Publiczne prawo gospodarcze; wykład 1; 04.10.

2022

KWESTIE ORGANIZACYJNE

Literatura:

 Nowe prawo przedsiębiorców (PDF); A. Dobaczewska

 Publiczne prawo gospodarcze (2021); Z. Snażyk
 Prawo przedsiębiorców. Komentarz; dr G. Lubeńczuk

+ Konstytucja i ustawy; Konstytucja Biznesu; głównie prawo przedsiębiorców i ochrona

konsumentów

Do nauki wystarczą wykłady i teksty ustaw.

Egzamin:

Stacjonarnie - test jednokrotnego wyboru ok. 30 pytań. Tryb zdalny — esej ok. 15 stron.

+ będą udostępniane podcasty od prowadzącego (ta sama materia, ale na wykładzie może być
więcej informacji).

Egzamin nie powinien być zbyt trudny.

Publiczne prawo gospodarcze – zagadnienia wstępne

Prawo gospodarcze - całokształt norm i zasad prawnych regulujących proces oddziaływania

państwa na gospodarkę. Są egzekwowane bezpośrednio, pod groźbą sankcji karnej.

Podział na publiczne prawo gospodarcze i prywatne prawo gospodarcze wywodzi się z czasów
starożytnych (pierwszy raz pojawił się u Arystotelesa oraz podczas spisywania prawa 12
tablic).

Ulpian (rzymski jurysta):

 Prawo publiczne - odnosi się do państwa.
 Prawo prywatne - prawo chroniące interesy i korzyści obywateli.

Obecnie, co do zasady, interesy publiczne i indywidualne muszą być wyważone (orzecznictwo

TK po 1989 r.). Każdy przypadek musi być traktowany indywidualnie.

NSA niejednokrotnie dopuszczał wyższość interesów publicznych w określonych przypadkach.

Np. specustawy drogowe.

Interes faktyczny i prawny (mający podstawę prawną) - najważniejsze typy interesów w

administracji.
Próby oddzielenia prawa publicznego i prywatnego:

1. Koncepcja P. Labanda
 prawo publiczne - normuje stosunki o charakterze niemajątkowym; władztwo nad
osobami.
 prawo prywatne - normuje stosunki o charakterze majątkowym; władztwo nad
rzeczami.

Koncepcja podlegała krytyce, nie jest to kryterium rozłączne. Np. część roszczeń
finansowych jest publicznoprawna (np. podatkowe), zaś w obrębie prawa prywatnego
istnieje również wiele roszczeń niemajątkowych.

2. Koncepcja odmienności cech przepisów:

 prawo publiczne (iuris cogentis) – norma bezwzględnie obowiązująca, niezależnie od
woli podmiotu.
 prawo prywatne (iuris dispositivi) – norma względnie obowiązująca, zastosowanie może
być wolą stron wyłączone lub ograniczone.

Koncepcja podlegała krytyce, nie kryterium rozłączne. Są przepisy prawa prywatnego o

stosowaniu bezwzględnym m.in. zawieranie małżeństwa.

3. Podmiotowa teoria:
 prawo publiczne - jedną ze stron jest państwo/organ państwowy;
 prawo prywatne - podmioty prywatne.

4. Teoria podporządkowania:
 prawo publiczne - władcze uprawnienia administracji, stosunki nadrzędności i
podporządkowania;
 prawo prywatne - równorzędność stron.

Nie rozłączne kryterium.

Trudno zatem odseparować prawo publiczne i prywatne w sposób jednoznaczny.

Ogólnie o PPG:

 Prawo prywatne - zapewnienie prywatnej autonomii. Charakterystyczną formą działania -

umowa.
 Prawo publiczne - stara się chronić interes publiczny, sprawiedliwość, uczciwość, może
chronić słabsze strony np. konsumentów oraz mikro, małych i średnich przedsiębiorców.
Charakterystyczną formą działania - decyzja administracyjna, postanowienie i inne akty.

 Sądy powszechne działają zarówno w ramach prawa prywatnego, jak i publicznego (sprawy
karne). Sądy administracyjne działają w ramach prawa publicznego (wyjątkiem są sprawy
administracyjne rozpoznawane przez sądy powszechne). Sądy administracyjne nie
prowadzą postępowań dowodowych (dopuszczają dowód uzupełniający w zakresie
dokumentu)(kontrola to weryfikacja decyzji z daty wydawania). Sąd ochrony konkurencji i
konsumentów jest sądem powszechnym okręgowym. Postępowania prowadzą wyłącznie
 sądy powszechne, w przypadkach spraw administracyjnych mogą być do tego delegowane
przez sądy administracyjne.
 Ograniczenie wolności działania ze względu na wartości.
 PPG reguluje stosunki pomiędzy władzą publiczną (państwo, UE) a przedsiębiorcami.
 Regulowanie wykonywania własnych funkcji państwa.
 Zagadnienia prowadzenia działalności przez podmioty państwowe (spółki, Bank
Gospodarstwa Krajowego (1924) - właściciel Skarb Państwa; jednostki samorządu
terytorialnego: spółki akcyjne, kapitałowe, samorządowy zakład budżetowy - bez
osobowości prawnej):
o Państwo może prowadzić działalność przez spółki Skarbu Państwa oraz przez
znaczne udziały w nich.
o Państwowa jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej (np. lasy państwowe)
- bezpośrednią działalność stanowi Skarb Państwa.
o Art. 14. Pr. bankowe [Tworzenie i likwidacja banku państwowego]
1. Bank państwowy może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze
rozporządzenia. (…)
o Nie utworzono do tego czasu żadnego banku w ten sposób, ale nie oznacza to, że
żaden taki nie istnieje. Bank Gospodarstwa Krajowego powstały w 1924 r. ma
odrębną ustawę z 2003 r.
o Działalność gospodarcza może być prowadzona przez jednostki samorządu
terytorialnego
 Publiczna gospodarka - zapewnienie usług i towarów, które nie mogą być dostarczane
przez podmioty prywatne. Np. usługi użyteczności publicznej z założenia są wykonywane
po przystępnych warunkach oraz cenach, nawet jeśli się to nie opłaca.
 Na niektórych rynkach naturalnie występują monopole. Np. gazociągi, wodociągi, łącza
telekomunikacyjne, linie kolejowe.

Zagadnienie interesu:

 Fryderyk Zoll zauważył, że prawo prywatne dba o interes indywidualny, a prawo publiczne
odnosi się do interesu państwa; tzw. teoria interesów, czyli potrzeb.
 Teoria wartości celu: coś jest celem, a nie nosi znamion wartości;
 definicja interesu publicznego w PA;
 stwierdzenie, który z interesów jest ważniejszy, ale powinny być one wyważone;
 ww. sprawie istnieje niejednolita linia orzecznictwa;
 roszczenie z tytułu interesu indywidualnego musi mieć jasno określoną podstawę prawną;
wtedy będziemy mówić o interesie prawnym, a nie faktycznym.

Cechy PPG:

 Cechy publicznego prawa gospodarczego są kształtowane jednostronnie w wyniku działań

unijnych oraz organów państwowych.
 Mają realizować i chronić interesy ogólne związane z funkcjonowaniem gospodarki.
 Podstawą jest wolność działalności gospodarczej, która w pewnym zakresie i z pewnych
powodów musi być ograniczana bez ingerowania w jej istotę.
 Publiczne prawo gospodarcze opiera sie ma instytucjach prawa konstytucyjnego,
instytucjach klasycznego prawa administracyjnego (koncesje, zezwolenia, kontrole,
 nadzory, egzekucje administracyjne) oraz o prawo cywilne (partnerstwo publiczno-
prywatne). Opiera się również na instytucjach prawa unijnego (Unii Europejskiej), gdy
przedsiębiorcy muszą się stosować wprost do rozporządzeń unijnych. Takie akty nie
wymagają implementacji (w porównaniu do dyrektyw).
 Konstytucyjne prawo gospodarcze to zbiór norm dotyczących funkcjonowania działalności
gospodarczej zawartych w Konstytucji RP.
 Częścią PPG jest administracyjne prawo gospodarcze, tj. całokształt norm prawnych
zawierających organizację i zasady funkcjonowania z udziałem organów administracji
publicznej.
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 2;11.10.2022

Warstwy publicznego prawa gospodarczego:

1. Ustrojowa – reguluje struktury organizacyjne administracji publicznej zajmującej się

sprawami gospodarczymi.
 Organem jest człowiek lub grupa ludzi posiadających specyficzną cechę. Status
organu jest uzyskiwany poprzez normy mu je nadające.
 Organy o kompetencji ogólnej zajmują się rożnymi sprawami, nie tylko
gospodarczymi, np. Prezes Rady Ministrów.
 Organy zajmujące się wyłącznie lub głównie sprawami gospodarczymi – przykłady:
o ministrowie kierujący działami związanymi z gospodarką,
o Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
o Komisja Nadzoru Finansowego:
 Nadzór sektora bankowego;
 Nadzór nad rynkiem:
 kapitałowym (GPW),
 ubezpieczeniowym,
 emerytalnym (fundusze emerytalne)
 nadzór nad:
 Instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych,
 Agencjami ratingowymi,
 Spółdzielczymi kasami oszczędnościowo kredytowymi,
 Pośrednikami kredytu hipotecznego oraz ich agentami.
 Organy o zróżnicowanym charakterze:.
o Narodowy Bank Polski (art. 227 Konstytucji), odpowiada za wartość
pieniądza:
 Utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu
polityki rządu,
 Organizowanie rozliczeń pieniężnych,
 Regulowanie płynności banków,
 Refinansowanie banków,
 Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu
bankowego.
o Skarb Państwa - niekiedy wykonuje działalność gospodarczą.
 Dostarcza usługi oraz produkty inaczej niedostępne na rynku.
 Czasem bezpośrednio prowadzi działalność np. lasy państwowe (nie
mają osobowości prawnej).
 Art. 17 KRP - Samorządy zawodowe i inne rodzaje samorządu; zawody zaufania
publicznego.
 Funkcje norm ustrojowych:
(A) Kreują organy - określają zakres w jakich organ się porusza i czym się
zajmuje, jego zasady funkcjonowania, powiązania organizacyjne między
organami.
(B) Określają, kto w imieniu państwa wykonuje administrację publiczną.
(C) Określają aspekt podmiotowy – ich adresatami zawsze są określone organy
adm. publ. lub aparat państwa jako całość.
  Nie określają żadnych praw i obowiązków organów adm. publ. w ich stosunkach z
podmiotami zewnętrznymi (nie mogą być samoistną podstawą do działania w sferze
zewnętrznej).

Europeizacja struktur administracji

Zmiany struktur organizacyjnych oraz działania administracji pod wpływem prawa
unijnego. Współpraca organów UE i administracji państw członkowskich.

 Stosunki wertykalne – pomiędzy organami UE a organami administracyjnymi

państw członkowskich.
 Stosunki horyzontalne – pomiędzy organami administracyjnymi poszczególnych
państw członkowskich.

2. Materialna – określa treść praw i obowiązków w sferze zewnętrznej; reguluje:

 warunki podejmowania, prowadzenia i zakończenia działalności gospodarczej;
 ochrona konkurencji – ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów;
 reglamentację czynności gospodarczych (wydawanie koncesji i zezwoleń, reguluje
przesłanki pozwalające na uzyskanie ww.);
 prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty publiczne.

Prawa i obowiązki przedsiębiorców są kształtowane jednostronnie w wyniku władczych

rozstrzygnięć organów państwowych i władz samorządowych.

Normy materialne PPG:

 Realizują i chronią interesy ogólne związane z funkcjonowaniem gospodarki.

 Chronią podstawowe wartości gospodarki rynkowej.
 Wyznaczają dopuszczalne granice ograniczania praw i wolności w interesie
publicznym – tylko ustawowo i ze względu na ważny interes publiczny.
 Normy ustrojowe są adresowane tylko do organów adm., a materialne są
adresowane zarówno do organów adm. jak i podmiotów zewnętrznych – są
dwustronnie wiążące.
 Niektóre normy wymagają konkretyzacji, np. pozwolenie na broń; inne nie, np.
obowiązek szkolny.
 Typową formą konkretyzacji jest decyzja administracyjna.

3. Procesowa – uzupełnia lub modyfikuje ogólną procedurę administracyjną wynikającą z

KPA w dziedzinach w których konieczne są szczególne tryby postępowania, np.:
procedury ochrony konkurencji, procedury kontroli gospodarczej, przepisy
proceduralne z ustawy Prawo przedsiębiorców.
 Normy procesowe sensu stricto – regulują proces wydawania decyzji adm., mają
charakter instrumentalny w stosunku do norm materialnych, są narzędziem do ich
realizacji.
 Adresowane do organu i podmiotów zewnętrznych, tworzą wzajemne prawa i
obowiązki.
Modyfikacje procedury sądowoadministracyjnej:
 Zamiast sądów administracyjnych właściwe mogą być w konkretnych sprawach
(konkretnych kategoriach spraw) sądy powszechne;
 Sądowa kontrola decyzji wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów sprawowana jest przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy;
 Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie; (17 wydział sądu
okręgowego) – art. Art. 47928 KPC
 Sąd Apelacyjny w Warszawie – sąd odwoławczy.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Właściwy:
 W sprawach odwołań i zażaleń na decyzje oraz postanowienia wydawane przez:
o Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, (UOKiK)
o Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, (URE)
o Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, (UTK)
o Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) w zakresie regulacji
telekomunikacji i poczty.
 Rozpoznawania odwołań od decyzji w sprawach o uznanie postanowień wzorca
umowy za niedozwolone. (domena prezesa UOKiK)

Postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest pierwszo

instancyjnym postępowaniem rozpoznawczym a nie postępowaniem ściśle
odwoławczym w stosunku do postępowania administracyjnego.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów osądza sprawę od początku, jest związany

zakresem decyzji i zakresem odwołania, ale w tym zakresie rozstrzyga jako sąd
pierwszej instancji.
Od wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przysługuje apelacja do Sądu
Apelacyjnego w Warszawie, a potem skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

Dlaczego niekiedy sądy powszechne?

