ćçindekiler

Önsöz Sayfa: 2

Seçim TablolarÆ KullanÆm TalimatlarÆ Sayfa: 3

Buhar Bilgisi ve Temel KavramlarÆ Sayfa: 4-9

Kondenstop Tipleri Sayfa: 10-15

Kondenstop Seçimleri Sayfa: 16-45

Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ Sayfa: 18-21

KÆzgÆn Buhar HatlarÆ Sayfa: 22-23

Buhar ćzleme HatlarÆ Sayfa: 24-25

Hacim IsÆtma CihazlarÆ Sayfa: 26-28

Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ Sayfa: 29

IsÆ Eĩanjörleri ve DaldÆrmalÆ Serpantinler Sayfa: 30-32

Evaporatörler Sayfa: 33-35

Ceketli Piĩirme KazanlarÆ Sayfa: 36-37

KapalÆ Sabit Buhar OdalÆ Cihazlar Sayfa: 38-39

Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular Sayfa: 40-41

Flaĩ TanklarÆ Sayfa: 42-43

Absorbsiyon CihazlarÆ Sayfa: 44

Seçim ve Emniyet Faktörleri Sayfa: 45

KondenstoplarÆn Montaj ve Testleri Sayfa: 46-49

Kondenstoplarda Sorun Giderme Sayfa: 50

Buhar ve Kondens Dönüĩ HatlarÆ Boru HesaplarÆ Sayfa: 51-53

Teknik Bilgiler Sayfa: 54-55

VALFTEK® -ARMSTRONG Inc.S.A – 02/08 Copyright © Bu katalogta yer alan yazÆ,tablo ve ĩekiller yasal izin alÆnmadan kopya edilemez,çoþaltÆlamaz, yalnÆzca atÆflar dÆĩÆnda alÆntÆ yapÆlamaz.

•
 Enerjinin Bilinçli KullanÆmÆ

d
a az tüketilen enerji
aha az israf
aha az kirlilik
aha saþlÆklÆ çevre anlamÆna gelir.

KÆsaca özetlemek gerekirse enerji ve çevre kavramÆnÆ bir

arada düĩünmek, sanayinin bu hususta yaptÆþÆ harcamalarÆ
düĩürecektir. Enerji kullanÆmÆ konusunda bilinçli olan firmalar
aynÆ zamanda çevre bilincinede sahiptirler.

VALFTEK olarak ĩu ana kadar gerek ürettiþimiz gerekse satÆĩ

programÆmÆz içinde sizlere sunduþumuz bütün mamullerde,
uzun vadede ucuzluk olarak nitelendirdiþimiz kalite bilincini ön
planda düĩündük. SatÆĩ programÆza Dünya üzerinde
konusunda söz sahibi olmuĩ üreticilerin imalatlarÆnÆ dahil edip
sizlerin kullanÆmÆna sunarak tasarruf konusunda bizde bir
katkÆda bulunmak istedik.

AynÆ düĩünce ile satÆĩ programÆmÆza aldÆþÆmÆz Armstrong

ürünlerinin gerek imalatlarÆ gerekse teknik litaratürü ile
sektörümüze ÆĩÆk tutacaþÆnÆ düĩünüyoruz.
®
Çünkü Armstrong Enerji randÆmanÆ yüksek olan “Ters KovalÆ
KondenstoplarÆ” icad ettiþi 1911 yÆlÆndan beri teknolojisini ve
bilgi birikimini Dünya üzerindeki kullanÆcÆlarla paylaĩmaktadÆr.

Kondenstop ve diþer buhar cihazlarÆnÆn çalÆĩma prensiplerini,

sanayiye yönelik özel uygulamalarÆ içeren bu katalog’un bu
ürünlerin belirlenen ĩartlarda, optimum performanslarÆ
vermeleri için tiplerinin belirlenmesine yardÆmcÆ olacaþÆna
inanÆyoruz.

Bu kitapçÆk Armstrong’un yÆllar boyu edindiþi bilgi birikimleri ile

hazÆrladÆþÆ litaratürlerin yeniden derlenmesi ile siz kullanÆcÆlarÆn
bilgisine sunulmuĩtur.
VALFTEK® A.û

•
 Seçim TablolarÆnÆn KullanÆm TalimatlarÆ
3- Bundan sonra aĩaþÆdaki “KondenstoplarÆn Özel
Bu kataloþun 18. ve 44. sayfalarÆ arasÆnda, ünitelerde Ĩartlara Göre Seçim & Mukayese Tablosu” na geçelim
kullanÆlan kondenstoplarÆn seçim tablolarÆ verilmektedir. ve B, C, E, K, N kodlarÆnÆ okuyalÆm. Örneþin B kodu
“A” dan “Q” ya kadar verilen kodlar kondenstop kondenstopun enerji tasarrufu saþlama kabiliyetini
hakkÆnda bilgileri içermektedir. Tablo, kondenstop tanÆmlamaktadÆr.
tiplerini ve her bir özel uygulama için üstün olduþu
düĩünülen baĩlÆca avantajlarÆ kapsamaktadÆr. 4- Testler ve uygulamadaki çalÆĩma koĩullarÆna göre
Ters KovalÆ Kondenstopun “B” özelliþi için “Mükemmel”
Örnek olarak, kondensi yerçekimi ile tahliye edilen olduþu görülür. Diþer kodlar için de aynÆ iĩlemi yapÆn.
ceketli piĩirme kazanlarÆnda kullanÆlacak en uygun
kondenstop seçimi yapacaþÆmÆzÆ kabul edelim; KÆsaltmalar:
IB : Ters KovalÆ Kondenstop
1- “Ceketli Piĩirme KazanlarÆ” baĩlÆklÆ bölümü açalÆm. IBLV : Ters KovalÆ Geniĩ hava atÆcÆlÆ
Bölümde yer alan seçim tablosuna bakalÆm. F&T : ĨamandÆralÆ Kondenstop
(Her bölümde seçim tablosu vardÆr.) CD : Termodinamik (disk tip) Kondenstop
DC :Otomatik Kondens Kontrolörü
2- “KullanÆm yeri” baĩlÆþÆ altÆndaki ilk sütunda “Buhar CV :Çek Vana
Ceketli Sabit Piĩirme KazanÆ Yerçekimi tahliyeli” tipi T :Termik Kova
bulalÆm. Saþa doþru baktÆþÆmÆzda Armstrong’un PRV :BasÆnç Düĩürücü Vana
“ 1.seçim ve özel ĩartlar” kodunu okuyalÆm. Burada
1. seçim “IBLV” olup, özel ĩartlar B, C, E, K, N olarak
belirtilmektedir.

Seçim Tablosu 3-1 (Özellik kodlarÆ için aĩaþÆdaki tabloya bakÆnÆz)

1.Seçim ve
KullanÆm Yeri Alternatif Seçim
Özellik kodu
Ceketli Sabit Piĩirme
Ters KovalÆ (IBLV) ĨamandÆralÆ (F&T)
KazanÆ - Yerçekimi
B,C,E,K,N veya Termostatik
tahliyeli
Ceketli Devirmeli Piĩirme Diferansiyel kontrolör
Ters KovalÆ
KazanÆ - (DC)
(IBLV)
Sifon tahliyeli B,C,E,G,H,K,N,P

KondenstoplarÆn Özel Ĩartlara Göre Seçim ve Mukayese Tablosu

Ters O.Kondens
Kod Özellik ĨamandÆralÆ Termodinamik Termostatik
KovalÆ Kontrolörü
A ÇalÆĩma Ĩekli Kesintili (1) Sürekli Kesintili Sürekli (2) Sürekli
B Enerji Tasarrufu (Hizmet süresi açÆsÆndan) Çok iyi Iyi ZayÆf Orta Çok Iyi (3)
C AĩÆnmaya karĩÆ dayanÆklÆlÆþÆ Çok iyi Iyi ZayÆf Orta Çok iyi
D Korozyon dayanÆklÆlÆþÆ Çok iyi Iyi Çok iyi Iyi Çok iyi
E Su Koçu darbelerine dayanÆklÆlÆþÆ Çok iyi ZayÆf Çok iyi ZayÆf (4) Çok iyi
F Buhar sÆcaklÆlÆþÆnda hava-CO2 atma kabiliyeti Var Yok Yok Yok Var
G Çok düĩük basÆnçlarda hava atma kabiliyeti (0.02 bar) ZayÆf Çok iyi (5) Iyi Çok iyi
H Ilk devreye almada hava atma kabiliyeti Orta Çok iyi ZayÆf Çok iyi Çok iyi
I KarĩÆ basÆnç altÆnda çalÆĩma Çok iyi Çok iyi ZayÆf Çok iyi Çok iyi
J Donmaya karĩÆ mukavameti (6) Iyi ZayÆf Iyi Iyi Iyi
K Boĩaltarak sistemi temizleme kabiliyeti Çok iyi Orta Çok iyi Iyi Çok iyi
L Çok düĩük kondens yüklerinde çalÆĩma kabiliyeti Çok iyi Çok iyi ZayÆf Çok iyi Çok iyi
M Biriken kondensi tahliye hÆzÆ Derhal Derhal Gecikmeli Gecikmeli Derhal
N Pislikten etkilenmeme kabiliyeti Çok iyi ZayÆf ZayÆf Orta Çok iyi
O Boyut bakÆmÆndan karĩÆlaĩtÆrma Büyük (7) Büyük Küçük Küçük Büyük
P Flaĩ buharÆ kontrol kabiliyeti Orta ZayÆf ZayÆf ZayÆf Çok iyi
Q ArÆza Durumunda orifisin son durumu (AçÆk-KapalÆ) AçÆk KapalÆ AçÆk (8) (9) AçÆk
(1) Kondens kesintili bir ĩekilde sürekli (4) Bimetalik ve Wafer tip termostatik (7) Kaynak konstrüksiyonlu paslanmaz çelik
olarak boĩaltÆlÆr. kondenstoplarda iyi kondenstopda orta
(2) Düĩük yüklerde sürekli olabilir. (5) Düĩük iĩletme basÆnçlarÆnda tavsiye edilmez. (8) Pislik yüzünden kapalÆ kalabilir.
(3) Flaĩ (Çürük) buhar uygulamalarÆnda (6) Dökme demir kondenstop tavsiye edilmez. (9) Körüþün dizaynÆna baþlÆ olarak kapalÆ
mükemmel sonuç verir. veya açÆk kalabilir.

•
 Buhar TablolarÆ

Nedir....NasÆl KullanÆlÆr
Bu katalogta adÆ geçen ÆsÆ deþerleri Doymuĩ Buhar Tablosu
ve sÆcaklÆk / basÆnç iliĩkileri doymuĩ Kilo Jul Kilo Kalori
buhar tablosundan alÆnmaktadÆr.
Mutlak Buhar Özgül Doymuĩ Buharlaĩma Doymuĩ Buharlaĩma
BasÆnç SÆcaklÆþÆ Buhar sÆvÆnÆn ÆsÆsÆ sÆvÆnÆn ÆsÆsÆ
KullanÆlan Deyimler bar HacmÆ ÆsÆsÆ ÆsÆsÆ
0 3
(abs.) ( C) ( m / kg ) ( kJ/kg ) ( kJ/kg ) (kcal/kg) (kcal/kg)
Doymuĩ Buhar,mevcut basÆnçtaki
suyun kaynama sÆcaklÆþÆna karĩÆlÆk Sütün 1 Sütun 2 Sütun 3 Sütun 4 Sütun 5 Sütun 6 Sütun 7
gelen sÆcaklÆktaki saf buhardÆr. P t SV q r q r
0.010 7.0 129.20 29 2.484 7.0 593.5
Mutlak ve Gösterge BasÆncÆ; 0.020 17.5 67.01 73 2.460 17.5 587.6
Mutlak basÆnç, mükemmel vakumun 0.030 24.1 45.67 101 2.444 24.1 583.9
üzerindeki bar cinsinden basÆnç 0.040 29.0 34.80 121 2.433 28.9 581.2
deþeridir ( bara ). (Sütun 1) 0.050 32.9 28.19 138 2.423 32.9 578.9
Gösterge BasÆncÆ; Atmosfer 0.060 36.2 23.47 151 2.415 36.2 577.0
0.070 39.0 20.53 163 2.409 39.0 575.5
basÆncÆnÆn üzerindeki basÆnç 0.080 41.5 18.10 174 2.403 41.5 574.0
deþeridir ( barg ) . Gösterge 0.090 43.8 16.20 183 2.398 43.7 572.8
basÆncÆna 1 eklenirse mutlak 0.10 45.8 14.67 192 2.393 45.8 571.8
basÆnç bulunur. 0.20 60.1 7.650 251 2.358 60.1 563.3
0.30 69.1 5.229 289 2.335 69.1 558.0
BasÆnç - SÆcaklÆk Iliĩkisi, Doymuĩ 0.40 75.9 3.993 317 2.319 75.8 554.0
buharÆn her bir basÆncÆna karĩÆlÆk 0.50 81.3 3.240 340 2.305 81.3 550.7
gelen bir sÆcaklÆk vardÆr. 0.60 86.0 2.732 359 2.293 85.9 547.9
Örnek olarak; 9 barg doymuĩ 0.70 90.0 2.365 376 2.283 89.9 545.5
0.80 93.5 2.087 391 2.274 93.5 543.2
buharÆn sÆcaklÆþÆ daima 0.90 96.7 1.869 405 2.265 96.7 541.2
0
179,9 C’dÆr. (Sütun 1-2 ) 1.00 99.6 1.694 417 2.257 99.7 539.3
1.5 111.4 1.159 467 2.226 111.5 531.8
BuharÆn özgül hacmi,birim kütle 2.0 120.2 0.8854 504 2.201 120.5 525.9
3
baĩÆna düĩen hacimdir. (m /kg) 2.5 127.4 0.7184 535 2.181 127.8 521.0
(Sütun 3) 3.0 133.5 0.6056 561 2.163 134.1 516.7
3.5 138.9 0.5240 584 2.147 139.5 512.9
4.0 143.6 0.4622 604 2.133 144.4 509.5
Doymuĩ sÆvÆnÆn ÆsÆsÆ,1 kg suyun
0 4.5 147.9 0.4138 623 2.119 148.8 506.3
sÆcaklÆþÆnÆ 0 C’den gösterilen
5.0 151.8 0.3747 640 2.107 152.8 503.4
basÆnç ve sÆcaklÆktaki kaynama 6.0 158.8 0.3155 670 2.084 160.1 498.0
noktasÆna çÆkarmak için gerekli ÆsÆ 7.0 164.9 0.2727 696 2.065 166.4 493.3
miktarÆdÆr. kJ veya kcal olarak ifade 8.0 170.4 0.2403 721 2.046 172.2 488.8
edilir . (Sütun 4-6) 9.0 175.4 0.2148 742 2.029 177.3 484.8
10 179.9 0.1943 762 2.013 182.1 481.0
Gizli ÆsÆ veya Buharlaĩma ÆsÆsÆ, 11 184.1 0.1774 778 1.998 186.5 477.4
1kg kaynayan suyu 1kg buhara 12 188 0.1632 798 1.983 190.7 473.9
13 191.6 0.1511 814 1.970 194.5 470.8
dönüĩtürmek için gerek duyulan ÆsÆ
14 195.0 0.1407 830 1.958 198.2 467.7
miktarÆdÆr. 1 kg buhar, su haline
15 198.3 0.1317 844 1.945 201.7 464.7
dönüĩtüþünde aynÆ miktardaki ÆsÆ 16 201.4 0.1237 858 1.933 205.1 461.7
serbest kalmaktadÆr. Bu ÆsÆ miktarÆ 17 204.3 0.1166 871 1.921 208.2 459.0
buhar tablosunda gösterildiþi gibi her 18 207.1 0.1103 884 1.910 211.2 456.3
basÆnç-sÆcaklÆk kombinasyonu için 19 209.8 0.1047 897 1.899 214.2 453.6
farklÆdÆr. (Sütun 5-7) 20 212.4 0.09954 908 1.888 217.0 451.1
25 223.9 0.07991 961 1.839 229.7 439.3
Tablo NasÆl KullanÆlÆr.. 30 233.8 0.06663 1.008 1.794 240.8 428.5
40 250.3 0.04975 1.087 1.712 259.7 409.1
BasÆnç - SÆcaklÆk iliĩkisinin tayin
50 263.9 0.03943 1.154 1.640 275.7 391.7
edilmesine ilave olarak, kcal (kJ)
60 275.6 0.03244 1.213 1.571 289.8 375.4
çÆktÆsÆ bilinen ve herhangi bir ÆsÆtma 70 285.8 0.02737 1.267 1.505 302.7 359.7
ünitesinde yoþuĩacak buharÆn miktarÆ 80 295.0 0.02353 1.317 1.442 314.6 344.6
da hesaplanabilir. Bunun tersi buhar 90 303.3 0.02050 1.363 1.380 325.7 329.8
yoþuĩma miktarÆ bilindiþi takdirde 100 311.0 0.01804 1.407 1.319 336.3 315.2
kcal (kJ) deþerinin hesaplanmasÆnda 110 318.1 0.01601 1.450 1.258 346.5 300.6
da bu tablo kullanÆlÆr. Bu kataloþun 120 324.7 0.01428 1.492 1.197 356.3 286.0
belli bölümlerinde bu tablonun 130 330.8 0.01280 1.532 1.135 365.9 271.1
140 336.6 0.01150 1.571 1.070 375.4 255.7
kullanÆmÆ ile ilgili atÆflar mevcuttur.
150 342.1 0.01034 1.610 1.004 384.7 239.9
200 365.7 0.005877 1.826 592 436.2 141.4

1 kcal = 4,186 kJ 1 kJ = 0,24 kcal

•
 Buhar TablolarÆ - Flaĩ Buhar
Flaĩ Buhar Nedir ?
BasÆnç altÆndaki kondens veya kazan suyu daha düĩük Buhar sÆcaklÆþÆnda ve 10 bar(a) basÆnç altÆndaki
bir basÆnca serbest bÆrakÆldÆþÆnda bir kÆsmÆ tekrar kondens 762 kJ/kg ÆsÆ deþerine sahiptir.
buharlaĩÆr. Bu flaĩ buharÆ olarak bilinir. (Buhar tablosu 4. sütun)
Eþer bu kondens atmosfer basÆncÆna (1 bara) tahliye
Niçin Önemlidir ? edilirse, ÆsÆ deþeri aniden 417 kJ/kg’a düĩecektir. Bu
Bu flaĩ buharÆ tekrar kullanÆlabilecek özellikleri 345 kJ/kg’lÆk fazlalÆk kondensin bir kÆsmÆnÆ tekrar
taĩÆdÆþÆndan önemlidir. KullanÆlmadÆþÆ takdirde belli bir buharlaĩtÆrÆr. Buhara dönüĩecek kondensin yüzdesi
ÆsÆ enerjisi israf edilir. aĩaþÆdaki ĩekilde hesaplanabilir.
% flaĩ buhar = q1 -q2 x100
NasÆl Oluĩur ?
r
Su atmosfer basÆncÆnda (1.013 bar(a)) ÆsÆtÆldÆþÆnda,
0
sÆcaklÆþÆ 100 C’ye ulaĩana kadar yükselir ki bu sÆcaklÆk q1 = Tahliye öncesi yüksek basÆnç kondensteki
bu basÆnçta ulaĩabileceþi en yüksek sÆcaklÆktÆr. Ilave hissedilebilir ÆsÆ
verilecek ÆsÆ sÆcaklÆþÆ yükseltmez ancak suyu buhara q2 = Tahliyenin yapÆldÆþÆ düĩük basÆnç kondensteki
dönüĩtürür. hissedilebilir ÆsÆ
SÆcaklÆþÆnÆ kaynama noktasÆna yükseltme sÆrasÆnda su r = Kondensin tahliye edilmiĩ olduþu düĩük
tarafÆndan emilen ÆsÆya “hissedilebilir ÆsÆ” veya doymuĩ basÆnçtaki buharÆn gizli ÆsÆsÆ
sÆvÆ ÆsÆsÆ denir. AynÆ sÆcaklÆkta, kaynama noktasÆndaki
% flaĩ buhar = 762 -417 x100 = % 15.3
suyu buhara çevirmek için gerek duyulan ÆsÆya ise “gizli
ÆsÆ” denir. YaygÆn olarak kullanÆlan ÆsÆ birimi kJ dür , 2257
Atmosfer basÆncÆnda 1kg suyun sÆcaklÆþÆnÆ 10C
yükseltmek için gerek duyulan ÆsÆ miktarÆ kcal’dir ve Diyagram 5-1’de kondensin farklÆ basÆnçlara tahliye
4,186 kJ’e eĩittir. edilmesiyle oluĩacak flaĩ buharÆ miktarÆ
gösterilmektedir.
Eþer su basÆnç altÆnda ÆsÆtÆlÆrsa, kaynama noktasÆ Konu ile ilgili diþer yardÆmcÆ tablolar (Sayfa 55)
100 0C’den yüksektir. Bunun neticesi gerekli bölümünde bulunmaktadÆr.
“hissedilebilir ÆsÆ” da daha büyüktür. BasÆnç arttÆkça,
kaynama sÆcaklÆþÆ ve ÆsÆ deþeri de artacaktÆr.Eþer
basÆnç düĩürülürse, belirli miktar “hissedilebilir ÆsÆ”
serbest kalÆr. Bu fazla ÆsÆ gizli ÆsÆ ĩeklinde emilerek
suyun bir kÆsmÆnÆ flaĩ buhara dönüĩtürür.

Diyagram 5-1- Kondensin düĩük basÆnca tahliyesinde oluĩan flaĩ buharÆn yüzdesi (%)
FLAĨ BUHAR YÜZDESć (%)

KONDENSTOP GćRćĨ BASINCI (BAR)

•
 Buhar … Temel Kavramlar
Buhar; bir kazan içerisindeki suya ÆsÆ enerjisi verilmek
suretiyle üretilen bir gazdÆr. Suyun sÆcaklÆþÆnÆ kaynama
noktasÆna yükseltmek için yeterli enerjinin ilave
edilmesinin ardÆndan ilave edilen enerji, sÆcaklÆkta bir
artÆĩ oluĩturmaksÆzÆn suyu buhara dönüĩtürür.
Burada buhardan ÆsÆ transferi arzu edilmektedir. IsÆ, bir
hava ÆsÆtÆcÆsÆndaki havaya, su ÆsÆtÆcÆsÆndaki suya veya
bir piriĩicideki yemeye transfer olmaktadÆr. Bu ÆsÆ
transferine hiçbir ĩey engel olmamalÆdÆr.

Buhar; çok verimli ve kolaylÆkla kontrol edilen bir ÆsÆ

transfer akÆĩkanÆ olup merkezi bir yerden elde edilerek
(buhar kazanÆ), havanÆn, suyun ÆsÆtÆlmasÆ veya proses Kondensin tahliyesi...
uygulamalarÆ için tesisteki ünitelere transfer edilir . Bu Niçin Gereklidir?

Belirtildiþi üzere, kaynayan suyu buhara dünüĩtürmek
için ilave enerji gereklidir.Bu enerji kaybedilmemekte,
ama ÆsÆtmada, kurutmada, piĩirme proseslerinde
kullanÆlmaya hazÆr olarak buhar içersinde
depolanmaktadÆr.
Kaynayan suyu buhara dönüĩtürmek için gerekli ÆsÆya,
buharlaĩma ÆsÆsÆ veya gizli ÆsÆ denilmekte, ve buhar
tablolarÆnda gösterildiþi gibi her basÆnç/sÆcaklÆk
kombinasyonunda farklÆlÆk göstermektedir.
Buhar iĩ baĩÆnda...
BuharÆn IsÆsÆ NasÆl KullanÆlÆr?
Kondens, buhar sisteminde ÆsÆ transferinin neticesi
oluĩur. Buhar, radyasyon ÆsÆ kayÆplarÆ nedeniyle
daþÆtÆm hatlarÆnda veya ÆsÆtma ve proses ünitelerinde
gereken enerjiyi karĩÆlamak üzere gizli ÆsÆsÆnÆ vererek
kondense dönüĩür.
Her ne kadar kondens içersinde bir miktar
faydalanÆlabilinir ÆsÆ varsa da, bu buharÆn gizli ÆsÆsÆna
oranla çok daha azdÆr. Bu nedenle kondens oluĩur
oluĩmaz sistemden atÆlmalÆdÆr.
Sonuçta kondens deþerli sÆcak bir sudur ve kazana geri
döndürülmelidir.

Bir proseste, ÆsÆ yüksek sÆcaklÆk seviyesinden daha

düĩük sÆcaklÆk seviyesine akar ki bu ÆsÆ transferi
olarak bilinmektedir. Buhar kazanÆnÆn yanma odasÆndan
baĩlarsak, ÆsÆ kazan borularÆndan suya transfer olur.
Kazandaki daha yüksek basÆnç buharÆ dÆĩarÆ ittiþi
zaman daþÆtÆm sisteminin borularÆnÆ ÆsÆtÆr. IsÆ buhardan
boru yüzeyleri boyunca daha soþuk çevre havasÆna
transfer olur. Bu ÆsÆ transferi buharÆn bir kÆsmÆnÆ tekrar
suya dönüĩtürür. Bu nedenle daþÆtÆm hatlarÆ, bu israf
edilen ve istenmeyen ÆsÆ transferini en aza indirmek için
genellikle yalÆtÆlmaktadÆr. Buhar, sistemdeki ÆsÆ
eĩanjörlerine ulaĩtÆþÆnda durum farklÆdÆr.
1 kg Su 20 C
0 edilebilir.
TERćMLER
0
„ kJ. : 4,186 kJ, 1kg soþuk suyun sÆcaklÆþÆnÆ 1 C arttÆrmak
için gerekli ÆsÆ enerjisi miktarÆdÆr. Bir baĩka tanÆmla;
soþumakta olan (örneþin 20 0 C’den 19 0 C’ye) 1kg su
tarafÆndan sarf edilen ÆsÆ enerjisi miktarÆdÆr.
„ SÆcaklÆk : Toplam ÆsÆ enerjisi miktarÆ ile baþlantÆlÆ
olmaksÆzÆn hararetin derecesidir.
„ IsÆ : SÆcaklÆkla baþlantÆlÆ olmaksÆzÆn mevcut enerjinin
ölçüsüdür. AçÆklamak gerekirse; 1kg suyun sÆcaklÆþÆnÆ
0 0 0
10 C’den 11 C’ye çÆkaran 4,186 kJ deþeri, 20 C’deki
0
çevre havasÆndan veya 500 C deki bir alevden de elde

+ 335 kJ

Buhar Su
0
1 kg Su 100 C

+ 678 kJ +2013 kJ =
+ 2257 kJ=
1 kg Buhar
0
0 0 180 C
0
1 kg buhar 100 C 1 kg su 20 C 1 kg su 180 C
10 bar
1 bar 10 bar

Ĩekil 6 -1 YukarÆda atmosfer basÆncÆnda bir kg buhar elde
edilebilmesi için gerekli ÆsÆ miktarÆ görülmektedir.
Suya kaynama noktasÆna kadar her 1 0C artÆĩ için 4,186 kJ
ÆsÆ vermek gerekirken,100 0 C deki suyu yine 100 0C deki
buhara çevirmek için çok daha fazla kJ gerekecektir.
Ĩekil 6- 2 YukarÆda 10 bar basÆnçta 1 kg buhar elde
edilebilmesi için gerekli ÆsÆ miktarÆ görülmektedir. 10 bar(a)
basÆnçta suyu kaynatmak için atmosferik basÆnçtakine göre
daha fazla ÆsÆ ve daha yüksek sÆcaklÆk gerekir. AyrÆca, daha
yüksek sÆcaklÆklarda suyu buhara çevirmek için gereken ÆsÆ
miktarÆ daha azdÆr.

•
Buhar … Temel Kavramlar
DaþÆtÆm sisteminin tahliye edilme ihtiyacÆ:
Hava ve karbondioksitin tahliye edilme ihtiyacÆ:
Buhar borularÆnda alt yüzeyinde yukarÆda açÆklanan Tesisat ilk çalÆĩmaya baĩladÆþÆnda ve kazan besi
sebeblerden dolayÆ biriken kondens literatürde suyunda daima hava mevcuttur.Yine iĩletmenin
“Su koçu” veya“Koç darbesi” diye adlandÆrÆlan olaya çalÆĩmasÆnÆn durduþu anlarda soþumadan ötürü
neden olabilir. Koç darbesi; Yüksek hÆzla (150 km/h) oluĩabilecek vakum neticesi vana, flanĩ vs. yerlerden
hareket eden buharÆn bu kondensin üzerinden geçerken sisteme hava girebilir. Besi suyu ayrÆca karbondioksit
“dalgalar” oluĩturmasÆ ile baĩlar. (Ĩekil 7-2). gazÆ çÆkaran erimiĩ karbonatlarÆ da ihtiva edebilir.
Kondensin çoþalmasÆ ve yüksek hÆzlÆ buharÆn Gazlar buharÆn hÆzÆ ile eĩanjör duvarlarÆna doþru itilerek
sürüklemesi ile önüne çÆkan kondensi de kaldÆrarak ÆsÆ transferini engelleyebilir. Hava ve diþer gazlarÆn
büyüyen tehlikeli bir su kütlesi oluĩturur. bulunmasÆ kondens tahliyesini zorlaĩtÆrÆr. Bu gazlar
Bu su kütlesi yönünü deþiĩtiren veya daraltan herhangi kondens ile birlikte tahliye edilmelidir.
bir engele büyük bir hÆzla çarparak koç darbesini yaratÆr.
Boru fitingleri, reglaj vanalarÆ ve diþer benzer ekipmanlar
tahrip olabilir. Bu zararÆna ilave olarak, yüksek hÆzlÆ su
metal yüzeylerden talaĩ kaldÆrmak sureti ile fitingleri
aĩÆndÆrabilir. Bu nedenle, kondensin oluĩur oluĩmaz
tahliye edilmesi gereklidir.

Ĩekil 7 – 1. IsÆ Transferinin Potansiyel engelleri; BuharÆn ÆsÆsÆ

ve sÆcaklÆþÆ bu engelleri geçmelidir.

Ĩekil 7 - 2 Borular ve tüplerde biriken kondens A

noktasÆnda buhar akÆĩÆnÆ durdurana kadar üzerinden geçen
buharla dalgalar halinde sürüklenir. B alanÆndaki kondens
buhar basÆncÆnÆn kondensi iterek koç darbesine yol açan bir
basÆnç farkÆna neden olur.

IsÆ transfer ünitesinin tahliye edilme ihtiyacÆ:

Buhar, buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩmüĩ kondensle
temas ettiþinde “termal ĩok” olarak bilinen baĩka bir tür
koç darbesine neden olabilir.
Buhar, kondensden çok daha fazla hacim kaplar ve
aniden çöktüþünde, sistem boyunca ĩok dalgalarÆ
gönderebilir.
Koç darbesinin bu ĩekli ekipmanlara zarar verebilir ve bu
husus kondensin sistemden tahliye edilmediþinin bir
göstergesidir.
AçÆk olarak, ÆsÆ transfer ünitesindeki kondens bir hacim
kaplar ve ekipmanÆn fiziksel boyutunu ve kapasitesini
düĩürür. Kondensin süratle boĩaltÆlmasÆ ünitenin buharla
dolmasÆnÆ saþlar (Ĩekil 7-3).
Buhar yoþuĩtuþunda, ÆsÆ eĩanjörünün içersinde bir su
filmi oluĩturur. Yoþuĩamayan gazlar sÆvÆya dönüĩmezler
ve yer çekimi ile akamadÆklarÆndan ÆsÆ eĩanjörü ùekil 7 –3 YarÕsÕ kondensle dolu serpantin tam
yüzeyindeki kir ve pullanma üzerinde ince bir film olarak kapasitede çalÕúamaz
birikirler. BunlarÆn hepsi ÆsÆ transferine engel teĩkil
ederler (Ĩekil 7-1)

ùekil 7 – 4. DaþÆtÆm sistemindeki ÆsÆ radyasyonu kondens oluĩumuna neden olur. Bundan dolayÆ düĩük noktalarda veya
kontrol vanalarÆnÆn önünde kondenstoplara ihtiyaç vardÆr. IsÆ eĩanjörlerindeki kondenstoplar, ÆsÆ transferine engel olmadan
önce kondensin tahliyesinde hayati fonksiyonu yerine getirirler. SÆcak kondens tekrar kullanÆlabildiþi için kondenstoplardan
kazana gönderilir.

