Ekonomi MBROJTJA Rusia nuk

E MJEDISIT është gati

Sigurimi që ta
bujqësor, Moszbatimi
i ligjeve, sulmojë
i obligueshëm ndot ajrin! Ukrainën!
 Fq.10
 Fq.4  Fq.5
Studime

Koha
|||||||||||||||||||||||||

për
2021
Koha, e hënë, 6 dhjetor

Mos hani patatina ose

Po shtoni peshë edhe Vaji i palmës

Koha
ushqime të ngjashme
pas darkës. Shmangni favorizon

kur nuk hani shumë?

bukën, biskotat dhe çdo
ëmbëlsirë pas darkës. përhapjen e
www.koha.mk

Alkooli ose kafeina

gjithashtu kontribuojnë të ziera. Gjithashtu është
mirë t’i kancerit
në shtimin e peshës së shmangni ushqimet pikante.
Ani
Vaji i palmës favorizon dhe
ta shpej-
padëshiruar, andaj pse ato janë të mira për ndikon në përhapjen e kance-
rekomandoheni të tuar metabolizmin, nuk preferohet rit ne organizëm. Këtë e
ka
Nëse
të konsumohen në darkë. vërtetuar një grup kërkuesish
zgjidhni lëngje frutash keni shprehi që natën
të hani
natyrale ose qumësht të
dhe shkencëtarësh
drithëra të pasura me karbohidra- ndërkombëtarë, studim
që
ato për
ngrohtë. Gjithmonë te, preferohet që t’i leni është publikuar në revistën
vona të
mëngjes, kurse në orët e
përfundojeni ditën me ush- Nature. Sipas eksperimenteve

KOHA për
sallata ose
natës të hani fruta, në laborator, rezulton se
një
një gotë me ujë qime tjera me proteina,
por
tek
acid yndyror që gjendet
gjithnjë në porcione të vogla. vaji i palmës kryesisht, por
sh-
Personat që nuk duan të
pa edhe në yndyrna vegjetale
Nëse po shtoni peshë tojnë kilogram janë të vetëdijshëm
të jetë dhe kafshësh, ndikon në
ngrënë shumë, ky mund që duhet të qëndrojnë larg ëmbël- qeli-
me organizmin Edhe rritjen e metastazave të
problem sirave, sidomos para gjumit. zave tumorale të lëkurës
dhe
kuptojnë
tuaj…Shumë njerëz nuk e ato mund të zëvendësohen
me
ky
ku po gabojnë që nuk po
mund të MIRA QË JU NGOPIN PA pata- të gojës. Sipas kërkuesve
edhe sh- KATËR USHQIMET MË TË fruta të ndryshme. Mos hani acid i nxit qelizat tumorale
arrijnë peshën ideale, ose tina ose ushqime të ngjashme
pas
tojnë më shumë kilogram
seç SHTUAR ASNJË KILOGRAMËqë ndihmojnë në forcimin e bukën, biskotat duke i bërë më agresive dhe
të
si superushqime darkës. Shmangni për zgjerim e
regjimin Të cilësuara edhe jenë të prirura
duhet. E gjitha lidhet me disa sëmundje, si të zemrës, dhe çdo ëmbëlsirë pas
darkës.
metabolizmit, parandalojnë më të shumim. Tek kaviet e labora-
tuaj ditor. Një faktor i zakonshëm poshtë janë katër ushqimet Alkooli ose kafeina gjithashtu
kon-
në shtimin e pa- kancerit dhe infarktin. Më së torit në të gjitha rastet është
që kontribuon e njeriut. tribuojnë në shtimin e peshës vërejtur ky ndikim, madje
shpjegueshëm të peshës,
është shëndetshme për organizmin forcojnë
infeksionet në rrugët urinare, padëshiruar, andaj rekomandohe- edhe brenda një kohe të
edhe pagjumësia. Andaj
është e - Boronicat. Parandalojnë të natyra-
dhe ulin rrezikun ndaj llojeve të ndryshme ni të zgjidhni lëngje frutash me një regjim ushqi-
paktën 8 metabolizmin shkurtër
domosdoshme të flini të le ose qumësht të ngrohtë.
Gjith-
duhet kancerit. me një mor që kishte në përmbajtje
orë gjumë natën. Gjithashtu proteina në nivele të larta, monë përfundojeni ditën ver-
e ushqi- - Farat e kungullit. Përmbajnë e qelizave të mos e acidin palmitic, fenomeni
të keni kujdes në sasinë gjumin, rritjen me ujë. Mundohuni
Për magnez, fibra dhe fosfor.
Përmirësojnë gotë fikohej, veçanërisht në rastet
mit që e konsumoni në darkë. të lëkurës. përdorni telefonin ose kompjuterin atij
e kancerit të lëkurës dhe

Studime
ta shmangur këtë problem,
zgjidh- dhe shëndetin e syve dhe që përmirësojnë gjumin, një
para se të flini. Më mirë lexoni oral. Ky zbulim është i mjaft
i
ni një darkë të lehtë që konsiston - Qershitë. Përmbajnë antioksidantë procesin e rigjenerimit relaksue-
libër ose dëgjoni muzikë rëndësishëm, pasi i hap
te proteinat dhe perimet.
Gjithash- ulin inflamacionin dhe përshpejtojnë e
se. Gjithashtu është shumë rrugën kërkimit në zhvillimin
tu duhet të jeni të vëmendshëm nga dëmtime të ndryshme. të zemrës si dhe mban nën zgjuar
rëndësishme të mos rrini dhe krijimin e terapive që
të
që të mos shkoni në
shtrat - Avokado. Ul rrezikun e sëmundjeve Shkoni
deri në orët e vona të natës. bllokojnë specifikisht meta-
menjëherë pasi konsumoni kontroll kolesterolin. të lodhur.
të në shtrat sapo të ndiheni stazat, një proces që është
darkën. Duhet të pushoni ndiheni energjik bëni disa
2 orë, darkë të konsumoni Nëse gjithmonë shkak i vdekjeve.
paktën 1 orë e gjysmë ose e ushqi- rohet që për fizike para gjumit.
shmangni konsumimin me pak vaj ose ushtrime
prefe- ushqime të pjekura
///
para se të bini në gjumë. meve të fërguara. Kështu, ///////////////////////////////////
//////////////////////////////////
ta
Kur jemi tek darkat, duhet
//////////////////////////////////
///////////////////////////////////
///////////////////////////////////

ë se çaji i gjelbër
///////////////////////////////////
///////////////////////////////////
//////////////////////////////////
///////////////////////////////////

Shega më e pasur me antioksidant të përsosur për t’u ngrënë

kalori çka e bën atë një ushqim
Shega është një frutë me pak pohojnë se shega mund
e gjitha. Nutricionistët e famshëm një frutë me pak kalori
pa asnjë faj. Kjo nuk është është
më mirë se çaji jeshilshega
t’ju ndihmojë të detoksikoni asnjë faj. Kjo nuk është e gjitha.
përsosur për t’u ngrënë pa
çka e bën atë një ushqim të ndihmojë të detoksikoni më
pohojnë se shega mund t’ju
Nutricionistët e famshëm
mirë se çaji jeshil
për-
Sipas - Humbja e peshës. Siç u
dimrit është nari apo shega. mend më herët, shega
është e
Dimri ka ardhur dhe kështu e kuqe
me të librit “Healing Foods” farat ngarkuar me antioksidantë
dhe
është koha për t’u kënaqur të cilat gjenden brenda
shegës, e shën-
dhe se- ndihmon në përmirësimin
gjitha prodhimet e freskëta vlerësohen më shumë për
vetitë e ju
zonale. Nga portokalli dhe
mollët e detit të zorrëve. Këta faktorë
dhe fasu- tyre antivirale dhe anti-bakteriale. ndihmojnë t’i largoni kilogramët
e
që shëndeti të dhëmbëve.
ëmbla e deri tek karotat Përveç kësaj, shega është
një frutë është një burim i pasur hekuri
të gjerë - Menaxhon presionin e gjakut.
let, ne marrim një gamë me pak kalori çka e bën atë
një ush- tepërta. ndihmon më tej në rritjen
e qeliza-
studimi të botuar në ga-

 Fq.12-15
frutash dhe perimesh gjatë
kësaj pa - Lufton inflamacionin. Flavo- në trup dhe Sipas një
qim të përsosur për t’u ngrënë në ve të kuqe të gjakut zetën “Clinical Nutrition”,
pirja e
periudhe të vitit. Përveçse
janë të
e gjitha. nolet antioksidante që gjenden rritjen e niveleve të hemoglobinës. lëngut të shegës çdo ditë mund të
frutave asnjë faj. Kjo nuk është shegë, janë treguar se reduktojnë e
shijshme, secila prej këtyre Nutricionistët e famshëm
pohojnë - Promovon shëndetin uljen e presionit të
dhe perimeve sezonale
është e të de- ndjeshëm aktivitetin e proteinave dhëmbëve. Vetitë antivirale të ndihmojë në se 12 për
se shega mund t’ju ndihmojë që shkaktojnë kushte inflamatore, të gjakut për më shumë
ngarkuar me lëndë ushqyese toksikoni më mirë se çaji
jeshil. shegës mund t’ju ndihmojnë
thelbësore, dhe ka disa përfitime si artriti. e qind.
Këto janë 5 përfitime tjera
shën- mirëmbajtjen dhe përmirësimin
të shumta shëndetësore.
Një tjetër - Rrit hemoglobinën. Shega
stinës së detësore të shegës:
frutë e mrekullueshme e

0 0
E PËRDITSHME INFORMATIVE Viti XV • Numri 4411• e hënë, 6 dhjetor 2021 9 c |11 c 15 DEN

FORUM
FORMALIZOHET MARRËVESHJA ZAEV-GASHI
A mund të
rimëkëmbet
Turqia Shëndetësia dhe Administrata
në duart e Alternativës
Recep Tayyip Erdogan po e qeve-
ris Turqinë prej gati 2 dekadash.
Ndërsa ky vend po i afrohet 100-
vjetorit të themelimit si repu-
blikë, ai është bërë sundimtari i
saj më i rëndësishëm që nga
koha e Mustafa Kemal Ataturk,
themeluesit të Turqisë moderne.
Gjatë dekadës së parë të sundi-
mit të Erdogan, shumë zyrtarë
perëndimorë refuzuan që t’i njih-
nin apo t`i pranonin ndryshimet
që po ndodhnin në Turqi nën
drejtimin e Erdogan. Për shem-
bull, të dy presidentët amerikanë
George W.Bush dhe Barack Oba-
ma, e vlerësuan demokracinë
turke... Fq.11

RAJON
Kosova, e
vetmja në
rajon pa reze-
rva të arit Fq.7
Kryeministri Zoran Zaev tha se kjo marrëveshje nënshkruhet për të pasur një qëndrueshmëri politike
për të hapur negociatat me BE-në, bisedimet me Bullgarinë dhe për të vazhduar luftën kundër Kovid-19.
GLOBI Ai gjithashtu njoftoi se Alternativa do të udhëheqë me 3 ministri në ekzekutiv
Fq.3

Priti Patel dhe ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

krahu i djathtë
i Borisit Fq.8
(Mos)komunikimi institucional krijoi lëmsh në arsim
Shkup, 5 dhjetor - Sistemi arsimor gjatë pande-
misë me virusin korona, është duke u përballur
me sfida të ndryshme gjatë kësaj periudhe. Hu-
lumtimi të fundit “Ndikimi i masave të Qeveri-
së në sektorin e arsimit dhe përballja me viru-
sin korona”, ka treguar se arsimi është duke u
përballur me mungesë të masave cilësore për
disa shkolla, trajnim të pamjaftueshëm për
mësimdhënësit, mos përfshirjen e organizata-
ve të shoqërisë civile në procesin e monitorimit,
përfshirja e pamjaftueshme e nxënësve, por
edhe partizimi i arsimit. Hulumtimi mes tje-
rash ka analizuar të gjitha dokumentet e përga-
titura në formën e masave për parandalimin e
përhapjes së virusit korona nga data 11 mars
deri më 1 dhjetor 2020. Hulumtimi është kryer
nga Fondacioni “Shoqëria e Hapur Maqedoni”.
Hulumtimi në fjalë ka treguar... Fq.2
2 AKTUALE
Hulumtimi në fjalë
ka treguar se Byroja
e Zhvillimit të
Arsimit (BZHA), nuk
ka bërë një analizë të
hollësishme rreth
nevojave të
shkollave gjatë
pandemisë dhe
mësimi në distancë,
me qëllim për të
fituar drejtpërdrejt
njohuri për nevojat e
shkollave
Koha Zenel MIFTARI
Shkup, 5 dhjetor - Sistemi arsimor
gjatë pandemisë me virusin koro-
na, është duke u përballur me sfi-
da të ndryshme gjatë kësaj pe-
riudhe. Hulumtimi të fundit
“Ndikimi i masave të Qeverisë në
sektorin e arsimit dhe përballja
me virusin korona”, ka treguar se
arsimi është duke u përballur me
mungesë të masave cilësore për
disa shkolla, trajnim të pamjaf-
tueshëm për mësimdhënësit, mos
përfshirjen e organizatave të sho-
qërisë civile në procesin e moni-
torimit, përfshirja e pamjaftuesh-
me e nxënësve, por edhe partizimi
i arsimit. Hulumtimi mes tjerash
ka analizuar të gjitha dokumen-
tet e përgatitura në formën e ma-
save për parandalimin e përhapjes
së virusit korona nga data 11 mars
deri më 1 dhjetor 2020. Hulumti-
mi është kryer nga Fondacioni
“Shoqëria e Hapur Maqedoni”. Hu-
lumtimi në fjalë ka treguar se By-
roja e Zhvillimit të Arsimit
(BZHA), nuk ka bërë një analizë të
hollësishme rreth nevojave të
shkollave gjatë pandemisë dhe
mësimi në distancë, me qëllim për
të fituar drejtpërdrejt njohuri për
nevojat e shkollave, pikat e forta
dhe të dobëta të tyre. Në këtë ana-
lizë nuk është vlerësuar ndikimi i
masave në sistemin arsimor dhe
as nëse masat e ndërmarra ishin të
rëndësishme për krizën dhe mësi-
min online.
DITA BOTËRORE E VULLNETARIZMIT, PENDAROVSKI
Individët që bëjnë mirë pa kompensim, gjithmonë na frymëzojnë
Shkup, 5 dhjetor - Presidenti Stevo
Pendarovski me rastin e 5 Dhjeto-
rit – Ditës Botërore të Vullnetariz-
mit, ka dërguar mesazh deri tek
qytetarët përmes një video incizi-
mi. “Individët që bëjnë diçka të
mirë, pa asnjë kompensim, gjith-
monë na frymëzojnë më së shum-
ti në jetë. I vullnetshëm, i sinqertë,
i përkushtuar dhe i ndershëm, i
motivuar vetëm nga dëshira për të
ndihmuar dikë në nevojë, për të
HULUMTIMI I RI
(Mos)komunikimi institucional
krijoi lëmsh në arsim
Sipas hulumtimit, një numër i
masave nuk kanë arritur në të
gjithë shkollat. Derisa nga Mini-
stria e Arsimit, është theksuar se
masat janë dërguar nga institu-
cionet kompetente me e-mail te
kryetarët e komunave, ndërsa për
përcjelljen e tyre është përdorur
një grup Viber. “Të gjitha masat –
në formën e udhëzimeve, rregul-
loreve, planeve, dekreteve dhe
thirrjeve – që janë krijuar në nivel
qendror janë dërguar me e-mail.
Në njërën nga komunat u krijua
përshtypja se tema e “masave” nuk
u diskutua shumë mes palëve të
interesuara në nivel lokal. Nga ana
tjetër, personat që kanë folur për
këtë temë në Ministrin e Arsimit
dhe Shkencës (MASH) dhe BZHA
i kanë ditur detajet e të gjitha ma-
save”, thuhet në hulumtim.
Një nga kryetarët e komuna-
ve, cili është përfshirë në hulum-
tim, ka deklaruar se dokumentet i
ka marr nga një grup në viber. “Kë-
tij grupi i është dërguar vetëm një
dokument në format pdf dhe nuk
ofruar rehati, për t’i shërbyer
njerëzve dhe komunitetit të cilit i
përkasin”, thuhet mes tjerash në
mesazhin e Pendarovskit. Në vi-
deo-mesazh, Pendarovski theksoi
se kur miliona njerëz janë në një
garë të vazhdueshme për pasuri
materiale dhe pushtet çdo ditë, pa
i parë ata që vuajnë, misioni i vul-
lnetarëve është një dukuri e rrallë
në botë. Presidenti falënderoi vul-
lnetarët për përpjekjet dhe
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
është për edukim. Ne nuk kemi
asnjë ndihmë dhe rrjedhimisht
shumë pak komunikim me MASH.
Mund të them - një zero e madhe!
Si kryetarë komunash jemi në ko-
munikim të përditshëm me shkol-
lat dhe e dimë nga afër se çfarë
duhet. Kemi pasur vetëm një
takim me ministrin dhe kaq, asgjë
më shumë”, thotë kryetari i përf-
shirë në hulumtim. Në hulumtim
ka rezultuar se deri te drejtorët
nuk kanë arritur masat e marra
nga Qeveria dhe se mësuesit nuk
ishin në dijen se masat ekzistonin.
Mes tjerash nënvizohet se
pothuajse në çdo shkollë apo ko-
munë kishte një ose dy masa që
nuk ishin marrë fare. Një nga ko-
munat urbane që ishte pjesë e
anketës tregoi bashkëpunim të
pamjaftueshëm të fortë ndërmjet
kryetarit të komunës dhe sektorit
të arsimit.
Domethënë, ishte e dukshme
se kryetari e anashkalon sektorin e
arsimit në komunë dhe komunikoi
drejtpërdrejt me drejtorin, duke
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ndihmën e tyre për të kontribuar
në të mirën e përbashkët.
“Më lejoni që në emër të të
gjithë qytetarëve tanë të shpreh
mirënjohjen dhe respektin për
sakrificën tuaj, përgjegjësinë dhe
angazhimin tuaj”, tha i pari i shte-
tit në video-mesazhin. Presidenti i
inkurajoi vullnetarët të qëndrojnë
të angazhuar dhe të veprojnë aty
ku është më e nevojshme dhe për-
mes shembullit personal.
lënë anash një person i cili e njeh shtesë.
shumë mirë arsimin në komunë. Sipas hulumtimit, transparen-
“Si pasojë e kësaj situate humbet ca në punën e përgjithshme të
cilësia e arsimit dhe humbës janë MASH-it dhe BZHA-së duhet të
profesorët dhe nxënësit”, thuhet ngrihet në një nivel më të lartë,
në hulumtim. Një mësuese nga duke përfshirë aktorët kryesorë në
shkolla ka deklaruar se për shkak krijimin e masave dhe politikave.
të ndikimit të tepruar politik mbi Sipas hulumtimit, bashkëpunimi
aktorët kryesorë në shkollë, repu- ndërinstitucional duhet të avan-
tacioni i mësuesit është ulur në cohet në një nivel më të lartë, duke
zero. “Unë nuk i përkas asnjë par- krijuar plane pune në të cilat do të
tie politike, prandaj edhe pse pu- përfshiheshin të gjithë aktorët e
noj prej disa vitesh në këtë shkol- sistemit arsimor dhe do të konsi-
lë, nuk mund të marr kredi për deroheshin hallkat më të rëndë-
nevojat e mia dhe të vazhdoj të sishme të sistemit. “Për bashkëpu-
jetoj vetë, sepse një vit më japin 10 nim funksional ndërinstitucional
orë mësimore, një vit tjetër 14 orë është e nevojshme krijimi i një si-
mësimore e kështu me radhë, çdo stemi digjital, ku të gjitha institu-
vit. Nuk di çfarë të pres”, thotë më- cionet përkatëse do të komu-
suesja. Përshtypja që doli nga të nikojnë me njëra-tjetrën, pa
gjitha takimet tregonte se shkol- ndikime të jashtme. Së fundi,
lat, përveç përdorimit të TEAMS MASH duhet të bëjë një anketë të
që së fundmi është cituar si funk- përgjithshme për të mbledhur të
sionale, të gjitha masat tjera që u dhëna nga vetë shkollat. “Një ope-
diskutuan gjatë intervistave nuk racion i tillë, i cili do të mbledhë të
ishin me interes. Asnjë nga më- dhëna specifike, do të mundësojë
suesit nuk i njohu dokumentet që krijimin e politikave më të mira”,
morën me e-mail si dokumente përfundon hulumtimi.

Kryeministri Zoran
Zaev tha se kjo
marrëveshje
nënshkruhet për të
pasur një
qëndrueshmëri politike
për të hapur negociatat
me BE-në, bisedimet
me Bullgarinë dhe për
të vazhduar luftën
kundër Kovid-19. Ai
gjithashtu njoftoi se
Alternativa do të
udhëheqë me 3 ministri
në ekzekutiv
Koha Xhenur ISENI
Shkup, 5 dhjetor - Kryeministri Zo-
ran Zaev dhe lideri i Alternativës
Afrim Gashi sot në Klubin e Depu-
tetëve nënshkruan programin për
veprim të përbashkët dhe përf-
shirjen e Alternativës në Qeveri
dhe në shumicën parlamentare.
Ndër të tjera kryeministri Zaev tha
se kjo marrëveshje nënshkruhet
për të pasur një qëndrueshmëri
politike për të hapur negociatat
me BE-në, bisedimet me Bullga-
rinë dhe për të vazhduar luftën
kundër Kovid-19. Ai gjithashtu
njoftoi se Alternativa do të
udhëheqë me 3 ministri në ek-
zekutiv.
"Firmosëm marrëveshjen për të
pasur një shumicë të qëndruesh-
me në parlament edhe në qeveri.
Këtë na e kërkojnë qytetarët dhe
ne e arritëm. Kjo marrëveshje
është në interes të qytetarëve. U
morëm vesh se në këtë moment
është shumë e rëndësishme që të
kemi një garanci që vendi të shkojë
para deh të ketë vazhdimësi për të
çelur integrimet me BE-në për të
vazhduar bisedimet me Bullgarinë
dhe luftën kundër koronarvirusit.
“Alternativa do të drejtojë me mi-
nistrinë e Shëndetësisë, do të merr
Ministrinë për Shoqëri Informatike
dhe Administratë, një ministër pa
resorë për Diasporën, tre zëvendës
ministra, një zv/ministër për Ar-
sim, zv/ministër për Kulturë, një
mbetet për ta konkretizuar, edhe
pse kemi folur për Ministrinë e Buj-
qësisë”, deklaroi Zaev.
Kryetari i Alternatives, Afrim
Gashi, tha se shumica parlamen-
tare është rritur me 4 deputetë
dhe se ka arritur në 64 deputetë. Ai
tha se vendimi është marrë me sy-
nimin për të dalë nga kriza ekono-
mike, energjetike dhe shëndetë-
sia. Gashi tha se nuk ka qenë e
lehtë për Alternativën të marrë
këtë vendim, por kanë menduar
në të mirë të qytetarëve. "Ne mund
të themi se shumica parlamentare
është rritur, 64 deputete, për të
dalë nga krizat ku ndodhemi, eko-
nomike, shëndetësore. Alternati-
va ka kaluar një krizë të madhe por
ne menduam se kjo ka qenë mëny-
ra më e mirë për të çuar vendin
përpara me reformat. Për ne ka
AKTUALE
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
3
FORMALIZOHET MARRËVESHJA ZAEV-GASHI
Shëndetësia dhe Administrata
në duart e Alternativës
qenë primare të jemi në funksion thënë se duhet të bjerë qeveria e Ai tha se ishin përballe dy fakteve, 60 deputetë, aq sa kishte edhe
të stabilitet rajonal dhe në interes korruptuar e Zoran Zaevit dhe e ose të shkonin në zgjedhje ose të opozita. Alternativa, që drejtohet
të vendit tonë, gjithashtu të shqip- Ali Ahmetit, ai u përgjigj se ai si nxirrnim vendin nga kriza", tha nga Afrim Gashi, deri tani ishte në
tarëve. Duke u bazuar në këto 3 kri- kryetar i Alternativës dhe ekspo- mes tjerash Gashi. koalicion opozitar me Aleancën
tere Alternativa zgjodhi këtë rrugë. nentë të tjerë zyrtare nuk e kanë Përndryshe, Alternativa, të sh- për Shqiptarët, ndërsa deputetët
Po iu japim mundësi vendit të dalë sharë këtë qeveri, por se kanë pa- tunën, më 4 dhjetor, vendosi që të e saj ishin edhe nënshkrues të ni-
nga kriza ekonomike, energjetike sur vërejtjet e tyre. "Ne nuk e kemi bëhet pjesë e Qeverisë së Maqe- smës për mocionin e mosbesimit
dhe shëndetësore", ka deklaruar sharë dhe nuk kemi përdorur fjalë donisë së Veriut. Kjo parti, me 4 të Qeverisë, më 11 nëntor. Hyrjen
Gashi. I pyetur pse vetëm para 2 të ndyta kundër kësaj qeverie. Nuk deputetë, i ka siguruar shumicën në Qeveri partia Alternativa e ar-
muajsh para se të vendosnin për mendoj se kjo qeveri nuk është më parlamentare partive në pushtet, syetoi me zhvillimet në Maqedo-
të hyrë në qeveri e kishin sharë dhe e mira, por ne do të bëjmë tani më të cilat pas largimit nga Qeveria të ninë e Veriut, në veçanti me proce-
akuzuar fortë këtë qeveri, duke të mirën për të përmirësuar atë. Lëvizjes Besa, kishte mbetur me sin e integrimit evropian.
Vendimi i Alternativës për të
hyrë në Qeveri është kritikuar nga
NËNTË PIKAT THEMELORE TË MARRËVESHJES Aleanca për Shqiptarët, e cila e ka
1. Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut 6. Qeveria do ta ridefinojë Ligjin për përmbarues, akuzuar për shkeljen e marrëve-
do të mobilizojë të gjitha kapacitetet e shtetit dhe duke u udhëhequr para së gjithash nga kërkesat e shjes për bashkëpunim opozitar.
shoqërisë me qëllim hapjen e negociatave me BE- qytetarëve, në mënyrë që ai të jetë në funksion të in- “Alternativa tre herë shkeli marrë-
në, përfundimin me sukses të të gjithë kapitujve teresave të tyre tyre, e më pas edhe në interes të in- veshjen për koalicion duke zhvil-
dhe anëtarësim të plotë në BE si qëllim strategjik, në stitucioneve. luar bisedime me Zaevin edhe pse
afat kohor sa më të shkurtër. 7. Qeveria do të iniciojë procesin e ndërtimit të në nenin 6 të marrëveshjes që ki-
2. Qeveria do t'i dërgojë kërkesë zyrtare Komisio- Strategjisë Nacionale për zhvillimin dhe ngritjen e shim firmosur, thuhej se palët ki-
nit Evropian në të cilën do të kërkojë ekip ekspertë- cilësisë së arsimit, në të cilën do të insistohet të shin rënë dakord që ky bashkëpu-
sh të pavarur, të cilët do të kryejnë hetim marrin pjesë të gjitha palët e procesit arsimor, si nim të vlejë deri në zgjedhjet e
ndërkombëtar në proceset e dyshuara për ndikim dhe partitë politike, organizatat e shoqërisë civile ardhshme parlamentare”, thuhet
politik, siç janë: Monstra, Alfa, Lagjja e Trimave, Al- dhe institucionet ndërkombëtare. Ndërkohë Qeve- në reagimin e partisë opozitare,
miri i vogël. ria do t'u dërgojë edhe thirrje zyrtare institucione- Aleanca për Shqiptarët. Vendimi i
3. Qeveria do të miratojë Ligj të ri për zhvillim ve ndërkombëtare për vlerësimin e institucioneve të Alternativës është kritikuar edhe
rajonal të barabartë dhe do të punojë në mënjani- arsimit të lartë në vend. nga partia maqedonase në opo-
min e të gjitha pengesave që të mundësojë zhvilli- 8. Qeveria do të mbetet në qëndrimin për zitë, VMRO-DPMNE, e cila ka
min e rajonit të Likovës, në mënyrë që ky rajon të mbrojtjen ekonomike të popullatës dhe nuk do të thënë se kjo parti "do të jetë
bëhet i barabartë me të gjitha rajonet e tjera në lejojë ngritje të çmimit të energjisë elektrike më humbësja më e madhe, pasi
vend në aspektin e komponentëve zhvillimorë. shumë se 20% gjatë vitit 2022, duke subvencionuar gjithë kohën kishte kritikuar pu-
4. Qeveria do të zhvillojë dhe zbatojë politika për qytetarët dhe kompanitë dhe duke miratuar masa shtetin për krim dhe korrupsion
promovimin e të drejtave dhe interesave të të gjithë të tjera ekonomike. ndërsa tani vendos të bëhet pikë-
individëve dhe komuniteteve në vend, ndërsa në 9. Qeveria do të punojë për të rritur cilësinë, risht pjesë e strukturave të tilla
veçanti do të japë mbështetje për familjen si një efikasitetin dhe përshpejtimin e ofrimit të shërbi- kriminale". VMRO-DPMNE tha se
nga komponentët thelbësorë të jetës shoqërore. meve ndaj qytetarëve dhe zbatimin e projekteve beson se kjo Qeveri nuk ka legjiti-
5. Qeveria do t’i analizojë ligjet dhe politikat e në të gjitha nivelet, përmes rritjes së nivelit të mitet për të drejtuar vendin dhe
përgjithshme të cilat kanë të bëjnë me luftën përgjegjësisë, të cilën bartësit e funksioneve pu-
se shumë shpejt do të ketë
kundër krimit dhe korrupsionit dhe ato do t'i për- blike dhe nëpunësit shtetërorë e marrin para qyte-
zgjedhje të parakohshme parla-
mirësojë në drejtim të zbatimit më efikas të tyre. tarëve.
mentare.
4 AKTUALE
KOMPENSIMI JO MË NGA SHTETI
Sigurimi bujqësor, i obligueshëm
Sistemi i propozuar
ka për qëllim që të
zëvendësojë skemat
ekzistuese ad hok
për ndihmë pas
katastrofave me
zgjidhjet për
sigurimin e të
mbjellave dhe
kafshëve në nivel
shtetëror
Koha Fisnik PASHOLLI
Shkup, 5 dhjetor - Maqedonia e Ve-
riut do të vendosë sigurim të obli-
gueshëm për bujqit. Sipas propo-
zim ligjit të vendosur në Regjistrin
Unik Kombëtar të Ligjeve, sistemi
i propozuar ka për qëllim që të zë-
vendësojë skemat ekzistuese ad
hok për ndihmë pas katastrofave
me zgjidhjet për sigurimin e të
mbjellave dhe kafshëve në nivel
shtetëror. Korniza kohore për për-
gatitjen e propozim ligjit është
prej 30 nëntor deri më 30 janar
2022. “Propozimet për zgjidhjen
sistemore me vendosjen e Fondit
për sigurim bujqësor janë në drej-
tim të unifikimit të kompetenca-
ve dhe procedurave gjatë shkakti-
mit të dëmeve në bujqësi nga
ngjarjet e pavolitshme klimatike
sipas një bazë ligjore përmes për-
gatitjes dhe miratimit të Ligjit për
sigurim të obligueshëm bujqësor”,
thuhet në lajmërimin e fillimit të
procesit për përgatitjen e Ligjit për
sigurim të obligueshëm bujqësor.
Nga ana tjetër me vite një
numër i vogël i fermerëve po sigu-
rojnë të mbjellat dhe kafshët,
ndërsa pas vërshimeve, breshërit
dhe të ngjashme, formohen komi-
sione të ndryshme që kryejnë pje-
sërisht zhdëmtimin nga arka e sh-
tetit. Me ndryshimet e reja ligjore
QEVERIA NGRIN ÇMIMET E DISA PRODUKTEVE
Buka dhe gjiza nuk do të shtrenjtohen!
Shkup, 5 dhjetor - Çmimet e pro-
dukteve ushqimore bazë do të
ngrihen. Në seancën e djeshme,
Qeveria pranoi kërkesën e Mini-
strisë së Ekonomisë, me çka sjell
vendim për ngrirjen e çmimeve
për disa produkte në tregtinë me
shumicë dhe pakicë. Do të
ngrihen çmimet e bukës, sheqe-
rit, miellit – tip 400, vajit për ush-
qim, qumështit me përmbajtje
yndyre prej 2,8%, 3,2% dhe 3,5%,
do të formohet Fond për sigurim
bujqësor dhe bujqit do të kompen-
sohen me ligj. Pritshmëritë janë
që Fondi i sigurimeve bujqësore do
të mbrojë më shumë prodhimta-
rinë bujqësore dhe do të rrisë edhe
sigurimin e prodhimit bujqësor
dhe blegtoral. Ky është synimi i sh-
tetit që me ndihmën turke, ka për
qëllim shfrytëzimin e përvojave të
suksesshme dhe të përmirësojë si-
stemin aktual të sigurimit bujqë-
sor në vend. Megjithatë, përfaqë-
sues të bujqve thonë se në të
kaluarën kanë pasur problem me
pagesën e humbjeve reale të bujq-
ve, për shkak se ka pasur më
shumë raste kur nuk janë pranuar
dëmet e shkaktuara nga vërshimet
ndaj grurit apo kulturave të tjera
bujqësore nga dëmet e shkaktua-
ra. Bile, shtojnë ato, ekzistojnë
edhe raste kur shteti nuk ka pa-
guar 60 përqindëshin e sigurimit si
obligim ligjor. Ankesa ka edhe për
dëmet nuk pranohen dhe vlerë-
sohen si duhet nga ana e kompani-
ve të sigurimit. Pritet që të hollat e
mishit të freskët dhe produkteve
të mishit, djathit dhe gjizës. Ka
reaguar kryetari i VMRO-DPM-
NE-së Hristijan Mickoski. Ai thotë
se vendimi për ngrirjen e çmime-
ve të produkteve të nevojshme
ushqimore mund ta zbusë, por jo
edhe ta ndalë valën e inflacionit
dhe uljen e standardit jetësor të
qytetarëve.
“VMRO DPMNE që në prill dhe
maj paralajmëroi se në Maqedo-
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
sigurimeve të grumbullohen në
arkën e Fondit Garantues, ndërsa
më vonë kompensimet do të pa-
guhen nga primet e nënshkruara.
Kjo duhet që në të ardhmen të ulë
edhe koston e sigurimit për buj-
qit.
Nga ana tjetër në nëntë muajt
e parë të këtij viti janë nënshkruar
3652 marrëveshje për sigurim buj-
qësor, ndërsa bujqit kanë paguar
afër 492 milion denarë. Dëmet në
këtë periudhë janë paguar me afër
141 milionë denarë për fermerët
dhe me 81 milionë denarë për fir-
mat bujqësore.
Në ndërkohë, në ofertat e kom-
panive qëndron sigurimi i të gjitha
kulturave bujqësore që akoma nuk
janë mbledhur apo grumbulluar.
Sigurohen edhe rendimentet e pri-
tura vjetore të rrushit, pemëve,
drithërave, perimeve dhe kultura-
ve industriale. Nga ana tjetër, edhe
pse nga viti 2008 shteti mbulon
afër gjysmën e sigurimit bujqësor
të të mbjellave, fermerët në Ma-
qedoninë e Veriut vazhdojnë të
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
nia do të arrijë në këtë gjendje
në të cilën është tani për shkak
se nuk u morën masa adekuate
nga ana e Qeverisë. Kriza
energjetike është thelbi dhe
shkaku për këtë influencë në
formë spirale“, tha Hristian
Mickoski, kryetar VMRO-DPMNE.
Ndryshe nga Ministria e Eko-
nomisë njoftojnë se vendimi për
ngrirjen e çmimeve do të jetë i
vlefshëm deri më 31 janar 2022.
jenë dyshues për përfitimet nga si- standarde të sigurimit bujqësor,
gurimi bujqësor. Këtë e tregojnë organizimi i dëmeve, pagesa e
edhe të dhënat zyrtare, sipas të ci- kompensimit, zhvillimi dhe zgjeri-
lave, në vitin 2015 janë nënshkruar mi i sigurimeve bujqësore dhe ofri-
5000 kontrata, ndërsa në vitin mi i shërbimeve të tjera teknike.
2016 – janë shitur vetëm 2000 kon- Gjysmën e shumës së primit të si-
trata për sigurim bujqësor. Ek- gurimit bujqësor mbulohet nga
spertët bujqësor thonë se në ku- shteti, ndërsa pjesa tjetër paguhet
shte të ndryshimeve të mëdha nga prodhuesit. Sigurimi TARSİM
klimatike që po dëmtojnë rendi- është mjaft i gjerë. Në varësi të
mentet dhe cilësinë e prodhimta- llojit të polisës, sigurimi mund të
risë bujqësore, nevojitet të gjen- përfshijë produktet bimore, delet
den mënyra që në mënyrë më dhe dhitë, shpendët, bletët,
efikase të mbrohet puna dhe mun- akuakulturën, serat, veglat dhe
di i fermerëve në vend. Sistemi i ri makinat bujqësore dhe objektet
për sigurimin bujqësor pritet të bujqësore. Kushtet e sigurimit buj-
vendoset me ndihmën teknike të qësor ndryshojnë në varësi të llojit
autoriteteve turke që kanë sukses të sigurimit. Llojet e sigurimit buj-
të madh në funksionimin e një si- qësor përfshijnë: Sigurimin e të
stemi të mirëfilltë të sigurimit buj- korrave si humbja sasisë dhe cilësi-
qësor. së të shkaktuar nga fatkeqësitë
Me të gjitha studimet e siguri- natyrore dhe kushtet e motit, si-
meve bujqësore në Turqi me- gurimi i rendimentit të thatësirës
naxhohen nga Grupi i Sigurimeve në bazë të rajonit, disa produkte
Bujqësore (TARSİM). Qëllimi i TAR- të prodhuara në zona të thata buj-
SİM është mbulimi i rreziqeve që qësore, sigurimi i jetës së bagëtive,
lidhen me prodhimin bujqësor, shpendëve, peshkimit, bletarisë,
vendosja e polisave apo primeve etj.