 Możliwość wydawania orzeczeń reformatoryjnych (zmieniających decyzję);
o Sądy administracyjne nie wydają rozstrzygnięć materialnych (unieważniają
akt i dają zalecenia, jaki akt powinien być, ale to organ go wydaje [są
wyjątki]).
 Prowadzenie postępowania dowodowego (kluczowe w sprawach
antymonopolowych – wykazanie pozycji dominującej);
o Sądy administracyjne co do zasady nie prowadzą postępowań dowodowych.

Sądy powszechne
 Działają zarówno w ramach prawa prywatnego, jak i publicznego.

Sądy administracyjne
 Działają w ramach prawa publicznego (wyjątkiem są sprawy administracyjne
rozpoznawane przez sądy powszechne).
 Nie prowadzą postępowań dowodowych:
 o dopuszczają dowód uzupełniający w zakresie dokumentu;
o kontrola to weryfikacja decyzji z daty wydawania.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

 Jest sądem powszechnym – okręgowym.
 Postępowania prowadzą wyłącznie sądy powszechne, w przypadkach spraw
administracyjnych mogą być do tego delegowane przez sądy administracyjne

Europejskie prawo gospodarcze

Można wyodrębnić „Europejskie prawo gospodarcze” lub „Europejskie publiczne prawo

gospodarcze”.

Prawo pochodzące od organów Unii Europejskiej regulujące procesy gospodarcze w ramach

Unii.

Europeizacja prawa gospodarczego - oddziaływanie prawa unijnego na prawo krajowe.

Prawo gospodarcze prywatne

W ramach prawa gospodarczego można wyróżnić prawo gospodarcze prywatne.

Kryterium rozgraniczającym jest przedmiot regulacji prawa gospodarczego prywatnego, który

stanowią relacje między osobami fizycznymi i podmiotami z nimi zrównanymi w procesie
gospodarowania.

1. Podmioty

Podmiotami prawa gospodarczego są:

 Osoby Fizyczne; (najważniejsze)
 Osoby Prawne;
 Jednostki Organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej ale jednak mające
zdolność prawną a także;
 w pewnych przypadkach państwo czy inne podmioty prawa publicznego
o Np. jednostki samorządu terytorialnego w takim zakresie, w jakim uczestniczą w
obrocie gospodarczym, bo np. dokonują zakupów różnych towarów potrzebnych
do bieżącego funkcjonowania.

2. Definicja

Prawo gospodarcze prywatne – całokształt zasad i norm prawnych, za pośrednictwem których

państwo i organy Unii Europejskiej organizują działalność gospodarczą regulując stosunki
gospodarcze między podmiotami prawa prywatnego na zasadzie równorzędności.

Prawo prywatne gospodarcze co do zasady nie przewiduje udziału organów władzy publicznej
w jego realizacji i nadzorze, a powierzone jest uczestnikom życia gospodarczego.

Inna definicja:
Prawo gospodarcze prywatne jest to zespół norm prawnych, regulujących za pomocą metody
cywilnoprawnej stosunki społeczne, polegające na aktach wymiany dóbr i świadczenia usług,
które to akty dokonywane są przez przedsiębiorców lub między przedsiębiorcami, w związku z
prowadzoną na własny rachunek działalnością gospodarczą. (Teresa Mróz i Mirosław Stec)

Prawo konsumenckie
W obszarze prawa gospodarczego mieści się także prawo konsumenckie.

Ma ono cechy:
 Prawa gospodarczego prywatnego;
o reguluje stosunki umowne pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami,
którzy nabywają towary i usługi w celach nie związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej lub zawodowej, oraz:

 Publicznego prawa gospodarczego:

o zawiera liczne obowiązki, zakazy i ograniczenia ustalane a także egzekwowane
przez władze publiczne w stosunku do przedsiębiorców, które ograniczają
swobodę umowną przedsiębiorców w stosunkach z konsumentami.

Celem tych przepisów jest ochrona strony słabszej w tych stosunkach, której interesy mogą
doznać uszczerbku na skutek braku świadczenia czy doradztwa prawnego, czy też odpowiedniej
siły negocjacyjnej.

Ustawy chroniące prawa konsumentów obowiązują w bardzo wielu kategoriach spraw. Może
chodzić o kwestie zawierania umów sprzedaży towarów, świadczenia usług finansowych,
turystycznych, prowadzenia działalności reklamowej

Proces publicyzacji prawa prywatnego

 czyli wpływania czynnika publicznego na sferę prywatną różnych podmiotów.

Źródła publicznego prawa gospodarczego

Podstawowym sposobem oddziaływania państwa na gospodarkę jest wydawanie aktów

normatywnych.

1. Konstytucja

 Podstawa ustroju społecznego, gospodarczego poprzez wprowadzenie zasady społecznej

gospodarki rynkowej.
 Podstawa organizacji państwa – dopuszcza tworzenie samorządów gospodarczych
(zawody zaufania). (art. 17)
 Podstawa praw i wolności obywateli – gwarantuje wolność działalności gospodarczej.
 Art. 76 – ochrona konsumentów.

2. Ustawa

 Ustawa Prawo przedsiębiorców z 6 marca 2018 r., zastąpiła ustawę o swobodzie działalności
gospodarczej.
 Zawiera przepisy materialne oraz proceduralne (reguluje zasady postępowań wobec
przedsiębiorców, dotyczy kontroli, postępowań koncesyjnych).

3. Umowy międzynarodowe
Nie są ustanawiane jednostronnie, lecz są wynikiem zgodnego oświadczenia woli między
państwami i organizacjami międzynarodowymi. Wymagają ratyfikacji.

Konwencja o ochronie praw człowieka:

 Art. 10 – Wolność wyrażania opinii - każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii (przepis
nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych,
telewizyjnych lub kinematograficznych).
 Art. 11 – Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się - tworzenie związków zawodowych
i przystępowanie do nich.

Konstytucja art.91 ust. 3 – z umowy ratyfikowanej może wynikać bezpośrednie stosowanie

przepisów z pierwszeństwem nad prawem krajowym (Prawo EU)

4. Rozporządzenia
Akt wykonawczy do ustawy. Organy, które wydają rozporządzenia są wymienione w
Konstytucji:

 Prezydent
 Rada Ministrów
 Prezes Rady Ministrów
 Ministrowie
 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie. Upoważnienia do wydania

rozporządzenia mogą być fakultatywne lub obligatoryjne (rozporządzenie musi zostać wydane).
Upoważnienie ma określać organ właściwy (zakaz subdelegacji), zakres spraw i wytyczne
dotyczące treści.

5. Akty prawa miejscowego

Źródło prawa powszechnie obowiązującego. Obowiązują na obszarze działania organów, które
je ustanowiły. Zawierają normy postępowania o charakterze generalno-abstrakcyjnym.

Wydawane przez:
 organy jednostek samorządu terytorialnego;
 terenowe organy administracji rządowej (wojewoda)
 niektóre organy administracji niezespolonej

Przykłady:
 statuty j.s.t.
 uchwały organów stanowiących j.s.t.
 akty porządkowe
 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 3; 18.10.2022

Źródła publicznego prawa gospodarczego

6. Akty prawa Unii Europejskiej

Unia zastąpiła wspólnotę – nie mówi się już o prawie wspólnotowym.

Podział prawa unijnego:

 Pierwotne
o Traktaty
o Najważniejsze w hierarchii systemu unijnego
 Wtórne
o Podlegają kontroli zgodności z traktatami
o Rozporządzenia, dyrektywy, decyzje

Założenia Unii
 Jednolity rynek wewnętrzny
 Swobodny przepływ ludzi, usług, towarów, kapitału
 Reguły konkurencji rynku wewnętrznego
 Traktat określa formy, tryb i zasady stanowienia i stosowania prawa wtórnego (źródła
prawa tworzone przez instytucje UE))

Prawo wtórne
 Rozporządzenia:
o Zasięg ogólny.
o Adresat – Państwo, obywatele.
o Nie wymaga implementacji do prawa krajowego, ma być bezpośrednio
stosowane jako część krajowego porządku prawnego.
 Dyrektywy
o Adresat – Państwo.
o Określają cel, pozostawiając władzom państwa wolną rękę w jego osiągnięciu.
o Wymagają implementacji (dwuśrodkowa forma stosowania prawa):
 Implementacja – wprowadzenie w życie przepisów wspólnotowych na
terytorium danego kraju.
 Wszystkie państwa członkowskie muszą wprowadzić dyrektywy do
prawa krajowego.
 Implementacja nie musi być literalna.
 Dyrektywa powinna zostać wprowadzona do porządku krajowego w
terminie w niej zamieszczonym. Opóźnienie wprowadzenia dyrektywy
może skutkować zobowiązaniami finansowymi, zamieszczonymi w
dyrektywie oraz skutkami bezpośrednimi dyrektywy tzn. po upływie
terminu transpozycji zainteresowane osoby mogą wobec swojego
państwa powoływać się na treść dyrektywy, jeżeli zawiera ona
postanowienia dostatecznie precyzyjne i bezwarunkowe. Dzieje się to po
nienależytym lub braku wprowadzenia dyrektywy do krajowego
porządku prawnego.
 Dyrektywy nie nakładają obowiązków na obywateli, wyłącznie na
państwa.
  Sądy krajowe są zobowiązane do interpretacji przepisów krajowych tak,
by osiągnąć stosowanie dyrektywy najbardziej jak się da.
 Wykładnia prounijna: sąd krajowy stosujący prawo krajowe musi
stosować je zgodnie z treścią i celem przepisów unijnych.
 Granice wykładni prounijnej: wykładania prounijna nie może wyraźnie
działać przeciwko treści przepisów (wykładnia contra legem). Stronie
pozostaje roszczenie odszkodowawcze w stosunku do państwa.
 Decyzje:
o Wiążą bezpośrednio wskazanych przez siebie adresatów i decydują o terminie
ich wykonania.
o Adresat – państwa członkowskie, przedsiębiorcy, obywatele w konkretnej
sprawie.
o Komisja może wydać decyzję dotycząca zwrotu pomocy publicznej.
o Decyzje europejskie w stosunku do osób fizycznych czy osób prawnych równają
się aktom administracyjnym, zaś w stosunku do państwa stanowią podstawę
prawną do wydawania decyzji administracyjnych.

 Umowy międzynarodowe nawiązywane za pośrednictwem Unii Europejskiej

Transpozycja - przeniesienie prawa wspólnotowego do krajowego porządku prawnego.

Prawo unijne ma pierwszeństwo oraz powinno być jednakowo stosowane przez sądy krajowe.

Nie wiążące prawo UE

 Opinie
 Rezolucje
 Zalecenia
 Komunikaty
 Wytyczne

Społeczna gospodarka rynkowa

Zasada oparta w Konstytucji,

Wyznacza dla państwa jak prowadzić gospodarkę.

Założenia ogólne
1. Państwo może ingerować, żeby przeciwdziałać nieefektywności rynku
2. Stanowi 3 drogę obok socjalizmu i kapitalizmu.

Art. 20 Konstytucji RP
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności
prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę
ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

 Zakazuje ustroju socjalistycznego (procesy gospodarcze regulowane przez państwo).

 Wyklucza wprowadzanie ustroju czysto wolnorynkowego.
Ustrój gospodarczy ma opierać się na powiązaniu dwóch idei:
 Gospodarki rynkowej
 Państwa socjalnego

Powodem ingerencji państwa może być:

 Ochrona pracowników
 Ochrona zdrowia, życia, bezpieczeństwa państwa
 Ochrona konkurencji
 Różnorodne zawodności rynku (zawodność konkurencji, niekompletność rynków,
bezrobocie, inflacja, inne zakłócenia makroekonomiczne)

Jest to jeden z najbardziej ogólnych klauzul konstytucyjnych ale nakazuje uwzględnianie 3

filarów:

1. Wolność działalności gospodarczej

2. Własność prywatną
3. Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych

Własność prywatna
Własność prywatna jest podstawą ustroju gospodarczego, ale nie wyklucza innych własności
(art. 165 ust. 1 oraz art. 218 konstytucji zakładają istnienie własności komunalnej i skarbu
państwa).

Szczególna pozycja własności prywatnej pozwala na silniejsze regulowanie działalności

gospodarczej, która nie jest prowadzona z wykorzystaniem mienia prywatnego.

Niedopuszczalne jest preferowanie publicznych podmiotów w stosunkach cywilno-prawnych,

odstąpienie od tego domniemania wymaga uzasadnienia poprzez wskazanie odpowiednio
ważnego interesu publicznego.

Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych

Nakazuje stworzenie negocjacyjnego sposobu rozwiązywania spraw spornych.

Interpretacja powinna być dokonywana z uwzględnieniem europejskiego standardu – realizacja

zasady interpretacji przyjaznej dla prawa unijnego. Wybieramy interpretacje najbliższe prawu
unijnemu.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez państwo:

 uzasadnione realizacją innych wartości konstytucyjnych

 mieć charakter wyjątku
 nie może naruszać zasady swobodnej konkurencji
Ujęcie Unijne

Art. 3 ust. 3 traktatu o Unii Europejskiej

Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą
jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o
wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz
wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska. Wspiera postęp naukowo-techniczny.

Społeczna gospodarka rynkowa jest zatem ustrojem gospodarczym, służącym trwałemu

rozwojowi Unii Europejskiej. Ma to być zrównoważony wzrost, realizujący cele nie tylko
gospodarcze, ale również społeczne, służące także ochronie środowiska.

Problematyka wolności gospodarczej

Dwojaka funkcja:

1. Konstytucyjna zasada ustrojowa

2. Charakter publicznego prawa podmiotowego
Publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym (obronnym)– człowiekowi z racji
człowieczeństwa przysługują pewne prawa.
Prawo ustanawia gwarancje wolności lub jej granice, może także w całości je wyłączyć lub
ograniczyć.

