjendja epidemiologjike është e
qetë, nuk kemi fëmijë të sëmurë, nuk kemi
fëmijë të hospitalizuar. Dhjetëra nga 15 fë-
mijët janë në spitalin në Kozle dhe në asnjë
institucion tjetër. Nuk ka të dhëna për asnjë
transmision tjetër në shkolla, por e rëndësi-
shme është ta dimë nëse eventualisht mund
të zbulojmë bartës asimptomatik të virusit te
fëmijët”, tha Filipçe. Në lidhje me rekoman-
dimin plotësues dhe masën për hyrje në
ndërtesa të hapura vetëm për personat me
dy doza vaksinë, Filipçe tha se do të disku-
tohet në Shtabin e ardhshëm qendror në
Qeveri që duhet të mbahet të hënën tjetër si-
pas rekomandimeve të Komisionit për Së-
mundje Infektive. Qëllimi i skriningut, siç
deklaroi javën e kaluar Filipçe, është të vërte-
tohet nëse ekzistojnë bartës asimptomatik të
virusit mes fëmijëve dhe nëse ai transfe-
rohet në vetë shkollat. Me skriningun duhet
të përfshihen rreth 8.200 fëmijë, të cilët do të
testohen sipas përzgjedhjes së rastit, për të
cilën do të kërkohet leje me shkrim nga
prindërit.
Arrestohet një
shtetas serb, kapet
me emigrantë
Shkup, 13 tetor - Nëpunësit e policisë
dje në hyrje të Gjevgjelisë, në pikën ku-
fitare “Bogorodicë” e kanë privuar nga
liria M.A (47) nga Republika e Serbisë,
për shkak të transportimit të emi-
grantëve. Siç informojnë nga MPB-ja,
në makinën “Shkoda Superb” me targa
serbe, të cilën e ka drejtuar, ka tran-
sportuar dy emigrantë - A.J. (30) nga
India dhe M.M (29) nga Pakistani. Për
ngjarjen është njoftuar prokurori pu-
blik, ndërsa M.A u është dorëzuar në-
punësve të policisë të Qendrës Rajo-
nale për Çështje Kufitare Jug.
Emigrantët janë vendosur në Qendrën
Transitore “Vinojug” në Gjevgjeli për
procedurë të mëtejshme.
 RAJON
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
7

Sipas Kurtit, vetting-u

do të tregojë
gjendjen aktuale
brenda sistemit
Kosova shtyn përpara
procesin e vetting-ut
gjyqësor në kuptim të
kapaciteteve
profesionale pastaj
edhe etikës së punës
së dhe integritetit të
aktorëve të gjyqësorit
në përgjithësi

Qeveria e Kosovës në
mbledhjen e mbajtur të mërkurën
(13 tetor) ka miratuar koncept
dokumentin për vetting-un në
drejtësi përmes së cilit synohet të
forcohet sundimi i ligjit. Kryemi-
nistri i Kosovës, Albin Kurti tha se
vendin më së shumti e ka dëmtuar
mungesa e drejtësisë dhe se “lirinë
e fituar duhet ta institucionali-
zojmë përmes drejtësisë”. Vetting-
u është proces i rivlerësimit të fi-
gurës së prokurorëve dhe
gjyqtarëve dhe ka për qëllim
rritjen e tyre profesionale, luftimin
e korrupsionit dhe ndikimin e kri-
mit të organizuar, politikës apo ele-
mentëve të tjerë të paligjshëm në
dhënien e drejtësisë. “Gjyqësori
duhet të jetë i pavarur, jo vetëm në
formë por edhe në përmbajtje”, tha
Kurti. “Në mënyrë që sistemi gjy-
qësor dhe prokuruorial të veprojë
drejt është e nevojshme që në të
gjitha nivelet të ketë njerëz profe-
sional dhe me integritet”, shtoi
Kurti.
Sipas tij, vetting-u do të tregojë
gjendjen aktuale brenda sistemit
gjyqësor në kuptim të kapacitete-
ve profesionale pastaj edhe etikës
së punës së dhe integritetit të ak-
torëve të gjyqësorit në përgjithësi.
“Vetting-u do të bëhet përmes një
mekanizmi të pavarur nga gjyq-
tarë dhe jogjyqtarë të zgjedhur
nga Kuvendi dhe Presidenca me
prani të ndërkombëtarëve”, tha
Kurti. Ky mekanizëm, sipas tij, do
të operojë me ndihmë të sekreta-
riatit për çështje logjistike kurse
në shkallë të dytë do të veprojë Ko-
legji për Apel. Ministrja e Drejtësi-
së, Albulena Haxhiu, tha se proce-
si i vetting-ut do të bëhet përmes
një periudhe optimale 5-vjeçare.
“Mekanizmi i pavarur do të ketë
mandatin e tij në verifikimin e in-
tegritetit personal të subjekteve
për vlerësimin e performancës,
profesionalizmit dhe kontrollin e
pasurisë së gjyqtarëve dhe proku-
rorëve”, tha Haxhiu duke premtuar
se i gjithë procesi do të jetë i drejt,
profesional, i pavarur dhe efektiv.
Për realizimin e këtij procesi, krye-
ministri Kurti tha se ekzistojnë dy
propozime, njëri përmes amanda-
mentimit të Kushtetutës në
mënyrë që pastaj të miratohen
ligjet adekuate, mirëpo, sipas tij,
procesi mund të bëhet edhe për-
mes amandamentimit të ligjeve
ekzistuese.
Rreze Hoxha nga Grupi për
Studime Juridike dhe Politike, i ka
thënë më herët Radios Evropa e
Lirë, se ky grup avokon që procesi i
vetting-ut të bëhet përmes kalimit
të një amendamenti kushtetues
në Kuvendin e Kosovës, sepse kjo
do të mundësonte një proces të
plotë dhe të thelluar të verifikimit.
“Mënyra e dytë, do të ishte
vetëm përmes ndryshimit të Ligjit
për procedurën disiplinore, i cili do
të shfuqizohej në legjislacionin ek-
zistues, ashtu që vetting-u i gjyq-
tarëve dhe prokurorëve të garan-
tohet si proces i vazhdueshëm dhe
i fortë disiplinor. Mirëpo, kjo nuk
do ta kishte ecurinë e njëjtë sikur
një gjë e tillë të realizohej me një
amendament kushtetues”, pati
thënë Hoxha. Ehat Miftaraj nga In-
stituti i Kosovës për Drejtësi, në një
bisedë me Radion Evropa e Lirë,
pati thënë se procesi i vetting-ut,
nëse synohet që të bëhet në bazë
të asaj që përcaktojnë standardet
ndërkombëtare që garantojnë si-
gurinë juridike, lejohet vetëm për-
mes ndryshimeve kushtetuese. Për
amendamentimin e Kushtetutës
është e domosdoshme shumica
parlamentare ose dy të tretat e vo-
tave të 120 deputetëve të Kuven-
dit të Kosovës dhe dy të tretat e vo-
tave të 20 deputetëve të
komuniteteve joshumicë. Mini-
strja e Drejtësisë, Albulena
Haxhiu, më herët ka shfaqur dy-
shime lidhur me një konsensus të
mundshëm parlamentar për
amendamentimin e Kushtetutës
lidhur me vetting-un.
“Pra brenga ime në këtë drej-
tim, është nëse nuk kalon amenda-
menti kushtetues, ndonëse kon-
sensusi paraprak në këtë proces
është shumë i rëndësishëm”, pati
theksuar Haxhiu. (REL)

HAPET PANAIRI I ARMËVE,

VUÇIÇ ME APEL
Kurti për aksionin në veri: Grupet kriminale do të luftohen
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti
ka thënë se aksion i Policisë ishte
kundër krimit e kontrabandës në Pri-
shtinë, Pejë dhe në veri e jug të Mitro-
vicës.
Ai në Facebook ka shkruar se herët
në mëngjesin e sotëm, Policia e Ko-
sovës, me qëllim të luftimit të kontra-
bandës ka filluar operacione bastisjeje
Do forcojmë ushtrinë, nuk në disa lokacione të ndryshme në Pri-
shtinë, Pejë e Mitrovicë (si në jug ash-
tu edhe në veri). “Këto veprime polico-
re janë paraprirë nga hetimet intensi-
ve dhe janë me urdhër e të
bashkërenduara me prokuroritë dhe
gjykatat kompetente. Janë sekue-
struar mallra e dëshmi të tjera që pa-
raqesin edhe prova materiale. Krimi
dhe grupet kriminale nuk do të tole-
rohen dhe do të luftohen. Kontra-
bandën do ta luftojmë e do ta paran-
dalojmë”, ka thënë ai. Kurti ka shtuar
se aksioni i sotëm policor ka përfun-
duar.
“U bëj thirrje qytetarëve në ko-
munën veriore të Mitrovicës që të mos
bien pre e disa mediave në Serbi që e
mbrojnë krimin, korrupsionin dhe
kontrabandën dhe duan ta politizojnë
dhe etnizojnë atë”, ka thënë ai.

ka mëshirë për të dobëtit REAGIMI I SERBISË PËR AKSIONIN NË VERI

Dje është hapur në Serbi panairi Ndërkombëtar i
Armëve dhe Pajisjeve Ushtarake ‘Partner 2021’. I prani-
shëm ishte edhe presidenti Aleksandër Vuçiç. Ky i fun-
dit deklaroi se Serbia do të vijojë ta forcojë ushtrinë e
saj, duke nënvizuar se në botën e interesave nuk ka më-
shirë për të dobëtit. “Në botën e interesave nuk ka më-
shirë për të dobëtit, por respekt për të fortët, prandaj
është e rëndësishme të zhvillojmë industrinë e
mbrojtjes. Është e rëndësishme të konkurrojmë me fu-
qitë e mëdha në promovimin e armëve dhe pajisjeve
ushtarake, është e rëndësishme të ndërtojmë rrugën
tonë edhe në këtë çështje dhe t’i zgjedhim ato fusha në
të cilat mund të konkurrojmë, sepse nuk mundemi në
të gjitha”, tha Vuçiç. Sipas tij, Serbia njihet sot në të
gjithë botën për promovimin e paqes dhe stabilitetit.
"Kurti po shpik probleme për të sulmuar veriun"
Drejtori i Zyrës për Kosovën në Qe-
verinë e Serbisë, Petar Petkoviq, ka
thënë se aksioni i sotëm i Policisë së
Kosovës “ka të bëjë me kriminalizim të
veriut”. Sipas tij, derisa Beogradi po
shikon të zgjidhë problemet përmes
dialogut, kryeministri i Kosovës këtë
po mundohet ta bëjë përmes shkakti-
mit të krizave.
Madje, ai ka thënë se ky aksion
është “hakmarrje” për siç ka thënë ai
“humbjen që Serbia ia shkaktoi Ko-
sovës në Bruksel në lidhje me marrë-
veshjen për targat”. “Prishtina po
shkakton kriza të reja, po nxjerr në
sipërfaqe probleme të paqena për të
sulmuar veriun. Këtë po e bën në javën
e fundit para zgjedhjeve. Ai po ndër-
merr aksione të njëanshme dhe pasi
ato i kanë dështuar, tash po shkon me
skenarët B dhe C”, ka thënë Petkoviq,
përcjell "b92.net".
Ai u ka dhënë edhe një mesazh
trimërues serbëve në veri, se e “kanë
Serbinë dhe presidentin Aleksandar
Vuçiq pas vetes”. Policia e Kosovës sot
ka nisur aksion të gjerë për konfiskim
të mallrave të kontrabanduara.
Në veri të Mitrovicës është sul-
muar nga serbët lokalë me gurë. Veriu
vlerësohet si një prej pjesëve ku kon-
trabanda është në nivelin më të lartë,
për shkak të mosshtrirjes së mjaftue-
shme të institucioneve të Kosovës dhe
për shkak të afërsisë së kufirit me Ser-
binë.
8 GLOBI
Nëna hidhet
nga 200 m
lartësi me
foshnjën 1
muajshe e
djalin 3 vjeç,
vdesin të gjithë
Një nënë dyshohet se u
hodh nga një lartësi prej 200 m
me foshnjën e saj të porsalin-
dur dhe djalin e vogël në krahë
duke i vrarë të dy, ka raportuar
policia. Ngjarja ka ndodhur në
Moskë, ku Olga Zharkova, 34
vjeç, dhe dy djemtë e saj të mo-
shës tre vjeç dhe një muajsh, u
hodhën nga në banesë e katit
të 19-të dhe hetimet për vrasjen
kanë filluar, ka shkruar Mirror.
Nëna e dy fëmijëve dy-
shohet të ketë vuajtur nga de-
presioni akut pas lindjes para
se të vriste veten dhe fëmijët e
saj, thonë hetuesit. Zharkova,
gruaja e një oficeri ushtarak rus,
thuhet se kishte shkruar një
shënim ku thoshte se nuk don-
te t'i linte fëmijët e saj në këtë
"botë të vështirë, të zymtë" dhe
i mbante fëmijët në krahë teksa
binte nga banesa e lartë.
"Ajo u ankua tek të njohurit
e saj se kishte depresion pas
lindjes, u ndje e vetmuar dhe e
lodhur", është shprehur një bu-
rim. Burri i saj Dmitry, 35 vjeç, u
trajtua për shok kur arriti në
vendin e ngjarjes. Olga ishte
ankuar se burri i saj ishte larg
shtëpisë për periudha të gjata
gjatë detyrave të tij ushtarake,
thonë raportet.Komiteti Hetues
Rus ka hapur një hetim vrasjeje
për vdekjen e dy fëmijëve dhe
një analizë psikiatrike postmor-
tem do të bëhet mbi nënën.
Në Europë, rritja e
çmimeve të gazit ka
detyruar mbylljen e
fabrikave duke
alarmuar politikanët
dhe konsumatorët për
ngrohjen në dimër. Për
presidentin rus
Vladimir Putin, i cili
mbushi 69 vjeç të
enjten, e gjithë kjo
është e barabartë me
një dhuratë të
ditëlindjes së hershme.
Kremlini është
përpjekur prej vitesh
për të frenuar
gatishmërinë e Europës
për të zvogëluar
emetimet dhe për të
diversifikuar burimet e
saj të energjisë
Edhe pas përfundimit të Luftës
të Ftohtë, tensionet mes Moskës
dhe Uashingtonit nuk ishin aspak
të rralla, me akuza që variojnë nga
akuzat për thyerjen e rekordeve
deri tek ndërhyrja në zgjedhje.
Megjithatë javët e fundit, shkëm-
bimi i akuzave midis Rusisë dhe
BE-së ka marrë një shije të mirëfil-
ltë të Luftës së Ftohtë. Çështja krye-
sore është kriza e energjisë që filloi
në Europë, por së shpejti u përhap
në të gjithë botën. Që nga fundi i
muajit të kaluar, Sekretarja Ame-
rikane e Energjisë Jennifer
Granholm është shprehur kundër
Moskës, duke e akuzuar atë
drejtpërdrejt për manipulimin e
tregut të gazit duke kufizuar fluk-
set e karburantit në Kontinentin e
Vjetër për të përfituar vetë.
Përfitimet përfshinin avan-
tazhin diplomatik në miratimin e
gazsjellësit Nord Stream 2, i cili do
të rrisë ndjeshëm flukset e gazit
rus në Gjermani. Tubacioni në fjalë
ka qenë prej kohësh një burim për-
plasjesh midis Berlinit dhe Ua-
shingtonit, i cili ka vendosur vazh-
dimisht sanksione ndaj të gjitha
kompanive europiane të përfshira
në ndërtimin e projektit.
Sidoqoftë, projekti ka përfun-
duar dhe tashmë është në fazën e
testimit. Sekretari amerikan i
Energjisë nuk ishte, megjithatë,
zëri i vetëm i superfuqisë që u
kthye kundër Rusisë në lidhje me
krizën e energjisë. Amos Hoch-
stein, një këshilltar i Departamen-
tit Amerikan të Shtetit, akuzoi Mo-
skën se ka zgjedhur të reduktojë
furnizimin me gaz pasi fillon dim-
ri dhe “rrezikon jetën e njerëzve”.
Më parë, 40 anëtarë të Parlamen-
tit Europian, kryesisht nga Europa
Qendrore dhe Lindore dhe shtetet
baltike, bënë thirrje për një hetim
mbi rolin e Gazprom në krizën e
energjisë. Ata dyshuan se gjiganti
rus po kërkonte të rriste çmimet,
por edhe të shantazhonte një mi-
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
GAZI NATYROR
Po fryn era e
Luftës së Ftohtë
ratim të nxituar të Nord Stream 2.
Ata kërkuan gjithashtu që të
kryheshin hetime nëse tubacioni
në fjalë është në përputhje me
ligjin e BE-së dhe marrjen e masa-
ve për ta respektuar atë. Dyshimet
e tyre, megjithatë, përkonin me
ndërhyrjen e Agjencisë
Ndërkombëtare të Energjisë, e cila
kritikoi Rusinë për refuzimin e
rritjes së fluksit të gazit në termi-
nalet e Europës.
GAZSJELLËSI AMERIKAN LNG
KUNDËR NORD STREAM 2
Presioni i mëparshëm i Ua-
shingtonit për të anuluar Nord
Stream 2 dhe akuzat e tij kundër
Rusisë për manipulimin e tregut
të gazit bazohen në rivalitetin e
energjisë midis Uashingtonit dhe
Moskës mbi klientelën e Europës.
Duke pasur parasysh varësinë
energjetike të Kontinentit të Vjetër
nga Rusia, një varësi që për disa
vende të Balltikut Qendror dhe
Lindor arrin 100%, Uashingtoni po
pretendon të marrë sa më shumë
konsumatorë për gazin natyror të
lëngshëm amerikan (LNG). Syni-
met e saj ishin bërë tashmë të qar-
ta nga ish-presidenti amerikan.
Presidenti rus nga ana e tij fajësoi
Europën për krizën e gazit, duke
vënë në dukje se Europa kishte ga-
buar duke kufizuar kontratat
afatgjata për gazin rus dhe duke
iu drejtuar tregut ndërkombëtar.
Ishte pikërisht kjo që shoqëroi
deklaratën e tij se Rusia mund të
rrisë flukset në Europë dhe kështu
të stabilizojë tregun. Një deklaratë
që rezultoi e suksesshme pasi çoi
menjëherë në uljen e çmimeve të
gazit. Disa orë më vonë,
megjithatë, u duk se Moska po
kërkonte kompensim ose ndosh-
ta vendosjen e kushteve për të rri-
tur flukset e gazit në Europë. Pro-
pozimi u bë nga Ministri rus i
Energjisë Alexander Novak, i cili
argumentoi se miratimi dhe certi-
fikimi Nord Stream 2 mund të çojë
në një rënie të çmimeve të gazit.
Në rrezik është miratimi i gazsjel-
lësit nga Berlini dhe Brukseli, pasi
kërkon një proces të gjatë dhe të
komplikuar të lëshimit të një leje
që zgjat disa muaj. Autoriteti rre-
gullator gjerman duhet të sigurojë
që tubacioni të jetë në përputhje
me legjislacionin europian, i cili
kërkon rreptësishtë ndarjen e in-
dustrisë së prodhimit dhe shitjes
së energjisë nga rrjeti i saj i tran-
smetimit. Berlini ka afat deri në fil-
lim të janarit për të vendosur mbi
certifikimin dhe miratimin e gaz-
sjellësit. Më pas BE duhet të vendo-
së për këtë brenda dy muajsh.
Ndërkohë, ka pasur presion të
herëpashershëm nga Joe Biden
mbi politikanët amerikanë, për të
shqyrtuar qëndrimin e tij në lidhje
me tubacionin në fjalë.
FRIKA E EUROPIANËVE PËR
DIMRIN DHE LOJËRAT
GJEOPOLITIKE TË PUTINIT
Në Europë, rritja e çmimeve të
gazit ka detyruar mbylljen e fa-
brikave duke alarmuar politikanët
dhe konsumatorët për ngrohjen
në dimër. Për presidentin rus Vladi-
mir Putin, i cili mbushi 69 vjeç të
enjten, e gjithë kjo është e bara-
bartë me një dhuratë të ditëlindjes
së hershme. Kremlini është
përpjekur prej vitesh për të frenuar
gatishmërinë e Europës për të
zvogëluar emetimet dhe për të di-
versifikuar burimet e saj të energji-
së. Këto përpjekje nga Europa
mund të minojnë ekonominë ruse,
e cila është shumë e varur nga ek-
sportet e naftës dhe gazit. Nga
pikëpamja e Putinit, europianët
janë në vendin e duhur këtë vit:
një kombinim i ngjarjeve ka rritur
çmimet e energjisë, duke i dhënë
presidentit rus një shans të cilë-
sohet si shpëtimtari i tyre.
Në të kaluarën Rusia ka përdo-
rur rolin e saj si furnizues kryesor i
energjisë për të ushtruar presion
mbi vende të tilla si Bjellorusia,
Gjeorgjia dhe Ukraina. Një çështje
ekzistenciale për Rusinë tani është
në rrezik: e ardhmja e lidhjes së
saj më të rëndësishme ekonomike
me Europën dhe leva gjeopolitike
më vendimtare e Kremlinit. Ven-
dimi i Gazprom për të mos rimbu-
shur rezervuarët e tij në Europë
ndihmoi në rritjen e çmimeve. Siç
thekson ai, “Rusët nuk mund të
shpëtojnë dhe të thonë se nuk
kanë asnjë lidhje me problemin.
Komisioni po heton akuzat se Ru-
sia po kërkon të rrisë çmimet, por
nuk ka arritur në një përfundim të
saktë. Kancelari gjerman në lar-
gim, i cili mbështet Nord Stream 2
dhe e ka quajtur tubacionin një
“marrëveshje biznesi dhe jo një
strategji gjeopolitike”, ka mohuar
akuzat se Rusia është pjesë e
krizës.
PËRGJEGJËSIA E BE
Duke fajësuar BE-në për krizën
e energjisë, Vladimir Putin vuri në
dukje se vendi i tij ishte në bisedi-
me me Komisionin Europian, “por
i gjithë qëndrimi i tij kishte për qël-
lim anulimin e kontratave afatgja-
ta dhe kthimin në tregun
ndërkombëtar të gazit, dhe pady-
shim kjo ishte e gabuar”. Disa ditë
pasi 40 anëtarë të Parlamentit Eu-
ropian kërkuan një hetim mbi rolin
e gjigantit rus të Gazprom në
krizën e energjisë, Komisioneri i
Energjisë i BE-së, Kadri Simpson
tha: “zhvilloni një qasje më stra-
tegjike ndaj politikës sonë të
energjisë”.
 GLOBI
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
9

