Professional Documents
Culture Documents
नेपाल सरकार
२०७५
1
विषय
2
प्रशिक्षणका विषयवस्तु Training Content
4
cg'lzIf0f sfo{qmd tflnsf -Training Schedule_
;do 306f laifoj:t' lalw÷ls|ofsnfk
÷ldg]6
!=#)
(==)) सत्र-१ k|lzIf0f z'ef/De, /fli6«o uLt
(=$% :jfut tyf
k|lzIf0fsf] pb]Zodfly k| Ps ;xefuLn] csf]{
sfz, ;xefuLsf] kl/ro u/fO{lbg],
kl/ro k'j{ d'Nof+sg,
, cled'vLs/0fsf] pb]Zo,
;r]ts, k|ltj]bs, d'Nof+sg
;d"x ljefhg,
(=$%
–!)=))
!)=))–!!=#) !=#) ldg]6 सत्र-२ g]kfnsf] ;+3Lo k| k|jrg tyf 5nkmn
0ffnL, :yfgLo hgk|
ltlglwsf] e'ldsf
#) ldg]6 ;+3Lotf s] xf] / lsg dl:tis dGyg, k|:tl't 5nkmn
cfjZos 5 <
!!=#) –!
@=#) Vffgf
!@=#)– !=#) सत्र-३ n}lËs ;dfgtfsf]
@=)) lalw÷ls|ofsnfk
cjwf/0ff tyf cEof;
#) ldg]6 Dflxnf k"?if t];|f] ln+u lrqsf dfWodjf6 5nkmn
ljrsf] km/s u/fO{ km/s 5'6\ofpg]
-Zffl/l/s tyf Jojxfl/s_
bf];|f] lbg
t];|f] lbg
(=))–(=!% bf];|f] lbgsf] K'fg/fjnf]sg
(=!%–!)=$% !) ldg]6 Joj:yfklso Ifdtf tyf l;k / o;sf] dxTj cg'ej cfbg k|
bfg, 5nkmn,
k|:t'lt
9
!) ldg]6 Joj:yfklso Ifdtf tyf l;kdf 5nkmn / k|:t'tL
ci6dgf]j[lQsf] dxTj
11
सकिने र भएका कामहरु वारे
छलफल गराउने ( Success Cases
Slide समावेश छ )
२५मिनेट सामाजिकपरिचालन वदलिएको परिवेशमा सामाजिक सामाजिक
का लागिआगामी परिचालन आवश्यक छ छै न भन्ने सामाजिककार्यक्रमको
कार्यनीति वारे मासहभागीहरुको विचार औचित्य वारे मा प्रस्ट
संकलन गर्ने र पक्ष्य र विपक्ष्यमा भइस्थानीय परिवेश
आ-आफ्नो धारणा व्यक्त अनुसारसामाजिकपरिचाल
गर्नलगाउने | अन्त्यमा सामाजिक न कार्यक्रम संचालन गर्ने
परिचालन निरन्तर रुपमा चल्ने प्रतिवद्दता प्राप्त भएको
प्रक्रिया हो यसकोकार्य हुनेछ |
|
क्षेत्रतथाविषय फरक- फरक हुन ्
सक्ला तर आवश्यकता
रऔचित्यता सधै रहन्छ भन्ने कुरा
प्रस्ट पार्ने | आगामी कार्यनीति के
हुनु पर्छ भन्ने विषयमा छलफल
गरी प्रस्तावितकार्यनीतिको स्लाइड
प्रस्तुत गरी सवै सरोकारवालाहरुको
भमि
ू का वारे छलफल गर्नेगराउने
५मिनेट सेशनमुल्यांकन कुनैकुरामा अस्पस्टता भएमा समग्रसेशनमा प्रस्टता
छलफल आएको हुनेछ |
४.३०- अनुशिण कार्यक्रम समापन
५.००
14
kfl/lbg] .
n};;f;d}qL :yfgLo ;/sf/n] k|bfg ug{]
Hfgk| :yfgLo ;/sf/ ;d"x sfo{ cTofjZos ;]jfx? s] s] x'g eGg]
ltlglw ;fdflhs jf/]df ;d"x 5nkmn k|:t'tL / :ki6tf
x?sf] ;dfj]zLs/0fs kfl/n};;f;d'vL jgfpg hgk|ltlgwLx?
e'ldsf f nflu hgk| sf] k|ltj2tf lng].
ltlgwLsf]
e'ldsf
21
gful/snfO{ :yfgLo ;/sf/n] lbg'kg{] ;'rgf / ;f] sf] tl/sfsf] af/]df
hfgsf/ x'g]5g\.
kf/bzl{L :yfgLo zf;g lgdf{0fdf hgk|ltlglwsf] e'ldsf sf jf/]df hfgsf/
x'g]5g
;fdu|LM d]6fsf8{ af]8{, Go"h lk|G6, Uo"li6s, s}rL, :s]n, kfj/KjfO{G6 /
tYof+s,
;do M ! 306f #) ldg]6
;qof]hgfM
pklzif{s laifoj:t' lalw k|lzIf0f lqmofsnfk ;do
;'rgfsf] xs ;'rgfsf] xs s] ;d"x ;xhstf{n]
xf]<;'rgfsf] xs 5nkmnk|:t'tLs ;xefuLnfO{ ;'rgfsf]
;DjlGw ;}j}wflgs tyf /0f xs s] xf] lsg
sfg"gL Joj:yf, ;'rgf k| rflxG5 . s:tf
flKtsf] Joj:yf / s:tf ;'rgfx? Gful/sn]
To;sf] ph"/Lsf] Joj:yf kfpg' kb{5 eGg]
jf/]df 5nkmn
rnfO{ k[i7kf]if0f
lbb} o; jf/]df ;d"xdf
5nkmn
ug{ nufO{ k|:t'tls/0
f ug{] .
