ПРОЦЕНТИ_Предавање и вежби

ПОИМ за ПРОЦЕНТ ................................................................................................................................. 2

ПРЕСМЕТУВАЊЕ на ПРОЦЕНТЕН ИЗНОС .................................................................................... 9
ПРЕСМЕТУВАЊЕ на ОСНОВНА ВРЕДНОСТ и ПРОЦЕНТ ....................................................... 11
 ПОИМ за ПРОЦЕНТ

ПРИМЕР 1. Колку е: 𝟐 ∙ 𝟓 = 𝟏𝟎; 𝟒 ∙ 𝟐𝟓 = 𝟏𝟎𝟎; 𝟖 ∙ 𝟏𝟐𝟓 = 𝟏 𝟎𝟎𝟎; 𝟏𝟔 ∙ 𝟔𝟐𝟓 = 𝟏𝟎 𝟎𝟎𝟎.

ПРИМЕР 2. Наставникот на родителски состанок кажал: 100% ученици од 7_2 беа на

ескурзија. 100%
а). Што тоа значи?
б). Колку има ученици во тоа одделение?

ПРИМЕР 3. Лука на Википедија прочитал дека 50% жители од градот Прилеп, гледаат на
телевизија Дневник. 50%
а). Што тоа значи?
б). Колку жители не гледаат Дневник?
в). Ако знаеме дека Прилеп има околу 70 000 жители, тогаш колку од нив гледаат Дневник?

ПРИМЕР 4. Маја на Википедија пронашла податок дека 25% од децата во целиот свет јадат
млечни производи за поручек. 25%
а). Што тоа значи?
б). Колку деца не јадат млечни производи за поручек?
в). Во нашето училиште има околу 1000 ученици, ако 25% од нив јадат млечни производи за
поручек, тогаш колку ученици не јадат?

ПРИМЕР 5. Колку производи се оштетени, ако знаеме дека: 10%

а). 10% од 100 производи се оштетени?
б). 10% од 1000 производи се оштетени?
в). 10% од 2000 производи се оштетени?

ПРИМЕР 6. Што значи 1%?

𝟏
𝟏% = = 𝟎, 𝟎𝟏
𝟏𝟎𝟎
Процентот потекнува од латинскиот збор PRO CENTO, што значи ЗА СТО.

ПРИМЕР 7. Во две одделенија е спроведена анкета, со прашање: Колку ви е омилен предметот

математика. Добиени се следните податоци:
Паралелка Вкупно ученици Омилен предмет
VII_1 32 24
VII_2 25 20
Во која паралелка повеќе ја сакаат математиката? (Како ќе ја решиме)
- Кој дел од учениците во VII_1 ја сакаат математика?
- Кој дел од учениците во VII_2 ја сакаат математика?
- Колку проценти од VII_1 ја сакаат математиката?
- Колку проценти од VII_2 ја сакаат математиката?
За да една дропка ја претвориме во проценти, треба именителот да биде 100.
25
ПРИМЕР 8. На колку начини можеме да ја запишеме децималната дропка ?
100
𝟐𝟓
= 𝟐𝟓% = 𝟎, 𝟐𝟓
𝟏𝟎𝟎
Задача 1. Запиши ги во проценти и децимални броеви, следните дропки:
12 105 1 3 3 1
а). б). в). г). д). 1 ѓ). ѓ).
100 100 5 25 40 3
Задача 2. Запиши ги во дропка, следните проценти:
а). 6% б). 24% в). 75% г). 150%
Задача 3. Запиши ги во децимален број, следните проценти:
а). 50% б). 8% в). 125%
Задача 4. Запиши ги во проценти, следните децимални броеви:
а). 0,25 б). 0,3 в). 5 г). 1,7

За домашна од УЧЕБНИК: стр. 46, задачи: 1, 2, 3, 4, 5 и 6

ИНТЕРАКТИВНИ ИГРИ

1.На следниот линк има многу игри со дропки, пробај да изиграш барем 4:
http://www.transum.org/Software/Maths_Map/New_Topic_One.asp?ID_Topic=16

2. На следниот линк има многу игри со дропки, пробај да изиграш барем 4:

http://www.transum.org/Software/Maths_Map/New_Topic_One.asp?ID_Topic=28

3. На следниот линк има многу игри со дропки, пробај да изиграш барем 4:

http://www.ict.mic.ul.ie/maths.html
 START

(45%) 50% ¾

What What is 75%

percentage is What is 10%
as a fraction?
1/2? as a decimal?