Polonia dhe disa vende

anëtare, ndër to edhe
Hungaria, kanë patur
përplasje të
herëpashershme me BE-
në për sa i përket
sundimit të shtetit ligjor,
lirisë së medias dhe të
drejtave të minoritetit.
“Beteja e tanishme do të
përcaktojë nëse
Bashkimi Evropian do të
lejojë që qeveritë
populiste dhe
autokratike të shpërfillin
standardet evropiane
dhe ligjet evropiane, dhe
të shkaktojnë një
gërryerje të themeleve
të BE-së”
Zyrtarët e Bashkimit Evropian
kanë paralajmëruar se nëse nuk
sfidohet një vendim i gjykatës më
të lartë polake, sipas së cilit, Kush-
tetuta e vendit ka epërsi ndaj legji-
slacionit të BE-së, rrezikohet vetë
ekzistenca e bllokut. Tubime të
mëdha ndërkohë u zhvilluan në
mbarë Poloninë gjatë fundjavës
në shenjë mbështetjeje për anë-
tarësinë në Bashkimin Evropian.
Rreth 100 mijë vetë u mblodhën
në Varshavë të dielën në shenjë
mbështetjeje për anëtarësinë e Po-
lonisë në BE. Ndër ta ishte edhe
Donald Tusk, ish-President i Kë-
shillit Evropian dhe tashmë
udhëheqës i partisë opozitare
Rreziku për një Polexit,
largimin e Polonisë nga BE
Platforma Qytetare. “Çfarë na sol-
li të gjithëve këtu sot? Një pseu-
do-gjykatë, një grup të kamuflua-
rish me rrobën e gjyqësorit, të cilët
me urdhër të udhëheqësit të parti-
së dhe në shkelje të Kushtetutës,
vendosën ta nxjerrin Poloninë nga
BE-ja”, tha zoti Tusk.
Protestat u shkaktuan pasi
gjykatësit më të lartë të Polonisë
vendosën se Kushtetuta e vendit
ka prioritet mbi legjislacionin e Ba-
shkimit Evropian. Mbizotërimi i
legjislacionit të BE-së shërben si
themeli i unionit. Zyrtarët e BE-së
kërcënuan me vendosje sanksio-
nesh ndaj Polonisë. “Po presim ta-
shmë vendimet e Gjykatës së
Drejtësisë për situatën në Poloni, si
dhe ndoshta sanksione të përdit-
shme financiare”, tha Didier Reyn-
ders, Komisioner i BE-së për
Drejtësinë.
Gjobat mund të arrijnë deri në
një milion dollarë në ditë. Padia
gjyqësore u paraqit nga kryemini-
stri polak Mateusz Morawiecki. Ai
ka refuzuar të zbatojë dy vendime
të Gjykatës së Drejtësisë së Bashki-
mit Evropian të marra në korrik,
që e akuzojnë qeverinë polake për
ndërhyrje politike në gjyqësor.
Kryeministri e ka refuzuar një
ndërhyrje të tillë dhe tha se Polo-
nia nuk kërkon të largohet nga Ba-
shkimi Evropian. Ai shkroi në Face-
book duke e përshkruar idenë si
një “mit të dëmshëm”. Mbështetë-
sit e qeverisë kanë organizuar
kundër-protesta dhe thonë se qe-
veria sfidoi me të drejtë Bashkimin
Evropian. “Marrin të drejta që nuk
u takojnë dhe duan të ndërhyjnë
gjithnjë e më shumë”, thotë Zyg-
munt Miernik, mbështetës i qeve-
risë polake. Por sa pranë largimit
nga BE-ja gjendet Polonia?
“Është rritur rreziku për një Po-
lexit, largimin e Polonisë nga Ba-
shkimi Evropian. Polonia është një
vend ku 80% e popullsisë është në
favor të anëtarësisë në Bashkimin
Evropian. Polonia mbështetet
shumë tek tregu i përbashkët dhe
tek fondet e BE-së, përfshirë fondin
për rimëkëmbjen nga COVID-i të
miratuar vitin e kaluar”, thotë Pio-
tr Buras, nga Këshilli Evropian për
Marrëdhëniet me Jashtë. Fondi për
rimëkëmbjen nga COVID-i është
rreth 66 miliardë dollarë. BE-ja ka
kërcënuar se do t’i pezullojë fondet
nëse Polonia nuk ndërmerr ndry-
shime në sistemin gjyqësor.
Polonia dhe disa vende anëta-
re, ndër to edhe Hungaria, kanë
patur përplasje të herëpashersh-
me me BE-në për sa i përket sundi-
mit të shtetit ligjor, lirisë së me-
dias dhe të drejtave të minoritetit.
“Beteja e tanishme do të përcak-
tojë nëse Bashkimi Evropian do të
lejojë që qeveritë populiste dhe
autokratike të shpërfillin standar-
det evropiane dhe ligjet evropiane,
dhe të shkaktojnë një gërryerje të
themeleve të BE-së”, thotë zoti Bu-
ras. Themelet janë tronditur ta-
shmë nga vendimi i gjykatës po-
lake. Zyrtarët evropianë thonë se
unioni duhet t’i qëndrojë parime-
ve të tij themelore, ose të rrezikojë
të shpërbëhet. Por deri më tani, qe-
veria polake nuk po jep shenja se
do të ndryshojë drejtimin.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

REZULTATET E PESË ANKETIMEVE TË BËRA NGA

REALCLEARPOLITICS

Bie mbështetja për presidentin Biden

Amerikanët po shprehin pakë-
naqësitë e tyre ndaj Presidentit Joe
Biden, pothuajse nëntë muaj pasi
ai mori detyrën. Në një seri anketi-
mesh të bëra javën e kaluar në nivel
Macroni do të heq dënimin me kombëtar, 49.2% e të anketuarve
nuk e miratojnë punën e zotit Bi-
vdekje në mbarë botën den, përkundër 44.5% që e mira-
tojnë, thotë kompania e anketimeve
Presidenti francez, Emmanuel Macron planifikon të përdorë FiveThirtyEight. Rezultatet e pesë
Presidencën gjashtëmujore të Francës me BE vitin e ardhshëm për anketimeve të bëra rishtazi nga
të nxitur përfundimin e dënimit me vdekje. Macron në një fjalim RealClearPolitics shprehin pakëna-
që përkujton 40 vjetorin e heqjes së dënimit me vdekje në Francë qësi, ndërkohë që rezultatet e tre
tha se Parisi do të organizojë një samit në 2022 për të bërë presion anketimeve janë në favor të zotit Bi- së tij. Që atëherë ai ka humbur edhe vendit pas gati pesë dekadash.
për t'i dhënë fund dënimit me vdekje në të gjithë botën. "Si pje- den. Analistët thonë se rënia në per- më shumë terren dhe analistët poli- Gjithashtu, numri i infektimeve të
së e presidencës franceze të Bashkimit Evropian, ne do të organi- ceptimin e punës së zotit Biden ka tikë japin për këtë shpjegime të reja nga koronavirusi u rrit në shkal-
zojmë... një takim në Paris në nivelin më të lartë, duke bashkuar qenë veçanërisht e ndjeshme në ndryshme. lë vendi për disa muaj, përpara se të
shoqëritë civile nga vendet që ende zbatojnë dënimin me vdekje... radhët e votuesve të pavarur, të cilët Ishte periudha që përkoi me fillonte rënia më rishtazi, megjithë-
në mënyrë që të bindim udhëheqësit e tyre për rëndësinë dhe e ndihmuan atë të fitojë zgjedhjet tërheqjen kaotike të ushtrisë ame- se rreth 70 milionë amerikanë vazh-
urgjencën e duke e hequr atë”. Franca, e cila merr kryesimin e vitin e kaluar përballë ish-Presiden- rikane nga Afganistani pas 20 vjet dojnë të jenë të pavaksinuar. Presi-
presidencës së radhës të Këshillit Europian në gjashtë mujorin e tit Donald Trump. lufte, thonë analistët. Ata gjithash- denti Biden ka urdhëruar
parë të vitit 2022, gjithashtu do të punojë me vendet e tjera të BE- Në muajin korrik, kur u mbu- tu përmendin mosmarrëveshjet po- vaksinimin ose testimin e shpeshtë
së mbi një rezolutë të Kombeve të Bashkuara që kërkon nga ven- shën gjashtë muajt e parë të presi- litike në Uashington mes repu- për COVID-19 të punonjësve në
det që të raportojnë shifrat e dënimit me vdekje çdo vit, tha Ma- dencës së tij, zoti Biden gëzonte një blikanëve dhe demokratëve për kompanitë me mbi 100 të punësuar,
cron. Presidenti francez vuri në dukje se 106 shtete deri më tani avantazh mbështetjeje prej 9%, por rritjen e tavanit të borxhit, si dhe por udhëzimet vazhdojnë të jenë të
kanë hequr plotësisht dënimin me vdekje, por 483 ekzekutime deri në fund të gushtit, anketimet mes ligjvënësve demokratë progre- debatueshme në disa pjesë të vendit
janë kryer nga 33 regjime politike në vitin 2020. Dënimi me vdekje tregonin se votuesit amerikanë ishin sistë dhe të moderuarve për zgjeri- dhe në disa biznese, ku ende nuk po
është ende në fuqi në Shtetet e Bashkuara në Kinë dhe Indi. të ndarë në perceptimin ndaj punës min e rrjetit të sigurisë sociale të zbatohen.
10 FORUM
Koha, e enjte, 14 tetor 2021

Migrimi, sfida më e madhe klimatike

e kohës sonë Nga
Parag KHANNA

Shumë studiues pyesin: po

çfarë ka përtej
sovranitetit? Në rast se
jemi të mençur, përgjigja
do të jetë “gjeografi e
programueshme”:
ripërshtatja e vendeve
bazuar në ndryshimin e
roleve të tyre në sistemin
tonë global të lëngshëm.
Gjeografia e banueshme
është burimi ynë më i
çmuar tokësor, dhe ne
duhet ta zgjedhim atë për
ata që do të vijnë pas nesh.
Përshtatja e sovranitetit
me një realitet të ri, është
dryshimi i klimës është ve të ish republikave sovjetike. dosen përgjithmonë në Euroazi, e klimës, por ato janë bërë gati të ajo që i detyrohemi të

N afër pikës së moskthimit.

Sikurse e bën të qartë ra-
porti më i fundit nga Pa-
neli Ndërqeveritar për Ndryshimet
Gjithsesi në dekadat e ardhshme,
bota do të duhet të përballet me
disa zhbalancime demografike se-
rioze. Mungesat e fuqisë punëtore
pasi disa pjesë të Azisë po bëhen të
pabanueshme duke zhdukur mje-
tet e jetesës. Një numër i madh
aziatikësh nga jugu dhe kinezësh,
sigurta për shkak të kësaj të fundit.
Këtë shekull parashikohet të arrijë
“kulmi i popullatës njerëzore”, e
cila do të mbërrijë në gati 11 mi-
ardhmes

Klimatike (IPCC), edhe nëse emeti- në Amerikën e Veriut, Evropë dhe do të zhvendosen drejt veriut në liardë. Nga ai moment e tutje,
met e karbonit do të ndaleshin që Azinë Veriore janë duke u bërë më territoret e gjëra të stepave të Ru- mbijetesa do të varet shumë nga
nesër, ato që janë grumbulluar deri të dukshme, dhe këto rajone do të sisë Jugore dhe Kazakistanit, rajo- rishpërndarja e njerëzve. Qeveritë
më tani në atmosferë janë të mjaf- kenë nevojë të hapin “rubinetet e ne që janë shumë të bollshme me kombëtare janë sovrane në lidhje
tueshme për të shkatërruar shumë emigracionit”në përputhje me tokë pjellore, dhe që janë gati të me çështjet e migrimit. Por reagi- she të migrimit. Ne duhet që ta
ekosisteme të planetit për deka- rrethanat. pabanuara nga njerëzit. mi ndaj sfidës së gjeografisë njerë- kapërcejmë hendekun midis di-
dat e ardhshme. Kjo është arsyeja Dhjetëra miliona aziatikë të Disa nga këto lëvizje do të ishin zore kërkon më shumë sesa skursit politik shumë të ndjeshëm
pse samiti i ardhshëm i COP26, tjerë, mund të detyrohen të zhven- të mundshme edhe pa ndryshimin ndërhyrje në marrëveshjet dypalë- rreth migrimit, dhe strategjisë ko-
edhe pse shumë i nevojshëm për
të promovuar zbutjen e ndryshi-
meve klimatike, është tërësisht i
pamjaftueshëm për të adresuar KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS
agjendën po aq të rëndësishme
me të cilën përballet njerëzi-
mi:përshtatja ndaj ndryshimeve.
Ndërsa i nxehti ekstrem, rritja
e niveleve të deteve dhe thatësira,
po i bëjnë sipërfaqet e planetit të
pabanueshme, miliona, në mos
miliarda njerëz do të detyrohen
përfundimisht të zhvendosen në
terrene më të përshtatshme për
mbijetesë.
Sfida më e vështirë që kemi
përpara nuk është zvogëlimi i
emetimeve, por zhvendosja e
njerëzve. As IPCC dhe as ndonjë
agjenci tjetër, nuk është aktuali-
sht e autorizuar për ta adresuar
këtë çështje themelore të gjeogra-
fisë njerëzore. Në dekadat e pa-
sluftës, modele relativisht të para-
shikueshme të migrimit ndodhën
si brenda ashtu edhe midis rajo-
neve. Për shembull, numri i më i
madh i emigrantëve që lëvizën
brenda çdo rajoni është 23 milionë,
dhe ata u zhvendosën përtej kufij-
Koha E përditshme informative

