ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΙΙ:

Μεταδομισμός, λόγος και κουλτούρα

Πέγκυ Καρπούζου
Περιγραφή

Σκοπός του σεμιναρίου είναι η μελέτη της σύνθετης σχέσης του λόγου και της
κουλτούρας. Ειδικότερα, μέσα από την κριτική προσέγγιση βασικών θεωρητικών κειμένων των
μεταδομιστικών κυρίως και μεταμοντέρνων θεωριών του 20ου αιώνα -οι οποίες επεδίωξαν να
κλονίσουν τις βεβαιότητες και τις «μεγάλες αφηγήσεις» της μεταφυσικής και της επιστήμης-
εξετάζονται ζητήματα που αφορούν τις πρακτικές παραγωγής του λόγου, τη συγκρότηση του
νεωτερικού /  μετανεωτερικού υποκειμένου καθώς και τη δυνατότητα γνώσης και
αναπαράστασης του κόσμου:

Βασικές αρχές του μεταδομισμού.

Εισαγωγή στις έννοιες της κουλτούρας, της μετανεωτερικότητας και του μεταμοντέρνου (L.
Hutcheon, Z. Bauman, J. Baudrillard, F. Jameson).

Λόγος, μύθος, αναπαράσταση (R. Barthes, U. Eco, St. Hall). 

Λόγος και γραφή (J. Derrida). 

Λόγος και ασυνείδητο (S. Freud / J. Lacan). 

Λόγος, γνώση και εξουσία (M. Foucault, F. Lyotard, Ε. Said).

Mεταμοντέρνο και μεταμυθοπλασία (L. Hutcheon, P. Waugh).

Μετανεωρικότητα και χώρος (E. Soja, R. Tally)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΆ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ:

Knellwolf, C. Norris C. (επιμ.), Ιστορία της θεωρίας της λογοτεχνίας: Ιστορικές, φιλοσοφικές και
ψυχολογικές όψεις της θεωρίας της λογοτεχνίας στον 20ό αιώνα , μτφρ. Σ. Παράσχας, Μ.
Πεχλιβάνος, Ε. Σηφάκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη,
2010, κεφ. 411-434.

Smith Philip, Πολιτισμική θεωρία: Μια εισαγωγή, μτφρ. Θανάσης Κατσικερός, Αθήνα, Κριτική,

2006, κεφ. 13- κεφ. 14, σ. 329-374.
  

EΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

KOYΛΤΟΥΡΑ & ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

AUERBACH Εrich, Μίμησις: Η εικόνα της πραγματικότητας στη δυτική λογοτεχνία, μτφρ.

Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2005.  

BAKHTIN Mikhail, Ζητήματα της ποιητικής του Ντοστογιέφσκι , μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου,

Αθήνα, Πόλις, 2000.

BARTHES Roland, Μυθολογίες. Μάθημα : Εναρκτήρια παράδοση στην έδρα της Φιλολογικής

Σημειολογίας της Λογοτεχνίας στο Collège de France, 7 του Γενάρη 1977 μτφρ. Καίτη
Χατζηδήμου, Ιουλιέττα Ράλλη, Αθήνα, Κέδρος - Ράππα, 1979.

BHABHA Homi K., The Location of Culture, London & New York, Routledge, 1994. 

CUCHE Denys, H έννοια της κουλτούρας στις Κοινωνικές Επιστήμες, επιμ. Μ. Λεοντσίνη, μτφρ.
Φ. Σιατιτσας, εκδ. Δαρδανός, 2001.

EAGLETON Terry, Η έννοια της κουλτούρας, μτφρ. Ηλίας Μαγκλίνης, Αθήνα, Πόλις, 2003.

FREUD Sigmund, “H φαντασίωση και τα όνειρα στην Gradiva του Βίλχελμ Γένσεν»
στο Ψυχανάλυση και λογοτεχνία : Μελέτες, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου. Αθήνα, Επίκουρος,
1994.

FREUD Sigmund, Η ερμηνεία των ονείρων, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, Επίκουρος,
1993.

HALL Stuart, Το έργο της αναπαράστασης, μτφρ. Π. Πετσίνη,Αθήνα, Πλέθρον, 2017.

HALL Stuart (ed.), Representation. Cultural Representations and Signifying Practices, Sage,

The Open University, 1997.

WILLIAMS Raymond, Κουλτούρα και Ιστορία, εισαγ.-μτφρ. Β. Αποστολίδου, Αθήνα, Γνώση,

1994.

WHITE Hayden, Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, 1975.

ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ -ΜΕΤΑΔΟΜΙΣΜΟΣ -ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ
APPADURAI Arjun, Νεωτερικότητα χωρίς σύνορα: Πολιτισμικές διαστάσεις της
παγκοσμιοποίησης, μτφρ. Κ. Αθανασίου, Αθήνα, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2014.