0.1 25% 3/10

What is ¼ as a What is 0.3 What is 0.75

percentage? as a as a
fraction? percentage?

75% ¼ 10%

What is 25% What is 0.1 as What is 0.5 as

as a fraction? a percentage? a fraction?

½ 0.3 0.5

What is 30% What is 50% What is ¼ as a

as a decimal? as a decimal? decimal?
 0.25 0.75 7/10

What is ¾ as a What is 0.7 as What

decimal? a fraction? percentage is
one whole?

100% 1/10 60%

What is 10% What is 0.6 as What is 8/10 as

as a fraction? a percentage? a decimal?

0.8 6/10 0.6

What is 0.6 What is 3/5

What is 24%
as a fraction? as a decimal? as a fraction?

6/25 64.2

What is 0.642 What is 0.45

as a as a
percentage? percentage?
 Работно ливче_Поим за проценти
1. Пополни ги табелите:
Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал
% % %
Дропка Број Дропка Број Дропка Број
178% 18% 24%
2 2
64% 1
5 5
5 2,98 56%
12 5 2
5 6 8
86% 0,78 4,55
10,1% 457% 0,4%
13 3
3,25
4 7
0,025 85% 2,2
2. Подреди ги по големина, почнувајќи од најголемиот:
87 21 2
а). 200; 0,44; 43,7%; 50 б). 2,62; 2 5; 26,8%; 2,26; 271%
Домашна печатена Збирка: Стр. 30_31 Задачи: 223, 225

Работно ливче_Поим за проценти

1. Пополни ги табелите:
Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал
% % %
Дропка Број Дропка Број Дропка Број
178% 18% 24%
2 2
64% 1
5 5
5 2,98 56%
12 5 2
5 6 8
86% 0,78 4,55
10,1% 457% 0,4%
13 3
3,25
4 7
0,025 85% 2,2
2. Подреди ги по големина, почнувајќи од најголемиот:
87 21 2
а). 200; 0,44; 43,7%; 50 б). 2,62; 2 5; 26,8%; 2,26; 271%
Домашна печатена Збирка: Стр. 30_31 Задачи: 223, 225

Работно ливче_Поим за проценти

1. Пополни ги табелите:
Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал Нескратлива Децимал
% % %
Дропка Број Дропка Број Дропка Број
178% 18% 24%
2 2
64% 1
5 5
5 2,98 56%
12 5 2
5 6 8
86% 0,78 4,55
10,1% 457% 0,4%
13 3
3,25
4 7
0,025 85% 2,2
2. Подреди ги по големина, почнувајќи од најголемиот:
87 21 2
а). 200; 0,44; 43,7%; 50 б). 2,62; 2 5; 26,8%; 2,26; 271%
Домашна печатена Збирка: Стр. 30_31 Задачи: 223, 225
EASY HOMEWORK
STRONG HOMEWORK
 ПРЕСМЕТУВАЊЕ на ПРОЦЕНТЕН ИЗНОС

ПРИМЕР 1. Одреди 7% од 200?

