ООУ СВЕТИ КИРИЛ И МЕТОДИЈ

ЦЕНТАР - СКОПЈЕ

ПЛАНИРАЊЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈАТА
НА НАСТАВНАТА ПРОГРАМА
ЗА ВТОРО ОДДЕЛЕНИЕ
УЧЕБНА 2022/2023 ГОДИНА
Актив на второ одделение:

Вера Петровска
Биљана Стојановска
Анка Чоневска
Нина Николоска

Директор:

Соња Кирковска
СОДРЖИНА

План според кој се изведува наставата..............................................................................................................................................................................2

Планирање по македонски јазик .......................................................................................................................................................................................3

Планирање по математика ...............................................................................................................................................................................................54

Планирање по природни науки .......................................................................................................................................................................................89

Планирање по општество ...............................................................................................................................................................................................127

Планирање по физичко и здравствено образование ....................................................................................................................................................153

Планирање по ликовно образование ............................................................................................................................................................................175

Планирање по музичко образование ............................................................................................................................................................................194

Планирање на час на одделенска заедница .................................................................................................................................................................215

1
Задолжителни наставни предмети за второ одделение за учебната 2022 / 2023

НАСТАВНИ ПРЕДМЕТИ БРОЈ НА ЧАСОВИ БРОЈ НА ЧАСОВИ

- СЕДМИЧНО- - ГОДИШНО-
Задолжителни предмети
Македонски јазик 5 180
Математика 5 180
Англиски јазик 2 72
Природни науки 2 72
Општество 1 36
Музичко образование 1 36
Ликовно образование 1 36
Физичко и здравствено 3 108
образование
Вкупно часови (задолжителни 20 720
предмети):
Изборни предмети
Слободни изборни предмети 2 72
Вкупно часови (задолжителни 22 792
и изборни предмети):
Други активности
Час на одделенска заедница 1 36

2
 Наставна програма по предмети

Наставен предмет Македонски јазик

Вид/категорија на наставен предмет З задолжителен

Одделение II (второ)
1. Слушање и зборување
Теми/подрачја во наставната програма 2. Читање и пишување
3. Литература, изразување и творење
4. Медиумска писменост и медиумска култура
Број на часови 5 часа неделно / 180 часа годишно

Таблет, компјутер, звучници, слушалки.

Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Паметна (смарт) табла.
Маркери во боја.
Наставни листови, плакати, постери, илустрации со слики (одделни или во низа)
поврзани со содржините и активностите.
Книги (приказни, басни, бајки, стихотворби, гатанки, поговорки).
Списанија за деца, илустрирани енциклопедии за деца, илустрирани речници.
Дигитална библиотека со книги.
Библиотека во училница со книги.
Анимирани филмови, аудиовизуелни записи од театарски претстави, интернет
образовни софтвери и други аудиовизуелни средства и други средства во зависност
од целта.
Воспитно-образовната работа во второ одделение може да ја изведува лице кое
е:професор/наставник/учител по одделенска настава, VII/1 или VI/1 (според МРК) и 240
ЕКТС; VII/1 или VI/1 (според МРК) и 240 ЕКТС.

3
 ПОВРЗАНОСТ СО НАЦИОНАЛНИТЕ СТАНДАРДИ
Резултатите од учење наведени во Наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Јазична писменост:

Ученикот/ученичката знае и умее:

да ги изразува и пренесува своите мисли, чувства, информации и ставови во различни комуникациски ситуации
I-А.1
на својот
мајчин јазик преку различни медиуми и за различни цели;
да го користи стандардизираниот јазик, со почитување на граматичките и правописните правила при усно и
I-А.4
писмено
изразување;
I-А.6 да ги идентификува основните карактеристики на мајчиниот јазик (азбука, историја, дијалекти итн.) и
сличностите и разликите со другите јазици;
да разбира содржини на аудиопораки: да може да ги издвои, анализира, оценува/вреднува и резимира
I-А.8
информациите од
пораките и да ги искаже (писмено и усно) со свои зборови;
да разбира содржини на пишан текст: да може да ги издвои, анализира, оценува/вреднува и резимира
I-А.9
информациите од
текстот и да ги искаже (писмено и усно) со свои зборови;
да користи информации од различни извори и медиуми и критички да пристапува кон нив, земајќи го предвид
I-А.12
изворот,
контекстот, целта и веродостојноста на презентираните информации.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
преку изучување на мајчиниот јазик се развива сопствениот јазичен и културен идентитет, а преку јазичната
I-Б.1
комуникација се пренесува културното наследство и културата на живеење;
со употребата на јазикот во различни контексти и средини и во различни форми се овозможува ефикасна
I-Б.2
комуникација и интеракција (секогаш имајќи предвид со кого се остварува комуникацијата);
содржината и начинот на изразување на сопственото мислење можат да придонесат за одржување и за
I-Б.4 подобрување на
комуникацијата, но и да предизвикаат недоразбирање и конфликти.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции од следните подрачја на Националните стандарди: Дигитална
писменост,
и социјален развој, Општество и демократска култура и Уметничко изразување и култура.

4
Ученикот/ученичката знае и умее:
да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користење на
IV-A.2
ИКT;
да определи какви информации му/ѝ се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информации
IV-A.5
и содржини;
да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваат на
V-A.6 патот кон
нивно остварување;
да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во
V-A.7
иднина;
да применува етички начела при вреднување на правилното и погрешното во сопствените и туѓите постапки и
да
V-A.10
манифестира доблесни карактерни особини (како што се: чесност, правичност, почитување, трпеливост, грижа,
пристојност, благодарност, решителност, одважност и самодисциплина);
V-A.13 да комуницира со другите и да се презентира себеси соодветно на ситуацијата;
да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и разбирање за другите и да ги искажува
V-A.14
сопствените грижи и потреби на конструктивен начин;
да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со
V-A.15 другите и
земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и
V-A.17
поддршка во корист на другите;
да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува
V-A.19 заклучоци и да
донесува рационални одлуки;
да ги формулира и аргументира своите гледишта, да ги сослушува и анализира туѓите гледишта и со
VI-A.3 почитување да се
однесува кон нив, дури и тогаш кога не се согласува;
да ги разбира разликите меѓу луѓето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности,
VI-A.5 социјален
статус итн.);
да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај другите и да се спротивставува на
VI-A.6
дискриминација;
да препознава манифестација на вербално и физичко насилство во сопственото опкружување, да ги согледува
VI-A.7
последиците од насилството и да се спротиставува на него;
VIII-A.1 да манифестира познавање на различните форми на уметничко изразување од сите области на културата
5
 (литературата,
музиката, визуелните уметности, изведбените уметности, декоративните уметности, архитектурата, дизајнот);
да ги изразува сопствените идеи, искуства и емоции, користејќи уметнички или други форми на креативно
VIII-A.3 изразување
(индивидуални или колективни);
да ги интерпретира идеите, искуствата и емоциите изразени во уметничките продукти креирани од други кои се
VIII-A.4
припадници на сопствената или на други култури;
да манифестира познавање на сопствената култура и на различните начини на нејзино изразување преку
VIII-A.5 литературата и
визуелните уметности, музиката и танците, градбите и другите културни продукти.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
IV-Б.1 дигиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење – ги олеснува учењето, животот и работата,
придонесува за проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за
забава;
сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од
V-Б.3
резултатите кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
V-Б.7 иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување
на целите и
надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
V-Б.8 интеракцијата со другите е двонасочна – како што има право од другите да бара да му/ѝ биде овозможено
задоволување на сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги
задоволат сопствените интереси и потреби;
V-Б.9 барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на
индивидуален и
социјален план.
Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по подрачја

Подрачје: СЛУШАЊЕ И ЗБОРУВАЊЕ

Вкупно часови: 40
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. комуницира невербално и вербално во врска со содржината на слушнат текст;
2. учествува во разговор преку изразување мислење, поставување прашања и одговарање на прашања;
3. раскажува и опишува според согледување, набљудување и искуство
4. прераскажува и раскажува, користејќи ги соодветно глаголските времиња (сегашно, минато определено, минато неопределено и идно), како и директен и индиректен говор.

6
Предмет: Македонски јазик за II одд.
Подрачје: Слушање и зборување
Изготвиле: Вера Петровска
Биљана Стојановска
Анка Чоневска
Нина Николоска
Актив на наставници од II одд.
Адаптирале:
Содржини (и Стандарди за часов
поими) оценување
•Слушање со
разбирање 10ч •Повторува (невербално
или вербално) слушнат
текст или делови од
слушнат текст.
•Постапува според
слушната инструкција (во
упатство или во порака).
•Го идентификува бројот
на говорници кои го
кажуваат текстот што го
слуша и препознава дали
говорниците се деца или
возрасни, машки или
женски.
Време на реализација: 40 часа
од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје
од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Активности Средства Следење на
и напредокот
-Таблет, бела табла -Усни
1 •Учениците слушаат најава на позната проектор, компјутер, одговори на
(актуелна) серија за деца и смарт табла, табла, прашања во
идентификуваат за која серија се работи. звучници, слушалки, дискусија
Потоа се делат во групи, го повторуваат маркери во боја
со потпевнување она што го слушнале и -Бело платно и -Придонес во
цртаат цртеж со симбол кој ја отсликува светилка, разнобојни групните
содржината од слушнатото. платна, штофови, активности
(Алтернативно, слушаат најава на конци, волници и друг
позната телевизиска музичка серија, ја материјал за кукли, -Придонес во
препознаваат и цртаат нота, насмеано марионети, костими и индивидуални
лице и слично како симбол за серијата.) разни реквизити. активности
1 •Учениците се поделени во групи. Наставникот пушта по
два аудиозаписи (телефонски пораки, снимени кратки -Наставни листови, -Придонес во
разговори, делови од монолошки и дијалошки форми, плакати, постери, изведување
фрагменти од анимиран филм и сл.). Учениците по групи
илустрации со на заклучоци
разговараат за бројот на учесниците во аудитивните
материјали, дали тие гласови што ги слушнале се гласови
слики(одделени или
на деца, возрасни и дали се машки или женски. Секоја во низа)поврзани со -Следење и
група пред паралелката ги презентира своите содржините и чек листи на
согледувања. активностите. наставникот
7
•Ги идентификува 1 •При драматизациите учениците користат
ликовите кои зборуваат соодветна висина на тонот на зборување, -Сликовници и книги
во текстот што го слуша во зависност од комуникациската (приказни, басни,
(дали се луѓе, животни ситуација и од соговорникот. бајки, стихотворби,
или растенија). гатанки, брзозборки,
•Ги идентификува бројалки).Дигитална
ликовите во слушнатиот библиотека со книги.
текст и определува кој (и
кога) зборува тивко, -Списанија за деца,
умерено или гласно. илустрирани
•Го идентификува бројот 1 •Учениците се поделени во четири групи според енциклопедии за
на реченици содржани во годишните времиња - влечат ливче и го кријат годишното деца,илустрирани
текстот додека го слуша време што им се паднало. Секоја група треба да открие речници.
кое годишно време се другите групи преку поставување:
текстот (најмногу три
две бо/не-прашања, две кој/што-прашања и две
реченици). -Анимирани
коде/кога-прашања, при што не смее директно да праша за
кое годишно време се работи. На крајот се дискутира кои
филмови,
биле клучните прашања кои намногу помогнале за аудиовизуелни
откривање на годишното време. записи од театарски
претстави, интернет
•Опишува места, 1 •Учениците слушаат куса приказна (на пример: Дедото образовни
локации, изглед на и репката). Потоа, поделени во групи, ја резимираат софтвери,други
предмети и лица според содржината што ја слушнале, запишувајќи три реченици.
аудиовизуелни
Групите ги читаат напишаните реченици на глас. Преку
содржината на средства и други
отворена дискусија се идентификуваат ликовите и
слушнатиот текст. средства во
редоследот на нивното појавување и се определува
местото и времето на случување на дејството. зависност од целта
(звучна читанка,
•Резимира содржина на 1 •Учениците слушаат најава на позната дигитални
слушнат текст. (актуелна) серија за деца и сликовници).
идентификуваат за која серија се работи.
Потоа се делат во групи, го повторуваат
со потпевнување она што го слушнале и
цртаат цртеж со симбол кој ја отсликува
содржината од слушнатото.
(Алтернативно, слушаат најава на
позната телевизиска музичка серија, ја
препознаваат и цртаат нота, насмеано
лице и слично како симбол за серијата.)
•Идентификува и кажува 1 •Учениците слушаат текст во кој ликовите
8
податоци за времето,
местото, начинот и други
околности на вршење на
некое дејство или за
особини на ликови,
предмети и појави
опишани во слушнатиот
текст.
•Идентификува 1 •На учениците усно им се поставуваат
нелогичности во слушнат
текст.
•Одговара на прашања
од различен тип (да/не-
прашања, кој и што-
прашања, каде / кога
прашања) во врска со
слушната содржина.
•Поставува прашања од 1 •Учениците се поделени во групи. Групите заедно
различен тип (да/не-
прашања, кој/што-
прашања,
каде/когапрашања)
поврзани со слушната
содржина.
•Идентификува
непознати зборови во
слушнат текст.
•Составува реченици со
новонаучените зборови.
1 чита текстот, а учениците го прекинуваат кога ќе наиде на
изразуваат согласување и несогласување
со нешто или со некого, верување и
неверување во нешто искажано,
сомневање во нешто, изненадување,
потврдување и одрекување, потсмевање
и лутење на некого.
прашања за нивниот начин на исхрана
дома и на училиште. Неколку прашања
се со со да/не- одговор и неколку со три
понудени одговори, а дополнително им
се читаат и реченици што треба да ги
дополнат. На крајот се дискутира во која
ситуација им било најлесно/најтешко да
одговорат и зошто.
слушаат краток текст за убавините на С.Македонија.
Откако ќе завршат со слушањето секоја група добива
голем лист за цртање и материјали (лепак, зрна леќа/грав,
мониста, весници) за да направи постер на тема „Мојата
убава земја". При креирањето на постерот учениците се
водат по она што го слушнале и запомниле за својата
земја. Секоја група ја презентира својата изработка пред
целата паралелка.
• Наставникот чита краток текст поврзан со некое годишно
време во кој има непознати зборови за учениците. Секој
ученик внимателно следи, ги идентификува непознатите
зборови и ги запишува на ливче. Учениците се делат во
групи, ги споредуваат непознатите зборови што ги
идентификувале и се обидуваат заеднички да го
определат нивното значење. Наставникот повторно го
непознат збор и прво тие се обидуваат да го објаснат, а
ако не успеат наставникот им го кажува значењето.
Непознатите зборови се запишуваат на табла, па од секој
од нив учениците, во група, составуваат реченици и ги
читаат пред другите.
9
•Реагирање по •Прераскажува со 3 •Учениците се поделени во четири групи според -Таблет, бела табла -Усни
слушнат текст правилна употреба на годишните времиња - влечат ливче и го кријат годишното проектор, компјутер, одговори на
(невербална и реченици со минато време што им се паднало. Секоја група треба да открие смарт табла, табла, прашања во
кое годишно време се другите групи преку поставување:
вербална неопределено време звучници, слушалки, дискусија
две бо/не-прашања, две кој/што-прашања и две
комуникација) маркери во боја
коде/кога-прашања, при што не смее директно да праша за
8 часа кое годишно време се работи. На крајот се дискутира кои
-Придонес во
биле клучните прашања кои намногу помогнале за -Предмети со групните
откривање на годишното време. геометриски и други активности
форми од кои може
Неколку ученици усно прераскажуваат за да се состават -Придонес во
настан од роденденската забава кај буквите од индивидуални
своето другарче, при што користат македонската азбука активности
соодветна лексика и граматички форми и некои
за опис на настанот интерпункциски -Придонес во
•Учениците слушаат аудиоматеријал со знаци. изведување
опис на текот на некој настан (на пример: на заклучоци
што прави еден ученик кога ќе реши да ја
-Еластични стапчиња
препише домашната од својот соученик,
без негово знаење: отворив, зедов, за креирање -Следење и
почнав да препишувам, дојдоа, прашаа). правилни и чек листи на
Потоа, учениците во двојки го неправилни наставникот
прераскажуваат настанот (едниот дводимензионални
започнува, другиот се надоврзува). форми.
Потоа, еден ученик го прераскажува
настанот пред сите, а другите -Глина, пластелин и
дополнуваат доколку нешто испуштил. алатки за нивно
При прераскажувањето на настанот моделирање во
глаголите се користат во друга форма:
отворил, зел, почнал да препишува, разновидни
дошле, прашале. тродимензионални
•Невербално реагира 1 •Учениците слушаат текст во кој ликовите изразуваат форми.
согласување и несогласување со нешто или со некого,
верување и неверување во нешто искажано, сомневање -Песочни табли/кутии
во нешто, изненадување, потврдување и одрекување, за цртање и
потсмевање и лутење на некого. Читањето натекстот пишување.
се прекинува по секоја таква ситуација и
учениците со гестикулации/гестови,
мимики и/или ономатопејски звуци
невербално го манифестираат -Бело платно и
значењето на слушнатото. Во дискусија светилка, разнобојни
прават разлика меѓу невербалните платна, штофови,
10

•Реагира со куси искази 1 •Наставникот ја кажува инструкцијата за
•Усно одговара на 3 •Учениците се поделени во двојки.
слушнати прашања, со
избирање на еден од три
понудени одговори, со
дополнување реченица
со збор или со да/не-
одговор.
реакции што се навредливи (на пример: конци, волници и друг
плазење јазик) и оние што се користат со материјал за кукли,
друга намена (на пример: палец нагоре марионети, костими и
во знак на подцршка).
разни реквизити.
играта Воз која вклучува повеќе чекори за -Наставни листови,
реализација. Учениците се редат во круг плакати, постери,
и со кажување броеница илустрации со слики
одредуваат кој ученик ќе ја игра улогата (одделени или во
на локомотива. Избраниот ученик низа) поврзани со
започнува да се движи по внатрешната
страна на кругот од ученици содржините и
пеејќи: „Возот тргнува, локомотивата активностите.
кружи, ајде (името на ученикот) со нас да
се дружиш!" Ученикот чие име е кажано -Сликовници и книги
треба да се фати за половината на (приказни, басни,
„локомотивата". Потоа тој ученик ја пее бајки, стихотворби,
песничката, извикувајќи го името на друг гатанки, брзозборки,
ученик и така натаму се додека сите бројалки).
ученици не се фатат на „возот".
-Списанија за деца,
Добиваат задача да одговорат на три
прашања со куси одговори од типот: илустрирани
енциклопедии за
„Да./Не."; „Добро."; „Се разбира.";
„Договорено!"; „Навистина?"; „Мислиш?"; деца,илустрирани
речници.
„Како да не!". Потоа секоја двојка треба
да состави дополнителни три прашања
кои водат до наведените одговори. -Анимирани
Составените прашањата им ги поставува филмови,
на друг пар. аудиовизуелни
•На учениците усно им се поставуваат записи од театарски
прашања за нивниот начин на исхрана претстави, интернет
дома и на училиште. Неколку прашања образовни
се со со да/не- одговор и неколку со три софтвери,други
понудени одговори, а дополнително им аудиовизуелни
се читаат и реченици што треба да средства и други
гидополнат. На крајот се дискутира во средства во
која ситуација им било најлесно/најтешко зависност од целта
да одговорат и зошто.
(звучна читанка,
•Учениците се поделени во парови / дигитални
11

•Изговор
(гласови, •Правилно ги изговара 1 •Учениците ги повторуваат гласовите и
слогови, гласовите на
зборови и македонскиот гласовен
реченици) систем и определува
5 часа глас на почетокот и на
крајот на зборот.
•Повторува слушнати 1 •Учениците вежбаат изговор на
зборови поделени на
слогови и самостојно
дели едноставни зборови
(трисложни, а најмногу
четирисложни) на
слогови.
двојки. Едниот ученик започнува разговор сликовници).
за тоа каде би сакал да одат на излет со
одделението, а другиот го слуша, па
продолжува со кажување свое мислење
или поставување прашање. Во
разговорот се надоврзуваат еден на друг.
-Таблет, бела табла -Усни
проектор, компјутер, одговори на
зборовите што ги кажува наставникот или смарт табла, табла, прашања во
ги слушаат од аудиоматеријал. Се звучници, слушалки, дискусија
внимава на правилен изговор - гласовите маркери во боја
да не бидат непотребно издолжувани, - Наставни листови, -Придонес во
скратувани, испуштани, стеснувани или плакати, постери, групните
проширувани, да не се изговараат илустрации со слики активности
шушкаво, непотребно стврднувани или (одделени или во
омекнувани, призвукот кај гласот 'р да се низа) поврзани со -Придонес во
изговори пред, а не по артикулацијата на содржините и индивидуални
р. Учениците повторуваат онолку пати активностите. активности
колку што е потребно за да се приближи
изговорот на гласовите или на зборот до -Придонес во
правилниот. Примери: е:и/а (пЕгла: пИле, изведување
свЕќа: свАќа); о:у (зОшто:зУмбул, на заклучоци
нОга:дрУга); ч, џ, ш, ж, ќ, ѓ, ј, с, з, ц, ѕ, љ,
л, р (лЕсна: лАни, голЕм: молИв, ил’јада, -Следење и
Чај: Џин, Шишти: Жежок, Ќуп: Ѓон, Сонце: чек листи на
Златен, Цути: Ѕуни, Љубов: Лулка, ран- наставникот
рен-рис-род-руд - 'рти - прва.
едносложни и двосложни зборови на тој
начин што заеднички или самостојно
повторуваат по три збора во чиј состав
има по еден ист глас (откако ќе слушнат
како ги изговара наставникот). Се
започнува со зборови од два гласа, а
потоа бројот на гласовите нараснува: за,
да, на - ан, ар, ат - на, ја, па - ама, Ана,
ага - баба, аван, саан; лав, лад, лак - леб,
лев, лен - леа, лее, леи - лига, лика, липа
- лови, лози, ложи - луна, лупа, лута; не,
12

•Препознава зборови со 1 •Наставникот кажува зборови, прво по
испуштени или со
додадени гласови, со
неправилен состав или
редослед на гласовите и
ги кажува правилно.
•Определува глас на 1 •Учениците работат во групи по
почетокот и на крајот на
зборот
•Изговара расказни, 1 •Тројца ученици добиваат картончиња на
прашални и извични
реченици со правилна
ни, но - нам, нив, нос- нини, нуни, нани.
еден, а потоа по два збора. Учениците
(индивидуално) определуваат дали во
зборовите има некој глас што ќе го
посочи наставникот. Потоа, заеднички
откриваат кој глас е испуштен или
додаден во слушнатите зборови и кои
зборови се со неправилен состав или
редослед на гласовите, а потоа ги
кажуваат во правилната форма. На
пример: дали во гласовниот состав на
следните зборови е присутен гласот е:
наш, кофи, заби, прашина, краишта,
краен или во следните зборови
изговорени по два едноподруго е
присутен гласот ѓ: вага - ваги, геолог -
географија, гимназија - ѓеврек. Понатаму
учениците треба да откријат дали во
некои од зборовите што ќе ги слушнат
недостига некој глас или некој глас е
неправилно додаден и дали составот и
редоследот на гласовите се во ред, како
во примерите: лис, као, откоа, сеа,
опшество, евдај, фридижер, јоргут,
новчарник, омпера, будинг, толумба.
четворица, секој ученик поставува
задача, а другите кажуваатзборови со
посочени први или последни гласови во
зборот, на следниот начин: Тоа што е ш
за Штип, за Прилеп е п. За кого се: с, в, б,
о и т?; Тоа што е п за Филип, за Јаша е а.
За кого се: р, н, с, и и е? Може да се
користат разни видови зборови, а на
почетокот учениците одговараат на
задача поставена од наставникот.
кои се нацртани: точка, извичник и
прашалник. Останатите ученици
13
 интонација, самостојно и смислуваат примери за извична,
во контекст прашална, расказна реченица. Кога некој
од учениците ќе каже, на пример,
прашална реченица, ученикот кој има
картон со прашалник треба да застане
покрај него. Активноста се повторува
повеќе пати со различни ученици со цел
да се вежба интонацијата на изговарање
на различните реченици.
•Водење •Започнува разговор на 2 •Учениците играат улоги: едниот е -Таблет, бела табла -Усни
разговор (тема дадена тема ученик, а другиот е или наставник, или проектор, компјутер, одговори на
на разговор, директор, или психолог, или хигиеничар. смарт табла, табла, прашања во
разговор, „Ученикот" го започнува разговорот звучници, слушалки, дискусија
давајќи свое мислење за нешто во
дијалог, маркери во боја
училиштето и поставувајќи прашање до
говорник, другиот од двојката, а другиот одговара -Придонес во
соговорник) на прашањето. Потоа улогите се -Наставни листови, групните
8 часа менуваат - ученикот кој бил „ученик" сега плакати, постери, активности
станува „наставник" или некој друг од илустрации со слики
училиштето, а другиот од парот ја (одделени или во -Придонес во
презема улогата на „ученик" и постапката низа) поврзани со индивидуални
се повторува. Неколку двојки го содржините и активности
повторуваат разговорот пред сите. активностите.
•Наставникот чита краток текст поврзан со -Придонес во
некое годишно време во коj има непознати -Сликовници и книги изведување
зборови за учениците. Секоj ученик (приказни, басни, на заклучоци
внимателно следи, ги идентификува
бајки, стихотворби,
непознатите зборови и ги запишува на
ливче. Учениците се делат во групи, ги гатанки, брзозборки, -Следење и
споредуваат непознатите зборови што ги бројалки). чек листи на
идентификувале и се обидуваат заеднички наставникот
да ro определат нивното значеwе. -Списанија за деца,
Наставникот повторно го чита текстот, а илустрирани
учениците го прекинуваат кога ке наиде енциклопедии за
на непознат збор и прво тие се обидуваат деца,илустрирани
да го обjаснат, а ако не успеат речници.
наставникот им го кажува значеwето.
Непознатите зборови се запишуваат на
табла, па од секоj од нив учениците, во -Анимирани
група, составуваат реченици и ги читаат филмови,
пред другите. аудиовизуелни

14
•Се вклучува во започнат 2 •Учениците, поделени во групи, глумат
разговор со еден или
повеќе соговорници
•Комуницира во различни 2 •Учениците, поделени во групи, глумат
ситуации, користејќи
востановени начини на
поздравување,
отпоздравување,
запознавање,
претставување,
опишување, замолување,
извинување, обраќање
записи од театарски
(на пример: разговор за време на претстави, интернет
качување до планински врв; разговор за образовни
другарчињата од соседството; групен софтвери,други
телефонски разговор со другарче кое има
аудиовизуелни
скршено нога и кое е отсутно на
часовите; разговор за фотографиите средства и други
направени на роденденската забава кај средства во
другарче од одделението; разговор со зависност од целта
училишниот библиотекар од кого бараат (звучна читанка,
книги за заеднички проект; разговор во дигитални
семејството за впечатоците од сликовници).
празничната посета на домот на другарче
кое слави Бајрам; разговор со
повозрасни соседи за време на
заедничка акција на чистење на
заедничкиот парк итн.) во кои користат
востановени начини на поздравување,
отпоздравување, запознавање,
претставување, опишување, замолување,
извинување итн. При драматизациите
учениците користат соодветна висина на
тонот на зборување, во зависност од
комуникациската ситуација и од
соговорникот.
•Учениците се поделени во парови /
двојки. Едниот ученик започнува разговор
за тоа каде би сакал да одат на излет со
одделението, а другиот го слуша, па
продолжува со кажување свое мислење
или поставување прашање. Во
разговорот се надоврзуваат еден на друг.
ситуации (на пример: разговор за време
на качување до планински врв; разговор
за другарчињата од соседството; групен
телефонски разговор со другарче кое има
скршено нога и кое е отсутно на
часовите; разговор за фотографиите
направени на роденденската забава кај
другарче од одделението; разговор со
училишниот библиотекар од кого бараат
15
итн.
•Користи соодветна 2 •Учениците, поделени во групи, глумат
висина на тонот на
зборување, во зависност
од комуникациската
ситуација и од
соговорникот.
книги за заеднички проект; разговор во
семејството за впечатоците од
празничната посета на домот на другарче
кое слави Бајрам; разговор со
повозрасни соседи за време на
заедничка акција на чистење на
заедничкиот парк итн.) во кои користат
востановени начини на поздравување,
отпоздравување, запознавање,
претставување, опишување, замолување,
извинување итн. При драматизациите
учениците користат соодветна висина на
тонот на зборување, во зависност од
комуникациската ситуација и од
соговорникот.
•Учениците играат улоги: едниот е
ученик, а другиот е или наставник, или
директор, или психолог, или хигиеничар.
„Ученикот" го започнува разговорот
давајќи свое мислење за нешто во
училиштето и поставувајќи прашање до
другиот од двојката, а другиот одговара
на прашањето. Потоа улогите се
менуваат - ученикот кој бил „ученик" сега
станува „наставник" или некој друг од
училиштето, а другиот од парот ја
презема улогата на „ученик" и постапката
се повторува. Неколку двојки го
повторуваат разговорот пред сите.
ситуации - разговор во семејството за
впечатоците од празничната посета на
домот на другарче кое слави Бајрам;
разговор со повозрасни соседи за време
на заедничка акција на чистење на
заедничкиот парк итн.) При
драматизациите учениците користат
соодветна висина на тонот на зборување,
во зависност од комуникациската
ситуација и од соговорникот.
•Тројца ученици добиваат картончиња на
кои се нацртани: точка, извичник и
16
 прашалник. Останатите ученици
смислуваат примери за извична,
прашална, расказна реченица. Кога некој
од учениците ќе каже, на пример,
прашална реченица, ученикот кој има
картон со прашалник треба да застане
покрај него. Активноста се повторува
повеќе пати со различни ученици со цел
да се вежба интонацијата на изговарање
на различните реченици.

