Gati 10% e ZGJEDHJET Ballkani

popullatës LSDM i Hapur

jetojnë jashtë "dobësohet" dhe për-
Maqedonisë për mbi fitimet
 Fq.10
180 mijë vota!
 Fq.2  Fq.3
Mozaik

Koha
|||||||||||||||||||||||||

për
Koha, e enjte, 21 tetor
2021
Shtatzënë? Jo…

5 gjëra që duhet të dini

Fuqia e një tërmeti quhet janë pasojat e

Koha
magnitudë. Intensiteti i veshkave se është
dridhjeve mund të Ky 54-vjeçar besohet

për tërmetet
variojë në gjeografinë, personi i parë në botë
me ve-
i parë i
topografinë madje edhe shkat më të rënda, rasti
histo-
regjistruar deri më sot në
www.koha.mk

në thellësinë e tërmetit.
ri. Warren Higgs nga Windsor,
Instituti i Gjeoshkencave Berkshire të Britanisë së
Madhe,
në SHBA ka vlerësuar se vuan nga sëmundja e veshkave
e tra-
çdo vit detektohen policistike. Kjo sëmundje
veshka
500.000 tërmete shëgueshme bën që në
mbushura me
të rriten kiste të
deri
lëngje, e që mund të çojnë
naty- në mosfunksionim e veshkave.
Tërmetet janë fenomene
kudo. perso-
rore që ndodhin pothuajse Ajo prek rreth 1 në 1 mijë
evi- iu
Autoritetet amerikane kanë na dhe nuk ka kurë. 54-vjeçari
dridhje tepër
dentuar me qindra mijëra nënshtrua një operacioni

KOHA për
e ve-
toke çdo vit, por vetëm
pak prej të rrezikshëm për heqjen
35 kilo-
tyre shkaktojnë dëme. Chad
Myers, shkave, që peshonin mbi
për parë kurrë më
meteorolog dhe sinoptikan gramë. “Nuk kisha
Kur
CNN ka renditur 5 gjëra
që duhet parë një gjë kaq të madhe.
e
të dimë për tërmetet. gjithçka nuk është në vendin
1. Tërmeti është fenomen
që duhur rrezikon që të dëmtosh
hemor-
shkaktohet nga çlirimi i papritur
i organet e tjera, rrezikon
i cili e një tërmeti quhet amerikan. masive”, tha në një intervi-
3. Fuqia vra- ragji
energjisë së grumbulluar, sipërfaqes së tokës. 4. Tërmetet në vetvete nuk kirurg
sizmike. shumë pranë Intensiteti i dridhjeve strukturat e stë për BBC, Sanjay Sinha,
shkakton krijimin e valëve lloj tërmetesh magnitudë. to- sin shumë njerëz. Janë Trust të
sh- Myers tha se këto mund të variojë në gjeografinë, në Spitalin Universitar
Në sipërfaqen e tokës, tërmeti janë zakonisht shumë shkatërrues. nga njerëzit që bien në 3
edhe në thellë- ngritura Oxfordit, që kreu operacionin.
faqet në dridhjet ose zhvendosjet Vendi ose zona ku është krijuar tër- pografinë madje gjatë dridhjeve që dëmtojnë
Instituti i Gjeo- tokë muaj pas kësaj ndërhyrjeje,
e tokës (truallit) dhe nganjëherë meti quhet vatër e tërmetit kurse sinë e tërmetit.
e dallgëve detare shkencave në SHBA ka vlerësuar njerëzit. tërmeteve Warren po kthehet dalëngadalë
edhe në krijimin si hipo- 5. Shumica e më
kur qendra e saj emërtohet 500.000 tër- në këmbë. “Ndihem shumë
(cunami). Një tërmet ndodh qendër. Skaji më i afërt i
daljes në se çdo vit detektohen ndodhin në pllakën tektonike
të
mirë, mund të marr
frymë.
000 prej tyre mund të
dy pllakat tektonike rrëshqasin sipërfaqe të diametrit të tokës, i mete. “100 Kjo njihet ndryshe edhe Mund ta ha pak…”, shprehet
54-
që kanë prej tyre do të Paqësorit.
dhe lëshojnë energjinë epi- ndjehen dhe 100 ka
hequr nga hipoqendra, quhet eksperti si “Unaza e Zjarrtë”. vjeçari për BBC. Ndonëse
krijojnë dëmtime”, tha se ope-
grumbulluar. qendër e tërmetit. ende probleme, ai thotë
2. Tërmeti mund të ndodhë ///////////////////////////////////
//////////////////////////////////
///////////
racioni i ktheu mbrapsht jetën.
////////////////////////////////// që të
Tanimë Warren shpreson

Mozaik
///////////////////////////////////
//////////////////////////////////
të ve-
emrin
//////////////////////////////////
mund të bëjë transplant
ojë
//////////////////////////////////

Facebooku planifikon ta ndrysh

shkave.
në të
kompania është fokusuar
një
pla- ashtuquajturën ‘metaverse’,
Rrjeti social Facebook po botë online ku njerëzit
mund të
me një lëvizur e
nifikon të ribrendojë veten përdorin pajisje për të
ka vir-
emër të ri javën e ardhshme, komunikuar në një ambient
në
raportuar “The Verge”, bazuar tual. Facebooku ka investuar
She- dhe atë
burime të afërta me çështjen. shumë në realitetin virtual
fi ekzekutiv i gjigantit teknologjik, të shtuan dhe synon të
lidhë tre
të pajisje të
Mark Zuckerberg, planifikon milionë përdoruesit me
emrit në
flasë për ndryshimin e ndryshme. Të martën, kompania
të kom- 10
konferencën e përvitshme njoftoi se planifikon të krijojë
por që emri për
panisë më 28 tetor, mijë vende pune në Evropë
Si
mund të shpaloset shpejt. pesë vitet e ardhshme që
të ndih-
thënë se Emri i
përgjigje, Facebooku ka mojnë në këtë projekt.
nuk i komenton “spekulimet”. reklama. mundshëm
raportohet se mund
Ndryshimi i emrit te gjigantët
tek- ruar shërbimet edhe me .
diçka e re, kur ato tyre. Google pati themeluar Lëvizja e Facebookut vjen
tani pasi të jetë ‘Horizon’
nologjikë s’është të zgje-
e Alphabetin më 2015 për ||||||||||||||
duan t’i zgjerojnë shërbimet ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
E SPECIES SË RRALLË
NJË PROJEKT PËR SHPËTIMIN
WWF DHE PESHKATARËT
es
Delfinët rozë janë drejt zhdukj Falë tekno- etiketimit
do të ndihmojnë në si-
ishin ëmbla të lumit Ichilo. e informacionit jetësor
Peshkatarët të cilët dikur satelitore pe- gurimin
të rrallë logjisë teknologjinë me ushqyerjen, sa larg
në gjurmim të delfinëve janë në gjendje në lidhje
po ba- shkatarët tashmë dhe kërcënimet me të
rozë të lumenjve tashmë duke përdo- migrojnë
në të gjurmojnë delfinët

 Fq.12-15
në Amazonë.
shkëpunojnë me studiuesit dhe të rapor- cilat përballen
për rur një aplikacion Shefja e World Wide Fund
for Na-
xhunglën e Bolivisë Amazon e tyre.
e këtyre tojnë vendndodhjet ture në Bolivi Lila Sainz
vlerëson
të siguruar mbijetesën Vështirësia qëndron në faktin do të
for Na- e delfinëve reflek- pre e ganizëm shpreson se
specieve. World Wide Fund rozë ka pak infor- se mirëqenia cie që prej kohësh ka qenë del-
bo- se për delfinët tek njerëzit, ndërsa mbrojë më mirë këtë specie
ture së bashku me Organizatën tyre dhe ha- tohet edhe tyre. Programi i etiketimit
është
e macione sa i numrit të për peshkatarët e zonës
kjo është finësh në zhdukje.
liviane Faunagua me ndihmën bitateve. një spe- vetëm një mënyrë që kjo
ky or-
teknologjisë avancuar studiuan nga programi i një perspektivë e re mbi
ujërat e Por të dhënat
katër nga delfinët rozë në

0 0
E PËRDITSHME INFORMATIVE Viti XV • Numri 4373• e enjte, 21 tetor 2021 5 c |17 c 15 DEN

GLOBI
ZGJEDHJET 2021: HYRËN, PANË DHE SHKUAN
Eric Zemmour,
ose Trumpi
francez
Kandidatë sa
Popullariteti i kandidatit të
për sy e faqe!
mundshëm presidencial, francez,
Eric Zemmour ka qenë meteo-
rike. Ai është shumë më shumë
prezent në media, sidomos në
prime time, më shumë nga ri-
valët e tij, si dhe sondazhet e tre-
gojnë në rritje të vazhdueshme.
Javën e kaluar një sondazh tre-
gonte se Zemmour tejkalonte
kandidaten Marine Le Pen. Son-
dazhi i Harris Interactive para-
shikoi që Zemmour do të merrte
17% të votave, krahasuar me 15%
për Le Pen dhe 24% për Emma-
nuel Macron. Por Macron, presi-
denti aktual, ende nuk e ka kon-
firmuar... Fq.9

RAJON
Shqiptarët
më jetëgjatët
në rajon Fq.7
Shumë kandidatë të pavarur dhe parti të vogla në zgjedhjet e 17 tetorit në Maqedoninë e Veriut,
RAJON tentuan të sigurojnë një vend në "skenë", por nuk ia dolën. Shumica prej tyre u deklasuan nga
partitë më të mëdha, duke i lënë shumë prapa me vetëm dhjetëra vota të fituara
Koalicionet Fq.3

si pazar ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

për fitore Fq.7 Burokracia e "zhvlerësoi" diplomën

Shkup, 20 tetor - Arsimi luan një rol të posaçëm
në zhvillimin e një shoqërie por për më tepër
edhe në perspektivën e së ardhmes së shëndo-
shë të një shteti demokratik dhe evropian. Ma-
qedonia e Veriut që prej pavarësisë së saj e deri
më tani haset në zhvillim e sipër në sferën e ar-
simit, ndërkaq vendi numëron gjithsej mbi 25
institucione të arsimit të lartë duke e cilësuar të
mjaftueshëm për nga popullsia këtë shifër të
institucioneve. Maqedonia e Veriut është ndër
vendet e Ballkanit Perëndimor ku më së tepër-
mi dalin studentë master, specializantë, por
edhe doktorantë shkencorë për çdo vit.
Ndërkaq sipas profesorëve, këto grada shken-
core janë bërë formë normale burokratike në
arsim. Ata thonë se kjo sjellë çrregullime për të
ardhmen e arsimit, pasi nuk po shihet cilësia e
kujt çka ka studiuar, por vetëm... Fq.5
2 AKTUALE
PËR 12 VITE, 195 MIJË QYTETARËT IKËN NGA MAQEDONIA
Gati 10 për qind e popullatës jetojnë jashtë shtetit
Për periudhën (2008-
2020) kanë marrë leje
qëndrimi për herë të parë
rreth 426 mijë serbë, 337
mijë boshnjakë, 285 mijë
shtetas të Kosovës, 195
mijë nga Maqedonia e
Veriut dhe më pak se 20
mijë nga Mali i Zi. Në
raport me popullsinë,
diferenca është edhe më
e lartë. Gati 25% e
popullsisë shqiptare (të
vitit 2020) tashmë jeton e
punon në një nga vendet
e Bashkimit Europian.
Vendi i dytë është Kosova
(15.4%), e ndjekur nga
Bosnjë e Hercegovina
(10.3%), Maqedonia e
Veriut (9.4%), Serbia (6.2)
dhe Mali i Zi (3.3%).
Koha Evis HALILI
Shkup, 20 tetor - Mësohet se nga
viti 2008 deri në 2020-n janë rreth
700 mijë shtetas shqiptarë që kanë
marrë leje qëndrimi në një nga sh-
tetet e Bashkimit Europian, derisa
195 mijë janë shtetas nga Maqe-
donia e Veriut Instituti Evropian i
Statistikave - EUROSTAT, informon
se numri më i lartë i lejeve të qën-
drimit për shtetasit e Ballkanit
Perëndimor është dhënë në pe-
riudhën 2008-2009, me përkatë-
KE pret fillim të negociatave
deri në fund të vitit
Shkup, 21 tetor - Komisioni Evro-
pian (KE) ka konfirmuar se Repu-
blika e Maqedonisë së Veriut i
përmbush kriteret që të fillojë ne-
gociatat për anëtarësim dhe kon-
sideron se shtyrja ka ndikim ne-
gativ mbi besueshmërinë e BE-së,
ka thënë euroambasadori Dejvid
Gir duke prezantuar raportin e
KE-së mbi progresin e vendit në
procesin e eurointegrimit. Gir në
konferencën e përbashkët për
shtyp me zëvendëskryeministrin
për Çështje Evropiane, Nikolla Di-
mitrov ka dhënë konkluzën e KE-
së ku pritet që konferenca e parë
ndërqeveritare me të cilën do të
shënohej fillimi i negociatave me
Maqedoninë e Veriut të mbahet
deri në fund të vitit. Prandaj, ka
shtuar, Gir duhet të forcohen
përpjekjet për zgjidhjen e çë-
shtjes me Bullgarinë. Duhet të
vazhdojë, ka theksuar ai, edhe im-
plementimi i marrëdhënieve bila-
terale me Bullgarinë dhe me Gre-
qinë nga të gjitha palët
nënshkruese. “Vendi ka dëshmuar
sisht 97.3 mijë dhe 83.9 mijë, si
rrjedhojë e emigracionit të lartë të
fillim viteve 2000. Në këtë numër,
kanë kryesuar shqiptarët e Shqipë-
risë, ndërsa fluksi ka ardhur në rë-
nie, duke zbritur në rreth 30 mijë
në vitin 2013. Pas kësaj periudhe,
rigjallërimi i ciklit të emigracionit,
që tregohet dhe nga shtimi i ndje-
shëm i kërkesave për azil solli një
tjetër rritje të lejeve të qëndrimit
që kulmoi në vitin 2019, me rreth
60.4 mijë të tilla. Për dallim me
vendet e tjera të rajonit, Shqipëria
mban rekordin për numrin e shte-
tasve të saj që kanë zgjedhur të je-
tojnë e punojnë në një shtet të Ba-
shkimit Europian.
Për të njëjtën periudhë (2008-
2020) kanë marrë leje qëndrimi
për herë të parë rreth 426 mijë
serbë, 337 mijë boshnjakë, 285 mijë
shtetas të Kosovës, 195 mijë nga
vendosmëri të fortë në progresin
drejt BE-së, mban hapin në refor-
mat dhe ka rezultate. Duhet të
vazhdojnë përpjekjet lidhur me
luftën kundër korrupsionit, sundi-
mit të së drejtës dhe reformat në
administratë”, ka theksuar mes
tjerash euroambasadori Gir.
Ndërkohë, kryeministri Zoran
Zaev theksoi se raporti e thekson
zbatimin e plotë dhe vendim-
marrës për reformat e BE-së,
veçanërisht në sferat kyçe siç
është sundimi i drejtësisë, përf-
shirë edhe luftën kundër korru-
psionit dhe krimit të organizuar.
“Në bazë të kësaj, në raport reko-
mandohet fillim urgjent i bisedi-
meve për qasje për anëtarësim
dhe konferencën e parë ndërqe-
veritare deri në fund të vitit gjatë
presidencës sllovene. KE në raport
potencoi se reformat janë proces
i vazhdueshëm dhe i gjatë i cili
nuk duhet të ndërpritet dhe i cili
kërkon përkushtim edhe nga opo-
zita edhe nga pjesët e tjera të sho-
qërisë”, njoftoi Zaevi.
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
Maqedonia e Veriut dhe më pak se
20 mijë nga Mali i Zi. Në raport me
popullsinë, diferenca është edhe
më e lartë. Gati 25% e popullsisë
shqiptare (të vitit 2020) tashmë je-
ton e punon në një nga vendet e
Bashkimit Europian. Vendi i dytë
është Kosova (15.4%), e ndjekur
nga Bosnjë e Hercegovina (10.3%),
Maqedonia e Veriut (9.4%), Serbia
(6.2) dhe Mali i Zi (3.3%).
Edhe institucionet
ndërkombëtare e llogarisin num-
rin e emigrantëve nëpërmjet au-
torizimeve për lejet e qëndrimit të
lëshuara për herë të parë për këto
vende nga shtetet e Bashkimit Eu-
ropian. Instituti për Studime Eko-
nomike Ndërkombëtare i Vjenës,
në një raport të mëparshëm, gjeti
se Shqipëria rezultoi me numrin
më të lartë të emigrantëve në
krahasim me Serbinë, Malin e Zi,
RAPORT PROGRESI PËR NUMËRIMIN E BANORËVE
KE përshëndet Regjistrimin e popullsisë
Shkup, 20 tetor - Vendi është mesa-
tarisht i gatshëm në sferën e stati-
stikës dhe ka realizuar progres të
mirë, veçanërisht në përgatitjen
dhe zbatimin e Regjistrimit 2021,
për herë të parë që nga viti 2002.
Përmirësim ka në të gjitha sferat
statistikore dhe harmonizimin me
standardet e BE-së, edhe pse ne-
vojiten përpjekje për përmirësimin
e fushëveprimit dhe cilësisë së sta-
tistikës makroekonomike dhe so-
ciale, thuhet në Raportin e KE-së
për progresin e vendit në sferën e
Statistikës - Kapitulli 18. Rekoman-
dimet e vitit të kaluar, Raporti i KE-
së vlerëson se, pjesërisht janë zba-
tuar dhe në vitin e ardhshëm vendi
veçanërisht duhet të punojë në:
përgatitje dhe publikim të rezulta-
teve nga regjistrimi i popullsisë dhe
objekteve; të vazhdojë me harmo-
nizimin e llogarive financiare dhe
llogaritë tremujore nacionale me
Sistemin Evropian të llogarive - ECA
2010, si dhe të sigurojë ekipim
adekuat dhe resurse financiare për
Entin Shtetëror të Statistikës.
Bosnjën, Maqedoninë e Veriut dhe
Kosovën për periudhën 2010-
2020. Si faktor themelor, ekspertët
e Vjenës evidentojnë nivelin e lartë
të varfërisë, fenomen që shpjegon
flukset e larta të emigracionit si-
domos në Shqipëri dhe Kosovë. Sh-
qipëria dhe Kosova janë dy vendet
me nivelin më të ulët të të ardhura-
ve për frymë në rajon dhe me nive-
let më të larta të varfërisë, sipas
Bankës Botërore, e për rrjedhojë,
kanë edhe flukset më të larta emi-
gratore. Vetëm në vitin 2020
morën leje qëndrimi për herë të
parë në një nga vendet e Bashkimit
Europian 37.592 shtetas shqiptarë,
ndërsa në rajon, numrin më të
lartë të lejeve të qëndrimit të dhë-
na për vitin 2020 e mban Serbia
me 40.8 mijë, më pas Shqipëria
(37.6 mijë) e ndjekur nga Bosnjë e
Hercegovina (35.1 mijë), Kosova
Korniza ligjore në sferën e sta-
tistikës në pjesën më të madhe
është harmonizuar me Kodin Evro-
pian të Statistikës në praktikë,
Banka Qendrore është plotësisht e
përgatitur në kodin statistikor, për-
derisa Ministria e Financave, ende
nuk ka emëruar person përgjegjës
për statistikë.
“Sistemi TI i Entit Shtetëror të
Statistikave e përmirësoi ndër-
lidhjen, kapacitetin dhe mbrojtjen
e të dhënave, ndërsa nga tetori i vi-
tit 2021 ka edhe sistem bek-ap. Pu-
blikimi i të dhënave statistikore
është sipas kalendarit për publikim
të të dhënave. ESHS vendosi komu-
nikim proaktiv me publikun për
ITALIA DHE GREQIA
KRYESOJNË ME LEJE
QËNDRIMI PËR
SHQIPTARËT
Italia dhe Greqia, dy
destinacionet që kanë pritur
numrin më të lartë të
emigrantëve shqiptarë pas
viteve 90, kanë dhënë 84% të
lejeve të qëndrimit për herë
të parë për periudhën 2008-
2020. Rekordin e mban Italia,
me 342.5 mijë leje gjithsej,
ose 49% të totalit. Greqia ka
dhënë 247.6 mijë të tilla
(35%). Që nga viti 2013,
Gjermania ka rritur
ndjeshëm numrin e lejeve të
dhëna, pasi ky shtet është
bërë i preferuar për
punonjësit shqiptarë,
sidomos mjekë e infermierë
dhe specialistë të
teknologjisë së
informacionit. Ekonomia më
e madhe e Europës ka dhënë
gjithsej 48 mijë leje
qëndrimi për herë të parë për
shtetasit shqiptarë deri në
fund të vitit 2020. Në vend të
katërt është Franca, me 15
mijë leje (2% e totalit) e
ndjekur nga Kroacia, e cila
nga 2018-a ka dhënë
mesatarisht një deri në 2
mijë leje qëndrimi në vit.
(31.6 mijë), Maqedonia e Veriut
(16.3 mijë), Mali i Zi (2.7 mijë).
informimin e qytetarëve për Regji-
strimin 2021. Edhe krahas situatës
me Kovid-19 pjesa më e madhe e
hulumtimeve statistikore janë zba-
tuar. Megjithatë, nevojitet edhe
rritje dhe ekipim të nevojshëm të
resurseve njerëzore të ESHS-së”,
thuhet në Raportin për Kapitullin
18. Klasifikimi dhe regjistrat janë
të harmonizuara me legjislacionin
evropian dhe rregullisht përmirë-
sohen, vlerësohet në Raportin e KE-
së, por edhe pse qasja në të dhëna
dhe cilësisë janë përmirësuar, ende
nevojitet harmonizim i tyre i plotë
me kërkesat e reja. Dërgimi i të
dhënave te Eurostati është rritur,
por ende mbetet i paplotë.
 AKTUALE
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
3

Shumë kandidatë të ZGJEDHJET 2021: HYRËN, PANË DHE SHKUAN

pavarur dhe parti të vogla

Kandidatë sa për sy e faqe!

në zgjedhjet e 17 tetorit
në Maqedoninë e Veriut,
tentuan të sigurojnë një
vend në "skenë", por nuk
ia dolën. Shumica prej
tyre u deklasuan nga
partitë më të mëdha,
duke i lënë shumë prapa
me vetëm dhjetëra vota
të fituara
Koha Xhenur ISENI
Shkup, 20 tetor - Shumë kandidatë
për kryetarë komune u deklasuan
nga partitë e mëdha, duke i lënë
ata shumë prapa me vetëm dhjetë-
ra votash, që në fakt për ata gara
zgjedhore kishte përfunduar edhe
para se të fillonte. Tridhjetë qyte-
tarë nga Vrapçishta më 17 tetor vo-
tuan për Irfan Sherifin nga PDSH.
Në përqindje 0.31% nga votat në
komunë, ku në listë kryeson Isen
Shabani nga koalicioni ASH-AAA
me 3.946 vota. Sherifi është kandi-
dat për kryetarë i cili ka fituar më
pak vota në këto zgjedhje lokale
edhe përskaj që prapa tij kishte
qëndruar partia. 30 votat e tij, as
mund të ndryshojnë diçka në
rrethin e dytë të garës zgjedhore
për kundërkandidatët, as që mund
ta ndryshojnë fotografinë bardhë e
zi në skenën politike në vend. Por,
Sherifi nuk është i vetëm që gjen-
det në fund të listës së kandidatëve
më pak të votuar. Tridhjetë vota në
zgjedhjet lokale në Novaci në
rrethin e parë mori edhe Vasko
Naumovski nga Era e Tretë e Maqe-
donisë-Lista të pavarura maqedo-
nase, që për të gara ka përfunduar.
TA PROVOJNË FATIN
Shumë kandidatë të pavarur
dhe parti të vogla në zgjedhjet e 17
Graoroski nga Era e Tretë e Maqe-
donisë-Lista të pavarura maqedo-
nase, kanë votuar 106 qytetarë. Në
Llozovë, kandidati i PODEM, Velin
Nikollov ka fituar 37 vota, derisa Jo-
vica Anakievski nga TMORO, 50
vota. Në Rankovcë, Mihajllo Risto-
viq nga Integra ka fituar 45 vota ose
2% të votave në komunë. Në Re-
snjë me rezultat më të dobët në
zgjedhjet lokale është kandidatja
Gordana Popovska nga Era e Tretë e
Maqedonisë-Lista të pavarura ma-
qedonase, për të cilën kanë votuar
vetëm 45 qytetarë.
Në Saraj, Ilir Krosi nga PDSH
mori 87 vota. Në Qendër, Aco Stoja-
novski nga Demokrati mori 74 vota,
ndërsa në Strugë Lube Petrovski
nga e njëjta parti fitoi 174 vota ose
VMRO bën thirrje për front të gjerë opozitar 0.68% të votave në komunën e
kryesuar nga Ramiz Merko. Edhe
VMRO-DPMNE bën thirrje për një front të gjerë është krimi dhe korrupsioni në institucione dhe
muzicienti i njohur, Goran Allaçki
opozitar dhe pjesëmarrje masive në rrethin e dytë shoqëri, tendera për të afërmit rreth Zaevit. Populli
vendosi të hyn në garën për
kundër pushtetit. Koalicioni për “Ripërtëritjen e dha votë qartë kundër qeverisë dhe ka një disponim
Maqedonisë” të udhëhequr nga VMRO-DPMNE në të fuqishëm antiqeveritar. Prandaj VMRO-DPMNE u zgjedhjet lokale për kryetarë të ko-
rrethin e parë të zgjedhjeve lokale fitoi mbi 55.000 bën thirrje të gjitha partive nga opozita, si të majta munës së Berovës. Atë e kandidoi
vota më shumë se LSDM dhe koalicioni i tyre, ashtu edhe djathta, që të bashkohen dhe të dalin Integra, por në zgjedhjet e së dielës
shikuar për sa i përket votave të fituara në listat e masivisht në raundin e dytë më 31 tetor, për të ai fitoi vetëm 145 vota, ndërsa
këshilltarëve. "Një numër i madh i qytetarëve vulosur dëshirën e shumicës dërrmuese të kundërkandidati i tij Goranço Kër-
zgjodhën ndryshimin. Populli tregoi se dëshiron ta qytetarëve që duan ndryshim dhe nje te ardhme më stevski, fitoi vetëm 93 vota në Be-
ndryshojnë grinë e errët. Progresi për LSDM-në të mirë", thuhet në thirrjen e VMRO-së. rovë. Këto zgjedhjet nuk ishin të
suksesshme as për Risto Xhakov
tetorit në Maqedoninë e Veriut, shtetën nga partitë, dhe disa kan- në listë, Bekim Pocesta nga ASH- nga Bogdanci i cili fitoi 86 vota, si
tentuan të sigurojnë një vend në diduan si të pavarur në përpjekje AAA i cili fitoi 3.998 vota. Zoran Ve- dhe për Dimçe Petrovskin nga De-
"skenë", por nuk ia dolën. Shumica për të hyrë në qeverisjen lokale. E selinoviq nga PODEM në Dojran fi- mokrati për të cilin votuan vetëm
prej tyre, bukualisht u deklasuan përbashkëta e të gjithëve është se toi 51 vota, ndërsa Izet Zejneloviq 78 votues. Në Gazi Babë, vetëm për
nga partitë më të mëdha, duke i ata kanë fituar, besoni apo jo, më nga Demokrati në Dollnen fitoi krahasim, nëse për kandidatin e
lënë shumë prapa me vetëm pak se njëqind vota. vetëm 68 vota. Edhe në listën në VMRO-DPMNE-së, Boban Stefko-
dhjetëra vota të fituara. Disa prej Krivogashtani u gjend një kandi- ski votuan 17.910 qytetarë,
tyre mbajnë rekorde - por jo për CILËT JANË ATA? datë që kishte nën njëqind vota. kundërkandidatët e tij Gjorgji To-
sukses, por në numrin më të ulët të Për kandidatin e PDSH-së, Pe- Bëhet fjalë për Goce Çirunoski nga dorov nga Integra dhe Katerina Jo-
votave të fituara në zgjedhjet e trit Klenja në Dibër, votuan 37 vo- PODEM, për të cilin kanë votuar vanovska Ivanovska nga TMORO,
fundit lokale. Disa prej tyre u mbë- tues, përkundër më të suksesshmit vetëm 60 persona, derisa për Igor fituan nga 544 dhe 574 vota.