•
 Buhar … Temel Kavramlar
HavanÆn buhar sÆcaklÆþÆna etkisi Korozyon problemi
Hava ve diþer yoþuĩmayan gazlar buhar tesisatÆna Tesisatlarda pullanma ve korozyonun baĩlÆca iki nedeni,
girdiþinde, buharÆn iĩgal edeceþi hacmin bir kÆsmÆnÆ karbondioksit (CO2) ve oksijendir (O2). Karbondioksit,
kaplarlar. Hava/buhar karÆĩÆmÆnÆn sÆcaklÆþÆ saf buhar besi suyunda çözülmüĩ karbonatlar ĩeklinde sisteme
sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩer. (Ĩekil 8-1), buhar hatlarÆnda girer ve soþumuĩ kondensle karÆĩtÆþÆnda karbonik asit
havanÆn etkisini göstermektedir. Tablo 8-1 ve Diyagram oluĩturur. Oldukça korozif olan karbonik asit, borularÆ ve
8-1, çeĩitli yüzdeler ve basÆnçlarda havanÆn neden ÆsÆtma ünitelerini korozyona uþratÆr. (Ĩekil 9-2)
Oksijen, soþuk besi suyunda çözülmüĩ gaz olarak
olduþu sÆcaklÆk düĩüĩlerini göstermektedir.
sisteme girer. Oksijen, korozyonu hÆzlandÆrarak ve demir
ve çelik yüzeylerde karÆncalanma yaparak karbonik
HavanÆn ÆsÆ transferine etkisi asidin etkisini ĩiddetlendirir. (Ĩekil 9-3).
Buhar, ÆsÆ transfer yüzeyinde akarken hava ve diþer
gazlarÆ da beraberinde taĩÆr. SorunlarÆ ortadan kaldÆrma
Bu gazlar, yoþuĩmadÆklarÆndan ve yer çekimi ile
Buraya kadar anlatÆlanlarÆ özetlersek sonuçta
tahliyeleri mümkün olmadÆþÆndan, buhar ve ÆsÆ transfer
kondenstoplar kondensi ve yoþuĩmayan gazlarÆ tahliye
yüzeyi arasÆnda bir engel oluĩturur.
etmelidirler . Çünkü;
HavanÆn mükemmel yalÆtÆm özelliþi ÆsÆ transferini azaltÆr.
Gerçekten, belirli koĩullar altÆnda buhar içersinde %0,5
Sistem içersinde bulunan kondens ve yoþuĩmayan
kadar az bir hacim kaplayan hava, ÆsÆ transfer verimini
gazlar ;
%50 kadar düĩürülebilir (Ĩekil 9-1) .
* Buhar sÆcaklÆþÆnÆ düĩürerek ve sistemi yalÆtarak ÆsÆ
transferini azaltÆrlar.
Yoþunlaĩmayan gazlar (öncelikle hava) birikmeye
* Koç darbesine neden olurlar.
devam ettiþinde ve tahliye edilmedikleri sürece ÆsÆ
* Sistemde tahribat yapan korozyonu da arttÆrÆrlar.
transfer hacmini yavaĩ yavaĩ dolduracak ve buhar
akÆĩÆnÆ durdurabileceklerdir. Bu durum buhar cihazÆnda
Kondenstoplar; Kondens, hava ve karbondioksit için
“hava sÆkÆĩmasÆ”na neden olacaktÆr.
açÆlan ancak buharda kapanan bir otomatik vana
vazifesi görürler. Ekonomik sebeplerde göz önüne
Tablo 8 - 1. Hava karÆĩÆmÆndaki ÆsÆ düĩüĩü
alÆndÆþÆnda, kondenstoplar görevlerini en az bakÆmla
Saf Hacimsel olarak çeúitli
uzun süre yapmalÆdÆr.
BasÕnç Buhar yüzdelerde hava/buhar
0
bar(a) sÕcaklÕ÷Õ karÕúÕmÕnÕn sÕcaklÕ÷Õ ( C)
0
bar C %10 %20 %30
2 120,2 116,7 113,0 110,0
4 143,6 140,0 135,5 131,1
6 158,8 154,5 150,3 145,1
8 170,4 165,9 161,3 155,9
10 179,9 175,4 170,4 165,0

Ĩekil 8– 1 Hava ve Buhar içeren hacim, toplam basÆncÆn deþil

sadece buharÆn kÆsmi basÆncÆnÆn ÆsÆsÆnÆ verir

Hacimde %100 buhar bulunduþunda

Toplam basÆnç 10 bar
Buhar basÆncÆ 10 bar
Buhar sÆcaklÆþÆ 180 0 C

Diyagram 8-1. Hava buhar karÆĩÆmÆ. FarklÆ basÆnçlarda

çeĩitli hava yüzdelerinin neden olduþu sÆcaklÆk düĩüĩü;
Bu diyagram bilinen basÆnç ve sÆcaklÆkla, basÆnç, sÆcaklÆk ve
hacimsel hava yüzdesi kesiĩim noktasÆnÆ bulmak suretiyle
hava yüzdesini tayin eder.
Hacimde %90 buhar ve %10 hava bulunduþunda
Örnek olarak; 9 bar(a)’ lÆk sistem basÆncÆ ve ÆsÆ eĩanjöründe
Toplam basÆnç 10 bar
160 0C lik bir sÆcaklÆk kabul edildiþinde, diyagramdan buhar
Buhar basÆncÆ 9 bar
içersinde %30 hava bulunduþu görülecektir.
Buhar sÆcaklÆþÆ 175,4 0C olacaktÆr.

•
Buhar … Temel Kavramlar
Kondenstoplardan beklenen nedir ?
KondenstoplarÆn görevi; kondensi, havayÆ ve Tüm bu istenen çalÆĩma ve dizayn özelliklerini
karbondioksidi birikir birikmez sistemden tahliye etmektir. yerine getirmeyen bir kondenstop sistemin verimini
Bunun dÆĩÆnda toplam verimlilik ve ekonomi için düĩürecek ve maliyetleri arttÆracaktÆr.
aĩaþÆdaki ĩartlarÆ da saþlamalÆdÆrlar. Kondenstoplar belirtilen bu özellikleri saþladÆþÆnda,
sisteme ĩu faydalarÆ saþlarlar :
1. Minimum buhar kaybÆ: Tablo 9-1 de buhar
kaçaklarÆnÆn maliyetinin ne kadar yüksek olduþu 1. Sistemin çabuk ÆsÆnmasÆ ve rejime girmesi,
görülmektedir. Bu nedenle kondenstoplardaki buhar 2. Artan buhar ÆsÆ transferinden dolayÆ maximum
kaybÆ minimum olmalÆdÆr. ekipman sÆcaklÆþÆ
2. Uzun ömür ve güvenilir hizmet: iç aksamÆnÆn hÆzlÆ 3. Maksimum ekipman kapasitesi
aĩÆnmasÆ bir kondenstopu güvenilemez noktasÆna getirir. 4. Maksimum yakÆt ekonomisi
Güvenilir bir kondenstop, test, onarÆm, temizleme, boĩ 5. Daha az iĩçilik
zaman ve benzeri kayÆplarÆ azaltarak tasarruf saþlar. 6. Minimum bakÆm ve sorunsuz uzun hizmet süresi
3. Korozyona dayanÆklÆlÆk: Kondenstopun çalÆĩan Bazen bir uygulamada bu dizayn özelliklerini içermeyen
parçalarÆ, asit veya oksijenli kondensin zararlÆ etkilerine bir kondenstop düĩünülebilir.
karĩÆ korozyona dayanÆklÆ olmalÆdÆr. Fakat uygulamalarÆn büyük çoþunluþunda tüm bu
4. HavanÆn atÆlmasÆ: Buhar içersinde ve özellikle gereksinmeleri karĩÆlayan kondenstop en iyi sonuçlarÆ
devreye alma sÆrasÆnda hava mevcut olabilir. Verimli ÆsÆ verecektir.
transferi ve sistem kilitlemesini önlemek için hava
boĩaltÆlmalÆdÆr.
5. Karbondioksitin (CO2) atÆlmasÆ: Karbondioksidin
buhar sÆcaklÆþÆnda atÆlmasÆ karbonik asit oluĩumunu
önleyecektir. CO2, buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆna düĩen
kondensin içersinde çözüldüþünden, kondenstop buhar
sÆcaklÆþÆnda veya yakÆn sÆcaklÆkta boĩaltmalÆdÆr.
6. KarĩÆ basÆnca karĩÆ çalÆĩma: TasarÆmdan dolayÆ
veya istek dÆĩÆ olarak basÆnçlÆ dönüĩ hatlarÆ ortaya
çÆkabilir. Kondenstop, dönüĩ sistemindeki gerçek karĩÆ
basÆnca karĩÆ çalÆĩabilmelidir.
7. Kirlenme problemlerinden etkilenmeme: Ĩekil 9 - 2. Buhar sÆcaklÆþÆnÆn altÆndaki kondensle birleĩen
Kondenstoplar, buhar sisteminin alt noktalarÆna CO2 gazÆ borularÆ ve ÆsÆ transfer ünitelerini korozyona
yerleĩtirildiþinden, kirlenme her zaman mevcuttur. uþratan karbonik asiti oluĩturur. YukarÆda boru diĩlerindeki
Kondens borulardaki kir ve pullanmalarÆ kaldÆrÆr. korozyon görülmektedir.
Kazandan katÆ partiküller taĩÆnabilir. Pislik tutuculardan
dahi geçen bu partiküller aĩÆndÆrÆcÆdÆr. Kondenstoplar bu
ortamda çalÆĩabilmelidir.

Ĩekil 9-1 Bir ÆsÆ transfer ünitesinde yoþuĩan buhar,

mevcut havayÆ ÆsÆ transfer yüzeyine taĩÆr. Hava burada
birikerek etkili bir yalÆtÆm oluĩtur.

Ĩekil 9-3. Sistemdeki Oksijen yukarÆda görülen

karÆncalanmaya neden olarak borularÆn korozyonunu
(Oksidasyon) hÆzlandÆrÆr.

Tablo 9 -1. Deþiĩik Orifisler için 7 barg ‘de buhar kaybÆ

miktarÆ ve maliyeti
Orifis ÇapÆ Buhar kaybÆ Toplam Toplam
(Ton / ay) maliyet (€/ay) Maliyet (€/YÆl)
½” 379,5 3795 45540
7/16” 289,5 2895 34740
3/8” 213,6 2136 25632
5/16” 147,7 1477 17724
¼” 95,4 954 11448
3/16” 53,2 532 6384
1/8” 23,8 238 2856
(Buhar Maliyeti €10,00/ton olarak kabul edilmiĩtir )
YukarÆdaki buhar kaybÆ deþerlerinde kondens olmaksÆzÆn,
keskin kenarlÆ bir orifisten atmosfer basÆncÆna akan temiz
kuru buhar kabul edilmektedir. Normalde kondensin flaĩ
buharÆ etkisi yüzünden bu kayÆplar azalacaktÆr.

•
 Ters KovalÆ Kondenstoplar
Armstrong ters kovalÆ kondenstop, buhar ve su
arasÆndaki yoþunluk farkÆna gore çalÆĩan mekanik bir
kondenstoptur (Ĩekil 10.1).
Ters kovaya giren buhar, kovanÆn yükselmesine neden
olur ve tahliye supabÆnÆ kapar . Kondenstopa giren
kondens, kovanÆn batmasÆna neden olur ve kondensi
boĩaltmak üzere supabÆ açar.
Diþer mekanik kondenstoplardan farklÆ olarak ters
kova,buhar sÆcaklÆþÆnda hava ve karbondioksidi de
sürekli tahliye eder.
Bu basit kondens tahliye prensibi Armstong tarafÆndan
1911’de bulunmuĩtur. Malzeme ve imalatta yÆllar süren
geliĩmeler bugünün Armstrong ters kovalÆ
kondenstoplarÆnÆ çalÆĩma randÆmanÆ, güvenirlilik ve uzun
ömür açÆsÆndan benzersiz kÆlmÆĩtÆr.
Enerji randÆmanlÆ uzun hizmet
Armstrong ters kovalÆ kondenstopun en önemli özelliþi:
basÆnca karĩÆ supabÆ açmak için kovanÆn saþladÆþÆ
kuvveti artÆran eĩsiz manivela sistemidir. AĩÆndÆran veya
sürtünme yaratan sabit baþlantÆ yoktur. Tahliye orifisini
açarak maksimum kapasitede tahliye için tasarlanmÆĩtÆr.
KovanÆn altÆ açÆk olduþundan, koç darbesine
dayanÆklÆdÆr. AĩÆnma olabilecek noktalarÆ uzun ömür için
takviye edilmiĩtir.
Bir Armstrong ters kovalÆ kondenstop, aĩÆnma olduþunda
dahi enerji tasarrufunu sürdürebilir. Kademeli aĩÆnma sit
çapÆnÆ yavaĩ yavaĩ büyütür ve bilya supabÆn ĩeklini ve
çapÆnÆ deþiĩtirir. Fakat bu olurken, supab daha derine
oturarak tam sÆzdÆrmazlÆk saþlamaya devam eder.
Ĩekil 10 - 1. Ters KovalÆ Kondenstopun ÇalÆĩma Prensibi (Maksimuma yakÆn basÆnçlarda)
1. Kondenstop, buhar ÆsÆtmalÆ cihaz ile kondens dönüĩ kollektörü
arasÆndaki tahliye hattÆna monte edilmelidir. Devreye almada,
kova alttadÆr ve supab tam açÆktÆr. ćlk kondens girip kovanÆn
altÆndan akarken, kondenstop gövdesini doldurur ve kova
tamamen batmÆĩtÆr. Kondens açÆk olan supabtan dönüĩ
kollektörüne tahliye olur.
Güvenilir ÇalÆĩma
Armstrong ters kovalÆ kondenstoplarÆnÆn güvenli olma
özelliþinin en önemli unsurlarÆndan biri kirlenme
problemlerinden uzak tutan bir dizayna sahip olmasÆdÆr.
Çünkü supab ve sit kondenstopun üstündedir. Daha
büyük partiküllü pislikler, kovanÆn yukarÆ-aĩaþÆ hareketi
altÆnda toz haline getirildiþi alt bölgeye düĩerler.
Kondenstop supabÆ tam açÆk veya tam kapalÆ
pozisyonda olduþundan partiküllerin serbest geçiĩi
mümkün olacaktÆr. AyrÆca, kovanÆn kenarÆ altÆndan geçen
hÆzlÆ kondens akÆĩÆ, pislikleri kondenstopun dÆĩÆna
süpüren bir kendini temizleme hareketi oluĩturacaktÆr.
Ters kovalÆ kondenstop supab takÆmÆ ve kova olmak
üzere iki hareketli parçaya sahiptir. Bu özellik,
yapÆĩacak, kilitlenecek veya tÆkanacak hiçbir sabit nokta
ve karmaĩÆk baþlantÆlar olmamasÆ anlamÆna gelir.
Korozyona dayanÆklÆ parçalar
Armstrong ters kovalÆ kondenstoplarÆn supab ve siti
yüksek kromlu paslanmaz çeliktir, taĩlanmÆĩ ve
leplenmiĩtir. Diþer tüm çalÆĩan parçalar aĩÆnma ve
korozyona dayanÆklÆ paslanmaz çeliktir.
Yüksek karĩÆ basÆnca karĩÆ çalÆĩma
Tahliye hattÆndaki yüksek basÆnç, fark basÆncÆnÆ azaltÆr.
KarĩÆ basÆnç giriĩ basÆncÆna yaklaĩÆrken, çok düĩük
basÆnç farklarÆnda olduþu gibi tahliye sürekli olur.
KarĩÆ basÆncÆn, düĩük fark basÆncÆnÆn neden olduþu
kapasite düĩmesi dÆĩÆnda ters kovalÆ kondenstopun
çalÆĩmasÆna olumsuz bir etkisi yoktur. SupabÆ açmak için
kova tarafÆndan daha az kuvvete ihtiyaç vardÆr.
2. Buhar geldiþinde, kovanÆn altÆndan kondenstopa girer,
yükselir ve kovayÆ yüzdürerek üstte toplanÆr. Kova yükselir ve
sÆkÆca kapanana kadar supabÆ site doþru kaldÆrÆr. Hava ve
karbondioksit kovadaki delikten sürekli geçer ve kondenstopun
üstünde toplanÆr. Kovadaki delikten geçen buhar radyasyonla
yoþuĩur.
••
Ters KovalÆ Kondenstoplar
Özel ihtiyaçlarÆ karĩÆlayacak Armstrong
ters kovalÆ kondenstop tipleri
FarklÆ gövde malzemeleri, baþlantÆ ĩekilleri, orifis çaplarÆ
ve diþer deþiĩkenlere sahip ters kovalÆ kondenstoplarÆn
mevcut oluĩu, özel ihtiyaçlarÆn karĩÆlanmasÆnda doþru
kondenstopun seçiminde esneklik saþlar.
(BakÆnÆz Tablo 11-1)

1. Komple Paslanmaz Çelik Kondenstoplar

BakÆm gerektirmeyen, sÆzdÆrmaz paslanmaz çelik
gövdeler hasar görmeden kondenstoplarÆn donmaya
karĩÆ mukavemetini saþlar. Bunlar izleme (tracer) hatlarÆ,
dÆĩ ortamlar ve donmaya maruz diþer uygulamalar için
0
idealdir. 45 barg basÆnç ve 427 C sÆcaklÆþa kadar
kullanÆlabilirler.
.2. Demir Döküm Kondenstoplar
17 bar basÆnç ve 232qC sÆcaklÆklara kadar genel
uygulamalar için kullanÆlan standart ters kovalÆ
kondenstoplardÆr. Yandan giriĩ- yandan çÆkÆĩ, dahili
filitreli ve alttan giriĩ üstten çÆkÆĩ baþlantÆlÆ tipleri
mevcuttur.
3. Dövme Çelik Kondenstoplar
560qC’da 186 barg’e kadar yüksek basÆnç ve sÆcaklÆk
uygulamalarÆ (kÆzgÆn buhar dahil) için standart ters kovalÆ
kondenstoplardÆr.
4. Paslanmaz Çelik Döküm Kondenstoplar
Yüksek kapasite ve korozif ortamlardaki uygulamalar için
standard ters kovalÆ kondenstoplardÆr. 47 bar basÆnç ve
263qC’ye kadar ki sÆcaklÆklarda kullanÆlabilirler. BakÆm
yapÆlabilir tiptedirler.

Tablo 11 -1 Ters KovalÆ KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm Parametreleri

Gövde ve Kapak
Demir Döküm Paslanmaz çelik Dövme Çelik Çelik Döküm P. Çelik Döküm
Malzemeleri
Ba÷lantÕ (mm) 15 - 65 15 - 25 15 - 50 15 - 25 15 - 50
Diúli, Diúli, Diúli, Diúli,
Ba÷lantÕ ùekli Diúli,
Soketli, Soketli, Soketli, Soketli,
FlanúlÕ
FlanúlÕ FlanúlÕ FlanúlÕ FlanúlÕ
ÇalÕúma BasÕncÕ (barg) 0 - 17 0 - 45 0 - 180 0 - 40 0 - 47
Maks. Kapasite (kg/h) 9.500 2.000 9.500 2.000 9.500

3. Gelen kondens kovayÆ doldurmaya baĩlarken, kova supab kolu
üzerinde bir çekiĩ uygulamaya baĩlar. Kondens yükselmeye
devam ederken, supabÆ fark basÆncÆna karĩÆ açmaya yetinceye
kadar daha fazla kuvvet uygulanÆr.
4. Supab açÆlmaya baĩlarken, supabtaki basÆnç kuvveti azalÆr.
Daha sonra, kova hÆzla batar ve supabÆ tamamen açar.
Kondensten önce biriken hava tahliye edilir. KovanÆn altÆndaki
akÆĩ, pislikleri kaldÆrÆr ve kondenstopun dÆĩÆna süpürür. Buhar
kovayÆ kaldÆrana kadar tahliye devam eder ve çevrim
tekrarlanÆr.

••
 ĨamandÆralÆ Kondenstoplar
Termostatik hava atÆcÆlÆ ĩamandÆralÆ kondenstoplar
(F&T) yoþunluk ve sÆcaklÆk prensiplerine göre çalÆĩan
mekanik tip kondenstoplardÆr .
ĨamandÆralÆ kondenstopun supabÆ yoþunluk prensibine
göre çalÆĩÆr.ĨamandÆrayÆ, supab ve site bir kol baþlar,
kondens kondenstop içinde belirli bir seviyeye
ulaĩtÆþÆnda ĩamandÆra yükselir, boĩaltma deliþini (orifis)
açar ve kondensi tahliye eder. Kondens tarafÆndan
oluĩturulan su sÆzdÆrmazlÆþÆ canlÆ buhar kaybÆnÆ önler.
Tahliye supabÆ su seviyesinin altÆnda olduþundan havayÆ
ve yoþunlaĩmayan gazlarÆ tahliye edemez. Hava ve
yoþunlaĩmayan gazlarÆn birikmesi önemli sÆcaklÆk
düĩüĩüne sebep olduþunda kondenstopun üstündeki
termostatik hava atÆcÆsÆ tahliye yapar. Termostatik hava
atÆcÆ, doyma sÆcaklÆþÆnÆn bir kaç derece altÆnda açar ve
tamamen ayrÆ bir orifisten biraz düĩük sÆcaklÆkta büyük
hacimdeki havayÆ atabilir.
Deþiĩken buhar basÆncÆnda güvenilir çalÆĩma
Deþiĩken buhar basÆncÆ; kondensi tahliye edilen ÆsÆ
transfer ünitesindeki basÆncÆn maksimum buhar
basÆncÆndan belirli koĩullar altÆnda vakum basÆncÆna
kadar deþiĩebilmesi anlamÆna gelir.
BasÆncÆn sÆfÆra düĩmesi durumunda kondens tahliyesi
sadece yer çekimi kuvveti ile saþlanÆr.
Düĩük buhar basÆnçlarÆnda önemli miktarlardaki hava
serbest kalabilecektir.
F&T kondenstoplarÆn randÆmanlÆ çalÆĩmasÆ bu özel
ihtiyaçlara cevap verir.
Yüksek karĩÆ basÆnçta çalÆĩma
Düĩük fark basÆnçlarÆnda tahliye kapasitesi düĩmesi
dÆĩÆnda, karĩÆ basÆncÆn ĩamandÆralÆ termostatik
kondenstopun çalÆĩmasÆ üzerinde ters etkisi yoktur.
Yüksek karĩÆ basÆnçta kondenstop kapatabilecek ve
buhar kaçÆrmayacaktÆr.

Armstrong F&T kondenstoplarÆ yüksek hava atma Tablo 12 -1 ĨamandÆralÆ KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
kapasitesi saþlar, kondense hemen karĩÆlÆk verir ve hem Parametreleri
sanayi ve hem de HVAC (IsÆtma,HavalandÆrma ve Gövde ve Kapak
Demir Döküm Çelik döküm
iklimlendirme) uygulamalarÆ için uygundur. Malzemeleri
BaþlantÆ (mm) 15 - 80 50 - 80
Diĩli ,Soketli,
BaþlantÆ Ĩekli Diĩli, FlanĩlÆ
FlanĩlÆ
ÇalÆĩma BasÆncÆ (barg) 0 - 17 0 - 31
Maks. Kapasite (kg/h) 94.000 170.000

Ĩekil 10-1 ĨamandÆralÆ Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli

1- Devreye alma sÆrasÆnda, düĩük
sistem basÆncÆ havayÆ termostatik
hava atÆcÆdan dÆĩarÆya atar.
AtÆlan havayÆ normalde yüksek
kondens yükü izler ve ana supabÆ
açan ĩamandÆrayÆ kaldÆrÆr. Geri kalan
hava açÆk olan hava atÆcÆdan tahliye
edilir.
2- Kondenstopa buhar geldiþinde, 3- Kondenstopta hava birikirken,
termostatik hava atÆcÆ daha yüksek sÆcaklÆk doymuĩ buharÆnkinin altÆna
sÆcaklÆþÆ algÆladÆþÆndan kapanÆr. düĩer . BasÆnç dengeli termostatik
Kondens ana supabtan akmaya hava atÆcÆ açÆlarak havayÆ tahliye eder.
devam eder. SupabÆn pozisyonu,
kondensin kondenstopa akÆĩÆyla aynÆ
miktarda tahliye için, ĩamandÆra
tarafÆndan ayarlanÆr.

••
Termodinamik (Disk Tip) Kondenstoplar
Termodinamik kondenstopa, hÆz prensibine göre çalÆĩan
bir zaman geciktirme cihazÆ denebilir. Sadece tek bir
hareketli parçasÆ (disk) vardÆr. Çok hafif ve kompakt
olduþundan termodinamik kondenstop, montaj hacminin
sÆnÆrlÆ olduþu çoþu uygulamanÆn ihtiyaçlarÆnÆ karĩÆlar.
Termodinamik kondenstopun basit ve ufak boyutuna ek
olarak hidrolik ĩoka dayanÆklÆlÆk, açÆldÆþÆnda tüm
kondensin tamamÆ ile tahliyesi ve sürekli boĩaltma
hareketi için kesintili çalÆĩma gibi özellikleride mevcuttur.
IsÆtma OdasÆ
Armstrong’a özgü termodinamik kondenstoplardaki eĩsiz
ÆsÆtma odasÆ disk gövdesini ve kontrol odasÆnÆ çevreler.
Bu odacÆktan kondenstop çÆkÆĩÆna kontrollü akÆĩ çevrim
oranÆnÆ kontrol eder . Bu durum, çevrim oranÆnÆ ortam
ĩartlarÆnÆn deþil, uygun kondenstop dizaynÆ tarafÆndan
kontrol edilmesi anlamÆna gelir.
Bu kontrol özelliþi olmazsa, yaþmur, kar ve soþuk ortam
koĩullarÆ kondenstopun çevrim oranÆnÆ bozar.

Ĩekil 13-1 Termodinamik Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli

1. Devreye alma sÆrasÆnda kondestopa 2. Buhar, giriĩ orifisinden girer ve diskin 3. Disk sit üzerindeki iki yüzeye oturur
giren kondens ve hava, kontrol odasÆ altÆndan akar. Diskin alt yüzeyindeki ve giriĩ orifisini kapatarak disk
etrafÆndaki ÆsÆtma odasÆ ve giriĩ akÆĩ hÆzÆ artar ve basÆncÆn düĩmesine üzerindeki buhar ve kondensi tutar.
orifisinden geçer. Bu akÆĩ diski giriĩ neden olarak diski site doþru çeker. Kontrol odasÆndan kontrollu bir buhar
orifisinden yukarÆ doþru kaldÆrÆr ve akÆĩÆ vardÆr ve flaĩ buhara dönen
kondens çÆkÆĩ kanallarÆndan akar. kondens de kontrol odasÆndaki basÆncÆn
sürdürülmesine yardÆmcÆ olur. Diskin
Tablo 13-1 Termodinamik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm üzerindeki basÆnç düĩtüþünde ise alttan
Parametreleri gelen basÆnç , diski sitten yukarÆ kaldÆrÆr
Gövde ve Kapak . Eþer kondens varsa tahliye edilir ve
Çelik Pas. Çelik
Malzemeleri çevrim devam eder.
Ba÷lantÕ (mm) 10 - 25 15 - 25
Ba÷lantÕ ùekli Diúli, Soketli, FlanúlÕ Diúli, FlanúlÕ
ÇalÕúma BasÕncÕ (barg) 0 - 41 0 - 41
Maks. Kapasitesi (kg/h) 1-1300 1-1150

Bimetalik Kondenstoplar
Bimetalik kondenstop farklÆ genleĩme katsayÆlarÆna sahip
iki bimetalik eleman kullanarak sÆcaklÆk prensibine göre Tablo 13 -2 Bimetalik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
çalÆĩÆr. Soþuk durumda bimetalik elemanlar düzdür. Parametreleri
SÆcaklÆk yükselmeye baĩladÆþÆnda elemanlar farklÆ Gövde ve Kapak Malzemeleri Karbon ve Pas.Çelik
ĩekilde genleĩecek ve bükülecektir. Bu elemanlara baþlÆ BaþlantÆ (mm) 15 - 20
bir mil de vanayÆ açacak supabÆ açÆk veya kapalÆ BaþlantÆ Ĩekli Diĩli, Soketli, FlanĩlÆ
pozisyona getirecektir. ÇalÆĩma BasÆncÆ (barg) 0 – 24
Maks. Kapasitesi (kg/h) 1.200
Ĩekil 13-2 Bimetalik Kondenstopun ÇalÆĩma Ĩekli

1. Devreye alma sÆrasÆnda,

2. Kondenstopa buhar gelmeye
sÆcaklÆk düĩük ve bimetalik
baĩladÆþÆnda sÆcaklÆk artacak ve
elemanlar düz durumdadÆr.
bimetalik elemanlar genleĩecektir.
Orifis açÆk olup, hava ve
Bu durumda orifis kapanacak ve
kondens kondenstoptan
tekrar kondens birikene ve sÆcaklÆk
tahliye edilir .
düĩene kadar kondenstoptan tahliye
olmayacak ve çevrim devam
edecektir.

••
 Termostatik Kondenstoplar
Armstrong termostatik kondenstoplarÆ denge basÆnçlÆ
körük veya wafer tip elemanlÆ olarak temin edilebilir.
Paslanmaz çelik, karbon çeliþi ve bronz gibi çeĩitli
malzemelerden imal edilirler. Bu tür kondenstoplar Tablo 14-1 Termostatik KondenstoplarÆn Tipik TasarÆm
genelde çok düĩük kondens yükü bulunan Parametreleri
uygulamalarda kullanÆlmaktadÆr. Denge BasÆnçlÆ
BasÆnç Dengeli Su
Körük
Gövde ve
Termostatik ÇalÆĩma Kapak
Pas.
Bronz
Pas. Karbon
Bronz
Termostatik kondenstoplar, buhar ile soþumuĩ kondens Çelik çelik çelik
Malzemeleri
ve hava arasÆndaki sÆcaklÆk farkÆna göre çalÆĩÆrlar. Buhar,
BaþlantÆlar
termostatik eleman içerisindeki basÆncÆ artÆrÆr ve körüþün 15-20 15-20 10-25 15-20 15-25
(mm)
genleĩmesi ile orifisi kapatarak kondenstopun
Diĩli, Diĩli,
kapanmasÆnÆ saþlar. KapalÆ durumda kondens ve Diĩli, Diĩli, Diĩli,
BaþlantÆ Ĩekli Düz ve Düz ve
yoþunlaĩmayan gazlar kondenstop giriĩinde birikirken soketli soketli soketli
Köĩe Köĩe
sÆcaklÆk düĩmeye baĩlar ve termostatik eleman büzülür
ve supabÆ açar. ÇalÆĩma
Kondenstop giriĩinde biriken kondens miktarÆ,yük BasÆncÆ 0 - 20 0-3 0-27 0-40 0-4
koĩullarÆ, buhar basÆncÆ ve tesisat boyutuna baþlÆdÆr. (barg)
Yoþunlaĩmayan gazlarÆn birikiminin kondensin gerisinde Maks.Kap.
1600 750 30 40 450
meydana geldiþine de dikkat edilmelidir. (kg/h)
NOT: Termostatik kondenstoplar,buhar sisteminden havanÆn atÆlmasÆ için de
kullanÆlabilirler. Hava biriktiþinde sÆcaklÆk düĩer ve termostatik hava atÆcÆsÆ buhar
sÆcaklÆþÆnÆn biraz altÆndaki havayÆ tüm çalÆĩma basÆncÆ aralÆþÆnda tahliye eder

Ĩekil 14-1 Termostatik Kondenstopun ÇalÆĩmasÆ

Ĩekil 14-2 Termostatik Wafer ElemanÆn ÇalÆĩmasÆ

1. Devreye alma sÆrasÆnda,
kondens ve hava buharÆn önünde
doþrudan kondenstoptan atÆlÆr.
Termostatik körük elemanÆ
tamamen büzülmüĩtür ve buhar
körüþe yaklaĩana kadar supab
tam açÆk durumda kalÆr
2. Kondenstoptaki sÆcaklÆk artarken,
süratle körük elemanÆnÆ ÆsÆtÆr ve
içindeki buhar basÆncÆnÆ arttÆrÆr.
Eleman içindeki basÆnç kondenstop
gövdesindeki sistem basÆncÆyla
dengede olduþunda, körüþün yay
etkisi elemanÆn genleĩmesine neden
olur ve supabÆ kapatÆr. Kondenstoptaki
sÆcaklÆk, doymuĩ buhar sÆcaklÆþÆnÆn bir
kaç derece altÆna düĩtüþünde,
dengesi bozulan basÆnç körüþü büzer
ve supabÆ açar.
3. Denge basÆnçlÆ termostatik wafer
elemanÆn çalÆĩmasÆ; Ĩekil 14-1 de tarif
edilen denge basÆnçlÆ körüþe çok
benzerdir. Wafer kÆsmen sÆvÆ ile doludur.
Kondestop içindeki sÆcaklÆk artarken, dolu
olan wafer elemanÆ ÆsÆtÆr ve içindeki
buhar basÆncÆnÆ arttÆrÆr. Wafer içindeki
basÆnç, çevreleyen buhar basÆncÆnÆ
aĩtÆþÆnda, wafer diyafram, sit üzerinde
zorlanÆr ve kondenstop kapanÆr. Kondens
veya yoþuĩmayan gazlarÆn neden olduþu
sÆcaklÆk düĩüĩü wafer elemanÆ soþutur ve
içindeki basÆncÆ düĩürür wafer sitten
ayrÆlÆr.

••
Otomatik Kondens Kontrolörleri
Armstrong otomatik kondens kontrolörleri (DC),
kondensin bir tahliye noktasÆndan yükseþe çÆkartÆlmasÆ
gereken uygulamalarda veya yerçekimi ile tahliye
gereken uygulamalarda hÆzÆ arttÆrarak kondens
tahliyesine yardÆmcÆ olmak amacÆyla tasarlanmÆĩtÆr.
Kondensin (çoþunlukla sifon tahliyesi olarak bilinen )
tahliye noktasÆndan yükseltilmesi kondens basÆncÆnÆ
düĩürür ve kondensin bir kÆsmÆnÆn flaĩ buhara
dönüĩmesine neden olur. Kondenstoplar flaĩ buharÆ
canlÆ buhardan ayÆrt edemediklerinden kapanÆrlar ve
kondensi tahliye etmezler.
Kondens Kontrolörünün ÇalÆĩmasÆ
Kondens,hava ve buhar (canlÆ ve flaĩ) kontrolör giriĩine
girer. Bu noktada flaĩ-buharÆ ve hava kendiliþinden
kondensten ayrÆlÆr. ArdÆndan kontrollu bir oranda by-
pass’a geçerek tali buharÆ oluĩturur.
(BakÆnÆz Ĩekil 15-2) .
Vana ayarlanabilir ve böylece tam kapasite çalÆĩma
durumunda mevcut flaĩ- buhar miktarÆna uyum saþlar
veya sistemin hÆz gereksinmelerini karĩÆlayabilir. Ters
kovayla kontrol edilen ayrÆ bir orifisten de kondens
tahliye edilir .