•Усно •Прераскажува со •Учениците слушаат аудиоматеријал со -Табла, компјутер -Усни

прераскажувањ правилна употреба на 1 опис на текот на некој настан (на пример: одговори на
е, раскажување реченици со минато што прави еден ученик кога ќе реши да ја -Наставни листови, прашања во
и опишување неопределено време препише домашната од својот соученик, плакати, постери, дискусија
без негово знаење: отворив, зедов,
(расказни илустрации со
почнав да препишувам, дојдоа, прашаа).
реченици, Потоа, учениците во двојки го слики(одделени или -Придонес во
прашални прераскажуваат настанот (едниот во низа)поврзани со групните
реченици, започнува, другиот се надоврзува). содржините и активности
потврдни Потоа, еден ученик го прераскажува активностите.
реченици, настанот пред сите, а другите -Придонес во
одречни дополнуваат доколку нешто испуштил. -Сликовници и книги индивидуални
реченици, При прераскажувањето на настанот (приказни, басни, активности
директен глаголите се користат во друга форма: бајки, стихотворби,
говор, отворил, зел, почнал да препишува, гатанки, брзозборки, -Придонес во
дошле, прашале.
индиректен бројалки). изведување
•Усно раскажува за 1 •Раскажува приказна за настани/случки
говор) на заклучоци
вообичаени, доживеани (слушнати или од сопствено искуство),
9 часа -Списанија за деца,
или претстојни дејства со претставувајќи ги хронолошки и со
илустрирани -Следење и
правилна употреба на правилна употреба на глаголските
енциклопедии за чек листи на
реченици со сегашно времиња.
деца,илустрирани наставникот
време
речници.
•Раскажува според 1 •Учениците се поделени во
парови/двојки. Едниот ученик започнува -Анимирани
согледување,
разговор за тоа каде би сакал да одат на филмови,
наблудување и искуство.
излет со одделението, а другиот го аудиовизуелни
слуша, па продолжува со кажување свое записи од театарски
мислење или поставување прашање. Во претстави, интернет
разговорот се надоврзуваат еден на друг.
17

•Раскажува кратка 1 •Учениците работат ео групи од шестмина. Половина од
приказна врз основа на
серија слики.
образовни софтвери,
други аудиовизуелни
групите добиваат стрип-илустрации на кои е претставено средства и други
семејство на годишен одмор во кое има две деца, од кои
средства во
едното е слепо. Другата половина од групите добиваат
зависност од целта
стрип-илустрации на кои е претставен градски крос на кој
учествуваат лица со физичка попреченост. Секој ученик во
(звучна читанка,
групата смислува по една реченица во врска со дигитални
зададениот визуелен материјал и ја изложува пред сликовници).
другите во својата група. На крајот секоја група го
презентира стрипот со смислените реченици пред сите.

•Раскажува приказна за 1 •Учениците работат ео групи од шестмина. Раскажува

настани/случки
(слушнати или од
сопствено искуство),
претставувајќи ги
хронолошки и со
правилна употреба на
глаголските времиња.
приказна за настани/случки (слушнати или од сопствено
искуство), претставувајќи ги хронолошки и со правилна
употреба на глаголските времиња Секој ученик во групата
смислува по една реченица во врска со зададениот
материјал и ја изложува пред другите во својата група. На
крајот секоја група го презентира стрипот со смислените
реченици пред сите.

•Раскажува на зададена 1 •Учениците работат ео групи . Раскажува на зададена

тема или на тема по тема или на тема по избор, каристејќи соодветен
избор, каристејќи вокабулар и правилни граматички форми

соодветен вокабулар и
правилни граматички
форми.

•Опишува лица, 1 •Учениците слушаат текст подготвен од наставникот на

предмети, растенија,
животни и пејзажи врз
основа на наблудување
или имагинација.
тема „Мојата омилена играчка". Во текстот акцентот е
ставен на видот на играчката, нејзината намена и
нејзината важност за детото. Учениците, поделени во
парови, меѓусебно си ја опишуваат играчката како што си
ја замислиле додека го слушале текстот. Неколку ученици
го презентираат сопствениот опис пред сите. Се дискутира
зошто описите им се разликуваат.

•Пренесува со 1 •Учениците работат во двојки/парови.

индиректен говор дијалог Половина од двојките составуваат усни
составен од две дијалози од по две реченици, користејќи
расказни, прашални, извични, потврдни
18
 реченици
•Пренесува реченици од 1 •Пренесува со индиректен говор дијалог
индиректен говор во
дијалог со две реченици
Оценување на наученото
и/или одречни, според насоките од
наставникот. Другите парови
составуваат устен исказ со две
реченици во индиректен говор. Потоа,
секоја двојка ги кажува своите реченици
и ги трансформира од дијалог во
индиректен говор и обратно (-Лина, санаш
утре да возиме точак заедно? - Може, Марко, околу
мојата зграда имаме убава велосипедска патека. / Марко
ја праша Лина дали сака утре да возат точак заедно. Лина
се согласи и му рече на Марко дека околу нејзината зграда
имаат убава велосипедска патека. // Водителот кажа дека
наградната игра ќе трае уште еден месец. Ангела ја праша
мајка си дали може да учествува. / Водителот:
„Наградната игра ќе трае уште еден месец. "Ангела:
„Мамо, може да учествувам?").
составен од две реченици (расказни,
прашални, извични, потврдни, одречни /-
Марија, дај ми ја книгата, те молам! -
Почекај ме да допишам, Марко! / Марко ја
замоли Марија да му ја даде книгата.
Марија му рече да ја почека да допише.).
- Усни одговори (80% од оценката)
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)
19
Подрачје: ЧИТАЊЕ И ПИШУВАЊЕ
Вкупно часови: 65
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1.чита со разбирање зборови, реченици и кратки текстови напишани во наставниот материјал и во опкружувањето;
2.пишува мали и големи ракописни букви според македонската азбука и правилно да ги употребува при пишување зборови и реченици;
3.пишува куси и едноставни текстови според диктат, од сеќавање и самостојно, на дадена тема;
4.применува основни правописни правила за голема и за мала буква, за интерпункциските знаци точка, извичник и прашалник и за
пренесувањето на еден слог од составот на двосложен збор во друг ред.

Предмет: Македонски јазик за II одд.

Подрачје: Читање и пишување Време на реализација: 65 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини (и Стандарди за часо Следење на

Активности Средства
поими) оценување ви напредокот
•Почетно •Ги кажува буквите 1 •Учениците пеат песна за азбуката на македонски -Таблет, бела -Изработките
читање според редоследот во јазик и ја пишуваат. табла на ученикот;
(глас, слог, азбуката. проектор, -Усните
збор, •Ги препознава 1 •Ученците „читаат“(со препознавање) амбалажи од компјутер, одговори на
едноставна буквите и ги поврзува различни производи (за млеко, вода, чоколадо, смарт табла, прашања
реченица, куса со соодветниот глас и налепници со лични имиња и сл.),рекламни табла, поставени од
реченица, со зборови што натписи, своето име и зборови кои најчесто ги звучници, наставникот
азбука) започнуваат со тој среќаваатво секојдневниот живот. слушалки, или од
глас. маркери во соучениците;

20
•Ги поврзува 1 Учениците добиваат листа со печатни букви боја -Одговорите
печатните и (големи и мали) и покрај секоја со ракописно писмо -Наставни дадени во
ракописните букви со ја запишуваат истата буква. листови, наставните
соодветните гласови. плакати, листови;
•Ги препознава •Учениците (поделени во групи) со редење постери, -Практичните
ракописните букви во картички на кои се напишани различни зборови илустрации изведби
состав на слог, збор (еден збор на една картичка) ги препознаваат со слики (читањето,
или реченица. ракописните букви. (одделени пишувањето);
или во низа) -Домашните
•Идентификува буква, • Учениците ја играат играта „На буква, на буква“ поврзани со задачи;
слог или збор во каде се потсетуваат на местоположбата на буквите содржините и -Одговорите на
пишан текст по 2 во зборови (на почеток, средина и на крај) активностите. квизови (куси
слушање, напишани измислени од самите ученици. тестови) кои се
во книга или на Учениците работат во наставен лист по дадени -Сликовници дел од
визуелен нагледен насоки. При тоа воочуваат гласови во збор и и книги поучувањето.
материјал. препознаваат букви во краток текст. (приказни, -Придонес во
Учениците си проверуваат самостојно по насоки на басни, бајки, групните
наставникот, а потоа се самооценуваат колку ги стихотворби, активности
усвоиле буквите преку техника семафор. гатанки, -Придонес во
брзозборки, индивидуални
•Учениците добиваат низи од зборови и читаат: бројалки). активности
сом, сам, сум; нема, зема, шема; шал, мал, дал. Од -Придонес во
нив се бара да ја согледаат промената на -Списанија за изведување на
значењето на зборот при промената на една буква. деца, заклучоци
Се поттикнуваат да даваат свои примери. илустрирани -Следење и чек
•Чита букви, слогови, 3 •Учениците се поделени во групи од четворица, енциклопедии листи на
зборови и добиваат табла со четири колони со полиња во кои за деца, наставникот
едноставни/куси се напишани зборови. Секој од нив фрла коцка и го илустрирани
реченици во состав на чита зборот на кој ќе застане. Доколку погреши, се речници.
разни текстови враќа на почетокот. Ученикот кој ќе стигне до крајот
(наставни материјали, започнува да врти нов круг се додека не се даде -Анимирани
книги, списанија, знак за завршување на играта. филмови,
реклами, објави, аудиовизуелн
називи на • Учениците препишуваат реченици, од наставен и записи од
артикли/производи, лист или табла, составени од зборови од изучените театарски
плакати, пораки, букви. претстави,
формулари, натписи, интернет
билборди, графити, • Учениците решаваат крстозбор во кој барањата образовни
21
излози итн.).
•Чита едноставни и
кратки реченици кои 2 започнуваат на одредена буква која се изучува на
содржат новонаучени
зборови.
•Идентификува 2 •Учениците, поделени во групи, извлекуваат
непознати зборови во
пишан текст.
се поставуваат преку илустрации, а се пополнува софтвери,
со пишување едноставни зборови. други
•Наставникот им чита на учениците реченици кои аудиовизуелн
и средства и
часот. Тие треба да плеснат со рацете доколку ја други
слушнат а потоа да ги напишат речениците кои средства во
содржат новонаучени зборови. зависност од
целта (звучна
•Секој ученикот добива лист во кој се напишани во читанка,
три реда по десет ракописни букви (мали и големи). дигитални
Учениците, еден по еден, читаат по една буква, сликовници).
како што ќе им дојде редот, колку што можат
побрзо. На секоја погрешно прочитана буква се
застанува со читањето и се продолжува откако
наставникот ќе ја поправи грешката.
картички со реченици кои содржат непознати
зборови. Во рамките на групата го идентификуваат
непознатиот збор и се обидуваат да го откријат
неговото значење. Непознатиот збор го читаат
пред сите, го запишуваат на табла и го
споделуваат мислењето за неговото значење.

•Наставникот го дообјаснува значењето на зборот и

секоја група смислува нова реченица со
новонаучениот збор.

•Одговара на куси 2 •Еден ученик чита краток текст, а другиот слуша и

прашања што ќе ги му поставува да/не-прашања и прашања со
прочита. прашалните зборови: кој, кога, каде. На прашањата
одговара ученикот кој го читал текстот. Потоа ги
заменуваат улогите. На крајот се дискутира во која
улога им било потешко и/или поинтересно.

• Учениците читаат самостојно краток текст и

одговараат на прашања за него
•Препознава 2 • Учениците користат картички со точка, со
расказни, прашални и прашалник и со извичник за да означат каква е
22
извични реченици во реченицата која им ја чита наставникот. Потоа
текст и ги чита со истите реченици учениците ги читаат со соодветна
соодветна интонација. интонација на интерпункциските знаци.

•Учениците добиваат работен лист со краток расказ

со изоставени интерпункциски знаци. Нивна задача
е да ги стават соодветните интерпукциски знаци и
да го прочитааттекстот на глас со почитување на
напишаните интерпункциски знаци.
•Составува прашања 1 •Учениците стојат во круг и имаат едно топче (може
за куса потврдна гумено или од стуткана хартија). На знак на
реченица што ќе ја наставникот првиот ученик со топчето во рака
прочита. кажува потврдна реченица и го подава топчето на
друг ученик. Другиот ученик прво ја претвора
потврдната реченица во прашална, а потоа
смислува нова потврдна реченица и го подава
топчето на трет ученик. Постапката се повторува се
додека сите ученици не кажат барем по една
реченица. (Алтернативно е играта да се игра со
клопче волница и да се заврши со пајакова мрежа.)
•Составува куси 1 •Наставникот им дели на учениците, поделени во
одречни реченици од парови, по 5 илустрации. Секој ученик од парот
прочитани потврдни самостојно пишува со ракописни букви по една
реченици и обратно. потврдна реченица за секоја илустрација. Потоа ги
разменуваат напишаните потврдни реченици и ги
претвораат и запишуваат како одречни
Во пишан текст 1 •Учениците, поделени во групи, добиваат работен
препознава зборови и лист со напишан текст (приказна) и прашања во
реченица како врска со приказната. Тие имаат задача да ги
одговор на прашање најдати подвлечат деловите од текстот од кои
во врска со произлегуваат одговорите на прашањата.
содржината на
слушнат текст.
•Составува прашања 2 •Наставникот чита текст, а учениците составуваат и
во врска со запишуваат прашања во врска со содржината на
содржината од прочитаниот текст. Потоа ги читаат прашањата и
прочитан текст. другите ученици усно ги одговараат. Учениците ги
слушаат внимателно составените прашањата во
23
 врска со содржината од текстот,а потоа ги
запишуваат одговорите.

•Учениците се во групи , наставникот им чита текст

а нивна задача е во рамки на својата група да
најдат решение за поставениот проблем.
Учениците слушаат внимателно додека им го
читате текстот.Откако ќе завршите со читање
на текстот, замолете ги во својата група да
поразговараат за решението на проблемот.
Секоја група смислува решение за проблемот кој е
претставен во приказната ,да ги
запишат прашања и да дадат своето решение на
еден лист хартија.
•Трансформира 2 Учениците добиваат наставен лист и во пар
прочитани реченици трансформираат прочитани реченици:
со менување од •1) од еднина во множина (пример: Јас пишувам.
еднина во множина и Ние пишуваме. Марија пешачи. Марија и Адријан
обратно, со пешачат. Вчера изедов еден сладолед и една
обединување на две праска. Вчера изедов два сладоледа и две
реченици во една и со праски.);
замена на сопствена •2) со замена на сопствена именка со лична
именка со лична заменка (пример: Петар и Мирлинда гледаат филм.
заменка. Тие гледаат филм. Петар седи на под, а Мирлинда
на фотелја. Тој седи на под, а таа на фотелја.)-,
•Трансформира 2 Учениците добиваат наставен лист и во пар
прочитани реченици трансформираат прочитани реченици:
од расказни во •3) со претворање од еден во друг вид (расказни,
прашални и извични и прашални, извични, на пример: Пиеш млеко од
обратно, односно од чаша. Пиеш млеко од чаша? Пиј млеко од чаша!)
потврдни во одречни •4) од потврдување во одрекување и обратно (Ќе
и обратно. дојдеме на роденденот. Нема да дојдеме на
роденденот.).
•Почетно •Прави разлика меѓу 1 •Учениците (поделени во групи) добиваат картички
пишување ракописни и печатни со напишани (печатни и ракописни букви). Истите
(ракописни букви. ги идентификуваат, именуваат и ја согледуваат
букви, мали разликата помеѓу нив. Потоа пишуваат линии во Таблет,бела
букви, големи слободен простор кои ги содржат елементите на табла
24
букви, точка, буквите. проектор,ком
запирка •Пишува ракописни 15 •Секој ученик добива лист со две колони - едната пјутер,смарт
прашалник, букви (мали и со мали, а другата со големи букви. Се бара секој табла,табла,з
извичник, големи). самостојно да ги поврзе малата и големата буква и вучници,слуш
цртичка, да каже збор кој ќе почнува на тој глас/буква или, алки,маркери
азбука) •Пишува зборови и пак, ќе го содржи тој глас во средина или на крајот. во боја
куси реченици со
ракописно писмо. •Учениците редат картички на кои се напишани •Наставни
различни зборови (еден збор на една картичка) листови,
составуваат реченици. плакати, -Изработките
постери, на ученикот;
•Учениците со помош на пластелин и/или илустрации -Усните
еластични стапчиња ги изработуваат буквите кои со одговори на
се содржат во нивното име и го „пишуваат“името. слики(одделе прашања
ни или во поставени од
•Учениците користат таблет/компјутер за пишување низа)поврзан наставникот
букви. и со или од
содржините и соучениците;
•Секој ученик добива лист на кој се напишани активностите. -Одговорите
големите ракописни букви кои ги претвора во збор, дадени во
допишувајќи мали ракописни букви. Со соученикот •Сликовници наставните
до него ја проверува точноста на напишаниот збор. и книги листови;
(приказни, -Практичните
•Наставникот подготвува бинго-ливчиња со 15 басни, бајки, изведби
букви за секој ученик одделно и посебен комплет стихотворби, (читањето,
од сите букви напишани на посебни ливчиња што гатанки, пишувањето);
ги става во проѕирен сад. Еден по еден ученик брзозборки, -Домашните
влече по една буква, ја чита, а другите ја бројалки). задачи;
заокружуваат на своето ливче доколку ја имаат. -Одговорите на
Победник во бингото е оној кој прв ќе ги заокружи •Списанија за квизови (куси
сите букви на своето ливче и ќе извика: „Бинго!" деца, тестови) кои се
илустрирани дел од
•Наставникот запишува неколку зборови на печатно енциклопедии поучувањето.
и забележуваме кои букви не сме ги изучиле на за -Придонес во
ракописно писмо . Им се демонстрира начинот на деца,илустри групните
кој се пишуваат буквите и им запишува неколку рани активности
зборови кои тие трeба најпрво да ги прочитаaт и речници. -Придонес во
запишат на ракописно писмо во тетратките. Од индивидуални
25
напишаните зборови се составуваат реченици. •Анимирани активности
филмови, -Придонес во
•Учениците седат во круг. Задачата е да се аудиовизуелн изведување на
кажуваат зборови од азбуката по ред започнувајќи и записи од заклучоци
од А, па сѐ до изучената нова буква. Секој ученик театарски -Следење и чек
ќе каже збор тогаш кога ќе му го фрлат топчето. претстави, листи на
Првиот збор го кажува наставникот и потоа го фрла интернет наставникот
топчето кон
ученикот кој треба да каже збор на буква која е
изучена , а тој потоа го фрла кон некое свое
другарче итн. Активноста се реализира брзо и
затоа нагласете им на учениците дека треба
постојано да внимаваат, бидејќи не знаат кога ќе
им биде фрлено топчето.
Доколку некој ученик прескокне некоја буква од
азбуката или не успее да смисли збор на буквата,
треба да излезе од кругот.

•Азбучниот воз – во проѕирното џепче се вметнати

сликички (пр. слика од животни, предмети,
превозни средства, дејства итн.) кои ја содржат
новата буква. Учениците ги именуваат сликичките и
ги пишуваат зборовите со новата буква .

•Секој ученик го црта своето омилено животно.

Откако учениците ќе завршат со цртање замолете
ги, секој од нив да именува кои букви ги содржи
името на животното ,ги запишуваме зборовите и
забележуваат кои букви сме ги изучиле а кои не.
Учениците добиваат задача да напишат една
реченица под својата слика во која ќе ја употребат
новата буква како во следниот пример:
Моето животно се дружи со гласот (новата буква)
затоа што имамe_ (збор кој почнува со истиот глас).
На пример: Мојата мечка се дружи со гласот К
затоа што има убаво крзно.
Мојата панда се дружи со гласот А затоа што е од
26
Азија.
Мојот слон се дружи со гласот С затоа што има
долга сурла.
(оваа активност ќе се примени за 3 нови букви)

•Госпоѓицата од А до Ш -го менува името според

буквата која во тој момент се обработува. Кога
госпоѓицата се вика „Госпоѓица М“, тогаш на неа се
прицврстуваат картички со зборови кои
започнуваат на буквата „М“. Објаснете им на
учениците дека таа сака само работи кои почнуваат
со буквата „М“. Со цел да ја развеселат
госпоѓицата М, учениците цртаат, пишуваат
зборови и лепат покрај неа слики од предмети кои
започнуваат со буквата „М“. По извесно време,
откако учениците ќе ја совладаат оваа буква,
„Госпоѓицата М“ ќе стане „Госпоѓица Н“ и
активноста ќе се повтори на истиот начин.
(оваа активност ќе се примени за 2 нови букви)

•Подготвуваме по една сликовница за секоја група.

Во секоја сликовница покријте ја новата буква која
треба да се изучи во 6-7 збора (на почеток, во
средина или на крајот од зборот). Залепете
самолепливи ливчиња врз клучни зборови во
сликовницата. На пример во „Вики и очилата“ може
да ја покриете буквата „о“. Учениците треба да ги
откријат зборовите кои имаат покриени букви. Еден
од групата нека ја чита сликовницата, а еден нека
ги запишува одговорите на групата. Онаа група која
прва ќе заврши,е победник во оваа игра.
Од откриените зборови ја откриваме новата буква и
составуваат реченица која ја запишуваат во
тетратка.

•Учениците воочуваат кои се основните елементи

од кои е составена буквата која е запишана на
табла.
27
 Ја споредуваат големата и малата буква и се
обидуваат правилно да го изговорат гласот.
Активноста продолжува во тетратка за пишување
каде учениците ја пишуваат големата и малата
буква по два реда. Следи читање на текстот во
учебникот.
•Пишува едноставна 1 •По демонстрација од наставникот учениците (во
јазична содржина мали групи) составуваат зборови од картички/коцки
(поврзува гласови и на кои се напишани изучените букви. Составените
букви во целосен зборови секој ученик самостојно ги пишува во
збор, зборови во тетратка.
реченица) по
слушање.
•Пишува голема буква 1 •Учениците препишуваат реченици,од наставен
на почеток од лист или табла, составени од зборови од изучените
реченица што ја букви.
запишува од
слушање. •Учениците слушаат внимателно додека
наставникот ги чита речениците кои тие ќе треба да
ги запишат во своите тетратки.

•Учениците слушаат внимателно и секоја буква на

гласот кој ќе го слушнат го запишуваат во своите
тетратки за пишување. Внимаваат на редоследот
на гласовите кои го слушаат во еден збор како и на
елементите на симболот,буквата која треба да ја
запишат и употребата на голема буква на почеток
од реченица.
•Пишува едноставни и 4 •Наставникот диктира кратки реченици составени
куси текстови по од зборови од изучените букви.
диктирање.
•Наставникот чита едноставни и куси текстови,
ученикот слуша внимателно и го запишува тоа што
го слуша со ракописни букви. (На пример: Баба е
на пазар. Дедо игра шах. Пепи црта летало. Ќе го
покаже на баба кога ќе се врати од пазар.)

•Учениците читаат ракописни букви и зборови кои

28
 ги изучивме напишани на табла.
Учениците составуваат реченици со изучените
букви. Потоа истите реченици наставникот ги
диктира, а учениците ги пишуваат во тетратките.

•Учениците слушаат внимателно дедека

наставникот ги чита речениците кои тие ќе треба да
ги запишат во своите тетратки. Учениците слушаат
внимателно и секоја буква на гласот кој ќе го
слушнат го запишуваат во своите тетратки за
почетно пишување. Внимаваат на редоследот на
гласовите кои го слушаат во еден збор како и на
елементите на симболот,буквата која треба да ја
запишат. Следи проверка на активноста на
учениците, воочување, укажување и поправка на
направените грешки.
•Самостојно пишува 2 •Учениците работат во пар на зададена
едноставен текст, од стихотворба во која има непознати зборови. Тие ги
сеќавање на подвлекуваат непознатите зборови и преку
претходно слушнат отворена дискусија го откриваат нивното значење.
текст или од текст На крајат ја учат стихотворбата напамет.
научен напамет. Репродукција на научената стихотворба и
самосостојно пишување на автодиктат. Со
соученикот до него ја проверува точноста на
напишаниот текст.

•Следење на приказна (гледање цртан филм.

Разговор за содржината по прашања: За кого се
зборува? Што правеле тие? и сл. Учениците ги
разгледуваат сликите дадени во наставниот лист и
се потсетуваат на соджината на приказната. Потоа
учениците самостојно раскажуваат по логичен ред
по сеќавање,и ја довршуваат приказната ( бидејќи
не ни се прикажани сите слики) со самостојно
пишување . При тоа посебно обрнувам внимание
на доживувањето на настаните и правилен
редослед на зборовите во речениците.
•Пишува кус текст на •Секој ученик добива пишани насоки за тоа како да
29
дадена тема. 2 креира текст. Во насоките се укажува на темата (на
пример: Со што сакам да играм), на бројот и видот
на речениците што треба да ги напише (на пример:
напиши 4 реченици, од кои една треба да биде
прашална) и како да ги напише (на пример:
насловот да биде со печатни букви, а текстот со
ракописни букви). Неколку ученици читаат што
напишале и се дискутира кои биле насоките и дали
сите ги испочитувале.

•Насочен разговор – насочена имагинација

На учениците им кажувам да ги затворат очите, да
легнат со рачињата на клупата, убаво да го сместат
главчето меѓу рачиња и да ме слушаат додека
раскажувам.
Замислете дека .....Им доловувам атмосфера на
природа .....
Мала прошетка во природа ...на
ливада....мириси...звуци ...
По завршување на кратката приказна ги отвараат
очите и разговараме.
Како се чувствувавте? Што слушнавте? Што
забележавте?
Учениците набројуваат (трева, цвеќиња, пеперутки,
пчелки, домашни животни и др.). Самостојна
работа – пишување на зборови и реченици во врска
со она што го раскажував. Потоа следи читање на
тоа што го напишаа.
•При пишување ги •Секој ученик добива наставен лист со различни
разделува 2 слогови. Слоговите ги користи за: 1) да открие кои
слушнатите зборовите од нив може да претставуваат и едносложни
на слогови. зборови, 2) да креира двосложни зборови и 3) од
креираните зборови да составува куси реченици.
Речениците ги запишува со ракописни букви, а
една од нив ја чита на глас.
•При пишување 1 •Учениците добиваат текст - во секој ред од текстот
правилно пренесува има зборови што се пренесени во друг ред, дел од
делови од зборови во нив правилно, а дел неправилно. Учениците треба
30
следниот ред. да го прочитаат текстот, да ги пронајдат
неправилно пренесените зборови и да кажат како
треба правилно да се пренесат.
•Пишува правилен 2 •Учениците користат картички со точка, со
интерпункциски знак прашалник и со извичник за да означат каква е
на крај од реченица. реченицата која им ја чита наставникот. Потоа
истите реченици наставникот ги диктира, а
учениците ги пишуваат во тетратките, користејќи ги
соодветните интерпункциски знаци.
-Објаснување на правилата за пишување на голема
буква, правилно пишување знак точка на крајот на
речениците .Истакнување на реченици кои се
напишани со мали и големи букви но на погрешно
место и неправилно употребен интерпункциски
знак.
Разговор за речениците -визуелно што не е во ред
со нив. Кога ќе добијам повратен одговор им давам
задача:
Работа во парови / интерактивно пишување
Поправка на речениците со правилна употреба на
голема и мала буква и употреба на интерпункциски
знак и пишување во парови на компјутер.

•Наставникот диктира 30 зборови, а учениците ги

запишуваат. Задача на секој ученик е да ги
искористи овие зборови за да направи 3 реченици
во кои ќе употреби различни интерпункциски знаци
(прашалник, извичник, точка и запирка). Учениците
ги запишуваат речениците во тетратките со
ракописни букви и усно ги кажуваат.
•Личните имиња и 2 •Учениците добиваат наставен лист со зборови кои
презимиња и имињата означуваат имиња и започнуваат со голема буква и
на населените места зборови (општи именки) кои започнуваат со мала
ги пишува со голема буква. Учениците работат во парови и имаатзадача
буква. да ги утврдат разликите меѓу зборовите кои се
пишуваат со мала и голема буква. Потоа
запишуваат во тетратките имиња на некои улици,
продавници и градови со употреба на голема буква.
31
 •Учениците добиваат наставен лист со имиња:
лични имиња на луѓе и миленици, географски
поими, името на училиштето. Заокружуваат што е
точно напишано и си проверуваат заеднички во
одделението.
•Ги пишува со 2 •Секој ученик извлекува по шест картички со
зборови броевите до броеви до 100 и две картички со редните броеви до
100 и редните броеви 10 и ги запишува со зборови во тетратката.
до 10. Броевите, особено оние што се посложени и/или
поспецифични, се пишуваат со зборови на табла.

•Заедно со учениците подгответе го и „Господинот

од 1до 100“. Како Госпоѓица од А до Ш –
Учениците го пишуваат бројот со букви со цел да
научат како правилно се пишуваат броевите а
потоа смислуваат во пар реченици во кои ќе ги
употребат броевите или редни броеви.
•Препознава 2 •Учениците добиваат текст со грешки (неправилен
неправилен редослед редослед на букви во пишани зборови и
на букви во пишани неправилен редослед на зборови во пишани
зборови и неправилен реченици). Тие имаат задача да ги пронајдат
редослед на зборови грешките, да ги поправат и правилно да ги
во пишани реченици и препишат зборовите, односно речениците.
правилно ги
препишува зборовите, •Наставникот чита приказна во која редоследот на
односно речениците. зборовите и речениците е испревртен. Ги
запрашува дали разбраа за што се зборува во
приказната. Откако сами открија дека нешто не е во
ред со приказната ги потикнува тие да се обидат да
ја подредат користејќи ја техниката ,,Приказна во
ленти“ така што ќе може да се разбере. Ученицте
се потикнуваат да размислуваат и да ги подрдуваат
зборовите и речениците. Тие кажуваат реченици и
меѓу себе се коригираат .
•Препознава грешки 2 •Учениците добиваат наставен лист со зборови и
во пишан текст кратки реченици во кои се испуштени букви,
(испуштени букви, слогови, зборови, делови од реченица,
слогови, зборови, интерпункциски знаци. Учениците треба да ги
32
 делови од реченица, пронајдат грешките и правилно да го напишат
интерпункциски текстот.
знаци) и правилно го
препишува текстот. •Учениците добиваат работен лист со краток расказ
со изоставени интерпункциски знаци. Нивна задача
е да ги стават соодветните интерпукциски знаци и
да го прочитаат текстот на глас со почитување на
напишаните интерпункциски знаци.
•Пишува реченици во 1 •Учениците работат во неколку групи. Секој ученик
кои ги вклучува во групата треба да ја фрли коцката за јамб (на
новонаучените секоја страна од коцката има определен број точки
зборови. од еден до шест). Во зависност од тоа кој број ќе му
се падне, ученикот треба да размисли и да каже
еден збор којшто ќе содржи онолку букви колку што
има точки на свртената страна од коцката.
Ученикот го запишува зборот на заедничкиот лист
во групата. Сите ученици во групата ја повторуваат
истата постапка по два пати. Откако ќе се запишат
сите зборови на листот, учениците заеднички треба
да состават една приказна од напишаните зборови.
На крајот еден претставник ќе ја прочита
приказната пред целата паралелка.
Учениците решаваат крстозбор во кој насоките се
дадени со сликички во кои се вклучени
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

33
Предмет: Македонски јазик за II одд.
Подрачје: ЛИТЕРАТУРА, ИЗРАЗУВАЊЕ И ТВОРЕЊЕ
Вкупно часови: 60
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен / способна да:
1.разликува видови литературни текстови (расказ, приказна, бајка, басна, песна и драма);
2.анализира содржина на литературен текст (ликови, настани, место и време на одвивање);
3.прераскажува литературни текстови со свои зборови;
4.раскажува (усно и писмено) на зададена тема и на тема по избор.
Ученикот/ученичката ќе:
5.развива креативно изразување.

Предмет: Македонски јазик за II одд.