KRAHASUAR ME ZGJEDHJET LOKALE TË 2017-ës ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

LSDM "dobësohet" për mbi 180 mijë vota!
VMRO-DPMNE ka rënie
prej rreth 50 mijë vota në
krahasim me vitin 2017,
kur kanë pasur 335.769
vota, përderisa LSDM
shënon ulje prej mbi 180
mijë vota
Shkup, 20 tetor - Dalja në zgjedhjet loka-
le në rrethin e parë është 51.5 për qind
ose më e vogla deri më tani që nga pa-
varësia e shtetit. Ai i vlerësoi zgjedhjet si
të suksesshme sa i përket rrethit të parë
dhe se janë zgjedhjet më të mëdha të
cilat janë bërë deri më tani. Të dhënat e
fundit të Komisionit Shtetëror të
Zgjedhjeve tregojnë se më së shumti
vota në rrethin e parë ka VMRO-DPM-
NE me 285.525, pastaj LSDM 239.214,
pastaj BDI 103.805, ASH-AAAA 55.540, E
Majta 50.181, BESA 25.426 dhe PLD-
RDM 24.850. Kandidatët e pavarur në
këto zgjedhje fituan 54.475, që është
më shumë se rritje e dyfishtë në kraha-
sim me vitin 2017. Partia politike E Maj-
ta, e cila në zgjedhjet e së dielës fitoi
50.181 vota, ka rritje në krahasim me
zgjedhjet parlamentare 2020 kur kish-
te 37.426. VMRO-DPMNE ka rënie prej
rreth 50 mijë vota në krahasim me vitin
2017, kur kanë pasur 335.769 vota, për-
derisa LSDM shënon ulje prej mbi 180
Në KSHZ dorëzohen
13 ankesa
mijë vota. Shkup, 20 tetor - Deri te Komisioni shtetëror i
Nën 21 mijë vota ka edhe BESA. Në zgjedhjeve (KSHZ) deri tani janë parashtruar gjith-
krahasim me zgjedhjet e fundit - të pa- sej 13 ankesa për procedurën për votim dhe për pro-
rakohshme parlamentare në vitin 2020 cedurën për përmbledhjen dhe konfirmimin e re-
kur LSDM dhe Koalicioni (Besa dhe zultateve për zgjedhjet lokale, që u mbajtën të
PLD-PDSH) kishin 327.408 vota, në këto dielën. Katër ankesa ka parashtruar Koalicioni i
zgjedhje të gjithë kanë - 289.490 vota, udhëhequr nga LSDM. Dy kanë të bëjnë me dy vend-
që është rënie prej 37 mijë vota. Rënie votime në Komunën Jegunoc. Ankesat tjera janë për
minimale në krahasim me zgjedhjet vendvotime në Komunën Gjorçe Petrov dhe për një
parlamentare ka edhe te BDI, por në vendvotim në Komunën Makedonska Kamenicë.
krahasim me zgjedhjet paraprake loka- Nga Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa ka gja-
le, shënon rritje prej 14 mijë vota nga shtë ankesa, një për një vendvotimin në Komunën e
89.724 vota në vitin 2017 në 103.805 në Dibrës dhe për një vendvotim në Komunën Shuto
vitin 2021. Trend të njëjtë ka edhe ASH- Orizarë. Dy ankesa janë për Komunën e Gostivarit,
AAA, e cila ka rritje prej 6000 vota nga një ankesë ka të bëjë me përmbledhjen e rezultate-
49.125 në vitin 2017, në 55.540 vota në vi- ve për kryetar të Komunës së Gostivarit dhe një ka të
tin 2021. Megjithatë, edhe ASH-AAA sa bëjë me përmbledhjen e rezultateve për anëtar të
i përket zgjedhjeve parlamentare të vi- Këshillit të Komunës së Gostivarit. VMRO-DPMNE ka
tit të kaluar kur ka miratuar 81.620 vota, parashtruar tre ankesa, për një vendvotim në Ko-
tani ka më pak se rreth 26 mijë vota. munën e Qendrës, për një vendvotim në Komunën e
Ndryshe, në rrethin e parë të zgjedhje- Dollnenit dhe për një vendvotim në komunën e Sa-
ve lokale, janë zgjedhur 34 kryetarë ko- rajit. Edhe Dy ankesa nga VMRO janë parashtruar
munash në Komuna. VMRO-DPMNE fi- për shkeljen e heshtjes zgjedhore. Komisioni shtetë-
toi në 22 komuna, LSDM në nëntë, ror i zgjedhjeve në mënyrë shtesë do të caktojë seancë
ndërsa BDI-ja në tri. për shqyrtimin dhe vendosjen sipas ankesave.
4 AKTUALE
KE PËR EKONOMINË
Përmirësim dhe vërejtje të shumta
Për të mbështetur një
rimëkëmbje të
qëndrueshme
ekonomike duhet të
adresojë sfidat kryesore
me të çilat përballet
ekonomia, siç janë
mobilizimi më i gjerë i të
ardhurave publike,
menaxhim i përmirësuar
i investimeve publike,
investimi në burimet
njerëzore dhe ndarja më
transparente e ndihmës
shtetërore
Koha Fisnik PASHOLLI
Shkup, 20 tetor - Vërejtje për ekono-
minë gri, mos formimin e Këshillit
Fiskal si trup që do të mbikëqyrë
dhe kontrollojë shpenzimin e pa-
rave publike, mbledhjen e tatime-
ve dhe vonesat në ligjet financiare.
Gjithashtu ekonomia e Maqedo-
nisë së Veriut ka arritur përparim të
caktuar në raport me kriteret eko-
nomike, dhe është në nivel të mirë
të përgatitjes për zhvillimin e eko-
nomisë funksionale të tregut. Qe-
veria ka ndërmarrë përgjigje të fu-
qishme fiskale për të zbutur
ndikimin e krizës ndaj amvisërive
dhe bizneseve. Deficiti fiskal u rrit
në 8.2 për qind të PBB-së në vitin
2002, ndërsa niveli i borxhit pu-
blik u rrit në 60.2 për qind të
Prodhimit të Brendshëm Bruto, për
shkak të mbulimit të nevojave sh-
tesë financiare. Kjo ndër të tjerash
theksohet në raportin e fundit të
progresit të Komisionit Evropian
për Maqedoninë e Veriut. Autorite-
tet ndërmorën disa masa shtesë
për të përmirësuar transparencën
fiskale, megjithëse ende nuk është
zhvilluar një regjistër i plotë opera-
cional i ndihmës shtetërore.
Njëherësh është bërë përpari-
mi i vogël në përmirësimin e mobi-
lizimit dhe mbledhjes së të ardhu-
rave, si dhe opinionit së bashku me
menaxhimin e investimeve, përf-
shirë kuadrin më të fortë ligjor për
partneritetin publiko-privat. Ako-
ma nuk është miratuar nga Kuven-
di, Ligji i ri organik i buxhetit, i cili
pritet të përmirësojë ndjeshëm sh-
penzimet fiskale, ndërsa po vo-
nohet edhe zbatimi i tij. Vazhdoi
kreditimi i sektorit privat i mbësh-
tetur edhe nga Banka Qendrore,
ndërsa sektori financiar mbeti i fu-
qishëm. Ambienti i biznesit vazh-
doi të pengohej nga madhësia e
ekonomisë joformale.
Duke marrë parasysh se reko-
mandimet e vitit të kaluar pjesëri-
sht janë implementuar, Brukseli
rekomandon të vazhdohet me
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
fiskal dhe stabilizimin e borxhit.
Për më tepër, rritja e vazhduesh-
me e pagave, e nxitur nga subven-
cionet e pagave të qeverisë të
shkaktuara nga kriza, mbetet një
sfidë për konkurrencën e jashtme,
duke pasur parasysh zhvillimet e
pafavorshme në produktivitetin e
punës gjatë viteve të fundit.
Lidhur me ambientin e bizne-
sit, vlerësohet se qeveria po ndër-
merr hapat e parë drejt zvogëlimit
të numrit të taksave para-fiskale,
që nuk janë tatime. Megjithatë
zbatimi i masave të tjera kryesore,
është i zgjatur, siç është Ligji i vitit
2019 për mbikëqyrjen e inspekti-
mit dhe zbatimin e procedurave
transparente dhe të qëndrueshme
për inspektimet. Njëherësh sugje-
rohet edhe rritja e efikasitetit dhe
mbështetjen e ekonomisë, përmes drejt adresimit të dobësive në me- pa, në veçanti masat për të luftuar transparencës së administratës
masave fiskale të synuara mirë de- naxhimin e financave publike të ekonominë joformale dhe krijimin publike, zvogëlimi i kohës dhe ko-
risa rimëkëmbja ekonomike të jetë qeverive vendore. Për më tepër, qe- e një regjistri plotësisht funksio- stove të mosmarrëveshjeve treg-
në baza të qëndrueshme, duke pa- veria kërkon që të gjitha ndër- nal të ndihmës shtetërore. tare dhe promovimi i zgjidhjes al-
rashikuar një kthim gradual të de- marrjet publike dhe shtetërore në Sapo të forcohet rimëkëmbja ternative të mosmarrëveshjeve, si
ficitit parësor para krizës në një pe- nivel shtetëror të publikojnë pa- ekonomike, një ndryshim i poli- disa nga faktorët që kufizojnë
riudhë afatmesme. Sugjerohet që sqyrat e të ardhurave dhe shpenzi- tikave do të ishte i përshtatshëm. konkurrencën e kompanive ven-
të përmirësohet mbledhja e të meve tremujore me një vonesë tre Përderisa qëndrimi fiskal dhe mo- dase.
ardhurave dhe të zgjerohet edhe deri në katër muaj, duke lejuar kë- netar është ende i përshtatshëm Komisioni Evropian më tej në
baza tatimore në përputhje me shtu përmirësimin e menaxhimit në aspektin e kushteve aktuale fi- raport thekson se edhe sfidat e pa-
Strategjinë e Reformës së Sistemit të rreziqeve fiskale që dalin nga fi- nanciare dhe ekonomike, gradua- raqitura nga ekonomia e madhe
Tatimor, duke përfshirë thjeshtë- nancat e këtyre ndërmarrjeve, një lisht vendit do t'i duhet të heqë joformale që nuk po zgjidhen si
simin e përjashtimeve tatimore. pjesë e madhe e cilave kanë minu- dorë dhe të riorientojë mbësh- duhet. Ekonomia joformale vazh-
Rekomandohet edhe zvogëlimi i se të konsiderueshme dhe kanë tetjen fiskale të lidhur me krizat, don të përbëjë një pengesë të
mëtejshëm i pengesave institucio- akumuluar borxhe të mëdha. ndërsa rimëkëmbja ekonomike po rëndësishme për operacionet e
nale dhe ligjore për zgjidhjen e sh- Megjithatë, ekziston nevoja për fuqizohet. Përgjigja e qeverisë ndaj biznesit për firmat e rregulluara.
pejtë dhe efektive të kredive që pasqyrën më të detajuar të të krizës arriti të zbusë ndikimin Sipas vlerësimeve të FMN-së, ajo
kanë probleme kthimin me kohë, ardhurave dhe shpenzimeve si dhe veçanërisht në punësim dhe të mund të përbëjë deri në 37.6 për
përfshi edhe lehtësimin e marrëve- bilanceve të ndërmarrjeve shtetë- ardhura të disponueshme. Për të qind ë PBB-së. Sektori joformal i
shjeve jashtëgjyqësore dhe mo- rore. Prezantimi i të dhënave ak- mbështetur një rimëkëmbje të vendit merr forma të ndryshme,
dernizimin e regjimit të falimenti- tuale nuk lejon një financim pu- qëndrueshme ekonomike dhe nga të cilat dallojnë puna e pa-
mit. blik kuptimplotë dhe analiza të rritje më të shpejtë në mënyrë regjistruar, pagat pjesërisht të pa-
Qeveria përmirësoi transpa- rreziqeve fiskale. Sidoqoftë, masa efektive, qeveria duhet të adresojë deklaruara dhe parregullsi të tjera
rencën fiskale, veçanërisht duke më e rëndësishme për të përmirë- sfidat kryesore me të cilat përbal- në zbatimin e Ligjit për Marrëdhë-
rritur raportimin për financat e suar qeverisjen fiskale, Ligji i ri Or- let ekonomia, siç janë mobilizimi niet e Punës. Praktika të tjera të
ndërmarrjeve publike dhe komu- ganik i Buxhetit, i cili përmban di- më i gjerë i të ardhurave publike, zakonshme për ekonominë jofor-
nave. Në vitin 2020, Ministria e Fi- spozita për rregullat fiskale dhe menaxhim i përmirësuar i investi- male përfshijnë mos lëshimin e fa-
nancave filloi publikimin e të dhë- një Këshill Fiskal, u miratua nga meve publike, investimi në buri- turave ose faturave tatimore, ose
nave të konsoliduara të qeveria në dhjetor 2020, por ende met njerëzore dhe ndarja më tran- mos raportimin e qarkullimit.
ekzekutimit të buxhetit të komu- nuk është miratuar nga Parlamen- sparente e ndihmës shtetërore. Ai Gjithashtu, puna e pavarur dhe
nave në faqen e saj të internetit. ti. Reforma të tjera të rëndësish- gjithashtu duhet të parashikojë shërbimet personale të ofruara në
Ky është një hap i rëndësishëm me gjithashtu kanë mbetur pra- një kthim gradual në konsolidimin shtëpi ose përmes internetit, zgje-
rimi i të cilave po rritet, shpesh ka-
PLAN PËR RRITJE TË PËRSHPEJTUAR EKONOMIKE lojnë të paregjistruara. Zbatimi i
Planit të Veprimit të qeverisë 2018-
Plani për rritjen e përshpejtuar ekonomike i ardhshme, si dhe vlerësimet pozitive në 2020 për të luftuar ekonominë
cili synon rritje më të madhe ekonomike, raportin e Komisionit Evropian për joformale mbetet i ngadaltë, ndër-
rritje të konsiderueshme të investimeve progresin e Republikës së Maqedonisë së sa një plan i ri veprimi ende nuk
publike, por edhe stimulim të fuqishëm të Veriut në vitin e kaluar. “Plani për rritje të është zhvilluar dhe miratuar.
investimeve private në periudhë përshpejtuar ekonomike do të ketë rol kyç Ndër gjetjet e tjera të raportit
afatmesme, ishte tema kryesore ku në krijimin e vendeve të reja të punës dhe janë edhe ato se reforma e sistemit
ministri i Financave, Fatmir Besimi, u nxitjen e rritjes së ekonomisë së arsimor është e ngadalshme, vazh-
drejtua me fjalimin e tij para nënkryetares së Maqedonisë së Veriut. Qëllimet përfundimtare
don edhe më tej mospërputhja e
Bankës Botërore për Evropë dhe Azinë Qendrore, fokusohen mbi tri pika: Rritja e investimeve, duke
madhe midis aftësive që kërkohen
Ana Bjerde, drejtoreshës rajonale për Ballkanin mundësuar shfrytëzimin më efikas të investimeve
Perëndimor, Evropën dhe Azinë Qendrore, Linda Van publike në vlerë prej 4 miliardë eurove në pesë vitet e dhe ofrohen në tregun e punës, si
Gelder, drejtorit ekzekutiv të Bankës Botërore, Kun ardhshme, me mobilizim të shumëfishtë të dhe mbetet i ulët aktiviteti i inova-
Davidse dhe drejtorit të Zyrës së Bankës Botërore për investimeve shtesë nga ana e sektorit privat; Rrija e cioneve në nivel të shtetit. Kritika
Republikën e Maqedonisë, Masimiliano Paoluçi. përshpejtuar - dyfishimi i normave të rritjes ka edhe për lidhjet rajonale të
Ministria e Financave dje kumtoi se takimi u realizua ekonomike në periudhë afatmesme sa i prëket transportit që po përparojnë nga-
në kuadër të Takimeve të vjeshtës të FMN-së dhe BB- normave vjetore të rritjes prej 5%; si dhe Sigurimi i dalë, ndërsa vlerësohet se digjita-
së, me ç’rast zyrtarët e lartë të Banka Botërore konsolidimit fiskal – të stimulohet ulja e borxhit lizimi i ekonomisë po përparon më
përgëzuan Planin për rritjen e përshpejtuar publik nën 60% të BPV-së së vendit në periudhë tej, por mbetet i ulët në krahasim
ekonomike, që do të miratohet në periudhën e afatmesme”, potencoi ministri Besimi. me BE-në.

CILËSIA E ARSIMIT NË VEND
Burokracia e "zhvlerësoi" diplomën
Maqedonia e Veriut
është ndër vendet e
Ballkanit Perëndimor
ku më së tepërmi dalin
studentë master,
specializantë por edhe
doktorantë shkencorë
për çdo vit. Ndërkaq
sipas profesorëve këto
grada shkencore janë
bërë formë normale
burokratike në arsim
Koha
Shkup, 20 tetor - Arsimi luan një rol
të posaçëm në zhvillimin e një sho-
qërie por për më tepër edhe në
perspektivën e së ardhmes së
shëndoshë të një shteti demokra-
tik dhe evropian. Maqedonia e Ve-
riut që prej pavarësisë së saj e deri
më tani haset në zhvillim e sipër në
sferën e arsimit, ndërkaq vendi
numëron gjithsej mbi 25 institu-
cione të arsimit të lartë duke e cilë-
suar të mjaftueshëm për nga po-
pullsia këtë shifër të institucioneve.
Maqedonia e Veriut është ndër
vendet e Ballkanit Perëndimor ku
më së tepërmi dalin studentë ma-
ster, specializantë, por edhe dokto-
rantë shkencorë për çdo vit.
Ndërkaq sipas profesorëve, këto
grada shkencore janë bërë formë
normale burokratike në arsim. Ata
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Iniciativa që tashmë
është dërguar deri te
Qeveria për shqyrtim,
ka ardhur pasi një
grup studentësh
kuptuan se Ligji për
arsimin e lartë nuk
përfshin në rregullore
studentët të cilët
jetojnë vetëm me një
prind
Koha Zenel MIFTARI
Shkup, 20 tetor - Organizata jo-qe-
veritare, “Një mundet - të rinjtë”
(One Can - Youth), kanë kërkuar
nga Qeveria, Ministria e Arsimit
dhe Shkencës (MASH), Ministria e
Drejtësisë dhe Ministria e Punës
dhe Politikës Sociale, që përgjy-
smimi i pagesës së semestrit për
studentët me një prind të bëhet
pjesë e Ligji për Arsim të lartë dhe
e rregullores. Iniciativa që tashmë
është dërguar deri te Qeveria për
shqyrtim, ka ardhur pasi një grup
studentësh kuptuan se Ligji për ar-
AKTUALE Koha, e enjte, 21 tetor 2021
Arbër KADRIU
thonë se kjo sjellë çrregullime për
të ardhmen e arsimit, pasi nuk po
shihet cilësia e kujt çka ka studiuar,
por vetëm sasia, dhe kjo gjendje
tregon se diplomat e mëparshme
kanë pasur vlerë më shumë sesa
një magjistraturë apo specializim
i ditëve tona.
Sipas të dhënave të Entit Sh-
tetëror të Statistikave, të vitin
2020, titulli Master i Shkencave
dhe Specialistëve u mor gjithsej
nga 1758 persona, nga të cilët 1533
ose 87.2 për qind janë master dhe
225 ose 12.8 për qind janë speciali-
stë. Ndërsa titulli Doktor i Shken-
cave u mor nga 174 persona. Ish
drejtori i Byrosë për Zhvillim të Ar-
simit, Rizvan Bela për gazetën
PËRGJYSMIMI I PAGESËS SË SEMESTRIT PËR STUDENTËT ME NJË PRIND
Iniciativa të bëhet pjesë e Ligjit
simin e lartë nuk përfshin në rre-
gullore studentët të cilët jetojnë
vetëm me një prind. Nga kjo OJQ,
thanë se kur kanë vërejtur këtë ju
kanë drejtuar Parlamentit studen-
tor dhe avokatit të studenteve në
universitetet publike të vendit.
KOHA thekson se diplomat e
mëhershme kishin më shumë
vlerë me kualitet të lartë arsimor,
ndwrsa thotw se tani, politika ka
futur duart edhe tek arsimi. “Për
fat të keq, menjëherë më duhet të
konstatoj se diplomat tani, qofshin
ato të magjistraturës apo të di-
plomës së fakultetit, nuk korre-
spondojnë me njohuritë apo ditu-
ritë të cilat i kemi arritur. Si duket
ky fenomen po ndodh sidomos në
dekadat e fundit dhe vazhdojmë të
mbyllim sytë në këtë drejtim.
Dikur arsimit i kushtohej rëndësi e
madhe, proceset arsimore zhvil-
loheshin e hartoheshin nga ek-
spertët më eminent, e sot kam për-
shtypje se qëllimi kryesor është të
“Pas bisedave me përfaqësuesit
e studentëve dhe Rektoratin,
morëm përgjigje se Rektorati i
Shën Kirilit dhe Metodit, do të
mbajë një seancë me përfaqësue-
sit e fakulteteve, duke premtuar se
do të respektojë rregulloren e
kryhet një punë e të përfitojmë në
aspekt financiar dhe atë sa më sh-
pejt që është e mundur. Më tej,
ndikimi i politikës në arsim vazh-
don e rritet, një kohë me politikë
kundër arsimit shqip që zbatonte
pushteti, ndërsa sot partitë poli-
tike në pushtet abuzojnë me të
gjitha nivelet arsimore”, thotë Bela.
Ndërkaq profesori universitar
Sead Dzigal deklaron se nevojiten
shumë reforma, veçanërisht në ar-
simin shtetëror. Sipas tij ato refor-
ma nuk reduktohen vetëm në ligje
të reja, por edhe në një reformë të
mentalitetit dhe të kuptuarit. “Arsi-
mi është një sektor që lidhet shumë
me faktorë të tjerë social. Ai pasqy-
ron shumë nga problemet që ka
vjetër që ishte e vlefshme me ligjin
e mëparshëm për arsimin e lartë”,
shtuan nga One Can - Youth. Sipas
tyre, në bazë të vendimit çdo fakul-
tet do të ketë të drejtën të vendosë
vet sipas kritereve dhe rregullore-
ve për ta ulur apo jo tarifën e page-
sës së semestrit për çdo studentë
me një prind. Ai thekson se pro-
blemi nuk është zgjidhur ligjëri-
sht, kështu që ata duan që rregul-
lat të përfshihen në Ligjin për
Arsimin e Lartë dhe të zbatohen
për të gjitha universitetet shtetëro-
re në vend dhe të përfshijnë stu-
dentë nga të gjitha familjet me një
prind apo prind vetushqyes.
Nga ana tjetër, studentët dhe
organizatat tjera që angazhohen
për të drejtat e studenteve kanë
deklaruar se sa më shpejt që kjo
praktikë të bëhet pjesë e Ligjit për
arsim të lartë dhe e rregullores do
të jetë në të mirë të studenteve.
Pasi sipas tyre, jo çdo herë mund të
ekzistoj ky vullnet i mirë dhe të re-
5
vetë shoqëria, kështu që për të për-
mirësuar situatën me arsimin, ne
duhet të punojmë në mënyrë të
koordinuar dhe të vazhdueshme. Ky
bashkëpunim duhet të bëhet midis
bashkësisë akademike, institucio-
neve dhe qytetarëve, dhe aspektit
ekonomik që është shumë i rëndësi-
shëm, sepse arsimi i lartë, për shem-
bull, është përgatitja për karrierë
dhe hyrjes në tregun e punës. Pa
punën e përbashkët të këtyre fak-
torëve, problemet në arsim janë
shumë të vështira për t'u zgjidhur.
Nevojiten shumë reforma, veçanëri-
sht në arsimin shtetëror, por ato
reforma nuk reduktohen vetëm në
ligje të reja, por edhe në një reformë
të mentalitetit dhe të kuptuarit se sa
i rëndësishëm është arsimi për sho-
qërinë", deklaron Dzigal.
Numri i madh i universiteteve
dhe vrapi i tyre pas të rinjve për të
studiuar në programet e tyre mësi-
more, ka ngritur shqetësime mbi
cilësinë e arsimit të lartë në vend.
Për dallim nga e kaluara, tani sipas
të dhënave statistikore, i papërfill-
shëm është numri i atyre që regji-
strohen e që nuk e mbarojnë fakul-
tetin. Përjashtime bëjnë ata që për
arsye të ndryshme, të punësimit,
apo të largimit nga vendi nuk për-
fundojnë studimet. Për t’i tërhequr
studentët, shumë fakultete private
ofrojnë lehtësi nga më të ndrysh-
met të dhënies së provimeve, por
kjo në anën tjetër, sipas njohësve të
çështjeve të arsimit, ndikon në
uljen e cilësisë.
spektohet. “Një vendim i tillë do të
lehtësonte funksionimin e një
numri të madh të studenteve të
cilët janë me një prind. Gjithashtu
dhe gjendja ekonomike e familje-
ve të tyre do të përmirësohej”, tha
një student për gazetën KOHA.
Ndryshe, deri më tani kjo është
në vullnetin e Fakulteteve dhe Uni-
versiteteve. Për momentin vetëm
Universiteti Shën Kirili dhe Metodi,
ju ka mundësuar studentëve me
një prind të paguajnë vetëm gjy-
smën e shumës së regjistrimit në
universitet. Iniciativa është zhvil-
luar dhe dorëzuar bashkërisht me
Lidhjen e Juristeve të rinj në Qeve-
ri, nga ku tashmë është dorëzuar
edhe në Ministrinë e Arsimit dhe
Shkencës (MASH), Ministria e
Drejtësisë dhe Ministria e Punës
dhe Politikës Sociale. Parlamenti
studentor i Universitetit Shën Kiri-
li dhe Metodi, e ka mirëpritur dhe
e ka përshëndetur vendimin e Uni-
versitetit.
6 AKTUALE
Shpeshherë për shkak të
keqpërdorimit të video-
vëzhgimeve ka
mosmarrëveshje mes
qytetarëve. Shantazhet
janë prezente dhe sipas
institucioneve
kompetente nuk duhet që
kamerat të keqpërdoren
Koha Vjollca SADIKU
Dibër, 20 tetor - Kohëve të fundit vi-
deo-kamerat janë bë pjesë e jetës
tonë të përditshme. Shpeshherë pa
ditur na incizojnë në vendet e ndry-
shme kur nga bankomatet marrim
para, kur jemi prezent në kafene,
kur shkojmë tek mjeku, nëpër insti-
tucionet të ndryshme, kur au-
tomjetin e mbushim me derivate,
në qendrat tregtare, në qendër të
qytetit por edhe në lagjet ku je-
tojmë. Incizohet fytyra jonë edhe
pse ne nuk jemi në dijeni në ato
momente. Këta shqetësime qyte-
tarët dibran i hasin për çdo ditë.
Nga Drejtoria për mbrojtjen e të
dhënave japin informata se ka
objekte të cilët janë në video-vëzh-
gim për çka vendosen edhe infor-
matat e nevojshme. Por, për di-
branët një shqetësim i madh është
vendosja e kamerave dhe video-
vëzhgimeve nga persona të ndry-
shëm në qendër të qytetit si dhe
në rrugët të Dibrës. Ata shpeshherë
thonë se drejtpërdrejtë cenohet
privatësia e personave dhe
kërkojnë nga kompetentët kontroll
në vendosjen ligjore të video-ka-
merave.
Dibranët përshëndesin vendo-
sjen të kamerave për video-vëzh-
gim nëpër institucionet e ndrysh-
me meqë ata janë të nevojshme
Problem në vete është
se, sipas disa
hulumtimeve, kohëve të
fundit toka prodhuese ka
filluar të ndotet dhe
rekomandimet janë se
duhet punuar në këtë
drejtim. Profesori
Sulejmani shprehet se
klima dhe ambienti
ndikon edhe në cilësinë e
ushqimit
Koha Urim HASIPI
Tetovë, 19 tetor - Fakulteti i Tekno-
logjisë Ushqimore dhe të Ushqyerit
me rastin e 16 Tetorit - Ditës botëro-
re të ushqimit ka organizuar një
manifestim në Universitetin e Te-
tovës. Qëllimi i këtij aktiviteti është
që të senzibilohen studentët dhe
popullata për rëndësinë e ushqimit
në shëndetin e njeriut. Sipas profe-
sorit universitar, Erhan Sulejmani,
rëndësia dhe cilësia e ushqimit
është një çështje shumë dimensio-
nale dhe e komplikuar, sepse
ndikojnë shumë faktorë. “Nëse e
marrim vendin tonë si resurse që i
VIDEOKAMERAT PËR VËZHGIM
Garantojnë sigurinë,
por cenojnë privatësinë
për sigurinë e qytetarëve dhe insti-
tucioneve. Por sipas tyre institucio-
ni kompetent për të dhënë dritë je-
shile për vendosjen e kamerave
nëpër qytet nga persona privat
duhet të jetë në përputhje me rre-
gulloren për përbërjen dhe formën
të aktit dhe për mënyrën e realizi-
mit. Medat .T. nga Dibra thotë se
nuk duhet të ketë vendosje të ka-
merave për video-vëzhgim pa lejen
të Drejtoris ëpër mbrojtjen e të
dhënave personale.
"Nuk besojë se kaq shumë ka-
mera për video-vëzhgim në Dibër
janë vendosur me rregulloren në
fjalë. Kujt i është kujtuar dhe ka
xhep më të thellë ka vendosur paji-
sje për video-vëzhgim, gjë që
drejtpërdrejtë cënon privatësinë.
Është shumë mirë që të ketë video-
DISKUTOHEN PROBLEMET ME MËNYRËN E TË USHQYERIT |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Të shtohen metodat e analizave të ushqimit
kemi dhe si klimë, mund të thuhet
se resurset dhe klimën potenciale
për prodhimin e ushqimit i kemi të
mira. Në qoftë se e konsiderojmë
cilësinë në përgjithësi, kjo varet
edhe nga kontrollet që bëhen nga
Ministria e Bujqësisë dhe Agjencia
e ushqimit dhe Ministria e Shën-
detësisë. Kontrollet që bëhen janë
në bazë të dinamikës së paraparë
që ka ministria dhe në bazë të reko-
mandimeve apo krahasimeve me
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
vëzhgim por jo pa lejen e nevojsh-
me", thotë dibrani 55 vjeçar dhe sh-
ton se ka raste kur video-vëzhgi-
met keqpërdoren nga qytetarët jo
serioz duke bërë shantazhe me të
njëjtat. Të njëjtin mendim ndan
edhe Asije . M. 62 vjeçare."Në
rrugën ku unë jetoj ka pajisje të
shumta për video-vëzhgim. Familja
ime përshëndetë këta video-vëzh-
gime dhe me këta janë zbuluar
edhe momente të keqbërësve. Por
nuk besoj se ndokush nga ata që
vendosin pajisje për video-vëzh-
gim të rrugës kanë marrë ndonjë të
drejtë. Ne kemi kamera për video-
vëzhgim të oborrit tonë, gjë që
mundëson një sigurim më të madh
të familjes, por edhe pronësisë",
thotë Asija, e cila jeton në një nga
lagjet periferike të Dibrës.
vendet tjera, duhet që të shtohen
analizat dhe duhet të rritet numri i
metodave për analizat në ushqim”,
tha Sulejmani.
Problem në vete është se sipas
disa hulumtimeve, kohëve të fundit
toka prodhuese ka filluar të ndotet
dhe rekomandimet janë se duhet
punuar në këtë drejtim. Profesori
Sulejmani shprehet se klima dhe
ambienti ndikon edhe në cilësinë e
ushqimit. “Po normalisht se klima
Shpeshherë për shkak të ke-
qpërdorimit të video-vëzhgimeve
ka mosmarrëveshje mes qytetarë-
ve. Shantazhet janë prezente dhe
sipas institucioneve kompetente
nuk duhet që kamerat të keqpërdo-
ren. Shoqatat qytetare në Dibër
theksojnë se problem paraqesin
vendosjet të pajisjeve për video-
vëzhgim nga persona të ndryshëm
pa leje në disa pjesë të qytetit ku
frekuenca është e madhe. Vlerësi-
mi në lidhje me përdorimin e ka-
merave për video-vëzhgim i di-
branëve është se nevojitet një
kontroll më i madh i drejtorisë për
mbrojtjen e të dhënave personale
meqë dukuria në fjalë është masi-
ve. Këto pajisje garantojnë siguri
por nëse ata janë vendosur vetëm
në mënyrë ligjore.
dhe ambienti janë faktorë kyç për
prodhimin e ushqimit, si në aspek-
tin e prodhimit dhe ndotjes. Ndotja
është problem global dhe nuk është
vetëm në vendin tonë, sepse edhe
në botë kemi ndryshime klimatike
të cilët janë si pasojë e kontamini-
mit në natyrë. Ky është një proces i
mbipopullimit sepse çdo vit kemi
rritje të popullsisë dhe kjo normali-
sht se reflektohet edhe në cilësinë e
prodhimit dhe të ushqimit”, nënvi-
Janë
rivaksinuar
46 për qind e
qytetarëve
të rritur
Shkup, 20 tetor - Gjatë ditës së
djeshme janë aplikuar gjith-
sej 2.379 doza të vaksinave,
nga të cilat 700 janë aplikuar
si dozë e parë, 1.585 janë ri-
vaksinuar, ndërsa 94 qytetarë
e kanë marrë dozën e tretë të
vaksinës. Deri më 19 tetor
gjithsej janë vaksinuar
800.103 qytetarë, janë rivaksi-
nuar 764.953, ndërsa dozën e
tretë e kanë marrë 1,292 qyte-
tarë, kumtoi Ministria e Shën-
detësisë.
Pesëdhjetë e katër për qind e
qytetarëve mbi moshën 40
vjeçare, siç theksohet, janë ri-
vaksinuar, ndërsa 33 për qind
e popullatës prej 18 deri në 39
vjeç e kanë marrë të paktën
një dozë të vaksinës. Përf-
shirja me vaksinim me një
dozë, të popullatës së rritur
është 57 për qind, ndërsa me
dy doza janë përfshirë 46 për
qind e qytetarëve mbi mo-
shën 18 vjeçare.
Sipas numrit të vaksinave të
aplikuara, 38 për qind e tërë
popullatës në vendin tonë
është vaksinuar, ndërsa 35 për
qind e popullatës në shtet i
kanë marrë dy dozat e vak-
sinës, informojnë nga Mini-
stria e Shëndetësisë.
zoi ai. Sipas tij, duhet që në të ardh-
men të ndryshohen politikat mbi
mbështetjen e prodhuesve.
“Këtu duhet të kyçen të gjithë fak-
torët, duke filluar nga universitetet,
institucionet, prodhuesit dhe konsu-
matorët që janë një faktorë i rëndësi-
shëm në këtë zinxhir”, apelon profe-
sori Erhan Sulejmani. Ndërkohë, në
këtë manifestim fjalë rasti mbajti
edhe dekani i Fakultetit të Teknologji-
së Ushqimore dhe të Ushqyerit, Xhe-
zair Idrizi, i cili nënvizoi rëndësinë e
shënimit të kësaj dite. Ai tha se mbi 3
miliardë njerëz ose 40 për qind e po-
pullatës në botë kanë probleme
shëndetësore si pasojë e mënyrës së
keqe të të ushqyerit këtë vit. Kjo si-
tuatë, sipas tij, është edhe në vendin
tonë. Ai tha se do të propozojnë deri
tek Ministria e Arsimit dhe Shkencës
që si lëndë mësimore të jetë lënda e
nutricionizmit, sepse problemet me
ushqimin fillojnë që në moshë të re.
Në këtë manifestim ishin të prani-
shëm edhe dy profesorë, një nga Mali
i Zi dhe një nga Polonia.

