MIKROEKONOMIA KOLOKWIUM

Pojęcia

1. Teoria niewidzialnej ręki rynku

Metafora użyta przez Adama Smitha, mówi o tym, że rynek reguluje się sam bez ingerencji z
zewnątrz, np. państwa.

2. Merkantylizm
System polityki gospodarczej, ideologia mówiąca, że posiadanie metali szlachetnych równa
się bogactwu, sugerująca, że w polityce państwa powinno opierać się na maksymalizacji
eksportu towarów, a minimalizowaniu importu.

3. Fizjokratyzm
Związane z ideą naturalnego porządku, akcent na znaczenie pracy i rolnictwa w rozwoju
państwa. Postulaty: swoboda handlu, wolna konkurencja.

4. Ekonomia
Nauka społeczna analizująca i opisująca dystrybucję, produkcję, konsumpcję dóbr i usług.

Funkcja poznawcza - dostarczająca wiedzy o gospodarce, zachodzących w niej zjawiskach i

procesach, przyczynach i skutkach danych zjawisk.

Funkcja aplikacyjna - polegająca na dostarczaniu podmiotom gospodarczym

(przedsiębiorcom, konsumentom, państwu) wiedzy o tym, jak postępować w danej
rzeczywistości gospodarczej. Funkcja ta pozwala zaaplikować wyniki badań to sfery realnej
gospodarki.

5. Rzadkość
Ograniczona ilość zasobów w stosunku do nieograniczonych potrzeb.

6. Ekonomia pozytywna
Wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych oparte na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości bez
formułowania sądów wartościujących. Np. prezentowanie zdarzeń gospodarczych, dane
empiryczne.

7. Ekonomia normatywna
Ekonomia dokonująca wartościowań faktów opisywanych przez ekonomię pozytywną.
Formułowane są tezy oparte na własnych systemach wartości badacza i często przyjmują
formy zaleceń.

8. Model ekonomiczny
Uproszczony obraz rzeczywistości ekonomicznej. Model ekonomiczny stosuje się, aby
uzyskać uproszczony, ale przejrzysty obraz rzeczywistości.

9. Teoria ekonomiczna
Wyjaśniają zachowania złożonych systemów ekonomicznych oraz wszystkich podmiotów
działających na rynku. Stanowią teoretyczne ujęcie czynników wpływających na
funkcjonowanie gospodarki oraz wzajemnych interakcji między poszczególnymi jej
podmiotami.

10. Ceteris paribus

Zwrot pochodzący z łaciny, oznaczający dosłownie „inne takie samo”. Na polski tłumaczy się
zwykle jako „przy pozostałych warunkach równych” lub „przy tych samych okolicznościach”.
Użycie tego zwrotu w celu uproszczenia rozumowania oznacza świadome odrzucenie
możliwości zajścia pewnych wydarzeń lub warunków, mogących zaburzyć związek
między przesłanką a wnioskiem.

11. Mikroekonomia
Zajmująca się szczegółową analizą indywidualnych działań gospodarczych, a także badaniem
indywidualnych decyzji dotyczących produktów. Wyjaśnia występowanie poszczególnych
zjawisk i procesów gospodarczych z punktu widzenia konkretnych podmiotów
gospodarczych.

Zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w warunkach rzadkości dóbr, w tym w

szczególności badaniem zachowań indywidualnych konsumentów i przedsiębiorców oraz
interakcji między tymi zachowaniami na poszczególnych rynkach. Jest to nauka zajmująca się
szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących produkcji oraz
wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr.

12. Makroekonomia
Jest nauką zajmującą się badaniem systemu gospodarczego jako całości. Podmiotem badań
makroekonomii jest struktura, osiągnięciami i zachowaniem gospodarki jako całości. Aby
obraz jej działania był przejrzysty upraszcza się analizę poszczególnych elementów.

13. Potrzeba
Brak konkretnego dobra lub usługi odczuwany przez daną osobę lub społeczeństwo; to, co
jest nam potrzebne w znaczeniu rzeczowym (chleb, mieszkanie) lub pozarzeczowym (nauka,
praca).

14. Dobro
Rzeczy lub usługi zaspokajające potrzeby człowieka, powstałe jako rezultat procesu
produkcji.

15. Usługa
Działalność gospodarcza o charakterze nieprodukcyjnym, stanowiąca trzeci sektor
gospodarki. Polega na działaniach podejmowanych w celu dostarczenia określonych korzyści
lub zaspokojenia potrzeb.