Yerçekimi ile tahliyede hÆzÆn arttÆrÆlmasÆ, kondens ve Çift orifis dizaynÆ nedeniyle, kondens tahliyesi için max.
havanÆn kondens kontrolörüne çekilmesinde yardÆmcÆ basÆnç farkÆ saþlanÆrken tali buhar sistemi için önceden
olacaktÆr. Bu arttÆrÆlmÆĩ hÆzÆ manuel bir ayar vanasÆ ayarlanmÆĩ kontrollu bir basÆnç farkÆ mevcuttur.
vasÆtasÆyla kontrol edilen dahili bir buhar by-pass’Æ
saþlar. Bundan dolayÆ, kondens kontrolörü by-pass veya Tablo 15 -1. Otomatik Kondens Kontrolörü Tipik TasarÆm
tali buharÆ otomatik olarak boĩaltÆr. Parametreleri
ArdÆndan bu buhar diþer ÆsÆ eĩanjörlerinde kullanÆm için Gövde ve Kapak
Demir Döküm Çelik Döküm
toplanÆr veya kondens dönüĩ hattÆna tahliye edilir. Malzemeleri
BaþlantÆ (mm) 15 - 50 15-80
Tahliye edilen ekipmanlarda kondenstop kapasitesi Diĩli, Diĩli,
BaþlantÆ Ĩekli
uygulamaya göre büyük ölçüde deþiĩir. Bunun yanÆ sÆra FlanĩlÆ FlanĩlÆ
tek bir kondens kontrolörü çoþu uygulamalar için yeterli ÇalÕúma BasÕncÕ (barg) 0 - 19 0 - 41
kapasiteyi saþlar. Maks.Kapasitesi (kg/h) 94.000 170.000

Ĩekil 15-1
Ĩekil 15-2 Kondens Kontrolörünün ÇalÆĩmasÆ

Buhar enerjisinin en verimli kullanÆmÆ için, tali buhar

toplandÆþÆnda ve ÆsÆ transfer ekipmanÆnda tekrar
kullanÆldÆþÆnda tavsiye edilen boru tesisatÆ

Flaĩ buharÆ ve yoþunlaĩamayan gazlar doþrudan

kondens dönüĩ hattÆna tahliye edildiþindeki boru
tesisatÆ

••
 Kondenstop Seçimi
KondenstoplarÆn önceki bölümde belirtilen yararlarÆnÆn
tümünden faydalanmak için doþru boyut ve basÆnçta
kondenstop seçmek, uygun ĩekilde montaj ve bakÆmÆnÆ
yapmak gereklidir.
Bu bölümün amaçlarÆndan biri bunu mümkün kÆlacak
bilgileri vermektir. Kondenstopun montajÆ ve
çalÆĩtÆrÆlmasÆ sadece tecrübeli personel tarafÆndan
yapÆlmalÆdÆr. Seçim ve montaj için daima yeterli teknik
bilgi istenmeli bununla birlikte tavsiyeler göz önüne
alÆmalÆdÆr. Bu bölüm asla böyle bir teknik yardÆm veya
tavsiye yerine kullanÆlmamalÆdÆr.
Daha fazla detay için firmamÆz ile görüĩmenizi öneririz.
Temel konular
Birim kondenstoplama, her bir buhar yoþuĩma
ünitesinde olmak üzere ve her bir makinanÆn ayrÆ
serpantinlerinin herbirinde ayrÆ bir kondenstopun
kullanÆlmasÆdÆr. Birim kondenstoplamanÆn önemi
“KÆsa devre” baĩlÆþÆ altÆnda açÆklanmaktadÆr.
Tecrübelerden yararlanma
Kondenstop seçimini yaparken, kendi geçmiĩ
tecrübelerinizden, firmamÆzÆn veya benzer ekipman
kullananlarÆn tecrübelerinden yararlanmak gerekir.
Kendi kendine boyutlandÆrma
Kendi kendine boyutlandÆrma Armstrong Bilgisayar
YazÆlÆm ProgramÆ (Kondenstop boyutlandÆrma ve seçimi)
yardÆmÆ ile oldukça basit olarak yapÆlabilir.
Ĩekil 16-1 Grup kondenstoplama olarak adlandÆrÆlan,
soldaki ĩekilde tek bir kondenstop tarafÆndan tahliye
edilen iki buhar tüketim ünitesi kÆsa devreye neden
olacaktÆr.
YukarÆda saþda görüldüþü gibi her bir ünite kendi
kondenstopuyla tahliye edildiþinde kÆsa devre mümkün
olmayÆp, daha yüksek verim saþlanÆr.
Bu bilgisayar programÆ olmasa dahi aĩaþÆda belirtilenleri
bildiþiniz veya hesaplayabildiþiniz takdirde kondenstop-
larÆ kolaylÆkla boyutlandÆrabilirsiniz:
1. Kondens yükleri (kg/h)
2. KullanÆlacak emniyet faktörü
3. BasÆnç farkÆ
4. Maksimum müsaade edilebilir basÆnç
1. Kondens yükü
Bu katalogta her bir uygulama için verilen, buhar
yoþuĩma oranlarÆ ve uygun boyutlandÆrma iĩlemlerine ait
bilgilerden ve formüllerden faydalanabilinir.
2. Emniyet faktörü veya tecrübe faktörü
KullanÆcÆlar, zaman içinde ve alÆnan neticelere göre
kondenstoplarÆn boyutlandÆrÆlmasÆnda genellikle bir
emniyet faktörünün kullanÆlmasÆ gerekliliþini hissettiler.
Örneþin; 300 kg/h buhar yoþuĩturan bir serpantin en iyi
performans için 900 kg/h’e kadar boĩaltma yapabilecek
bir kondentopa ihtiyaç duyulabilecektir.. Bu 3 olarak
belirtilen emniyet faktörü; deþiĩken kondens yüklerine,
basÆnç farkÆnda görülen düĩüĩlere ve sistem dizayn
faktörlerine cevap vermektedir.
Emniyet faktörleri 1,5 ’tan baĩlayarak 10 ’a kadar
deþiĩebilir. Bu katalogtaki emniyet faktörleri yÆllar süren
tecrübeler sonucu ortaya çÆkmÆĩtÆr.
Dizayn úekli emniyet faktörünü etkiler. Olaþan kondens yükü ve
basÆnç deþiĩimlerinden daha önemli olan buharla ÆsÆtÆlan
ünitenin kendi dizaynÆdÆr.
Ĩekil 16-2, 16-3 ve 16-4’de herbirinin 300 kg/h kondens
ürettiþi fakat emniyet faktörlerinin sÆrasÆyla 2, 3 ve 8
olduþu üç yoþuĩma ünitesi görülmektedir.
KÆsa devre
Birden fazla tahliye noktasÆna bir tek kondenstop
baþlanÆrsa bir veya daha fazla üniteden gelen kondens ve
hava kondenstopa ulaĩamayabilir. Buna sebeb yoþuĩma
farklÆlÆklarÆnÆn buhar basÆnç düĩüĩünde farklÆlÆþa, neden
olmasÆdÆr. Manometrede bile izlenemeyecek kadar küçük
basÆnç düĩüĩ farklÆlÆþÆ, daha yüksek basÆnçlÆ üniteden
gelen buharÆn, daha düĩük basÆnçlÆ üniteden gelen hava
veya kondens akÆĩÆnÆ bloke etmesi için yeterlidir. Sonuçta
ÆsÆtma ve verim düĩecek, yakÆt sarfiyatÆ artacaktÆr. Ĩekil
16-1

Ĩekil 16-2 Sürekli serpantin, sabit
basÆnç ve yerçekimiyle
3 barg’ de 300 kg/h kondensin tek
bir bakÆr serpantinden
kondenstopa yerçekimi ile tahliye
ĩekli. Buhar hacmi çok küçük,
emniyet faktörü 2 alÆnmalÆ
Ĩekil 16-3 Birden fazla boru,
deþiĩken basÆnç ve yerçekimiyle
akÆĩ, 5 barg ‘de ÆsÆtma ünitesinden
300 kg/h kondens. Birden fazla tüp
az da olsa kÆsa devre tehlikesi
yaratÆr. 2,5 barg ‘de emniyet
faktörü 3 kullanÆlmalÆ
Ĩekil 16-4 Büyük silindir, sifon tahliyeli. 2
barg ‘de 2,8 m3 hacimli 1200 mm. çap, 2500
mm. uzunluþundaki silindir kurutucudan
300 kg/h. kondens. Emniyet faktörü, kondens
kontrolörü için 3, ters kovalÆ için 8 ‘ dir.

••
 Kondenstop Seçimi
Ekonomik kondenstop/orifis seçimi En uygun
kondenstop seçimi için yeterli emniyet faktörüne ihtiyaç
duyulurken faktörün çok büyük seçilmesi de problemlere
neden olur. Bu durum kondenstop ve yardÆmcÆ montaj
malzemelerinin daha yüksek maliyetlerine ilaveten
gereksiz yere büyük seçilen kondenstop daha hÆzlÆ
aĩÆnÆr. Kondenstopun arÆza yapmasÆ durumunda, büyük
seçilmiĩ kondestop daha fazla buhar kaçÆrÆr, koç
darbesine ve dönüĩ sisteminde yüksek karĩÆ basÆnca
neden olabilir.
4. Müsaade edilebilir maksimum basÆnç
Kondenstop, sistemin müsaade edilebilir maksimum
basÆncÆna veya dizayn basÆncÆna dayanmalÆdÆr. Bu
basÆnçta çalÆĩmak zorunda olmasa bile bu basÆnca
mukavim olabilmelidir. Bir örnek vermek gerekirse
maksimum giriĩ basÆncÆ 26 barg ve dönüĩ hattÆ basÆncÆ
11 barg olduþunda fark basÆncÆ 15 barg ‘dir. Fark basÆncÆ
15 barg olmasÆna raþmen kondenstop 26 barg müsaade
edilebilir maksimum basÆncÆna karĩÆ koyabilmelidir.
(BakÆnÆz Ĩekil 17-1)

3. BasÆnç farkÆ BasÆnç FarkÆnÆ Etkileyen Faktörler

Maksimum fark basÆncÆ; kazan veya buhar hattÆ basÆncÆ
(veya basÆnç düĩürücü vananÆn çÆkÆĩ basÆncÆ) ile
kondens dönüĩ hattÆ basÆncÆ arasÆndaki farktÆr.
(BakÆnÆz Ĩekil 17-1). Kondenstop bu basÆnç farkÆna karĩÆ
açÆlabilmelidir.
øúletme fark basÕncÕ, tesis kapasitesinde çalÆĩtÆþÆnda
kondenstop giriĩindeki buhar basÆncÆ buhar hattÆ
basÆncÆndan daha düĩük olabilir. Kondens dönüĩ
kollektöründeki basÆnç atmosfer basÆncÆnÆn üstüne
çÆkabilir.
Eþer iĩletme fark basÆncÆ, maksimum fark basÆncÆnÆn en
az %80’i ise, kondenstopu seçerken maksimum fark
basÆncÆnÆ kullanmak emniyetlidir.
BuharÆn oransal olarak kontrol edilmesi basÆnç farkÆnda
büyük deþiĩimlere neden olur. Kondenstop takÆlan
cihazdaki basÆnç atmosfer basÆncÆna, hatta vakum
basÆncÆna düĩebilecektir. Eþer bu katalogtaki montaj
uygulamalarÆ izlenirse bu durum kondens tahliyesine
engel teĩkil etmez.
BasÆnç kontrol vanalarÆnÆn arÆzalanmasÆ durumu hariç,
fark basÆncÆ genellikle normal veya dizayn deþerinin
altÆnda deþiĩim gösterir. Giriĩ veya tahliye basÆncÆndaki
deþiĩmeler basÆnç farkÆna neden olabilir.
Giriĩ basÆncÆnÆ normal deþerinin altÆna düĩüren
nedenler ise ĩu ĩekilde sÆralanabilir :
1. Oransal kontrol vanasÆ veya sÆcaklÆk regülatörü
2.“Sifon tahliye” . Tahliye noktasÆ ile kondenstop
arasÆndaki her 1 m’lik yükselme giriĩ basÆncÆnÆ
ve fark basÆncÆnÆ 0,1 bar düĩürür.
(BakÆnÆz Ĩekil: 17-2)
Tahliye basÆncÆnÆ normal deþerinin üstüne çÆkaran
nedenler ise ĩu ĩekilde sÆralanabilir.
1. Borulardaki sürtünme
2. SÆnÆrlÆ kapasitedeki dönüĩ sistemine tahliye
yapan diþer kondenstoplar.
3. Yükselen kondens. BoĩaltÆlan sadece kondens
olduþunda her 1 m’lik yükselme tahliye basÆncÆnÆ (ve
fark basÆncÆnÆ) 0,1 bar yükseltir. Bunun yanÆ sÆra flaĩ
buharÆnÆn mevcut olmasÆ durumunda ilave karĩÆ
basÆnç sÆfÆra düĩecektir. Ĩekil: 17-3 harici çek vana
kullanÆmÆnÆ göstermektedir .

“A” “B”

Ĩekil 17-1 “A” - “B” = BasÆnç
farkÆdÆr. Eþer “B” karĩÆ basÆnç ise
“A” dan çÆkarÆn. Eþer “B” vakum ise
“A” ile toplayÆn
Ĩekil 17-2 Kondens, yerçekimi tahliye
noktasÆndan kondenstopa bir sifon
yardÆmÆyla yükseltilir. Her 1 m.lik
yükselme basÆnç farkÆnÆ 0,1 bar
düĩürür. Düĩük noktadaki sÆzdÆrmazlÆþa
ve geri akÆĩÆ önlemek için
kondenstopun dahili çek vanasÆna
dikkat edilmelidir.
Ĩekil 17-3 Kondenstop supabÆ açÆk
olduþu durumda buhar basÆncÆ ile
kondens yükselecektir. Her 1 m.lik
yükselme basÆnç farkÆnÆ 0,1 bar
düĩürür.

••
 Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Buhar daþÆtÆm sistemleri, buhar kazanlarÆ ile buhar
kullanan ekipmanlarÆ birbirine baþlar ve buharÆ ÆsÆ
enerjisinin ihtiyaç duyulduþu tesisteki herhangi bir yere
taĩÆr.
Buhar daþÆtÆm sistemlerinin üç ana unsuru; kazan
kollektörleri, ana hatlar ve tali hatlardÆr. Herbiri sistemin
belirli gereksinimlerini karĩÆlar ve buhar separatörleri ve
kondenstoplarla birlikte verimli buhar kullanÆmÆna katkÆda
bulunurlar.
Kondens Cepleri: Tüm buhar daþÆtÆm sistemlerinde
ortak olan çeĩitli aralÆklarla kondens ceplerine gerek
duyulmasÆdÆr. (Ĩekil 18-1).
Kondens ceplerinin kullanÆm amaçlarÆ:
1- Kondensin hÆzla akan buhardan yer çekimi ile
ayrÆlmasÆnÆ saþlamak .
2- Kondensi fark basÆncÆ ile kondenstoptan
tahliye edilene kadar depolamaktÆr .
Kazan Kollektörleri:
Kazan kollektörü, bir veya birkaç kazandan buharÆ
toplayan özel tip bir ana hattÆr. Genellikle, buharla üstten
beslenen ve ardÆndan ana hatlarÆ besleyen yatay bir boru
ekipmanÆdÆr. Sisteme buhar daþÆtÆlmadan önce kazan
suyu ve katÆ partiküllerin tahliye edilmesini saþlamak
açÆsÆndan kazan kollektörüne uygun kondenstop
baþlanmasÆ önemli bir husustur.
Kollektörde kullanÆlan kondenstoplar büyük miktarlarda
taĩÆnan maddeleri derhal boĩaltacak kapasitede
olmalÆdÆr. KondenstoplarÆn seçiminde, koç darbesine
dayanÆklÆlÆk da gözönüne alÆnmalÆdÆr.
Kazan kollektörleri için kondenstop seçimi ve
emniyet faktörü (sadece doymuĩ buhar).
Çoþunlukla tüm kollektör uygulamalarÆ için 1,5 emniyet
faktörü tavsiye edilir. Gerekli kondenstop kapasitesi
aĩaþÆdaki formülü kullanmak sureti ile elde edilebilir:

Ĩekil 18-1 Uygun boyutlandÆrÆlmÆĩ kondens cebi Kondenstop Kapasitesi =Emniyet faktörü x Kazandan
kondensi toplayacaktÆr. Çok küçük kondens cebi ise, çekilen buhar yükü x TaĩÆnan tahmini kazan suyu ve katÆ
basÆnç düĩüĩünden kaynaklanan ve kondensi partiküller (yaklaĩÆk %10)
kondenstoptan dÆĩarÆ çeken ventüri etkisine sebeb olur.
(BakÆnÆz Sayfa 20 , Tablo 20-2)

Seçim Tablosu
(Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz) Ĩekil 18-2 Kondens cebi, 100 mm.ye kadar kollektör çapÆ
KullanÆm Yeri 1.Seçim Alternatif Seçim ile aynÆ, 100 mm.nin üzerinde ise 100 mm. den az
olmamak kaydÆyla kollektör çapÆnÆn ½’ si kadar olmalÆdÆr.
*KÆzgÆn Buhar hatlarÆndavekullanÆlmaz
Özellik kodu
Daima çek vanalÆ ve
alÆĩtÆrÆlmÆĩ sit supablÆ Ters Ters
KovalÆKovalÆ
kondenstop kullanÆlmalÆdÆr.
ĨamandÆralÆ ( * )
Kazan Kolektörü (IBLV)
(F&T)
M, E, L, N, B, Q ÖRNEK: 20,000 kg/h buhar yükü ve tahmini
(*) KÆzgÆn Buhar hatlarÆnda kullanÆlmaz. Daima çek vanalÆ %10 taĩÆnan madde için hangi boyutta
Ters KovalÆ kondenstop kullanÆlmalÆdÆr. kondenstopa gerek duyulacaktÆr?
Formülü kullanarak;
1.Seçim, Kapasite = 1,5 x 20,000 x 0,10= 3,000 kg/h
KullanÆm Yeri Özellik Kodu ve 0-2 2 bar
Alternatif bar üzeri Biriken kondensi derhal boĩaltma kabiliyeti,
seçim(ler) koç darbesine mükemmel dayanÆm, pislikten
Ana ve Tali B, M, N, L, F, E, Ters KovalÆ Ters KovalÆ etkilenmeme kabiliyeti ve çok düĩük yüklerde
DaþÆtÆm HatlarÆ C, D, Q (IB) ( * ) (IB) ( * ) verimli çalÆĩmasÆ ters kovalÆyÆ bu uygulama
(Donma riski için en uygun kondenstop yapan özelliklerdir.
Alternatif Seçim ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ
olmayan yerler
(F&T) (F&T) ( ** )
için) Montaj: Eþer kollektör boyunca buhar akÆĩÆ
Ana ve Tali B, C, D, E, F, L, Ters KovalÆ Ters KovalÆ sadece bir yönde ise, çÆkÆĩ ucunda bir tek
DaþÆtÆm HatlarÆ M, N, Q, J (IB) ( * ) (IB) ( * ) kondenstop yeterlidir. Kollektöre orta
(Donma riski olan Termostatik veya noktadan beslemede (Ĩekil 18-2) veya benzer
Alternatif Seçim iki yönlü buhar akÆĩlÆ tesisatlarda ise
yerler) Termodinamik (CD)
(*) BasÆnç dalgalanmalarÆ söz konusu ise çek vana donanÆmlÆ olmalÆdÆr. kollektörün her bir ucuna kondenstop
(**) ĨamandÆralÆ KondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda takÆlmalÆdÆr.
Ters KovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.

••
 Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Ana Hatlar:
KondenstoplarÆn en yaygÆn kullanÆm yerlerinden biri de Tablo 19-1. Buhar BorularÆ için Kondens MiktarÆ Kg/hm2
ana hatlardÆr. Buhar kullanan ekipmanlarÆn doþru ĩekilde Buhar BasÆncÆ
çalÆĩmasÆnÆ saþlayabilmek için bu hatlarÆn hava ve 1 2 4 8 12 16 21
(barg)
kondensten arÆndÆrÆlmasÆ gerekir. ćzolasyonlu Boru 1 1 1,5 1,5 2 2,5 3
Hatlarda oluĩan kondensin yetersiz tahliyesi,koç
darbelerine yol açar ve kontrol vanalarÆna ve diþer ćzolasyonsuz Boru 4 5 6 7 8 9 10
cihazlara zarar verir.
Ana hatlarÆn ÆsÆtÆlmasÆnda denetimli ve otomatik olmak
üzere iki yöntem kullanÆlÆr. Denetimli (izlemeli) ÆsÆtma Tablo 19-2. Radyasyon kayÆplarÆnÆn hesaplanmasÆ için boru
genellikle büyük çaplarÆn ve / veya uzun hatlarÆn ilk karakteristikleri
ÆsÆtÆlmasÆnda kullanÆlÆr. Bu önerilen yöntem, buharÆn ana
Boru ÇapÆ DÆĩ Çap DÆĩ Yüzey AþÆrlÆk
hatta alÆnmasÆndan önce tesisatÆn atmosfere serbest
Inch DN (mm) (m2/m) (kg/m)
olarak boĩaltÆlmasÆ için tam açÆlan boĩaltma vanalarÆ
içindir. Ilk ÆsÆtma esnasÆnda oluĩan kondensin, tümü 1/8” 6 10,2 0,03 0,49
veya çoþu tahliye edilene kadar bu vanalar açÆk 1/4” 8 13,5 0,04 0,77
durumda kalÆrlar. ArdÆndan, iĩletme koĩullarÆ altÆnda 3/8” 10 17,2 0,05 1,02
oluĩacak kondensin tahliyesi kondenstoplar tarafÆndan ½” 15 21,3 0,07 1,45
yapÆlÆr. Bir enerji santralindeki ana borularÆn ÆsÆtÆlmasÆ da ¾” 20 26,9 0,09 1,90
aynÆ ĩekildedir. 1” 25 33,7 0,11 2,97
Otomatik ÆsÆtma ise, kazan çalÆĩmaya baĩladÆþÆnda, 1¼” 32 42,4 0,13 3,84
herhangi bir yardÆm veya denetim olmaksÆzÆn ana 1½” 40 48,3 0,15 4,43
hatlarÆn, tüm veya bazÆ cihazlarÆn istenilen basÆnç ve 2” 50 60,3 0,19 6,17
sÆcaklÆþa ulaĩmasÆna (sistemin rejime girmesi) müsaade 2½” 65 76,1 0,24 7,90
edilmesidir. 3” 80 88,9 0,28 10,10
4” 100 114,3 0,36 14,40
UYARI: IsÆtma yöntemi ne olursa olsun, ÆsÆl 5” 125 139,7 0,44 17,80
gerilmeleri azaltmak ve sistemin zarar görmesini
6” 150 165,1 0,52 21,20
önlemek için ÆsÆtma için yeterli süre ayrÆlmalÆdÆr.
8” 200 219,0 0,69 31,00
10” 250 273,0 0,86 41,60
Ana hatlar için kondenstop seçimi
12” 300 324,0 1,02 55,60
ve emniyet faktörü (sadece doymuĩ buhar) :
Denetimli veya otomatik ÆsÆtma yöntemleri için yalÆtÆlmÆĩ 14” 350 355,0 1,12 68,30
veya yalÆtÆlmamÆĩ borudaki kondens yükleri aĩaþÆdaki 16” 400 406,0 1,28 85,90
formül kullanÆlarak hesaplanabilir : 20” 500 508,0 1,60 135,00

(Wp x T1 ) x c x (t 2  t1 )
Qc r xh
x 60 Diyagram 19-1 0 qC ‘den Doymuĩ Buhar SÆcaklÆþÆna
IsÆtÆlan 20 m. Boruda Oluĩan Kondens MiktarÆ
Qc = Kondens miktarÆ (kg/h)
Wp = Boru aþÆrlÆþÆ (kg/m) - BakÆnÆz Tablo 19-1
T1 = Buhar hattÆnÆn toplam uzunluþu (m)
c = Boru malzemesinin spesifik ÆsÆsÆ (kJ/kgqc)
(Çelik Boru= 0,115 kJ/kgqc)
t2 = Son SÆcaklÆk (qC)
t1 = Ilk SÆcaklÆk (qC)
r = Buhar gizli ÆsÆsÆ (kj/kg) (Buhar tablosundan)
h = Devreye alma zamanÆ (dk)

NOT: HÆzlÆ hesaplama için, t1= 0 qC ve r= 2100 kJ/h

olarak alÆnabilir.

Bir buhar hattÆnÆn ÆsÆtÆlmasÆ sÆrasÆnda kondens yükünün

hemen tayini için Diyagram 19-1 ’i kullanabilirsiniz.
Doþru deþer bulunduþunda, kazanla ana hattÆn sonu
arasÆndaki tüm kondenstoplar için önerilmiĩ emniyet
faktörü olan 2 ile bu deþer çarpÆlmalÆdÆr.

Normal çalÆĩmada kondens miktarÆ için (IsÆnma sonrasÆ)

Tablo 19-1 ‘i kullanÆn

••
 Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Kazan ve ana hattÆn sonu arasÆndaki kondenstoplar için,
Doþal tahliye noktalarÆnÆn bulunmadÆþÆ yerlerde de
emniyet katsayÆsÆ 2 uygulanÆr. Hat sonunda veya
kondens cepleri ve kondenstoplar monte edilmesi gerekir
çalÆĩma süresinin bir kÆsmÆnda kapalÆ olan basÆnç
(BakÆnÆz Ĩekil 20-1, 20-2 ve 20-3).
düĩürücü ve kesme vanalarÆnÆn önünde monteli
Bu cepler normalde yaklaĩÆk 50 m. aralÆklarla monte
kondenstoplar için emniyet faktörü 3 uygulanÆr.
edilmelidir ve asla 75 m. ’den fazla olmamalÆdÆr.
Ana hatlarda pislikten ektilenmemesi, biriken kondensi
Denetimli ÆsÆtmada, hat çapÆnÆn en az 1,5 katÆ
derhal boĩaltmasÆ ve koç darbesine dayanÆmÆ nedeni ile
uzunluþunda, fakat asla 250 mm’den az olmayacak
ters kovalÆ kondenstop tavsiye edilir.
ĩekilde cepler yapÆlmalÆdÆr. Otomatik ÆsÆtmalarda ise
AyrÆca, ters kovalÆ kondenstopun arÆzalanmasÆ
cepler en az 700 mm uzunluþunda yapÆlmalÆdÆr.
durumunda genellikle açÆk pozisyonda kalmasÆ bir
avantajdÆr.
Her iki yöntem için, 100 mm boru çapÆna kadar olan
Montaj : Her iki ÆsÆtma yönteminde, tüm alt seviyelerde
hatlarda boru çapÆnda, daha büyük çaplarda ise hat
veya doþal tahliye noktalarÆnda kondens cepleri ve
çapÆnÆn en az 1/2’si kadar (Ancak bu asla 100 mm’. nin
kondenstoplar kullanÆlmalÆdÆr.
altÆnda olmamalÆdÆr) bir cep kullanÆlmasÆ uygundur.
(BakÆnÆz Tablo 20-2).
Örneþin; - Yükselen hatlarÆn önünde
- Hat sonlarÆnda
- Kompansatör veya dirseklerin önünde
- VanalarÆn veya regülatörlerin önünde

Ana Hatlar

Ĩekil 20-1 BasÆnç düĩürücü vananÆn Ĩekil 20-2 Ana hatlardaki kondens Ĩekil 20-3 Yükselen hattaki kondens cebini
önündeki pislik tutucuya tahliye eden cebini tahliye eden kondenstop tahliye eden kondenstop. metre cinsinden “H”
kondenstop 10’a bölündüþünde kondensi kondenstoptan
tahliye eden statik basÆnç (bar) bulunur.

Seçim Tablosu (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ’e bakÆnÆz) Tablo 20-2 Ana ve Tali Hatlar için
Kondens Ceplerinin Ölçülendirilmesi
KullanÆm Yeri 1.Seçim M D H
Alternatif Seçim
ve Özellik Kodu Min. Cep uzunlu÷u (mm)
Ana Hat Kondens
Ters KovalÆ (IBLV) Otomatik Kondens Denetimli Otomatik
Buhar Separatörü ölçüsü cebi çapÕ
B, M, L, E, F, N, Q Kontrolörü (DC) IsÕtma IsÕtma
(mm) (mm)
(L) (L)
15 15 250 710
20 20 250 710
25 25 250 710
50 50 250 710
80 80 250 710
100 100 250 710
150 100 250 710
200 100 300 710
250 150 380 710
300 150 460 710
350 200 535 710
400 200 610 710
450 250 685 710
500 250 760 760
600 300 915 915

••
Buhar DaþÆtÆm HatlarÆ
Tali DaþÆtÆm HatlarÆ:
Tali hatlar, buhar kullanan cihazlara buhar tedarik eden
ana hatlardan çÆkÆĩlardÆr. Sistemin tümü herhangi bir
noktada kondens birikmesini önleyecek ĩekilde dizayn
edilmelidir.
Tali hatlarÆ için kondenstop seçimi, emniyet faktörü:
Kondens yükünü hesaplama formülü ana hatlar için
kullanÆlanÆn aynÆsÆdÆr. Tali hatlar için tavsiye edilen
emniyet faktörü 3 dür.
Montaj:Ana hattan kontrol vanasÆna kadar önerilen
tesisat ĩekli 3 m’nin altÆndaki mesafeler için Ĩekil 21-
1’de, 3 m ’nin üzerindeki mesafeler için Ĩekil 21-2’de
gösterilmektedir. Kontrol vanasÆnÆn ana hat seviyesinin
altÆnda olmasÆ gereken tesisatlar için Ĩekil21-3’ebakÆnÆz.
Tesisatta bulunan her bir kontrol vanasÆ ve varsa basÆnç
düĩürücü vanalarÆn önüne boru çapÆnda bir pislik tutucu
monte edin. Tercihen ters kovalÆ kondenstoplarla birlikte
boĩaltma vanalarÆ kullanÆn. Sistemi çalÆĩtÆrdÆktan bir kaç
gün sonra, temizlemenin gerekli olup olmadÆþÆnÆ görmek
için pislik tutucu filitrelerini kontrol edin.
Separatörler
Buhar Separatörleri, buhar daþÆtÆm sistemlerinde oluĩan
kondensin tahliye edilmesi için tasarlanmÆĩtÆr. Özellikle
kuru buharÆn gerekli olduþu ekipmanÆn önünde
kullanÆlÆrlar. AyrÆca, doþasÆ gereþi büyük oranda
kondense sahip tali buhar hatlarÆnda da
kullanÆlmaktadÆrlar.
Tali Hat
Separatörlerde kullanÆlacak kondenstoplarÆn seçiminde
en önemli faktör; kondens birikimlerini tahliye, koç
darbesine dayanÆm ve düĩük yüklerde çalÆĩma
kabiliyetidir.
Separatörler için kondenstop seçimi ve emniyet
faktörleri, kondens ve basÆnç seviyelerine baþlÆ olarak
farklÆ tiplerde kondenstop tavsiye edilmesine raþmen
emniyet faktörünü 3 olarak uygulayÆn.
Gerekli kondenstop kapasitesini elde etmek için
aĩaþÆdaki formülü kullanÆn:
Gerekli kondenstop kapasitesi (kg/h)= Emn.faktörü x
Buh. debisi (kg/h) x Tahmini kondens yüzdesi
( genelde %10 )
ÖRNEK: 500 kg/h buhar debisi için hangi boyutta
kondenstopa gerek duyulacaktÆr. Formülü kullanarak:
Gerekli kondenstop kapasitesi =
3 x 500 x 0.10 = 150 kg/h bulunur.
Separatörler için hava atÆcÆlÆ ters kovalÆ kondenstop
önerilir . Kir ve koç darbesinin önemli bir problem teĩkil
etmediþi durumda, ĩamandÆralÆ kondenstop da kabul
edilebilir bir alternatiftir.
Bir çok durumda otomatik kondens kontrolörü tercih
edilebilecektir . Bu,yukarÆda bahsedilen her iki konden-
stopun en iyi özelliklerini üzerinde toplamaktadÆr.
Separatörün ayrÆĩtÆrma kapasitesini aĩan büyük kondens
yükleri için tavsiye edilmektedir.
Montaj
KondenstoplarÆ separatörün 250-300 mm. altÆnda olacak
ĩekilde tahliye çÆkÆĩÆna baþlayÆn.
Tahliye borusu ve kir cebinin çapÆ separatör tahliye
baþlantÆ çapÆ kadar olmalÆdÆr.(Ĩekil 21-4)

Buhar Separatörü

Ĩekil 21-1 3 m. nin altÆndaki mesafeler için tipik

tesisat uygulamasÆ. Kollektöre doþru metre baĩÆna en
az 50mm.lik bir eþim verildiþi sürece kondenstopa
gerek olmayabilir.

Ĩekil 21-2 Kontrol vanasÆna kadar olan tali
hattÆn uzunluþu 3 m. den fazla olduþunda;
kontrol vanasÆndan önce toplama cebi ve
kondenstop gerekir. Eþer blöf baþlantÆsÆ bir
ters kovalÆ kondenstopa baþlÆ ise vana
önündeki pislik tutucu kondens cebi olarak
görev yapabilir. Bu aynÆ zamanda pislik
tutucu temizleme sorununu da azaltÆr.
Kondenstop kendinden çek vanalÆ olmalÆ
veya giriĩine bir çek vana konulmalÆdÆr.
Ĩekil 21-3 Tali hat uzunluþundan
baþÆmsÆz olarak, buhar giriĩinin altÆna
yerleĩtirilmiĩ kontrol vanasÆnÆn önünde
bir kondens cebi ve kondenstop
gereklidir, Serpantinin kontrol vanasÆnÆn
üstünde olduþu durumlarda kontrol
vanasÆnÆn çÆkÆĩ tarafÆna da kondenstop
takÆlmalÆdÆr.
Ĩekil 21-4 Separatörün tahliye çÆkÆĩÆ
uygulamasÆ . Kondenstopa hÆzlÆ ve tam
kapasite kondens akÆĩÆ saþlamak için,
tahliye çapÆnda kondens ve kir cebi
gerekir.