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

www.koha.mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi: "Pecat DOO", distribuimi: “Kolporter” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjese mërkurë, 13 tetor 2021 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006
Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA
E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221
Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

lektive të nevojshme për të
strehuar njerëzimin. Të flasë-
sh më shumë për gjeografinë
njerëzore sesa emigracionin,
mund të jetë një mjet retorik i
fuqishëm, sepse e vë theksin
tek fakti se ndodhemi në të
njëjtën varkë, dhe kjo gjë e zh-
vendos fokusin nga sovranite-
ti i ngushtë kombëtar në një
administrim të gjerë në nivel
planetar.
Në një botë me një klimë
në ndryshim, ne kemi nevojë
për një ndarje të re të punës
midis kontinenteve. Amerika
e Jugut dhe Afrika do të bëhen
gjithnjë e më shumë rajone
që do të prodhojnë emigrantë.
Amerika e Veriut dhe Euroa-
zia duhet të thithin më shumë
njerëz, dhe t’i qarkullojnë ata
nga SHBA-ja Jugore dhe Azia
Jugore që kanë probleme me
furnizimin me ujë në zonat e
brendshme më pjellore.
Do të ketë pionierë klima-
tikë që do të ngrenë vendbani-
me të reja, në vende të tilla si
Kanadaja dhe Rusia, për mi-
liona emigrantët e ardhshëm.
Ishujt e zhytur nën ujë të Pa-
qësorit të Jugut do të duhet të
braktisen për të shkuar në Au-
strali dhe Zelandën e Re, të ci-
lat në fakt do të bëhen protek-
toratet e tyre brenda një
Oqeanie kolektive dhe jo tërë-
sisht sovrane. Vendet e sotme
me probleme ekonomike dhe
të shpopulluara të Vishegra-
dit, mund të shkrihen në një
federatë më të madhe për të
administruar më mirë pyjet e
tyre jetike, bujqësinë dhe lu-
menjtë, në mënyrë që të për-
gatiten për rimbushjen demo-
grafike nga arabët dhe
aziatikët. Në një përmbysje të
tendencave të sotme centrifu-
gale, Ishujt Britanikë jo vetëm
që do të thellojnë ndarjen e
burimeve të tyre, por do të
përfaqësojnë qendrat kryeso-
re në një version të ringjallur
të Lidhjes Hanseatike mesje-
tare të porteve tregtare, që
lidh Çërçillin në Kanada me
Aberdenin në Skoci, dhe
Kirkenes në Norvegji. Shumë
studiues pyesin: po çfarë ka
përtej sovranitetit? Në rast se
jemi të mençur, përgjigja do
të jetë “gjeografi e progra-
mueshme”: ripërshtatja e ven-
deve bazuar në ndryshimin e
roleve të tyre në sistemin tonë
global të lëngshëm. Gjeogra-
fia e banueshme është buri-
mi ynë më i çmuar tokësor,
dhe ne duhet ta zgjedhim atë
për ata që do të vijnë pas nesh.
Përshtatja e sovranitetit me
një realitet të ri, është ajo që i
detyrohemi të ardhmes.
(Financial Times)
(Parag Khanna është autori
i librit “Si do ta ndryshojë
botën migrimi masiv”)
Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.
Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.
Italia me Draghin mund ta
zgjerojë BE-në në Ballkan
gjidhja e problemeve,
Z para shfaqjes së pengesa-
ve ideologjike dhe deba-
teve. Një vetëdije e re
mund të lindë nga samiti i fundit
BE-Ballkani Perëndimor, që u zh-
villua të mërkurën në Brdo të Sllo-
venisë. Sigurisht i dominuar nga
zhgënjimi, duke pasur parasysh
vonesat dhe problemet logjistike
të regjistruara mbi një sërë çë-
shtjesh të rëndësishme si zgjeri-
mi, energjia dhe gjeopolitika. Por
në të njëjtën kohë i shoqëruar me
atë pragmatizëm të pastër, që po
e karakterizon agjendën e Mario
Draghi në Palazzo Chigi: zgjidhja
e problemeve para polemikave
mbi to. Në qendër të samitit ishte
tërheqja e NATO-s nga Afganista-
ni, marrëveshja mbi nëndetëset
midis SHBA-së, Britanisë së
Madhe dhe Australisë, gjeografia
e re politike e Ballkanit, rajon
shumë me interes për Brukselin
për shkak të afërsisë së madhe me
BE-në, dhe padyshim pasojat
gjeopolitike të sfidave energje-
tike.
ZGJERIMI I BE-SË
Pro zgjerimit të unionit, por si
një rrugë strategjike e ndjekur prej
kohësh nga BE, por me vetëdijen
se duhet të hiqen pengesat (poli-
tike, burokratike dhe ideologjike)
që mbeten ende përpara. Rapor-
tet midis BE-së dhe Ballkanit janë
aktualisht në një moment vendim-
tar. Për çështjet e ardhshme gjeo-
politike si energjia, në investimet
lokale janë përfshirë tashmë edhe
italianët, me aftësinë e veçantë të
Romës për të bashkëvepruar me
të gjitha shtetet e bregdetit të Bal-
lkanit, aty ku Gjermania ka kohë
në fakt që ka ndërmarrë veprime
konkrete.
Kështu nga njëra anë, udhëhe-
qësit e BE-së e kanë shpallur mbë-
shtetjen e tyre të hapur që 6 ven-
det e Ballkanit Perëndimor për t’u
bashkuar me unionin, ndërsa nga
ana tjetër ata nuk i kanë fshehur
vonesat që po ndodhin me proce-
sin e anëtarësimit. Një element ky
i nënvizuar edhe nga Presidenti i
Këshillit Evropian Charles Mi-
chel:"Nuk është ndonjë sekret, që
sot ka një diskutim të vazhdue-
shëm mes 27 vendeve anëtare mbi
aftësinë tonë për të rekrutuar anë-
tarë të rinj. Për këtë çështje është
më se e qartë se ne duhet të bëjmë
ende progres". Pa harruar Kosovën,
një tjetër lojtare e rëndësishme
rajonale, kryeministri i të cilës, Al-
bin Kurti, deklaroi se donte ta
mirëpriste deklaratën finale të Br-
dos,por "me disa rezerva".
FORUM
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
FRENIMI I PROCESIT
Çështja mbi anëtarësimin e
Maqedonisë së Veriut dhe Shqipë-
risë, mbetet peng i sjelljes së Bull-
garisë, pavarësisht dritës jeshile
nga ana e Brukselit. Siç dihet, pro-
blemi ka të bëjë me konfliktet e
një natyre historike dhe gjuhësore,
që për pasojë ndikojnë edhe në
procesin e Tiranës dhe Shkupit. Si-
pas Presidentes së Komisionit
Evropian Ursula von der Leyen:
"Ballkani Perëndimor është para
së gjithash pjesë e së njëjtës
Evropë të Bashkimit Evropian. Ne
ndajmë të njëjtën histori, të njëjtat
interesa, të njëjtat vlera dhe unë
jam thellësisht e bindur, që në
ndajmë gjithashtu edhe të njëjtin
fat. Dhe Bashkimi Evropian nuk
është i plotë pa Ballkanin Perën-
dimor!".
G20
Është e qartë se Samiti slloven
ishte në një farë mënyre edhe për-
gatitor, për aktivitetin tjetër të
madh që pritet të mbahet këtë vje-
shtë, Samitin e G20 që do të
mbahet në Romë në fund të këtij
muaji, e cila do t’i paraprijë ndër të
tjera, Samitit për Libinë më 12 nën-
tor. Draghi bisedoi mbi këtë çë-
shtje me presidentin francez Em-
manuel Macron (që sapo ka
nënshkruar krijimin e një aleancë
me Greqinë në fushën e
mbrojtjes), dhe Samiti i Brdos ish-
te një mundësi që të dy udhëheqë-
Francesco De PALO
sit (siç vërejnë burimet diploma-
tike) të diskutonin mbi çështjet që
do të jenë në tryezën e G20, si vak-
sinimi ndaj Covid-19, solidariteti
me Afrikën, Libinë,me një objektiv
të saktë për Romën, Parisin dhe
Berlinin: të vazhdohet përmes një
koordinimi shumë të ngushtë, që
anashkalon vonesat dhe pasigu-
ritë. Nuk është mister fakti që çë-
shtja e krizës së energjisë, edhe pse
nuk përmendet hapur, lidhet
drejtpërdrejt me rajonet e Ballka-
nit dhe Euro-Mesdheut, duke u
gërshetuar me fatet e vendeve dhe
qeverive që kufizohen me Me-
sdheun si Turqia, Qipro, Greqia,
Egjipti dhe Izraeli, pa harruar loj-
tarët e mëdhenj që janë gjeogra-
fikisht më larg (si Rusia dhe Kina),
por që gjithsesi kanë ndikimet e
tyre në zonë.
GJEOPOLITIKA
"Aleanca Atlantike duket më
pak e interesuar për Evropën, duke
e zhvendosur vëmendjen në pjesët
e tjera të botës", deklaroi Draghi
në samitin slloven, duke shtuar se
mbrojtja e përbashkët e BE-së nuk
do ta dobësonte aspak NATO-n, siç
deklaroi Sekretari i Përgjithshëm
Jens Stoltenberg, por do të ishte
komplementare me të, dhe "e for-
con NATO-n dhe Evropën". Lidhur
me çështjen afgane, ai vuri në
dukje se: "Tërheqja nga Afganista-
ni, sa i përket mënyrës sesi u ven-
dos, u komunikua dhe u krye, dhe
11
Nga
Pro zgjerimit të unionit,
por si një rrugë strategjike
e ndjekur prej kohësh nga
BE, por me vetëdijen se
duhet të hiqen pengesat
(politike, burokratike dhe
ideologjike) që mbeten
ende përpara. Raportet
midis BE-së dhe Ballkanit
janë aktualisht në një
moment vendimtar. Për
çështjet e ardhshme
gjeopolitike si energjia, në
investimet lokale janë
përfshirë tashmë edhe
italianët, me aftësinë e
veçantë të Romës për të
bashkëvepruar me të
gjitha shtetet e bregdetit
të Ballkanit
anulimi i kontratës midis Australi-
së dhe Francës për furnizimin e
nëndetëseve bërthamore, për të
blerë nëndetëset e prodhuara nga
Amerika - dhe këtu nuk po i refe-
rohem vetëm thelbit, por edhe
mënyrës në të cilën është komu-
nikuar - janë dy mesazhe shumë
të forta, të cilat na tregojnë se
NATO duket më pak e interesuar
për Evropën nga pikëpamja gjeo-
politike dhe fushat e interesit të
Evropës, duke i zhvendosur zonat e
saj të interesit në pjesë të tjera të
botës".
Draghi theksoi se për të pasur
progres në fushën e mbrojtjes, BE-
ja ka nevojë për një politikë e jasht-
me më kohezive dhe më të uni-
fikuar. "Ne dëgjojmë shumë të
flitet për autonominë strategjike
në mbrojtje. Por nëse ka nuk ka po-
litikë të jashtme të përbashkët,
është shumë e vështirë të mendo-
sh për një mbrojtje të përbashkët.
Në atë pikë mund të arrihet në 2
mënyra. E para është brenda Ba-
shkimit Evropian. Dhe nëse nuk
funksionon, mund të arrish atje në
mënyrë tradicionale, nëpërmjet
aleancave midis vendeve të shum-
ta të Bashkimit Evropian. Është e
qartë se rruga e parë është shumë
më e preferueshme. Pa dyshim, ka
ardhur koha të mendojmë serio-
zisht mbi të", theksoi kryeministri
italian.
12 MARKETING
Koha, e enjte, 14 tetor 2021