16. Konsumpcja
Zużywanie posiadanych dóbr w celu bezpośredniego zaspokojenia ludzkich potrzeb.

17. Produkcja
Wytwarzanie dóbr użytkowych dla zaspokojenia popytu konsumentów
18. Dobro:

18. Konsumpcyjne-  dobra wytworzone w celu niezwłocznego ich wykorzystania (zużycia)

przez konsumenta.

19. Produkcyjne- zwane również dobrami kapitałowymi oraz dobrami inwestycyjnymi, są

wykorzystywane do tworzenia nowych dalszych dóbr gospodarczych. W odróżnieniu
od dobra konsumpcyjnego pośrednio zaspokaja potrzeby człowieka. Dla przykładu mogą to
być różne urządzania, maszyny, materiał, surowce lub narzędzia

Dobrem produkcyjnym jak i konsumpcyjnym może być jednocześnie ta sama rzecz, np.
węgiel może być dobrem produkcyjnym gdy jest wykorzystywany w elektrowni do produkcji
energii, natomiast jeśli jest wykorzystywany prywatnie do ogrzania domu, wtedy staje się
dobrem konsumpcyjnym. Można więc łatwo dostrzec, że różnica pomiędzy nimi wynika z
zastosowania danego dobra

20. Pierwotne- niewytworzone przez człowieka

21. Ekonomiczne- są wytwarzane na skutek procesu produkcyjnego (produkty), ograniczona

ilość

22. Rzadkie- rodzaj dobra gospodarczego, które jest dostępne na rynku, ale tylko w bardzo
ograniczonej ilości. Na dobra rzadkie składają się dobra konsumpcyjne i dobra produkcyjne

23. Wolne- jest to rzecz, która ma za zadanie zaspokoić potrzeby człowieka. Dobro to nie

jest wytworem pracy ludzkiej (oznacza to że nie jest ono wyrobem stworzonym przez
człowieka) i występuje w formie nadającej się bezpośrednio do użytku. Może być też
materiałem, który pozwala człowiekowi stworzyć produkt czy też usługę. Zatem dobro wolne
jest podstawową jednostką dla wytwarzania wielu półproduktów i towarów końcowych

24. Czynniki produkcji

Wszystkie zasoby materialne lub usługi wykorzystywane w procesie produkcji dóbr

25. Kapitał osobisty

To udział własny inwestorów w firmie. Jest to wartość środków gospodarczych, wniesionych
do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków
wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności.

26. Strumień
To wielkości gospodarcze (m.in. konsumpcja, produkcja), które mierzy się w pewnych
jednostkach czasu (m.in. godzina, dzień, miesiąc).

27. Zasób
Podstawowe składniki wzrostu gospodarczego;
należą do nich: zasoby naturalne, ziemia (jej powierzchnia, atmosfera, wody, rośliny,
minerały itp.), zasoby ludzkie (podaż pracy, wykształcenie, dyscyplina itp.), kapitał (maszyny,
urządzenia, wyposażenie, budowle, infrastruktura), technologia i przedsiębiorczość
wykorzystywane do produkcji dóbr i usług.

28. Nakład
Kategoria ekonomiczna, którą można wyrazić w postaci ilościowej i wartościowej. Ilościowe
nakłady na wykonanie zadań związane są ze zużyciem określonych środków i przedmiotów
pracy oraz z pracą ludzką. Nakłady wartościowe to wartość nakładów ilościowych wyrażona
w pieniądzu oraz nakłady pieniężne na różne świadczenia, usługi, opłaty oraz niektóre
podatki.

29. Podmiot gospodarczy

Polski termin prawny oznaczający każdego aktywnego uczestnika procesów gospodarczych,
niezależnie od formy organizacyjnej, którego decyzje i działania wywołują skutki
ekonomiczne. Celem istnienia podmiotu gospodarczego było prowadzenie działalności
gospodarczej.

30. Gospodarstwo domowe

Definiuje się jako podstawową jednostkę gospodarującą, której celem jest zaspokojenie
wspólnych i osobistych potrzeb jego członków. Jest to jednostka ekonomiczna o walorach
społecznych, zgłaszających zapotrzebowanie na dobra i usługi

31. Przedsiębiorstwo
Jednostka organizacyjna prowadząca działalność gospodarczą, wyodrębniona prawnie,
organizacyjnie, terytorialnie i ekonomicznie, obejmująca zasoby ludzkie, finansowe, zasoby
materialne i niematerialne. Może prowadzić działalność handlową, usługową lub
produkcyjną. Przedsiębiorstwo posiada zdolność do czynności prawnych, a jego ustrój i
forma jest określona w danym systemie prawnym. Celem przedsiębiorstwa jest działalność
przynosząca zyski ze sprzedaży produktów i usług.