Koalicionet si pazar për fitore
Lëvizja Vetëvendosje do
të shkojë në balotazh në
12 komuna, Lidhja
Demokratike e Kosovës
në nëntë komuna, Partia
Demokratike e Kosovës
në tetë komuna dhe
Aleanca për Ardhmërinë
e Kosovës në pesë
komuna. Arbëresha
Loxha-Stublla,
drejtoreshë e Grupit për
Studime Juridike dhe
Politike, thotë për Radion
Evropa e Lirë se vendimi i
partive për koalicionet e
mundshme nuk bazohet
në parime, vlera apo
plane të përbashkëta
Partitë politike në Kosovë nuk
janë përcaktuar rreth koalicione-
ve të mundshme para rrethit të
dytë të votimeve për kryetarë të
komunave. Disa prej tyre i kanë
thënë Radios Evropa e Lirë se janë
duke pritur rezultatet përfundim-
tare të zgjedhjeve komunale të 17
tetorit, për të nisur negociata për
koalicionet e mundshme. Në
zgjedhjet e kaluara lokale të vitit
2017, partitë politike në shumicën
e komunave kishin bërë koalicione
të cilat i kishin zyrtarizuar, e në disa
raste kishin marrë mbështetje nga
njëra apo tjetra parti. Sipas rezul-
tateve preliminare të Komisionit
Qendror të Zgjedhjeve, 21 komuna
do të shkojnë në balotazh, që do të
mbahet më 14 nëntor 2021.
Lëvizja Vetëvendosje do të
shkojë në balotazh në 12 komuna,
Lidhja Demokratike e Kosovës në
nëntë komuna, Partia Demokra-
STATISTIKA TË EUROSTAT-it ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Shqiptarët më jetëgjatët në rajon
Sipas të dhënave të krahasue-
shme të Eurostat për rajonet e Eu-
ropës, popullsia e Rajonit të Qen-
drës së vendit jetoi në vitin 2019
mesatarisht 81-82 vite (shih hartën
bashkëngjitur). Kjo jetëgjatësi
është e krahasueshme me shu-
micën e rajoneve të BE. Gjithashtu,
popullsia e Rajonit të Qendrës së
Shqipërisë u rendit si më jetëgjata
edhe në vendet e Ballkanit Perën-
dimor, ku siç shihet në hartë (ngjy-
ra drejt blusë së theksuar tregon
jetëgjatësi më të ulët). Sipas të
dhënave të brendshme nga IN-
STAT, jetëgjatësia në Shqipëri ish-
te 75.5 vjeç për meshkujt dhe 79,6
vjeç për femrat duke shënuar ulje
tike e Kosovës në tetë komuna dhe
Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës
në pesë komuna. Arbëresha
Loxha-Stublla, drejtoreshë e Gru-
pit për Studime Juridike dhe Poli-
tike, thotë për Radion Evropa e Lirë
se vendimi i partive për koalicio-
net e mundshme nuk bazohet në
parime, vlera apo plane të përba-
shkëta. “Kryesisht edhe në të ka-
luarën, por edhe kësaj radhe, par-
titë politike koalicionet i bazojnë
në pazare politike apo kalkulime
të partive politike se cila ofertë ose
cili bashkëpunim me partitë tjera
do të mund t’ia sigurojë fitoren”,
thotë Loxha-Stublla.
KOALICIONET MUND TË
NDRYSHOJNË NGA KOMUNA NË
KOMUNË
Drejtuesit e partive politike
thonë se ende nuk kanë diçka
konkrete rreth koalicioneve, por që
koalicionet ndërmjet tyre mund të
ndryshojnë nga komuna në ko-
munë. Shefi i Grupit Parlamentar
të Lidhjes Demokratike të Kosovës,
Arben Gashi thotë për Radion
Evropa e Lirë se po presin zyrtarizi-
në vitin 2020, e ndikuar nga rritja e
numrit të vdekjeve prej efekteve
të pandemisë Covid-19.
Femrat shqiptare të lindura në
vitin 2020 pritet të jetojnë 4,4 vjet
më shumë sesa meshkujt shqip-
tarë të lindur në të njëjtin vit. Ehe
pse mungon mundësia për të pa-
sur një jetë të shëndetshme si në
vitet 1960, ku ndotja dhe mungesa
e sigurisë ushqimore nuk kanë
qenë në këtë masë se sa sot, shqip-
tarët janë bërë më jetëgjatë të
paktën mbi 16 vite deri në vitin
2019.
Edhe pse disa sëmundje me
natyrë kancerogjene janë shtuar,
për disa të tjera duket se, mjekësia
RAJON
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
min e rezultateve për të filluar më
pas negociatat për koalicionet e
mundshme. Rezultatet përfun-
dimtare ende nuk dihet se kur do
të shpallen nga Komisioni Qendror
i Zgjedhjeve. Në të kaluarën, KQZ-
së i ishin dashur 12-17 ditë për të
certifikuar rezultatet e zgjedhjeve
lokale. Kryetari i Aleancës për
Ardhmërinë e Kosovës, Ramush
Haradinaj, pas raundit të parë të
zgjedhjeve, deklaroi se lidhur me
koalicionet për raundin e balo-
tazhit do të vendosin degët e par-
tisë në komunat përkatëse.
Ndërkaq, kryetari i Partisë Demok-
ratike të Kosovës, Memli Krasniqi i
pyetur se kë do ta përkrahin në
garën për Prishtinën, pasi PDK-ja
nuk do të jetë në balotazh me kan-
didatin e tyre, Krasniqi ka thënë se
i mbetet Uran Ismailit, i cili ishte në
garë për Prishtinë, që të vendosë.
Radio Evropa e Lirë ka tentuar
që të komunikojë me Ismailin, por
ai nuk i është përgjigjur thirrjeve të
REL-it. Ndërkaq, kryeministri i Ko-
sovës Albin Kurti njëherësh kryetar
i Lëvizjes Vetëvendosje, gjatë një
konference për media ka thënë se
ka përparuar duke e rritur
jetëgjatësinë në vend në një gjy-
smë shekulli me 16 vite. Sipas Euro-
stat jetëgjatësia në BE arriti në 81.1
vjet në 2019, por në 93 rajone
jetëgjatësia ishte nën 81.1 vite,
ndërsa 147 Rajone kishin jetëgjatë-
si 81.1 vjet ose më shumë. Gjatë dy
shekujve të fundit, jetëgjatësia në
BE u rrit relativisht me ritëm të
qëndrueshëm (me disa periudha
të jashtëzakonshme, të tilla si në
periudhat e luftës). Sipas Eurostat,
rritja e jetëgjatësisë i atribuohet
kryesisht përparimeve në kujdesin
mjekësor, ndryshimet në kushtet e
jetesës, në kushtet/profesionet e
punës, si dhe ndryshimi i mënyrës
pa humbur kohë do të fillojnë të
bëjnë plane se si do të ecin tutje
për në balotazh. Qëndrim Arifi, hu-
lumtues i lartë pranë organizatës
Iniciativa për Progres (INPO), që
merret me politika lokale, thotë
për Radion Evropa e Lirë se është
shumë e rëndësishme që koalicio-
net të jenë parimore, në mënyrë
që asambletë komunale të jenë sa
më funksionale. “Kur ka koalicio-
ne joparimore dhe jo të bazuar në
fuqinë reale të një subjekti politik,
atëherë kohë pas kohe lindin pro-
bleme, qoftë probleme në shkë-
putje të koalicioneve, qoftë proble-
me të votimeve të ndryshme që
ndodhin në asamble”, thotë ai.
DISA NGA KOALICIONET
MË 2017
Partitë politike në balotazhin
e zgjedhjeve për kryetarë të komu-
nave në vitin 2017, në disa komuna
patën vendosur të garojnë pa koa-
licione apo mbështetje e disa ki-
shin bërë edhe koalicione zyrtare.
Nga zgjedhjet e 22 tetorit 2017, 19
nga 38 komuna patën shkuar në
raund të dytë të zgjedhjeve. Në Pri-
së jetesës. Përgjithësisht, popull-
sia që jeton më gjatë në Europë
është e përqendruar në rajonin
Mesdheut. Ngjyra e fortë portokal-
7
shtinë në balotazh ishte Lidhja De-
mokratike e Kosovës me kandidat,
Arban Abrashin i cili kishte zyrtari-
zuar koalicion parazgjedhor me
Aleancën për Ardhmërinë e Ko-
sovës. Derisa, Shpend Ahmeti nga
Lëvizja Vetëvendosje kishte marrë
mbështetjen në koalicion zyrtar
nga Aleanca Kosova e Re. Në Gji-
lan, LVV-ja kishte marrë mbësh-
tetje nga Partia e Drejtësisë, derisa
LDK-ja kishte garuar e vetme.
Në Podujevë, LDK-ja dhe LVV-
ja patën garuar të vetme. Edhe në
Suharekë, AAK-ja dhe LDK-ja nuk
kishin bërë ndonjë koalicion pa-
razgjedhor. Po ashtu, PDK-ja dhe
LVV-ja në Kaçanik nuk kishin zyrta-
rizuar ndonjë koalicion. Në Mitro-
vicë të Jugut, kandidati i AKR-së,
Agim Bahtri kishte mbledhur katër
parti LVV-ja, Nisma, Alternativa
dhe Partinë e Drejtësisë kundër
Valdete Idrizi, kandidate e PDK-së,
e cila kishte marrë mbështetjen e
AAK-së. Në Prizren, Mytaher Ha-
skuka nga LVV-ja mori mbësh-
tetjen e partive si Nisma dhe Al-
ternativa. Ndërkaq, Shaqir Totaj
nga PDK-ja mori mbështetjen e
AAK-së dhe KDTP-së. Në Gjakovë,
kandidat i Aleancës për Ardhmë-
rinë e Kosovës, Ardian Gjini pati
marrë mbështetjen e Partisë Sh-
qiptare Demokristiane. Derisa Mi-
moza Kusari-Lila nga Alternativa
kishte pasur mbështetjen e LVV-
së, LDK-së si dhe AKR-së.
Në Malishevë, PDK-ja bëri koa-
licion me AKR-në kundër Nismës,
e cila nuk bëri koalicion. Në Vush-
trri, LDK-ja kishte marrë mbësh-
tetjen e AKR-së dhe LVV-ja kundër
PDK-së me AAK-në. Kandidati për
Komunën e Kamenicës nga LDK-
ja pati marrë mbështetjen e AKR-
së për këtë komunë. Ndërkaq, kan-
didati i LVV-së, Qëndron Kastrati
pati bërë marrëveshje koalicioni
me AAK-në.
li e hartës së mëposhtme tregon
se, Spanja, Italia, dhe Greqia kanë
shumicën e rajoneve ku popullsia
jeton më shumë se, 83.5 vite.
8 RAJON
Në fund, Brukseli do
të detyrohet të
zgjedhë, duke
vendosur se çfarë
është më e mira për
interesin e tij kolektiv.
Ndaj do të ishte mirë
që unioni të
këshillohet,që t’ia
fillojë më mirë me
zgjedhjet më të lehta.
Në rast se Bashkimi
Evropian dëshiron që
të jetë një fuqi
globale, së pari ai
duhet të bëhet një
fuqi rajonale. Dhe
vendi i duhur për t’i
nisur është ringjallja e
politikës së zgjerimit
Presidentja e Komisionit Evro-
pian Ursula von der Leyen, për-
shëndeti përkrah udhëheqësve të
Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës
hapjen e urës Svilaj që lidh të dyja
vendet. Ceremonia ishte pjesë e
turneut të saj në rajonin e Ballkanit
Perëndimor, një term i përdorur
nga BE për t’iu referuar vendeve të
Ballkanit që nuk i janë bashkuar
ende unionit, dhe të cilat janë lënë
në pritje në pragun e derës,që kur
iu premtua anëtarësimi përfun-
dimtar në vitin 2003. Integrimi i
lumtur midis BE-së dhe fqinjëve të
saj ballkanikë, u konsiderua sërish
si diçka e pashmangshme. “I gjithë
Ballkani Perëndimor i përket Ba-
shkimit Evropian. Kjo është në inte-
resin tonë të përbashkët, por
gjithashtu unë besoj se ky është
fati ynë i përbashkët”- deklaroi në
fjalën e saj zonja von der Leyen.
Por fjalët e saj të mira u përpla-
sën me realitetin një javë më vonë.
Në samitin e Brdos në Slloveni më
6 tetor midis 27 udhëheqësve të
vendeve të BE-së dhe 6 homologë-
ve të tyre nga Shqipëria, Bosnje-
Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Ma-
qedonia e Veriut dhe Serbia,
mungoi perspektiva e vendeve të
reja që do t’i bashkohen BE-së së
shpejti. Në vend të kësaj, vendeve
të Ballkanit Perëndimor iu prem-
tua ulja e tarifave të roaming kur
qytetarët e tyre të vizitojnë Bashki-
min Evropian. Një përpjekje e Sl-
lovenisë për të garantuar anëtarë-
simin e tyre deri në fund të kësaj
dekade, u hodh poshtë nga vendet
e tjera. Pra ura e Svilaj nuk u shoqë-
rua me ndërtimin e një ure metafo-
rike midis BE-së dhe këtij rajoni.
Por duket se zgjerimi i BE-së
është ndalur. Në mbarë Ballkanin
Perëndimor, qeveritë janë dëmtuar
nga kjo qasje. Maqedonia e Veriut
mund të ketë treguar përkushtimin
më të madh në lidhje me kriteret
që kërkoheshin për të filluar bisedi-
met e anëtarësimit, përfshirë ndry-
Nëse do të jetë fuqi globale, Evropa
të mos heqë dorë nga zgjerimi
shimin e emrit të saj, për të
zgjidhur një mosmarrëveshje të
vjetër me fqinjen e saj jugore Gre-
qinë. Megjithatë, një mosmarrëve-
shje e vjetër rreth origjinës së
gjuhës maqedonase, bëri që Bull-
garia të vendosur veton kundër fil-
limit të negociatave. Edhe Shqipë-
ria, aplikimi i së cilës është i lidhur
me atë të Maqedonisë së Veriut, në
një përpjekje të kotë për t’i ndalur
lojëra të tilla politike, mbetet
gjithashtu e bllokuar. Kryeministri
Edi Rama e krahasoi marrëdhënien
e Shqipërisë dhe BE-në si një mar-
tesë të dështuar. Bashkimi Evropian
dëshiron të jetë një forcë globale,
por me sjelljen aktuale ai po rre-
zikon që të humbasë kontrollin
e“oborrit”të shtëpisë së vet. Një per-
spektivë realiste për t’iu bashkuar
unionit, është mjeti kryesor që ka
blloku për t’u angazhuar me fqinjët
e tij. Për momentin, të gjitha palët
e dinë se kjo është një fantazi. Ven-
det anëtare si Franca janë shumë
skeptike, duke preferuar një BE me
një integrim të brendshëm më të
thellë, sesa një BE më të zgjeruar.
Diplomatët nga vendet e tjera të
kujdesshme si Danimarka dhe Ho-
landa, këmbëngulin se qeveritë e
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
tyre nuk dakord me idenë e zgjeri-
mit të unionit, për aq kohë sa të
përmbushen kriteret e rrepta të
anëtarësimit. Megjithatë, poli-
tikanët vendas nuk janë gjithmonë
aq të nuancuar. Për momentin nuk
ka shanse që BE-së ti shtohen ven-
de të reja, edhe pse udhëheqja në
Bruksel pretendon të kundërtën.
Kjo qasje është shumë problema-
tike. Nëse zhduken stimujt për sjel-
lje të mirë, po ashtu zhduken edhe
pengesat për sjelljen e keqe.
Zhgënjimi në Ballkanin Perëndi-
mor është tani më se i zakonshëm,
dhe sjellja e liderëve të këtyre ven-
deve është bërë edhe më autorita-
re, pasi ata e dinë se tashmë nuk
kanë asgjë për të humbur.
E pse duhet të shqetësohen val-
lë për ndjekjen e interesave të cak-
tuara apo reformimin e sistemit
gjyqësor, kur në këmbim nuk fi-
tojnë asgjë? Ata që kanë pak për të
humbur, kanë njëherazi më pak ar-
sye që të kenë frikë. Prandaj, një
konflikt mbi targat midis Serbisë
dhe Kosovës, çoi në vendosjen e
forcave speciale në kufi. Në Ballka-
nin Perëndimor, marrëzitë po
ndodhin gjithnjë e më shpesh.
Skeptikët këmbëngulin se klubi
nuk mund të përthithë dot anëtarë
të rinj. Shembujt model të zgjeri-
mit të BE-së, si Polonia, tashmë
janë bërë shumë problematikë. Një
BE pa Poloninë apo Hungarinë, do
të shpenzonte më pak kohë duke u
shqetësuar për pavarësinë e gjyq-
tarëve apo për përdorimin e dy-
shimtë të fondeve brenda klubit.
Është e lehtë të gjesh diplomatë që
mendojnë se zgjerimi ishte një ga-
bim. Por është pikërisht ky kundër-
fakt, ai që e lë BE-në me një kufizim
edhe më shqetësues. Nëse anë-
tarët lindorë të Bashkimit Evropian
do të kishin mbetur jashtë klubit,
ata mund të kishin ndjekur trajek-
toret e vendeve të tjera përtej BE-
së, siç është Ukraina. Përjashtimi
nuk është zgjidhja e duhur.
Ndërkohë, një ndjenjë e perspek-
tivës vjen nga përtej Atlantikut. Di-
plomatët amerikanë u kujtojnë ho-
mologëve të tyre më skeptikë
evropianë, se jeta do të ishte shumë
më e lehtë me Ballkanin Perëndi-
mor të integruar në union.
Mali i Zi tashmë është zhytur
në telashe me një hua prej 1 mi-
liardë dollarësh që i detyrohet
Kinës. Serbia po luan diplomatiki-
sht me dy porta, duke pranuar vak-
sina nga kudo që mundet, dhe më
pas i shpërndan ato tek fqinjët. Pre-
sidenti francez Emmanuel Macron,
e sheh Bosnjën si një burim të isla-
mizmit radikal.
Pra me pak fjalë, Ballkani nuk
është një rajon të cilin BE ka luksin
ta humbasë. Mjerisht në vend të
kësaj, midis qeverive të BE-së gjal-
lon një vetëkënaqësi e rrezikshme.
Kjo pasi BE ka shpërndarë vaksina
në rajon, dhe zë gati 70 për qind të
volumit tregtarë të Ballkanit. Ajo
investon çdo vit rreth 3 miliardë
euro, që është një shumë e drejtë
për një rajon të varfër prej 20 mi-
lionë banorësh. Logjika mbetet se
çfarëdo që mund të ofrojnë Rusia
dhe Kina, BE sërish mbetet shumë
më joshëse. Dhe kërcënimet e një
ndryshimi të mundshëm gjeopo-
litik janë shpërfillur nga zyrtarët e
BE-së, duke i konsideruar ato thje-
sht si akte të guximshme diploma-
tike nga homologët e tyre të Ballka-
nit. Kësisoj vëmendja zhvendoset
diku tjetër. Udhëheqësit preferojnë
të përqendrohen në anën tjetër të
botës, në vend të “oborrit”të rrë-
mujshëm të BE-së. Në prag të sami-
tit slloven, udhëheqësit diskutuan
strategjinë e unionit ndaj rajonit
të Paqësorit, e cila është një temë
shumë më joshëse për ata që
ëndërrojnë fuqinë evropiane në ni-
vel global.
Ideja e të kaluarit orë të tëra
duke diskutuar mbi targat e Ko-
sovës dhe Serbisë,apo mbi etimo-
logjinë e fjalëve maqedonase,nuk
është aspak frymëzuese për
udhëheqësit evropianë. Ndërkohë,
ata shohin se në Paqësor po
krijohet një histori e re. Ndërsa në
Ballkan, ata shohin përsëritjen e
historisë deri në mërzi dhe lodhje.
E megjithatë, është Ballkani
Perëndimor testi më urgjent i aftë-
sive të politikës së jashtme të BE-së,
më tepër sesa çështjet në dukje më
të mëdha dhe më globale. Një po-
litikë koherente e përbashkët për
Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë
dhe fqinjët e tyre duhet të jetë
diçka më e lehtë, krahasuar me
zgjedhjet më të vështira që ka për-
para BE mbi çështje të tjera. Për
momentin, politika e Bashkimit
Evropian ndaj Kinën e përcakton
vendin aziatik si partner, konkur-
rent dhe rival. Por në fund, Brukse-
li do të detyrohet të zgjedhë, duke
vendosur se çfarë është më e mira
për interesin e tij kolektiv. Ndaj do
të ishte mirë që unioni të këshil-
lohet,që t’ia fillojë më mirë me
zgjedhjet më të lehta. Në rast se
Bashkimi Evropian dëshiron që të
jetë një fuqi globale, së pari ai
duhet të bëhet një fuqi rajonale.
Dhe vendi i duhur për t’i nisur është
ringjallja e politikës së zgjerimit.
(The Economist)
 GLOBI
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
9
Nëpër redaksitë në
Francë, gazetarët nuk
mund ta shmangin
“yllin e ri televiziv”, edhe
nëse nuk e pëlqejnë atë.
Eric Zemmour,
Varianti AY.4.2
i Kovidit
Sipas agjentit
mbikëqyrës të medias
Acrimed, Zemmour-it
ishte i pranishëm në 16
ose Trumpi francez
shqetëson programe televizive në
prime time, muajin e
shkencëtarët kaluar. Thënë ndryshe,
Ekspertët deklarojnë se ky va-
riant është përgjegjës për mbi 11 orë transmetimi,
rritjet e rasteve me Covid-19 në krahasuar me dy orë
Mbretërinë e Bashkuar, dhe
mund të jetë më infektiv sesa
për kandidaten
varianti origjinal Delta, thonë socialiste Anne Hidalgo
ata. AY.4.2 është njohur vetëm dhe pak më shumë se
kohët e fundit nga virologët
që po ndjekin evolucionin gje- një orë për Le Pen
netik të Deltas, por tashmë ai
përbën 10% të rasteve në Popullariteti i kandidatit të
Mbretërinë e Bashkuar. Preva- mundshëm presidencial, francez,
lenca e tij po rritet me shpejtë- Eric Zemmour ka qenë meteorike.
si, megjithëse jo aq shpejt sa Ai është shumë më shumë prezent
varianti origjinal Delta kur ar- në media, sidomos në prime time,
riti në Britani nga India në fil- më shumë nga rivalët e tij, si dhe
lim të këtij viti. Dy ekspertë sondazhet e tregojnë në rritje të
Jeffrey Barrett, dhe Francois vazhdueshme. Javën e kaluar një
Balloux thanë se 4.4 AY dukej sondazh tregonte se Zemmour mendimet e vërteta për shkak të kohës. Të dy njësoj: Nuk janë poli- pe Corcuff. Nëpër redaksitë në
se ishte 10 deri në 15 për qind tejkalonte kandidaten Marine Le ruajtjes së etikët, të të qenit poli- tikanë karriere. Ashtu si Trump, Francë, gazetarët nuk mund ta sh-
më e transmetueshme sesa Pen. Sondazhi i Harris Interactive tikisht korrekt. Zemmour ka pushtuar mediat prej mangin “yllin e ri televiziv”, edhe
varianti origjinal Delta, i cili ka parashikoi që Zemmour do të Ndërkohë, Zemmour që vihet qëndrimeve të tij ndaj emigracio- nëse nuk e pëlqejnë atë. Sipas
mbizotëruar rastet e Covid në merrte 17% të votave, krahasuar në shënjestër për nxitje të ur- nit dhe premtimeve për një qasje agjentit mbikëqyrës të medias
të gjithë botën. "Nëse dëshmia me 15% për Le Pen dhe 24% për rejtjes, po dominon lajmet në më të ashpër ndaj kësaj çështjeje. Acrimed, Zemmour-it ishte i prani-
paraprake konfirmohet, AY.4.2 Emmanuel Macron. Por Macron, Francë. “Ai gjendet kudo në media. Ai sugjeroi rivendosjen e emrave shëm në 16 programe televizive në
mund të jetë lloji më infektiv i presidenti aktual, ende nuk e ka Ashtu si Trump. Është përpara të katolikë për fëmijët e lindur në prime time, muajin e kaluar. Thënë
koronavirusit që nga fillimi i konfirmuar rikandidimin. Zem- gjithëve sepse ata që bëjnë dekla- Francë, si një mënyrë për të për- ndryshe, mbi 11 orë transmetimi,
pandemisë, tha Balloux. "Por mour është një figurë polemike ratat më skandaloze kanë përparë- mirësuar integrimin e tyre dhe tha krahasuar me dy orë për kandida-
ne duhet të jemi të kujdes- për shkak të retorikës së tij nxitëse sinë sot”, thotë një ish-këshilltar i se ishte Pro dëbimit të të gjithë ten socialiste Anne Hidalgo dhe
shëm në këtë fazë”. Por, disa ndaj ndasive për emigracionin dhe ish-Presidentit François Hollande. emigrantëve të paligjshëm. pak më shumë se një orë për Le
ekspertë në SHBA e lidhën sh- Islamin. Zemmour akuzohet për Trump dhe Zemmour kanë histori "I vetmi dallim mes tyre është Pen. Zemmour ende nuk e ka kon-
faqjen e AY.4.2 me nivelet degradim të debatit publik pa- të ngjashme të jetës, por edhe se Donald Trump udhëhoqi një be- firmuar zyrtarisht kandidaturën e
shumë të larta të rasteve të razgjedhor dhe për qëndrimet e pikëpamje të ngjashme. Trump fi- tejë anti-intelektuale dhe punoi tij dhe “Les Républicains” ende nuk
Covid, shtrimeve në spital dhe tij që nxitin ndasitë në Francë. Kur- toi një vëmendje të madha në Fox shumë për të shfaqur përbuzjen e kanë vendosur për një kandidat,
vdekjeve në Mbretërinë e Ba- se mbështetësit e tij thonë se ai Neës përmes “The Apprentice”, tij ndaj intelektualëve. Por në duke e bërë votimin të papara-
shkuar, shifra të cilat janë më shërben si një freskues në një sho- ndërsa Zemmour u shfaq ngado, Francë, një lustër intelektuale shikueshëm. Kanë mbetur gjashtë
të larta nga të gjitha vendet e qëri të rrethuar nga ‘korrektësia në çdo program televiziv dhe në është e nevojshme për një presi- muaj deri në raundin e parë të
Europës Perëndimore. politike’, pra nga ata që i fshehin edicionet informative, gjatë gjithë dent”, tha sociologu i majtë Philip- zgjedhjeve të prillit.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Duke folur përpara VENDIMI I GJYKATËS POLAKE CENON THEMELET E BE