s h kë
#ba

M e rko
Rapm iz g ë n
ë r St r u

Marketing i paguar politik: porositës BDI

 Koha, e enjte, 14 tetor 2021
MARKETING

Marketing i paguar politik: porositës ASH-AAA Marketing i paguar politik: porositës ASH-AAA
13
14 MARKETING Koha, e enjte, 14 tetor 2021
Në bazë të nenit 17 paragrafi 1 dhe paragrafi 2 të Ligjit për përdorim dhe
disponim të mjeteve në pronësi shtetërore dhe mjeteve në pronësi komunale
("Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë" nr. 78/2015, 106/2015, 153/2015,
190/2016, 21/2018 dhe "Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut"
nr.101/2019, 275/2019 dhe 122/2021), nenit 1, nenit 2, nenit 3 dhe nenit 4 të
Vendimit për furnizim të pronës së patundshme - objekt për dedikim biznesi në
zonën qendrore të qytetit - Mal Ring për nevojat e Qytetit të Shkupit me nr.27-
8284/1 nga 27.10.2020 (Gazeta zyrtare e Qytetit të Shkupit nr.11/2020), Qyteti i
Shkupit publikon:
NDRYSHIM TË SHPALLJES PUBLIKE - Nr. 01/2021
për furnizim të pronës së patundshme - objekt për dedikim biznesi
në zonën qendrore të qytetit - Mal Ring
për nevojat e Qytetit të Shkupit
I. EMRI DHE SELIA E ORGANIT QË E KRYEN FURNIZIMIN
Organi kontraktues Qyteti i Shkupit, me adresë në bul. "Ilinden" nr.82-
Shkup, telefoni për kontakt: (02) 3297-222, faks: (02) 3297-292, adresa
elektronike: javni.nabavki@skopje.gov.mk, personi për kontakt: Bojan
Saveski, ka nevojë për furnizim të pronës së patundshme - objekt për
dedikim biznesi në zonën qendrore të qytetit - Mal Ring për nevojat e
Qytetit të Shkupit, e ndryshon shpalljen, të botuar më 29.09.2021, në
gazetat ditore Veçer, Sloboden peçat dhe Koha.
AFATI PËR PARASHTRIMIN E OFERTAVE
Afati për parashtrimin e ofertave vazhdohet dhe ofertat duhet të parashtrohen
më së voni deri më 25.10.2021 deri në ora 12:00.
Pas skadimit të afatit përfundimtar për parashtrimin e ofertave, Komisioni i
cili e zbaton procedurën, do të bëj hapjen publike të ofertave.
Hapja publike e ofertave do të mbahet menjëherë pas skadimit të afatit
përfundimtar për parashtrimin e ofertave, gjegjësisht më 25.10.2021, në ora
12:00 në hapësirat e Qytetit të Shkupit.
Komisioni për mjete të tundshme dhe
të patundshme të Qytetit të Shkupit
- ЦАРИНСКА УПРАВА -
Сектор за АТР/Одделение за управување со гранични премини
Në baze të nenit 42 paragrafit 3 të Ligjit për shfrytëzim dhe disponim me
sendet në pronësi shtetërore dhe me sendet në pronësi të komunave („Gazeta
zyrtare e Republikës së Maqedonisë “nr. 78/15, 106/15, 153/15, 190/16, 21/18 dhe
„Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr. 101/19, 275/19 dhe
122/21), Vendimit për dhënien e pëlqimit për zbatimin e procedurës për zgjedhjen e
personit juridik i cili kryen veprimtari ose posedon leje për grumbullimin dhe/ose
transportimin e hedhurinave të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë nr. 40-5983/1
datë 15.06.2021 (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 135/21),
Drejtoria e doganave të Republikës së Maqedonisë së Veriut, shpall
THIRRJE PUBLIKE
për zgjedhjen e personit juridik i cili kryen veprimtari ose posedon leje për
grumbullimin dhe/ose transportimin, përpunimin, riciklimin dhe asgjësimin e
hedhurinave
Kriterium për zgjedhjen e personit juridik është afati i marrjes së sendeve të
lujtshme lëndë të kësaj thirrjeje publike.
Marrja e sendeve të lujtshme bëhet pa kompenzim.
Personi juridik i zgjedhur në thirrjen publike ka për obligim që të kryej
marrjen e sendeve të lujtshme lëndë të kësaj thirrjeje publike nga lokacionet e
dhëna dhe të njëjtat ti transportoj si hedhurina në mënyrë përkatëse, në pajtim me
dispozitat ligjore.
Sendet shtetërore gjinden në lokacionet Drejtorisë së doganave në tërë
territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Të drejtë për pjesëmarrje në thirrjen publike kanë të gjithë personat juridik të
vendit, të cilët posedojnë Leje valide për mbledhjen, përpunimin, riciklimin dhe
asgjësimin dhe/ose transportimin e hedhurinave e dhënë nga organi kompetent.
Personi për kontakt lidhur me thirrjen publike është: Valentina Çuçanova, tel.
070 358 766, adresa elektronike: valentina.cucanova@customs.gov.mk ose Zulqufli
Jashari, tel 070 740 013, adresa elektronike zulqufli.jashari@customs.gov.mk.
Informacione më të hollësishme për sendet e lujtshme (lista e sendeve të
lujtshme), si dhe dokumentacioni i nevojshëm lidhur me thirrjen publike mund të
merret personalisht në Drejtorinë doganore, Sektori për punë administrative dhe
teknike, rr. “Llazar Liçenoski” nr.13–1000 Shkup ose nëpërmjet linkut
http://www.customs.gov.mk i shpallur në faqen e internetit të Drejtorisë doganore.
Afati i fundit për dorëzimin e fletëparaqitjeve për pjesëmarrje është deri më
18.10.2021 në ora 16:30.
Këshilli për ndarjen e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski” shpall:
Konkurs
për ndarjen e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski” për vitin 2021
Me çmimin shtetëror “Meto Jovanovski” jepet mirënjohja më e lartë për arritjet shumëvjeçare në fushën e
promovimit, mbrojtjes dhe avancimit të të drejtave të njeriut. Çmimi ndahet çdo vit më 10 dhjetor, në Ditën
Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut. Në kuadër të këtij konkursi mund të ndahen më së shumti deri në dy
(2) çmime.
Të dhëna për çmimin shtetëror “Meto Jovanovski”
. Çmimi shtetëror ndahet për individë, shoqata qytetarësh, grupe joformale dhe subjekteve të tjera juridike.
. Çmimi shtetëror sipas kushteve të caktuara në konkurs mund t’ju ndahet edhe shtetasve të huaj dhe subjekteve
të tjera juridike ndërkombëtare dhe të huaja.
. Fituesit të çmimit si individ i ndahet diplomë dhe shumë parash.
. Shoqatës së qytetarëve që fiton çmimin apo ndonjë tjetër subjekt juridik i ndahet vetëm diplomë dhe plakatë.
. Secilit anëtar të grupit joformal i ndahet diplomë dhe pjesë e barabartë nga shuma e parave.
. Shuma e parave e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski” arrin pesë (5) rroga mesatare në Republikën e
Maqedonisë së Veriut të paguara në tre muajt e fundit të vitit rrjedhës.
Rregulla të paraqitjes së iniciativës
. Iniciativë për ndarje të çmimit shtetëror „Meto Jovanovski” mund të parashtrojnë: shoqata qytetare, qytetarë,
shtetas të huaj, si dhe subjekteve tjera juridike brenda dhe jashtë vendit.
. Parashtruesit e iniciativës për ndarjen e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski” duhet të dorëzojnë biografi,
portfolio të arritjeve dhe përshkrim të veprimit që besojnë se ka shkaktuar ndryshim pozitiv në një fushë të
veçantë të të drejtave të njeriut, për të cilën është dorëzuar iniciativa.
. Teksti i iniciativës (i kompletuar) të dorëzohet në 15 kopje, ndërsa punimet (libra, publikime dhe të ngjashme)
të trajtohen si shtesë dhe duhet të dorëzohen, së paku në dy (2) kopje.
. Adresa në të cilën duhet të dorëzohen iniciativat është: Ministria e Kulturës e Republikës së Maqedonisë së
Veriut – Këshilli për ndarjen e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski”, rr. “Gjuro Gjakoviq”. nr.61- Shkup,
Republika e Maqedonisë së Veriut.
. Iniciativat dhe propozimet (punime, libra, publikacione dhe të ngjashme) të dorëzuara jashtë afatit të caktuar
sipas konkursit, si dhe iniciativat e pakompletuara nuk do të shqyrtohen nga ana e Këshillit.
Konkursi zgjat prej 15.10.2021 deri më 15.11.2021
Kriteret për vlerësim të iniciativave
. Punë e rëndësishme dhe afatgjate kushtuar mbrojtjes dhe avancimit të të drejtave të njeriut (konfirmohet me
biografi/portfolio të arritjeve);
. Aksion i zbatuar, politikë ose projekt i cili ka rezultuar me ndryshim konkret pozitiv në fushën e të të drejtave
të njeriut (arritje specifike ose listë arritjesh);
. Kontribut përmes ndryshimeve në komunikimin publik ose promovimin e të drejtave të njeriut në diskursin
publik, që ka shkaktuar ndryshim pozitiv në planin e të drejtave të njeriut.
Këshilli për ndarjen e çmimit shtetëror “Meto Jovanovski”
Në pajtim me nenin 9 alineja (1), (2), (3) dhe (5) nga Statuti ESH Qendra për kulturë “Grigor Prliçev” –
Ohër (nr. 01-396/1) dhe Rregullores se për mënyrën e implementimit të konkursit (nr. 01-576/1) shpallë:
KONKURS
PËR ZGJEDHJEN E POEMËS MË TË MIRË
”GRIGOR PRLIÇEV” PËR VITIN 2021
Konkursi për zgjedhjen e poemës adekuate zgjatë deri më 14 nëntor të vitit 2021. Përmbajtja tematike
e poemës që do të konkurrohet është me karakter të lirë, poema nuk guxon të jetë më e vogël se 912 vargje
dhe çdo i pesëdhjeti varg të jetë i numëruar. Vepra duhet të jetë e shkruar me font të madhësisë minimum 11
(njëmbëdhjetë), i shtypur në njërën faqe të formatit A4 në 4 (katër) ekzemplarë me shifra të njëjtë. Në konkurs
një autor mund të paraqes vetëm një vepër, vepra koautoriale nuk pranohen. Konkursi është anonim, ndërsa
për poemën më të mirë parashihet dhe shpërblim në të holla.
Për zgjedhjen apo shpërblimin vendosë 3 (tri) anëtarët e jurisë e emëruar nga autorë të njohur nga
RMV. Ju bëjmë thirrje të gjithë autorëve të interesuar të dorëzojnë poemën në adresën IN Qendra për kulturë
“Grigor Prliçev” – Ohër rr. “Makedonski Prosvetiteli” nr. 4, 6000 Ohër, me shënim “Paraqitja për zgjedhjen e
poemës më të mirë “Grigor Prliçev për vitin 2021”. Poemat që nuk do të arrijnë në afatin e caktuar nuk do t’i
plotësojnë kushtet dhe të njëjtat nuk do të merën parasysh për shpërblimin. Komisioni në pajtim me
Rregulloren për kritere dhe procedurës për zgjidhjen e poemës, do t’i njoftojë autorët të cilët në rregull kanë
dorëzuar aplikacionit për rezultatet e përzgjedhjes.
Për informata plotësuese:
Tel. 046/ 261 - 063
ȿ-adresa: centarzakultura_ohrid@yahoo.com
IN Qendra për kulturë “Grigor Prliçev” –Ohër,
Drejtor, Goran Simonoski
Në bazë të nenit 22 paragrafi 1 pika 1 paragrafi 2 dhe 3, nenit 23 ndërsa në lidhje me nenin 14 paragrafi
2 i Ligjit për marrëdhënie pune tekst i pastruar (Gazeta Zyrtare e RM nr. 145/2014), dhe ndryshimet e tij
(Gz.zyrtare nr.120/2018), nenit 9 të Ligjit për mësidhënës dhe bashkëpunëtor prifesional në shkollat fillore dhe
të mesme, Gazeta zyrtare e RMV nr.161/2019 dhe në bazë të pëlqimeve të marra nga Ministria e Arsimit dhe
Shkencës nr. 12-13600/19 të datës 21.09.2021, drejtori i SHFK “Braqa Milladinovci” – Strugë, publikon
SHPALLJE
për plotësimin e vendeve të punës për kohë të caktuar për vitin shkollor
2021/2022 deri më 31.08.2022
Gjuha maqedonase e mësimit
1.Një mësimdhënës për arsim fizik dhe shëndetësor me 6 orë mësimore
Gjuha shqipe e mësimit
1.Një mësimdhënës për arsim fizik me 12 orë mësimore
Kandidatët krahas kushteve të përgjithshme të parapara me Ligj duhet të përmbushin edhe kushtet e parapara
në nenin 3 dhe 4 të Ligjit për mësimdhënës dhe bashkëpunëtor profesional në shkollat fillore dhe të mesme,
Gazeta zyrtare e RMV numër 161/2019 dhe sipas normativit për kuadër mësimor.
Orari i punës së mësimdhënësve është me dy ndërrime. Ndërrimi i parë është prej ora 7:30, ndërrimi i dytë prej
ora 13:10 ndërsa përfundon sipas numrit të orëve nga orari i orëve për vitin shkollor 2021/2022. Ditët e punës
prej ditës së hënë deri ditën e premte. Pagesa bazë e mësimdhënësve është 24.761,00 denarë ndërsa për
mësimdhënësit me fond më të ulët të orëve pagesa është në përpjestim me numrin e orëve të orarit të punës.
Së bashku me lutjen kandidatët të parashtrojnë: Dëshmi për arsim të mbaruar përkatës në origjinal ose kopje të
vërtetuar, certifikatë të shtetësisë. Shpallja zgjatë 3 ditë pune nga dita e publikimit. Zgjedhja do të realizohet në
afat prej 45 ditëve nga dita e përfundimit të shpalljes. Dokumentet e nevojshme të parashtrohen në adresën e
shkollës rr. Jovan Sterfanoski – Rile numër 4 Strugë. Kontakt telefoni 078/833-079.
Dokumentet e pakompletuara dhe të parashtruara pas afatit nuk do të merren parasysh gjatë shqyrtimit.
Drejtor
Laura Shate
 Speciale
|||||||||||||||||||||||||
Koha për
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
Ndërsa një pjesë e
famës i detyrohet deri
diku pamjes së tij
ekscentrike, dhe
deklaratave të
herëpashershme mbi
filozofinë, politikën
botërore dhe tema të
tjera jo-shkencore, janë
kontributet e tij në
fizikën moderne ato që
e kanë ndryshuar të
gjithë perceptimin tonë
mbi Universin dhe kanë
ndihmuar në
formësimin e botës ku
jetojmë sot
Nga Andrew MAY
Albert Ajnshtajni (1879-1955),
është një nga shkencëtarët më të
famshëm të të gjitha kohërave,
dhe emri i tij është bërë sinonim i
fjalës “gjeni”. Ndërsa një pjesë e
famës i detyrohet deri diku pamjes
së tij ekscentrike, dhe deklaratave
të herëpashershme mbi filozofinë,
politikën botërore dhe tema të tje-
ra jo-shkencore, janë kontributet
e tij në fizikën moderne ato që e
kanë ndryshuar të gjithë percep-
timin tonë mbi Universin dhe kanë
ndihmuar në formësimin e botës
ku jetojmë sot. Ja cilat janë disa
nga konceptet e tij që e ndryshuan
planetin.
KONCEPTI HAPËSIRË-KOHË
Teoria Speciale e Relativitetit, e
ndryshoi mënyrën se si ne e men-
dojmë hapësirën dhe kohën, dhe
vendosi një kufi universal të sh-
pejtësisë së shpejtësisë së dritës.
Sipas shkencëtarit gjerman asgjë
nuk mund të udhëtojë më shpejt
se sa drita. Por gjithashtu teoria e
tij thotë se gjërat nisin të sillen në
një mënyrë shumë të çuditshme
kurai i afrohet shpejtësisë së dritës.
Për shembull në rast se do të mund
të shihnim një anije kozmike që
udhëton me 80 për qind të sh-
pejtësisë së dritës, ajo do të dukej
40 për qind më e vogël se më parë.
Dhe nëse do të mund të shihnim
brenda, gjithçka do të dukej se lë-
vizte më ngadaltë, dhe orës do t’i
duhej në fakt 100 sekonda për të
shënuar në një minutë. Kjo do të
thotë që ekuipazhi i anijes kozmike
do të plaket më ngadalë sa më sh-
pejt që të udhëtojë në hapësirë.
EKUACIONI I FAMSHËM E=MC^2
Ky ekuacion shpreh ekuiva-
lencën e masës (m) dhe energjisë
(E), dy parametra fizikë që më parë
besohej se ishin krejtësisht të nda-
ra. Në fizikën tradicionale, masa
Shtatë mënyrat se si Ajnshtajni
e ndryshoi botën tonë
mat sasinë e lëndës që përmban
një objekt, ndërsa energjia është
një veti të cilën objekti e ka për
shkak të lëvizjes së tij dhe forcave
që veprojnë mbi të. Ekuacioni i
Ajnshtajnit, thotë se masa dhe
energjia janë në thelb e njëjta gjë,
për sa kohë që shumëzoni masën
me c^2 - katrorin e shpejtësisë së
dritës, që është një numër shumë
i madh,për të siguruar që ai të ketë
të njëjtën njësi energjetike. Kjo do
të thotë se një objekt fiton masë
ndërsa lëviz më shpejt, vetëm se-
pse po fiton energji.
LAZERI
Laserët janë një element
thelbësor i teknologjisë moderne,
dhe përdoren në çdo gjë, nga
lexuesit e barkoreve, tek hologra-
met, deri dhe komunikimi me fibra
optike. Megjithëse laserët nuk
lidhen zakonisht me Ajnshtajnin,
ishte puna e tij që i bëri ato të mun-
dura. Termi lazer, i shpikur në vitin
1959 është një shkurtim i togfjalë-
shit “amplifikimi i dritës nga eme-
timi i stimuluar i rrezatimit”- dhe
emetimi i stimuluar është një kon-
cept të cilin e ka zhvilluar Ajnshtaj-
ni. Në vitin 1917, ai shkroi një stu-
dim mbi teorinë kuantike të
rrezatimit, ku ndër të tjera përshk-
ruan sesi një foton i dritës që kalon
nëpër një substancë,mund të sti-
mulojë emetimin e fotoneve të
reja.
Ajnshtajni e kuptoi se fotonet e
reja udhëtojnë në të njëjtin drej-
tim, dhe me të njëjtën frekuencë
dhe fazë, si fotoni origjinal. Kjo
shkakton në efekt ‘kaskadë’, pasi
prodhohen gjithnjë e më shumë
fotone pothuajse identike. Si teori-
cien, Ajnshtajni nuk e çoi më tej
këtë ide, ndërsa shkencëtarët e
tjerë bashkëkohës metë nuk e
njohën që në fillim potencialin e
saj. Por bota mbërriti më në fund
në atë pikë, dhe njerëzit po i përdo-
rin gjerësisht laserët, nga armët
kundër dronëve, deri tek kompju-
terët super të shpejtë.
VRIMAT E ZEZA
Teoria Speciale e Relativitetit,
tregoi se hapësira-koha mund të
bëjë disa gjëra mjaft të çuditshme
edhe në mungesë të fushave gravi-
tacionale. Por kjo është vetëm
maja e ajsbergut, pasi Ajnshtajni
zbuloi se objektet e mëdha si pla-
netët dhe yjet e shtrembërojnë
strukturën e hapësirë-kohës, dhe
se është pikërisht ky shtrembërim
ai që prodhon efektet, të cilat ne i
perceptojmë si gravitet. Ajnshtajni
e shpjegoi relativitetin e përgjith-
shëm përmes një grupimi kom-
pleks ekuacionesh, të cilat kanë një
gamë të madhe aplikimesh. Ndo-
shta zgjidhja më e famshme për
ekuacionet e Ajnshtajnit erdhi nga
zgjidhja e Karl Shvarçild në vitin
1916:një vrimë e zezë. Edhe më e
çuditshme është një zgjidhje që e
ka zhvilluar vetë Ajnshtajni në vitin
1935 në bashkëpunim me Natan
Rozen, duke përshkruar mundë-
sinë e shkurtoreve nga një pikë e
hapësirë-kohës në tjetrën. Urat e
quajtura fillimisht Ajnshtajn-Ro-
zen, janë tani të njohura për të
gjithë si “vrimat e zeza”.
UNIVERSI NË ZGJERIM
Në fillimin e shekullit XX shu-
mica e shkencëtarëve mendonin
se struktura e hapësirës, ishte në
një gjendje zgjerimi të vazhdue-
shëm, ndaj distancat midis galak-
tikave po rriteshin vazhdimisht.
Por Ajnshtajni mendonte se nuk
mund të ishte e vërtetë. Ndaj ai i
shtoi ekuacioneve të tij diçka që
quhet konstante kozmologjike, për
të prodhuar një Univers statik. Por
në vitin 1929, vëzhgimet e Edvin
Habëll mbi galaktikat e tjera, tre-
guan se Universi në fakt po zgje-
rohet, me sa duket në atë mënyrë
siç e kishin parashikuar ekuacio-
net origjinale të Ajnshtajnit. Kon-
stanten kosmologjike, Ajnshtajni e
përshkroi më vonë si gabimin e tij
më të madh.
BOMBA BËRTHAMORE
Ajnshtajni i i atribuohet herë
pas here “shpikja” e armëve bërtha-
more përmes ekuacionit të tij E =
mc^2. Por Instituti Maks Plank për
Fizikën Gravitacionale, thotë se
lidhja mes të dyve është në rastin
më të mirë e dobët. Përbërësi krye-
sor është fizika e ndarjes bërtha-
more , me të cilën Ajnshtajni nuk
kishte asnjë përfshirje të drejtpër-
drejtë. Gjithsesi, ai luajti një rol
vendimtar në zhvillimin praktik të
bombave të para bërthamore. Në
vitin 1939, një numër kolegësh e
paralajmëruan atë mbi mundësitë
e ndarjes bërthamore dhe tmer-
ret që do të ndodhnin nëse Gjer-
mania naziste do të arrinte të ndër-
tonte armë të tilla. Ai ia përcolli
këto shqetësime përmes një letre
drejtuar presidentit të Shteteve të
Bashkuara, Frenklin D.Ruzvelt. Re-
zultati përfundimtar i letrës së Ajn-
shtajnit ishte krijimi i Projektit
Manhatan , i cili krijoi bombat ato-
mike, të cilat u përdorën kundër
Japonisë në fund të Luftës së Dytë
Botërore.
VALËT GRAVITACIONALE
Ajnshtajni vdiq në vitin 1955,
por trashëgimia e tij e madhe
shkencore vazhdon të na habisë
edhe tani në shekullin XXI-të. Në
shkurtin e vitit 2016, shkencëtarët
njoftuan zbulimin e valëve gravita-
cionale, një tjetër pasojë tjetër e
Relativitetit të Përgjithshëm. Valët
gravitacionale, janë valëzime të vo-
gla që përhapen në strukturën e
hapësirë-kohës, dhe shpesh
thuhet se Ajnshtajni e “parashikoi”
ekzistencën e tyre.
Por realiteti është më pak i
qartë se sa kaq. Ajnshtajni nuk e
përcaktoi asnjëherë plotësisht nëse
valët gravitacionale ishin të para-
shikuara apo përjashtuara nga teo-
ria e tij. Dhe astronomëve iu de-
shën dekada kërkime për t’i dhënë
një përgjigje kësaj çështje.
16
Pas Luftës së Dytë
Botërore, asgjë nuk
ishte e njëjtë si më
parë. Perdja e Hekurt
që ndau Evropën
Lindore nga Evropa
Perëndimore, e bëri
shumë të vështirë që
trenat të kalonin nëpër
kontrollet rraskapitëse,
dhe udhëtarët
preferuan më shumë
shpejtësinë e avionit.
Kompania jo vetëm që
e humbi prestigjin e të
qenit luksoze në vitin
1948, por u detyrua të
shiste njëri pas tjetrit
vagonët e saj. Po ashtu
u shtua edhe klasi i
dytë në përpjekje për
të tërhequr pasagjerë
të rinj
Ishte 4 tetori i vitit 1883 kur
“Orient Express”nisi udhëtimin e
tij të parë, duke përuruar linjën Pa-
ris-Stamboll në trenin më luksoz të
ndërtuar ndonjëherë deri në
atëkohë. Me kalimin e kohës,
rrugët dhe qytetet ku kalonte ky
tren kanë ndryshuar, dhe shërbi-
mi origjinal i “Compagnie Interna-
tionale des Wagons-Lits” nuk ek-
ziston më. Tani ekzistojnë
kompanitë private, të cilat ofrojnë
udhëtime luksoze në linjat e gjata
ndërkombëtare dhe trena të quaj-
tur ende “Orient Express”. Një emër
që ka bërë të ëndërrojnëbreza të
tërë udhëtarësh, dhe që ka nxitur
imagjinatën e romancierëve, nga
Agata Kristi me romanin e saj të
famshëm “Vrasje në trenin Orient
Express”, deri tek Jan Fleming me
“Agjentin 007:Nga Rusia me da-
shuri”. Por ai është gjithashtu një
emër që evokon histori të vërteta
spiunësh, intrigash dhe mistere-
sh.
NGA PARISI NË STAMBOLL
Aventura e madhe filloi në vitin
1883, kur mes reve të avullit, treni u
largua solemnisht nga stacioni
Gare de l’Est në Paris për në Stam-
boll. Tek turma që ishte e pranish-
me në ceremoni nuk munguan
edhe skeptikët, të bindur se “të
shkosh nga Parisi në Stamboll ish-
te po aq marrëzi sa të mendoje të
shkoje në Hënë”, shkroi gazetari
Edmond Abu në artikullin e tij në
“Le Figaro”. Së bashku me shkrim-
tarë dhe personalitete të tjera, ai
ishte një nga 40 mysafirët që
morën pjesë në udhëtimin e parë.
Të gjithë u emocionuan me atë
përvojë të re, dhe rekomandimi
për të pasur me vete një revolver
vetëm sa e shtoi ndjenjën e eksiti-
mit. “Express de l’Orient”, i riemë-
ruar në “Orient Express” në vitin
1891, ishte një mrekulli e vërtetë i
teknikës dhe elegancës. Duke fil-
KOHA PËR SPECIALE
HISTORIA MAGJEPSËSE E “ORIENT EXPRESS”
Mbreti i trenave dhe
treni i mbretërve
luar që nga vagonët, që të gjithë