32. Prawa własności

Konstrukcje określające w jaki sposób wykorzystywany i posiadany jest zasób lub dobro
gospodarcze. Zasoby mogą być w posiadaniu (dlatego są własnością) jednostki,
stowarzyszenia albo rządu[2]. Prawa własności można postrzegać jako atrybut dobra
gospodarczego. Ten atrybut ma cztery obszerne elementy i jest często określany jako pakiet
takich praw, jak:

1. prawo do korzystania z dobra,

2. prawo do zarabiania na dobru,
3. prawo do przekazania dobra innym, zmiany go, porzucenia lub zniszczenia
(prawo do zaprzestania własności),
4. prawo do egzekwowania praw własności

33. Własność prywatna

Jest z pewnością własność należąca do jednostki ludzkiej
Własnością prywatną jest również własność przysługująca tworzonym przez osoby fizyczne
różnego rodzaju spółkami oraz podobnym organizacjom takich osób, w ramach których
prowadzona jest działalność przynosząca im indywidualne korzyści, a w szczególności zysk.

34. Dobro prywatne

rzecz posiadająca taką wartość użyteczną, że jeżeli jest wykorzystywana przez jedną osobę,
nie może być jednocześnie konsumowana przez innych ludzi, ponieważ
jego zasoby gospodarcze są ograniczone. Większość tego typu dóbr może wejść
w posiadanie nabywcy, jeżeli poniesie on określony koszt. Cena ta jest wartością, jaką należy
ponieść, aby nabyć wyłączne prawo do konsumpcji, daje ona także konsumentowi prawo do
użytkowania dobra.

35. Dobro publiczne

Dobra charakteryzujące się brakiem możliwości wyłączenia ich z konsumpcji oraz
jednocześnie ich niekonkurencyjnością w konsumpcji.

36. Podstawowe decyzje konsumenta

Racjonalne, irracjonalne.
Racjonalne- maksymalizacja konsumpcji przy określonym budżecie, zadowolenie i satysfakcja
Irracjonalne- nielogiczne świadome (np. naśladownictwo, impulsy)

37. Podstawowe decyzje producenta

Maksymalizacja zysku przy jak najmniejszym nakładzie.

38. Alokacja czynników produkcji

Zastosowanie czyn. prod. w danym czasie do produkcji określonych dóbr.

39. Komplementarność
To traktowanie, relacja, związek wzajemnego uzupełnienia dóbr dla użycia konsumentów w
celach produkcyjnych albo konsumpcyjnych. Dobra są komplementarne,
gdy posiadanie jednego dobra powoduje popyt na drugie. Komplementarność wtenczas
istnieje kiedy posiadanie pewnego dobra jest niezbędnym wymaganiem (niezbędną umową)
korzystania drugiego dobra.

40. Substytucycjność
Substytucja jest zjawiskiem zastępowania w procesie produkcji lub konsumpcji jednych
dobór lub usług innymi. Muszą one jednak mieć zdolność do zastępowania się – to znaczy
zaspokajać te same potrzeby. Substytucja dóbr zachodzi w zależności od indywidualnych
krzywych preferencji. Podobnie też zastępowanie jednych czynników produkcji innymi jest
substytucją: zastępowanie pracy kapitałem (mechanizacja) czy zastępowanie pracy energią
(w rolnictwie). 

41. Stałe czynniki produkcji

Jest to czynnik którego nakład nie może ulec zmianie.

42. Zmienne czynniki produkcji

Którego nakład może ulec zmianie nawet w krótkim okresie.
Podział na stałe oraz zmienne czynniki produkcji jest związany z uwzględnieniem czasu w
analizie procesu gospodarczego. Krótki okres to taki okres, w którym nie zmienia się
technologia procesu produkcji, a ulegają tylko zmianie tzw. zmienne czynniki produkcji. Długi
czas to taki okres, gdzie następuje zmiana w technologii produkcji wynikająca z postępu
technicznego. Zarówno w krótkim, jak i w długim okresie producent dąży do maksymalizacji
zysku.

43. Produkt całkowity

Oznacza całkowitą ilość dóbr i usług wytworzonych w danej jednostce czasu i mierzonej w
jednostkach naturalnych.