;qof]hgfM
pklzif{s laifoj:t' lalw k|lzIf0f lqmofsnfk ;do
;dfj]zLs/0f ;dfj]zLs/0f / lrqsf jf/]df =lrqaf6 dlitis dGyg
d'nk| 5nkmn u/fO{ jlxis/0f ;dfhdf 5
jfxLs/0f u/fpg] To;nfO{ lg/fs/0f
23
ug{sfnflu ;dfj]zLs/0f
tyf d'nk|jfxL s/0fsf]
cfjZostfsf]
d;;';Ls/0fsf]] k|of;
ug{]
;dfj]zLs/0fsf ;dfj]zLs/0f K|f:t'tL k|:t'tLaf6 ;dfj]zLtfsf
nflu ;
k|j2gsf 5nkmn nflu ePsf :yfgLo
+j}wflgs tyf nflu ; sfg"gsf] Joj:yf jf/]
sfg"gL +}j}wflgs hfgsf/L u/fpg],
Joj:yf sfg"gL cfrf/;+lxtfdf ePsf
Joj:yf Joj:yfx?sf af/]df
: 5nkmn rnfpg] .
yfgLosfg"g
df n};;f;
;DjlGw
Joj:yfx?
ufpF gu/ gu/ tyf ufpF ;d"x 5nkmn N{}flËs ;dfgtf tyf
sfo{kflnsf- n}lËs ;dfgtf k|:t'tL ;fdflhs ;'/Iff pkzfvf n]
sfo{ljefhg_ O{sfO{ n}{;;f;sf nflu s] s] sfd
lgodfjnL ug{'kb{5 eGg] k|
@)&$ Zgdf ;xefuLx?
nfO{ $;d"xdf ljefhg
ul/ 5nkmn / k|:t'tL
u/fpg]
gjf};q M Joj:yfkgsf Ifdtf tyf l;k -j}7s ;~rfng, ;do Joj:yfkg, ;|f]t Joj:yfkg,
;dGjo/ ;xsfo{_
pb]ZoM cled'vLs/0f kZrft ;xefulx?n]
Joj:yfkgsf]] Ifdtf / l;k jf/]df hfgsf/ x'g]5g
Joj:yfkgsf ci6 dgf]j[lQ af/]df hfgsf/ x'g]5g
sfo{kflnsf ;ef -ufpF;ef, gu/ ;ef_ sf] a}7s ;DaGwL k|fjwfg
24
af/] hfgsf/ x'g]5g .
;fdu|LM d]6fsf8{ af]8{, Go"h lk|G6, Uo"li6s, s}rL, :s]n, kfj/KjfO{G6 /
tYof+s,
;do M ! 306f #) ldg]6
;qof]hgfM
pklzif{s laifoj:t' lalw k|lzIf0f lqmofsnfk ;do
Joj:yfkg lrq ljin]if0f
sf Ifdtf Joj:yfkgsf Ifdtf tyf lrqsf] ug{ nufpg] . !=#)
tyf l;k l;k eg]sf] s] xf] < ljZn]if0f
lsg cfjZos 5 < k|:t'tL Joj:yfkgsf Ifdtf tyf
l;knfO{ g]t[Tj;+u
5nkmn
hf]8\g] / Joj:yfkgsf]
1fg / l;k g]t[Tjdf geO{
gx'g] u'0f xf] eGg]
jf/]df :ki6tf Nofpg]
;'Gg] Ifdtf pknJwtf, k|:t'tL Joj:yfkgsf nflu ci6
Joj:yfkg cfjZostf_;xgztmL dgf]a[ltsf af/]df k|:t'tL
5nkmn
sf nflu cg's'ng / ;xefulx?;+u ePsf]
ci6dgf]j[ IfdtflaZn]if0f Ifdtf dgf]j[lQx? n]v]/ k9\g
lQ lg0f{o ug{] Ifdtf nufpg] .
lhDd]jf/L lng] Ifdtf JolQmnfO{ g]tf jGgsf
;fd"lxs efjgf nflu jf g]t[TjnfO{ ;lx
Joj:yfks jGgsf nflu
slDtdf * dg]fj[lQsf]
cfjZostf 5 eGg]
jf/]df ;femf
j'emfO{ jgfpg]
a}7s ;~rfngsf nflu ]
sfo{kfln ufpF;ef, gu/ ;ef_ sf] Wofg lbg'kg{] s'/fx?
sf;ef a}7s ;DaGwL k| s] s] x'g egL 5nkmn
fjwfg, rnfpg]. S'g}
a}7ssf] cWoIftf, ;xefuLnfO{ cg'ej ;'gfp
25
a}7ssf] nflu u0fk'/s g nufpg] / To;kl5
;Î\of ,a}7ssf] kfj/KjfO{G6jf6 k|:t'tL
lg0f{o , ul/ ;xefuLnfO{ j}7s
ljz]if a}7s,a}7ssf] ;~rfngsf nflu :ki6tf
sfo{;"rL / ;"rgf lbnfpg]
Joj:yfkgsf Ifdtf tyf k|:t'tL ;xefuLx?df lrqsf]
l;k-j}7s ;~rfng, ;do 5nkmn ljin]if0f ul/
Joj:yfkg, ;|f]t Joj:yfkgsf] 1fg l;k /
Joj:yfkg ;dGjo g]t[Tjsf af/]df
;xsfo{_ hfgsf/L u/fpg]
bzf} ;qM lbuf] ljsf; nIo ;lxt n};;f; :yflgos/0fsf nflu sfo{ of]hgf
cled'vLs/0f kZrft ;xefulx?n]
n};;f; ;DjlGw ;x>flJb nIosf jf/]df hfgsf/ hfgsf/ x'g]5g\ .
:yfgLo ljsf;df n};;f; ;DjlGw ;x>flJb nIonfO{ k|of]udf Nofpg]
jf/]df hfgsf/ x"g]5g\ .
;fdu|LM d]6fsf8{ af]8{, Go"h lk|G6, Uo"li6s, s}rL, :s]n, kfj/KjfO{G6 /
tYof+s,
;do M ! 306f #) ldg]6
26
;qof]hgfM
pklzif{s laifoj:t' lalw k|lzIf0f lqmofsnfk ;do
lbuf] ljsf; n};;f; k|:t'tLs/0f ;d"x lbuf] ljsf; nIo s] xf]< o;n] !=#)
nIo ljsf;df 5nkmn n}{;;f; ljsf;df s;/L ;xof]u ldg]
;x>flJb ub{5 eGg] 5nkmn rnfO{ 6
nIox? lbuf] ljsf;nIox? k|:t't ul/
n};;f;;+u ;DjlGwt ;x>flJb
nIox? sfkLdf n]Vg nufP/
eGg nufO{ :ki6tf kfg{] .
सेशनको उदे श्य : योसेशनको अन्त्यमा सहभागीहरुलाई निम्न ज्ञान, शिप र अवधारणा प्राप्त हुनेछ
29
Slide समावेश छ ) आर्थिक रुपान्तरण गर्न सकिन्छ
भन्ने बोध र अनुभूत भएको
हुनेछ /नागरिकका कर्तव्य र
अधिकार वारे सुसुचित भएका
हुनेछन ् |
२५मिनेट सामाजिकपरिचालन वदलिएको परिवेशमा सामाजिक सामाजिक सामाजिककार्यक्रमको
का लागिआगामी परिचालन आवश्यक छ छै न भन्ने औचित्य वारे मा प्रस्ट भइस्थानीय
कार्यनीति वारे मासहभागीहरुको विचार संकलन परिवेश
गर्ने र पक्ष्य र विपक्ष्यमा आ- अनुसारसामाजिकपरिचालन
आफ्नो धारणा व्यक्त गर्नलगाउने कार्यक्रम संचालन गर्ने प्रतिवद्दता
| अन्त्यमा सामाजिक परिचालन प्राप्त भएको हुनेछ |
निरन्तर रुपमा चल्ने प्रक्रिया हो |
यसकोकार्य क्षेत्रतथाविषय फरक-
फरक हुन ् सक्ला तर आवश्यकता
रऔचित्यता सधै रहन्छ भन्ने कुरा
प्रस्ट पार्ने | आगामी कार्यनीति के
cfwf/e"t
हुनु पर्छ ;|f]t ;fdu|L
भन्ने विषयमा छलफल
32
- ;+ljwfg / sfg"g adf]lhdsf cfly{s clwsf/If]qsf laifodf s/ nufpg ;Sg],
- tf]lsPsf If]qdf /fhZj afF8kmf+8sf] c+z k|fKt ug]{,
- :yfgLo txn] g]kfn ;/sf/ / k|b]z ;/sf/af6 cg'bfg k|fKt ug]{ .