të veshur me dru të llakuar dhe
shkëlqyes. Po ashtu ata ishin të
pajisur me divane të rehatshëm.
Treni kishte edhe një sallë leximi,
ku mund të pihej duhan, një
dhomë ndenje për zonjat, dhe një
zyrë për ata që donin të shkruanin
ose të punonin në paqe. Në vago-
nin e ngrënies, një kuzhinier i kua-
lifikuar gatuante një ushqim të ra-
finuar.
NJË HOTEL MADHËSHTOR
MBI SHINA
Gjithçka në tren shërbehej në
pjata prej porcelani, dhe shoqë-
rohej me verëra të shkëlqyera. Por
a kishte rrezik që vera të derdhej
nga gota për shkak të tronditjeve
që shkaktonte lëvizja e trenit? Jo,
sepse inxhinieri Delaitre e kishte
verifikuar personalisht. Falë tek-
nologjisë më të fundit të amortiza-
torëve, as edhe një pikë nuk mund
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
të binte nga gota edhe kur ajo ish-
te e mbushur plotësisht. “Express
de l’Orient” udhëtonte nga Parisi
në Stamboll për 4 ditë, kohë që u
reduktua në 3 ditë kur në vitin 1889
linja u përmirësua. Treni përshkon-
te Bavarinë e Luisit II, Austro-Hun-
garinë e Franz Jozefit, Serbinë e
Aleksandrit I, Rumaninë e Karlit I,
Bullgarinë e Ferdinand I dhe Tur-
qinë e Abdyl-Hamitit II.
Madje Ferdinanti I i habiti të
gjithë kur nisi të sillej si makinist
dhe mori drejtimin e trenit. Ai e
ngiste si një i çmendur me shpejtë-
si të madhe, dhe askush nuk guxoi
ta kundërshtonte.Krijuesi i këtij
trenit të famshëm ishte inxhinier
belg, Zhorzh Nagelmakers (1845-
1905), që vinte nga një familje
bankierësh. Gjatë një udhëtimi në
Shtetet e Bashkuara, ai hipi në tre-
nin e biznesmenit amerikan
Xhorxh Mortimer Pullman, ku
mund të flinte, por pa shumë pri-
vatësi. Ai mbeti shumë i impresio-
nuar nga ajo përvojë dhe kur u
kthye në shtëpi, themeloi “Compa-
gnie internationale des Wagons-
lits” për të prodhuar trena të klasit
të parë, luksozë dhe të rehatshëm
për klientelën më të pasur të
Evropës. Dhe në fakt goditi në
shenjë. Suksesi ishte aq i madh,
saqë midis viteve 1883-1940 rrjeti
hekurudhor, kishte 29 linja që lidh-
nin Londrën me Parisin dhe Stam-
bollin, Athinën, Damaskun, Tehe-
ranin. Por edhe me Madridin,
Lisbonën, Romën, Nisën dhe vend-
pushimet e njohura të skive në
Alpe (Leh, Insbruck,etj).
PASIONI PËR LINDJEN
“Orient Express” ndihmoi në
nxitjen e modës së ekzotikes, të
një Orienti të ëndërruar dhe mi-
sterioz, dekadent dhe të rafinuar.
Një dukuri që lindi gjatë shekullin
XVIII, dhe që u popullarizua
shumë gjatë shekullit XIX. Piktorët
dhe shkrimtarët si Ingre, Delakrua,
Hygo dhe Bajron u magjepsën nga
hijeshia e Stambollit, qytetit me
300 xhami, qendrës së Bizantit të
lashtë, peizazhi i të cilit ishte “çu-
ditërisht aq i bukur, sa dyshoje
nëse ishte i vërtetë” sikurse shkroi
poeti francez Teofil Gotie në vitin
1853. Por mbi të gjitha ishte emri i
shkrimtarit Pier Loti, ai që u lidh
pazgjidhshmërisht me Stambol-
lin, pas suksesit të romanit “Azija-
de” në vitin 1879. Ai i tiji ishte një zë
jashtë korit. Ai i urrente “përtacët e
pasur që udhëtonin përmes
“Orient Express”, që e përdhosin
këtë tokë të dashur, pa pasur admi-
rimin dhe respektin që meriton
ende Stambolli i vjetër.
Bota elegante dhe kozmopoli-
te e “Belle Époque” e bëri “Orient
Express” simbolin e saj. Karli II i Ru-
manisë, Sulltan Abdyl-Hamiti II
dhe Mbreti Leopold II i Belgjikës,
ishin ndër të parët që hipën në këtë
tren. Vetëm në një ditë në vitin
1902, në bordin e tij ndodheshin
një mori aristokratësh:duka i
madh perandorak Vladimir i Rusi-
së, Alberti i Prusisë, Princi Kristian
i Danimarkës, Princi i Monakos dhe
Konti Von Moltke. Që nga ajo
ditë“Orient Express” mori pseudo-
nimin “mbreti i trenave, dhe treni i
mbretërve”. Por në bordin e tij
mund të ndeshje edhe personazhe
të dyshimtë, si Bazil Zaharof, një
tregtar i fuqishëm i armëve në
kohën e Luftës së Parë Botërore.
Pikërisht në këtë tren ai takoi dhe
joshi në vitin 1886, 17 vjeçaren sim-
patike Maria del Pilar, Dukeshën e
Villafranka de Los Kaballeros, me
të cilën u martua.
ARISTOKRATË DHE SPIUNË
Një personazh tjetër i pa-
zakontë ishte armeni Kalust Gul-
benkian, që në korrikun e vitit 1896
hipi në këtë tren për t’i shpëtuar
masakrës që pësuan bashkatdhe-
tarët e tij, duke marrë me vete dja-
 KOHA PËR SPECIALE
lin e tij Nubar, të mbështjellë në një qilim. Më vonë
Gulbenkian u bë shumë i pasur në biznesin e naftës.
Për të gjithë ishte “Zoti Pesëpërqindësh”, pasi kaq ish-
te përqindja e kuotave që kërkoi nga kompanitë e
naftës, të cilat i ndihmoi të zhvilloheshin. Në vitin
1915, me trenin legjendar udhëtuan Kozima, vajza e
Franc List dhe e veja e Rikard Vagnerit. Por “Orient Ex-
press”u përdor gjithashtu nga spiunë dhe agjentë
sekretë, siç ishte Lorenci i Arabisë, koloneli britanik
dhe agjenti sekret (emri i vërtetë ishte Tomas Lo-
renc), që gjatëLuftës së Parë Botërore u bë një nga
udhëheqësit e revoltës arabe kundër dominimit turk.
Në vitin 1909, kur ishte ende student, ai kreu udhëti-
min e tij të parë në atë tokë të largët në bordin e
“Orient Express”, dhe u rikthye shumë herë. Në vitin
1910, në këtë tren hipi edhe balerina Mata Hari, që më
vonë u rekrutua si spiune nga gjermanët, dhe u pu-
shkatua në vitin 1917 nga francezët.
Robert Baden-Pauell, që punonte për shërbimet
sekrete britanike, udhëtonte shpesh me“Orient Ex-
press”, duke u prezantuan si një koleksion fluturash,
në krahët e të cilave ai vizatoi hartën e miniaturizuar
të fortifikimeve të armikut dhe pozicionimin e armë-
ve të tyre. Më vonë do të ishte radha e Kim Filbit,
Riçard Sorges dhe Naum Ejtingonit dhe Ramon
Merkaderit:që të gjithë spiunë për llogari të Kremli-
nit.
Në fund të Luftës së Madhe, “Orient Express”nuk
ekzistonte më. Vagonët, të kërkuar për qëllimet e
luftës, u dëmtuan ose u shkatërruan. Kështu “Compa-
gnie internationale des Wagons-lits“ i zëvendësoi ato
me vagonë edhe më luksozë, të lyer me ngjyrë blu. Të
gjithë vagonët ishin prej metali, për të eliminuar
zhurmat që bënin vagonët prej druri. Muret e brend-
shme ishin të veshura me llak, me gdhendje të rral-
la në dru dhe panele qelqi. Edhe klientela kishte ndry-
shuar: tashmë gratë bënin flokët me onde dhe
mbanin fustane të shkurtra dhe dekolte të hapura.
Burrat i mbanin flokët drejt dhe i hidhnin pas. “Orient
Express” ishte simboli i dëshirës për të jetuar i viteve
1920. Por lufta kishte lënë pasojat e saj, dhe shpesh në
të mund të ndesheshin bjellorusë të dëbuar nga Re-
volucioni i Tetorit, ose anglezë, amerikanë dhe fran-
cezë të tronditur nga spektakli i Evropës së shkatër-
ruar. Në vitin 1931 kjo linjë përjetoi një tragjedi.
Terroristët hodhën në erë viaduktin Biatorbágy në
Hungari, pikërisht në kohën kur po kalonte treni.
Disa vagonë ranë poshtë urës, duke shkaktuar rreth
20 të vdekur dhe rreth njëqind të plagosur.
Pas Luftës së Dytë Botërore, asgjë nuk ishte e
njëjtë si më parë. Perdja e Hekurt që ndau Evropën
Lindore nga Evropa Perëndimore, e bëri shumë të vë-
shtirë që trenat të kalonin nëpër kontrollet rraskapitë-
se, dhe udhëtarët preferuan më shumë shpejtësinë e
avionit. Kompania jo vetëm që e humbi prestigjin e të
qenit luksoze në vitin 1948, por u detyrua të shiste një-
ri pas tjetrit vagonët e saj. Po ashtu u shtua edhe kla-
si i dytë në përpjekje për të tërhequr pasagjerë të
rinj. Nga vitet 1960 e tutje, rënia ishte gjithnjë e më e
dukshme dhe më 19 maj 1977 “treni i mbretërve” kreu
udhëtimin e tij të fundit, përgjatë së njëjtës rrugë që
e bëri atë të famshëm, Paris-Stamboll. (Focus)
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
Kush ishte Kleopatra
e vërtetë?
Pas vdekjes së saj,
propaganda romake e
qarkulluar nga Oktaviani
(perandori i ardhshëm
romak Augusti I) rivali dhe
pasardhësi përfundimtar i
Mark Antonit,- e cilësoi
mbretëreshën egjiptiane si
një tunduese të bukur dhe
mashtruese për të
justifikuar konfliktin. Ky
shtrembërim, i mbështetur
nga historianët e kohës që
ishin burra, i ka qëndruar
shekujve dhe vazhdon të
lulëzojë në kulturën
popullore
Historia e botës antike ka shumëhi-
stori të grave të plotfuqishme. Merrni
Nefertitin, mbretëresha e dinastisë së
18-të egjiptiane, e cila krijoi një fe të re,
dhe ndërmori një revolucion kulturor
si gruaja e Faraonit Akhenaten. Apo
Ksenobian, një mbretëreshë luftëtare
e Palmirës së shekullin III, e cila pushtoi
Egjiptin dhe sfidoi Perandorinë Ro-
make. Por ndoshta më legjendarja nga
të gjitha është Kleopatra. Sundimtarja
e fundit i dinastisë ptolemaike të Egjip-
tit, përdori taktin e saj unik politik,
lidhjet personale dhe kapacitetin e pa-
fund për tëri-shpikur veten, për t’u bërë
gruaja e vetme e botës antike që sundoi
e vetme.
E megjithatë, më shumë se 2000
vjet pas vdekjes së Kleopatrës, narrati-
va popullore rreth jetës së saj mbetet
dukshëm njëdimensionale. Për shumë
njerëz, ajo ishte femra fatale që joshi
2shtetarë të mëdhenj romakë, dhe dy-
shohet se vrau veten duke lejuar të kaf-
shohet nga një akrep shumë helmues.
Por mesa duket pasuria e saj më e sh-
quar, ishte bukuria e saj përrallore. Por
pavarësisht nëse Kleopatra ishte e
bukur (ka pak prova për të dhënë një
paraqitje të saktë të pamjes së saj), ne e
dimë se në botën antike, ajo që e bëri aq
të famshme nuk ishte dhe aq pamja e
saj apo dashnorët e famshëm, por
mënyra se si ajo e manipuloi me
shkathtësi imazhin e saj publik, për të
konsoliduar pushtetin e saj personal.
Deri më sot, identiteti i Kleopatrës mbe-
tet një objekt debati. Opinioni i histo-
rianëve është ende i ndarë mbi
origjinën e saj, me shumicën që pohon
rrënjët e saj greko-maqedonase (ajo
ishte një pasardhëse e gjeneralit ma-
qedonas Ptolemeut), ndërsa të tjerët
që sugjerojnë një prejardhje të paktën
të pjesshme afrikane.
Por pavarësisht nga prejardhja e saj
racore, Kleopatra e cilësonte veten si
një mbretëreshë egjiptiane, dhe ishte e
para në dinastinë ptolemaike që mësoi
gjuhën egjiptiane. Inteligjente, kompe-
tente dhe karizmatike, ajo ishte shumë
e dashur në mesin e popullit të saj aq sa
dhe 3 shekuj pas vdekjes, adhurohej
ende në Egjipt.
Por,Kleopatra nuk u mjaftua vetëm
me përqafimin e normave kulturore
egjiptiane: ajo i rikrijoi ato në avan-
tazhin e saj. Siç vërejti arkeologia brita-
nike Xhojsi Tajldesli në librin e saj të vi-
tit 2008 “Kleopatra: Mbretëresha e
fundit e Egjiptit”, ajo përdori referen-
cat kulturore të mbretëreshave të më-
parshme për të forcuar pozicionin e saj,
duke u veshur si perëndesha nënë ISIS
në ngjarjet ceremoniale, për t`a thek-
suar të drejtën e saj hyjnore për të sun-
duar. Edhe personaliteti i saj ishte po
aq i gjallë. Në librin “Jeta e Mark Anto-
nit”, filozofi dhe historiani grek Plutarku
shkruan mbi “hijeshinë e pa rezistue-
shme” të të folurit të saj, dhe vuri në
dukje se “prezenca e saj, e kombinuar
me ligjërimin bindës… kishin diçka sti-
muluese”.
Në Egjiptin e lashtë, ambiciet e
huaja por edhe ato familjare mbi ku-
rorën ishin një kërcënim i vazhdue-
shëm, dhe Kleopatra ishte mjaftue-
shëm e zgjuar për t’i rezistuar të dyjave,
duke krijuar lidhje me romakët më të
fuqishëm të kohës. Në vitin 49 Para Kri-
shtit, ajo shkoi në Siri për të mbledhur
një ushtri pasi u dëbua nga Egjipti nga
këshilltarët e Faraonit Ptolemeu XIII.
Pak kohë pas rikthimit të saj në
Egjipt, në një përpjekje për të kërkuar
fronin si e vetmja trashëgimtare, Kleo-
patra arriti të siguronte një pritje priva-
te nga Jul Çezari, që kishte udhëtuar
deri në Aleksandri për të zgjidhur mo-
smarrëveshjen. Sipas legjendës, ajo i
kërkoi shërbëtorit të saj Apolodorosit
që t`a fuste atë në pallat të mbështjel-
lë me çarçafë, duke pasur kësisoj qasje
të drejtpërdrejtë tek gjenerali romak.
Pasi e pranoi kërkesën e saj, ajo fitoi si
mbështetjen e Çezarit, por edhe dashu-
rinë e tij, duke garantuar rrëzimin nga
17
fronit të vëllait të saj. Brenda disa muaj-
sh ajo mbeti shtatzënë, dhe në vitin 47
Para Krishtit lindi një djalë dhe trashë-
gimtar: Çezarionin. Pas vrasjes së Çe-
zarit në vitin 44 Para Krishtit, Kleopatra
shmangu çdo tentativë të vëllezërve
dhe motrave të saj për t’i rrëmbyer fro-
nin. Vëllai i saj i vogël Ptolemeu XIV u
zhduk në mënyrë misterioze (Tajldesli
pretendon se ai u vra me urdhër të saj),
ndërsa motra e saj Arsinoe IV u elimi-
nua nga njerëzit e Mark Antonit me
urdhrin e saj, duke i hapur rrugën ven-
dosjes së të birit Çezarion si bashkë-
regjent të Egjiptit.
Kur Mark Antoni u emërua më vonë
sundimtar i provincave lindore të
Romës, Kleopatra nxitoi të krijonte
aleancën tjetër politike. Në vitin 41 Para
Krishtit, ajo shkoi në Tarsus, në Turqinë
e sotme me ftesë të Antonit, e veshur si
Afërdita, perëndesha Greke e dashurisë,
hipur në një varkë të artë të zbukuruar
me vela të purpurta dhe rroba të lara në
argjend. Çifti filloi një lidhje dashurie
pasionante, që i dha mundësi Kleopa-
trës të konsolidonte kontrollin e saj në
fron, dhe të ruante pavarësinë e Egjiptit.
Me kalimin e viteve, ata lindën 3 fëmijë
dhe deri në vitin 34, ajo u kishte cak-
tuar nga një mbretëri të gjithë fëmijëve
të saj përtej Egjiptit, në një përpjekje
për të zgjeruar më tej perandorinë e
saj.
Pas vdekjes së saj, propaganda ro-
make e qarkulluar nga Oktaviani (pe-
randori i ardhshëm romak Augusti I) ri-
vali dhe pasardhësi përfundimtar i
Mark Antonit, e cilësoi mbretëreshën
egjiptiane si një tunduese të bukur dhe
mashtruese për të justifikuar konflik-
tin. Ky shtrembërim, i mbështetur nga
historianët e kohës që ishin burra, i ka
qëndruar shekujve dhe vazhdon të lulë-
zojë në kulturën popullore. Por ky per-
ceptim duket se po ndryshon graduali-
sht. Vitet e fundit, disa historianë të
njohur, përfshirë Tajldeslin dhe egjipto-
logen Xhoan Fleçer, kanë punuar për të
çmontuar mitin, duke përdorur studi-
met më të fundit për të rehabilituar fi-
gurën e monarkes. (CNN)
18
Rilindja përfshiu një
lëvizje intelektuale të
njohur si Humanizëm.
Ndër parimet e tij të
shumta, humanizmi
promovoi idenë se
njerëzit janë në qendër
të universit të tyre, dhe
se ata duhet të
përqafojnë arritjet
njerëzore në arsim,
artet klasike, letërsi dhe
shkencë. Si pjesë e kësaj
filozofie, studiues,
autorë, udhëheqës
politikë dhe të tjerë u
përpoqën të ringjallnin
studimin e klasikëve
grekë dhe latinë
Rilindja Evropiane, një pe-
riudhë midis shekujve XIV-XVII,
ishte një kohë e përparimeve të
mëdha kulturore, intelektuale dhe
shkencore. Nga zbulimet evropiane
të kontinenteve të tjera deri tek
rrugët e transportit,pikëpamjet e
reja mbi matematikën dhe astro-
nominë, dhe deri në shpikjen e
shtypshkronjës. Po ashtu ajo pe-
riudhë u karakterizua nga ndryshi-
mi i ideve, dhe realizimi i shumë
kryeveprave të arkitekturës, artit
dhe letërsisë (ishte koha e Shekspi-
rit, Galileut, Da Vinçit dhe Makiave-
lit), si dhe nga një lëvizje drejt liri-
ve politike dhe fetare. Nga ana
tjetër, fokusimi tek liritë politike
dhe fetare, ndihmoi në krijimin e
Lëvizjes Reformuese, e cila shkaktoi
një ndarje brenda Kishës së fuqish-
me Katolike, duke bërë që shumë
evropianë të ktheheshin në besi-
min Protestant.
NJË EPOKË E IDEVE TË REJA
Stefania Tutino, profesoreshë e
historisë në Universitetin e Kalifor-
nisë, thotë se Reformacioni dhe Ri-
lindja ishin dy lëvizje paralele, por
të ndërthurura midis tyre. “E para
kishte të bënte me natyrën teo-
logjike dhe strukturën kishtare të
Kishës së vërtetë të Krishtit. Ndërsa
e dyta me ripërtëritjen e disa pari-
meve kryesore kulturore, intelek-
tuale dhe artistike, në dritën e fak-
tit se ajo që kishte kuptim në
Mesjetë nuk ishte më e përshtat-
shme, e dobishme apo frymëzuese
për një shoqëri që kishte përjetuar
shumë ndryshime themelore”,
thotë ajo.
Sipas Tutinos, përparimet
shkencore, duke përfshirë alterna-
tivat e shekullit XV-XVI ndaj fizikës
dhe kozmologjisë tradicionale ari-
stoteliane, dhe risitë teknologjike të
tilla si shtypshkronja, ishin faktorë
novatorë shumë të rëndësishëm.
“Si Rilindja ashtu edhe Reformimi
lindën nga kuptimi se rendi i vjetër
Mesjetar, nuk ishte më i qëndrue-
shëm, dhe zbulimet shkencore dhe
inovacionet teknologjike ishin disa
nga elementët që e bënë të qartë se
KOHA PËR SPECIALE
Rilindja që sfidoi Kishën dhe
reformoi Krishterimin
sa të papërshtatshme ishin struktu-
rat e vjetra”, shton ajo.
LËVIZJA HUMANISTE
Rilindja përfshiu një lëvizje in-
telektuale të njohur si Huma-
nizëm. Ndër parimet e tij të shum-
ta, humanizmi promovoi idenë se
njerëzit janë në qendër të universit
të tyre, dhe se ata duhet të për-
qafojnë arritjet njerëzore në arsim,
artet klasike, letërsi dhe shkencë.
Si pjesë e kësaj filozofie, studiues,
autorë, udhëheqës politikë dhe të
tjerë u përpoqën të ringjallnin stu-
dimin e klasikëve grekë dhe latinë.
“Shumë humanistë filluan t’i zba-
tojnë këto parime në studimin e Bi-
blës, dhe rrjedhimisht edhe në pa-
rimet politike, kulturore, liturgjike
dhe teologjike, sipas të cilave hie-
rarkia e Kishës Katolike drejtonte
grigjën e saj”, thekson Tutino.
Në këtë proces, disa humanistë
gjetën shumë aspekte për t’i kri-
tikuar, dhe disa nga kritikat e tyre i
bënë jehonë atyre të Martin Luterit
dhe udhëheqësve të tjerë të her-
shëm protestantë. Sidoqoftë, nën-
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
vizon Tutino, ndërsa qëllimet e lë-
vizjeve të Humanizmit dhe Refor-
macionit ishin thelbësisht të ndry-
shme “kishte edhe fusha ku ato
përputheshin”. Sipas Ada Palmer,
profesoreshë e asoociuar e histori-
së së hershme moderne evropiane
në Universitetin e Çikagos, lëvizja
humaniste e zgjeroi gamën e ideve
për të cilat po mendonin njerëzit.
“Lëvizja filloi si një interes për të
lexuar tekstet e Greqisë së lashtë
dhe Romës, sepse Evropa - dhe si-
domos Italia - ishte shkatërruar aq
shumë nga luftërat, dhe ishte bërë
aq e dëshpëruar dhe e paqëndrue-
shme, saqë njerëzit donin vërtet
një zgjidhje”, thotë ajo. Për shkak
se Roma e lashtë ishte e fuqishme
dhe e qëndrueshme për periudha
të gjata fuqie dhe uniteti, thekson
Palmer, besohej se rileximi i librave
të lashtë nga ajo periudhë, mund t’i
mësonte njerëzit se si të përsëri-
snin suksesin e Romës.
“Prandaj ata nisën të kërkojnë
tekste të lashta dhe t’i përkthejnë,
lexojnë dhe kopjojnë ato, derisa an-
tikët u bënë një referencë që sim-
bolizonte fuqinë dhe ambicien po-
litike. Shumë shpejt shumë njerëz
në gjendje të mirë ekonomike u
përpoqën të kishin një bibliotekë
me veprat e klasikëve të lashtë, si
një mënyrë për të treguar fuqinë e
tyre”-shprehet Palmer.
Por ndërsa qëllimi i rritjes së
stabilitetit dështoi, një nga efektet
e padëshiruara të lëvizjes ishte një
kërkesë e re për libra, gjë që e nxitin
Gutenbergun të shpikte shtypshk-
ronjën. “Ndërkohë kjo nënkupton-
te se kishte shumë më tepër ide në
lidhje me pyetjet e mëdha se si
funksionon bota, si është krijuar
ajo, cilat janë veprimet e mira dhe
të këqija, si funksionon feja, etj. Po
ashtu ata studiuan më shumë gre-
qishten e vjetër dhe kuptuan se
përkthimet e vjetra të Biblës dhe
teksteve të tjera kishin qenë të ga-
buara në shumë vende. Ndaj nisën
të bënin përkthimet dhe korrigji-
met e tyre”, shton historiania.
MARTIN LUTERI DHE
PROTESTANTIZMI
Palmer thotë se Reformacioni
ishte kulmi i proceseve të gjata
dhe të ngadalta që kishin filluar
që para Rilindjes, përfshirë korru-
psionin e Kishës Katolike. Në li-
brin e saj të ardhshëm mbi Ri-
lindjen, ajo përshkruan një
“dilemë të të burgosurit”. “Korrup-
timi i Papës apo i Peshkopëve ish-
te një avantazh i madh në politikë.
Cilido që e bënte këtë do të fiton-
te në një konflikt të caktuar. Pran-
daj askush nuk kishte luksin të
mos i jepte ryshfet Papës, sepse
nëse këtë e bënte dikush tjetër,
atëherë ai ishte i dënuar të humb-
te”, thekson Palmer. I zhgënjyer
nga ryshfeti dhe korrupsionet e
tjera të kishës, përfshirë in-
dulgjencat, të cilat i jepnin
mundësi qytetarëve të blinin
faljen nga mëkatet, murgu gjer-
man Martin Luter shkroi në vitin
1517 “95 Tezat”, të cilat thuhet se i
vari në derën e kishës në Universi-
tetin e Vitenbergut në Saksoni.
“Akumulimi gradual i korrupsio-
nit nënkuptonte se indulgjencat
ishin pika e fundit që derdhi
gotën”, thekson Palmer.
FUQIA E SHTYPIT TË SHKRUAR
Shtypi lejoi që tezat të shpërn-
daheshin gjerësisht dhe me sh-
pejtësi në mbarë Evropën. Dhe
megjithëse u etiketua si një here-
tik nga Kisha dhe u shkishërua nga
Papa Leoni X në vitin 1521, fjalët e
Luterit ndikuan tek shumë njerëz.
“Luteri gjeti momentin e duhur
për të qenë predikuesi i parë i fam-
shëm. Ai shfrytëzoi edhe situatën
e duhur politike për qeveritë e
rajonit, të cilat e shihnin lëvizjen e
tij si një justifikim të madh për të
bërë diçka që ata donin ta bënin
vetë:të dilni nga dilema e madhe e
të burgosurve të papës”, shpjegon
Palmer.
Në këtë mënyrë, thotë Palmer,
lëvizjet intelektuale të Rilindjes
çuan tek Reformimi - duke stimu-
luar kërkesën për libra, dhe duke i
inkurajuar njerëzit që të lexojnë
më shumë dhe të mendonin se si
të reformonin të tashmen. Kjo
përfshinte rileximin e Biblës, siç
bëri Luteri. Luteri, që themeloi Ki-
shën Luterane, përktheu në Gjer-
manisht Dhiatën e Re.
Përkthimi i tij luajti një rol në
fillimin e ndarjes së Kishës Kato-
like në besnikët e papës dhe në
protestantët, pra të atyre që prote-
stuan ndaj rregullave të Kishës Ka-
tolike. Gati në të njëjtën kohë, në
vitin 1534, Mbreti Henri VIII shkak-
toi ndarje të mëtejshme brenda Ki-
shës Katolike, kur u bë kreu i Kishës
së Anglisë pasi Papa Klementi VII
nuk e lejoi të divorcohej nga Kate-
rina e Aragonës.
(bota.al)

