Компјутерски Мрежи

Вовед
Проф. д-р Марјан Гушев (marjan.gushev@finki.ukim.mk )
Проф. д-р Дејан Спасов (dejan.spasov@finki.ukim.mk)
Асс. М-р Војдан Ќорвезироски
(vojdan.kjorveziroski@finki.ukim.mk)

1-1
Компјутерска мрежа - Интернет
ИСП = ISP = Интернет сервис провајдер
• Билиони поврзани уреди:
• Домаќини = hosts = крајни системи
• НаPC
кои работат мрежни апликации Мобилна мрежа
сервер

лаптоп глобален ИСП

паметен
телефон
домашна
§ Комуникациски врски и мрежа
линкови регионален ИСП
безжични
• Оптика, кабли,
врски радио, сателит
жичани • Пропусен опсег:
врски bandwidth

§ Насочување пакети:
препраќање пакети
(парчиња податоци)
упатувач
/ router • Упатувачи/routers и Мрежа на
преклопници/switches институција

1-2
Прашање

Мрежните апликации се изведуваат кај:

A. Компјутери домаќини (хостови)
B. Упатувачи (рутери)
C. Линкови

1-3
 Одговор
Мрежните апликации се изведуваат кај:
A. Компјутери домаќини (хостови)
B. Упатувачи (рутери)
C. Линкови

1-4
 Што е Интернет?
Мобилна мрежа
• Internet
• “мрежа од мрежи”
глобален ISP
• меѓуповрзани ISP
• Протоколи
домашна
• го контролираат приемот и мрежа
испраќањето на пораки регионален ISP
• Пр., TCP, IP, HTTP, Skype, 802.11
• Стандарди
• RFC: Request for comments
• IETF: Internet Engineering Task Force

мрежа на
институција

1-5
 Што е протокол?

Социјални протоколи: Мрежни протоколи:

• “колку е часот?” § Машини наместо луѓе
• “имам прашање” § Сета комуникација во
• запознавања Интернет се води според
протоколи
… се испраќаат специфични
пораки
… се преземаат специфични
акции при прием на Дефинираат формат, редослед
порака, или друг настан на примање и праќање пораки
помеѓу мрежните ентитети, и
акции кои се преземаат при
прием/праќање на порака

1-6
 Прашање
Содржината на пораките се дефинира од:
A. Комуникацискиот протокол
B. Апликацијата
C. Линковите

1-7
 Одговор
Содржината на пораките се дефинира од:
A. Комуникацискиот протокол
B. Апликацијата
C. Линковите

1-8
 Што е протокол?
Социјален протокол наспроти протокол во компјутерска мрежа:

Здраво TCP барање

за врска
Здраво TCP одговор
за врска
Колку е
Часот? GET http://www.awl.com/kurose-ross
2:00 <датотека>

време

1-9
 Прашање
Протокол е:
A. Начин на изведување активности
B. Множество од правила за одредени активности
C. Список на активности

1-10
 Одговор
Протокол е:
A. Начин на изведување активности
B. Множество од правила за одредени активности
C. Список на активности

1-11
Денешните мрежи се
комплексни!
• Домаќини – hosts
• Насочувачи (упатувачи) – routers
• Врски изградени од различни медиуми –
links
• Апликации
• Протоколи
• Хардвер, софтвер
Утрешните ќе бидат уште повеќе!
1-12
 Регионална мрежа

Локална мрежа

Упростен
модел на
мрежа
1-13
 Прашање
Изворот кај компјутерот домаќин (хост) до предавателот испраќа:
A. информација
B. сигнали
C. податоци

1-14
 Одговор
Изворот кај компјутерот домаќин (хост) до предавателот испраќа:
A. информација
B. сигнали
C. податоци

1-15
 Прашање
Предавателот има намена:
A. Претворува сигнали во податоци
B. Претворува податоци во сигнали
C. Претворува информација во податоци
D. Претворува податоци во информација

1-16
 Одговор
Предавателот има намена:
A. Претворува сигнали во податоци
B. Претворува податоци во сигнали
C. Претворува информација во податоци
D. Претворува податоци во информација

1-17
 Прашање
Линкот е медиум за пренесување :
A. податоци
B. сигнали
C. информација

1-18
 Одговор
Линкот е медиум за пренесување:
A. податоци
B. сигнали
C. информација

1-19
 Прашање
Приемникот има намена:
A. Претворува сигнали во податоци
B. Претворува податоци во сигнали
C. Претворува информација во податоци
D. Претворува податоци во информација

1-20
 Одговор
Приемникот има намена:
A. Претворува сигнали во податоци
B. Претворува податоци во сигнали
C. Претворува информација во податоци
D. Претворува податоци во информација