RAPORTI PËR MBROJTJEN MJEDISIT
Moszbatimi i ligjeve, ndot ajrin!
Organizatat joqeveritare
rekomandojnë
miratimin e një
strategjie afatgjate
konkrete për ajër të
pastër për të paktën 10
vite, me një plan
aksionar që do të
përfshijë të gjithë
sektorët që kontribuojnë
në cilësinë e ajrit dhe të
mjedisit
Koha Arbër KADRIU
Shkup, 5 dhjetor - Legjislacioni evro-
pian për mbrojtjen e mjedisit
është transpozuar në mënyrë soli-
de në legjislacionin kombëtar në
Maqedoninë e Veriut. Megjithatë,
zbatimi është në një fazë të her-
shme pothuajse në të gjitha fu-
shat, kjo është kryesisht për shkak
të kapaciteteve të dobëta admini-
strative, veçanërisht në nivel lokal,
dhe mungesës së burimeve finan-
ciare. Këto janë konkluzionet krye-
sore nga raporti i parë në hije mbi
Kapitullin 27 për Mjedisin dhe
Ndryshimet Klimatike i përgatitur
nga Platforma e 27-të, një rrjet
joformal i organizatave të shoqëri-
së civile që punojnë në fushën e
mjedisit dhe ndryshimeve klima-
tike, i cili u prezantua sot në një
aktivitet të organizuar nga Qendra
PLATFORMA PËR INVESTIME NË KOMUNITET
I nevojshëm bashkëpunimi i biznesit me sektorin publik
Koordinatori i këtij
aktiviteti në Dibër dhe
përfaqësuesi i Qendrës
të shoqatës për
Zhvillim të
Qëndrueshëm Shuip
Marku thekson se
bizneset realizojnë
investime të ndryshme
në shumë sfera. Por,
sipas tij patjetër duhet
të ketë një
bashkëpunim të thellë
mes bizneseve,
shoqatave qytetare dhe
sektorit publik
Koha Vjollca SADIKU
Dibër,5 dhjetor - Shkëmbimi i prak-
tikave të mira dhe bashkëpunimi
AKTUALE
për Mjedisin dhe Ndryshimet Kli-
matike. Raporti, për të cilin organi-
zatat joqeveritare kanë punuar për
më shumë se një vit, përmban mbi
200 faqe rekomandimesh për çdo
fushë të mjedisit.
Zëvendëskryeministri për çë-
shtje evropiane, Nikola Dimitrov
theksoi se rolin e organizatave të
shoqërisë civile në procesin e poli-
tikëbërjes, dhe përafrimi me stan-
dardet evropiane nga kapitulli 27
kërkon një përkushtim të gjerë
shoqëror për transformimin eko-
nomik dhe social me fokus krye-
sor në promovimin e mjedisit. “Në
agjendën tonë të reformës së
brendshme - 'Agjenda: Evropa në
ndërmjet subjekteve të ndryshëm
për investimet në komunitet ishte
debati kryesor që u mbajt në Dibër
me pjesëmarrje të përfaqësuesve
të shoqatave civile, biznesit, dhe
sektorit publik. Bashkëpunimi mes
këtyre tre faktorëve është tejet i
nevojshëm, u theksua në debat
meqë Platforma për Investime në
komunitet ka një domethënie
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
5
Menaxhimi i mbetjeve, edhe
pas 15 vitesh nga ligji i parë, ba-
zohet vetëm në grumbullimin dhe
asgjësimin dhe megjithëse para-
shikohet menaxhimi rajonal, ai
ende menaxhohet nga komunat
përmes ndërmarrjeve publike dhe
nuk ka sistem të seleksionimit.
Zgjidhja, sipas rekomandimeve të
organizatave të shoqërisë civile,
është që urgjentisht të ndërtohen
deponi rajonale sipas nevojës në
tërë vendin. Qyteti i Shkupit dhe
komunat do duhet të ndajnë
buxhet për ngritjen e infrastruk-
turës për seleksionimin e mbeturi-
nave dhe mbylljen e deponive ile-
gale, të cilat shkaktojnë ndotjen.
Në lidhje me ndryshimet kli-
matike, raporti në hije vlerëson se
vendi aktualisht po ndjek politika
klimatike me nivel të lartë që sy-
nojnë arritjen e objektivave të për-
shtëpi', mjedisit i është dhënë prio- një strategjie afatgjatë konkrete caktuara klimatike në nivel të BE-
ritet si një fushë kyçe, e ngritur në për ajër të pastër për të paktën 10 së, por zbatimi real i tyre ende
nivelin e grupit të parë themelor vite, me një plan aksionar që do të mungon. Duhet të miratohet
që përveç harmonizimit me të përfshijë të gjithë sektorët që kon- urgjentisht Ligji për Veprimin Kli-
drejtën e BE-së, segment shumë i tribuojnë në cilësinë e ajrit dhe të matik dhe Plani Kombëtar për
rëndësishëm është zbatimi esen- mjedisit. “Për të siguruar cilësi më Klimën dhe Energjinë dhe duhet
cial i politikave të miratuara, ndër- të mirë të ajrit, është e nevojshme të punohet për masat për përsh-
sa faza tjetër është përdorimi i tek- të analizohen problemet dhe të tatje ndaj ndryshimeve klimatike,
nologjive më të mira të gjelbra dhe menaxhohen në mënyrë të inte- veçanërisht në sektorët më të rre-
krijimi i vendeve të gjelbra”, tha Di- gruar, por më e rëndësishmja zikuar. Përveç kësaj, poashtu edhe
mitrov. është që të veprohet njëkohësisht uji është një nga fushat më kom-
Në fakt raporti thekson se në sektorët e energjisë, industrisë, plekse e cila kërkon përkushtim në
legjislacioni i ajrit është në për- ngrohjes së amvisërive dhe ndërte- mirëmbajtjen e pastërtisë së saj.
puthje të lartë me rrjetin evropian save publike, urbanistikës, trafiku Në këtë fushë vendi po shënon
dhe i zhvilluar mirë sipas monito- dhe transporti dhe menaxhimi i njëfarë progresi në drejtim të traj-
rimit, por cilësia e ajrit ende mbe- mbeturinave”, tha Bojana Sta- timit të ujërave të zeza, por është e
tet e dobët. Organizatat joqeveri- nojevska Peçurovska, kryetare e nevojshme të rritet buxheti i ndarë
tare rekomandojnë miratimin e Qendrës për ndryshime klimatike. për menaxhimin e burimeve ujore.
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
, theksuan se pa një bashkëpunim e Maqedonisë së Veriut. Marku i
të ndërsjellë efektiv nuk mund të cili është njohës i mirë i sektorit ci-
ketë suksese të nevojshme në vil potencon se hulumtimi dhe
platformën e investimeve në ko- analiza kanë treguar se në Dibër
munitete. ka investime të shumta të biznesit
Koordinatori i këtij aktiviteti por paraprakisht duhet të ketë një
në Dibër dhe përfaqësuesi i Qen- bashkëpunim më të madh të biz-
drës të shoqatës për Zhvillim të nesit me shoqata dhe sektorit pu-
Qëndrueshëm CSCD Shuip Marku blik. Po sipas tij nga analiza del që
thekson se bizneset realizojnë in- në Dibër kur janë në pyetje investi-
vestime të ndryshme në shumë met në komunitet, ka nevojë një
sfera. Por, sipas tij patjetër duhet vëmendje më të madhe në sferën
të ketë një bashkëpunim të thellë e infrastrukturës, arsimit dhe
mes bizneseve, shoqatave qyteta- punësimit.
re dhe sektorit publik. "Të gjithë u Në këtë takim ndërsektorial në
pajtuan se duhet të ketë më kuadër të Platformës të Investime-
shumë të madhe për zhvillimin në shumë bashkëpunim ndërsekto- ve në komunitet pjesëmarrësit nga
komunë dhe më gjerë. Pjesë- rial për të kontribuar në zhvillimin të tre sferat potencuan se nevojitet
marrësit në këtë aktivitet që reali- socio-ekonomik në komunitet", më shumë edukim, prezantim të
zohet nga Fondacioni ALBIZ, sho- thotë Shuip Marku i cili shton se prioriteteve dhe transparencë kur
qatat Multikultura, Qendra e në këtë takim u prezantua edhe bëhet fjalë për investimet në ko-
shoqatës për Zhvillim të Qëndrue- hulumtimi "Perceptimet e shoqë- munitet. Të gjithë pjesëmarrësit
shëm CSCD dhe asociacioni Qen- risë civile dhe sektorit të biznesit konkluduan se lidhja dhe bashkë-
dra për kërkim dhe analizë NO- për investime në komunitet". punimi mes biznesit, shoqatave
VUS dhe me mbështetje Bëhet fjalë për një hulumtim në të dhe sektorit publik duhet të jetë
financiare nga Bashkimi Evropian gjithë komunitetin në Republikën më e fuqishme
6 AKTUALE
Gjatë këtij viti janë
realizuar tre
kontrolle ndaj
autobusëve që
kryejnë transport të
udhëtarëve në
rajonin e Tetovës dhe
janë hasur 59
automjete që kanë
defekte teknike
Koha Urim HASIPI
Tetovë, 5 dhjetor - Në Tetovë janë
dhjetëra kompani që organizojnë
transport të udhëtarëve kryesisht
me autobus dhe mini-autobus. Jo
rrallë herë, kohëve të fundit poli-
cia ka vënë në shënjestër tran-
sportuesit, ku edhe hasen parre-
gullsi të ndryshme. Për 23 muaj,
në rajonin e Tetovës gjithsej në
shtatë kontrolle të kryera ndaj au-
tomjeteve që kryejnë transport të
udhëtarëve, respektivisht autobu-
sëve - është konstatuar se 96 auto-
busë kanë qenë teknikisht të par-
regullt. Sipas policisë së Tetovës,
defektet më të shpeshta të kon-
statuara tek autobusët kanë qenë
në pajisjet e frenimit dhe drejti-
mit, por shpeshherë janë hasur
edhe autobus të paregjistruar ose
kanë patur më shumë udhëtarë
nga e lejuara. Në vitin 2020, gjith-
sej në rajonin e Tetovës janë reali-
zuar katër aksione ndaj transpor-
tuesve.
Në këto aksione, sipas polici-
së, 37 autobusë kanë qenë duke
kryer transport të udhëtarëve me
parregullsi teknike. Nga Policia e
Tetovës bëjnë të ditur se në vazh-
dimësi janë ndërmarrë aksione
të kësaj natyre. "Sektori për Punë
të Brendshme Tetovë, ndër të tje-
ÇERDHJA E DIBRËS PËRSËRI ME PROJEKT NDËRKOMBËTAR
Edukimi i fëmijëve përmes metodës "Montessori"
Çerdhja Beshia e Dibrës në vazhdimësi ka realizuar shumë projekte ndërkombëtare
dhe ka një sukses në këtë drejtim. Me programet Evropiane Erazmus Plus ka realizuar
shumë punëtori që kanë luajt një rol shumë të rëndësishëm si për vet institucionin
parashkollor ashtu edhe për trajnimin e edukatoreve por edhe për fëmijët e çerdhes
Koha Vjollca SADIKU
Dibër, 5 dhjetor - Çerdhja e Dibrës
Breshia është pjesëmarrëse edhe
në një projekt të ri të Agjencisë
Kombëtar për programe Evropiane
në arsim dhe mobilitet. Bëhet fjalë
për programet Erazmus Plus që
kanë një domethënie shumë të
madhe në zhvillimin e fëmijëve në
moshat parashkollore. Projekti që
u zhvillua në Dibër i është kush-
tuar mobilitetit fibrid dhe çerdhes
Breshia dhe një çerdhe tjetër nga
Turqia. Si partner në projekt në
mënyrën onlajnë përmes zoom
edhe me pjesëmarrje edhe të dy
çerdheve një nga Sllovenia një nga
TRANSPORTI I UDHËTARËVE NË TETOVË
Për 23 muaj, 96 autobusë
me parregullsi teknike
ra, në vazhdimësi ndërmerr akti-
vitete kontrolluese të automje-
teve që kryejnë transport publik
të udhëtarëve, ku brenda vitit or-
ganizohen katër kontrolle të pla-
nifikuara, por ka raste kur ndër-
merren edhe kontrolle shtesë të
përforcuara”, thotë zëdhënësi i
Sektorit për Punë të Brendshme
në Tetovë, Fatmir Rexhepi. Gjatë
këtij viti janë realizuar tre kon-
trolle ndaj autobusëve që
kryejnë transport të udhëtarëve
në rajonin e Tetovës dhe janë ha-
sur 59 automjete që kanë defek-
te teknike. “Në korniza të këtyre,
gjatë 11 muajve të këtij viti, në
rajonin e gjerë të Tetovës janë
sanksionuar gjithsej 59 automje-
te me defekte teknike që kanë
kryer transport të udhëtarëve -
automjete që kryejnë transport
publik me parregullsi teknike.
Numri më i madh i masave,
Italia. Drejtoresha e çerdhes Bre-
shia në Dibër Ajrie Daçi në ditën
përfundimtare të projektit infor-
moi se projekti faktikisht zhvilloi
metodën e "Montessorit" që ka të
bëj me edukimin në periudhën pa-
rashkollore të fëmijëve. Ajo thek-
soi se në Dibër qëndroi edhe një
ekip i çerdheve të Turqisë i cili së
bashku me edukatoret nga Dibra
gjatë ditëve që kaluan realizuan
aktivitete në dizajnimin të me-
todës "Montessori" që ka të bëjë
me materiale që përdoren në in-
teres dhe përputhje të nevojave
për fëmijët, pastaj plotësimin të
materialeve por edhe heqjen e tyre
nga hapësira ku funksionon
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
gjegjësisht 12 janë vendosur
gjatë këtij muaji, pasuar nga
muaji mars nëntë dhe muajin
maj shtatë. Defekte më të shpe-
shta të konstatuara tek autobu-
sët e sanksionuar kanë qenë paji-
sjet e frenimit dhe drejtimit,
kurse tek disa prej tyre, po ashtu
mungonin pajisjet e nevojshme
që duhej të kishin”, njofton
zëdhënësi Rexhepi.
Nga Policia e Tetovës bëjnë të
ditur se të gjitha automjetet tek të
cilat janë konstatuar defekte tek-
nike, janë mënjanuar menjëherë
nga trafiku, kurse ndaj shoferëve,
personave juridik dhe fizik-
përgjegjës, janë përgatitur para-
shtresa përkatëse ligjore, si gjoba
dhe kërkesa për vazhdimin e pro-
cedurës për kundërvajtje në
Gjykatën Themelore Tetovë.
“Sektori për Punë të Brendsh-
me Tetovë apelon drejtuesit e au-
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
gjegjësisht në ambient të klasë,
dhe vlerësimi i zhvillimit indivi-
dual i çdo fëmije.
Edukatorja dibrane Valmira
Kobeci, e cila është pjesëmarrëse
në shumë projekte të programit
Erazmus Plus, tha se është një
projekt shumë domethënës për fë-
mijët. Bëhet fjalë për përdorimin
të metodës që quhet "Montessori"
e cila është një metodë evropiane
që u dedikohet fëmijëve në mo-
shën parashkollore. Nga ky projekt
mësuam shumë edhe ne si eduka-
tore por edhe vet fëmijët, tha Ko-
beci. Të theksojmë se gjatë ditëve
që kaluam fëmijët dhe edukatoret
e tyre nga çerdhja e Dibrës "Bre-
Gjobiten 39 shoferë
për vozitje të shpejtë
Në territorin e qytetit të Shkupit
gjatë ditës së djeshme janë shqip-
tuar gjithsej 144 masa në kuadër të
aksioneve të intensifikuara në fu-
shën e komunikacionit, ndër të ci-
lat 39 sanksione për drejtim au-
tomjeti me shpejtësi më të madhe
se shpejtësia e lejuar. Nga Mini-
stria e Punëve të Brendshme sot
informuan se janë shqiptuar 19
masa për drejtim automjeti nën
efektin e alkoolit, 16 sanksione për
drejtim automjeti pa patentë sho-
fer, shtatë për shofer fillestar dhe
katër kundërvajtje të kryera nga
motoçiklistë.Ata paralajmërojnë
se kontrollet e intensifikuara do të
vazhdojnë edhe në ditët në vijim
dhe apelojnë tek qytetarët që të
respektojnë rregullat dhe rregul-
loret e komunikacionit rrugor
tobusëve dhe furgonëve që rre- Dy shtetas serbë
gullisht të kontrollojnë korrektë-
sinë teknike, që do të kontribuojë
arrestohen në
në sigurinë e tyre dhe të udhëtarë-
ve që i transportojnë për të cilën
Maqedoni
Ministria e Punëve të Brendshme
mbajnë edhe përgjegjësi. E njëjta
njofton se mbrëmjen e djeshme
gjë vlen edhe për kompanitë e
janë arrestuar dy shtetas të Serbi-
transportit publik dhe privat,
së, pasi janë kapur duke trafikuar
detyrimi ligjor i të cilave është të emigrantë. “Tek pika pagesore
sigurojnë kushte maksimale për Smokvicë mbrëmë në ora 21;30,
transport normal dhe të sigurt të nëpunës policor nga Stacioni poli-
udhëtarëve, pavarësisht nëse or- cor për mbikëqyrje kufitare dhe
ganizohen në destinacione lokale, V.K. “Bogorodoicë” ka privuar nga
kombëtare apo ndërkombëtare. liria F.D. (19) i cili drejtonte au-
Në të kundërtën, do të përballen tomjetin “Opel Vektra” me targa të
me parashtresat dhe gjobat e pa- regjistrimit të Shtipit dhe shoqë-
rapara me ligj, të cilat sipas Ligjit ruesin 16 vjeçar, të dy shtetas të Re-
për automjete për persona fizikë publikës së Serbisë, sepse gjatë
janë 400 euro në kundërvlerë në kontrollit në automjet janë gjetur
denarë, ndërsa për personat juri- nëntë emigrantë”, thuhet në njofti-
dik 2000 euro në kundërvlerë në min e MPB-së. Nga MPB shtojnë
denarë dhe plus 500 euro për per- se prej emigrantëve, gjashtë kanë
sonin përgjegjës të kompanisë”, qenë kubanë, ndërsa tre shtetas të
deklaroi zëdhënësi Rexhepi. Indisë.
shia" e cila prezantoi në këtë Çerdhja Beshia e Dibrës në
projekt Maqedoninë e Veriut dhe kontinuitet ka realizuar shumë
edukatoret nga Republika e Turqi- projekte ndërkombëtare dhe ka
së, u realizua edhe shkëmbimi i një sukses në këtë drejtim. Me pro-
përvojave në lidhje me përgatitjen gramet Evropiane Erazmus Plus ka
për përdorimin të metodës "Mon- realizuar shumë punëtori që kanë
tessori". Bëhet fjalë për aktivitete luajt një rol shumë të rëndësishëm
që kanë të bëjnë me jetën e përdit- si për vet institucionin parashkol-
shme, ndjesia, matematika, mate- lor ashtu edhe për trajnimin e
rialet e edukimit gjuhësor dhe edukatoreve por edhe për fëmijët
shkencor. e çerdhes.