••
 KÆzgÆn Buhar HatlarÆ
Fakat bunlar %100 verimli deþildir. Kuru buharÆn gerekli
ćlk bakÆĩta, kÆzgÆn buharÆn kondens üretmediþi fikri
olduþu uygulamalarda ÆsÆ yayÆmÆ için kazanÆn içine ilave
zihinlerde bir karÆĩÆklÆk yaratabilir. Bu nedenle, kÆzgÆn
kÆzdÆrma serpantinleri yerleĩtirilir. TaĩÆnan suyu
buhar taĩÆyan buhar hatlarÆ içinde hiç kondens ihtiva
buharlaĩtÆrmak için buhara daha fazla ÆsÆ ilave edilir.
etmemelidir koĩulu, sistem kÆzgÆn buhar basÆnç ve
Böylece tamamen kuru buhar temin edebilmek için
sÆcaklÆþÆna ulaĩtÆþÆnda doþrudur. Ancak bu noktaya
buhara ufak miktarda kÆzgÆnlÆk verilmiĩ olur.
kadar da bir kondens tahliyesi gereklidir. Bu bölümde
Tekrar doymuĩ buhara dönüĩümü öncesinde kÆzgÆn
kÆzgÆn buharÆn ne olduþu ve kullanÆldÆþÆ uygulamalar
buhar, çok küçük miktarlarda ÆsÆ verebildiþi için iyi bir ÆsÆ
açÆklanacaktÆr.
transfer akÆĩkanÆ deþildir. Enerji santrallarÆ gibi bazÆ
prosesler iĩ yapabilmek için kuru ÆsÆya geresinim
Herhangi bir maddenin spesifik ÆsÆsÆ (kJ standartlarÆnÆ
duyarlar. Enerji ünitesi tipi ne olursa olsun, yüksek ÆsÆ
kullanarak); 1 kg ’ÆnÆn sÆcaklÆþÆnÆ 1 qC arttÆrmak için
yoþuĩma miktarÆnÆn azaltÆlmasÆna yardÆmcÆ olur. Yüksek
gerek duyulan ÆsÆ miktarÆdÆr. Bu tanÆmla birlikte, suyun
ÆsÆ, ayrÆca ekipmanda genleĩme safhalarÆ sÆrasÆnda
spesifik ÆsÆsÆ 4,186 kJ’dür ve kÆzgÆn buharÆn spesifik ÆsÆsÆ
yoþuĩmayÆ geciktirmek suretiyle güç çÆktÆsÆnÆ da arttÆrÆr.
ise sÆcaklÆk ve basÆnca göre deþiĩmektedir. SÆcaklÆk
Ekzos çÆkÆĩÆnda daha kuru buhar bulunmasÆ türbin
arttÆkça spesifik ÆsÆ düĩmekte, fakat basÆnç yükseldikçe
kanatlarÆnÆn ömrünü de arttÆracaktÆr.
artmaktadÆr.
KÆzgÆn buhar yoþuĩma olmadan ÆsÆ kaybedebilirsede
AlÆĩÆldÆþÆ gibi kÆzgÆn buhar, kazan içersine veya
doymuĩ buhar bunu yapamaz.
kazandan gelen “atÆk” ÆsÆsyÆ verebilmek için kazanÆn çÆkÆĩ
Bu nedenle, kÆzgÆn buhar yoþuĩma için yeterli ÆsÆyÆ
alanÆna fazladan serpantin seti eklenerek üretilmektedir.
kaybetmeksizin çok uzun buhar hatlarÆ boyunca
AyrÆca kazandan sonra buhar hattÆnda bir yere eklenen
taĩÆnabilir.
kÆzdÆrÆcÆ odacÆkla da elde edilebilir.
Bu durumda tüm sistemde kuru buhar sevkini mümkün
Serpantinin kÆzgÆn bölümü ile birlikte bir buhar
kÆlar.
jenaratörünün ĩematik diyagramÆ aĩaþÆda
KÆzgÆn Buhar Sistemlerinde KondenstoplamanÆn
gösterilmektedir.
nedeni:
KÆzgÆn buhar sistemlerinde kondenstop kullanÆlmasÆnÆn
KÆzgÆn BuharÆn Özellikleri:
esas sebebi baĩlangÆç yani devreye alma yüküdür.
KÆzgÆn buhar, iĩ ve kütle transferi için ideal olmasÆnÆ
HatlarÆn büyük boyutlu olmasÆ yüzünden bu zaman
saþlayan, ancak bir ÆsÆ transfer akÆĩkanÆ olmasÆnÆ
alabilir. BaĩlangÆçta, vanalarÆ açma ve kapama için
uygunsuz hale getiren bir kaç özelliþe sahiptir. Doymuĩ
zaman mevcut olduþundan büyük olasÆlÆkla manuel
buharÆn tersine, kÆzgÆn buharÆn basÆnç ve sÆcaklÆþÆ
vanalar kullanÆlacaktÆr. Bu denetimli devreye alma olarak
birbirinden baþÆmsÆzdÆr. Doymuĩ buharla aynÆ basÆnçta
tanÆmlanabilir.
kÆzgÆnlÆk oluĩturulduþunda sÆcaklÆk ve hacim artmaktadÆr.
Kondenstop kullanÆmÆ için ikinci sebeb, doymuĩ buharda
Nispeten küçük hacimli yüksek ÆsÆ veren kazanlarda
çalÆĩmayÆ gerektirebilecek kÆzdÆrÆcÆnÆn kaybÆ veya by-
buharÆn sudan ayrÆlmasÆ çok zordur. Kazanlardaki küçük
pass gibi acil durumlarla baĩa çÆkabilmektir.
hacÆmlÆ suyun ve hÆzlÆ yük salÆnÆmlarÆnÆn kombinasyonu,
Bu gibi plansÆz olaylarda , manuel olarak vanalarÆ açmak
kazanda ciddi büzülme ve kabarma koĩullarÆ üretir ve bu
için yeterli zaman yoktur , bu nedenle kondenstop
durumda suyun taĩÆnmasÆnÆ arttÆrÆr.
kullanÆmÆ gereklidir.
Bu su, buhar çÆkÆĩlarÆnda separatörler ve kondenstop-
Bu durumlar kondenstop kullanÆmÆ ve seçimini gerektirir.
larla tahliye edilebilir.
Verimi yüksek tutmak, koç darbesini önlemek ve erozyon
hasarlarÆnÆ minimuma indirgemek için, buhar sisteminde
kondensin oluĩur oluĩmaz tahliyesini saþlamak
Ĩekil 22-1 Buhar Jenaratörü önemlidir.

••
 KÆzgÆn Buhar HatlarÆ
KÆzgÆn Buhar Kondens Yüklerinin HesaplanmasÆ:
Tablo 23-1 Süre Tablosu
KÆzgÆn buhar devresinde kullanÆlan bir kondenstopun
14” HattÆn
kondens yükü; ciddi devreye alma yüklerinden, iĩletme Ortalama Süre
Yoþuĩma
sÆrasÆnda hemen hemen hiçbir yükün oluĩmamasÆna Süre BasÆnç Sonundaki
0 OranÆ
kadar geniĩ bir alanda deþiĩecektir. Sonuç olarak; bu (barg) SÆcaklÆk ( C)
kondenstop için deþiĩken ĩartlÆ bir uygulamadÆr. (kg/h)
Devreye alma sÆrasÆnda, çok büyük hatlar soþuk koĩulda 1.iki saat 0,35 121 42,9
buharla doldurulur. Bu sürede, hat sÆcaklÆþÆ arttÆrÆlana 2.iki saat 9,7 221 49,7
kadar hatlarda düĩük basÆnçta sadece doymuĩ buhar 3.iki saat 48 321 61,5
bulunur. Bu uzun bir süre içinde yavaĩça yapÆlÆr ve 4.iki saat 83 421 58,3
neticede hatlarda gerilmeler meydana gelmez. Ancak 5.iki saat 83 577 76,2
devreye almada düĩük basÆnçla birlikte ortaya çÆkan Not: 83 barg.ortalama basÆnç için, H deþerinin; 83 barg. buharÆn gizli
büyük kondens debisi, büyük kapasiteli kondenstop ÆsÆsÆ ile süre sonundaki sÆcaklÆktaki kÆzgÆnlÆk ÆsÆsÆnÆn toplamÆ
olduþunu varsayÆn
kullanÆmÆnÆ gerektirir. SonrasÆnda bu büyük
boyutlandÆrÆlmÆĩ kondenstoplarÆn, normal kÆzgÆn buhar
Kondensin randÆmanlÆ ĩekilde tahliyesinden emin olmak
çalÆĩma ĩartlarÆnda çok düĩük kapasite ihtiyaçlarÆyla çok
için,kondenstoplarÆn kÆzgÆn buhar sistemlerine montajlarÆ
büyük basÆnçlarda çalÆĩmasÆna gerek duyulur.
sÆrasÆnda doþru toplama cebi boyutlandÆrÆlmasÆ ve
tesisat tavsiyelerine uyulmalÆdÆr. Sayfa 20 Tablo 20-2’de
Tipik devreye alma kondens yükleri yaklaĩÆk olarak
verilen boru çapÆ için doþru toplama cebi boyutlarÆ
aĩaþÆdaki ĩekilde hesaplanabilir:
gösterilmektedir.
Toplama cebi, kondenstopa giden boru ve kondenstopta
0,48 Wp (t2 - t1) yalÆtÆm kullanÆlmasÆ ile ilgili soru ortaya çÆkmaktadÆr.
c H Güvenlik tedbirleri açÆsÆndan zorunlu olmadÆkça buhar
sisteminin bu bölümü yalÆtÆlmamalÆdÆr. DolayÆsÆyla cevap
C = Kondens miktarÆ (kg) hayÆr olacaktÆr. Bu ise kondenstop öncesinde bir miktar
Wp = Borunun toplam aþÆrlÆþÆ (Sayfa 19 Tablo 19-2’den) kondensin sürekli oluĩmasÆ neticesi kondenstopun
H = X basÆncÆnÆn toplam ÆsÆsÆ - Y basÆncÆnÆn hissedilir ömrünün uzamasÆnÆ saþlar.
ÆsÆsÆ ; uzun ÆsÆtma süreleri için ; (kÆzgÆn buhar
basÆncÆndaki (X) doymuĩ buharÆn toplam ÆsÆsÆ – ÆsÆtma KÆzgÆn Buhar Kondenstop Tipleri:
süresi içinde ortalama basÆnçta (Y) doymuĩ buharÆn Bimetalik kondenstop, kondens doymuĩ buhar
hissedilir ÆsÆsÆnÆ) kullanÆn . sÆcaklÆþÆnÆn altÆndaki bir sÆcaklÆþa soþuyana kadar
0,48 = Çelik borunun spesifik ÆsÆsÆ (kJ/kgqC) açmamak üzere ayarlanÆr. Mevcut basÆnç için,
t1 = Ortam sÆcaklÆþÆ (qC) kondenstoptaki herhangi bir sÆcaklÆþa sahip buharda
t2 = IsÆnma sÆcaklÆþÆ (qC) kondenstop kapalÆ kalacaktÆr.
Buhar sÆcaklÆþÆ yükselirken bimetalik elemanÆn çekme
Örnek: kuvveti daha büyük olur ve supab üzerinde daha büyük
50 qC /h ÆsÆtma kabul edelim, bir sÆzdÆrmazlÆk kuvveti oluĩturur. KÆzgÆn buhar supabÆn
Boru 14” sch 80 daha da sÆzdÆrmaz olmasÆnÆ saþlar. AyrÆca bimetalik
KÆzgÆn buhar basÆncÆ 83 bar / 577 qC kondenstop devreye alma yüklerini tahliye etme
Ortam sÆcaklÆþÆ 21 qC kabiliyetine sahiptir. Bu nedenlerden dolayÆ, bu
Kondenstoplar arasÆ mesafeyi 60 m kabul edelim. kondenstop kÆzgÆn buhar için iyi bir seçimdir.

ćlk iki saat için: KÆzgÆn buharÆn rejimi anÆnda; kondenstop açmadan önce
kondenstoptaki kondensin doyma noktasÆnÆn altÆndaki bir
W = 60 m x 68,3 kg/m = 4098 kg sÆcaklÆþa soþumasÆ gerekmektedir. Kondenstoptan önce
toplama cebi çap ve uzunluþu yeterli deþilse, kondens
t2 - t1 = 121 - 21 = 100 qC
hat içinde birikebilecek, tesisat, vanalar ve cihazlarda
H = 2753 kJ/kg (83 barg) - 454 kJ/kg (0,35barg)
hasara neden olabilecektir.
= 2299 kJ/kg.
Ters KovalÆ kondenstop,
0,48 x 4098x100
c 2299 = 85,6 kg. Su sÆzdÆrmazlÆþÆ buharÆn supaba ulaĩmasÆnÆ önler ve
canlÆ buhar kaybÆna engel olarak kondenstopun ömrünü
uzatÆr. Üst kÆsÆmda bulunan supab ve orifis kirden
ćkinci iki saat için: etkilenmez ve havanÆn atÆlmasÆnÆ saþlar. Büyük devreye
alma yüklerini ve aynÆ zamanda ufak iĩletme yüklerini de
Deþiĩen tek ĩey zaman içersinde tespit edilen ortalama tahliye edebilir. Ters kovalÆ kondenstoplarÆn kÆzgÆn buhar
basÆnçtaki doymuĩ buharÆn hissedilir ÆsÆsÆ olan uygulamalarÆ ile ilgili problemleri de vardÆr.
775 kJ/kg.dÆr. En önemlisi; su sÆzdÆrmazlÆþÆnÆn sürdürülmesi
gerekliliþidir. Ters kovalÆ kondenstoplarda su
c 0,48 x19784098x100
= 99,4 kg sÆzdÆrmazlÆþÆnÆ devam ettirmek için doþru tesisat gerekir.
KÆzgÆn buharda kullanÆlacak uygun ters kovalÆ
kondenstop tesisatÆ için Sayfa 20 Ĩekil 20-3 ’e
bakÆlmalÆdÆr. Bir kÆzgÆn buhar kondenstopunu
boyutlandÆrÆrken, devreye alma yüküne göre emniyet
faktörü kullanmadan boyutlandÆrÆn. Kondenstopun gövde
malzemeleri maksimum basÆnç ve kÆzgÆn buhar sÆcaklÆþÆ
esas alÆnarak seçilmelidir.

••
 Buhar ćzleme HatlarÆ
Buhar izleme (tracer) hatlarÆ, ana bir boru içersindeki Buhar ćzleme HatlarÆ için kondenstop seçimi:
genellikle akÆcÆ olmayan (viskoz) akÆĩkanlarÆ belirli ve Bir buhar izleme hattÆnda oluĩacak kondens yükü,
düzenli bir sÆcaklÆkta tutmak için tasarlanmÆĩtÆr. Çoþu akÆĩkanÆn (ürünün) bulunduþu borudaki ÆsÆ kaybÆndan
durumlarda, bu izleme hatlarÆ bina dÆĩÆnda kullanÆldÆk- aĩaþÆdaki formulü kullanmak sureti ile hasaplanabilir:
larÆndan çevre hava koĩullarÆ önemlidir .
ćzleme hatlarÆndaki kondenstoplarÆn baĩlÆca görevi, gizli kxLxS
Qc =
ÆsÆsÆ tamamen kullanÆlana kadar buharÆ tutmak ardÆndan r
kondens ve yoþuĩmayan gazlarÆ boĩaltmaktÆr. Her ÆsÆ
transfer ekipmanÆnda olduþu gibi her bir izleme hattÆnÆn Qc = Kondens yükü (kg/h)
kendi kondenstopu olmalÆdÆr. AynÆ ana akÆĩkan hattÆna
birden fazla izleme hattÆ monte edilebilmesine raþmen, = ćzolasyonlu borudan ÆsÆ kayÆplarÆ (kg/hm2)
k
kÆsa devreyi önlemek için tek tek kondenstop takÆlmasÆ (Sayfa 19 Tablo 19-1 ‘den)
(birim kondenstoplama) gerekmektedir. (Bak. Sayfa 16). L = Ana boru uzunluþu (m)
= AkÆĩkan boru dÆĩ yüzeyi (m2/m)
KondenstoplarÆ seçme ve boyutlandÆrmada, sistemin S
(Sayfa 19 Tablo 19-1 ‘den)
amaçlarÆna uygunluþu gözönüne alÆnmalÆdÆr.
Buna göre kondenstoplar;
1. Uzun süre güvenilir ĩekilde çalÆĩmak sureti ile enerji r = Gizli ÆsÆ (kJ/kg) ( Buhar tablosundan
tasarrufu saþlamalÆdÆr. Sayfa 4 sutün 5 )
2. Kondens ve havayÆ boĩaltabilmek için ani peryodik
tahliye saþlamalÆdÆr.
3. Düĩük yük koĩullarÆ altÆnda çalÆĩmalÆdÆr.
4. Buhar kesildiþinde, donma hasarÆna mukavim
olmalÆdÆr. Ĩekil 24-1 Tipik Tracer MontajÆ
Buhar maliyetinden dolayÆ, ekonomik olmayan izleme
hatlarÆ iĩletmenin altÆndan kalkamayacaþÆ aĩÆrÆ
masraflara yol açar.

Seçim Tablosu 24-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)

1.Seçim
KullanÆm Yeri Alternatif Seçim
ve Özellik Kodu
Termostatik
ćzleme (Tracer) Ters KovalÆ (IB)
veya Termodinamik
HatlarÆ A, B,C, L, J, N, I, K
tip (CD)

Tipik Tracer MontajÆ

Ĩekil 24-3
Ĩekil 24-2

••
 Buhar ćzleme HatlarÆ
ÖRNEK: 100 mm çapÆnda ve 30 m uzunluþunda Emniyet faktörü:
DÆĩ ortam ĩartlarÆna maruz kalsÆn veya kalmasÆn
izolasyonlu bir boruda 100 qC lik sÆcaklÆþÆ muhafaza
emniyet faktörü 2 olarak kullanÆlmalÆdÆr. KondenstoplarÆn
etmek için 11 barg buhar basÆncÆnda 3 adet izleme hattÆ
veya izleme hatlarÆnÆn gerektiþinden büyük seçilmemesi
kullanÆlmaktadÆr. DÆĩ ortam sÆcaklÆþÆ -25 qC ‘dir.
gerekir.
Bu uygulamalarda alÆĩÆlmÆĩ boru izolasyon kalÆnlÆþÆ
100 mm. kabul edildiþinde, kondens yükü nedir?
Montaj
(BakÆnÆz Tablo 25-2 ve 25-3)
Buhar daþÆtÆm hatlarÆnÆn ÆsÆtÆlacak ürün boru hatlarÆndan
Formülü kullanarak; daha yüksek bir seviyeye monte edilmesi gerekir.
Kondensin verimli tahliyesi ve yoþunlaĩmayan gazlarÆn
45,7 (W/m)x.3,6 ( k J / h W ) x30 (m)
Qc= = 2,5 kg/h boĩaltÆlmasÆ için izleme hatlarÆna eþim verilmeli ve tüm
1983 (kJ/kg)
alt seviyelere kondenstop takÆlmalÆdÆr. Bu dizayn aynÆ
Bu yükü 3’e böldüþümüzde, her bir izleme hattÆna zamanda izleme hattÆnÆn donmasÆnÆ önlemede yardÆmcÆ
0,84 kg/h kondens yükü düĩecektir. olacaktÆr. (BakÆnÆz Ĩekil 24-1 , 24-2 ve 24-3)

Çoþu izleme hattÆ uygulamalarÆnda, kondenstopa akÆĩ
çok düĩüktür. Bu nedenle, normal olarak en küçük
kondenstop yeterli olmaktadÆr. Uzun süre güvenilir
çalÆĩmasÆ ile enerji tasarrufu saþlama, hafif yüklerde
çalÆĩma, donmaya mukavim olma ve sistemi temizleme
kabiliyetleri göz önüne alÆndÆþÆnda, izleme hatlarÆ için
ters kovalÆ kondenstop tavsiye edilir.
Enerjiyi yeniden kullanmak için, kondensin kazana
döndürülmesi tavsiye edilir. Yerçekimi ile tahliyeli
sistemlerde buharÆn kesilmesi durumunda tahliyeyi
saþlamak için kondenstoplarÆn hemen önünde vakum
kÆrÆcÆlar kullanÆlmalÆdÆr. Donma koĩullarÆnÆn yaygÆn
olduþu yerlerde kondenstop tahliye kollektörlerinde
donma önleyici kondenstoplar önerilir.

Tablo 25-1 ćzolasyonlu Borulardan IsÆ kayÆplarÆ (W/m) Tablo 25-2 Borularda Önerilen ćzolasyon KalÆnlÆþÆ
Boru ćzolasyon Ortam ile AkÆĩkan arasÆndaki sÆcaklÆk farkÆ (0C) (mm) - 3,5 barg basÆnç için
ÇapÆ KalÆnlÆþÆ 25 50 75 100 125 150 Ürün HattÆ Ürün sÆcaklÆþÆ (qC)
40 10,9 21,8 32,7 43,6 54,5 65,4 Boru ÇapÆ 10 20 30 40 50 60 70 80
DN50 60 8,5 16,9 25,4 33,8 42,3 50,7 DN25 40 40 40 40 40 40 40 40
80 7,2 14,3 21,5 28,7 35,8 43,0 DN40 40 40 40 40 40 40 60 60
60 10,8 21,6 32,3 43,1 53,9 64,7 DN50 40 40 40 40 60 60 60 60
DN80 80 9,0 18,0 26,9 35,9 44,9 53,9 DN80 40 40 60 60 60 60 60 80
100 7,9 15,7 23,6 31,5 39,3 47,2 DN100 40 60 60 60 60 80 80 80
60 12,8 25,6 38,3 51,1 63,9 76,7 DN150 40 60 60 80 80 80 100 100
80 10,5 21,1 31,6 42,1 52,6 63,2 DN200 60 60 80 80 80 100 100 120
DN100 DN250 60 80 80 80 100 100 120 120
100 9,1 18,3 27,4 36,5 45,7 54,8
120 8,2 16,4 24,6 32,7 40,9 49,1 DN300 80 80 80 100 100 120 120 120
80 16,9 33,8 50,6 67,5 84,4 101,3 DN350 80 80 80 100 120 120 120 140
100 13,7 27,4 41,1 54,8 68,5 82,2 DN400 80 80 100 120 120 120 140 140
DN150 DN500 80 80 100 120 120 140 140 160
120 11,7 23,5 35,2 46,9 58,7 70,4
140 10,4 20,8 31,2 41,6 52 62,4 DN600 80 100 120 120 140 140 160 160
80 16,6 33,2 49,8 66,3 82,9 99,5
100 14,1 28,2 42,3 56,4 70,5 84,6
DN200
120 12,4 24,8 37,2 49,6 62,0 74,4
140 11,2 22,4 33,5 44,7 55,9 67,1
80 19,6 39,2 58,7 78,3 97,9 117,5 Tablo 25-3 Borularda Önerilen ćzolasyon KalÆnlÆþÆ (mm) -
DN250 100 16,5 33,1 49,6 66,2 82,7 99,3 10 barg basÆnç için
140 13,0 26,0 39,0 51,9 64,9 77,9 Ürün hattÆ Ürün sÆcaklÆþÆ (qC)
80 22,4 44,7 67,1 89,5 111,8 134,2 Boru ÇapÆ 50 60 70 80 90 100 110 120 130
100 18,8 37,6 56,5 75,3 94,1 112,9 DN25 40 40 40 40 60 60 60 60 60
DN300 120 16,4 32,8 49,2 65,6 82,0 98,4 DN40 40 40 60 60 60 60 60 80 80
140 14,7 29,3 44,0 58,6 73,3 87,9 DN50 60 60 60 60 60 60 80 80 80
160 13,3 26,7 40,0 53,3 66,6 80,0 DN80 60 60 60 80 80 80 80 100 100
80 24,1 48,1 72,2 96,3 120,4 144,4 DN100 60 80 80 80 80 100 100 100 120
100 20,2 40,4 60,6 80,9 101,1 121,3 DN150 80 80 100 100 100 120 120 120 120
DN350 120 17,6 35,2 52,8 70,4 88,0 105,5 DN200 80 100 100 120 120 120 120 140 140
140 15,7 31,4 47,1 62,8 78,4 94,1 DN250 100 100 120 120 120 140 140 140 140
160 14,2 28,5 42,7 57,0 71,2 85,4 DN300 100 120 120 120 140 140 140 140 160
100 22,4 44,9 67,3 89,7 112,1 134,6 DN350 100 120 120 140 140 140 160 160 160
120 19,5 38,9 58,4 77,9 97,3 116,8 DN400 120 120 140 140 160 160 160 160 160
DN400 DN500 120 140 140 160 160 160 160 180 180
140 17,3 34,6 52,0 69,3 86,6 103,9
160 15,7 31,4 47,1 62,8 78,4 94,1 DN600 140 140 160 160 160 180 180 180 180

••
 Hacim IsÆtma CihazlarÆ
IsÆtma üniteleri, hava ÆsÆtma bataryalarÆ, panel ÆsÆtÆcÆlar
ve borulu serpantinler gibi hacim ÆsÆtma cihazlarÆ hemen
hemen tüm tesislerde bulunmaktadÆr. Bu tip cihazlar
oldukça basit olup çok az periyodik bakÆm
gerektirmelidir. Bunun sonucu, kondenstoplar genellikle
uzun süre ihmal edilmektedir. Bu ihmalden doþan
problemlerden biri, donma hasarÆ, korozyon ve koç
darbesine neden olabilecek ÆsÆtma serpantininde
kondens birikmesidir.
2. m³/dak ve hava sÆcaklÆk artÆĩÆ metodu
3
Sadece fanÆn m /dak kapasitesi ve hava sÆcaklÆk
artÆĩÆnÆn bilindiþi durumlarda, gerçek kJ deþeri aĩaþÆdaki
basit formulü kullanmak sureti ile bulunabilir:
kJ/h = m3/dak x 75 x sÆcaklÆk artÆĩÆ (0C)
0 3
ÖRNEK: 30 C sÆcaklÆk artÆĩÆ saþlayan 100 m /dak’lÆk bir
ÆsÆtÆcÆyÆ hangi boyuttaki kondenstop tahliye edecektir?
Buhar basÆncÆ 5 barg ‘de sabittir . Formulü kullanarak;

Kondenstop seçimi ve emniyet faktörleri: 100 x 75 x 30= 225.000 kJ/h

Sabit veya deþiĩken buhar basÆncÆ gerektiren farklÆ
uygulama ihtiyaçlarÆ, kullanÆlmasÆ gereken kondenstop
tipi ve boyutunu belirler. Serpantinlerde kullanÆlan
kondenstop seçiminin iki standart metodu vardÆr.
1.Sabit Buhar BasÆncÆ
Ters KovalÆ Kondenstoplar ve ĨamandÆralÆ
Kondenstoplar - ÇalÆĩma basÆnç farklarÆnda emniyet
faktörünü 3 alÆn .
2.Deþiĩken Buhar BasÆncÆ
ĨamandÆralÆ Kondenstoplar ve Termik KovalÆ Ters KovalÆ
Kondenstoplar
„ 0 - 1 barg buhar için; 0,1 bar basÆnç farkÆnda emniyet
faktörü 2 olarak,
„ 1 - 2 barg buhar için; 0,2 bar basÆnç farkÆnda emniyet
faktörü 2 olarak,
„ 2 barg ’in üzerinde ise; maksimum basÆnç farkÆnÆn ½ ‘
sinde emniyet faktörü 3 olarak kabul edilecektir.
Standart Ters KovalÆ Kondenstoplar
Sadece 2 barg buhar basÆncÆnÆn üzerinde ve maksimum
basÆnç farkÆnÆn ½ ’sinde emniyet faktörü 3 olarak kabul
edilecektir.
IsÆtma üniteleri ve hava ÆsÆtma bataryalarÆ için
kondenstop seçimi :
Bu sistemlerde kondens miktarÆnÆ hesaplamak için üç
metod kullanÆlabilir. Bilinen iĩletme ĩartlarÆ kullanÆlacak
metodu tayin edecektir.
225.000 kJ/h deþerini 5 barg buharÆn gizli ÆsÆsÆ olan 2084
kJ/kg ’a bölersek kondensi 108 kg/h buluruz ve
bu miktarÆ önerilen emniyet faktörü 3 ile çarparak
324 kg/h kapasiteli bir kondenstopa gerek olacaþÆ
hesaplanÆr.
YukarÆdaki formuldeki 75 sayÆsÆ aĩaþÆdaki ĩekilde
bulunur :
1 m3/dak x 60 = 60 m3/h
3 3 0
60 m /h x 1,25 kg/m (5 C’de havanÆn özg.aþÆr.)= 75 kg/h
75 kg/h x 1kJ/kg 0C (havanÆn ÆsÆnma ÆsÆsÆ) = 75 kJ/hqC
3. Kondens metodu
KJ deþerinin bilinmesi durumunda;
a. kJ deþerini kullanÆlan basÆnçtaki buharÆn gizli ÆsÆsÆna
(buharlaĩma entalpisi) bölün. Tablo 28-1’in 2. sütununa
veya buhar tablosuna (Sayfa 4) bakÆn.
Bu, yoþunlaĩan buharÆn gerçek aþÆrlÆþÆnÆ verecektir.
YaklaĩÆk bir hesaplama için, baĩ parmak kuralÆ olarak
bilinen ve yaygÆn olarak kullanÆlan, kJ deþeri 2100
sayÆsÆna bölünebilir.
b. Gerek duyulan sürekli kondenstop tahliye kapasitesini
bulmak için yoþunlaĩan buharÆn gerçek aþÆrlÆþÆ emniyet
faktörü 3 ile çarpÆlmalÆdÆr.
Diyagram 26 -1. Çok Borulu Serpantinler için Kondenstop
BoyutlandÆrÆlmasÆnda KullanÆlan Çarpanlar

1. kJ metodu
IsÆtma üniteleri ve diþer hava serpantinleri için standart
0
kapasite, ÆsÆtÆcÆdaki 0,15 barg buhar basÆncÆ ve 15 C
giren hava sÆcaklÆþÆndaki kJ deþeridir. Standarttan
gerçek kapasiteye çevirmek için Tablo 28-1 (Sayfa 28)
’deki dönüĩüm faktörlerini kullanÆn . Gerçek çalÆĩma
koĩullarÆ bilindiþinde kondens yükü uygun emniyet
faktörü ile çarpÆlmalÆdÆr.

Seçim Tablosu 26-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)

Sabit BasÆnç 1.Seçim Deþiĩken BasÆnç
1.Seçim Özellik
KullanÆm Yeri Özellik
Kodu 0 – 2 bar 2 bar üzeri 0 – 2 bar 2 bar üzeri
Kodu
Ters KovalÆ Ters KovalÆ ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ( * )
B, C, E, K, N B, C, G, H, L
IsÆtma Üniteleri (IBLV) (IBLV) (F&T) (F&T)
ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ( * ) Alternatif Ters KovalÆ Ters KovalÆ
Alternatif Seçim
(F&T) (F&T) Seçim (IBLV) (IBLV)
Ters KovalÆ Ters KovalÆ ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ( * )
B, C, E, K, N, O B, C, G, H, L
Hava IsÆtma (IBLV) (IBLV) (F&T) (F&T)
BataryalarÆ ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ( * ) Alternatif Ters KovalÆ Ters KovalÆ
Alternatif Seçim
(F&T) (F&T) Seçim (IBT) (IBLV)
Ters KovalÆ Ters KovalÆ ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ
Panel (KanatçÆklÆ) B, C, E, K, N B, C, G, H, L
(IBLV) (IBLV) (F&T) (F&T)
IsÆtÆcÆlar ve Borulu
Termostatik Termostatik Alternatif Ters KovalÆ Ters KovalÆ
Serpantinler Alternatif Seçim
Seçim IBLV IBLV
(*)
ĨamandÆralÆ kondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda Ters KovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.
Not: 1. Vakum söz konusu olan yerlerde vakum kÆrÆcÆ kullanÆnÆz. 2. KÆzgÆn buharda ĩamandÆralÆ kondenstoplarÆ kullanmayÆnÆz. ••
Hacim IsÆtma CihazlarÆ
IsÆtma Serpantinleri için Kondenstop Seçimi
Borulu Serpantinler
KÆsa devre oluĩmasÆnÆ önlemek için herbir boruya ayrÆ
kondenstop takÆlmalÆdÆr.
Tek Borulu Serpantinler .
Tek borular veya bireysel tahliye edilen borular için
kondenstoplarÆ boyutlandÆrmada, Sayfa 28 Tablo 28-2 ’den
metre boru baĩÆna yoþuĩma miktarÆ bulunur.
Normal kondens yükünü bulmak için bu yoþuĩma miktarÆ,
(m) olarak boru uzunluþu ile çarpÆlÆr .
HÆzlÆ ÆsÆtma için, kondenstop seçim emniyet faktörü
3 olarak uygulanmalÆ ve termik ters kovalÆ bir kondenstop
kullanÆlmalÆdÆr . HÆzlÆ ÆsÆtmanÆn gerek duyulmadÆþÆ
yerlerde, emniyet faktörü 2 olarak kullanÆlmalÆ ve standart
ters kovalÆ bir kondenstop seçilmelidir .
Çok Borulu Serpantinler .
Birden fazla boru ihtiva eden serpantinlerin tahliyesinde
kullanÆlan kondenstoplarÆ boyutlandÆrmak için :
1.Serpantindeki boru uzunluþunu , Tablo 28-2 ‘deki
yoþuĩma oranÆ ile çarpÆn . Bu deþer kg/h olarak normal
kondens yükünü verir.
2. Sayfa 26 Diyagram 26-1 den iĩletme koĩullarÆ için
çarpanÆ bulun.
3. Kondenstopun sürekli tahliye kapasitesini bulmak için
normal kondens yükünü bu çarpan ile çarpÆn . Burada
emniyet faktörü, çarpan içerisinde bulunmaktadÆr .
Panel ÆsÆtÆcalar . kJ çÆktÆsÆnÆn bilinmediþi durumlarda,
yeterli hassasiyette kondenstop seçimi için yoþuĩma
miktarlarÆ Sayfa 28 ‘deki Tablo 28-3 ve 28-4 ‘den
hesaplanabilir . Tablo 28-3 ’e girmek için; boru çapÆ,
kanatçÆk boyutu, kanatçÆk sayÆsÆ ve malzeme bilgisine
bakarak standart ĩartlar altÆnda metredeki yoþuĩma
miktarÆ hesaplanabilir . Gerçek koĩullara ise Tablo 28-4
kullanÆlarak geçilir .
Ĩekil 27-1. Hava IsÆtma Serpantininde Kondens ve
Hava Tahliyesi
Ĩekil 27-2. Hava IsÆtma Serpantininde Kondens ve
Hava Tahliyesi
Emniyet faktörünün tavsiye nedenleri
1. IsÆtÆcÆ tüplerinin yarattÆþÆ kÆsa devre tehlikesini
Önlemek .
2. AþÆr çalÆĩma koĩullarÆnda dahi yeterli kondenstop
kapasitesini saþlamak .
Çok soþuk havalarda, giriĩ hava sÆcaklÆþÆ
hesaplanandan muhtemelen daha düĩük olacaktÆr
ve tesisin tüm bölümlerinde artan buhar talebi
neticesi daha düĩük buhar basÆnçlarÆ oluĩacak ve
daha yüksek dönüĩ hat basÆnçlarÆ ortaya
çÆkacaktÆr. BunlarÆn hepsi kondenstop kapasitesini
etkiliyecektir .
3. Bir diþer hususta hava ve diþer yoþuĩmayan
gazlarÆn atÆlmasÆnÆ garantilemektir.
Dikkat.. Düĩük basÆnçta ÆsÆtma için, buhar besleme
basÆncÆnda deþil, gerçek basÆnç farkÆnda emniyet
faktörünü uygulayÆn. Çünkü kondenstop karĩÆlaĩacaþÆ
maksimum basÆnç farkÆnda fonksiyonunu yerine
getirebilmelidir .
Montaj
Genel olarak, imalatçÆnÆn tavsiyelerine uyun. Ĩekil 27-1,
27-2, 27-3 ve 27-4 hacim ÆsÆtma cihazÆ imalatçÆlarÆnÆn ortak
fikrini temsil etmektedir .
Not: Emniyet tahliye kondenstopunun açÆklamasÆ için
Sayfa 48 Ĩekil 48-1 ’e bakÆnÆz .
Ĩekil 27-3. Yüksek basÆnç (1 barg üzeri) yatay
tahliyeli ÆsÆtÆcÆlarÆn tesisat ve kondens tahliye ĩekli,
Ĩekil 27-3 ve 27-4 için toplama cebi min. 250-300
mm olmalÆdÆr.
Ĩekil 27-4. Düĩük basÆnç (1 barg altÆ) düĩey
tahliyeli ÆsÆtÆcÆlarÆn tesisat ve kondens tahliye
ĩekli,
••
 Hacim IsÆtma CihazlarÆ
Tablo 28-1 . Standart DÆĩÆ Ĩartlarda ÇalÆĩan Bir IsÆtÆcÆnÆn kJ Deþerini Hesaplama KatsayÆ Tablosu
0
(Burada standart ĩartlar 0,15 barg buhar basÆncÆ ve 15 C hava giriĩ sÆcaklÆþÆdÆr, Uygulamada ÆsÆtÆcÆnÆn standart kJ kapasite deþerini
gösterilen katsayÆ ile çarpÆn) (Özel izinle ASHRAE ’den alÆnmÆĩtÆr)
Buhar BuharÆn Giriĩ havasÆ sÆcaklÆþÆ 0C
BasÆncÆ (barg) gizli ÆsÆsÆ
-24 -12 0 +10 +15 +20 +32
0,15 2248 - - - 1,07 1,00 0,92 0,78
0,35 2238 1,64 1,45 1,28 1,12 1,05 0,97 0,82
0,7 2214 1,73 1,54 1,37 1,21 1,31 1,05 0,90
1,0 2201 1,79 1,61 1,44 1,27 1,19 1,11 0,97
1,5 2181 1,86 1,67 1,49 1,33 1,25 1,17 1,02
2,0 2163 1,96 1,77 1,59 1,42 1,43 1,26 1,11
3,5 2119 2,13 1,93 1,75 1,58 1,49 1,41 1,26
5,0 2084 2,25 2,05 1,87 1,69 1,61 1,52 1,36
5,5 2075 2,31 2,11 1,92 1,74 1,66 1,57 1,41
7,0 2046 2,40 2,20 2,01 1,83 1,74 1,66 1,50