- k|zf;lgs ;'udtf
- k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf
- cfly{s ;DefJotf
- k|fs[lts ;|f]t ;fwgsf]
pknAwtf
33
% ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfx? Ps cfk;df ufleg] Joj:yf
- s'g} lhNnfleqsf cfk;df ;Ldfgf hf]l8Psf b'O{ jf ;f]eGbf a9L
gu/kflnsf / gu/kflnsf, ufpFkflnsf / ufpFkflnsf jf gu/kflnsf /
ufpFkflnsfn] rfx]df ;DalGwt ;efdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;Î\ofsf]
ax'dtaf6 Ps cfk;df ufleg] k|:tfj kfl/t ug{ ;S5g\ .
- To:tf] k|:tfjdf gofF sfod x'g] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] gfd, j8fsf]
;Ldfgf, ;Î\of tyf s]G› ;d]tsf] ljj/0f v'nfO{ k|b]z ;/sf/df k7fpg'
k5{ .
- k|b]z ;/sf/n] To:tf] k|:tfj tL; lbgleq g]kfn ;/sf/df l;kmfl/; ug{'
k5{ / g]kfn ;/sf/n] ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfnfO{ Ps cfk;df ufEg]
lg0f{o ug{ ;S5 .
- ufleO{ sfod ePsf ufpFkflnsf jf gu/kflnsfnfO{ g]kfn ;/sf/ / k|
b]z ;/sf/n] ufleg'eGbf cufj} k|bfg ub}{ cfPsf] cg'bfgsf] cltl/Qm
yk cg'bfg pknAw u/fpg]5.
^= ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfsf] gfd jf s]Gb| kl/jt{g ;DjlGw Joj:yf
- ;DalGwt ;efdf tTsfn sfod /x]sf ;b:o ;Î\ofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn]
kfl/t u/]sf] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] gfd jf s]G› x]/km]/ ug]
{ k|:tfj k|b]z ;/sf/dfkm{t g]kfn ;/sf/df k7fpg' k5{ .
- g]kfn ;/sf/n] pko'Qm b]v]df To:tf] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] gfd
jf s]G› x]/km]/ ug{ ;S5 .
- ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfsf] klxnf] lgjf{rg ePsf] ldltn] 5 dlxgfleq
gfd jf s]G› x]/km]/ ug{' k/]df ;DalGwt ;efdf tTsfn sfod /x]sf]
;b:o ;Î\ofsf] ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t u/L Ps k6ssf] nflu ufpFkflnsf jf
gu/kflnsfsf] gfd jf s]G› x]/km]/ ug{ g]kfn ;/sf/df l;kmfl/; u/]df
g]kfn ;/sf/n] ;f] l;kmfl/; adf]lhd gfd jf s]G› x]/km]/ ug{'k5{ .
- o:tf] lg0f{o g]kfn /fhkqdf k|sfzg ePkl5 nfu" x'G5 .
- j8fsf] ;+Vof / ;Ldfgf x]/km]/ ;DjlGw Joj:yf
- :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ adf]lhd ufpFkflnsfdf % b]lv @!
j8f / gu/kflnsfdf ( b]lv #% j6f;Dd j8fx? sfod x'g ;S5g\ .
34
- ufpF jf gu/ ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;Î\ofsf]
b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t u/L k|b]z ;/sf/ dfkm{t g]kfn
;/sf/df k7fPdf g]kfn ;/sf/n] 5 dlxgfleq j8fsf] ;Î\of jf ;Ldfgf
x]/km]/ ug{' k5{,
- ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] klxnf] lgjf{rg ePsf] 5 dlxgfleq j8fsf]
;Ldfgf x]/km]/ ug{ ufpF ;ef jf gu/ ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o
;Î\ofsf] ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t u/L k|b]z ;/sf/ dfkm{t g]kfn ;/sf/df
k7fPdf g]kfn ;/sf/n] j8fsf] ;Ldfgf x]/km]/ ug{' k5{,
- ;DjlGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsfn] ;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o
;Î\ofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t u/L k|b]z ;/sf/dfkm{t
g]kfn ;/sf/df k7fPdf g]kfn ;/sf/n] To:tf] s'g} j8f ;Ldfgf hf]l8Psf]
ufpFkflnsf jf gu/kflnsfdf ;dfj]z ug{ ;Sg]5,
35
- o;/L 3f]if0ff ubf{ To:tf] :yfgLo txsf] hg;+Vof / cfGtl/s cfo b]xfo
jdf]lhd ePsf] x'g' k5{,
gu/kflnsfsf hg;+Vof -slDtdf_ cfGtl/s cfo
] juL{s/0f -kl5Nnf] kfFr
aif{sf] aflif{s
cf}ift ¿=_
lxdfnL kxf8 t/fO lelq sf7df8
lhNnf L { lh dw]z f}F
lhNn Nnf pkTos
f f
gu/kflnsf - lxdfnL $) &% %) Ps nfv - lxdfnL If]q-
If]q -!) xhf/ xhf/ xhf/ Ps s/f]8
xhf/
- kxf8L - kxf8L, t/fO{,
If]q- $) lelq dw]z,
xhf/ pkTosf-tLg
s/f]8
pk @ nfv kRrL; s/f]8
dxfgu/kfln
sf
dxf % nfv Ps ca{
gu/kflnsf
gf]6M:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf
gu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf jf dxfgu/kflnsf o;} P]g adf]lhd sfod ePsf]
dflgG5 .
36
cWoIf / ufpFkflnsfdf rf/ hgf ;b:ox? / ;DjlGwt ;efaf6 blnt / cNk;
+Vos ;d'bfoaf6 ufpFsfo{kflnsfsf] ;b:odf lgjf{lrt @ hgf tyf
gu/kflnsfsf] xsdf lgjf{lrt # hgf ;b:ox? /xg]5g\ . ufp+ sfo{kflnsfsf]
cWoIf / pkfWoIf / gu/ sfo{kflnsfsf] k|d'v / pkk|d'vn] qmdzM
ufp+ ;ef / gu/ ;efsf] kb]g cWoIf / pkfWoIf eO{ sfo{ ;Dkfbg ug]
{5g .