Haki Shatri, ish-
ministër i Financave
në Qeverinë e
Kosovës, thotë se
ekzistojnë mjaft
arsye pse Kosova
nuk ka arritur të
krijojë rezerva të
arit. Sipas tij, Kosova
ka dalë nga lufta në
vitit 1999, pa
trashëguar rezerva
të tilla nga ish-
Jugosllavia
Kosova është shteti i vetëm në
rajon, i cili nuk ka rezerva të arit.
Banka Qendrore e Kosovës, në një
përgjigje me shkrim për Radion
Evropa e Lirë, ka konfirmuar se “për
momentin nuk mban në portofo-
lin e saj rezerva ndërkombëtare në
ari dhe metalet e tjera të çmuara”.
Ndërkaq në pasqyrën e mjeteve fi-
nanciare të publikuar nga kjo
bankë, figurojnë rreth 1 miliard e
847 mijë euro, si rezerva të kapita-
lit. Ari, si pasuri, ka një likuiditet
dhe stabilitet më të madh të çmi-
mit dhe shtetet që nuk dëshirojnë
të pranojnë ndonjë risk të lartë,
orientohen që si aset të tyre finan-
ciar, ta ruajnë në rezervat e tyre
arin. Radio Evropa e Lirë i është
drejtuar Qeverisë së Kosovës,
përkatësisht Ministrisë së Finan-
cave, me pyetjen se pse Kosova nuk
ka rezerva të arit dhe a ka ndonjë
plan që t’i krijojë rezervat e tilla.
Por, deri më tash, kjo ministri nuk
ka kthyer përgjigje.
KAPACITETI I DOBËT I VENDIT
PËR REZERVA TË ARIT
Haki Shatri, ish-ministër i Fi-
nancave në Qeverinë e Kosovës,
thotë për Radion Evropa e Lirë se
ekzistojnë mjaft arsye pse Kosova
nuk ka arritur të krijojë rezerva të
arit. Sipas tij, Kosova ka dalë nga
lufta në vitit 1999, pa trashëguar
rezerva të tilla nga ish-Jugosllavia.
Sipas tij, Kosova, fillimisht, në pesë
vjetët e para pas luftës, kishte inve-
stuar në krijimin e infrastrukturës
institucionale dhe krijimin e pa-
rakushteve për të formuar shtetin,
me një buxhet shumë formal prej
rreth 300 milionë eurove. Pas sh-
palljes së pavarësisë në shkurt të
vitit 2008, ishin nevojitur investi-
met për ndërtimin e kapaciteteve
për zbatimin e ligjeve dhe ndërti-
min e institucioneve që merren me
inkasim të tatimeve dhe doganat.
“Arsyeja se pse s’kemi (rezerva të
arit), fillimisht, është kapaciteti i
dobët dhe mundësia e vogël për
të pasur më shumë (kapital buxhe-
tor). Nëse do të kishim pasur re-
zerva më shumë, atëherë në vend
se t’i ruanim ato në valutë, shteti
do t’i shndërronte ato në rezerva të
arit, në qoftë se do të vlerësohej se
ecuria e çmimit të arit, kur blihet,
Kosova, e vetmja në rajon
pa rezerva të arit
është e favorshme. Por, varet edhe
nga lëvizjet e çmimit në treg”, thotë
Shatri.
KOSOVA ENDE NUK KA MARRË
ARI NGA ISH-JUGOSLLAVIA
Përveç mungesës së rezervave
të arit, Kosova nuk ka as valutën
kombëtare të saj dhe në përdorim
ka euron. Në mungesë të valutës
kombëtare edhe Mali i Zi e përdorë
euron, ndërkaq vendet tjera të dala
nga ish-Jugosllavia, i kanë valutat
e tyre kombëtare. Mejdi Bektashi,
profesor i Ekonomisë në Universi-
tetin e Prishtinës, në një bisedë me
Radion Evropa e Lirë thotë që mo-
spasja e valutës kombëtare arsye-
tohet me mospasjen e rezervave
të arit. Sipas tij, Republika e Serbi-
së është trashëguese e ish-sistemit
të Jugosllavisë. Siç thotë Bektashi,
shtetet që kanë dalë nga ish-Jugo-
sllavia, kanë trashëguar pjesë të
pasurisë prej mbi 200 tonelata ari
që ishin rezerva të ish-shtetit të
përbashkët. Por, Kosova ende nuk
njihet nga Serbia dhe për pasojë,
siç thotë ai, ndërmjet këtyre dy
vendeve nuk është kryer sukcesio-
ni financiar dhe ekonomik.
Rrjedhimisht, Kosova nuk ka tra-
shëguar pjesë nga pasuria e arit që
ka pasur ish-Jugosllavia dhe tra-
shëgimtarja e saj, Serbia. “Derisa
nuk përfundojnë problemet poli-
tike, ne nuk mund të fillojmë të
kyçemi në sukcesion ekonomik
dhe financiar me Serbinë. Arsyeja
tjetër pse ne jemi i vetmi shtet që
nuk kemi rezerva të arit, ka të bëjë
edhe me kufizimet e caktuara që i
ka pasur Banka Qendrore në pe-
riudhën e caktuar. Ndonëse, sipas
RAJON
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
një formule, të gjitha shtetet e zh-
villuara i ruajnë rezervat në me një
të tretën - për ta shpërndarë ri-
skun- në dollarë, euro dhe ari. Ne
jemi të vetmit që kemi vetëm
euro”, shprehet Bektashi.
PAFUQIA PËR TË KRIJUAR
REZERVAT E ARIT
Ish-ministri Shatri shpreh
mendimin se duke marrë parasysh
kërkesat e mëdha që ka pasur ven-
di gjatë ndërtimit të shtetësisë,
përballë buxhetit, sipas tij, jo të
madh, për pamundësia e krijimit
të rezervave të arit nuk duhet të
fajësohet askush. “Nuk mund t’ia
lë fajin asnjërës prej qeverive dhe
as kësaj aktuale sepse nuk është
varur prej tyre. Thjesht, nuk ka pa-
sur mundësi dhe ky është poten-
ciali jonë”, vlerëson Shatri. Ai sh-
ton se mbetet vetëm për të
shpresuar që Kosova nuk do të
gjendet përballë ndonjë krize, ku
rezervat e arit do të ishin të domo-
sdoshme. Profesor Bektashi thek-
son se shtete e rajonit të Ballkanit
Perëndimor, në vitet e fundit të
krizës financiare, i ka shtuar duk-
shëm rezervat e arit. Por, ai shpreh
mendimin se edhe në rast se even-
tualisht Kosova do të niste të sigu-
ronte rezervat e arit, aktualisht nuk
është koha për një gjë të tillë. “Tani
çmimi i arit ka arritur për një ons
(31.103 gramë) mbi 1,700 dollarë,
është me shumë rrezik që me këtë
çmim, i cili ndoshta në të ardhmen
- nëse tejkalohet kriza financiare
dhe kriza energjetike, e cila ka ka-
pluar jo vetëm rajonin, por edhe
botën - mund të ulet”, thekson Bek-
tashi. Aktualisht, rezervat e arit të
Serbisë janë 37.2 tonelata. Maqe-
donia e Veriut ka 6.9 tonelata re-
zerva të arit, Bosnjë e Hercegovina
ka 2.9 tonelata, Shqipëria ka 2.8
tonelata. Ndërkaq Mali i Zi ka 1.9
tonelata rezerva të arit, por ato
janë të deponuara për kredi.
SERBIA KTHEN REZERVAT E ARIT
NGA BANKAT JASHTË VENDIT
Së fundmi, Serbia i ka kthyer
në vend të gjitha rezervat e arit, të
cilat i ruante jashtë vendit. Aktua-
lisht, 37.2 tonelata të arit, sa ka re-
zerva Serbia, kanë vlerën prej 1.9
miliard euro. Sipas Bankës Kombë-
tare të Serbisë, arsyeja për kthimin
e shufrave të arit nga kasafortat në
Zvicër dhe Angli, është se “në një
mjedis të pasigurisë globale të sh-
tuar, ajo dëshironte të rriste më tej
sigurinë dhe mundësinë e qasjes
të arit të saj”. Megjithatë, kjo bankë
nuk ka sqaruar se për çfarë rreziku
konkret bëhej fjalë. Njohësi i çë-
shtjeve të ekonomisë në Serbi, Sa-
sha Gjigoviq, thotë për Radion
Evropa e Lirë se Serbia ka rezerva të
mjaftueshme të valutave, pa e llo-
garitur arin. “Në rast të çrregulli-
meve vërtetë të mëdha, çmimi i
arit rritet në raport me valutat dhe
atë rast jeni më të sigurt, sepse
mund të shisni sasi të caktuara. Ari
shërben për momente të vështira
kur situatat ekonomike globale
janë të pafavorshme ose në rast të
presioneve dhe sanksioneve të
mundshme politike, në mënyrë që
të mos i ngrini rezervat tuaja diku
jashtë vendit”, thotë ai. Ari ruhet
tradicionalisht në kasafortat e
bankave të huaja, ndërkaq në kohë
paqëndrueshmërie, vendet e
7
tërheqin atë për t’u siguruar që
mund ta përdorin në rast krize.
Tani, sipas ekonomistit Sasha Gjo-
goviq, ajo mund të lidhet me pan-
deminë e virusit korona. "Shqetësi-
mi kryesor global aktualisht është
pandemia, sa do të zgjasë ajo dhe
a mund të shkaktojnë format e reja
(të pandemisë) luhatje të reja në
treg, gjë që mund të çojnë përsëri
në një rënie të rrjedhave ekono-
mike. Në ato raste, çmimi i arit do
të rritej përsëri”, thotë Gjogoviq.
KUSH I KA REZERVAT MË TË
MËDHA TË ARIT?
Bankat qendrore të botës ak-
tualisht mbajnë më shumë se
35.000 tonelata ar. Sipas të dhë-
nave të Këshillit Botëror të Arit
(World Gold Council), i cili mban
shënime sipas vendeve, Shtetet e
Bashkuara kanë rezervat më të
mëdha të arit – 8,133 tonë, që është
pothuajse 78 për qind e totalit të
rezervave valutore të vendit. Pas
saj vjen Gjermania me 3,359 tonë
dhe Italia dhe Franca me më
shumë se 2,000 tonë ar. Sasi të
konsiderueshme ari në dekadën e
fundit kanë blerë Rusia dhe Kina,
të cilat zënë vendin e pestë dhe të
gjashtë në listën botërore. Banka
Qendrore e Rusisë aktualisht zotë-
ron 2,292 tonë ar, gjë që e rriti sa-
sinë e rezervave në më shumë se
20 për qind. Rusia rriti më tej
blerjet e saj në vitin 2018, pasi inve-
stimet në bono amerikane u re-
duktuan në minimum pasi Ua-
shingtoni vendosi sanksione ndaj
atij vendi për shkak të aneksimit
të gadishullit ukrainas të Krimesë,
shkruan Reuters.
8 GLOBI
Një ministre e
Brendshme që
dëshiron të dëbojë
imigrantët dhe t'u
fusë frikën
kriminelëve, një nga
zërat më të ashpër në
qeverinë e Boris
Johnson. Me një
deklaratë të saj, Priti
Patel ka tërhequr
vëmendjen e
opinionit
Tabloidi britanik “The Sun”
njihet për tituj të shkurtër dhe të
thukët. Tituj të gjatë gjen rrallë. I
tillë ishte ai i së dielës (28.11) i ar-
tikullit të shkruar nga ministrja e
Brendshme: "E kuptoj frustrimin
tuaj, por nuk ka shkop magjik për
të zgjidhur krizën e migracionit".
Ky titull tregon se sa e madhe
është nevoja për sqarim. Sekre-
tarja britanike e Punëve të Brend-
shme, Priti Patel, po merr si shkas
udhëtimet e rrezikshme të mi-
grantëve në Kanalin e la Manshit
për të promovuar rregullat e reja të
imigracionit.
“Plani i ri i saj për Imigracionin”,
i prezantuar në pranverë, synon të
ndihmojë në ndarjen e
“azilkërkuesve të vërtetë” nga “imi-
grantët ekonomikë", nëpërmjet
procedurave më të shpejta, shk-
ruan Patel në artikullin e saj në
numrin e së dielës në “Sun”. "Nëse
imigrantët nuk do të supozonin se
do të lejoheshin të qëndronin në
Mbretërinë e Bashkuar, ata nuk do
të rrezikonin jetën e tyre dhe nuk
do t'u paguanin kriminelëve mijë-
ra paundë për të ardhur këtu." Ak-
tivistët e të drejtave të njeriut pro-
testuan duke argumentuar se
mënyra e hyrjes nuk duhet të
zvogëlojë mundësinë e një proce-
dure azili. Ministri i Brendshëm i
Francës Gerald Darmanin me ho-
mologen e tij britanike Priti Patel
për të biseduar për refugjatët që
kapërcejnë ilegalisht Kanalin e la
Manshit.
Por ministrja e Brendshme, e
cila njihet si përfaqësuese e linjës
së ashpër, promovon në mënyrë të
palëkundur planin e saj: "Askush
nuk ka përse të ikë nga Franca për
të qenë i sigurt", tha ajo disa ditë
më parë në parlamentin britanik.
Plani i saj është që refugjatët të
kthehen që në kufi. Sindikata PCS,
në të cilën janë organizuar shumë
roje kufitare britanike, mund t'i ba-
shkohet së shpejti një procesi gjy-
qësor të organizatave në mbrojtje
të refugjatëve. Nuk do të ishte be-
teja e parë që i del përpara lufta-
rakes Priti Patel.
BIJË IMIGRANTËSH DHE
KONSERVATORE
Prindërit e Patelit i përkisnin
pakicës indiane, që u shpërngul në
Ugandë (Afrika Lindore) gjatë
kohës së kolonializmit. Pak para
Priti Patel dhe krahu i
djathtë i Borisit
dëbimit të shumë indianëve nga
diktatori Idi Amin në vitin 1972, çif-
ti u zhvendos në Britaninë e
Madhe. Në të njëjtin vit lindi edhe
Priti Patel. Në vitet e saj të hersh-
me, shkruan The New European,
Patel shpesh tregonte se si arriti t'i
bashkohej Partisë Konservatore në
moshën 18-vjeçare si bijë punë-
torësh dhe imigrantësh. Ajo për-
mendte edhe kryeministren
legjendare Margaret Thatcher, e
cila sikurse Patel, ishte vajza e një
shitësi. Prejardhja e saj tani rrallë
përmendet në opinion. Në një de-
bat parlamentar në qershor 2020,
kur në Britaninë e Madhe dolën në
rrugë protestues, shumica me
ngjyrë, për të ngritur zërin kundër
racizmit pas vrasjes së George
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
Floyd, deputetja e laburistëve, Flo-
rence Eshalomi, e ftoi Patelin ta
pranonte ekzistencën e pabarazisë
racore, duke i kujtuar fyerjet raciste
që duhej të duronte kur ishte fë-
mijë.
METALLICA DHE MARGARET
THATCHER
49-vjeçarja tashmë është pjesë
e qeverisë konservatore të Boris
Johnsonit. Në fillim të karrierës së
saj politike përshkruhej si ekzo-
tike: "Nëse çelësi i suksesit do të
ishte që të mos dukesh dhe të mos
dëgjohesh si konservator, atëherë
Priti Patel mund ta shpëtonte par-
tinë," shkruante Daily Telegraph në
Londër në vitin 2001, kur Tony Blair
sapo u rizgjodh nga laburistët,
ndërsa konservatorët ishin në një
krizë lidershipi. Ajo asnjëherë nuk
e ka parë veten si deputete, shk-
ruan gazeta, deri kur u frustrua
nga kriza e partisë e mendoi: “Dre-
qin ta hajë, epo dikush duhet ta
bëjë”. Artikulli përshkruan foton e
një 30-vjeçareje, e cila nga njëra
anë dëgjon "Metallica"-n me zë të
lartë dhe në universitet shoqë-
rohet dhe kalon mbrëmjet me të
majtët - por nga ana tjetër është
në gjendje të shprehë shumë qartë
atë që përfaqëson politikisht: "Li-
ritë individuale që heqin qeverinë
nga supet e njerëzve, më pak tak-
sa, më shumë liri zgjedhjeje në ar-
sim dhe shëndetësi, qeverisje të
forta vendore".
Patel i prezantoi bindjet e saj
hollësisht në memorandumin e vi-
tit 2012 "Britannia Unchained", i cili
shpesh përshkruhet si një version
më modern dhe radikal i vizionit
politik të Margaret Thatcher. Vlen
të përmendet se kush kontribuoi
në të përveç Patelit: Kwasi Kwar-
teng tani është ministër i Ekonomi-
së, Dominic Raab, ministër i Erejtë-
sisë, Liz Truss tani ministre e
Jashtme dhe bashkautori i fundit,
Chris Skidmore, ishte gjithashtu
në kabinetin e Boris Johnsonit deri
në vitin 2020, kur tha se punëtorët
britanikë ishin "ndër përtacët më të
mëdhenj në botë” – ndërsa lëvdoi
“frymën e fortë konkurruese” në
Kinën komuniste.
Priti Patel u ngrit më shpejt se
disa nga bashkautorët e saj: Në vi-
tin e fundit të tij në detyrë, David
Cameron e solli atë në kabinet, si
Ministre të Punës. Patel promovoi
Brexit-in dhe në vitin 2016 u bë Mi-
nistre për Zhvillimin Ndërkombë-
tar nën kryeministren e re Theresa
May. Në atë periudhë lindën idetë
Priti Patel u ngrit më shpejt
se disa nga bashkautorët e
saj: Në vitin e fundit të tij në
detyrë, David Cameron e solli
atë në kabinet, si Ministre të
Punës. Patel promovoi
Brexit-in dhe në vitin 2016 u
bë Ministre për Zhvillimin
Ndërkombëtar nën
kryeministren e re Theresa
May. Në atë periudhë lindën
idetë britanike për ta
përshtatur ndihmën e
zhvillimit me interesat
kombëtare. Ajo u detyrua të
jepte dorëheqje nga posti si
ministre në vitin 2017, pasi u
bë e ditur se ishte takuar me
zyrtarë izraelitë, gjatë
pushimeve, pa u marrë vesh
paraprakisht me qeverinë
britanike për ta përshtatur
ndihmën e zhvillimit me interesat
kombëtare. Ajo u detyrua të jepte
dorëheqje nga posti si ministre në
vitin 2017, pasi u bë e ditur se ishte
takuar me zyrtarë izraelitë, gjatë
pushimeve, pa u marrë vesh para-
prakisht me qeverinë. Dy vjet më
vonë ajo u kthye në tryezën e kabi-
netit nën Boris Johnson - si Sekre-
tare e Brendshme. Në atë kohë ajo
ra në sy me deklarata të bujshme
se kriminelët duhet "të ndiejnë tek-
stualisht frikë dhe tmerr, vetëm
nëse u shkon ndër mend të bëjnë
krime". Dikur ajo bënte thirrje për
dënimin me vdekje si barrierë për
parandalimin e krimeve - një pozi-
cion nga i cili ndërkohë është di-
stancuar.
Që kur mori detyrën si Ministre
e Brendshme, ajo është marrë
thuajse edhe me çështjen e migra-
cionit: Në tetor 2019 u zbuluan tru-
pat e 39 emigrantëve vietnamezë,
të cilët u gjendën të vdekur në një
kamion në qarkun jugor anglez,
Essex që është edhe zona elektora-
le e Patelit. Si rezultat, Britania e
Madhe, së bashku me Francën, rri-
ti monitorimin e kamionëve që ka-
lonin Kanalin e la Manshit dhe
mori pjesë në sistemet e sigurisë
kufitare në hyrje të Eurotunelit në
Calais. Në artikullin e shkruar për
"The Sun", Patel konstatonte: "Për
ironi, ishte suksesi ynë në mbylljen
e rrugës së kamionëve që bëri që
bandat monstruoze të kalonin te
varkat". Pas aksidentit me anije me
27 të vdekur në fund të nëntorit,
Patel tregoi se mund të imagjinon-
te tragjedi edhe më të këqija në
Kanalin e La Manshit në dimrin e
ardhshëm. (DW)

A do ta mbrojë NATO-ja Ukrainën?
NATO paralajmëron
Rusinë kundër çdo
veprimi të
mëtejshëm kundër
Ukrainës. Cila është
skema e Kremlinit?
"Çdo agresion i ardhshëm rus
kundër Ukrainës do të kishte një
çmim të lartë dhe do të kishte pa-
soja të rënda politike dhe ekono-
mike për Rusinë”, ka paralajmëruar
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s
Jens Stoltenberg në takimin iemi-
nistrave të jashtëm në Riga. Ndër-
sa pranoi se NATO-s i mungon një
mekanizëm për të vendosur sank-
sione, Stoltenberg-u theksoi se ajo
është tryeza më e rëndësishme
transatlantike për qeveritë që të
koordinojnë politikat që nuk
mund t'i zbatojnë në mënyrë të
njëanshme, sepse aleatët së ba-
shku përfaqësojnë "50% të PBB-së
botërore".
Por megjithëse Stoltenberg-u
pretendoi se Rusia "nënvlerësoi
vendosmërinë e aleatëve të NATO-
s për të vendosur dhe mbajtur
sanksione pas aneksimit të paligj-
shëm të Krimesë në 2014", ndosh-
ta aleanca e mbivlerësoi masën në
të cilën masat e marra atëherë do
të shërbenin si një pengesë për një
sulm në të ardhmen. Në fund të
fundit, NATO është zhytur edhe
një herë në një debat se si t'i
përgjigjet shtimit të trupave ruse
në kufirin me Ukrainën.
Stoltenberg-u ka theksuar
vazhdimisht se Ukraina nuk është
anëtare e NATO-s dhe nuk justi-
fikon të njëjtin nivel mbrojtjeje si
një aleat. Megjithatë, ai tha se mi-
nistrat e jashtëm po diskutonin
"sanksione ekonomike, sanksione
financiare, reagime politike"
kundër Rusisë si dhe nisma të tje-
ra "gatishmërie" për të mbështetur
Kievin. Ministri letonez i Mbrojtjes,
Artis Pabriks nuk kishte kohë për të
humbur. "Më vjen turp që janë
vetëm disa vende që, gjatë pesë vi-
teve të fundit, kanë qenë vërtet të
afta dhe të gatshme të mbështesin
Ukrainën, përfshirë edhe ushta-
rakisht", tha ai në një intervistë ek-
skluzive për DW, "sepse është një
komb që mbron kufijtë, liritë e saj”.
SKEMA E KREMLINIT
Ata që, për shembull, nuk duan
t'i shesin pajisje ushtarake Uk-
rainës, mendojnë se po ruajnë pa-
qen, të cilën Pabriks e kundërsh-
ton. "Në fakt, ata po luajnë sipas
skemës së Kremlinit”, shtoi ai. "Kjo
nuk është një gjë e mirë. Nuk na
afron më pranë sigurisë dhe pa-
qes. Ne duhet të mbështesim Uk-
rainën". Por aleatët e NATO-s nuk
kanë qenë në gjendje të bien
dakord zyrtarisht se çfarë përfaqë-
son aktiviteti ushtarak rus, e lëre
më se si t'i përgjigjen atij. Në ske-
narin më të keq, Gustav Gressel i
Këshillit Evropian për Marrëdhë-
niet me Jashtë (ECFR) u kërkoi
aleatëve të marrin të njëjtin qën-
drim. "Ushtria ruse po përgatit dhe
planifikon seriozisht një pushtim
të tillë”, tha ai për DW.
A ËSHTË EVROPA FAJTORE?
Nëse Moska do të shkojë deri
në fund është një pyetje tjetër.
Gressel beson se presidenti rus Vla-
dimir Putin nuk e preferon rre-
zikun në atë masë sa mund të
frikësohet. Ofrimi Ukrainës pajisje
ushtarake vdekjeprurëse në vitet
pas aneksimit të Krimesë, tha ai,
mund të ketë luajtur një rol të
madh në ngritjen e aksioneve.
"Kemi humbur shtatë vjet duke de-
batuar pafund nëse duhet ta
bëjmë apo jo", ankohet Gressel.
"Unë me të vërtetë duhet të fajësoj
shumë evropianët në veçanti që
janë frikacakë kaq të mëdhenj në
këtë diskutim. Por tani, sigurisht,
situata është ashtu siç është. Dhe
çfarë të bëjmë tani?"
Gressel-i thotë se "sanksionet
GLOBI
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
dekorative" nuk janë të mjaftue-
shme. "Deri tani, Putini ka të ngjarë
të ketë ndërtuar në llogaritjet e tij
një numër sanksionesh ekono-
mike që ai i konsideron të mundsh-
me dhe realiste", tha ai. "Ne duhet
të jemi më të guximshëm se kaq
[me] sanksione sektoriale gjy-
smake". Ai shtoi se "përgjigjja e tij e
menjëhershme" do të ishte anuli-
mi i projektit të gazsjellësit Nord-
stream 2 me Rusinë dhe më pas
vendosja e forcave të rëndësishme
në vendet e cenueshme ndaj një
lufte të mundshme në Ukrainë, si
në Poloni, Rumani dhe Sllovaki.
MOBILIZIMI I MADH USHTARAK
I PUTINIT
"Kjo është një vendosje paran-
daluese mbrojtëse", rekomandon
Gressel t'i thuhet Kremlinit, "por
nëse përshkallëzoheni në Ukrainë,
atëherë do të na duhet të mbrojmë
përgjithmonë krahun tonë lindor
me forca më të mëdha dhe ele-
mentë më goditës, sepse ju keni
ndryshuar të gjithë peizazhin e si-
gurisë dhe arkitekturën në Evropë
dhe kjo nuk do të mbetet pa
përgjigje”. Përtej Atlantikut, Ian Br-
zezinski ka pothuajse të njëjtat kë-
shilla. "Ata që përpiqen t'ia atri-
buojnë këtë përforcim ushtarak
sulmues një strategjie sinjali dhe
ndikimi përdorin të njëjtin arsye-
tim që i bëri ata të habiten nga sul-
mi i Rusisë në Gjeorgji, më pas në
Krime dhe në fund në lindje të Uk-
rainës", tha ai. DW. "Ky është një
mobilizim i madh dhe i kushtue-
shëm ushtarak i urdhëruar nga Pu-
tini, i cili pretendon se pavarësia e
Ukrainës është një fyerje ndaj hi-
storisë ruse. Të hedhësh poshtë
mundësinë e një sulmi tjetër ndaj
Ukrainës, do të thotë të merresh
me mendime të papërgjegjshme
dëshirore".
Brzezinski, ish-ndihmës sekre-
tari i mbrojtjes i SHBA-së për
Evropën dhe Politikën e NATO-s,
tani në Këshillin Atlantik, i refe-
rohet babait të tij, ish-këshilltarit të
Sigurisë Kombëtare Zbigniew Br-
zezinski, dhe Presidentit të atëher-
shëm Jimmy Carter për të nxjerrë
mësime. Ashtu si gjatë krizës po-
lake të vitit 1980 me Rusinë, Brze-
zinski beson se duhet të artiku-
lohen sanksione tregtare,
energjitike dhe financiare - jo
vetëm nga Shtetet e Bashkuara,
por edhe nga Gjermania dhe Fran-
9
ca në veçanti. Ai ra dakord që forcat
duhet të forcohen në kufirin lin-
dor të NATO-s, duke i siguruar Uk-
rainës më shumë armë dhe stër-
vitje ushtarake për të mbrojtur
veten dhe për të rritur kostot e një
sulmi për Rusinë.
NJË ÇËSHTJE E VULLNETIT
POLITIK
"Çështja me të cilën përballet
aleanca nuk është çështje e kapa-
citetit ekonomik dhe ushtarak
transatlantik", përfundoi Brzezin-
ski. "Është një çështje e vullnetit
politik dhe vendosmërisë së komu-
nitetit transatlantik. Kështu do të
vlerësohet takimi i sotëm mini-
stror në Riga nga Putini dhe nga
historia". Elisabeth Braw, anëtare e
lartë e Institutit Amerikan të Ndër-
marrjeve, megjithatë, bëri një
rekomandim krejtësisht të ndry-
shëm. Ajo nuk pranon t'i përgjigjet
qëndrimit të Moskës me një shfa-
qje force, edhe nëse aleanca mund
të bindë çdo anëtar ngurrues ta
bëjë këtë. Sipas saj, "është e qartë
se Rusia do ta denonconte
menjëherë këtë situatë dhe ndosh-
ta do të gëzonte mbështetje të
konsiderueshme nga opinioni pu-
blik botëror”.
Braw sugjeron që qeveritë e
NATO-s ta "trajtojnë" këtë problem
në një mënyrë tjetër - duke u për-
gatitur të anulojnë menjëherë të
gjitha vizat dhe lejet e qëndrimit
ruse nëse Putini bën lëvizje të më-
tejshme kundër Ukrainës. "Naty-
risht që do t'ju duhet ta praktikoni
dhe është një ushtrim administra-
tiv", shpjegon ajo, "por po të shohë-
sh ndikimin që do të kishte, ai do të
ishte shkatërrues". Sipas saj, pre-
sioni i ushtruar ndaj Presidentit
Putin nga miqtë e tij të pasur që
udhëtojnë shumë do të mjaftonte
për ta "bërë atë të ndryshojë llo-
garitjen e shpenzim-përfitimit", pa
rrezik për humbje në terren. (DW)
10 FORUM
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021

Rusia nuk është gati që ta

sulmojë Ukrainën! Nga
Jeff HAWN

atë javëve të fundit, në ka shumë për të humbur. Natyri-

Gj mediat perëndimore
ka pasur diskutime të
shtuara rreth lëvizjeve
ushtarake ruse në rajonin e saj ju-
Ndoshta një ditë Rusia
mund të shohë se
sht, Rusia ka një histori të kohëve
të fundit të pushtimit të fqinjëve të
saj, nga Gjeorgjia në vitin 2008,
deri tek Ukraina në vitin 2014. Por,
gor. Njësi të shumta ushtarake, ekzistojnë kushtet, ku një këto pushtime nuk ishin as revan-
përfshirë batalionet e tankeve, pushtim i Ukrainës do të shizëm apo ekspansionizëm. Në
thuhet se janë dislokuar në rajonet ishte në avantazhin e saj. vitin 2008, presidenti i atëhershëm
afër Ukrainës, ndërsa Perëndimi gjeorgjian Mikheil Saakashvili e
është aq i alarmuar,saqë Sekretari
Por nëse ajo do ta keqkuptoi mbështetjen që po
amerikan i Shtetit, Antony sulmonte sot Ukrainën, do merrte nga Perëndimi, duke e për-
Blinken,e paralajmëroi Rusinë më të kishte shumë për të shkallëzuar në mënyrë dramatike
10 nëntor që të mos guxojë të humbur dhe thuajse asgjë konfliktin e gjatë mbi rajonet sepa-
ndërmarrë çfarëdolloj agresioni të ratiste të Osetisë së Jugut dhe
ri kundër Ukrainës. për të fituar. Në këto Abkhazisë të Gjeorgjisë. Rusia, që
Por a është në fakt Rusia gati ta rrethana, është shumë më kishte tashmë paqeruajtës atje,
sulmojë Ukrainën? Përgjigja, e ba- i mundur një ndërhyri dhe e dëboi Gjeorgjinë
zuar në provat faktike, duket të jetë nga rajonet e kontestuara, dhe pu-
përshkallëzim i
një “jo” e fortë. Lëvizjet ushtarake të shtoi disa qytete strategjike përtej
kohëve të fundit mund të jenë vër- mundur për disa arsye. Së pari, pafrytshme. Pushtimet aktuale të përleshjeve përgjatë vijës tyre. Por trupat ruse nuk vazhduan
tet shqetësuese, sidomos duke pa- ushtria ukrainase është sot më me Rusisë në Osetinë e Jugut, Abkha- së frontit në Donbas, në përparimin drejt Tbilisit dhe as u
sur parasysh historinë e Rusisë në përvojë, më e modernizuar dhe zi dhe Krimenë janë të kushtuesh- një përpjekje për të përpoqën që ta pushtonin të gjithë
Ukrainë, por ato nuk parashikojnë shumë e motivuar. Ndaj,çdo lloj me, por ato mund të mbahen pasi Gjeorgjinë, një vend shumë më i
një luftë të afërt. Para së gjithash, lufte përveçse do të ishte shumë e aty ka një pjesë të popullsisë loka-
detyruar zhvillimin e vogël sesa Ukraina si për nga terri-
Rusia nuk ka bërë asnjë përpjekje kushtueshme sa i përket trupave le që e mirëpret Rusinë. negociatave të reja tori po ashtu edhe për nga numri i
për ta fshehur lëvizjen e këtyre for- dhe materialeve, do të kishte edhe Kjo sjellje është një nënpro- popullsisë.
cave. Imazhet satelitore, tregojnë një shans të madh për të shkak- dukt i trashëgimive të ndërlikuara Në fakt, pas armëpushimit në
disa njësi ushtarake të vendosura tuar luftëra të tjera në rajon, dhe kulturore të shteteve post-sovje- rajonet e shkëputura trupat ruse
në parkingje automjetesh dhe në për më tepër,do të kishte një shans tike. Por një dinamikë e tillë nuk u tërhoqën. Dhe aty ku kanë mbe-
kampe pa asnjë kamuflim apo të tmerrshëm për t’u bërë një luftë ekziston në Ukrainën Perëndimo- përballojë. tur, janë kryesisht me pëlqimin e
fshehje. Një ofensivë e vërtetë, do bërthamore. Edhe nëse Rusia do re, e cila e ka bërë shumë të qartë Një sulm i tillë do të armiqë- qeverive separatiste. Aneksimi i
të kërkonte shumë më tepër kuj- të arrinte ta pushtonte gjithë Uk- preferencën e saj për Perëndimin. sonte përgjithmonë Rusinë me Krimesë në vitin 2014 ishte një
des, dhe do të kishte shenja të tje- rainën, çfarë do të përfitonte prej Në këto kushte, një luftë e re Evropën, dhe do ta bënte gati të shembull i një arrogance të te-
ra paralajmëruese, siç janë për saj? Siç e zbuluan Shtetet e Ba- kundër Ukrainës, do të ishte vetëm pamundur çdo lëvizje për lehtësi- pruar por edhe një llogaritje e ga-
shembull sistemet e shtuara të shkuara në Irak dhe Afganistan, në dëmin e Rusisë, dhe do të min e sanksioneve. Rusia nuk ka buar.
mbrojtjes ajrore, apo edhe aktivizi- fushata të tilla janë të kushtuesh- kërkonte përdorimin e shumë bu- absolutisht asgjë për të fituar nga Gjithsesi, nga këndvështrimi i
mi i njësive rezervë. Rusia i ka për- me, të rrezikshme dhe shpesh të rimeve, që Rusia nuk ka luksin t`i pushtimi i Ukrainës, përkundrazi Rusisë ai akt ishte një përpjekje
qendruar vërtet që nga muaji prill
trupat e saj në provincat jugore.
Por ritmi i ngadaltë i dislokimit,
duket se tregon një zhvendosje të KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS
përgjithshme të forcave ruse në
rajonet e saj ushtarake perëndi-
more dhe jugore. Ky dislokimi
mund të shihet më shumë si një
ndryshim shumë më i madh në
vendosjen e përgjithshme stra-
tegjike të ushtrisë ruse, sesa një
grumbullim i papritur në funksion
të një sulmi të ri të afërt.
Sigurisht, Rusia mund ta ketë
parë pjesërisht këtë dislokim edhe
si një shfaqje force ndaj Perëndi-
mit, pikërisht gjatë një periudhe
të tensioneve të shtuara. Si stër-
vitjet e fundit ushtarake në Detin e
Zi që u zhvilluan verën e këtij viti
nga marina amerikane dhe disa
vende aleate të saj, po ashtu edhe
kriza gjithnjë e më e tensionuar
kufitare e Bjellorusisë, e bëjnë të
pasigurt periudhën aktuale.
E megjithatë, një pushtim i ri i
Ukrainës, apo edhe një përshkallë-
zim drastik i armiqësive nga for-
cat e mbështetura nga Rusia, është
një perspektivë relativisht e pa-
Koha E përditshme informative

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

www.koha.mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi: "Pecat DOO", distribuimi: “Kolporter” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e diel, 5 dhjetor 2021 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006
Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA
E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221
Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