Подрачје: Литература, изразување и творење Време на реализација: 60 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Видови •Прави • Наставникот чита, на пример, расказ, басна и бајка и ја - •изработките на
литературни разлика меѓу 5 објаснува разликата меѓу нив. Потоа учениците слушаат куси литературни ученикот
текстови расказ, бајка и литературни текстови од народната и уметничката текстови од (творби, искази
/творба басна. книжевност за деца (преку читање од наставникот или преку народната и и сл.);
(расказ, аудиоснимка/видеоснимка), а потоа во мали групи уметничката •усните
бајка, басна, разговараат за тоа дали слушнале расказ, басна или бајка. книжевност за одговори на
драма, деца, прашања
песна) •Наставникот чита расказ (пример: од Зоки Поки), а учениците -аудиоснимка / поставени од
го следат текстот пред нив, читајќи во себе. Потоа се води видеоснимка наставникот
34
отворена дискусија за карактеристиките на расказот по (анимирани или од
следните прашања: 1) Како е напишан текстот? (во реченици филмови, соучениците;
што се надоврзуваат), 2) Колку главни ликови има? Кои? аудиовизуелн •одговорите
(вообичаено има еден главен лик во секој расказ) и 3) За што и записи, дадени во
се зборува? (се опишува настан во врска со главниот лик). На интернет) наставните
крајот неколку ученици го прераскажуваат расказот со свои - бела табла, листови;
зборови. проектор, • практичните
компјутер, изведби
•Наставникот чита бајка (пример: Јованче и Марина), а смарт табла, (читањето,
учениците го следат текстот пред нив, читајќи во себе. звучници,марк пишувањето);
Неколку ученици ја раскажуваат бајката. Потоа се води ери во боја •домашните
отворена дискусија за карактеристиките на бајката по - сликовници, задачи;
следните прашања: 1) Дали настанот што е опишан во книги, •одговорите на
бајката може да се случи во животот? Зошто? (настанот е списанија за квизови (куси
нереалистичен, има куќа што не може да постои и има лик со деца тестови) кои се
волшебна моќ); 2) По што се разликува оваа бајка од (приказни, дел од
расказот? (во расказот нема нереален настан и нереален раскази, поучувањето;
лик); 3) По што е слична бајката со расказот? (двете се басни, бајки, •придонес во
напишани со реченици што се надоврзуваат и двете стихотворби) групните
раскажуваат некој настан). - наставни активности
листови, •придонес во
•Наставникот чита басна (пример: Лавот и глушецот), а плакати, индивидуални
учениците го следат текстот пред нив, читајќи во себе. Потоа постери, активности
се води отворена дискусија за карактеристиките на расказот илустрации со •придонес во
по следните прашања: 1) Што научивме од басната?; 2) Кои слики изведување на
беа ликовите во басната? Какви особини имаа тие?; 3) Дали поврзани со заклучоци
особините што се прикажани во басната се карактеристични •следење и чек
содржините и
за животните или за луѓето? Зошто?; 4) По што се разликува листи на
активностите.
оваа басна од расказот? (ликовите се животни со човечки наставникот
особини); 5) По што се разликува оваа басна од бајката? (во
бајката има лик со волшебна моќ, а во басната животните
имаат човечки особини).

•Учениците поделени во групи добиваат текстови, ги читаат,

прават разлика меѓу расказ, бајка и басна. Секоја група ги
искажува разликите преку техника „Детелина“, а наставникот
истите ги запишува на табла.

35
 •Учениците добиваат улоги на ликови од изучени текстови и
•Наведува 3 истите ги драматизираат. Се поведува разговор за
некои елементите на драмата (дијалог, ликови...) и извлекуваме
карактеристик заклучок.
и на драма
(дијалог, •Наставникот чита куса драма за деца или извадок од
ликови). подолга драма. Потоа им ги доделува улогите на ликовите на
неколку ученици и секој ја чита својата улога, обидувајќи се
да го „глуми" ликот. Потоа се дискутира за карактеристиките
на драмата: дијалог, ликови.

•Наставникот им понудува драмски текстови и учениците ја

читаат својата улога, обидувајќи се да го глумат ликот. На
крај дискутираат за карактеристиките на драмата
(раскажувач, дијалог, ликови...).

•Наставникот чита песна, а учениците ја следат во пишана

•Наведува форма. Неколку ученици ја читаат песната на глас. Потоа се
некои 4 дискутира за начинот на кој е напишана (една реченица во
карактеристик повеќе редови - стихови) и за другите карактеристики на
и на песна песната: строфа, рима.
(стих, строфа,
рима). •Наставникот изразно чита стихотворба. Откако ќе ја
продискутираат нејзината содржина, наведуваат
карактеристики на песна. Потоа учениците повеќекратно ја
повторуваат песната дел по дел и се обидуваат да ја
репродуцираат во целина. Останатите учениците внимаваат
и кажуваат кои се стиховите, кои стихови прават строфа, кои
зборови се римуваат.

•Наставникот изразно чита песна. Разговараат за нејзината

содржина и кажуваат кои се стихови во песната, кои стихови
прават строфа, кои зборови се римуваат.

• Учениците се обидуваат да состават кратки стихови со

римувани зборови, кои на крај ќе образуваат строфа.

36
 Искажуваат што е стих, стофа и кои се римуваните зборови.

•Анализа на •Одредува 4 •Учениците ја читаат приказната Штурецот и мравката. - •изработките на

литературни тема на Наставникот преку избрани цитати, за кои бара коментар, и литературни ученикот
текстови прочитан прашања ги насочува да ја одредуваат темата на истата текстови од (творби, искази
(тема, литературен (одговорноста и трудољубивоста на мравките наспроти народната и и сл.);
настан, лик, текст. безгрижноста и мрзеливоста на штурецот). уметничката •усните
време, книжевност за одговори на
место) • Наставникот чита литературен текст. Учениците поделени деца, прашања
во три групи добиваат наставен лист со различни прашања -аудиоснимка / поставени од
кои ги доведуваат до откривање на темата во текстот. Секоја видеоснимка наставникот
група работи со поттикнување од страна на наставникот. На (анимирани или од
крај групите ја презентираат одредената тема и се води филмови, соучениците;
дискусија за истите. аудиовизуелн •одговорите
и записи, дадени во
•Учениците седат во круг. Наставникот им дели картончиња интернет) наставните
со запишани цитати поврзани со темата за кои бара - бела табла, листови;
коментар. Преку прашања ги насочува за одредување на проектор, • практичните
темата на прочитаниот текст. компјутер, изведби
смарт табла, (читањето,
•Наставникот чита литературен текст, учениците ја слушаат звучници,марк пишувањето);
содржината и се развива дискусија за темата на текстот. ери во боја •домашните
- сликовници, задачи;
книги, •одговорите на
•Одредува 4 •Наставникот чита кус литературен текст, а потоа води списанија за квизови (куси
време и место разговор со учениците за времето кога се одвива настанот. деца тестови) кои се
на настаните Учениците ги идентификуваат зборовите кои го означуваат (приказни, дел од
на прочитан времето (било ноќ, ден, месец мај). раскази, поучувањето;
литературен басни, бајки, •придонес во
текст. •Наставникот изразно чита текст. Ги насочува учениците стихотворби) групните
внимателно да слушаат и да ги детектираат деловите во - наставни активности
текстот во кои се открива времето и местото на настаните. листови, •придонес во
плакати, индивидуални
•Учениците читаат литературен текст. Наставникот истакнува постери, активности
илустрации од текстот на табла. Учениците преку прашања илустрации со •придонес во
одредуваат време и место на настанот. слики изведување на
поврзани со заклучоци
•Учениците преку прочитан текст одредуваат време и место содржините и •следење и чек
37
 на настанот и преку техника „Прозорец“ ги претставуваат со активностите. листи на
илустрација. наставникот

•Одредува 4 • Наставникот чита расказ, а учениците, преку одговарање на

настани и прашања, го определуваат почетокот, средишниот и
нивен завршниот дел на текстот. Потоа го прераскажуваат текстот,
редослед во следејќи го редоследот на настаните.
прочитан
литературен •Наставникот чита текст, а учениците ги одредуваат
текст. настаните на текстот и ги претставуваат преку техниката
„Ѓердан на приказната“.

•Наставникот ја чита неколку пати приказната Мечката и

двајца пријатели. Учениците, поделени во парови/тројки, ја
добиваат приказната разделена на реченици (секоја
реченица е напишана на посебно ливче/лента) со задача да
ги состават според редоследот што го слушнале. Неколку
групи ја читаат „составената" приказна и се определува
точноста на составувањето. На крајот се дискутира за
пријателството и запишуваат по една реченица, опишувајќи
го онака како што тие го разбираат.

• Наставникот на учениците им понудува измешани главни

мисли на табла според претходно прочитан текст. Учениците
ги одредуваат настаните и ги подредуваат по правилен
редослед во тетратка.

•Го •Наставникот чита текст, а учениците го определуваат

препознава 5 почетокот, средишниот и завршниот дел на текстот преку
почетокот, техниката „Ѓердан на приказната“.
средишниот
дел и крајот • Наставникот чита расказ, а учениците, преку одговарање на
на приказната. прашања, го определуваат почетокот, средишниот и
завршниот дел на текстот и се обидуваат да искажат главни
мисли за секој дел на текстот.

38
 •Наставникот ја чита басната Мравката и гулабот
(https://www.youtube.com/watch?v=3ULpGMtrrts), а учениците
одредуваат што се случило на почетокот на басната, што се
случило во средината на басната, како и што се случило на
крајот на басната преку прашањата: Кој се наоѓа во неволја
на почетокот на текстот?, Како се спасува од таа ситуација?,
Кој друг е во неволја потоа и како се спасува?

•Учениците поделени во групи добиваат ленти со текст со

измешан редослед на настани. Ги препознаваат почетокот,
средишниот и завршниот дел и ги подредуваат лентите по
правилен редослед на настаните.

•Учениците добиваат приказна по слики со измешан

редослед на настани преку наставен лист. Сликите ги бојат,
сечат, препознаваат почеток, средишен дел и крај на
приказната и ги лепат по правилен редослед.

•Ги
•Наставникот ја чита басната Зајакот и желката. Учениците,
препознава 5
ликовите во поделени во парови, разговараат за постапките на зајакот и
прочитан постапките на желката во басната и објаснуваат како желката
литературен побрзо стаса на целта, иако е побавна (истрајна е), а зошто
текст и ги зајакот не стаса прв, иако е вистински побрз (наместо да се
поврзува потруди, и се потсмеваше на желката). На крајот учениците
нивните преземаат улога на зајак и желка и ја драматизираат басната.
постапки со
нивните •Учениците ја слушаат Пепелашка. Наставникот, користејќи ја
особини. техниката Стоп, запира повеќепати во читањето на текстот и
преку прашања ги поттикнува учениците да ги откријат
ликовите и нивните постапки. На крајот на приказната ги
споредуваат ликовите според особините кои произлегуваат
од постапките.

•Учениците слушаат прочитан текст, ги одредуваат ликовите

39
 и преку техника „Квадрант“ ги анализираат нивните постапки.

•Учениците преку „Тркало со прашања“ дискутираат за

постапките на ликовите во текстот (Што би промениле во
однесувањето на ликот? Дали го поддржуваат неговото
однесување?...)

•Учениците слушаат текст кој го чита наставникот. Потоа

преку прашања ги поттикнува учениците да ги откријат
ликовите и нивните постапки. На крајот на текстот ги
споредуваат ликовите според особините кои произлегуваат
од постапките.
•Одговара на
прашања за
•Учениците работат во работен лист. На горната страна се
прочитаниот
наоѓа прозниот текст кој треба да го прочитаат и на долниот
литературен 3
текст во врска дел од работниот лист со техниката Ѕвезда на приказната да
со ликовите одредат ликови, време и место.
и/или
содржината. •Учениците анализираат текст преку техника по избор
(Скелетен приказ, Шест шапки...)

•Наставникот чита народна приказна (да внимава да биде без

насилство и без родови и/или етнички стереотипи).
Учениците слушаат, а потоа се разговара за содржината на
приказната. Учениците ги идентификуваат ликовите, ги
опишуваат настаните по редоследот на случување и го
определуваат времето и местото на случувањето.

•Извлекува
порака од 4 •Наставникот чита едноставна песна. Учениците искажуваат
содржината мислење за тоа како ја доживеале содржината на песната и
на едноставна заеднички извлекуваат заклучок за порака од содржината на
песна. песната.

•Преку техника „Петторед“ учениците ја развиваат идејата за

40
 извлекување на пораката од содржината на песната.

•Учениците ги одредуваат поетските слики, дискутираат и

извлекуваат порака од содржината на песната.
•Учениците на табла имаат истакнати искази кои се поврзани,
односно дел од нив се неповрзани, со содржината на
песната. Тие треба да ги распределат во Т-табела (Вистинито
– невистинито) кои од нив одговараат, односно не одговораат
на пораката на песната.
•Усно и •Прераскажув 4 •Учениците прераскажуваат прочитан текст користејќи свои - •изработките на
писмено а литературен зборови. литературни ученикот
изразување текст со свои текстови од (творби, искази
и творење зборови. •Учениците заедно со наставникот ги пронаоѓаат и ги народната и и сл.);
запишуваат главните мисли за обработениот литературен уметничката •усните
текст и според дадениот план (главни мисли) вежбаат истиот книжевност за одговори на
да го прераскажат. деца, прашања
-аудиоснимка / поставени од
•Работејќи во помали групи учениците литературниот текст го видеоснимка наставникот
прераскажуваат штафетно, дел по дел, со надоврзување (анимирани или од
еден на друг. Потоа ученик, претставник од секоја група, филмови, соучениците;
целосно го прераскажува текстот пред своите соученици. аудиовизуелн •одговорите
и записи, дадени во
•Кусо писмено прераскажување на литературниот текст од интернет) наставните
страна на учениците со запазување на воведен, главен и - бела табла, листови;
завршен дел. проектор, • практичните
компјутер, изведби
смарт табла, (читањето,
•Раскажува •Учениците раскажуваат случка по доживување кога се звучници,марк пишувањето);
настани од 4 почувствувале дека некој нечесно се однесувал кон нив (на ери во боја •домашните
секојдневниот пример: ги излажал, ги измамил, ги наклеветил). - сликовници, задачи;
живот кои се книги, •одговорите на
слични на •Раскажување во групи за случки/настани по лично списанија за квизови (куси
оние во доживување на самите ученици. Избор на најинтересен и на деца тестови) кои се
литературниот најпоучен настан од страна на членовите на групата, (приказни, дел од
текст. реферирање и извлекување заклучоци (поуки). Најпоучните раскази, поучувањето;
случки/настани самите ученици ги раскажуваат пред сите. басни, бајки, •придонес во
41
 Запишување на извлечените поуки во тетратка. стихотворби) групните
- наставни активности
•Неколку ученици доброволци раскажуваат за настани од листови, •придонес во
секојдневниот живот кои се слични на оние во литературниот плакати, индивидуални
текст. Се отвора дискусија за тоа како самите ученици кога би постери, активности
можеле нешто би смениле во дадената ситуација, односно илустрации со •придонес во
дали и на кој начин тие би можеле да влијаат за да ги слики изведување на
променат околностите. поврзани со заклучоци
содржините и •следење и чек
•Учениците бараат аналогија во настани со кои тие лично не активностите. листи на
се соочиле, но ги слушнале од медиуми (телевизија, радио, наставникот
интернет, весници) или ги воочиле кај други луѓе во
непосредната околина и ги раскажуваат.

•Раскажува на •Се применува наставната техника „Призма“ на одреден поим

зададена 3 кој е поврзан со осмислената тема, се искажуваат асоцијации
тема или на од страна на учениците и се поведува дискусија според
тема по темата. Учениците раскажуваат на зададената тема.
сопствен
избор. •Учениците раскажуваат на тема по сопствен избор која
одговара на насоките дадени од наставникот и е во врска со
изучените наставни содржини или со некој претстоен празник
(интеграција, корелација).

•Учениците по сопствена желба раскажуваат на една од

неколку понудени теми каде што најмногу се пронаоѓаат себе
си. Усно се изразуваат зошто токму за таа тема се одлучиле.

•Учениците читаат текст самостојно, а потоа дискутираат за

•Креира нов 4 него одговарајќи на три прашања: дали им се допаѓа, кој дел
почеток или или целосно им се допаѓа и зошто. Потоа пристапуваат кон
поинаков крај негово изменување: креираат нов почеток или нов крај.
на прочитан
литературен •Учениците го менуваат почетокот на прочитаниот
текст. литературен текст. Даваат свои предлози и усно ги
искажуваат. Најинтересниот предлог се запишува на табла и
новокреираниот почеток сите го препишуваат во своите
тетратки дополнувајќи го со допишување на текстот до крај.
42
 •Наставникот задава неколку клучни зборови што треба да им
помогнат на учениците за да осмислат нов крај на
обработуваниот текст, односно делумно ги насочува. Секој
ученик самостојно го менува крајот на текстот и
новоосмислениот крај го запишува во тетратка или на даден
работен лист.

•Се работи заеднички, се чита текстот од страна на

наставникот, се поставуваат прашања и се прави анализа
која се запишува во тетратките. Потоа неколку ученици
даваат усни предлози за нов почеток и за поинаков крај на
текстот. Во продолжение, според новите предлози, ја
пишуваат наставната техника „На почеток, потоа, на крај“.

•Раскажува по •Учениците добиваат приказна во слики со измешан

серија слики 4 редослед на сликите со задача да ги подредат сликите во
или логичен редослед и врз основа на тоа да напишат краток
илустрации. текст.

•Учениците раскажуваат по серија добиени и редоследно

подредени слики или илустрации. За секоја слика запишуваат
по една до две реченици и на тој начин на крајот добиваат
една успешно раскажана целина, односно целосна приказна.

•Преку проекција во Power Point или по избор на наставникот

на учениците нагледно им се презентираат подредени слики,
а тие треба според нив да раскажуваат осмислувајќи убава
приказна.

•На учениците им се дадени дел од сликите/илустрациите од

една приказна, а нивна задача е да ги доцртаат последните
неколку и целосно писмено да ја раскажат приказната од
самиот почеток до осмислениот крај.

- Усни одговори (80% од оценката)

Оценување на наученото
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

43
Предмет: Македонски јазик за II одд.
Подрачје: МЕДИУМСКА ПИСМЕНОСТ И МЕДИУМСКА КУЛТУРА
Вкупно часови: 15
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1.разликува и наведува различни видови медиуми
2.ги разбира медиумските пораки и прави разлика меѓу известување, рекламирање и давање упатства
3.идентификува и толкува информации и пораки во текстуални, сликовни и дигитални медиумски содржини за известување, за давање
упатство и за рекламирање;
4.креира куси медиумски пораки за известување, за давање упатство и за рекламирање.

Предмет: Македонски јазик за II одд.

Подрачје: Медиумска писменост и медиумска култура Време на реализација: 15 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Часо- Следење на

Стандарди за оценување Активности Средства
(и поими) ви напредокот
•Видови медиуми •Ги наведува изворите на 1 •Наставникот презентира -Таблет, бела -Усни одговори на
(печатени медиуми, медиумски пораки и Примери за активности табла проектор, прашања во
визуелни медиуми, содржини (списание, радио, примери на различни компјутер, смарт дискусија
44
интернет-медиуми) телевизија, билборд, медиуми (печатени, табла, табла,
плакат, леток, интернет- визуелни или интернет- звучници, -Придонес во
медиуми, мобилен медиуми), а учениците слушалки, групните активности
телефон). треба да утврдат за какви маркери во боја
типови медиуми станува -Придонес во
збор. Преку дискусија -Наставни индивидуални
учениците треба да листови, активности
разберат што се се плакати,
подразбира под поимот постери, -Придонес во
медиум, какви типови илустрации со изведување на
медиуми постојат и какви слики (одделени заклучоци
содржини може да или во низа)
пренесуваат (текст, поврзани со -Следење и чек листи
фотографија, слики, содржините и на наставникот
визуелни содржини). активностите.
1 •Учениците разгледуваат
плакат за фестивал за -Сликовници и
деца, постер за изложба на книги (приказни,
детски цртежи, рекламно басни, бајки,
пано, билборд, билет за стихотворби,
некоја претстава, а потоа гатанки,
разговараат за брзозборки,
информациите кои ги бројалки).
забележуваат на нив.
-Списанија за
деца,
илустрирани
енциклопедии за
деца,
илустрирани
речници.

-Анимирани
филмови,
аудиовизуелни
записи од
театарски
претстави,
45
 интернет
образовни
софтвери, други
аудиовизуелни
средства и други
средства во
зависност од
целта (звучна
читанка,
дигитални
сликовници).
•Видови медиумски • Ги наведува изворите на 1 •Наставникот презентира -Таблет, бела -Усни одговори на
пораки (известување, медиумските пораки различни видови табла проектор, прашања во
упатство, реклама) (списание, радио, медиумски пораки и компјутер, смарт дискусија
телевизија, билборд, содржини наменети за табла, табла,
плакат, леток, интернет, различни медиуми звучници, -Придонес во
мобилен телефон). (списание, радио, слушалки, групните активности
телевизија, билборд, маркери во боја
плакат, леток, интернет, -Придонес во
мобилен телефон). -Наставни индивидуални
Учениците, поделени во листови, активности
групи, определуваат во кој плакати,
медиум може да се постери, -Придонес во
објавени и објаснуваат илустрации со изведување на
зошто мислат така (на слики (одделени заклучоци
пример, приказни може да или во низа)
најдеме во книгите, поврзани со -Следење и чек листи
сликовниците, во содржините и на наставникот
филмовите како активностите.
екранизирани верзии, но и
на интернет; музика може -Сликовници и
да се слуша на радио, но и книги (приказни,
на интернет и на мобилен басни, бајки,
телефон; реклами можат да стихотворби,
видат во весник, на гатанки,
телевизија, но и на брзозборки,
излозите од продавниците). бројалки).
Во отворена дискусија се
46

•Прави разлика меѓу 1 •Со видеопрезентација
медиумските пораки за
известување, за давање
упатство и за реклама.
•Извлекува важна 2 •Учениците го
информација од различни
видови медиумски пораки.
откриваат точните одговори -Списанија за
и образложенијата за тоа. деца,
илустрирани
енциклопедии за
наставникот прикажува деца,
најмалку 9 примери на три илустрирани
вида куси медиумски речници.
пораки: за известување за
одржување настан, за -Анимирани
рекламирање на настанот и филмови,
за давање упатство за аудиовизуелни
однесување за време на записи од
настанот. Учениците, театарски
поделени во групи, ги претстави,
извлекуваат важните интернет
информации од секоја образовни
порака и врз основа на нив софтвери, други
ги категоризираат пораките аудиовизуелни
според видот. Во дискусија средства и други
се откриваат разликите во средства во
содржината на пораките зависност од
што го определуваат видот целта (звучна
на пораката. читанка,
дигитални
изразуваатсвоето сликовници).
доживување по гледање
театарска и/или куклена
претставапреку цртеж,
слика, пеење, говор, со
помош на движење и сл.
•Учениците слушаат текст
од радиоемисија(или од
телевизискареклама/радио
реклама, од анимиран
филм) и издвојуваат една
или повеќе информации по
однапред зададени
прашања од наставникот
47
 (на пример,кога се случило
нешто конкретно, какво
било времето итн.).

•Толкување и •Идентификува клучна 1 •Наставникот презентира -Таблет, бела -Усни одговори на

користење медиумски порака во текстуални примери на различни табла проектор, прашања во
содржини медиумски содржини медиуми (печатени, компјутер, смарт дискусија
напишани со букви со визуелни или интернет- табла, табла,
различна големина / медиуми), а учениците звучници, -Придонес во
дебелина и/или во треба да утврдат за какви слушалки, групните активности
различни бои. типови медиуми станува маркери во боја
збор. Преку дискусија -Придонес во
учениците треба да -Наставни индивидуални
разберат што се се листови, активности
подразбира под поимот плакати,
медиум, какви типови постери, -Придонес во
медиуми постојат и какви илустрации со изведување на
содржини може да слики (одделени заклучоци
пренесуваат (текст, или во низа)
фотографија, слики, поврзани со -Следење и чек листи
визуелни содржини). содржините и на наставникот
активностите.
•Идентификува клучна 2 •Учениците работат во
порака во медиумски групи на креирање -Сликовници и
содржини со илустрации медиумски пораки. Секоја книги (приказни,
според големината, група составува по три басни, бајки,
позицијата и бојата на пораки (известување, стихотворби,
прикажаните објекти. реклама и упатство), гатанки,
а секоја од нив е наменета брзозборки,
за различен медиум бројалки).
(списание, радио,
телевизија, билборд, -Списанија за
плакат, леток, интернет, деца,
мобилен телефон). На илустрирани
крајот ги презентираат енциклопедии за
пораките пред сите. деца,
•Учениците, поделени во илустрирани
групи, добиваат различни речници.
48

•Го препознава значењето 2 •Со видеопрезентација
на дигиталните икони
(емотикони, гифови и
мимови) во мобилните и
компјутерските апликации.
медиумски содржини со
илустрации во боја. Секоја -Анимирани
група добива задача да ги филмови,
идентификува клучните аудиовизуелни
пораки во „нејзините" записи од
содржини. Откако ќе ја театарски
заврши задачата ги претстави,
презентира содржините и интернет
пораките пред другите. Во образовни
дискусија се утврдува како софтвери, други
големината, позицијата и аудиовизуелни
бојата на прикажаните средства и други
објекти придонесуваат за средства во
испраќање на клучната зависност од
порака. целта (звучна
читанка,
наставникот прикажува дигитални
примери на дигитални сликовници).
икони (емотикони, гифови и
мимови) што се користат во
мобилните и
компјутерските апликации.
Учениците го утврдуваат
нивното значење преку
одговарање на прашања со
понудени одговори.
Учениците кои одговориле
точно за дадена дигитална
икона го објаснуваат
нејзиното значење и сите
заедно дискутираат каде и
за што може да се користи
таа икона.
•Учениците, поделени во
групи, смислуваат клучни
зборови или изрази и
бираат соодветни
илустрации или дигитални
49

•Креира клучни зборови и 2 •Учениците, поделени во
изрази и бира соодветни
илустрации и дигитални
икони како основа за
упатување медиумска
порака.
•Креирање медиумски •Избира медиумски 1 •Учениците поделени во
пораки и и содржини содржини за презентирање
на поими и разработка на
теми.
икони за реклама на
плакат/билборд или леток.
групи, смислуваат клучни
зборови или изрази за
креирање рекламна порака
за некој производ по нивни
избор (храна, пијалок,
играчка, книга, видеоигра) и
ја претставуваат сликовито
(цртеж, слика, исечени
фотографии и сл.). Тоа што
смислиле го презентираат
пред другите.
•Учениците, поделени во
групи, смислуваат клучни
зборови или изрази и
бираат соодветни
илустрации или дигитални
икони за реклама на
плакат/билборд или леток.
-Таблет,бела -Усни одговори на
две групи добиваат по една табла проектор, прашања во
тема за истражување (на компјутер, смарт дискусија
пр, Зграда и Автобус). табла, табла,
Учениците собираат што е звучници,слуша -Придонес во
можно повеќе примери од лки, маркери во групните активности
различни медиуми боја
(илустрации, фотографии, -Придонес во
цртеж, песничка за автобус, -Наставни индивидуални
аудио-снимка на звукот на листови, активности
автобус, професии плакати,
поврзани со автобус и постери, -Придонес во
зграда, видови згради и илустрации со изведување на
автобуси и сл.) кои се слики (одделени заклучоци
поврзани со темата на или во низа)
истражувањето. Потоа, поврзани со -Следење и чек листи
учениците од секоја група содржините и на наставникот
50
 објаснува како го активностите.
направиле изборот на
медиумските содржини. На -Сликовници и
крајот заеднички книги (приказни,
дискутираат кои од басни, бајки,
содржините најмногу стихотворби,
придонесуваат да се гатанки,
разбере темата. брзозборки).

•Составува куса медиумска 1 •Учениците, поделени во

порака во вид на реклама,
упатство и информирање.
групи, смислуваат клучни
зборови или изрази за
креирање рекламна порака
за некој производ по нивни
избор (храна, пијалок,
играчка, книга, видеоигра) и
ја претставуваат сликовито
(цртеж, слика, исечени
фотографии и сл.). Тоа што
смислиле го презентираат
пред другите

- Усни одговори (80% од оценката)

Оценување на наученото
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА

Наставникот обезбедува инклузивност преку вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот. Притоа,
овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционално ангажирано преку користење на соодветни методички приоди
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со попреченост
применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно користи дополнителна поддршка оддруги лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите ученици, особено оние од

51
ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во учењето, да ги поттикнува и поддржува во
постигнувањето на резултатите од учењето.
При реализација на активностите наставникот еднакво ги третира и момчињата и девојчињата, при што води грижа да не
им доделува родово стереотипни улоги. При формирање на групите за работа настојува да обезбеди баланс во однос на
полот. При избор на дополнителни материјали во наставата користи илустрации и примери кои се родово и
етнички/културно сензитивни и поттикнуваат родова рамноправност, односно промовираат интеркултурализам.
Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на темите/содржините/поимите при планирањето и реализацијата
на наставата. Интеграцијата овозможува учениците да ги вклучат перспективите на другите наставни предмети во она што
го изучуваат во овој наставен предмет и да ги поврзат знаењата од различните области во една целина.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот континуирано ги следи

активностите на учениците за време на поучувањето и учењето и прибира информации за напредокот на секој ученик. За
учеството во активностите учениците добиваат повратна информација во која се укажува на нивото на успешност во
реализацијата на активноста/задачата и се даваат насоки за подобрување (формативно оценување). За таа цел
наставникот ги следи и ги оценува:
• изработките на ученикот (творби, искази и сл.);
• усните одговори на прашања поставени од наставникот или од соучениците;
• одговорите дадени во наставните листови;
• практичните изведби (читањето, пишувањето);
• домашните задачи;
• одговорите на квизови (куси тестови) кои се дел од поучувањето.