Tablo 28-2 . Doymuĩ Buhar TaĩÆyan ćzolasyonsuz Borudaki Yoþuĩma OranlarÆ

Buhar basÆncÆ (barg) , SÆcaklÆk 21 0C den artar
Boru ÇapÆ Yüzey AlanÆ 1 barg 2 barg 4 barg 8,5 barg 12 barg 17 barg
2 0
(mm) (m /m) 120 C 1330C 1520C 1770C 1920C 2070C
Kondens Yükü (kg/h xm)
15 0,07 0,19 0,22 0,28 0,39 0,45 0,52
20 0,09 0,22 0,28 0,36 0,49 0,57 0,67
25 0,11 0,28 0,34 0,42 0,58 0,68 0,80
32 0,13 0,34 0,42 0,54 0,73 0,85 1,00
40 0,15 0,39 0,48 0,61 0,82 0,97 1,13
50 0,19 0,49 0,60 0,74 1,01 1,19 1,38
65 0,24 0,58 0,70 0,88 1,21 1,41 1,65
80 0,28 0,68 0,83 1,04 1,43 1,68 1,95
100 0,36 0,86 1,04 1,33 1,80 2,13 2,56

Tablo 28-3. 18 0C Hava ve 102 0C Buharda KanatçÆklÆ Radyasyon Yoþuĩma OranlarÆ (Sadece k.stop seçim için)
KanatçÆk
Boru ÇapÆ KanatçÆk Her 1 m. Boru için
sayÆsÆ Boru SayÆsÆ
(mm) ölçüsü (mm) Kondens (kg/h/m)
(1 inch’teki)
1 1,64
32 82,6 3-4 2 2,98
3 3,87
Çelik Boru,
1 2,38
Siyah BoyalÆ Çelik
32 108 3-4 2 3,57
KanatçÆklar
3 4,62
1 2,23
50 108 2-3 2 3,57
3 4,62
1 2,38
32 82,6 4 2 3,28
BakÆr Boru,
3 4,17
Alüminyum BoyasÆz
1 3,28
KanatçÆklar
32 108 5 2 4,47
3 5,36

Tablo 28-4 . 18 0C Hava ve 102 0C Buhardan FarklÆ SÆcaklÆklarda KanatçÆklÆ Radyasyon Dönüĩtürme Faktörleri
Buhar BasÆncÆ Buhar 0
0 Hava Giriĩ SÆcaklÆþÆ ( C)
(barg) SÆcaklÆþÆ ( C)
7 13 18 21 24 27 32
0,05 101,7 1,22 1,11 1,00 0,95 0,90 0,84 0,75
0,35 108,4 1,34 1,22 1,11 1,05 1,00 0,95 0,81
0,70 115,2 1,45 1,33 1,22 1,17 1,11 1,05 0,91
1,00 120,2 1,55 1,43 1,31 1,26 1,20 1,14 1,00
2,00 133,5 1,78 1,66 1,54 1,48 1,42 1,37 1,21
4,00 151,8 2,10 2,00 1,87 1,81 1,75 1,69 1,51
7,00 170,4 2,43 2,31 2,18 2,11 2,05 2,00 1,81
8,50 177,7 2,59 2,47 2,33 2,27 2,21 2,16 1,96
12,00 191,6 2,86 2,74 2,60 2,54 2,47 2,41 2,21

••
Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ
Proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ kaþÆt, aþaç,süt, niĩasta ve diþer
mamullerin kurutulmasÆ ve ayrÆca kazanlar için yanma
havasÆnÆn ön ÆsÆtÆlmasÆnda kullanÆlÆr .
Bu tip cihazlarÆn en yaygÆn örnekleri proses kurutucularÆ,
tünel tipi kurutucular ve yanma havasÆ ön ÆsÆtÆcÆlarÆdÆr.
Hacim ÆsÆtma için kullanÆlan hava ÆsÆtÆcÆlarÆ ile mukayese
edildiþinde, proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ çok yüksek
sÆcaklÆklarda çalÆĩÆrlar ( 260qC gibi) . Bu çok yüksek
sÆcaklÆk uygulamalarÆ yüksek basÆnç buhar (hatta kÆzgÆn
buhar) kullanÆmÆnÆ gerektirir .
Kondenstop seçimi ve emniyet faktörü
Proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆnda kondens yükü aĩaþÆdaki
formulle hesaplanÆr :
V x c x r x 60 dak/h x 't
Qc =
r
Qc = Kondens yükü (kg/h)
V = Hava debisi (m3/dak.)
c = HavanÆn özgül ÆsÆsÆ (kJ/kg qC)
r = HavanÆn yoþunluþu
- hava besleme sÆcaklÆþÆ 15qC ’de 1,2 kg/m3
't = SÆcaklÆk artÆĩÆ (qC)
r = BuharÆn gizli ÆsÆsÆ (kJ/kg) (Buhar Tablosundan)
ÖRNEK: 60 m3/dak. hava kullanan ve 35qC sÆcaklÆk
artÆĩÆ gerektiren bir tünel kurutucu serpantininde buhar
basÆncÆ 5 bar’dÆr. Kondens yükü ne olacaktÆr?
60 x 1 x 1,2 x 60 x 35
Qc = = 72,5 kg/h
2084
Bulunan yükü tüm sabit basÆnç proses hava ÆsÆtÆcÆlarÆ için
önerilen emniyet kat sayÆsÆ olan 2 ile çarparak,
145 kg/h kapasiteli bir kondenstop ihtiyacÆ ortaya
çÆkacaktÆr . Burada bir serpantin esas alÆnmaktadÆr. Daha
yüksek hava sÆcaklÆk artÆĩlarÆ için, seri olarak ilave
serpantinlere ihtiyaç duyulacaktÆr.
Emniyet faktörleri
Sabit buhar basÆnçlarÆ için, çalÆĩma ĩartlarÆndaki basÆnç
farkÆnda emniyet katsayÆsÆ 2 alÆnÆr. Deþiĩken buhar
basÆnçlarÆ için ise maksimum basÆnç farkÆnÆn yarÆsÆnda
emniyet faktörü 3 kullanÆlÆr.
Montaj
Geniĩ sÆcaklÆk deþiĩimlerinin neden olduþu genleĩmeler
için tüm kondenstoplarÆn baþlantÆlarÆ da dahil olmak
üzere tüm proses hava ÆsÆtma cihazÆ parçalarÆ için
tesisata yeterli payÆ verilmelidir .
Kondenstoplar serpantinlerin 250-300 mm. altÆna en az
150 mm. boyunda pislik tutma cepleriyle birlikte monte
edilmelidir.
Sabit ve deþiĩken basÆnçlÆ ÆsÆtÆcÆlarÆn her ikisinde de,
serpantin ve kondenstop arasÆna bir vakum kÆrÆcÆ
yerleĩtirilmelidir . HÆzlÆ korozyona neden olabilen hava ve
diþer yoþunlaĩmayan gazlarÆ tahliye etmek üzere her bir
serpantine bir hava atÆcÆ monte edilmelidir .
(BakÆnÆz Ĩekil 29-1) .
Eþer kondens kondenstoptan sonra yükseliyor veya
karĩÆ basÆnç söz konusu ise Sayfa 48 ‘de görüldüþü
ĩekilde emniyet tahliyesi gözönüne alÆnmalÆdÆr.

Ĩekil 29-1 Proses Hava IsÆtÆcÆlarÆ

Seçim Tablosu 29-1 (Özellik kodlarÆ için sayfa 3 ‘e bakÆnÆz)

1.Seçim ve Sabit BasÆnç 1.Seçim ve Deþiĩken BasÆnç
KullanÆm Yeri
Özellik Kodu 0 – 2 bar 2 bar üzeri Özellik Kodu 0 – 2 bar 2 bar üzeri
Ters KovalÆ Ters KovalÆ ĨamandÆralÆ ĨamandÆralÆ( * )
A, B, F, I, K, M B, C, G, H, L
Proses Hava (IB) (IB) (F&T) (F&T)
IsÆtÆcÆlarÆ ĨamandÆralÆ Ters KovalÆ Alternatif Ters KovalÆ Ters KovalÆ
Alternatif Seçim
(F&T) (IBLV) Seçim (IBLV) (IBLV)
(*)
ĨamandÆralÆ kondenstoplarÆn basÆnç / sÆcaklÆk sÆnÆrlarÆ aĩÆldÆþÆnda Ters kovalÆ (IBLV ) tip kullanÆlmalÆdÆr.
Not: 1. Vakum söz konusu olan yerlerde vakum kÆrÆcÆ kullanÆnÆz. 2. KÆzgÆn buharda ĩamandÆralÆ kondenstoplarÆ kullanmayÆnÆz.

••
 IsÆ eĩanjörleri & DaldÆrmalÆ Serpantinler
DaldÆrmalÆ serpantinler; ÆsÆtÆlacak, buharlaĩtÆrÆlacak veya Borulu tip ÆsÆ eĩanjörleri
yoþunlaĩtÆrÆlacak sÆvÆ içerisine daldÆrÆlan ÆsÆ transfer DaldÆrÆlmÆĩ serpantinin bir tipi, borulu ÆsÆ eĩanjörüdür
elemanlarÆdÆr .Bu tip serpantinler, buhar kullanan çoþu (Ĩekil 30-1) . Bu eĩanjörlerde, sÆnÆrlanmÆĩ serbest alanlÆ
tesiste bulunurlar. Su ÆsÆtÆcÆlarÆ, kaynatma kazanlarÆ, bir ceket veya kabuk içersine çeĩitli sayÆlarda borular
emiĩ ÆsÆtÆcÆlarÆ, evaporatörler ve buharlaĩtÆrÆcÆlar yaygÆn monte edilmiĩtir .
örnekleridir .
Bu, kabuk içinde akan herhangi bir akÆĩkanla borularÆn
Bu cihazlar, proses veya ev kullanÆmÆ için su ÆsÆtmada, pozitif temasÆnÆ saþlar . DaldÆrÆlmÆĩ serpantin terimi
propan ve oksijen gibi sanayi gazlarÆnÆn buharÆn borularÆn içinde ve borularÆnda ÆsÆtÆlan sÆvÆnÆn
buharlaĩtÆrÆlmasÆnda, ĩeker, siyah likör ve petrol gibi içersine daldÆrÆlmÆĩ olmasÆnÆ ifade etmesine raþmen,
proses içi akÆĩkanlarÆn yoþunlaĩtÆrÆlmasÆnda ve kolay bunun tersi buharÆn kabuk içersinde ve sÆvÆnÆn da
transfer ve atomizasyon için akaryakÆt ÆsÆtÆlmasÆnda borularÆn içersinde olmasÆ durumu da mümkün olabilir .
kullanÆlÆrlar.
Hangi tip kondenstopun kullanÆlmasÆ gerektiþini sabit Borulu IsÆ Eĩanjörleri için Kondenstop Seçimi
veya deþiĩken buhar basÆncÆnÆ içeren farklÆ uygulama Borulu ÆsÆtÆcÆlardaki kondens yükünü hesaplamak için,
ĩekilleri belirler. gerçek kapasite bilindiþinde aĩaþÆdaki formül
( )
Kondenstop seçim faktörünü, düĩük fark basÆnçlarÆnda kullanÆlmalÆdÆr. *
hava atma kabiliyeti, enerji tasarrufu, pislik ve kondens (YalnÆz ÆsÆtma serpantin boyutlarÆ biliniyorsa, plakalÆ
birikimlerinin tahliyesi belirler . serpantinler için gösterilen formulü kullanÆn .
Uygulanabilir “k” faktörünün seçiminden emin
Üç standart boyutlandÆrma yöntemi serpantinler için olunmalÆdÆr.)
uygun tip ve boyutta kondenstoplarÆn seçimine yardÆmcÆ
olur. m x 't x c x 60 x s.g.
Qc =
Emniyet faktörü r
1. Sabit buhar basÆncÆnda; Qc = Kondens yükü (kg/h)
Ters KovalÆ Kondenstop veya ĨamandÆralÆ m = SÆvÆ debisi (l/dak.)
Kondenstoplar için çalÆĩma basÆnç farkÆnda emniyet 't = SÆcaklÆk artÆĩÆ (qC)
faktörünü 2 olarak kullanÆn . c = SÆvÆnÆn özgül ÆsÆsÆ (kJ/kg qC)
2. Deþiĩken buhar basÆncÆnda; 60 = 60 dak./h
ĨamandÆralÆ Kondenstoplar veya Ters KovalÆ s.g. = SÆvÆnÆn özgül aþÆrlÆþÆ (Sayfa 54 , Tablo 54-1)
Kondenstoplar için emniyet faktörü: r = BuharÆn gizli ÆsÆsÆ (kJ/kg)(Sayfa 4 Buhar Tablosu)
1. 0 - 1 barg buhar için 0,1 bar basÆnç farkÆnda 2 .
2. 1 - 2 barg buhar için 0,2 bar basÆnç farkÆnda 2 . ÖRNEK: Buhar basÆncÆ 1 barg ve giriĩ sÆcaklÆþÆ 20qC ve
3. 2 barg ’in üzeri için ve maksimum basÆnç farkÆnÆn çÆkÆĩ sÆcaklÆþÆ 120qC olan 30 l/dak.’lÆk debideki bir su için
1/2’ sinde 3 olarak kullanÆlmalÆdÆr . kondens yükünü hesaplayalÆm .
3. Sifon tahliyeli sabit veya deþiĩken Formulü kullanarak ;
buhar basÆnçlarÆ
3 emniyet faktörü ile otomatik diferansiyel kondens 30(l/dak) x 100(qC) x 4,18kJ/kgqC x 60 x1
kontrolörü kullanÆlmalÆdÆr . Alternatif olarak, 5 emniyet QC= = 333 kg/h
2257 (kJ/kg)
faktörü ile IBLV tip ters kovalÆ kondenstop kullanÆlabilir. bulunur.
Sabit buhar basÆncÆnda emniyet faktörünü tam fark ( )
* Kaynatma kazanlarÆ, buharlaĩtÆrÆcÆlar ve evapora-
basÆncÆnda uygulayÆn . Deþiĩken buhar basÆncÆnda ise törler (buhar oluĩturan prosesler) için kondenstop
emniyet faktörünü maksimum fark basÆncÆnÆn yarÆsÆnda boyutlandÆrÆrken Sayfa 31 ’deki “PlakalÆ Serpantiler’
uygulayÆn . de belirtilen formulü kullanÆn .

Ĩekil 30-1 . Borulu ÆsÆ Eĩanjörleri (Tipik Tesisat ĨemasÆ)

••
 IsÕ eúanjörleri ve DaldÕrmalÕ Serpantinler
PlakalÕ Serpantinler
Genellikle su veya kimyasal ürünlerle dolu açÕk tanklar
plakalÕ serpantinler yardÕmÕ ile ÕsÕtÕlÕrlar (ùekil 31-1) . 't1 = 125 - 95 = 30qC
Iki parçalÕ metal levhalar üzerinde oluúturulan kanallar, 't2 = 95 - 74 = 21qC
plakalar kaynak yapÕldÕ÷Õnda buhar için boúluklar
meydana getirir. Buhar giriúi, ÕsÕ transferi ve kondens Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ :
tahliyesi bu boúluklardan yapÕlÕr.
3021
'tm   9  25   C
'tm x 30 036
PlakalÕ Serpantinler için Kondenstop Seçimi:
FarklÕ sÕcaklÕklarda farklÕ iki sÕvÕ ayrÕ olarak aktÕ÷Õnda ve 21
bunlardan birinin sÕcaklÕ÷Õ artarken di÷eri düútü÷ünde,
buhar ve sÕvÕ arasÕnda (veya ÕsÕ eúanjörünün giriúi ve Toplam ÕsÕ transferini hesaplamak için aúa÷Õdaki formül
çÕkÕúÕ) logaritmik bir sÕcaklÕk farkÕ vardÕr (tm). kullanÕlÕr.
H = A x k x 'tm
't1 - 't2 H = IsÕ transfer (kJ/h)
'tm
Lnx 't1 A = Alan (m2)
't2 k = Toplam ÕsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m qC)
2.

(Tablo 31-2)
't1 = En büyük sÕcaklÕk farkÕ
't2 = En küçük sÕcaklÕk farkÕ 'tm = Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ
Ln sÕcaklÕk farkÕ, Sayfa 35 Çizelge 29-1 ‘i kullanarak
yaklaúÕk hassasiyetle bulunabilir. ÖRNEK:
IsÕtma AlanÕ = 8 m2
ÖRNEK: 2
IsÕ Transferi = 3770 kJ/h.m .qC
74qC ’den 95qC ’ye ÕsÕtÕlan bir sÕvÕ ve 125qC ’den 95qC Logaritmik Ortalama SÕcaklÕk = 25qC
sÕcaklÕ÷a düúen baúka bir sÕvÕnÕn logaritmik ortalama
sÕcaklÕ÷ÕnÕ bulmak için formülü kullanarak, Buhar basÕncÕ 1,5 barg (125qC) için gizli ÕsÕ 2181 kJ/kg
’dÕr . 754.000 ’ i 2181’e bölündü÷ünde 345,7 kg/h
§
¨
125 o 95 ·
¸ bulunur . Bu durumda gerek duyulan kondenstopu
¨ ¸ seçmek için kondens yükü uygun emniyet faktörü ile
't 1 ¨ ¸  ' t 2
çarpÕlÕr .
¨ ¸
¨¨ ¸¸
© 95 m 74 ¹
Tablo 31-2. PlakalÕ serpantin k de÷erleri
(kJ/h.m2 . .qC)
Sirkülasyon
Tablo 31 -1 .Borulu Serpantin k De÷erleri (kJ/h.m2 .qC) Uygulama úekli
Doøal Cebri
Sirkülasyon
Uygulama ûekli Buhardan sulu çözeltiye 2095-4080 3055-5650
Doøal Cebri
Buhardan hafif ya÷a 840-920 1255-2260
Buhardan suya 1030-4080 3055-24285
Buhardan orta ya÷a 420-840 1025-2050
1½” Borulu ÕsÕtÕcÕ 3665 9210
Buhardan Bunker C’ye 335-630 840-1675
¾” Borulu ÕsÕtÕcÕ 4080 10260
Buhardan katrana (asfalt) 335-500 377-1255
Buhardan ya÷a 210-630 1025-3055
Buhardan eriyik kükürte 500-710 710-920
Buhardan kaynayan sÕvÕya 6070-16330 -
Buhardan eriyik parafine 500-710 840-1045
Buhardan kaynayan ya÷a 1025-3055 -
Buhardan melas veya úeker úurubuna 420-840 1445-1840
Downtherm’den Katrana (asfalt) 335-630 1025-1255

ùekil 31-1. Sifon Tahliyeli Termostatik Kontrollu PlakalÕ ùekil 31-2. Sifon Tahliyeli Sürekli Serpantin
Serpantin

••
 IsÕ eúanjörleri ve DaldÕrmalÕ Serpantinler
Borulu Serpantinler
Borulu serpantinler, serpantinlerin kendisi ile mukayese
edildi÷inde hacim olarak daha büyük olan tanklar içesine
daldÕrÕlan ÕsÕ transfer borularÕdÕr.
(Sayfa 31 , ùekil 31-2)
Borulu ÕsÕ eúanjörleri ile mukayese edildi÷inde arasÕn-
daki ana fark budur. PlakalÕ serpantinler gibi, montaj
yerindeki uygulamalara ve koúullara ba÷lÕ olarak
yerçekimi veya sifon ile tahliye edilebilirler.
Borulu serpantinler; plakalÕ serpantinlerden farklÕ olarak,
genellikle kapalÕ tanklar içersine monte edilirler.
Borulu Serpantinler için Kondenstop Seçimi
Bilinen de÷erlere göre formüllerden biri uygulanarak
borulu serpantinler için kondens yükü hesaplanabilir.
E÷er kapasite biliniyorsa, borulu ÕsÕ eúanjörlerindeki
formül, serpantinin fiziksel boyutlarÕ biliniyorsa, plakalÕ
serpantinlerdeki formül kullanÕlÕr.
Montaj
Borulu ÕsÕ eúanjörleri, plakalÕ serpantinler ve borulu
serpantinlerde yerçekimi ile tahliye kullanÕldÕ÷Õnda,
kondenstop ÕsÕtma serpantininin altÕna yerleútirilmelidir.
De÷iúken basÕnçlarda, bir vakum kÕrÕcÕ kullanÕlmalÕ ve
úamandÕralÕ kondenstoplarÕn içersine veya bir ters kovalÕ
kondenstopun giriú borusuna monte edilmelidir.
Kondenstopun önüne bir rezervuar görevi yapacak geniú
bir cep yerleútirilmelidir. Bu cep sayesinde, maksimum
kondens yükü ve minimum buhar basÕnç farkÕ
oluútu÷unda serpantinin tahliyesi sa÷lanacaktÕr .
Oransal kontrollü borulu ÕsÕ eúanjörleri, plakalÕ
serpantinler ile borulu serpantinlerde kondensin
yükseltilmesinden kaçÕnÕlmalÕdÕr .
Buna ra÷men kondensin yükselmesi gerekiyorsa
aúa÷Õdaki hususlar önerilir :
1. Kondenstoptan önce veya sonra, normal basÕnç
farkÕnÕn 0,2 bar üzerinde kondens yükseltilmesi
yapÕlmamalÕdÕr .

2. E÷er kondenstoptan sonra kondens yükselmesi

oluyorsa, bir düúük basÕnç emniyet kondenstopu monte
edilmelidir. (BakÕnÕz Sayfa 48) .

3. E÷er, kondenstoptan önce kondens yükselmesi

oluyorsa (sifon yükselmesi), tüm flaú buharÕn verimli bir
úekilde atÕlmasÕ için diferansiyel kontrolör monte
edilmelidir.

Seçim Tablosu 32-1. (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)

1.Seçim ve Sabit BasÖnç 1.Seçim ve Deøiûken BasÖnç
KullanÖm Yeri
Özellik Kodu 0 – 2 barg 2 barg üzeri Özellik Kodu 0 – 2 barg 2 barg üzeri
Ters KovalÕ Ters KovalÕ ùamandÕralÕ ùamandÕralÕ
B,C,E,F,G,I,K,N,Q B,C,G,H,I,L ( ) ( )
(IBLV) (IBLV) (F&T) ** (F&T) **
Borulu
(Buhar ceketli) Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel
IsÕ Eúanjörleri Kontrolör (DC) Kontrolör (DC) Alternatif Kontrolör (DC) Kontrolör (DC)
Alternatif Seçim
ùamandÕralÕ *ùamandÕralÕ Seçim ùamandÕralÕ Ters KovalÕ
(F&T) (F&T) (F&T) (IBLV)
Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel
B,C,E,F,G,H,I,K,N,Q B,C,G,H,I,L
PlakalÕ ve Borulu Kontrolör (DC) Kontrolör (DC) Kontrolör (DC) Kontrolör (DC)
Serpantinler
(Sifon BoúaltmalÕ) Ters KovalÕ Ters KovalÕ Alternatif Ters KovalÕ Ters KovalÕ
Alternatif seçim
(IBLV) (IBLV) Seçim IBT (IBLV)

Ters KovalÕ Ters KovalÕ ùamandÕralÕ ùamandÕralÕ

B,C,E,F,G,I,K,N,Q B,C,G,H,I,L ( ) ( )
(IBLV) (IBLV) (F&T) ** (F&T) **
PlakalÕ ve Borulu
Serpantinler Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel Diferansiyel
(Yerçekimi Tahliyeli) Kontrolör (DC) Kontrolör (DC) Alternatif Kontrolör (DC) Kontrolör (DC)
Alternatif seçim
ùamandÕralÕ ùamandÕralÕ Seçim Ters KovalÕ Ters KovalÕ
(F&T) (F&T) IBT IBLV
(Özen sy. BakÕnÕz)
( )
* ùamandÕralÕ (F&T) kondenstop basÕnç / sÕcaklÕk úartlarÕnÕ sa÷layamadÕ÷Õ hallerde IBLV tipi kullanÕnÕz.
( )
** Kir ve büyük miktarda hava ihtiva eden yerlerde “harici termostatik hava atÕcÕlÕ ters kovalÕ” bir kondenstop verimli úekilde kullanÕlabilir.
1
Not: ) Tesisatlarda vakum oluúmasÕ muhtemel yerlerde vakum kÕrÕcÕ kullanÕlÕr.
2
) De÷iúken úartlarda ve kondensin yükselmesi gereken durumda bir emniyet tahliyesi teçhiz edilmelidir.

••
 Evaporatörler
Evaporatörler, ÕsÕ kullanÕmÕ ile bir ürün içersindeki su
miktarÕnÕ azaltÕrlar . Baúta ka÷Õt, gÕda, tekstil, kimya ve
çelik endüstrisi olmak üzere sanayide yaygÕn olarak
kullanÕlÕrlar.
Evaporatör, buharÕn normalde borularÕn dÕúÕnda ve
ürünün borularÕn içinde ve hareketli oldu÷u bir borulu ÕsÕ
eúanjörüdür . Ürünün tipine ve arzu edilen sonuçlara
ba÷lÕ olarak, birden fazla evaporasyon safhasÕ veya
etkisi gerekebilecektir . BazÕ uygulamalarda beú veya altÕ
gibi birçok etki görülebilmesine ra÷men en yaygÕn olan
üçlü etkidir .
Bir çok farklÕ ürün için geniú uygulamalarÕndan dolayÕ
evaporatörlerin dizaynÕnda çok sayÕda de÷iúken vardÕr.
Buhar basÕnçlarÕ ilk etkide 10 barg gibi yüksek bir
basÕnçtan, son etkide 60 cm vakum gibi düúük bir
basÕnca kadar de÷iúirken evaporatörler için buhar
kapasiteleri yaklaúÕk olarak 500 kg/h’ten 50.000 kg/h’e
kadar de÷iúim gösterebilir. Evaporatörler normalde
sürekli olarak çalÕútÕrÕldÕklarÕndan, düzenli bir kondens
yükü söz konusudur . Herbir etki için kondenstoplarÕn
gerçek basÕnç farkÕna göre seçilmesi önem arz
etmektedir.

Tek Etkili Evaporatörleri tahliye ederken gözönüne alÕnacak

Ürün evaporatörün borularÕndan geçmeye zorlanÕrken, baúlÕca üç husus úunlardÕr :
belirli bir miktar nemin ayrÕútÕrÕlmasÕ için ÕsÕ ilave edilir. 1. Büyük kondens yükleri .
Bu tamamlandÕktan sonra, ürün buharÕ ve yo÷unlaúmÕú 2. BazÕ etkilerdeki düúük basÕnç farklarÕ .
ürün, buharÕn çekildi÷i ve baúka bir yerde 3. Hava ve pisliklerin atÕlmasÕ .
kullanÕlabilece÷i ayrÕútÕrma odasÕna gönderilir. Daha
sonra konsantre ürün, prosesin baúka bir kÕsmÕna Emniyet Faktörü
pompalanÕr. (ùekil 33 -1). „ Sabit ve düzenli ve 25.000 kg/h’i aúan gerçek
kondens yükü uygulamalarÕnda 2 emniyet faktörü yeterli
Çoklu Etkili olacaktÕr .
Çoklu etkili metodun kullanÕmÕnda, ilk etkide kazandan „ 25.000 kg/h ’in altÕndaki yüklerde ise, emniyet faktörü
alÕnan buharÕn kullanÕldÕ÷Õ ve ardÕndan üründen elde 3 olarak kabul edilmelidir.
edilen buharÕn ÕsÕ kayna÷Õ olarak ikinci etkide kullanÕldÕ÷Õ
bir ÕsÕ korunumu söz konusudur . Burada üretilen buhar Tek ve çok etkili evaporatörler için, diferansiyel kontrollü
tekrar ÕsÕ kayna÷Õ olarak üçüncü etkide kullanÕlmakta ve ters kovalÕ kondenstoplar (DC) tavsiye edilmektedir.
sonunda di÷er prosesler için su ÕsÕtmakta veya gelen Sürekli çalÕúma sa÷lamalarÕna ilaveten, DC
ürünün ön ÕsÕtÕlmasÕnda kullanÕlmaktadÕr . (ùekil 33-2) kondenstoplar buhar sÕcaklÕ÷Õnda hava ve CO2 ‘yi atarlar,
flaú buharÕnÕ kontrol ederler ve kondens birikimlerini
hemen tahliye ederler.
ùekil 33-1. Tek Etkili Evaporatör Sistemi
ùekil 33-2. Üç Etkili Evaporatör Sistemi

Seçim Tablosu 33-1 . (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)

1.Seçim,Özellik Kodu
KullanÕm Yeri 0 – 2 barg 2 barg üzeri
Alternatif seçim (ler)
Diferansiyel Diferansiyel
A, F, G, H, K, M, P
Evaporatör Kontrolör (DC) Kontrolör (DC)
Tek Etkili Ters KovalÕ (IBLV) Ters KovalÕ (IBLV)
Alternatif Seçim
ùamandÕralÕ (F&T) ùamandÕralÕ (F&T)
Diferansiyel Diferansiyel
A, F, G, H, K, M, P
Evaporatör Kontrolör (DC) Kontrolör (DC)
Çok Etkili Ters KovalÕ (IBLV) Ters KovalÕ (IBLV)
Alternatif Seçim
ùamandÕralÕ (F&T) ùamandÕralÕ (F&T)

••
 Evaporatörler
Montaj
Evaporatör temel olarak buharÕn borularÕn dÕúÕnda kabuk ÖRNEK :
içersinde bulundu÷u borulu bir ÕsÕ eúanjörü oldu÷undan,
ÕsÕ eúanjöründe ayrÕ hava atÕcÕlar olmalÕdÕr. Bu hava A = IsÕ transfer borularÕ ; 8 Adet ¾” dÕú çaplÕ 3,6 m.
atÕcÕlarÕnÕ, havanÕn birikebilece÷i muhtemel yerlere takÕn. uzunlu÷undaki boru,
Herbir etki için ayrÕ bir kondenstop monte edin. Ilk tesir
kondensi kazana döndürülürken, di÷er etki kondensleri 8 x 3,6
üründen kaynaklanan kirlenme yüzünden kazana 1,7m 2 (Tablo 35-3 ‘ten)
16,7
döndürülemeyebilir.
k = 10260 kJ/h,m2, oC
Evaporatörler için Kondenstop Seçimi:
Evaporatörler için kondens yükünü hesaplarken, “k”
ùartlar;
de÷erinin (kJ/h.m2.qC) seçimine dikkat edilmelidir. Genel
bir kural olarak, aúa÷Õdaki “k” de÷erleri kullanÕlabilir :
Giren su : 4,5 qC
ÇÕkan su : 65,5 qC
„ Düúük basÕnçlÕ buhar (2 barg ’e kadar) ve do÷al
sirkülasyonlu evaporatörler için k = 5860
8,5 barg buhar veya 178,3 Co Buhar sÕcaklÕ÷Õ;
„ Yüksek basÕnçlÕ (3 barg ’e kadar) ve do÷al
sirkülasyonlu evaporatörler için k = 10050 't1 = 178,3 qC – 4,5 qC =173,8 qC
„ Cebri sirkülasyonlu evaporatörler için k = 15070 't2 = 178,3 qC – 65,5 qC =112,8 qC
alÕnabilir .
Çizelge 35-1 ‘deki ölçe÷e yerleútirebilmek için bu
Buhar basÕncÕnÕn sabit ve akÕúÕn sürekli oldu÷u ÕsÕ de÷erleri 4 ‘e bölersek ;
eúanjörlerinde ÕsÕ transferi hesabÕnda úu formül 't1 = 43,5 qC
kullanÕlabilir : 't2 = 28,2 qC buluruz.

H = A x k x 'tm Çizelgeden bulunan ortalama fark 35 oC ‘dir . Bu de÷eri

H = Transfer edilen toplam ÕsÕ (kJ/h) 4 ile çarparsak, orijinal de÷er için ortalama sÕcaklÕk farkÕ
A = Serpantinin dÕú yüzey alanÕ (m2) 140 0C ‘dir . Bunu denklemde yerine koyarsak ;
2
k = Toplam ÕsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m .qC)
H = 1,7 m2 x 10260 kJ/h.m2. 0C x 140 0C
'tm = Buhar ile akÕúkan (ürün) arasÕndaki logaritmik
H = 2441880 kJ/h bulunur .
ortalama sÕcaklÕk farkÕ
8,5 barg ’deki buharÕn gizli ÕsÕsÕ = 2018 kJ/kg.
't1 - 't2
'tm
Lnx 't1 2441880
't2 1210 kg/h kondens oluúur .
2018
't1 = En büyük sÕcaklÕk farkÕ
't2 = En küçük sÕcaklÕk farkÕ Gerekli kondenstop kapasitesini bulmak için oluúan bu
kondens miktarÕ tavsiye edilen emniyet katsayÕsÕ ile
Logaritmik ortalama sÕcaklÕk farkÕ Sayfa 35 ’deki çarpÕlÕr .
nomografÕ kullanarak yaklaúÕk hassasiyetle bulunabilir .