për të siguruar një aset stra-
tegjik jetik kundër një regjimi
pro-perëndimor, që do të merr-
te së shpejti pushtetin në Kiev,
ku sipas Moskës Uashingtoni
po krijonte komplotet e veta.
Aneksimi ishte një lëvizje e
prodhuar nga llogaritjet e ga-
buara, pasi shkaktoi një reagim
global të fortë, dhe e ka lënë
Rusinë në një pozitë të pafavor-
shme. Aneksimi nuk u krye për-
mes një sulmi konvencional,
por me një dislokim të rrufe-
shëm të njësive ushtarake pa
simbolet e ushtrisë ruse, të cilat
në përgjithësi morën kontrollin
e gadishullit duke hasur në një
rezistencë minimale. Rajonet e
shkëputura të Ukrainës në
Donbas, përjetuan përleshje të
forta midis trupave ruse dhe
atyre ukrainase, por sërish ato
ishin të kufizuara. Konflikti në
Donbass u përqendrua kryesi-
sht në stabilizimin e vijës së
frontit, dhe jo përshkallëzimin
në një lëvizje në shkallës të
plotë drejt Kievit.
Ashtu si me dislokimet e saj
në Gjeorgji, Rusia ishte e kuj-
desshme të mos e tepronte,
dhe vetë Ukraina ishte e kuj-
desshme të mos provokonte
ndonjë incident, duke u përm-
bajtur nga shënjestrimi i objek-
tivave në territorin rus. Nuk ka
ndryshuar asgjë,që do ta bënte
më joshëse pushtimin e hapur
të Ukrainës.
Rusia është zakonisht agre-
sive në atë që e quan “lagjja” e
saj, pra në thelb republikat e
dikurshme sovjetike. Por ajo sil-
let ende me përmbajtje, duke
ndërmarrë ato që Moska i sheh
si lëvizje të llogaritura mirë për
të ruajtur sferën e saj të ndiki-
mit. Asnjëra nga këto nuk do të
thotë se veprimet e saj janë
moralisht të justifikuara apo të
vlefshme sipas ligjit
ndërkombëtar. Sidomos anek-
simi i Krimesë, ishte një shpër-
fillje e hapur e normave të
marrëdhënieve ndërkombëta-
re. Por nga pikëpamja e Krem-
linit ato ishin veprime të kup-
tueshme, në mos të
justifikueshme. Ndoshta një
ditë Rusia mund të shohë se ek-
zistojnë kushtet, ku një push-
tim i Ukrainës do të ishte në
avantazhin e saj. Por nëse ajo
do ta sulmonte sot Ukrainën,
do të kishte shumë për të hum-
bur dhe thuajse asgjë për të fi-
tuar. Në këto rrethana, është
shumë më i mundur një për-
shkallëzim i përleshjeve
përgjatë vijës së frontit në Don-
bas, në një përpjekje për të
detyruar zhvillimin e negocia-
tave të reja. (Foreign Policy)
Shënim: Jeff Hawn, kandidat
për doktorant në departamentin
e historisë ndërkombëtare në
Shkollën e Ekonomisë dhe
Shkencave Politike në Londër
Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.
Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.
A mund të rimëkëmbet
Turqia
ecep Tayyip Erdogan po e
R qeveris Turqinë prej gati 2
dekadash. Ndërsa ky vend
po i afrohet 100-vjetorit të
themelimit si republikë, ai është
bërë sundimtari i saj më i rëndësi-
shëm që nga koha e Mustafa Kemal
Ataturk, themeluesit të Turqisë mo-
derne. Gjatë dekadës së parë të sun-
dimit të Erdogan, shumë zyrtarë
perëndimorë refuzuan që t’i njih-
nin apo t`i pranonin ndryshimet që
po ndodhnin në Turqi nën drejti-
min e Erdogan. Për shembull, të dy
presidentët amerikanë George
W.Bush dhe Barack Obama, e vlerë-
suan demokracinë turke edhe
shumë kohë pasi ajo pushoi së qeni
e tillë. Ndërkohë presidenti Donald
Trump nuk e sfidoi Erdoganin në
mënyrë të qëndrueshme, si Sekreta-
ri i Shtetit, Mike Pompeo po ashtu
edhe udhëheqësit e Kongresit i
kërkuan llogari presidentit turk për
sjelljet e tij.
Ndërkohë presidenti aktual Joe
Biden nuk iu afrua Erdoganit në të
njëjtën mënyrë si paraardhësit e tij.
Sot, shumica e liderëve politikë në
SHBA e pranojnë se Turqia nuk
është aleate e tyre. Vetëm disa
dhjetëra ligjvënës të kongresit janë
anëtarë të Grupit të Miqësisë SHBA-
Turqi, ndërsa vetëm një dekadë më
parë, në këtë grup bënin pjesë më
shumë se 200 kongresmenë.
Qoftë e natyrës transaksionale
apo ideologjike, miqësia e Ankara-
së me Moskën, nxjerr në pah se sa e
pabesueshme mund të jetë Turqia
si aleate e NATO-s gjatë çdo lloj kri-
ze që mund të shpërthejë në të
ardhshmen. Mbështetja e Erdoga-
nit ndaj Shtetit Islamik dhe Al
Kaedës, dhe ri-klasifikimi i kritikëve
të tij si terroristë, tregon se Turqia
nuk është një aleate në luftën
kundër terrorizmit, një realitet ky i
nxitur edhe nga vendimi i fundit i
Task Forcës së Veprimit të Jashtëm
ndërqeveritar, për të vendosur Tur-
qinë në listën gri të vende që pa-
strojnë para dhe financojnë terro-
rizmin. Asekspertët më realistë, nuk
mund ta përmendin dot vlerën që
ka Turqia si një mburojë kundër
ambicieve iraniane, pasi ishte pikë-
risht Turqia, ajo që e informoi Iranin
mbi spiunazhinizraelit ndaj progra-
min bërthamor të Iranit. Turqit e
viktimizuar nga Erdogan, turqit me
orientim perëndimor, dhe shumë
emigrantë turq nëpër botë, thek-
sojnë se Erdogan dhe Turqia nuk
janë e njëjta gjë. Ata vënë në dukje
mungesën gjithnjë e më të madha
të popullaritetit të Erdogan brenda
Turqisë. Zhvlerësimi i lirës turke -
80 për qind brenda një dekade -
është një dëshmi e keq-menaxhi-
FORUM
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
mit financiar nga ana e Erdogan.
Ndërsa presidenti turk mburret me
projektet e mëdha infrastrukturore,
shumë prej tyre duket se janë një
përpjekje e hapur për të shpërblyer
miqtë me kontrata miliarda dol-
larëshe.
Edhe turqit më besnikë të Erdo-
gan, po i vënë re efektet gërryese
që ka pasur sundimi i tij në vend.
“Stambolli nuk është qyteti që ka
qenë dikur”- është një ankesë
gjithnjë e më e zakonshme në me-
sin e atyre që ishin dikur të lumtur
të injoronin konservatorizmin fetar
të Erdoganit, në këmbim të politika-
ve miqësore ndaj biznesit.
Shumë turq ndihen të asfiksuar
nga qëndrimet kufizuese dhe ten-
dencat autokratike të Erdogan. Tur-
qit më të arsimuar dhe më kozmo-
politë,janë të neveritur nga
marrëzia dhe konspiracionizmi i
presidentit turk. Situata aktuale
ngre 2 pyetje kryesore. Së pari, nëse
një jo-popullaritet i tillë mund të
çojë në rënien e tij politike, dhe së
dyti, nëse Turqia mund të rikthehet
në një kurs më të moderuar laik, siç
ishte përpara vitit 2002. Përgjigja
për të dyja këto pyetje është jo. Të
supozosh se Erdogan do t’i nënsh-
trohet vullnetit të qytetarëve është
njëmendim i dëshiruar. Është e vër-
tetë, që në vitin 2019, një kandidat i
opozitës fitoi garën për bashkinë e
Stambollit, pavarësisht se Erdogan
urdhëroi rivotimin bazuar në disa
arsyetime të dobëta. Ndërsa kjo
mund të japë shpresë se një kandi-
dat - ndoshta edhe kryebashkiaku i
Stambollit Ekremİmamoğlu -
mund ta mposhtë presidentin.
Por ky skenar supozon se lek-
sioni që mësoi Erdogan nga ato
zgjedhjeve, është se ai duhet të re-
spektojë votën e lirë. Por në vend të
kësaj, historia e Erdoganit sugjeron
se ai do të shmangë një skenar të
ngjashëm, duke e shtuar represio-
nin përpara ditës së zgjedhjeve, dhe
duke manipuluar rezultatin gjatë
kohës së numërimit të votave.
Fakti që shumë pak turq dolën
të protestonin në rrugë - dhe Partia
Popullore Republikane e qendrës
së majtë, ku bën pjesë İmamoğlu,
mezi e ngriti zërin kur Erdogan arre-
stoi kreun e Partisë Demokratike
Popullore Salettin Demirtaş - vetëm
sa e inkurajon Erdoganin. Po ashtu
Turqia ka një histori të zymtë të vra-
sjeve politike. Paraushtarakët në
grupime si “SADAT”, mund të kenë
përdorur snajperët për të vrarë qy-
tetarët turq gjatë grushtit të shtetit
të vitit 2016. Ky grupim pretendon
se po stërvitet për kryerjen e atenta-
teve. Nëse Erdogan do të përballet
me një rival karizmatik, atëherë ai
Michael RUBIN
mund të vrasë me një gur dy zogj,
duke e eliminuar rivalin e tij, ndër-
sa do të fajësojë ndonjë rival tjetër
për vrasjen e të parit, një taktikë që
ai e përsosi në rivalitetin e tij me
ish-aleatin Fethullah Gylen. Me afri-
min e zgjedhjeve të ardhshme par-
lamentare, İmamoğlu mund të jetë
jo pak i rrezikuar për sigurinë e tij.
Disa analistë turq mendojnë se ple-
qëria dhe problemet shëndetësore
mund ta detyrojnë Erdoganin që të
tërhiqet në favor të dikujt tjetër, si
për shembull Hulusi Akar, ministri
aktual i Mbrojtjes. Nëse Akar hum-
bet zgjedhjet, atëherë Erdogan
mund ta fajësojë atë, në mënyrë që
të mos njolloset vetë nga stigma e
humbjes. Por edhe ky është një-
mendim i dëshiruar. Së pari, kon-
cepti se Akar, që e ka kaluar pjesën
më të madhe të karrierës së tij duke
punuar me Perëndimin, është një li-
beral i fshehtë është qesharak.
Në rastin më të mirë, Akar është
një oportunist, të cilit nuk mund t’i
besohet kurrë se do t’u qëndrojë pa-
rimeve të veta. Ndërkohë të besosh
se ai do të anojë drejt Perëndimit,
injoron ndryshimin e rëndësishëm
demografik që ka ndodhur në Tur-
qi gjatë dy dekadave të fundit.
Dijarbakir dhe Kazjeri janë për-
faqësueset më të mira të Turqisë në
vitin 2021, sesa lagjet evropiane të
Stambollit, Bursës dhe Bodrumit.
Erdogan nuk ka gjasa që t’ia kalojë
pushtetin Akar për një arsye tjetër.
Si udhëheqës i Turqisë, Erdogan
riktheu kohët e shkuara duke bur-
gosur edhe liderët politikë në pen-
sion. Duke pasur parasysh numrin e
të burgosurve, të abuzuarve apo të
vrarëve nga Erdogan, lëvizja më po-
puliste që mund të ndërmerrte çdo
lider i ardhshëm do të ishte arresti-
mi i Erdogan, dhe kalimi i viteve të
tij të pensionit në burgun e Silivrit.
Por a mund të rimëkëmbet Turqia
nga pasojat e sundimit nga Erdo-
gan? Shumë nga intelektualët dhe
gazetarët e mërguar të Turqisë,u
ngjajnë shumë homologëve të tyre
iranianë që këmbëngulin se Irani
nuk është Republika Islamike, dhe
se ndryshimi pozitiv është shumë
pranë. Megjithatë, realiteti është se
ata që i varin shpresat e tyre mbi
reformizmin iranian apo që besojnë
se 40 vitet e Republikës Islamike
nuk e kanë ndryshuar shoqërinë,
po gënjejnë veten.
Turqia nuk është më një shtet i
brishtë, në të cilin edhe lëkundja
më e vogël mund të shkaktojë një
ndryshim thelbësor. Për më shumë
se 18 vjet, Erdogan e ka reformuar jo
vetëm të gjithë ushtrinë, për të qenë
një motor i islamizmit dhe jo një
forcë që mbron laicizmin, por ai ka
11
Nga
Grekët, armenët, arabët,
kurdët dhe të tjerët, nuk
duan asgjë më shumë se sa
që Turqia të jetë një vend
normal, në paqe me veten
dhe fqinjët e saj. Por për ta
arritur këtë, do të duhet
shumë më tepër sesa dëshira
e të mërguarve dhe ish-
ambasadorëve. Përkundrazi,
nëse Erdogan do të vdiste
nesër nga kanceri, Turqia do
të përballej ende me një
rikthim të gjatë dhe të
vështirë drejt normalitetit,
që do të matet jo me muaj,
por me dekada
reformuar edhe sistemin shkollor.
Më shumë se 30 milionë turq
janë arsimuar nën epokën e Erdo-
gan. Kontrolli i këtij të fundit mbi
median e ka përforcuar mbësh-
tetjen ndaj tij. Nëse sundimi i Er-
dogan përfundon nesër, do të
duhen dekada që sistemi të de-tok-
sifikohet. Shumë turq të mënjanuar
nga Erdogani e shohin tani pe-
riudhën e para vitit 2001 si epokën
e artë. Ata e këshillojnë Uashingto-
nin që të ketë kujdes për të shman-
gur djegien e urave të bashkëpuni-
mit me turqit që e konsiderojnë
Erdoganin një problem serioz. Kjo
është shumë e drejtë. Por ekziston
një ndryshim midis pranimit se Er-
dogan nuk është Turqia, dhe mohi-
mit se ai e ka riformësuar vendin në
diçka që nuk do të jetë më kurrë një
partnere e Perëndimit si dikur.
Grekët, armenët, arabët, kurdët dhe
të tjerët, nuk duan asgjë më shumë
se sa që Turqia të jetë një vend nor-
mal, në paqe me veten dhe fqinjët e
saj. Por për ta arritur këtë, do të
duhet shumë më tepër sesa dëshi-
ra e të mërguarve dhe ish-ambasa-
dorëve. Përkundrazi, nëse Erdogan
do të vdiste nesër nga kanceri, Tur-
qia do të përballej ende me një
rikthim të gjatë dhe të vështirë drejt
normalitetit, që do të matet jo me
muaj, por me dekada. (National In-
terest)
Shënim: Michael Rubin, është
studiues në think-tankun “American
Enterprise Institute”, ku ai është i spe-
cializuar mbi Iranin, Turqinë dhe
Lindjen e Mesme
 Studime
|||||||||||||||||||||||||
Koha për
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021

Mos hani patatina ose

ushqime të ngjashme
pas darkës. Shmangni
bukën, biskotat dhe çdo
Po shtoni peshë edhe Vaji i palmës
ëmbëlsirë pas darkës. favorizon
Alkooli ose kafeina
gjithashtu kontribuojnë
në shtimin e peshës së
kur nuk hani shumë? përhapjen e
padëshiruar, andaj të ziera. Gjithashtu është mirë t’i
shmangni ushqimet pikante. Ani
kancerit
rekomandoheni të pse ato janë të mira për ta shpej- Vaji i palmës favorizon dhe
zgjidhni lëngje frutash tuar metabolizmin, nuk preferohet ndikon në përhapjen e kance-
natyrale ose qumësht të të konsumohen në darkë. Nëse rit ne organizëm. Këtë e ka
ngrohtë. Gjithmonë keni shprehi që natën të hani vërtetuar një grup kërkuesish
drithëra të pasura me karbohidra- dhe shkencëtarësh
përfundojeni ditën me te, preferohet që t’i leni ato për ndërkombëtarë, studim që
një gotë me ujë mëngjes, kurse në orët e vona të është publikuar në revistën
natës të hani fruta, sallata ose ush- Nature. Sipas eksperimenteve
qime tjera me proteina, por në laborator, rezulton se një
Nëse po shtoni peshë pa gjithnjë në porcione të vogla. acid yndyror që gjendet tek
ngrënë shumë, ky mund të jetë Personat që nuk duan të sh- vaji i palmës kryesisht, por
problem me organizmin tojnë kilogram janë të vetëdijshëm edhe në yndyrna vegjetale
tuaj…Shumë njerëz nuk e kuptojnë që duhet të qëndrojnë larg ëmbël- dhe kafshësh, ndikon në
ku po gabojnë që nuk po mund të sirave, sidomos para gjumit. Edhe rritjen e metastazave të qeli-
arrijnë peshën ideale, ose edhe sh- KATËR USHQIMET MË TË MIRA QË JU NGOPIN PA ato mund të zëvendësohen me zave tumorale të lëkurës dhe
tojnë më shumë kilogram seç SHTUAR ASNJË KILOGRAMË fruta të ndryshme. Mos hani pata- të gojës. Sipas kërkuesve ky
duhet. E gjitha lidhet me regjimin Të cilësuara edhe si superushqime që ndihmojnë në forcimin e tina ose ushqime të ngjashme pas acid i nxit qelizat tumorale
tuaj ditor. Një faktor i zakonshëm metabolizmit, parandalojnë disa sëmundje, si të zemrës, darkës. Shmangni bukën, biskotat duke i bërë më agresive dhe të
që kontribuon në shtimin e pa- kancerit dhe infarktin. Më poshtë janë katër ushqimet më të dhe çdo ëmbëlsirë pas darkës. jenë të prirura për zgjerim e
shpjegueshëm të peshës, është shëndetshme për organizmin e njeriut. Alkooli ose kafeina gjithashtu kon- shumim. Tek kaviet e labora-
edhe pagjumësia. Andaj është e - Boronicat. Parandalojnë infeksionet në rrugët urinare, forcojnë tribuojnë në shtimin e peshës së torit në të gjitha rastet është
domosdoshme të flini të paktën 8 metabolizmin dhe ulin rrezikun ndaj llojeve të ndryshme të padëshiruar, andaj rekomandohe- vërejtur ky ndikim, madje
orë gjumë natën. Gjithashtu duhet kancerit. ni të zgjidhni lëngje frutash natyra- edhe brenda një kohe të
të keni kujdes në sasinë e ushqi- - Farat e kungullit. Përmbajnë proteina në nivele të larta, le ose qumësht të ngrohtë. Gjith- shkurtër me një regjim ushqi-
mit që e konsumoni në darkë. Për magnez, fibra dhe fosfor. Përmirësojnë gjumin, rritjen e qelizave monë përfundojeni ditën me një mor që kishte në përmbajtje
ta shmangur këtë problem, zgjidh- dhe shëndetin e syve dhe të lëkurës. gotë me ujë. Mundohuni të mos e acidin palmitic, fenomeni ver-
ni një darkë të lehtë që konsiston - Qershitë. Përmbajnë antioksidantë që përmirësojnë gjumin, përdorni telefonin ose kompjuterin fikohej, veçanërisht në rastet
te proteinat dhe perimet. Gjithash- ulin inflamacionin dhe përshpejtojnë procesin e rigjenerimit para se të flini. Më mirë lexoni një e kancerit të lëkurës dhe atij
tu duhet të jeni të vëmendshëm nga dëmtime të ndryshme. libër ose dëgjoni muzikë relaksue- oral. Ky zbulim është i mjaft i
që të mos shkoni në shtrat - Avokado. Ul rrezikun e sëmundjeve të zemrës si dhe mban nën se. Gjithashtu është shumë e rëndësishëm, pasi i hap
menjëherë pasi konsumoni kontroll kolesterolin. rëndësishme të mos rrini zgjuar rrugën kërkimit në zhvillimin
darkën. Duhet të pushoni të deri në orët e vona të natës. Shkoni dhe krijimin e terapive që të
paktën 1 orë e gjysmë ose 2 orë, në shtrat sapo të ndiheni të lodhur. bllokojnë specifikisht meta-
para se të bini në gjumë. shmangni konsumimin e ushqi- rohet që për darkë të konsumoni Nëse ndiheni energjik bëni disa stazat, një proces që është
Kur jemi tek darkat, duhet ta meve të fërguara. Kështu, prefe- ushqime të pjekura me pak vaj ose ushtrime fizike para gjumit. gjithmonë shkak i vdekjeve.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Shega më e pasur me antioksidantë se çaji i gjelbër

Shega është një frutë me pak kalori çka e bën atë një ushqim të përsosur për t’u ngrënë
pa asnjë faj. Kjo nuk është e gjitha. Nutricionistët e famshëm pohojnë se shega mund
t’ju ndihmojë të detoksikoni më mirë se çaji jeshilshega është një frutë me pak kalori
çka e bën atë një ushqim të përsosur për t’u ngrënë pa asnjë faj. Kjo nuk është e gjitha.
Nutricionistët e famshëm pohojnë se shega mund t’ju ndihmojë të detoksikoni më
mirë se çaji jeshil

Dimri ka ardhur dhe kështu
është koha për t’u kënaqur me të
gjitha prodhimet e freskëta dhe se-
zonale. Nga portokalli dhe mollët e
ëmbla e deri tek karotat dhe fasu-
let, ne marrim një gamë të gjerë
frutash dhe perimesh gjatë kësaj
periudhe të vitit. Përveçse janë të
shijshme, secila prej këtyre frutave
dhe perimeve sezonale është e
ngarkuar me lëndë ushqyese
thelbësore, dhe ka disa përfitime
të shumta shëndetësore. Një tjetër
frutë e mrekullueshme e stinës së
dimrit është nari apo shega. Sipas - Humbja e peshës. Siç u për-
librit “Healing Foods” farat e kuqe mend më herët, shega është e
të cilat gjenden brenda shegës, ngarkuar me antioksidantë dhe
vlerësohen më shumë për vetitë e ndihmon në përmirësimin e shën-
tyre antivirale dhe anti-bakteriale. detit të zorrëve. Këta faktorë ju
Përveç kësaj, shega është një frutë ndihmojnë t’i largoni kilogramët e
me pak kalori çka e bën atë një ush- tepërta. është një burim i pasur hekuri që shëndeti të dhëmbëve.
qim të përsosur për t’u ngrënë pa - Lufton inflamacionin. Flavo- ndihmon më tej në rritjen e qeliza- - Menaxhon presionin e gjakut.
asnjë faj. Kjo nuk është e gjitha. nolet antioksidante që gjenden në ve të kuqe të gjakut në trup dhe Sipas një studimi të botuar në ga-
Nutricionistët e famshëm pohojnë shegë, janë treguar se reduktojnë rritjen e niveleve të hemoglobinës. zetën “Clinical Nutrition”, pirja e
se shega mund t’ju ndihmojë të de- ndjeshëm aktivitetin e proteinave - Promovon shëndetin e lëngut të shegës çdo ditë mund të
toksikoni më mirë se çaji jeshil. që shkaktojnë kushte inflamatore, dhëmbëve. Vetitë antivirale të ndihmojë në uljen e presionit të
Këto janë 5 përfitime tjera shën- si artriti. shegës mund t’ju ndihmojnë të gjakut për më shumë se 12 për
detësore të shegës: - Rrit hemoglobinën. Shega mirëmbajtjen dhe përmirësimin e qind.

Tre trajtime
natyrale si të
zhbllokoni
hundët kur
ftoheni
Bllokimi i hundëve është një
nga simptomat më të bezdis-
shme që shkaktohet nga
ftohja. Nga pijet e nxehta deri
tek thithja e avullit, ka shumë
gjëra që mund të bëni në shtë-
pi pa iu drejtuar medikamen-
teve për t’i zhbllokuar hundët.
Ju tregojmë tre mënyra naty-
rale për të pastruar rrugët e
frymëmarrjes shpejt dhe me
efikasitet.
- Flini anash. Një hundë e bl-
lokuar do të thotë se ka shumë
mukus në sinuset tuaja që ju
pengon të merrni frymë siç
duhet. Pra, është e rëndësish-
me që të mbani kokën lart
gjatë natës duke shtuar një ja-
stëk të dytë. Është gjithashtu
jetike që të përpiqeni të flini
në anë, pasi kjo do të ndih-
mojë në procesin e zhblloki-
mit. Hunda do të lirohet gjatë
natës në vend që të lejojë aku-
mulimin e mukusit më shumë.
- Hidratohuni me supëra dhe
çajra të nxehtë. Pirja e lëngje-
ve të nxehta do t’ju çlirojë nga
simptomat e bezdisshme. Stu-
diuesit kanë zbuluar se njerë-
zit që konsumojnë pije të
nxehta në vend të pijeve në
temperaturë dhome, ndihen
shumë më mirë. Kamomili,
çaji jeshil, supa e pulës dhe uji
i nxehtë me limon dhe mjaltë
mund t’ju ??qetësojnë në
mënyrë efektive.
- Përdorni një kompresë të
ngrohtë në sinusin tuaj. Kom-
presa e ngrohtë zvogëlon in-
flamacionin në sinuset tuaja
dhe zhbllokon rrugët e frymë-
marrjes. Thjesht merrni një
leckë të pastër, zhyteni në ujë
të ngrohtë (por jo të nxehtë)
dhe vendoseni në hundë.
Ngrohtësia e kompresës do
t’ju çlirojë vrimat e hundës. Si-
gurohuni që të mos e lini kom-
presën për një kohë të gjatë,
pasi mund të përfundoni duke
djegur lëkurën tuaj.
KOHA PËR STUDIME
Shkencëtarët gjermanë
arritën në konkluzionin
se stresi jo vetëm që
është pasojë e humbjes
së shikimit, por mund të
përkeqësojë problemet
me sytë. Sipas tyre, nëse
njeriu çlirohet nga
prangat e stresit mund
të përmirësojë shikimin
dhe madje ta rikthejë
atë
Studimet shkencore, mbi
ndikimin e stresit në organizëm,
sugjerojnë se stresi është shkak
por edhe pasojë e humbjes së
shikimit. Kur njeriu humbet shiki-
min, ai përjeton një nivel të jashtë-
zakonshëm të stresit mendor. Në
disa raste, një problem i tillë sho-
qërohet edhe me depresion dhe
izolim social. Natyrshëm, shkencë-
tarët mendojnë se stresi mund të
ketë pasoja të rënda në humbjen e
shikimit. Shkencëtarët që kryen
studimin janë pjesë e Institutit Të
Psikologjisë Mjekësore në Gjerma-
ni. Ata shpjeguan se stresi i vazh-
dueshëm që rrit sasinë e kortizolit,
ndikon në sistemin nervor simpa-
tetik dhe atë vaskular. Në vazh-
dimësi, stresi prek shëndetin e tru-
rit dhe syve duke shkaktuar
përfundimisht edhe humbjen e
plotë të shikimit.
Shkencëtarët gjermanë arritën
në konkluzionin se stresi jo vetëm
që është pasojë e humbjes së shiki-
mit, por mund të përkeqësojë pro-
blemet me sytë. Sipas tyre, nëse
SI TË MBANI NIVELET E DUHURA NË ORGANIZËM
Çfarë i bën kolesteroli trurit?
Studimet këshillojnë
aktivitet të rregullt fizik,
lënien e duhanit dhe
ushqyerjen e
shëndetshme për të
mirëmbajtur nivelet e
kolesterolit. Shmangia e
yndyrnave të ngopura
është një hap i
domosdoshëm për uljen
e kolesterolit. Njerëzit
duhet të konsumojnë më
shumë fibër, fruta,
perime dhe peshk për një
shëndet sa më të mirë
Lidhja mes zemrës dhe trurit
nuk bazohet vetëm tek emocionet,
stresi apo harmonia. Sipas të dhë-
nave, si truri, ashtu edhe zemra
janë të varur plotësisht nga një si-
stem i shëndetshëm qarkullimi të
gjakut. Çdo ndryshim ose vështirë-
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
Stresi i vazhdueshëm
dëmton sytë
njeriu çlirohet nga prangat e stre-
sit mund të përmirësojë shikimin
dhe madje ta rikthejë atë.
Shkencëtarët rekomandojnë
meditimin, teknikat e menaxhimit
të stresit ose këshillimin psiko-
logjik si hapa për rikthimin e shiki-
mit dhe përmirësimin e shëndetit
të syve. Nga ana tjetër, mjekët
duhet të përpiqen që të ngjallin
pozitivitet dhe optimisëm tek pa-
cientët që vuajnë nga problemet
si në qarkullimin e gjakut shkak-
ton probleme në zemër dhe në tru.
Shkencëtarët e Universitetit Lei-
den në Holandë kanë zbuluar se
kolesteroli duke vështirësuar
qarkullimin e gjakut, dëmton
rëndë aftësitë funksionale të trurit.
Përveç rrezikut në rritje të së-
mundjeve të zemrës, kolesteroli
ndikon tek vëmendja, përpunimi i
informacionit dhe kujtesa. Ekuili-
brat e kolesterolit mund të prishen
me sytë. Paralajmërimi që pa-
cientët duhen përgatitur se do të
humbasin dritën e syve një ditë,
shkakton shumë frikë dhe ankth
që përkeqëson ndjeshëm situatën.
Në shumicën e rasteve, proble-
met që shkakton stresi tek sytë
janë të përkohshme. Simptomat
që shfaqen kur stresi ndikon tek
shëndeti i syve i sjellim më poshtë:
- Humbje të shikimi periferik;
- Ndjeshmëri të lartë ndaj
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
mjaft lehtë me kalimin e viteve,
ushqyerjen problematike dhe akti-
vitetin fizik. Luhatjet e kolesterolit
sipas studiuesve ndikojnë fort në
aftësitë reaguese të trurit. Sipas
studimit që zgjati mbi 2 vjet, njerë-
zit që kishin luhatje të kolesterolit
në gjak, arrinin rezultate të dobë-
ta në provime apo punë. Atyre u
duheshin disa momente më
shumë se të tjerët për të plotësuar
një test.
13
dritës;
- Kontraktime të syve;
- Përtharje ose lagështi të
tepërt tek sytë;
- Shikim të mjegulluar
Shfaqja e pikave gjatë përqen-
drimit ose shikimit normal. Këto
simptoma zakonisht zhduken me
përfundimin e një situate stresue-
se. Nëse këto probleme vazhdojnë,
atëherë rekomandohet që të kon-
sultoheni me një mjek okulist.
Studime të tjera kanë zbuluar
se pas moshës 50 vjeçare, burrat
dhe gratë me një nivel të ulët të
kolesterolit të mirë, janë 53% më
shumë të rrezikuar nga humbja e
kujtesës. Sipas shkencëtarëve, ni-
veli i lartë i kolesterolit të keq dhe
konsumi i tepërt i yndyrnave të
ngopura rrit ndjeshëm rrezikun e
përkeqësimit të aftësive mendore
në moshën e mesme. Ata shpje-
gojnë se kolesteroli i keq bllokon
enët e gjakut duke shkaktuar jo
vetëm sëmundje të zemrës. por
edhe ishemi. Një nga pasojat e kë-
saj të fundit është edhe humbja e
kujtesës.
Studimet këshillojnë aktivi-
tet të rregullt fizik, lënien e duha-
nit dhe ushqyerjen e shëndetsh-
me për të mirëmbajtur nivelet e
kolesterolit. Shmangia e yndyr-
nave të ngopura është një hap i
domosdoshëm për uljen e kole-
sterolit. Njerëzit duhet të konsu-
mojnë më shumë fibër, fruta, pe-
rime dhe peshk për një shëndet
sa më të mirë.
14
“Duaje fqinjin tënd,
është diçka që ne më të
vërtetë e besojmë dhe
dëshirojmë të jemi
anëtarë të mirë të
komunitetit e të jemi
shembull se si
mendojmë për vajzën
tonë”, ka thënë nëna
40-vjeçare nga
Louisville, e cila së
fundmi e dërgoi
Solomen në një shkollë
të mesme vendëse për
t’u vaksinuar. “E vetmja
rrugë për ta mundur
COVID-in është që të
gjithë të punojmë
bashkërisht për më të
mirën e mundshme”
Cadell Walker shpejtoi ta vaksi-
nojë kundër COVID-19 vajzën e saj
9-vjeçare, Solome, jo vetëm që ta
mbrojë atë, por edhe ta ndalojë
përhapjen e koronavirusit dhe
krijimin e varianteve edhe më të
rrezikshme. “Duaje fqinjin tënd,
është diçka që ne më të vërtetë e
besojmë dhe dëshirojmë të jemi
anëtarë të mirë të komunitetit e të
jemi shembull se si mendojmë për
vajzën tonë”, ka thënë nëna 40-
vjeçare nga Louisville, e cila së
fundmi e dërgoi Solomen në një
shkollë të mesme vendëse për t’u
vaksinuar. “E vetmja rrugë për ta
mundur COVID-in është që të
gjithë të punojmë bashkërisht për
më të mirën e mundshme”.
Shkencëtarët pajtohen. Çdo infek-
tim - qoftë te një i rritur në Jemen
apo te ndonjë fëmijë në Kentucky
- i jep virusit një mundësi tjetër të
pësojë mutacion. Mbrojtja e një
pjese të re e të madhe të popullsi-
së kudo në botë i kufizon ato
mundësi.
NISMA AMERIKANE
Kjo përpjekje u rrit me 28 mi-
lionë fëmijë amerikanë të moshës
5-11 vjeç, që tani kualifikohen për
doza të madhësisë për fëmijë nga
vaksina Pfizer-BioNTech. Hapa po
ndërmerren kudo, sikurse vendi-
mi i marrë së fundi në Austri që
obligon të gjithë të rriturit të vak-
sinohen e madje edhe SHBA-ja au-
torizoi dozat e vaksinimit për të
gjithë të rriturit të premten, duke
ndihmuar kështu në zvogëlimin e
shanseve për një infeksion të ri.
Vaksinimi i fëmijëve nënkupton
gjithashtu reduktimin e përhapjes
së heshtur, pasi shumica nuk kanë
fare ose kanë simptoma të lehta
kur kontraktojnë virusin. Sipas
shkencëtarëve, kur virusi përhapet
pa u parë, ai vazhdon pa u ndalur.
Dhe sa më shumë njerëz ta kon-
traktojnë atë, aq më shumë rriten
gjasat për variante të reja.
David O’Connor, ekspert i viro-
logjisë në Universitetin e Wiscon-
sin-Madison, e krahason infeksio-
nin si “bileta lotarie që ne po i
KOHA PËR STUDIME
Si mund të parandalojë variantet
e reja vaksinimi i fëmijëve?
japim virusit”. Çmimi i fituar? Një
variant edhe më i rrezikshëm sesa
delta ngjitëse që po qarkullon ak-
tualisht. “Sa më pak njerëz të in-
fektuar, aq më pak bileta lotarie
do të ketë e aq më mirë do të jemi
ne të gjithë për sa i përket gjeneri-
mit të varianteve”, ka sqaruar ai,
duke shtuar se variantet ka më
shumë të ngjarë të shfaqen tek ata
njerëz me sistem të dobët imuni-
tar që e strehojnë virusin për një
kohë të gjatë. Hulumtuesit nuk
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
pajtohen me faktin se fëmijët kanë
ndikuar në rrjedhën e pandemisë.
Kërkimet e hershme sugjerojnë se
ata nuk kanë kontribuar shumë në
përhapjen virusale. Mirëpo disa
ekspertë kanë shpjeguar se fëmijët
patën një rol të rëndësishëm në
përhapjen e varianteve ngjitëse siç
janë alfa dhe delta.
NDRYSHIMI I MADH
Vaksinimi i fëmijëve mund të
bëjë një ndryshim të madh për të
vazhduar përpara, bazuar në të
dhënat e Qendrës për COVID-19,
Scenario Modeling Hub, një ba-
shkësi e universiteteve dhe orga-
nizatave hulumtuese mjekësore
që konsolidojnë shembuj se si
mund të shpaloset pandemia. Të
dhënat e fundit nga qendra tre-
gojnë se për këtë nëntor deri më 12
mars 2022, fëmijët e vaksinuar të
moshës 5-11 vjeç mund të shman-
gin afërsisht 430.000 raste të CO-
VID-it në gjithë popullsinë e Shte-
teve të Bashkuara nëse nuk del në
dritë një variant i ri. Nëse një va-
riant, 50% më i transmetueshëm
se delta shfaqet vonë gjatë vje-
shtës, 860.000 raste mund të evi-
tohen, “një ndikim i madh”, ka
theksuar Katriona Shea, ba-
shkëudhëheqëse e projektit në
Universitetin Shtetëror të Pennsyl-
vanias.
Delta mbetet dominuese për
momentin, duke përbërë më
shumë se 99% të ekzemplarëve
të analizuar të koronavirusit në
Shtetet e Bashkuara. Shkencë-
tarët nuk janë saktësisht të sigurt
pse kjo po ndodh. Doktor Stuart
Campbell Ray, ekspert i së-
mundjeve infektive në Universi-
tetin Johns Hopkins, ka thënë se
në thelb mund të jetë më infek-
tues, ose mund të jetë duke sh-
mangur të paktën pjesërisht
mbrojtjen që njerëzit e marrin
nga vaksinat ose kur janë infek-
tuar më parë. “Me shumë gjasë
është një kombinim mes këtyre
dy gjërave”, ka treguar ai. “Mirë-
po ekziston gjithashtu edhe dë-
shmi e fortë që delta është thjesht
i përshtatshëm, që do të thotë se
është në gjendje të rritet në nive-
le shumë më shpejt sesa variantet
e tjera të studiuara. Kështu që, kur
njerëzit infektohen me delta,
bëhen infektues shumë shpejt”.
Sipas Rayt, delta është “familje e
madhe” e viruseve, e bota për mo-
mentin po noton në një lloj of “su-
per delta”
“Kemi shumë linja të deltës që
qarkullojnë në shumë vende pa
një fitues të ditur”, ka spikatur Ray,
duke shtuar se kjo është e vështirë
të dihet nga tiparet gjenetike se ci-
lat mund të kenë një avantazh, ose
cilat variante jo-delta mund ta rrë-
zojnë atë nga froni. “Shpesh them
se është njësoj si të shohësh një
makinë të parkuar në cep të rrugës
dhe me një motor të madh”, ka
thënë Ray. “Mund t’ju duket sikur
të ishte një konkurrent i fortë, por
derisa ta shihni në pistë me maki-
nat e tjera, nuk e dini nëse do të fi-
tojë”.
E PANJOHUR E MADHE
Një tjetër e panjohur e madhe:
Variantet e rrezikshme ende mund
të rriten në vendet e mëdha të pa-
vaksinuara nëpër botë dhe mund
të arrijnë deri në Amerikë edhe pse
fëmijët amerikanë iu kanë ba-
shkuar rendit të të vaksinuarve.
Walker, nëna nga Louisville, ka tre-
guar se ajo dhe burri i saj nuk
mund të bëjnë asgjë për kërcëni-
met e largëta, mirëpo mund ta
regjistrojnë vajzën e tyre për vaksi-
nim në Jefferson County në
fundjavën e ardhshme. Solome
është e birësuar nga Etiopia dhe
është e ndjeshme ndaj pneumo-
nisë pas sëmundjeve të frymë-
marrjes nga ekspozimi ndaj tu-
berkulozit kur ishte foshnje. Ajo ka
theksuar së dëshiron që fëmijët e
tjerë të jenë të sigurt ngase “nuk
është mirë të sëmuren”.
Teksa infermierja u afrua te So-
lomne për t’ia dhënë vaksinën,
Walker mbajti dorën e vajzës dhe
më pas e lavdëroi atë për
zgjedhjen e një ngjitëseje që e vuri
në krah pas vaksinës, tamam për
një fëmijë të guximshëm që po
bën pjesën e vet për të ndihmuar
në frenimin e pandemisë. “Won-
der Woman”, thirri Walker. “Per-
fekt”. (koha.net)