52
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Математика
Задолжителен
II (второ)
1. Броеви и броење
2. Геометрија
3. Операции со броеви
4. Мерење
5. Работа со податоци
5 часа неделно / 180 часа годишно
•Табела сто со броеви, рамка десет, бројна права, карти со броеви,
картички со зборови и поими, празни ленти и ненумерирани низи од
хартија, лизгачки ленти со броеви, низи со броеви, абакус, цртежи,
картони со отпечатени симболи (<, >, =), картички со дропки, тркало
со броеви - пикадо, графикон со месна вредност, коцки со броеви и
без броеви.
•Паметна табла (смарт-табла), компјутер.
•Комплет 2Д-форми и ЗД-форми (пластични, метални, магнетни,
картонски), геотабла, хартиени форми и коцки кои се поврзуваат
меѓу себе, линијар, шаблон, метро, садови за мерење зафатнина,
вага.
•Различни предмети за мерење: чаши, шишиња, бокали, садови
обележани со литри, ленти од хартија и ткаенина, вага, часовник
(песочен часовник, аналоген часовник со стрелки кои ученикот
може да ги придвижува, дигитален часовник), нацртани монети и
банкноти од 1, 2, 5,10, 50 и 100 денари, вистински пари, цени,
етикети.
•Кутии, садови, играчки, жетони и други манипулативи (капачиња,
макарони, дрвени стапчиња и сл.) кои ќе помогнат во броењето,
молив, хартија, линијар, ножици, лепак, различни видови
материјали за правење примероци (волница, ластичиња, конец,
закачалки, штипки, кошнички, пластелин, семиња, лисја, камчиња и
сл.).
Наставата по математика во второ одделение може да ја изведува:
• професор по одделенска настава, VII/1 или VI/1(според МРК ) и
240 ЕКТС; • дипломиран педагог, VII/1 или VI/1(според МРК) и 240
ЕКТС.
53
 Поврзаност со национални станарди
Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Математика и природни науки од Националните стандарди:

Ученикот/ученичката знае и умее:

III-А.1 да користи редослед на операции со цели броеви, дропки и децимални броеви, вклучувајќи и загради;
III-А.2 да заокружува броеви до одреден степен на прецизност;
III-А.13 да анализира 3Д-форми преку мрежи и проекции;
III-А.15 да трансформира 2Д-форми, комбинирајќи транслација, ротација, осна симетрија и сличност;
III-А.18 да ги користи мерните единици (должина, маса, зафатнина, плоштина и волумен) во различен контекст;
да толкува табели, графици и дијаграми, да споредува резултати и да носи заклучоци за точноста на
III-А.23 поставената
хипотезата.
III-А.27 да користи математички апликации за решавање на различни проблемски ситуации и за проверување на
знаењата.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
III-Б.1 секој може да научи математика доколку доволно се потруди;
III-Б.2 знаењата од математиката наоѓаат примена во многу области на секојдневното живеење;
III-Б.3 знаењата по математика се неопходни за усвојување на знаењата од други предмети и научни дисциплини;
III-Б.4 учењето математика може да биде забавно и интересно.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции од следните трансверзални подрачја на Националните

стандарди:
Дигитална писменост, Личен и социјален развој, Општество и демократска култура и Техника, технологија и
претприемништво

Ученикот/ученичката знае и умее:

да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користење на
IV-A.2
ИКT;
да определи какви информации му/ѝ се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информации
IV-A.5
и содржини;
да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваат на
V-A.6 патот кон
нивно остварување;
V-A.7 да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во
54
 иднина;
да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и разбирање за другите и да ги искажува
V-A.14
сопствените грижи и потреби на конструктивен начин;
да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со
V-A.15 другите и
земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и
V-A.17
поддршка во корист на другите;
да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува
V-A.19 заклучоци и да
донесува рационални одлуки;
да ги формулира и аргументира своите гледишта, да ги сослушува и анализира туѓите гледишта и со
VI-A.3 почитување да се
однесува кон нив, дури и тогаш кога не се согласува;
да ги поврзува сознанијата од науките со нивната примена во техниката и технологијата и со секојдневниот
VII-A.1
живот.
дигиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење – ги олеснува учењето, животот и работата,
IV-Б.1 придонесува за проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за
забава;
сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од
V-Б.3
резултатите кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување
V-Б.7 на целите и
надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
интеракцијата со другите е двонасочна – како што има право од другите да бара да му/ѝ биде овозможено
V-Б.8 задоволување на сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги
задоволат сопствените интереси и потреби;
барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на
V-Б.9 индивидуален и
социјален план.

55
 Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по математика по теми
Teмa: БРОЕВИ И БРОЕЊЕ
Вкупно часови: 45
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. брои, чита и пишува броеви до 100;
2. споредува парови од двоцифрени броеви и да ја определува месната вредност на цифрите во броевите;
3. препознава и да користи редни броеви до најмалку десетти број;
4. групира парни и непарни броеви до 100.

Предмет: Математика за II одд.

Тема: Броеви и броење Време на реализација: 45 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Броеви до •Брои •Секој ученик/ученичка брои различни предмети од -капачиња, ▪ усните
100 нанапред и 3 непосредното опкружување (училница, училиштен двор) по цевки, одговори на
(број, наназад од 1 дадени насоки од наставникот. стапчиња и сл; прашања
количина, до 100. поставени од
цифра) •Наставникот на секој ученик му дава картичка со број помал наставникот
од 100, а учениците во парови ја продолжуваат низата, усно -картички со или од
или писмено. броеви до 100; соучениците;
▪ практичната
•Учениците, поделени во групи, бројат напред, назад и во -табела 100; изведба;
други насоки на дадени делови од табела сто, визуелизирајќи ▪ изработките

56
 шаблони на систем на броеви (на пример: од 45 до 95, од 60 (модели);
до 87, од 97 до 27 и сл.). ▪ одговорите/
решенијата
дадени во
•Брои по два, •Наставникот објаснува преку табела 100, броење до 100 по 2, -табела 100; работните
по четири, по 3 4, 5 и 10, а потоа учениците повторуваат. листови,
пет и по десет наставните
поголема •Секој ученик/ученичка брои дадена група предмети (на -тегла со листови и сл.;
група пример: шпатули, стапчиња, макарони...), групирајќи по два, капачиња, ▪ домашните
предмети до по четири, по пет, по десет, повторно поставен во игрова шпатули, задачи.
100. ситуација поткрепена со математички стратегии (со броење, макарони;
добројување од помал број, добројување од поголем број...).

•Наставникот ја започнува играта Кој број недостасува..., чита -бројна низа до

делумно пополнета низа броеви која расте или се намалува за 100
2, 4, 5 или 10, а учениците ја надополнуваат со броевите кои -тетратка и
недостасуваат. прибор за
пишување и
боење;

•Игра Процени. На видно место во училницата се поставуваат -макарони,

•Прави 2 проѕирни ќесички со ситни предмети (на пример: макарони, камчиња,
разумна камчиња, пуканки, коцки...). Учениците добиваат самолепливи пуканки, коцки,
проценка за ливчиња и го запишуваат своето име, се придвижуваат до самолепливи
бројот на ќесичките и прават проценка колку предмети има во секоја од ливчиња
предмети до ќесичка,торбич
нив. Проценката ја запишуваат на ливчето крај своето име и го
100. ка
лепат до ќесичката. Со броење на предметите утврдуваат кој
бил најточен во својата проценка.
-конец,
•Учениците во парови со конец, пластелин ...прават полиња и
пластелин,
во нив ставаат предмети ,семиња,капачиња, монистри..прават
волница;
проценка, запишуваат,а потоа бројат и одредуваат кој е
топчиња,
поблиску до точниот број
капачиња,
семиња, цевки,
монистри

•Го поставува •На нацртана бројна права во училишниот двор или на бела
3
57
 двоцифрениот табла во училницата учениците поставуваат двоцифрен број -бројна прва
број на бројна на соодветното место помеѓу две соседни полни десетки.
права на која •Решавање проблемска ситуација. Учениците се делат во
се означени групи и секоја група создава низи од двоцифрени броеви (на -картички со
полните пример: 55, 60, 65...) во кои поставуваат еден несоодветен броеви
десетки. број - „натрапник". Задача на останатите групи е да го заменат
„натрапникот" со соодветен број.
•Учениците извлекуваат број до 100, кажуваат во која десетка -табела 100
припаѓа и го пуштаат во кутии,тегли кои претставуваат десетки тартички со
броеви,кутии
или тегли

•Чита и 3 •Распределените броеви по десетки (во кутиите од -картички со

пишува претходниот час), учениците ги извлекуваат од теглите - броеви,кутии
броеви до десетка по десетка, ги читаат и ги запишуваат броевите. или тегли,
100. тетратка,
прибор за
пишување

•Учениците читаат броеви од табела сто во сите насоки и -табела 100

истите ги запишуваат со зборови.

•Од дадени картички со цифри учениците, поделени во -картички со

парови, формираат двоцифрени броеви кои ги именуваат и цифри
бројот го запишуваат со цифри и зборови.

• Месна •Именува •Учениците, поделени во групи, добиваат по две хартиени -хартиени чаши ▪ усните
вредност цифри со 4 чаши на кои се запишани различни цифри и чашите ги одговори на
на цифрите месна поставуваат една до друга. Со вртење на чашите добиваат прашања
(единици, вредност на двоцифрени броеви кои ги запишуваат и ги подредуваат по поставени од
десетки, единица и големина. наставникот
месна десетка на
•Учениците играат математички игри -смарт табла, или од
вредност) конкретен
двоцифрен https://splashlearn.com/place-value-games ,именуваат цифри со компјутер соучениците;
број. месна вредност на единица и десетка на конкретен ▪ практичната
двоцифрен број. изведба;
•Учениците, поделени во парови, на лизгачки ленти со броеви -ленти со ▪ изработките
одредуваат месна вредност на цифрите во двоцифрените броеви (модели);
броеви. Потоа броевите ги запишуваат и ги подредуваат по ▪ одговорите/
58
 големина. решенијата
•Учениците поделени во група добиваат по една слика на која -слика со дадени во
има две тегли (голема (за Д) и мала (за Е) и еден комплет голема и мала работните
картички со броеви. Секое дете треба по еднаш да извлече тегла, листови,
карта со број, а потоа да им покаже на другите во која капачиња или наставните
тегличка по колку „топчиња“ ќе стави. Топчињата се жетони во жетони во две листови и сл.;
две бои, една за десетки, една за единици или може бои, тетратка ▪ домашните
капачиња и слично. Секој ученик во третратката го запишува задачи.
обидот на секое другарче од групата.

•Учениците ја следат приказната за „Најблиската сосетка

• Заокружува
двоцифрени Десетка“
4
броеви до https://ucimenizigra.ucoz.com/index/
најблиската zaokruzhuva_e_na_dvocifreni_broevi_do_na_bliskata_desetka/0- смарт табла,
полна 317 , а потоа преку пополнување на споделени задачи од компјутер
десетка. линкот го заокружуваат дадениот број до најблиската десетка
и даваат објаснување за решенијата.
•Учениците играат математички игри
https://splashlearn.com/s/math-games/round-2-digit-number-to-
the-nearest-10 ,заокружуваат двоцифрени броеви до
најблиската полна десетка.
•Учениците имаат активности на табела сто (нацртана или
формирана на подот со залепени пластифицирани броеви). -табела 100
Во играта учествуваат по три ученика, два ученика се „полните
десетки", а еден ученик е „број" кој самиот ќе го одбере и ќе
застане на него. Останатите ученици воочуваат до која
десетка е поблиску конкретниот број и воедно го заокружуваат
двоцифрениот број до најблиската десетка.
•Учениците во групи имаат три рамки десет и изработени
кругови во боја по избор. Се определува број од 10 до 30. -рамки десет и
Секоја група пронаоѓа и именува парови броеви чиј збир е изработени
бараниот број од 10 до 30 и воедно го претставува со кругови во боја
круговите во боја на рамката десет (на пр. 17, негов пар до 20
е 3; број 25, а негов пар до 30 е 5 и сл.) Оваа активност може
да се реализира и со „дел, дел, цело".

59
•Споредува • Гикористи •Игра во парови со извлекување на картички броеви до 100 и -картички со ▪ усните
ње парови поимите 2 ги споредуваат двата броја и кажуваат број што се наоѓа броеви до 100 одговори на
од поголем од помеѓу нив. прашања
двоцифрени или помал од поставени од
•Учениците кажуваат броеви по избор, ги споредуваат и од
броеви за да спореди -табла наставникот
два запишани три броја на табла го одредуваат натрапникот,
(поголем од, бидејќи другите два број се наоѓаат помеѓу двата броја кои ги или од
двоцифрени
помал од, броја и кажува споредуваме. соучениците;
знаци > и <) број кој се ▪ практичната
наоѓа помеѓу изведба;
нив. ▪ изработките
(модели);
-слика ▪ одговорите/
• Објаснува
•Учениците решаваат проблемска ситуација со креирање
2 „Kрокодил > = решенијата
зошто ги приказна по слики за крокодилот кој ги повикува поголемите
<“ дадени во
запишал/-а броеви (симбол за знакот поголемо е отворената уста на работните
знаците > и < крокодилот и таа секогаш е завртена кон поголемиот број). листови,
при •Игра во училиштен двор. Учениците групираат предмети кои -обрачи,креда, наставните
споредување ги поставуваат во обрачи, а помеѓу секој обрач го поставуваат
парови од картонски листови и сл.;
потребниот знак за споредување (кој може да го цртаат со знаци ▪ домашните
двоцифрени
креда или да е изработен од картон). задачи.
броеви.

• Подредува • Учениците во парови извлекуваат неколку карти со броеви -картички со

броеви по 2 до 100, а потоа го наведуваат бројот што е за 1 или за 10 броеви до 100
големина до поголем или помал од оној на извлечената карта со напишан
100. број.
• Наставникот им задава на учениците проблемска ситуација,
на пример, им дава картички со броеви и задачи. Пример: -картички со
„Секој нека ми покаже број што е поголем од 16 и помал од броеви до 100
39“; „Секој нека ми покаже број поголем од 39 и помал од 73“ и
сл. Искажаните броеви ги запишуваат на табла и ги
подредуваат по големина до 100.

• Редни •Искажува •Приказна за „Невидливиот брат и соседите, десетте десетки“ -табла, ▪усните
броеви редни броеви 3 https://ucimenizigra.ucoz.com/index/ комјутер, одговори на
(редни во различен prikazna_za_nevidliviot_grad_i_sosedite_desette_desetki/0-307 , прашања
броеви) контекст. преку која учениците ги искажуваат редните броеви во поставени од
60
 различен контекст. наставникот
•Игра „Продолжи ја приказната за редните броеви“ . Пример: или од
„ Денес е првиот ден во седмицата - понеделник. Јас прв соучениците;
влегов во училницата. Седнав на второто столче од третата ▪ практичната
редица.....“ изведба;
•(Според претходно дадени насоки) Учениците искажуваат кој ▪ изработките
член од семејството кој роденден го прославува оваа година (модели);
(татко ми ќе го прославува 48.роденден, мајка ми.., баба ми ▪ одговорите/
75.роденден....) решенијата
• Пишува
-тетратка, дадени во
редни броеви
2 •Учениците, поделени во групи по 10, се натпреваруваат во прибор за работните
до најмалку
трчање во училишниот двор. Додека трчаат учениците од пишување листови,
десетти број.
едната група, втората група во табела го запишува името на наставните
ученикот и редниот број на пристигнување на целта. На крајот листови и сл.;
редните броеви ги запишуваат и со зборови. -аквариум, ▪домашните
•Преку техника „Аквариум“ учениците извлекуваат рипчиња со рипчиња во задачи.
запишани броеви и истите ги запишуваат како редни броеви боја со броеви
со зборови.
• Парни и • Препознава •Учениците од даден број на табела 100 почнуваат да бројат -табела 100 ▪усните
непарни парни и 2 по 2, а потоа одредуваат дали искажаните броеви се парни одговори на
броеви непарни или непарни прашања
(парен, броеви до 100. •Учениците од торбичка извлекуваат картички со броеви, го -торбичка, поставени од
непарен) читаат бројот и кажуваат дали е парен или непарен и на која картички со наставникот
десетка припаѓа. броеви до 100 или од
соучениците;
▪ практичната
•Учениците создаваат група предмети со ист број елементи -ситни изведба;
• Прави 3 кои се групирани во парови. На секоја група и додаваат предмети ▪ изработките
разлика меѓу поединечно по еден елемент. Учениците прават разлика меѓу (модели);
парни и парни и непарни броеви. ▪ одговорите/
непарни •Секој ученик добива ливче со број до 100 и го лепи во Т- -Т-табела, решенијата
броеви до 100. табела на таблата на соодветно место парен/непарен број, самолепливи дадени во
активноста се повторува со тоа што учениците сами ливчиња,табла работните
запишуваат број и повторно го лепат во Т-табелата. листови,
•Игра со коцка на табела 100-секој ученик фрла коцка и -коцка,табела наставните
добројува и бројат на кој застанал го претставува како 100, листови со листови и сл.;
„овошка“ на „парно“ (жолто јаболко)или „непарно дрво“(црвено дрвја ▪домашните
јаболко) задачи.
61
 • Наведува
број • Учениците, поделени во парови, со користење на табела 100 -табела 100
за два 2 определуваат вредности за 2 повеќе, за 2 помалку
поголем или •Од закачени броеви на закачалка учениците одредуваат за -закачалка,
за два помал два гоголеми или помали броеви од истакнатите броеви штипки,
од парен или картички со
непарен број
броеви
до 100.

• Формира •Учениците, поделени во парови, добиваат картички со -картички со

низа од броеви, едниот ученик ги подредува по големина од најмал до броеви
броеви за два 2 најголем број непарните броеви, а другиот ученик - парните
поголеми или броеви.
за два помали •Од даден број на табела 100, една група ученици формира -табела 100,
од даден број низа за 2 поголеми броеви, а друга група формира низа за 2 тетратка и
до 100. помали броеви, за следниот број улогите се менуваат прибор за
наизменично пишување
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 3
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

62
Teмa: ГЕОМЕТРИЈА
Вкупно часови: 25
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. означува точка на права и да црта искршена линија;
2. опишува 2Д-форми и ЗД-форми и да наведува сличности и разлики меѓу нив;
3. препознава линија на симетрија кај 2Д-форми и во околината;
4. користи соодветни термини за да искаже положба, насока и движење.

Предмет: Математика за II одд.

Тема: Геометрија Време на реализација: 25 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Tочка и • Означува •Учениците на конец,волница означоваат точки со пластелин -конец, ▪ усните
права точка на 1 во различни бои, а потоа во тетратките цртаат прави и на волница, одговори на
(точка, права и истите бележат точки пластелин, прашања
права, надвор од тетратка, поставени од
искршена неа. линијар наставникот
линија) или од
соучениците;
• Воочува 1 • Учениците,поделени во парови, на цевчиња лепат точки од -цевчиња, ▪ практичната
припадност на пластелин или од хартија кои припаѓаат и точки кои не пластелин, изведба (на
точка на припаѓаат на правата. хартија пример,
правата групирање
(припаѓа и не 2Д-форми по
63
 припаѓа). различни
карактеристик
и, решавање
•Препознава 1 •Учениците, поделени во групи, со помош на јаже или волница -јаже, волница, математички
отворена и формираат отворени и затворени линии, прави линии и задачи,
затворена искршени линии. дигитална
искршена игра);
линија. ▪ изработките
(модели);
▪ одговорите/
решенијата
•Црта 1 •Учениците, поделени во парови, со помош на стапчиња или -стапчиња, дадени во
искршена чепкалки формираат права линија, искршена линија, чепкалки, работните
линија со затворена искршена линија и отворена искршена линија, а линијар, листови,
линијар. потоа со линијар цртаат во тетратките тетратка, наставните
листови и сл.;
▪ домашните
задачи.
• 2Д-форми  Именува 2Д- 2 • Наставникот користи збирка од 2Д-форми за учениците да ги -збирка од 2Д ▪ усните
(квадрат, форми. именува. форми одговори на
правоаголни • Учениците во групи со помош на ластичиња, волница и сл. прашања
к, петаголник формираат 2Д-форми или покажуваат 2Д-форми со помош на - ластичиња, поставени од
и рацете, делови од телото (според насоките дадени од волница и сл наставникот
шестаголник наставникот). или од
) соучениците;
 Црта со • Учениците индивидуално цртаат 2Д-форми со помош на -линијар,
помош на 1 линијар. тетратка ▪ практичната
шаблон и изведба (на
формира 2Д- пример,
форми. групирање
2Д-форми по
 Опишува 2Д- 2 • Учениците, поделени во групи, опишуваат 2Д-форми. -збирка модли различни
форми според од 2Д форми
карактеристик
бројот и и, решавање
должината на • Учениците, поделени во парови, изработуваат модели на 2Д- -модели на 2Д-
форми на хартија или на геотабла и ги опишуваат и именуваат форми, математички
страните.
меѓу себе геотабла, задачи,
дигитална
64
 •Разложува игра);
2Д-форми во 2 • Учениците, во парови, дискутираат за поделба на 2Д-форми -збирка модли
други 2Д- во други 2Д-форми (на пример, квадрат делат на два од 2Д форми ▪ изработките
форми и од триаголника и сл.) и од постојните 2Д-форми како да (модели);
постојните 2Д- организираат нови (на пример, од квадрати формираат ▪ одговорите/
форми правоаголник и сл.). решенијата
организира дадени во
нови. •Учениците, поделени во групи, нацртаните 2Д-форми ги -хартија во работните
сечат, а потоа ги лепат на лист хартија и креираат нови боја, прибор за листови,
форми, како на пример: замоци, куќи, автомобили, цртање,сечење наставните
локомотиви... и лепење листови и сл.;
▪домашните
задачи.
•ЗД -форми •Именува ЗД- 2 •Во торбичка се става предмет со дефинирана ЗД-форма. -торбичка - ▪ усните
(коцка, форми (на Еден ученик го допира предметот и ја опишува ЗД-формата. модели 2Д и 3Д одговори на
квадар, пример: коцка, Останатите ученици се обидуваатда погодатза која форма форми; прашања
конус, квадар, конус, станува збор. поставени од
цилиндар, цилиндар, •Математичка игра- -Смарт табла, наставникот
топка и топка и https://wordwall.net/resource/343600/maths/3d-shape-match компјутер или од
пирамида) пирамида). соучениците;
▪ практичната
•Именува 2Д- •Учениците индивидуално изработуваат пирамиди со -пластелин и
чепкалки изведба (на
форми од кои 2 пластелин и чепкалки и опишуваат од кои 2Д-форми се
се составени составени. пример,
ЗД-формите. •Учениците, поделени во групи, добиваат модели од ЗД- групирање
форми и преку дискусија откриваат од кои 2Д-форми се -стапчиња и 2Д-форми по
составени. Учениците, користејќи стапчиња и пластелин, пластелин различни
конструираат ЗД-форми карактеристик
и, решавање
математички
задачи,
• Групира ЗД- 2 • Учениците во мали групи дискутираат и ги класифицираат -модели на 3Д дигитална
форми (на 3Д-формите според бројот на површини, по рамни или форми игра);
пример: коцка, заоблени површини. ▪ изработките
квадар, конус, (модели);
цилиндар, •Математички игри- -смарт табла, ▪ одговорите/
топка и https://wordwall.net/resource/7860026/3d-shapes компјутер
решенијата
65
 пирамида) дадени во
според работните
најмногу две листови,
својства. наставните
листови и сл.;
▪ домашните
задачи.
• Линија на •Препознава 1 • Учениците, во парови, преку користење на слики поделени -хартија за ▪ усните
симетрија и линија на на половина ја препознаваат и покажуваат линијата на преклопување; одговори на
симетрија симетрија кај симетрија. -слики прашања
во 2Д-форми и поделени на поставени од
околината цртежи на половина; наставникот
објекти. или од
соучениците;
•Наоѓа линија •Учениците добиваат осносиметрични слики од животни, -слики со ▪ практичната
на симетрија 1 предмети, форми, бројки, букви и во парови треба да ги животни, изведба (на
со превиткаат по линија на симетрија. форми, пример,
превиткување броеви... групирање
на 2Д форми 2Д-форми по
на половина и различни
четвртина.
карактеристик
и, решавање
•Наоѓа -модели 2Д, математички
симетрија кај 1 •Учениците извлекуваат по две 2Д форми, со линијар ја цртаат линијар. задачи,
2Д-формите и во тетратка и ги одередуваат нивните линии на симетрија тетратка дигитална
ја црта игра);
линијата на ▪ изработките
симетрија. (модели);
▪ одговорите/
решенијата
дадени во
работните
листови,
наставните
листови и сл.;
▪ домашните
66
 задачи.
• Положба, •Препознава 1 •Еден ученик се движи во училница или на отворен простор на ▪ усните
насока и цело, нацртан круг, додека друг ученик му дава инструкции за -креди одговори на
движење половина и движењето со користење на поимите „сврти се за четвртина прашања
(движење, четвртина или за половина во насока на движењето на стрелките на
вртење во часовникот“. поставени од
насока, прав наставникот
насока на
агол, цело, или од
движењето на
половина,че стрелките на соучениците;
твртина) часовникот и ▪ практичната
во обратна изведба (на
насока.
пример,
групирање
•Четвртината •Учениците превиткуваат парче хартија на половина, па на -листови во 2Д-форми по
завртување во 1 четвртина. По завршување добиениот прав агол го боја, предмети различни
кругот ја поставуваат на предметите и воочуваат дали има или нема во училницата карактеристик
именува како прав агол на конкретните површини на предметите во и, решавање
прав агол. училницата.
математички
задачи,
•Следи и дава •Учениците добиваат лист на кој има прикажани илустрации дигитална
со повеќе предмети и со помош на стрелка ги означуваат -лист-мапа со игра);
упатства за
1 (поврзуваат) предметите според дадени инструкции за илустрација ▪ изработките
положба,
насока и половина и четвртина свртување. (модели);
движење со ▪ одговорите/
користење решенијата
стрелка како дадени во
симбол. работните
листови,
наставните
листови и сл.;
▪домашните
задачи.
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 2
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)
Teмa: ОПЕРАЦИИ СО БРОЕВИ
Вкупно часови: 80
Резултати од учење

67
Ученикот/ученичката ќе биде способен / способна да:
1. собира и одзема броеви до 100;
2. удвојува и да преполовува двоцифрен број (удвојувањето да не надминува 100);
3. множи и дели со 1, 2, 4, 5 и 10;
4. наоѓа половини и четвртини од форми и од мали групи предмети до 40.

Предмет: Математика за II одд.

Тема: Операции со броеви Време на реализација: 80 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
 Собирање и  Собира двоцифрен 1. Учениците ја анализираат табелата стотка и -Табела сто со
одземање до број со 10. 2 воочуваат дека при собирањето со 10 збирот го броеви, рамка -Усните
100 (собирок, добиваме со поместување за едно место подолу. десет, бројна одговори на
збир, 2. На ниво на паралелка, преку прашања и права, карти со прашања
намаленик, броеви, картички поставени од
одговори, учениците доаѓаат до заклучок дека наставникот или
намалител, со зборови и
разлика) при собирање двоцифрен број со 10 во од соучениците;
добиениот збир цифрата на местото на десетки поими, празни
се зголемува за 1. ленти и -практичната
ненумерирани изведба (на
низи од хартија, пример:
лизгачки ленти со решавање
 Запишува парови 1.Секој ученик извлекува карта со двоцифрен
броеви, низи со математички
полни десетки чиј број од полни десетки. Учениците се движат по броеви, цртежи, задачи,
2
збир е 100. училницата и го бараат парот за да добијат збир тркало со броеви - дигитална игра);
100. пикадо, коцки со
2.Секој ученик од табелата сто избира -изработките
броеви и без
68
 двоцифрен број. Учениците се поделени во броеви. (модели);
парови. Секој ученик на своето другарче му -одговорите/
објаснува колкудесетки и колку единици има решенијата
неговиот број. На ниво на паралелка дискутираат дадени во
-Кутии, садови,
за вредноста на цифрите на двоцифрените работните
играчки, жетони и
броеви со полни десетки. други листови,
манипулативи наставните
(капачиња, листови и сл.;
• Собира 1.Учениците добиваат работен лист со задачи во макарони, дрвени -домашните
двоцифрен број со кои треба да собираат двоцифрен број со стапчиња и сл.) задачи.
едноцифрен број 3 едноцифрен број без премин. Секој ученик може кои ќе помогнат во
без премин и со да користи различен начин (броење нанапред, броењето, молив,
разложување на двоцифрениот број и сл.). хартија, линијар,
премин. ножици, лепак,
2.Учениците добиваат работен лист со задачи во различни видови
кои треба да собираат двоцифрен број со материјали за
едноцифрен број со премин. Секој ученик може правење
да користи различен начин (броење нанапред, примероци
разложување на двоцифрениот број и сл.). (волница,
3.Учениците работат во групи. Секоја група ластичиња, конец,
добива лист на кој има задача да соберат закачалки, штипки,
двоцифрен со едноцифрен број со премин. кошнички,
пластелин,
Секоја група избира свој начин на решавање (на семиња, лисја,
пример: 16 + 9 = ?, 16 + 4 + 5 = 20 + 5 = 25, камчиња и сл.).
дополнување до полна десетка). Потоа се
користи техниката Вртелешка. На знак на
наставникот секоја група се движи до другата
група (во насока на стрелките на часовникот) и -Табла, маркери
размислува за начинот на решавање на нивната во боја
задача итн.
-Тетратка или
• Собира 1.Учениците добиваат работен лист со задачи во
работен/наставен
двоцифрен број со кои треба да собираат двоцифрен број со
3 лист
двоцифрен број без двоцифрен број без премин. Секој ученик може
премин и со да користи различен начин (броење нанапред,
премин. разложување на двоцифрениот број и сл.). -Интернет, игри
2.Учениците добиваат работен лист со задачи во
кои треба да собираат двоцифрен број со
двоцифрен број со премин. Секој ученик може да
69
 користи различен начин (броење нанапред,
разложување на двоцифрениот број и сл.).
3.Учениците работат во групи. Секоја група
добива лист на кој има задача да соберат
двоцифрен со двоцифрен број со премин. Секоја
група избира свој начин на решавање . Потоа се
користи техниката Вртелешка. На знак на
наставникот секоја група се движи до другата
група (во насока на стрелките на часовникот) и
размислува за начинот на решавање на нивната
задача итн.

• Објаснува дека 1.Учениците работат во парови на различни

при собирањето задачи. На пример: во еден пар едниот ученик ги
собироците може 2 добива задачите: 15 + 7, 26 + 3, 62 + 9, а другиот
да си ги заменат ученик ги добива задачите: 7 + 15, 3 + 26, 9 + 62.
местата. Дискутираат во пар и донесуваат заклучок дека
резултатот е ист. Дискусијата се проширува на
ниво на паралелка.
2. Двајца ученици стојат фронтално пред
останатите во паралелката и секој од нив држи
картичка со едноцифрен, односно двоцифрен
број. Трет ученик го запишува збирот на табла.
На даден знак двајцата ученици си ги менуваат
местата, а трет ученик повторно им го
пресметува збирот. Сите заедно констатираат
дека собироците може да си ги заменат местата,
збирот останува ист (комутативно
својство/комутативен закон во собирањето).

• Одзема 10 од 1.Учениците на ниво на паралелка ја играат

двоцифрен број. играта: Јас имам кој има ...? На пример: „Јас
2 имам 97, кој има број за 10 помал од 97?" (табела
сто, броење наназад по 10...).
2. На ниво на паралелка, преку прашања и
одговори, учениците доаѓаат до заклучок дека
при одземање 10 од двоцифрен број во
добиената разлика цифрата на местото на
70
 десетки се намалува за 1 и во табелата стотка се
поместуваме за едно место погоре.

• Одзема парови 1.Учениците брзо кажуваат парови двоцифрени

2
на полни десетки броеви од полни десетки чија разлика е, на
до 100. пример, 20.
2. Учениците имаат картички со полни десетки и
на даден знак еден ученик крева една картичка,
на пр. бројот 10, а ученикот кој го формира парот
сто, на пр. бројот 90, се препознава и ја крева
својата картичка.