APPIAH Kwame Anthony, Κοσμοπολιτισμός, μτφρ. Ελένη Αστερίου, Αλεξάνδρεια, Αθήνα,

2015.

BARTHES Roland, S/Z, μτφρ. Μαργαρίτα Κουλεντιανού, Αθήνα, Νήσος, 2007.

BAUDRILLARD Jean,  Αμερική, Aθήνα, μτφρ. Ν. Χρηστάκης, εκδ. Futura, 2000.

BAUDRILLARD Jean, Simulacra and Simulation, transl. S. F. Glaser, Michigan, University of

Michigan Press, 1994.

BAUDRILLARD Jean, Ομοιώματα και προσομοίωση, μτφρ. Στέφανος Ρέγκας, Πλέθρον, Αθήνα,

2019.

BAUDRILLARD Jean, Περί σαγήνης, μτφρ. Ευγενία Γραμματικοπούλου, Εξάντας, Αθήνα,

2009.

BAUMAN Zygmunt, Η μετανεωτερικότητα και τα δεινά της, μτφρ. Γιώργος - Ίκαρος

Μπαμπασάκης, Αθήνα, Ψυχογιός, 2002.

BAUMAN Zygmunt, BORDONI Carlo, Η νεωτερικότητα σε κρίση, μτφρ. Γεράσιμος

Λυκιαρδόπουλος, Εκδ. Ύψιλον, Αθήνα, 2016.

BAUMAN Zygmunt,  Ρευστοί καιροί: Η ζωή την εποχή της αβεβαιότητας, μτφρ. Κωνσταντίνος

Δ. Γεώρμας, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2009.

BAUMAN Zygmunt, Ρευστός φόβος, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, Πολύτροπον, Αθήνα, 2017.

BAUMAN Zygmunt, Ρευστή αγάπη. Για την ευθραυστότητα των ανθρωπίνων δεσμών, μτφρ.
Γιώργος Καράμπελας, Εστία, Αθήνα, 2011.

ΒΕΝ Πωλ, Φουκώ:Η σκέψη του, η προσωπικότητά του, μτφρ. Γ. Καράμπελας, Αθήνα, Εστία,

2011. 

CULLER Jonathan, Αποδόμηση:Θεωρία και κριτική μετά το δομισμό, μτφρ. Α. Λαμπρόπουλος,

Αθήνα, Μεταίχμιο, 2006.

DE CERTEAU Michel, Επινοώντας την καθημερινή πρακτική, πρόλογος Luce Giard, μτφρ. Κική
Καψαμπέλη, Αθήνα, Σμίλη, 2010.

DERRIDA Jacques, Περί γραμματολογίας, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Αθήνα, Γνώση, 1990.

DERRIDA Jacques, Πλάτωνος φαρμακεία, μτφρ. Χ. Γ. Λάζος, Αθήνα, Άγρα, 1990.

DEUTSCHER Penelope, Ντεριντά, μτφρ. Ι. Ναούμ, Πατάκης, 2012.

EAGLETON Terry, Μετά τη θεωρία, μτφρ. - εισαγ. Π. Καρπούζου, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2007.

EAGLETON Terry, Οι αυταπάτες της μετανεωτερικότητας, μτφρ. Σπανός, εκδ. Καστανιώτη,

Αθήνα, 2003.

ECO Umberto, Κήνσορες και θεράποντες : Θεωρία και ιδεολογία των Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης, μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, Αθήνα, Γνώση, 1994.

ECO Umberto, Επιμύθιο  στο Όνομα του ρόδου, μετάφραση Έφη Καλλιφατίδη, Αθήνα: Ελληνικά

Γράμματα, 2005. 

FOUCAULT Michel, Η τάξη του λόγου : Εναρκτήριο μάθημα στο College de France
1970, μτφρ. Μηνάς Χριστίδης, Αθήνα, Ηριδανός, [χ.χ.].

FOUCAULT Michel, Η γέννηση της βιοπολιτικής, Παραδόσεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας, μτφρ.
Β. Πατσογιάννης, Πλέθρον, 2012.

FOUCAULT Michel,  Η γέννηση της κλινικής, μτφρ. Κική Καψαμπέλη, Αθήνα, Νήσος, 2012. 

FOUCAULT Michel, Η ιστορία της τρέλας, μτφρ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου,

Αθήνα, Ηριδανός, 2004.

FOUCAULT Michel, Επιτήρηση και τιμωρία : Η γέννηση της φυλακής, μτφρ. Καίτη

Χατζηδήμου, Ιουλιέττα Ράλλη, Αθήνα, Κέδρος - Ράππα, 1989. 

FOUCAULT Michel, Η αρχαιολογία της γνώσης, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, Εξάντας, 1987.