Kryeministrit polak në
Parlamentin Europian,
von der Leyen theksoi dy
opsione që i
BE paralajmëron Poloninë se do paguajë!
kundërpërgjigjen sulmit qetësime të daljes së Polonisë nga kushtëzues dhe mjetet financiare.
Europa. Qeveria polake duhet të na shpje-
të gjykatës polake ndaj Partia qeverisëse Ligj dhe gojë se si synon të mbrojë paratë
ligjeve të BE, opsione që Drejtësi ka thënë se nuk ka plan europaine , duke marrë parasysh
mund të rezultojnë në për “PoleExit” dhe ndryshe nga re- këtë vendim të gjykatës kushte-
ferendumi i vitit 2016 në Britani, tuese”, tha von der Leyen. Kryemi-
gjoba, ose tërheqjen e mbështetja e anëtarësisë në Polo- nistri polak Mateusz Moraëiecki,
fondeve nga buxheti i BE ni është e lartë. Duke folur përpara akuzoi bllokun për mbipërdorimin
ndaj Polonisë Kryeministrit polak në Parlamen- e autoritetit dhe theksoi se vendi-
tin Europian, von der Leyen theksoi mi i gjykatës kushtetuese është ke-
Shefja ekzekutive e Komisionit dy opsione që i kundërpërgjigjen qinterpretuar. “Anëtarë të nderuar,
Europian, Ursula von der Leyen, sulmit të gjykatës polake ndaj e kuptoj që vendimi i fundit i
paralajmëroi Poloninë se sfida që i ligjeve të BE, opsione që mund të gjykatës kushtetuese është bërë
ka bërë epërsisë së ligjeve të BE, vë rezultojnë në gjoba, ose tërheqjen objekt i keqkuptimit. Sot, procesi i
në dyshim themelet e 27 vendeve e fondeve nga buxheti i BE ndaj mbipërfshirjes i institucioneve eu-
anëtare dhe shtoi se nuk do kalojë Polonisë. ropiane ka arritur në një pikë që
pa u ndëshkuar. “Anëtarë të nde- në dyshim themelet e Bashkimit Polonisë vendosi më 7 Tetor se pje- “Komisioni do reagojë dhe është e nevojshme për t’i thënë
ruar, Komisioni Europian po vlerë- Europian, është një sfidë direkte e së të ligjit të BE janë të papërputh- opsionet njihen. Opsioni i parë “ndalo”. Kompetencat e BE kanë
son me kujdes këtë gjykim, por unitetit të rendit ligjor europian”, shme me kushtetutën polake, është shkelja, ku ne ligjërisht sfi- kufij të qartë dhe ne nuk duhet të
unë mund t’iu u them sot, se jam tha presidentja e KE-së, Ursula von duke cenuar shtyllën ligjore ku dojmë vendimin e gjykatës polake. heshtim kur ato kalohen”, u shpreh
tejet e shqetësuar. Ky vendim vë der Leyen. Gjykata Kushtetuese e qëndron unioni dhe ngritur sh- Opsioni tjetër është mekanizmi kryeministri Morawiecki.
10 FORUM
Koha, e enjte, 21 tetor 2021

A është Ballkani i Hapur pjellë e

Procesit të Berlinit? Nga
Petrit POLOZHANI

allkani i hapur ose Mini- realizmi i botës serbe, e cila duhet drohet si partner jo i barabartë. Në hapur kur Serbia vazhdon me ava-

B shengeni siç quhej në fil-

lim, në opinion ka ngjall
shumë debate dhe mo-
spajtime. Qëndrimet pro dhe
të përfshijë, Republikën serbe në
Bosnjë dhe Hercegovinë, një pjesë
të Malit të Zi dhe Veriun e Kosovës.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti
takimin e fundit me kryeministrin
kosovar në prezencë dhe të përfa-
qësuesve të lartë europian, Vuçiqi u
shpreh se kurrë nuk do njoh shtetin
Me Ballkanin e Hapur
Kosova nuk njihet si shtet,
zin e vjetër.

ASPEKTI EKONOMIK
Përveç aspektit politik, Ballkani
kundër këtij projekti rezultuan që si dhe të gjitha subjektet tjera koso- e Kosovës. Në kushtetutën serbe, por vetëm si rajon, dhe i hapur prodhon dhe efekte të
ai të ngelet gjysmak, (nga 6 shtete vare janë kundër Ballkanit të ha- Kosova akoma trajtohet si pjesë e shumta ekonomike, të cilat prezan-
vetëm në 3 që e përkrahin).Paralel pur, sepse aty fjalën kryesore e ka Serbisë. Kryetari serb, pretendon
pjesëmarrja e saj në këtë tohen në vijim. Së pari, ekonomia
me Ballkanin e hapur aktivitetet i Serbia e cila nuk e njeh Kosovën si formimin e asociacionit me shu- pozicion sigurisht se më e madhe dhe më e zhvilluar ajo
zhvillon edhe Procesi i Berlinit të shtet. Serbia nuk pranon të ka- micë serbe për të bosnjimizu Ko- dëmton sovranitetin e saj. e Serbisë ka potencial 4 herë më të
cilin e përkrahin të gjitha shtetet luarën kriminale të saj në territorin sovën, ai kërkon hapësira eksterri- Si mund të shpjegohet lartë nga ajo e Shqipërisë (në vitin
ballkanike. Procesi i Berlinit nën ini- e Kosovës. Mbi 13.000 viktima mes toriale për kishat ortodokse serbe, 2020 PBB në Serbi arrin vlerën e
ciativën e BE-së, në krye me Gjer- të cilëve shumë fëmijë dhe pleq, madje dhe një pjesë të territorit. ndryshe integrimi rreth 53 miliard $ ose çdo banori të
maninë. Ai është instrument me të mbi 20.000 femra të përdhunuara, Kryetari serb fiton sepse ai para fak- ekonomik i Serbisë me Serbisë i ka takuar 7.333 $ PBB, po
cilin duhet të përshpejtohet zhvil- mbi 1 milion të dëbuar në luftën e torit ndërkombëtar shfaqet si një Shqipërinë kur ato nuk në këtë vit PBB në Shqipëri ishte 13
limi ekonomik, të krijohen kushte viteve 1989/99, pa dyshim se kanë burrështetas që prodhon stabilitet, miliard $ ose çdo banori shqiptar i
kufizohen mes veti dhe
për një standard më të mirë jetësor lënë gjurmë të thella në popullatën si lider i“moderuar” që përforcon ka takuar PBB me vlerë 5.215 $. Si-
dhe të përmirësohen raportet e Kosovës. Shtrohet pyetja pse Ser- “demokracinë” dhe është pro inte- ato i ndan Kosova. Marrja pas teorisë së avantazheve kraha-
fqinjësore, si parakushte për inte- bia e përkrah Ballkanin e hapur? grimeve. Ai mendon se shqiptarët pjesë e Kosovës në këto suese (John Stuart Mill) në këmbi-
grim në BE. Objektivi kryesor i Pro- Çfarë fiton ajo nga ky projekt? Po, dhe ndërkombëtarët e kanë kujte- rrethana heshtazi min ndërkombëtarë shtetet më
cesit të Berlinit është integrimi i tre- Shqipëria pse e përkrah dhe Koso- sën e fjetur dhe nuk u kujtohet se ai pak të zhvilluara me produktivitet
gut ballkanik, njëjtë si ai i Ballkanit va jo? Përgjigjen mund ta marrim ishte ministër i informacionit në
nënkupton heqje dorë nga më të ulët nuk janë në disavantazh
të hapur. Sipas Kryeministrit të Sh- nga prezantimi i mëposhtëm. kohën e Millosheviqit kur në hapë- elementi i shtetësisë. të pa shpresë, por ato duhet të pa-
qipërisë, Edi Ramës, Ballkani i ha- sirat ish Jugosllave humbën jetën Serbia fiton guajnë një çmim për këtë diferencë
pur është pjellë e Procesit të Berli- ASPEKTI POLITIK mbi 150.000 vetë. Zhvillimet e reja të aftësive konkurruese. Teoria e
politikisht,sepse asaj i
nit, (fjalimi i tij në Samitin e Me Ballkanin e Hapur Kosova tregojnë se ai ngelet po i njëjti. avantazheve krahasuese siguron
Tiranës, nga mesi i shtatorit, i or- nuk njihet si shtet, por vetëm si Zhvillimet aktuale me recipro- konvenon që Kosova të argumente të forta për tregtinë e
ganizuar nga kancelarja në ikje e rajon, dhe pjesëmarrja e saj në këtë citetin e targave të makinave që inkuadrohet si partner jo i lirë, sepse objektivi i saj është të
Gjermanisë, zonja Merkel). Nga pozicion sigurisht se dëmton so- aplikon shteti i Kosovës si barabartë... tregoj përfitimet e secilit aktor në
ana tjetër, po në këtë sa- vranitetin e saj. Si mund të shpje- kundërpërgjigje palës serberezul- këmbimin ndërkombëtar, duke u
mit,Kryeministri i Kosovës, Albin gohet ndryshe integrimi ekonomik toi me bllokim të rrugëve që çojnë specializuar për ato veprimtari ku
Kurti u shpreh kundër Ballkanit të i Serbisë me Shqipërinë kur ato nuk në kufirin me Serbinë. Ky “demok- ai është relativisht më efikas.
hapur me arsyetimin se Procesi i kufizohen mes veti dhe ato i ndan rat i moderuar”, në vend që të pra- Ai i paska dhënë KFOR-itdhe Po sipas kësaj teorie, lëmi të
Berlinit është aq gjithëpërfshirës Kosova. Marrja pjesë e Kosovës në non realitetin se Kosova është shtet NATO-s afat prej 24 orësh për t’u veçanta të ekonomisë pa dyshim
sa që nuk ka nevojë për alternativa këto rrethana heshtazi nënkupton i njohur ndëkombtarisht ai acaron tërheq policia speciale nga Veriu i se do të vuajnë nga prodhimet që
të tjera. Pra, siç mund të shihet po- heqje dorë nga elementi i shtetësi- situatën duke fol me gjuhën e vite- Kosovës se ndryshe do të merr vijnë më lirë nga jashtë. Serbia
litikat shqiptare kanë mospajtime së. Serbia fiton politikisht,sepse ve 90-ta. Fjalori i tij kërcënues më masa. Shtrohet pyetja, si mund që është eksportuese më e madhe e
të thella për këto projekte. Përveç asaj i konvenon që Kosova të inkua- shumë i ngjan një skeme teatrale. Kosova të merr pjesë në Ballkanin e prodhimeve ushqimore në CEFTA
Kosovës edhe Mali Zi me Bosnjën
dhe Hercegovinën nuk marrin pje-
së në Ballkanin e hapur.
Atëherë, shtrohet pyetja, ku
KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS
dallojnë këto projekte? Me Procesin
e Berlinit udhëheq BE me në krye
me Gjermaninë, në Ballkanin e ha-
pur fjalën kryesore e ka Serbia, me
të cilën Kosova, Bosnja dhe Herce-
govina dhe Mali i Zi kanë përvojë të
hidhur nga e kaluara dhe e ta-
shmja. Në vitet 90-ta Serbia me
ndihmën e Armatës popullore të
Jugosllavisë kreu vrasje dhe
përdhunime masive në Bosnjë dhe
Hercegovinë. Pas mbarimit të luftës
udhëheqësit serbë janë destruk-
tivë dhe bllokojnë funksionimin
normal të shtetit boshnjak.
Në Mal të Zi, popullsia serbe
merr pjesë me mbi 40 % të popul-
lsisë së përgjithshme dhe është ele-
ment destabilzues. Argument më i
freskët janë zhvillimet e fundit në
shugurimin e patriarkut serb në Ce-
tinje, i cili u shoqërua me protesta
masive të malazezëve, sepse cere-
monia fetare nuk kishte asgjë me
Cetinjën, ashtu si u shpreh kryeta-
ri malazez. Aktualisht afirmohet
Koha E përditshme informative

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

www.koha.mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi: "Pecat DOO", distribuimi: “Kolporter” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e mërkurë, 20 tetor 2021 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006
Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA
E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221
Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

(1.5 miliard $ në vitin e fundit), mandej e frutave dhe pe-
rimeve të freskëta dhe atyre të ngrira, drithërave etj. Sek-
torë këto që do goditen në Shqipëri dhe Maqedoninë e
Veriut si anëtare të Ballkanit të hapur. Natyrshëm sh-
trohet pyetja, ekonomitë e vogla të shteteve ballkanike
në BE këmbejnë prodhimet e tyre me shtete shumë më
të fuqishme se Serbia siç janë, Gjermania, Franca, Italia
etj. Po, por ato nga humbjet si pasoj e diferencave konkur-
ruese në këmbim secila marrin si subvencione qindra
milionë $ në vit. Nga BE shteteve të Ballkanit Perëndimor
për sektorët e bujqësisë, industrisë, bizneseve, shëndetë-
sisë, arsimit etj. janë ndarë 12.4 miliard $. Në procesin e
Berlinit,BE do të ndajë rreth 9 miliard $ për infrastrukturë
dhe ekonomi. Përkundrazi në Ballkanin e hapur ku Ser-
bia e ka fjalën kryesore dhe fiton më shumë nga ky avan-
tazh dhe për kundërvlerë nuk paguan asnjë cent.
Për shkak të aftësisë më të lartë konkurruese në këm-
bim, Serbia edhe pa Ballkanin e hapur fiton nga Kosova.
Në vitin 2020 importet serbe në Kosovë kapin vlerën e 170
milionë $, shumë e përafërt me importet shqiptare dhe
ato maqedonase (190 milionë $ secila). Sigurisht që ma-
sat e përkohshme e reciprocitetit dhe pandemia ka tkurr
importet serbe të cilat në vitin 2017 në Kosovë kapin
vlerën e 450 milionë $.
Së dyti: Shqipëria mund të bëhet parajsë për larjen e
parave të kontrabandës nga Serbia, madje Rusia, Kina etj.
Parat e pista do investoheshin në bregdetin shqiptarë për
ndërtimin e hoteleve, fabrikave, banesave dhe objekte-
ve tjera. Shembull më i ri është blerja e një pjese të breg-
detit malazez nga oligarkët rus, që më vonë u ndërpre
nga qeveria e Malit të Zi.
Së treti: Ka të ngjarë që investimet e kapitalit nga
Serbia, Kina dhe Rusia drejt Shqipërisë të stimulohen
nga qeveritë respektive. Forcimi ekonomik i tyre do rrit
dhe ndikimin politik, si synim kryesor i shtetit rus dhe atij
kinez.
Së katërti: Shqipëria do humbte nga shuma e parave
nga dogana kineze sepse mallrat e tyre nëpërmjet të
Serbisë do futeshin në tregun shqiptar.
Së pesti: Motoja “Një rajon një ekonomi”për tregun e
Ballkanit të hapur do nxis krijimin e firmave të përba-
shkëta serbo-ruse dhe serbo-kineze të cilat përveç akti-
vitetit ekonomik do merren dhe me aktivitete tjera mba-
se të spiunazhit. Edhe tani fatkeqësisht agjenturat e tilla
lirshëm operojnë në Shqipëri,por me Ballkanin e hapur
ato do të intensifikohen.
Së gjashti: Do të intensifikohen aktivitet për
përhapjen e fesë ortodokse serbe. Ajo përkrah politikat
hegjemoniste serbe dhe gjithnjë bashkëpunon me qeve-
rinë. Rasti më i freskët ai i Cetinjës ku shugurimi i klerikut
ortodoks serb u shfrytëzua për rrënimin e shtetit mala-
zez,ashtu siç u shpreh kryetari i këtij shteti, Milo Gjuka-
noviq.
Së shtati: Në periudhën afatgjatë, Serbia do preten-
don të krijoj kushte për blerjen e tokave shqiptare për të
fut elementin serb në Shqipëri. Le të kujtojmë 300 shtë-
pitë në Mitrovicën e Veriut që aktualisht i ndërton. Histo-
ria tregon se Serbia vazhdimisht ka aplikuar masa kolo-
nizuese për të pru serbë në viset shqiptare. Mbasi
Shqipëria është shtet stimulimi i blerjes së tokave shqip-
tare nga serbët do zhvillohet pa shumë bujë.
Së teti: Mes anëtarëve të Ballkanit të hapur do ketë
çmime më të lira për prodhime ose shërbime për 10, 20
madje 30 % ashtu siç u shpreh dhe kryetari serb në një
prononcim televiziv. Pa dyshim se me një marrëveshje të
tillë midis anëtareve të BE-së më shumë do të fitonin
serbët dhe maqedonasit, sepse Shqipëria është shtet
bregdetar. Për shërbimet turistike, ato të transportit dhe
prodhimet shqiptare, shqiptarët nga Kosova do pagua-
nin më shumë se sa serbët dhe maqedonasit.
Së nënti: Ka të ngjarë që prodhimet dhe shërbimet
shqiptare të bojkotohen nga serbët sepse feja dhe poli-
tika i mban peng ato duke i infektuar me një urrejtje pa-
tetike ndaj shqiptarëve. Nga ajo që u cek më sipër mund
të përfundojmë se në proceset globalizuese duhet të
pranohet koncepti i ekonomisë së hapur, sepse çdo izo-
lim sjell varfëri dhe pengon zhvillimin ekonomik, por
kur në një projekt rolin kryesor e ka Serbia, duhet patur
kujdes.
Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.
Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.
FORUM
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
Kriza e gazit i ka rrënjët shumë
më të thella sesa Rusia
ligu Vladimir Putin i është kthyer
I sërish trukeve të tij. Këtë herë jo
duke përdorur si armë tifozë huli-
ganë apo vaksinat kundër Covid-
19, por gazin natyror. Nga Këshilltari i
Sigurisë Kombëtare të SHBA, Xhek Sa-
livan tek Sekretari Britanik i Mbrojtjes
Ben Uollas, politikanët janë vënë në
radhë për të fajësuar Rusinë për krizën
aktuale globale të gazit. Problemi
është se kjo është jo vetëm një analizë
e keqe, por edhe një politikë e keqe. Siç
është dokumentuar tashmë, kriza ak-
tuale e gazit ka shkaqe të shumta, të ci-
lat janë kombinuar në mënyrë veçanë-
risht problematike. Një vit me
pandeminë e koronavirusit që rezultoi
ndjeshëm rezervat e gazit; një dimër i
ashpër dhe një verë e nxehtë, që të dyja
nënkuptonin një konsum më të madh
të gazit; duke mos harruar edhe aksi-
dentet që ndërpresin linjat e furnizi-
mit. E gjithë kjo situatë është përkeqë-
suar më tej nga një kërkesë e shtuar
për gaz nga Azia, kontinent që në thelb
po e monopolizon gazin natyror të
lëngshëm (LNG). Për pasojë blerësit
evropianë,që nuk kishin dashur të nën-
shkruanin kontrata afatgjata, përfun-
duan duke paguar çmimet tregut.
Por ku hyn përgjegjësia e Rusisë në
këtë krizë? Moska i ka përmbushur an-
gazhimet e saj kontraktuale, dhe
përkundër asaj që pretendojnë brita-
nikët, po i furnizon klientët e saj afër ni-
veleve rekord.
Natyrisht, kompania “Gazprom” do
të synojë që të maksimizojë fitimet e
saj, ashtu si Kremlini po përpiqet në
mënyrë të pashmangshme ta shfrytë-
zojë situatën për t’i nxitur entet rregul-
latore gjermane të japin dakordësinë
përfundimtare për fillimin nga puna
të gazsjellësit të ri “Nord Stream 2”.
Atëherë, cili është mëkati këtu? Para së
gjithash, Rusia nuk ka asnjë detyrim
morale që të sigurojë më shumë gaz
sa herë që këtë e dëshiron Perëndimi.
Për sa kohë që rusët respektojnë dety-
rimet e tyre kontraktuale, pjesa tjetër
është thjeshtë ekonomi e tregut. Sigu-
risht, do të kishte qenë shumë e përsh-
tatshme për të gjithë të tjerët, në rast
se Moska do të ishte e gatshme dhe në
gjendje që të rriste furnizimin me gaz,
por duke pasur parasysh kontrollin e
vazhdueshëm të sanksioneve perëndi-
more ndaj Rusisë, si dhe breshërinë e
kritikave, a duhet të presim që Putini të
heqë dorë nga qasja e tij për të na bërë
neve një favor?
A duhen fajësuar për këtë situatë
edhe kompanitë furnizuese në SHBA
dhe Katar, të cilat e orientuan shërbi-
min ndaj tregut aziatik gjithnjë e më të
pangopur. Pyetja është natyrisht reto-
rike:Sigurisht që jo. Përveç kësaj, sa
mund të ndihmojë Putin, përderisa
“Nord Stream 2” nuk ka nisur edhe nga
puna?
Mark GALEOTTI
Është e qartë se ka më shumë kapa-
citete tek gazsjellëset që kalojnë për-
mes Ukrainës. Por Moska nguron që t’i
paguajë Kievit më shumë tarifa për
tranzitin. Për më tepër, këto të fundit
lidhen kryesisht me fushat e gazit ekzi-
stuese në rajonin Nadim-Pur-Taz (NPT)
në Siberinë Perëndimore, kapaciteti i të
cilave është në rënie, dhe të cilat në
këto kushte duhet t’i japin përparësi
nevojave lokale.
Ndërkohë “Nord Stream 1” dhe
“Nord Stream 2” ushqehen nga fushat
e reja në Jamal, por me këtë të fundit
ende të mbyllur, rusët janë të kufizuar
në furnizimet shtesë që mund të sigu-
rojnë. Pra me pak fjalë, situata është
shumë komplekse. Por asnjë problem
nuk është kurrë aq kompleks saqë po-
litikanët të mos munden ta distilojnë
atë në thjeshtëzime banale dhe reto-
rikë të vrazhdë. Dhe kjo, sidomos kur
opinioni publik po bëhet gjithnjë e më
kërkues, një “Kokë turku” është gjith-
monë një shpërqendrim i mirë, dhe
këto kohë nuk ka asnjë kurban më të
mirë sesa një rus. Mendoj se janë 3 ar-
syet kryesore për “analizën” e pa-
zakontë e të vrazhdë që po përdoret
për krizën aktuale të gazit, ku secila
prej tyre ka një ndikim veçanërisht pro-
blematik në politikë. Së pari është një
kërkimi i çalë për të gjetur një justi-
fikim të jashtëm për krizën. Problemi
me shpjegimet dembele, është se ato
çojnë shpesh në përgjigje nëpërmjet
politikave dembele, pra të kushtuesh-
me apo të pafrytshme. Për shembull
projekti për krijimin e një rezerve stra-
tegjike evropiane të gazit, do të ishte i
kushtueshëm dhe politikisht kom-
pleks. Mbi të gjitha do të kërkonte vite
për t’u zbatuar, dhe kjo do të thotë se
nuk do të kishte ndikim në situatën ak-
tuale.
Së dyti, problemi është se çështja
mbi“Nord Stream 2” është shndërruar
në një debat të fortë mbi vendin që
duhet të zërë Rusia në botë. Dhe ata
që pretendojnë se ky projekt do ta bëjë
Evropën më të varur nga “arma
energjetike” e Rusisë, nuk arrijnë ta
shpjegojnë se si do të ndodhë kjo.
Është e vërtetë, ky gazsjellës do t’i japë
mundësi Gazprom të dërgojë sa më
pak gaz që të jetë e mundur përmes
linjave ukrainase duke minimizuar kë-
shtu pagesat ndaj Kievit, diçka që është
padyshim negative për ukrainasit, por
vështirë se do të ndikojë në sasinë e
gazit rus që konsumon Evropa. Dhe kjo
mund të rrisë dhe jo zvogëlojë sigu-
rinë energjetike të BE-së. Edhe pse
koha kur Moska mbyllte ndonjëherë
rubinetin ka të ngjarë të jenë zhdukur
– rusët nuk kanë luksin të mbeten pa
para-një shantazh nga i cili Evropa ka
vuajtur në të kaluarën, ai ishte në thelb
një dëm anësor si pasojë e mosmarrë-
veshjeve midis Kremlinit dhe Kievit.
11
Nga
I brishtë, dhe i vetëdijshëm
për dobësitë e tij relative, dhe
duke parë gjithmonë
komplote nga Perëndimi,
Kremlini tenton që t’i
përgjigjet me ashpërsi
retorikës politike dhe të fortë
nga ana e vendeve
perëndimore. Sigurisht,
asnjëra nga këto që
përmenda më lart, nuk do ta
shfajësojë Moskën për të
gjitha sjelljet negative që ajo
ka bërë më dëm të
Perëndimit, nga helmimet në
Britani dhe deri tek sulmet
kibernetike
Megjithatë, ndërsa Putini mund të jetë
i gatshëm të luajë fort ndaj Ukrainës, ai
ka të ngjarë të mendohet2 herë para se
të përpiqet të bëjë të njëjtën gjë me
Gjermaninë. Vlen të përmendet se An-
gela Markel ka qenë shumë e qartë kur
ka thënë se sanksionet e mëtejshme
do ta përkeqësonin çdo përpjekje të
Moskës për ta përdorur gazsjellësin si
një mjet për shantazh.
Kësisoj, një fushatë shumë emocio-
nale kundër “Nord Stream 2”, i kufizon
opsionet energjetike të Evropës dhe i
mban çmimet e larta, në një përpjekje
të fundit për të ndëshkuar “Gazprom”
dhe Kremlinin. Atëherë kush po e për-
dor gazin si një armë?
Së treti, ekziston gjithmonë supozi-
mi se sa herë që Rusia përfshihet në
një “luftë hibride” dhe “ndikim da-
shakeq”, rrezikon gjithmonë të futet në
një rreth vicioz. I brishtë, dhe i vetëdij-
shëm për dobësitë e tij relative, dhe
duke parë gjithmonë komplote nga
Perëndimi, Kremlini tenton që t’i
përgjigjet me ashpërsi retorikës poli-
tike dhe të fortë nga ana e vendeve
perëndimore. Sigurisht, asnjëra nga
këto që përmenda më lart, nuk do ta
shfajësojë Moskën për të gjitha sjelljet
negative që ajo ka bërë më dëm të
Perëndimit, nga helmimet në Britani
dhe deri tek sulmet kibernetike. Por në
shumë aspekte, kriza e gazit është një
metaforë e përshtatshme për sfidat që
ka sot bota moderne: komplekse, glo-
bale, e vështirë për tu rregulluar, dhe që
ka të ngjarë të ketë ndikime të gjata
dhe të paparashikueshme.
(The Moscow Times)
 Mozaik
|||||||||||||||||||||||||
Koha për
Koha, e enjte, 21 tetor 2021

Shtatzënë? Jo…
5 gjëra që duhet të dini
Fuqia e një tërmeti quhet
magnitudë. Intensiteti i
dridhjeve mund të janë pasojat e
variojë në gjeografinë, veshkave
topografinë madje edhe
në thellësinë e tërmetit.
Instituti i Gjeoshkencave
në SHBA ka vlerësuar se
për tërmetet Ky 54-vjeçar besohet se është
personi i parë në botë me ve-
shkat më të rënda, rasti i parë i
regjistruar deri më sot në histo-
ri. Warren Higgs nga Windsor,
çdo vit detektohen Berkshire të Britanisë së Madhe,
500.000 tërmete vuan nga sëmundja e veshkave
policistike. Kjo sëmundje e tra-
shëgueshme bën që në veshka
Tërmetet janë fenomene naty-
të rriten kiste të mbushura me
rore që ndodhin pothuajse kudo.
lëngje, e që mund të çojnë deri
Autoritetet amerikane kanë evi- në mosfunksionim e veshkave.
dentuar me qindra mijëra dridhje Ajo prek rreth 1 në 1 mijë perso-
toke çdo vit, por vetëm pak prej na dhe nuk ka kurë. 54-vjeçari iu
tyre shkaktojnë dëme. Chad Myers, nënshtrua një operacioni tepër
meteorolog dhe sinoptikan për të rrezikshëm për heqjen e ve-
CNN ka renditur 5 gjëra që duhet shkave, që peshonin mbi 35 kilo-
të dimë për tërmetet. gramë. “Nuk kisha parë kurrë më
1. Tërmeti është fenomen që parë një gjë kaq të madhe. Kur
shkaktohet nga çlirimi i papritur i gjithçka nuk është në vendin e
energjisë së grumbulluar, i cili duhur rrezikon që të dëmtosh
shkakton krijimin e valëve sizmike. shumë pranë sipërfaqes së tokës. 3. Fuqia e një tërmeti quhet amerikan. organet e tjera, rrezikon hemor-
Në sipërfaqen e tokës, tërmeti sh- Myers tha se këto lloj tërmetesh magnitudë. Intensiteti i dridhjeve 4. Tërmetet në vetvete nuk vra- ragji masive”, tha në një intervi-
faqet në dridhjet ose zhvendosjet janë zakonisht shumë shkatërrues. mund të variojë në gjeografinë, to- sin shumë njerëz. Janë strukturat e stë për BBC, Sanjay Sinha, kirurg
e tokës (truallit) dhe nganjëherë Vendi ose zona ku është krijuar tër- pografinë madje edhe në thellë- ngritura nga njerëzit që bien në në Spitalin Universitar Trust të
edhe në krijimin e dallgëve detare meti quhet vatër e tërmetit kurse sinë e tërmetit. Instituti i Gjeo- tokë gjatë dridhjeve që dëmtojnë Oxfordit, që kreu operacionin. 3
(cunami). Një tërmet ndodh kur qendra e saj emërtohet si hipo- shkencave në SHBA ka vlerësuar njerëzit. muaj pas kësaj ndërhyrjeje,
dy pllakat tektonike rrëshqasin qendër. Skaji më i afërt i daljes në se çdo vit detektohen 500.000 tër- 5. Shumica e tërmeteve Warren po kthehet dalëngadalë
dhe lëshojnë energjinë që kanë sipërfaqe të diametrit të tokës, i mete. “100 000 prej tyre mund të ndodhin në pllakën tektonike të në këmbë. “Ndihem shumë më
grumbulluar. hequr nga hipoqendra, quhet epi- ndjehen dhe 100 prej tyre do të Paqësorit. Kjo njihet ndryshe edhe mirë, mund të marr frymë.
2. Tërmeti mund të ndodhë qendër e tërmetit. krijojnë dëmtime”, tha eksperti si “Unaza e Zjarrtë”. Mund ta ha pak…”, shprehet 54-
vjeçari për BBC. Ndonëse ka
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ende probleme, ai thotë se ope-
racioni i ktheu mbrapsht jetën.