1-21
 Брзина и задоцнување,
пропусен опсег и капацитет
§ Пораката се дели во помали
парчиња, пакети, со должина од
L бита Два пакета,
§ Се испраќаат кон пристапната секој по L бита
мрежа со брзина на пренос R,
§ капацитет на линк
2 1
§ пропусен опсег на линк
R: брзина на пренос
домаќин

Задоцнување Време потребно да L (bits)

при пренос = се пренесе L-битен =
на пакет пакет преку линкот R (bits/sec)

1-22
 Прашање
Времето потребно да се пренесе пакет од изворот до целта е:
A. Задоцнување
B. Брзина
C. Пропусен опсег
D. Капацитет на линкот

1-23
 Одговор
Времето потребно да се пренесе пакет од изворот до целта е:
A. Задоцнување
B. Брзина
C. Пропусен опсег
D. Капацитет на линкот

1-24
СТАНДАРДИ И ПРОТОКОЛИ

1-25
Зошто се потребни стандарди

• Комуникација меѓу различни ентитети

• Потребни се договори за да се обезбеди комуникацијата да
биде:
• Точна
• Ефикасна
• Разбирлива

1-26
Различни организации кои издаваат
стандарди

1-27
 Како комуницираме?

• Праќање пошта од Alice до Bob

• Alice е во Champaign, Bob е во Hollywood
• пример: Брза пошта Bob
• DHL
• US Postal Service

Alice

Hollywood, California

Champaign, Illinois

1-28
Што прави Алис?

Alice
200 Cornfield Rd.
Champaign, IL 61820

Bob
100 Santa Monica Blvd.
Hollywood, CA 90028

• Адресата на Bob (до неговото поштенското сандаче)

• Името на Bob – ако повеќе луѓе делат сандаче
• испраќа – треба да плати!
• Своето (на Alice) име и адреса – во случај Bob да сака да одговори

1-29
Што прави Bob?

Alice
200 Cornfield Rd.
Champaign, IL 61820

Bob
100 Santa Monica Blvd.
Hollywood, CA 90028

• Поставува сандаче
• Добива пошта
• Го кине пликото
• Ја чита пораката
1-30
Слоеви
Peer entities

1-31
Протоколи

n Mножество од правила и формати коешто ја дефинира

комуникацијата меѓу два ентитети кои комуницираат
n Множество од валидни пораки
n Значење на секоја од пораките
n Потребен за секоја функција која бара кооперација меѓу
ентитетите

1-32
Протоколи

• Протоколот нуди услуга

• пример: протокол на пошта за надежна достава на
пратки

• Ентитетите користат протокол за да овозможат услуга на

ентитетите од повисокото ниво
• пример, возачи на камион користат протокол за на
поштите да им дадат апстракција на услугата за
надежен пренос на практи

1-33
 Слоевити протоколи

• Компјутерската мрежа нуди многу услуги и има

потреба од многу протоколи
• Некои услуги се независни, но некои се зависни
• Еден протокол може да користи други протоколи
• Слоевитост – точна поделба на кој ќе ги извршува
актиновстите
• Обработката на поштенски шалтер е еден слој над
протоколот за земјен пренос на пратки

1-34
Отворени протоколи и системи
• Множество протоколи е отворено ако
• Деталите за протоколите се јавно достапни
• Промените се прават од огранизација во која членството
и трансакциите се отворени за јавноста
• Систем кој имплементира отворени протоколи е
наречен отворен систем
• International Organization for Standards (ISO)
дефинира
• open system interconnect (OSI)

1-35
Internet свита од протоколи

• апликациски: поддржани мрежни апликации

• FTP, SMTP, HTTP
application
• транспортен: податочен пренос од процес до процес
• TCP, UDP
transport
• мрежен: рутирање на пакети од извор до цел
• IP, рутирачки протоколи network
• податочен: пренос меѓу два соседи
link
• Ethernet, 802.111 (WiFi), PPP

• физички: пренос на сигнали physical

1-36
 извор
Енкапсулација
порака M application
сегмент Ht M transport
датаграм Hn Ht M network
рамка Hl Hn Ht M link
physical
link
physical

switch

одредиште Hn Ht M network
M application Hl Hn Ht M link Hn Ht M
Ht M transport physical
Hn Ht M network
Hl Hn Ht M link router
physical

1-37
 Слоеви кај TCP/IP

source destination

M application application M message

transport transport Ht M segment

Ht M
Hn Ht M network network Hn Ht M packet

Hl Hn Ht M link link Hl Hn Ht M frame

physical physical

1-38
ISO OSI референтен модел

• Референтен модел
• Формално дефинира што се мисли под слој, услуга итн.

• Архитектура на услуга (сервис)

• Ги опишува услугите кои се нудат од секој слој и пристапната
точка за услугата (service access point)

• Архитектура на протокол
• Множество од протоколи кои ја имплементираат архитектурата
на услугата
• compliant service architectures може да користат non-compliant
protocol architectures

1-39
 Седум ИСО слоја TCP/IP 5 !!