• Одзема 1.Учениците добиваат работен лист со задачи во

едноцифрен број 3 кои треба да одземат едноцифрен број од
од двоцифрен број. двоцифрен број (на пример: 78 - 6, 57 - 4, 48 -
9...). Секој ученик може да користи различен
начин (табела сто - броење наназад,
манипулативи и сл).
2.Учениците се поделени во четири групи и секоја
група добива листсо една текстуална задача.
Групите ја решаваат својата задача, а потоа се
движат од една до друга група и на свој начин Ја
решаваат задачата од листот на групата. На
крајот дискутираат за различните начини на
решавање на секоја задача.
3. Со стапчиња учениците формираат броеви
што содржат десетки и единици. Утврдуваат
колку единици треба да одземат за да остане
десетката.

• Одзема 1.Учениците со помош на коцки или стапчиња го

двоцифрени 4 покажуваат одземањето (на пр. 18-12=6) или
броеви. одземање без премин на други броеви од втората
десетка.
2. Учениците со помош на манипулатива го
покажуваат одземањето (на пр. 57-14=43) или
одземање без премин на двоцифрени броеви од
другите десетки.
71
 3. Учениците добиваат работен лист со задачи во
кои се бара да одземаат двоцифрени броеви (на
пример: 38 - 24, 87 - 36, 47 - 29, 64 - 28).
Наставникот ги охрабрува учениците да
предложат начин на решавање за секоја задача
(може да биде со компензација, со разложување
на бројот кој се одзема и сл.).
4.Учениците решаваат проблемски ситуации
преку формирање и решавање бројни изрази.

• Објаснува, преку 2 1.Учениците работат во парови. Едниот ученик

пример, дека добива задачи, на пример: 15 - 7, 26 - 3, 62 - 9, а
одземањето не другиот ученик ги добива задачите: 7 - 15, 3 - 26,
може да се 9 - 62. Учениците воочуваат дека при одземањето
направи по кој е важен редоследот.
било редослед. 2. Учениците преку задачи во работен лист ја
согледуваат врската помеѓу намаленикот и
намалителот при добивање на разлика.

2
• Ја објаснува 1.Учениците преку практични активности ја
улогата на нулата согледуваат вредноста на нулата при
при собирање и математичките операции собирање и одземање
одземање. (на пр. учениците во празна кутија ставаат и
вадат 1, 2, 3... предмети и заклучуваат дека во
кутијата нема предмети, односно во кутијата има
нула предмети).
2.Заеднички на ниво на паралелка учениците
решаваат задачи со бројни изрази за собирање и
за одземање со бројот нула.

3
1.Преку нагледни активности учениците
осознаваат како може да се открие одреден број
• Го одредува на предмети кој претходно бил непознат (на пр.
бројот кој треба да Во затворена кутија се ставени 12 предмети.
биде на местото на Ученикот додава уште 24 и се пресметува збирот.
72
 знакот при На крајот се открива бројот на првичните
собирање и предмети).
одземање до 100. 2.Учениците воочуваат дека при запишувањето
на броен израз на местото на непознатиот број
се запишува знакот празно квадратче.
3.Во задачи од работен лист учениците
одредуваат непознат број. Потоа во парови
меѓусебно ги споредуваат добиените резултати и
извлекуваат заклучоци.
4
1.Учениците решаваат текстуални задачи, како на
пример:
• Решава Ана имала 32 јаболка, со своите другарки изеле
текстуални задачи неколку и и останале 23. Колку јаболка изеле?
во кои се користат Наставникот поттикнува дискусија за начините на
операциите решавање на секоја задача.
собирање и 2.Учениците решаваат текстуални задачи, како на
одземање. пример:
На 28 јануари 2021 година за децата од второ
одделение бил одржан краток курс за безбедно
преминување на пешачки премин. Колку ученици
биле отсутни, ако во училиштето имало 89
ученици, од кои 78 ученици биле присутни?
Наставникот поттикнува дискусија за начините на
решавање на секоја задача.
3.Од дадени бројни изрази учениците
составуваат соодветни текстуални задачи.
4.Фронтално учениците составуваат и решаваат
текстуални задачи во кои се користат операциите
со собирање и одземање.
 Удвојување и •Удвојува 1.Учениците со одреден број жетони или друга
преполовување двоцифрени броеви 3 манипулатива преку удвојување формираат две -Табела сто со
на броеви до од полни десетки до -Усните
еднакви групи, на пр.15+15=30. броеви, рамка
100 одговори на
50. 2. Учениците дадениот двоцифрен број го десет, бројна прашања
разложуваат на десетки и на единици со цел права, карти со поставени од
полесно да го удвојат ( на пр. 13=10+3, 10+10, броеви, картички наставникот или
3+3, 20+6=26) со зборови и
73
 3.Наставникот им дава на учениците решени поими, празни од соучениците;
задачи со удвојување, преполовување на ленти и
двоцифрени броеви од полни десетки и други -практичната
ненумерирани
двоцифрени броеви. Тие треба да ги проверат изведба (на
низи од хартија, пример:
одговорите и да ги обележат точно или неточно лизгачки ленти со решавање
решените задачи. броеви, низи со математички
броеви, абакус, задачи,
цртежи, тркало дигитална игра);
•Преполовува 1.Учениците со одреден број жетони или друга со броеви -
двоцифрени броеви манипулатива преку преполовување формираат пикадо. -изработките
од полни десетки. 3 (модели);
две еднакви групи, на пр.30=15+15.
2. Учениците дадениот двоцифрен број го -Кутии, садови, -одговорите/
разложуваат на десетки и на единици со цел играчки, жетони и решенијата
полесно да го преполоват ( на пр. 26=20+6, други дадени во
10+10, 3+3, 10+3=13). манипулативи работните
3. Наставникот им дава на учениците решени (капачиња, листови,
задачи со удвојување, преполовување на макарони, наставните
двоцифрени броеви од полни десетки и други дрвени стапчиња листови и сл.;
двоцифрени броеви. Тие треба да ги проверат и сл.) кои ќе
-домашните
одговорите и да ги обележат точно или неточно помогнат во
задачи.
решените задачи. броењето,
молив, хартија,
линијар, ножици,
•Удвојува 1.Учениците преку решавање задачи во тетратка лепак, различни
двоцифрени броеви 4 наведуваат примери со удвојување броеви што видови
(удвојувањето да не не надминуваат сто. материјали за
надминува 100). 2.Учениците дополнуваат дадени бројни изрази
правење
за удвојување, на пр.двојно од 15 е _.
примероци
3.Се удвојуваат двоцифрени броеви до 50 преку
(волница,
проблемски ситуации (на пр. Никола со
ластичиња,
велосипед поминал 12км за една недела. Симона
конец, закачалки,
со велосипед поминала двојно повеќе од тоа.
штипки,
Колку км поминала Симона?)
кошнички,
4.Учениците решаваат квизови за удвојување
пластелин,
броеви.
семиња, лисја,
камчиња и сл.).
• Преполовува
двоцифрени броеви. 1.Учениците преку решавање задачи во тетратка -Табла,
4 наведуваат примери со преполовување броеви маркери во

74
 што не надминуваат сто.
2.Учениците дополнуваат дадени бројни изрази боја
за преполовување, на пр.половина од 30 е _.
3.Се преполовуваат двоцифрени броеви до 100
преку проблемски ситуации (на пр.Иван прочитал -Тетратка или
40 страници од лектирата. Маја прочитала работен/наставен
половина од Иван. Колку страници прочитала лист
Маја?) -Интернет, игри,
4.Учениците решаваат квизови за преполовување квизови
броеви.

•Именува парови
броеви со 1.Именува парови броеви чиј збир е од 10 до 30
добројување чиј 3 со добројување на бројна оска.
збир е од 10 до 30. 2.Учениците на различни начини (преку пикада,
бројни изрази, групирање предмети и сл.)
именуваат парови броеви.
3.Преку дадени броеви со измешан редослед
учениците ги пронаоѓаат соодветните парови и ги
поврзуваат.
 Множење и • Препознава 1 1.Учениците преку табела стотка препознаваат
делење со 1, 2, броеви кои се броеви со броење нанапред по 1, по 2, по 4, по 5 -Табела сто со
4, 5 и 10 добиени со броење -Усните
и по 10. броеви, рамка
одговори на
по 1, по 2, по 4, по 5 десет, бројна прашања
и по 10. права, карти со поставени од
броеви, картички наставникот или
• Го запишува 1.Преку работа со манипулатива и групирање со зборови и од соучениците;
2
множењето како предмети учениците го запишуваат множењето поими, празни -практичната
собирање на исти како собирање на исти собироци. ленти и
ненумерирани изведба (на
собироци. 2.Учениците работат на проблеми со неколку пример:
низи од хартија,
броеви кои не се исти. На пример: Пет деца решавање
лизгачки ленти
имаа вкупно колачиња: 2 + 1+ 3 + 1+ 3 = 10. со броеви, низи математички
Потоа го решаваат проблемот кога сите деца со броеви, задачи,
имаат ист број колачиња. На пример: Пет деца таблица дигитална игра);
имаа вкупно колачиња: 2 + 2 + 2 + 2+2 = 10. множење со 1, 2, -изработките
Наставникот преку дискусија им помага на 4, 5 и 10, (модели);
учениците да разберат дека постои и друг начин таблица делење
да се запише пресметувањето на збирот кога со 2, 4, 5, 10. -одговорите/

75
 сите собироци се еднакви, односно 5 • 2 = 10. решенијата
-Кутии, садови, дадени во
1.Учениците го решаваат проблемот: „Али има 3 жетони и други работните
Множи 2 кутии со боички. Во секоја кутија има 4 боички. листови,
• манипулативи
едноцифрен број со наставните
Колку боички има Али?" Учениците може да кои ќе помогнат листови и сл.;
1, 2, 4, 5 и 10 и го користат различна стратегија (правење три групи во множењето и
користи знакот „ •“ со четири гравчиња, да користат хартија со -домашните
во делењето,
квадратчиња и да обојат три реда, а во секој ред задачи.
молив, хартија,
да обојат по четири квадратчиња, матрица со линијар, ножици,
точки ВАН ДЕ ВАЛЕ...).
лепак, различни
2.За секоја таблица (со 1, 2, 4, 5 и 10 ) учениците
видови
поставуваат проблеми по групи. Потоа по две
групи ги разменуваат проблемите и ги решаваат. материјали за
правење
примероци

• Групирапо 2, по 4, 2 1. Преку работа со манипулатива и групирање

по 5 и по 10 за да предмети учениците бројат поголема група -Табла, маркери
изброи поголема предмети до 100 (се воведуваат во делење преку во боја
група предмети до групирање).
100 (делење со 2, 4,
2.Учениците го решаваат проблемот: „Маја има
5 и 10).
35 боички и ги става подеднакво во 5 кутии. По -Тетратка или
колку боички има во секоја кутија?" (Некои
работен / наставен
ученици може да користат жетони, еден по еден
лист
ги распоредуваат во 5 групи. Може да нацртаат
пет кутии и во секоја да цртаат боичка додека не
добијат 35...)
-Интернет, игри,
квизови
• Го објаснува
2 1. Со броење групи учениците делат одреден
делењето како
број (на пр. Од 12 ѕвездички колку групи по 3
групирање и го
користи знакот,,:". ѕвездички можеш да направиш?)
2. Учениците преку примери се воведуваат во
математичката операција делење, во употребата
на знакот за делење „:” и во компонентите на
делењето.

• Дели со 2, 4, 5 и 10
76
 без остаток и со 1.Со помош на практични активности учениците
остаток. 2 прават две или повеќе еднакви групи од една
поголема група, без остаток.
2.Со помош на практични активности учениците
• Решава проблеми прават две или повеќе еднакви групи од една
во кои користи поголема група, со остаток.
множење и делење
со 2,4, 5 и 10. 1.Преку активности учениците работат во групи и
3
решаваат равенства за множење и за делење со
2, 4, 5 и 10.
2.Учениците решаваат проблемски ситуации за
множење и за делење со 2, 4, 5 и 10 и го
развиваат логичкото мислење.
3.Учениците решаваат работен лист,
дополнуваат непознат број со цел да добијат
точни равенства. Увежбување.
 Дропка •Препознава дека 1.Учениците прават половини и четвртини со
(цело, една една половина се 3 превиткување хартија. Го сечат секој дел и го
половина, една пишува ½, именуваат и запишуваат (една половина, една -Картички со
четвртина, една четвртина ¼, четвртина, две четвртини, три четвртини). зборови и поими,
две четвртини, две четвртини 2/4, 2.Учениците со пластелин или тесто прават пита празни ленти и
три четвртини ¾. ненумерирани -Усните
три четвртини) или пица и ја делат на еднакви делови и одговори на
воочуваат цело, половина и четвртина. низи од хартија,
прашања
3.Учениците имаатдве половини од пица. Ги лизгачки ленти
поставени од
поставуваатедна до друга за да покажатдека две со броеви, низи наставникот или
со броеви, од соучениците;
половини прават едно цело, односно една пица.
картички со
Потоа истото го прават со четири четвртини од -практичната
дропки.
пица, со спојување добиваат цела пица, односно изведба (на
-Кутии, садови,
заклучуваат дека четири четвртини прават едно пример:
жетони и други
цело. Прашање за учениците: Што забележувате решавање
меѓу една половина пица и две четвртини пица? манипулативи кои математички
ќе помогнат во задачи,
•Препознава кои 1.Учениците, поделени во мали групи, добиваат множењето и во дигитална игра);
форми се делат на 2 правилни и неправилни форми од хартија кои ги делењето, молив,
-изработките
половина или на превиткуваат на половина и препознаваат кои хартија, линијар, (модели);
четвртина, а кои не. форми се делат на половина или четвртина, а ножици, лепак,
кои не. различни видови -одговорите/
2.Учениците со линијар шаблон цртаат форми решенијата
материјали за
77
 (квадрат, правоаголник, триаголници, круг) и правење дадени во
определуваат која форма може да се подели на примероци работните
половина и четвртина. листови,
наставните
листови и сл.;
-Табла, маркери
Половина и 1.Активност во парови. Учениците групираат во боја -домашните
четвртина од • Покажува половини предмети (на пример: шпатули, стапчиња, задачи.
2
група предмети и четвртини од групи макарони...). Бројот на предметите го делат на
до 40 предмети до 40. половина. Секоја половина од бројот повторно ја
делат на половина. Воочуваат кои броеви може -Тетратка или
да се поделат на половина или четвртина. работен /
2.Активност Ѓердан. На учениците, поделени во наставен лист
групи, им се дава конец и мониста во три бои
(бели 10, жолти 5 и црвени 5) за да ги нанижат
монистата и да направат ѓердан, но притоа да не -Интернет, игри,
ги мешаат боите. Учениците воочуваат ½, ¼ од квизови
целиот ѓердан.

1.Игра Меморија: Учениците, поделени во групи,

спојуваат парови од картички (на пример: едната
•Објаснува дека 2/2 3 картичка со запис ½, а другата картичка
или 4/4 прават едно сликовито - половина јаболко).
цело, а ½ 2.Учениците, поделени во парови, добиваат лист
и 2/4 се еднакви. со нацртани 2Д-форми поделени на четвртини.
Ученикот фрла коцка (со броеви 1, 2,3 и 4) и
бројот кој ќе го добие му покажува колку дела од
дропката да обои. Ги именува и ги запишува
обоените делови, дропки. Ги воочува и ги
поврзува еднаквите дропки ½ и 2/4.
3.Повторување за еднакви (еквивалентни)
дропки преку низа разновидни активности по
избор на наставникот.
Оценување на наученото 5 -Усни одговори (80% од оцeнката)
-Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: МЕРЕЊЕ
78
Вкупно часови: 15 (се реализираат во текот на целата година)
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1.пресметува како да се плати точна сума до 100 денари со користење монети од 1, 2, 5, 10 и 50 денари и банкноти од 10, 50 и 100
денари;
2.проценува и мери должина, маса и зафатнина со користење стандардни единици;
3.го чита времето од часовник и ги подредува временските интервали од денот, деновите во неделата и месеците во годината.

Предмет: Математика за II одд.

Тема: Мерење Време на реализација: 15 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Пари • Препознава и 1 •Учениците препознаваат и именуваат -презентација; ▪ усните одговори
(монети: 1, 2, 5 и именува монети и монетите и банкнотите до 100 ден. , а - вистински пари; на прашања
10 денари и банкноти до 100 потоа со сенчење ги прават монетите, ги -слики со монети поставени од
банкнота од 10 денари. цртаат банкнотите. од 1, 2, 5 и 10 наставникот или
денари). денари и банкнота од соучениците;
од 10 денари; ▪ практичната
-тетратка, молив, изведба;
лепак, ножици; ▪ изработките
(модели);
• Групирамонети и -сад со различни ▪ одговорите/
банкноти според 1 •Учениците од сад извлекуваат запишани решенијата
вредноста. определена вредност, а потоа групираат вредности, монети дадени во
монети и банкноти за таа вредност. и банкноти од работните
79
 хартија; листови,
наставните
• Определува точна -монети и листови и сл.;
сума пари со 1 •Учениците, поделени во групи, прават банкноти од ▪ домашните
додавање или збир од 100 денари со користење хартија задачи.
различни монети и банкноти и го
одземање монети и
презентираат пред останатите групи.
банкноти.

•Наведува неколку -каса, предмети;

начини на кои може 1 •Учениците играат улоги на продавачи и
да се плати одредена купувачи со користење пари - монети и
сума. банкноти.

• Должина, маса,  Мери должина, 1 • Учениците, поделени во групи, ја мерат -предмети,

зафатнина маса и зафатнина и должината на училницата со педа,чекор...метро
(мерење должина, изразува во нестандардни и стандардни мерни
маса, зафатнина, стандардни единици. единици. Ги споредуваат резултатите од
центиметар, двете мерења и заклучуваат дека кога
мерењето го изразуваат во стандардни
метар, килограм,
мерни единици добиваат ист резултат,
литар)

• Проценува, • Учениците, поделени во парови, - во големи, мали,

должина, маса и проценуваат каде има повеќе течност во широки и тесни
зафатнина и ги различни форми на садови (големи, мали, проѕирни садови,
проверува 1 широки и тесни проѕирни садови) и ја мала пластична
резултатите од мерат зафатнината. чаша;
проценката со • Учениците, поделени во парови,

стандардни мерни проценуваат и споредуваат кој предмет е -закачалка со ќеси

единици. со поголема, а кој предмет е со помала на двете страни;
маса и добиените резултати ги
проверуваатсо мерење.
(Двете активности се предвидени за
работа во еден час)

 Користи • Учениците, поделени во парови,

стандардни единици добиваат лист хартија на кој се нацртани -лист хартија на
мерки за должина, 1 предмети и продукти (на пример: вреќичка кој се нацртани
маса и зафатнина во со брашно, шише масло за јадење, млеко предмети и
80
 реален контекст. во тетрапак, јаже, украсна лента и сл.) и продукти
под секоја слика треба да ја напишат
соодветната мерна единица.

• Споредува -различни
должини, маси и 1 • Учениците проценуваат и споредуваат предмети од
зафатнина и ги кој од два предмета е потежок или околината
подредува полесен, додолго или пократко, поголема (прибор,
резултатите од или помала зафатнина и потоа ранец...линијар,
споредувањето во резултатите од мерењата ги запишуваат шаблон,
низа. во низа молив...кофа,
шише, чаша..

•Решава проблемски
ситуации што 1 •Учениците (во групи) решаваат наставен лист
вклучуваат должина, проблемска ситуации со одредување
маса, зафатнина.на, маса, должина и зафатнина преку
маса, зафатнина. наставен лист
• Време • Го чита времето во 1 • Секој ученик добива нацртан рачен -модел на
(минути, часови, часови и минути. часовник. Учениците работат во парови часовник ▪ усните одговори
денови, недели, каде што едниот ученик му дава предлог на прашања
месеци и години, на соученикот во парот да нацрта стрелки поставени од
календар) на часовникот со време 10 часот, 17 часот наставникот или
и сл. Активноста може да продолжи со
од соучениците;
зголемување на групите ученици на 4, па
на 8 и го читаат времето од нацртаните ▪ практичната
часовници. изведба;
▪ изработките
(модели);
•Ги подредува 1 • Учениците, поделени во групи, добиваат -картички со ▪ одговорите/
деновите во картички со денови и месеци и на шаблон денови и месеци и решенијата
неделата, месеците од календар треба да ги подредат на шаблон од дадени во
во годината. редоследно. календар работните
листови,
•Го користи -неделен наставните
• Учениците со користење неделен
календарот и 1 календар листови и сл.;
календар прават распоред на своите
одредува временски активности во текот на една недела ▪ домашните
интервали. задачи.

81
 •Проценува и мери •Учениците на ливче извлекуваат
колку време му е 1 одредена активност која треба да ја -ливче со
потребно за реализираат. На почетокот даваат одредена
одредени активности. претпоставка за колку време би можеле активност;
да ја реализираат. Го мерат времето
потребно за активноста и на крајот
споредуваат дали направиле добра
проценка.

• Учениците добиваат задачи со

•Решава проблемски проблемски ситуации (на пример: Колку -работен лист со
ситуации што 1 часа поминале од полноќ до пладне? задачи со
вклучуваат време. Колку часа се во училиште? Колку време проблемски
поминало од пладне до 18 часот?...). ситуации

- Усни одговори (80% од оценката)

Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: РАБОТА СО ПОДАТОЦИ

Вкупно часови: 15 (се реализираат во текот на целата година)
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. чита податоци од табели и дијаграм;
2. собира, средува, претставува податоци во табели и дијаграми;
3. користи терминологија поврзана со работата со податоци

Предмет: Математика за II одд.

Тема: Работа со податоци Време на реализација: 15 часа (се реализираат во текот на целата
година)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

82
 Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Чита податоци • Чита податоци од • Учениците работат во групи. Секоја -табла, маркери ▪ усните одговори
(табели, листи, табели, 2 група има табела во која податоците се во боја, смарт на прашања
пиктограми, Венов, пиктограми и групирани по два критериума, на пример: табла, листи, поставени од
Керолов дијаграм дијаграми (Венов, ученици од училиште распоредени според табели... наставникот или
Керолов и столбест) полот, според тежината. Читаат податоци
и столбест од соучениците;
распоредени според од табелите и одговараат на прашања во
дијаграм) еден или два ▪ практичната
врска со табелите.
критериума. • Учениците читаат податоци од табела во изведба;
која се прикажани податоци за омилениот -смарт табла, ▪ изработките
спорт на учениците во паралелката табели... (модели);
▪ одговорите/
решенијата
• Чита податоци од • Учениците индивидуално читаат -смарт табла, дадени во
пиктограми (со 2 податоци од даден пиктограм и табела работните
симболи кои одговораат на прашања (на пример: Што листови,
претставуваат 2,4, 5 има најмногу? Што има најмалку? За колку
или 10 податоци). наставните
се повеќе? За колку се помалку?). листови и сл.;
• Учениците имаат податоци по колку
-табла, маркери ▪ домашните
ученици има во четири паралелки од
училиштето и по колку ученици во секоја во боја, наставен задачи.
паралелка се момчиња, а колку се лист со сликички;
девојчиња. Вкупниот број на момчиња и
девојчиња ги претставуваат со пиктограм
(со симболи кои претставуваат 2, 4, 5 или
10 податоци).

•Одговара на • Паралелката се дели на групи. Секоја -смарт табла,

прашања во врска со група добива табела, пиктограм или наставен лист со
83
 податоци од листи, 1 столбест дијаграм со податоци. Учениците пиктограм
табели, пиктограми и од секоја група ги читаат податоците, а
дијаграми (Венов, потоа ги презентираат пред соучениците,
Керолов и столбест). одговараат на прашања користејќи
соодветна терминологија.
• Учениците на ниво на паралелка
-табела,
дискутираат дали податоците од табелата
(на пример: 2Д-форми; потрошувачката на пиктограм или
масло по месеци...) може да се столбест
претставени со пиктограм, столбест дијаграм со
дијаграм, Венов дијаграм и Керолов податоци, табла,
дијаграм. маркери во боја
(Двете активности се предвидени за еден
час)
Собира, средува и • Собира податоци и 2 • Учениците, поделени во групи, добиваат -табла, дијаграми, ▪ усните одговори
претставува ги внесува во готови картички со овошје и зеленчук. Задача на маркери во боја; на прашања
податоци од листи и табели. учениците е да ги групираат, да ги картички со поставени од
непосредна избројат податоците и да одберат на кој овошје и наставникот или
околина (податоци, начин ќе ги претстават (на пример: во зеленчук. од соучениците;
табела, листи, листа, табела или пиктограм). ▪ практичната
пиктограми, -пикадо со изведба;
•Учениците се договараат да играат
столбест дијаграм, броеви, табели ▪ изработките
пикадо со броеви и во табела на честота
Венов дијаграм, ги претставуваат податоците. (модели);
Керолов дијаграм) ▪ одговорите/
решенијата
• Учениците прибираат и средуваат дадени во
• Средува и податоци (на пример: „Мојот омилен јунак -табели со работните
претставува 2 од компјутерските игри", „Мојот омилен податоци, листови,
податоци во листа, пејач", „Омилен ден на членовите во табла, наставните
табела, пиктограм и семејството", „Видови сообраќајни маркери во боја листови и сл.;
столбест дијаграм. средства со кои сме патувале", „Што ▪ домашните
најмногу сакаат да прават дома"и сл.) и задачи.
податоците ги претставуваат во табела и
со столбест дијаграм.
•Во училишниот двор се црта линија за
почеток и линија за крај. Учениците се -топка,
поделени во две групи. Првата група креди во боја,
запишува податоци, додека втората група листа со табела
ја реализира следнава активноста: секој
84
 ученик од групата, почнувајќи од
почеток/старт ја води и тапка топката до
целта, додека другата група ги брои и ги
прибележува во табела отскокнувањата на
топката. Потоа групите си ги
менуваатулогите. Во училница секоја
група ги претставува добиените податоци
во столбест дијаграм, а потоа ги
презентира.

• Претставува -картички со
податоци со 2 •Учениците во Керолов дијаграм ги броеви до 100,
пиктограм, Венов, групираат броевите од 1 до 20 (или до100) табла, маркери
Керолов и столбест по два критериума: парни и непарни во боја,
дијаграм за броеви и прва и втора десетка.
распоредување на
броеви и предмети, •Активност во училишниот двор. -креди во боја,
користејќи еден или Учениците цртаат Венови дијаграми. Се
два критериума. дијаграми
групираат според одредени
карактеристики, однапред договорени. На
пример: бели обувки, патики во разни бои
и др. Се води дискусија за пресекот на
дијаграмот. Се бара од учениците да
дадат предлози според кои ќе се
групираат.

• Прави избор и го •На истакната листа со имињата на -листа со

објаснува изборот на 3 учениците во паралелката запишуваат кој имињата на
критериумот/двата има темни, а кој светли очи, а потоа ги учениците,
критериума, при што средуваат податоците по избор и дијаграми
користи соодветна објаснуваат и дискутираат.
терминологија. •Учениците, поделени во групи, на клупите
прават Венов дијаграм од конец и во -клупи,конец,
круговите на дијаграмот распоредуваат разни предмети
предмети според два критериума (на
пример: од групата гумени играчки и од
групата кукли направени од различен
85

Оценување на наученото
материјал одделуваат гумени кукли; од
групата коцки и од групата различни ЗД-
форми со сина боја одделуваат сини коцки
и сл.). -листи со
•Учениците имаат листа на 30 семејства податоци, табели,
кои одговориле по колку килограми јадат табла, маркери
од пет вида овошје. Податоците ги во боја
средуваат во табела и запишуваат по
колку вкупно килограми од секое овошје се
троши.
- Усни одговори (80% од оценката)
1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА

Наставникот обезбедува инклузивност преку вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот. Притоа,
овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционално ангажирано преку користење на соодветни приоди
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со попреченост
применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите ученици, особено оние од
ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во учењето, да ги поттикнува и поддржува во
постигнувањето на резултатите од учењето. При реализација на активностите наставникот еднакво ги третира и
момчињата и девојчињата, при што води грижа да не им доделува родово стереотипни улоги. При формирање на групите
за работа настојува да обезбеди баланс во однос на полот. При избор на дополнителни материјали во наставата користи
илустрации и примери кои се родово и етнички/културно сензитивни и поттикнуваат родова рамноправност, односно
промовираат интеркултурализам (на пример: во текстуалните задачи се користат имиња карактеристични за припадници
на различни етнички заедници и се внимава на машките и женските ликови да не се поврзуваат со родово стереотипни
улоги). Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на темите/содржините/поимите при планирањето и
реализацијата на наставата. Интеграцијата овозможува учениците да ги вклучат перспективите на другите наставни
предмети во она што го изучуваат во овој наставен предмет и да ги поврзат знаењата од различните области во една
целина.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

86
За да овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот континуирано ги следи
активностите на учениците за време на поучувањето и учењето и прибира информации за напредокот на секој ученик. За
учеството во активностите учениците добиваат повратна информација во која се укажува на нивото на успешност во
реализацијата на активноста / задачата и се даваат насоки за подобрување (формативно оценување). За таа цел
наставникот ги следи и оценува:
 усните одговори на прашања поставени од наставникот или од соучениците;
 практичната изведба (на пример: групирање 2Д-форми по различни карактеристики, решавање математички задачи,
дигитална игра);
 изработките (модели);
 одговорите/решенијата дадени во работните листови, наставните листови и сл.;
 домашните задачи.
Преку користење различни техники и инструменти за оценување (на пример: чек-листи, чек-листи со скала на проценка и
сл.) наставникот изведува сумативна оценка во вид на опис на постигнатите стандарди за оценување. На крајот на првото
тримесечје, првото полугодие и третото тримесечје учениците добиваат микросумативна описна оценка, а на крајот на
наставната година завршна сумативна описна оценка.

87
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Природни науки
Задолжителен
II (второ)
1. Живите суштества и нивните живеалишта
2. Растенија што цветаат
3. Потекло, својства и примена на материјалите
4. Земјата, Сонцето и Месечината
5. Енергија
2 часа неделно / 72 часа годишно
•Флипчарт (мала пренослива табла на која може да се црта и
пишува), маркери, хартија за цртање, боички, линијар, ножици,
лепило, леплива лента, компјутер, проектор.
•Картонски кутии, природен материјал од растенија (целер, цвеќиња
за во вазна), дрвца, листови, тревки, камчиња, саксии, почва, семки
од грав, леќа, пченица, пластични шишиња, пластични чаши, вазни,
прехранбена боја, пластелин.
•Различни материјали: дрво, камен, памук, волна, свила, метал,
пластика, гума, стакло, керамика, хартија, стиропор, најлон и
предмети изработени од нив.
•Ластичиња, парчиња различен текстил, тегови, различни видови
хартија, пластични чаши, метални, пластични и дрвени лажички,
магнет.
•Модел на Сонце, Земја и Месечина, постер илустрација на
месечеви мени, глобус.
•Џамлии/скокалчиња, пинг-понгтопчиња, тениски топчиња, топки со
различни големини.
88

Норматив на наставен кадар
•Хартиена вртелешка, пропелер на вода (игрзчка), автомобил
играчка на батерии, автомобил играчка со соларен панел, светилка,
метална лажичка, стаклена чаша, мраз, сладолед, чоколадо,
електрично решо, дигитален термометар, батериска ламба, ласер,
молив, гума, провидна пластика, стаклена чаша/тегла, марамче,
батерија, жици, прекинувач, светилка, постери на електроцентрали.
• Работни листови (според учебник/прирачник).
Наставата по математика во второ одделение може да ја изведува:
• професор по одделенска настава, VII/1 или VI/1(според МРК ) и 240
ЕКТС; • дипломиран педагог, VII/1 или VI/1(според МРК) и 240 ЕКТС.