Facebooku planifikon ta ndryshojë emrin Tanimë Warren shpreson që të

mund të bëjë transplant të ve-
shkave.
Rrjeti social Facebook po pla- kompania është fokusuar në të
nifikon të ribrendojë veten me një ashtuquajturën ‘metaverse’, një
emër të ri javën e ardhshme, ka botë online ku njerëzit mund të
raportuar “The Verge”, bazuar në përdorin pajisje për të lëvizur e
burime të afërta me çështjen. She- komunikuar në një ambient vir-
fi ekzekutiv i gjigantit teknologjik, tual. Facebooku ka investuar
Mark Zuckerberg, planifikon të shumë në realitetin virtual dhe atë
flasë për ndryshimin e emrit në të shtuan dhe synon të lidhë tre
konferencën e përvitshme të kom- milionë përdoruesit me pajisje të
panisë më 28 tetor, por që emri ndryshme. Të martën, kompania
mund të shpaloset shpejt. Si njoftoi se planifikon të krijojë 10
përgjigje, Facebooku ka thënë se mijë vende pune në Evropë për
nuk i komenton “spekulimet”. pesë vitet e ardhshme që të ndih-
Ndryshimi i emrit te gjigantët tek- mojnë në këtë projekt. Emri i
nologjikë s’është diçka e re, kur ato tyre. Google pati themeluar ruar shërbimet edhe me reklama. mundshëm raportohet se mund
duan t’i zgjerojnë shërbimet e Alphabetin më 2015 për të zgje- Lëvizja e Facebookut vjen tani pasi të jetë ‘Horizon’.

WWF DHE PESHKATARËT NJË PROJEKT PËR SHPËTIMIN E SPECIES SË RRALLË ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Delfinët rozë janë drejt zhdukjes

Peshkatarët të cilët dikur ishin ëmbla të lumit Ichilo. Falë tekno- etiketimit do të ndihmojnë në si-
në gjurmim të delfinëve të rrallë logjisë teknologjinë satelitore pe- gurimin e informacionit jetësor
rozë të lumenjve tashmë po ba- shkatarët tashmë janë në gjendje në lidhje me ushqyerjen, sa larg
shkëpunojnë me studiuesit në të gjurmojnë delfinët duke përdo- migrojnë dhe kërcënimet me të
xhunglën e Bolivisë Amazon për rur një aplikacion dhe të rapor- cilat përballen në Amazonë.
të siguruar mbijetesën e këtyre tojnë vendndodhjet e tyre. Shefja e World Wide Fund for Na-
specieve. World Wide Fund for Na- Vështirësia qëndron në faktin ture në Bolivi Lila Sainz vlerëson
ture së bashku me Organizatën bo- se për delfinët rozë ka pak infor- se mirëqenia e delfinëve reflek-
liviane Faunagua me ndihmën e macione sa i numrit të tyre dhe ha- tohet edhe tek njerëzit, ndërsa cie që prej kohësh ka qenë pre e ganizëm shpreson se do të
teknologjisë avancuar studiuan bitateve. për peshkatarët e zonës kjo është tyre. Programi i etiketimit është mbrojë më mirë këtë specie del-
katër nga delfinët rozë në ujërat e Por të dhënat nga programi i një perspektivë e re mbi një spe- vetëm një mënyrë që kjo ky or- finësh në zhdukje.
 KOHA PËR MOZAIK Koha, e enjte, 21 tetor 2021
13

Piktura e Van Gogh del në shitje 116 vjet

pasi u pa për herë të fundit në publik
Piktura u pa për herë
Aplikimi për të fundit në publik në
1905, kur u shfaq si
pasaportë i pjesë e një
Michael Jackson retrospektive më të
nxirret në shitje madhe të Van Gogh
në Muzeun Stedelijk
në Amsterdam

Mbi një shekull që kur u pa për

herë të fundit në publik, një pik-
turë e Vincent van Gogh, e marrë
dikur nga nazistët, ka dalë në
ankand. Piktura tregon një skenë
korrje ku gratë punojnë në fushat
e Arles, Francë. Ajo është titulluar
"Meules de blé" ( "Grumbujt e Gru-
Kanë kaluar më shumë se një rit” ) dhe pritet të shitet deri në 30
dekadë që kur Michael Jackson milion dollarë. Van Gogh e piktu-
vdiq në mënyrë tragjike, por roi skenën në 1888 pasi qëndroi në
kujtimet nga jeta e këngëtarit fshatrat francezë në një periudhë
ende kanë goxha fitime. Sipas kur ishte i sëmurë. Ndërsa ishte
TMZ, aplikimi për pasaportë i në Arles, ai u dashurua me stilin
artistit të ndjerë është nxjerrë baritor rreth tij, dhe "Meules de
për shitje dhe është vlerësuar blé" ishte një nga disa vepra me
për dhjetëra mijëra dollarë. Ba- temë korrje që ai krijoi gjatë kësaj
shkëngjitur me pasaportën periudhe. Shtëpia e ankandit pas
ndodhen edhe 4 fotografi po- shitjes, Christie's, tha në katalo-
laroid. Me sa duket, Jackson gun e saj se bojërat e ujit demon-
humbi pasaportën e tij atë ditë, strojnë "obsesionin e Van Gogh me
dhe duhej të plotësonte një Japonisme", e cila e pa atë duke
kërkesë për një ta zëvendësuar. adoptuar një stil më grafik të ngja-
Siç thekson TMZ, ka të ngjarë shëm me gdhendjet e drurit japo-
që ky send që i përket yllit të nez.
muzikës të marrë një vlerë mar- Megjithë skenën e qetë të pik-
ramëndëse prej 75.000 dollarë. turuar, piktura ka një histori të tra-
Michael Jackson ndërroi jetë në zuar. Fillimisht i përkiste vëllait të
moshën 50-vjeçare ne vitin Van Gogh, Theo, dhe më vonë u
2009 pas një arresti kardiak. ble nga Max Meirowsky, një indu-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
strialist hebre, në 1913. Duke u për- shtjellën Schloss Kogl në Austri, tarëve të Meirowsky dhe De Roth-
ballur me persekutimin antisemi- ku hyri në një koleksion privat pa schild.
tik në Gjermani, Meirowsky u emër. Ndërsa De Rothschild u për- Piktura u pa për herë të fundit
detyrua të ikte dhe ai ia besoi pik- poq të merrte pikturat e saj të në publik në 1905, kur u shfaq si
turën një tregtari gjerman të artit humbura pas rënies së regjimit pjesë e një retrospektive më të
në Paris, sipas Christie's. nazist, Van Gogh i shpëtoi asaj. Në madhe të Van Gogh në Muzeun
Piktura erdhi në pronësi të Mi- 1978, ajo u ble nga galeria Wilden- Stedelijk në Amsterdam. Veprat e
riam Caroline Alexandrine de stein & Co në Nju Jork, ku u ble artit të grabitura nga nazistët kanë
Rothschild, e cila vetë iku në Zvicër nga koleksionisti i artit i ndjerë qenë në qendër të disa mosmarrë-
pas shpërthimit të Luftës së Dytë Edward Lochridge Cox, një manjat veshjeve të pronësisë vitet e fun-
Botërore. Gjatë pushtimit të vaji Texan me një prirje për impre- dit. Midis tyre janë "Dimri" i im-
Francës, nazistët plaçkitën kolek- sionizëm. Piktura është pjesë e presionistit Gari Melchers, i cili u
sionin e De Rothschild, duke shitjes më të madhe të koleksionit konfiskua nga nazistët nga një fa-
marrë "Meules de blé". Në 1941, të tij nga Christie, e cila përfshin milje hebre dhe vetëm kohët e
piktura u transferua në Jeu de piktura nga artistë të tjerë të fam- fundit u kthye te pasardhësit e tij,
Paume, një muze i përdorur nga shëm, përfshirë Paul Cézanne dhe dhe një portret Camille Pissarro
nazistët për të ruajtur dhe ekspo- Claude Monet. në qendër të mosmarrëveshjes së
zuar vepra arti të konsideruara të Pas vdekjes së Cox, u shfaq një gjatë midis Universitetit të Ok-
konfiskuara. Sipas Christie's, "Meu- mosmarrëveshje pronësie midis lahomws dhe trashëgimtarit të
les de blé" më pas u çua në kë- pasurisë së Cox dhe trashëgim- një Familje hebreje franceze.

Të mos nënvlerësohet
edhe kur pihet kafe -
në fakt, nëse Çfarë ndodh nëse pini shumë kafe?
konsumohet me riteti Evropian për Sigurinë e Ush- James i Universitetit të Rejkjavik,
stomak bosh, efektet e qimit (EFSA), në përgjithësi, kon- nuk ka doza të sigurta për fetusin,
sumatorët e rritur këshillohen të madje as 200 miligramë kafeinë
saj përforcohen dhe mos i kalojnë 5 filxhan në ditë, për të rekomanduar për gratë shtatzë-
mund të katalizojnë një total prej 400 miligramë ka- na nga organe të rëndësishme
feinë. shëndetësore. Sipas sondazhit,
rrezikun e urthit, të Kjo është vetëm një këshillë e konsumimi i kafeinës gjatë sh-
përzierave, gastritit përgjithshme, duke pasur parasy- tatzënisë do të rrisë rrezikun e
sh se disa njerëz janë shumë më të vdekjes dhe peshës së ulët të
dhe madje edhe ndjeshëm ndaj kafeinës, kështu që lindjes, abortit dhe leuçemia aku-
ulcerave mjafton të konsumoni më pak. te e fëmijërisë.
Konsumimi i tepërt i kafesë Të mos nënvlerësohet edhe kur
mund të shfaqet me simptoma të pihet kafe - në fakt, nëse konsu-
Kafja është një pije e domo- ndryshme, siç specifikohet nga Kli- mohet me stomak bosh, efektet e
sdoshme, sidomos në mëngjes për nika Mayo - përfshijnë: pagjumësi, saj përforcohen dhe mund të kata-
të filluar ditën tuaj. Përveç që na nervozizëm, përzierje, takikardi lizojnë rrezikun e urthit, të përzie-
jep energji dhe na kënaq me shijen (rrahje të shpejta të zemrës), rave, gastritit dhe madje edhe ul-
dhe aromën e saj të fortë, kafja e dhimbje koke, dhimbje stomaku, cerave. Kafja me stomakun bosh
konsumuar në moderim mund të urinim të shpeshtë, paaftësi për të gjithashtu mund të rrisë sekreti-
ofrojë gjithashtu përfitime të kontrolluar urinimin, dridhje të min e kortizolit (hormoni i stresit)
rëndësishme shëndetësore. Me teproni, rrezikoni pasoja të rëndë- teta narkotike me veti psikoakti- muskujve, dhe më shumë. Kafja dhe të ketë efekte kundër produk-
pak fjalë, në doza adekuate, pija e sishme, kryesisht për shkak të ka- ve. Pasojat e konsumimit të tepërt mund të jetë veçanërisht proble- tive në sistemin imunitar, kështu
shijshme rezulton të jetë një ilaç feinës, përbërësit aktiv që e bëjnë të kafesë janë të shumëfishta. Para matike gjatë shtatzënisë dhe, siç që mjekët rekomandojnë që së
për shëndetin. Sidoqoftë, nëse e kafenë dhe çajin substanca të vër- së gjithash, siç thekson edhe Auto- u demonstrua nga profesori Jack pari të hani diçka.
14 KOHA PËR MOZAIK Koha, e enjte, 21 tetor 2021

aftësia për tu përkujdesur për si-

Çdo 100 gramë të
specit djegës
përmban 1 gramë
Vaj ulliri dhe speca djegës stemin kardiovaskular. Ky vaj
përmban një substancë që quhet
kapsanthinë, që ndonëse në sasi
të vogla ndihmon në rritjen e nive-
proteinë. Kur
për organizëm të fortë
lit të kolesterolit të mirë dhe
konsumoni shumë ruajtjen e shëndetit të zemrës..
5. Vitamina C. Vaji me speca
proteinë, trupi është djegës përmban vitaminë C që
automatikisht i mbron kundër goditjeve në tru, së-
mundjeve koronare dhe proble-
mbrojtur nga humbja meve të tjera me sistemin kardio-
e masës muskulare, vaskular. Vitamina C pakëson
dobësia e imunitetit, kohëzgjatjen e të ftohtit dhe ndiki-
min e tij në organizëm.
problemet me
frymëmarrjen. VAJ ME SPECA DJEGËS I
PËRGATITUR NË SHTËPI
Proteina ndihmon në PËRBËRËSIT
transportimin e • 1 filxhan vaj ulliri
oksigjenit në gjak, • 2 lugë çaji me grimca të speca-
ve djegës
forcon muskujt, enët • 2 ose 3 speca djegës të thatë e
e gjakut dhe rregullon të plotë
UDHËZIMET
sistemin nervor • Ngrohni dy lugë gjelle me vaj
në një tenxhere në një nxehtësi
Vaji me speca djegës është mesatare. Shtoni grimcat e specit
kombinimi ideal në pothuajse çdo djegës dhe gatuajini për 1 minutë
gatim. Në Shqipëri, përdoret sh- duke i përzier vazhdimisht. Nëse
pesh për të kompletuar shijen e bi- grimcat marrin ngjyrë kafe,
shtajoreve, por jo vetëm kaq. Vaji atëherë e keni tepruar me kavër-
djegës përdoret edhe në gatimet gramë proteinë. Kur konsumoni taminë D që mbron organizmin 3. Hekuri. Vaji me speca djegës disjen dhe duhet t’ia nisni nga e
me oriz, makarona apo fruta deti. shumë proteinë, trupi është auto- nga sëmundja e Alzhaimerit dhe përmban hekur. Ngrënia e ushqi- para.
Ai është shumë i mirë edhe për matikisht i mbrojtur nga humbja e dobësia e kockave. Vaji me speca meve të pasura me hekur paranda- • Shtoni pjesën e mbetur të
kavërdisje. Në këtë artikull do të masës muskulare, dobësia e imu- djegës ofron vitaminë A, E dhe K lon një sërë sëmundjesh siç është vajit në tenxhere. Ngroheni vajin,
mësoni sa e lehtë është përgatitja nitetit, problemet me frymë- dhe i jep trupit një sërë përfitime- anemia. Këto ushqime të ndih- por mos e përvëloni atë. Lëreni të
e këtij vaji dhe disa prej vlerave marrjen. Proteina ndihmon në sh. Ky vaj është i dobishëm për mojnë të ndiesh më i qetë dhe pa- ftohet në temperaturën e ambien-
shëndetësore që ai ofron. transportimin e oksigjenit në gjak, kockat. Ai përmban edhe antioksi- randalojnë lodhjen dhe drobitjen. tit.
forcon muskujt, enët e gjakut dhe dantë që luajnë një rol kryesor në Pamjaftueshmëria e hekurit • Ruajeni në një shishe ose ka-
PESË VLERAT FANTASTIKE TË rregullon sistemin nervor. zhvillimin e dhëmbëve, sistemin shkakton anemi, kollë dhe proble- vanoz qelqi. Tundeni kavanozin
VAJIT PIKANT 2. Vitamina D. Specat djegës imunitar, ndarjen e qelizave dhe me të tjera. herë pas here që grimcat e specit
1. Burim proteinash. Çdo 100 janë plot me ushqyes, vitamina riprodhimin. Vitamina K ndihmon 4. I bën mirë zemrës. Një tjetër djegës të shpërbëhen në mënyrë
gramë të specit djegës përmban 1 dhe minerale. Ato përmbajnë vi- edhe kundër mpiksjes së gjakut. vlerë e shtuar e vajit pikant është të njëtrajtshme.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Gratë diagnostikohen më E PËRHAPUR MË SHUMË TEK GRUPMOSHAT E MESME DHE TË MËDHA

shpesh sesa burrat dhe se
gratë e moshës 50 deri në
74 vjeç po
diagnostikohen më
Shqetëson sindroma "Zemra e Thyer"
shpesh, të paktën 6 deri
gratë, por incidenca e sindromës mund të ndikojë në zemër. Gratë
në 10 herë më shpesh,
së zemrës së thyer është rritur në këtë situatë janë veçanërisht të
sesa për çdo tjetër shumë para shpërthimit të koro- prekura dhe rreziku i tyre duket se
demografike. Mënyra si navirusit, sugjeroi studimi. Gratë rritet, shpjegoi Cheng.
reagon truri dhe sistemi janë më të prirura për zhvillimin e Christine M. Albert, kryetare e
nervor ndaj llojeve të sindromës Takotsubo Departamentit të Kardiologjisë në
Dihet tashmë se gratë janë më Institutin Smidt Heart, vuri në
ndryshme të stresit
të prirura për zhvillimin e sin- dukje se ky studim ndihmon në
ndryshon me rritjen e dromës Takotsubo, në krahasim konfirmimin e mëtejshëm se gratë
grave dhe duket se ka një me burrat. Studimi i ri është i pari e një moshe të caktuar janë në
pikë kthese, pak përtej që zbulon dallimet gjinore të ba- mënyrë disproporcionale në rrezik
moshës së mesme, ku një zuara në moshë. Cheng dhe ekipi i më të lartë për kardiomiopati stre-
saj kërkimor ekzaminuan të dhë- si dhe se rreziku po rritet. Rritja e
përgjigje e tepërt ndaj
nat e më shumë se 135.000 grave sindromës së zemrës së thyer
stresit mund të ndikojë dhe burrave që u diagnostikuan mund të jetë për shkak të ndryshi-
në zemër me kardiomiopati Takotsubo mi- meve në ndjeshmërinë, mjedisin,
dis 2006 dhe 2017. Ata zbuluan se ose të dyja, sugjeroi ajo. Cheng dhe
Kardiomiopatia Takotsubo, e gratë diagnostikohen më shpesh ekipi i saj po hetojnë më tej im-
njohur edhe si sindromi "zemra e sesa burrat dhe se gratë e moshës plikimet afatgjata të një diagnoze
thyer", shpesh shkaktohet nga stre- 50 deri në 74 vjeç po diagno- Takotsubo, shënuesit molekularë
si ose humbja. Gjendja mund të stikohen më shpesh, të paktën 6 të rrezikut dhe faktorët që mund të
çojë në dëmtim afatgjatë të deri në 10 herë më shpesh, sesa për kontribuojnë në rritjen e rasteve
zemrës dhe dëmtim të funksionit moshës së mesme dhe të moshua- lartë i studimit Susan Cheng, drej- çdo tjetër demografike. Mënyra si të kësaj gjendje. Studimet e më-
të zemrës. Sipas një studimi, të pu- ra që po diagnostikohen me këtë toreshë e Institutit për Kërkimin reagon truri dhe sistemi nervor parshme kanë treguar se gratë
blikuar në Gazetën e Shoqatës gjendje deri në 10 herë më shpesh mbi Plakjen e Shëndetshme në ndaj llojeve të ndryshme të stresit kanë më shumë gjasa të jenë të
Amerikane të Zemrës (JAHA), sin- sesa tek të rejat. Ky zbulim vërte- Departamentin e Kardiologjisë në ndryshon me rritjen e grave dhe stresuara sesa burrat dhe ato
droma e zemrës së thyer është ton më tej rolin e lidhjes zemër- Institutin Smidt Heart. duket se ka një pikë kthese, pak gjithashtu përjetojnë nivele
bërë më e zakonshme tani, tru në shëndetin e përgjithshëm, Pandemia e COVID-19 ka para- përtej moshës së mesme, ku një shumë më të larta të stresit më të
veçanërisht në mesin e grave të veçanërisht për gratë, tha autori i qitur shumë sfida dhe stres për përgjigje e tepërt ndaj stresit larta se meshkujt.
 KOHA PËR MOZAIK Koha, e enjte, 21 tetor 2021
15

PËRGJIGJET I GJEJMË ENDE TEK FILOZOFJA HANA AREND

Si ta shpjegojmë valën e urrejtjes

Përfitimet
e sodës së
bukës?
Soda e bukës njihet si “ilaç” i
shkëlqyer natyror. Përveçse
për dhëmbët, soda e bukës
mund të përdoret në shumë
mënyra të tjera që do t’jua
bëjnë jetën më të lehtë.
DEODORANT. Pak njerëz e
dinë, por soda e bukës mund
të përdoret si një deodorant
natyral. Ajo që duhet të bëni
është të përzieni kremin neu-
tral me sodë buke dhe pak ujë.
KREM ZBUTËS PËR DUART.
Përzieni sodë buke me ujë de-
risa të formohet një masë ho-
mogjene dhe aplikojeni tek
duart.
PËR TË DETOKSIFIKUAR
TRUPIN TUAJ. Hidhni gjysmë
filxhan sode buke në vaskë.
Soda e bukës jo vetëm që neu-
tralizon acidet e lëkurës, por
gjithashtu lufton dhimbjet
dhe toksinat.
ZBARDH DHËMBËT. Thjesht
duhet të përzieni një lugë gjel-
le sode buke me gjysmë lugë
kripë, një pikë vaj esencial
mente dhe pak ujë. Përdoreni
si pastë dhëmbësh.
DEZINFEKTUES PËR DYSHE-
METË. Pastroni dyshemenë
me gjysmë filxhani sodë buke
dhe ujë të ngrohtë.
PËR HEQJEN E NJOLLAVE TË
YNDYRËS. Thjesht spërkatni
sodën e bukës në zonat ku ka
rënë vaj dhe fërkojeni me një
furçë.
PËR TË HEQUR ERËN E KË-
PUCËVE. Truku është shumë i
thjeshtë: spërkatni sodë buke
brenda secilës këpucë para se
t’i vendosni në dollap.
që shohim sot nëpër botë?
Në Itali, por edhe në sinë dhe aftësitë e tij organizative
për të dënuar me vdekje mijëra
shumë vende të tjera të
Evropës, të dhënat në
njerëz. Gjithsesi, dëshmia e Ajh-
man në gjyq nuk zbuloi profilin e
lidhje me fenomenin e një njeriu mizor dhe gjakatar. Në
gjuhës së urrejtjes nuk sytë e Hana Arend, Ajhman u sh-
faq në mënyrë banale ai që ish-
janë aspak ngushëlluese:
ksenofobia, islamofobia,
diskurset anti-semite dhe
te:një burokrat mediokër, që tek
“çështja hebraike” kishte parë
mundësinë për të bërë karrierë. Ai
nuk pranoi të konsiderohej fajtor
raciste janë në rritje. “në kuptimin e treguar nga proku-
Aktualisht situata është roria”, pasi ai nuk kishte vrarë
përkeqësuar nga një krizë askënd personalisht. Ai kishte
globale shëndetësore, e qenë thjesht një qytetar besnik:një
njeri “normal” në Gjermaninë nazi-
cila u shndërrua me ste.
shpejtësi në një krizë
ekonomike dhe sociale përdorim të ashtuquajturave pa- Argjentinë u kap një gjerman ano- ÇFARË NËNKUPTOHET ME
saporta të vaksinës. Që të gjitha nim. Ai ishte Adolf Ajhman, një “BANALITETIN E SË KEQES”
Si ta shpjegojmë valën e ur- këto janë dëshmi se Hana Arend nga organizatorët e shfarosjes së Veprimet kriminale të Ajhman
rejtjes që po shohim sot nëpër kishte shumë të drejtë kur fliste hebrenjve, që u gjykua në Izrael po dhe hierarkëve të tjerë, nuk ishin
botë? Përgjigjja e kësaj pyetjeje sot për banalitetin e së keqes. Në Itali, atë vit,duke tërhequr vëmendjen akte të njerëzve monstruozë dhe
është e vështirë dhe e dhimbsh- por edhe në shumë vende të tjera, e mediave nga e gjithë bota. Ndër demoniakë. Ata ishin njerëz nor-
me. Pasi ajo na risjell në qendër të të dhënat në lidhje me fenomenin vëzhguesit e shumtë të gjyqit ish- malë. Vetë Ajhman ishte një njeri
vëmendjes atë që ne menduam se e gjuhës së urrejtjes nuk janë te filozofja Hanah Arend, e cila shumë normal. Banaliteti i së ke-
e kishim mundur pas Luftës së aspak ngushëlluese: ksenofobia, donte të kuptonte se si një njeri qes,ka të bëjë me pamundësinë e
Dytë Botërore:marrëzinë e së ke- islamofobia, diskurset anti-semite mund të kishte marrë pjesë në tyre për të kuptuar atë që po
qes. Apo akoma më saktë, banali- dhe raciste janë në rritje. Aktuali- tmerret e Holokaustit. ndodhte. Ajhman i ishte nënsh-
tetin e saj. Ne nuk mund të qën- sht situata është përkeqësuar nga truar aq shumë asaj që për të ish-
drojmë indiferentë, s’mund të një krizë globale shëndetësore, e ÇFARË TË HABIT TEK DËSHMIA E te normale,saqë nuk ishte në
pretendojmë se e gjithë kjo nuk cila u shndërrua me shpejtësi në AJHMAN gjendje të mendonte se çfarë po
na përket, dhe se ne vetë “nuk do ta një krizë ekonomike dhe sociale. Ajhman kishte detyruar mijëra bënte, cilat ishin veprimet e tij dhe
bënim kurrë diçka të tillë”. Nga hebrenj që të largoheshin nga ven- pasojat që rridhnin prej tyre. Pas
dukuria e atyre që shprehin ur- GJYQI NDAJ ADOLF AJHMAN det e pushtuara. Ai i kishte privuar reflektimeve të Arend, filozofi fran-
rejtje në mediat sociale, dhe deri 15 vjet pas gjyqeve të Nurem- nga pronat e tyre, dhe kishte orga- cez Zhan-Fransua Liotar, argumen-
tek konfliktet në Afganistan,apo bergut, gjatë të cilëve u dënuan 24 nizuar udhëtimet e hebrenjve toi më vonë se shoqërisë naziste i
për të kaluar tek përplasjet më të udhëheqësit më të rëndësishëm drejt kampeve të përqendrimit. mungonte koha për reflektim dhe
fundit pro dhe kundër futjes në të Partisë Naziste, në vitin 1961 në Prandaj ai kishte përdorur zgjuar- zgjedhje.
Shimpanzetë sëmuren nga lebra
Sëmundja e lebrës shfaqet në një grup të jetë përhapur në më shumë kafshë të egra.
shimpanzesh të egra. Shkencëtarët kanë Hipotezat e tyre për shkakun deri më tani janë
shpërndarë imazhe të majmunëve me fytyra të burimet mjedisore ose ekspozimi ndaj njerëz-
mbushura me flluska të sëmundjes së lashtë. ve, të cilët janë bartësit kryesorë të bakterit.
Ky është rasti i parë i regjistruar te kafshët. Ra- Sëmundja e rrezikshme është mbajtur nën
stet i përkasin dy popullatave në Afrikën e Ju- kontroll që prej viteve 1980 me antibiotikë dhe
gut që nuk kanë lidhje me njëra-tjetrën, njëra mendohej se ishte zhdukur nga mbretëria e
ndodhet në Guinea-Bissau dhe tjetra në Gji- kafshëve. Lebra infekton lëkurën dhe nervat, e
rin e Fildishtë. Origjina e infeksionit është ende në rast se nuk mjekohet shkakton deformime
e panjohur, por kërkuesit dyshojnë se mund dhe verbim.