Ta zasada przysługuje zarówno osobom prawnym, jak i fizycznym. Prawo może wyłączać
wolność w sferze działalności gospodarczej (monopole prawne). Prawo może rozszerzać granice
wolności dotąd ograniczonej przepisami (przywrócenie wolności).

Sposoby ograniczania wolności działalności gospodarczej mogą dotyczyć:

 podejmowania
 wykonywania
 zakończenia
Ograniczenia dopuszczane tylko ze względu na ważny interes publiczny (uzasadnienie) [Art. 22
Konstytucji RP]

„W razie wątpliwości – za wolnością”

Publiczne prawo gospodarcze; wykład 4; 25.10.2022

Wolność działalności gospodarczej:

Art.31 ust.3 – ogólne przesłanki ograniczenia praw i wolności.

Art. 31. [Zasada wolności; ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw]

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do
czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być

ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie
dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska,
zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie
mogą naruszać istoty wolności i praw.

Przypadki ograniczenia wolności działalności gospodarczej:

 bezwzględny zakaz działalności gospodarczej danego rodzaju:

o Może zaistnieć monopol prawny, który jest kreowany przez prawodawcę (np. w
ustawie z 2009r. o grach hazardowych).
o Oprócz tego, wyróżnia się monopol fiskalny - uzyskanie nowych źródeł
dochodowych na potrzeby publiczne (państwo zastrzega sobie prawną
wyłączność podejmowania danego rodzaju działalności gospodarczej), oraz
o monopol administracyjny - konieczność realizacji jakiegoś konkretnego dobra
wspólnego;
art. 216 ust. 3 Konstytucji – ustanowienie monopolu następuje tylko w drodze ustawy (chodzi
tutaj o monopol prawny);

Prawo unijne wymaga zreorganizowania wszystkich monopoli według TFUE (są dopuszczalne,
ale jakby jako „ciała obce”).

 Ustawowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w określonej formie prawnej –

nie można prowadzić w innych formach niż dopuszczono. (np. Towarzystwo
Ubezpieczeń Wzajemnych – korzystna forma; członkowie płacą składki, ale później mają
wpływ na niektóre dziedziny. Europejska spółka akcyjna – siedzibę można przenieść w
inne państwo).
 Bezwzględny zakaz równoczesnego prowadzenia działalności w więcej niż jednej
dziedzinie.
 Względny zakaz podejmowania działalności gospodarczej – wiąże się to z obowiązkiem
uzyskania licencji, koncesji, zezwolenia itd.
 Odmienny rodzaj działalności - regulowana działalność gospodarcza (łagodniejsza
forma. Wystarczy złożenie oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych prawem
do prowadzenia danego rodzaju działalności).
Ograniczenia w orzecznictwie TK :
 Wyrok z 19.01.2010 sygn. SK35/08 – według TK ograniczenia nie obejmują
uniwersalnych obowiązków związanych np. z legalizacją działalności
 Orzeczenie z 2001 sygn. K28/01 – tam gdzie prawa o charakterze osobistym, tam
ingerencja powinna być jak najmniejsza, tam gdzie sprawy gospodarcze, tam
powinna być dalej idąca
 K11/01 – zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące
funkcje publiczne
 K19/01 – żadna ustawa, ani Konstytucja nie zapewnia wykonywania zawodu, jeśli
nie spełnia się określonych warunków
 K14/12 – partia polityczna nie może prowadzić działalności gospodarczej

Swoboda umów a wolność działalności gospodarczej

Relacja swobody umów a wolności działalności gospodarczej – w sferze prywatnoprawnej
swoboda umów jest wyrazem wolności gospodarczej.

Swoboda umów wiąże się z kompetencją podmiotów prawa cywilnego do kształtowania swoich
stosunków prawnych za pomocą umów. Jest to swoboda zawierania/niezawierania umowy,
swobodny wybór kontrahentów, swobodne kształtowanie treści umowy, swobodny wybór
formy umowy. Konieczność ingerencji w swobodę umów, aby chronić konsumentów.

Obowiązek kontraktowania swobody umów - jest to typowy instrument regulacji gospodarki

przez państwo i narzędzie korygowania nierównorzędności pozycji poszczególnych podmiotów
obrotu gospodarczego. Wybór kontrahenta może być ograniczony, jak i treść umowy.

Wykładnia in dubio pro libertate (zasada, reguła, dyrektywa): w razie wątpliwości

rozstrzygamy na rzecz wolności, przeciwko ograniczeniom (według TK, ma ona swoje źródła w
art.30 i art.31 ust.2 Konstytucji i jest stosowana w państwie demokratycznym).

Tam, gdzie ograniczamy prawa, należy stosować wykładnię ścisłą, a nawet zawężającą (jeśli
chodzi o dobra najistotniejsze); jednak tam, gdzie chodzi o przyznanie uprawnień i dozwolenie
na coś, to można stosować wykładnię rozszerzającą. Reguła ta ma zastosowanie do
ograniczania wielu innych wolności.

Ogólnie, ograniczenie wolności działalności gospodarczej nosi charakter podmiotowy

(odnoszone do określonych osób) albo charakter przedmiotowy (odnoszone do określonych
rodzajów działalności gospodarczej).

Działalność gospodarcza:

Działalność gospodarcza – nie jest zdefiniowana w Konstytucji. Zgodnie z ustawą Prawo

Przedsiębiorców, jest to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym
imieniu i w sposób ciągły (nie zawiera ta definicja rodzajów działalności z ustawy poprzedniej -
wytwórczej, budowlanej, usługowej, zawodowej itd.).
Przesłanki działalności gospodarczej:

 działalność zarobkowa – nastawiona na uzyskanie dochodu, istotny jest zamiar

uzyskania tego dochodu;
 działalność zorganizowana - prowadzenie działalności gospodarczej w określonych
formach prawnych;
o w sensie ścisłym – możliwość prowadzenia działalności w określonych formach
organizacyjno-prawnych;
o w sensie szerokim – zarejestrowanie działalności, założenie rachunku
bankowego, zatrudnienie pracowników, wynajęcie lokalu, zakup sprzętu itd.;
 wykonywania we własnym imieniu – podmiot organizujący działalność czyni to na
swoją rzecz, ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania;
 wykonywania w sposób ciągły – względnie stały zamiar wykonywania działalności
gospodarczej (nie wyklucza to prowadzenia działalności sezonowej).
Nie jest działalnością gospodarczą działalność gospodarcza pracowników, pełnomocników.

Rodzaje działalności gospodarczej:

a) Wytwórcza – odpowiada to przetwórstwu przemysłowemu (wytwarzanie,
przetwarzanie).
b) Budowlana – chodzi nie tylko o samo budowanie, ale też o projektowanie obiektów
budowlanych, ich utrzymanie, rozbiórka itd..
c) Handlowa – zakup/sprzedaż o zasięgu krajowym/szerszym, eksport/import, handel
hurtowy/detaliczny.
d) Usługowa – usługi profesjonalne, naukowe, techniczne, prawne, księgowe, remontowe,
konserwacyjne itd..
e) Poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż – ilość dóbr tego
rodzaju jest ograniczona. Własność tych złóż należy do Skarbu Państwa. Zasada
zrównoważonego rozwoju – część surowców i tych dóbr musi być zostawiona dla
przyszłych pokoleń.
f) Zawodowa – profesjonalność jako cecha wykonywania każdej działalności, jest oparta
na fachowości, umiejętnościach itd.. Podmiotami wykonującymi działalność są osoby
fizyczne. Część wolnych zawodów to zawody zaufania publicznego.

Cechy wolnego zawodu:

1) regulowany charakter;
2) nieskazitelny charakter osób;
3) ukończenie studiów wyższych – kwalifikowane wykształcenie;
4) osobisty udział w wykonywaniu zawodu;
5) sposoby i formy wykonywania zawodu;
6) niezależność zawodowa;
7) etos zawodowy;
8) tajemnica zawodowa;
9) samorządność korporacyjna;
10) odpowiedzialność prawna.
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 5; 08.11.2022

Działalność nierejestrowa

Art. 5. [Działalność nieewidencjonowana]

1. Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której
przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego
wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564), i która w okresie
ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

2. Osoba wykonująca działalność, o której mowa w ust. 1, może złożyć wniosek o wpis do Centralnej
Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność ta staje się działalnością gospodarczą z
dniem określonym we wniosku.

3. Jeżeli przychód należny z działalności, o której mowa w ust. 1, przekroczył w danym miesiącu
wysokość określoną w ust. 1, działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w
którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1.

(…)

 Wykonywana przez osobę fizyczną, przychód nie przekracza w żadnym miesiącu 50%
kwoty minimalnego wynagrodzenia – mowa o drobnej działalności, np. udzielanie
korepetycji.
 Można taką działalność zarejestrować , jednak nie jest to obligatoryjne – działalność
staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.

Wyłączenie stosowania przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców

Formalnie działalność spełniałaby przesłanki o istnieniu działalności gospodarczej, jednak w
danych okolicznościach nie stosuje się ustawy prawo przedsiębiorców.

Art. 6. [Rodzaje działalności gospodarczej wyłączone spod regulacji]

1. Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1) działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt,
ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;

2) wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w

gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;

3) wyrobu wina przez producentów wina w rozumieniu art. 2 pkt 23 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r.
o wyrobach winiarskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 24) będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100
hektolitrów wina w roku winiarskim wyłącznie z winogron pochodzących z własnych upraw
winorośli;

4) działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca
1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426, z późn. zm.);
5) działalności prowadzonej przez koła gospodyń wiejskich na podstawie ustawy z dnia 9 listopada
2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. z 2020 r. poz. 553 i 932), które spełniają warunki, o
których mowa w art. 24 ust. 1 tej ustawy.

2. Do działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług stosuje się odpowiednio przepisy

art. 7-11 i rozdziału 6 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców
zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1252).

 Podmiotowo wyłączenie przepisów odnosi się do działalności rolników oraz członków

kół gospodyń wiejskich – stosuje się do nich odrębne przepisy.
 Wyłączenia mają charakter podmiotowo-przedmiotowy. Gdy te przesłanki będą
spełnione łącznie, nastąpi wyłączenie spod rygoru ustawy.
 Wyłączenie to nie dotyczy działalności znajdującej się poza gospodarstwami rolnymi.
 Działalność uczelni wyższych nie jest działalnością gospodarczą.
 Uczelnia może tworzyć spółki (wtedy działalność gospodarcza będzie należeć do spółki,
ona będzie przedsiębiorcą).

Zasada przyjaznej interpretacji przepisów

Zasada rozstrzyga wątpliwości co do treści normy prawnej na korzyść przedsiębiorcy.

Art. 11. [Zasada przyjaznej interpretacji przepisów]

1. Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku

bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy
prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu
sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni
wpływ.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy
państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.

Prawo unijne
Przedsiębiorczość a świadczenie usługi w TFUE (Traktacie o funkcjonowaniu UE)

Art. 49 [Zakaz ograniczania swobody przedsiębiorczości]

Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium

innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje
również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa
Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje

podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i
zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 54 akapit drugi, na
warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.
 TFUE nie posługuje się definicją działalności gospodarczej, przepisy traktatowe dotyczą
swobody przedsiębiorczości.
 Swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności
prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami.
 Swoboda przedsiębiorczości może mieć charakter:
o pierwotny - obywatel innego państwa zakłada działalność w Polsce,
o wtórny - rozszerzenie działalności na terytoriom innego państwa (gdy prowadzi tą
działalność w Polsce).

Art. 56 [Zakaz ograniczania swobody świadczenia usług]

W ramach poniższych postanowień ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są

zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w
Państwie Członkowskim innym niż Państwo odbiorcy świadczenia.

Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, mogą rozszerzyć
korzyści wynikające z postanowień niniejszego rozdziału na obywateli państwa trzeciego
świadczących usługi i mających swe przedsiębiorstwa wewnątrz Unii.

Usługi

Art. 57 [Definicja usługi]

Usługami w rozumieniu Traktatów są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w

zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.

Usługi obejmują zwłaszcza:

a) działalność o charakterze przemysłowym,
b) działalność o charakterze handlowym,
c) działalność rzemieślniczą,
d) wykonywanie wolnych zawodów.

Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego prawa przedsiębiorczości, świadczący usługę

może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w Państwie Członkowskim
świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli.

Usługi – świadczenia wykonywane za wynagrodzenie.

Działalność gospodarcza
Ustawa o podatku od towarów i usług

Art. 15. [Podatnicy]

(…)
2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub
usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność
osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności
polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły
dla celów zarobkowych.

Przedsiębiorcami są wspólnicy spółki cywilnej.

Prawo przedsiębiorców:

Art. 4. [Definicja przedsiębiorcy]

1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

2. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich

działalności gospodarczej.

(…)

 Kryterium podmiotowe: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna

niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.
 Kryterium przedmiotowe: wykonująca działalność gospodarczą.

Jest możliwe prowadzenie działalności gospodarczej posiadając ograniczoną zdolność do

czynności prawnych.

Osoba fizyczna podlega wpisowi do CEDG. Do KRS wpisywane są podmioty przewidziane w

przepisach prawnych o powstawaniu osób prawnych.

Osoba prawna
Atrybuty osoby prawnej:

 ma zdolność prawną ;
 osoby, które tworzą osobę prawną, nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania
zaciągnięte przez osobę prawna ;
 działa poprzez organy.

Kryteria podziału osób prawnych:

 publiczne:
o państwowe;
o komunalne (jednostki samorządu terytorialnego);
 prywatne

 korporacyjne (związki osób których substratem są ludzie)/ o charakterze zakładowym

(fundacje)  tworzone wpisem do właściwego rejestry lub według konkretnych
przepisów.
Skarb Państwa – ma osobowość prawną, może prowadzić działalność gospodarczą (zwykle
przez spółki, czyli pośrednio, ale wyjątkiem gospodarka leśna).