Nga Henry CURR
Edhe sa do të zgjasin forcat
stagflacioniste që po veprojnë ak-
tualisht mbi ekonominë botërore?
Gjatë gjithë vitit 2021, bankat qen-
drore dhe shumica e ekonomistë-
ve kanë thënë se faktorët që shkak-
tojnë rritjen e inflacionit dhe
ngadalësimin e rritjes ekonomike,
do të jenë të përkohshëm. Se kriza
e zinxhirit të furnizimeve do të
zbehej, se çmimi i energjisë do të
ulej dhe se punonjësit në vendet e
zhvilluara që kanë mbetur jashtë
fuqisë punëtore - për arsye që
askush nuk i kupton plotësisht - do
të riktheheshin në punë. E
megjithatë, ndërsa viti 2021 i
afrohet mbylljes, tregjet financia-
re, publiku, madje edhe vetë
bankierët qendrorë kanë filluar që
ta humbasin besimin. Dilema me
të cilën përballen politikë-bërësit
është e fortë. Përgjigja që japin tek-
stet shkollore ndaj inflacionit të
shkaktuar nga ndërprerjet e furni-
zimeve, është shpërfillja dhe duke
e lënë që të largohet vetë.
E pse të dëmtohen ekonomitë
me normat më të larta të interesit,
të cilat tek e fundit nuk do të zhbl-
lokojnë situatën në porte, nuk do
të krijojnë furnizime të reja me gaz
natyror, dhe as nuk do t’i japin
fund pandemisë së Covid-19?
Në vitin 2011, inflacioni në Bri-
tani u rrit në 5.2 për qind si pasojë
i rritjes së çmimeve të mallrave,
por Banka e Anglisë i mbajti të ulë-
ta normat e interesit. Në eurozonë,
Banka Qendrore Evropiane i rriti
normat, duke ndihmuar në daljen
e ekonomisë së saj nga recesioni,
dhe shumë shpejt u përball me një
inflacion shumë nën objektivin e
saj. Ashtu si atëherë, inflacioni në
vitin 2022, i nxitur nga çmimet e
larta të energjisë ka të ngjarë që
të bjerë. (Inflacioni është shkalla e
ndryshimit të çmimeve, gjë që do
të thotë që edhe nëse çmimet nuk
kthehen në nivelet e mëparshme,
mjafton që të mos rriten aq sh-
pejt). Por krahasimi me fillimin e
viteve 2010 është i pasaktë. Vësh-
tirësitë që ka hasur tregtia globale
këtë vit, nuk janë shkaktuar vetëm
nga ndërprerjet e zinxhirëve të fur-
nizimit, siç janë për shembull va-
trat e reja të Covid-19 që po dety-
rojnë mbylljen e shumë fabrikave
në Vietnam. Ndërkohë stimulimi
masiv fiskal dhe monetar, i kombi-
nuar me distancimin social, i nxiti
konsumatorët të konsumonin
mallra nga më të ndryshmet, për të
cilat as nuk kishin nevojë.
Në verën e këtij viti, shpenzi-
met e amerikanëve për produkte
fizike ishin 7 për qind mbi prirjen
mesatare para pandemisë. Edhe
në vende të tjera, ka mungesë të
mallrave në krahasim me kërke-
sën jashtëzakonisht të lartë për to.
Që ekonomia botërore të
KOHA PËR STUDIME Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
15
A do të rikthehet ekonomia botërore
në normalitet në vitin 2022?
parë të vitit 2022, bankierët qen-
drorë zakonisht mendojnë se
duhet të paktën një vit e gjysmë
që normat më të larta të interesit
të japin efektin e tyre të plotë në
ekonomi. Forcat që më parë mba-
nin në nivele të ulëta normat glo-
bale dhe inflacionin - ndryshimi
demografik, pabarazia dhe kërke-
sa e shfrenuar globale për asete të
sigurta - mund të kenë rifituar fu-
qinë e tyre deri atëherë. Forcimi i
menjëhershëm i politikave fiskale
në shumë vende, do të ndihmojë
në qetësimin e ekonomive:Britania
ka njoftuar rritje të mëdha të tak-
save, ndërsa presidenti amerikan
Joe Biden po përpiqet të miratojë
në Kongres disa programe të
mëdha shpenzimesh.
Dhe rritja më e ngadaltë eko-
Me zinxhirët e furnizimit në limitet e tyre, bota nuk mund të përsërisë iluzionin e nomike në Kinë, vend që po për-
ballet me një krizë në tregun e pa-
ruajtjes së rritjes ekonomike në nivelet e dëshiruara, përmes përdorimit të stimujve surive të paluajtshme, mund të
fiskalë, që i zhvendos shpenzimet e konsumatorit drejt mallrave fizikë. Përkundrazi, përhapet globalisht. Mbi të gjitha,
pandemia nuk ka mbaruar ende.
bankat qendrore do të duhet të frenojnë rritjen e shpenzimeve përmes miratimit të Përhapja e mëtejshme e virusit
normave më të larta të interesit,për të shmangur inflacionin e tepruar, për aq kohë sa mund t’i dëmtojë sërish ekono-
oferta të përshtatet me modelet e shpenzimeve dhe tregun e punës, të cilat aktualisht mitë nëse zbehet imuniteti, dhe
nëse vaksinat nuk do të jenë efek-
janë shumë të ndryshme nga situata që mbizotëronte në vitet 2010 tive për variantet e reja të virusit që
mund të shpërfaqen.
rikthehet në një lloj normaliteti, tivat janë një rritje e pamundur e do të bëhet papritmas shumë më e Por me zinxhirët e furnizimit
duhet që konsumatorët të shpen- produktivitetit, ose marzhe më të vështirë. Ata nuk do të ishin më në në limitet e tyre, bota nuk mund të
zojnë më shumë nga paratë e tyre ulëta të fitimit, të cilat për biznese gjendje që ta mbanin inflacionin përsërisë iluzionin e ruajtjes së
të bollshme për shërbime, si ush- të tilla si restorantet janë tashmë sipas objektivave të tyre, pa sakri- rritjes ekonomike në nivelet e dë-
qimi në restorant dhe udhëtimet. të ulëta. Disa ekspertë të politika- fikuar vendet e punës. shiruara, përmes përdorimit të sti-
Mjerisht, ekonomitë janë të dëm- ve monetare, kanë filluar që të Tregjet në zhvillim janë më- mujve fiskalë, që i zhvendos sh-
tuara nga mungesa e punëtorëve kenë frikë se mos ndodh e kundër- suar me këtë kalim të dhimbshëm penzimet e konsumatorit drejt
të nevojshëm në këto industri, gjë ta: rritja e pagave vazhdon, ndër- midis rritjes ekonomike dhe infla- mallrave fizikë. Përkundrazi,
që pengon lulëzimin e tyre. Pagat sa punonjësit presin një inflacion cionit, por për dekada ajo nuk e ka bankat qendrore do të duhet të
në sektorin e argëtimit dhe të tu- më të lartë. Bota e pasur nuk ka dëmtuar shumë botën e pasur. frenojnë rritjen e shpenzimeve
rizmit janë në rritje. Shumë eko- parë një spirale të rritjes së madhe Ndër vendet e mëdha të pasura, përmes miratimit të normave më
nomistë shpresonin që punonjësit të pagave që prej vitit 1970, dhe më pranë politikave monetare sh- të larta të interesit,për të shman-
do të riktheheshin në masë, pasi ekspertët argumentojnë se në trënguese është Banka e Anglisë, e gur inflacionin e tepruar, për aq
përfundoi mbështetja emergjen- ekonomitë pa një rol të rëndësi- cila synon të ruajë besueshmërinë kohë sa oferta të përshtatet me
te për tregjet e punës, siç ishin ske- shëm të sindikatave, punëtorët e objektivit të saj mbi inflacionin, modelet e shpenzimeve dhe tre-
mat e ndihmës sociale për ata që u nuk kanë gjasa që të negociojnë në vend që kjo të garantohet nga gun e punës, të cilat aktualisht
pushuan nga puna. Por deri më me punëdhënësit për paga më të kushtet ekonomike themelore. janë shumë të ndryshme nga si-
tani, çuditërisht ka pak shenja që larta. Është e lehtë të imagjinohet që po- tuata që mbizotëronte në vitet
kjo gjë do të ndodhë. Që inflacio- Por nëse pritshmëria në rritje litikë-bërësit të rrisin normat e in- 2010. Nëse normaliteti nuk
ni të jetë i përkohshëm, duhet që mbi inflacionin vërtetohet të jetë teresit, dhe më pas të pendohen kthehet në vitin 2022, alternativa
të ndalet si rritja e pagave po ash- një profeci vetëpërmbushëse, për këtë veprim. Ndonëse inflacio- është një rregullim i dhimbshëm
tu edhe rritja e çmimeve. Alterna- atëherë puna e bankave qendrore ni do të mbetet i lartë në muajt e ekonomik. (The Economist)
16
THEMELIMI I LËVIZJES NACIONAL DEMOKRATIKE SHQIPTARE (1)
LND në fushëgropën e Kumanovës
Koha Nga Qerim LITA
Në janar të vitit 1945, një grup
intelektualësh dhe atdhetarësh sh-
qiptarë të Shkupit, siç ishin: Azem
Marana, Hasan Bilalli, Mahmut
Dumani, etj., pas disa takimeve
vendosën të the-melonin Lëvizjen
Nacional-Demokratike Shqiptare
(NDSH-në), e cila do të angazhohet
për “Çlirimin e Bashkimin Kombë-
tar”. Për realzimin e kësaj ideje, ata
përpiluan një program i cili përm-
bante disa pika:
a) Lidhja sa më e shpejtë me or-
ganizatat simotra në Kosovë dhe
në Shqipëri;
b) Propagandimi dhe zgjerimi i
organizatës në trevat etnike shqip-
tare në Maqedoni;
c) Lidhja e organizatës me for-
cat e armatosura shqiptare që ve-
pronin në ato hapësira; ç) Përfshirja
e intelektualëve dhe nacionalistëve
shqiptarë në organizatë;
d) Përfshirja e anëtarëve të
NDSH-së në administratën shtetë-
rore në të gjitha nivelet, sidomos
në arsim dhe në polici;
dh) Zhvillimi i një fushate me
popullatën shqiptare, e cila do ti
përkushtohet arsimimit shqiptar,
etj.
ZGJERIMI I LËVIZJES DHE LIDHJA
ME FORCAT E ARMATOSURA
Në përputhje me programin,
themeluesit e NDSH-së filluan ve-
primtarinë e tyre politike e organi-
zative, me synim të përfshirjes së
personaliteteve me peshë kombë-
tare. Organizatës së shpejti do ti
bashkëngjitet edhe Qemal Skën-
deri, Mexhit Zyberi dhe Xhemal Ka-
sami - Fera. Me hyrjen e Qemal
Skënderit në organizatë, u bë e
mundshme që NDSH-ja të zgje-
rohej, respektivisht të shtrihej edhe
në viset shqiptare jashtë Shkupit.
Për këtë, krahas Qemal Skënderit,
rol të rëndësishëm luajtën edhe
Azem Marana dhe Hasan Bilalli.
Falë punës së palodhshme të këty-
re tre figurave të shquara kombëta-
re, në organizatë u përfshinë
shumë intelektualë dhe atdhetarë
të njohur shqiptarë, si: Spiro Haril-
la Theodosi, Mehmet Bushi, Nexh-
medin Besimi, Xhevair Shaqiri,
Mulla Hajdari, Sami Shabedini,
Shaban Efendiu, Kapetan Rudi, Ha-
lim Orana, Mulla Garipi, Hafiz Etem
Tahiri, Qeram Zllatku, Osman
Cami, Medat Tërshana, Nexhati
Purde, Ilmi Shehu, Rexhep Bunjaku
e shumë të tjerë. Pas kongresit të I
DOSSIER
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
qëllimi i qëndrimit të tyre, sidomos
i brigadave shqiptare. Sipas dekla-
ratës së Qazim Lushës, dhënë para
organeve të OZN-ës, aradhat parti-
zane shqiptare në regjionin e
Kuma-novës dhe të Preshevës,
ishin vendosur që nga nëntori i vi-
tit 1944.
Krahas, programit politik e or-
ganizativ të NDSH-së, themeluesit
e saj, vendosën që: “Brigada shqip-
tare, e cila në atë kohë qëndronte
në Kumanovë, në kuadër të Ar-
matës jugosllave, të vendoset në
mal dhe për mirëmbajtjen e saj të
krijohej fond i veçantë”. Në bazë të
vendimit të mësipërm, menjëherë
filloi fushata për tërheqjen e tërësi-
shme të brigadës, apo dezertimin e
ushtarëve shqiptarë, që sipas të
dhënave që i ofronin ish- të mobili-
zuarit, numri më i madh i tyre nuk
posedonin asnjë lloj armatimi, dhe
Menjëherë pas formimit të Komitetit Regjional, u formuan nënkomitetet në se fati i tyre nuk dihej. Në anën
të gjitha vendbanimet shqiptare të trevës së Kumanovës, si: Sllupçan, Orizare, tjetër, nga të dhënat që ofrohen
prej procesverbaleve të proceseve
Likovë, Mateç, Hotël, Vishticë, Nakushtak, Grushinë, Vaksincë, Llojan, etj... Në gjyqësore, të zhvilluara kundër ve-
themelimin e nënkomitetit të NDSH-së në LLojan, Mulla Hajdari mbajti një primtarëve të NDSH-së, shihet
ligjëratë politike, ku veç tjerash theksoi: “...Punët do të përzihen, disa do të qartë se një numër i madh i ush-
tarëve shqiptarë, në atë kohë de-
votojnë për kralin e disa për Titon, dhe kështu do të shpërthej revolucioni. Për zertuan. Vetë Qazim Lusha, para
atë arsye, ne nuk duhet të vrapojmë t’i marrim vendet tona, sepse pas organeve të OZN-ës, pranoi se një
numër i madh i ushtarëve të bri-
zgjedhjeve do të vijë armatimi nga Anglia. Pra, ju duhet t’i thoni popullit që gadës VII-të, dezertuan. Sipas tij,
mos të del në votim për ta votuar Titon...” gjatë nisjes për Beograd: “prej seci-
lit batalion dezertuan nga 200 ush-
tarë..”. Ndërsa në aktakuzën e
(III) të NDSH-së, mbajtur në verën tillë janë të moshës kur duhet ta vizjen Kombëtare, pas mbarimit të Prokurorit Publik të RP të Maqedo-
e vitit 1945, në Tanishecë, kjo orga- mbarojnë shkollimin fillor. Për këta Luftës së Dytë Botërore edhe atë: nisë, Nikolla Vrazhallski, kundër 19
nizatë u lidh me forcat e armatosu- do të hapet shkollë 6 mujore, të hapja e sa më shumë shkollave sh- anëtarëve të KQ të NDSH-së,
ra që vepronin në malet e Kara- cilët me program të shkurtuar më- qipe, si dhe organizimi i brend- thuhet:
dakut, të Sharrit etj., nën simor, duhet ta mbarojnë shkolli- shëm shqiptar në organizatën e “Kanë tubuar elementë armi-
udhëheqjen e Sylë Hotlës, Arif Ka- min fillor… Fëmijët, të cilët NDSH-së. Mbështetur në faktogra- qësorë profashistë në radhët e sh-
petanit, Din Hoxhës, Ajet Gërgurit përkundër përcjelljes së mësimit finë e dokumentuar, Shaban Efen- qiptarëve në Brigadën VII shqipta-
etj. Këto lidhje më vonë do të ven- me ndërprerje, kanë ndjekë mësi- diu, ishte një ndër themeluesit dhe re në Armatën Jugosllave, duke i
dosën edhe me çetën ilegale të Me- min e rregullt në paralelet e vjetra. agjitatorët më me zë të shkollave orientuar me propagandë të rrejsh-
fail Zajazit. Puna në këto shkolla ishte deri diku shqipe në Kumanovë e rrethinë, me, se Armata Jugosllave do të
e rregullt, mirëpo duke e pasur pa- por edhe një ndër udhëheqësit e shpërbëhet, si e si t’i tërheqin në
HAPJA E SHKOLLAVE SHQIPE rasysh se fillimi i këtij viti shkollor organizatës së më sipër, në Kuma- mal dhe t’i bashkëngjisin me çetat
DHE ROLI I VEPRIMTARËVE është vonuar, zhvillimi i mësimit te novë. Si i tillë, ai në mënyrë të vazh- e atëhershme ilegale shqiptare,
TË NDSH-SË këto shkolla do të jetë me progra- dueshme i mbante lidhjet me Sylë gjithë këtë me qëllim që në njërën
Nga mesi i nëntorit 1944, siç min e paraparë, por me orar të Hotlën dhe çetën e tij. Falë punës së anë të dobësohet forca sulmuese
dihet, përfundimisht erdhi deri te shkurtuar”. palodhshme të atdhetarëve shqip- e armatës tonë e në anën tjetër,
ripushtimi i tokave shqiptare, dhe Në bazë të vendimit, dhe më tarë, në vitin shkollor 1944/45, në gjatë luftës për çlirimin përfundim-
vendosja e pushtetit “popullor” ma- pas të udhëzimit të lëshuar nga Mi- RP të Maqedonisë u hapën gjithsej tar të atdheut nga okupatori të
qedonas. Menjëherë pas kësaj, “Mi- nistria e Arsimit të RP të Maqedoni- 50 shkolla fillore me mësim në mundësojnë forcat fashiste dhe
nistria e Arsimit Popullor”, vendosi së, veprimtarët e NDSH-së ndër- gjuhën shqipe, me 3.975 nxënës sh- okupatorët që, pa u dënuar, të
që të hapeshin shkollat fillore, në të morën një aksion të zgjeruar në qiptarë. tërhiqet nga Jugosllavia, të largojnë
cilat mësimi do të zhvillohej në mbarë trevat shqiptare, për të ha- një pjesë të madhe të forcave të ar-
katër gjuhë: maqedonisht, shqip, pur sa më shumë shkolla fillore në JEHONA PAS THEMELIMIT TË matës tonë në luftë kundër banda-
turqisht dhe serbokroatisht. Viti gjuhën shqipe. Ky aksion u vërejt si- NDSH-SË NË RAJONIN E ve dhe kështu të krijojnë kushte për
shkollor 1944/45, u zhvillua me pro- domos në trevat shqiptare që ki- KUMANOVËS E TË PRESHEVËS intervenimin nga jashtë.”.
gram të shkurtuar mësimor. Nga shin qenë nën pushtimin bullgar, Lëvizja Nacional Demokratike Ndër krerët më të dalluar të Ku-
ana e Ministrisë u lëshua një udhë- si në Shkup, Kumanovë etj. Përderi- Shqiptare (LNDSH-ë), fillimisht u manovës, që u solidarizua me
zim në të cilën thuhej: “Në këtë vit sa në Shkup, fushatën për hapjen e shtri në regjionin e gjerë të Kara- kërkesën e udhëheqësisë së NDSH-
shkollor, për shkak të rrethanave të shkollave shqipe e udhëhiqnin: dakut, Anamoravës Fushëgropën e së, padyshim se ishte Shaban Efen-
ndryshme të punës së shkollave, Azem Marana, Hasan Bilalli dhe Kumanovës dhe në Luginën e Pre- diu. I dëshpëruar thellë në zemër
është e domosdoshme që të ve- Mahmut Dumani, në Kumanovë shevës. Në atë pjesë të trojeve sh- nga dhuna dhe terrori i brigadave
prohet sipas gjendjes së tyre. Ekzi- atë e bënin: Shaban Efendiu, Azem qiptare, krahas shumë çetave ile- komuniste serbo-maqedonase-
stonin shkolla në të cilat fare nuk Hoxha (Latifi), Mulla Hajdari, e disa gale shqiptare, vepronin edhe bullgare ndaj popullatës civile sh-
dispononin as pjesë të materies veprimtarë tjerë të ndërgjegjes aradhat partizane maqedonase, qiptare në Sopot, Bllacë, Runicë,
mësimorë. Fëmijët nuk dispononin kombëtare. Janë dy çështje tepër përfshi këtu edhe dy brigada sh- Malishevë, Drenicë etj., Shaban
as me atë më elementaren, siç të rëndësishme që ishin paraparë qiptare. Njësitet partizane, qëndro- Efendiu, bashkërisht me shokët e tij
është shkrim leximi… Fëmijët e kë- të zhvilloheshin, nga krerët e Lë- nin një kohë të gjatë dhe nuk dihej të idealit, siç ishin: Mulla Hajdari,

Azem Hoxha, Rexhep Bilalli, Adem
Shiti, Lutvi Ahmeti nga Presheva,
Nijazi Nuhiu nga Presheva, Abdul-
la Veliu nga Presheva, Hajrulla
Ibrahim Ahmeti nga Presheva etj.,
menjëherë ndërmorën masa, për
dezertimin e ushtarëve shqiptarë
nga Brigada e VII-të e cila qëndron-
te në Kumanovë dhe ajo e XIII e
Preshevës. Ata, nëpërmjet korrierë-
ve të tyre, kërkonin nga ushtarët
shqiptarë: “të tërhiqen në mal”, dhe
“të qëndrojnë deri sa të vendoset
ushtria anglo-amerikane.”. Gjitha-
shtu, ata lëshuan parullën në po-
pull: “se nuk ka bashkëjetesë me sl-
lavët”, sepse “partizanët janë
kriminelë të mëdhenj, të cilët dë-
shirojnë t’i masakrojnë të gjithë sh-
qiptarët...”.
Kjo politikë që u zhvillua në atë
kohë, si në Kumanovë e rrethinë,
poashtu edhe në Luginën e Pre-
shevës, ishte e koordinuar mirë me
krerët e NDSH-së në Shkup, ku si-
pas informatave të UDB-ës, direkti-
vat nga Shkupi i sillte pikërisht Sha-
ban Efendiu. Ai tashti, me
sugjerimin e anëtarëve të NDSH-
së, organizoi kontakte të përhersh-
me edhe me Sylë Hotlën, dhe për
gjithçka do ta informonte atë. Në
anën tjetër “pushteti popullor”,
nëpërmjet disa komunistëve sh-
qiptarë, u përpoq ta diskreditojë
autoritetin e lartë të Shaban Efen-
diut. Një ndër veglat e pushtetit
“popullor”, që më së shumti u mor
me figurën e Shabanit, ishte Jashar
Hoxha, që një kohë të gjatë, sido-
mos midis dy luftërave botërore,
kishte bashkëpunuar ngushtë, në
fushën e edukimit dhe arsimimit
të shqiptarëve. Ai tashti, duke sh-
frytëzuar pushtetin, me të madhe
fliste kundër politikës së tij, madje
duke e shpallur: “tradhtar të popul-
lit shqiptar”, sepse siç shprehej para
masave shqiptare: “e pengon vël-
lazërim- bashkimin e shqiptarëve
me popujt jugosllav”.
Propaganda kundër krerëve in-
telektualë e atdhetarë, në rastin
konkret kundër Shaban Efendiut,
ishte mirë e përpiluar nëpër kuzhi-
nat e “Byrosë Politike”, në kuadër të
së cilës funksiononte shërbimi i
agjitacionit dhe propagandës.
Detyra e këtij shërbimi ishte që me
parulla të rrejshme, ta paraqes pu-
shtetin e ri komunist si një “vlerë”
ku gjoja shqiptarët “për herë të
parë janë plotësisht të barabartë
me maqedonasit dhe popujt tjerë
të Jugosllavisë” dhe njëkohësisht:
“ta luftoj parinë intelektuale dhe
nacionaliste shqiptare të asaj kohe”,
që sipas tyre, ata ishin: “reaksionarë
dhe armiq si të popujve jugosllavë
ashtu edhe të vetë popullit shqip-
tar”. Agjitacioni dhe propaganda
që zhvillohej në atë kohë, nuk
mund të pranohej nga shqiptarët,
sepse faktet provonin se në përja-
shtim të ndonjë individi të besue-
shëm, masa e gjerë shqiptare nge-
li jashtë sistemit të shtetit.
Që të kemi një ide qartë te
lexuesit, në vazhdim po e paraqe-
sim një pjesë të raportit të “Frontit
Popullor” për rrethin e Kumanovës,
dërguar Kryesisë qendrore të kësaj
organizate në Shkup, ku thuhet:
“...Pakicat nacionale që i kemi nuk
ndihen të barabartë, për shkak se
ne vetëm me parulla ju flasim për
vëllazërim bashkimin e të gjithë
popujve, ndërsa në praktikë është
krejtësisht diçka tjetër. P.sh., në ku-
vendin komunal të këshillit të
rrethit nuk kemi asnjë shqiptar, në
aparatin shtetëror përveç gjashtë
mësuesve të cilët janë vendosur
nga lartë gjithashtu nuk kemi sh-
qiptarë. Kështu, thjeshtë ky popull
i cili gjithmonë me shkathtësi falë
mos-emancipimit të tij është sh-
frytëzuar si armë për armikun i cili
nuk e lejonte njeriun punëtor të
qëndroj në këmbët e tij. Çfarë kemi
bërë deri tash në përmirësimin e
kushteve: gjashtë shqiptarë anti-
fashistë të vërtetuar, me Këshillin e
Rrethit të FP është formuar një lloj
aktivi, i cili pandërprerë shkon
nëpër fshatra dhe bënë agjitim,
ndërsa tash ka për detyrë që
nëpërmjet ndihmës së FP të qarkut
të organizoj zgjedhjet e KP (Këshil-
lave popullor - Q.L.) në ato vise ku
ato më herët nuk janë kryer”.
Kjo e dhënë që rezulton nga
vetë “Fronti Popullor” i Qarkut të
Kumanovës, i hedh poshtë të gjitha
thash e thënat që i plasonte shërbi-
mi i Agjitacionit dhe Propagandës
i PKM-së, dhe se pikërisht ky diskri-
minim që bëhej ndaj kombit sh-
qiptar, qe arsyeja kryesore që inte-
ligjencia e atëhershme shqiptare
të lidhet fortë me organizatën e
NDSH-së.
KOMITETI I NDSH-SË
NË ORIZARE
Dhunën që e përjetoi kombi sh-
qiptar, me vendosjen e ushtrisë sl-
lavo-komuniste në trojet tona,
tejkaloi parashikimet edhe të pari-
së nacionaliste shqiptare. Ajo në
rrethana të tilla, bëri çmos t’i
kundërvihej kësaj politike terrori-
zuese, mirëpo për fat të keq zëri i
tyre hasi në veshë të shurdhër, si te
udhëheqësit komunistë shqiptarë,
ashtu edhe te shtetet demokratike
perëndimore. “I tërë populli nga
Dardania /Kosova/ me zemër të
hidhur, për shkak terrorit dhe tor-
turës nga ana e partizanëve,
nëpërmjet shkëlqesisë suaj dërgon
këtë ankes, thuhej në letrën e prof.
Ymer Berishës, dërguar shefit të
misionit ushtarak anglez në Sh-
qipëri, gjeneralit Hadgson. Popul-
li i Kosovës, i cili asnjëherë nuk ka
qenë i armatosur aq fuqishëm dhe
aq mirë si në këtë kohë, duke e parë
se partizanët në atë kohë kanë
qenë për shkaqe politike të ndih-
muar nga britanikët, nuk iu
kundërvu, sepse asnjëherë nuk be-
sonte se ata do të guxojnë nga
aleatët, të bëjnë at terror dhe ta
gjakosin popullin, siç e kanë bërë
ata..”. Më pas Berisha, në letër e për-
shkruante hollësisht terrorin slla-
vo-komunist, gjatë periudhës nën-
tor 1944-shtator 1945: “...Nuk janë
kursyer as partizanët shqiptarë...
të cilët janë vrarë ose zhdukur në
luftërat e shteteve tjera ballkanike.
Shumica e tyre janë vrarë si njerëz
të dyshimtë nga vetë partizanët,
kur e kanë filluar kryengritjen në
Kosovë. Numri i të vrarëve saktësi-
DOSSIER
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
sht nuk mund të dihet. Dihet vetëm
ajo se në Mal të Zi brenda 24 orëve
janë vrarë 1.670 shqiptarë, në Du-
brovnik 5.600, në rrugën Prizren-
Shkodër 700…etj”.
Letrën e gjatë, profesor Berisha
e përfundon me këto fjalë: “...I tërë
populli i Kosovës, i cili numëron më
shumë se 950.000 banorë, është i
gatshëm që në sinjalin e dhënë të
çohet në këmbë që të luftoj kundër
partizanëve. Me armë në dorë do të
çohen edhe të vjetrit edhe rinia,
meshkuj dhe gra, me pushkë, me
s’patë, me thikë dhe do të luftoj për
të shpëtuar nga ajo robëri e po-
shtër, e cila ka zhdukur aq familje,
popull, e që e ka gjakosur dhe tron-
ditur botën. Shkëlqesi, ai popull i
lutet aleancës liridashëse anglo-
amerikane, që të intervenoj atje ku
duhet, për ta ndërprerë terrorin
partizanë në Kosovë… Dëshira e atij
populli është që të votoj një Sh-
qipëri të lirë dhe demokratike dhe
në këtë shpresojmë me bindje të
plotë, që neve aleanca anglo-ame-
rikane do të na e pranoj…”.
Letra e prof. Berishës, është shk-
ruar më 22 tetor 1945, në kohën kur
tek krahu udhëheqës i rezistencës
shqiptare u paraqitën dy mendime
të ndryshme. Sipas një grupi, që i
prinin Hysen Tërpeza dhe Ibrahim
Kelmendi, gjithë struktura politike
e ushtarake e NDSH-së, duhej të
kalonte në Greqi. Prej andej me
ndihmën e aleatëve perëndimorë,
do të organizonin një kryengritje, e
cila për fillim do të shtrihej në shte-
tin shqiptar, dhe pasi të vendoset
demokracia atje, kryengritja do të
shtrihej edhe në tokat shqiptare
nën sundimin e Jugosllavisë komu-
niste. Për dallim nga ky, grupi e dytë
i udhëhequr nga Azem Marana,
Gjon Sereçi, Mahmut Dumani, Ha-
san Bilalli, Qemal Skënderi etj.,
ishin të mendimit që struktura po-
litiko-ushtarake e rezistencës sh-
qiptare, nuk guxonte të kalojë në
Greqi. Faktet e dokumentuara, pro-
vojnë, se krerët politikë dhe ushta-
rakë të Kumanovës si: Sylë Hotla,
Shaban Efendiu, Mulla Hajdari etj.,
mbështetën qëndrimin e grupit të
dytë, që në fakt ishte qëndrimi i KQ
të NDSH-së në Shkup.
Në një mbledhje të KQ të
NDSH-së, mbajtur në shtëpinë e
Qemal Skënderit, Ibrahim Haki-
Kelmendi, paraqiti letrën e Hysen
Tërpezës, përmes së cilës ai,
kërkonte që: “anëtarët e KQ të
NDSH të Shkupit të shkojnë në Ko-
pilaçe për t’u takuar me trupat e
Sylë Hotlës, ku do të mbahej një
mbledhje, në të cilën do të sillet
vendimi që KQ i NDSH-së, bashkë
me forcat e armatosura të kalojë
në Greqi.”.
Ibrahim Kelmendi ishte vendo-
sur në Shkup, menjëherë pas Kon-
gresit të I (III) të NDSH-së, që siç u
tha më sipër, u mbajt në korrik të vi-
tit 1945, në Kopilaçe, me detyrë për
të ndihmuar në organizimin e or-
ganizatës. Në kuadër të kësaj, ai ki-
shte arritur të formojë grupin ni-
smëtar për themelimin e Komitetit
të NDSH-së për Kumanovë dhe
Likovë. Në atë grup merrnin pjesë:
Shaban Efendiu, Sami Shabedini,
Mulla Hajdari, Faik Shala e disa
atdhetarë të tjerë. Menjëherë pas
mbledhjes së Shkupit, Ibrahim Kel-
mendi në Orizare të Kumanovës,
organizoi një mbledhje tjetër me
grupin e Kumanovës. Ngjashëm si
në Shkup, ai edhe këtu insistoi që të
pranohej kërkesa e Tërpezës. Mirë-
po, grupi nismëtar për themelimin
e komitetit të NDSH-së në Kuma-
novë nuk e mbështeti. Në
ndërkohë, Qemal Skënderi dhe
Mexhit Zyberi, udhëtuan për në
Dimce të Hanit të Elezit, ku u
takuan me Sylë Hotlën dhe Din
Hoxhën. Gjatë bisedës së zhvilluar,
të dy palët u pajtuan që: “rezisten-
ca shqiptare të qëndroj në malet e
lira të Dardanisë si edhe të theme-
lohet ko-miteti i NDSH-së për
regjionin e Kumanovës.”.
Një takim tjetër, shumë i rëndë-
sishëm, u mbajt në Brezë të Kara-
dakut të Shkupit, midis Sylë Hotlës
dhe Shaban Efendiut. Ky i fundit e
këshilloi Sylën që: “të qëndroj me
forcat e armatosura në malet e Ka-
radakut”, sepse sipas informatave
të tij: “së shpejti do të vijnë ndihma
nga aleanca anglo-amerikane...”.
Menjëherë pas këtyre dy takime-
ve, Sylë Hotla dërgoi në Shkup Mul-
la Hajdarin, për t’u takuar me
krerët e NDSH-së. Udhëheqësit e
KQ të NDSH-së, Hasan Bil-alli dhe
Qemal Skënderi, e vunë atë në dije-
ni, për aktivitetet e organizatës, për
qëllimet e saja, me çka në tërësi u
pajtua atdhetari shqiptar i Oriza-
res, duke deklaruar: “Çdo njeri i cili
n; vetvete që nuk posedon ndjenja
nacionale, te ai nuk mund të ketë as
ndjenja fetare”.
Në pjesën e dytë të tetorit, në
Orizare u formua Komiteti i NDSH-
së për regjionin e Kumanovës.
Mbledhja u mbajt në shtëpinë e
Zija Shabedinit, në të cilën morën
pjesë: Sylë Hotla me shokët e tij
Eshtrefin dhe Destan Llojanin, pa-
staj: Mulla Hajdari, haf. Sali Ahme-
ti, Mulla Selveri, Sami Shabedini,
Ali Aliu, Zija Shabedini dhe Çelebi
Sulejmani. Mbledhjen e drejtoi Zija
Shabedini, ndërsa fjalën e rastit e
mbajti Sylë Hotla, i cili fillimisht të
pranishmëve iu drejtua me fjalët:
“Çështja shqiptare nuk ka mbaruar,
por ajo së shpejti do të jetë në vë-
mendje të faktorit ndërkombëtar.
Ju njoftoj se në Shkup funksionon
organizata politike shqiptare e cila
ka lidhje të ngushta me diploma-
cinë angleze dhe atë turke. An-
glezët janë të interesuar për të na
ndihmuar, mirëpo për këtë nevoji-
tet organizimi ynë politik dhe ush-
tarak. Prandaj, ne sonte jemi
mbledhur këtu për ta formuar Ko-
mitetin e NDSH-së për këtë
regjion, i cili do të merë përsipër të
mirëmbaj çetën tonë ushtarake si
në ushqim ashtu edhe në armatim,
të formoj nënkomitetet e saj në të
gjitha vendbanimet shqiptare, të
mbaj lidhje të drejtpërdrejtë me
Shkupin etj.”.
Lidhur me disa parulla që i lë-
shonin disa komunistë shqiptar,
Sylë Hotla shprehet: “...ata shqip-
tarë tanë- komunistë, të cilët ju
gënjejnë se do të ketë shqiptar në
pushtet, oficerë në armatë, se do
17
të hapen shkolla shqipe në gjuhën
tonë, njerëz nëpër gjyqe dhe vende
tjera, asgjë nuk do të plotësojnë
nga ajo, dhe se për këto ju flasin
deri sa nuk e kanë marr pushtetin
në duart e tyre dhe pastaj asgjë
nuk do të na japin, siç ka qenë
gjatë kohës së ish Jugosllavisë...
Mos i dëgjoni ata, sepse ata nuk
janë shqiptar të vërtetë, ata janë
tradhtarë dhe njerëz të shitur, ata
janë gjakpirësit e fëmijëve tanë
dhe të kombit shqiptar…”, vuri në
dukje në fund të fjalimit, Sylë Ho-
tla.
Pas fjalimit të Sylë Hotlës, u
zgjodh kryesia e Komitetit të
NDSH-së, i njohur në opinion si
Komiteti i Orizarës me k;të
përbërje: Mulla Hajdari - kryetar,
hafëz Sali Ahmeti dhe Mulla Selve-
ri nënkryetarë, Sami Shabedini -
sekretar, Ali Aliu - arkëtar, ndërsa
Zija Shabedini dhe Çelebi Sulej-
mani - anëtarë të komitetit.
Në mbledhje u aprovuan disa
vendime me peshë kombëtare siç
janë: “Komiteti obligohet të bëj
grumbullimin e ushqimit, veshm-
bathjes dhe mjetet financiare për
mirëmbajtjen e çetës ilegale ush-
tarake, e cila nga ky moment do të
jetë krahu ushtarak i NDSH-së;
anëtarët e komitetit obligohen të
përcjellin me kohë çdo lloj infor-
mate me interes deri te Sylë Hotla
si p.sh.: rregullisht të përcjellët
gjendja politike, a është duke u
dobësuar apo duke u forcuar push-
teti komunistë, me çfarë forcash
disponon armata komuniste jugo-
sllave, ku është vendosur dhe çfarë
armatimi posedon, të shikohet me
vëmendje se çfarë mendimi ka in-
teligjenca për pushtetin komuni-
stë, të mbahen lidhjet e përhersh-
me me KQ të NDSH në Shkup…etj..
Për të gjitha këto, u vendos që Zija
Shabedini si kryeplak i katundit të
vëzhgoj situatën në qytet dhe të
mbaj lidhje me anëtarët e NDSH-
së të këtij qyteti, Mulla Hajdari dhe
Sami Shabedini të mbajnë lidhje të
përhershme me KQ të NDSH-së në
Shkup, ndërsa hafëz Sali Aliu, të
mbaj lidhje me grupin e Atulla
Hoxhës, i cili gjithashtu vepronte
në Shkup dhe siç bëhet me dije në
një dokument të UDB-së jugoslla-
ve “mbante qëndrim armiqësor
ndaj pushtetit”.
Menjëherë pas formimit të Ko-
mitetit Regjional, u formuan
nënkomitetet në të gjitha vendba-
nimet shqiptare të trevës së Ku-
manovës, si: Sllupçan, Orizare,
Likovë, Mateç, Hotël, Vishticë,
Nakushtak, Grushinë, Vaksincë,
Llojan, etj... Në themelimin e
nënkomitetit të NDSH-së në
LLojan, Mulla Hajdari mbajti një
ligjëratë politike, ku veç tjerash
theksoi: “...Punët do të përzihen,
disa do të votojnë për kralin e disa
për Titon, dhe kështu do të
shpërthej revolucioni. Për atë ar-
sye, ne nuk duhet të vrapojmë t’i
marrim vendet tona, sepse pas
zgjedhjeve do të vijë armatimi nga
Anglia. Pra, ju duhet t’i thoni po-
pullit që mos të del në votim për ta
votuar Titon...”.
(vijon në numrin e ardhshëm)
18 MARKETING Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021