BOKS - KAMPIONATI
EVROPIAN PËR JUNIORË
Haruni: Presim
që të fitojmë
medalje
Shkup, 13 tetor - Nga data 24 tetor
në Budva të Malit të Zi ka star-
tuar kampionati Evropian në
boks në kategorinë e të rinjve. Në
këtë kampionat Maqedonia do
të merr pjesë me katër garues:
Ardijan Azemin nga klubi i boksit
Shkupi, Hadi Shehabi nga KB
Shkëndija, si dhe vëllezërit Ilhan
Ozmen dhe Elhan Ozmen nga KB
Univerzalci. Sigurisht, favorit te
reprezentacioni i Maqedonisë për
të fituar medalje është boksieri
shqiptar Ardijan Azemi, i cili pikë-
risht vitin e kaluar në të njëjtin
kampionat arriti të fiton me-
daljen e bronztë. Ndërkaq, për-
faqësuesen e boksit do ta
udhëheqin dy trajnerët Naser
Haruni dhe Vasko Cubalevski.
"Reprezentacioni është i përbërë
me boksierë të cilët kanë përvojë
ndërkombëtare. Secili prej këtyre
boksierëve mund të befason, por
pritshmëritë më të mëdha janë
nga boksieri Ardijan Azemi i cili
vitin e kaluar në të njëjtin kam-
pionat në Budva arriti të shkruan
historinë duke fituar për herë të
parë medal në kategorinë e ju-
niorëve për reprezentacionin e
Maqedonisë", theksoi trajneri Na-
ser Haruni.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Rrahmani: Jam i zhgënjyer me humbjen, presim sukses ndaj Greqisë
Amir Rrahmani nuk e ka
fshehur zhgënjimin pas humbjes
së Kosovës nga Gjeorgjia në sta-
diumin “Fadil Vokrri” në Prishtinë.
Edhe pse nuk ndodhej në garë për
kualifikim në Kampionatin Botë-
ror, pritej që Kosova të triumfonte,
por përkundër paraqitjes dhe an-
gazhimit të lojtarëve, u ndëshkuan
nga dy gabime. “Kemi luftuar për
fitore dhe kemi provuar të japim
maksimumin, në fund doli që ndo-
shta nuk e kemi dhënë maksimu-
min. “Po ashtu, nuk i shfrytëzuam
të gjitha rastet dhe në fund e
humbëm ndeshjen. Është kjo një
nervozë dhe është normale që
dhemb shumë. Është humbja e
dytë më zhgënjyese e Kosovës pas
asaj ndaj Maqedonisë së Veriut. E
kemi edhe ndeshjen ndaj Greqisë
dhe atje duhet të provojmë ta
kërkojmë fitoren, sepse nuk kemi
më arsye për arsyetim”, është sh-
prehur mbrojtësi Amir Rrahmani.
Bersant Celina konsideron se Koso-
va meritoi më shumë në humbjen
prej 2-1 nga Gjeorgjia në Prishtinë.
Mesfushori i Dijonit është vlerë-
"Derisa nuk ka marrë
fund, jemi aty edhe është
e drejtë të shpresosh.
Komplimente tifozëve.
Një ambient të tillë e
vështirë të gjesh në
Evropë, se një tifozeri e
tillë, i gjithë stadiumi,
djemtë e ndjenë
ngrohtësinë. Ishte një
tifozeri për drithërima",
deklaroi Edi Reja
I zhgënjyer Edi Reja. Trajneri i
Shqipërisë foli pas humbjes ndaj
Polonisë dhe komentoi ndeshjen.
“Të vjen keq se bëmë një ndeshje
të mirë, nuk e prisja një ekip me
kaq temperament. Treguam që
mund të luanim ndaj Polonisë si
të barabartë. Po lëshonim pak e po
bëja gati zëvendësimet. Bëmë disa
gabime dhe njëri na dënoi, më
vjen keq se barazimin mund ta
merrnim, mjaftonte të ishim pak
më të vëmendshëm! Nuk flas për
mungesat, kisha 16 lojtarë të gat-
shëm. Sigurisht 6-7 lojtarë që
mungojnë sigurisht peshojnë për
lojtarët, dhanë gjithçka dhe kisha
besim te ata. Kish besim te para-
qitja. Ata shiheshin që ishin të
fortë edhe fizikisht, në mbrojtje
nuk linin hapësira. Po bënim zë-
vendësimet dhe pastaj bëmë gabi-
me individuale që nuk duhej ta bë-
nim. Më vjen keq se djemtë duhej
e meritonin kënaqësinë që të mos
humbnin ndeshjen”, theksoi Reja.
“Arbitri? Më vjen keq sidomos në
pjesën e parë që kishte faulle, ne
bëmë të parin me Hysajn dhe i dha
menjëherë të verdhë, ishte me dy
standarde. Ne me gjyqtarët sido-
mos me Poloninë kemi vuajtur,
suar nga SofaScore si njëri nga loj-
tarët me paraqitjen më të mirë, së
bashku me Vedat Muriqin dhe
Mërgim Vojvodën. Por, me gjithë
lojën dominuese, Dardanët nuk ia
dolën të shënonin golin e fitores,
për me keq pranuan edhe golin e
dytë duke e humbur takimin. Në
deklaratën e tij pas ndeshjes, Celi-
na ka thënë se ai dhe bashkëloj-
tarët e tij merituan një rezultat
tjetër. “Nuk merituam të humbim,
pasi krijuam më shumë se kundër-
shtari ynë. Provuam të rikthehe-
mi, por nuk arritëm ta bënim një
gjë të tillë”, ka theksuar lojtari 24
SPORT
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
19
Reja: Deri sa nuk ka
marrë fund, ne jemi aty
varësisht vështirësive, ishte e mirë
dhe ishim në lartësinë e Polonisë
dhe kjo është ajo që ka rëndësi”,
deklaroi Edi Reja. Nga ana tjetër
edhe mbrojtësi Elseid Hysaj pas
humbjes ndaj Polonisë ka anali-
zuar sfidën. “Ishte një rast ai që në
ndëshkoi, nuk e meritonim të pë-
sonin gol në atë moment pasi
ishim duke luajtur më mirë në atë
moment. Swederski ishte i freskët
dhe i dha një më shumë ritëm lojës
së Polonisë. Kjo ishte ndeshja jonë
më e mirë në këto eliminatore dhe
INCIDENTI ME SHISHET E UJIT NË “AIR ALBANIA”, VJEN REAGIMI I
ASHPËR I FIFA-S më vjen keq që u mposhtëm pasi
Gjatë ndeshjes midis Shqipërisë dhe Polonisë ku këta të fundit fituan luftuam fort dhe luajtëm vërtet
me rezultatin minimal 1-0, ndodhi një incident që detyroi arbitrin e mirë. Kam besim që kjo kombëta-
ndeshjes të pezullonte ndeshjen për disa minuta pasi ishte një veprim i re do të vazhdojë të rritet. Te mo-
përsëritur. FIFA ka reaguar së fundmi duke thënë se është duke menti i golit ose e kap ose nuk e
shqyrtuar pamjet gjatë incidentit dhe më pas do të marrë masa. “FIFA kap atë top dhe nuk e arrita dot”,
aktualisht po analizon raportet e dërguara mbrëmjen e djeshme mbi tha Hysaj ndër të tjera. Ardian
sfidat eliminatore të Botërorit në mënyrë që të marrë vendimit më të Ismajli u shfaq i zhgënjyer me
përshtatshme”, thuhet në komunikatën e shtëpisë së futbollit botëror. humbjen ndaj Polonisë,
“FIFA dënon me forcë incidentet në sfidat Angli-Hungari dhe Shqipëri- megjithatë deklaroi se skuadra
Poloni dhe do të donte të deklaronte se ky qëndrim është i vendosur në
bëri maksimumin dhe një ndeshje
refuzimin e çdo forme të dhunës, si dhe çdo lloj diskriminimi ose
mjaft të mirë. “Falënderoj tifozët
abuzimi”. “FIFA ka një qëndrim shumë të qartë, zero tolerancë ndaj
sjelljeve të tilla të neveritshme në futboll’’, thuhej në njoftimin e FIFA-s. për këtë atmosferë të shkëlqyer.
Kemi bërë një ndeshje shumë të
mirë, fati nuk ishte me ne. Te goli
nuk ishte vendimtar, se ndonjë ga- t’i bënte. Derisa nuk ka marrë fund, gabuam në vendosje por këto epi-
bime e bëmë edhe ne, se vuajtëm jemi aty edhe është e drejtë të sh- sode i ka futbolli. Tashmë të
lodhjen e nuk kisha zëvendësues presosh. Komplimente tifozëve. shikojmë përpara. Mbulimi i
në mesfushë sidomos. Provova me Një ambient të tillë e vështirë të Lewandowskit? Leva është një sul-
Çokajn por ndeshja ishte kompro- gjesh në Evropë, se një tifozeri e mues që bën 40 gola në sezon ose
mentuar, sipas meje po të mos tillë, i gjithë stadiumi, djemtë e edhe më tepër dhe nuk është e
bëhej ai gabim. Edhe Bare humbi ndjenë ngrohtësinë. Ishte një tifo- lehtë ta mbulosh, por unë dhe
topin e Lenjani që gaboi, kemi bërë zeri për drithërima. Bravo tifozëve Kumbulla e bëmë mirë punën me
disa gabime që një skuadër si e dhe bënë që skuadra të jepte këtë të. Pengu i vetëm i kësaj sfide është
jona me lojtarë ekspertë nuk duhej paraqitje, se paraqitjen e bëmë pa- që nuk fit”, tha Ismajli.
KOSOVA SHKARKON TRAJNERIN ZVICERAN
Bernard Challandes nuk është më trajner i Kosovës. Tekniku 70-vjeçar
zviceran është shkarkuar nga stoli i “dardanëve”, pasi situata është
rënduar ndjeshëm, sidomos pas humbjes ndaj Gjeorgjisë mbrëmjen e
djeshme. Dështimi në Play Off-in e Evropianit dhe më pas një edicion
zhgënjyes eliminator në Kupën e Botës, ku momentalisht Kosova
pozicionohet e fundit në grup, kanë thyer ndjeshëm raportet mes
dardanëve dhe teknikut zviceran. Prej kohës konferencat për shtyp të
Challandes janë një debat i hapur me gazetarët, qoftë për listën e të
grumbulluarve, qoftë për paraqitjen e dardanëve, ndërsa kulmi arriti një
ditë para ndeshjes me Gjeorgjinë, ku edhe u largua nga salla e
konferencës. Trajneri zviceran u ul në pankinën e Kosovës më 2 mars të
2018-ës dhe më pas udhëhoqi skuadrën drejt një paraqitjeje të
shkëlqyer në edicionin e parë të Ligës së Kombeve, ku shkuan deri në
vjeçar. Mbrojtësi i Kosovës, Betim play off-in e Evropianit, por u eliminuan nga Maqedonia e Veriut.
Challandes e ka drejtuar përfaqësuesen e Kosovës për plot 40 ndeshje
Fazliji, ka thënë se ai dhe bashkë- dhe ka regjistruar 18 fitore, 8 barazime e 14 humbje.
lojtarët e tij nuk arrijnë t’i konkre-
tizojnë rastet e shumta që i
krijojnë. Futbollisti i St. Gallenit e sovës, Vedat Muriqi ka folur pas ka thënë se ata tani duhet të pu-
ka pranuar faktin se Kosovës i humbjes së Kosovës kundër nojnë dhe të marrin një rezultat po-
mungon efikasiteti para portës Gjeorgjisë. Ai shënoi golin e vetëm zitiv në Greqi. “Duhet të punojmë
duke shtuar se në sfidën në Prish- të Kosovës nga pika e bardhë në mi- dhe së paku të marrim së paku një
tinë ishin të pafat. "Nuk po jemi nutën e 45-të të ndeshjes, derisa ai pikë në Greqi. Kemi kualitet dhe
shumë efektiv para porte, pasi jemi ka thënë se ka marrë lavdërime nga ndonjëherë na duhet fati siç ishte ai
duke krijuar shanse, por nuk po i trajneri i Gjeorgjisë, Willy Sagnol. në fund të ndeshjes, ku pavarësisht
konkretizojmë dhe ishim të pafat. “Po, pas ndeshjes trajneri e lavdëroi rastit lojtari e humbi atë, por këto
Nuk po arrijmë të bëjmë ende pasi- shpirtin luftarak të Kosovës derisa gjëra ndodhin. Kisha raste, nuk i sh-
min e fundit, por shpresoj që tani do pati lëvdata për mua duke me frytëzova, kështu që së pari duhet të
të arrijmë të përmirësohemi”, ka thënë se i pëlqej si lojtar”, ka thënë kritikojmë veten dhe tani të shohim
thënë 22-vjeçari. Sulmuesi i Ko- Muriqi pas ndeshjes. Tutje, Muriqi para”, ka thënë Muriqi.
20 SPORT
Koha, e enjte, 14 tetor 2021