Tworzy się osoby prawne, które mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale zostały
utworzone w celu innym niż jej prowadzenie. Osoby prawne mogą służyć do wykonywania
działalności gospodarczej przez państwo np. kapitałowe spółki handlowe, np. poczta polska.

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielną, samorządną, samofinansującą się osobą

prawną.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej - mają na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie

potrzeb ludności, np. zarząd państwowymi zasobami lokalowymi, terenami zielonymi,
komunikacja. Wykonują je teraz głównie spółki akcyjne albo zadania zostały przejęte przez
samorządy, albo spółki skarbu państwa.

Bank państwowy – regulowany jest odrębna ustawą. Ma charakter organu państwowego. Bank
Gospodarstwa Krajowego jest bankiem państwowym. Stosuje się do niego przepisy z ustawy o
prawie bankowym, ale nie jest nim NBP (wg Konstytucji to jest centralny bank polski).

Zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniowa wyłącznie w pewnych

formach (również jest wpisywany do KRS). Może przybrać formę spółki akcyjnej, spółki
europejskiej (działającej podobnie do spółki akcyjnej ale może przenieść siedzibę do innego
kraju UE bez konieczności likwidacji siedziby) oraz w formie towarzystwa ubezpieczeń
społecznych na zasadzie wzajemności.

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych - różni się od towarzystwa ubezpieczeń tym, że nie

jest nastawione na działalność komercyjną. Zadaniem TUW jest prowadzenie działalności
opartej na zasadzie wzajemności. Zaletą TUW jest to, że zmniejsza się ryzyko wystąpienia
wyłudzenia odszkodowania przez członków towarzystwa. Wszelkie obciążenia oraz nadwyżki
finansowe rozkładane są na wszystkich członków, co może podwyższać lub obniżać wysokości
składek.

Stowarzyszenia - dobrowolne, samorządne zrzeszenia trwałe o celach niezarobkowych:

 Rejestrowe zakładane przez minimum 7 osób, mogą prowadzić działalność
gospodarcza, lecz dochód musi być wykorzystany do realizacji celów
stowarzyszenia (zarejestrowane w KRS).
 Zwykłe - zakładane przez 3 osoby, nie posiadają osobowości prawnej i nie mają
możliwości prowadzenia działalności prawnej.

Związki zawodowe – dobrowolne, samorządowe organizacje ludzi pracy, powołaną do

reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Uzyskują osobowość
prawną przez rejestrację w KRS. Dochód z prowadzenia działalności gospodarczej musi służyć
realizacji ich zadań statutowych i nie może być podzielony między jej członków.

Fundacje - mogą być ustanowione dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami

Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych. Nie można ich tworzyć
ze środków publicznych (chyba że są to fundacje regulowane oddzielnymi przepisami). Nie
posiada członków ani właścicieli, statut ustalany jest przez fundatora albo osobę przez niego
wskazaną. Jest to osoba prawna typu zakładowego.
Podlega wpisowi do KRS oraz do rejestru fundacji stowarzyszeń i w przypadku prowadzenia
działalności gospodarczej do rejestru przedsiębiorców (jak każda działalność). Może prowadzić
działalność gospodarczą, która służy realizacji jej celów określonych w statucie.

Zakres regulacji ustawy o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984:

 sposób tworzenia fundacji;
 zasady rejestracji fundacji;
 kompetencje zarządu fundacji;
 sposób nadzoru nad fundacjami;
 zasady likwidacji fundacji;
 zasady działania przedstawicielstwa fundacji zagranicznej.

Związki wyznaniowe - mogą prowadzić działalność gospodarczą. Ewidencją zajmuje się

minister właściwy do spraw wyznań. Z chwilą wpisu do rejestru kościół lub związek
wyznaniowy jako całość uzyskuje osobowość prawną.

Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej - odrębne przepisy mogą

zapewniać zdolności prawne. Takimi przykładami są spółki z o.o. w organizacji, spółki akcyjne
w organizacji lub spółki komandytowe (nie mają osobowości prawnej, jednak posiadają
zdolności prawne oraz sądowe).

Elementem definicyjnym przedsiębiorcy jest wykonywanie działalności gospodarczej. Spółka

cywilna nie jest przedsiębiorcą, są nimi wspólnicy. Spółka jest umową, tym samym nie posiada
osobowości prawnej, każdy ze wspólników musi się z osobna zarejestrować. Może się zmienić w
spółkę jawną po zgłoszeniu do organu ewidencyjnego.

Spółka jawna jest podmiotem prawa, zaś cywilna jest pozbawiona tej podmiotowości. Spółka
jawna, w odróżnieniu od spółki cywilnej, działa pod własną firmą i ma zdolność prawną (ale bez
osobowości prawnej, czyli prawa do dokonywania czynności prawnych we własnym imieniu).

Jawna może być założona wyłącznie do prowadzenia przedsiębiorstwa, a cywilna może być do
jednorazowej transakcji. Można zbyć prawa wspólnika w spółce jawnej, nie ma takiej możliwości
w spółce cywilnej.

Art. 17. [Domniemanie prawdziwości wpisów do Rejestru]

1. Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe.

2. Jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia,
podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że
dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie,
uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 6; 15.11.2022

Państwo a gospodarka
Liberalizacja - zmniejszanie różnych ograniczeń gospodarki rynkowej.

Deregulacja - zmniejszanie oddziaływania państwa na ekonomiczną sferę - głównie rynek (np.

zniesienie zakazu posiadania zagranicznych kont bankowych przez przedsiębiorców).

Reregulacja - po deregulacji okazuje się czasem, że znowu trzeba coś uregulować (wiąże się to z
“wahadłem regulacyjnym” - w ciężkich czasach trzeba coś regulować, a w lepszych można
deregulować).

Reglamentacja - oznacza objęcie regulacją prawną określonych dziedzin życia społecznego i

gospodarczego uprzednio nią nieobjętych.

Alternatywą dla reglamentacji jest wolna od regulacji prawnych przestrzeń działalności

gospodarczej, oparta na publicznych prawach podmiotowych uczestników rynku.

Reglamentacja gospodarcza w ujęciu ścisłym

 jest restrykcyjną interwencją publiczną, ograniczającą swobodę podjęcia, wykonywania i

zakończenia działalności gospodarczej, a przesłanką materialną jest ważny interes
publiczny (faktyczną jest ustawa);
 ochronie mogą podlegać ważne interesy państwa jak np. ograniczenia eksploatacyjne
(przedsiębiorstwa narzucają niekorzystne warunki umów, wykorzystując swoją
uprzywilejowaną pozycję), wyczerpywalne zasoby materialne kraju (z tego względu jest to
działalność koncesjonowana - koncesje są decyzjami wydawanymi uznaniowo), interesy
konsumentów, interesy gospodarcze państwa, konieczność zapewnienia wolnej konkurencji
(zwalczanie praktyk ograniczających konkurencję);
 katalog dóbr podlegających ochronie poprzez działalność reglamentacyjną podlega zmianie
wraz ze zmianą ustroju, który wyznacza różne typy zachowań państwa wobec gospodarki
(np. w gospodarce komunistycznej każdy produkował wyznaczone dla niego przez państwo
dobra);

1. Reglamentacja dostępu do działalności gospodarczej  polega ona na wprowadzeniu do

obowiązującego prawa przepisów prawnych, przewidujących zakazy podejmowania
działalności gospodarczej wskutek przyznania wyłącznego prawa, czyli monopolu, do
działalności gospodarczej określonemu podmiotowi prawnemu;
 np. w zakresie gier hazardowych art. 5 ustawy z 19 listopada 2009 roku o grach
hazardowych przewiduje, że prowadzenie działalności w zakresie gier liczbowych,
loterii pieniężnych, bingo oraz gier na automatach poza kasynem gry jest objęte
monopolem państwa.

2. Wprowadzenie nakazów różnych obowiązków uzyskania przez zainteresowane podmioty

zgody na podjęcie działalności gospodarczej  może tu chodzić o konieczność uzyskania
koncesji bądź zezwolenia (poprzednio również licencji). Są to decyzje administracyjne
wydawane przez organy administracji publicznej, które są właściwe w sprawach
 reglamentacji działalności gospodarczej (zakres tego rodzaju reglamentacji gospodarczej nie
jest stały i podlega zmianom).
3. Reglamentacja sposobu wykonywania działalności gospodarczej  przedmiotem
reglamentacji jest sposób prowadzenia działalności gospodarczej, przykładem są
ograniczenia w ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Regulacja gospodarcza

 jest to zbiór norm prawnych i zindywidualizowanych aktów, mających na celu ograniczenie

swobody działalności gospodarczej;
 podstawową jej przesłanką były ograniczenia związane ze świadczeniem usług publicznych
- kiedyś usługi ważne były świadczone przez monopole (stąd konieczna była interwencja
państwa w zakresie ich zaspakajania, bo każdy musi mieć możliwość skorzystania z nich i
muszą być dostarczane stale);
 działalność regulacyjną odnosi się do poszczególnych sektorów gospodarki np. sieć
kolejowa, energetyczna, wodociągowa;
 przedmiotem regulacji może być tutaj np. regulacja sieci lub usługi (np. poczta,
komunikacyjna).

Administracja gospodarcza

A. Rozumiana przedmiotowo:
 jest to aktywność państwa w różnych obszarach gospodarki, np. legalizacja działalności,
prowadzenie ewidencji, rejestrów, konieczność uzyskania licencji, koncesji;
 wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa prowadzenia gospodarki rynkowej oraz
równości gospodarczej;
 dokonywana przez różne organy państwowe np. Inspekcja Handlowa, Inspekcja
Transportu Drogowego, Inspekcja Sanitarna;
 państwo podejmuje także działania nakierowane na:
o porządkowanie gospodarczej aktywności przedsiębiorców i stymulowanie rozwoju
gospodarczego np. legalizacja gospodarcza;
o zapewnienie bezpieczeństwa związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej;
o zapewnienie równości warunków prowadzenia działalności gospodarczej, kwestie
ochrony mechanizmów gospodarczych kontroli i egzekucji i wywiązywania się przez
przedsiębiorców z narzuconych obowiązków/wymogów/zakazów/nakazów;
o kwestia udzielania pomocy publicznej, która ma stymulować rozwój gospodarczy,
aktywność gospodarczą państwa;
o może też polegać na prowadzeniu własnej działalności gospodarczej w odpowiednich
formach, np. poprzez przedsiębiorstwa państwowe czy spółki skarbu państwa.

B. Rozumiana podmiotowo:
 to system podmiotów realizujących politykę gospodarczą danego państwa;
 w polskiej rzeczywistości ustrojowej administracja gospodarcza nie jest wyodrębnioną
podmiotowo i strukturalnie grupą organów, stanowią ją różne organy administracji
publicznej (zarówno organy administracji rządowej, jak i organy wykonawcze
 samorządu terytorialnego, niekiedy także podmioty nieposiadające statusu organów
publicznych np. tak zwane agencje rządowe).

1) Rada Ministrów

Art. 146. [Kompetencje Rady Ministrów] Konstytucja

1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów
państwowych i samorządu terytorialnego.
3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
(…)

 zapewnia wykonanie ustaw, w tym ustaw gospodarczych;

 wydaje rozporządzenia w sprawach gospodarczych;
 koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej;
 chroni interesy Skarbu Państwa, co dotyczy np. nadzoru nad własnością służącą
państwu i do prowadzenia działalności gospodarczej;
 uchwala projekt budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz
uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu;
 zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i
wypowiada inne umowy międzynarodowe, także te które mają wpływ na sprawy
gospodarcze.

Ministrowie

Art. 149. [Kompetencje ministrów] Konstytucja

1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania
wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem
administracji rządowej określają ustawy.
2. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na
wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.
(…)

 Art. 5 ustawy o działach administracji rządowej - ustala m.in. następujące działy:

administracja publiczna, budownictwo, planowanie i zagospodarowanie
przestrzenne, aktywa państwowe, budżet, energia, finanse publiczne, gospodarka
morska, instytucje finansowe, łączność, transport, turystyka, środowisko, sprawy
wewnętrzne, sprawy zagraniczne.

 Minister rozwoju i technologii  kieruje działami administracji rządowej takimi

jak: budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz
mieszkalnictwo, gospodarka, turystyka;
 art. 9 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej  dział gospodarka
obejmuje:
o sprawy gospodarki, w tym konkurencyjności gospodarki,
o współpracy gospodarczej z zagranicą,
 o oceny zgodności miar,
o własności przemysłowej, innowacyjności, działalności gospodarczej,
o promocji gospodarki polskiej w kraju i za granicą,
o współpracy z organizacjami samorządu gospodarczego.

 art. 9a ustawy o działach administracji rządowej  dział budownictwo,

planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo obejmuje
sprawy:
o architektury, budownictwa,
o nadzoru architektoniczno-budowlanego,
o planowania i zagospodarowania przestrzennego,
o geodezji i kartografii,
o rewitalizacji, wspierania mieszkalnictwa,
o gospodarka nieruchomościami, w tym nieruchomościami Skarbu Państwa;

 organy podległe ministrowi rozwoju i technologii: to m.in. Główny Geodeta

Kraju, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, Prezes Głównego Urzędu Miar,
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, nadzoruje także Urząd Patentowy RP.

 Minister infrastruktury  kieruje działami administracji rządowej takimi jak:

transport, żegluga śródlądowa, gospodarka morska, gospodarka wodna;
 organy mu podległe to: Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
Główny Inspektor Transportu Drogowego, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

 Minister spraw wewnętrznych i administracji  kieruje działami administracji

rządowej takimi jak: administracja publiczna, co jest istotne z punktu widzenia
wydawanych zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej, kieruje również
działem spraw wewnętrznych, działem wyznań religijnych oraz mniejszości
narodowych i etnicznych.

2) Centralne organy administracji rządowej

 są to organy obejmujące swoją właściwością obszar całego państwa i wykonujące na
tym obszarze określone ustawami zadania administracji specjalnej.
 np.: Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Komisja Nadzoru
Finansowego, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, Główny Inspektor Transportu
Drogowego.