QYTETI I SHKUPIT
Shkup

Në bazë të nenit 50 paragrafi 1, pika 14 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02 ) dhe në lidhje me nenin 20-g të Ligjit për të punësuarit në sektorin publik (“Gazeta zyrtare e
RM-së” nr. 27/2014, 199/2014, 27/2016, 35/2018 dhe 198/2018 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr. 143/2019 dhe 14/2020) dhe nenit 11 dhe nenit 11-b të Ligjit për zjarrfikësit
(“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 67/2004, 81/2007, 55/2013, 158/2014, 193/2015 dhe 39/2016 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr. 152/2019), dhe në lidhje me Rregulloren për
sistematizim të vendeve të punës në administratën e Qytetit të Shkupit nr.08-9664/1 të datës 10.12.2020, 08-9664 të datës 10.12.2020, 08-9664/4 të datës 15.01.2021, 08-9664/8 të datës 03.02.2021, 08-
9664/11 të datës 11.02.2021, 08-9664/14 të datës 18.03.2021, 08-9664/18 të datës 23.04.2021, 08-9664/20 të datës 21.05.2021 08-9664/23 të datës 15.06.2021 dhe 08-9664/28 të datës 29.07.2021 dhe
Vendimit për pranim të punëtorëve nr. 08-10895/1 të datës 02.12.2021, Qyteti i Shkupit, shpall:
KONKURS PUBLIK nr. 4/2021
për punësim të punëtorëve në Qytetin e Shkupit në kohë të pacaktuar

Përcaktohet nevoja për punësim të punëtorëve në Qytetin e
Shkupit në kohë të pacaktuar të angazhimit punues në vendin
vijues të punës:
1. Zjarrfikës – shpëtimtarë me shifrën POZH0210V04000 në
Njësitin territorial zjarrfikës të Qytetit të Shkupit – Brigada për
mbrojtje zjarrfikës e Qytetit të Shkupit (BMKZ), Sektori për
mbrojtje dhe shpëtim.............20 realizues.
Kandidati duhet ti përmbush këto kushte vijuese:
Kushtet e përgjithshme:
ƒ Të jetë nënshtetas i Republikës së Maqedonisë,
ƒ Në mënyrë aktive të shfrytëzoj gjuhën maqedonase,
ƒ Të jetë i moshës së pjekur,
ƒ Të posedoj aftësi të përgjithshme shëndetësore për vendin e
punës dhe
ƒ Me aktgjykim të plotfuqishëm të mos i jetë shqiptuar dënimi
me ndalim të ushtrimit të profesionit, veprimtarisë ose të detyrës.
Kushtet e posaçme:
ƒ IV sipas Kornizës maqedonase për kualifikime të kenë fituar
180 ose 240 kredi sipas ECVET ose MKSOO ose së paku arsim
të lartë ose të mesëm;
ƒ Të ketë aftësi shëndetësore dhe psiko – fizike të përcaktuar
nga institucioni i autorizuar shëndetësorë në pajtim me ligj;
ƒ Me ose pa përvojë pune në profesionin përkatës, të
evidentuar në Agjencinë për punësime të Republikës së
Maqedonase, si stazh pune.
Kompetenca të nevojshme për vendin e punës:
- mësim dhe zhvillim,
- komunikim,
- realizimi i rezultateve,
- puna me të tjerët / puna ekipore dhe
- orientimi drejtë palëve të cenuara.
Kandidati mund ta merr Fletëparaqitjen për punësim sipas
konkursit publik nr. 4/2021 (për Zjarrfikës shpëtimtarë) nga
ueb faqja e Qytetit të Shkupit www.skopje.gov.mk ose në Arkivin
e Qytetit të Shkupit në barakën nr. 16 në adresën bul. Ilinden nr.
82, Shkup.
Kandidati është i detyruar që përveç fletëparaqitjes për
punësim në lidhje me konkursin publik nr. 3/2021, t’i dorëzojë
edhe dëshmitë për përmbushjen e kushteve të
lartpërmendura në origjinal ose kopje të verifikuar te noteri,
edhe atë:
ƒ Dëshmi për nënshtetësinë;
ƒ Dëshmi se me aktgjykim të plotfuqishëm të mos i jetë
shqiptuar dënimi me ndalim të ushtrimit të profesionit,
veprimtarisë ose të detyrës;
ƒ Dëshmi për përfundimin e nivelit përkatës të arsimit;
ƒ Dëshmi për aftësinë shëndetësore dhe psikofizike (për
zjarrfikësit profesionist) të përcaktuar nga institucioni i autorizuar
shëndetësor, në pajtim me ligjin.
Kandidati, nëse posedon përvojë pune mund të dorëzoj edhe
dëshmi për përvojën e punës në profesionin përkatës, të
evidentuar në Agjencinë për punësime të Republikës së
Maqedonisë.
Shuma monetare e neto pagës bazë për vendin e punës
Zjarrfikës – shpëtimtarë është 22.541,00 denarë.
Orari i punës është në ndërrime edhe atë – 12 orë punë, 24 orë
pushim, 12 orë punë, 48 orë pushim.
Vërejtje: Në pajtim me Planin vjetor për punësime në Qytetin e
Shkupit për vitin 2021, në konkursin e shpallur për vendin e punës
zjarrfikës – shpëtimtarë – 20 realizues, duhet të punësohen 14
(maqedonas / maqedonase), 4 (shqiptarë / shqiptare), 1 ( turk/e)
dhe 1 (serb / serbe).
Kandidatët e interesuar, dokumentet e kërkuara duhet ti
dorëzojnë në arkivin e Qytetit të Shkupit (baraka nr. 16) ose në
adresën bul. Ilinden nr. 82, Shkup me emërtimin – për
KONKURSIN PUBLIK nr. 4/2021 për punësim të punëtorëve
në Qytetin e Shkupit në kohë të pa caktuar – për vendin e
punës me numrin rendor nr. 1 .
Afati për paraqitje është 5 ditë pune nga dita e shpalljes së
konkursit. Kushtet e theksuara në konkursin, kandidatët duhet t’i
përmbushin në çastin e parashtrimit të fletëparaqitjes.
Vërejtje: Nëse kandidati në fletëparaqitjen e tij nuk ka dorëzuar
të dhënat për kontakt (numrin e telefonit ose e – mail adresë),
fletëparaqitja e tij do të refuzohet.
Informacion për mënyrën e realizimit të procedurës për
përzgjedhjen e kandidatëve për punësim:
Faza 1: kontrollimi i fletëparaqitjes dhe dëshmitë – realizohet
në afatin prej 8 ditëve pas përfundimit të konkursit të shpallur.
Nëse mungon ndonjë dëshmi, Komisioni për përzgjedhje do ta
kontaktoj kandidatin përmes adresës së tij elektronike ose përmes
numrit të telefonit të shënuar në fletëparaqitje dhe në afatin prej
tre ditëve ai duhet t’i kompletojë dëshmitë, në të kundërtën
fletëparaqitja do të refuzohet. Fletëparaqitja do të refuzohet edhe
nëse dëshmia / dëshmitë janë të rreme.
Faza 2: kontrollimi i aftësive fizike të kandidatëve nga ana e
Komisionit për përzgjedhje të formuar nga ana e Kryetarit të
Qytetit të Shkupit.
Faza 3: intervista me kandidatët e përzgjedhur – realizohet në
afatin prej 10 ditëve pas realizimit të fazës së dytë të
përzgjedhjes.
Fazat e procedurës së përzgjedhjes, në mënyrë të detajuar janë
të përcaktuara në Rregulloren për kriteret për përzgjedhjen e
kandidatëve për punësim në Njësitin territorial zjarrfikës të Qytetit
të Shkupit – Brigada për mbrojtje zjarrfikëse, e cila është shpallur
në ueb – faqen e Qytetit të Shkupit (www.skopje.gov.mk).
Vërejtje: Kandidati i përzgjedhur në pajtim me këtë konkurs,
është i obliguar që në afatin prej një viti nga dita e punësimit, të
siguroj certifikatën për kualifikimin për zjarrfikës, të dhënë nga
institucioni i autorizuar nga Ministria për arsim dhe shkencë, në të
kundërtën do ti pezullohet punësimi.
QYTETI I SHKUPIT

Në bazë të neneve 22 dhe 23 të Ligjit për marrëdhëniet e punës (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr.
62/2005, 106/2008, 161/2008, 114/2009, 130/2009, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13,
170/13, 187/13, 113/14, 20/15, 33/15, 72/15, 129/15, 167/2015 27/2016 dhe 120/18), nenit 86 dhe 87 të Ligjit për
arsimin fillor në RMV (Gazeta Zyrtare nr. 161 05.08.219, neni 3, neni 4, nenit 6, neni 9, neni 10, neni 11, neni
12,39 të Ligjit për mësuesit dhe bashkëpunëtorët profesionalë në shkollat fillore dhe të mesme (Gazeta Zyrtare
nr. 161/2019 pajtimeve nga MASH të RMV nr. 12-14285/2 nga 14.10.2021 dhe nr. ark. 13-12325/23 nga
26.08.2021 dhe nr. ark. 12-14748/2 nga 22.10.2021 dhe nr. ark. 13-12325/2 nga 26.08.2021 dhe nr. ark. 13-
12415/2 nga 06.09.2021, Drejtori i SHSHRFRDD "Dimitar Vllahov" - Shkup publikon:
SHPALLJE
Për plotësimin e vendeve të lira të punës për mësimin në gjuhën maqedonase për vitin shkollor 2021/2022, për
kohë të caktuar deri më 31.08.2022
1. 3 (tre) mësimdhënës për mësim klasor me nga 20 orë mësimore gjegjësisht 40 orë pune në shkollë me
nevoja të veçanta arsimi me orar pune prej orës 07:30 deri në ora 13:30 në pajtim me orarin për punë, nga e
hëna deri të premten për kohë të caktuar deri më 31.08.2022, me neto pagë fillestare 26.843,00 denarë.
2. Një mësimdhënës për edukatë fizike për 3 orë mësimore në shkollë me nevoja të veçanta arsimi me orar
pune prej orës 07:30 deri në ora 13:30 në pajtim me orarin për punë, nga e hëna deri të premten për kohë të
caktuar deri më 31.08.2022 me neto pagë fillestare 4.074,00 denarë.
3. Një edukator për 40 orë pune në punë me ndërrime nga e hëna deri të premten për kohë të caktuar deri më
31.08.2022 me neto pagë fillestare 26.900,00 denarë.
4. Një edukator për 20 orë pune në punë me ndërrime nga e hëna deri të premten për kohë të caktuar deri më
31.08.2022 me neto pagë fillestare 13.400,00 denarë.
KUSHTET
Krahas kushteve të përgjithshme të parapara nga LMP kandidatët që do të marrin pjesë duhet ti plotësojnë edhe
kushtet e veçanta nga neni 3 dhe neni 4 neni 10 paragrafi 3 të Ligjit për mësimdhënës dhe bashkëpunëtor
profesional në shkollat fillore dhe të mesme Gz. zyrtare nr. 161 nga 05.08.2019 dhe neni 59 i Ligjit për arsim të
mesëm.
Kandidatët nga numri rendor 1 deri 3 duhet ta zotërojnë gjuhën letrare dhe shkrimin në të cilin do ta realizojnë
mësimit për çka do të bëhet kontroll nga Komisioni në shkollë edhe atë për kandidatët që i plotësojnë kushtet e
cekura në shpalljen, ndërsa për terminin e kontrollit do të njoftohen më tej.
Kandidati me numër rendor:
1. Të ketë të mbaruar fakultet filozofik – defektologji 7/1,
2. Të ketë të mbaruar fakultet për edukatë fizike - drejtimi mësimor 7/1, të ketë arsim defektologjik
njëvjeçar.
3. Të ketë të mbaruar fakultet filozofik – defektologji 7/1 ose shkenca shoqërore 7/1 përgatitje pedagogjike-
psikologjike dhe metodike (për drejtim mësimor) dhe të ketë arsim defektologjik njëvjeçar.
Kandidatët duhet t’i parashtrojnë dokumentet në vijim:
- Lutje
- Diplomë për studime të mbaruara ose certifikatë me provime të dhëna, dëftesë (të dorëzohen në origjinal
ose kopje të vërtetuar anë noter)
- Certifikatë të shtetësisë (origjinal ose kopje të vërtetuar anë noter)
- Certifikatë për përgatitje pedagogjike-psikologjike dhe metodike të arritur (origjinal ose kopje të vërtetuar
anë noter)
- Certifikatë për arsim njëvjeçar të defektologjisë (origjinal ose kopje të vërtetuar anë noter).
Afati për parashtrimin e dokumenteve është 3 ditë pune nga dita e publikimit të shpalljes. Vendimi për zgjedhje
do të realizohet në afat prej 45 ditëve pas kalimit të afatit për paraqitje.
Dokumentacioni i dorëzuar pas afatit dhe i pakompletuar nuk do të shqyrtohet.
Dokumentet të parashtrohen në adresën rr. Narodni heroi nr. 8 Shkup deri te SHSHRFRDD Dimitar Vllahov –
Shkup tel. 02/2779-537.
Në bazë të nenit 21 paragrafi 1 të Ligjit për Akademi ushtarake (“Gazeta Zyrtare e Republikës së
Maqedonisë” nr. 83/2009), Akademia ushtarake “Gjeneral Mihaillo Apostollski” Shkup publikon
KONKURS
Për dërgimin e studentëve/kadetëve për nevojat e Ministrisë së mbrojtjes dhe Armatës së Republikës së Maqedonisë së
Veriut që do të shkollohen në Akademinë ushtarake “WestPoint” në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në vitin shkollor
2022/2023
Akademia ushtarake “Gjeneral Mihaillo Apostollski” në Shkup shpall Konkurs për dërgimin e deri 3 (tre)
studentëve/kadetëve për nevojat e Ministrisë së mbrojtjes dhe Armatës së Republikës së Maqedonisë së Veriut në
Akademinë ushtarake “WestPoint” në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
TË DREJTË PËR PJESËMARRJE NË KONKURS
Në Konkurs mund të paraqiten kandidatë që i përmbushin kushtet në vijim:
 Të jenë shtetas të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe
 Të jenë kadetë/studentë të regjistruar në Akademinë ushtarake në Shkup në vitin shkollor 2021/2022, në pajtim
me konkursin e shpallur më datë 22.07.2021 në “SLLOBODEN PEÇAT” dhe “KOHA”.
Krahas kushteve të përgjithshme, kandidatët duhet të përmbushin edhe kushtet e veçanta:
 Kandidatët të mos jenë më të moshuar se 23vjet deri më 27.06.2022;
 Kandidatët të mos jenë të martuar;
 Kandidatët të kenë të dhënë testin nga matematika (algjebra, gjeometria analitike, trigonometria dhe funksionet
reale) nëse numri i kandidatëve të paraqitur kalon 6 (gjashtë);
 Kandidatët të kenë të dhënë ACPLT testin e gjuhës angleze, nëse numri i kandidatëve të paraqitur kalon 6
(gjashtë);
Studimet zgjasin 4 (katër) vjet.
Procedura e mëtutjeshme për regjistrim të kandidatëve të dominuar në Akademinë ushtarake “WestPoint” do të
bëhet në bashkëpunim me Ministrinë e mbrojtjes së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Ambasadës së Shteteve
të Bashkuara të Amerikës. Përzgjedhja përfundimtare e kandidatëve do të bëhet nga ana e organizatorit të shkollimit,
në pajtim me kriteret.
DOKUMENTET PËR PARAQITJE NË SHPALLJE
Kandidatët duhet të parashtrojnë dokumentet në vijim:
 Lutje, që mund të merret në Akademinë ushtarake;
 Listë për paraqitje, që merret në Akademinë ushtarake dhe
 Deklaratë se nuk janë të martuar
AFATET
Kandidatët e interesuar, dokumentet për paraqitje në konkurs duhet t’i parashtrojnë më së voni deri më 10.12.2021 deri
në udhëheqësinë e punëve të Akademisë ushtarake.
PUNËSIM
Kadetët studentë të dërguar për shkollim jashtë vendit pas përfundimit të studimeve dhe ekuivalencës dhe njohjes së
realizuar të diplomës së theksuar të huaj për arsim sipëror, fillojnë punën në Ministri, dalin me gradë përkatëse dhe
caktohen në detyrë në pajtim me aktin për sistematizim të vendeve të punës në Ministri dhe aktin për formacionin e
Armatës.
Pas përfundimit të studimeve kandidatëve u garantohet pranim në Armatën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe
obligohen që të kalojnë në Armatë së paku dyfishin e kohës së kohëzgjatjes së studimeve.
Kandidatët e interesuar informacione shtesë për Konkursin për dërgim të studentëve/kadetëve për nevojat e Ministrisë së
mbrojtjes dhe Armatës së Republikës së Maqedonisë së Veriut që do të shkollohen në Akademinë ushtarake “WestPoint”
në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në vitin shkollor 2022/2023 mund të marrin në ueb faqen e Akademisë
http://www.ma.edu.mk/.
Me respekt
Akademia ushtarake
 SPORT
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
19

Broja: Zhgënjyese që pësuam në fund,

duhej të kisha shënuar gola të tjerë
“Është një mëkat. Ndjej se e si skuadër dhe të vazhdojmë të zh-
meritonim të merrnim tre villohemi. Kemi një grup të mirë
djemsh të cilët po punojnë bashkë
pikët, mendoj se dhe shpresojmë të sigurojmë pikë
dominuam ndeshjen por të tjera. Na pëlqen që të nisim nde-
është një grusht në stomak shjet si skuadër, të bëjmë presing e

Ramadani të pësosh ashtu në minutën

e fundit. Ne luajtëm shumë
të jemi agresivë, gjë që e treguam
që në minutën e parë. Ne ishim
përpara dhe ata nuk mund të lua-
trajner i ri i mirë, mund të shënonim
edhe gola të tjerë. Unë
nin futboll, ndaj ishte gjë e mirë
që shënuam shpejt. Por është një
zhgënjim i madh për mënyrën se si
Egnatias mund të kisha shënuar në
dy raste që kisha, por në një
përfundoi ndeshja. Mund të mar-
rim gjëra pozitive nga kjo ndeshje,
Shkup, 5 dhjetor - Trajneri ndeshje tjetër e di që mund por duhej të kishim tre pikë.
shkupjan Zekirja Ramadani të bëj më mirë në situata të Megjithatë, do të marrim këtë pikë
pas përfundimit të bashkëpu- tilla”, ka deklaruar Broja dhe vazhdojmë përpara”, tha Broja
nimit me skuadrën e Prish- pas përfundimit të duelit. Broja ka
tinës, pa kaluar shumë kohë Armando Broja ka shënuar go- shënuar pesë gola në të gjitha
do të angazhohet përsëri si lin e tij të tretë në kampionatin an- kompeticionet në këtë sezon, më
trajner. Kësaj herë ai do të glez. Por për fatin e keq të sulmue- shumë se çdo lojtar tjetër U20 në
kthehet në kampionatin e Sh- sit, nuk mjaftoi më shumë se për Premier League. Gjithashtu, në
qipërisë te klubi i Egnatias. një pikë të skuadrës së Suathemp- moshën 20 vjeç e 85 ditë, Broja
Ekipi i rrogozhinas shkarkuan ton pasi ajo u arrit nga Brajton në që kishte shpërdoruar. “Është një shumë mirë, mund të shënonim është bërë lojtari i dytë më i ri në
pak ditë më parë trajnerin Gu- barazimin 1-1 minutën e fundit të mëkat. Ndjej se e meritonim të edhe gola të tjerë. Unë mund të ki- historinë e kampionatit anglez që
gash Magani dhe në ndeshjen takimit. Vetë lojtari i shpreh i merrnim tre pikët, mendoj se do- sha shënuar në dy raste që kisha, ka shënuar në tri ndeshjet e para të
ndaj Tiranës u drejtuan nga zhgënjyer pas sfidës që ekipi kish- minuam ndeshjen por është një por në një ndeshje tjetër e di që Premier League të luajtura si titul-
drejtori sportiv, Përparim te humbur dy pikët, ndërsa bëri grusht në stomak të pësosh ashtu mund të bëj më mirë në situata të lar në shtëpi, pas Danny Cadamar-
Daiu. Në këtë takim në tribu- edhe autokritikë për rastet e tjera në minutën e fundit. Ne luajtëm tilla. Do të vazhdojmë të punojmë teri (18 vjeç e 6 ditë).
na ishte edhe trajneri nga
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Shkupi Ramadani i cili do të
jetë edhe teknik i ardhshëm i
skuadrës së Egnatis. 43-vjeçari,
në të kaluarën ka drejtuar
Astrit Selmani realizon ‘het-trick’
edhe Flamurtarin në kampio-
natin e Shqipërisë, ndërsa tani
ka gjetur akordin me drejtue-
brenda 15 minutave
sit e Egnatis. Ai ka një karrierë
mjaft të suksesshme sidomos golin e dytë mitrovicasi u përkuj-
në Kosovë, ku si trajner ka fi- des në minutën e 19-të, duke shë-
tuar tre herë titullin kampion. nuar nga afërsia. E në minutën e
Ai ka fituar Superligën me
Trepça ‘89, Feronikelin e së
22-të, Selmani kompletoi het-
trickun e tij të parë në kampio-
Rashica do të
fundmi edhe Prishtinën, nga e
cila u largua pak javë më parë.
nat me Hammarbyn. Kur po
luhet minuta e 31-të e ndeshjes,
mbetet për katër
Burime pranë klubit bëjnë të
ditur se është gjetur gjuha e
Hammarby është duke fituar 3-1
ndaj Kalmar dhe Selmani ka javë jashtë
përbashkët dhe Ramadani pri- mundësi të shënoj edhe më
tet të firmosë për një vit e gjy- shumë gola. Për reprezentuesin fushave
smë me rrogozhinasit, duke u Astrit Selmani ka arritur që të papërmbajtshëm në duel me kosovar kjo ishte hera e dytë që Milot Rashica ka pësuar një lën-
kthyer kështu përsëri në kam- realizoj tre gola brenda 15 minu- Kalmarin. Selmani e nisi nde- shënon het-trick me fanellën e dim më të rëndë se sa është para-
pionatin shqiptar ku ka qenë tave. Sulmuesi i Përfaqësueses së shjen si gjithmonë nga minuta e Hammarbyt, pasi një gjë të tillë e shikuar në fillim. Sulmuesi i Ko-
edhe lojtar me Dinamon, Be- Kosovës që aktivizohet në Suedi parë, derisa golin e parë e realizoi kishte bërë edhe në Ligën e Kon- sovës ka pësuar një lëndim në ije
sën e Flamurtarin. me Hammarbyn, ka qenë i në minutën e pestë për 1-0. Për ferencës ndaj Mariborit. dhe do të mbetet më gjatë se ish-
te paramenduar jashtë fushave të
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
blerta. Reprezentuesi kosovar nuk
u aktivizua fare në ndeshjen e fun-