44. Produkt marginalny

Produktem krańcowym przedsiębiorstwa jest dodatkowy wynik powstały w wyniku
dodatkowego nakładu włożonego do firmy.
Jest to przyrost produkcji spowodowany wzrostem zatrudnienia tego czynnika o jednostkę.
Krańcowy produkt pracy to iloraz zmiany wielkości produktu całkowitego i zmiany nakładu
czynnika zmiennego, np. pracy.

45. Prawo malejącego produktu marginalnego

Prawo malejącego produktu krańcowego oznacza zmniejszanie się wielkości produktu
krańcowego w wyniku powiększania nakładu jednego czynnika produkcji przy równocześnie
niezmiennych innych czynnikach i niezmiennej technologii produkcji. Prawo to mówi więc, że
nie jest możliwe ciągłe dodawanie czynników zmiennych do jednego lub kilku czynników
stałych i osiąganie nieustannie coraz większej produkcyjności.
46. Granica indywidualnych możliwości produkcyjnych
Miernik wskazujący alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które
przedsiębiorstwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu, wykorzystując do tego w
całości i w jak najlepszy sposób czynniki produkcji.

47. Granica społecznych możliwości produkcyjnych

Miernik wskazujący alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo
jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu, wykorzystując do tego w całości i w jak
najlepszy sposób posiadane zasoby (np. dobra konsumpcyjne/inwestycyjne).

48. Koszt alternatywny

Wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru.

49. Decyzja optymalna w sensie Pareta

Alokacja czynników produkcji lub dóbr konsumpcyjnych, przy której nie można zwiększyć
produkcji jednego dobra (lub konsumpcji jednego konsumenta) bez zmniejszenia produkcji
innego dobra (lub konsumpcji innego konsumenta).

50. Homo oeconomicus

Koncepcja jednostki zakładająca, że człowiek jako istota działająca racjonalnie dąży zawsze
do maksymalizacji osiąganych zysków i dokonywania wyborów ze względu na
wartość ekonomiczną rezultatów tych wyborów. W potocznym rozumieniu homo
oeconomicus to człowiek działający zgodnie z tą zasadą.

51. Racjonalność działania

Postępowanie zgodne z logicznymi działaniami, polegające na doborze odpowiednich
środków, spójnych z posiadaną wiedzą i systemem wartości, których celem jest
maksymalizacja poziomu zaspokajania potrzeb, jednocześnie biorąc pod uwagę np. sytuację
ekonomiczną oraz inne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne (np. ilość posiadanych
zasobów, zdolność szacowania, tworzenia planów, aktywne gromadzenie informacji).

52. Decyzja optymalna

Oznaczające taką decyzję, która jest decyzją dopuszczalną i jednocześnie jest najlepsza z
punktu widzenia kryteriów oceny decyzji. Zbiór wszystkich takich decyzji nazywamy zbiorem
decyzji optymalnych.
To taka, która spełnia cel postawiony przez przedsiębiorstwo, jednak w obrębie różnych
warunków ograniczających.

53. Korzyść marginalna

Korzyści krańcowe to korzyści, które konsument otrzymuje z jednej dodatkowej jednostki
towaru. Czasami jest to również określane jako użyteczność krańcowa.
Jest to korzyść, zadowolenie jakie uzyskuje konsument za sprawą zwiększenia konsumpcji
danego dobra lub usługi o jednostkę. Przy określonej wielkości
konsumpcji dobra lub usługi konsument czerpie określoną korzyść, zadowolenie. Gdy
zwiększy konsumpcję o jednostkę, ogólna użyteczność zmieni się. Użyteczność krańcowa to
różnica pomiędzy użytecznością uzyskaną po zwiększeniu konsumpcji a użytecznością
bazową, czyli uzyskaną przed zwiększeniem konsumpcji.

54. Koszt marginalny

55. Rachunek marginalny

56. Gospodarka nakazowa
57. Gospodarka rynkowa
58. Podział pracy
59. Specjalizacja pracy
60. Towar
61. Pieniądz
62. Cena
63. Cena nominalna
64. Cena relatywna
65. Rynek
66. Uprawnienia do uczestniczenia w rynku
67. Mechanizm rynkowy
68. Konkurencja
69. Rynek konkurencji doskonałej
70. Krzywa popytu
71. Prawo popytu
72. Zmiana ilości nabywanej
73. Zmiana popytu
74. Krzywa podaży
75. Prawo podaży
76. Zmiana ilości oferowanej
77. Zmiana podaży
78. Cena równowagi
79. Równowaga rynkowa
80. Nadwyżka
81. Niedobór