- k|To]s ufpF tyf gu/sfo{kflnsfdf cWoIf jf k|d'v / pkfWoIf jf pkk|d'v,
k|To]s j8fsf] j8f cWoIf, ufpFkflnsfdf $ hgf / gu/kflnsfdf % hgf
;DjlGwt ;efsf dlxnf ;b:odWo]af6 ;efn] lgjf{lrt u/]sf ;b:o /
ufpFkflnsfdf @ hgf / gu/kflnsfdf # hgf ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf]
dtbftf /x]sf] pd]bjf/ x'g of]Uo blnt jf cNk;+Vosaf6 ;DjlGwt ;efn]
lgjf{lrt u/]sf ;b:ox? /xg]5g .
- lhNnf ;efdf lhNnfleqsf ufp+ sfo{kflnsfsf cWoIf, pkfWoIf / gu/
sfo{kflnsf k|d'v / pkk|d'v ;b:o /xg]5g . lhNnf ;dGjo ;ldltdf ufpF;ef /
gu/;efsf ;b:ox?dWo]af6 lhNnf;efn] lgjf{lrt u/]sf Ps hgf k|d'v, Pshgf
pkk|d'v, slDtdf tLghgf dlxnf / Ps hgf blnt jf cNk;+Vos ;lxt a9Ldf
( hgf ;b:ox? /xg]5g .
- lhNnf ;dGjo ;ldltdf lgjf{lrt ePkl5 ufpF;ef jf gu/;efdf efu lng]
;DjlGw Joj:yf
- lhNnf ;dGjo ;ldltdf lgjf{lrt ePkl5 ufpF ;ef jf gu/;ef ;b:osf] kb ;
+ljwfg jdf]lhd :jtM l/Qm x'G5 . lhNnf ;dGjo ;ldltdf lgjf{lrt
eO;s]kl5 klxnf lgjf{lrt ePsf] ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] h'g kbdf
lgjf{lrt ePsf] xf] ;f] x}l;otdf ;ef jf sfo{kflnsfsf] s'g} klg a}7s jf cGo
k|lqmofdf ;xefuL x'g ldNb}g .
1. ufpFkflnsf / gu/kflnsfsf] sfo{ tyf clwsf/ If]q ;DjlGw Joj:yf
:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ sf] bkmf !!df ufpFkflnsf /
gu/kflnsfsf] ;femf tyf Ps clwsf/x?sf] lj:t[t ?kdf pNn]v ul/Psf] 5 .
2. :yfgLo txsf] sfo{sfl/0fL clwsf/sf] k|of]u sf] If]q
;+ljwfg tyf sfg"g adf]lhd ufpF tyf gu/ sfo{kflnsfn] b]xfosf laifodf
sfo{sf/L clwsf/sf] k|of]u ug{ ;S5g,
37
- ;+ljwfg / sfg"g adf]lhd zf;g Joj:yfsf] ;fdfGo lgb]{zg, lgoGq0f /
;~rfng ug{,
- ;+ljwfgsf] cg';"rL- * adf]lhdsf] Psn clwsf/ If]qleqsf @@ j6f
sfo{ clwsf/If]q cGt/ut :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ n] lj:t[lts/0f
u/] adf]lhdsf sfo{x? ;Dkfbg ug{],
- ;+ljwfgsf] cg';"rL- ( adf]lhdsf] ;femf clwsf/ If]qleqsf !% j6f
sfo{ clwsf/If]q cGt/ut :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ n] lj:t[lts/0f
u/] adf]lhdsf sfo{x? ;Dkfbg ug]{,
- :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$n] Joj:yf u/] adf]lhdsf cGo
sfo{x?;Dkfbg ug]{ tyf ;ª\3 jf k|b]zn] cfˆgf] clwsf/If]qleqsf] s'g}
ljifo ufpFkflnsf jf gu/kflnsfnfO{ sfg"g agfO{ lgIf]k0f u/]sf] cj:yfdf
To:tf] sfo{x? ;Dkfbg ug]{ .
- :yfgLo txsf] sfo{sfl/0fL clwsf/sf] k|of]u ;DjlGw Joj:yf
- ;+ljwfg tyf :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g adf]lhd ufpFkflnsf tyf
gu/kflnsfsf] sfo{sf/L clwsf/ ufpF sfo{kflnsf tyf gu/ sfo{kflnsfdf
/x]sf] 5 .
- ;+ljwfg / sfg"g adf]lhd ;efn] ug]{ egL :ki6 Joj:yf eP afx]s
ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfaf6 ;Dkfbg x'g] sfo{x? ufpF tyf gu/
sfo{kflnsfn] ;Dkfbg ug'{k5{ .
- ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfsf] kbflwsf/L jf ;b:on] ug]{ egL sfg"g
adf]lhd lgwf{l/t sfo{x? lgh kbflwsf/L jf ;b:on] g} ;Dkfbg ug'{ k5{ .
- sfo{kflnsfn] cfˆgf] sfd sf/jfxL Jojl:yt ug{ cfjZostf cg';f/ s'g}
;b:osf] ;+of]hsTjdf ;ldlt jf pk;ldlt u7g u/L sfo{ ug{ ;S5 .
- sfo{kflnsfn] sfd, st{Jo / clwsf/sf] k|of]u ubf{ cfjZostf cg';f/ sfg"g,
gLlt, of]hgf, dfkb08 tyf sfo{ljlw agfO{ ug'{k5{ .
38
- o:tf] clwsf/If]qsf] k|of]u ufpFkflnsf / gu/kflnsfn] cfˆgf] sfg"g agfO{
ug{ ;S5g\ / ;f] laifodf sfo{sf/L clwsf/ ;d]t k|of]u ug{ kfpF5g\ .
39
:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ sf] bkmf !)$ adf]lhd g]kfn ;/sf/sf ljifout
dGqfnon] ;+ljwfg / o; P]g adf]lhd ufpFkflnsf tyf gu/kflnsfnfO{ k|fKt
clwsf/nfO{ cfwf/ dfgL of] P]g k|f/De ePsf] ldlt @)&$÷)^÷@( af6 ^
dlxgfleq cfkm" dftxtsf lgsfox¿sf] ;+u7gfTds ;+/rgf k'g/fjnf]sg u/L
ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] sfo{ lhDd]jf/L cg';f/ ;DalGwt txsf] gfddf
/x]sf] ;DklQ, bfloTj tyf ah]6 ;DalGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsfdf
:yfgfGt/0f ug{'kg]{ Joj:yf u/]sf] 5 .