••
Evaporatörler

Tablo 35-1. Borulu Serpantin “ k “ De÷erleri (kJ/h.m2. 0C)

Çizelge 34-1. IsÕ Transfer CihazÕ øçin
Sirkülasyon
Uygulama ùekli Ortalama SÕcaklÕk FarkÕ DiyagramÕ
Do÷al Cebri
Buhardan suya 1030-4080 3055-24285
1½” Borulu IsÕtÕcÕ 3665 9210
¾” Borulu IsÕtÕcÕ 4080 10260
Buhardan ya÷a 210-630 1025-3055
Buhardan kaynayan sÕvÕya 6070-16330 -
Buhardan kaynayan ya÷a 1025-3055 -

Tablo 35-2 . PlakalÕ Serpantin “ k “ De÷erleri (kJ/h.m2. 0C)

Sirkülasyon
Uygulama ùekli
Do÷al Cebri
Buhardan sulu çözeltiye 2095-4080 3055-5650
Buhardan hafif ya÷a 840-920 1255-2260
Buhardan orta ya÷a 420-840 1025-2050
Buhardan Bunker C’ye 335-635 840-1675
Buhardan katrana (asfalt) 335-500 377-1255
Buhardan eriyik kükürte 500-710 710-920
Buhardan eriyik parafine 500-710 840-1045
Buhardan melas veya úeker úurubuna 420-840 1445-1840
Downtherm’den Katrana (asfalt) 335-630 1025-1255

Tablo 35-3. Boru Ölçüleri Çevirme Tablosu

(m2 cinsinden yüzeyi bulmak için m. olarak do÷rusal boru
uzunlu÷unu, çap ve boru tipine göre verilmiú katsayÕya bölün.)
Boru Ölçüleri BakÕr veya Pirinç
Demir boru
(mm) Boru
15 14,92 25,03
20 11,94 16,70
25 9,51 12,53
32 7,54 10,00
40 6,59 8,36
50 5,28 6,26
65 4,36 4,99
80 3,58 4,17
100 2,78 3,13

Ortadaki skalada ortalama sÕcaklÕk farkÕnÕ okumak için,

D1 skalasÕndaki en büyük sÕcaklÕk farkÕ ile D2 skalasÕndaki en
düúük sÕcaklÕk farkÕnÕ birleútirin.

••
 Ceketli Piúirme KazanlarÕ
Ceketli piúirme kazanlarÕ; buhar ceketli piúiriciler veya
yo÷unlaútÕrÕcÕlardÕr . DünyanÕn her yerinde ve hemen
hemen her tür uygulamada görmek mümkündür .
(Et paketleme, ka÷Õt ve úeker yapÕmÕ, ya÷ eritme, meyve
ve sebze iúleme, gÕda hazÕrlama vs. gibi.)
Genel olarak iki tip buhar ceketli piúirme kazanÕ vardÕr :
1- Sabit ve yerçekim tahliyeli, 2- Devirmeli ve sifon
tahliyeli .
Görülen baúlÕca problemler her iki tip için ortak olmasÕna
karúÕlÕk, buharÕn tutulmasÕ her tip için özel metod
gerektirir.
Uygulamalarda karúÕlaúÕlan en önemli problem, buhar
ceketi içersinde sÕcaklÕ÷Õ olumsuz yönde etkileyen
havanÕn kalmasÕdÕr. Ceketli piúiriciler genellikle aralÕklÕ
olarak çalÕúÕrlar ve piúirme sÕcaklÕklarÕ kritiktir . AúÕrÕ
miktarda hava bulunmasÕ durumunda sÕcaklÕkta büyük
de÷iúimler meydana gelir ve ürünün yanmasÕna ve/veya
imalat hÕzÕnÕn yavaúlamasÕna neden olabilir .
Örnek verilecek olursa, belirli koúullar altÕnda buhar
içersinde hacim olarak % 0,5 kadar az miktarda hava, ÕsÕ
transfer yüzeyinde bir izolasyon filmi oluúturabilir ve
verimi %50 kadar düúürebilir. (Bak Sayfa 6 ve 7.)
Buhar ceketli piúirme kazanlarÕnÕn kullanÕmÕnda ikinci
ana kavram, kondensin sürekli ve tamamen tahliye
edilmesi gereklili÷idir . Ceket içinde kondens birikmesi
düzensiz sÕcaklÕk kontrolüne yol açar, piúirme kazanÕnÕn
verimini düúürür ve koç darbesine neden olur .
Ceketli Piúirme KazanlarÕ için Kondenstop Seçimi:
Piúiriciler için gerekli kondenstop kapasitesi aúa÷Õdaki
formülle hesaplanabilir :
k x A x 't
QC =
r kullanÕldÕ÷Õ deneyler yapÕlmalÕdÕr.
QC = Kondens yükü (kg/h)
2
k = IsÕ transfer katsayÕsÕ (kJ/h.m .qC)
A = Alan (m2)
't = SÕvÕnÕn sÕcaklÕk artÕúÕ (qC)
r = BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg)
ÖRNEK:øçinde bulunan bir sÕvÕyÕ 20qC ’den 80qC ’ye
ÕsÕtan, 800 mm iç çaplÕ yerçekimi ile tahliye olan bir
piúirme kazanÕ için 7 barg ‘lik bir iúletme basÕncÕnda
kondenstop kapasitesi ne olmalÕdÕr ?
Formulü kullanarak :
3560 x 1,18 x 60
QC = = 123 kg/h
2047
2
k = 3560 kJ/h.m .qC (Paslanmaz Çelik için k faktörü)
A = 1,18 m2 (Kazan imalatçÕsÕ tarafÕndan verilmiútir.)
Bulunan de÷er, emniyet katsayÕsÕ 3 ile çarpÕlarak
369 kg/h olarak kondenstop kapasitesi belirlenir .
Kondens yükünün hesaplanmasÕnda alternatif bir
metod için aúa÷Õdaki formul kullanÕlabilir :
V x s.g. x c x 't x 60
Qc =
rxh
Qc = Kondens yükü (kg/h)
V = IsÕtÕlan sÕvÕnÕn litresi ( l )
s.g. = SÕvÕnÕn özgül a÷ÕrlÕ÷Õ (kg/m3)
c = SÕvÕnÕn özgül ÕsÕsÕ (kJ/kg.qC)
't = SÕvÕnÕn sÕcaklÕk artÕúÕ (qC)
r = BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg) (Buhar Tablosundan)
h = Ürünü ÕsÕtma için geçen süre ( h )
ÖRNEK: 1000 lt’lik bir piúiricide özgül a÷ÕrlÕ÷Õ 1,03 ve
özgül ÕsÕsÕ 3,77 kJ/kg.0C bir sÕvÕyÕ (süt) 20 qC oda
sÕcaklÕ÷Õndan 80qC ’ye 30 dakikada ÕsÕtmak için 0,5barg
basÕnçta buhar kullanÕlmaktadÕr . Uygun kapasitede ve
tipte kondenstop için, formulü kullanarak :
1000 x 1,03 x 3,77 x 60
Qc= = 211 kg/h
2226 x 0,5
bulunur .
3 emniyet faktörü ile çarpÕlarak elde edilen 633 kg/h
kondens için uygun tipte ve kapasitede kondenstop
seçilir .
Sabit ve yerçekimi tahliyeli kazanlardaki standart
gereksinmeler ve problemler gözönüne alÕndÕ÷Õnda,
kullanÕlacak en randÕmanlÕ kondenstop ters kovalÕ tiptir .
Çünkü ters kovalÕ kondenstop hava ve karbondioksiti
buhar sÕcaklÕ÷Õnda atar ve karúÕ basÕnç altÕnda verimlilik
sa÷lar.
Devirmeli ve sifon tahliyeli kazanlar için ilk tavsiye
diferansiyel kontrolördür . Ters kovalÕ olarak aynÕ
özellikleri sa÷lamasÕna ilave olarak, diferansiyel
kontrolör, çok düúük basÕnçlarda mükemmel hava atma
ve flaú buharÕ kontrol kabiliyeti sa÷lar .
E÷er, sifon tahliye için ters kovalÕ seçilecekse, bir çap
büyük kondenstop kullanÕlmasÕ gerekir.
Maksimum verim için genel öneriler:
Istenen Piúirme HÕzÕ .Piúirilen ürünün cinsi kondenstop
seçiminde önemli oldu÷undan, bir çok ceketli piúirme
kazanÕnÕn bulundu÷u bir tesiste, en iyi sonuçlarÕ veren
boyutu tayin etmek için farklÕ boyutta kondenstoplarÕn
Buhar Giriúi. Piúiricilere buhar vermek için büyük çaplÕ
buhar hatlarÕ kullanÕlmalÕdÕr.
En iyi sonuç için, giriú a÷zÕnÕ ceketin yüksek bir
noktasÕnda yerleútirilmeli ve tüm ceket alanÕ etrafÕnda
buhar akÕúÕ verebilecek úekilde tasarlanmalÕdÕr .
Montaj
Kondenstoplar piúirme kazanÕna yakÕn monte edilmelidir.
Ceketin yüksek noktalarÕna bir termostatik hava atÕcÕ
takmak sureti ile sistemin güvenilirli÷i ve hava atma
kabiliyeti daha da arttÕrÕlabilir .
(ùekil 37-1 ve 37-2)
øki veya daha fazla piúirici tek bir kondenstopla tahliye
edilmemelidir . Grup tahliyesi kesinlikle kÕsa devreye
neden olur .
Seçim Tablosu 36-1 (Özellik kodu için sayfa 3 ‘e bakÕnÕz)
1.Seçim ve
KullanÕm Yeri Alternatif Seçim
Özellik Kodu
Ceketli Sabit
Ters KovalÕ (IBLV) ùamandÕralÕ (F&T)
Piúirme KazanÕ
B,C, E, H,K,N veya Termostatik
Yerçekimi tahliyeli
Ceketli Devirmeli Diferansiyel
Ters KovalÕ
Piúirme KazanÕ kontrolör (DC)
(IBLV)
Sifon tahliyeli B,C,E,G,H,K,N,P
••
 Ceketli Piúirme KazanlarÕ

ùekil 37-1. Sabit Yerçekimi Tahliyeli Piúirme KazanÕ ùekil 37-2. Devirmeli Sifon Tahliyeli Piúirme KazanÕ

Tablo 37-1. Ceketli Piúirme KazanlarÕndaki Kondens Yükü – YarÕm Küre Yo÷uúma Yüzeyi
Emniyet katsayÕsÕ 3 dahil edilmiútir. K=3.600 kJ/h.m2 .0C baúlangÕç sÕcaklÕ÷Õ 10 0C kabul edilmiútir .
YarÕm Küre Buhar BasÕncÕ (barg)
Kazan IsÕ Transfer YarÕm Küredeki
üzerindeki
Ölçüsü Yüzeyi Su MiktarÕ 0,35 0,7 1 1,7 2,5 4 5 7 8,5
2 su miktarÕ 0 0 0 0 0 0 0 0 0
(mm) (m ) (l) 108 C 115 C 120 C 130 C 139 C 152 C 159 C 170 C 178 C
(l/mm)
460 0,33 26,5 0,16 154 166 176 193 215 237 256 274 291
485 0,36 30,3 0,18 172 185 196 217 240 264 286 304 324
510 0,40 34,1 0,20 191 207 219 241 267 296 319 339 362
560 0,49 45,4 0,25 233 252 267 294 326 360 388 414 441
610 0,59 60,6 0,29 276 300 317 349 387 428 462 492 524
660 0,69 75,7 0,34 326 351 373 410 455 503 542 577 616
710 0,79 94,6 0,39 373 405 428 471 522 576 622 663 707
760 0,91 117,4 0,45 430 466 494 543 602 665 718 765 816
815 1,04 140,1 0,52 493 533 564 621 688 760 821 874 932
865 1,17 170,3 0,59 554 599 635 699 774 854 883 983 1049
915 1,31 200,6 0,66 620 670 711 782 866 956 1034 1100 1174
965 1,46 234,7 0,73 691 746 791 870 964 1065 1151 1226 1306
1015 1,62 276,3 0,81 765 827 877 964 1069 1181 1275 1358 1448
1070 1,78 318,0 0,89 844 913 967 1064 1179 1320 1407 1498 1598
1120 1,96 367,2 0,98 928 1002 1064 1170 1297 1431 1546 1647 1756
1170 2,14 416,4 1,07 1012 1094 1159 1275 1412 1559 1685 1795 1914
1220 2,35 465,6 1,17 1113 1203 1275 1401 1554 1716 1854 1975 2106
1370 2,94 673,8 1,48 1397 1509 1599 1759 1950 2153 2327 2478 2642
1525 3,64 927,4 1,83 1724 1863 1975 2172 2408 2659 2872 3059 3262
1830 5,24 1601,2 1,89 2483 2683 2844 3128 3468 3829 4136 4405 4697

••
 KapalÕ Sabit Buhar OdalÕ Cihazlar
KapalÕ, sabit buhar odalÕ cihazlar; kontraplak ve di÷er
levha ürünlerinin imalatÕndaki baskÕ preslerini, kauçuk ve
plastik parçalar için buhar ceketli kalÕplarÕ, sertleútirme
ve sterilizasyon için otoklavlar ve piúirme için kaplarÕ
kapsamaktadÕr .
a)Ürün Buhar Ceketli Pres øçinde
Batarya gövdeleri,oyuncaklar, fittingler ve lastikler gibi
kalÕplanmÕú plastik ve kauçuk ürünlerin úekillendirilmesi
ve sertleútirilmesi, kontraplaklarÕn sÕkÕútÕrÕlmasÕ ve
yapÕútÕrma iúlemleri bu tip cihazlarla yapÕlmaktadÕr .
ÇamaúÕrhanelerdeki çarúaf ütüleri; buhar odasÕnÕn
ürünün sadece bir tarafÕnda oldu÷u özel preslerdir .
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
KapalÕ, sabit buhar odalÕ cihazlarda kondens yükü
aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak bulunur :
Qc = A x R x SF
Qc = Kondens yükü (kg/h)
A = Ürünle temasta olan plaka alanÕ (m2)
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/h .m2)
(KondenstoplarÕn boyutlandÕrÕlmasÕ amacÕyla
örnekte 35 kg/h.m2 ‘lik yo÷uúma miktarÕ
kullanÕlacaktÕr .)
SF = Emniyet Faktörü
ÖRNEK : Bir preste 600 x 900 mm boyutlu orta
konumdaki bir plakada oluúan kondens yükünü bulmak
için formül kullanÕlarak ;
Qc = 0,54 m2 x 35 Kg/h.m2 x 3 = 56,7 kg/h bulunur .
Uçta bulunan plakalar için bu yükün yarÕsÕ alÕnÕr.
Bu tipteki tüm cihazlar için emniyet faktörü 3 alÕnÕr.
Buhar ceketli odalar,kurutucular ve ütülerde önerilen
birinci seçim kondenstop türü Ters KovalÕdÕr.
Çünkü; bu tür kondenstoplar sistemi temizlerler, hidrolik
úoka (koç darbesi) dayanÕklÕdÕrlar ve enerji tasarrufu
sa÷larlar .Termodinamik ve termostatik tip konden-
stoplar “kabul edilebilir” alternatif olabilirler .
ùekil 38-1 Ürün Buhar Ceketli Pres øçinde
Montaj
Herbir plakadaki kondens yükü küçük olmasÕna karúÕn
kÕsa devreyi önlemek için ayrÕ ayrÕ (bireysel) tahliye
gereklidir (ùekil 38 -1) . AyrÕ ayrÕ tahliye, kondensi verimli
úekilde tahliye ederek ve yo÷uúmayan gazlarÕ atarak
belirli buhar basÕncÕnda maksimum ve düzenli sÕcaklÕk
sa÷lar .
b)Ürün OdasÕna Direkt Buhar Enjeksiyonu
Bu tip cihazlar ; sertleútirme, sterilizasyon veya piúirmek
için buharla ürünü birleútirir .
YaygÕn örnekleri; Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatÕnda
kullanÕlan otoklavlar, ameliyat giysileri ve elbiseler için
kullanÕlan sterilizatörler ve teneke kutular içindeki gÕda
ürünlerinin piúirilmesinde kullanÕlan kaplar(Retortlar) dÕr.
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
Kondens yükü aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak hesaplanÕr :
W x c x 't
Qc =
rxh
Qc = Kondens yükü (kg/h)
W = Malzemenin a÷ÕrlÕ÷Õ (kg)
c = Malzemenin özgül ÕsÕsÕ (kJ/kg.0C) (Sayfa 54)
't = Malzemenin sÕcaklÕk artÕúÕ ( C)
0
r = BuharÕn gizli ÕsÕsÕ (kJ/kg) (Buhar tablosundan)
h = Süre (h)
ÖRNEK: 8 barg buhar basÕncÕ ile çalÕúan ve ÕsÕnma
iúlemi 20 dakikada olan bir otoklavda 200C lik sÕcaklÕktan
150 0C sÕcaklÕ÷a çÕkarÕlacak 100 kg kauçuk ürünü vardÕr.
Kondens miktarÕ ne olacaktÕr ?
100 kg x 2,1 kJ/kg.0C x 130 0C
Qc = =41 kg/h
2029 kJ/kg x 0,33
Bulunan yük,önerilen emniyet faktörü 3 ile çarpÕlarak 123
kg/h bulunur .
••
 KapalÕ Sabit Buhar OdalÕ Cihazlar
Buhar ürünle temasta oldu÷undan kondensin kirlenmesi
ve buhar odasÕnÕn büyük hacimli olmasÕ neticesi kondens Buhar tasarrufu sa÷lamasÕ, sistemi temizlemesi ve
ile birlikte yo÷uúmayan gazlarÕn atÕlmasÕ göz önüne hidrolik úoklara dayanÕklÕlÕ÷Õ sebebiyle ters kovalÕ
alÕnmalÕdÕr. Bu bakÕmdan buhar odasÕnÕn üstüne bir kondenstoplar tavsiye edilir .
termostatik hava atÕcÕ ile birlikte ters kovalÕ kondenstop
tavsiye edilir. Daha fazla hava tahliyesi için odanÕn üst bölümüne
AyrÕ bir hava atÕcÕnÕn monte edilemedi÷i yerlerde termostatik hava atÕcÕ ile ters kovalÕ kondenstop
kopndenstopun kendisinde büyük hacimli hava atma kullanÕlmalÕdÕr. Alternatif olarak úamandÕralÕ veya
kabiliyeti sa÷lanmalÕdÕr . Otomatik kondens kontrolörü termostatik kondenstoplar kullanÕlabilir . Hava atÕcÕ
büyük odalarda 1. seçim olarak düúünülmelidir . montajÕnÕn mümkün olmadÕ÷Õ büyük odalarda, otomatik
Alternatif olarak; bir pislik tutucuyla birlikte ùamandÕralÕ kondens kontrolörü ilk tercih olarak düúünülmelidir .
veya Termostatik kondenstoplar kullanÕlmalÕdÕr .
Termostatik kondenstop serbest akÕú için düzenli olarak Montaj
kontrol edilmelidir . Bu cihazlarda, buhar ve kondens ürünle temas
etmedi÷inden kondens dönüú sistemine ba÷lanabilir .
Montaj Mümkün olan yerlerde, buhar odasÕ üstüne ve yüksek bir
Buhar ve kondens ürünle temasta oldu÷undan, kondensi noktaya yardÕmcÕ termostatik hava atÕcÕ takÕlmalÕdÕr.
kazana geri göndermek yerine ve ço÷unlukla bazÕ (ùekil 39-2)
yollarla dÕúarÕ atÕlmalÕdÕr.
Hemen hemen tüm durumlarda, cihaz yerçekimi ile
tahliye edilmekte ve ço÷unlukla kondens hattÕ konden - Seçim Tablosu 39-1. (Özellik kodu için sayfa 3 ‘e
stoptan sonra yükseltilmektedir. Buhar basÕncÕ genellikle bakÕnÕz)
sabit oldu÷undan bu bir problem teúkil etmez. HavanÕn
1.Seçim
tamamen atÕlmasÕ ve daha hÕzlÕ ÕsÕtma için, cihazÕn üst KullanÕm Yeri Alternatif Seçim
ve Özel ùartlar
bir noktasÕna termostatik hava atÕcÕ monte edilir.
(ùekil 39 - 1) Buhar Ceketli Termodinamik
Ters KovalÕ (IB)
Çok TablalÕ (CD)
A,B,E,K,
c)Ürün Oda içersinde - Buhar Ceket içersinde Presler veya Termostatik
Direk Buhar
Ters KovalÕ (IB) (*)
Otoklavlar, piúirme kaplarÕ ve sterlizatörler bu çalÕúma (**)
Diferansiyel
úeklinin en yaygÕn örnekleridir . Kondens gerçek Püskürtmeli
A,B,E,H,K,N,Q kontrolör (DC)
anlamda ürünle direk temasta olmadÕ÷Õndan kirlenmez, Ürün OdalarÕ
do÷rudan kazana gönderilebilir. Iyi netice almak için; ani Termostatik veya
tahliye kabiliyeti olan büyük miktada havayÕ atabilen Buhar Ceketli Ters KovalÕ (IB) (*) ùamandÕralÕ veya
(**)
kondenstoplar gereklidir. Ürün OdalarÕ A,B,E,H,K Diferansiyel
kontrolör (DC)
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü (*) Beraberinde hava atÕcÕ gerekir.
(**) Büyük hacimli tanklarda birinci seçimdir .
Ürünün oda içinde - buharÕn ceket içinde oldu÷u
cihazlarda kondenstop hesabÕ yaparken direk buhar
enjeksiyonunda belirtilen formül kullanÕlÕr ve emniyet
faktörü 3 alÕnÕr .

ùekil 39-1 Ürün OdasÕna Direk Buhar Enjeksiyonu

ùekil 39-2 Ürün Oda øçinde - Buhar Ceket øçinde

••
 Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular
Gerek fonksiyonu gerekse çalÕúma yöntemleri açÕsÕndan
farklÕlÕk gösteren baúlÕca iki sÕnÕf döner kurutucu Kondenstop Seçimi
mevcuttur . Bunlardan birisi, ürünü buharla dolu bir Kondens yükleri aúa÷Õdaki formülle hesaplanÕr :
silindirin dÕúÕ ile temas ettirerek kurutur. Di÷eri ise ürünü
do÷rudan temas ile kurutmak için buharla dolu tüplerin Qc = Sd x R x W
bulundu÷u ve ürünü içinde tutan kurutuculardÕr . BazÕ
uygulamalarda ayrÕca silindiri çevreleyen bir buhar ceketi Qc = Kondens yükü (kg/h)
de kullanÕlmaktadÕr . d = Kurutucu çapÕ (m)
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/h.m2)
Emniyet Faktörü W = Kurutucunu geniúli÷i (m)
Her iki tür kurutucu için emniyet faktörü, seçilen tahliye
cihazÕnÕn tipine göre de÷iúir . ÖRNEK: ÇapÕ 1500 mm.,geniúli÷i 3000 mm. ve
yo÷uúma miktarÕ 35 kg/h.m2 olan bir kurutucunun
„ E÷er sisteme Otomatik Kondens Kontrolörü (DC) kondens yükü hesaplanÕrsa ;
ba÷lanÕrsa,maksimum kondens yükünün esas alÕndÕ÷Õ
emniyet faktörü 3 olarak alÕnmalÕdÕr . Bu durum; flaú Kondens yükü = S (1,5) x 35 x 3 = 495 kg/h ‘dÕr.
buharÕn kontrolünü,büyük miktarda kondens, basÕnç
de÷iúimleri ve de yo÷uúmayan gazlarÕn tahliyesi için Flaú buharÕ ve oluúan kondensi tahliye ve sistemi
yeterli kondenstop kapasitesini sa÷layacaktÕr . Otomatik temizleme kabiliyeti esas alÕndÕ÷Õnda; Otomatik Kondens
Kondens Kontrolörü (DC), bu fonksiyonlarÕ hem sabit Kontrolörü (DC) tavsiye edilen ilk seçimdir. Büyük hava
hem de de÷iúken basÕnçta gerçekleútirir . atÕcÕlÕ ters kovalÕ kondenstop (IBLV) ancak uygun
boyutlandÕrma iúlemleri izlendi÷i takdirde yeterli olabilir .
„ E÷er sistemde büyük hava atÕcÕlÕ Ters KovalÕ
Kondenstop (IBLV) kullanÕlacaksa, oluúabilecek büyük
hacimli yo÷uúmayan gazlara ve flaú buharÕna cevap
verebilmek için emniyet faktörü arttÕrÕlmalÕdÕr. Sabit Seçim Tablosu 40-1 (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e
basÕnç koúullarÕ altÕnda, emniyet faktörü 8, de÷iúken bakÕnÕz)
basÕnçta ise 10 olarak alÕnmalÕdÕr. 1.Seçim ve Alternatif
KullanÕm Yeri
Özel ùartlar Seçim
Ürünün DÕúarÕda Oldu÷u Buhar Dolu Döner Silindirler O. Kondens
Döner Kurutma Ters KovalÕ
Bu tip kurutucular yo÷un olarak ka÷Õt, tekstil, plastik ve Kontrolörü (DC)
Silindirleri (IBLV) ( * )
gÕda sanayinde kullanÕlmaktadÕr. A, B, K, M, P, N
En yaygÕn örnekleri; Tamburlu kurutucular, kuru kaplar, ( * ) Emniyet faktörü; sabit basÕnçlarda 8,
çamaúÕrhane ütüleri ve ka÷Õt kurutucularÕdÕr. de÷iúken basÕnçlarda ise 10 alÕnmalÕdÕr.
ÇalÕúma hÕzlarÕ 1 veya 2 dev/dak.’dan 5000 dev/dak.’ya
kadar yüksek yüzey hÕzlarÕ arasÕnda de÷iúim gösterirler.
Iúletme buhar basÕncÕ, atmosfer basÕncÕnÕn altÕndan
baúlayarak 14 barg ’in üstündeki basÕnçlara kadar
sÕralanÕr. Çaplar 150-200 mm’ den 4000 mm veya daha
yukarÕsÕna çÕkabilir . Tüm bu uygulamalarda, sifon
tahliyesi gerekir . Kondensle birlikte flaú buharÕ da
bulunur .

ùekil 40-1. Buhar Dolu Döner Silindirler

Ürün Kurutucu DÕúÕnda

Dahili sifon buharla çevrelenmekte olup, döner silindir sifonla tahliye edilmektedir . Tahliye sÕrasÕnda yukarÕ çÕkan
sifon buharla çevrili oldu÷undan, kondensin bir kÕsmÕ flaú buhara dönüúür .

••
Sifon Tahliyesi Gerektiren Döner Tip Kurutucular
BuharÕn øçerde Oldu÷u Buharla IsÕtÕlan Döner Kurutucular Montaj
Bu tip kurutucular et paketleme ve gÕda iúleme Bütün uygulamalarda, kondens tahliyesi döner bir mafsal
sektörlerinde geniú uygulama alanlarÕ bulmaktadÕr . En vasÕtasÕyla yapÕlmaktadÕr.
yaygÕn örnekleri; tahÕl kurutucularÕ, döner fÕrÕnlar ve (ùekil 40-1 ve ùekil 41-1)
bakliyat úartlandÕrÕcÕlarÕdÕr . Otomatik Kondens Kontrolörü (DC), 150 mm uzatÕlmÕú
Dönme hÕzlarÕ nispeten düúük olup,genellikle birkaç bir pislik cebi ile döner mafsalÕn 250-300 mm altÕna
devir/dak. ile sÕnÕrlanÕrlar . Buhar basÕncÕ 1-10 barg yerleútirilmelidir . Bu durum, kondens birikimleri için bir
arasÕnda de÷iúebilir . Uygulamadaki tüm durumlarda, rezarvuar oluúturur ve pislik ve tabakalaúma için cep
düúük dönme hÕzlarÕ, kondensin biriktirme bölümünün vazifesi görür .
altÕnda toplanmasÕna izin verir. Yine sifon tahliyesi
gerekir ve kondens tahliyesi sÕrasÕnda flaú buharÕ oluúur.
Tablo 41-1 , Radyasyon KayÕplarÕnÕn HesaplanmasÕ
Kondenstop Seçimi için Boru Ölçüleri
Bu tip kurutucularÕn kondens yükleri aúa÷Õdaki formülle Boru çapÕ DÕú çap DÕú yüzey A÷ÕrlÕk
hesaplanabilir : Inch DN (mm) (m2 /m) (kg/m)
1/8” 6 10,2 0,03 0,49
Qc = N x L x R x S 1/4” 8 13,5 0,04 0,76
3/8” 10 17,2 0,05 1,02
Qc = Kondens yükü (kg/h) ½” 15 21,3 0,07 1,45
N = Tüp sayÕsÕ ¾” 20 26,9 0,09 1,90
L = Tüplerin uzunlu÷u (m) 1” 25 33,7 0,11 2,97
R = Yo÷uúma miktarÕ (kg/ /h.m2) (tipik, 30-45 alÕnabilir) 1¼” 32 42,4 0,13 3,84
S = Borunun dÕú yüzeyi (m2/m) (Tablo 41 -1 ) 1½” 40 48,3 0,15 4,43
2” 50 60,3 0,19 6,17
ÖRNEK: 40 kg/h.m2 kondens yo÷uúma yüküne sahip, 2½” 65 76,1 0,24 7,90
3 m uzunlu÷unda 30 adet 1¼” çelik boru ihtiva eden bir 3” 80 88,9 0,28 10,1
döner fÕrÕndaki kondens yükü nedir? 4” 100 114,3 0,36 14,4
5” 125 139,7 0,44 17,8
Qc = 30 x 3 x 40 x 0,13 = 468 kg/h 6” 150 165,1 0,52 21,2
8” 200 219,0 0,69 31,00
Flaú buharÕna cevap verebilme ve sistemi temizleme 10” 250 273,0 0,86 41,60
kabiliyeti esas alÕndÕ÷Õnda; bu kurutucularda Otomatik 12” 300 324,0 1,02 55,60
Kondens Kontrolörü (DC) tavsiye edilir. Büyük hava 14” 350 355,0 1,12 68,3
atÕcÕlÕ ters kovalÕ kondenstoplar (IBLV) ancak belirli 16” 400 406,0 1,28 85,9
uygulamalar için ve uygun boyutlandÕrmayÕ
20” 500 508,0 1,60 135,0
gerektirmektedir.

ùekil 41-1. Ürün Kurutucu øçinde

Dahili sifon buharla çevrelenmekte olup, döner silindir sifonla tahliye edilmektedir. Tahliye sÕrasÕnda yukarÕ çÕkan
sifon buharla çevrili oldu÷undan, kondensin bir kÕsmÕ flaú buhara dönüúür .

••
 Flaú TanklarÕ
BasÕnç altÕnda bulunan sÕcak kondens veya kazan suyu
daha düúük bir basÕnca serbest bÕrakÕldÕ÷Õnda bir kÕsmÕ
tekrar buharlaúÕr ki buna flaú buharÕ denir . Flaú
buharÕnÕn ÕsÕ de÷eri aynÕ basÕnçtaki canlÕ buharÕn ÕsÕ
de÷erine eúittir . Bu de÷erli ÕsÕ flaú buharÕn tankÕn
havalandÕrmasÕndan kaçmasÕna müsaade edildi÷inde
israf olmaktadÕr . Flaú geri kazanÕm sisteminin uygun
úekilde boyutlandÕrÕlmasÕ ve montajÕyla, flaú buharÕnÕn
gizli ÕsÕsÕ; hacim Õstma, su, ya÷ ve di÷er sÕvÕlarÕn
ÕsÕtÕlmasÕ veya ön ÕsÕtÕlmasÕnda ve düúük basÕnç proses
ÕÕsÕtÕlmasÕ için kullanÕlabilecektir.
Bir çok uygulamada tercih edilebilecek 3. tip seçim ise
Otomatik Kondens Kontrolörüdür . Bu tip yukarÕdaki her
iki kondenstobun en iyi özelliklerini bir araya getirir. Bu
tip flaú tankÕnÕn tahliye kapasitesini aúan büyük kondens
yükleri için tavsiye edilir .
Emniyet Faktörü
Iúletmeye almada artan kondens miktarÕ ve çalÕúma
esnasÕndaki düúük basÕnç farkÕ ile de÷iúken yükler flaú
tanklarÕnda emniyet faktörünün 3 olmasÕnÕ gerektirir .

E÷er egzoz buharÕ mevcutsa, flaú buharÕ ile birleú-

tirilebilir . Di÷er durumlarda, flaú buharÕn düúük basÕnçta ùekil 42-1 Flanú TankÕ Borulama Örne÷i
bir baúka canlÕ buharla takviye edilmesi gerekecektir .
Oluúan gerçek flaú buharÕ miktarÕ basÕnç koúullarÕna
göre de÷iúir. BaúlangÕç basÕncÕyla tahliye tarafÕndaki
basÕnç farkÕ arttÕkça oluúacak flaú buharÕ miktarÕ da
artacaktÕr .
Belirli koúullar altÕnda oluúan flaú buharÕnÕn yüzde
cinsinden kesin miktarÕnÕ hesaplamak için, Sayfa 5 ‘de
gerekli bilgiler mevcuttur .

Kondenstop Seçimi
Oluúacak kondens miktarÕ aúa÷Õdaki formül kullanÕlarak
hesaplanabilir.

QC = L- L x P
100

QC = Kondens yükü (kg/h)

L = Flaú tankÕna giren kondens debisi (kg/h)
P = Flaú buhar yüzdesi

ÖRNEK: 0,7 barg basÕnçta tutulan flaú tankÕna 7 barg

’de 2.300 kg/h kondens girmektedir . Buna göre flaú
tankÕnÕn kondens yükü nedir.?
Sayfa 5’ den flaú yüzdesi P= % 10,5 bulunur .
Formule gore ;
(2300 x 10,5)
QC = 2300 -
100
QC = 2059 kg/h bulunur .

Enerji tasarrufunun önemi ve karúÕ basÕnca karúÕ

çalÕúmasÕ açÕsÕndan, flaú buharÕ uygulamalarÕ için en
uygun kondenstop büyük hava atÕcÕlÕ Ters KovalÕ (IBLV)
tiptir . AyrÕca ters kovalÕ kondenstop buhar sÕcaklÕ÷Õnda
hava ve CO2 ’i tahliye ederken kesintili olarak çalÕúÕr .
BazÕ durumlarda úamandÕralÕ tip kondenstop kabul
edilebilir bir alternatiftir . Bu tip kondenstopun en belirgin
avantajÕ, iúletmeye alma esnasÕndaki büyük hava
yüklerini tahliye etme kabiliyetidir .
Kondens düúük bir basÕnca tahliye edildi÷inde oluúan
flaú buhar yüzdesi için sayfa 5 ‘deki Diyagram 5-1 ’e
bakÕlmalÕdÕr .