FOUCAULT MICHEL, Ιστορία της σεξουαλικότητας (3 τομ.), μτφρ. Γκλόρυ Ροζάκη, Αθήνα,

Ράππα, 1978.

FOUCAULT MICHEL, Ιστορία της σεξουαλικότητας 4. Οι ομολογίες της σάρκας, μτφρ. Θ.

Λάγιος, Αθήνα, Πλέθρον, 2019.

GROS Frédéric, Μισέλ Φουκό, μτφρ. Α. Κλαμπατσέα, Αθήνα, Νήσος, 2007.

GIDDENS Anthony, Οι συνέπειες της Νεωτερικότητας, μτφρ. Γιώργος Μερτίκας, πρόλ.

Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης, επιμ. Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Κριτική, Αθήνα, 2001.

GIDDENS Anthony, Ο κόσμος των ραγδαίων αλλαγών. Πώς επιδρά η παγκοσμιοποίηση στη ζωή
μας, μτφρ. Κωνσταντίνος Δ. Γεώρμας, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2002.

ΗALL Stuart- GIEBEN Bram, Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας, μτφρ. Θ. Τακίρης-Β.

Τσακίρης, εκδ. Σαββάλλας, Αθήνα, 2003.
HALL Stuart-HELD David-McGREW Anthony,  H νεωτερικότητα σήμερα, μτφρ. Θ. Τσακίρησ,
Β. Τσακίρης, Σαββάλας, Αθήνα, 2003.

HARVEY David, Η κατάσταση της μετανεωτερικότητας, μτφρ. Ε. Αστερίου, Αθήνα, Μεταίχμιο,

2009.

HOBSBAUM Eric, Θρυμματισμένοι καιροί: Κουλτούρα και κοινωνία στον 20ο αιώνα, μτφρ. Ν.

Κούρκουλος, Αθήνα, Θεμέλιο, 2013.

ΚΑΚΟΛΥΡΗΣ Γεράσιμος, Ο Ζακ Ντεριντά και η αποδομητική ανάγνωση, Εκκρεμές, 2004.

KNELLWOLF, C. NORRIS C. (επιμ.), Ιστορία της θεωρίας της λογοτεχνίας: Ιστορικές,

φιλοσοφικές και ψυχολογικές όψεις της θεωρίας της λογοτεχνίας στον 20ό αιώνα , μτφρ. Σ.
Παράσχας, Μ. Πεχλιβάνος, Ε. Σηφάκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη
Τριανταφυλλίδη, 2010.

LACAN Jacques, Το σεμινάριο για το ¨Κλεμμένο γράμμα", μτφρ. Βεργέτης-Μαρκίδη,  εκδ.

Πατάκη, 2010. 

SELDEN Raman (επιμ.),  Από τον φορμαλισμό στον μεταδομισμό, θεώρηση μετάφρασης  Μ.

Πεχλιβάνος, Μ. Χρυσανθόπουλος, Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα
Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2004.

 SMITH Philip, Πολιτισμική θεωρία: Μια εισαγωγή, μτφρ. Θανάσης Κατσικερός,

Αθήνα, Κριτική, 2006.

ΤΟ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟ

BUTLER Christopher. (2002) Postmodernism: a very short introduction, Oxford : Oxford

University Press.

BERTENS Hans and NATOLI Joseph (eds), Postmodernism. The Key Figures, Blackwell,

Oxford, 2002.

CONNOR Steven (ed.). (2004) The Cambridge companion to postmodernism, Cambridge, UK ;

New York : Cambridge University Press.

CONNOR, Steven. (1989) Postmodernist culture : an introduction to theories of the

contemporary, Oxford ; Cambridge, Mass : Blackwell.

DELANTY Gerard. (2000) Modernity and Postmodernity: Knowledge, Power and the

Self, London: Sage Publications Ltd.
KELLNER Douglas · Bauman Zygmunt · Roberts David (2018). Μεταμοντερνισμός. Μτφρ.
Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Στέφανος Ροζάνης, Αθήνα: Υψιλον.

ECO Umberto. (1994), Κήνσορες και θεράποντες : Θεωρία και ιδεολογία των Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης, μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, Αθήνα, Γνώση.

GIDDENs, A. (1990) The Consequences of Modernity, Cambridge: Polity Press.

HARVEY D. (1990) The Condition of post-modernity. An enquiry into the origins of cultural

change, Oxford: Blackwell.

HUTCHEON Linda. (1988) A poetics of postmodernism: history, theory, fiction, New York :
Routledge.

HUTCHEON Linda. (1989) The politics of postmodernism, London; New York: Routledge.

JAMESON F. (1991) Post-modernism. Or, the cultural logic of late capitalism, London: Verso.

JAMESON Fredric R. (1999) Το μεταμοντέρνο: Ή η πολιτισμική λογική του ύστερου

καπιταλισμού, μετάφραση Γιώργος Βάρσος, Αθήνα: Νεφέλη.