40
- sfo{kflnsfsf] sfo{ ljefhg / sfo{;Dkfbg
ufpF tyf gu/ sfo{kflnsfsf] sfo{ljefhg / sfo{ ;Dkfbg ;DaGwL
Joj:yf ;DjlGwt sfo{kflnsfn] :jLs[t u/]sf] lgodfjnL adf]lhd x'G5 .
- sfo{ljefhg / sfo{ ;Dkfbg lgodfjnL :jLs[t jf ;+zf]wg ePsf] ldltn]
kG„ lbgleq hfgsf/Lsf nflu k|b]z tyf g]kfn ;/sf/df k7fpg' k5{ .
41
- kbflwsf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/ :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$sf]
bkmf !^ adf]lhd ufpF sfo{kflnsf tyf gu/sfo{kflnsfn] sfo{ljefhg tyf
sfo{ ;Dkfbg lgodfjnL agfO{ tf]s] adf]lhd x'G5 .
10. j8f cWoIfsf] kb l/Qmtf / lghsf] sfo{;+kfbgsf] lhDd]jf/L ;DjlGw
Joj:yf
- j8f cWoIfsf] kb s'g} sf/0fn] l/Qm ePdf j8f ;ldltsf ;b:ox?n] cfkm"x?
dWo]af6 5gf}6 u/]sf] ;b:on] sfo{jfxs j8f cWoIf eO{ sfo{ ug{ ;S5 .
- s'g} j8fsf] lgjf{rg gePsf]df lgjf{rg geP;Ddsf nflu ;DjlGwt ufpF jf
gu/ sfo{kflnsfn] s'g} sd{rf/LnfO{ j8f cWoIfsf] sfo{ ug]{ u/L
tf]Sg ;S5 .
-
11. sfo{kflnsfsf] a}7s;do ;DjlGw Joj:yf
- sfo{kflnsfsf] a}7s sDtLdf dlxgfsf] Ps k6s a:g'k5{ . cfjZostf cg';f/
sfo{kflnsfsf] a}7s hlxn] klg a:g ;S5 .
- sfo{kflnsfsf] a}7s;DjGwL cGo k|lqmof sfo{kflnsfn] a}7s ;~rfng
;DjGwL lgod agfO{ tf]s] adf]lhd x'G5 .
-
12. sfo{kflnsfsf] a}7sdf u0fk'/s ;+Vof ;DjlGw Joj:yf
- sfo{kflnsfsf] a}7ssf] nflu tTsfn sfod /x]sf ;b:o ;Î\ofsf] krf; k|
ltzteGbf a9L ;b:ox¿ pkl:yt ePdf u0fk'/s ;Î\of k'u]sf] dflgG5 .
42
- ;efsf Ps ltxfO{ ;b:ox¿n] ;efsf] a}7s af]nfpg cfjZos 5 egL lnlvt
cg'/f]w u/]df cWoIfn] !% lbgleq ;efsf] ljz]if a}7s af]nfpg' k5{ .
- ;efsf] lg0f{o
- ;efsf] a}7ssf] lg0f{o ax'dt ;b:osf] lg0f{oaf6 x'G5 .
- ;efdf dt j/fj/ ePdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg ;S5 .
- ;efsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;ef cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'G5 . ;fy} k|b]z sfg"gn] ;efsf] a}7s ;DaGwdf Joj:yf ug{ ;S5 .
- ;efsf] a}7ssf] lg0f{o ;efsf] cWoIftf ug]{ JolQmn] k|dfl0ft ug'{ k5{ .
- k|d'v k|zf;sLo clws[tn] ;efsf] ;lrj e} sfo{ ug]{5 .
- e]befj tyf jlxis/0fsf cltl/Qm cfofdx?
e"–/fhg
;fdflhs :t/ lnË hflt efiff wd{
Llt
k|jn, pRr k'?if, tfufwf/ g]kfnL lxGb' kxf8L
s]6f L, afx'g, afl;Gbfx
If]qL ?
tNnf] dlxnf, blnt cGo lxGb' dw]zLx?
s]6L afx]s
43
- >f]tM cgO{Sjfon l;l6hG;\ M g]kfndf n}lËs, hft tyf hghflt alxis/0f
-@))^_
-
- g]kfndf ljleGg hghfltx? /x]sf 5g\ . ltlgx? lxdfn,kxf8 tyf t/fO{df
/x]sf 5g\ lxdfnL,kxf8Llelq t/fO{ / t/fO{df !*,@$,& / !) k|ltzt
cflbjfl;x? /x]sf 5g\ h'g lgDg cg';f/ 5g\ .
qm hghflt qm= hghflt qm= hghflt
=; ;++ ;+=
+=
! ls;fg @!
y'bfd $! ofSvf
@ s'dfn @@
bg'jf/ $@ /fO{
# s'z'08f @#
b/fO{ $# /fp6]
$ s'zjfl8of @$
b'/f $$ /fhj+zL -sf]r_
% ugufO{+ @%
wfg's/fhj+z $% /femL
L_
^ u'?ª @^ lwdfn $^ nfs]{
& r]kfª @& g]jf/ $& lnDa"
* 5GTofn @* kxf/L $* n]Krf
( 5}/f]tg @( k|mL $( Nxf]kf
!) emf+u8 #) agsl/of %) Nxf]dL -lzª;fjf
!! lh/]n #! a/fd] %! jfn'ª
!@ 8f]Nkf] #@ afx| ufpFn] %@ Jof;L
!# tf8\j] ## af]6] %# z]kf{
!$ tfhk'l/of #$ e'h]n %$ ;tf/ -;Gyfn_
!% tfdfª #% ef]6 %% l;of/
!^ tLg ufpFn] #^ du/ %^ ;'g'jf/
ysfnL
!& tf]Ks]uf]nf #& dfemL %& ;'/]n
!* ysfnL #* dfkmf{nL %* xfo'
ysfnL
!( yfdL #( d'ufnL %( x\of]Ndf]
@) yf? $) d]r] -af]8f]_
44
- /fli6«o blnt cfof]usf] cg';f/ blntju{df ;"rLs[t hft hfltx?sf]
a0f{fg'qmd cg';f/sf] hftLo cg';"rL M
@ kl/of/ ( ss}lxof
-
bdfO{,bhL{,;l'rsf/,gur
L{, 9f]nL,x'8\s] _
# jfbL !) sf]/L
$ ljZjsdf{ !! vl6s
-sfdL,nf]xf/ ;'gf/,
cf]8,r'gF/f,kfsL{,6d6f
_
% ;fsL{ -ldhf/, rd{sf/ !@ vTj]-d08n,vË_
e"n_
^ kf]8] !# rdf/-/fd,xl/hg,/ljbf;_
-b]pnf,k"hf/L,hnf/L_
& &= ofd]- !$ lrl8df/
s'rLsf/,RofDvn_
!% 8f]d-dl/s_
!^ tTdf-tfFtL,bf;
!& b';fw -kf;jfg, xh/f_
45
!* wf]jL -/hs,lxGb'_
!( kf;L
@) aFft/
@! d';x/
@@ d]:t/-xnvf]/_
@# ;/eË-;/jl/of_
@$ g6'jf
@% 9fF8L
@^ wl/s/÷wGsf/
46
g
^= g]jf/ % g]jf/ #=@ cGo )=(
&= sfdL $=*
*= d'l:nd $=$
(= ofbj $
!= /fO{ @=#
!!= cGo $=*
48
ug]{ k|lqmofdf k|efj kfg{ jf bjfj ;[hgf ug{ ;Sg] u/L ;Ifd agfpg,
;dfhsf] rf}tkmL{ ljsf;df k|To]s gful/snfO{ d"n k|jfxdf Nofpg
,Gofok"0f{ ;dfhsf] lgdf{0f ug{,;a} ju{nfO{ /fHosf] ljsf;sf] d"nk|
jfxdf Nofpg / ;a}sf] of]ubfg k|fKt ug{,;Gt'lnt ljsf; ug{,;a} vfn]
lje]b tyf åGbsf] cGt ug{sf nflu ;fdflhs ;dfj]zLs/0f lgtfGt cfjZos
b]lvG5 .
