Professional Documents
Culture Documents
Serwis StuDocu nie jest sponsorowany, ani wspierany przez żaden uniwersytet lub szkołę wyższą
Pobrane przez Roman Roman (Rotish@mail.ru)
lOMoARcPSD|10900785
- egzamin pisemny (2 pytania problemowe) np. Trybunał Stanu – relikt czy konieczność?
Ochrona prawna – działalność stała i zorganizowana, która jest podejmowana w celu ochrony
interesu społecznego i indywidualnego.
Działalność zorganizowana- organy muszą być wyposażone w określone środki działania, dzięki
któremu będą mogły ochronę sprawować, by była efektywna.
Chronienie dobra procesu (oskarżony zataja dowody, przekupuje świadków)więc sąd musi zatrzymać
oskarżonego dla dobra publicznego .
Funkcje:
funkcja ochrony interesu społecznego- korzyść osiągnięta przez całe społeczeństwo lub przez
jego większość( Art 157 kk- średnie uszkodzenie ciała) każde przestępstwo publiczno-
skargowe narusza ład społeczny – dążymy do harmonijnego współżycia społecznego, aby
sprawcy przestępstw byli karani prokurat prowadzący postępowanie przygotowawcze oraz
sąd karny (gdy ktoś jest winny to wymierza mu karę)
funkcja ochrony interesu indywidualnego- interes przypisany do konkretnego podmiotu
prawa (osoba fizyczna (człowiek), osoba prawna ) X pożyczył Y pieniądze, Y nie oddał w
terminie , X może złożyć pozew i domagać się zwrotu wraz z odsetkami (pozew o zapłatę)
kpk prokurator może wnosić apelację od wyroku nie tylko na niekorzyść oskarżonego ;
adwokat- na pierwszym planie interes indywidualny (wyj. Interes publiczny – osoba jest
oskarżona o przestępstwo, którego nie popełniła- adwokat działa na rzecz interesu
indywidualnego, ale i społecznego, bo patologia jest, gdy osoba niewinna jest skazana za
czyn, którego nie popełniła
- kryterium konkretyzacji
2.Do naruszenia prawa jeszcze nie doszło, ale istnieje stan zagrożenia- okoliczności
sprawy wskazują na to, że dana osoba prawo naruszy (kc umowa o dzieło- X zamówi u
Y coś, termin oddania dzieła mija 15.03, jest początek marca A widać że Y nie wykona
zlecenia-wiec nie doszło do naruszenia( art 189 kpc powództwo o ustalenie istnienia
prawa lub stosunku prawnego )
Cechy:
Odrębność organizacyjna- samodzielne jednostki organizacyjne (czyli te organy nie są częścią
składową innych organów prawnych oraz organów państwowych niezajmujacych się ochroną
prawną i nie są im podporządkowane)
Odrębność funkcjonalna -Nie pełnią czynności zarządzających I nie mogą ograniczać
kompetencji innych organów ochrony prawnej
Organy rozstrzygajace- sądy oraz po części trybunały oraz organy quasi sądowe
Organy pojednawcze- mediator
Organu kontroli przestrzegania prawa (kontroli legalności- prokuratura, policja, SKO i NIK )
Organy pomocy prawnej (adwokat, radca prawny, notariusz)
Art.173 konstytucji
Sady i Trybunały są odrębną częścią ustroju władza (trojpodzial władzy Monteskiusza- dopełnienie się
wladz)
SĄD
(definicja formalna)- sąd to każdy organ, który jest tak nazywany w obowiązujących
przepisach) np. Sąd koleżeński, społeczny- czy taki organ sprawuje ochronę prawną? – NIE –
liczy się ujęcie materialne
(Definicja materialna) – sąd spełnia łącznie następujące cechy
Uprawniony do orzekania w imieniu państwa
Powołany do sprawowania wymiaru sprawiedliwości (rozstrzyganie wiążące
sytuacji konfliktowych)
Wyposażony w pełne ustrojowe (wiążą się z powolywaniem) i procesowe
( orzekanie )gwarancje prawidłowego orzekania:
1.Niezawisłość osób zasiadajacych w tym organie
2.Jawność postępowania
3.Procesowa forma postępowania -ujęcie procedury w formie sporu
TS – Czy sprawuje wymiaru sprawiedliwości? - orzeka konstytucyjnosc ustaw – ale może orzekać o
odpowiedzialności karnej prezydenta oraz członków RM!!! – mimo tego nie jest sądem
- powoływanie sędziów (kilka etapów, długa procedura) – prezydent powołuje w ostatnim etapie na
pełnienie funkcji sędziego
TK
Skład i kadencja TK ! Art 194 konstytucji ! Art 2 i 3 ustawy z 30.11. 2016 r o statusie sędziów TK!