JAMESON Fredric (2019), Οι αρχαίοι και οι μεταμοντέρνοι. Για την ιστορικότητα των μορφών,
μτφρ. Γ Καράμπελας,  Αθήνα: Angelus Novus.

KELLNER Douglas, BAUMAN Zygmunt, ROBERTS David, Μεταμοντερνισμός, μτφρ.

Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος-Στέφανος Ροζάνης, εκδ.Ύψιλον, Αθήνα, 2018.

LASH S. and FRIEDMAN J. (eds.) (1992) Modernity and Identity, Oxford: Blackwell.

LYOTARD Jean-Francois (2008), Η μεταμοντέρνα κατάσταση, μετάφραση Κωστής

Παπαγιώργης, Αθήνα : Γνώση.

STUART Sim (ed.).  (2001) The Routledge companion to postmodernism London; New York :

Routledge.

WAUGH  Patricia, «Μεταμοντερνισμός» στο  Ιστορία της Θεωρίας της Λογοτεχνίας /9, επιμ.C.

KNELLWOLF και C. NORRIS, μτφρ. Σωτήρης Παρασχάς-Μίλτος Πεχλιβάνος-Ευγενία
Σηφάκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
Θεσσαλονίκη, 2010, σ. 411-434.

WAUGH Patricia, Postmodernism: A  Reader, Bloomsbury, London, Oxford, 1992.

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ

BAKER Stephen. (2000) The fiction of postmodernity, Edinburgh: Edinburgh University Press.

ΒRAN Nicol.  (2009) The Cambridge Introduction to Postmodern Fiction, Cambridge:

Cambridge University Press.

BRAN Nicol. (2002) Postmodernism and the contemporary novel a reader, Edinburgh:

Edinburgh University Press.

CAHOONE Lawrence E. (1996) From modernism to postmodernism an anthology, Malden:

Massachusetts Blackwell Publishers.

CURRIE Mark. (1998) Postmodern narrative theory, Houndmills, Basingstoke, Hampshire;

New York : Palgrave Macmillan.

ECO Umberto. (2005) Επιμύθιο  στο Όνομα του ρόδου, μετάφραση Έφη Καλλιφατίδη,

Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

HASSAN Ihab. (1971) The dismemberment of Orpheus; toward a postmodern literature, New

York, Oxford University Press.

HUTCHEON Linda (1980), Narcissistic Narrative. The Metafictional Paradox, Wilfrid Laurier

University Press, Waterloo, Ontario.

KΑΟΥΑ Αβραάμ. (2002)  Εικονικά βλέμματα : Μεταμοντέρνα αφήγηση στον κινηματογράφο, τα

κόμικς και τη λογοτεχνία, Αθήνα : Futura.

MCHALE Brian. (1987) Postmodernist Fiction, London: Routledge.

TRAVERS Martin. (2005) «Μεταμοντερνισμός» στο Εισαγωγή στη νεότερη ευρωπαϊκή

λογοτεχνία  : Από τον ρομαντισμό ως το μεταμοντέρνο, μετάφραση Μαρία Παπαηλιάδη, Ιωάννα
Ναούμ · επιμέλεια Τάκης Καγιαλής,  Αθήνα : Βιβλιόραμα, 337-406.

WAUGH Patricia. (1984) Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious

Fiction, London: Methuen.

BΟΥΛΓΑΡΗΣ Κώστας (2017), Η μεταμυθοπλασία στη νεοελληνική πεζογραφία, Αθήνα:

Βιβλιόραμα.

ΧΩΡΟΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ

AUGÉ Marc. Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity. Verso, 1995.

CRESSWELL Tim, Place: A Short Introduction, Blackwell Publishing, 2004.

FRANCESE, Joseph Narrating Postmodern Time and Space (SUNY Series in Postmodern
Culture) State University of New York Press, 1997.

KANE Michael Postmodern Time and Space in Fiction and Theory, Geocriticism and Spatial
Literary Studies, Springer Nature, 2020.

LEFEBVRE Henri. The Production of Space, London, Blackwell, 1991.

RABAN Jonathan, Soft City, Hamish Hamilton, 1974.

SOJA E., Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory. 2 nd

edition, London, Verso, 2011.

SOJA Edward W., Thirdspace: Journeys to Los Angeles and Other Real-and-Imagined Places,
London, Blackwell, 1996.

TALLY Robert T. Jr. (ed.), The Routledge Handbook of Literature and Space, London,
Routledge, 2017.

TALLY Robert T. Jr., Spatiality, London – New York, Routledge, 2013.

TALLY Robert T. Jr., Topophrenia: Place, Narrative, and the Spatial Imagination, Indiana,

Indiana University Press, 2019.

WESTPHAL Bertrand. Geocriticism: Real and Fictional Spaces. Palgrave Macmillan, 2011.