- ;dfj]zLs/0f s;/L ug{ ;lsG5 <
;dfj]zLs/0f k|d'v?kdf b'O{ lsl;djf6 ug{ ;lsG5< != clwsf/d'vL k4lt
@= dfgjclwsf/ ;'lglZrt u/]/ .clwsf/d'vL ;dfj]zLs/0f k4ltk|To]s
JolQmsf] gful/s clwsf/;+u hf]l8Psf] ljifo xf] . gful/sx?sf] xs
ljZjJofkL dfGotf k|fKt dfgjclwsf/af6 lgb]{lzt x'G5 . clwsf/d'vL
k4ltsf b[li6df dfgjx? clwsf/afxs x'g\ / o;sf] ;'lglZrt ug{' k"j{zt{sf] ?
kdf lnOG5 . dfgj clwsf/sf] ;Dk"0f{ cjwf/0ffx?n] -cfwf/e"t gful/ssf]
clwsf/, /fhgLlts, ;fdflhs, ;fF:s[lts clwsf/ / :jtGqtf_ gful/ssf] cfjfh /
5gf}6nfO{ k|fyldstf lbO{G5 . clwsf/d'vL k4ltn]
;Dk"0f{ gful/snfO{ dfgj x'g\ egL sb/ ub{5 / pgLx?nfO{ dof{bfsf]
;fy /xg a:g clwsf/ 5 egL ljZjf; lnG5 .o;}n] clwsf/d'vL k4lt /
;dfj]zLs/0f Ps cfk;df ;+u} hfg] k|lqmof xf] . ;dfj]zLs/0fsf] nflu ul/g]
k|of; / clwsf/d'vL cleofg ;+u;+u} xft]dfnf] ub}{ cl3 a9\g] k|lqmof
xf] .ljsf;sf] nflu sfo{/t ;+3;+:yfx?n] kl/jt{g Nofpgsf] nflu s]lGb|t
x'g' kg]{ If]qx?df vf;ul/ lgDg s'/fx?df Wofg k'/fpg' kg]{ x'G5 .u/Lj /
alxis[t ju{sf] nflu k"FhL / ;]jfdf kx'Fr a9fpg,u/Lj / alxis[t ju{sf]
cfjfh / k|efj >[hgf ug{ k}/jLdf j[l¢ ug{/ wgL / k|a'¢ ju{nfO{ cj;/ k|
bfg ug]{ vfnsf gLlt lgd{f0fdf kl/jt{g Nofpg bjfj >[hgf ug{ ;xof]u
ug]{
- ;fdflhs ;dfj]zLs/0f s'g If]qdf / s;/L ug]{
- JolQmdfkm{t M s] ;FfRr} ;fdflhs ;dfj]zLs/0f x'g'kg]{ / ug{ ;lsg]
s'/f xf] eg]/ cfk"mn] cfkm}+nfO{ k|Zg ug]{ / o; ;DjGwdf s] s]
ul/of]t eg]/ s]nfP/ x]g]{ . JolQmut hLjgz}nL ;dfj]zLd'vL agfpg]
49
.;dfj]zL sfo{df ;xeflutf hgfpg] . ;dfj]zLsf nflu dfu ug]{ / alxis/0f lj?
4 k}/jL ug]{ .
- kl/jf/dfk{mt Mkl/jf/sf ;b:ox?;+u;dfhdf k5fl8 kfl/Psf au{x? dlxnf,
dw]zL, blnt,hghflt,u/Ljsf] ca:yf / clwsf/sf af/]df 5nkmn ul/Psf] 5 jf
5}g .kl/jf/nfO{ ;dfj]zL agfpg] . ;dfj]zL cleofgdf ;xefuLtf x'g] /
;xof]u ug]{ .
- ;d'bfodfk{mtM o; ;d'bfodf sf]—sf],s]—s] sf/0fn] ;]jf;'ljwfjf6 al~rt
5g\ eg]/ ;d'bfon] x]/]sf] 5 5}g . s]—s] s'/f u¥of] eg] ;d'bfodf ;'ljwf
kfpg g;s]sf JolQm Pj+ ;d'bfonfO{ ;dfj]z ug{ ;lsG5 eg]/ x]/]sf] 5
5}g .s] ;d'bfon] blntnufot al~rtLs/0fdf k/]sf ju{nfO{ ltgsf] clwsf/sf
nflu ;fd"lxs cfjfh p7fpg kxn u/]sf] 5 5}g . df}lns k|of;sf] lg/Gt/tf
lbg] .;dfj]zLd'vL ;+:yf lgdf0f{ ug]{ . ;dfj]zL sfo{qmdsf] cfof]hgf
ug]{ .
- ;+:yfdfk{mtM;+:yfleq dlxnf, dw]zL, blnt ,hghfltsfckfËtf ePsf
JolQ,of}lgs cNk;+Vosx?sf]ca:yf / clwsf/jf/] 5nkmn x'g] u/]sf] 5
5}g . ;+:yfn] k|of{Ktdfqfdf u/Lj Pj+ ;'ljwf kfpg g;s]sf JolQm Pj+
;d'bfosf nflu sfo{qmd Pj+ jh]6 5'6\ofPsf] 5 5}g . sfo{qmd
ef}uf]lns?kdf sxfF ;+rfng ul/Psf 5g\ / st} b'u{d If]qsf jfl;Gbf xfd|
f] ;]jfaf6 al~rt t 5}gg\ elg 5nkmn ug'{ kg]{ x'G5 .;fd'bflos ;
+:yfx? ;dfj]zLd'vL x'g'÷agfpg],;dfj]zLd'vL sfo{qmdx? ;~rfng
ug{] ,;dfj]zLsf] nflu k}/jL jf jsfnt ug]{ ,;dfj]zLsf] nflu ;~hfn
lgdf{0f ug]{ . ljBfnodf ;dfj]zL agfpg] -;+rfng ;ldlt,_ kf7\oqmd tof/
kfg{ ;Nnfx, ;'emfj / bjfj l;h{gf ug]{_ .