Kompetencje TK:
19.03
191-193 konstytucja
Moc wiążąca orzeczeń TK art. 190 KONTSYTUCJA- moc powszechnie obowiazujaca i są ostateczne
(żaden tryb kontroli instancyjnej – czyli brak możliwości uchylenia orzeczenia)
Jeśli według TK jakiś przepis jest niezgodny z Konstytucją to traci swoja moc obowiazujaca – nie jest
dodatkowo potrzebne działanie instancyjnej.
TS jest bardziej polityczny niż TK( na czele przewodniczący SN ) w skład wchodzi 16 członków
wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów, wybieramy na czas kadencji Sejmu.
Kompetencje TS :
Prawo do sądu:
- rozumienie formalne -formalna dostępność drogi sądowej
-rozumienie materialne – rzeczywista możliwość dochodzenia swoich praw i wolności
przed sądem
Przejawy:
Rodzaje sądów:
- sąd przysięgłych – USA UK – tworzy ława przysięgłych z 12 osób (obywateli wylosowanych z listy-
sędziowie faktu – orzekają jedynie o winie lub niewinności oskarżonego )
- sąd ławniczy- w Polsce – czynnik społeczny zasiada w składzie sądu na równi z sędziami zawodowymi
art.182 konstytycja , art 4 ^1 ustawa o prawach sądów powszechnych
Prawo do wynagrodzenia przysługuje lawnikom. W sądzie okręgowym ławnicy nie rozpatruja spraw .
Udział ławników dotyczy sytuacji wyjątkowy w sprawach karnych . W sprawach cywilnych np.
Mobbing ławnicy są bardziej wyjątkiem niż reguła .
9.04
Zasada prawa do sądu (jednostka ma dostęp do drogi sądowej a sąd rozpoznaje sprawę według
ścisłych kryteriów) a zasada niezawisłości (cechą jedynie sędziów )
Zakres zasady :
~ podmiotowy – ustalenie kogo dana zasada dotyczy – sędziowie wszystkich sądów i sędziowie TS i TK
i ławnicy
Treść :
Sędzia jest związany konstytucją ustawami i rozporządzeniami (akt wykonawczy wzgedlem ustawy,
upoważniony w ustawie ). Sędzia nie jest związany poleceniami zaleceniami instrukcjami. Orzeczenia
innych sądów są niewiążące ( od tej reguły są wyjątki) -w prawie karnym sąd karny jest związany
prawomocnym orzeczeniem innego sądu konstytutywnym ( zmienia prawa i obowiązki ) oraz w
prawie cywilnym w kpc( w wyniku wniesionej apelacji sąd drugiej instancji uchylil wyrok pierwszej
instancji i wydał do ponownego rozpatrzenia.
- wiedzą prawnicza
- doświadczenie życiowe
Tajność narady sędziowskiej – poprzedza wydanie wyroku (poza składem sędziowskim może
być obecny jedynie protokolant)
Jawność rozprawy – orzekanie pod kontrolą społeczna
Kolegialność skaldów sądzących –
W prawie cywilnym kolegialność jest raczej wyjatkiem -W sądzie okręgowym 1 sędzia 2 ławników
Zasada instancyjnosci (kontroli) – decyzja wydana przez sąd pierwszej instancji podlega kontroli przez
sąd wyższego rzędu na skutek niesienia środka zaskarżenia.
Funkcją :
Srodki nadzwyczajne :
-Skarga kasacyjna
-Wznowienie postępowania
Zasada obiektywizmu – bezstronność wobec stron- nakaz jednakowego traktowania obu stron czyli
zakaz faworyzowania jednej że stron izakaz dyskryminacji
Krajowa Rada Sądownictwa KRS – 1989r utworzona – organ samorządu sędziowskiego – ustawa z
maja 2011 o KRSie art 7-10 – skład i kadencja art 186- 187 konstytucji
3 czynniki:
Art 3 11 i 12 15 23-27$1
Sąd Najwyższy Izba cywilna karna pracy i ubezpieczeń kontroli i ubezpieczeń społecznych i
dyscyplinarna
W sądach powszechnych ławników jest więcej niż sędziów i są tylko w pierwszej instancji
W SN 2 sędziów i 1 ławnik :
Cel – orzeczenia odpowiadające prawu i zapewnienie jednolitości orzecznictwa – należy przyjąć jeden
sposób rozumienia przepisu
Ogolne środki nadzoru oraz konkretne (zależy od dokonywania wykładni w ramach konkretnej sprawy
lub bez związku z konkretną sprawa )
- nieuprawniony – profilaktyczny
Art 82 i 83 o SN
23.04
Wymogi dla kandydatów na stanowiska SSR ART 61 SSO ART 63 SSA ART 64
Nieusuwalność sędziów i zlozenie sedziego z urzedu art 180 ustep 1-2 konstytycji art 68USP
Przeniesienie sędziego w stan spoczynku art 180 ustęp 3-5 konstytucji art 69-74 USP datyy!!!
Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów sądów powszechnych art 107, 109 i 109 a USP
Ustawa 30sierpnia 2002 prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – art 3$2 i 13$1
Naczelny sąd administracyjny NSA – art 184,185 konstytycja i art 7,31 USA I art 4,15$1 PPSA
IMMUNITETY
Immunitet- formą ochrony przysługująca określonym osobom że względu na pełnioną funkcje lub
zajmowane stanowisko
Immunitet formalny- czasowe wyłączenie możliwości ściągania danej osoby (wyłączenie zatrzymania
danej osoby i pociągnięcia do odpowiedzialności karnej)
Immunitet trwałe-chroni nie tylko w czasie pełnienia funkcji ale i po jej zakończeniu.
Sędziowie nie odpowiadają za wykroczenia (na podstawie USP ) czyli o odpowiadają dyscyplinarnie.
Wykroczenia drogowe – jeśli sędzią przyjmie mandat karny jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na
postępowanie za wykroczenie (na podstawie kpw a nie USP)
Prokurator
Prokurator nie może być tymczasowo aresztowany i pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez
zezwolenia sądu dyscyplinarnego
Nie może być zatrzymany bez zgody przelozonego dyscyplinarnego (chyba że złapano na goracym
uczynku jak w przypadku sędziego).
3 sady wojskowe :
Wojskowe sądy garnizonowe – 1 instancja – sprawy żołnierzy popełnione w czynnej służbie wojskowej
4 kategorie przestepstw
Sąd Najwyższy – rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSO (rozpoznaje apelację) i rozpoznanie
kasacji
Izby Morskie – Ustawa o izbach morskich z 1 grudnia 1961 art 1 , 2ustep1,3 ,6-7,7a,9
Ustalaja stan faktyczny (przebieg ) , przyczynę wypadku , lub ew. Osoby które się przyczyniły.
Art 35 – izba morska może orzec o pozbawieniu uprawnień w żegludze, gdy dana osoba miała udział
w spowodowaniu wypadku
Jednak orzekają w imieniu państwa oraz korzystają z gwarancji procesowej formy postępowania czyli
stosuje się kpk, a także zachowana jest niezawisłość
Sady Polubowne (arbitrażowe)- z kpc – nie jest sądem bo jest organem niepaństwowym
Umowa między stronami – zapis na sąd polubowny (umowa sporządzona na piśmie ) spory o
prawa majątkowe bez spraw o alimenty / spory o prawa niemajątkowe które mogłyby być
przedmiotem
Składa się z sędziów nazywanych arbitrami ( osoby fizyczne bez względu na obywatelstwo z pełną
zdolnościa do czynności prawnych ) Nie może pełnić funkcji sędzia państwowy bo brak im świeżości,
są schematyczni i szablonowi
Strony w umowie mogą określić sposób powoływania arbitrów lub według zasad kpc.
Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego skarga do sądu apelacyjnego w terminie 2 miesięcy
od dania doręczenia ostatecznego wyroku sądu polubownego
Uchybienie :
- wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa (narusza podstawowe zasady porządku prawnego RP)
Organ kontroli przestrzegania prawa – rzecznik praw obywatelskich ustawa z 1997 roku
Cechy wyróżniające :
14.05
Kompetencje RPO
Art 1 i 8-14
- bada analizuje czy nie doszło do naruszenia praw i wolności (bada zgodność z zasadami współżycia
społecznego ...)