Xhaka rikthehet në stërvitje dit ndaj Newcastle United, derisa

Mesfushori i Arsenalit, Granit
Xhaka ka marrë një lajm pozitiv,
pasi është rikthyer në stërvitje të
plota me skuadrën. Trajneri i Ar-
senalit, Mikel Arteta ka treguar se
kur do të jetë i aftë për të filluar
ndeshjen pas rikthimit në stërvitje.
“Këtë javë ai ka përparuar sërish
në një nivel tjetër, dhe nesër do të
vlerësojmë se si është, do të bise-
dojmë me të dhe do të vendosim
se kur është momenti më i mirë
për të filluar. I pyetur nëse do të
ishte një nxitje rikthimi i Xhakës:
“Po, do të jetë dhe na mungon, ai
është një nga liderët tanë, një nga
lojtarët e vjetër që i shton diçka
shumë të vlefshme skuadrës dhe
shpresojmë se mund ta kthejmë
atë së shpejti”, ka theksuar Arteta.
trajneri i Norwichit, Dean Smith
ka konfirmuar lëndimin e tij. Si-
pas trajnerit anglez ata nuk e ki-
shin paramenduar se Rashica do
të mbetet kaq gjatë jashtë fusha-
ve. “Ne menduam se Miloti kishte
një problem të lehtë me ijë, por
pas një skanimi, duket lëndim më
serioz. Mendojmë se ai do të jetë
jashtë fushës për tre deri në katër
javë”, është shprehur Dean Smith.
Rashica këtë verë është bashkuar
me Norwichin nga Werder Bre-
men, teksa ka zhvilluar 13 ndeshje
në kampionat ku nuk ka shënuar
asnjë gol, por ka bërë një asistim.
20 MARKETING Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
Në bazë të Ligjit për marrëdhënie pune dhe Pajtimit të marrë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës të RMV, shkolla publikon:
SHPALLJE PUBLIKE
për pranim të dy mësimdhënësve dhe dy laborantëve për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës për vitin shkollor 2021/2022
1. Mësimdhënës të matematikës............................ 1 realizues me orar të plotë të punës për kohë të caktuar deri në kthimin e
mësimdhënëses që është në pushim të lindjes, rroga fillestare 25.819,00 denarë, orari i punës nga e hëna deri të premten prej orës 07:00
deri në ora 15:00 dhe prej orës 12:00 deri në ora 20:00.
2. Mësimdhënës të kimisë............................ 1 realizues me orar të plotë të punës për kohë të caktuar deri në kthimin e mësimdhënësit
që është në pushim mjekësor, rroga fillestare 25.819,00 denarë, orari i punës nga e hëna deri të premten prej orës 07:00 deri në ora 15:00
dhe prej orës 12:00 deri në ora 20:00.
3. Laborantë........2 realizues me orar të plotë të punës për kohë të caktuar deri më 31.08.2022, rroga fillestare 19.790,00 denarë, orari i
punës nga e hëna deri të premten prej orës 07:00 deri në ora 15:00 dhe prej orës 12:00 deri në ora 20:00.
KUSHTET:
Kandidatët për mësimdhënës
- të ketë të mbaruar studime përkatëse për arsim të fakultetit, shkollë të lartë ose akademi dhe të kenë të dhënë provim profesional ose
studime jopërkatëse për arsim të fakultetit, shkollë të lartë ose akademi, derikualifikim të dhënë pedagogjik dhe provim të dhënë
profesional.
- të jenë shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut.
- Kandidatët ta zotërojnë gjuhën letrare maqedonase dhe alfabetin cirilik.
Kandidatët për laborantë të kenë të mbaruar arsimin e mesëm përkatës.
Shpallja do të zgjatë 3 (tre) ditë pune nga dita e publikimit në shtypin ditor.
Zgjedhja e kandidatëve do të bëhet në afat prej 15 (pesëmbëdhjetë) ditëve nga dita e përfundimit të afatit për parashtrim të lutjeve.
Dokumentet e duhura:
- fletëparaqitje
- diplomë për arsim të mbaruar
- certifikatë të shtetësisë
- certifikatë për derikualifikim të dhënë pedagogjik;
- certifikatë për provim profesional të dhënë.
Lutjet me dokumentet e duhura parashtrohen deri te SHMKKN "Dimitar Vllahov" - Strumicë, rr."Goce Dellçev" 17.
Dokumentet e pakompletuara dhe të vonuara nuk do të shqyrtohen.
SHMKKN "Dimitar Vllahov" - Strumicë
Drejtor
Dimitar Gjorgjev
REPUBLIKA E MAQEDONISË SË VERIUT
KOMUNA - ÇUÇER SANDEVË
PA 1 Nr.11-324 nga 02.12.2021.
Çuçer - Sandevë
NJOFTIM PUBLIK
Komuna Çuçer-Sandevë, Drejtoria për urbanizëm, veprimtari komunale, mbrojtje të mjedisit dhe zhvillimit ekonomik lokal, për shkak
të pamundësisë së dorëzimit të rregullt të njoftimeve deri tek fqinjët e drejtpërdrejtë, për dhënien e miratimit për ndërtim të A4 -
akomodim i përkohshëm, objekt i kategorisë së dytë, në rrugën 5 nr. 100 fsh. Mirkovci ose parcela katastrale 2022 (në tekstin e
mëtutjeshëm PK), komuna katastrale Mirkovci, në vendin e ashtuquajtur Mel, Komuna Çucer-Sandevë, sipas certifikatës nga plani i
regjistruar me nr. 11-06/140-2 e datës 03.06.2021, lëshuar nga Komuna Çuçer-Sandevë, njofton të gjithë fqinjët e drejtpërdrejtë -
pronarët e parcelës katastrale ne kufi me PK 2022 Komuna Katastrale Mirkovci në vendin e ashtuquajtur Mel, në Komunën Çuçer-
Sandevë, gjegjësisht pronarët/bashkëpronarët e PK 2026, PK 2020, PK.2021/1, PK 2031/1 dhe PK 2031/8 Komuna Katastrale
Mirkovci në vendin e ashtuquajtur Mel, Komuna Çucer Sandevo, si dhe të gjithë të interesuarit, se me datë 02.12.2021 me procedurën
administrative 1 nr.11-324 është lëshuar miratimi për ndërtimin e A4 - akomodim i përkohshëm, objekt nga kategoria e dytë, në rrugën
5 nr.100 fsh.Mirkovci ose PK 2022, komuna katastrale Mirkovci, në vendin e ashtuquajtur Mel, Komuna Çuçer-Sandevë, investitorit
Branko Belinski, me vendbanim në rrugën Klenoec nr. 87-7, Shkup dhe me projekt te vërtetuar për A4 - akomodim i përkohshëm, me
nr. 05/2021 nga Marsi 2021, i realizuar nga PGA PROEKTING DOOEL Sveti Nikole.
Sipas nenit. 62-a pika 1 e Ligjit të Ndërtimit (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“) nr. 130/09, nr. 124/10, nr.
18/11, nr. 36/11, nr. 54/11, nr. 13/12, nr. 144/12, nr. 25/13, nr. 79/13, nr. 137/13, nr. 163/13, nr. 27/14, nr. 28/14, nr. 42/14 nr. 115/14,
nr. 149/14, nr. 187/14, nr. 44/15, nr. 129/15, nr. 217/15, nr. 226/15, nr. 30/16, nr. 31/16, nr. 39/16, nr. 71/16, nr. 132/16, nr. 35/18, nr.
64/18 nr. 168/18, nr. 244/19 dhe nr. 18/20), të interesuarit mund të kontrollojnë dokumentacionin nga procedura administrative në
drejtorinë për urbanizëm në Komunën Çucer-Sandevë, çdo ditë pune nga ora 11.00 - 14.00, brenda 15 ditëve.
Nëse nuk paraqiten ose nuk caktojnë një autorizues, do të konsiderohet se është bërë dorëzimi i rregullt dhe pasojat eventuale
negative do të jenë në përgjegjësi të vet palës.
KOMUNAͲÇUÇERSANDEVË
Në bazë të nenit 22 dhe 23 të Ligjit për marrëdhënie pune ("Gz.zyrtare e RM" nr. 167/2015), nenit 3 të Ligjit për ndryshime dhe
plotësime të ligjit për Ligjin për marrëdhënie pune ("Gz.zyrtare e RM" nr.120/2018) nenit 3 paragrafi 5, nenit 9, 10, 11, 12 të Ligjit
për mësimdhënës dhe bashkëpunëtor profesional në shkollat fillore dhe të mesme ("Gz.zyrtare e RMV" nr.161/19) dhe Pajtimit nr.
12-15338/2 nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës të RMV, SHFK "Sv.Kliment Ohridski" - Manastir publikon
SHPALLJE
për pranim të realizuesve në vijim për vitin shkollor 2021/2022:
1. Mësimdhënës për matematikë - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënëses në pushim të lindjes – me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
2. Mësimdhënës të kimisë – 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënëses në pushim të lindjes – me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
3. Mësimdhënës të gjuhës angleze - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënëses në pushim të lindjes - me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
4. Mësimdhënës të gjeografisë - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënësit të pensionuar - me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
5. Mësimdhënës të mësimit klasor - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënësit të pensionuar - me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
6. Mësimdhënës të gjeografisë - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës në vend si zëvendësim të
mësimdhënësit në pushim mjekësor - me pagesë fillestare prej 24.782,00 denarë;
7. Mësimdhënës të mësimit klasor - 1 realizues për kohë të caktuar dhe orar të plotë të punës - me pagesë fillestare prej
24.782,00 denarë;
Orari i punës është në dy ndërrime, prej orës 07:00 ndërrimi i parë dhe prej orës 12:45 ndërrimi i dytë, ndërsa përfundon
me mbarimin e orëve sipas Programit vjetor të punës së shkollës.
Shpallja zgjat 3 (tre) ditë pune llogaritur nga dita e publikimit në shtypin ditor. Zgjedhja do të bëhet në afat prej 45 ditëve
llogaritur nga dita e përfundimit të shpalljes.
Testi për njohjen e gjuhës maqedonase dhe alfabetit cirilik do të mbahet më datë 13.12.2021 në ora 12.00 në hapësirat
e SHFK "Sv.Kliment Ohridski" - Manastir, tel. 047/252-733;
Lutjet me dokumentet e duhura, diploma për arsim të mbaruar dhe certifikata e shtetësisë jo më e vjetër se gjashtë muaj,
origjinal ose kopje të vërtetuar në noter të dorëzohen deri te SHFK "Sv.Kliment Ohridski" - Manastir, rr.Dimçe Lahçanski PN.
SHFK "Sv.Kliment Ohridski" -
Manastir
 ´„ƒœ´–´‡‹–ͳ͹ʹǡ’ƒ”ƒ‰”ƒˆ‹ͳ‰ƒ‹‰Œ‹’´”ƒ”•‹•‹’´”‘”ȋ
œǤœ›”–ƒ”‡‡ Ǥƒ“‡†‘‹•´ ”ǤͺʹȀʹͲͳͺ†Š‡
ƒœ‡–ƒ - Certifikatë të shtetësisë.
œ›”–ƒ”‡‡Ǥƒ“‡†‘‹•´•´‡”‹—–”Ǥͳ͹ͺȀʹͲʹͳȌǡ‡‹–ʹ͸’ƒ”ƒ‰”ƒˆ‹ʹ‰ƒ ”‡‰—ŽŽ‘”Œƒ’´”—•Š–‡–‡˜‡­ƒ–ƒ’´”œ‰Œ‡†ŠŒ‡´
–‹–—Œ–´•‹‘”Ǧ•Š‡…‘”ǡ•Š‡…‘”ǡ´•‹‘”Ǧ’”‘ˆ‡•‹‘ƒŽ†Š‡ƒ–›”‡„ƒ•Š´’——‡•†Š‡†‡‘•–”ƒ–‘”´˜‡–´‹˜‡”•‹–‡–‹–̶Š´
‹”‹Ž‹ †Š‡ ‡–‘†‹Œ̶ ´ Š—’ ȋƒŒ´–ƒ”‹ ‹ ‹˜‡”•‹–‡–‹– ”Ǥ ͶͳͳȀʹͲͳͺ †Š‡ ”ǤͶʹ͸ȀʹͲͳͻȌ †Š‡ ‡‹– Ͷͻ ’ƒ”ƒ‰”ƒˆ‹ ͳǡ ’‹ƒ ͺ ‰ƒ
УПРАВА ЗА ЖИВОТНА СРЕДИНА - DREJTORIA PËR MJEDIS JETËSOR
СЕКТОР ЗА ЖИВОТНА СРЕДИНА - SEKTORI PËR MJEDIS JETËSOR
SHPALLJE
Në bazë të nenit 86 paragrafi 1 dhe nenit 90 paragrafi 4 të Ligjit për mjedisin jetësor (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 53/2005, 81/2005, 24/2007, 159/2008,
83/2009, 48/2010 124 / 2010, 51/2011, 123/2012, 93/2013, 187/2013, 42/2014, 44/2015, 129/2015, 192/2015, 39/2016 dhe 99/2018 dhe neni 4, i Rregullores për formën,
përmbajtjen, procedurën dhe mënyrën e përgatitjes së raportit për përshtatshmërinë e studimit për vlerësimin e ndikimit të projektit në mjedis (“Gazeta Zyrtare e Republikës së
Maqedonisë” nr. 33/2006), njoftohet opinioni se Komisioni i formuar nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor për përgatitjen e raportit për përshtatshmërinë
e Studimit të Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis për projektin: Ndërtimi i rrugës shtetërore Strumicë-Vallandovë-kryqëzimi me A1 seksionin 2, 3 dhe 4 - traseja e re në komunën e
Vallandovës dhe në komunën e Strumicës, për nevoja të investitorit Ndërmarrja Publike për Rrugë Shtetërore nr. UP1-11/4-736/2021 nga 26.11.2021 ka përgatitur një
RA PO R T
për përshtatshmërinë e Studimit të Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis për projektin: Ndërtimi i rrugës shtetërore Strumicë-Valandovë-kryqëzimi me A1 seksionin 2, 3 dhe 4-
traseja e re në komunën e Vallandovës dhe në komunën e Strumicës, për nevojat e investitor Ndërmarrja Publike për Rrugët Shtetërore
1. Investitori: Ndërmarrja Publike për Rrugë Shtetërore nga Shkupi, rr. “Dame Gruev” nr. 14, Shkup, personi kontaktues Jozhe Jovanovski tel: 02 3118 044, lok. 305;
j.jovanovski@roads.org.mk
2. Përgatitës i Studimit të VNMJ-SHIK "ÇAKAR-PARTNERS" SHPK nga Shkupi dhe Instituti i Ndërtimtarisë "MAKEDONIJA" SHA nga Shkupi ,- Мr. Gabriella Dudanova -
Llazarevska Inzhenier-teknolog i diplomuar -Ekspert për VNMJ, е-mail: gabriela.dudanova@gim.com.mk
3. Përshkrim i shkurtër i projektit të propozuar:
Qëllimi i projektit është ndërtimi i seksioneve 2, 3 dhe 4 që janë pjesë e trasesë së autostradës Strumicë - Vallandovë - kryqëzimi me A1, ndërtimi i të cilave duhet të sigurojë
lidhjen rrugore më të shkurtër dhe në të njëjtën kohë të sigurt ndërmjet korridoreve A4 dhe A1. dhe transporti i shpejtë i mallrave në pikat kufitare të vendeve fqinje. Transporti
i përmirësuar duhet të mundësojë zhvillimin e qëndrueshëm të bujqësisë dhe rritjen e zhvillimit të turizmit në rajonin juglindor. Për seksionet 2, 3 dhe 4 është projektuar një
trase e re që fillon përballë fshatit Kosturino, duke lënë trasenë ekzistuese të Rrugës Rajonale R1401 dhe përfundon me kryqëzimin kyç me A1. Gjatësia totale e tre seksioneve
është 19.12 km dhe mbulon një sipërfaqe prej rreth 326.15 ha. Seksionet rrugore janë projektuar për qarkullim mesatar ditor vjetor (QMDV) prej 3528 automjeteve në pikën
matëse 035 - Strumicë - Rabrovë dhe PGDS prej 4702 automjetesh në pikën matëse 020 - Vallandovë - Rabrovë. Seksionet 2, 3 dhe 4 kalojnë nëpër territorin e komunës së
Vallandovës, me përjashtim të pjesës më të madhe të seksionit 2 që i përket territorit të komunës së Strumicës.
4. Informacione shtesë mund të merren në ambientet e Sektorit për Komunikim me Publikun të Ministrisë me seli në rr. “Kej Dimitar Vlahov” nr. Kati 4 kati 1 dhe Drejtoria
e Mjedisit Jetësor ndërtesa në Sheshin “Presveta Bogorodica” nr. 3, Shkup, në Ministrinë e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor si dhe në ueb faqen e Ministrisë,
www.moepp.gov.mk
Bazuar në nenet 22 dhe 23 të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës - teksti i konsoliduar (Gazeta Zyrtare e RMV nr. 167/2015), Neni
85 paragrafi (1) i Ligjit për arsimin fillor (Gazeta Zyrtare e RMV nr. 161/2019), neni 3, 9 dhe 10 i Ligjit për mësimdhënës dhe
bashkëpunëtorët profesional (Gazeta Zyrtare e RMV nr. 161/2019) dhe Pëlqimi për financimin e ri nr. 12-16300/17 nga 21.09.2021
nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, drejtori i shkollës fillore Mirçe Acev-Shkup publikon
SHPALLJE PUBLIKE
për punësim për kohë të caktuar për vitin shkollor 2021/2022 (deri më 31.08.2022)
Mësimdhënës për mësim klasor - 1 realizues me orar të plotë të punës deri më 31.08.2022. Kandidatët duhet të jenë me arsim
të lartë të mbaruar Fakulteti pedagogjik - mësim klasor, Fakulteti filozofik - Instituti për pedagogji. Neto paga mujore themelore
24.760 den.
Mësimdhënës për arsim fizik dhe shëndetësor - 1 realizues, me orar jo të plotë të punës, 24 orë pune në javë (12 orë
mësimore) me studime të mbaruara Fakulteti për edukatë fizike - drejtimi mësimor. neto paga mujore themelore 14.850 den.
Përveç kushteve të përgjithshme të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës, kandidati duhet të plotësojë kushtet e posaçme të mëposhtme
të Ligjit për Arsimin Fillor: Të jetë shtetas i RMV, të ketë arsimim të duhur (sipas normës së përcaktuar në programin mësimor), të
ketë dhënë provimin profesional për mësimdhënës dhe të njohë gjuhën maqedonase dhe alfabetin e saj cirilik.
Mësimi në shkollë zhvillohet në gjuhën mësimore maqedonase. Orari i punës është nga e hëna deri të premten, në dy ndërrime
(7-13; 13-19) sipas orarit.
Dokumentet e mëposhtme duhet të dorëzohen me fletëparaqitjen: Certifikata e shtetësisë së RMV, diploma ose certifikata e
arsimit të lartë të duhur të përfunduar, certifikata e provimit profesional të dhënë për mësimdhënës dhe biografia e shkurtër opsionale
(CV). Dokumentet duhet të jenë në origjinal ose të noterizuar.
Shpallja zgjat 3 (tre) ditë pune nga dita e publikimit.
Përzgjedhja do të bëhet brenda afatit në përputhje me nenin 23 paragrafi (2) të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës.
Personi për kontakt Aleksandra Jovevska
Drejtor
Gjurgjica Batallakova
SHFK "Mirçe Acev"- Shkup
rr. Meçkin Kamen nr.26, tel. 02/2041-509
Në bazë të nenit 22 dhe 23 të Ligjit për marrëdhënie pune nr. 74/2015 (Gz.zyrtare e R.Maqedonisë tekst i konsoliduar,
nenit 82 paragrafi 1 të Ligjit për arsim fillor (Gz.zyrtare e R.M.Veriut nr. 161/19), nenit 9 paragrafi 1, 3 dhe nenit 10 paragrafi
1, 3 të Ligjit për mësimdhënës dhe bashkëpunëtor profesional (Gz.zyrtare e R.Maqedonisë së Veriut nr.161/19), si dhe
Pajtimit për mjetet financiare të siguruara për punësim për kohë të caktuar për vitin shkollor 2021/2022 të dhënë nga
Ministria e arsimit dhe shkencës nr. 12-15640/2 të datës 26.11.2021, SHFK "Krste P.Misirkov" Orizare - Koçan publikon:
SHPALLJE PUBLIKE
për zgjedhje të kuadrit mësimor për kohë të caktuar të punës deri në fund të vitit shkollor 2021/2022 (31.08.2022)
1. Mësimdhënës të Edukatës muzikore, me orar jo të plotë të punës, (8 orë mësimore) gjegjësisht 16 orë punë në javë, me
neto pagë 9.904,00 den. – 1 realizues,
2. Mësimdhënës për Kor të shkollës, me orar jo të plotë të punës, (3 orë mësimore) gjegjësisht 6 orë punë në javë, me neto
pagë 3.873,00 den. – 1 realizues,
3. Mësimdhënës për Orkestër të shkollës, me orar jo të plotë të punës, (3 orë mësimore) gjegjësisht 6 orë punë në javë, me
neto pagë 3.873,00 den. – 1 realizues,
Orari i punës nga e hëna deri të premten për kuadrin mësimor realizohet në ndërrime prej ora 07.00-13.00 ndërrimi i parë
dhe 13.00-19.00 ndërrimi i dytë në pajtim me orarin për përcaktim të orëve për vitin shkollor 2021/2022.
Kandidatët sipas Ligjit për marrëdhënie pune dhe Ligjit për të punësuarit në sektorin publik duhet ti plotësojnë kushtet e
përgjithshme në vijim:
- të jetë shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut;
- në mënyrë aktive ta përdorë gjuhën maqedonase;
- të jetë i moshës së rritur.
Krahas kushteve të përgjithshme kandidatët duhet ti plotësojnë edhe kushtet e veçanta të parapara në nenin 3 paragrafi 1
dhe 3 të Ligjit për mësimdhënës dhe bashkëpunëtor profesional edhe atë
- të ketë të mbaruar së paku katër vite arsim të lartë përkatës në pajtim me normativin për kuadër mësimor të
përcaktuar në programin mësimor dhe të ketë të arritur së paku 240 SETK.
- ta njeh gjuhën maqedonase dhe alfabetin e saj cirilik dhe gjuhën dhe shkrimin në të cilin do ta realizojë mësimin;
- të ketë të dhënë provim profesional për mësimdhënës pas përfundimit të stazhit praktikant, ndërsa mësimdhënës në
arsim fillor për kohë të caktuar të punës mund të jetë edhe personi i cili nuk ka të dhënë provim profesional, më së
shumti deri në mbarimin e vitit aktual shkollor dhe nën mentorimin e mësimdhënësit-mentorit të përcaktuar nga
shkolla.
Kandidatët duhet ti parashtrojnë dokumentet në vijim:
- Fletëparaqitje, me biografi të shkurtë (CV);
- Certifikatë për arsim përkatës të mbaruar;
Shpallja publike zgjat 3 (tre) ditë pune nga dita e publikimit.
Zgjedhja do të realizohet në afat prej 5 (pesë) ditëve pas përfundimit të shpalljes.
Dokumentet e duhura në origjinal ose kopje të vërtetuar në noter, të parashtrohen në adresën: SHF "Krste P.Misirkov"
–ƒ–—–‹ ‹ •–‹–—–‹– ’´” „Ž‡‰–‘”‹ ȋƒŒ´–ƒ”‹ ‹ ‹˜‡”•‹–‡–‹– ”Ǥ ͶͷͳȀʹͲͳͻȌǡ ´•Š‹ŽŽ‹ •Š‡…‘” ‹ •–‹–—–‹– –´ „Ž‡‰–‘”‹•´ ´ Š—’ Orizari, Koçan, rr. "Marshal Tito" pn, tel: 033/294-597, personi për kontakt: Ana V.Daneva.
’”ƒ´‹˜‡”•‹–‡–‹–̶Š´‹”‹Ž‹†Š‡‡–‘†‹Œ̶´Š—’ǡ’—„Ž‹‘ǣ Dokumentet e pakompletuara dhe të vonuara nuk do të shqyrtohen.
 SHF "Krste P.Misirkov" Orizari,Koçan
KONKURS Drejtor:
’´”œ‰Œ‡†ŠŒ‡–´ͳȋŒ´Ȍ’‡”•‘‹´–‹–—ŽŽ‹„ƒ•Š´’——‡•Ȃƒ•‹•–‡–´ˆ—•Š´´•‹‘”‡Ǧ•Š‡…‘”‡ǣ Sonja Ivanova

¾ 4.1Bujqësia,pylltariadhepeshkataria(peshkataria)ǡ•‹’ƒ•Žƒ•‹ˆ‹‹‹––´ˆ—•Šƒ˜‡ǡ•ˆ‡”ƒ˜‡†Š‡†‡‰´˜‡•Š‡…‘”‡Ǧ
Š—Ž—–—‡•‡ȋ—ƒŽ‹ˆ‹‹‹†´”‘„´–ƒ”ˆ”ƒ•ƒ–‹˜ȌǤ

Kushtet:ƒ†‹†ƒ–´–ǡ”ƒŠƒ•—•Š–‡˜‡–´’´”‰Œ‹–Š•Š‡ǡ†—Š‡––Ʈ‹’Ž‘–´•‘Œ´‡†Š‡—•Š–‡–‡˜‡­ƒ–ƒ–´’ƒ”ƒ’ƒ”ƒ´‡‹ͳ͹Ͳ LAJMËRIM
–´‹‰Œ‹–’´”ƒ”•‹•‹’´”‘”ȋ
œǤœ›”–ƒ”‡‡Ǥƒ“‡†‘‹•´”ǤͺʹȀʹͲͳͺ†Š‡
ƒœ‡–ƒœ›”–ƒ”‡‡Ǥƒ“‡†‘‹•´•´‡”‹—–
”Ǥͳ͹ͺȀʹͲʹͳȌǡ”‡‰—ŽŽ‘”‡’´”—•Š–‡–‡˜‡­ƒ–ƒ’´”œ‰Œ‡†ŠŒ‡´–‹–—Œ–´•‹‘”Ǧ•Š‡…‘”ǡ•Š‡…‘”ǡ´•‹‘”Ǧ 
’”‘ˆ‡•‹‘ƒŽ†Š‡ƒ–‘„ƒ•Š´’——‡•†Š‡†‡‘•–”ƒ–‘”´˜‡–´‹˜‡”•‹–‡–‹–̶Š´‹”‹Ž‹†Š‡‡–‘†‹Œ̶´Š—’†Š‡ƒ–‡–
–Œ‡”ƒ–´‹˜‡”•‹–‡–‹–Ǥ Fakulteti juridik “JUSTINIANI I PARË” në Shkup, lajmëron
 ‡ ˆŽ‡–´’ƒ”ƒ“‹–Œ‡ ƒ†‹†ƒ–´– †—Š‡– –´ ’ƒ”ƒ•Š–”‘Œ´ǣ „‹‘‰”ƒˆ‹ –´ •Š—”–´ǡ †‡Žƒ”ƒ–´ ’´” ’´”„—•ŠŒ‡ ‡ —•Š–‡˜‡ –´
’´”‰Œ‹–Š•Š‡†Š‡–´˜‡­ƒ–ƒ’´”˜‡†‹‡’—´•ǡ†‘—‡–‡‡–´…‹Žƒ–†´•Š‘Š‡–’´”„—•ŠŒƒ‡—•Š–‡˜‡†Š‡…‡”–‹ˆ‹ƒ–´–´ se më datë 15.12.2021 (e mërkurë) me fillim në ora 14,
•Š–‡–´•‹•´Ǥ
‘—‡–‡–†—Š‡––´’ƒ”ƒ•Š–”‘Š‡´‘”‹‰Œ‹ƒŽ‘•‡‘’Œ‡–´˜´”–‡–—ƒ”ƒ´‘–‡”Ǥ doktorantja m-r Melani Novakovska do të mbrojë disertacionin
 ´”œ‰Œ‡†ŠŒƒ‡ƒ†‹†ƒ–´˜‡„´Š‡–•‹’ƒ•‹‰Œ‹–’´”ƒ”•‹•‹’´”‘”†Š‡”‡‰—ŽŽ‘”‡•’´”—•Š–‡–‡˜‡­ƒ–ƒ’´”œ‰Œ‡†ŠŒ‡´
–‹–—Œ–´•‹‘”Ǧ•Š‡…‘”ǡ•Š‡…‘”ǡ´•‹‘”Ǧ’”‘ˆ‡•‹‘ƒŽ†Š‡ƒ–›”‡„ƒ•Š´’——‡•†Š‡†‡‘•–”ƒ–‘”´˜‡–´‹˜‡”•‹–‡–‹–̶Š´ e saj të doktoratës në temën: “Ndikimi i kualifikimeve
‹”‹Ž‹†Š‡‡–‘†‹Œ̶´Š—’Ǥ
‡†‹‹’—´•†Š‡‘”ƒ”‹‹’—´•Œƒ´–´’´”…ƒ–—ƒ”•‹’ƒ•ƒ–‡˜‡–´•–‹–—–‹–Ǥ
 ‘—”•‹œ‰Œƒ–8dit됉ƒ†‹–ƒ‡’—„Ž‹‹‹–Ǥ Ž‡–´’ƒ”ƒ“‹–Œ‡–‡Œ‘‘’Ž‡–—ƒ”ƒ†Š‡–´’ƒ”ƒ•Š–”—ƒ”ƒ‡˜‘‡•´—†‘–´
arsimore ndaj suksesit të menaxherëve për marrëdhënie me
•Š“›”–‘Š‡Ǥ
 ‘—‡–‡–’ƒ”ƒ•Š–”‘Š‡´•–‹–—–‹‡„Ž‡‰–‘”‹•´´Š—’ǡ””ǤŽ‡Ž‹‡˜•‹”ǤͻʹǡͳͲͲͲŠ—’Ǥ
publikun”. 
Universiteti"ShënKirilidheMetodij"nëShkup
InstitutiiblegtorisënëShkup
Mbrojtja do të mbahet në platformën elektronike MS TEAMS. 
 SPORT
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
21

Ronaldo rekord presingu kundër

Arsenalit, 801 golat në karrierë
pamë të punonte edhe në drejti-
Dopieta e Kristiano min që Rangnik e ka merak. Ai bëri
Ronaldos për Mançester
Di Maria Junajtidin kundër
27 herë presing kundër “Topçinj-
ve”, shifra më e lartë gjatë një nde-
shjeje këtë sezon (mesataren e ka
përgatit fundin “Topçinjve” e dërgoi në
14.4 çdo 90 minuta). Golat – 5 gola
801 totalin e golave të tij me Sportingun e Lisbonës, 130 me
e karrierës dhe në 1095 ndeshje si Mançester Junajtidin, 450 me Rea-
lin e Madridit, 101 me Juventusin
zbulon profesionist. Për
dhe 115 me Portugalinë është gjeo-
sulmuesin 36-vjeçar ishin grafia e 801 golave të CR7-ës në
destinacionin golat e 11-të dhe 12-të në karrierën e tij në 1095 ndeshje në
17 ndeshje që kur është total. Brenda zonës ka shënuar
e preferuar rikthyer në “Old Trafford” 85.5% të golave (685) dhe 116 të
tjerë i ka realizuar nga distanca
Pas aventurave te Real Madrid (14.4%): 510 gola me të djathtën
apo Manchester United, Angel Kristiano Ronaldo u ngjit në (63.6%), 149 me të majtën (18.6%),
Di Maria ka gjetur vazhdue- kuotën e 800 golave në karrierën e 140 me kokë (17.4%) dhe 0.2% me
shmërinë në Paris me skua- tij pas dopietës 3-2 në fitoren ende se ai e çekuilibron skuadrën e anashkalohet. Askush nuk finali- pjesë të tjera të trupit (2). Kristiano
drën e PSG teksa prej gjashtë kundër Arsenalit të enjten. Dopie- Junajtidit. Argumenti është se zon me një saktësi të tillë siç ka shënon më shumë në pjesën e
viteve është pjesë e francezë- ta e tij për Mançester Junajtidin transferimi i tij i vonë prishi pla- bërë CR7 në 19 vite karrierë. “Këtë dytë: 444 gola (55.4%) ndaj 351 go-
ve. Argjentinasi i cili është në kundër “Topçinjve” e dërgoi në 801 net e Solskjaerit. Ai nuk ushtron bën ai në ndeshjet e mëdha. Kur ke lave që kanë ardhur në 45 minutat
moshën 33-vjeçare ka ende totalin e golave të tij në 1095 nde- mjaftueshëm presing sipas tyre, nevojë për të, ai shfaqet. Ai është e para (43.8%). 0.7% e golave të tij
kohë para se të mendojë për të shje si profesionist. Për sulmuesin për t’u përshtatur me sistemet mo- aq i qetë, nuk panikoset kur ka një i kemi parë në kohën shtesë (6).
mbyllur karrierën e tij, kjo ni- 36-vjeçar ishin golat e 11-të dhe 12- derne të futbollit të ditëve të sot- rast”, tha Majkëll Karrik, i cili e drej- 142 penallti, 58 tregolësha dhe 57
sur edhe nga performancat që të në 17 ndeshje që kur është me. Por, fakti që pjesa e tij më e toi për herë të fundit skuadrën në gola me goditje dënimi komple-
tregon në fushë. Mirëpo, ai rikthyer në “Old Trafford”. Dhe të rëndësishme është të shënojë gola “Old Trafford” të enjten. Por, Ro- tojnë gjeografinë e golave të pesë
është i qartë për atë që do të mendosh se ka nga ata që thonë dhe këtë ai po e bën më së miri, naldon e ndeshjes së fundit e herë fituesit të “Topit të Artë”.
jetë klubi i fundit në karrierë ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
ndërsa Di Maria është sh-
prehur se preferon të luajë me
ekipin që e nisi rrugëtimin në
futboll. Fjala është për argjen-
Evra: Ardhja e Ibrës te Man, “shkatërroi” Martial
tinasit e Rosario Central, të Anthony Martial nuk ia doli në te numrin 9-të dhe të merrte 11-
cilët mbeten në zemrën e sul- asnjë moment të karrierës të tën. Ai tha menjëherë “Jo”, ndërsa
muesit. “Dëshira ime është ta shpërthente dhe të shfaqte të më pas e telefonoi edhe Mourinho
mbyll karrierën me Rosario gjithë potencialin e tij. Për sulmue- për të njëjtën çështje. Nuk po
Central, kjo sepse kam arsye sin francez ka pasur shumë prit- them se ai nuk po luante mirë si
zemre për ta bërë këtë. Pran- shmëri dhe jo më kot Manchester shkak i fanellës, por gjithçka filloi
daj e kam këtë mendim United pagoi 60 milionë euro për aty. Martial mund të shkatërroj çdo
gjithnjë në kokën time, bëhet kartonin e tij teksa e transferoi në lloj mbrojtësi nëse vendos ta bëjë
fjalë për diçka që e kam ishull nga klubi i Monaco në vitin këtë dhe për diçka të tillë më vjen
shumë përzemër”, u shpreh Di 2015. Por, Martial pati shumë ulje e vërtet keq. Shumë persona e
Maria, i cili me Rosario Central ngritje, ndërsa së fundmi, një nga njohin talentin e tij, mjafton të
është aktivizuar për dy vite ata që e njeh mirë këtë futbollist, pyesni Wayne Rooney. Martial
nga 2005 deri në 2007-tën. Në Patrice Evra ka zbuluar edhe se cili është një nga numrat 9 më të mirë,
këtë sezon, futbollisti i PSG në mund të ketë qenë problemi i vër- por ka nevojë për agresivitet për
11 paraqitje me francezët ka tetë për 26-vjeçarin. Ish-futbollisti mbërriti në Manchester dhe kërkoi që ishim në kombëtare me Mar- të bërë gol. Është më shumë një
regjistruar tre gola, por edhe thekson se problemet e Martial ni- pikërisht numrin 9, të cilin e mban- tial dhe ai mori një telefonatë nga çështje personaliteti”, u shpreh
tre asiste. sën në momentin kur Ibrahimoviç te Anthony Martial. “Mbaj mend klubi, ku i thanë se duhej të liron- Evra.