3) Organy regulacyjne  wykonują one w poszczególnych sektorach infrastrukturalnych

wskazane w ustawach zadania o charakterze gospodarczym;
 np.: Prezes Urzędu Telekomunikacji, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, Prezes
Urzędu Lotnictwa Cywilnego.
 Zazwyczaj są to organy jednoosobowe, WYJĄTKI: np. Komisja Nadzoru Finansowego.

4) Terenowe organy administracji rządowej

 Wojewoda
 Art. 152. [Wojewoda] Konstytucja
1. Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda.
2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.

Art. 2. [Podmioty wykonujące zadania administracji rządowej w województwie] Ustawa o

wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Zadania administracji rządowej w województwie wykonują:

1) wojewoda;
2) organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy zespolonych
służb, inspekcji i straży;
3) organy niezespolonej administracji rządowej;
4) jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie przez nie zadań
administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw lub z zawartego porozumienia;
5) starosta, jeżeli wykonywanie przez niego zadań administracji rządowej wynika z odrębnych
ustaw;
6) inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z
odrębnych ustaw.

 Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;

 Jest zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie. Wobec tych
organów wojewoda posiada uprawnienia kierownicze, koordynacyjne i kontrolne ,
np. Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny, Wojewódzki Inspektor Nadzoru
Budowlanego.
 Nadzoruje działalność jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod
względem legalności (po zapadnięciu uchwały w radzie gminy, musi być ona
przedłożona wojewodzie, który może ją zakwestionować).
 Jest reprezentantem Skarbu Państwa na podstawie odrębnych przepisów.

 Organy administracji niezespolonej:

 są to organy terenowej administracji rządowej właściwości specjalnej,
podporządkowane właściwym ministrom lub centralnym organom administracji
rządowej (nie są bezpośrednio podporządkowane wojewodzie);
 to w znacznej części organy wykonujące zadania gospodarcze np. terenowe ogniwa
administracji skarbowej, dyrektorzy okręgowych urzędów rolniczych.

5) Organy jednostek samorządu terytorialnego:

 wójt/burmistrz/prezydent;
 zarząd powiatu pod przewodnictwem starosty;
 zarząd województwa pod przewodnictwem marszałka województwa.

 Zadania gospodarcze tych organów związane są ściśle z tak zwaną gospodarką

komunalną.
  Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności
publicznej  celem tych zadań jest bieżące i nieprzerwane zaspakajanie zbiorowych
potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
 Zadania te mogą być także wykonywane w drodze prowadzonej działalności
gospodarczej, np. poprzez spółki zakładane przez jednostki samorządu terytorialnego
(tego rodzaju spółki mogą np. gospodarować mieniem komunalnym).

6) Agencje państwowe:

 Nowe państwowe formy organizowania dziedzin gospodarki, powoływane przez organy

państwowe w celu realizacji zadań państwa, powiązane organizacyjnie i funkcjonalnie z
naczelnymi bądź centralnymi organami administracji rządowej.
 Mogą funkcjonować jako np. zakłady budżetowe, spółki prawa handlowego albo też inne
państwowe jednostki organizacyjne z osobowością prawną.
 Realizują dotychczasowe zadania poszczególnych ministerstw, przede wszystkim w
zakresie zarządzania mieniem skarbowym szeroko rozumianej promocji i informacji
gospodarczej, zarówno wewnątrz kraju jak i za granicą.
 Przykładowe agencje, które działają w formie spółek:
 Agencja Rozwoju Przemysłu SA:
o jest spółką akcyjną ze stuprocentowym udziałem Skarbu Państwa;
o wspiera przedsiębiorstwa w prowadzeniu i rozwijaniu działalności;
o wspiera realizowanie procesów restrukturyzacji;
o dysponuje także pewnymi instrumentami wsparcia np. różnorodne produkty
finansowe;
o udziela pozafinansowej pomocy w realizacji przedsięwzięć, np. poprzez
udostępnianie terenów inwestycyjnych i obiektów produkcyjnych w ramach
zarządzanych przez tę właśnie agencję specjalnych stref ekonomicznych.
 Polska Agencja Inwestycji i Handlu SA.

 Państwowe osoby prawne inne niż spółki:

 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
 Agencja Mienia Wojskowego
 Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych  przejęła zadania agencji rezerw
materiałowych, wspiera ludność, gospodarkę i państwo w sytuacjach
kryzysowych, gospodaruje rezerwami żywnościowymi, medycznymi i
technicznymi.
 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości  celem działania agencji jest
realizacja zadań państwa z zakresu rozwoju przedsiębiorczości, innowacyjności,
w tym postępu technologicznego, umiędzynarodowienia gospodarki, eksportu,
rozwój społeczeństwa informacyjnego, rynku pracy i kapitału ludzkiego i rozwój
regionalny.

 Te instytucje mają zwiększoną operatywność względem ministerstw, istnieją pewne

formy kontroli nad organami (np. odrzucenie absolutorium danej agencji).
Nadzór gospodarczy

Jest to ingerencja państwa podejmowana w interesie publicznym wobec działalności

przedsiębiorców w obrocie gospodarczym.

Kontrola vs nadzór:

 kontrola to sprawdzanie prawidłowości określonych zjawisk czy działań, ich

analizowanie i ocena, a także ustalanie wyników pokontrolnych i wysuwanie
odpowiednich wniosków;
 nadzór obejmuje kontrolę, wykracza jednak poza jej zakres poprzez kompetencje organu
nadzorującego do władczej ingerencji w sferę podmiotu nadzorowanego.

Nadzór może mieć charakter:

 prewencyjny - kiedy jest potrzeba wydania zgody;

 represyjny - wydawanie zakazów, jeśli postępowanie już nastąpiło.

Klasyfikacja nadzoru:

a) nadzór policyjny  wykonywany przez organy administracji publicznej, polega na

przestrzeganiu prawa; kwestie dotyczące ochrony życia, zdrowia, mienia, moralności
publicznej i środowiska naturalnego;
b) nadzór o charakterze reglamentacyjnym  ocena przestrzegania ograniczeń w zakresie
rozpoczynania/prowadzenia/zakończenia działalności gospodarczej;
c) nadzór o charakterze gwarancyjnym  nadzór działalności podmiotów świadczących
usługi użyteczności publicznej (muszą być dostarczane, nawet jeśli są niedochodowe);
d) nadzór właścicielski  sprawowany tam, gdzie państwo przez różne podmioty prowadzi
działalność gospodarczą - chodzi o zapewnienie prawidłowości takiej działalności.
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 7; 22.11.2022

Zasady dotyczące postępowań wobec przedsiębiorców

Normy o charakterze proceduralnym – postępowania w sprawie przedsiębiorców, np.

postępowania reglamentacyjne.

Postępowania regulacyjne.

Postępowania antymonopolowe.

Należy odczytywać – kodeks postępowania administracyjnego, ordynacja podatkowa (uzyskanie

interpretacji indywidualnej).

Ustawa prawo przedsiębiorców – powiela rozwiązania ustawodawcze, np. kodeks postępowania

administracyjnego, Konstytucja.

Np. pełnomocnicy – zamiast stosowania prawa przedsiębiorców powoływane są przepisy KPA.

ZASADY

Obecnie Konstytucja jest „bogatsza” jeśli idzie o treść, więc szereg zasad, składających się na
demokratyczne państwo prawne, można znaleźć wyrażonych wprost w niej:
• Art. 45 – zasada prawa do sądu
• Zasada równości

Nie wszystkie są wyrażone, niektóre zasady dalej wywodzone są z zasady demokratycznego

państwa prawnego, czyli np. zasada zaufania do władzy publicznej jest wywodzona z art. 2
(zasada pochodna I stopnia). Z kolei z zasady zaufania można wyinterpretować kolejne zasady
pochodne II stopnia, np. zasadę określoności przepisów.

Co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone

Art. 8. [Zasada "co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone"]

Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy
prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie
przepisów prawa.

Ma swoje źródło w art. 31 ust. 1 Konstytucji, czyli w zasadzie wolności człowieka.

Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” jest również rozpatrywana w
kontekście zasady praworządności z art. 7 Konstytucji. Organy działają tylko na podstawie i w
granicach prawa (na podstawie = zasada legalizmu; w granicach = zasada praworządności).

Ma zastosowanie do obywateli i tworzonych przez nich jednostek organizacyjnych (podmioty

prywatne). Nie odnosi się to do organów; organ tę zasadę musi jedynie uwzględniać w
prowadzonych postępowaniach.
Non omne quod licet honestum est - Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe.

Art. 8 mówi o ograniczaniu praw i wolności na podstawie przepisów prawa.

Przepisy ograniczające prawa i wolności konstytucyjne powinny być, co do zasady, umieszczone

w ustawie, a nie np. w rozporządzeniu.

TK: Dopuszczalne jest ograniczanie praw i wolności w rozporządzeniu. Jednak to w ustawie

powinny być uregulowane najważniejsze kwestie. Rozporządzenie musi spełniać wymagania
dotyczące delegacji ustawowej, nie może wykraczać poza te wymagania:

• zasada prawa do sądu,

• zasada równości - zasada demokratycznego państwa prawnego Art.2 Konstytucji.

Im większe znaczenie prawa i wolności, tym wyższe wymagania co do regulacji.

Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z zasadami

uczciwej konkurencji

Art. 9. [Podstawowe zasady wykonywania działalności gospodarczej]

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji,

poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów,
a także poszanowania oraz ochrony praw i wolności człowieka.

Zasada ta wprowadza kilka zasad:

1. Zasada uczciwej konkurencji:

 ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
 art. 3 ust. 1 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – klauzula dobrych obyczajów
(ustawa, która kiedyś odnosiła się do relacji przedsiębiorca-przedsiębiorca oraz
przedsiębiorca - konsument), ale trzeba było dostosować ustawę do dyrektywy o
nieuczciwych praktykach handlowych i zdecydowano się na nową ustawę o
przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym i obecnie to ona dotyczy
relacji przedsiębiorca – konsument, natomiast w ustawie o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji: przedsiębiorca – przedsiębiorca).

Zasada uczciwej konkurencji to jedna z ważniejszych zasad prawa gospodarczego.

Konkurencja – rywalizacja co najmniej dwóch podmiotów w osiągnięciu tego samego

celu przy zdobyciu przewagi nad drugim podmiotem. Może mieć charakter rywalizacji
cenowej, ale też nie cenowej, np. poprzez jakość produktu. Można ją rozumieć również
jako jakiś stan organizacji funkcjonowania rynku, określany przez strukturę rynku
wyznaczoną przez 3 podstawowe czynniki (siłę ekonomiczną działających
przedsiębiorstw, bariery w dostępie do rynku i poziom koncentracji ekonomicznej).
Konkurencja jest niezbędnym warunkiem prawidłowego funkcjonowania mechanizmów
rynkowych, stymulantem aktywności ekonomicznej.
 Konkurencja gospodarcza – zjawisko rywalizacji pomiędzy podmiotami
gospodarczymi na określonym rynku tzw. relewantnym (właściwym)  pojęcie z
zakresu prawa antymonopolowego.

Rynek właściwy (relewantny) – identyfikujemy konkurencję: asortymentowo – czy

dane produkty traktujemy jako substytuty; terytorialnie – np. teren gminy, miejsce na
targach.

Podstawą konkurencji jest prywatna własność środków produkcji, swoboda

podejmowania działalności gospodarczej (bez której nie ma wielości podmiotów
gospodarczych i potencjalnych konkurentów) oraz gospodarka rynkowa, którą żądzą
prawa popytu i podaży.

Konkurencja może występować zarówno po stronie podaży, jak i po stronie popytu (np.
uzyskanie dostępu do jakiś złóż).

Praktyki ograniczające konkurencję mogą się dzielić na praktyki:

• antykonkurencyjne – są skierowane przeciwko konkurencji rzeczywistej lub
potencjalnej (wyeliminowanie konkurenta), np. stosowanie cen poniżej
kosztów produkcji;
• eksploatacyjne – podmiot wykorzystując swoją uprzywilejowaną pozycję
stosuje praktyki eksploatacyjne, wykorzystuje inne podmioty (np. swoich
dostawców) narzucając nieuczciwe warunki kontraktowe.

Praktyki ograniczające konkurencję (NA EGZAMIN!):

• porozumienia ograniczające konkurencję;
• nadużywanie pozycji dominującej.

2. Zasada poszanowania dobrych obyczajów

Przedsiębiorcy mają obowiązek wykonywać swoją działalność gospodarczą z

poszanowaniem dobrych obyczajów – klauzula generalna.

3 funkcje klauzuli generalnej:

• otwierają treść prawa na wartości pozaprawne;
• rozszerzają luz decyzyjny w procesie stosowania prawa;
• odsyłają do różnych kryteriów: moralnych (dobro/zło,
słuszność/sprawiedliwość); politycznych; ekonomicznych (np. interesy
gospodarki narodowej).

Dobre obyczaje – znaczenie normatywne (sprzeciwienie się może spowodować

określone skutki prawne dla przedsiębiorcy).

Uzasadnienie ustawy prawo przedsiębiorców – wprowadzono tam definicję czym są

dobre obyczaje: są to normy moralne oraz zwyczajowe stosowane w działalności
gospodarczej; można je też nazwać swego rodzaju zasadami współżycia społecznego
odnoszonymi do działalności gospodarczej.

Zwyczaj – jest moralnie neutralny (np. zwyczaj picia herbaty o 17:00).

 Obyczaj – uzasadnienie etyczne; jest to nawyk postępowania w określony sposób, bo ma
to jakieś uzasadnienie etyczne (np. ustępowanie miejsca starszym). Przy niestosowaniu
może spotkać jakaś sankcja, np. wykluczenie z grupy.

Czy dobre obyczaje to to samo co zasady współżycia społecznego? – wygodne, ale nie.
Ustawodawca do kodeksu cywilnego wprowadza obie klauzule, co oznacza, że nie mają
tego samego znaczenia. Mają wiele wspólnego, ale nie są tym samym.