NGA COVID-19 TE FTOHJET

Higjiena e duarve zvogëlon infeksionet

Larja e duarve me sapun dhe
ujë mund të parandalojë një në
pesë infeksione të frymëmarrjes,
të tilla si ftohjet ose gripi dhe një
në tre infeksionet gastrointestina-
le, paralajmëruan Qendrat ame-
rikane për Kontrollin dhe Paran-
dalimin e Sëmundjeve (CDC), në
funksion të Ditës Globale të Larjes
së Duarve, dita kushtuar këtij gje-
sti të thjeshtë “shpëtues jete”, që
festohet më 15 tetor. “Edukimi për
larjen e duhur të duarve me sapun
dhe ujë në komunitet mund të
zvogëlojë numrin e personave që
kanë diarre me rreth 23-40 për
qind, mungesat për shkak të së-
mundjeve gastrointestinale te stu-
dentët me 29 deri në 57 për qind,
sëmundjet e frymëmarrjes në po-
pullatën e përgjithshme me rreth
16 deri në 21 për qind”, specifikoi
CDC.Në një vit e gjysmë të fundit
të pandemisë COVID-19, rëndësia
e higjienës dhe pastrimit të duhur
të duarve është theksuar shpesh,
veçanërisht gjatë përgatitjes së
ushqimit, para ngrënies dhe pas
kollitjes, teshtitjes ose fryrjes së
hundës.
16 STUDIME
Koha, e enjte, 21 tetor 2021

Sipas nutricistëve, ju
mund të pësoni një
ndryshim rrënjësor në
Nga limoni tek spinaqi, këto
lëkurë duke e
perfeksionuar atë në
vetëm një javë, dhe kjo
vetëm duke i
janë ushqimet e bukurisë Pesë shenja
konsumuar këta
përbërës kryesorë
që ju
natyral... kërcënojnë
Ka shumë mundësi që me kali-
me goditje
min dhe verës dhe rënien e tempe-
raturave këtë muaj, lëkura juaj të
në tru
ketë pësuar dëme. Dhe ndërsa ka- Simptomat e goditjes në tru
limi te kremrat hidratuese më të mund të jenë të ndryshme,
rënda është i rëndësishëm, një pje- dhe kjo gjendje kërcënuese
së e enigmës për ta pasur një për jetën shpesh prek njerëzit
lëkurë sa më të shëndetshme sh- nga grupe të caktuara kur
pesh neglizhohet. Ajo është dieta bëhet fjalë për shëndetin.
ushqimore. Sipas nutricistëve, ju Nëse jeni obezë, keni tension
mund të pësoni një ndryshim vitaminës A dhe C, që e përmirë- gjithashtu në prodhimin e kolagje- parandalojnë që lëndët e rëndësi- të lartë të gjakut ose diabet,
rrënjësor në lëkurë duke e perfek- son shkëlqimin e fytyrës suaj. nit. shme ushqyese të hyjnë në lëkurë. lëvizshmëri të dobët ose jeni
sionuar atë në vetëm një javë, dhe BAJAMET. Ndërsa me siguri ta- PANXHARI. Antioksidantët e SPINAQI. Kjo bimë jeshile me tashmë të moshuar, rreziku
kjo vetëm duke i konsumuar këta shmë e dini që bajamet janë një fuqishëm në panxhar ndihmojnë gjethe ka shumë vitaminë A, e ne- rritet. Është e rëndësishme të
përbërës kryesorë natyral. meze e lehtë për shëndetin, ato në luftimin e shenjave të plakjes vojshme për rritjen e flokëve dhe dini se çdo sekondë është e
LIMONI. Ekspertët shëndetë- janë gjithashtu një ushqim buku- për ta mbajtur lëkurën të fortë dhe shëndetin e lëkurës. Spinaqi është rëndësishme në një goditje në
sor sugjerojnë që çdo person ta fil- rie pasi janë të pasura me vitaminë rinore. Kombinimi i këtyre mine- gjithashtu i ngarkuar me Vitaminë tru, sa më shpejt që pacienti të
lojë ditën me pak ujë të nxehtë dhe E. raleve dhe vitaminave (folat, Vita- C, e domosdoshme për ndërtimin vizitojë një mjek, aq më të
limon. Kjo pije e detoksifikon tru- FARAT CHIA. Këto fara për luf- minë A, kalium dhe magnez) sti- dhe mirëmbajtjen e kolagjenit. mëdha janë shanset që ai të
pin duke ndihmuar sistemin tuaj timin e radikalëve të lirë janë të mulon prodhimin dhe riparimin e HURMAT ARABE. Hurmat shërohet. Vonesa është gjëja
të tretjes dhe mëlçinë, t’i eliminojë mbushura me minerale dhe fibra, qelizave duke e mbrojtur lëkurën janë të pasura me fibra dhe një më e rrezikshme, andaj është
shpejt mbeturinat. dhe shërbejnë për sigurimin e një nga plakja e parakohshme dhe trajtim i përsosur i ëmbël për të e rëndësishme të jeni të vetë-
PATATET E ËMBLA. Shtimi i ekuilibri perfekt të acideve yndyro- rrudhat. ndihmuar në pastrimin e organiz- dijshëm për simptomat që
këtyre nishesteve të pasura me re thelbësore. FIQTË. Farat e vogla të kësaj mit. Ato janë të pasura me një mi- duhen kushtuar vëmendje.
beta-karotinë në dietën tuaj të për- ANANASI. Ananasi përmirë- frute janë të ngopura me lëndë neral të rëndësishëm që e ndih- DHIMBJE KOKE. Një dhimbje
ditshme, në të vërtetë mund të luf- son tretjen, duke zvogëluar infla- ushqyese që ndihmojnë në pastri- mon trupin ta përthithë hekurin, koke e fortë që nuk ka shkak të
tojë lëkurën pa shkëlqim. Kjo është macionin dhe duke hequr helmet min e rrugëve të tretjes nga toksi- dhe të formojë kolagjen dhe qeli- shpjegueshëm është simpto-
për shkak të kombinimit magjik të nga trupi. Për më tepër, ndihmon nat dhe mukusi, të cilat mund të za të kuqe të gjakut. ma e parë që duhet të mbani
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// mend. Nëse koka juaj paprit-
mas “gjuan”, konsultohuni me
Një nga aspektet më të
rëndësishme të rënies
nga pesha është të mos
5 mënyra të thjeshta për të humbur një mjek!
DOBËSI. Një goditje ndodh
kur furnizimi me gjak i trurit
fiksoheni pas saj.
Objektivi juaj duhet të
në peshë gjatë vjeshtës has një pengesë, dhe kur qeli-
zat e trurit nuk kanë oksigjen,
ato vdesin dhe humbasin
jetë që të hani shën por edhe për të vënë në fre funksionet e tyre. Si rezultat,
shëndetshëm dhe rënia hormonet të cilat luajnë një rol të do të ketë një dobësi ose
fortë tek oreksi dhe e ngrëna. mpirje të papritur të një pjese
nga pesha më pas është e XHINSET NË VEND TË PE- të trupit. Fytyra, krahët,
paevitueshme. Nëse ju i SHORES. Gjatë përpjekjeve për të këmbët, janë të gjitha vendet
vendosni vetes si qëllim rënë në peshë është e rëndësishme ku mund të shfaqet kjo simp-
që të humbisni në peshë që të mbani në vëzhgim kilo- tomë.
gramët. Ndonjëherë peshorja KONFUZION. Humbja e kuj-
pa ndryshuar regjimin
mund të duket alarmuese ndaj tesës afatshkurtër në një
tuaj ushqimor ose duke e shumë ekspertë rekomandojnë sekondë, ose vështirësia e pa-
kufizuar atë në mënyrë përdorimin e xhinseve apo pantal- pritur për të kuptuar fjalët dhe
drastike do të shkaktoni lonave si tregues i peshës dhe i fjalitë më të zakonshme, janë
humbjes së kilogramëve të tepërt. një shenjë që duhet të shkoni
më shumë dëm në
MBANI NJË DITAR USHQIME- urgjentisht te mjeku.
organizëm aktivitete dhe ushqime të shën- ndaj ushqimeve të gatshme e të SH. Një nga aspektet më të rëndë- PROBLEMET ME SHIKIM. Go-
detshme si vera. Në këtë stinë ju shpejta. Megjithatë, gatimet e sishme të rënies nga pesha është të ditja në tru, si me ndjenjën e
Ditët në vjeshtë nisin të shkur- mund të shfrytëzoni perime dhe shtëpisë janë më të shëndetshme mos fiksoheni pas saj. Objektivi prekjes, do të ndikojë në shiki-
tohen dhe rrezet e diellit pakë- fruta të freskëta të stinës siç janë e nuk duhen lënë mënjanë. Në juaj duhet të jetë që të hani shën- min. Një problem i papritur i
sohen ndjeshëm. Një gjë e tillë mollët apo kungujt por edhe të shtëpi ju mund të përgatisni ushqi- detshëm dhe rënia nga pesha më shikimit, veçanërisht në njërin
ndikon në prodhimin e seroto- kryeni më shumë aktivitet fizik. me të shëndetshme me perime të pas është e paevitueshme. Nëse ju sy, është një shenjë para-
ninës, një hormon që nxit ndjesinë Një mollë ofron 100 kalori dhe 4 freskëta të stinës të cilat mund t’i i vendosni vetes si qëllim që të lajmëruese.
e qetësisë, paqes dhe gëzimit. Për gramë fibër e cila ju mban të ngo- merrni me vete në punë. Fundjavat humbisni në peshë pa ndryshuar VËSHTIRËSI NË LËVIZJE.
pasojë, njeriu tërhiqet më shumë pur për shumë gjatë. Molla është mund t’i shfrytëzoni për të gatuar regjimin tuaj ushqimor ose duke e Varësisht se cila pjesë e trurit
ndaj makaronave, patateve dhe shumë e mirë për këtë stinë dhe receta të shëndetshme por edhe kufizuar atë në mënyrë drastike do preket nga goditja në tru,
orizit, burim karbohidratesh që rri- jo vetëm, sepse pakëson rrezikun e për të kryer aktivitet fizik. të shkaktoni më shumë dëm në or- simptomat mund të jenë
sin nivelet e serotoninës. Kjo nxit diabetit, përmirëson shëndetin e MOS NEGLIZHONI GJUMIN. ganizëm. Ekspertët këshillojnë humbja e ekuilibrit ose aftësia
edhe shtimin në peshë, gjë që mushkërive dhe ju mbron nga disa Gjumi është shumë i rëndësishëm mbajtjen e një ditari për çdo ush- për të koordinuar, vështirësi
mund të shmanget shumë mirë lloje të kancerit. për mirëqenien tuaj si brenda dhe qim që konsumoni gjatë ditës. Në në ecje, marramendje, ndjenja
nëpërmjet këshillave të mëposht- HANI MË SHUMË GATIME TË jashtë. Ekspertët rekomandojnë që këtë mënyrë ju do të orientoni ve- e “dështimit”… Të gjitha këto
me. SHTËPISË. Rikthimi në punë, në të flini 7-8 orë çdo ditë, Rutina e ten drejt ushqyerjes së shëndetsh- janë shenja që pjesa juaj
HANI MË SHUMË MOLLË. Vje- shkollë e në aktivitetet e tjera e bën duhur e gjumit është shumë e me dhe do të shmangni produk- pranë qendrës së ekuilibrit
shta është po aq e larmishme në më të lehtë rënien pre të tundimit rëndësishme për të luftuar mbipe- tet që ju shëndoshin apo ju fryjnë. është i rrezikuar.
 STUDIME
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
17
Xhenxhefili njihet si një
kurues natyral për shumë
probleme të shëndetit, ku
as stomaku nuk mbetet
jashtë. I pasur në vitaminë
Çaji i xhenxhefilit për
C, amino acide, zink dhe
kalium, xhenxhefili
funksionon si një
balancues natyral për çdo
dhimbjet e stomakut
problem të stomakut tuaj.
Mund ta përdorni kur keni
të përziera, djegie të
stomakut apo probleme të
vazhdueshme me tretjen e
Përfitimet mirë dhe dhimbje

e panjohura Stomaku i trazuar është një

gjendje e cila prek këdo dhe mund

të të shfaqet në çdo kohë të vitit, por

sidomos gjatë dimrit. Për arsye të
ndryshme që fillojnë që nga të
gështenjave ftohurat e deri tek probleme të
brendshme të organizmit. Ajo
Gështenjat janë një ushqim i çfarë i mbledh të gjitha këto simp-
plotë, ideal për fëmijët në zh- toma bashkë, është dhimbja e bez-
villim, për ata që shërohen disshme dhe e padurueshme që me të shëndetit, ku as stomaku SI TA PËRGATISNI ÇAJIN E mesatare, më pas uleni zjarrin në
nga sëmundje të ndryshme si përshkon të gjithë trupin. Nëse nuk mbetet jashtë. I pasur në vi- XHENXHEFILIT të ulët dhe lëreni edhe 5 minuta të
dhe për atletët. Janë një bu- ndjeni djegie stomaku, të përziera taminë C, amino acide, zink dhe Zgjidhni një ibrik ku do të zie- tjera. Gjatë fundit të përgatitjes
rim i mirë i aicdeve yndyrore apo probleme me tretjen do të kalium, xhenxhefili funksionon ni ujin dhe përgatisni çajin dhe shtoni një lugë mjaltë tek çaji juaj
të pangopura, si acidi oleik thotë se stomaku është i trazuar. si një balancues natyral për çdo mbusheni atë me rreth 4 gota ujë dhe përziejeni mirë. Kur çaji është
dhe palmitoleik, të cilat ndih- Për të larguar dhe qetësuar këto problem të stomakut tuaj. Mund ose 1 litër. Më pas merrni një degë gati, hiqeni nga zjarri dhe shër-
mojnë në uljen e kolesterolit dhimbje AgroWeb.org ju tregon ta përdorni kur keni të përziera, xhenxhefili rreth 7-8 cm, qërojeni bejeni të ngrohtë. Mund të zgjidh-
të keq (LDL) dhe rritjen e ko- një mënyrë shumë natyrale dhe djegie të stomakut apo proble- dhe priteni në feta të holla ose ka- ni ta kulloni nga copëzat e
lesterolit të mirë (HDL). Gësh- efikase me çajin e xhenxhefilit. me të vazhdueshme me tretjen e trorë të vegjël. Nëse e prisni në xhenxhefilit ose ta konsumoni ba-
tenjat gjithashtu përmbajnë Ndiqeni më poshtë mënyrën se si mirë dhe dhimbje. Përveçse e copa të vogla, kujdesuni t'i shty- shkë me to. Konsumojeni këtë çaj
kalcium, magnez, fosfor, të përgatisni lehtë këtë çaji natyral qetëson stomakun kur ndjeni të pni pak ato në mënyrë që ta lë- të ngrohtë sa herë të keni proble-
hekur, natrium dhe kalium. dhe shumë qetësues. përziera ka veti edhe ta boshati- shojnë të gjithë aromën dhe vlerat me me stomakun dhe mos e nda-
Ata janë gjithashtu të njohur së atë duke stimuluar tretjen e e dobishme në ujë. Vini ujin të loni kurën derisa të ndiheni më
për kontributin e tyre në SI NDIHMON NË QETËSIMIN E mirë. Prandaj mund ta konsumo- ziejë në nxehtësi mesatare dhe më mirë. Nëse dhimbjet vazhdojnë
funksionimin e duhur të STOMAKUT ni lehtësisht edhe pas vakteve pas shtoni copëzat e xhenxhefilit për ditë me radhë dhe janë të pa-
zorrëve, si zëvendësues i Xhenxhefili njihet si një ku- apo gjatë ditëve që ndiheni të që përgatitët më parë. Lërini të durueshme, këshilloheni të kon-
drithërave. Përveç kësaj, gë- rues natyral për shumë proble- fryrë. ziejnë për 5 minuta në nxehtësi sultoheni me një mjek specialist.
shtenjat përmbajnë vitamina
B1 dhe B2, si dhe vitaminë C ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

dhe acid folik. 100 g gësh-

tenja sigurojnë 22% të ne-
vojave ditore të trupit tonë
nga bakri dhe 15% nga kaliu-
Kungulli është magjik për lëkurën
mi. Këto lëndë ushqyese kon- mund të jetë jashtëzakonisht i do- minë C, e cila është shumë e rëndë- puçrrave dhe pikave të zeza. Si
tribuojnë në funksionimin e bishëm. Sipas ekspertëve, kungul- sishme për lëkurën. Krahas forci- mund ta përdorni? Pastroni
duhur të sistemit nervor dhe li është i pasur me acide alfa hi- mit të sistemit imunitar, gjithash- fytyrën një ose dy herë në javë me
imunitar, si dhe presionin e droksi, të cilat ndihmojnë në tu vitamina C lufton dëmtimin e një maskë që mund ta përgatisni
gjakut. Si i ziejmë ato? Gësh- eksfolimin dhe rinovimin e diellit dhe parandalon rrudhat. me këto përbërës: 1 filxhan kun-
tenjat duhet të zihen për të lëkurës. Ai gjithashtu përmban ni- Përveç këtyre, kungulli është i gull, ½ filxhan kos, 2 lugë gjelle
paktën një orë, në nxehtësi vele të larta të antioksidantëve të pasur me vitaminë E, e cila lufton sheqer kaf dhe 1 lugë gjelle
mesatare. Për t’i bërë ato më tillë si likopeni, të cilët mbrojnë inflamacionin, zvogëlon poret mjaltë. Aplikojeni në fytyrë dhe e
të shijshme, mund të shtoni Sado e çuditshme t’ju duket, lëkurën nga dëmtimet e radikalë- dhe kontrollon yndyrën e tepërt masazhoni me kujdes për disa
gjysmë lugë kripë në ujë. aplikimi i kungullit në fytyrë ve të lira. Është plot dhe me vita- duke parandaluar shfaqjen e minuta.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ushqimet e shëndetshme që mund të rrisin nivelet e sheqerit në gjak

Diabeti është një nga kushtet sa të shëndetshme janë frutat, një rrezik në rritje të niveleve të
më dobësuese që prek miliona ato mund të jenë problem për larta të sheqerit në gjak.
çdo vit. Ata që vuajnë nga diabe- njerëzit me diabet nëse konsu- QUMËSHT. Sipas Shkollës
ti i tipit 2, është jetike të ketë kuj- mohen me tepri. Sidoqoftë, sa Mjekësore të Harvardit, edhe
des me ushqimet që hanë. Por hani dhe mënyra se si e hani qumështi është një karbohidra-
ndonjëherë edhe ushqimet më të gjithashtu luan një rol të rëndësi- te, por me një GI të ulët. Kini kuj-
shëndetshme mund të rrisin ni- shëm. des kur zgjidhni llojin e qumësh-
velin e sheqerit në gjak. BOLLGUR. Një mëngjes krye- tit që dëshironi të pini.
RRUSHI. Ju pëlqen një tas sor për shumë njerëz është boll- KOS. Ndërsa kosi i thjeshtë
plot me rrush e me lëng? Kujdes gur i cili nuk është shoku juaj më nuk është një opsion i keq për
nëse keni diabet! Rrushi mund të i mirë nëse keni diabet! Studimet diabetikët, kosi me shije frutash-
shkaktojë një rritje të niveleve të sugjerojnë se njerëzit që hanë ai i ngarkuar me karbohidrate
sheqerit në gjak. Në fakt, shumë bollgur të menjëhershëm me dhe sheqer-mund të çojë në ni-
fruta mund të jenë problem për sheqer të shtuar ose shumë tër- vele më të larta të sheqerit në
njerëzit me diabet. Pavarësisht se shërë në të njëjtën kohë janë në gjak dhe insulinës.
18 PENSIONISTI Koha, e enjte, 21 tetor 2021

Kësaj Olimpiade sportive OLIMPIADA E 25-të SPORTIVE E PENSIONISTËVE VELES 2021

republikane i kanë
paraprirë garat e 25-ta
sportive rajonale jubilare
që u mbajtën në 8 rajone,
ndërsa nikoqirë ishin
Fitues ishin të gjithë në disiplinën
Shoqatat e pensionistëve
të Prilepit, Kërçovës,
Solidarnost Aerodrom,
Sveti Nikoles, Qendrës së
e shoqërisë dhe miqësisë
Shkupit, Vinicës,
Kumanovës dhe nikoqiri
ajo e Velesit

Në Olimpiadën jubilare të kë-

tij viti morën pjesë 32 shoqata nga
53 anëtare të Lidhjes së shoqatave
të pensionistëve të Maqedonisë.
Garat u mbajtën në stadiumin
“Zoran Paunov” dhe në sallën e
sporteve në Veles, Nikoqir ishte gjithë jeni fitues me vet prezencën
Shoqata e pensionistëve të Velesit, tuaj në këtë eveniment. Këto Lojë-
ndërsa organizator i këtyre aktivi- ra sportive republikane do të
teteve më masovike sikurse edhe mbahen mend si historike, sepse u
në 25 vitet e kaluara, ishte Lidhja e realizuan në kushte të pandemisë.
shoqatave të pensionistëve të Ma- Shpresoj që gjatë vitit të ardh-
qedonisë. Interesat është fakti që shëm do të jemi në një numër
SHP Veles është njëra prej 13 sho- edhe më të madh. Garat i shpallë
qatave që me sportistët e vetë si të hapura”, u shpreh mes tjerash
pensionistë ka marrë pjesë në ga- Trajkova.
rat e para sportive të pensionistë- Në Olimpiadën e këtij viti fi-
ve që janë mbajtur para 25 viteve të Lidhjes së shoqatave të pensio- kryetarja e LSHPM Stanka Trajko- tive rajonale jubilare që u mbajtën tuesit e përgjithshëm janë sporti-
në Ohër. nistëve të Maqedonisë. Të gjithë va, femra e parë kryetare e Lidhjes në 8 rajone, ndërsa nikoqirë ishin stët nga SHP Kumanovë, të dytët
I pari në Olimpiadën e 25-të do të donim që takimet dhe sho- pas plot 73 vjetëve. “Fillimisht dë- Shoqatat e pensionistëve të Prile- janë sportistët nga SHP Ohër dhe
sportive të pensionistëve Veles qërimet tona të jenë më të shpe- shiroj të përshëndes të gjithë pit, Kërçovës, Solidarnost Aero- Debërcë, ndërsa të tretët u pla-
2021 të pranishmëve ju drejtua shta, por të shpresojmë që kjo gjë sportistët që kanë shfaqur guxi- drom, Sveti Nikoles, Qendrës së suan sportistët nga SHP Shtip.
kryetari i SHP Veles, Dr. Vele Alek- do të ndodhë sa më shpejtë. Deri min dhe morën pjesë në garat Shkupit, Vinicës, Kumanovës dhe Është me rëndësi të theksohet
soski. “Edhe përkundër gjendjes atëherë t’i gëzohemi jetës dhe të sportive rajonale, ndërsa janë kua- nikoqiri ajo e Velesit. Për shkak të se këto gara të 25-ta sportive re-
së jashtëzakonshme me virusin ruajmë miqësinë”, shprehet Alek- lifikuar edhe për pjesëmarrje në mbrojtjes preventive nga Covid 19 publikane janë mbështetur nga
korona, ja sërish jemi së bashku. soski. garat e sotme sportive republika- sportistët do të garojnë vetëm në HALKBANK, IUTECREDIT, VINCI-
Të shoqërohemi, të dalim pak nga Të pranishmit i përshëndeti ne që paraqesin marrje me sport pesë disiplina që janë më të sigur- NI dhe Banka Komerciale SHA
përditshmëria. Kam nderin që dhe u dëshiroi sukses edhe kryeta- dhe shoqërim për trup të shëndo- tat për ata. Të gjithë garuesve u Shkup, për çka Lidhja e pensioni-
morëm besimin të jemi nikoqir i ri i Velesit, Ace Kocevski. shë dhe shpirt të shëndoshë. Kësaj dëshiroj sukses gjatë garave dhe le stëve u falënderohet në emër të
lojërave të 25-ta jubilare sportive Me fjalë të zgjedhura dhe të Olimpiade sportive republikane i të fitojnë më të mirët dhe më të 280 000 pensionistëve. K. S. An-
të pensionistëve sportistë anëtarë bukura të pranishmëve ju drejtua kanë paraprirë garat e 25-ta spor- përgatiturit, edhe pse sot ju të donova

SHP ÇAIR ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Jepet për përdorim Klubi i pensionistëve në Fushën e Topanës

tetjen e vazhdueshme në shumë
Pensionistët në Klubin në fusha që Komuna e Çairit u jep pen-
lagjen e Fushës së sionistëve, veçanërisht për angazhi-
Topanës do të jenë në min për të hapur klubet e pensioni-
gjendje të shoqërohen stëve.
“Komuna e Çairit dhe Shoqata
dhe argëtohen, të luajnë
e pensionistëve Çair, para disa vite-
shah, domino, lojëra sh nënshkruan një Memorandum,
tavoline, të lexojnë përmes së cilit është lidhur një ba-
gazeta si "Pensionisti shkëpunim reciprok në zbatimin e
Plus", "Koha" dhe të tjera, aktiviteteve për përmirësimin e
cilësisë së jetës, si dhe nevojat kul-
si dhe të realizojnë
turore, sportive dhe humanitare të
aktivitete të tjera pensionistëve në Komunën e Çai-
kulturore rit. Shoqata e pensionistëve është
një nga aktorët më aktivë në jetën
Në Lagjen e Fushës së Topanës, publike të komunës. Pensionistët
në prani të një numri të madh pen- Kuvendit të SHP Çair, Rauf Hamidi SHP Çair. lohen këtu, me qëllim të përmirësi- në Klubin në lagjen e Fushës së To-
sionistësh, një pjesë e klubit të dhe koordinatori i SHP Çair, Todor Të pranishmëve ju drejtua edhe mit të kushteve ku këta qytetarë do panës do të jenë në gjendje të sho-
dytë të pensionistëve iu dorëzua Iliev dhe të tjerë. nënkryetari i LSHPM, Mentor të realizojnë aktivitetet e tyre. Ish- qërohen dhe argëtohen, të luajnë
SHP Çair. Në dorëzimin e Klubit të Kryetari i Komunës,Visar Ga- Qoku, i cili duke falënderuar krye- te e nevojshme edhe hapja e klube- shah, domino, lojëra tavoline, të
vendosur në Qendrën Tregtare në niu, theksoi se kujdesi për të mo- tarin Ganiu për angazhimin e tij, ve në vendbanimet tjera të Ko- lexojnë gazeta si "Pensionisti Plus",
pjesën qendrore të lagjes së Fu- shuarit do të vazhdojë edhe në të theksoi se pensionistët nga lagjja e munës së Çairit”, u shpreh Qoku. "Koha" dhe të tjera, si dhe të reali-
shës së Topanës morën pjesë krye- ardhmen. Ai theksoi se Komuna Fushës së Topanës do të jenë në Duke iu drejtuar të pranishmëve, zojnë aktivitete të tjera kulturore”,
tari i Komunës së Çairit, Visar Ga- mbetet e vendosur vazhdimisht gjendje në klub të kalojnë kohën e koordinatori i SHP Çair, Todor Iliev, tha Iliev.
niu, nënkryetari i Lidhjes së dhe përgjithmonë për bashkëpu- lirë në mënyrë të organizuar dhe shprehu mirënjohje të madhe për Në lagjen e Fushës së Topanës
shoqatave të pensionistëve të Ma- nim dhe gjithmonë do të jetë part- në çdo kohë. “Të gjitha këto tubi- Komunën e Çairit dhe veçanërisht , ky është klubi i dytë në kuadër të
qedonisë, Mentor Qoku, kryetari i nere në funksion të aktiviteteve të me të pensionistëve që do të zhvil- kryetarin Visar Ganiu për mbësh- SHP Çair. Vasil Paçemski