-wizytowanie określonych instytucji sprawdzając czy nie jest łamany zakaz tortur poniżającego
traktowania zakaz maltretowania (areszty śledcze, zakłady karne )
- może działać z własnej inicjatywy, na wniosek rzecznika praw dziecka albo na wniosek obywateli
wystarczy zwykle odręcznie napisane pismo
-moze zwrócić się do organu który naruszył jakieś prawa i musi opisać naruszenie i zaprezentować
środki zaradcze ( np na komendzie może domagać się wszczęcie dyscyplinarnego postępowania )
Prokuratura- organ zajmujący się ściganiem przestepstw (nie ma usytuowania tego organu w
konstytucji )
Modele prokuratury:
Nie musi zakładać że jest powiązania z ministerstwem sprawiedliwości ale jednoczesnie silnie
powiązania z sądami
- powiązanie z władzą sądowa /sadownicza (Włochy ) prestiż status jest oceny statutowi sądowego
- model zakładający autonomię prokuratury (Portugalia )- jeśli jest jakieś powiązanie to tylko z władzą
ustawodawcza
II PR prokuratura była podlegla władzy wykonawczej czyli Rzadowi ( prokuratorem naczelnym był
minister sprawiedliwości )
Powiązane z sądami
1990-2010
Kompetencje :
2010-2016
Okres niezależności prokuratury czyli był prokurator generalny ale został powoływany przez
prezydenta RP spośród 2 osób
Prezes rady ministrów oczekiwał sprawozdania od prokuratora jeśli się z nim nie zgadzał to mógł
odwołać prokuratora 2/3 głosow
2016-2021
- określone reguły które dotyczą sposobu zorganizowania prokuratury są uniwersalne bo się nie
zmieniły i nie zmienia
1. Zasada ściągania z urzędu – prokurator zajmuje się ściganiem przestępstw niezależnie od woli
i od zachowania się pokrzywdzonego (ściganie w imieniu państwa )
Wyj. Ściganie na wniosek pokrzywdzonego , z oskarżenia prywatnego
2. Zasada legalizmu – obowiązek ścigania przestępstw co do których przewidziany jest tryb
ścigania z urzędu ( równość wobec prawa )
3. Zasada bezstronności – bezstronność wobec stron i samej sprawy ( obiektywny stosunek – nie
może żadnej ze stron dyskryminować)
4. Zasada współpracy – obowiązek utrzymywania ścisłych kontaktów z innymi organami
państwowymi
5. Zasada dewolucji- prokurator wyższego rzędu może przyjąć do swojego prowadzenia każdą
czynność którą należy do czynności prokuratora niższego rzędu ( charakter bezwzględny – nie
ma od niej wyjątkow)
6. Zasada substytucji – prokurator wyzszego rzędu może zlecić dokonanie określonej czynności
prokuratorowi niższego rzędu (charakter względny – występują pewne wyjątki
7. Zasada indyferencji- dla skuteczności czynności procesowych nie ma znaczenia który z
prokuratorów tej czynności dokonuje
8. Zasada jednoosobowego dokonywania czynności – każdej czynności procesowej dokonuje
jedna osoba
Asesor – ktoś komu zostaje powierzone pełnienie obowiązków prokuratorskich- powoluje minister
sprawiedliwości do 3 lat
-Nie może występować przed sądem okręgowym i apelacyjnym wyj. Gdy prowadził wcześniej
postępowanie przygotowawcze
Niezależność prokuratory ale nie są niezawiśli – musi wykonywać polecenia prokuratora przełożonego
Hierarchiczne podporzadkowanie
Nie da się odciąć czynnika rządowego od prokuratury – bo rzad odpowiada za porządek publiczny
prawo władzy wykonawczej do ogólnego wytyczania kierunku dzialnosci proouratury
Polecenie jeżeli dotyczy treści konkretnej czynności to forma pisemna jest wymagana wraz z
uzasadnieniem prokuratora generalnego
Jeżeli prokurator nie zgadza się z treścią polecenia dotyczącego konkretnej czynności :
Prokurator przelozony ma prawo uchylać i zmieniac decyzje wydane przez podległych prokuratorów
forma pisemna
PION – zapewnić udział prokuratora pRzed organami najwyżej sytuowanymi (przed TK, SN , NSA )
Regionalne -udzial ... Przed sądem WSA , nadzór nad postępowaniami... Przez okręgowa , prowadzi i
nadzoruje postępowania przygotowawcze dot najpoważniejszych przestępstw majątkowych i sprawy
dot mienia najwyższej wartości
IPN
Komisje oddziałowe
Jeżeli 2 razy wymierzono mu karę dyscyplinarna i ponownie naruszy przepisy to może być odwołany z
pełnienia funkcji
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Art 64-65