“Në verën e atij viti

betohem se i kisha bërë
valixhet gati për të
shkuar te Interi. Bajerni
dhe Jyrgen Klinsmani
kishin vendosur që të më
tregonin derën, pasi ishin
në bisedime dhe thuajse
e kishin mbyllur
tratativën me Aleksandër
Hlebin (ish-mesfushori
bjellorus). Por në mënyrë
të papritur, Hleb vendosi
që të shkojë në Barcelonë
dhe vetëm kështu mua
nuk më mbeti gjë tjetër
veçse të qëndroja", ka
deklaruar Shvajnshtaiger
Bastian Shvajnshtaiger mund
të kishte pasur një aventurë edhe
në Serinë A nëse nuk do të kishte
qenë se Bajerni i Mynihut dhe ish-
trajneri Jyrgen Klinsman nuk do të
kishin humbur një objektiv merka-
toje në dëm të Barcelonës. Siç e
theksoi vetë ditën e djeshme ish-
mesfushori, që përveç bavarezëve
(2001- 2015) veshi edhe bluzën e
Mançester Junajtidit (2015-2017)
dhe atë të amerikanëve të Çikagos
(2017-2019), në vitin 2008, ai mund
të kishte qenë pjesë e Interit. “Në
verën e atij viti betohem se i kisha
bërë valixhet gati për të shkuar në
Milano. Bajerni dhe Jyrgen Klin-
smani kishin vendosur që të më
tregonin derën, pasi ishin në bise-
Shvajnshtaiger: Në 2008-ën
isha fare pranë Interit
ndonëse me Interin i kisha mbyllur
të gjitha detajet”, deklaroi futbol-
listi që me Bajernin grumbulloi
500 ndeshje dhe 68 gola. Ish-ka-
piteni i Gjermanisë, Bastian Sh-
vajnshtaiger, ka folur edhe për një
prej talenteve më të mëdhenj, i cili
më në fund ka rigjetur rrugën e
duhur. Madje, ai shikon Hansi
Flikun dhe Julian Nagelsmanin si
faktorë të rëndësishëm në ringjal-
ljen e Leroi Sanesë me “Pancerat”.
“Ata i kërkuan, ashtu si shokët e
skuadrës, që ai duhet të kthehet
dhe të ndihmojë në mbrojtje. Dhe
ju e patë këtë”, tha kampioni i botës
në 2014 duke folur për televizio-
nin “ARD”. Shvajni beson se çelësi
me sulmuesin 25-vjeçar ishte ko-
munikimi, diçka që i mungonte në
kohën e Mançester Sitit me traj-
nerin spanjoll, Pep Guardiola. “For-
ca e Hansit është te komunikimi.
Leroi ka cilësi të jashtëzakonshme
ofensive dhe mund të depërtojë
edhe mes dy kundërshtarëve. Por
ai duhet t’i tregojë ato, me gjuhën
dime dhe thuajse e kishin mbyllur gjë tjetër veçse të qëndroja. Duke e trupit dhe përkushtimin e tij. Ai
tratativën me Aleksandër Hlebin parë situatën në Mynih, unë ka hyrë në ritmin e tij dhe po i
(ish-mesfushori bjellorus). Por në gjithashtu kisha nisur bisedimet ndihmon shumë që të dyja skua-
mënyrë të papritur, Hleb vendosi dhe Interi më kishte bindur, por drat, si Bajernin e Mynihut ashtu
që të shkojë në Barcelonë dhe vetëm pasi situata u kthjellua te edhe përfaqësuesen e Gjermani-
vetëm kështu mua nuk më mbeti Bajerni unë vendosa që të qëndroj, së”, përfundoi ish-mesfushori.
United vihet pas Ndidit
Manchester United është tejet i interesuar në i gatshëm që të kalojë në Old Trafford, por që
transferimin e Wilfred Ndidit nga Leicesteri qysh ende nuk ka asgjë të finalizuar. Ndidi po kalon
në janar. Sipas asaj që raporton Fichajes, Djajtë nëpër një formë impresionuese këtë sezon, me
e Kuq tashmë kanë filluar kontaktet me agjen- çka edhe ka ardh interesimi i madh nga Manche-
tin e lojtarit dhe Dhelprat. Leicesteri vështirë se ster United. Ole Gunnar Solskjaer mori disa
e lëshon lojtarin që të largohet në afatin dimë- përforcime në këtë verë si Cristiano Ronaldo, Ja-
ror, mirëpo do të jetë edhe vendimi i këtij të fun- don Sancho e Raphael Varane, mirëpo që është
dit. Reprezenutesi i Nigerisë raportohet se është në qendër të kritikave për strategjitë e tij.
Aguero dhe
Dembele
“ngrohin” tifozët
e Barcelonës
Ronald Koeman po i pret me
padurim, por atij do t’i duhet të
presë edhe pak kohë që të ketë
në dispozicion dy sulmuesit e
tij, Sergio Agueron dhe Ousma-
ne Dembelenë. Argjentinasi
dhe francezi, që ende nuk kanë
zbritur në fushë këtë sezon me
“baugranat”, janë stërvitur me
skuadrën në seancën e së
hënës, duke ndezur një dritë sh-
presë sa u përket rezultateve.
“Dy fytyra të reja në stërvitje”,
shkruan klubi në faqen e tij,
duke nënvizuar rëndësinë e
momentit. Sulmuesi argjenti-
nas, i cili mbërriti në verë pas
rreth një dekade te Manchester
City, po shërohet nga një dëm-
tim që ka pësuar në këmbën e
djathtë në muajin gusht. Dem-
bele është kthyer nga një opera-
cion në gju, të cilit I është nën-
shtruar qershorin e kaluar. Sipas
medieve spanjolle, Aguero dhe
Dembele gjithashtu të luajnë
për disa minuta në ndeshjen
kundër Valencias, të dielën e
ardhshme, në LaLiga.
Megjithatë duhet pritur ndosh-
ta disa javë që të arrijnë formën
e duhur fizike, për të dhënë kon-
tribut në kohë të plotë.

Shtohen pakënaqësitë te PSG-ja, Wijnaldum nuk e fsheh zhgënjimin

Menaxhimi i një numri të
madh yjesh dihej që do të ishte
një problem për trajnerin Mauri-
zio Pochettino te Paris Saint Ger-
main dhe kur kanë kaluar rreth
dy muaj nga starti i sezonit, kanë
dalë në pah edhe pakënaqësitë e
para. Mesfushori Georgino Wij-
naldum, që la Liverpoolin për t’iu
bashkuar francezëve me parame-
tra zero, ka reaguar nga grumbul-
limi me kombëtaren holandeze,
ku është shprehur se nuk është
aspak i kënaqur nga aventura
franceze.
“Isha vërtetë shumë i lumtur
për këtë eksperiencë të re, por
kam luajtur shumë pak. Një si-
tuatë e vështirë për mua, ndaj
nuk mund të them se jam i lum-
tur, sepse nuk është kjo gjëja që
prisja”, deklaroi holandezi. Në
këto javë të para, Wijnaldum ka
zbritur në fushë në 11 ndeshje,
duke luajtur 502 minuta në total,
por pa arritur të lërë gjurmë, pasi
nuk ka dhënë as asist dhe nuk ka
shënuar ende golin e parë me fa-
nellën e PSG-së. Me gjithë vësh-
tirësitë, 30-vjeçari zbulon se do
të luftojë deri në fund për një
vend në formacion, por në Ho-
landë nuk përjashtojnë mundë-
sinë që të kërkojë largimin në në
merkaton e janarit. “Isha mësuar
të luaj rregullisht dhe kisha gje-
tur një formë shumë të mirë,
megjithatë tani duhet të luftoj
për t’u përballur me këtë situatë
të re”, u shpreh Wijnaldum.
Publicitet


REPUBLIKAEMAQEDONISËSËVERIUT
Është humbur dëftesa e personit Miranda Ljoki
Universiteti"ShënKirilidheMetodij"ͲShkup 
e klasës VIII-të nga SHF "Liria" - Shkup dhe e njëjta


Fakultetipërshkencainformatikedheinxhinierikompjuterike
shpallet e pavlefshme.
NJOFTIM

Universiteti "Shën Kirili dhe Metodij" Ͳ Shkup, Fakulteti për shkenca informatike dhe inxhinieri
kompjuterikenjoftonqë medatë18.10.2021nëora12,përmessistemitelektroniktëFakultetit,
dotëmbahetmbrojtjapublikeedisertacionittëdoktoraturës"Gjenerimiimençëmipyetjevepër
gjuhët programuese" e përpunuar nga kandidati Emil Stankov, mentor prof. dͲr ana Madevska
Bogdanova.

Fakultetipërshkencainformatike
dheinxhinierikompjuterikeͲShkup
 SPORT
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
21

Leonardo: Më pëlqen ky Milan

Messi flet
hapur: Ja
pse zgjodha
Parisin
Leo Messi zbulon se ishte kon-
taktuar nga disa klube pasi Bar-
celona njoftoi ndërprerjen e ba-
shkëpunimit, ai vendosi për
PSG-në sepse ishte tërhequr
nga projekti dhe ambiciet e
“shenjtorëve”, si dhe një ekip
fantastik që aspiron për të
gjitha titujt. Verën e kaluar, Leo
Messi u largua nga Barcelona
dhe vendosi për një aventurë në
PSG. Në një intervistë për Fran-
ce Football, argjentinasi tha se
kishte në plan të përfundonte
karrierën e tij në Camp Nou, por
nuk kishte zgjidhje dhe duhej
të largohej pasi klubi e informoi
se nuk ishte e mundur të vazh-
donte bashkëpunimin. Ai
gjithashtu zbuloi se mori disa
oferta nga skuadra të mëdha
dhe përfundimisht vendosi për
PSG sepse ishte tërhequr nga
projekti dhe ambiciet e “shenj-
torëve”, si dhe një ekip fantastik
që aspiron për të gjithë titujt.
“Pasi Barcelona lëshoi një dek-
laratë dhe njoftoi se nuk do të
vazhdoja, më duhej të gjeja një
klub të ri. Për fat të mirë, unë u
kontaktova nga disa klube të
mëdha, njëra prej të cilave ish-
te PSG. Edhe pse kisha disa ofer-
ta, u pajtova me PSG-në në një
kohë të shkurtër. Negociatat
nuk ishin të lehta, shumë gjëra
duheshin zgjidhur në një kohë
të shkurtër, praktikisht brenda
natës. “Natyrisht që jam joshur
nga projekti, ambiciet e klubit,
lojtarët që ata kanë në dispozi-
cion, formacioni … Të gjithë këta
elementë na ndihmuan të
gjejmë një marrëveshje më
lehtë”, tha Leo Messi. PSG ka një
ekip fantastik që aspiron të
gjithë titujt, dhe ky është qëlli-
mi im për vitet e ardhshme ”.
“Unë gjithashtu kisha disa miq
në Paris dhe kjo ishte një pjesë
kryesore e vendimit. Unë u tran-
sferova në një vend të ri, më
duhej të filloja nga zero, kështu
që kur keni miq në dhomën e
zhveshjes, e dini që ata do t’ju
ndihmojnë të përshtateni dhe
adaptoheni më lehtë dhe më
shpejt. “Dhe unë nuk bëra një
gabim, u integrova lehtësisht
në ekip sepse ka shumë lojtarë
që flasin spanjollisht si Neymar,
Paredes dhe Di Maria.”
"Milani tashmë janë
kthyer konkurrues dhe
mund të luftojnë për
vendet e para. Pioli ka
ndërtuar një bazë të
fortë dhe duhet të jetë
një kënaqësi e madhe
për të. Është rritur
bashkë me Milanin dhe
ka rritur edhe skuadrën
duke gjetur mënyrën
për të përmirësuar si të
rinjtë dhe veteranët",
theksoi Leonardo
Aktualisht, drejtori sportiv i
PSG-së, por me një karrierë të pa-
sur si futbollist dhe drejtues, sh-
peshherë të karakterizuara nga po-
lemika për shkak të ndërrimit të
ngjyrave në Milano, Leonardo ka
folur me optimizëm për Milanin
dhe ka zbuluar negociatat për afri-
min e Mesit e Donarumës, pa lënë
mënjanë edhe Kilian Mbapenë
dhe telenovelën e tij me Real Ma-
dridin.
Milani - “Milani është klubi që
më ka shënjuar karrierën sepse
ishte aty ku kam hedhur hapat e
parë në futboll dhe ku mësova çdo
gjë nga një njeri si Galiani, që pasi
“Topi i Artë”, Cannavaro tradhton Jorginho
Pas vitesh mungesë në po-
dium, Italia mund të ëndërrojë të
fitojë sërish “Topin e Artë”. Pesë
kandidatë axurr, të cilët fituan
Kampionatin Evropian, janë no-
minuar për çmimin më të rëndësi-
shëm individual në botë. Futbolli-
sti i fundit italian që e fitoi ishte
Fabio Cannavaro, kapiteni i Italisë
që fitoi Kupën e Botës më 2006.
Një ogur i mirë për Jorginho dhe
Donnarumma, të cilët, sipas ba-
stvënësve mund të jenë ndër favo-
ritët e mëdhenj. Megjithatë, ish-fi-
tuesi i “Topit të Artë” jep një emër
tjetër. Cannavaro dha një intervi-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Barcelona i shtohet “ankandit” për Kessie
Frank Kessie, mesfushori nga
Bregu i Fildishtë i Milanit, me një
kontratë që skadon qershorin e
ardhshëm, ka hyrë në radarin e
merkatos së Barcelonës. Kjo u ra-
portua nga gazeta spanjolle “Mun-
do Deportivo”, e cila e tregon 24-
vjeçarin kuqezi si profilin ideal për
të përforcuar mesfushën blaugra-
na sezonin e ardhshëm. Qëllimi i
klubit katalanas do të ishte ta sigu-
ronte performancën e tij falas,
kalova tek Interi nuk më fliste. Ta-
shmë, kur shikoj kuqezinjtë nuk
mund të jem veçse i lumtur për
gjendjen në të cilën janë, sepse
është puna e shumë viteve dhe e
kam parë si e kanë nisur idenë e
përzierjes së lojtarëve të rinj me
ata më ekspertë. Tashmë janë
kthyer konkurrues dhe mund të
luftojnë për vendet e para. Pioli ka
ndërtuar një bazë të fortë dhe
duhet të jetë një kënaqësi e madhe
për të. Është rritur bashkë me Mi-
lanin dhe ka rritur edhe skuadrën
duke gjetur mënyrën për të për-
mirësuar si të rinjtë dhe veteranët.
Pastaj në krye është Maldini që
pasi krijuam strukturat bashkë u
duk se si unë dhe Milani kishim
nevojë për një njeri si ai. Ai është
simboli i këtij Milani dhe jo vetëm.
stë për “El Larguero” të “Cadena
SER” dhe shpjegoi se, për atë që
bëri, Karim Benzema mund ta
meritonte çmimin. “Ai ka cilësitë
për ta fituar. Problemi është se
duke pasur parasysh bllokimin në
negociatat për rinovimin e kon-
tratës me “Djallin”. Barça synon të
nënshkruajë me një lojtar me aftë-
si të mira fizike, por edhe me tek-
nikë. Kjo është arsyeja pse Kessie
pëlqehet shumë, ngaqë i përmbu-
sh të dyja cilësitë e kërkuara. Drej-
tuesit e skuadrës katalanase pra-
nojnë se e kanë atë në radar për
karakteristikat teknike, moshën
dhe situatën kontraktuale. Për ta,
Është një drejtues i zoti, shumë i
ekuilibruar, si në versionin sportiv,
ashtu edhe në atë financiar. Nuk
ka nevojë të flas shumë për të,
mjafton të them që është Paolo
Maldini”, theksoi Leonardo.
Parisienët – “Kur shkuam ta
merrnim Mesin ishte një marrëve-
shje historike. Ne kemi pasur kon-
takte me të pasi qarkullonin zëra
se mund të largohej, por ai ishte i
bindur se do të qëndronte në Bar-
celonë. Por pas lamtumirës lë-
vizëm për ta marrë dhe kontaktet
e mëparshme na favorizuan. Ishte
një surprizë për gjithë botën
ardhja e tij, por ne na ka goditur
më shumë heshtja e Leos. Erdhi
duke folur pak, si të ishte blerja e
fundit dhe nuk mund të bësh gjë
tjetër veçse ta admirosh. Për sa i
shumë herë njerëzit mendojnë se
fitohet për titujt e sjellë në shtëpi
dhe jo për merita, siç tregohet
gjatë gjithë vitit. Ky vit do të jetë i
komplikuar, sepse aty janë Messi,
Kessie është një lojtar më shumë
se interesant. Mesfushori nga Bre-
gu i Fildishtë e di se disa klube të
mëdha e ndjekin dhe tundojnë
agjentin e tij. Kessié monitorohet
nga PSG, Atlético Madrid, Manche-
ster United dhe Liverpool.
Ndërkohë, te Milani tashmë janë
mësuar me idenë se do ta humba-
sin falas, ndaj për këtë arsye po
kërkojnë një zëvendësues. Gjitha-
shtu sipas “Mundo Deportivo”, pro-
përket Donarumës, nuk e kemi
kontaktuar kurrë para qershorit,
vetëm pas lajmërimit të Milant që
nuk do të rinovonte. Nuk ndikuam
në vendimin e tij për t’u larguar,
ideja për ta afruar na lindi vetëm
pasi ishte i lirë dhe folëm me të për
ta bindur, por çdo vendim e mori
vetë. Nga të gjithë dua të ndalem
te Mbape. Për të flasin publikisht
sikur të jetë një gjë normale. Ia
kemi shprehur disa herë Real Ma-
dridit që nuk jemi të kënaqur nga
kjo sjellje, është për të marrë masa.
Nuk është kjo mënyra e duhur për
t’iu afruar njërit prej lojtarëve më
të mirë në botë sepse është mun-
gesë e theksuar respekti. Ne duam
vetëm të qëndrojë me ne dhe të
jetë pjesë e atij tridentit që duam
të gjithë të shohim”.
Lewandoswki dhe Jorginho, të
cilët fituan Kampionatin Evro-
pian, gjithashtu Ligën e Kam-
pionëve dhe Kupën e Amerikës.
Benzema fitoi një titull me ekipin
e tij kombëtar dhe bëri shumë
mirë me Real Madridin. Por, në
dhjetë vitet e fundit kemi parë që
kur zgjedhja nuk ishte e lehtë,
Messi ose Cristiano fitonin gjith-
monë”. Me pak fjalë, nuk është ek-
zaminimi më i mirë për të shpre-
suar një fitore për Jorginho, i cili
është në një situatë që shumë e
kanë përjetuar tashmë, si Ribery
apo Iniesta.
fili i identifikuar nga Milani është
ai i mesfushorit të Marseille, Ka-
mara, francez 21-vjeçar me origjinë
senegaleze.
 22
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
MARKETING