Seçim Tablosu 42-1. (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e

bakÕnÕz) Tavsiye edilen boru ekipmanlarÕ ve ba÷lantÕ úekillerinin
KullanÕm 1.Seçim ve Alternatif Seçim görüldü÷ü canlÕ buhar takviyeli flaú buhar tankÕ .
Yeri Özellik Kodu Giriú tarafÕndaki çek vanalar hat kullanÕlmadÕ÷Õnda flaú
ùamandÕralÕ buharÕ israfÕnÕ önler . Flaú buharÕ kullanÕlmadÕ÷Õnda by-
Ters KovalÕ (F&T) pass kullanÕlÕr .
Flaú TanklarÕ (IBLV) veya Emniyet vanalarÕ; basÕncÕn yükselmesini ve yüksek
B, E, M, L, I, A, F O. Kondens basÕncÕn çalÕúmasÕna mani olmasÕnÕ önler .
Kontrolörü (DC) BasÕnç düúürücüler ise; yüksek basÕnç buharÕn basÕncÕnÕ
Kondens yüklerinin flaú tankÕnÕn ayÕrma kapasitesini aútÕ÷Õ flaú buharÕ basÕncÕna düúürürler ki bu úekilde proseste
durumlarda tavsiye edilir . veya ÕsÕtmada istenen buhar talebini karúÕlarlar .

••
Flaú TanklarÕ
Montaj
Kondens dönüú hatlarÕ hem flaú buharÕ hem de kondensi
ihtiva ederler .Flaú buharÕnÕ geri kazanmak için dönüú
kollektörü kondensin tahliye edildi÷i bir flaú tankÕna
ba÷lanarak,buhar flaú tankÕndan kullanÕm yerlerine
gönderilir (ùekil 43-1) .
Flaú tankÕ, kendisine tahliye yapan kondenstoplarda
karúÕ basÕnca neden oldu÷undan, bu kondenstoplar karúÕ
basÕnç altÕnda çalÕúabilecek türden ve mevcut fark
basÕnçlarÕ için yeterli kapasitede olmalÕdÕr.
Kondens hatlarÕ flaú tankÕna do÷ru e÷imli olmalÕ ve flaú
tankÕ birden fazla hatla beslendi÷i yerlerde her bir hatta
bir çek vana monte edilmelidir . Böylece kullanÕmda
olmayan hatlar di÷erlerinden izole edilecek ve flaú buharÕ
ile ters yönde beslenmeyecektir. E÷er kondenstop
düúük basÕnçta çalÕúÕyorsa, kondens kollektörüne
yerçekimi ile tahliye temin edilmelidir .
Genellikle flaú tankÕ için seçilen yer, maksimum flaú
buharÕ miktarÕ ve minimum boru uzunlu÷u gereksinimini
karúÕlamalÕdÕr .
Kondens hatlarÕ, flaú tankÕ ve düúük basÕnç buhar hatlarÕ
radyasyonla oluúacak flaú buharÕ israfÕnÕ önlemek için
yalÕtÕlmalÕdÕr. TÕkanma neticesi kondens akÕúÕnÕn durmasÕ
ve karúÕ basÕnç oluúumu göz önüne alÕnarak tank
içindeki giriú borusuna püskürtme nozulu takÕlmasÕ
tavsiye edilir .
Flaú buharÕ kullanan düúük basÕnç cihazlarÕ ayrÕ ayrÕ
kondenstopla tahliye edilmeli ve düúük basÕnç dönüúüne
ba÷lanmalÕdÕr. Büyük hacimli havanÕn flaú tankÕndan
atÕlmasÕ gerekir . Bu nedenle havanÕn atÕlmasÕ ve düúük
basÕnç sistemine geçmesini önlemek için termostatik
hava atÕcÕ kullanÕlmalÕdÕr .
ùekil 43-1. Hava IsÕtma BataryalarÕnda Flaú Buhar Geri
KazanÕmÕ
Flaú buharÕ flaú tankÕndan alÕnÕr ve basÕncÕn bir basÕnç
düúürücü ile flaú buharÕ basÕncÕna düúürüldü÷ü canlÕ
buharla birleúir .
Flaú TankÕ BoyutlarÕ
Genellikle flaú tankÕ büyük çaplÕ bir parça borunun açÕk
uçlarÕ kaynak yapÕlarak veya cÕvata ile ba÷lanarak imal
edilebilir . Tank düúey olarak monte edilmelidir . Flaú
tankÕn üstüne bir buhar çÕkÕúÕ ve altÕna da kondens çÕkÕúÕ
gerekir .Kondens giriú ba÷lantÕsÕ kondens çÕkÕúÕnÕn 150-
200 mm üzerinde olmalÕdÕr .
Flaú tankÕnÕn en önemli boyutu iç çapÕdÕr . Flaú buharÕnÕn
üst çÕkÕúa do÷ru olan hÕzÕ, flaú buharÕyla taúÕnan su
miktarÕnÕn az olmasÕnÕ sa÷lamak için yeterince düúük
olacak úekilde seçilmelidir .
E÷er çÕkÕú hÕzÕ düúük tutulursa, tankÕn yüksekli÷i önemli
de÷ildir. Fakat 700-1000 mm.’lik yükseklikleri seçmek
uygun olacaktÕr .
Uygulamalar flaú tankÕ içinde yaklaúÕk 3 m/sn’lik bir
buhar hÕzÕnÕn buharla suyun çok daha iyi bir úekilde
ayrÕútÕraca÷ÕnÕ göstermiútir . Buradan hareketle çeúitli
flaú buharÕ miktarlarÕ için uygun olan iç çaplar
hesaplanmÕú ve Diyagram 43-1 de gösterilmiútir . Bu
diyagramda görülen e÷ri önerilen en düúük iç çaplarÕ
vermektedir . Ancak daha da emin olmak için daha
büyük boyuttaki bir flaú tankÕ kullanÕlabilir .
Diyagram 43-1 basÕncÕ de÷il a÷ÕrlÕ÷Õ göz önüne alÕr .
Buhar hacmi ve çÕkÕú hÕzÕ daha yüksek bir basÕnçta daha
düúük olmasÕna ra÷men, buhar daha yo÷un oldu÷undan
kondensin yukarÕ çekilme e÷ilimi artar . Bunun neticesi
basÕnçtan ba÷ÕmsÕz olarak iç çapÕ tayin etmek için bu
diyagramÕn kullanÕlmasÕ önerilir .
Diyagram 43-1. Verilen Flaú BuharÕ MiktarÕnÕ
Alabilmek øçin Flaú TankÕ øç ÇapÕnÕn Tayini
••
 Absorbsiyon CihazlarÕ
Absorbsiyon so÷utma cihazÕ; bir su çözeltisini
(genellikle lityum bromit) buharlaútÕrmak suretiyle
hava koúullandÕrÕlmasÕnda veya proseslerde suyu
so÷utmak için kullanÕlÕr . Burada buhar, çevrimin
yo÷unlaúma (konsantrasyon) bölümü için enerji
sa÷lar . Buhar, elektrik pompalarÕ hariç tüm çevrim
sÕrasÕnda tek enerji girdisidir .
Buhar absorbsiyon cihazÕna ba÷lanacak kondens-
toplar büyük kondens yüklerine cevap verebilecek ve
düúük ve de÷iúken basÕnç koúullarÕnda havayÕ
atabilecek tipte olmalÕdÕr .
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörü
kJ/h cinsinden so÷utma kapasitesini 2100 ’e bölmek
suretiyle düúük basÕnç (normalde 1 barg veya daha
az) tek etkili buhar absorbsiyon cihazÕ tarafÕndan
üretilen kondens yükünü hesaplayÕn . Bu, 1 ton
so÷utma üretmek için gerek duyulan kg/h cinsinden
buhar miktarÕdÕr . Bu de÷er cihazÕn beyan edilen
kapasitedeki tüketimi temsil eder .
ÖRNEK : 2.512.000 kJ/h kapasiteli ve tek etkili
absorbsiyon cihazÕnda oluúacak kondens yükü
2.512.000 kJ/h / 2100 = 1.200 kg/h olarak bulunur .
Emniyet faktörü 2 tam kapasite kondens yüküne
uygulanmalÕ ve kondenstop bu yükü 0,1 bar fark
basÕncÕnda tahliye edebilmeye uygun olmalÕdÕr .
Örnek vermek gerekirse yukarÕda belirtilen cihaz için,
0,1 bar ’da 2.400 kg/h kondensi tahliye edebilen ve
maksimum basÕnç farkÕnda (genellikle 1 bar) çalÕúma
kapasitesine sahip kondenstop gerekli olacaktÕr .
KarúÕlaútÕrma için, çift etkili absorbsiyon cihazlarÕ
10 barg ’lik daha yüksek bir buhar basÕncÕnda
çalÕúÕrlar . Bunlar tek etkili ünitelere göre bir avantaja
sahiptir . Çünkü kJ so÷utma baúÕna enerji tüketimleri
daha azdÕr .
ÖRNEK : 1.675.000 kJ/h kapasiteli ve çift etkili bir
absorbsiyon cihazÕnda oluúacak kondens yükü
1.675.000
= 400 kg/h olarak bulunur .
4.200
Çift etkili buhar absorbsiyon cihazlarÕnda emniyet
faktörü 3 olarak alÕnÕr . Bu nedenle 1.200 kg/h
kapasiteli bir kondenstopa gerek vardÕr . 2 barg’ in
üzerindeki basÕnçlarda, kondenstop kapasitesi
maksimum basÕnç farkÕnÕn yarÕsÕnda elde edilmelidir .
Bu örnekte 5 bar ’dÕr . 2 barg’in altÕndaki basÕnçlarda,
kondenstop kapasitesi 0,15 bar fark basÕncÕnda elde
edilmelidir . Bununla birlikte kondenstop 10 barg
maksimum giriú basÕncÕnda çalÕúabilmelidir .
Dahili vakum kÕrÕcÕlÕ úamandÕralÕ kondenstop tek ve
çift etkili buhar absorbsiyon cihazlarÕnÕn her ikisinin de
tahliyesi için idealdir . Düzgün, de÷iúken kondens
akÕúÕ ve enerji tasarruflu çalÕúma sa÷larlar . Harici
termostatik hava atÕcÕlÕ ters kovalÕ bir kondenstop da
kabul edilebilir bir seçimdir .
Montaj
Kondenstop, absorbsiyon cihazÕ buhar serpantininin
altÕnda olmak üzere ve en az 400 mm. uzunlu÷unda
bir biriktirme cebi ile beraber monte edilmelidir
(ùekil 44-1) .
Bu montaj úekli kondenstopta 0,1 bar ’lÕk minimum
fark basÕncÕ sa÷lar . Hangi tip kondenstop kullanÕlÕrsa
kullanÕlsÕn, uygulamalarda yedek kondenstop sistemi
tavsiye edilir . Tahliye sisteminde bir parçanÕn bakÕmÕ
durumunda, cihaz onarÕmlar yapÕlana kadar bu
yedek sistemle çalÕúabilir. Bu husus sürekli, kesintisiz
hizmet sa÷lar .
BazÕ durumlarda, çok büyük kondens yükleri normal
yükü tahliye yapabilmek için paralel çalÕúan iki
kondenstopun kullanÕmÕna ihtiyaç gösterebilir .
ùekil 44-1. Yedek kondenstoplama sistemi ile birlikte buhar
absorbsiyon makinasÕnÕn onay görmüú tesisat metodu

Seçim Tablosu 44-1 (Özellik kodlarÕ için sayfa 3 ‘e

bakÕnÕz)
1.Seçim ve Alternatif
KullanÕm Yeri
Özelik Kodu Seçim
Buhar (*)
ùamandÕralÕ (F&T) Ters KovalÕ
Absorbsiyon
A, B, G (IB)
CihazlarÕ
Not : Sistemde vakum kÕrÕcÕ ve yedek kondenstop gereklidir.
( * ) Harici termostatik hava atÕcÕ ile birlikte

••
Kondenstop Seçimi ve Emniyet Faktörleri
Bu tablo çeúitli uygulamalarda en etkin olabilecek Özel Uygulamalarda ve belirtilmiyen hususlarda úirket
kondenstoplar için tavsiyeleri içermektedir . Tavsiye merkezimizle görüúünüz .
edilen emniyet faktörleri de÷iúen koúullar altÕnda uygun
çalÕúmayÕ mümkün kÕlar .

Tablo 45-1
KullanÕm Yeri 1.Seçim 2.Seçim Emniyet Faktörü
KAZAN KOLLEKTÖRLERø IBLV F&T 1,5

(KÕzgÕn Buhar) IBCV

Wafer (Iúletmeye alma yükü esas alÕnacak)
(AlÕútÕrÕlmÕú)
ANA ve TALø DAöITIM HATLARI
IB
(Donma riski yoksa) (e÷er basÕnç F&T
2, 3 (Hat sonlarÕnda, vana önünde
de÷iúiyorsa CV) veya da÷ÕtÕm hattÕ üzerinde ise)
Termostatik veya
(Donma riski varsa) IB (YukarÕdaki gibi)
Termodinamik
BUHAR SEPARATÖRÜ IBLV DC
3
(Kuruluk oranÕ d %90) DC -
BUHAR øZLEME HATLARI (Tracer) Termostatik veya
IB Termodinamik
2
HACøM ISITMA CIHAZLARI
(Sabit basÕnç) IBLV F&T 3
(0-1 bar de÷iúken basÕnç) 2 (0,1 bar basÕnç farkÕnda)
(1 - 2 bar de÷iúken basÕnç) F&T IBLV 2 (0,2 bar basÕnç farkÕnda)
( !2 bar de÷iúken basÕnç) 3 ('pmax /2 ‘de)
PLAKALI ve BORULU SERPANTøNLER
(Sabit basÕnç) IB Termostatik 3 (Çabuk ÕsÕnmada)
2 (Normal ÕsÕnmada)
(De÷iúken basÕnç) F&T IB

PROSES HAVA ISITICILARI

(Sabit basÕnç) IB F&T 2

(De÷iúken basÕnç) F&T IBLV 3 ('pmax/2 bar)

BUHAR ABSORBSøYON CøHAZLARI F&T IB (DÕú hava atÕcÕ olmalÕ) 2 (0,1 bar basÕnç farkÕnda)
(Chiller)
ISI EùANJÖRLERI
(Borulu, PlakalÕ) (Sabit basÕnç) IB DC veya F&T 2
p< 1 barg 2 (0,1 bar’da)
DC veya IBT
(De÷iúken basÕnç) F&T 1<p<2 barg 2 (0,2 bar’da)
BasÕnç >2 bar ise IBLV
p>2 barg 3 ('pmax/2 ‘de)
2 , E÷er yük 25000 kg/h
EVAPORATÖRLER (Tek ve Çok etkili) DC IBLV veya F&T
olursa; 3
CEKETLI PøùøRME KAZANLARI IBLV F&T veya Termostatik
(Yerçekimi tahliyeli) 3
(Sifon tahliyeli) DC IBLV
DC için 3, IB için 8 (Sabit
DÖNER KURUTMA SøLøNDøRLERø DC IBLV basÕnçta), IB için 10 (De÷iúken
basÕnçta)
FLAù TANKLARI IBLV DC veya F&T 3

IBLV : Ters KovalÕ geniú hava atÕcÕlÕ BasÕnç; F&T’nin basÕnç limitleri üzerinde ise veya buhar kirli
IBCV : Ters KovalÕ Kendinden çek vanalÕ ise, paralel bir hava atÕcÕ ile techiz edilmiú IB kondenstop
IBT : Termik Ters KovalÕ Kondenstop kullanÕnÕz . Bütün emniyet faktörleri aksi belirtilmedikçe
F&T : ùamandÕralÕ Termostatik Hava AtÕcÕlÕ K.stop çalÕúma fark basÕnçlarÕnda uygulanmalÕdÕr .
DC : Otomatik Kondens Kontrolörü

••
 KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Montaj Öncesi
Boru hattÕ, kondenstopun montajÕndan önce buhar veya
basÕnçlÕ hava ile blöf yapÕlarak temizlenmeli, daha sonra
pislik tutucu filitreleri kontrol edilerek pislikten arÕndÕrÕl-
malÕdÕr .
Kondenstop Yerleúimin Temel EsaslarÕ (TTT)
Tamir ve kontrol için uygun yerde olmalÕdÕr .
Tahliye noktasÕnÕn altÕnda olmalÕdÕr .
Tahliye noktasÕna yakÕn olmalÕdÕr .
Kondenstop Ba÷lantÕlarÕ
Örnek ba÷lantÕ úekilleri ùekil 46-1 ile 49-3 (Sayfa 46 – 49)
arasÕnda gösterilmektedir .
Giriú Kesme VanasÕ
Kondenstop bakÕmÕ için sistemin durdurulamayaca÷Õ ana
buhar hatlarÕ, büyük su ÕsÕtÕcÕlarÕ v.b. yerlerde kondenstop
giriúinde kesme vanalarÕna ihtiyaç vardÕr . ÇamaúÕrhane
presi gibi küçük buhar ÕsÕtmalÕ makinalarda bu vanaya
ihtiyaç olmayabilir . Makinaya buhar besleyen hatta
konulacak kesme vanasÕ genelde yeterli olmaktadÕr .
ÇÕkÕú Kesme VanasÕ
Kondenstop ba÷lantÕ sisteminde by-pass oldu÷unda ve
tahliye kollektöründe yüksek basÕnç bulundu÷unda,
kondenstop tahliye tarafÕnda kesme vanasÕna ihtiyaç vardÕr
. AyrÕca bununla ilgili olarak çek vana kullanÕmÕ da
gündeme gelebilir .
ùekil 46-1. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop Ba÷lantÕsÕ
By-Pass Ba÷lantÕsÕ
Kondenstop ba÷lantÕ sisteminde, ùekil 47-3 ve 47-4
‘deki gibi ba÷lantÕlarda, vanalarÕn açÕk bÕrakÕlmalarÕ
durumunda kondenstopun fonksiyonuna zarar
verebilirler . Bu gibi durumlarda ve sistemin sürekli
çalÕúmasÕ gerekiyorsa, biri ana biri yedek olmak üzere
paralel iki kondenstop kullanÕlmasÕ en uygun olanÕdÕr .
Ba÷lantÕ ElemanlarÕ (Rakorlar)
Sadece bir ba÷lantÕ kullanÕlmalÕysa, bu ba÷lantÕ
kondenstopun tahliye tarafÕnda olmalÕdÕr . øki ba÷lantÕ
kullanÕlmasÕ durumunda yatay veya düúey hat üzeri
montajlardan kaçÕnmak gerekir . En iyi uygulama
ùekil 46-1 ve 47-3’ teki gibi 900 açÕda monte etmektir.
Standart Ba÷lantÕlar
BakÕmÕ basitleútirmek için, çap ve tipine ba÷lÕ olarak
kondenstoplarda giriú ve çÕkÕú nipellerinin boyutlarÕ
aynÕ tutulabilir . AynÕ ba÷lantÕ elemanlarÕna sahip
yedek bir kondenstop stokta tutulabilir .
Bir kondenstopa bakÕm yapÕlmasÕ gerekti÷inde, iki
rakor ba÷lantÕsÕnÕ sökerek kondenstopu çÕkarmak,
yenisini monte etmek ve rakorlarÕ sÕkmak basit bir iútir
. Daha sonra bakÕmlar atölyede yapÕlabilir ve rakor
ba÷lantÕlarÕ ile birlikte onarÕlan kondenstop sto÷a geri
konabilir .
Test vanalarÕ (ùekil 46-1)
Kondenstopun çalÕúmasÕnÕ kontrol için en iyi imkanÕ
sa÷lar . Küçük bir vana kullanÕn ve test ederken
kondenstopu izole etmek için tahliye hattÕna bir çek
vana veya kesme vanasÕ takÕn .
ùekil 46-2. Tipik Alttan Giriú Üstten ÇÕkÕú Ba÷lantÕsÕ
••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Pislik Tutucular
Önceden belirlenmiú veya sistem koúullarÕnÕn gerektirdi÷i
durumlarda kondenstoplarÕn önüne pislik tutucu konma-
lÕdÕr . BazÕ kondenstoplar pislikten etkilenme açÕsÕndan
di÷erlerinden daha hassastÕr . Bu durum mukayese
tablosunda açÕklanmÕútÕr .
BazÕ tip kondenstoplar ise kendineden pislik tutuculu
olarak üretilirler . Pislik tutucuda bir boúaltma vanasÕ
kullanÕldÕ÷Õnda, bu vana açÕlmadan önce buhar besleme
vanasÕ kapatÕlmalÕdÕr . Filitrenin temizlenmesi sÕrasÕnda
kondenstop gövdesi içindeki kondens, filitre elemanÕndan
geçerken flaú buhara dönüúecektir . Buhar vanasÕ yavaúça
açÕlmalÕdÕr .
Kir Cepleri
Sistemde oluúabilecek kazan taúlarÕ, ve maça kumlarÕnÕn
tesisat içinde dolaúÕmÕ ve dirseklerde olabilecek aúÕnmayÕ
ortadan kaldÕrabilmek için bu cepler kullanÕlmalÕ ve
periyodik olarak temizlenmelidir .
Sifon uygulamalarÕ
Bu uygulamalarda bir su sÕzdÕrmazlÕ÷Õ gerekir (DC tipi
hariç) . Çek vanalÕ bir kondenstop veya kondenstop öncesi
bir çek vana ihtiyacÕ ortaya çÕkar . Sifon borusu çapÕ,
kullanÕlan kondenstop nominal çapÕnÕn (DN15 ‘den az
olmamak kaydÕyla) bir alt çapÕ kadar olmalÕdÕr .
Yükselen Kondens
Düúey hattÕn çapÕ büyük seçilmelidir . Uygulamalarda
normalden bir düúük çap iyi sonuçlar vermektedir .
ùekil 47-1. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop Alttan Giriú
Yandan ÇÕkÕú Ba÷lantÕsÕ
ùekil 47-3. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop By-pass
Ba÷lantÕsÕ
Çek Vanalar
Genelde ihtiyaç duyulan armatürlerdir. Kondens
tahliye hatlarÕnda vana kullanÕlmadÕ÷Õ durumlarda
zorunlu olarak kullanÕlmalÕdÕr . ùekil 47-2 ‘de bir çek
vananÕn üç ayrÕ konumda yerleúimi gösterilmektedir .
Armstrong ters kovalÕ kondenstoplarÕn çek vanalÕ olan
tipleri de mevcuttur . Disk tip termodinamik
kondenstoplar aynÕ zamanda çek vana görevi de
yaparlar . Çek vanalarÕn tavsiye edildi÷i yerleúimler
ùekil 47-2 ‘de gösterilmektedir .
Tahliye HattÕ Çek VanalarÕ
Geri akÕúÕ önledikleri gibi test vanasÕ açÕldÕ÷Õnda
kondenstopu izole ederler . Normal úartlarda (B) ile
belirtilen yere monte edilirler . Dönüú hattÕnÕn
yükselmesinde ve kondenstop donmaya maruz
kaldÕ÷Õnda çek vana (A) ‘da belirtilen yere monte
edilmelidir (ùekil 47-2)
Giriú HattÕ Çek VanalarÕ
BasÕncÕn aniden düútü÷ü durumlarda veya ters kovalÕ
kondenstoplarda kondenstopun tahliye noktasÕ
seviyesinin üstünde olmasÕ durumunda konden-
stoptaki su sÕzdÕrmazlÕ÷Õ kaybÕnÕ önlerler . Bunun
dÕúÕnda (D) ile belirtilen yer için paslanmaz çelik
kendinden çek vanalÕ Armstrong kondenstoplar
kullanÕlabilir . E÷er çalpara tip çek vana kulla-
nÕlÕyorsa, (C) ile belirtilen yere monte edilmelidir .
ùekil 47-2. Uygun Çek Vana KonumlarÕ
ùekil 47-4. Tipik Ters KovalÕ Kondenstop By-pass
Ba÷lantÕsÕ Alttan Giriú-Üstten ÇÕkÕú
••
 KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Emniyet Tahliye Kondenstopu Not: Uzun yatay boúaltma hattÕ, borunun uzak ucunda
Bu kondenstop, giriú basÕncÕnÕn ana kondenstopun çÕkÕú buz oluúabilece÷inden boruyu tÕkayarak sorun yaratÕr .
basÕncÕnÕn altÕna düúmesi olasÕlÕ÷Õ ve özellikle donma Bu durum kondenstopun çalÕúmasÕnÕ önler .
durumu mevcut oldu÷unda kullanÕlmalÕdÕr . Kondenstopa hiç buhar giremez ve gövde içindeki su
Böyle bir uygulama, yükseltilmiú dönüú hattÕ tahliyesi donar .
gereken de÷iúken basÕnçlÕ ÕsÕtma serpantinlerinde olabilir .
Ana kondenstoptan yetersiz tahliye durumunda, kondens ùekil 48-1. Tipik Emniyet Tahliye Kondenstopu
emniyet tahliyesine do÷ru yükselerek ÕsÕ eúanjörüne Ba÷lantÕ ùekli
girmeden önce tahliye edilir .
ùamandÕralÕ kondenstop, büyük hacimlerdeki havayÕ
atabilme özelli÷i ve çalÕúma prensibinin basit olmasÕndan
ötürü iyi bir emniyet tahliyesi yapar . Emniyet tahliye
kondenstopu ana kondenstop ile aynÕ kapasitede olmalÕdÕr.

Emniyet tahliyesi ile ilgili uygulama, ùekil 48-1 ‘de

görülmektedir . Emniyet tahliyesine giriú, ÕsÕ eúanjörü
toplama hattÕna ve ana kondenstopa giriúin üzerinde
olacak úekilde yerleútirilmelidir .
AçÕk bir kanala tahliye yapÕlmalÕdÕr . Emniyet tahliye
kondenstopunun boúaltma tapasÕ ana kondenstopun
giriúine ba÷lanmalÕdÕr . Bu ba÷lantÕ, ana kondenstop
çalÕúÕrken gövde radyasyonu ile emniyet tahliye kon-
denstopunda oluúan kondensin kaybÕnÕ önler .
IsÕ eúanjöründeki basÕnç, atmosfer basÕncÕnÕn altÕna
düútü÷ünde, çalÕúmanÕn süreklili÷ini sa÷lamak için emniyet ùekil 48-2.
tahliyesinde bir vakum kÕrÕcÕ bulunur . Vakum kÕrÕcÕnÕn
çalÕúma sÕrasÕnda, kiri emmesini önlemek için, giriúinde bir
kaz boynu takÕlmalÕdÕr .
Vakum kÕrÕcÕ çalÕútÕ÷Õnda su kaça÷ÕnÕ önlemek için, vakum
kÕrÕcÕ giriú borusu yukarÕ do÷ru ÕsÕ eúanjörünün alt kÕsmÕna
kadar uzatÕlmalÕdÕr . Bu durumda kondens toplama hattÕ ve
kondenstop gövdesi kondens ile dolu olacaktÕr .

Donmaya KarúÕ Koruma

Kondenstopa buhar geldi÷i sürece, uygun seçilmiú ve
monte edilmiú kondenstopta donma olmayacaktÕr. Buhar
kesildi÷inde ise yo÷uúma oluúacak, izleme (tracer)
hatlarÕnda veya ÕsÕ eúanjöründe vakum meydana
gelecektir. Bu durum donma meydana gelmeden önce
kondensin sistemden serbest tahliyesini önler. Bunu
önlemek için tahliye edilen cihazla kondenstop arasÕna bir
vakum kÕrÕcÕ monte edilmesi gerekir.
E÷er kondenstoptan dönüú hattÕna yerçekimi ile tahliye
yoksa, kondenstop ve tahliye hattÕ dÕúarÕdan manuel olarak
veya “donmadan koruma kondenstopu” ile otomatik olarak
tahliye edilmelidir . AyrÕca kondens tahliye istasyonuna Buhar ve kondens dönüú hatlarÕ çok yüksekte
birden fazla kondenstop monte edildi÷inde, oldu÷unda zemin seviyesindeki kondenstopun test
kondenstoplarÕn yalÕtÕlmasÕ donmadan korumayÕ sa÷lar . edilmesini ve bakÕmÕnÕ sa÷layan dÕú ortamdaki montaj
úekli; Tahliye hattÕ ve kondenstop boúaltma hattÕ
Donmadan Korunma Önlemleri donmayÕ önlemek için birlikte yalÕtÕlmalÕdÕr . Boúaltma
1- Kondenstop büyük seçilmemelidir . hattÕndaki çek vananÕn yerleúimine ve temizleme veya
2- Kondenstop tahliye hatlarÕ çok kÕsa tutulmalÕdÕr . onarÕm için kondenstop açÕldÕ÷Õnda ana buhar hattÕnÕ
3- HÕzlÕ yerçekimi tahlyesi için tahliye hatlarÕna e÷im tahliye eden A blöf vanasÕna dikkat edilmelidir.
verilmelidir .
4- Kondenstop tahliye ve kondens dönüú hatlarÕ ùekil 48-3. Tipik ùamandÕralÕ Kondenstop Ba÷lantÕ ùekli
yalÕtÕlmalÕdÕr .
5- Kondens dönüú hatlarÕ ortam hava koúullarÕna maruz
kaldÕ÷Õnda, izleme (tracer) hatlarÕndaki uygulamalar
göz önüne alÕnmalÕdÕr .
6- Dönüú hattÕ yukarÕ konumda oldu÷unda, tahliye
hatlarÕna bitiúik olan düúey boúaltma hattÕ, dönüú
kollektörünün üstüne ba÷lanmalÕ ve tahliye ve
kondenstop boúaltma hattÕ birlikte izole edilmelidir
(ùekil 48-2)

••
KondenstoplarÕn Montaj ve Testleri
Armstrong KondenstoplarÕn Test Edilmesi ùekil 49-1. Tipik Kondens Kontrölörü Ba÷lantÕsÕ
Test ProgramÕ
Buhardan ekonomi ve maksimum kondenstop ömrü için,
kondenstop testi ve önleyici bakÕm amacÕyla bir program
hazÕrlanmalÕdÕr . Kondenstop boyutu, çalÕúma basÕncÕ ve
kullanÕm yerine ba÷lÕ önemi, kondenstoplarÕn ne sÕklÕkta
kontrol edilmesi gerekti÷ini belirler .

Tablo 49-1 Önerilen YÕllÕk Kondenstop Test SÕklÕ÷Õ

ÇalÕúma KullanÕm Yeri
BasÕncÕ øzleme
Cepler Serpantin Proses
(barg) (Tracer)
0-7 1 1 2 3
7-17 2 2 2 3
17-30 2 2 3 4
30> 3 3 4 12

NasÕl Test Edilir

Test VanasÕ metodu. En iyi yöntemdir .
Kondenstopu dönüú kollektöründen ayÕrmak için kullanÕlan
dönüú hattÕ kesme vanasÕ ile birlikte test vanasÕnÕn do÷ru
ba÷lantÕsÕ Sayfa 46 ùekil 46-1 ‘de görülmektedir .
Bu metodta test vanasÕ açÕk durumda iken bakÕlmasÕ
gereken hususlar :
1- Kondens tahliyesi,- Ters kovalÕ ve disk tip
termodinamik kondenstoplarda kesintili olmalÕdÕr .
ùamandÕralÕ kondenstoplar sürekli kondens tahliyesi
yaparken, termostatik kondenstoplar yüke ba÷lÕ olarak ùekil 49-2. Tipik Termodinamik Kondenstop Ba÷lantÕsÕ
devamlÕ veya kesintili tahliye yapabilirler . Ters kovalÕ
kondenstop oldukça düúük yük altÕnda damlatma
úeklinde ve kondensi devamlÕ tahliye edebilir . Bu
koúulda bu çalÕúma úekli normal kabul edilebilir .
2- Flaú BuharÕ,- Görüldü÷ünde kondenstop kaça÷Õ
oldu÷u anlamÕ çÕkarÕlmamalÕdÕr. Çünkü basÕnç
altÕndaki kondens atmosferik basÕnçtaki kondensten
kg. baúÕna daha fazla ÕsÕ enerjisi (kJ) ihtiva eder.
Kondens tahliye edildi÷inde bu fazla ÕsÕ enerjisi oluúan
kondensin bir kÕsmÕnÕ tekrar buharlaútÕrÕr . Flaú BuharÕ
nasÕl belirlenir ? KullanÕcÕlar zaman zaman flaú
buharÕnÕ, buhar kaça÷Õ ile karÕútÕrÕrlar. Fark úu úekilde
görülebilir; E÷er buhar “mavi” bir akÕntÕ úeklinde sürekli
olarak dÕúarÕya kaçÕyorsa bu canlÕ buhar kaça÷ÕdÕr .
E÷er buhar beyazÕmsÕ bir bulut úeklinde kesintili olarak
(kondenstopun her bir tahliyesinde) dÕúarÕ
yükseliyorsa bu flaú buharÕdÕr .
3- Sürekli buhar kaça÷Õ - Sorun var demektir . Sayfa 50 ùekil 49-3. Tipik Termostatik Kondenstop Ba÷lantÕ ùekli
‘ye bakÕnÕz .
4- AkÕú Yok,- Bir sorun var demektir . Sayfa 50 ‘ye
bakÕnÕz .

Dinleme CihazÕ Testi

Bir dinleme cihazÕ ile veya daha basit olarak çelik bir
çubu÷un ucunu kondenstop kapa÷Õna, di÷er ucunun
kula÷ÕnÕza tutmak suretiyle yapÕlabilir. BazÕ konden-
stoplarÕn kesintili tahliyesi ile di÷erlerinin sürekli tahliyesi
arasÕndaki fark iúitilebilir . Bu yöntemle tesisattan gelen
di÷er seslerde duyulabilece÷inden çok deneyim gerektirir .
Bu metodta do÷ru çalÕúma koúulu, buhar kaçÕran bir
kondenstopun daha yüksek hÕzdaki sesinden ayÕrt edilebilir
.
Pirometre Test Metodu
Bu metod, dönüú hattÕ dizaynÕna ve kondenstop orifis
çapÕna ba÷lÕ olarak hassas sonuçlar veremeyebilir . AyrÕca,
ortak bir dönüú hattÕna tahliye yapÕldÕ÷Õnda baúka bir
kondenstop buhar kaçÕrÕyorsa, test edilen konden-stopun
çÕkÕúÕnda yüksek bir sÕcaklÕ÷a neden olabilir . Dinleme
cihazÕyla daha iyi sonuçlar elde edilebilir .