-
- ;dfj]zLs/0f ul/g' kg]{ /fHosf ljleGg lgsfox? M
sfo{kflnsf,Gofokflnsf
- Joj:yflksf,;+a}wflgs lgsfo ljleGg cfof]u ;ldlt,k|b]z tyf :yfgLo tx
- g]kfnsf] ;+ljwfg
- g]kfnsf] ;+ljwfgsf] k|:tfjgfdf g} juL{o,hftLo,If]qLo,eflifs,wfld{s,n}
+lus lje]b ;a}k|sf/sf hftLo 5'jf5'tsf] cGTo u/L cfly{s ;dfgtf,;d[l4 /
50
;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug{ ;fdfg'kflts ;dfj]zL / ;xeflutfd"ns l;4fGtsf
cfwf/df ;dtfd""ns ;dfhsf] lgdf0f{ ug]{ s'/f pNn]v ul/Psf] 5 .wf/f $,
wd{ lg/k]If, ;dfj]zL, nf]stGqfTds, ;dfhjfb pGd'v, ;+3Lo nf]stflGqs
u0ftGqfTds /fHo;+ljwfgsf] efu # n] ;a} gful/snfO{ ;dfg ?kdf Jojxf/
ul/g]-df}lns xs / st{Jo_ s'/f pNn]v ul/Psf] 5 .5'jf5't tyf e]befj lj?4sf]
xs -wf/f @$_,dlxnfsf] xs -wf/f #*_, blntsf] xs -wf/f $)_, ;fdflhs
Gofosf] xs -wf/f $@_ ;fdflhs ;'/Iffsf] xs -wf/f $#_ tyf x/]s :yfgLo
txdf sDtLdf klg dlxnf, cNk;+Vos / blntsf] k|ltlglwTj x'g} kg]{ efu !
* dfJoj:yf .
- ;dfj]zLs/0fsf] nflu g} /fli6«o dlxnf cfof]u, /fli6«o blnt cfof]u,
/fli6«o ;dfj]zL cfof]u, cfbLjf;L hghftL cfof]u, dw]zL cfof]u, yf?
cfof]u / d'l:nd cfof]u u/L ;ftj6f gofF cfof]unfO{ ;+j}wflgs txsf] ?
kdf :yfkgf ul/Psf] . ;+j}wflgs c+u / txsf kbdf lgo'lQm ubf{ ;dfj]zL
l;4fGt adf]lhd ul/g] wf/f @*# sf] Joj:yf .;+j}wflgs kl/ifbdf sDtLdf
Ps hgf dlxnf ;b:o /xg] u/L wf/f @*$ df ul/Psf] Joj:yf . ;+3Lo
lghfdtL ;]jf nufot ;j} ;+3Lo ;/sf/L ;]jfdf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f
kbk"lt{ ubf{ ;+3Lo sfg"g adf]lhd v'nf / ;dfg'kflts ;dfj]zL l;4fGtsf
cfwf/df x'g]5 eGg] wf/f @*% sf] Joj:yf .wf/f #)^ df cNk;+Vos
;LdfGtLs[tsf] kl/efiff ul/Ps]f kfO{G5 .
51
of]hgf tyf ah]6 th'{df ubf{ ;dfhdf /x]sf ljleGg hfthflt, If]q, ju{ / ;d'bfosf
dlxnf, k'?if, t]>f]ln+uL, ckf+utf ePsf JolQm, afnaflnsf tyf h]i7
gful/sx¿sf] cfjZostfnfO{ ;xeflutfd"ns 9+un] ;Daf]wg ub}{ ;du| ljsf; k|
lqmofnfO{ lghx¿ k|lt pQ/bfoL agfpg] p2]Zon] th'{df ul/g] sfo{qmd /
ah]6 g} n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6 xf] . of] n}+lus ;dfgtf tyf
;fdflhs ;dfj]zL] nIonfO{ s]Gb|df /fv]/ p2]Zod"ns 9+un], of]hgfj4 ?kdf
n};;f; ljZn]if0f u/L cfly{s ;|f]tsf] ;'lglZrttf / pknlJwsf] ;dtfd"ns ljt/0f /
pkef]u x'g] u/L ul/g] ah]6 th'{df ug{] k|lqmof xf] .
n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6 th'{df Ps cf}hf/ xf], h:fn]
ah]6nfO{ lglb{i6 nlIft sfo{qmdsf] nflu ljlgof]hg ug{ d2t ub{5 . of] dlxnf
jf ;fdflhs ?kn] jl~rlts/0fdf k/]sf JolQmx¿sf] nflu 5'§ofO{Psf] 5'§} ljif]z
ah]6 xf]Og . ;dfhdf dlxnf / k'?ifsf] e"ldsf, cfjZostf / k|fyldstf km/s km/s
x'g] s'/fnfO{ o; ah]6n] cfTd;fy ub{5 . o;n] vf;u/L ;dfhdf /x]sf ljleGg
;d'xsf dlxnf jf k'?ifsf] cfjZostf, lxt / ;/f]sf/sf ljifodf Wofg lglb{i6 u/L
pgLx¿sf] cfjZostfsf] ;Daf]wgsf] ;'lglZrttf vf]Hb5 . o;n] of]hgf tyf ah]6 k|
lqmofsf ;a} r/0fx¿df ;dtfd"ns ;dfgtf sfod ug{ vf]Hb5 .
:yfgLo lgsfon] ug]{ sfo{qmdnfO{ ;dfj]lztfdf ;d]6\g' kg]{ dlxnf k'?ifx¿sf]
tyf ;dfhsf cGo dlxnf k'?ifaLr ljBdfg zlQm ;DjGwsf] c;Gt'ngnfO{ sd ug]{
tyf sdhf]/ zlQm ;DjGw ePsfx¿sf] ;zlQms/0fdf ;xof]u k'Ug] ul/ ul/g] ah]6
th'{df k4ltnfO{ n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6 elg j'em\g' kb{5 .
n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6sf kmfObfx¿
n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6sf kmfObfx¿ b]xfosf adf]lhd x'g]5g\ M
-s_ o; ah]6n] n}lËs tyf ;fdflhs ;dfj]zL k|efjsf ;DaGwdf kf/blz{tf tyf
hjfkmb]lxtfsf] ;Dawgåf/f ;'zf;gnfO{ cu|ult k|bfg ub{5 .
-v_ ;dfj]zLdf kg]{ kIf, ju{ / ;d'bfosf cfjZostf / ;/f]sf/x¿nfO{ ;Daf]wg ug]
{ x'+bf ;fdflhs Gofo :yflkt ub{5 .
