ANALOG

ELEKTRONİK
BÖLÜM 7 (FET. DC ÖN GERİLİMLEME )
 ORTAK FET ÖN GERİLİMLEME DEVRELERİ

JFET Ön Gerilimleme Devreleri

• Sabit – Ön Gerilimleme
• Kendinden – Ön Gerilimleme
• Gerilim – Bölücü Ön Gerilimleme
D Tipi MOSFET Eğilim Devreleri
• Kendinden Ön Gerilimleme
• Gerilim – Bölücü Ön Gerilimleme
E Tipi MOSFET Eğilim Devreleri
• Geri Besleme Yapılandırması
• Gerilim – Bölücü Ön Gerilimleme

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 2

 TEMEL AKIM BAĞINTILARI

Tüm FET'ler için :

JFET'ler ve D Tipi MOSFET'ler için:

E Tipi MOSFET'ler için:

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 3

 SABİT – ÖN GERİLİMLEME YAPISI

JFET:
Matematiksel ve grafiksel yaklaşımla doğrudan çözülebilen
devrelerdir.
Olduğunu söylemiştik o halde
yazılabilir.

RG direnci üzerindeki gerilim düşümü sıfır

ise devre de RG yerine kısa devre eşdeğeri
konmasının bir sakıncası yoktur.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 4

 SABİT – ÖN GERİLİMLEME YAPISI

JFET: Grafiksel çözüm

Daha önceki derslerden elde

ettiğimiz tablodan faydalanarak ID’nin VGS’ye göre
grafiği çizilir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 5

 SABİT – ÖN GERİLİMLEME YAPISI

JFET: Grafiksel çözüm

• -VGG noktasından çizilen dikey doğrunun grafiği kestiği
nokta Q çalışma noktasını verir.
• Ve bu noktaya karşılık gelen akım IDQ akımı,
• Bu noktadaki -VGG gerilimi ise VGSQ gerilimidir.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 6

 SABİT – ÖN GERİLİMLEME YAPISI

JFET: matematiksel çözüm

Kesikli çizgi çevriminden

Source terminalinin 0V
olduğu görülmektedir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 7

 SABİT – ÖN GERİLİMLEME YAPISI

JFET: matematiksel çözüm

O halde VGG gerili olarak verilen değer VGS olarak
shockley denkleminde yerine yazılır.
Vp ve IDSS değerleride belirtim sayfalarından
bilindiğine göre IDQ değeri rahatlıkla bulunabilir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 8

 KENDİNDEN – ÖN GERİLİMLEMELİ YAPI

• Gate’ten akım akmayacağı için RG

kısa devre eşdeğeriyle
değiştirilebilir. Ve ID’nin IS olacağı
unutulmamalıdır.
• Ve belirtilen çevrim için şu ifadeler
elde edilir.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 9

 KENDİNDEN – ÖN GERİLİMLEMELİ YAPI

• Q çalışma noktasını belirlemek için

Bir ID < IDSS seçilir ve VGS'yi
hesaplamak için RS bileşen değeri
kullanılır (mesela ID = IDSS / 2)

• Bu nokta belirlendikten sonra orjin ve

bu noktayı birleştiren bir doğru
çizilir.
• Bu doğru ile transfer karakteristiğinin
kesiştiği nokta Q çalışma noktasıdır.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 10

 KENDİNDEN – ÖN GERİLİMLEMELİ YAPI

• Ya da
İfadesi shockley denkleminde yerine konularak

ID için uygun çözüm bu denklemin kuadratik çözümü ile olur

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 11

 KENDİNDEN – ÖN GERİLİMLEMELİ YAPI

• VDS değeri ise devrenin çıkışındaki çevrimden elde edilebilir. (kesikli çizgi)

VD‘ yi çözmek için Q çalışma noktasındaki ID değeri (IDQ)

kullanılır

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 12

 GERİLİM – BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME

ID, VGS'deki değişikliklere yanıt verir.

Olduğunu hatırlayalım

Şeklinde tekrar düzenlenebilir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 13

 GERİLİM – BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME

VG gerilimi R2 üzerindeki gerilime eşit olur.