Klaus Gjasula ka
një mesazh për
fansat kuqezi
Klaus Gjasula ishte mungesa e
madhe e Kombëtares Shqiptare në
ndeshjen vendimtare ndaj Poloni-
së dhe shkak u bë infektimi nga ko-
ronavirusi, pikërisht në grumbulli-
min me kuqezinjtë. Nga
Gjermania, mesfushori ka
zgjedhur një video-mesazh për të
falënderuar të gjithë njerëzit që e
kanë mbështetur gjatë ditëve të
vështira të luftës me koronaviru-
sin dhe u ka lënë takim në nëntor.
“Përshëndetje. Ju falënderoj të
gjithëve për mbështetjen dhe ko-
mentet pozitive në këto ditë të vë-
shtira që kam kaluar dhe shihemi
në nëntor”, thotë mesfushori në
mesazhin e tij për fansat kuqezi.
Shqipëria do të luajë dy ndeshjet e
fundit eliminatore në nëntor, konk-
retisht më datën 12 ndaj Anglisë
në “Wembley” dhe tri ditë më vonë
ndaj Andorrës në “Air Albania”. Gja-
sat për një kualifikim të mund-
shëm në fazën play off janë thuaj-
se minimale, pasi ekziston vetëm
një kombinim matematik që na
nxjerr të dytët, por edhe gati-gati e
pamundur të ndodhë.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Shqipëri-Poloni, stafi polak akuzon shqiptarët:
Nuk na kërkuan asnjëherë falje
Jakub Kviatkovski, zëdhënësi
për shtyp i polakëve, iu kthye sëri-
sh ngjarjes së ndodhur në Tiranë
në ndeshjen Shqipëri-Poloni dhe
për mediat vendëse ka folur për in-
cidentin dhe çfarë ndodhi në korri-
dorin e dhomave të zhveshjes. Ai
ka përmendur se ka debatuar
ashpër me një person nga stafi i
Shqipërisë dhe gjithashtu kujton
se askush nga lojtarët shqiptarë
dhe stafi nuk ka kërkuar ndjesë për
incidentin.
Incidenti – “Që në fillim të nde-
shjes, atmosfera në stadium ishte
shumë e nxehtë. Si fillim shqip-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nuhiu: Na nevojitej kjo fitore
Shkup, 20 tetor - Drita e trajne-
rit shkupjan Ardian Nuhiut është
kthyer tek fitorja pas katër ndeshje-
ve, duke e mposhtur në udhëtim
skuadrën e Feronikelit me rezulta-
tin 2-0, në kuadër të xhiros së 10 në
Superligën e Kosovës. Trajneri i
Dritës, Nuhiu, e pranon se kanë
qenë në presion pas pjesës së parë
kundër Feronikelit. ‘Në pjesën e
parë ishin në presion. Ka qenë pre-
sion i lartë. U mundova t’i motivojë
lojtarët që të çlirohemi dhe do të
vijmë te goli. Kishim nevojë për fi-
Objektivi ynë është që të
bëjmë dy ndeshje mjaft të
mira, sigurisht fokusi
kryesor është ndeshja e
parë me Armeninë dhe do
të hyjmë në fushën e lojës
për të dhënë gjithçka e për
të marrë fitoren. Janë dy
ekipe ndaj të cilave ne
mund të bëjmë lojën tonë,
duhet t’u tregojmë që ne
dimë të luajmë futboll të
bukur e që nuk kemi
ardhur rastësisht e që
mund ta fitojmë ndeshjen”,
theksoi Doçi
Kombëtarja shqiptare e fem-
rave ka nisur përgatitjet intensivi-
sht për dy ndeshjet e eliminato-
reve të Kampionatit Botëror
“Australi – Zelandë e Re 2023”.
Vajzat kuqezi, nën drejtimin e
trajnerit Armir Grima, kanë nisur
grumbullimin në kompleksin
Tropikal në Durrës ku po stërviten
për dy sfidat e rëndësishme. Në
një prononcim për Fshf.org, ka-
piteni i Kombëtares, Megi Doçi
ka deklaruar se fokusi kryesor
është ndeshja me Armeninë, ku
synohet vetëm fitorja për t’u për-
mirësuar në renditjen e grupit.
Doçi thekson se Shqipëria e fem-
rave prodhon futboll të bukur
dhe është gati t’u tregojë të
gjithëve se çfarë mund të bëjë.
“Duke ditur që përpara kemi dy
tarët fërshëllyen himnin kombë-
tar të Polonisë. Atmosfera negati-
ve u përshkallëzua pas golit në të
77-ën, kur shishet dhe objektet e
tjera ranë në formë breshëri mbi
tore. Në pjesën e dytë shënuam dy
herë dhe erdhi qetësia. I përgëzojë
lojtarët për paraqitjen e mirë. Kemi
pasur nevojë për një fitore. Kemi
bërë ndeshje të mira, por jo edhe
rezultate. Se sa po luan Drita mirë,
por tregon se nuk po rrezikohemi
shumë nga kundërshtari’, ka thënë
Nuhiu. “Bardhekaltërit” tashmë
renditen në vendin e tretë me 16
pikë të mbledhura. Kjo ishte fitorja
e katërt e Dritës që ka regjistruar
edhe katër barazime dhe dy
humbje. Nga ana tjetër Prishtina e
SPORT
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
KOMBËTARJA E FEMRAVE
Doçi: Synojmë të rikthehemi
te fitoret me Armeninë
ndeshje të rëndësishme përpara
mendoj e grupi është në gjendje
të mirë stërvitore, vajzat janë në
formë gati për të dhënë maksi-
mumin e për të bërë më të mirën
në fushe. Objektivi ynë është që
të bëjmë dy ndeshje mjaft të
mira, sigurisht fokusi kryesor
është ndeshja e parë me Arme-
ninë dhe do të hyjmë në fushën e
lojës për të dhënë gjithçka e për
të marrë fitoren. Janë dy ekipe
ndaj të cilave ne mund të bëjmë
lojën tonë, duhet t’u tregojmë që
ne dimë të luajmë futboll të
bukur e që nuk kemi ardhur ra-
kokat e polakëve. Nuk ishin një, dy,
tri, por dyqind shishe. Edhe pas in-
cidentit, ata kishin një mëri, asku-
sh nga stafi shqiptar dhe nga fut-
bollistët nuk na kërkuan ndjesë
Zekirja Ramadani ka triumfuar për
herë të parë këtë sezon në “Fadil
Vokrri” ndaj Malishevës me rezultat
2-1, fal dy golave të Besnik Krasniqit
nga pika e bardhë. Trajneri i Prish-
tinës, Zekirija Ramadani është sh-
prehur i kënaqur me fitoren ndaj
Malishevës. “Për shkak të munge-
sës së rezultateve në këtë ndeshje e
kemi dashur vetëm fitore. Kjo ishte
fitorja e parë si vendas dhe presio-
ni ishte i vetëdijshëm brenda gru-
pit. Kjo fitore nuk na jep qetësi apo
vetëbesim pasi duhet të lidhim disa
stësisht e që mund ta fitojmë
ndeshjen”, – thotë Doçi duke sh-
tuar më tej: “Mendoj se ne mund
të jemi ekipi surprizë në grup pa-
varësisht se nuk e kemi nisur
mirë, duhet të kishim fituar në
premierën me Kosovën. Prandaj
futbolli është i bukur, sepse ka
surpriza, por kemi ende shumë
ndeshje përpara dhe duhet të tre-
gojmë se dimë të bëjmë futboll të
bukur dhe besoj që mund të
bëjmë surpriza. Në radhë të parë
është emocion të luash me eki-
pin kombëtar, është krenari e
madhe, por më e rëndësishme
për atë shëmti”. Prapaskenat –
Kviatkovski zbuloi prapaskenat e
tunelit në ndeshjen e luajtur në Ti-
ranë kur dy skuadrat iu drejtuan
dhomave të zhveshjes për të bërë
një pushim të detyruar. “Ata ishin
të mërzitur me qëndrimin tonë
ndaj gjyqtarit”. Dikush na bërtiti:
‘Çfarë po bën, çfarë po bën? Pse po
largoheni nga fusha? Pse nuk doni
të luani? Keni frikë?’ Unë i bërtita:
‘Çfarë po bën? Çfarë bëjnë tifozët
tuaj? Gjyqtari ndaloi ndeshjen dhe
urdhëroi të shkonim në dhomën e
zhveshjes, kështu që ne zbritëm'”,
përfundoi ai.
ndeshje radhazi me fitore’, deklaroi
Ramadani. Kjo ishte fitorja e tretë e
Prishtinës që numëron edhe katër
barazime dhe tri humbje, ndërsa
qëndron në vend të pestë në tabelë
me 12 pikë.
19
është që të jap gjithçka për fanel-
lën e Kombëtares dhe ta përfa-
qësoj sa më denjësisht e për të
shënuar sa më shumë gola”, –
deklaroi futbollistja e talentuar
e Kombëtares shqiptare. Ndërsa,
portierja Viona Rexhepi shprehet
optimiste për gjendjen e grupi,
teksa pohon se ndaj Armenisë
dhe Polonisë luhen dy sfida mjaft
të vështira. Gjithsesi, Rexhepi ka
besim se Shqipëria do të luajë për
të marrë rezultate pozitive në të
dyja takimet. “Ndihem mjaft
mirë në këtë grumbullim, grupi
është i kompletuar dhe besoj që
me këtë grup futbollistesh mund
të arrijmë objektivat që i kemi
vënë vetes në këto dy ndeshje.
Besoj që ndaj Armenisë luajmë
për të fituar, por edhe me Polo-
ninë synojmë të marrim një re-
zultat pozitiv. Këto janë dy nde-
shje shumë të vështira, por besoj
se mund t’i kalojmë me sukses.
Jemi të shortuar në grup mjaft të
fortë e megjithatë do të mun-
dohemi të arrijmë sa më lart. Sy-
nojmë që në të ardhmen të ar-
rijmë në finalet e një Botërorit
ose Europiani”, deklaroi Rexhepi.
Rrahmani:
Spaleti po më
jep këshilla në
çdo stërvitje
Pak ditë më parë, Luçiano Spaleti,
deklaronte se ishe e pamundur që
të linte jashtë Amir Rrahmanin nga
rreshtimi i skuadrës së tij pasi po
kalonte një formë të shkëlqyer. Tani
qenë mbrojtësi ai i cili ka theksuar
për mediat italiane se meritë e kësaj
forme ishte edhe përmirësimi i
vazhdueshëm nën urdhrat e traj-
nerit të Napolit. “Po bëjmë të gjithë
një punë të mirë, si skuadër, edhe
falë stafit. Po i marrim ndeshjet me
radhë. Për momentin nuk po
shohim shumë larg pasi e dimë së
kampionati është shumë i gjatë.
Rruga që duhet përshkuar është e
gjatë ndaj për këtë arsye i marrim
ndeshjet me radhë. Spaleti i përga-
tit shumë mirë ndeshjet. Kur për-
ballemi me një kundërshtar, i dimë
pikat e tij të dobëta. Po ndjekim
udhëzimet e tij. Trajneri çdo ditë më
jep këshilla në stërvitje. Duken si
detaje të vogla në atë moment, por
nëse i bashkojmë bashkë, atëherë
bëhen të rëndësishme”, tha Rrah-
mani për mediat italiane.
20 MARKETING Koha, e enjte, 21 tetor 2021

Në bazë të Programit për aktivitetet e Qytetit të Shkupit në fushën e arsimit të mesëm për vitin 2021 (“Lajmëtari zyrtar i Qytetit të Shkupit” nr. 15/20), Kryetari i Qytetit të Shkupit shpall:

THIRRJE PUBLIKE
PËR NDARJEN E BURSAVE PËR SHKOLLARËT E MESËM ME NEVOJA TË VEÇANTA, NXËNËS NË SHKOLLAT E MESME TË QYTETIT TË SHKUPIT PËR VITIN SHKOLLOR
2021/2022

Qyteti i Shkupit edhe këtë vit vazhdon me projektin “Bursa MËNYRA E VLERËSIMIT x Deklaratë e nënshkruar nga prindi / kujdestari apo
për shkollarët e mesëm me nevoja të veçanta, nxënës në Në procedurën për ndarjen e bursave të parapara me personi tjetër i autorizuar me të cilën vërtetohet se
shkollat e mesme të Qytetit të Shkupit”, me qëllim ngritjen e Programin për aktivitetet e Qytetit të Shkupit në fushën e aplikuesi nuk është shfrytëzues i bursës nga
cilësisë së arsimit të nxënësve të kësaj kategorie. arsimit të mesëm për vitin 2021, në zgjedhje do hyjnë institucionet, ndërmarrjet ose organizata të tjera
Në bazë të kushteve dhe kritereve të përcaktuara me aplikantët – nxënës të shkollave të mesme, të cilët në bazë gjatë vitit shkollor 2021/2022;
Rregulloren për ndarjen e bursave për shkollarët e mesëm të kritereve do të sigurojnë të paktën 60 pika, nga gjithsej x Deklaratë e pëlqimit për përpunimin e të dhënave
me nevoja të veçanta, nxënës në shkollat e mesme të 100 pika. personale.
Qytetit të Shkupit, do të ndahen bursa për nxënësit me Evalvimin e kërkesave do ta realizojë Komisioni i formuar Fletëparaqitja për ndarjen e bursave për shkollarët e
nevoja të veçanta të cilët i plotësojnë kriteret nga shkollat e nga Kryetari i Qytetit të Shkupit, në pajtim me Rregulloren mesëm me nevoja të veçanta, nxënës të shkollave të
mesme të Qytetit të Shkupit. për ndarjen e bursave për nxënësit me nevoja të veçanta të mesme të Qytetit të Shkupit për vitin shkollor
KUSHTET PËR NDARJEN E BURSËS shkollave të mesme që është dhënë në shtojcën e Thirrjes 2021/2022, Deklarata me të cilën vërtetohet se aplikuesi
Të drejtën për fitimin e bursës kanë kandidatët të cilët publike, të shpallur në faqen zyrtare të Qytetit të Shkupit nuk është shfrytëzues i bursës nga institucionet,
mësojnë në shkollat e mesme të Qytetit të Shkupit dhe www.skopje.gov.mk. ndërmarrjet ose organizata të tjera gjatë vitit shkollor
të cilët i plotësojnë kushtet në vijim: MËNYRA E APLIKIMIT DHE DOKUMENTACIONI I 2021/2022 si dhe Deklarata e pëlqimit për përpunimin e
x Të jenë nxënës me nevoja të veçanta që NEVOJSHËM të dhënave personale, janë në dispozicion në hapësirat
posedojnë diagnozë dhe mendim për llojin dhe Aplikimi në Thirrjen publike realizohet me dorëzimin e e Qytetit të Shkupit, në Sektorin për arsim dhe në faqen
shkallën e pengesës së zhvillimit psikik ose fizik dokumentacionit vijues: zyrtare të Qytetit të Shkupit www.skopje.gov.mk.
dhe nevoja specifike, dokumente këto të dhënë x Fletëparaqitja për ndarjen e bursave për shkollarët Fletëparaqitjet duhet të dorëzohen në Qytetin e Shkupit,
nga institucioni kompetent, në pajtim me e mesëm me nevoja të veçanta, nxënës të me postë në adresën: Bul. "Ilinden" nr. 82, 1000 Shkup,
Rregulloren për vlerësimin e nevojave specifike të shkollave të mesme të Qytetit të Shkupit; ose në Arkivin e Qytetit të Shkupit (baraka 16), deri më
personave me pengesa në zhvillimin fizik dhe x Fotokopje të letërnjoftimit të datën 03.11.2021 deri në ora 19:00 në ditën e fundit të
psikik; prindërit/kujdestarit/apo personit tjetër të përfundimit të Thirrjes publike, me shënimin “THIRRJE
x Të jenë shtetas të Republikës së Maqedonisë së autorizuar; PUBLIKE PËR NDARJEN E BURSAVE PËR
Veriut; x Fotokopje nga nënshtetësia e aplikantit; SHKOLLARËT E MESËM ME NEVOJA TË VEÇANTA,
x Të jenë banorë të Shkupit; x Vërtetim se është nxënës i rregullt në vitin shkollor NXËNËS NË SHKOLLAT E MESME TË QYTETIT TË
x Të jenë nxënës të rregullt në shkollat e mesme të 2021/2022, i dhënë nga shkolla e mesme; SHKUPIT”.
Qytetit të Shkupit; x Fotokopje të dëftesave për vitet e përfunduara të Fletëparaqitjet duhet të dorëzohen në zarf të mbyllur dhe të
x Të jenë nxënës të rregullt të vitit të I-rë dhe të cilët arsimit, gjatë kësaj kandidatët e vitit të parë të vulosur, pa shënimet e aplikuesit i cili dorëzon
gjatë arsimit fillor kanë arritur sukses me mesatar arsimit të mesëm është e nevojshme që t’i fletëparaqitjen.
me notë së paku prej 2,80; dorëzojnë dëftesat e arsimit fillor (nga klasa e 6-të Fletëparaqitjet e parregullta të cilat nuk janë të dorëzuara
x Të jenë nxënës të rregullt nga viti i Il deri në vitin deri në klasën e 9-të); në mënyrën e përcaktuar në tekstin e mësipërm,
lV, të cilët gjatë arsimit të mesëm kanë arritur x Diagnoza dhe mendimi për llojin dhe shkallën e përkatësisht fletëparaqitjet që përmbajnë të dhëna të
sukses me mesatare së paku prej 2,80; pengesës së zhvillimit psikik ose fizik dhe nevojat paplota dhe dokumentacion të pa kompletuar, si dhe
x Të mos jenë shfrytëzues të bursave nga specifike, të dhënë nga institucioni kompetent, në fletëparaqitjet të cilat nuk do të dorëzohen në afatin e
institucione, ndërmarrje ose organizata të tjera pajtim me Rregulloren për vlerësimin e nevojave caktuar, nuk do të shqyrtohen.
gjatë vitit shkollor 2021/2022; specifike të personave me pengesa në zhvillimin AFATI I APLIKIMIT
x Të mos kenë përsëritur vitin gjatë arsimit të tyre, fizik dhe psikik; Thirrja publike do të shpallet më datën 21.10.2021 dhe do të
me përjashtim të rasteve nëse kanë arsye x Vërtetim nga shkolla e mesme me të cilin zgjasë deri më 03.11.2021.
shëndetësore. vërtetohet se aplikuesi nuk ka përsëritur vitin Lista e kandidatëve të zgjedhur do të shpallet në faqen
Lartësia e bursës për një nxënës do të jetë 3.000 denarë shkollor gjatë arsimit të tij, me përjashtim të rasteve zyrtare të Qytetit të Shkupit www.skopje.gov.mk
në muaj (në shumën neto), për 9 (nëntë) muaj gjatë vitit me arsye shëndetësore (që dëshmohet me Informacione plotësuese mund të merren në telefonin
shkollor 2021/2022. dokument përkatës mjekësor); 02/3297-319.

Duke vepruar sipas nenit 1 paragrafi (2) të Ligjit të Letrave me Vlerë (Gazeta Zyrtare e RMV-së nr.95/2005,
25/2007, 7/2008, 57/2010 135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016, 83/2018 dhe
31/2020), nenit 84 të Ligjit të Procedurës së Përgjithshme Administrative (Gazeta Zyrtare e RMV-së nr. 124/2015),
Komisioni i Letrave me Vlerë i RMV-së e jep këtë:
KUMTESË
Komisioni i letrave me vlerë i RMV-së kryen dorëzim me shpallje publike të akteve që nuk arriti t’i dorëzojë siç vijon:
1. Aktvendimi nr. PA 12-99 datë 31.8.2021 drejtuar Shoqërisë Telefonmontazha inzhenering SHA Shkup, me seli:
DREJTORIA E MJEDISIT JETËSOR rr. “Zhelezniçka” nr. 41ɚ, Shkup;
2. Aktvendimi nr. PA 12-87 datë 9.9.2021 drejtuar Shoqërisë Kapa Konstrukcija SHA Manastir, me seli: rr.
DEPARTAMENTI I NDOTJES INDUSTRIALE DHE MENAXHIMIT TË RREZIKUT “Industrialja” pn Manastir;
Numri i arkivit: UP1-11/3-283/2021 3. Aktvendimi nr. PA 12-100 datë 20.9.2021 drejtuar Shoqërisë Topola SHA Shkup, me seli: rr. “Negoriçanska” pn
Data:
Shkup;
4. Aktvendim nr. PA 12-98 datë 20.9.2021 drejtuar Shoqërisë Stoçar SHA Strugë, me seli: rr. “Moroishki most” pn
Derite: Agroplod SH.P.K.NJ.P Resnjë
Strugë;
Rr.29 – Nëntori nr.6
5. Aktvendimi nr. PA 12-97 datë 20.09.2021 drejtuar Shoqërisë Sloga 2000 SHA Krivogashtanë, me seli: rr.
7310 Resnjë “Marshall Tito” pn, Krivogashtanë;
Republika e Maqedonisë së Veriut 6. Aktvendimi nr. PA 12-91 datë 9.9.2021 drejtuar Shoqërisë KB Strumica SHA Strumicë, me seli: rr. “Sando
Lënda: Shpallje të Ndryshimit të A-Lejes së integruar ekologjike për Agroplod SH.P.K.NJ.P Resnjë. Masev” nr. 1 Strumicë;
Të nderuar, 7. Aktvendimi nr. PA 12-90 datë 20.9.2021 drejtuar Shoqërisë Karposh Sokoli 2000 SHA Shkup, me seli: bul. “8
Në përputhje me nenin 113 pika 1 të Ligjit për mjedisin jetësor (Gazeta zyrtare e RM 53/05, 81/05, 24/07,159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, Shtatori” 13 (VIP Arena përdhes) Shkup;
187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16,28/18, 65/18 dhe 99/18), teksti i dorëzuar duhet të shpallet më së paku në një gazetë ditore e cila e mbulon tërë 8. Konkluzioni nr. PA1 12-130 datë 9.9.2021 drejtuar Shoqërisë Agroservis avtokukja SHA Shkup me seli në rr.
teritorin e Republikës së Maqedonisë. Për shkak të transparencës së procedurës, sugjerojmë teksti të shpallet edhe në gazetë që del në gjuhën të cilën e flasin më “Anton Popov” pn Shkup;
së paku 20% e qytetarëve, të cilët flasin gjuhë zyrtare të ndryshme nga gjuha maqedone. Duke e marrur parasysh që kjo bëhet në harxhim të kërkuesit, Po ju a 9. Konkluzioni nr. PA1 12-129 datë 9.9.2021 drejtuar Shoqërisë Zem Promet SHA Shkup me seli në rr. “Boca
dorëzojmë përmbajtjen e shpalljes me qëllim që të njëjtën ta shpallni në bazë të ligjit, më së voni 3 ditë nga pranimi i kësajë shkrese. Ivanova” pn Shkup;
Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor е Republikës së U bëhet thirrje personave të lartpërmendur që brenda 10 (dhjetë) ditësh nga publikimi i kësaj kumtese, të paraqiten në
Maqedonisë së Veriut hapësirat e Komisionit të Letrave me Vlerë dhe të ngritin aktet e lartëpërmendura.
SH P A LL J E VËREJTJE: Palët paralajmërohen se mënyra e këtillë e dorëzimit konsiderohet si dorëzim i rregullt, ndërsa çdo pasojë e
Ndryshimi i A – Lejes e integruar ekologjike ngjarë negative e cila mund të krijohet do të bartet nga vetë pala.
Në përputhje me nenin 116 pika 1 të Ligjit për mjedisin jetësor (Gazeta Për: Shoqata tregtare për prodhim, tregti dhe shërbime import –eksport
Numër 12-681/1
15.10.2021
zyrtare e RM 53/05, 81/05, 24/07,159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, Agroplod SH.P.K.NJ.P Resnjë, UP1-11/3 283/2021 nga 10.09.2021
Shkup,
123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16, 28/18, 65/18
Komisioni i Letrave me Vlerë i
dhe 99/18), deri te Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Leja do jetë e shpallur, në Web faqen zyrtare të Ministrisë së Mjedisit
Republikës së Maqedonisë së Veriut
është dorëzuar Kërkesë UP1-11/3 nr.283/2021 nga 26.03.2021 v. për jetësor dhe planifikimit Hapsinor www.moepp.gov.mk
Kryetarja
Ndryshimin e А – Lejes së Integruar ekologjike. Pas zbatimit të procedurës Ankesa kundër vendimit për lejen mund të dorëzohen nga ana e personave
Mr.Sc. Nora Aliti
është përgaditur Projekt Ndryshimi i A-Lejes së integruar ekologjike, dhe juridik dhe fizik, si edhe nga ana e shoqatave të qytetarëve të themeluara
pas kalimit të afatit për vërejtje, edhe Ndryshimi i A-Lejes së integruar për përparimin dhe mbrojtjen e mjedisit jetësor, deri te komisioni shtetëror
ekologjike. për vendosje për procedurë administrative dhe procedura për marëdhenje
Instalacioni sipas rregullores për përcaktimin e aktiviteteve të pune i shkallës së dytë, në afat prej 15 ditëve që nga dita e shpalljes në
instalacioneve, bjen nën aktivitetetnga (Shtojca I). shtypin ditor.
Pika:6. 6 Instalacione për shpezëtari intenzive me më shumë se: Informacione në lidhje meLejen, të interesuarit do të mundet të marrin në
(a) 40000 vende për shpezë. Ministrinë e Mjedisit jetësor dhe planifikimit Hapësinor , Bul. Presveta
Drejtoria e Mjedisit Jetësor pranë MMJPH përgatiti, Bogorodica nr.3, 1000 Shkup.
Ndryshimine A – Lejes e integruar ekologjike
Përpiloi: Irena Nikoloska Николоска
Me respekt,
Kontrolloi:Besa Tateshi Drejtoria për mjedis jetësor
Aprovoi:Nazim Aliti
u.d. Drejtor
Hisen Xhemaili

NJOFTIM
D-r Ilir Demiri do ta mbrojë disertacionin e doktoraturës së tij më datë
28.10.2021 (e enjte) me fillim prej orës 10:00 në hapësirat e amifiteatrit në
dekanatin e fakultetit me temën:
"Rëndësia e nivelit të koncetrimeve të serumit të prokalcitonit në
parashikimin e rrjedhës dhe rezultatit te pacientët me sepsë në korrelacion
me indekset e peshës së sëmundjes".

Nga Universiteti "Shën Kirili dhe Metodij" në Shkup

Fakulteti i mjekësisë - Shkup

Lufta
FIFA-UEFA për
Botërorin,
rezultatet e
studimit janë
shokuese
UEFA me argumente konkrete
për pasojat që do të ketë zhvil-
limi i Botërorit çdo dy vjet. Një
studim i pavarur, i porositur
nga qeveria e futbollit evro-
pian ka nxjerrë përfundime
shokuese për atë që do të
ndodhë nga ndryshimi i
mundshëm i kalendarit
ndërkombëtar të futbollit, që
FIFA do të hedhë në tryezën e
Këshillit, të mërkurën, më 20
tetor. Për UEFA -n, ideja e In-
fantinos për një Kupë Bote çdo
dy vjet rrezikon të ketë një im-
pakt tepër negativ sa u përket
të ardhurave. Presidentët e 55
federatave të UEFA –s u
njohën me përfundimet e këtij
studimi të kryer nga agjencia
angleze “Oliver dhe Ohlbaum”,
që tregojnë për humbje prej 3
miliardë eurosh në katër vjet.
Wenger, kreu i FIFA-s për zhvil-
limin e futbollit, ndërkohë flet
për ndeshje interesante dhe
një kalendar efikas. Kampio-
nati Evropian dhe garat e tjera
ndërkombëtare të organizua-
ra nga Konfederatat Kontinen-
tale gjithashtu do të zhvillohe-
shin çdo dy vjet. Qëllimi është
reduktimi i udhëtimeve, por e
gjitha kjo mund të çojë në rë-
nien e të ardhurave nga të
drejtat televizive dhe marke-
tingut, duke grumbulluar nde-
shjet e duke vënë në dyshim,
për shembull, turnetë e tjerë
siç është Liga e Kombeve. Në
rastin e vetëm një periudhe
për ndeshjet kualifikuese,
skuadrat e panjohura do të
gjendeshin pa një ndeshje
ndërkombëtare për gjashtë
muaj, gjë që mund të paraqi-
ste probleme sportive. Futbol-
listët mund të gjenden duke
luajtur për vite të tëra pa ndër-
prerje, Evropianin dhe Kupën e
Botës. UEFA vlerëson se Evro-
piani dhe Kupa e Botës për
femra do të humbnin shikue-
shmërinë. Studimi i agjencisë
angleze “Oliver dhe Ohlbaum”
analizon vetëm pasojat ndry-
shimit të kalendarit
ndërkombëtar për shoqatat
anëtare kombëtare të UEFA-s.
Por autoriteti pret një “efekt
domino” për ligat dhe kampio-
natet.
Benzema: “El Clasico” është histori,
me apo pa Messin e Ronaldon
“El Clasico për mua mbetet
e njëjtë. Është akoma
ndeshja më e mirë që
ekziston në futboll. Lojtarët
e pranishëm, të cilët u
larguan ose që do të vijnë,
nuk kanë rëndësi. Është
histori. Para Cristianos dhe
Messit, ishte Zinedine
Zidane, ishte Ronaldinho,
ishte Ronaldo “Fenomeni”,
ishte Samuel Eto’o. Gjithçka
ndryshon, por Real Madrid-
Barcelona do të jetë
gjithmonë Real Madrid-
Barcelona
Karim Benzema ka dhënë një
intervistë për ESPN në të cilën ko-
mentoi mundësitë që ekzistojnë që
ai të fitojë Topin e Artë, një nga ën-
drrat e tij, sekretin për të qenë në
formë kaq të mirë gjatë viteve dhe,
natyrisht, “El Clasicon” e kësaj të
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Tuchel: Lukaku është i lodhur mendërisht
Chelsea është në krye të klasi-
fikimit të kampionatit anglez,
megjithatë Romelu Lukaku nuk
shënon prej 6 ndeshjesh dhe kaq
ka mjaftuar që ndaj sulmuesit belg
të shpërthejnë kritikat. I fundit që
ka folur për këtë çështje, ka qenë
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Ligji “Refaelov”, rregulli që mund të
ndryshojë futbollin
Një gjyqtar belg i ka kërkuar Gjykatës së Bashki-
mit Evropian në Luksemburg që të shqyrtojë nëse
rregulli e UEFA-s që kërkon një numër minimal loj-
tarësh vendas në skuadrat e futbollit është në për-
puthje me lëvizjen e lirë, ligjet e punës dhe konkur-
rencës. Vendimi u mor të premten nga një gjyqtar i
gjykatës së shkallës së parë të Brukselit. Rregulli i im-
ponuar nga UEFA që në vitin 2005 është sfiduar kohët
e fundit në Belgjikë si një kufizim në ndërtimin e for-
macionit dhe përzgjedhjen e skuadrave. Procesi u
iniciua vitin e kaluar nga Royal Antwerp dhe lojtari i
atëhershëm i kësaj skuadre, Lior Refaelov, një futbol-
list izraelit. Nënshkrimi me të ishte sfidë për Fede-
ratën Belge të Futbollit për vendosjen e kuotave për
lojtarët vendas në ekipin e parë. Një klub belg prej 25
SPORT
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
diele. afër për atë që kam bërë këtu në tri
Topi i Artë: “Ka qenë gjithmonë ose katër vitet e fundit. Mund të
qëllimi im, e kam pasur gjithmonë them se nuk jam aq larg “.
në mendje. Kur Cristiano Ronaldo e “El Clasico”, pa Messin: “Për
fitoi atë në të kaluarën dhe e pre- mua, gjithçka mbetet e njëjtë.
zantoi në fushën e “Bernabeu”, Është akoma ndeshja më e mirë që
natyrisht që isha i lumtur për të. ekziston në futboll. Lojtarët e pra-
Por, më pas, mendon: sigurisht, nishëm, të cilët u larguan ose që
edhe unë dua ta fitoj. Mund të do të vijnë, nuk kanë rëndësi. Është
them se kurrë nuk kam qenë aq histori. Para Cristianos dhe Messit,
beve. Ai i përjeton shumë ndeshjet
me kombëtaren dhe kur gjërat
nuk shkojnë mirë, e lodhin jo pak
mendërisht. Megjithatë edhe
shokët e tij të skuadrës duhet të
ambientohen me faktin që e kanë
në ekip. Nuk jam i shqetësuar për
momentin e tij, pasi shumë shpejt
do të vijnë edhe golat. Për momen-
tin kënaqem me atë që bën në fu-
shën e lojës”, deklaroi Tuchel.
Lukaku e nisi aventurën e tij te
vetë trajneri i Chelseat, Thomas Chelsea me një gol ndaj Arsenalit,
Tuchel, i cili ka komentuar mo- një dopietë ndaj Aston Villës dhe
mentin negativ që po kalon sul- më pas një tjetër gol ndaj Zenitit
muesi kryesor i “bluve” të Londrës. në Ligën e Kampionëve, por vetëm
“Romelu është i lodhur, pasi ka kaq, pasi tashmë prej më shumë se
luajtur shumë ndeshje në verë me një muaji nuk e dërgon dot topin
Belgjikën dhe tani në Ligën e Kom- në rrjetë
lojtarësh duhet të përfshijë tetë lojtarë që janë rritur
në akademi. Të paktën gjashtë prej tyre duhet të jenë
të grumbulluar në çdo ndeshje. Ky është rasti i dytë
ligjor i futbollit që shkon në Gjykatën e Drejtësisë të
Bashkimit Evropian, pas mosmarrëveshjes së klube-
ve të Superligës kundër UEFA-s.
21
ishte Zinedine Zidane, ishte Ronal-
dinho, ishte Ronaldo “Fenomeni”,
ishte Samuel Eto’o. Gjithçka ndry-
shon, por Real Madrid-Barcelona
do të jetë gjithmonë Real Madrid-
Barcelona, pa marrë parasysh loj-
tarët që marrin pjesë në të.”
Sekreti i formës fizike: “Fiziki-
sht, ndihem mirë. Sa më shumë
kohë të kalojë, aq më mirë ndihem.
Ka të bëjë kryesisht me përvojën,
seriozitetin, profesionalizmin. Ka
të bëjë vetëm me të mësuarit. Të
mësosh, të shijosh të gjithë punën,
jo vetëm fushën dhe futbollin. Ka
të bëjë me punën në palestër, pu-
shimin e mirë, ushqimin e mirë… ”
Stili i tij i lojës: “Në ditët e sot-
me, ne flasim shumë për statistikat.
Ajo që bëj në fushë është ajo që
dua. Pasimet, lëvizjet, veprimet,
kontrolli i topit. Kam qëndrue-
shmëri, veçanërisht në ndeshjet
më të rëndësishme. Kur ekipi im ka
më shumë nevojë për mua, jam
gjithmonë aty, duke ndihmuar. Kjo
është ajo që më kënaq më shumë.”
Sulmuesi rinovon
me Barçën, Koeman:
Mund të shënjojë të
ardhmen e klubit
Pasi i dha numrin 10 të Lionel
Messit, Barcelona është gati të
blindojë me një kontratë afatgjatë
sulmuesin e talentuar spanjoll
Ansu Fati, teksa ka qenë trajneri
Koeman ai që ka hedhur më
shumë dritë mbi negociatat. Tek-
niku holandez deklaroi se tashmë
mes palëve është arritur marrëve-
shja për një kontratë të re dhe se
zyrtarizimi do të vijë në ditët e
ardhshme, ndoshta para El Classi-
cos ndaj Realit të Madridit, e plani-
fikuar për të dielën në orën 16:45.
“Mund t’u them se Barcelona
është shumë pranë rinovimit të
kontratës së Ansu Fati dhe ky
është një lajm mjaft i mirë, pasi
bëhet fjalë për një djalosh që
mund të shënjojë të ardhmen e
klubit”, deklaroi Koeman.
Ndërkohë mediat spanjolle rapor-
tojnë se marrëveshja me me-
naxherin Jorge Mendes është arri-
tur tashmë dhe Ansu Fati do të
përfitojë një pagë prej lojtari të
madh, teksa tani pritet të siste-
mohen disa detaje të vogla, para
se të vijë edhe zyrtarizimi.
22 SPORT
Koha, e enjte, 21 tetor 2021