ПОВРЗАНОСТ СО НАЦИОНАЛНИТЕ СТАНДАРДИ

Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Математика и природни науки од Националните стандарди:
Ученикот/ученичката знае и/или умее:
III-А.28 да ги користи основните научни сознанија за да го објаснува природниот свет;
III-А.30 да организира и претставува квантитативни податоци табеларно, графички, со дијаграм и скици и да толкува податоци од
различни области претставени на различни начини;
III-А.34 да разликува и класифицира супстанции и да го поврзува нивниот состав со нивните својства;
III-А.43 да идентификува и истражува појави во живата и неживата природа;
1Н-А.46 да опишува и анализира основни физиолошки процеси (нивната улога и функција) кои се случуваат кај живите организми и да
ги претставува со слики, шеми, дијаграми и равенки;
III-А.51 да ја објаснува интеракцијата меѓу човекоти животната средина и да ги идентификува позитивните и негативните влијанија на
човекот врз животната средина;
III-А.52 да го разбере значењето и потребата од одржливиот развој и критички да анализира ситуации во кои постојат конфликти на
интереси меѓу потребата од економско-технолошки развој и заштитата на животната средина;
III-А.53 да анализира односи меѓу еколошките, социјалните и економските системи одлокално до глобално ниво;
III-А.54 да ги објаснува физичките појави и да користи научни концепти во секојдневниотживот;
III-А.57 да ги дискутира и анализира различните форми на енергија во природата, нивната појава и трансформација, процесите на
пренесување и начините на употреба во модерната цивилизација;
III-А.58 да ги анализира и графички да ги претставува светлинските појави користејќи светлински зрак;
89
III-А.59да го објаснува концептот на електричен полнеж и течењето на струјата низ едноставни струјни кола;
III-А.62да ги објаснува вселената и Сончевиот систем, карактеристиките на планетите, нивната релативна положба и движење, со
посебен акцент на планетата Земја.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
III-Б.5 љубопитноста, систематичноста и иновативноста се клучни за развивање на научноистражувачката мисла;
III-Б.8 секоjа индивидуа е одговорна за зачувување на природната средина во непосредното опкружување и пошироко и дека треба
да развива еколошка свест и да делува во насока на заштита и одржливост на животната средина.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции и од подрачјата: Дигитална писменост, Личен и социјален
разеој, Општество и демократска култура и Техника, технологија и претприемништво.
Ученикот/ученичката знае и умее:
IV-A.2 да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користење на ИКТ;
IV-А.5 да определи какви информации му/и се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информации и содржини;
V-А.6 да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваат на патот кон
нивно остварување;
V-А.7 да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во иднина;
V-А.14 да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и разбирање за другите и да ги искажува сопствените грижи
и потреби на конструктивен начин;
V-А.15 да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со другите и
земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
V-А.17 да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и поддршка во корист
на другите;
V-А.18 да истражува, поставувајќи релевантни прашања со цел да ги открие проблемите, да ги анализира и вреднува
информациите и предлозите и да ги проверува претпоставките;
V-А.19 да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува заклучоци и да
донесува рационални одлуки;
VI-А.З да ги формулира и аргументира своите гледишта, да ги сослушува и анализира туѓите гледишта и со почитување да се
однесува кон нив, дури и тогаш кога не се согласува;
VI-А.5 да ги разбира разликите меѓу луѓето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности, социјален
статус итн.);
VI-А.6 да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај другите и да се спротивставува на дискриминација;
VII-А.1 да ги поврзува сознанијата од науките со нивната примена во техниката и технологијата и во секојдневниотживот.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
IV-Б.1 дигиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење - ги олеснува учењето, животот и работата, придонесува за
проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за забава;
V-Б.З сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од резултатите
кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка коjа ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
90
V-Б.7 инициjативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување на целите и
надминување на предизвиците во секојдневите ситуации;
V-Б.8 интеракцијата со другите е двонасочна - како што има право од другите да бара да му/и биде овозможено задоволување на
сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги задоволат сопствените
интереси и потреби;
V-Б.9 барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на индивидуален и
социјален план;
VII-Б.5 ресурсите не се неограничени и дека е потребно одговорно да се користат.

91
 Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по природни науки по теми

Тема: ЖИВИТЕ СУШТЕСТВА И НИВНИТЕ ЖИВЕАЛИШТА

Вкупно часови: 12
Резултати од учење:
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ги идентификува, опишува и разликува условите за живот на живите суштества;
2. идентификува членови на синџирот на исхрана и да ги групира живите суштества кои сами создаваатхрана или се хранатсо готова
храна;
3. ја објаснува важноста на пошумувањето, штедењето на водата, рециклирањето, реупотребата и намалувањето на отпадот за
заштита на околината.

Предмет: Природни науки за II одд.

Тема: Живите суштества и нивните живеалишта Време на реализација: 12 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

содржини стандарди за часови активности средства следење на

оценување
(и поими) напредокот

92
 •Идентификува и • Учениците преку визуелна -слики/ ▪усните
опишува различни презентација се запознаваат со шумата, презентација од одговори на
•Видови 1 езерото, ливадата и барата како
услови во различни различни прашања
живеалишта живеалишта, а потоа ги опишуваат
живеалишта (шума, живеалишта поставени од
(живелиште, езеро, ливада, бара). различните услови за живот во нив. (шума, езеро, наставникот или
•Учениците со картонска кутија и ливада, бара). од соучениците,
шума, езеро,
природен материјал (на пример: дрвца, -Компјутер,
ливада, бара)
листови, тревки, камчиња) дизајнираат ▪придонесот
проектор
ЗД-модел на шума, езеро, ливада и во изведување
-Лупа
бара. на
-Листови за
заклучоците,
цртање
-Молив, боички, ▪ работните
ножички, лепило,
листови во боја листови,
• Учениците со наставникот прават
прошетка во близина на училиштето, ја -Слики од животни ▪практичните
набљудуваат непосредната околина и и растенија изработки,
•Препознава локални дискутираат за локалните животни и -Наставен лист непосредно
животни и растенија растенија и нивните живеалишта. -картонска кутија и
природен поврзани со
и нивните
живеалишта. материјал (на стандардите,
1 пример: дрвца,
• Учениците, поделени во мали листови, тревки, ▪домашнит
групи/парови, изработуваат постер за камчиња) е задачи,
животни и растенија кои живеат во
•Набројува растенија ▪одговорите
шума, езеро, ливада и бара.
и животни кои живеат •Учениците, поделени во мали на квизови
во шума, езеро, групи/парови, набројуваат и (куси
ливада и бара.
споредуваат растенија и животни кои тестови) кои се
живеат во различни живеалишта: шума,
езеро, ливада и бара. дел од
1 поучувањето.

• Во работен лист учениците

илустрираат примери на растенија и
животни кои живеат во различни
живеалишта (на пример: бор, ела,
93
 смрека, даб, бука, зајак, волк, лисица во
шума; риба, жаба, школка, алги, водни
растенија во езеро; срна, зајак,
•Поврзува растенија скакулец, пеперуга, змија, трева,
и животни со глуварче, бела рада во ливада; штрк,
конкретно жаба, трска, алги во бара).
живеалиште. • Учениците во работен лист
поврзуваат животни и растенија со
живеалиштето на кое му припаѓаат.

•Синџири на •Објаснува како Учениците преку визуелна презентација -слики/ ▪усните одговори
исхрана во растенијата се запознаваат со растенијата и презентација од на прашања
1
живеалиштето создаваат храна и начинот на кој тие создаваат храна. поставени од
Потоа дискутираат за тоа што е наставникот или
(растенија,
потребно за да може растението да се од соучениците,
тревопасни
храни самостојно.
животни,
месојади, набројува што е растенија и ▪придонесот во
потребно за да може начинот на кој тие изведување на
94
 растението да се создават храна. заклучоците,
храни самостојно.
-Компјутер, ▪ работните
проектор
•Учениците преку визуелна листови,
•Го објаснува презентација го објаснуваат начинот на
▪практичните
начинот на исхрана исхрана кај тревопасните, месојадните -слики/
изработки,
кај тревопасните 1 и сештојадните животни. презентација со
непосредно
животни, месојадите начин на ихрана кај
и сештојадите. животните поврзани со
-слики со синџир стандардите,
•Учениците преку визуелна на исхрана
• Набројува членови ▪домашните
на синџир на презентација се запознаваат со
-работен лист, задачи,
исхрана. членовите на синџирот на исхрана и
молив, боички
дискутираат за нивната поврзаност во ▪одговорите на
синџирот на исхрана. квизови (куси
тестови) кои се
1
•Учениците на работен лист со слики дел од
претставуваат дијаграм на синџир на поучувањето.
исхрана, почнувајќи од растение,
• Претставува
тревопасно животно, сештојадно
дијаграм на
животно и/или месојадно животно.
едноставен синџир
на исхрана.

1
•Учениците преку визуелна -презентација ▪усните одговори
презентација се запознаваат со „Позитивни и на прашања
различните влијанија на човекот врз негативни поставени од
• Опишува 1 живеалиштата и дискутираат за тоа кои влијанија на наставникот или
позитивни и влијанија се позитивни, а кои негативни човекот врз од соучениците,
Грижа за негативни влијанија (сечење на шумите - негативно околината
околината на човекот врз влијание, пошумување - позитивно
околината.
95
• Ја објаснува влијание, фрлање отпадоци/ѓубре - -компјутер, ▪придонесот во
важноста на водата негативно влијание, селектирање и проектор изведување на
потребна за живот. рециклирање на отпадоците - позитивно -блок, молив, заклучоците,
влијание, примери на неразумно боички
▪ работните
трошење на водата - негативно -материјали кои
влијание и штедење на водата - можат да се листови,
позитивно влијание). рециклираат и
реупотребуваат ▪практичните
•Учениците, поделени во парови, изработки,
-батерии
илустрираат пораки за штедење на непосредно
-кутии
водата.
-презентација поврзани со
„Грижа за
околината и стандардите,
•Учениците, поделени во мали групи, живеалиштата“
преку игра групираат предмети за ▪домашните
селектирање отпад во соодветно задачи,
1 обоена кутија (хартија во сина кутија, ▪одговорите на
пластика во жолта кутија и стакло во квизови (куси
• Наведува примери зелена кутија). Дополнително, групираат
на материјали кои и батерии кои ги ставаат во помала тестови) кои се
може да се кутија, што треба да се испразни на дел од
рециклираат и места посебно означени за тоа (на поучувањето.
реупотребуваат. пример, во маркети, трговски центри).

• Учениците, поделени во мали

групи/парови, изнаоѓаат решенија за
заштита на живеалиштата (решавање
на проблемско прашање: Што ќе се
случи ако се исече едно дрво, на
пример: даб, кои суштества ќе останат
без живеалиште?).

• Препознава 1
начини на грижа за
непосредната
96
 Оценување на наученото - Усни одговори (80% од оценката)
1 - Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: РАСТЕНИЈА ШТО ЦВЕТААТ

Вкупно часови: 10
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. препознава, именува и групира делови на растението според нивната улога;
2. ја објаснува потребата од вода, светлина и топлина за правилен раст и развиток на растението;
3. ја препознава и објаснува важноста на коренот и стеблото за пренесување на водата низ растението.

Предмет: Природни науки за II одд.

Тема: Растенија што цветаат Време на реализација: 10 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Активности Средства Следење на

97
 (и поими) оценување ви напредокот
•Делови на •Препознава и •Наставникот прикажува различни -Слики од ▪усните одговори на
растението именува делови на растенија преку визуелна презентација, растенија прашања поставени
1 а учениците ги препознаваат и ги -Модел
растението. на од наставникот или
(корен, стебло, именуваат деловите на растенијата.
растение од соучениците,
лист, цвет,
плод, семе, -Картички со ▪придонесот во
впивање вода,
•Го поврзува изгледот •Во училишниот двор учениците, делови на изведување на
пренесување поделени во групи, ги идентификуваат растението заклучоците,
на деловите на
вода и храна, деловите на растенијата кои ги -Лупа
растението со нивната набљудуваат. ▪ работните
создавање -Тетратка,
улога. 1
храна) •Наставникот прикажува различни молив листови,
•Ја опишува улогата
на коренот за впивање растенија преку визуелна презентација, -Работен лист
▪практичните
вода; стеблото за а учениците ја воочуваат улогата на -Компјутер,
коренот, стеблото и листовите. изработки,
пренесување вода и проектор непосредно
храна; листовите за Учениците, на работен лист, самостојно -Прехрамбена
создавање храна; поврзуваат дел од растението со боја поврзани со
1 неговата улога.
цветот, плодот и -Пластелин, стандардите,
семето за добивање Наставникот ги прикажува деловите на табла за
нови растенија. ▪домашните задачи,
растението преку визуелна моделирање
презентација, а учениците ги -Линијар, ▪одговорите на
дискутираат нивните улоги (на пример: леплива лента квизови (куси
коренот впива вода, стеблото пренесува тестови) кои се
материи, листотсоздава храна, цветот
привлекува инсекти, плодот го штити дел од поучувањето.
семето, а од семето се добива ново
растение).

•Услови за •Набројува услови за 1 • Преку визуелна презентација ▪усните одговори на

растење на растење на наставникот ги прикажува условите за -Слики/ прашања поставени
растенијата растенијата. растење на растенијата, а учениците од наставникот или
презентација
(светлина, дискутираат за тоа како тие влијаат
(светлината и водата за создавање услови за од соучениците,
топлина и вода) растење на ▪придонесот
храна, топлината за правилен раст и во
развиток на растението). растенијата изведување на
98
 -Картички – заклучоците,
• Учениците, поделени во мали групи, услови за
▪ работните
засадуваат семки од растенија во саксии растење на
(на пример: грав, леќа, пченица), растенијата листови,
одгледуваат растенија и воочуваат што -саксии,
ќе се случи со растенијата кои растат во ▪практичните
•Објаснува како семиња, хумус изработки,
1 различни услови (полевани/неполевани
условите за растење со вода, на светло/темно, на -работен лист непосредно
влијаат врз топло/ладно). По извесно време -компјутер /
растенијата поврзани со
изведуваат заклучоци врз основа на проектор
(светлината и водата
за создавање храна, промените кои ги имаат воочено. стандардите,
• Учениците, поделени во мали
топлината за правилен
раст и развиток на групи/парови, изведуваат експеримент ▪домашните задачи,
растението). за впивање вода преку коренот на
растението (на пример: пренесување ▪одговорите на
обоена вода низ стеблото на целер). квизови (куси
Заеднички дискутираат што се случило
со целерот и зошто. тестови) кои се
дел од поучувањето.
•Ги објаснува
потребата за вода кај
растенијата и врската
меѓу недостигот на
вода и овенувањето 1
кај растението.

• Пренесување • Идентификува 2 •Учениците, поделени во мали -растение ▪усните одговори на

вода низ делови на растението групи/парови, изведуваат експеримент -прехрамбена прашања поставени
растението низ кои се врши за впивање вода преку коренот на вода од наставникот или
пренесување на растението (на пример: пренесување -работен лист од соучениците,
водата. обоена вода низ стеблото на целер).
-вазна,
Заеднички дискутираат што се случило ▪придонесот во
со целерот и зошто. растение(трен-
изведување на
дафил, лале,
• Учениците на работен лист заклучоците,
зумбул..)
илустрираат по кој редослед се врши -тетратка, ▪ работните
пренесувањето на водата од коренот до
молив, боички
листовите.
99
 -компјутер, листови,
•Опишува како се •Учениците воочуваат промена во проектор
▪практичните
пренесува водата низ изгледот на растенија (на пример: -презентација
изработки,
растението. трендафил, лале, зумбул, темјанушка и непосредно
др.) кои се ставени во вазна со вода и во
вазна без вода, ги илустрираат и поврзани со
дискутираат за причините за таквите
промени. стандардите,
▪домашните задачи,
▪одговорите на
1 квизови (куси
тестови) кои се
дел од
поучувањето.
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: ПОТЕКЛО, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА НА МАТЕРИЈАЛИТЕ

Вкупно часови: 12
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. разликува и класифицира различни материјали како природни и вештачки;
2. открива присуство и изразеност на одредени својства кај различни материјали;
3. објаснува како примената на материјалите зависи од нивните својства.

Предмет: Природни науки за II одд.

Тема: Потекло, својства и примена на материјалите Време на реализација: 12 часа
100
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Активности Средства Следење на

оценување ви
(и поими) напредокот
• Природни и •Прави разлика мeѓу 1 •Учениците следат визуелна Слики/презентации за ▪усните одговори
вештачки материјали од природно презентација и дискутираат за потекло на на прашања
материјали и вештачко потекло. потеклото на материјалите и ги материјалот поставени од
класифицираат на природни и наставникот или
(материјали,
вештачки. од соучениците
дрво, камен,
памук, волна, •Учениците, поделени во мали
свила, метал, •Класифицира различни групи/парови, набюудуваат предмети Слики/презентации за
▪придонесот во
пластика, материјали според изработени од различни материјали и класифицирање на
изведување на
гума, стакло, нивното потекло на го одрелvваат видот и потеклото на материјалот-
1 заклучоците
керамика, природни и вештачки. материјалот. природни/вештачки
хартија,
стиропор,
најлон) ▪ работните
Различни видови на
материјали: листови
•Секој ученик пополнува работен лист
во кој поврзува дадени природни
•Го поврзува материјали со нивното потекло.
природниот материјал - дрво ▪практичните
со неговото потекло. •Учениците, поделени во мали изработки,
групи/парови, набљудуваат различни
101
2 природни и вештачки материјали и ги - камен непосредно
идентификуваат нивните својства.
- памук поврзани со
- волна стандардите
- свила
- метал
- пластика ▪домашните
задачи,
- гума
- стакло
▪одговорите на
- керамика
квизови (куси
- хартија
тестови) кои се
- стиропор
дел од
- најлон поучувањето.

Компјутер, проектор

Лупа

Листови за цртање

Молив,боички,ножички,
лепило, листови во
боја

Наставен лист
102
•Својства на •Идентификува својства 1 •Учениците, поделени во мали Различни видови на ▪ усните одговори
материјалите на различни природни и групи/парови, изведуваат материјали: на прашања
вештачки материјали. експерименти со кои ја истражуваат поставени од
(тврдина, - природни и вештачки:
тврдината на различни материјали на наставникот или
еластичност, •Поврзува одредено
пример: стиропор, гума и дрво со стиропор од соучениците
впивливост на својство со конкретен
помош на сетилото за допир, прават
вода, материјал. гума
споредба, а потоа ги рангираат
кршливост,
материјалите според тврдината. дрво ▪придонесот во
кинливост,
изведување на
проsирност, •Учениците, поделени во мали групи / магнети заклучоците
cjaj, парови, изведуваат експерименти со
спроводливост кои ја истражуваат еластичноста на различни ластичиња
на топлина, различни материјали (на пример: различна гума или ▪ работните
магнетност) ластичиња изработени од различна парчиња
гума или парчиња различен текстил) листови
при „фер“ услови, притоа мерејки ја различен текстил
нивната должина по истегнувањето. различни видови на
Резултатите од мерењата учениците хартија ▪практичните
ги претставуваат табеларно, прават изработки,
споредба и ги рангираат материјалите сад со вода непосредно
според еластичноста.
метална, пластична и поврзани со
•Учениците, поделени во мали дрвена лажичка
групи/парови, изведуваат стандардите
чаша со вода
експерименти со кои ја истражуваат
впивливоста на водата кај различни
видови хартија со иста големина, ▪домашните
потопени во еднаков волумен вода задачи
(сеное парче хартија во посебен сад
со вода) за исто време, притоа мерејки
го волуменот на невпиена вода. наставен лист за ▪одговорите на
Резултатите од мерењата учениците табеларно квизови (куси
ги претставуваат табеларно, прават претставување на
истражувањето тестови) кои се
споредба и ги рангираат различните
дел од
видови хартија според впивливоста.
поучувањето.

103
 •Учениците, поделени во мали групи /
парови, изведуваат експерименти со
кои ја истражуваат спроводливоста на
топлината кај различни материјали (на
пример: метална, пластична и дрвена
лажичка ставени за исто време во
чаша со одреден волумен топла вода
загреана на околу 40 °С, по што со
сетилото за допир го детектираат
степенот на загреаност на лажичките).
Учениците ги споредуваат резултатите
и ги рангираат материјалите според
спроводливоста на топлината.
•Учениците, поделени во мали
групи/парови, изведуваат
•Прави споредба на експерименти со кои ја истражуваат
степенот на магнетноста на различни материјали
изразеност / (на пример: метални спојувалки,
интензитетот на 2 монети, метален накит, пластични
одредено својство кај коцки, парченца дрво, стаклени перли,
различни материјали. -наставен лист за
гумени ластичиња и сл.) врз основа на
табеларно
постоењето или непостоегьето
претставување на
привлечни сили мeѓy материјалот и
истражувањето
магнетот.

104
 метални спојувалки,
монети, метален
накит, пластични
коцки, парченца дрво,
стаклени перли,
гумени ластичиња,
магнети
•Примена на •Набројува различни ▪усните одговори
материјалите примени на одреден на прашања
•Учениците преку игра /Кажu предмет Предмети изработени
материјал. поставени од
изработен од... набројуваат предмети од различни
1 наставникот или
изработени од определен материјал. материјали
од соучениците
▪придонесот во
изведување на
заклучоците
Презентација, бела
табла, компјутер, ▪работните
•Го објаснува односот •Учениците следат визуелна
проектор
мeѓу својствата на презентација со примери на различни листови.
материјалите и нивната материјали и дискутираат каде
2 ▪практичните
примена. материјалите наоѓаат примена во
изработки,
секојдневниот живот и зошто (на
непосредно
пример: стаклото се употребува за
изработка на прозорци бидејки е поврзани со
тврдо, не впива/не пропушта вода,
стандардите.
проsирно е.
▪домашните
• Учениците следат визуелна
задачи
презентација со примери на различни
материјали и дискутираат каде ▪одговорите на
материјалите наоѓаат примена во
105
 секојдневниот живот и зошто (на квизови (куси
пример: Металот се употребува за
тестови) кои се
изработка на садови за готвење
дел од
бидејки е тврд, не впива/не пропушта
поучувањето.
вода, не е кршлив, спроведува
топлина и сл.). работен лист

•Секој ученик пополнува работен лист

во кој ги поврзува деловите од даден
предмет со соодветниот материјал од
кој се изработени.

•Наведува предмети
изработени од повеќе
различни материјали. 1
Оценување на наученото 1 - Усни одговори (80% од оценката)
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: ЗЕМЈАТА, СОНЦЕТО И МЕСЕЧИНАТА

Вкупно часови: 12
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. го идентификува Сонцето како најблиска sвезда до Земјата и да го поврзува со промената на годишните времиња и нивните
карактеристики;

106
2. ја објаснува појавата на ден и нoк како последица на движењето на Земјата околу својата оска;
3. ја објаснува појавата на сенки и да ја поврзува промената на сенката со промената на положбата на Сонцето на небото;
4. ја опишува Месечината како небеско тело и да ги препознава и опишува месечевите мени;
5. ги наведува страните на светот и да ги определува според положбата на Сонцето на небото.

Предмет: Природни науки за II одд.

Тема: Земјата, Сонцето и Месечината Време на реализација: 12 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Активности Средства Следење на

оценување ви
(и поими) напредокот
•Ден и ноќ •Го идентификува 1 •Учениците следат визуелна презентација -Компјутер, ▪усните
Сонцето како преку која ги идентификуваат sвездите како проектор, смарт одговори на
sвезда. небески тела кои светат, а Сонцето како табла прашања
најблиска sвезда до Земјата. поставени од
наставникот
-батериска лампа или од
•Учениците, поделени во мали групи, добиваат соучениците
•Го препознава -Макети /модели од
илустриран материјал од различни извори на
Сонцето како Сонце, Земја ▪придонесот
светлина и топлина (батериска ламба,
најголем извор на во изведување
сијалица, свека, кибрит, Сонце) и го
107
светлина и топлина 1 идентификуваат најголемиот извор. -Листови за цртање на
за Земјата. заклучоците
▪работните
-Молив, боички,
ножички, лепило, листови.
•Учениците го набљудуваат движењето на
листови во боја
•Ја препознава Земјата околу својата оска со визуелна ▪практичните
ноќта како отсуство презентација или модел, а потоа ја изработки,
на сончева дискутираат појавата на денот и ноќта. непосредно
-Наставен лист
светлина.
1 поврзани со
стандардите
-Слики / презентации
•Учениците играат игра на улоги (Сонце и за идентификување ▪домашните
•Преку модел го Земја) и го објаснуваат движењето на Земјата на sвездите како задачи
објаснува околу својата замислена оска како причина за небески тела кои
▪одговорите на
движењето на појавата на денот и ноќта. светат, а Сонцето
квизови (куси
Земјата околу како најблиска
својата оска sвезда до Земјата. тестови) кои
(Земјина ротација) се дел од
како причина за поучувањето.
појава на денот и 1
ноќта.
-Слики / презентации
за илустриран
материјал од
различни извори на
светлина и топлина
(батериска ламба,
•Ги наведува •Учениците се запознаваат со страните на сијалица, свека,
страните на светот. светот следејќи визуелна презентација, а кибрит, Сонце) за да
потоа ги именуваат можат да го
идентификуваат
најголемиот извор.
•Прави врска мeѓу
страните на светот
• Учениците го набљудуваат привидното
108
 и положбата на 1 движење на Сонцето од училишниот двор во
Сонцето на небото. текот на денот, ја дискутираат положбата на
•Страни на
Сонцето на небото (наутро, напладне,
светот
попладне) и ја поврзуваат со страните на
светот.

•Идентификува • Учениците во парови (еден на друг) ги цртаат

1 своите контури од сенки во различни периоди
сенки и ја поврзува
промената на од денот и ги поврзуваат промените (положба
сенката во текот на и големина) на сенките со различните положби
денот со положбата на Сонцето на небото и страните на светот.
на Сонцето.

•Сенки
1
(ден, нoк,
Земја, Сонце,
небо, светлина,
топлина,
темнина,
Земјина
ротација,
Земјина оска,
страни на
светот, исток,
запад, север,
jyr, сенка)
•Годишни •Преку модел го •Учениците следат презентација за движењето -Работни листови ▪усните
времиња објаснува на Земјата околу Сонцето, а потоа на работен одговори на
109
(пролет, лето, движењето на 1 лист го објаснуваат движењето на Земјата прашања
есен, зима) Земјата околу околу Сонцето. поставени од
-Компјутер,
Сонцето. наставникот
•Учениците на илустриран работен лист ги проектор, смарт
или од
•Ги опишува препознаваат годишните времиња и ги табла
соучениците
карактеристиките на дискутираат нивните карактеристики.
четирите годишни ▪придонесот
времиња. -батериска лампа во
изведување
-Макети / модели од на
Сонце, Земја заклучоците
-Плакати од ▪работните
годишните времиња
•Прави врска меѓу листови.
движењето на •Учениците го набљудуваат движењето на ▪практичните
Земјата околу Земјата околу Сонцето со визуелна -Листови за цртање изработки,
Сонцето и презентација или модел, а потоа ја на четирите годишни непосредно
различните дискутираат причината за појава на годишните времиња
годишни времиња. времиња. поврзани со
1
стандардите
-Молив, боички,
ножички, лепило, ▪домашните
листови во боја задачи
▪одговорите
на квизови
(куси
тестови) кои
се дел од
поучувањето.

110
•Месечина •Преку модел го •Учениците го набљудуваат движењето на -Макета/модел од ▪усните
објаснува Месечината околу Земјата со визуелна Месечина одговори на
(Месечина,
движењето на презентација или модел, а потоа дискутираат прашања
месечеви
Месечината околу за месечевите мени. поставени
мени / фази,
Земјата. -Плакати од од
прва •Учениците пополнуваат илустриран работен
Месечина, месечеви наставникот
четвртина, •Ја опишува лист во кој ги именуваат и подредуваат
мени / фази, прва или од
полна Месечината како месечевите мени.
четвртина, полна соучениците
месечина, небесно тело кое
месечина, трета
трета свети поради ▪придонесот
четвртина, млада
четвртина, осветлување од во
месечина
млада Сонцето. изведување
месечина) на
заклучоците
-Листови за цртање
▪работните
на Месечина,
•Ги набројува и
листови.
опишува месечеви мени /
месечевите фази, прва ▪практичните
мени/фази кои се четвртина, полна изработки,
повторуваат секој •Учениците ги следат различните форми/фази месечина, трета непосредно
месец по истиот на Месечината во текот на еден месец, истите четвртина, млада
ги илустрираат во тетратката, ги набројуваат и месечина поврзани со
редослед.
заеднички ги дискутираат. стандардите
-работни лисстови
▪домашните
задачи
▪одговорите
на квизови
(куси
тестови) кои
се дел од
поучувањето

111
Оценување на наученото 1 - Усни одговори (80% од оценката)
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: ЕНЕРГИЈА
Вкупно часови: 26
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ја објаснува енергијата како неопходна за движење или промена на нештата и да ги препознава начините на нејзино добивање;
2. ја препознава топлината како енергија која загрева, начините на нејзино добивање и промените кои настануваат при загревање;
3. ја поврзува температурата со топлината;
4. ја опишува светлината како услов за гледање на нештата и да ги објаснува патувањето на светлината и причините за појава на
сенка;
5. го објаснува значењето на електричната енергија во секојдневието и да ги наведува мерките за заштита и штедење.

Предмет: Природни науки за II одд.

Тема: Енергија Време на реализација: 26 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

112
 Содржини Стандарди за Часо- Активности Средства Следење на
оценување ви
(и поими) напредокот
•Енергија (енергија, •Ја објаснува •Учениците, поделени во мали -хартиена вртелешка, ▪усните одговори
загревање, енергијата како услов групи/парови, преку пропелер на вода — на прашања
1
осветлување, да се прави нешто (да истражување ги откриваат играчка, автомобил поставени од
батерии, гориво, се движи или да се причините за појавата на играчка на батерии, наставникот или
согорување) промени нешто). одредени движења и промени соларен панел, од соучениците
(вртење на хартиена светилка.
▪придонесот во
вртелешка, пропелер на вода
-Слики/презентации од изведување на
— играчка, движење на
различни извори на заклучоците
автомобил играчка на батерии
енергија: Сонце,
или соларен панел, светилка). ▪работните
батерија, гориво, ветер,
вода листови.
•Преку визуелна презентација ▪практичните
наставникот прикажува изработки,
-презентација која
движења и промени на телата непосредно
•Препознава начини прикажува движења и
(светење, загревање и сл.)
на кои се добива промени на телата поврзани со
предизвикани од различни
енергија (загревање, (светење, загревање и
видови енергија, а потоа стандардите.
осветлување, сл.) предизвикани од
учениците ги дискутираат
согорување гориво). 2 различни видови ▪домашните
причините за настанатите
енергија задачи
движења и промени на телата.
•Преку различни видови на ▪одговорите на
слики наставникот покажува -работен лист за квизови (куси
движења и промени на телата идентификување на тестови) кои се дел
(светење, загревање и сл.) различни извори на од поучувањето.
предизвикани од различни енергија
видови енергија, а потоа
учениците ги дискутираат
причините за настанатите
движења и промени на телата.