••
 Kondenstoplarda Sorun Giderme
Bu bölümde verilen özet bilgiler, bir çok kondenstop
sorununun belirlenmesi ve giderilmesinde yardÕmcÕ
olabilecektir . Bu sorunlarÕn ço÷u kondenstop aksaklÕk-
larÕndan ziyade gerçekte system problemleridir .
Bir kondenstop çalÕúmadÕ÷Õnda ve çalÕúmama nedeni
tespit edilemedi÷inde, öncelikle kondenstopun tahliyesi
gözlenmelidir . E÷er kondenstopa bir test çÕkÕúÕ takÕlmÕú
ise izlemek kolaylaúacak aksi takdirde tahliye
ba÷lantÕsÕnÕ sökmek gerekecektir .
Kondenstop So÷uk - Tahliye Yok.
E÷er kondenstop kondensi tahliye etmiyorsa,
bu takdirde :
A. BasÕnç çok yüksek olabilir.
1. BasÕncÕn yanlÕú tanÕmlanmÕú olmasÕ .
2. Daha ufak orifis takÕlmadan yükselen basÕnç .
3. Görev yapmayan basÕnç düúürücü vana .
4. Kazan basÕnç göstergesi düúük gösteriyor .
5. Normal aúÕnma ile geniúleyen orifis .
6. Dönüú hattÕndaki yüksek vakumun, basÕnç
farkÕnÕ kondenstoplarÕn çalÕúabilece÷i de÷erin
üstüne çÕkarmasÕ .
B. Kondenstopa hiç kondens ve buhar gelmiyor .
1. Kondenstop önündeki pislik tutucu tÕkanabilir .
2. Kondenstopa giden hat üzerinde bozuk vana
bulunabilir .
3. Boru hattÕ ve dirsekler tÕkanabilir .
C. AúÕnmÕú veya arÕzalÕ mekanizma
Gereken onarÕm ve de÷iútirme yapÕlÕr .
D.Kirle dolu kondenstop .
Pislik tutucu takÕn veya kiri kayna÷Õndan uzaklaútÕrÕn .
E. Ters kovalÕ kondenstoptaki kova üzerindeki
deli÷in tÕkanmasÕnÕ önleme úekilleri :
1. Pislik tutucu takÕlabilir .
2. Hava atÕcÕ deli÷i biraz büyütülebilir .
3. Hava atÕcÕ deli÷i için temizleme teli kullanÕlÕr .
F. ùamandÕralÕ kondenstoplarda, e÷er hava atÕcÕ düzgün
çalÕúmÕyorsa, kondenstopta muhtemelen hava tÕkacÕ
oluúacaktÕr .
G.Termostatik kondenstoplarda, hidrolik úok
sebebiyle körük elemanÕ delinebilir . Bu durum
kondenstopun kapalÕ kalmasÕna neden olur .
H.Termodinamik kondenstoplarda kondenstop ters
monte edilmiú olabilir .
Kondenstop SÕcak - Tahliye Yok.
A. Kondenstopa hiç kondens gelmiyor .
1. Kaçak yapan by-pass vanasÕ takÕlÕ olabilir .
2. Sifon tahliyeli silindirde kÕrÕlmÕú veya hasarlÕ sifon
borusu olabilir .
3. Su ÕsÕtÕcÕ serpantinlerde vakum, tahliyeyi
Önleyebilir . IsÕ eúanjörü ile kondenstop arasÕna
bir vakum kÕrÕcÕ takÕlmalÕdÕr .
Buhar kaça÷Õ
E÷er kondenstop canlÕ buhar kaçÕrÕyorsa, sorun
aúa÷Õdaki nedenlerden olabilir :
A. Supab site oturmayabilir .
1. Orifisi tÕkayan katÕ partikül
2. AúÕnmÕú parçalar
B. Ters kovalÕ kondenstop su sÕzdÕrmazlÕ÷ÕnÕ
kaybedebilir.
1. E÷er kondenstop canlÕ buhar kaçÕrÕyorsa, giriú
vanasÕnÕ birkaç dakika için kapatÕn . Daha sonra
yavaú yavaú açÕn . E÷er kondenstop su birikimini
yakalÕyorsa problem yoktur .
2. Su kaybÕ genellikle buhar basÕncÕndaki ani veya
sÕk düúmelerden kaynaklanÕr . Bu gibi
durumlarda çek vana takÕlÕr . ùekil 47-2’de (D)
veya (C ) yerleúimde oldu÷u gibi ve mümkünse
kondenstopu tahliye noktasÕnÕn yeterince altÕna
yerleútirin .
C- ùamandÕralÕ ve termostatik kondenstoplarda,
termostatik elemanlar kapalÕ kalabilecektir .
Sürekli AkÕú
E÷er bir ters kovalÕ veya termodinamik kondenstop
sürekli tahliye yapÕyorsa veya bir úamandÕralÕ veya
termostatik kondenstop tam kapasitede boúaltÕyorsa,
úunlarÕ kontrol edin :
A. Kondenstop çok küçük
1-Daha büyük bir kondenstop veya ilave
kondenstoplar paralel ba÷lanmalÕdÕr .
2-Yüksek basÕnç kondenstoplarÕ düúük basÕnçlÕ bir
uygulamada kullanÕlmÕú olabilir .
Do÷ru boyutta bir iç mekanizma monte edin .
B. Anormal su úartlarÕ . Kazan köpürebilir veya büyük
miktarlarda suyu buhar hatlarÕna gönderebilir . Bir
separatör monte edilmeli veya besi suyu koúullarÕ
Õslah edilmelidir .
A÷Õr IsÕtma
Kondenstop iyi çalÕúÕyor, fakat ünite (cihaz) uygun bir
úekilde ÕsÕnmÕyor .
A- Bir veya daha fazla ünite kÕsa-devre olabilir. Çözüm,
herbir üniteye bir kondenstop monte etmektir .
(BakÕnÕz Sayfa 16) .
B. Kondensi randÕmanlÕ bir úekilde tahliye ediyor
görünmelerine ra÷men, kondenstoplar uygulama için
çok küçük olabilir . Bir üst kapasitedeki kondenstopu
deneyin .
C. Kondenstop yetersiz hava atma kapasitesine sahip
olabilir veya hava kondenstopa ulaúmÕyor olabilir .
Her iki durumda da, yardÕmcÕ hava atÕcÕlar kullanÕn .
AnlaúÕlamaz sorunlar
E÷er kondenstop atmosfere tahliye yaparken iyi
çalÕúÕyor, fakat dönüú hattÕna ba÷landÕ÷Õnda sorun
çÕkÕyorsa úunlarÕ kontrol edin :
A. KarúÕ basÕnç kondenstopun kapasitesini
düúürebilir .
1.Dönüú hattÕ çok küçük - kondenstop sÕcak
2.Di÷er kondenstop buhar kaçÕrÕyor olabilir -
kondenstop sÕcak
3.Kondens tankÕndaki atmosferik havalandÕrma
tÕkanabilir - kondenstop sÕcak veya so÷uk
4.Dönüú hattÕnda tÕkanma - kondenstop sÕcak
5.Dönüú hattÕnda aúÕrÕ vakum - kondenstop so÷uk
Hayali Sorunlar:
Kondenstop tahliyesinde her zaman buhar kaçÕyor gibi
görünüyorsa úunu hatÕrlayÕn ki; daha düúük basÕnca
serbest bÕrakÕldÕ÷Õnda sÕcak kondens flaú buharÕ
oluúturur, fakat genellikle dönüú hattÕnda hemen
yo÷unlaúÕr (Sayfa 5 ‘e bakÕn) .
••
Buhar ve Kondens Dönüú HatlarÕ Boru HesaplarÕ
TanÕmlar
Ana Buhar HatlarÕ veya Ana Hatlar :
BuharÕ kazandan alÕp, çok sayÕda buhar kullanan ÖRNEK :
ünitelerin bulundu÷u yerlere taúÕyan hatlardÕr . 4 bar(a) basÕnçta 50 mm çapÕnda bir buhar hattÕnÕn
maksimum buhar kapasitesi nedir?
Buhar Da÷ÕtÕm (Tali) Hatlar : Bunu hesaplamak için Sayfa 52 Tablo 52-1 ‘de sol
BuharÕ ana hattan alan ve buhar ÕsÕtnalÕ ünitelere sütunda bulunan “Buhar basÕncÕ (bara) ‘ dan 4 olarak
gönderen hatlardÕr . alÕnÕr . Buradan 50mm çaplÕ buhar borusu sütununa
gelinir ve borunun 505 kg/h buhar geçirece÷i bulunur.
Kondenstop Tahliye HatlarÕ : Kondens ve flaú buharÕnÕ
kondenstoptan dönüú hattÕna taúÕyan hatlardÕr .
Tablo 51-2. Buhar HÕzlarÕ (m/sn)
Kondens Dönüú HatlarÕ : Birçok kondenstop tahliye Boru ÇapÕ Buhar basÕncÕ (barg)
hattÕndan kondensi alarak kazan dairesine taúÕyan Inch mm 1 12 25 100
hatlardÕr . 15 17 33 37 50
½”
2 50 19 38 44 50
TesisatÕn BoyutlandÕrÕlmasÕ
4 100 21 41 47 50
Bir buhar sisteminde boyutlandÕrmayÕ iki ana faktör
6 150 22 44 50 50
belirler :
1- Kazandaki baúlangÕç basÕncÕ ve tüm sistemin KÕzgÕn buhar kapasitelerini belirlemek için tablo 51-3 ‘deki
müsaade edilebilir basÕnç düúüúü . çarpan düzeltme faktörlerini kullanÕn .
Sistemdeki toplam basÕnç düúüúü kazandaki
maksimum basÕncÕn %20 ‘sini aúmamalÕdÕr. Bu
husus bütün basÕnç düúüúlerini içermektedir (hat
kaybÕ, dirsekler ve vanalardaki kayÕplar) . ùurasÕ
unutulmamalÕdÕr ki basÕnç düúüúleri bir enerji
kaybÕdÕr .
2- Buhar HÕzÕ . AúÕnma ve gürültü hÕzla birlikte artar .
Proses buharÕ için uygun hÕzlar 30-60 m/sn
arasÕndadÕr . Fakat daha düúük basÕnçtaki ÕsÕtma
sistemleri normalde daha düúük hÕzlara sahiptir .
Göz önüne alÕnmasÕ gereken baúka bir konu ise
sistemin ihtiyaca ba÷lÕ olarak büyüyebilmesidir . Tablo 51-3. KÕzgÕn Buhar øçin Kapasite Faktörleri
HatlarÕn buna göre boyutlandÕrÕlmasÕ gerekir . E÷er
Boru ÇapÕ DN32
bir úüphe varsa, büyük boyutlandÕrÕlmÕú hatlarda, 0 0 0 0 0 0
sÕnÕda belirlenmiú olan hatlara göre daha az sorun Buhar SÕcaklÕ÷Õ 250 300 350 400 450 500
ortaya çÕkacaktÕr . BasÕnç barg 1 1,06 1,02 1,04 1,04 1,05 1,06
3 1,11 1,17 1,17 1,17 1,17 1,15
8 1,20 1,14 1,09 1,06 1,06 1,06
12 1,20 1,14 1,09 1,06 1,06 1,04
20 1,27 1,19 1,11 1,06 1,06 1,03
40 - 1,30 1,17 1,10 1,04 1,00
100 - - 1,52 1,17 1,06 0,98
Boru ÇapÕ DN100
0 0 0 0 0 0
Buhar SÕcaklÕ÷Õ 250 300 350 400 450 500
Tablo 51-1 DIN 2448’e göre Boru Ölçüleri BasÕnç barg 1 1,10 1,08 1,12 1,13 1,13 1,15
3 1,30 1,08 1,00 1,11 1,30 1,30
Boru Boru DÕú Et øç
8 1,15 1,09 1,08 1,10 1,09 1,10
ba÷lantÕsÕ ba÷lantÕsÕ Çap kalÕnlÕ÷Õ Çap
(inch) (DN) (mm) (mm) (mm) 12 1,18 1,15 1,09 1,09 1,10 1,09
15 21,3 2,0 17,3 20 1,27 1,19 1,11 1,09 1,09 1,08
½”
20 26,9 2,3 22,3 40 - 1,25 1,14 1,11 1,05 1,02
¾”
1” 25 33,7 2,6 28,5 100 - - 1,47 1,14 1,06 0,97
1¼” 32 42,4 2,6 37,2 Boru ÇapÕ DN200
0 0 0 0 0 0
1½” 40 48,3 2,6 43,1 Buhar SÕcaklÕ÷Õ 250 300 350 400 450 500
2” 50 60,3 2,9 60,3 BasÕnç barg 1 1,18 1,19 1,20 1,20 1,19 1,30
2½” 65 76,1 2,9 70,3 3 1,20 1,20 1,20 1,17 1,16 1,16
3” 80 88,9 3,2 82,5 8 1,26 1,23 1,18 1,14 1,12 1,12
4” 100 114,3 3,6 107,1 12 1,28 1,23 1,16 1,11 1,10 1,09
5” 125 139,7 4,0 131,7 20 1,29 1,21 1,13 1,04 1,06 1,05
6” 150 168,3 4,5 159,3 40 - 1,23 1,13 1,06 1,00 1,00
8” 200 209,1 5,9 207,3 100 - - 1,40 1,01 0,98 0,95
10” 250 273,0 6,3 260,4

••
 Buhar ve Kondens Dönüú HatlarÕ Boru HesaplarÕ
Tablo 52-1 ’den ayrÕca bilinen bir buhar miktarÕnÕ taúÕmak
için gerekli basÕnç miktarÕ da hesaplanabilir .
E÷er 80 mm. lik bir buhar borusunun 4100 kg/h buhar
taúÕmasÕ gerekirse ne kadar bir basÕnca ihtiyaç
duyulaca÷Õ ise, yine tablodan 4100 kg/h’I karúÕlÕyacak
úekilde DN80 buhar borusundan aúa÷Õ do÷ru okunarak
onu kesen basÕnç sol taraftan okunabilir ki bu da 16 bara
‘dÕr. Çabuk buhar hÕzÕ hesabÕ için sayfa 51 Tablo 51-2 ‘ye
bakÕlÕr . Daha do÷ru bir hesaplama için aúa÷Õdaki formül
kullanÕlabilir :
Q ÖRNEK : 2 barg buhar basÕncÕnda 400 kg/h
V
3600 x S
V = HÕz (m/sn)
Q = Buhar Yükü (m3/h)
S = Borunun iç kesit alanÕ (m2) Tablo 51-1 ‘den
Gerek duyuldu÷unda bir buhar hattÕndaki basÕnç düúüúü
Sayfa 53 Diyagram 53-1 kullanÕlarak bulunur .
ÖRNEK : DN80 çapÕnda, 150 m uzunlu÷unda düz bir
boru hattÕnda 6 barg basÕnçta, 2000 kg/h ‘lik buhar
kapasitesinde oluúacak basÕnç düúüúü ve hat sonundaki
basÕncÕ úu úekilde hesaplayabiliriz .
Boruda ortalama 5,5 barg ‘lik bir basÕnç kabul edelim.
Tablodan 38 mmSS/m bir basÕnç düúüúü bulunur .
Sonuçta toplam basÕnç düúüúü ;
150 x 38 = 5700 mmSS/m§0,57 bar olur . Hat sonundaki
basÕnç ise 6 - 0,57 = 5,43 barg olacaktÕr .
Kondenstop Tahliye HatlarÕ
Kondenstop tahliye hatlarÕ genelde kÕsadÕr.
Kondenstopun uygun boyutlandÕrÕldÕ÷Õ kabul edildi÷inde,
kondenstop ba÷lantÕsÕyla aynÕ çapta tahliye hattÕ kullanÕlÕr
. Kondenstopla kondens dönüú borusu arasÕn-da çok
düúük basÕnç farklarÕ oluúmasÕ durumunda, kondenstop
tahliye hatlarÕ bir üst çap olarak seçilebilir.
Kondens Dönüú HatlarÕ
Orta ve büyük ölçekli tesisler için, kondens dönüú
borusu veya borularÕnÕn hesaplanmasÕnda bu konu ile
ilgili danÕúmanlardan yararlanÕlmasÕ faydalÕdÕr .
Genellikle aúa÷Õda belirtilen nedenlerden dolayÕ
dönüú borusunu bir veya iki çap büyük seçmek iyi bir
uygulama için gözönüne alÕnmalÕdÕr.
) Tesis için ileride oluúabilecek kapasite artÕúÕ
) Borularda oluúabilecek pas, kazan taúÕ birikimini
dikkate alma
kapasiteli DN40 çapÕnda 150 m uzunlu÷unda
atmosfere açÕk bir kondens dönüú hattÕnda basÕnç
düúüúü; Sayfa 53 Tablo 53-1 ‘den 2 barg ’e karúÕlÕk
gelen kapasite faktörü 0,256 olarak alÕnÕr . Belirtilen
yük bu faktöre bölünür .
400
V 1562 kg/h
0,256
Bu, DN40 çapÕndaki bir boruda 2 mmSS/m basÕnç
düúüúüne karúÕlÕk gelir . Kondens hattÕ 150 m
oldu÷undan toplam basÕnç düúüúü
150 x 2 = 300mmSS/m = 0,3 barg ‘dir .
Kondenstoplar ve Yüksek KarúÕ BasÕnç
Normal úartlarÕ aúan karúÕ basÕnçlar, dönüú hatlarÕnÕn
tÕkanmasÕndan, kondens yükünün artmasÕndan veya
kondenstoplarÕn hatalÕ çalÕúmasÕndan meydana
gelebilir. Belirli bir kondenstopun çalÕúmasÕna ba÷lÕ
olarak, karúÕ basÕnç problem teúkil eder veya etmez .
Sayfa 3 ‘deki seçim ve mukayese tablosundan dönüú
hatlarÕnda muhtemel karúÕ basÕnç oldu÷u kabul
edilerek kondenstopun bu basÕnca karúÕ çalÕúma-
sÕndan emin olunmasÕ gerekir . Çünkü karúÕ basÕnç,
basÕnç farkÕnÕ azaltarak kondenstop kapasitesini
düúürür . Ciddi durumlarda, kapasite düúmesi ve
basÕnç farkÕ düúüúlerini önlemek için bir büyük
kapasite kondenstopun kullanÕlmasÕ gerekebilir .

Tablo 51-1 Buhar HatlarÕ øçin Buhar Kapasitesi (kg/h) ( HÕz 30 m/sn)
Buhar Buhar Boru ÇapÕ DN
BasÕncÕ
15 20 25 32 40 50 65 80 100 125 150
bar (a)
1,1 14 24 39 67 92 150 215 330 575 900 1 300
1,3 16 28 45 79 105 175 250 390 670 1050 1 520
1,5 18 32 52 90 125 200 290 445 765 1205 1 735
2 24 42 68 120 160 265 375 580 1000 1575 2275
3 35 62 99 170 235 385 550 850 1465 2300 3325
4 46 81 130 225 310 505 720 1115 1920 3015 4355
5 56 99 160 280 380 625 890 1375 2365 3720 5375
6 67 120 190 330 450 740 1055 1630 2810 4420 6385
8 88 155 250 435 590 970 1385 2145 3690 5800 8380
9 98 175 280 485 660 1090 1550 2400 4130 6490 9375
10 110 190 310 535 730 1200 1715 2650 4565 7175 10360
12 130 230 370 640 870 1430 2040 3155 5435 8540 12340
14 150 265 430 740 1010 1660 2370 3660 6305 9910 14310
16 170 300 490 845 1150 1890 2695 4165 7170 11270 16280
18 340 340 545 945 1290 2120 3020 4670 8 040 12640 18260
20 605 375 605 1050 1430 2345 3350 5175 8 915 14010 20240
22 1150 410 665 1150 1570 2575 3675 5 680 9 785 15380 22220
26 275 485 785 1360 1850 3040 4335 6700 11540 18140 26200
30 315 560 905 1565 2135 3505 5000 7730 13310 20920 30220
40 425 750 1210 2100 2860 4695 6700 10350 17830 28020 40480
50 535 945 1525 2645 3605 5925 8450 13060 22500 35360 51070
60 650 1150 1855 3220 4385 7200 10270 15880 27340 42970 62080
70 770 1360 2200 3815 5195 8535 12180 18820 32410 50940 73580
80 895 1585 2560 4435 6040 9930 14160 21890 37700 59250 85580
90 1 030 1 820 2935 5090 6935 11400 16260 25120 43270 68000 98230
100 1 170 2 065 3 335 6935 7880 12950 18470 28550 49170 77280 111630
••
Buhar ve Kondens HatlarÕ Boru HesaplarÕ
Tablo 53-1 Kondens HatlarÕ için Kondens Kapasiteleri
BasÕnç Buhar Boru ÇapÕ (mm)
Düúüúü 15 20 25 32 40 50 65 80 100 125 150
mmSS/m Kondens Kapasitesi (kg/h)
1 67 153 310 677 1048 2149 3597 6413 13527 25410 40485
2 95 217 438 958 1483 3040 5 087 9070 19130 35935 57255
3 116 266 537 1174 1816 3723 6230 11108 23430 44012 70123
4 134 307 620 1355 2097 4299 7194 12827 27055 50821 80971
5 150 343 693 1516 2345 4807 8044 14341 30248 56819 90529
6 164 376 759 1660 2569 5265 8 811 15710 33135 62242 99169
7 177 406 820 1793 2775 5687 9517 16968 35790 67230 107115
8 190 434 877 1917 2966 6080 10175 18140 38261 71871 114511
9 201 461 930 2033 3146 6449 10792 19240 40582 76231 121457
10 212 486 980 2143 3317 6798 11375 20281 42777 80355 128027
12 232 532 1074 2348 3633 7447 12461 22217 46860 88024 140247
14 251 575 1160 2536 3924 8043 13460 23997 50615 95077 151484
16 268 615 1240 2711 4195 8599 14389 25 654 54110 101642 161943
18 285 652 1315 2876 4450 9120 15262 27210 57392 107807 171767
20 300 687 1387 3032 4691 9614 16088 28682 60496 113639 181058
22 315 721 1454 3180 4920 10083 16873 30082 63449 119186 189896
24 329 753 1519 3321 5138 10531 17623 31420 66270 124485 198339
26 342 784 1581 3457 5348 10961 18343 32720 68976 129568 206438
28 355 813 1641 3587 5550 11375 19035 33937 71580 134460 214231
30 368 842 1698 3713 5745 11774 19703 35128 74093 139179 221750
32 380 869 1754 3835 5933 12160 20350 36280 76523 143743 229023
34 392 896 1808 3953 6116 12535 20976 37397 78878 148167 236071
36 403 922 1861 4067 6293 12898 21584 38481 81165 152463 242915
38 414 947 1912 4179 6466 13252 22175 39535 83389 156641 249572
40 425 972 1961 4287 6634 13596 22751 40563 85555 160710 256055
42 435 996 2010 4393 6798 13932 23313 41564 87668 164679 262379
44 446 1020 2057 4497 6958 14260 23862 42542 89731 168554 268553
46 456 1042 2103 4598 7114 14580 24398 43499 91747 172342 274589
48 465 1065 2148 4697 7267 14894 24923 44434 93721 176049 280494
50 475 1087 2193 4794 7417 15201 25437 45350 95653 179679 286279
Kondens dönüú hattÕnda, atmosferik basÕnçta “Flaú BuharÕ” haline dönüúen kondens miktarÕ kg/h. 1 barg : 0,415 12 barg: 0,09
YukarÕdaki kapasiteler 0,35 bar basÕnca göre hesaplanmÕútÕr. 2 barg : 0,256 17 barg: 0,07
Diøer basÖnçlar için bu kapasiteler yandaki faktörlerle çarpÖlmalÖdÖr. 4 barg : 0,162 31 barg: 0,06
7 barg : 0,124 42 barg: 0,055
Diyagram 53-1 KÕzgÕn Buhar HatlarÕnda BasÕnç Düúüúü 9 barg : 0,108

Buhar BasÕnç Düúüúü mmSS/m Buhar MiktarÕ (kg/h)

••
 Özgül IsÕ – Özgül A÷ÕrlÕk
Tablo 54-1. SÕvÕ ve KatÕlarÕn Fiziksel Özellikleri Tablo 54-1. SÕvÕ ve KatÕlarÕn Fiziksel Özellikleri
SÕvÕ (S) öz. a÷.@ öz. ÕsÕ. @ SÕvÕ (S) öz. ÕsÕ. @
0 0 0
18-20 C 20 C veya öz. a÷. @ 20 C
0 0 0
KatÕ (K) kJ/kg/ C KatÕ (K) 18-20 C kJ/kg/ C
0
28 API Gaz ya÷Õ S 0.88 1,75 A÷aç K 0.35-0.9 3.77
0
34 API Orta-rafine S 0.85 1,84 Çelik Paslanmaz 300 seri K 8.04 0.50
0
Aka÷aç ùurubu S 2,01 Çelik, hafif @ 70 F K 7.90 0.46
Alüminyum K 2.64 0.96 Çinko K 7.05 0.40
Amonyak, 100% S 0.61 4,61 Deniz suyu S 1.03 3,94
Amonyak, 26% S 0.90 4,19 øpek K 1.25-1.35 1.38
Anhidrit S 1.53 0.97 Karbontetraklorid S 1.58 0.88
Aroclor S 1.44 1.08 Kükürt K 2.00 0.85
Asbest levha K 0.88 0.80 Kum K 1.4-1.76 0.79
Asetik Asit, 10% S 1.01 4.02 SAE -20 (#20 makina ya÷) S 0.89
Asetik Asit, 100% S 1.05 2,01 SAE -30 (#30 makina ya÷Õ) S 0.89
Aseton, 100% S 0.78 2.15 SAE -SW (#8 makina ya÷Õ) S 0.88
Asfalt S 1.00 1,76 Sarap (Sofra) S 1.03 3,77
Asfalt katÕ K 1.1-1.5 0.92-1.7 Sebze,ortalama tazelik K 3,05-3.94
BakÕr K 8.82 0,42 Seker úurubu, 40% S 1.18 2.76
Bal S 1.42 Seker úurubu, 60% S 1.29 3.10
Benzin S 0.73 2,22 Seker, kamÕ & pancar K 1.66 1.26
Benzol S 0.84 1,72 Sodyum hidroksit, 30% S 1.33 3,52
Buz S 0.90 2.09 Sodyum hidroksit, 50% S 1.53 3,27
Buz -Dondurma S 2.93 (Kostik asit)
Cam pamu÷u K 0.072 0,65 Soya ya÷Õ S 0.92 1,0-1.38
Cam pyrex K 2.25 0.84 Su S 1.00 4,19
Deri K 0.86- 1.51 Sülfürik asit, 110% S 1,13
1.02 Sülfürik asit, 20% S 1.14 3,52
Domuz ya÷Õ K 0.92 2.67 Sülfürik asit, 60% S 1.50 2,18
Dondurma K 2,93 Sülfürik asit, 98% S 1.84 1,46
Dowtherm A S 0.99 2,64 Terabantin (Neft ya÷Õ) S 0.86 1,76
Dowtherm C S 1.10 1,47-2,7 Titanyum K 4.50 0.54
Et taze,ortalama K 2,93 Toulen S 0.86 1.76
Etil Alkol, 95% S 0.81 2,51 Trikloretilen S 1.62 0.90
Etilen glikol S 1.11 2,43 Yün K 1.32 1,36
Fosforik asit, 10% S 1.05 3.9
Fosforik asit, 20% S 1.11 3,56
Fuel Oil No 1 (Kerosene) S 0.81 1.97
Fuel Oil No 2 S 0.86 1.84
Fuel Oil No 3 S 0.88 1,8
Fuel Oil No 4 S 0.90 1.76
Fuel Oil No 5 S 0.93 1,72
Fuel Oil No 6 S 0.95 1.67
Gliserin, 100% S 1.26 2,43
Hidroklorik asit, 31,5 (Tuz ruhu) S 1.15 2,51
Hidroklorik asit, 10% (Tuz ruhu) S 1.05 3,14
Ka÷Õt K 1.7-1.15 1,88
Keten ya÷Õ K 0.93 1,84
Kil, kuru K 1.9-2.4 0.94
Kok komürü katÕ K 1.0-1.4 1.11
Kömür K 1.2-1.8 1.09-1,55
0
Kömür, tars K 1.20 1.46@ 40 c
Kurùun K 11.34 0.13
Lastik, (vulkanize) K 1.10 1,74
Magnezyum, 85% S 0.208 1.13 Tablo 54-2. GazlarÕn Fiziksel özellikleri
0
Mantar K 0.25 2,01 öz. a÷. @ öz. ÕsÕ. @ 20 C
Metil Alkol 90% S 0.82 2.72 0 0
18-20 C kJkg/ C
Mum K 0.86- 2.60 Amonyak 0.60 2,26
0.91 Benzen 1,361
Mum, (erimiù) S 0.90 4.02 Bütan 2.00 1,905
Nikel K 8.90 0,46 Etan 1.10 2,09
Nitrik Asit, 10% S 1.05 3,77 Etilen 0.97 1,88
Nitrik Asit, 60% S 1.37 2,68 Freon-12 0.67
Nitrik Asit, 95% S 1.50 2,09 Hava 1.00 1,0
Pamuk kozasÕ ya÷Õ S 0.95 1,96 Hidrojen 0.069 14,32
Pamuk, kumaù K 1.50 1.34 Hidrojen sülfid 1.20 1,05
Phenol (Karbolik asit) S 1.07 2.34 Karbondioksit 1.50 0,88
Süt S 1.03 3.77-3,89 Karbonmonoksit 0.97 1,068
Taze BalÕk Ortalama K 3.14-3.43 Klor 2.50 0.494
Taze Meyva Ortalama K 3.35-3.68 Metan 0.55 2,51
Tu÷la & duvar K 1.6-2.0 0.92 Nitrojen 0.97 1,059
Tuzlu su Kalsiy. klorid, 25% S 1.23 2.88 Oksijen 1.10 0.942
Tuzlu su Sody. klorid, 25% S 1.19 3.29 Propan 1.50 1,93
Ya÷ asiti Palmitic S 0.85 2.73 Su BuharÕ (Buhar) 2.30 1,897
Ya÷ asiti Stearic S 0.84 2.30 Sülfirdioksit 0,678
Zamk 2 ölç. su 1 ölç. kuru zamk S 1.09 3.73

••
Teknik tablolar
Tablo 55-1 DIN2440’a Uygun Borular Tablo 55-2 DIN2441’e Uygun Borular Tablo 55-3 DIN2441’e Uygun Borular
DÕú Et DÕú Et DÕú Et
A÷ÕrlÕk A÷ÕrlÕk A÷ÕrlÕk
Çap mm çap kalÕnlÕ÷Õ Çap mm çap kalÕnlÕ÷Õ Çap mm çap kalÕnlÕ÷Õ
(kg/m) (kg/m) (kg/m)
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1/8” 6 10,2 2,00 0,407 1/8” 6 10,2 2,65 0,493 1/8” 6 10,2 2,65 0,493
¼” 8 13,5 2,35 0,650 ¼” 8 13,5 2,90 0,769 ¼” 8 13,5 2,90 0,769
3/8” 10 17,2 2,35 0,852 3/8” 10 17,2 2,90 1,02 3/8” 10 17,2 2,90 1,02
½” 15 21,3 2,65 1,22 ½” 15 21,3 3,25 1,45 ½” 15 21,3 3,25 1,45
¾” 20 26,9 2,65 1,58 ¾” 20 26,9 3,25 1,90 ¾” 20 26,9 3,25 1,90
1” 25 33,7 3,25 2,44 1” 25 33,7 4,05 2,97 1” 25 33,7 4,05 2,97
11/4” 32 42,4 3,25 3,14 11/4” 32 42,4 4,05 3,84 11/4” 32 42,4 4,05 3,84
11/2” 40 48,3 3,25 3,61 11/2” 40 48,3 4,05 4,43 11/2” 40 48,3 4,05 4,43
2” 50 60,3 3,65 5,10 2” 50 60,3 4,50 6,17 2” 50 60,3 4,50 6,17
21/2” 65 76,1 3,65 6,51 21/2” 65 76,1 4,50 7,90 21/2” 65 76,1 4,50 7,90
3” 80 88,9 4,05 8,47 3” 80 88,9 4,85 10,01 3” 80 88,9 4,85 10,01
4” 100 114,3 4,50 12,1 4” 100 114,3 5,40 14,4 4” 100 114,3 5,40 14,4
5” 125 139,7 4,85 16,2 5” 125 139,7 5,40 17,8 5” 125 139,7 5,40 17,8
6” 150 165,1 4,85 19,2 6” 150 165,1 5,40 21,2 6” 150 165,1 5,40 21,2

Tablo 55-4 DIN’e Göre Flanú Ölçüleri

PN6 PN10 PN16 PN25 PN40
DN
D k z M D k z M D k z M D k z M D k z M
25 100 75 4 10 115 85 4 12 115 85 4 12 115 85 4 12 115 85 4 12
32 120 90 4 12 140 100 4 16 140 100 4 16 140 100 4 16 140 100 4 16
40 130 100 4 12 150 110 4 16 150 110 4 16 150 110 4 16 150 110 4 16
50 140 110 4 12 165 125 4 16 165 125 4 16 165 125 4 16 165 125 4 16
65 160 130 4 12 185 145 4 16 185 145 4 16 185 145 8 16 185 145 8 16
80 190 150 4 16 200 160 8 16 200 160 8 16 200 160 8 16 200 160 8 16
100 210 170 4 16 220 180 8 16 220 180 8 16 235 190 8 20 235 190 8 20
125 240 200 8 16 250 210 8 16 250 210 8 16 270 220 8 24 270 220 8 24
150 265 225 8 16 285 240 8 20 285 240 8 20 300 250 8 24 300 250 8 24
200 320 280 8 16 340 295 8 20 340 295 12 20 360 310 12 24 375 320 12 27
250 375 335 12 16 395 350 12 20 405 355 12 24 425 370 12 27 450 385 12 30
300 440 395 12 20 445 400 12 20 460 410 12 24 485 430 12 27 515 450 16 30

Metrik Birimden Amerikan Birimlerine Dönüútürme

UZUNLUK BASINÇ
1 mm = 0,0394 inch 1 inch = 25,4 mm 1 kg/cm2 = 14,22 psi
1 m = 3,28 feet 1 foot = 0,305 m 1 kg/m2 = 0,205 psf
1 bar = 14,5 psi
ALAN 1 psi = 0,0689 bar
1 cm2= 0,155 inch2 1 sq inch = 6,45 cm2
1 m2 = 10,764 inch2 1 sq foot = 0,0929 cm2 ISI
1 kJ = 1000 jul
HACIM 1 kilowat-saat (KWh) = 3600 kJ
1 dm3= 61,02 inch3 1 cu inch = 16,39 cm3 1 Btu/ft2.h. 0F = 20,44 kJ/h.m2. 0C
1 m3 = 35,31 inch3 1 cu foot = 28,32 dm3
SICAKLIK
HIZ ¨tc = 5/9 ¨tf
1 m/sn.= 3,281 feet/s 1 foot/sec = 0,305 m/sn tc = 5/9 (tf-32)
¨tf = 9/5 ¨tc
AöIRLIK tf = 9/5 tc + 32
1 kg = 2,205 pound (lb.) 1 pound (lb) = 0,452 kg

••