7 7
7% од 200 = од 200 = ∙ 200 = 14 7% од 200 е 14
100 100

𝟕% – процент (р) 𝟐𝟎𝟎 – основна вредност (Ѕ) 𝟏𝟒 – процентен износ (i)

Значи: Процентот се означува со буквата р.
Основната вредност (Ѕ) е број од кој се пресметува процентот (тоа е вкупната вредност)
Процентен износ (i) е пресметаниот процент од основната вредност (дел од вкупната вредност)
Па за задачата можеме да запишеме: 𝒑% од 𝑺 е 𝒊, односно: 𝒊 е 𝒑% од 𝑺, или
𝒑∙𝑺
𝒊=
𝟏𝟎𝟎

Задача 1. Пресметај процентен износ од 500 денари, ако процентот е:

а). p=5 б). p=30 в). p=15,8

Задача 2. Пресметај процентен износ, ако:

а). S=450, p=12 б). S=25, p=8

Задача 3. Во една паралелка има 32 ученици. Од нив 25% се членови на математичката

секција, а 37,5% се членови во спортските секции. Одреди го бројот на ученици во
математичката секција и бројот на ученици во спротските секции?

За домашна од печатен УЧЕБНИК: стр. 48, задачи: 1,2,3,4,5 и 6

 Работно ливче_Пресметување процентен износ
1. Пресметај го процентниот износ: а). 𝑆 = 140, 𝑝 = 45 б). 𝑆 = 485, 𝑝 = 32 в). 𝑆 = 72,5; 𝑝 = 22 г). 𝑆 = 148, 𝑝 = 12,5
2. Една фамилија чиј приход е 15000 денари месечно, само за храна троши 42% од парите. Колку денари месечно троши
фамилијата за храна?
3. Од 35 ученици во VI_2 одделение 40% спортуваат, а 50% од нив играат фудбал. Колку ученици играат фудбач?
4. Од 75 вработени во едно основно училиште 40% се со високо обазование, 32% се со вишо образование, 16% со средно и
останатите се со осмо одделение. Колкав е бројот на вработени по образование?
5. На крајот од учебната година од 32 ученици во едно одделение 25% од нив биле одлични, 6,25% многу добри, 43,75% добри и
останатите доволни. Како е бројот на ученици по успех?
6. Цената на еден пар патики била 3250 денари. За колку денари ќе ги купиме патиките, ако цената е намалена за 24%?
7. При чистењето јаболката губат 10% од масата. При сушењето на чистите јаболка се губи уште 70%. Колку kg сушени јаболка
ќе се соберат од 560kg свежи јаболка?

Работно ливче_Пресметување процентен износ

1. Пресметај го процентниот износ: а). 𝑆 = 140, 𝑝 = 45 б). 𝑆 = 485, 𝑝 = 32 в). 𝑆 = 72,5; 𝑝 = 22 г). 𝑆 = 148, 𝑝 = 12,5
2. Една фамилија чиј приход е 15000 денари месечно, само за храна троши 42% од парите. Колку денари месечно троши
фамилијата за храна?
3. Од 35 ученици во VI_2 одделение 40% спортуваат, а 50% од нив играат фудбал. Колку ученици играат фудбач?
4. Од 75 вработени во едно основно училиште 40% се со високо обазование, 32% се со вишо образование, 16% со средно и
останатите се со осмо одделение. Колкав е бројот на вработени по образование?
5. На крајот од учебната година од 32 ученици во едно одделение 25% од нив биле одлични, 6,25% многу добри, 43,75% добри и
останатите доволни. Како е бројот на ученици по успех?
6. Цената на еден пар патики била 3250 денари. За колку денари ќе ги купиме патиките, ако цената е намалена за 24%?
7. При чистењето јаболката губат 10% од масата. При сушењето на чистите јаболка се губи уште 70%. Колку kg сушени јаболка
ќе се соберат од 560kg свежи јаболка?