Publicitet
Në bazë të nenin 22 paragrafi (1) pika (1) të Ligjit për Marrëdhënie të punës (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 62/05, 106/08,
161/08,114/09,130/09,50/10”.,52/10,124/10,47/11,11/12,39/12,13/13,25/13,170/13,187/13,113/14,20/15,33/15,72/15,129/15,27/16,120/
18dhe"GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisësëVeriut"nr.110/19,267/2020dhe151/2021)dhenenit87ͲetëLigjitpërndryshimindheplotësimin
LAJMËRIM
eligjitpërpunësimdhesigurimnërasttëpapunësisë(“GazetaZyrtareeRMVͲsë”nr.124/19)AgjenciaePunësimiteRepublikëssëMaqedonisësëVeriut
shpall:
KONKURSPUBLIKnr.08/2021
Përpunësiminepunonjësvenëkohëtëpacaktuar Fakulteti Juridik “JUSTINIANI I PARË” në Shkup, lajmëron
I.AgjenciaePunësimiteRepublikëssëMaqedonisësëVeriutkanevojëpërpunësiminepërkohshëmtëpunëtorëvenëpozicionetvijuese:
1.NëpunësiriprofesionalpërndërmjetësimnëpunësimͲ1(një)përmbarues,nëQendrënepunësimittëqytetittëShkupit;
Kandidati,përveçkushtevetëpërgjithshmetëpërcaktuarameligj,duhettëplotësojëedhekëtokushtetëposaçme:
se më datë 14.12.2021 (e martë) me fillim në ora 12,
Ͳ Arsimin e lartë gjegjësisht të paktën 180 kredi të marra sipas SETKͲsë ose të përfunduar shkallën VII / 1, Ekonomi, Shkenca juridike, Shkenca
OrganizativedheMenaxhim(menaxhment)
doktorantja m-r Biljana Donçevska do të mbrojë disertacionin
Ͳ
Ͳ
Meosepapërvojëpune;
njohuriaktivetëprogramevekompjuterikepërpunënëzyrë; e saj të doktoratës me temën: “Mbrojta ligjore e bazës së të
Ͳ njohuriaktivetënjërësprejtregjuhëvemëtëpërdoruratëBashkimitEvropian(anglisht,frëngjisht,gjermanisht);
Ͳ rrogabazënetopërkëtëvendpunëështë20.706,00denarë.
II.KƌĂƌŝŝƉƵŶģƐģƐŚƚģŶŐĂŽƌĂϬϳ͗ϯϬͲϭϱ͗ϯϬ͕ŶŐĂĞŚģŶĂĚĞƌŝƚģƉƌĞŵƚĞŶ͕ϰϬŽƌģŶģũĂǀģ
dhënave – sfida të shoqërisë digjitale bashkëkohore”.
III.Kandidatëteinteresuarduhettëparaqesindokumentetemëposhtme:
Ͳaplikacionmetiparinevendittëpunëspërtëcilinkandidatikonkurron;
Mbrojta do të mbahet në lokalet e Fakultetit Juridik “Justiniani i
Ͳdëshmipërnivelinearsimittëpërfunduar;
Ͳdëshmipërshtetësinë; Parë” në Shkup në Amfiteatrin Solemn 1.
Ͳdëshmisenukiështëshqiptuarasnjëndalimpërtëkryernjëprofesion,veprimtariapodetyrë;
Ͳdëshmitëaftësivetëpërgjithshmeshëndetësorepërvendinepunës.
Ͳdëshmienjohjesaktivetëprogramevekompjuterikepërpunënëzyrë
ͲdëshmienjohjesaktivetëgjuhëvenënjëngatregjuhëtmëtëpërdoruratëBashkimitEuropian
RIKUJTIM:Punësimiiplanifikuarnëpërputhjemeplaninvjetortëinstitucionitpërvitin2021.Shqiptarë/e. Shitet tokë me sipërfaqe prej 3000 m2. Toka gjendet
IV.Afatiifunditidorëzimittëaplikacionevemedokumentetekërkuaraështëtreditëpune.
V.Aplikacionetmedokumentacioninenevojshëmduhettëdorëzohennënjëzarftëmbyllurnëarkivosemepostënëadresën:AgjenciaePunësimite
RepublikëssëMaqedonisësëVeriutͲShërbimiQendror,Rr.“VasilGjorgov”43,1000Shkup,metiparin:“punësimmeafattëcaktuar”.Personipërkontakt: në hyrje të fshatit Nikushtak të Komunës së Likovës.
NadicaArsovska,telefoni:02/3111Ͳ850.
VI.Përzgjedhjaekandidatëvetëregjistruardotëbëhetnëafatprej45/90/120ditëshngapërfundimiiafatitpërregjistrim.Kërkesatqënukjanëtëplota
dhevijnëmevonesënukdotëkonsiderohen.Afatiifunditiregjistrimitështë09.12.2021.
Çmimi sipas marrëveshjes. Tel: 070247480.
22
“Të gjithë duan të flasin
për stërvitjet e Contes.
Jam shumë entuziast që
punoj me një trajner të
kalibrit të tij, ai i
përmirëson shumë
skuadrat e tij, por edhe
lojtarët nga ana
individuale. Nëse kërkon
të përmirësohesh dhe të
shtysh më shumë,
atëherë ky është
ambienti i duhur për të
qenë”, ka deklaruar Dier
Tottenham ka filluar një epokë
të re duke qenë se prej disa kohësh
ekipi i është besuar trajnerit Anto-
nio Conte. Italiani njihet për
mënyrën e tij unike të të punuarit,
teksa është gjithnjë shumë
kërkues ndaj futbollistëve, ndërsa
këta të fundit e kanë pohuar se
stërvitjet e tij janë tejet të rënda. Së
fundmi, për Conte ka folur edhe
një nga lojtarët kryesorë të Tot-
tenham siç është Eric Dier. Lojtari
britanik thekson se Conte ia del
më së miri të përçoj pasion te fut-
bollistët, ndërsa shton se ka një vë-
mendje të madhe edhe ndaj de-
tajeve më të vogla, ndërsa në ishull
Cassano zbulon
sherrin me
Ronaldon:
I thashë sillu
si Messi
Antonio Cassano, në një nga daljet
e tij “live” në Twitch, bashkë me
Christian Vierin, ka zbuluar një
prapaskenë të sezonit të kaluar,
me protagonist CR7: “Cristiano Ro-
naldo më shkroi ca mesazhe,
nëpërmjet të cilëve më kërkonte të
tregoja më shumë respekt për të,
për gjithçka që kishte fituar, për
golat që kishte shënuar. Unë nuk
kam frikë nga e vërteta, jam gati të
përballem me të gjithë botën. Më
zemëroi. Po cili ishte problemi?
Ish-futbollisti italian, më pas
shpjegon: “Fola me Buffonin dhe
më tha se i kishte dhënë numrin
tim zyrtarit të shtypit të Juves, që
më pas e kishte kaluar tek Ronal-
do, i cili më mori për të më thënë
se ai kishte shënuar 750 gola kur-
se unë 150. I dashur Ronaldo, ke
gjithçka, jeto i qetë! Në vend që të
më dërgosh mesazhe, bëj si Mes-
si, që s’do t’ia dijë për askënd.
Buffon qeshte, e dinte edhe Chel-
lini”, ka thënë Cassano
SPORT
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
Dier “i dashuruar”
me pasionin e Contes
ambienti i duhur për të qenë. Është
shumë emocionuese të shkosh çdo
ditë në stërvitje kur ka kaq shumë Tuchel
intensitet, shumë përkushtim
edhe ndaj detajeve më të vogla
dhe ku trajneri është shumë
kritikon
kërkues. Të punosh në këtë formë
të shijon dhe të stimulon. Conte
është special, kur ai flet të përçon
Jorginhon
të gjithë pasionin për futbollin.
Mënyra e tij të mbush me energji dhe ekipin
dhe fjalët e tij kanë shumë peshë.
Ai e gjen mënyrën për të mbërri- Chelsea kaloi dy herë në avan-
tur te ty dhe kjo është shumë mo- tazh, por doli pa pikë nga
tivuese. A është ndaluar përdori- humbja 3-2 ndaj West Ham.
mi i ketchup? E kam dëgjuar që “Blutë e Londrës” i dhanë fund
është diskutuar në media, por nuk pathyeshmërisë prej tetë javë-
e di nëse është e vërtetë. sh dhe i kanë dorëzuar vendin
Megjithatë, mendoj se nuk ka e parë në renditje Liverpoolit.
asnjë të vërtetë këtu. Unë nuk e Trajneri i kampionëve të
pretendojnë se 52-vjeçari iu ka të kalibrit të tij, ai i përmirëson konsumoj ketchup-in, e di që Evropës, Thomas Tuchel nuk e
ndaluar lojtarëve përdorimin e shumë skuadrat e tij, por edhe loj- thuajse të gjitha gjërat kanë ndry- fshehu zhgënjimin e tij në
ketchup-it. “Të gjithë duan të flasin tarët nga ana individuale. Nëse shuar këtu te Tottenham, por nuk prononcimin e dhënë pas nde-
për stërvitjet e Contes. Jam shumë kërkon të përmirësohesh dhe të është aq drastike sa e bëjnë njerë- shjes, duke “thumbuar” edhe
entuziast që punoj me një trajner shtysh më shumë, atëherë ky është zit”, u shpreh Dier. italianin Jorginho. “Nuk mund
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
të them që luajtëm keq, ishte
një ndeshje ok. Është gjith-
Interi arrin rekordin e veçantë në Serinë A monë e vështirë të luash në
këtë fushë, u ndëshkuam si
pasojë e disa gabimeve indivi-
Interi ka arritur të triumfojë me duale që kryem”. Më pas një
rezultatin 0-3 ndaj Romës në sta- koment për gabimin e Jor-
diumin “Olimpico”, falë golave të ginhos. “Nuk praktikoi idenë
Hakan Çalhanoglusë, ish-it Edin më të mirë që mund t’i vinte
Xhekos dhe Denzel Dumfrisit. Pas në mendje, kthimi i topit
këtij suksesi skuadra e Simone Inza- mbrapa nuk ishte zgjidhja më
git ka arritur të barazojë një rekord
të veçantë në Serinë A italiane. Sipas
e mirë që mund të bënte. Goli i
tretë që pësuam, ishte shumë i
faqes së statistikave, “OPTA Paolo”, çuditshëm. Ne nuk ia dolëm të
Interi ka arritur të shënojë në 18 finalizonim rastet e shumta që
ndeshje radhazi të luajtura në tran- krijuam, teksa të shumta ishin
sfertë të Serisë A, duke barazuar edhe gafat. Duhet të jemi më
rekordin e fiksuar midis tetorit të të saktë dhe precizë, duhet t’i
vitit 1950 dhe shtatorit të vitit 1951. në kuotën e 37 pikëve, -1 nga Milani sh, disfata e fundit e pësuar ishte reduktojmë në minimum ga-
Skuadra zikaltër aktualisht klasi- kryesues. Gjithashtu Interi nuk ka ndaj Lacios në stadiumin “Olimpi- bimet gjatë ndeshjes”, dekla-
fikohet e dyta në tabelën e renditjes humbur asnjë sfidë prej 8 ndeshje- co”, më 16 tetor. roi trajneri gjerman i Chelsea.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Barcelona, klasifikimi më i keq në 18 vitet e fundit
Barcelona pësoi disfatën e parë
nën drejtimin e trajnerit Xavi Her-
nandez teksa katalanasit dolën të
mposhtur nga ndeshja shtëpiake
kundër Betis me rezultatin 0-1. Një
rezultat që përkeqëson edhe më
shumë renditjen e katalanasve,
teksa aktualisht pas 15-javësh skua-
dra gjendet në vendin e shtatë me
23 pikë të grumbulluara (kanë edhe
një ndeshje të prapambetur ndaj
Sevilla). Kreun, i cili mbahet nga ri-
valët historikë të Real Madrid kata-
lanasit mund ta shohin vetëm me
“dylbi” duke qenë se janë 16 pikë
larg, ndërsa një distancë të konsi-
derushme blaugranat kanë edhe mentë në ndihmë vjen edhe histo- nin 2002-2003, atëherë kur pas 16 vendësua nga Radomir Antic, ndër-
nga zona Champions, aktualisht ria e cila nxjerr në pah se katalana- ndeshjesh kishte grumbulluar 22 sa ekipi e mbylli kampionatin në
shtatë pikë larg. Sakaq, për të vërte- sit kanë renditjen më të keqe në pikë. Në atë kohë, skuadra drej- vendin e gjashtë duke u klasifikuar
tuar sezonin e vështirë që po përje- këto 18 vitet e fundit. Më keq, ekipi tohej nga trajneri Van Gaal me këtë në Kupën Uefa vetëm në javën e
ton Barcelona deri në këtë mo- i Barcelonës ka bërë vetëm në sezo- të fundit që u shkarkua dhe u zë- fundit.
 MOZAIK
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
23
QËË RRITET
RRITE PJESËTTAAR
PJESËTAR

M
DASHI 21. mars - 20. prill Mensur TUTËS, I SHKRIR
SHKRIRË NËË MAL POLITIKKANI
POLITIKANI I NJË POPULLI
POPUL TË NJË XHEMAL
Mamuti TREMBËLAK
Ë NËË UJËË NIKEL ------------------------- SHQIPT TAR,
FFATOS
ATOS
A
SHQIPTAR, GJERMANI AZISËË KOHA
KOHA
A KONTINENT UKSHINI KOCKË
Do të ketë surpriza të bukura të cilat do ju lejojnë që të GJYSHE DHEAFRIKËS
DHE AFRIKËS
shikoni me sy tjetër disa situata, të cilat nuk i keni pasur të qarta deri VENDI PËR TË
më tani. Sa i takon dashurisë, kjo është një periudhë mjaft pozitive, CILIN
C GARONTEGARONT XHXHAI
VOZ. NËË FOTO FOTO ------------------------
-----------------------
për gjithë ata që duan të nisin ndërtimin e një familje. ----------------------- PËRSHËNDETTJE
PËRSHËNDETJE
S
SOLISTJA A TOSKA
TOSKA ROMAKE
POLITIKANI KOSO KOSO--

A
VVAR,
AAR, HARADINAJ
------------------------
KOZETA
KOZETTA
DEMI 21. prill - 21. maj ZAVALANI
ZAAVAALANI
Në mendjen tuaj do të rikthehen disa mendime negati- JO KKONVEKSE TEMPO
------------------------
------------------------- -----------------------
ve, të cilat edhe më parë iu kanë tensionuar. Megjithatë horoskopi IRIDIUM DREJTIM
D
DREJT GARAA NË
i kësaj të enjte, parashikon një fazë të rëndësishme rikuperimi. NË
NËËAR ARTIN
RTTIN FORMULAA 1
FIGURATIV
FIGGURAATTIV
Prandaj mos u përfshini nga melankolia, por shikojeni si një mundë-
si të mirë për të kuptuar mënyrën se si duhet të mbyllni përfundi- VOZITËSI
misht një kapitull të jetës suaj që ju ka shqetësuar. I FORMULËS
ORMULË 1 ZBULUESIT
FOTO
NËË FOTO

BINJAKET 22. maj - 21. qershor

T JO

në kËtë datë
Do e gjeni veten në disa situata vërtetë të sikletshme, I MOSHUARR
gjithçka pasi në dashuri po zbuloni disa ndjesi të reja, të cilat men-
donit se i kishit fshehur kohë më parë. Rrini të qetë dhe të sigurtë në
vete, pasi në këtë moment është e rëndësishme që të mos shfaqni BISHTSHKURTË,
B
BISHTSHKUR
RTTË, QYTET
BISHTCUNG NËË FRANCËË
anën tuaj të dobët.

FLORIRI POHIM
GAFORRJA 22. qershor - 22. korrik ÇEK

Është e rëndësishme që gjatë kësaj dite të jeni të orga- ZORRO DIGITTAAL VIDEO
DIGITAL
nizuar dhe të analizoni çdo veprim që keni bërë në të kaluarën, ----------------------- ----------------------
para se të arrini marrëveshje të reja profesionale. Yjet parashikojnë KELVIN
KELLVIN
V KAMPIONI NË
FORMULA, ULA, BIRI
BIR I
KOHA
KOHA
A VENDLINDJA
E VOZITËSIT
VOZITËË
që gjatë kësaj të enjteje, do të keni një takim të papritur, i cili do VOZIT.
VOZITT. NËË FOTOFOTO NËË FOTO
FOTO
ju lumturojë pafund. PPARAFJALË
AARAFJALË QYTETT BELGG
----------------------- (PREJ NGA
KOHA
KOHA BOLIDI I FUDIT
I VOZITËSIT
VOZITËS
RJEDH EMËR-
RRJEDH EMËËR-
TIMI I BANJA
AVE
V
BANJAVE
NËË FOTO
FOTO MJEKUESE))
LUANI 23. korrik - 22. gusht
SHKRONJË VEKT
EKTORI
OR
VEKTORI
Dini si të jeni gjithmonë shumë efikas në vendin tuaj të ARABE Ë
NJËSI
punës. Por mos harroni se duhet të mbani parasysh edhe pikë-
pamjen e kolegëve tuaj, për të qenë një drejtues/e i vërtetë. Në da-
shuri kjo ditë do të jetë plotë emocione të forta. S
SHTETI KËNGËTARE
KËNGËT TAAREE
EKREM I LINDJES
L DHE AKTORE
AKTOREE
KRRYEZIU
Y
KRYEZIU SËË VOZITËSIT
V Ë
VOZITË BELGE
NË FOTO
NË FOTO (MARIAA FURTADO)
FURRTAD
ADO)

PRODHIM REOMIR
VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtator QUMËSHTI
Ë 06 dhjetor 1948 AZOT -----------------------
PROMOCION
Synimi juaj në këtë moment është që të rishikoni disa çë-
shtje të së kaluarës suaj dhe të kaloni përfundimisht gjithë situatat MASË DRITHI KËNGËTARJA
KËNGËT TAARJA VËLLA

K K
URUGUAJ PREJ EJ GJASHTË
GJAS Ë AUSTRALIANE,
AUSTRALIANE I MADH
e mbetura pezull me familjen apo njeriun tuaj të zemrës. Tregoni kuj- LUKSEMBURG ---------------------- FAMË
FAMË
A OKËSHË MINOG ------------------------
-------------------------
des ndaj ndonjë keqkuptimi të vogël, i cili mund t’iu hapë probleme. TRUALL ------------------------ ----------------------- TEMPERATURË
TEMPERA ATTURRË
TINKAA KURTI
KURRTTI ZUKAT
ZUKA AT
NDËRMARRJE RADIO
G
E GUXIMSHME, TELEVIZION
PËËRVVOJËË E RALLË
PËRVOJË ------------------------
(SH.) PËRFUNDIM
NË SHAH
PESHORJA 24. shtator - 23. tetor
DREJTOJ NJË
DREJTOJ
Nëse keni dhënë maksimumin në çuarjen përpara të O
ORGAN SHTYPI POHIM I YNËË S’KA
SKA
----------------------- -----------------------
---------------------- PËR
Ë SE
një projekti të rëndësishëm, tashmë mos u druani në arritjen e tij. LEHTËSIM INDIUM
Ajo që ka rëndësi është që të riktheheni në lojë dhe të rrezikoni. (BISED.)
Keni nevojë për më shumë paqe dhe qetësi, kështu që shkëputu- BOLIDIDI I VOZ
VOZITËSITT
ni nga telefoni, kompjuteri dhe televizori. Nuk do të jeni të këna-
qur me rezultatet e një aktiviteti profesional. L NËË FOT
FOTOO
------------------------
ANGSTREM

NATIONAL
NAATIONAL
T FUTB. TURK,
AKREPI 24. tetor - 22. nëntor DEFENCE VËLLEZËRIT
Ë Ë
ACADEMY HAMMITT DHE
Kjo është shenja më e favorizuar e ditës. Do të dini të sh- HALIL
faqni anën tuaj më të mirë, duke mahnitur personat që ju REDAKTOJ, PO,, LENIM, U
REDAKTOJ, PO UILIAMS, ND A, ALLTINTOP.
NDA, ALLTINTOP
LT P.
rrethojnë. Do të jetë një ditë mjaft intensive, për ata që janë të përf-
shirë në një histori të lumtur dashurie. Sa i takon profesionit, kjo ANO, K, Z,, DV,
KAN, ARI, ANO,
CUB, KAN, A, MIM, ORT,
DV, NË, SPA,
PA
SP K, LIO,
ORT, EK,
EK U, K, K, APË,
N, R, L, U,
KOS, N,
LIO, KOS, A AT, RT,
AVENTURAT,
VENTURA
AV RT,
është një fazë shumë pozitive, ku do të keni projekte shumë të FINLANDA,
GJIDHJET: M, FINLAND
ZGJIDHJET:
Z A ARTIOLA, RAMUSH,
A, AXHA, ARTIOLA, RAMUSH KONKA V T,
AVE,
H, IR, KONKAVE, T, KEKE ROZBERG, TU, IRI,
ROZBERG, TATU,
TAT
suksesshme në horizont.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetor

Ndonjë keqkuptim i vogël mes jush dhe personit që
dashuroni, mund të mos dëmtojë në këtë moment, por do ju bëjë
që të rrisni edhe më shumë vëmendjen tuaj ndaj partnerit/es.
Fokusi juaj është në rindezjen e pasionit, për të rikuperuar harmo-
ninë e munguar. Nëse keni një jetë të kënaqshme në çift, kjo do të
funksionojë më së miri. 4 9 6 2
BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janar 7 5 6 8 7 4
Probleme të vogla nuk do rreshtin së shqetësuari. Mund
të ndiheni konfuz në këtë moment dhe nuk do dini si të veproni. 5 8 4 3 2 5 6 9 4
Mundohuni të qëndroni në ambient me shoqërisë dhe jo vetëm me
partnerin/en. Nuk priten mundësi të mira për ata që janë vetëm. Sa
i takon sferës profesionale, mund të hasni në ndonjë problem të pa-
8 3 7 6 4 8 2 3 5
parashikuar.
9 7 7 6
1 6 5 2 2 1 7 8 9
UJORI 21. janar - 19. shkurt
Ju pret një periudhë e mirë, sa i takon anës sentimenta-

8 7 6 9 5 2 1 6 9
le. Nëse jeni në një raport të kënaqshëm në çift, do të ndiheni fare
pranë parajsës. Ditë e jashtëzakonshme parashikohet edhe për ata
që janë vetëm. Në sferën profesionale kjo ditë, nuk do të jetë në
anën tuaj. Do të keni shumë ide, por duhet të organizoheni mirë
për t’ia dalë mbanë. 9 2 8 4 5 2 3
PESHQIT 20. shkurt - 20. mars 5 7 7
o të përjetoni emocione të forta dhe intensive, të cilat do ju 948261357, 753948216,6, 621357894, 572136948,, 816495723, 394872561.
753948216
krijojnë idenë sikur nuk jeni me këmbë në tokë. Ata që janë të dashu- 183769452, 967524318 8, 245138769. Shumë i vështirë:
967524318, 4635, 135689472,
vështirë: 467523189, 289714635,
289714
ruar, do të kenë një ditë të bukur. Venusi, simboli i dashurisë do të ngac-
mojë zemrat e atyre që janë vetëm. Do të bëni një takim mbresëlënës, 814276935,
ë: 8142769
lehtë:
Shumë i leht 65984312 396482571, 471695283,
27, 528317694, 396482571,
935, 732951846, 659843127,
ku parashikohet nisja e një historie dashurie. Kjo ditë do të jetë tejet
normale sa i takon punës, ku do të mbani ritmin aktual.
24
Varësia ndaj kokainës mund të
luftohet me valë elektromagnetike
Stimulimi i trurit me valë elektroma-
gnetike mund të ndihmojë në luftën
kundër varësisë ndaj kokainës. Konfirmimi
i kësaj teknike mbërrin nga një studim i
kryer në spitalin universitar Careggi të Fi-
renze. Kjo lloj terapie, e cila është vënë në
përdorim në struktura të ndryshme spita-
lore, konsiston në gjenerimin e mikro-
shkarkesave të vogla elektrike, jo të dhimb-
shme dhe që stimulojnë zona të trurit ku
mendohet se gjenden qendrat e varësive,
duke i rikthyer në funksionimin fiziologjik
cerebral. Në fazën studimore kësaj tek-
nikeiI janë nënshtruar një grup pacientësh
për një periudhë tre mujore. Rezultatet
janë publikuar në revistën shkencore
ndërkombëtare “Plos One”. Sipas kërkue-
Nga viti i
ardhshëm, të
gjitha makinat
e reja duhet të
kenë një kuti të
zezë
Nga viti i ardhshëm, një kuti e zezë
do të jetë e detyrueshme në të
gjitha makinat e reja në BE, dhe nga
2024, të gjitha automjetet e regji-
struara për herë të parë do ta kenë
atë. Një kuti e zezë është një pajisje
që duhet të zbulojë, deri në detajet
më të vogla, gjithçka që ka ndodhur
në sekonda para një aksidenti auto-
mobilistik. E ashtuquajtura kuti e
zezë regjistron deri në 41 pjesë të
informacionit që ndihmojnë në ek-
spertizë. Kutia e zezë ndihmon për
të marrë informacion në lidhje me
shpejtësinë e automjetit 5 sekonda
para përplasjes, sjelljen e shoferit,
nëse ai frenoi, nëse ai kishte mani-
pulime me timonin dhe në cilën
përqindje, sa ishte shpejtësia e au-
tomjetit, gjithashtu përmes siste-
mit të monitorimit të shpejtësisë,
shoferët do të informohen ne rastet
kur ata tejkalojnë kufijtë e autori-
zuar të shpejtësisë. Megjithëse shu-
mica nuk e dinë, kutia e zezë në in-
dustrinë e automobilave nuk është
asgjë e re. Disa automjete të reja ta-
shmë e kanë atë. Më së shpeshti
ndodhet midis shoferit dhe karri-
ges së pasagjerit në modulin e ja-
stëkut ajror. Nga viti i ardhshëm, do
të jetë i detyrueshëm në të gjitha
makinat e prodhuara rishtas, dhe
në 2024, të gjitha automjetet e
regjistruara për herë të parë do ta
kenë atë.
MOZAIK
Koha, e hënë, 6 dhjetor 2021
1060 - Bela I kurorëzohet Mbret i
Hungarisë.
1240 - Mongolët nën udhëheqjen
e Batu Khan okupojnë dhe shkatër-
rojnë Kievin.
KALENDARI HISTORIK 6 DHJETOR
1424 - Don Alfonso V i Aragonit i
jep të drejtë Barcelonës për të dëbuar
hebrenjtë.
1492 - Zbulohet Haiti nga Kolom-
bo.
1756 - Trupat britanike nën ko-
mandën e Robert Clive okupojnë Ful-
ta në Indi.
1768 - Publikohet edicioni i parë i
"Encyclopedia Brittanica" (Skoci)
1790 - Kongresi amerikan shpërn-
gulet prej Nju Jork Siti në Filadelfia
(Pensilvani).
1820 - Rizgjidhet Kryetari ame-
rikan James Monroe.
sve, në përfundim të fazës së vëzhgimit lin dhe rezistencën psikologjike të perso-
1912 - Kina voton për të drejtat
janë vërejtur përmirësime në vetëkontrol- nave të cilët ishin të varur nga kokaina.
njerëzore universale.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 1917 - Finlanda shpall pavarësinë
nga Rusia.
Audi S8, shumë më i shpejtë sesa 1929 - Turqia prezanton të drejtën
e votës për femrat.
pretendon kompania 1956 - Nelson Mandella dhe 156
persona të tjerë arrestohen për akti-
Prodhuesit gjermanë ndonjëherë “njëqind” në vetëm 3.3 sekonda.
vitete politike në Afrikën e Jugut
“gënjejnë” për modelet e tyre me perfor- Kjo kohë është veçanërisht mbresëlënë-
mancë të lartë, por ata e bëjnë këtë në një
mënyrë “pozitive”. Porsche Cayenne Turbo
se sepse është një makinë me peshë më
shumë se 2,400 kg. S8 është mundësuar
1998 - Hugo Chávez Frias, zgjidhet
kryetar i Venezuelës.
Coupe arrin një shpejtësi prej 298 km/h,
dhe jo 285 km/h siç deklarohet në fabrikë,
nga një motor 4.8-litër twin-turbo V8 i sho-
qëruar me një sistem elektrik hibrid të butë
ndërsa BMW M550i ka më shumë fuqi sesa
“e shkruar në letra”. Situata është e ngjash-
48 volt. Audi pretendon se S8 zhvillon 571
kuaj fuqi dhe 800 Nm çift rrotullues. Fuqia
me me Audi S8, i cili është më i shpejtë se transmetohet përmes një transmetimi au-
shifrat zyrtare.
Zyrtarisht, duhen 3.8 sekonda për të për-
tomatik Tiptronic me tetë shpejtësi në të
katër rrotat. Audi deklaron se shpejtësia
shpejtuar nga 0 në 100 km/h, por në fakt
është dukshëm më e shpejtë sepse arrin
maksimale është 250 km/h, por në të vërtetë
është dukshëm më e lartë.
Flamuri i shtetit amerikan të Alaskës
është projektuar nga
trembëdhjetëvjeçari Beni Benson
A E DINI SE...
Lojtari i bejsbollit Ray Chapman nga
Cleveland Indians është i vetmi njeri
në historinë e ligës kryesore të bej-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// sbollit, i cili ka vdekur nga topi i
hedhur.
Suzuki konfirmon, vetura e parë
elektrike vjen më 2025
Suzuki ka konfirmuar se do ta lansojë prodhuar vetura të tilla, ndërsa ofron mo-
veturën e parë tërësisht elektrike më 2025, dele hibridë. Partneriteti me Toyotan shihet
Arinjtë polar dhe pinguinët
duke u bërë prodhuesi më i ri që i futet “au- si kyç për përmirësimin e bilancit të kompa-
asnjëherë nuk takohen sepse jetojnë
tostradës” së linjave me vetura me zëri nisë. Nuk është e qartë nëse partneriteti
në polet e kundërta të Tokës.
emetim. Toshiro Suzuki, presidenti i kor- teknik do të zgjerohet edhe në vetura elek-
poratës, e bëri njoftimin gjatë lansimit të trike, por pritet që Suzuki të përfitojë nga
modelit të ri S-Cross. Suzuki konsiderohet teknologjia e motorëve elektrikë nga Toyo-
si i vonuar në adaptimin e teknologjisë ta bZ4X SUV. Suzuki mund ta ndjekë të
THËNIA E DITËS
elektrike. Deri tash, kompania s’ka njëjtën me Subarun.
Unë nuk e di çelësin e suksesit, por
çelësi për dështim është të provo-
sh të kënaqësh secilin.
(Bill Cosby)