LIGA E KAMPIONËVE

Inzagi: Kjo skuadër të jep

“Vari këpucët në

kënaqësi ta shohësh gozhdë”,

“Kemi bërë ndeshjen që
duhej, e dinim që ata
vinin me entuziazëm
dhe që do të ishte e
komplikuar. Kemi
krijuar shumë dhe
goditur dy herë
shtyllën, duke shprehur
një lojë të mirë edhe
pse mund të
përmirësohemi më
shumë në menaxhimin
e rinisjeve. Ka ende
punë për t’u bërë, për
kjo skuadër të jep
kënaqësi ta shohësh”,
ka deklaruar Inzagi
Interi ka siguruar një fitore të
rëndësishme 3-1 ndaj Sherif Tira-
spol, që i jep mundësinë të
kthehet në garën për kualifikimin
e mëtejshëm në Ligën e Kampio-
neve. Skuadra zikaltër dominoi
sfidën dhe sipas trajnerit Simone
Inzagi, kjo është një shenjë rritje e
ekipit. Pas ndeshjes ai theksoi se
skuadra po shprehej mirë, ndërsa
mbrojti edhe portierin Handano-
viç, i cili kishte gabuar te goli i pë-
suar. “Kemi bërë ndeshjen që
duhej, e dinim që ata vinin me en-
tuziazëm dhe që do të ishte e
komplikuar. Kemi krijuar shumë
dhe goditur dy herë shtyllën, duke
shprehur një lojë të mirë edhe pse
mund të përmirësohemi më
shumë në menaxhimin e rinisje-
ve. Ka ende punë për t’u bërë, për
kjo skuadër të jep kënaqësi ta
shohësh. Për fat të keq kemi luaj-
tur shumë në transfertë, pasi na
shtyn më shumë një publik i tillë.
Kemi humbur ndaj Realit një nde-
shje të pabesueshme dhe me Ata-
lantën kemi barazuar duke hum-
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
“Luftë” e gjigantëve italian për shërbimet e Mauro Icardit
Mauro Icardi është duke kaluar nëpër një
periudhë aspak të mirë si në aspektin profesio-
nal ashtu edhe në atë personal. Sulmuesi nga
argjentinas e ka humbur vendin e titullarit ne
Paris-Saint-Germain prej se atje është kom-
pletuar treshja e frikshme sulmuese Neymar-
Messi-Mbappe. Përveç anës profesionale, ish-
sulmuesi i Interit është edhe në telashe
familjare pasi së fundi po raportohet se është
ndarë nga ruaja e tij Wanda Nara e cila
njëkohësisht është edhe agjente e tij dhe si
Huntelaar nis
karrierën e re
Vetëm pak muaj pasi përfundoi
karrierën e tij profesionale si fut-
bollist në moshën 37 vjeç, Klaas-
Jan Huntelaar fillon një karrierë të
re në botën e futbollit. Klubi i Vites-
ses në Eredivisie kanë njoftuar se
holandezi do të bëjë një stazh si
trajner i ekipit U-21. Siç raportohet
nga gazeta holandeze De Tele-
graaf, kjo periudhë prove, e cila do
të zgjasë deri në pushimet e dimrit,
do t’i shërbejë Huntelaarit si një
provë për të kuptuar nëse është i
prerë për punën e trajnerit. Ish-loj-
tari i PSV-së, Ajaxit, Realit të Madri-
dit dhe Schalke 04 i bashkohet kë-
shtu stafit trajnues të Nicky Hofs,
ish-lojtar i Vitesses dhe Feyenoor-
dit. Sidoqoftë, zgjedhja e Vitesse
U-21 si ekip për të provuar kapaci-
bur penallti në fund. Është një kë- dojmë. Në Ligën e Kampioneve marrësh tre pikët është me të vër- tetin e Hunterlaarit si trajner ka
naqësi të drejtosh një skuadër të mbeten edhe tre ndeshje dhe tetë e këndshme”, tha Klop. Ai edhe një arsye tjetër: Djali i ish-
tillë. Roli i Handanoviç te goli i duhet të vazhdojmë pa humbur shpjegoi edhe episodin në fund sulmuesit të përfaqësueses holan-
Sherif ? Kapiteni ynë mund të ga- besimin. Roli im preferoj të jetë ku Simeone refuzoi t’i shtrëngon- deze luan te skuadrat e moshave të
bojë ashtu si të gjithë”, tha Inzagi. më shumë në fushë se jashtë, por te dorën. ”Nuk na pëlqen, por si- Vitesses.
pak nga pak po ia arrij të tuata është e qartë. Desha t’i sh-
IBRA: KJO ISHTE NDESHJA MË E kthehem”, tha Ibra. trëngoj dorën, reagimi i tij
DOBËT, POR NUK U SHEMB sigurisht, ashtu si i imi, nuk ishte
BOTA KLOP: AS NUK MË INTERESON i këndshëm. Por herën tjetër
Zlatan Ibrahimoviç e pranon SI E FITUAM NDESHJEN padyshim që do të shtrëngojmë
se Milani e meritonte të mundej Jurgen Klop nuk i shmanget duart. Nuk është asgjë. Ai ishte
në sfidën përballë Portso, pasi kurrë polemikave dhe sfida e fi- qartësisht i inatosur, jo me mua,
kundërshtarët ishin më superiorë. tuar me shifrat 3-2 nga Liverpuli por me ndeshjen”, shpjegoi Klop.
“Sipas meje, në të tre ndeshjet që në fushën e Atletiko Madrid, ki- Nga ana tjetër futbollisti i Atle-
kemi luajtur, kjo ishte më e keqja. shte shumë gjëra për t’u disku- tiko Madritit Felipe ka mbrojtur Krijimi i Superligës,
Por edhe kur kemi luajtur mirë tuar. Në fjalët e tij pas ndeshjes, shokun e skuadrës, Antoine
kemi marrë me vete 0 pikë. Duhet Klop mbrojti tre vendimet kyç të Griezman. Griezman, që i shënoi edhe shteti spanjoll
të rritemi dhe të mësojmë nga arbitrit në këtë sfidë, ndonëse ki- dy gola Liverpulit, u përjashtua
këto ndeshje. Djemtë duhet të rri- shte mbetur i habitur nga një prej me të kuq në minutën e 52-të,
del me një qëndrim
ten nga pikëpamja e vetëbesimit tyre. “Kam parë rastet dhe penal- pasi ndërhyri rrezikshëm në Ro- zyrtar
dhe eksperiencës. Nuk është një ltia jonë është penallti. Mendoj berto Firminon. Për Felipen nuk
justifikim, jemi Milani dhe duhet se tjetra nuk është një penallti, ishte për të kuq. “Për mua ishte Superliga europiane dështoi që në
të fitojmë që të sigurojmë pikë në por nuk e prisja që të kthehej. ndërhyrje për të verdhë, sepse nisje, megjithatë tre nga 12 klubet
Ligën e Kampioneve, jo vetëm në Mendoj se është vendimi drejtë i Griezman po e shikonte topin për nismëtare nuk kanë hequr dorë
kampionat”, tha ha sulmuesi sue- gjyqtarit. Kartoni i kuq ishte ta kontrolluar”, u shpreh ai. Atle- ende nga projekti dhe [paralelisht
dez për “Sky” pas sfidës. “Çfarë do padyshim i pafat, por përsëri tiko humbi në fund 3-2 dhe sipas me gjyqet ndaj UEFA-s, po punojnë
i them ekipit? Që duhet të vazh- është një karton i kuq. Është një Felipe ishte e pritshme kjo pas për të dalë me një propozim të ri,
dojë. Nuk u shemb bota se shkelm në fytyrë. Mund të përjashtimit të Griezmann. “Të që merr parasysh vërejtjet ndaj të
humëm sot, kemi shumë ndeshje ndodhë, ishte një ndeshje e fortë. luash me një më pak kundër një parit. Megjithatë së fundi edhe qe-
për të luajtur. E ardhshmja është Sinqerisht, si e fituam? As nuk më rivali si Liverpuli është e kom- veria spanjolle është rreshtuar në
në kampionat dhe duhet të vazh- intereson! Në një natë të tillë të plikuar”, theksoi Felipe. anën e atyre që kundërshtojnë
krijimin e Superligës dhe e ka bërë
këtë nëpërmjet një letre të dërguar
në Gjykatën Europiane të Drejtësi-
së, ku thekson se mbështet UEFA-
n, federatën spanjolle dhe La
pasojë e këtyre zhvillimeve ai nuk është pjesë Ligën, të cilat janë pozicionuar
e skuadrës së PSG-së për ndeshjen kundër kundër projektit që kërkojnë ta
skuadrës gjermane RB Leipzig. Duke parë si- çojnë përpara Reali i Madridit, Bar-
tuatën e krijuar, “La Gazetta dello Sport”, ra- celona dhe Juventusi. Spanja i ba-
porton se tri skuadrat e mëdha italianë, Interi, shkohet kështu Brukselit, që mban
Milani dhe Juventusi janë duke e shikuar qëndrim zyrtar në mbështetje të
mundësinë për t’i siguruar shërbimet e tij, por parimeve të konkurrencës sportive
aty është edhe Tottenhami. Një rikthim në In- dhe jo aspekteve të tjera që lidhen
ter është përmendur ditëve të fundit, por edhe kryesisht me përfitimin e disa klu-
“Rossonerët” dhe “Zonja e Vjetër” e duan karto- beve dhe krijimin e një lloj mono-
nin e tij. poli në futboll.
 MOZAIK Koha, e enjte, 21 tetor 2021
23

DASHI 21. mars - 20. prill MENSUR AUTORI

AUT ORI VEPËR

në këtë datë
DHE POLITIKANI BO
OKSIERI YNË,
BOKSIERI E AUTORIT
AUTORIT LLOJ
MAMUTI
MAMUTI FRËNG NË FOT
FOTOO K
KRASNIQI NË FOTO
FOTO LULEJE
Stresi që keni përjetuar së fundmi, nuk do ju lërë të
qetë as gjatë kësaj të mërkure, sidomos në vendin e punës.
Megjithatë duhet të jeni të vendosur të bëni përgatitjet lidhur SHKENCËT
TAARI
SHKENCËTARI
AMERIKAN,
me projekte të rëndësishme. TTOMAS
OMAS EDISON

AKTORJA
AKTORJA
AMERIKANE,
DEMI 21. prill - 21. maj BRUKS

Duhet të jeni të gatshëm për tu përballur me disa

diskutime të shtyra prej kohësh në dashuri dhe në familje.
PJESAA KOHORE
Mundohuni që të mos përfshiheni në një sjelle me shumë po- E NJË PROCESI
lemika.

AKT ORI
AKTORI
AMERIKAN,
RAJAN
BINJAKET 22. maj - 21. qershor
Kjo do të jetë një ditë e sukseseve të mëdha për çë- DY ZANORE
DY
shtjet e biznesit dhe takimeve të reja. Nëse do të shfaqni AZOTI --------
----------------------
-----------------------------
VEPËR E
anën tuaj më komunikuese do të arrini të mbyllni marrëve- XHUZEPE VERDIT
XHUZEPE
shje të rëndësishme, në mënyrën më të kënaqshme të mund-
shme. ISH VOZITËSI
BRAZILIAN,
AIR
RTON
AIRTON

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrik

Gjatë kësaj të mërkure do të keni nevojë për të
21 tetor 1790 LLOJ KAFSHE ME
BRIRË TË GJATË GJAATËT
CILËSI QË
KARAKTERIZON

bërë më shumë qartësi mendore, me synim konkretizimin 28 shkurt 1869 ----------------------------

FSHA
FSHAT
NË SHKUP
AT
NJË SEND A NJË
DUKURI
(SH.)
e objektivave tuaja gjatë kësaj vere. Në dashuri do të jeni
disi të pavendosur dhe kjo gjë do të shkaktojë tensione. NUMË
NUMËR ËR
BANORE MËRGIM UJDHESË 101 NJËSHIF
NJËSHIFROR FROR
Mbrëmja është ideale për ta kaluar me familjen. KOHA
KOHA E NJË SHTETI
EVROPIAN I SËRISHËM KORALESH ROMAK (SHQ Q.)
(SHQ.)
-----------------
-------------
-----------------------------
IMPU
IMPULSI LSI

LUANI 23. korrik - 22. gusht VEPËR TEMPERA

TEMPERATURA ATURA
T
E AUTORIT
AUTORIT -----------------------------
Duhet të mundoheni të punoni më shumë me ka- NË FOTO
FOTO ONT TAARIO
ONTARIO
rakterin tuaj shpërthyes. Jeni gjithmonë të gatshëm për tu
ballafaquar me kolegët tuaj, por shpesh kjo sjellje do të re- QË PËRMBA
PËRMBAN AN RËRË
-----------------
-------------
-----------------------------
zultojnë tepër autoritare dhe e dëmshme. CEREMONIA VEPËR E AAUT ORIT
AUTORIT
NË FO OTO
FOTO
(SAU ULI)
(SAULI)

COPË ZBUKURIMI,
QYTET XHIXHA
VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtator NË KANADA ------------------------------
INXHI, PERLË
(BISED.)
Kjo ditë do të jetë shumë e rëndësishme për nisjen
e projekteve të reja dhe për thellimin e një bashkëpunimi të T
TERABAJT
JARGA
frytshëm për karrierën. E mërkura do të ofrojë mundësi shumë QË DELL NGA --------
----------------------
-----------------------------
KOLLITJA ISMET
të mira për të gjetur dashurinë, ndaj duhet të jeni më shumë ALIU
kurajoz.
PPARAARDHËSI
AARAARDHËSI URUGUAJI
YNË -----------------------------
ERBIUMI ----------------------------- FUTBOLLISTI
PESHORJA 24. shtator - 23. tetor PËREMËR ARGJENTINAS,
PRONOR AGUERO
Këshillohet që të mos bini pre e tundimeve, sido- NJË FIS
NË UGANDË NJËSITË METRIKE
mos nëse në raportin në çift po jetoni një periudhë të ten- MUZIKORE
sionuar. Mundohuni që të jeni më të sinqertë dhe të KOHA
KOHA -----------------------------
MONOKSIDI -----------------------------
I SULFURIT RUMANIA
drejtpërdrejtë ndaj personit që dashuroni si dhe kërkoni një
ballafaqim.
VENDOSJE UNIONI
E HARMONISHME E
EVROPIAN
E GJËRAVE
GJËRAAVVE --------
----------------------
-----------------------------
AUSTRIA
AKREPI 24. tetor - 22. nëntor
Dikush do vijë që t’iu kërkojë falje për sjelljen që ka
bërë ndaj jush kohëve të fundit. Për shkak të natyrës tuaj, pri- KALIFI I DYTË QYTET
I ISLAMIT NË FRANCË
reni që të mbani mëri, por një lajm i papritur do ju bëjë që
të ndryshoni mendim. Kjo ditë do të jetë mjaft e suksessh-
me në sferën profesionale. KËLBAZA, TB, ER,
TEMINI, KËLBAZA, GISU, TAKT,
U, GISU,
E ILIRI, U, TA ANT
NA T.
AKT, SIMETRI, UE, OMERI, NANT.
A L
ALVA,
LVA,
GJIDHJET: AL
ZGJIDHJET
Z UIZ, FAZA,
LUIZ, FA
F SENA,, DRE, NËNTA,
N, OE, SENA,
AZA, O NIL, N, NËNTTA A, T,
A, GRACIELA,
GRACIELA EMO,
T, RITI, RANOR, EMO,
SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetor
Mos u nxitoni në marrjen e vendimeve, për shkak
se mund të pendoheni më vonë, sidomos lidhur me çë-
shtjet e zemrës. Një raport miqësor mund të transformohet
në diçka më të thellë, por duhet të jeni të gatshëm që të li-
mitoheni në krenarinë tuaj.
2 1 5 2 8 7 1
2 1 6 3 9 7 6 9 5
BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janar
Kjo e mërkurë ju fton që të jeni më të kujdesshëm 1 8 2
dhe më të fokusuar në menaxhimin dhe organizimin e akti-
viteteve tuaja të biznesit. Marrëveshje të reja janë shumë të
mundshme për t’u realizuar, por vetëm nëse do jeni të gat- 6 3 5 1 8 7 2 8 1
shëm për kompromis.
4 5 1 4 6
UJORI 21. janar - 19. shkurt
Do të jeni totalisht të përhumbur në punë dhe
7 5 6 7 3
kjo gjë mund të sjellë tensione në familje ose në raportin në
çift. Mundohuni që ti masni fjalët dhe të shmangni deba- 2 1 3 5 7
tet e kota. Mbrëmja do të ofrojë mundësi të mira për t’u re-
laksuar. 6 4 9 7 4 2 3
PESHQIT 20. shkurt - 20. mars 8 2 4 6 6 5 2
Merrni gjithë kohën që iu duhet për të mbyllur të 193845276,
582763419, 1938452 214356897, 879412653, 635978124.
76, 467291385, 214356897, 635978124.
gjitha çështjet e lëna pezull, për shkak se tashmë do të
ndiheni gati ti jepni një shtysë të rëndësishme karrierës
364197528,
579862413, 3641975 28, 182435769. Mesatar 741629538, 356187942,
r: 928534761, 741629538,
Mesatar:
suaj. Në dashuri do të jeni më shumë romantik, por në të 743289156,
ë: 74328
lehtë:
Shumë i leht 9163 1678935, 897523641,
354287, 635941872, 421678935,
89156, 258716394, 916354287, 421
njëjtën kohë edhe xheloz.
24
Rrjetet sociale kanë 50 efekte negative
50 efekte negative kanë rrjetet socia-
le, dhe jo të gjitha janë të lidhura me
shëndetin mendor. Identifikimi I tyre
mban firmën e një studimi Australian të
Universitetit të Teknologjisë në Sidnei.
Ankthi, depresioni, ngacmimet, nxitje
negative, nxitje ndaj vetëvrasjes, cyber-
talking, rrugaçëri, xhelozi, mbingopje
informacionesh, shpesh të panevojshme
e mungesë sigurie. Këto janë efektet më
negative të rrjeteve sociale, por nuk mbe-
ten pas edhe dhunimi i privatësisë, gënje-
shtra, konflikti dhe rreziqet financiare.
Në kompleksitet problemet e lidhura me
përdorimin e rrjeteve sociale janë të
sferës mendore, impakti negative mbi
profesionalizmin dhe punën, rendimen-
ti shkollor dhe siguria. Sipas kërkuesve në
shifra makro, tendenca e rrethit vicioz të
mediave sociale janë bërë kërcënim për
Testi i ri i
pështymës që
tregon nëse do
keni simptoma të
rënda të Covidit
Një test i ri i pështymës do të jetë në
gjendje të zbulojë nëse një person
ka të ngjarë të sëmuret rëndë me
Covid-19, thonë shkencëtarët. Gje-
netika e njerëzve shqyrtohet në test
i cili merr parasysh moshën, pe-
shën, seksin dhe shëndetin e
përgjithshëm. Testi £ 130 konside-
rohet të jetë një mjet i vlefshëm në
luftën kundër Covidit veçanërisht
në rajonet ku ka më pak vaksina në
dispozicion dhe gjithashtu për të
ndihmuar në identifikimin e atyre
që janë më të rrezikuar. Ekspertët
besojnë se testi ka një saktësi prej
73% në përcaktimin nëse një per-
son do të preket keq nga Covid apo
jo. Një avantazh i testit është
gjithashtu se është e lehtë të kryhet
tek një person, ku i merret pështy-
ma si mostër dhe dërgohet në la-
borator. Studimi deklaroi se: Një
test i saktë për të parashikuar rre-
zikun e Covidit të rëndë mund të
informojë prioritizimin e dozave të
vaksinave për ata që janë më të rre-
zikuar dhe do të jetë i dobishëm në
rajonet në të cilat vaksinimi nuk
është mjaft i përhapur për të sigu-
ruar imunitetin e tufës. Në një nivel
individual, njohja e rrezikut perso-
nal mund t’i fuqizojë njerëzit të
bëjnë zgjedhje në lidhje me aktivi-
tetet e tyre të përditshme, duke
përfshirë distancimin e synuar sho-
qëror në vendin e punës ose vende
të tjera të mbushura me njerëz. Te-
stet janë aktualisht të disponuesh-
me për të porositur në SHBA dhe
besohet të jenë “së shpejti” në MB.
MOZAIK
Koha, e enjte, 21 tetor 2021
335 - Perandori i Konstantinopojës,
Konstantini i Madh sjell ligje kundër
hebrenjve.
1096 - Sulltani Kilidj Arslan i Nike-
së mund ushtarët e Kryqëzatës së
KALENDARI HISTORIK 21 TETOR
Parë.
1512 - Martin Luther regjistrohet
në fakultetin teologjik të Universite-
tit të Uitenbergut.
1553 - Ndizen vëllime të Talmudit.
1555 - Parlamenti anglez refuzon të
njeh Filipin e Spanjës si mbret.
1652 - Mbreti Luigji XIV kthehet në
Paris.
1708 - Trupat holandeze dhe an-
gleze okupojnë Lilin.
1727 - Rusia dhe Kina merren vesh
për korrigjimin e kufijve.
njeriun, veçanërisht në ato raste kur e mëtejshme do të fokusohen në poli- 1878 - Kancelari i Republikës gjer-
krijohet varësi ndaj tyre dhe pamundësia tikat që të bëjnë të mundur reduktimin e mane delegon fundin e “Socializmit”.
për të kontrolluar sjelljet në to. Studimet pasojave negative të tyre. 1914 - Përfundon beteja e Var-
shavës me disfatën e gjermanëve.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 1921 - Hapet Teatri Tuschinski në
Amsterdam.
Zbulohet akrepi me përmasa të 1950 - Trupat kineze okupojnë Ti-
betin.
1954 - Trupat indoneziane
një qeni zbarkojnë në Guine të Re.
1971 - Pablo Neruda fiton Çmimin
Një akrep deti me gjatësi 1 metër dhe Nobel për Letërsi.
me përmasa të një qeni është zbuluar nga
arkeologët. Ai mendohet se ka jetuar 435
milionë vite më parë, në një territor që i
përket Kinës së sotme. Mbetjet e akrepit
(Terropterus xiushanensis), kanë ngjashmë-
ri me fizionominë e gaforreve. Sistemi i tyre
riprodhues sipas studimit të Bo Wang nga
Instituti i Gjeologjisë dhe Paleontologjisë
Nanjing, ishte i ngjashëm me atë të meri-
mangave. Krijesa ka jetuar gjatë periudhës
siluriane, përafërsisht 443.8 milionë dhe
419.2 milionë vjet më parë. Në atë periudhë Giantess Anna Bates me origjinë nga
akrepat mendohet të kenë qenë grabitqarët nisur sa një dorë njeriu dhe deri tek përma- Kanadaja, e gjatë 2.27 m, lindi një
A E DINI SE...
kryesorë të botës nënujore. Këto krijesa sat e një njeriu të rritur, ka raportuar ‘Live djalë i cili peshonte 10.8 kg dhe i
kanë ishin me përmasa të ndryshme, duke Science’. gjatë 76 cm në shtëpinë e saj në Se-
ville, Ohio, USA, por fëmija i saj nuk
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// arriti të mbijetonte dhe vdiq 11 orë
pas lindjes.
Apple prodhon kompjuterin më
të shpejtë në botë
Apple do të hedhë në treg modelin e ri të për kufje. Ato çfarë e bëjnë MacBook Pro të
Macebook Pro që mund të konsiderohet si fuqishëm janë çipet e Apple M1 Pro dhe
kompjuteri më i shpejtë në botë. Modelet e Max. M1 Pro ka karikimine tij super të sh-
reja të MacBook Pro janë të dizenjuara me pejtë. “Është risia jonë për Mac”, ka thënë
një set të çipeve ultra të shpejtë. Përmasat e Apple. Gjithashtu shtoi se ka performancë Mendohej se ishte zhdukur, por jo! Ju
ekraneve janë 14 inç ose 16 inç. Mendohet se 70% më të mirë se versionet e mëparshme. prezantojmë me bletën më të
kamera do të jetë e cilësisë së njëjtë me atë Ky version i ri mund të suportojë deri në madhe në botë, Megachile Pluto. E
të iPhone. Gjithashtu McBook Pro do të këtë 64GB të memories RAM. Sistemi i ri i zërit zbuluar fillimisht nga Alfred Russel
shumë porta si HDMI, porta e SD card, 3 dhe tonalitetit do të jetë me 80% më shumë Wallace në vitin 1859, derisa eksplo-
Thunderbolt 4, USB të tipit C dhe një portë bas. ronte ishullin e largët Bacan në Indo-
nezinë Veriore.
THËNIA E DITËS
Konkurrenca nxjerr në pah më të
mirën e produkteve dhe më të ke-
qen e njerëzve. (David Sarnoff)