Работно ливче_Пресметување процентен износ

1. Пресметај го процентниот износ: а). 𝑆 = 140, 𝑝 = 45 б). 𝑆 = 485, 𝑝 = 32 в). 𝑆 = 72,5; 𝑝 = 22 г). 𝑆 = 148, 𝑝 = 12,5
2. Една фамилија чиј приход е 15000 денари месечно, само за храна троши 42% од парите. Колку денари месечно троши
фамилијата за храна?
3. Од 35 ученици во VI_2 одделение 40% спортуваат, а 50% од нив играат фудбал. Колку ученици играат фудбач?
4. Од 75 вработени во едно основно училиште 40% се со високо обазование, 32% се со вишо образование, 16% со средно и
останатите се со осмо одделение. Колкав е бројот на вработени по образование?
5. На крајот од учебната година од 32 ученици во едно одделение 25% од нив биле одлични, 6,25% многу добри, 43,75% добри и
останатите доволни. Како е бројот на ученици по успех?
6. Цената на еден пар патики била 3250 денари. За колку денари ќе ги купиме патиките, ако цената е намалена за 24%?
7. При чистењето јаболката губат 10% од масата. При сушењето на чистите јаболка се губи уште 70%. Колку kg сушени јаболка
ќе се соберат од 560kg свежи јаболка?

Работно ливче_Пресметување процентен износ

1. Пресметај го процентниот износ: а). 𝑆 = 140, 𝑝 = 45 б). 𝑆 = 485, 𝑝 = 32 в). 𝑆 = 72,5; 𝑝 = 22 г). 𝑆 = 148, 𝑝 = 12,5
2. Една фамилија чиј приход е 15000 денари месечно, само за храна троши 42% од парите. Колку денари месечно троши
фамилијата за храна?
3. Од 35 ученици во VI_2 одделение 40% спортуваат, а 50% од нив играат фудбал. Колку ученици играат фудбач?
4. Од 75 вработени во едно основно училиште 40% се со високо обазование, 32% се со вишо образование, 16% со средно и
останатите се со осмо одделение. Колкав е бројот на вработени по образование?
5. На крајот од учебната година од 32 ученици во едно одделение 25% од нив биле одлични, 6,25% многу добри, 43,75% добри и
останатите доволни. Како е бројот на ученици по успех?
6. Цената на еден пар патики била 3250 денари. За колку денари ќе ги купиме патиките, ако цената е намалена за 24%?
7. При чистењето јаболката губат 10% од масата. При сушењето на чистите јаболка се губи уште 70%. Колку kg сушени јаболка
ќе се соберат од 560kg свежи јаболка?

Работно ливче_Пресметување процентен износ

1. Пресметај го процентниот износ: а). 𝑆 = 140, 𝑝 = 45 б). 𝑆 = 485, 𝑝 = 32 в). 𝑆 = 72,5; 𝑝 = 22 г). 𝑆 = 148, 𝑝 = 12,5
2. Една фамилија чиј приход е 15000 денари месечно, само за храна троши 42% од парите. Колку денари месечно троши
фамилијата за храна?
3. Од 35 ученици во VI_2 одделение 40% спортуваат, а 50% од нив играат фудбал. Колку ученици играат фудбач?
4. Од 75 вработени во едно основно училиште 40% се со високо обазование, 32% се со вишо образование, 16% со средно и
останатите се со осмо одделение. Колкав е бројот на вработени по образование?
5. На крајот од учебната година од 32 ученици во едно одделение 25% од нив биле одлични, 6,25% многу добри, 43,75% добри и
останатите доволни. Како е бројот на ученици по успех?
6. Цената на еден пар патики била 3250 денари. За колку денари ќе ги купиме патиките, ако цената е намалена за 24%?
7. При чистењето јаболката губат 10% од масата. При сушењето на чистите јаболка се губи уште 70%. Колку kg сушени јаболка
ќе се соберат од 560kg свежи јаболка?
 ПРЕСМЕТУВАЊЕ на ОСНОВНА ВРЕДНОСТ и ПРОЦЕНТ

𝟒 𝟐𝟒 𝟐 𝟑
ПРИМЕР 1. Дали се еднакви дропките: и ? Изрази ја непознатата: = ?
𝟗 𝟓𝟒 𝟏𝟓 𝒙

ПРИМЕР 2. Во едно училиште во сите седми одделенија учат 65 ученици, а тоа е 25% од
вкупниот број на ученици во училиштето. Одреди го бројот на ученици во училиштето?
Ако вкупниот број на ученици во училиштето го означиме со Ѕ, тогаш можеме да напишеме:
25 25∙𝑆 𝑆
25% од 𝑆 = 65 ∙ 𝑆 = 65 = 65 = 65 𝑆 = 4 ∙ 65 = 260
100 100 4

Значи, во училиштето во сите седни одделенија учат 260 ученици.