113
 •Преку визуелна презентација
наставникот покажува примери
за различни извори на енергија
(Сонце, батерија, гориво, ветер,
вода
и сл.).

•Преку различни видови на

•Дава примери за постери, наставникот покажува
различни извори на примери за различни извори на
енергија (Сонце, енергија (Сонце, батерија,
батерија, гориво, гориво, ветер, вода и сл.).
ветер, вода и сл.).
•Учениците пополнуваат
2 работен лист во кој
идентификуваат различни
извори на енергија, а потоа
заеднички ја проверуваат
точноста на дадените одговори.
(овие две активности се
работат во 1 час)
•Топлина •Ја идентификува •Наставникот демонстрира Термометар ▪усните одговори
топлината како загревање на различни на прашања
(топлина, гориво, гас, 1 метална лажичка
енергија која ги предмети (метална лажичка со поставени од
нафта, јаглен,
загрева телата и пламен или топла вода, топла вода наставникот или
триење, топење,
предметите. стаклена чаша со топла од соучениците
испарување, стаклена чаша со топла
потопло/поладно вода, радијатор/решо), а потоа вода, радијатор/решо ▪придонесот во
тело, температура, со учениците дискутира за изведување на
114
термометар) енергијата која ги загрева заклучоците
предметите/телата
▪работните
презентација преку која листови.
•Учениците следат визуелна се запознаваат со
▪практичните
презентација преку која се различни горива како
изработки,
•Поврзува горење на запознаваат со различни горива извори на топлина.
непосредно
гориво (гас, нафта, како извори на топлина. Потоа,
1 преку дискусија, го поврзуваат
дрво, јаглен) и триење поврзани со
на два предмета еден горењето на горивата со дигитален термометар
добивањето топлина. стандардите.
со друг со добивање
топлина. ▪домашните
задачи
▪одговорите на
•Учениците пополнуваат квизови (куси
работен лист во кој работен лист за
идeнтифинyвaaт различни идeнтификyвaње тестови) кои се дел
•Ги опишува горива како извори на топлина, различни горива како од поучувањето.
промените (топење и а потоа заеднички ја извори на топлина
испарување) кои проверуваат точноста на
настануваат при дадените одговори.
загревање. 1

•Наставникот демонстрира
промени при загревање слики/презентации од
(топење на мраз, сладолед, промени кои
чоколадо итн. и испарување на настануваат при
•Објаснува како се вода), а учениците ги загревање (топење на
поврзани препознаваат и именуваат мраз, сладолед,
температурата и промените. чоколадо итн. и
топлината на телата. испарување на вода)

•Учениците, поделени во мали

115
 групи/парови, со дигитален
термометар мерат температура
1 дигитален термометар
на разни тела и материи
(воздух, вода и сл., телесна
температура) и ги подредуваат
•Мери, отчитува и добиените мерки на
споредува телата/материјата според
температура со степенот на загреаност.
дигитален
термометар;

•Светлина • Ја препознава 1 •Учениците набљудуваат исти -Слики/презентации од ▪усните одговори

светлината како тела/предмети во темна, светлина,светлински на прашања
(светлина,светлински енергија која ни делумно осветлена и светла извори, сенка, поставени од
извори, сенка, овозможува да ги просторија, потоа ги проsирни тела наставникот или
проsирни тела) гледаме нештата. дискутираат промените (не од соучениците
гледаат, гледаат силуета и
▪придонесот во
гледаат тело во разни бои) кај
изведување на
телата/предметите и ја
заклучоците
утврдуваат светлината како
енергија која ни овозможува да ▪работните
ги гледаме.
листови.
▪практичните
изработки,
непосредно
•Наставникот води дискусија со
учениците за различни извори -различни извори на поврзани со
• Дава име и за на светлина (Сонце, молња, светлина:
свеќа, светилка, блиц, стандардите.
светлински извори.
батериска ламба, рефлектор и
116
 др.). -Сонце, молња, свеќа, ▪домашните
светилка, блиц, задачи
2 •Учениците пополнуваат
батериска ламба,
работен лист во кој ▪одговорите на
рефлектор.
идентификуваат извори на квизови (куси
светлина, а потоа заеднички ја
тестови) кои се дел
проверуваат точноста на
од поучувањето.
дадените одговори.

•Со помош на демонстрација

(со батериска ламба, ласер, -работен лист за
светилка од телефон) идентификување на
наставникот го презентира извори на светлина
патувањето на светлината, а
потоа учениците дискутираат за
патеката на светлината.
• Објаснува како
патува светлината.
•Учениците, поделени во мали
групи/парови, го истражуваат
формирањето сенки од батериска ламба,
1 различни предмети (молив, ласер,
гума, провидна пластика, светилка од телефон.
стаклена чаша/тегла, марамче,
тетратка и сл.).
молив, гума, провидна
пластика, стаклена,
• Ги обіаснува чаша / тегла, марамче,
причините за појава тетратка
на сенка.

117
 1
•Електрична енергија •Ја препознава 1 •Учениците пополнуваат -работен лист за ▪усните одговори
електричната енергија работен лист во кој ги идентификување на на прашања
(електрична
како енергија која идентификуваат уредите кои уредите кои користат поставени од
енергија, батерија,
овозможува некои користат електрична енергија електрична енергија за наставникот или од
жици, прекинувач,
уреди да работат (се за нивната работа, а потоа нивната работа соучениците
светилка, струјно
движат, затоплуваат, заеднички ја проверуваат
коло, електрани, -Презентација за ▪придонесот во
емитуваат звук или точноста на дадените одговори.
хидроцентрала, електричната енергија изведување на
светат).
термоцентрала, која овозможува заклучоците
ветерница, соларни нештата да се движат,
▪работните
панели, соларна да светат, да
централа) емитуваат звук, да листови.
•Набројува уреди кои затоплуваат и др.
•По следење на визуелна ▪практичните
работат користејќи
презентација учениците водат изработки,
електрична енергија.
дискусија со цел да непосредно
-батерија, жици,
констатираат дека
прекинувач, светилка, поврзани со
електричната енергија
1 струјно коло,
овозможува нештата да се стандардите.
движат, да светат, да
емитуваат звук, да затоплуваат ▪домашните задачи
-слики од
и др. ▪одговорите на
хидроцентрала,
термоцентрала, квизови (куси
ветерница, соларни тестови) кои се дел
панели, соларна од поучувањето.
•Учениците пополнуваат централа
работен лист во кој
препознаваат правилно и
•Ги познава мерките неправилно ракување со -батерија, жици,
за претпазливост и електрични уреди, а потоа прекинувач, светилка
правилно ракување со заеднички ја проверуваат
електричните уреди точноста на дадените одговори.
во домаќинството и ја
118
препознава опасноста
од неправилното
1
ракување со
електричните уреди и -модел на елементите
струен удар. од наједноставно
(просто) струјно коло:
батерија, жици,
прекинувач, светилка.
•Наставникот, со помош на
•Го објаснува модел, ги запознава учениците
струјното коло како со елементите на
патека по која се наједноставно (просто) струјно
пренесува коло: батерија, жици,
електричната прекинувач, светилка.
енергија. Учениците пополнуваат
илустриран работен лист во кој
ги именуваат основните делови
на струјното коло: батерија,
жици, прекинувач, светилка.
1

-работен лист за
•Учениците, поделени во мали именување на
групи/парови, поврзуваат основните делови на
делови во едноставно струјно струјното коло:
коло (батерија, жици, батерија, жици,
•Ги препознава и прекинувач, светилка) и ја прекинувач, светилка.
именува елементите дискутираат фуницијата на
на наједноставно / ceкoj од нив.
просто струјно коло
(батерија, жици,
прекинувач, светилка)
и ја објаснува нивната
функција.
-презентација за
запознавање на
119
 учениците со различни
електрани (ветерница,
хидроцентрала,
термоцентрала,
соларен панел.
1 •Со помош на визуелна
презентација наставникот ги
запознава учениците со
•Набројува различни различни електрани
електрани како (ветерница, хидроцентрала,
производители на термоцентрала, соларен панел
електрична енергија, итн.) и со учениците го
а батеријата како дискутира начинот на добивање
уред во кој е електрична енергија во нив.
складирана
•Учениците пополнуваат
електрична енергија.
илустриран работен лист во кој
ги поврзуваат електраните со
ресурсите кои се користат за
добивање електрична енергија
во истите (хидроцентрала —
вода, термоцентрала — гориво,
ветерница — ветар, соларни -илустриран работен
панели — сончева светлина), а лист во кој ги
потоа заеднички ја проверуваат поврзуваат
точноста на дадените одговори. електраните со
2 ресурсите кои се
Потоа, преку дискусија ги
идентификуваат ресурсите и користат за добивање
последиците од нивното електрична енергија во
користењето за добивање истите:
електрична енергија -хидроцентрала — вода
(хидроцентрала — вода: реки и
езера се менуваат и
намалуваат; термоцентрала — термоцентрала —
гориво: јаглен од рудници се гориво,
копа во планината и при горење
120
 се загадува воздухот;
ветерница — ветер: доколку
ветерница — ветар,
нема ветер нема да прави
струја; соларна централа —
сонце: доколку нема сонце
нема да произведува струја). соларни панели —
сончева светлина

•Учениците дискутираат за
потребата и начините на кои
може да се заштеди
електричната енергија во домот
и во околината.
•Учениците илустрираат за
потребата и начинот на кои
може да се заштеди
електричната енергија во домот
и во околината.

•Наведува примери за
штедење на
електричната
енергија.

121
 2
Оценување на наученото 2 - Усни одговори (80% од оценката)
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА

Наставникот обезбедува инклузивност преку вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот. Притоа,
овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционално ангажирано преку користење на соодветни методички приоди
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со попреченост
применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите ученици, особено оние од
ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во уќењето, да ги поттикнvва и поддржува во
постигнувањето на резултатите од учењето.
При реализација на активностите наставникот еднакво ги третира и момчињата и девојчињата, при што води грижа да не
им доделува родово стереотипни улоги. При формирагье на групите за работа настојува да обезбеди баланс во однос на
полот. При избор на дополнителни материјали во наставата користи илустрации и примери кои се родово и
етнички/културно сензитивни и поттикнуваат родова рамноптравност, односно промовираат интеркултурализам.

122
Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на темите/содржините/поимите при планирањето и реализацијата
на наставата. Интеграцијата овозможува ученииците да ги вклучат перспективите на другите наставни предмети во она
што го изучуваат во овој наставен предмет и да ги поврзат знаењата од различните области во една целина.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот континуирано ги следи

активностите на учениците за време на поучувањето и учењето и прибира информации за напредокот на секој ученик. За
учеството во активностите учениците добиваат повратна информација во која се укажува на нивото на успешност во
реализацијата на активноста/задачата и се даваат насоки за подобруваіъе (формативно оценување). За таа цел
наставникот ги следи и оценува:
• усните одговори на прашања поставени од наставникот или од соучениците;
• придонесот во изведување на заклучоците;
• работните листови;
• практичните изработки, непосредно поврзани со стандардите;
• домашните задачи;
• одговорите на квизови (куси тестови) кои се дел од поучуваіъето.

По завршување на учењето на секоја тема учениците добиваат сумативна оценка во вид на опис на постигнатите
стандарди за оценување. Сумативната оценка се изведува од напредувањето констатирано преку различните техниии на
формативно оценување.

123
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Општество
Задолжителен
II (второ)
1. Во училиште
2. Во домот
3. Населено место
1 час неделно / 36 часа годишно
• Компјутер, проектор, дигитални уреди: фотоапарат, телефон,
телевизор, ЦД-уред.
• Видеоснимки од природни појави (поплави, земјотрес, пожар), од
прослави - државни и семејни, фотографии, илустрации, списанија,
весници, книги, учебник и сл. за поддршка на содржините/активностите
поврзани со темите.
• Аудиозвуци од грмотевици, земјотрес, дување на ветар и други
елементарни непогоди, звуци од традиционална музика, химната на
Република Северна Македонија, новогодишни, божиќни, велигденски песни,
празнични песни оддругите етнички заедници и сл.
• Работни материјали (пластелин, различни боички, хартија во боја,
украси, природни и вештачки материјали - конци, жица, кеси, ткаенина,
балони, листови, цвеќиња, плодови, гранчиња, памук, лепак, ножици, зрна,
пластични чаши и шишиња и сл.).
• Временска лента на настани, постапки, прослави...
• Плакати и нагледни средства за правилата за однесување, членовите
на семејството - семејно стебло, празниците, домот, одделенската
заедница, паралелката, насилното и ненасилното однесување, ракувањето
со апарати, традиционалната облека и храна , природните убавини на
местото на живеење и околината - планини, реки, езера и сл.
Наставата по математика во второ одделение може да ја изведува:
• професор по одделенска настава, VII/1 или VI/1(според МРК ) и 240 ЕКТС;
• дипломиран педагог, VII/1 или VI/1(според МРК) и 240 ЕКТС.
124
 Поврзаност со национални станарди
Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Општество и демократска култура од Националните стандарди:
Ученикот/ученичката знае и умее:
VI-А.2 да го анализира сопственото однесување со цел да се подобри, поставувајќи си реални и остварливи цели за активно
делување во заедницата;
VI-А.З да ги формулира и аргументира своите гледишта, да ги сослушува и анализира туѓите гледишта и со почитување да се
однесува кон нив, дури и тогаш кога не се согласува;
VI-А.5 да ги разбира разликите меѓу луѓето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности, социјален
статус итн.);
VI-А.6 да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај другите и да се спротивставува на дискриминација;
VI-А.7 да препознава манифестација на вербално и физичко насилство во сопственото опкружување, да ги согледува
последиците од насилството и да се спротивставува на него;
VI-А.10 да се заштити себеси и другите во кризни ситуации и при елементарни непогоди;
VI-А.11 да ги применува правилата и прописите за безбедно учество во сообраќајот;
VI-А.13 да го анализира концептот на човековите права и правата на децата, да идентификува случаи на повреда на правата и да
презема активности за нивно неселективно почитување;
VI-А.22 да ги идентификува и почитува сите национални симболи на државата Р.С. Македонија и да манифестира чувство на
припадност кон државата.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
VI-Б. 1 не смее да прави дискриминациЈа врз основа на разликите меѓу луѓето (родова и етничка припадност, возраст,
способности, социјален статус итн.);
VI-Б. 2 сите луѓе, вклучувајќи ги и децата, имаат право да ги изразуваат своите мислења и ставови и да учествуваат во
донесувањето одлуки кои се поврзани со нивните потреби и интереси;
VI-Б. 8 секој граѓанин е должен да ги почитува законите, правилата и прописите кои го регулираат однесувањето на луѓето и
функционирањето на институциите;
VI-Б. 13 националниот идентитет, кој произлегува од припадноста на државата Република Северна Македонија, е битна
компонента на идентитетот на сите граѓани на државата.

125
 Наставната програма вклучува и релевантни компетенции од следните подрачја на Националните стандарди: Дигитална
писменост, Личен и социјален развој, Техника, технологија и претприемништво и Уметничко изразување и
култура.
Ученикот/ученичката знае и умее:
IV-А.2 да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користење на ИКТ;
IV-А.5 да определи какви информации му/и се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информации и
содржини;
V-А.З да ги идентификува различните компоненти на сопствениот идентитет кој се гради врз основа на припадноста на различни
социјални групи (на пример: родов, етнички и национален идентитет) и на различните улоги кои ги има во животот (на
пример: ученик, син/ќерка);
V-А.4 да прави процена на сопствените способности и постигања (вклучувајќи ги силните и слабите страни) и врз основа на тоа
да ги определува приоритетите кои ќе му/и овозможат развој и напредување;
V-А.5 да ги препознава емоциите кај себе и кај другите, да ги согледа последиците од сопствените емоционални реакции во
различни ситуации и да користи соодветни стратегии за справување со емоциите;
V-А.6 да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваатна патоткон
нивно остварување;
V-А.7 да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во иднина;
V-А.8 да го организира сопственото време на начин кој ќе му/и овозможи ефикасно и ефективно да ги оствари поставените цели
и да ги задоволи сопствените потреби;
V-А.9 да ги предвиди последиците од своите постапки и од постапките на другите по себе и по другите;
V-А.10 да применува етички начела при вреднување на правилното и погрешното во сопствените и туѓите постапки и да
манифестира доблесни карактерни особини (како што се: чесност, правичност, почитување, трпеливост, грижа,
пристојност, благодарност, решителност, одважност и самодисциплина);
V-А.13 да комуницира со другите и да се презентира себеси соодветно на ситуацијата;
V-А.14 да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и равбирање за другите и да ги искажува сопствените
грижи и потреби на конструктивен начин;
V-А.15 да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со другите и
земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
V-А.17 да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и поддршка во
корист на другите;
V- А.19 да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува заклучоци и да
донесува рационални одлуки;

126
VII-А.9 активно да учествува во тимска работа според претходно усвоени правила и со доследно почитување на улогата и
придонесот на сите членови на тимот;
VIII-А.7 да препознава и објаснува како културните обележја се менуваат со текот на времето и во различни контексти.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
IV-Б.1 дигиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење - ги олеснува учењето, животот и работата, придонесува за
проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за забава;
V-Б.1 грижата за сопственото тело и редовното практикување физички активности е важен услов за обезбедување физичко и
ментално здравје;
V-Б.2 осознавањето на сопствениот идентитет придонесува за јакнење на самодовербата и за развојот на личноста;
V-Б.З сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од
резултатите кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
V-Б.7 иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување на целите и
надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
V-Б.8 интеракцијата со другите е двонасочна - како што има право од другите да бара да му/и биде овозможено задоволување
на сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да имдаде простор на другите да ги задоволат сопствените
интереси и потреби;
V-Б.9 барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на индивидуален и
социјален план;
VII-Б.5 ресурсите не се неограничени и дека е потребно одговорно да се користат.

127
 Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по теми

Teмa: ВО УЧИЛИШТЕ
Вкупно часови: 15 часа
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ги препознава и разликува училишните простории, да именува кој работи во училиштето и да ја опишува улогата (одговорноста)
на вработените во училиштето;
2. ја опишува постапката за избор на раководство на одделенската заедница и нејзинитетела и да ја објаснува улогата на
одделенската заедница;
3. ги наведува, опишува и разликува посакуваните особини на учениците;
4. ги наведува, опишува и разликува постапките на посакувано и непосакувано однесување на учениците.
Ученикот/ученичката ќе:
-развива вештини за донесување одлуки во група;
-развива свест за почитување на различности врз основа на пол, јазик и можности

Предмет: Општество за II одд.

Тема: Во училиште Време на реализација: 15 часа (15 недели)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Вработени во •Ја наведува •Учениците преку игра на улоги симулираат -картончиња со •усните
училиштето улогата на ситуации „Јас како наставник, педагог, психолог имиња на одговори на
(директор, педагог, вработените во или секретар". После секоја симулирана професии, прашања
психолог, училиштето 2 ситуација се поведува дискусија за работните табла, маркери поставени од
социјален наставникот
(наставник, обврски на секоја од наведените професии.
128
работник, директор, педагог, Откако дискусијата ќе заврши, секој ученик лепи или од
дефектолог, психолог, картонче со називот на професијата на табела соучениците;
библиотекар, дефектолог, на која има напишано ТЕШКО и ЛЕСНО. •придонесот
хигиеничар) библиотекар, Картончето го поставува на местото за кое во групните
активности;
хигиеничар) и мисли дали таа професија е тешка или лесна, а
•одговорите
прави разлика во во исто време и се изјаснува зошто така мисли. на квизовите
нивните кои се дел од
задолженија. •Учениците се ставаат во улога на новинари. поучувањето;
Влечат картички на кои се запишани професиите •придонесот
на вработените во училиштето -картончиња со во
(директор/директорка, психолог, дефектолог, имиња на изведувањето
педагог, хигиеничар/хигиеничарка и сл.). Секоја професии на на
група влече по една или две картички и според вработените во заклучоците;
добиените професии од картичките составаат училиштето, •работните
прашања за интервју со вработените од дигитален листови;
соодветната професија која им се паднала на апарат или •евидентните
картичките. Секоја група одредува ученик листи, чек-
мобилен уред, листите и
новинар кој ќе го води интервјуто, ученик листови за
фотограф (кој ќе слика со дигитален апарат) и анегдотските
запишување на белешки на
ученик помошник кој ќе запишува. Откако ќе се
податоци, наставникот;
изведе интервјуто, секоја група презентира пред
соучениците. Учениците воочуваат сличности и конец, дупчалка •домашните
задачи;
разлики меѓу професиите и ја воочуваат
•практичните
потребата од нив. Од добиените податоци се изведби
составува заедничка книга која се презентира поврзани со
пред вработените во училиштето. стандардите
Надоврзување на претходната активност: за
Наставникот одбира по неколку карактеристики оценување.
од секоја професија и во описите кои претходно
ги подготвиле учениците додава и по неколку
неточни информации. Учениците имаат задача
да ги препознаат невистинитите информации и
да објаснат зошто се неточни. Наставникот низ
дискусија објасни дека понекогаш се случува во
информациите што доаѓаат до нас да има и
погрешни или недоволно точни. Заеднички се
заклучува дека е неопходно да се проверува
точноста на информациите пред да им се
129
 верува.
•Просторна •Ги препознава и • Учениците преку набљудување ги разгледуваат •усните
организација во именува сите простории во училиштето и дискутираат за одговори на
училиштето просториите и Смарт табла, прашања
нивната намена. поставени од
(училница, канцелариите во компјутер
наставникот
канцеларија, училиштето - или од
библиотека, училници, соучениците;
тоалет, кујна, канцеларија на •придонесот
спортска сала, директорот, во групните
кабинет, педагогот, 1 активности;
училиштен двор) психологот и •одговорите
другите стручни на квизовите
соработници, кои се дел од
библиотеката, поучувањето;
кујната, тоалетите, •придонесот
во
спортската сала, изведувањето
училишниот двор на
и сл. заклучоците;
•Ја опишува •работните
намената на листови;
секоја од •евидентните
просториите во листи, чек-
училиштето. листите и
анегдотските
белешки на
• Го прикажува • Учениците, поделени во мали групи, со -мобилен наставникот;
патот од мобилен телефон или фотоапарат ги сликаат телефон или •домашните
училницата до просториите (спортската сала, канцелариите на фотоапарат, задачи;
спортската сала, 1 стручните соработници, кујната, тоалетите, фотографии, •практичните
канцелариите на училишниот двор) и нивните фотографии ги хамер, лепило, изведби
стручните користат за да изработат постер кој го прикажува маркери или поврзани со
соработници, патот од училницата до нив. фломастери за стандардите
кујната, тоалетите, пишување за
училишниот двор оценување.

•Одделенска •Ја опишува •Учениците, поделени во групи, изведуваат •усните

заедница постапката за анкета со соучениците и вработените во -гласачки одговори на
(претседател, избор на 1 училиштето за тоа кои особини треба да ги има ливчиња, табла, прашања
заменик раководство на претседателот на одделенската заедница и тие маркери во боја поставени од
што се повторуваат ги прикажуваат во табела. наставникот
130
претседател, одделенската Секој ученик наведува кој од соучениците ги или од
постоjани тела, заедница и поседува сите или најголем дел од особините во соучениците;
привремени тела) нејзините тела. табелата. Според добиените насоки од •придонесот
наставникот се спроведува тајно гласање за во групните
избор на претседател. активности;
•одговорите
•Ја објаснува •Учениците преку дискусија ги определуваат на квизовите
улогата на правилата за донесување одлуки во група во кои се дел од
одделенската врска со различни активности и барања -смарт табла, поучувањето;
заедница во (почитување на туѓо мислење, спроведување компјутер, •придонесот
1 во
застапување на бура на идеи, гласање, постигнување консензус).
презентација изведувањето
интересите на Наставникот преку визуелна презентација ја
учениците. објаснува улогата на одделенската заедница во на
застапување на интересите на учениците, со заклучоците;
•Ги наведува
правилата за нагласување на улогата на претседателот и •работните
донесување членовите на работните тела. листови;
одлуки во група. •евидентните
листи, чек-
листите и
анегдотските
белешки на
наставникот;
•домашните
задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.

•Посакувани •Наведува кои • Наставникот чита описи на спротивставени •усните

особини на особини се битни ситуации. Во еден случај главниот лик во едната -работен лист со одговори на
учениците за постигнување ситуација е ученичка која не е трудољубива и не спротивставени прашања
(трудољубивост, е истрајна при вршење на училишните обврски, а ситуации поставени од
успех во училиште наставникот
истрајност, (трудољубивост, 1 во другата, ученик кој е трудољубив и истраен.
или од
љубопитност, истрајност, Други две спротивставени ситуации се соучениците;
одговорност, љубопитност, однесуваат на ученичка која е љубопитна за •придонесот
чесност, учење нови работи, наспроти ученик кој не е во групните
одговорност).
соработливост) заинтересиран за тоа. Трети две спротивставени активности;
•Објаснува зошто •одговорите
ситуации се однесуваат на ученик кој е
131
трудољубивоста, одговорен кога се работи за реализирање на на квизовите
истрајноста, училишните обврски, наспроти ученичка која не е кои се дел од
љубопитноста и одговорна за тоа. По читањето на секоја од поучувањето;
двете спротивставени ситуации од учениците се •придонесот
одговорноста се во
битни за бара да ги именуваат особините на учениците
изведувањето
постигнување прикажани во едната и другата ситуација, да на
успех во дискутираат кои се последиците по нивниот заклучоците;
училиштен успех и да наведуваат примери за •работните
училиште.
други постапки карактеристични за секоја од листови;
наведените особини. •евидентните
листи, чек-
листите и
анегдотските
белешки на
наставникот;
•домашните
задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.

• Наведува кои •Тројца ученици добиваат задача да пренесат

особини се битни што е можно повеќе столчиња од еден до друг
за соработка со крај на училницата (може и во ходникот пред -столчиња
соучениците училницата) во период од една минута. Се брои
(одговорност, колку столчиња вкупно се пренесени. Потоа,
чесност, други тројца ученици, паралелно ја прават
соработливост). 1 истата задача, но се бројат столчињата кои секој
•Објаснува зошто од нив самиот ги пренел. Заеднички се
соработката со констатира дека најмногу столчиња пренела
соучениците е првата група затоа што тројцата работеле
битна за заедно. Се води дискусија по прашањата: Што
постигнување
ако некој од групата не трчаше припренесување
успех во
училиште. на столчињата, туку бавно одеше? Дали ќе го
•Наведува сметавме за соработлив и одговорен кон
примери за другите? Што ако некој од групата ги тераше
132
 однесувања кои се другите да носат по три столчиња измислувајќи
карактеристични дека го боли ногата? Дали ќе го сметаме за
за секоја од чесен или не? На крајот учениците наведуваат
особините примери за други постапки карактеристични за
секоја од наведените особини (соработливост,
одговорност и чесност). Се дискутира како
соработката со соучениците придонесува за
постигнување подобар успех во училиште и се
наведува пример за однесување кој е
карактеристичен за секоја од особините.
•Однесување во • Прави разлика •Учениците се делат во мали групи. Секоја група •усните
училиште меѓу постапки кои смислува и изведува драматизација преку која се одговори на
(ненасилна се прикажува насилна комуникација (навредување / прашања
комуникација, карактеристични исмевање на соучениците со користење поставени од
наставникот
почитување на за насилна и за 1 навредливи зборови, измислување прекари...).
или од
разлики, агресивно ненасилна По презентациите на групите се дискутира зошто соучениците;
однесување, комуникација. прикажаното однесување е насилно и како тоа •придонесот
насилство, •Наведува влијае врз чувствата на ученикот кон кој е во групните
навредување, примери за насочено. Учениците наведуваат и други активности;
исмевање) насилна и примери за насилна комуникација во училиште. •одговорите
ненасилна Заеднички се констатира дека таквото на квизовите
комуникација во однесување мора да се избегнува. кои се дел од
училиште. поучувањето;
•Учениците, поделени во групи, цртаат стрип (од -бели листови,
три до четири сцени) преку кој прикажуваат прибор за •придонесот
насилна комуникација која се разрешува на цртање во
ненасилен начин. Следува презентирање и изведувањето
на
дискусија во која се осудува насилната
заклучоците;
комуникација меѓу учениците. •работните
•Прави разлика •Учениците одговараат на прашалник со искази листови;
меѓу постапки кои што претставуваат агресивно или неагресивно •евидентните
се 1 однесување. За секој исказ учениците - прашалник со листи, чек-
карактеристични определуваат какво однесување е претставено и искази за листите и
за агресивно и за заеднички дискутираат за точноста на дадените агресивно или анегдотските
белешки на
неагресивно одговори. неагресивно
наставникот;
однесување. •Учениците, поделени во групи, смислуваат и однесување, •домашните
•Наведува изведуваат драматизација преку која се разни предмети задачи;
примери за прикажува агресивно однесување. Половина од во училницата
133
агресивно и групите работат на агресивно однесување •практичните
неагресивно насочено кон соучениците (буткање, удирање, изведби
однесување во кубење и сл.), а другата половина на агресивно поврзани со
училиште. однесување насочено кон инвентарот и другите стандардите
за
предмети во училницата и училиштето (чкртање
оценување.
по мебелот, ѕидовите, постерите и изложените
творби, шутирање ранци, кинење тетратки/книги,
кршење гранки, уништување корпи за отпадоци).
По презентациите на групите се дискутира зошто
прикажаното однесување е агресивно и каква
штета нанесува. Учениците наведуваати други
примери за агресивно однесување во училиште.
Заеднички се констатира дека сите ученици се
одговорни да спречат такво однесување.
• Прави разлика Учениците следат искази за ситуации во кои се
меѓу постапки опишани постапки на почитување и -работен лист со
преку кои се 1 непочитување на туѓо мислење во училиште и со искази за
покажува помош на зелени и црвени картончиња почитување и
почитување и одредуваат какви се ситуациите. За секој исказ, непочитување
непочитување на
по кревањето на картончињата, учениците на туѓо мислење,
туѓо мислење во
училиште. даваат образложение за дадениот одговор. зелени и црвени
картончиња

• Препознава •Играта Пантомима се користи за погодување

ситуации на родово стереотипни активности. Се избираат две -ливчиња на кои
нееднакво момчиња и две девојчиња да ги претставуваат се запишани
постапување со 1 активностите. Момчињата влечат меѓу две родово
момчињата и ливчиња: играње балет и пеење во хор, стереотипни
девојчињата во девојчињата меѓу: играње фудбал и активности,
училиште. пренесување столчиња. Откако ќе се погодат смарт табла,
сите активности, се дискутира за: 1) поделбата презентација
на „женски" и „машки" активности во училиште и
2) како учениците третираат момче кое сака да
учествува во „женска" активност, односно
девојче кое сака да учествува во „машка"
активност. Се бараат примери и на други
„женски" и „машки" активности во училиште. Се
заклучува дека таквата поделба е неправедна
134
 затоа што секој треба да се поттикнува да се
вклучува во активностите според интересот,
наместо според полот.
•Наставникот иницира дискусија со прашањето:
Што значи кога на момче ќе му се каже дека трча
како женско, а на девојче дека трча како машко,
на момче дека плаче како женско, а на девоЈче
дека се однесува како машко. По одговорите,
наставникот пушта претходно подготвени видео
презентации во која прикажува сцени спротивно
на стереотипот (на пример, фудбалери што
плачат по изгубен натпревар, жени-успешни
каратистки). Учениците дискутираа тдали
ваквите изрази/описи ги забележале во некои од
нивните омилени програми и емисии кои ги
следат. Се заклучува дека девојчињата и
момчињата, како и мажите и жените можат да
бидат подеднакво добри во сите области од
животот (пр. спортски активности, образование,
уметности, кулинарство итн.), независно од
родовите улоги што им се доделуваат.
• Препознава •Учениците следат искази за ситуации во кои се -работен лист со
ситуации во кои се опишани постапки на почитување и искази за
покажува 1 непочитување на ученици кои зборуваат на јазик почитување и
почитување и различен од нивниот и со помош на зелени и непочитување
црвени картончиња одредуваат какви се
непочитување на на лица кои
ситуациите. За секој исказ, по кревањето на
лица кои картончињата, учениците даваат образложение зборуваат на
зборуваат на јазик за дадениот одговор. јазик различен
различен од од сопствениот,
сопствениот. зелени и црвени
картончиња
• Препознава •Во отворен простор се поставуваат препреки од
ситуации во кои се столчиња и клупи. Еден ученик со врзани очи
покажува добива задача да помине од едниот до другиот -столчиња и
почитување и крај на просторот без никој да му помага. (Се клупи, смарт
непочитување на очекува да налетува на препреките и да му биде
табла,
ученици кои имаат тешко да продолжи во посакуваниот правец.)
1 Друг ученик, исто така со врзани очи, ја добива презентација
потреба од помош
и поддршка (на истата задача, но сега има двајца ученици кои
пример: деца во му кажуваат како да се движи за да ги избегне
препреките. Трет ученик, исто така со врзани
135
 количка, со очи, ја добива истата задача, но еден ученик го
оштетен вид/слух, фаќа под рака и го пренесува на другиот крај од
со недоволно просторот. Низ дискусија се споредуваат трите
познавање на ситуации за да се констатира кога е, а кога не е
јазикот). почитуван ученикот кој има потреба од помош и
•Наведува поддршка. Активноста се искористува за да се
примери за дадат примери за ситуации во училиште кога се
почитување и покажува непочитување на соученици во
количка, со оштетен вид/слух, со недоволно
непочитување на познавање на јазикот и се нудатпримери за
разликите во постапки како да се покаже почитување. Преку
различни драматизација се наведуваат и др.примери за
контексти. почитување и непочитување на разликите.
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: ВО ДОМОТ
Вкупно часови: 12
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ги препознава и именува сите членови на поширокото семејство и да ги разбира роднинските врски меѓу нив;
2. ги наведува и опишува семејните празници и начинот на нивно прославување;
3. ги препознава и разликува просториите во домот според намената и основните елементи/апарати во нив;
4. ги наведува, опишува и разликува посакуваните особини на децата во домот/семејството;
5. објаснува како треба да се заштити од земјотрес, поплава, пожар и сл.
Ученикот/ученичката ќе развива свесност за:
6. меѓусебно почитување на членовите на домот/семејството;
7. безбедно ракување со апаратите во домаќинството;
8. соодветно постапување при елементарни непогоди.