Application Application

Presentation Application Presentation

Session
Session

Transport Transport

Network Network Network

Data Link Data Link Data Link

Physical Physical Physical

End system Intermediate End system

system

1-40
Кај поштенската мрежа

• Application: луѓе кои го користат поштенскиот систем

• Session и presentation: благајникот испраќа приоритетна и
обична пошта, преведувачот ги преведува писмата кои одат во
странство
• Transport: Помошникот испраќа порака, повторно испраќа ако
не добие потврда
• Network: Поштенскиот систем пресметува патека и ги праќа
писмата
• Datalink: писмата се испраќаат со авиони, возови, автобуси
• Physical: самото писмо

1-41
Пример на протоколи

1-42
 Прашање
Нивото задолжено за комуникација со луѓето е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-43
 Одговор
Нивото задолжено за комуникација со луѓето е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-44
 Прашање
Нивото задолжено за пренос на сигнали е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-45
 Одговор
Нивото задолжено за пренос на сигнали е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-46
 Прашање
Нивото задолжено за обработка на пораките
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-47
 Одговор
Нивото задолжено за обработка на пораките е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-48
 Прашање
Нивото задолжено за одредување патека и упатување е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-49
 Одговор
Нивото задолжено за одредување патека и упатување е
A. Слој на апликација, сесија и презентација
B. Транспортен слој
C. Мрежен слој
D. Податочен слој
E. Физички слој

1-50
Историја на Internet
1961-1972: рани принципи за packet-switching
§ 1961: Kleinrock – теорија • 1972:
на редици на чекање – • ARPAnet јавно демо
ефикасност на packet- • NCP (Network Control Protocol) прв host-host
протокол
switching • Прва програма за е-пошта
§ 1964: Baran - packet- • ARPAnet има 15 јазли
switching во воени мрежи
§ 1967: ARPAnet замислена
од Advanced Research
Projects Agency
§ 1969: првиот ARPAnet
јазол почнува со работа

1-51
 Историја на Internet
1972-1980: поврзување мрежи, нови и затворени
мрежи
• 1970: ALOHAnet сателитска мрежа во
Hawaii
• 1974: Cerf и Kahn – архитектура за
поврзување мрежи
• 1976: Ethernet во Xerox PARC
• доцни 70ти: затворени архитектури:
DECnet, SNA, XNA
• доцни 70ти: switching на пакети со
фиксна должина (ATM предвесник)
• 1979: ARPAnet има 200 јазли
Принципи на Cerf и Kahn :
• Минимализам, автономија – без
внатрешни промени за
поврзување
• best effort модел на услуга
• Упатувачи без состојба
• Децентрализирана контрола
Дефиниција на денешната
архитектура на Интернет
1-52
 Историја на Internet
1980-1990: нови протоколи, појава на многу мрежи
• 1983: примена на TCP/IP § Нови национални
• 1982: дефинирање на мрежи: CSnet, BITnet,
smtp протоколот NSFnet, Minitel
• 1983: дефинирање на § 100,000 домаќини
DNS протоколот поврзани во
конфедерација од мрежи
• 1985: дефинирање на
FTP протоколот
• 1988: TCP контрола на
застој

1-53
 Историја на Internet
1990, 2000: комерцијализација,Web, нови апликации
• рани 1990ти: ARPAnet не работи доцни 1990ти – 2000ти:
повеќе
• 1991: NSF ја крева забраната за • Повеќе апликации: инстант
комерцијална употреба на NSFnet (не пораки, P2P споделување
работи од, 1995)
• рани 1990ти: Web
датотеки
•
•
hypertext [Bush 1945, Nelson 1960ти]
HTML, HTTP: Berners-Lee
• Мрежна безбедност главен
• 1994: Mosaic, подоцна Netscape проблем
• доцни 1990ти: комерцијализација на Web
• проценети 50 милиони
домаќини, 100 милиони+
корисници
• Главните линкови работат со
брзини од Gbps

1-54
 Историја на Internet
2005-денес
• ~5B уреди закачени на Интернет (2016)
• Паметни телефони и таблети
• Агресивно ширење на широкопојасен пристап
• Зголемено користење на безжичен пристап со голема брзина
• Појава на социјални мрежи:
• Facebook: ~ 1 милјарда корисници
• Сервис провајдерите (Google, Microsoft) креираат свои мрежи
• Го заобиколуваат Интернет, нудејќи инстант пристап до пребарување, видео
содржина, е-пошта и слично
• e-трговија, универзитети, компании со свои услуги во облакот
(пр., Amazon EC2)

1-55
Учебен материјал

• A. Tannebaum: Computer Networks 5th Ed.

• William Stallings, Data and Computer Communications 10th ed
• K.W. Ross, Computer Networking: A Top Down Approach, 7th ed

1-56