„Różnym zwrotom w ramach jednego aktu prawnego nie należy nadawać tego samego
znaczenia”.

3. Zasada poszanowania słusznych interesów innych przedsiębiorców i

konsumentów

Art. 76. Konstytucja [Ochrona konsumentów]

Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami

zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi
praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.

Konstytucja nie definiuje kim jest konsument. Pojęcia konstytucyjne mają charakter
autonomiczny – należy traktować je szeroko.

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

Art. 4. [Nieuczciwa praktyka rynkowa - definicja]

1. Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa,
jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może
zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy
dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.
2. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową
wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z
prawem kodeksu dobrych praktyk. Praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek
określonych w ust. 1.
3. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się prowadzenie działalności w formie systemu
konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania
zakupu w systemie konsorcyjnym. Praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek
określonych w ust. 1.

Przeciętny konsument – ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom

rynkowym w art. 2 pkt 8 mówi, że jest to konsument, który jest dostatecznie dobrze
doinformowany, uważny i ostrożny. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników
społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do
szczególnej grupy konsumentów.
 Nieuczciwe praktyki rynkowe:
• wykorzystują swoją silniejszą pozycję (np. ukrywanie wad towarów/usług)
wobec konsumentów, dostawców;
• agresywne praktyki.

4. Poszanowanie oraz ochrona praw i wolności człowieka

Odpowiedzialność przedsiębiorcy do wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z

poszanowaniem oraz ochroną praw i wolności człowieka.

Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka – przyjęte w 2011 r. przez Radę Praw
Człowieka ONZ.

Krajowy Plan Działania na rzecz ONZ 2017 – 2020 (wtedy uchwalono przepisy ustawy
prawo przedsiębiorców).

Zasada zaufania do przedsiębiorców

Art. 10. [Domniemanie uczciwości przedsiębiorcy; rozstrzyganie wątpliwości faktycznych na korzyść

przedsiębiorcy]

1. Organ kieruje się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on
zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.

2. Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku

bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć
wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli:

1) w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma

bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;

2) odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów;

3) wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego
bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.

Ust. 1 – przyjmowanie domniemania, że dopóki nie nastąpi udowodnienie przeciwieństwa,

należy przyjmować, że przedsiębiorca działa zgodnie z prawem, uczciwie, z poszanowaniem
dobrych obyczajów.

Przedsiębiorca dla organu nie może być postrzegany jako nieuczciwy, a wszelkie odstępstwa
wymagają udowodnienia przez organ.

Ust. 2 – zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych (nie prawnych) na rzecz przedsiębiorcy.

Ust. 3 – charakter przepisu szczególnego w stosunku do art. 81a KPA – charakter ogólny, szerszy
przedmiot zastosowania (mowa o stronie).

Organ jest bezpośrednim adresatem art. 10.

Organ nie może pomijać też innych zasad (np. wnikliwego rozpatrzenia sprawy).

Ust. 2 nie konwaliduje uchybień dowodowych (jeśli istnieje więcej niż jeden korzystny sposób
oceny materiału dowodowego to organ powinien wybrać ten najkorzystniejszy dla
przedsiębiorcy).

Ważny interes publiczny = istotne interesy państwa, jego bezpieczeństwo, obronność.

Zasada przyjaznej interpretacji przepisów

Art. 11. [Zasada przyjaznej interpretacji przepisów]

1. Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku

bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy
prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu
sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni
wpływ.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy
państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 8; 29.11.2022

Zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego

traktowania

Art. 12. [Zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania]

Organ prowadzi postępowanie w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej,

kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania.

 powyższe zasady są nieodzownymi elementami zasady zaufania, są one

komplementarne;
 Trybunał Konstytucyjny od czasu jego powołania wielokrotnie wskazywał na obowiązek
lojalnego postępowania państwa wobec jednostki;
 w tym kontekście zasada pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej
polega na obowiązku takiego prowadzenia każdego rodzaju postępowań przez organy,
aby przedsiębiorca mógł:
o zasadnie oczekiwać, że nie zostanie narażony na nieoczekiwane skutki prawne
działań organu, w szczególności takie, których nie mógł przewidzieć w momencie
podejmowania określonych zachowań w obrocie gospodarczym;
o mieć prawo układać swoje sprawy w zaufaniu do organów państwa i w
usprawiedliwiony sposób oczekiwać, że praktyka działania organów nie ulegnie
nagłej i niezasadnej zmianie;
 art. 12 został skonstruowany na wzór art. 8 §1 KPA i ma wobec niego charakter lex
specialis, ponieważ różni się tym, że dotyczy tylko przedsiębiorców i jest adresowany do
organów w rozumieniu ustawy Prawo Przedsiębiorców, a nie w rozumieniu KPA;
 zmienność poglądów prawnych wyrażonych w decyzjach organów administracji w
odniesieniu do tego samego adresata decyzji, wydanych na tle takich samych stanów
faktycznych, ze wskazaniem tej samej podstawy prawnej decyzji bez bliższego
uzasadnienia takiej incydentalnej zmiany stanowiska przez organ, jest naruszeniem art.
8 KPA, gdyż może spowodować uzasadnione podważenie zaufania obywateli do organów
państwa;
 zasady bezstronności i równego traktowania nakazują organom traktować wszystkie
podmioty prawa według jednakowej miary, jako będące równymi wobec prawa, ale w
zakresie w jakim wchodzące w grę podmioty charakteryzują się daną cechą istotną,
relewantną, w równym stopniu. W życiu gospodarczym nikt nie może być
dyskryminowany z jakiejkolwiek przyczyny, ale pewne zróżnicowanie jest możliwe ze
względu na posiadanie odmiennych cech.

Zasada pewności prawa

Art. 14. [Zasada pewności prawa]

Organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim
samym stanie faktycznym i prawnym.

 norma podobna do art. 8 §2 KPA, różnicę stanowi jednak definicja adresata (znów: organ
w rozumieniu PP, a nie KPA);
  nakaz respektowania praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i
prawnym jest elementem zasady równego traktowania – niekonsekwentna praktyka
organów administracji bezpośrednio rzutuje na sytuację jednostki, która nie jest w
stanie z dużą dozą prawdopodobieństwa przewidywać reakcji organu na swoje
działania;
 uzasadnioną przesłanką odstąpienia od dotychczasowej praktyki administracji jest
sytuacja, gdy zostaje stwierdzona przez sądy niezgodność z prawem dotychczasowych
działań organów.

Zasada udzielania informacji

Art. 15. [Zasada udzielania informacji]

Organ, w zakresie swojej właściwości, udziela przedsiębiorcy informacji o warunkach podejmowania,

wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej.

 obowiązek informacyjny nie może być rozumiany jako obowiązek udzielania porad
prawnych;
 strona nie może też powoływać się na bliżej nieokreślone informacje otrzymane od
pracowników organu;
 według art. 36 PP minister właściwy ds. gospodarki prowadzi punkt informacji dla
przedsiębiorcy, który umożliwia w szczególności załatwianie spraw związanych z
podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej oraz dostęp
do informacji w tych sprawach;
 jakie informacje są udostępniane przez punkt?
o informacje dotyczące m.in. procedur i formalności wymaganych przy
podejmowaniu, wykonywaniu i zakończeniu działalności gospodarczej na
terytorium RP;
o udziela informacji na temat ogólnych zasad świadczenia usług w państwach
członkowskich;
o dostarcza danych kontaktowych organów prowadzących sprawy
przedsiębiorców, wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji;
o dostarcza informacji o sposobach i warunkach dostępu do rejestrów publicznych,
publicznych baz danych dotyczących działalności gospodarczej i
przedsiębiorców;
o informuje o środkach prawnych przysługujących w przypadkach sporu między
organem a przedsiębiorcą lub konsumentem;
o dostarcza danych kontaktowych stowarzyszeń i organizacji, które mogą udzielić
faktycznej pomocy przedsiębiorcom lub konsumentom;
o informuje o prawach i obowiązkach pracowników i pracodawców
dostarcza danych z wykazu zawodów regulowanych w RP.
Załatwianie spraw z zakresu działalności gospodarczej

Zasada szybkości postępowania

Art. 27. [Zasada szybkości postępowania]

Organy działają w sprawach związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej wnikliwie i

szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do ich załatwienia.

Zasada prostoty i szybkości postępowania - charakter lex specialis.

Art. 12. KPA [Zasada szybkości i prostoty postępowania]

§ 1. Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się
możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być
załatwione niezwłocznie.

Tzw. prawo do dobrej administracji – stanowi przejaw zasady rządów prawa. Traktowane w
orzecznictwie jako jedna z zasad prawa unijnego. Jedna z gwarancji terminu załatwiania praw.

Art. 35. KPA [Terminy załatwiania spraw administracyjnych]

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż
w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od
dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia
otrzymania odwołania.

Art. 35KPA przepis o charakterze ogólnym, istnieją przepisy szczególne, które go modyfikują np.
art. 92 UOKIK:

Art. 92. [Termin zakończenia postępowania w sprawach praktyk ograniczających konkurencję]

Postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję powinno być

zakończone nie później niż w terminie 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia. Przepisy art. 35-38 ustawy z
dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Strony mogą składać do sadu skargi na bezczynność i przewlekłość postępowań.

Pojęcie przewlekłości wprowadzone zostało do prawa o postępowaniu przed sądami

administracyjnymi w 2011r., celem było usprawnienie postępowania poprzez stworzenie
możliwości zaskarżenia nie tylko samej czynności organu ale również prowadzenia
postępowania w sposób przewlekły.

Definicje w art. 37 KPA:

Art. 37. [Ponaglenie na niezałatwienie sprawy administracyjnej w terminie]

§ 1. Stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:

1) nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie
wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność);

2) postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

Przewlekłość należy kojarzyć z prowadzeniem postępowania w sposób nieefektywny, poprzez

wykonywanie czynności pozornych lub w dużych odstępach czasu lub np. mnożenie czynności
ponad potrzebę (przewlekłość = opieszale, nieskuteczne działanie, nieuzasadnione
przedłużanie załatwiania sprawy).

Art. 53. PPSA [Termin do wniesienia skargi]

§ 2b. Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym
czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu.

Sformułowanie w każdym czasie musi być postrzegane w aspekcie trwającego w dacie składania
skargi i naruszającego czas załatwienia sprawy stanu postępowania administracyjnego. Objęcie
jedną skargą obu form opieszałości inicjuje jedną sprawę.

Zasada szybkości i prostoty nie może być realizowana w sposób prowadzący do pogwałcenia
reguł postępowania. Organy mają obowiązek działać wnikliwe art. 28 PP.

Odstępstwa od wymaganych terminów nie uzasadnia problem organizacyjny organu - nie

może stać się przeszkodą do załatwienia sprawy np. brak akt z powodu przekazania ich do
innego organu. Rzeczą organu jest prowadzić sprawę tak, aby nie było takich sytuacji (np. robić
odpisy).

Zasada szybkości i prostoty powinna znaleźć zastosowanie również po wydaniu rozstrzygnięcia

(należy go bez zbędnej zwłoki wysłać stronom).

Instytucja sprzeciwu od decyzji o której mowa w art. 138 wydanej w art. 64a ustawy PPSA.

Art. 64a. [Sprzeciw od decyzji]

Od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania
administracyjnego, skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści decyzji może
wnieść od niej sprzeciw, zwany dalej "sprzeciwem od decyzji".

W postępowaniu przed sądem administracyjnym:

1. nie biorą udziału uczestnicy - tylko strona i organ,

2. sad rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (nie na rozprawie ale jest też taka
możliwość),
3. uległy skróceniu terminy załatwiania spraw – szybszy i mniej skomplikowany tryb
zaskarżania. (dwukrotne, merytoryczne załatwienie sprawy).

Sąd administracyjny nie powinien analizować kwestii merytorycznych co do istoty sprawy:

1. bo orzeka jednoosobowo, a zasadą jest orzekanie w składzie 3 sędziów;

 2. nie biorą udziału inne strony, a tylko wnoszący skargę i organ;
3. orzeczenie przez sąd w sposób merytoryczny wiązałoby inne składy w tej sprawie na
przyszłość w świetle art. 153 PPSA.

Współdziałanie organów administracji publicznej

Art. 28. [Współdziałanie organów administracji publicznej]

W toku postępowania organy współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego

wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny
interes przedsiębiorców oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków adekwatnych do
charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy.

Zasada ta może być realizowana:

1. W przypadkach, gdy przepisy prawa materialnego wyraźnie przewidują określone formy

partycypacji organów w podejmowaniu decyzji przez inny organ np. w formie wyrażenia
opinii, zgody czy zajęcia stanowiska (przykładem art. 106 KPA).

2. Gdy właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy nie jest jeden konkretny organ, lecz
określona partycypacja innego organu w załatwieniu takiej sprawy może przyczynić się do
bardziej optymalnego jej rozstrzygnięcia lub lepszego wyjaśnienia stanu faktycznego bądź
prawnego, nawet jeśli przepisy nie przewidują takiego współdziałania.

Art. 28 PP jest przepisem szczególnym w stosunku do 7b KPA:

Art. 28. [Współdziałanie organów administracji
publicznej]
W toku postępowania organy współdziałają ze
sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego
wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego
sprawy, mając na względzie interes społeczny i
słuszny interes przedsiębiorców oraz sprawność
postępowania, przy pomocy środków
adekwatnych do charakteru, okoliczności i
stopnia złożoności sprawy.
Art. 7b. [Współdziałanie organów administracji
publicznej]
W toku postępowania organy administracji
publicznej współdziałają ze sobą w zakresie
niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu
faktycznego i prawnego sprawy, mając na
względzie interes społeczny i słuszny interes
obywateli oraz sprawność postępowania, przy
pomocy środków adekwatnych do charakteru,
okoliczności i stopnia złożoności sprawy.