VGS gerilimi ise belirtilen çevrim için

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 14

 GERİLİM – BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME

Doğrunun denklemini çizmek için eksenleri kestiği noktaya ihtiyacımız var. O halde
İlk olarak ID = 0mA :

İkinci olarak VGS = 0 V :

Sonuç olarak transfer eğrisi ile bu doğrunun kesiştiği nokta Q

çalışma noktasını belirler.
ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 15
 GERİLİM – BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME

Artan RS değerlerinin daha düşük ID ve daha negatif VGS değerlerini sonuç vereceği
açıktır.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 16

 GERİLİM – BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME

IDQ ve VGSQ değerleri kullanılarak devrenin diğer parametreleri belirlenebilir.

IDQ

VGSQ

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 17

 ORTAK GATE’Lİ DURUM

İki tür devre tasarımı mümkün

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 18

 ORTAK GATE’Lİ DURUM

Devrenin giriş tarafına yazılacak çevrim için

Elde edilen eşitlikten devrenin yük doğrusunu

çizilmesi için VGS ve ID’nin sıfıra eşitlenir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 19

 ORTAK GATE’Lİ DURUM

Eşitlikleri için

yük doğrusu çizilebilir. Benzer şekilde

yük doğrusu ile transfer eğrisinin kesim
noktası Q çalışma noktasını verir.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 20

 ORTAK GATE’Lİ DURUM

Q çalışma noktasından elde edilen IDQ ve VGSQ değerleri

kullanılarak devreye ait diğer parametreler de elde
edilebilir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 21

 VGSQ ÖZEL DURUM

Gate ve Source terminallerinin doğrudan toprağa bağlandığı durum

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 22

 AZALTIM TİP MOSFET

• Azaltım tip (D-tip) MOSFET ön gerilimleme

devreleri, JFET’in ön gerilimlenmesi için
kullanılanlara benzerdir.
• Tek fark, D-tip MOSFET'lerin VGS pozitif
değerleriyle ve IDSS'yi aşan ID değerleriyle
çalışabilmeleridir.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 23

 KENDİNDEN ÖN GERİLİMLİ YAPI

Durumları için
• VGS = VG, ID = 0 A
• ID = VG / RS, VGS = 0 V
Yük doğrusunu çiz

Adım 2
IDSS, VP ve ID'nin hesaplanan değerlerini
kullanarak transfer eğrisini çizin
Adım 3
Q-noktası, çizginin transfer eğrisiyle kesiştiği
yerde belirle. Kendinden ön gerilimli
devredeki diğer değişkenleri çözmek için Q
noktasındaki IDQ’yu kullanın.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 24

 GERİLİM BÖLÜCÜ YAPI

JFET analizi yapılırken

uygulanan adımların aynısı
uygulanır
• Yük doğrusunu çiz
• Transfer eğrisi ile kesiştiği
noktayı belirle
• Bu noktaya karşılık gelen IDQ
değerini kullanarak devrenin
diğer parametrelerini belirle

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 25

 E TİPİ MOSFET ÖN GERİLİMLEME DEVRELERİ

Öncelikle ID akımının VGS(th)’nin eşik değerinin altındaki değerlerde sıfır olduğunu

hatırlayalım.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 26

 GERİ BESLEMELİ ÖN GERİLİMLEME YAPISI

RG direnci Gate’e MOSFET’i açık tutacak kadar bir gerilim taşır. Bununla beraber IG =
0 mA ve VRG = 0V olacağını unutmamak gerekir

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 27

 GERİ BESLEMELİ ÖN GERİLİMLEME YAPISI

Elde edilen eşitlikte ID ve VGS’nin sıfıra eşitlenmesi ile yük doğrusu çizilmiş olur. yük
doğrusu ile transfer karakteristiğinin kesiştiği nokta Q çalışma noktasını verir.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 28

 GERİLİM-BÖLÜCÜ ÖN GERİLİMLEME YAPISI

Şekilde gerilim bölücü E-tip MOSFET devresi gösterilmektedir. Benzer şekilde IG’nin
sıfır olacağı hatırlanmalıdır.

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 29

 ÖZET TABLO EKLENECEK

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 30

 P KANAL YAPILAR İÇİN ÖZET

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 31

 P KANAL YAPILAR İÇİN ÖZET

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 32

 P KANAL YAPILAR İÇİN ÖZET

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 33

ANALOG ELEKTRONİK- ÖMER ÇOBAN & TEVHİT KARACALI 5.10.2020 34