За да ја најдеме формулата за основна вредност, ќе тргнеме од формулата за процентен износ:
𝒑∙𝑺
𝒊=
𝟏𝟎𝟎
𝒊 𝒑∙𝑺
Ако помножиме накрсно: = , ќе добиеме: 𝒑 ∙ 𝑺 = 𝒊 ∙ 𝟏𝟎𝟎
𝟏 𝟏𝟎𝟎

Од овде за основната вредност се добива:

𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝒊
𝑺=
𝒑
Во задачата дадено е i=65 и p=25, па, ако замениме во формулата, ќе добиеме:
𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝒊 𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝟔𝟓 𝟒 ∙ 𝟔𝟓
𝑺= = = = 𝟐𝟔𝟎
𝒑 𝟐𝟓 𝟏
Задача 1. Чевлите поскапеле за 120 денари што претставува 8% од старата цена. Одреди ја
новата цена на чевлите?
ПРИМЕР 3. Едно училиште имало 450 ученици од кои 126 учеле во седмите одделенија.
Колкав е процентот на ученици што учеле во седмите одделенија?
Во оваа задача дадени се основната вредност Ѕ и процентниот износ i. За да ја решиме,
тргнуваме од релацијата 𝒑 ∙ 𝑺 = 𝒊 ∙ 𝟏𝟎𝟎. Овде непознато ни е процентот p, па ако изразиме, ќе
добиеме:
𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝒊
𝒑=
𝑺
Заменуваме за S=450 и i=126, па за процентот ќе добиеме:
𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝒊 𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝟏𝟐𝟔 𝟏𝟎 ∙ 𝟏𝟐𝟔 𝟐 ∙ 𝟏𝟐𝟔 𝟐 ∙ 𝟏𝟒
𝒑= = = = = = 𝟐𝟖
𝑺 𝟒𝟓𝟎 𝟒𝟓 𝟗 𝟏
Односно, процентот изнесува 28%.
Задача 2. Од 36 ученици во едно одделение, 9 се одлични. Колку е тоа во проценти?
Задача 3. Цената на една стока е зголемена од 450 на 510 денари. За колку проценти е зголемена
цената?

За домашна од печатен УЧЕБНИК: стр. 50, задачи: 1,2,3,4,5

 Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент
1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256

Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент

1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256

Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент

1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256

Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент

1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256

Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент

1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256

Работно ливче_Пресметување основна вредност и процент

1. Цената на една детска блуза е намалена за 12,5% што изнесува 275 денари. Колку денари чинела блузата пред намалувањето?
2. Колку килограми млеко е потребно за да се добие 9kg маст, ако млекото содржи 6% маст?
3. Во едно одделение учат 14 машки пто претставува 35% од сите ученици во тоа одделение. Колку ученици учат таму?
4. Еден чевлар требало да направи 120 пара чевли, но тој направил 150 пара. За колку % тој ја натфрлил нормата?
5. Од 600 вработени во една фирма 375 се жени. Колкав е процентот на вработени жени во фирмата?
6. Цената на еден пар чевли пред поскапувањето била 2750 денари, а потоа 3000 денари. Колку % се поскапени чевлите?
7. При мелењето на пченицата се добиваат 1068kg брашно и 132kg трици. Колку % брашно, а колку % трици се добиваат од
пченицата при мелењето? ПЕЧАТЕНА ЗБИРКА: стр 32_33, задачи: 240, 242, 243 и стр.34_35, задача 256