Regulacje szczegółowe dotyczące pozyskiwania informacji – przykładem art. 33 ust. 1 PP:

Art. 33. [Objaśnienia prawne]

1. Właściwi ministrowie oraz organy, które na podstawie odrębnych przepisów są upoważnione do

opracowywania i przedkładania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych, dążą do zapewnienia
jednolitego stosowania przepisów prawa z zakresu działalności gospodarczej, w szczególności
wydając, w zakresie swojej właściwości, z urzędu lub na wniosek Rzecznika Małych i Średnich
Przedsiębiorców wyjaśnienia przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie lub zakończenie
działalności gospodarczej, dotyczące praktycznego ich stosowania (objaśnienia prawne), przy
uwzględnieniu w szczególności orzecznictwa sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Formy współdziałania mogą być różne w zależności od sytuacji – art. 7b KPA mówi o
środkach adekwatnych, niekiedy może wystarczyć informacja telefoniczna, forma pisemna.

Ogólna regulacja art. 106 KPA

Art. 106. [Współdziałanie organów administracji publicznej]

§ 1. Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia
opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska
przez ten organ.

§ 2. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o
tym stronę.

§ 3. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je

niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba
że przepis prawa przewiduje inny termin.

§ 4. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie

wyjaśniające.

§ 5. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie
zażalenie.

Przykłady współdziałania:

1. Art. 9 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w

zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami
i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym:

1. Przed udzieleniem koncesji organ koncesyjny zasięga, a przed wydaniem innych decyzji, o
których mowa w art. 8 ust. 1 – może zasięgnąć, opinii ministra właściwego do spraw
gospodarki, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Służby Kontrwywiadu
Wojskowego lub właściwego komendanta wojewódzkiego Policji.

2. Art. 60 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

1. Decyzję o warunkach zabudowy wydaje, z zastrzeżeniem ust. 3, wójt, burmistrz albo

prezydent miasta po uzgodnieniu z organami, o których mowa w art. 53 ust. 4, i uzyskaniu
uzgodnień lub decyzji wymaganych przepisami odrębnymi.

Art. 28 PP nakazuje mieć na uwadze słuszny interes przedsiębiorców, podobnie jak w art. 9 PP:
Art. 9. [Podstawowe zasady wykonywania działalności gospodarczej]

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji,

poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów,
a także poszanowania oraz ochrony praw i wolności człowieka.

Interes słuszny – godny ochrony, realizowany zgodnie z prawem, uczciwe.

Zakaz żądania przedłożenia dokumentu

Art. 29. [Zakaz żądania przedłożenia dokumentu]

Organ nie może żądać ani uzależniać swojego rozstrzygnięcia od przedłożenia dokumentów w formie
oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki wynika z
przepisów prawa.

Artykuł wprowadza modyfikacje ogólnego postępowania administracyjnego łagodzi pewne

reguły z KPA. Zakaz żądania dokumentów w postaci oryginału jest użyteczny i sprzyja
ułatwieniu postępowania – stanowi przejaw odformalizowania procedur. Kopia nie wpływa
na zmniejszenie wiarygodności danych (organ może dokonać oceny dowodu na ogólnych
zasadach obowiązujących w danym postępowaniu). Obowiązek przedłożenia oryginałów może
jednak wynikać z przepisów prawa np.:

Ustawa z 13 czerwca 2019 o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i

obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o
przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym:

art. 17 ust. 4 4. Dokumenty, o których mowa w ust. 3, przedsiębiorca składa w formie

oryginału, uwierzytelnionej kopii lub poświadczonego tłumaczenia. (dokumenty
przedkładane w postępowaniu o udzielenie lub zmianę koncesji).
Publiczne prawo gospodarcze; wykład 9; 06.12.2022

Terminy

Rodzaje terminów
1. Materialne:
 Skutki prawne w płaszczyźnie prawa materialnego.
 Po upływie terminu roszczenie wygasa.

2. Procesowe:
 Wyznaczone do dokonania czynności procesowych przez uczestników
postępowania, np. postępowania administracyjnego, sądowego.
Różnica między terminem materialnym a procesowym sprowadza się do skutków prawnych:
1) Uchybienie terminowi materialnemu powoduje wygaśnięcie praw i obowiązków o
charakterze materialnym.
2) Uchybienie terminowi procesowemu wywołuje skutek jedynie w płaszczyźnie
procesowej.
Jak zatem rozróżnić kiedy mamy do czynienia z terminami materialnymi, a kiedy z terminami
procesowymi?
Ustawodawca nie jest konsekwentny i bardzo często w ustawach o charakterze materialnym
znajdujemy przesłanki procesowe lub na odwrót. Mieszany charakter ma np. Ustawa o ochronie
praw konkurencji i konsumentów. W kwestiach wątpliwych powinien być oceniany skutek
prawny uchybienia terminu, przesądzać powinno to, czy uchybienie terminu wyłącza powstanie
stosunku materialnoprawnego, czy też skutek ogranicza się jedynie do sfery procesowej.
Terminy procesowe dzielą się na:
a) terminy dla dokonania czynności przez organ prowadzący postępowanie;
b) terminy dla dokonania czynności przez stronę;
c) terminy dla innych podmiotów, które mają związek z postępowaniem.
Za względu na podstawę ustanowienia terminu wyróżniamy:
a) terminy ustawowe - wynikające bezpośrednio z norm prawnych;
b) terminy urzędowe - wynikające z rozstrzygnięć organów;
c) terminy umowne - wynikające z czynności prawnych, np. z umów;
Ze względu na skutek nadejścia terminu wyróżniamy:
a) terminy zawite - terminy, z nadejściem których prawo podmiotowe przysługujące
uprawnionemu na skutek jego bezczynności gaśnie, ale mogą być przywrócone;
b) terminy prekluzyjne - czynności dokonane po ich przekroczeniu są bezskuteczne, nie
można ich przywracać, są skierowane nie tylko do stron bo wiążą również organy
procesowe;
c) terminy instrukcyjne (porządkowe) - np. termin do sporządzenia uzasadnienia przez sąd
administracyjny, czyli 14 dni od dnia wpływu wniosku (art. 141 par. 1 PPSA). Są to
terminy mające na celu zapewnienie sprawnego przebiegu postępowania. Uchybienie
 takiemu terminowi nie daje stronom uprawnień do kwestionowania czynności organu
lub sadu choć może powodować uznanie przewlekłości.

Zasada rozsądnych terminów

Art. 30. [Zasada "rozsądnych terminów"]

Organ, wyznaczając przedsiębiorcy termin na dokonanie określonej czynności, uwzględnia czas

niezbędny do jej wykonania, ważny interes publiczny oraz słuszny interes tego przedsiębiorcy.

Prawo dobrej administracji – Art. 41 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej

Problem: barierą z organami administracji jest wyznaczanie terminów niemożliwych do

wykonania przez przedsiębiorcę.

W orzecznictwie nie funkcjonuje żadna uniwersalna definicja terminu, która by obejmowała

wszystkie jego odmiany natomiast znaczenie upływu czasu w prawie administracyjnym jest
ogromne, ponieważ skutki są bardzo zróżnicowane i niekiedy daleko idące.

Skutki wyznaczania terminów nierozsądnych:

 jeżeli organ wyznaczył przedsiębiorcy termin zbyt krótki, nierealny i wydał w
konsekwencji rozstrzygnięcie niekorzystne dla przedsiębiorcy to przedsiębiorca w
środku odwoławczym może podnosić pewnego rodzaju uchybienie proceduralne;
 w przypadku wyznaczenia przedsiębiorcy terminu zbyt długiego, odrębna strona
może podnosić w odrębnym trybie zarzut przewlekłości postępowania;
 termin realny – termin nie za krótki, nie za długi.

Art. 38. KPA [Odpowiedzialność pracownika za zwłokę]

Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub

dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z
nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej niż
było to niezbędne do załatwienia sprawy.

• Odpowiedzialność porządkowa jeżeli pracownik publiczny nie załatwił sprawy w

rozsądnym terminie.
• Chodzi o przewlekłość (postępowanie toczy się dłużej niż powinno) i
bezczynność (brak wydania rozstrzygnięcia w terminie).
• Możliwość wniesienia ponaglenia i skargi na bezczynność.
• Organ nie może żądać dokumentów lub ujawnienia danych.
• Organ nie może odmówić przyjęcia niekompletnych wniosków i pism.
• Organ przyjmując wniosek niezwłocznie potwierdza jego przyjęcie.
• Milcząca zgoda administracji.
Art. 31. [Obowiązek przyjęcia pisma lub wniosku niekompletnego]

Organ nie może odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych. Organ nie może żądać
dokumentów lub ujawnienia danych, których konieczność przedstawienia, złożenia lub ujawnienia
nie wynika z przepisu prawa lub danych, które są w posiadaniu organu lub do których ma dostęp na
podstawie odrębnych przepisów.

Art. 32. [Potwierdzenie przyjęcia wniosku]

1. Organ, przyjmując wniosek, niezwłocznie potwierdza jego przyjęcie.

2. Potwierdzenie przyjęcia wniosku zawiera:

1) wskazanie daty wpływu oraz przewidywanego terminu rozpatrzenia wniosku;

2) dane kontaktowe organu.

3. Jeżeli wniosek dotyczy udzielenia koncesji lub zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności
regulowanej, potwierdzenie zawiera ponadto:

1) pouczenie o przysługujących przedsiębiorcy środkach prawnych;

2) w przypadku gdy odrębne przepisy przewidują milczące załatwienie sprawy - stosowne pouczenie.

4. W przypadku złożenia niekompletnego pisma lub wniosku termin jego rozpatrzenia biegnie od dnia
wpływu uzupełnionego pisma lub wniosku.

Art. 33. [Objaśnienia prawne]

1. Właściwi ministrowie oraz organy, które na podstawie odrębnych przepisów są upoważnione do

opracowywania i przedkładania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych, dążą do zapewnienia
jednolitego stosowania przepisów prawa z zakresu działalności gospodarczej, w szczególności
wydając, w zakresie swojej właściwości, z urzędu lub na wniosek Rzecznika Małych i Średnich
Przedsiębiorców wyjaśnienia przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie lub zakończenie
działalności gospodarczej, dotyczące praktycznego ich stosowania (objaśnienia prawne), przy
uwzględnieniu w szczególności orzecznictwa sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, mogą z urzędu lub na wniosek Rzecznika Małych i Średnich
Przedsiębiorców zmienić wydane objaśnienia prawne, jeżeli stwierdzą ich nieprawidłowość,
uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zmiana wydanych objaśnień prawnych nie ma wpływu na sytuację
przedsiębiorców, którzy wcześniej zastosowali się do objaśnień prawnych w brzmieniu przed ich
zmianą.

3. Objaśnienia prawne są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej

urzędu obsługującego właściwego ministra lub na stronie podmiotowej organu, o którym mowa w
ust. 1, pod nazwą "objaśnienia prawne", wraz z oznaczeniem daty ich zamieszczenia.
Definicja objaśnień prawnych wynika z ust.1 art. 33
Objaśnieniami prawnymi są wyjaśnienia przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie
lub zakończenie działalności gospodarczej, dotyczących praktycznego ich stosowania.
Objaśnienia wydawane są z urzędu lub na wniosek Rzecznika Małych i Średnich
Przedsiębiorców.
Organami, które są zobowiązane do wydawania objaśnień są właściwi ministrowie, oraz
organy, które na podstawie odrębnych przepisów mają upoważnienie do opracowywania i
przedkładania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

Pojęcie konkurencji:

Z konkurencją w sensie dosłownym mamy do czynienia wtedy, gdy na tym samym rynku
geograficznym oraz asortymentowym, na który składają się towary i usługi identyczne lub takie,
które nabywcy uważają za substytuty, występuje po stronie popytu lub podaży co najmniej
dwóch przedsiębiorców.

Znaczenie konkurencji:

 Jest ona niezbędnym warunkiem prawidłowego funkcjonowania mechanizmów

rynkowych.
 Ułatwia dostosowanie do postępu technologicznego.
 Wymaga od przedsiębiorców ciągłego poprawiania wydajności.

Główne dziedziny publicznego prawa konkurencji

 Prawo antymonopolowe:
o reguły, które zakazują porozumień ograniczających konkurencje;
o reguły zabraniające nadużywania pozycji dominującej – praktyki ograniczające
konkurencje! W ramach prawa antymonopolowego znajdziemy przepisy
dotyczące przeciwdziałania nadmiernej koncentracji przedsiębiorstw ( np.
połączenie się dwóch różnych podmiotów).
 Prawo subwencyjne – reguły dotyczące pomocy państwa przedsiębiorcom,
zagrożenie nierównej pomocy przedsiębiorcom.

Jakie praktyki zaliczamy do praktyk ograniczających konkurencję?

 Koncentracja czyli np. połączenie się dwóch różnych podmiotów.

 Porozumienia ograniczające konkurencję (zakaz porozumień ograniczających
konkurencję zwany jest także zakazem karteli).
 Nadużywanie pozycji dominującej.
 Formalne umowy przedsiębiorców niekorzystne i zagrażające innym
przedsiębiorcom.
 Uzgodnione praktyki (np. obniżenie cen na pewien czas).
 Decyzje związku przedsiębiorców niekorzystne i zagrażające innym
przedsiębiorcom.
Warunki istnienia konkurencji:

 Prywatna własność środków produkcji.

 Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.
 Istnienie gospodarki rynkowej; podaż i popyt.
 Możliwości wejścia na rynek nowych konkurentów.

Swoboda działalności gospodarczej

Możliwości, jak i bariery, wejścia na rynek nowych konkurentów są różne w zależności od

branży. Są to np. przepisy prawa, rozwiązania technologiczne lub siły rynkowe, które
zniechęcają potencjalnych konkurentów do wejścia na rynek opanowany przez monopolistę lub
im to uniemożliwiają.