Marketing i paguar politik: porositës ASH-AAA Marketing i paguar politik: porositës BDI
 MOZAIK
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
23
GDHENDJE

L
DASHI 21. mars - 20. prill QENDËR
Mensur ---------------------------
AKTORJA QYTET PËR MJEKIMIN
Mamuti KOSOVARE NË JAPONI E TË SËMURËVE
Gjate kësaj dite do e adhuroni qetësinë e jetës tuaj ne çift NË FOTO NGA TUBERKULOZI
dhe do ndiheni me mire se asnjëherë me pare. Tashme keni mundë-
si te reflektoni me mire dhe te bëni disa zgjedhje. Beqaret qe se
fundmi kane pasur njohje te reja, do kenë ndryshime ne jetën e tyre FILOZOFI
GJERMAN,
sentimentale. Ne planin financiar mire është te tregoheni me te VEBER
matur dhe me strikte pasi situata mundet te ketë probleme me pas.

FILM ME
DEMI 21. prill - 21. maj AKTOREN
NË FOTO
Urani do sjellë me shume qetësi dhe harmoni ne jetën
tuaj ne çift. Nuk do keni ankesa ndaj partnerit sepse ai do ju trajtoje
ne mënyrën me te mire te mundshme. Beqaret nuk duhet te lar- QYTET
NË FRANCË
gohen shume sepse personi i duhur ndodhet pranë tyre. Ne planin --------------------------
SHUMË
financiar duhet te ndiqni strategji shume strikte për ta përmirësuar E VOGLA
situatën. Bëni kujdes edhe me shpenzimet.

BINJAKET 22. maj - 21. qershor E

Neptuni do i nxjerre me ne pah problemet qe keni pasur
ne çift dhe here pas here mund te ndiheni vërtet keq. Mbrëmja do OLIVER TUIST
jete me delikatja nga te gjitha. Beqaret do kenë dëshira te çmendu- --------------------------
HIDROGJENI SHTESË E
ra, por jo te gjitha do mund t’iu realizohen. Jupiteri do ua përmirë- DRITARES PËR TË
sojë goxha te ardhurat dhe gjendja do jete e kënaqshme. Tashme PENGUAR DRITËN
mund te bëni edhe investime me te mëdha.
OZONI
ARGJENDI ---------------------------
QYTET ANTIK NË
GAFORRJA 22. qershor - 22. korrik AZINË E VOGËL

Venusi premton një dite te mbushur me momente te QYTET NË

lumtura sot. Ju do ndiheni gjithë kohës mire me partnerin dhe nuk GJERMANI
do keni asgjë për çfarë te ankoheni. Shume gjera do ju serviren ne -----------------------------
RADIO-
një pjate te argjendtë. Edhe beqaret do kenë fat mund te reali- TELEVIZIONI
IIRLANDEZ (ORIGJ.)
zojnë takime goxha serioze. Saturni do ua mbroje financat e nga
ana tjetër një promocion nga puna do ju gëzojë pamase. PRIJËSI
LLOJ GURI I MYFTINISË
KOHA GËLQEROR,
KRISTALOR
ERBIUMI ISHULL
KROAT
NJË
PLANET ----------------------------
QË SËSHTË
LUANI 23. korrik - 22. gusht E JONA

Nëse jeni ne një lidhje, dita e sotme do jete e kënaqshme.

SHKRIMTARI
Partneri do mundohet t’ua realizoje disa ëndrra dhe emocionet qe GJILANAS,
do përjetoni do jene te mëdha. Beqaret duhet ta shfrytëzojnë ditën REXHEPI
(SHQ.)
për te reflektuar gjate e për te menduar çfarë do bëjnë. Ne planin fi-
nanciar do jeni luftarake dhe te gatshëm për te hedhur çdo lloj
hapi. Shpenzime te paarsyeshme mos kryeni. DRAMË METRI
ME AKTOREN ----------------------------
NË FOTO EMRI
I DEMAÇIT
VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtator
AUDIO SHKRONJË
Dite shume e qëndrueshme do jete kjo e sotmja për ju te RESPONSE UNIT GREKE NJËSIA
dashuruarit. Do i shihni gjerat me qartësisht dhe do jeni te ndërgjegj- REOMIRI --------------------------- --------------------------- E REZISTENCËS
PËREMËR NETWORK ELEKTRIKE
shëm për gabimet qe keni bere. Beqaret do jene te parrezistueshem VETOR DATA
MOVER
do marrin pafundësisht ftesa për takime. Buxhetin mbajeni me
tepër nen kujdes. Mos u tundoni te blini edhe ju gjerat qe do blejnë NOTË
NJERI MUZIKORE
miqtë sepse nuk do ju duhen. I SHQUAR, ---------------------------
I RËNDËSISHËM NDAJFOLJE
(FR.) SASIE
PESHORJA 24. shtator - 23. tetor
ELIDA TOPÇIU NDREQEM,
Ju te dashuruarit do ndiheni te plotësuar dhe te lumtur --------------------------- RREGULLOHEM
EMISION (BISED.)
gjate gjithë kësaj dite. Planetët do mendojnë për çdo gjë dhe do ---------------------------
TELEVIZIV GRAMI
përjetoni vetëm emocione pozitive. Beqaret do e kenë paksa te vë-
shtirë ta bëjnë për vete personin qe pëlqejnë, por nëse nuk dorë-
zohen do ja dalin mbanë. Me shpenzimet do dilni te fituar nëse
tregoheni disi me te matur.
P
AKREPI 24. tetor - 22. nëntor
Nëse jeni ne një lidhje përkushtojuni me tepër atij qe keni R, ARU, ETA, MARKANT, DO, ET, UJDISEM, PROGRAM, AMI.
ne krah dhe as mos mendoni t'i hidhni sytë diku tjetër. Nëse bëni
ndonjë gabim mund te pendoheni për gjithë jetën. Beqaret do i ZGJIDHJET: L, MAKS, ETJA, LION, E IMTA, H, OT, AG, O, TRIR, REISI, MEHMETALIU, ERVEHEJA, M,
përkushtohen pa dorashka miqve te ngushte dhe për këtë arsye nuk
do kenë as kohe te mendojnë për dashurinë. Buxheti nuk do jete i keq,
por sidoqoftë nuk duhet te tregoheni dorëlëshuar me shpenzimet.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetor

Sot do ndiheni me te sigurte ne krahët e partnerit tuaj ju
te dashuruarit dhe do jeni gati te merrni edhe disa vendime te
rëndësishme se bashku. Periudha delikate do marre fund për ju. Be-
qaret duhet t'i marrin gjerat sa me shtruar dhe kane për te shijuar
7 5 8 2 7
3 9 6 5 1 3
një histori dashurie fantastike. Ne planin financiar duhet te ndiqni
një program strikt ne mënyrë qe gjendja te filloje te normalizohet.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janar 1 3 7 5 9 8 3

Do dashuroheni si kurrë me pare sot ju te dashuruarit dhe
ne çdo moment do përjetoni emocione te papërshkrueshme. Disa
mund te bëjnë edhe deklarata te forta qe mund te ndryshojnë te 5 3 8 1 3 4 5
ardhmen përgjithmonë. Beqaret do kenë vetëm mundësi për aven-
tura kalimtare e pa ndonjë te ardhme. Financat me pak mundim do
arrini t'i mbani gjithë kohës te qëndrueshme.
4 8 1 6 1 7
UJORI 21. janar - 19. shkurt 6 5 3 2 5 4 8
Ju te dashuruarit duhet te bëni me shume përpjekje sot
për te zgjidhur mosmarrëveshjet sepse po i late pas dore gjerat do 4 9 9 7 2 6
ndërlikohen me shume. Beqaret nuk do e kenë mendjen tek da-
shuria, por ka mundësi te realizojnë njohje fantastike. Me finan-
cat do jeni me te kujdesshëm e me te arsyeshëm prandaj situata 9 1 2 4 5 2 9
ka për te mbetur e kënaqshme gjithë kohës.
7 2 5 4 4
PESHQIT 20. shkurt - 20. mars
Dite e mbushur me ngjyra ka për te qene kjo e sotmja për 978123465, 341659728, 265478139, 813597246, 452316987, 697284351.
ata qe janë ne një lidhje. Pranë partnerit do ndiheni te mbrojtur 462579381, 859413726, 317286549. Mesatar: 134765892, 786942513, 529831674,
dhe do merrni dashurinë qe keni kërkuar gjithmonë. Beqaret me ne
fund do realizojnë një takim mbresëlënës, i cili do ua ndryshoje te Shumë i lehtë: 175368294, 34792158, 928145637, 591634872, 743821965, 286957413,
ardhmen për mire. Ne planin financiar është me mire te mos ndër-
merrni shume rreziqe edhe sikur gjendja te jete e kënaqshme.
24
Rrezik për trombozë tek ata që e kalojnë
lehtë Covid
Një studim evropian ka dalë në për-
fundimin se edhe pacientët që e kalojnë
Covid-19 pa simptoma të rënda, rrezikojnë
të përballen me mpiksjen e gjakut, që
quhet trombozë e venës. Hulumtuesit stu-
diuan rreth 2000 pacientë që ishin paraqi-
tur në spital me simptoma të lehta ose të
moderuara të Covid-19, por pa trombozë.
Katër javë më vonë, afërsisht 1 në 200 pa-
cientë, të infektuar me simptoma të lehta,
dhe 5 në 200 pacientë me simptoma të
moderuara, kishte pësuar trombozë në
venë, thanë hulumtuesit në revistën “Th-
rombosis Research”.
Ata theksuan se mjekët duhet të jenë
të vetëdijshëm për këto rreziqe edhe tek
ky grup pacientësh. Ata thanë se pacientët
që shtrohen në spital me këto simptoma
dhe me një nivel të lartë të proteinës D-Di-
mer, kanë një rrezik më të lartë se mesa-
E rrallë, zbulohet
breshka me dy
koka dhe
me 6 këmbë
Breshka e çuditshme me dy koka dhe
gjashtë këmbë e lindur në qendrën e
kafshëve të egra, po përparon në shën-
detin që nga lindja e saj para dy javëve.
Terrapina me diamant është një kaf-
shë mjaft e rrallë, por një anomali gje-
netike në këtë lindje të veçantë e ka
bërë krijesën edhe më interesante. Çu-
ditërisht, kokat e saj punojnë veçmas
për të dalë në sipërfaqe për të marrë
frymë, raporton USA Today. Stafi që
kujdeset për breshkën në Qendrën e
Birdsey Cape Wildlife në Massachu-
setts, thotë se po ushqehet mirë dhe po
shijon një dietë me krimba gjaku etj.
Ekspertët në New England Centre
Wildlife thonë se është e ngjashme me
binjakët e bashkuar që lindin njerëzit.
Ekspertët thanë për Fall River Reporter:
Ata ndajnë pjesë të trupit të tyre, por
gjithashtu kanë disa pjesë që janë të
pavarura. Në këtë rast, ata kanë dy
koka dhe gjashtë këmbë. Të dyja ishin
shumë vigjilente dhe aktive dhe ekipi
ynë veterinar ishte shumë kurioz për të
mësuar më shumë rreth tyre. Breshka
jonormale vjen nga një specie që
kërcënohet në Massachusetts. Edhe
pse të kesh dy koka mund të jetë e rre-
zikshme dhe shumica e kafshëve që
vuajnë nga kjo gjë shpesh vdesin herët,
kujdestarët e breshkave janë optimi-
stë. Ata kanë qenë në kujdesin e tyre
për më shumë se dy javë dhe vazh-
dojnë të jenë të shëndetshëm dhe ak-
tivë. Ata po hanë, notojnë dhe fitojnë
peshë çdo ditë sipas New England
Wildlife Center.
MOZAIK
Koha, e enjte, 14 tetor 2021
1066 - Beteja e Hastigut: Uiliam
Pushtuesi mund anglezët.
1529 - Sulltan Suleiman II ndalon
në Vjenë.
1586 - Mbretëresha e skocezëve
Meri gjykohet për komplot ndaj Eli-
zabetës.
1758 - Beteja e Hochkirk, Saksen:
KALENDARI HISTORIK 14 TETOR
Ushtria austriake mund Prusinë.
1805 - Beteja në Elçingen: Franca
mund Austrinë.
1806 - Beteja e Auerstadt: Franca
mund Prusinë.
1843 - Britanikët arrestojnë nacio-
nalistin irlandez Daniel O'Connell për
komplot.
1882 - Themelohet Universiteti i
Penxhabit në Pakistanin e sotshëm.
1914 - Gjermanët okupojnë Bru-
gun.
tarja për mpiksje gjaku. Por sipas provave la e formimit të trombozës në venë ose 1933 - Gjermania naziste shpall lar-
klinike trajtimi me doza të larta të hollue- vdekja ishte 28.7% tek grupi me dozë të gimin nga Lidhja e Kombeve.
sit të gjakut uli ndjeshëm shanset e formi- lartë, krahasuar me 41.9% tek pacientët 1943 - Japonia shpall pavarësinë e
mit të mpiksjes dhe vdekjes së tyre. Shkal- që merrnin një dozë standarde. Filipineve.
1944 - Trupat britanike marshojnë
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
në Athinë.
1946 - Holanda dhe Indonezia
Supermani i ri nënshkruajnë armëpushim.
është biseksual! 1948 - Shkalla e lartë e luftimeve
mes Izraelit dhe Egjiptit.
Superman është shfaqur për 1963 - Konflikti kufitar mes Algje-
herë të parë në disa libra komikë risë dhe Marokut.
80 vjet më parë. E ka shpëtuar 1964 - Martin Luther King Jr fiton
botën më shumë se disa herë. Ka Çmimin Nobel për Paqe.
vdekur dhe është rikthyer në jetë.
Herën e kaluar Supermani ishte
kokë e këmbë në dashuri me Lois Ky është grupi muzikor “Moscow Ni-
Lane. Por në serinë e ardhshme
hyn në një marrëdhënie të çudit-
ght” që bën muzikë
duke lëvizur
vetëm gjuhën...!
shme. Në fakt, në “DC 'Super-
man: Son of Kal-El'” do sjellë Su- Po mos të kishte
permanin e ri - Jon Kent, fëmija i qenë interneti
Clark Kent dhe Lane. Ai është bi- as që do të merr-
nim vesh se ekzi-
seksual. Do të bjerë në dashuri
ston një grup që bën
edhe me Jay Nakamura, një re-
muzikë të tillë.
porter mashkull.
A E DINI SE...
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Një qen në Milano
rregullisht hipën
Vaksinoni në gjumë ato që nuk në autobusin ur-
ban me numrin
54, krejtësisht i
pranojnë të marrin një dozë vetëm dhe vizi-
ton vendet e tij të
Presidenti i Filipineve, Rodrigo Duter- nojmë ndërsa flenë. Fundi i tregimit”, preferuara.
te në një deklaratë për mediat para stafit është shprehur Duterte. Ndër të tjera, pre-
shëndetësor në vend është shprehur se sidenti shtoi se ishte gati të drejtonte per-
një mënyrë për ato që nuk pranojnë të sonalisht “imunizimet e natës”. Nga rruga, Për mos u dëgjuar
vaksinohen është që të vaksinohen në Duterte personalisht mori përgjegjësinë nga peshkaqenët
gjumë. Mediat e huaja bëjnë me dije se për dështimin e autoriteteve filipine për të iguanet e detit
Duterte e deklaroi këtë në fjalimin e dje- siguruar një dozë të mjaftueshme të vak- mund të nda-
shëm. “Unë e di se shumë janë ende në sinës në fillim të këtij viti, por ai theksoi se lojnë zemrën e
mëdyshje. Gjeni ata në lagjen e tyre. Le të kufizimet e futura kontribuuan në nga- tyre deri në 45
hyjmë në shtëpitë e tyre dhe t’i vaksi- dalësimin e përhapjes së infeksionit. minuta.
THËNIA E DITËS
Nuk mjafton vetëm truri.
Duhet të dish edhe ta përdorësh.
(Rene Descartes)