52
-u_ n}lËs ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]zLtfsf] nflu ah]6sf] k'g;+/rgf tyf ;'lglZrttf
ub{5 .
-3_ o;n] ljleGg ju{df n}lËs ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]zL k|flKtsf nflu
cleJoQm /fli6«o tyf cGt/{fli6«o k|ltj4tfx¿ h:t} dlxnf lj?4 x'g] ;j}k|sf/sf
e]befj cGTo ug]{ dxf;lGw(CEDAW),a]OlhË sfo{d~r
(BPFA),cGt/{fli6«o hg;+Vof / ljsf; ;Dd]ngåf/f kfl/t sfo{of]hgf / bLuf]
ljsf; nIo (SDGs) sf] sfof{Gjog / ljlgof]lht ;fwg ;|f]t aLrsf] vf8nnfO{
;Daf]wg ub{5 .
-ª_ o;n] dlxnf / k'?if aLr pTkfbgzLn ;fwg ;|f]tsf] ;dtfd'ns ljt/0fsf]
dfWodåf/f u/LaL lgjf/0fsf] cleofgnfO{ ult k|bfg ub{5 .
-r_ o;n] ah]6sf] sfof{Gjog tyf sfo{ ;Dkfbg Ifdtfdf ;'wf/ ub{5 / ;Lldt
;fwg ;|f]tsf] clwstd pkof]unfO{ a9fjf lbG5 .
-5_ o;n] ah]6sf] cfly{s bIftf a9fpg'sf] ;fy} ;fdflhs Gofo ;DaGwL a[xt nIo
k|flKtdf pNn]VfgLo of]ubfg k'¥ofpb5 .
-h_ o;n] ;/sf/ tyf gful/s ;dfh aLr cem al9 v'Nnf ;sf/fTds ;DaGw :yflkt
ug{ ;3fp5 .
-´_ o;n] gLltut tyf /0fgLltut nIosf] ;kmntfsf nflu cg'udgub{5 .
-`_ o;n] k5fl8 k/]sf ;d'bfosf] lxt tyf ;/f]sf/sf d'4fnfO{ ljQLogLlt lgdf{0fdf
dxTjsf ;fy phfu/ ub{5 .
-6_ ;di6Ldf o;n] g]kfndf /x]sf ;a} ;d'bfodf n}lËs ;dfgtf tyf;fdflhs ;dfj]zLtf
xfl;n u/fp5 .
n}lËs pQ/bfoL tyf ;fdflhs ;dfj]zL ah]6 th'{df ug]{ ljlw
g]kfn ;/sf/af6 cfly{s aif{ @)^$÷^% b]lv s]Gb|Lo :t/df n}lËs pQ/bfoL
ah]6sf] jlu{s/0f sfo{ ;'? ul/Psf] 5 .
53
ah]6 th'{df ljlw M :yfgLo ;/sf/n] ;Dkfbg ug]{ ;a} sfo{qmdx¿sf] tof/
kfbf{sf] cj:yfdfg} pQm sfo{qmdn] n};;f;df ;d]6\g' kg]{ ;a} hfthflt,
cGo ;d'bfosf dlxnf k'?ifsf] cfjZostf / ;/f]sf/nfO{ ;Daf]wg u/L pknlJwdf
;dfg pkef]usf] cj:yf s;/L l;h{gf ug{ ;lsG5 egL ljZn]if0f ul/g' kb{5 . o;/L
sfo{qmd th'{df ubf{ ljz]ift b'O{j6f /0fgLlt cjnDag ug'{ kb{5 .
-!_ ;a}sf] nflu elg th'{df ul/g] sfo{qmd / ah]6df k5fl8 k/]sf nlIft ;d'xsf]
;d]t ;dfg nfesf] ;'lglZrttf x'g] u/L ah]6 ljlgof]hg ug'{kb{5 .
-@_ k5fl8 k/]sf lnË / ;d'bfosf] nlIft sfo{qmddf ah]6 ljlgof]hg ug'{kb{5.
n}lËs pQ/bfoL tyf ;dfj]zL ah]6 th'{df ubf{ Wofg lbg' kg]{ s'/fx¿M–
-s_ cj:yf M sfo{qmdx¿ h'g If]q / ju{df nlIft u/L ;~rfng ul/g] xf] To;
If]qsf] ;fdflhs / cfly{s cj:yf ;fy} ;f] If]qsf nlIft ;d"xx¿sf] cj:yf af/] yfxf x'g
h?/L x'G5 .
-v_ sfo{qmdx¿ M ;f] If]qsf] cj:yf / l:ylt cg';f/ nlIft ;d"xx¿sf] cfjZostfsf]
klxrfg u/L tL cfjZostf k'/f x'g] lsl;dsf] sfo{qmdx¿ lgSof]{n ug]{ / k|
fyldstf lbg' kb{5 .
-u_ ah]6 M tL lgSof]{n u/]sf / k|fyldstf k|fKt sfo{qmdx¿ sfof{Gjog
ug{ k'Ug] u/L ah]6 ljlgof]hg / vr{sf] ;'lglZrttf ug'{ kb{5 .
-3_ pknlJw M tL sfo{qmdsf] sfof{Gjogaf6 x'g] pknlJwsf]
af/]df ;'lglZrttf ug'{ h?/L x'G5 .
-ª_ k|efj M tL sfo{qmdsf] sfof{Gjogaf6 nlIft ;d"xsf dlxnf jf k'?ifx¿sf]
hLjgdf ;sf/fTds k|efj kfg]{ laifodf ;'lglZrt x'g' h?/L x'G5 .
n}lËs pQ/bfoL tyf ;fdfj]zL jlu{s/0f ljlw M sfo{qmd / ah]6sf] ljZn]if0f
ubf{ c+ssf] cfwf/df juL{s/0f ul/G5 . ah]6sf k|To]s lqmofsnfk n}lËs tyf
;dfj]zL b[li6n] stf pGd'v 5 egL lgSof}{n ug{ lgDgfg';f/ juL{s/0f ug]{
j|m=; c+sef/sf] cfwf/ juL{s/0f ah]6 sf]8
+=
54
-s_ %) k|ltzt jf ;f] eGbfa9L nfe k'Ug] k|ToIf n};;f; !
lqmofsnfk pQ/bfoL
-v_ @) k|ltzt eGbf a9L / ck|ToIf @
%) k|ltzt eGbf sd n};;f;pQ/bfo
nfe k'Ug] lqmofsnfk L
56
$=zflGt tyf k"g{lgdf{0f d+qfno
% pBf]u d+qfno
^= s[lif d+qfno
&= dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f d+qfno
*= ag tyf e"– zj{If0f d+qfno
( ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft d+qfno
57
pb\3f6g ;q
58