Bariery wejścia na rynek

 Ekonomia skali – odnosi się ona do obniżenia jednostkowego kosztu wyrobu w miarę
wzrostu wielkości produkcji w jednostce czasu; im więcej produkujemy tym niższa
może być cena; przeciwdziała wejściu na rynek zmuszając wchodzącego albo do
działania na dużą skalę albo będzie działał na małą skalę, ale musi pogodzić się z
gorszą sytuacją kosztową.
 Zróżnicowanie produktów – istniejące firmy mają już wyrobioną markę.
 Potrzeby kapitałowe – potrzeba zainwestowania bardzo dużych środków, żeby móc
konkurować.
 Dostęp do kanału dystrybucyjnego.
 Gorsza sytuacja kosztowa niż u istniejących firm; do elementów przewagi należą:
wyłączność technik produkcji, korzystny dostęp do surowców, korzystna lokalizacja,
krzywa doświadczenia – doświadczeni pracownicy pracują produktywniej.
 Polityka państwa.

Doktryna neoliberalna
Państwo na przestrzeni lat ingerowało lub nie interesowało się sytuacją rynkową. W XX w.
pojawiła się doktryna neoliberalna, która głosiła, że ingerencja państwa w gospodarkę powinna
polegać jedynie na ochronie i zapewnieniu sprawnego działania mechanizmu rynkowego przez
tworzenie warunków dla producentów. Natomiast wszelka działalność państwa powoduje
niekorzystne skutki, gdyż hamuje rozwój gospodarczy i powinna być zminimalizowana.

Londyńska szkoła neoliberalizmu – ingerencja państwa zakłóca funkcjonowanie mechanizmu

rynkowego i ingeruje w sferę życia prywatnego. Dopuszczał on możliwość ingerencji jedynie w
takim stopniu, w jakim byłaby to ingerencja wspomagająca żywiołowe siły gospodarki. Funkcją
państwa jest stworzenie ram prawnych, dzięki którym państwo ma możliwość rozpoczęcia
realizacji określonych celów.

Szkoła fryburska/ordoliberalizm (Walter Eucken)– podkreślano aspekt etyczny,

przeciwstawiali się traktowaniu pracowników jak maszyny, na jej bazie stworzyła się koncepcja
społecznej gospodarki rynkowej. Istotne przejrzyste ramy instytucjonalno-prawne dla
kontroli i koordynacji wolnego rynku. Ideą przewodnią — wspólne dobro realizowane we
współpracy z neutralnym wobec grup interesu państwem.

Szkoła chicagowska (Milton Friedman) – odrzucał on wszelką ingerencję państwa w życie

gospodarcze, twierdząc, że źródłem wszelkich zakłóceń funkcjonowania gospodarki
kapitalistycznej jest interwencjonizm państwowy, błędna polityka monetarna; uważał, że rynek
sam najlepiej reaguje na zmiany wszelkich warunków, które go dotyczą, zadaniem rządu jest
określenie reguł.

Odmienna od neoliberalizmu była szkoła harwardzka – o istnieniu konkurencji decyduje

wolność rynku, natomiast ograniczeniem jest wysoki stopień koncentracji sprzedaży na rynku,
zmowy monopolowe przedsiębiorców, organy monopolowe powinny prowadzić działalność w
tym zakresie.

Koncepcja pośrednia to koncepcja społecznej gospodarki rynkowej.

Publiczne prawo gospodarcze; wykład 13; 10.01.2023

Art. 76. Konstytucja [Ochrona konsumentów]

Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi

ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres
tej ochrony określa ustawa.

Zakaz praktyk dotyczących niedozwolonych postanowień wzorców

umów
Dział IIIA Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – Zakaz stosowania niedozwolonych
postanowień wzorców umów (wcześniej art. 24 – zbiorowa ochrona interesów).

Przyczyny zmiany  masowe wnoszenie powództw (sprzeczność stosowania klauzul

sprzecznych z prawem), np. w przypadku regulaminu sklepu internetowego, które często były
sprzeczne z prawem (klauzule niedozwolone)

Aktualnie nie ma możliwości wniesienia pozwu do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

ale nastąpiła zmiana orzekania z sądowego na administracyjne z kontrolą sądową (np. kara
pieniężna). Prezes UOKiK sam może stwierdzać naruszenia we wzorcach umów.

Art. 23a. [Zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych]

Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych

postanowień umownych, o których mowa w art. 3851 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks
cywilny.

Art. 3851. KC [Niedozwolone postanowienia umowne]

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go,

jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając
jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających
główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób
jednoznaczny.

§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w
pozostałym zakresie.

§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał

rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca
umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się
na to powołuje.
Art. 3853. Katalog klauzul niedozwolonych (23 punkty)  lista klauzul zakazanych (szara lista,
lista podejrzanych o abuzywność).

Przykładowe klauzule zakazane:

 wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie;

 wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za
niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
 wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z
wierzytelnością drugiej strony;
 uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w
przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
 uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta
konsumenta;
 przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej
interpretacji umowy;
 pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od
niej lub jej wypowiedzenia;
 stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla
którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia;

Postanowienia naruszające:

 Przyznają przedsiębiorcy prawo do jednostronnego kształtowania obowiązków stron –

naruszenie równości kontraktowej.
 Ograniczają prawa konsumenta lub zwiększają jego obowiązki – naruszenie symetrii.
 Ograniczają odpowiedzialność przedsiębiorcy (z tytułu niewykonania lub nienależytego
wykonania).
 Wyłączają lub ograniczają znaczenie rzeczywistej woli konsumenta.

Przykładowe niedozwolone klauzule wynikające z orzecznictwa sądów (stary tryb):

 firma kurierska nie ponosi odpowiedzialności za ubytek w przesyłce w przypadku, gdy

przesyłka została doręczona do odbiorcy przy nienaruszonym opakowaniu z zewnątrz
(ale w środku może być uszkodzona) – wyłączenie odpowiedzialności;
 kurs specjalizacyjny: rezygnacja z kursu nie oznacza zaprzestania płatności za
wykupiony pakiet (obowiązek opłaty, pomimo rezygnacji);
 studia/kursy: brak zwrotu opłaty w przypadku rezygnacji.

Art. 23b. [Uznanie postanowienia wzorca za niedozwolone]

1. Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i

zakazującą jego wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 23a. W
decyzji Prezes Urzędu przytacza treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone.

2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających
skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę
do:
1) poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca, o
którym mowa w ust. 1, o uznaniu za niedozwolone postanowienia tego wzorca - w sposób określony
w decyzji;

2) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji.

3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w
części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt
przedsiębiorcy.

4. Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz
konieczne do usunięcia jego skutków.

Art. 23d. [Rozszerzona skuteczność decyzji o uznaniu postanowienia wzorca za niedozwolone]

Prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma skutek wobec

przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego
oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego
w decyzji.

Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za

niedozwolone

Art. 99a. [Zgłoszenie podejrzenia naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych postanowień

umownych]

1. Konsument, rzecznik konsumentów, Rzecznik Finansowy, organizacja konsumencka lub

zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do
wszczęcia postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, opublikowaną w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z
takim zawiadomieniem dotyczącym wzorców umów stosowanych w Rzeczypospolitej Polskiej,
zagrażających interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją
siedzibę, mogą zgłosić Prezesowi Urzędu na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia naruszenia
zakazu, o którym mowa w art. 23a.

2. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) wskazanie przedsiębiorcy, któremu zarzucane jest stosowanie niedozwolonych postanowień

wzorca umowy;

2) opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia;

3) wskazanie postanowienia wzorca umowy naruszającego zakaz, o którym mowa w art. 23a;

4) uprawdopodobnienie naruszenia zakazu określonego w art. 23a;

5) dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie.

Art. 99b. [Strony i wszczęcie postępowania]

1. Stroną postępowania jest każdy, wobec kogo zostało wszczęte postępowanie w sprawie o uznanie
postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

2. Prezes Urzędu wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie o uznanie postanowień

wzorca umowy za niedozwolone i zawiadamia o tym strony.

Art. 99c. [Dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu zainteresowanego]

1. Prezes Urzędu może dopuścić do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu

zainteresowanego podmiot uprawniony do złożenia zawiadomienia, jeżeli uzna, że udział takiego
podmiotu w postępowaniu może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy.

2. Dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu zainteresowanego następuje

na wniosek podmiotu uprawnionego do złożenia zawiadomienia.

3. Dopuszczenie lub odmowa dopuszczenia do udziału w postępowaniu w charakterze podmiotu

zainteresowanego następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

4. Prezes Urzędu zawiadamia stronę o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu podmiotu

zainteresowanego.

5. Podmiot zainteresowany ma prawo składania dokumentów i wyjaśnień co do okoliczności sprawy.

6. Podmiot zainteresowany ma prawo wglądu do akt sprawy.

7. Prezes Urzędu informuje podmiot zainteresowany o sposobie załatwienia sprawy. Podmiotowi

temu nie przysługuje prawo do wniesienia odwołania od decyzji.

Art. 99d. [Rygor natychmiastowej wykonalności]

Prezes Urzędu może nadać decyzji w całości lub w części rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli
wymaga tego ważny interes konsumentów.

Art. 99e. [Czas trwania postępowania]

Postępowanie w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone powinno być

zakończone w terminie 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej - nie później niż w
terminie 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia. Przepisy art. 35-38 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. -
Kodeks postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.
Art. 99f. [Przedawnienie]

Nie wszczyna się postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone,
jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęły 3 lata.

Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów

Dział IV Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – Zakaz praktyk naruszających zbiorowe

interesy konsumentów

Art. 24. [Zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów]

1. Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

2. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z
prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

1) (uchylony);

2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;

3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;

4) proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych
konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech
tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

3. Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów.

 Dobre obyczaje – równe traktowanie partnera umowy; sprzeczne z dobrymi obyczajami

zachowania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, błędnego
przekonania konsumenta.
 Zachowanie przedsiębiorcy – działania i zaniechania (najczęściej niedostarczanie
konsumentom informacji o towarze).
 Bezprawność – naruszenia przepisów ustaw, dobrych obyczajów, zasad współżycia
społecznego.
 Oceny bezprawności dokonuje Prezes UOKiK.
 Samoistna przesłanka bezprawności – stwierdzenie stosowania przez przedsiębiorcę
przesłanki wymienionej w katalogu.

Zbiorowy interes konsumentów

Interes – klasyfikacja:
1. ze względu na wartość;
2. koncepcja prakseologiczna - ze względu na cel,
3. ze względu na potrzeby.

Zbiorowy interes konsumentów (nie jest to suma interesów indywidualnych) – rodzaj

interesu publicznego.
Interes prawny czy faktyczny? – stwierdzenia naruszenia interesu PRAWNEGO, uruchomienie
postępowania proceduralnego.

Wzorzec przeciętnego konsumenta – dobrze poinformowany, dostatecznie uważny,

świadomy, ostrożny (podwyższony standard).

Katalog otwarty praktyk (!)

1) (uchylony); przeniesiono do działu 3a

2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej
informacji; obowiązek informacyjny

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

Art. 6. [Przesłanki uznania praktyki rynkowej za zaniechanie wprowadzające w błąd]

1. Praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, jeżeli pomija

istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji
dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez
przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;

4) proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają
potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych
przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie
nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Art. 25. [Ochrona zbiorowych interesów konsumentów wynikająca z innych ustaw]

Ochrona zbiorowych interesów konsumentów przewidziana w ustawie nie wyłącza ochrony

wynikającej z innych ustaw, w szczególności z przepisów o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym i przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Zakres interpretacji „praktyka” – może być to nawet jednorazowe zachowanie, ale także
ciągłe działanie.

Przykładowy katalog nieuczciwych praktyk rynkowych:

 działanie przedsiębiorcy wprowadzające w błąd;
 rozpowszechnienie nieprawdziwych informacji;
 produkt wprowadzony na rynek, ale nieodpowiednie opakowanie, znak towarowy,
wprowadzający w błąd kupującego.

Agresywne praktyki rynkowe: ograniczenie swobody wyboru, wywoływanie wrażenia, że nie

można wyjść ze sklepu bez zakupienia produktu.

Art. 26-28  Decyzje w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Art. 26. [Decyzja o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazująca
zaniechanie jej stosowania]

1. Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i
nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 24.

2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających
skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w
szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia
o treści i w formie określonej w decyzji.

3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w
części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt
przedsiębiorcy.

4. Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz
konieczne do usunięcia jego skutków.

Art. 27. [Decyzja o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzająca
zaniechanie jej stosowania]

1. Nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 26, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania
praktyki, o której mowa w art. 24.

2. W przypadku określonym w ust. 1 Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

3. Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy.

4. Przepisy art. 26 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 28. [Decyzja zobowiązująca do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do
zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków]

1. Jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

zostanie uprawdopodobnione - na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w
zawiadomieniu, o którym mowa w art. 100 ust. 1, lub będących podstawą wszczęcia postępowania -
że został naruszony zakaz, o którym mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane
naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających
do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji,
zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań. W przypadku gdy przedsiębiorca
zaprzestał naruszania zakazu, o którym mowa w art. 24, i zobowiąże się do usunięcia skutków tego
naruszenia, zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio.

2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić termin wykonania zobowiązań lub
zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w
formie określonej w decyzji lub do publikacji decyzji w całości lub w części na koszt przedsiębiorcy, z
zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna.

3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania
w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań.

4. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, art. 26 i 27 oraz art. 106 ust. 1 pkt 4 nie
stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 7.

5. Prezes Urzędu może, z urzędu, uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w przypadku gdy:

1) została ona wydana w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd

informacje lub dokumenty;

2) przedsiębiorca nie wykonuje zobowiązań lub obowiązków, o których mowa w ust. 1-3.

6. Prezes Urzędu może, za zgodą przedsiębiorcy, z urzędu uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w
przypadku gdy nastąpiła zmiana okoliczności, mających istotny wpływ na wydanie decyzji.

7. W przypadku uchylenia decyzji Prezes Urzędu orzeka co do istoty sprawy.