Предмет: Општество за II одд.

Тема: Во домот Време на реализација: 12 часа (12 недели)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
136
 Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје
од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Пошироко • Ги наведува •На учениците им се прикажуваат слики од пошироки •усните
семејство и членовите на семејства. Наставникот укажува на роднинската врска на одговори на
семејни поширокото членовите (пример: брат на мајката), а учениците кажуваат -слики од прашања
прослави семејство и ги како тие го викаат (пример: вујко). Потоа активноста се пошироки поставени
(пошироко објаснува извртува - наставникот покажува на друга слика кој е, на
1 семејства, од
семејство, роднинските пример, вујко, а учениците кажуваат каков роднина им е
тој (на пример: брат на мајката). плакат со наставникот
семеен врски меѓу
нив. •Наставникот на пано истакнува плакат со напишани куси стихови со или од
празник/прос текстови (по можност стихови) за: стрико/стрина, испуштени соучениците
лава: вујко/вујна, тетка/тетин, братучеди, Стиховите се со зборови ;
свадба, испуштени зборови. Учениците, поделени во мали групи, •придонесот
именден, ги читаат стиховите и на празните линии ги во групните
слава; додаваатсоодветните зборови (кои ги избираатод понудени). активности;
роднини: Дискутираат за роднинските врски. Учениците кои имаат •одговорите
стрико, стрина, вујко, вујна, тетка, тетин, братучеди на квизовите
баба / дедо, споделуваат по нешто за нив: како се викаат, каде живеат итн.
тетка / тетин, кои се дел
вујко / вујна, од
стрико / поучувањето
;
стрина,
•придонесот
братучеди)
во
•Го наведува • Учениците се делат во четири групи. Секоја група добива изведувањет
поводот за задача да демонстрира празнување на еден од следните -видео снимки о на
прослава на семејни празници: свадба, слава, именден, роденден. Притоа, од од заклучоците;
семејните прават поделба на улогите и задолженијата при подготовка на прослави на •работните
празници: прославата (се внимава поделбата на улогите да не листови;
1 семејни
свадба, слава, поддржува родови стеротипи). Преку драматизација
празници, •евидентнит
именден, прикажуваат како се пречекуваат гостите, како тече
свеченоста и како се испраќаат гостите. На крај дискутираат за смарт табла е листи, чек-
роденден.
поводот за празнување на секоj од прикажаните празници. листите и
137
 •Опишува анегдотскит
како се е белешки
прославуваат на
семејните наставникот;
празници. •домашните
задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.
• Прави • Учениците, поделени во групи, добиваат слики со различни - слики со
разлика меѓу видови облека (тренерки, пижами, секојдневен фустан, различни
секојдневното панталони, чевли, патики, свечен фустан, кошула, вратоврска, видови облека,
и празничното дуксер и сл.). Секоја група ги избира оние слики кои слики со
облекување. прикажуваат облека која се носи на различни семејни
1 свечено
• Прави прослави. Се дискутира за разликата меѓу секојдневното и
празничното облекување, како и за разликата во поставена
разлика меѓу
секојдневната облекувањето за свадба и за другите семејни прослави. трпеза и слики
и празничната • Учениците, поделени во групи, добиваат слики со свечено со секојдневна
трпеза и поставена трпеза и слики со секојдневна трпеза. Во мали трпеза, книга
начинот на групи определуваат каква храна има на свечената, а каква на за бонтон
однесување секојдневната трпеза, нагласувајќи ги разликите меѓу двете.
за време на Потоа се дискутира за начинот на кој се служи храната во
јадење. различните прилики. Наставникот укажува на соодветно
однесување при јадење (дека се џвака со затворена уста, дека
не се зборува додека се џвака, како се користи приборотвза
јадење). Учениците симулираат примена на секое од
правилата.
•Простории, • Ги разликува •Учениците, поделени во групи, добиваат по еднаков број -сликички со •усните
мебел и просториите цртежи/сликички со различен мебел од домот и пет кутии на различен одговори на
апарати во во домот кои се напишани имињата на просториите во домот (дневна мебел од прашања
домот според соба, спална соба, кујна, трпезарија, детска соба). По еден домот, пет поставени
(кујна, намената. ученик/ученичка излегува, зема сликичка и ја става во кутии со имиња од
дневна • Прикажува
1 соодветната кутија. Победник е онаа група која точно и брзо ќе на простории наставникот
соба, спална (на цртеж /
скица) еден го селектира мебелот во домот. Потоа секоја група добива по во домот, или од
соба, една „просторија" (пример: кутија со сликички на мебел од табла, маркери соучениците
дом што има
трпезарија, кујна, дневна, трпезарија) и еден по еден ученик од групата зема сликичка ;
детска соба, од кутијата и го именува нацртаниотмебел. Потоа учениците •придонесот
138
ходник, спална, дискутираатза што се користи мебелот, од што е направен и во групните
тоалет, детска соба, како изгледа, како и за намената на секоја од просториите. активности;
подрум / тоалет и •одговорите
ходник. на квизовите
визба, • Ги наведува •Учениците, поделени во мали групи, добиваат плик во кој -плико, кои се дел
гаража, основните се ставени сликички со апаратите во домот. Ги сликички со од
шпорет, елементи на 1 извлекуваат сликичките една по една, го именуваат апарати во
фрижидер, мебелот/апар прикажаниот апарат и кажуваат за што служи и во која поучувањето
домот, смарт ;
телевизор, атите просторија се наоѓа истиот.
табла, •придонесот
правосмукал карактеристич
презентација во
ни за секоја
ка изведувањет
просторија во
домот. о на
заклучоците;
•работните
листови;
•евидентнит
е листи, чек-
листите и
анегдотскит
е белешки
на
наставникот;
•домашните
задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.
•Ги
прикажува (на -смарт табла,
цртеж/скица) 1 презентација,
основните коцки, играчки
елементи на
секоја од • •Наставникот презентира различни простории во домот, а
просториите учениците идентификуваат која е нивната намена.
во еден •Учениците, поделени во групи, конструираат дом (градат
дом/стан. куќа од дрвени коцки), го полнат со мебел (играчки) и ги
139
 делат задолженијата за да го уредат. Во текот на
активноста внимаваат на меѓусебните односи и
почитувањето.
•Ги набројува • Наставникот организира игра За и против со прашање: Кој -сликички со
основните апарат во домот е поважен, шпоретот или фрижидерот? апарати во
апарати во 1 Учениците кои се одлучиле за шпоретотзастануваат на една домот, табла,
домаќинствот страна, а останатите кои се одлучиле за фрижидерот на друга маркери, Т-
о и ја страна. Тие објаснуваатзошто така мислат. Играта
табела (за и
објаснува продолжува и за некои други апарати (телевизор и компјутер).
Учениците потоа ја бранат заземената страна, а на крајот се против)
нивната
намена. заклучува дека сите апарати во домот имаат свое значење во
олеснувањето на секојдневните обврски на луѓето.
• Објаснува •Учениците, поделени во мали групи, добиваат плик во кој -плико,
како безбедно 1 се ставени сликички со апаратите во домот. Ги сликички со
се ракува со извлекуваатсликичките една по една, го именуваат апарати во
основните прикажаниот апарат и кажуваат за што служи. Потоа домот, смарт
апарати во дискутираат за правилата за нивно штедливо и безбедно
табла,
домаќинствот користење (на пример: вратата на фрижидерот не се држи
отворена, ринглата се исклучува по употреба, презентација
о.
телевизороте вклучен само кога се гледа нешто итн.).
•Посакувани • Наведува • Учениците се делат на четири групи и секоја група •усните
особини на кои особини добива задача да објасни како се однесуваат дома децата одговори на
децата во се битни да ги кои поседуваат, односно не поседуваат една од следните прашања
домот/семејс поседуваат четири особини: одговорен / одговорна, грижлив / -смарт табла, поставени
грижлива, уреден / уредна, вреден / вредна, на тој начин
твото децата во 1 презентација, од
што ќе опишат: 1) како изгледа собата на детето кое е
(одговорен/о домот / вредно, а како на она кое е мрзливо, 2) како изгледаат бели листови, наставникот
дговорна, семејството плакарот и работната маса на детето кое е уредно, а како прибор за или од
грижлив/гри (одговорни, на детето кое е неуредно, 3) како детето се однесува кон цртање соучениците
жлива, грижливи, миленичето кога е грижливо, а како кога го запоставува и ;
уреден/уред уредни, 4) како детето одговорно ги спроведува обрските во •придонесот
на, вредни). домот (на пример: заклучува врата, пушта вода во тоалет, во групните
вреден/вред • Објаснува гаси светло кога легнува), а како ги избегнува. Откако активности;
на) зошто е битно групите ќе го презентираат сработеното, секој / секоја •одговорите
децата да ученик / ученичка избира една од наведените особини која на квизовите
бидат ја смета за најважна и ја прикажува на цртеж.
кои се дел
одговорни, од
грижливи,
поучувањето
уредни,
вредни во ;
домот/семејст •придонесот
вото во
140
 • Наведува • Наставникот покажува презентација со различни ситуации, изведувањет
примери за каде возрасните се грижат за домот, но и децата (мајката -смарт табла, о на
однесувања готви, таткото прави салата, децата подготвуваат маса...). презентација заклучоците;
кои се 1 Учениците преку драматизација покажуваат примери за некоја •работните
карактеристич од наведените особини.
листови;
ни за секоја
•евидентнит
од особините
(одговорен / е листи, чек-
одговорна, листите и
грижлив / анегдотскит
грижлива, е белешки
уреден / на
уредна, наставникот;
вреден / •домашните
вредна). задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.
• Заштита од • Препознава • Наставникот презентира ситуации од елементарни непогоди •усните
елементарни елементарна (пожар, поплава и земјотрес), а учениците ја идентификуваат -смарт табла, одговори на
непогоди непогода и ги и ја именуваат ситуацијата. Потоа наставникот прикажува што презентација прашања
(елементарн именува треба да се прави во случај на појава на секоја од наведените поставени
а непогода, најчестите 1 елементарни непогоди и со учениците ги симулира од
елементарни
пожар, ситуациите. наставникот
непогоди
поплава, (земјотрес, или од
земјотрес) поплава и соучениците
пожар). ;
• Опишува •придонесот
што треба да во групните
се прави при активности;
земјотрес, •одговорите
поплава и на квизовите
пожар. кои се дел
од
поучувањето
;
141
 •придонесот
во
изведувањет
о на
заклучоците;
•работните
листови;
•евидентнит
е листи, чек-
листите и
анегдотскит
е белешки
на
наставникот;
•домашните
задачи;
•практичните
изведби
поврзани со
стандардите
за
оценување.
Оценување на наученото 1 Усни одговори (80% од оценката)
Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Предмет: Општество за II одд.

Тема: Населено место Време на реализација: 9 часа (9 недели)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје

142
 од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:
Teмa: НАСЕЛЕНО МЕСТО
Вкупно часови: 9
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. прави разлика меѓу село и град во поглед на големината и бројот на жители, објектите, стопанските дејности, начинот на живење и
сообраќајот;
2. ги применува правилата за движење на пешаците и велосипедистите во симулирани ситуации и да ги наведува правилата за
однесување во автобус.
Ученикот/ученичката ќе:
3. го цени живеењето во селска средина;
4. развива сообраќајна култура.

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Населено место • Идентификува град •Наставникот подготвува повеќе илустрации -илустрации со •усните
(населено место, и село од на села (на пример: со ниви / градини околу села и градови, одговори на
село, град, фотографии. 1 куќите, со штали / фарми во близина на табла, маркери прашања
болница, • Прави разлика меѓу куќите) и на градови (со населби од згради, поставени од
полициска село и град според со збиени куќи во населба, со облакодери). наставникот или
станица, големината и бројот Учениците, поделени во групи, влечат по од соучениците;
противпожарна на жители. една илустрација која ја анализираат- •придонесот во
служба, трговски идентификуваат дали претставува дел од групните
центар, банка, град или од село и ги опишуваат активности;
театар, музеј) прикажаните објекти. По завршување на •одговорите на
презентациите на сите групи илустрациите квизовите кои
се позиционираат на линија со два краја се дел од
(најмалку жители - најмногу жители) поучувањето;
нацртана на таблата. Преку дискусија •придонесот во
констатираат за разликата меѓу селата и изведувањето
градовите според големината и бројот на на заклучоците;
жители. •работните
•Ги препознава и •Учениците следат презентација и потоа листови;
опишува куќите во препознаваат и опишуваат карактеристики -смарт табла, •евидентните
селата со дворот и 1 на куќи и придружни објекти во село и куќи и презентација листи, чек-
143
 придружните објекти. згради во град. листите и
•Ги препознава и анегдотските
опишува куќите и белешки на
зградите во наставникот;
градовите. •домашните
•Ги препознава и •Учениците се делат во групи и секоја група задачи;
наведува објектите и изработува макета на еден од објектите и •практичните
институциите 1 институциите карактеристични за градовите Материјали за изведби
карактеристични за (болница, полициска станица, изработка на поврзани со
градовите (болница, противпожарна служба, трговски центар, макета со стандардите за
полициска станица, банка, театар, музеј). Од изработените поважни објекти оценување.
противпожарна макети на објектите / зградите (со за градовите
служба, трговски обележување кој/која објект / зграда што
центар, банка, претставува) заеднички составуваат макета
театар, музеј). на град (ги цртаат улиците меѓу нив и
доцртуваат други работи по сопствен избор).
Потоа дискутираат за самите објекти - ги
идентификуваат и укажуваат на нивната
намена.
•Животот во село и •Ги наведува и •Преку видеопрезентација се прикажуваат •усните
животот во град опишува основните различните стопански дејности (земјоделие, -смарт табла, одговори на
(земјоделие, нива, стопански дејности 1 сточарство, индустрија и трговија), нивните презентација прашања
сточарство, карактеристични за карактеристики и поврзаноста меѓу нив. На поставени од
фарма, индустрија, селата (земјоделие и пример: се прикажува видео насловено наставникот или
фабрика, трговија, сточарство). Патот на лебот... (од земјоделие / нива, од соучениците;
продавница, •Ги наведува и преку индустрија / фабрика, до трговија / •придонесот во
трговски центар) опишува основните продавница) преку кое учениците откриваат групните
стопански дејности по за кои стопански дејности станува збор, како активности;
кои градовите се се меѓусебно поврзани и каде се застапени •одговорите на
разликуваат од (во градска или селска средина). Се квизовите кои
селата (индустрија и дискутира за поврзаноста на селото и градот се дел од
трговија). преку стопанските дејности. поучувањето;
•Наставникот подготвува ливчиња, а на •придонесот во
секое ливче ги наведува и опишува изведувањето
основните стопански дејности -ливчиња со на заклучоците;
карактеристични за селата (земјоделие и основни •работните
сточарство) и наведува и опишува стопански листови;
основните стопански дејности по кои дејности за •евидентните
144
 градовите се разликуваат од селата село и град листи, чек-
(индустрија и трговија). Учениците се делат листите и
во група СЕЛО и група ГРАД врз основа на анегдотските
ливчето. Групите смислуваат објаснение за белешки на
основните стопански дејности во село и во наставникот;
град. Потоа групите дебатираат- •домашните
наизменично по еден од секоја група го дава задачи;
објаснението за своето ливче. На крајот •практичните
заеднички се изведува заклучок. изведби
поврзани со
стандардите за
оценување.
•Ги наведува •Наставникот подготвува ливчиња, а на
предностите на секое ливче е напишана по една предност -ливчиња со
живеење во село на живеењето во село (чист воздух, предности за
(чист воздух, домашна храна, близина до природата, живот во село и
домашна храна, 1 близина до домашните животни, слободен град
близина до простор за играње), односно на живеењето
природата, близина во град (близина на болница, ресторани на
до домашни животни, располагање, разновидни продавници,
слободен простор за посебни игралишта за деца, живеење во
играње). зграда). Учениците се делат во група СЕЛО
• Ги наведува и група ГРАД врз основа на ливчето.
предностите на Групите смислуваат објаснение зошто она
живеење во град што е напишано на „нивните" ливчиња
(близина на болница, претставува предност за живеење во
ресторани на град/село. Потоа групите дебатираат -
располагање, наизменично по еден од секоја група го дава
разновидни објаснението за своето ливче. На крајот
продавници, посебни заеднички се заклучува дека и живеењето
игралишта за деца, во село има големи предности.
живеење во зграда).
•Сообраќајот во •Ги применува •Наставникот им презентира на учениците •усните
населено место сообраќајните преку видеопрезентација, со фотографии и - одговори на
(улица, пешачки правила за движење 1 сл. (на пример, видеопрезента- прашања
премин, тротоар, на пешаци во https://veloschools.mk/tag/aktivnosti-za-vo- ција, смарт поставени од
крстосница, симулирана или ucilnica/ ) безбедно движење во сообраќајот табла, наставникот или
велосипедска сликовно прикажана на пешаци и велосипедисти. Учениците, изработени од соучениците;
145
патика, булевар, ситуација. преку игра, симулираат ситуации за сообраќајни •придонесот во
автобус, (не)почитување на правилата во сообраќајот знаци групните
сообраќајни знаци кога се во улога на пешак и на активности;
и ознаки) велосипедист, притоа ги користат основните •одговорите на
сообраќајни знаци и ознаки (знак стоп, знак квизовите кои
за пешачки премин, знак за училиште, за се дел од
велосипедска патека и сл.) и семафор, кои поучувањето;
претходно самите ги изработиле. •придонесот во
•Ги применува •Учениците добиваат илустрации на изведувањето
сообраќајните различни ситуации во кои се прикажани на заклучоците;
правила за движење пешаци и велосипедисти кои ги почитуваат и -илустрации сo •работните
со велосипед во 1 не ги почитуваат правилата во сообраќајот различни листови;
симулирана или (на улица, на тротоар и сл.). Учениците ги ситуации во кои •евидентните
сликовно прикажана анализираат ситуациите, откривајќи ги се почитуваат и листи, чек-
ситуациjа. небезбедните постапки и нудејќи безбедни не се листите и
•Наведува примери решенија, како и безбедните постапки, почитуваат анегдотските
за безбедно и повикувајќи се на правилото што е правилата во белешки на
небезбедно движење испочитувано. Наставникот им презентира сообраќајот, наставникот;
во сообраќајот како на учениците (преку видеопрезентација, со видеопрезента- •домашните
пешак и фотографии и сл.) безбедно движење во ција, смарт задачи;
велосипедист сообраќајот на пешаци и велосипедисти. табла, •практичните
Учениците, преку игра, симулираат ситуации фотографии, изведби
за (не)почитување на правилата во изработени поврзани со
сообраќајот кога се во улога на пешак и на сообраќајни стандардите за
велоспедист, притоа ги користат основните знаци оценување.
сообраќајни знаци и ознаки (знак стоп, знак
за пешачки премин, знак за училиште, за
велосипедска патека и сл.) и семафор, кои
претходно самите ги изработиле. Преку
дискусија учениците наведуваат примери за
други ситуации на безбедно и небезбедно
движење во сообраќајот.
•Ги наведува •Наставникот чита текст со возење во
правилата за автобус во кој неколку деца несоодветно се
однесување на однесуваат (на пример: викаат на глас, се -текст за
патниците во буткаат, не се држатза држачите, се несоодветно
автобус. 1 наведнуваат низ прозор, седат на две однесување во
•Наведува разлика столчиња). По секое прикажано несоодветно автобус,
146
 меѓу улиците и однесување наставникот го прекинува видеопрезента-
сообраќајот во град и читањето и бара од учениците да ција, смарт
село. идентификуваат што било несоодветно и да табла
укажат како би требало да се однесуваат за
да биде соодветно. По наведувањето
примери од сопствено искуство кога се
возеле во автобус учениците заеднички ги
изведуваат правилата за однесување на
патниците во автобус. На учениците им се
презентира видеоматеријал во кој се
прикажани улиците и сообраќајот во повеќе
села со различна големина и улиците,
булеварите и сообраќајот во повеќе градови
различни по големина. Во дискусија
учениците ги констатираат разликите меѓу
сообраќајот во градот и селото.
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА

Наставникот обезбедува инклузивност преку вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот.
Притоа, овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционално ангажирано преку користење на соодветни приоди
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со
попреченост применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за
оценување) и секогаш кога е можно користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти,
образовни медијатори, тутори волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите
ученици, особено оние од ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во учењето, да ги
поттикнува и поддржува во постигнувањето на резултатите од учењето. При реализација на активностите наставникот
еднакво ги третира и момчињата и девојчињата, при што води грижа да не им доделува родово стереотипни улоги.
При формирање на групите за работа настојува да обезбеди баланс во однос на полот. При избор на дополнителни
материјали во наставата користи илустрации и примери кои се родово и етнички/културно сензитивни и поттикнуваат
родова рамноправност, односно промовираат интеркултурализам.
Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на темите/содржините/поимите при планирањето и
реализацијата на наставата. Интеграцијата овозможува учениците да ги вклучат перспективите на другите наставни
предмети во она што го изучуваат во овој наставен предмет и да ги поврзат знаењата од различните области во една
147
целина.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да се овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, континуирано се следат нивните

активности и нивното учество за време на поучувањето и учењето и се прибираат информации за напредокот и
постигањата на учениците. Усната повратна информација се дава континуирано и во неа се укажува на нивото на
успешност во реализацијата на активноста/задачата и се даваат насоки за подобрување (формативно оценување).
Оваа компонента е составен дел на планирањето на наставникотза наставата и учењето. За таа цел наставникот ги
следи и оценува:
 усните одговори на прашања поставени од наставникот или од соучениците;
 придонесот во групните активности;
 одговорите на квизовите кои се дел од поучувањето;
 придонесот во изведувањето на заклучоците;
 работните листови;
 евидентните листи, чек-листите и анегдотските белешки на наставникот;
 домашните задачи;
 практичните изведби поврзани со стандардите за оценување.

По завршување на учењето на секоја тема учениците добиваатсумативна оценка во вид на опис на постигнатите
стандарди за оценување. Врз основа на напредувањето констатирано преку техниките и методите во формативното
оценување се изведува сумативната оценка која ги опишува постигањата на ученикот.

148
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Физичко и здравствено образование
Задолжителен
II (второ)
1. Јас и моето тело
2. Играм и спортувам
3 часа неделно /108 часа годишно
• Клацкалка.
• Вага и висинометар.
• Сантиметарска пантлика/ласер за мерење должина.
• Гимнастички душеци, атлетски душек.
• Помали и поголеми топки, тениски топчиња, пинг-понг
топчиња, балони и топки за спортски игри.
• Обрачи, гумени и дрвени палки, јажиња, ниски и високи
чунови - маркери за подлога, чунови, конусни маркери, морнарски
скали за подлога, координациски скали.
• Ниски справи од спортска гимнастика.
• Морнарски скали, шведски скали, висечки јажиња, рипстоли,
шведска клупа.
• Ниски кошеви и ниска одбојкарска мрежа.
Воспитно-образовната работа во прво одделение може да ја
изведува лице кое е:
• професор/наставник/учител по одделенска настава, VII/1 или VI/1
(според МРК) и 240 ЕКТС;
• професор/воспитувач по предучилишно воспитание, VII/1 или VI/1
(според МРК) и 240 ЕКТС;
• дипломиран педагог, VII/1 или VI/1 (според МРК) и 240 ЕКТС.
За изведување на наставата по физичко и здравствено
образование во прво одделение се вклучува и:
• професор со завршен Факултет за физичко образование, спорт и
здравје – наставна насока.
149
 Поврзаност со национални станарди
Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени
со подрачјето Личен и социјален развој:
Ученикот/ученичката знае и умее:
да разликува здрав од ризичен животен стил кога се работи за сите сфери на живеење (вклучително навики во
V-A.1 исхраната,
спортски и рекреативни активности и сексуално однесување);
да избира и практикува активности кои обезбедуваат развој и подобрување на сопственото ментално и физичко
V-A.2 здравје и
добросостојба;
да прави процена на сопствените способности и постигања (вклучувајќи ги силните и слабите страни) и врз
V-A.4
основа на тоа да ги определува приоритетите кои ќе му/ѝ овозможат развој и напредување;
да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваат на
V-A.6
патот кон нивно остварување;
да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во
V-A.7
иднина;
V-A.9 да ги предвиди последиците од своите постапки и од постапките на другите по себеси и по другите;
да применува етички начела при вреднување на правилното и погрешното во сопствените и туѓите постапки и
да
V-A.10
манифестира доблесни карактерни особини (како што се: чесност, правичност, почитување, трпеливост, грижа,
пристојност, благодарност, решителност, одважност и самодисциплина);
V-A.11 да дејствува самостојно, со целосна свесност од кого, кога и како може да побара помош;
V-A.13 да комуницира со другите и да се презентира себеси соодветно на ситуацијата;
да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и разбирање за другите и да ги искажува
V-A.14
сопствените грижи и потреби на конструктивен начин;
да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со
V-A.15
другите и земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
да ги препознава проблемите во релациите со другите и да приоѓа конструктивно во разрешување на
V-A.16 конфликтите,
почитувајќи ги правата, потребите и интересите на сите вклучени страни;
да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и
V-A.17
поддршка во корист на другите;
да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува
V-A.19
заклучоци и да донесува рационални одлуки.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:
150
 грижата за сопственото тело и редовното практикување физички активности е важен услов за обезбедување
V-Б.1
физичко и ментално здравје;
сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од
V-Б.3
резултатите кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување
V-Б.7
на целите и надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
интеракцијата со другите е двонасочна – како што има право од другите да бара да му/ѝ биде овозможено
V-Б.8 задоволување на сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги
задоволат сопствените интереси и потреби;
барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водaт кон личен напредок на
V-Б.9
индивидуален и социјален план.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции и од подрачјето Општество и демократска култура на

Националните стандарди.
Ученикот/ученичката знае и/или умее:
да ги разбира разликите меѓу луѓето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности,
VI-А.5
социјален статус итн.);
да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај' другите и да се спротивставува на
VI-A.6
дискриминација.

151
 Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по теми

Тема: ЈАС И МОЕТО ТЕЛО

Вкупно часови: 15
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ја определува својата висина и тежина и да прави разлика со висината и тежината на соучениците;
2. се реди во редици и колони и да оди и трча во една и две колони;
3. на даден знак се врти налево, надесно и налево круг;
4. разликува и изведува едноставни подготвителни вежби и движења со телото.
Ученикот/ученичката ќе:
5. развива потреба за редовно практикување физичка активност;
6. развива почитување на разликите во телесната конституција и физичките способности.

Предмет: Физичко и здравствено образование за II одд.

Тема: Јас и моето тело Време на реализација: 15 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Колку сум висок и •Учествува во 1  Учениците се редат според висина -обележан - практичната
тежок и колку се мерењето на во редици од највисок до најнизок и простор во сала изведба на
високи и тешки сопствената висина и обратно на обележан простор преку или во училишен активностите за
моите соученици? тежина и во висината игрите: Одење без судир , Одење еден зад двор; време на часот,
и тежината на друг, Доаѓаат грабливци, Поток, Одиме - активната
соучениците. на училиште и се враќаме од училиште, вклученост за
152
 Птици на жица, Земја и вода). време на часот,
- соработката со
•Прави разлика меѓу • Учениците преку играта Кој е потежок? -Клацкалка. соучениците во
сопствената висина и на клацкалка ја споредуваат својата -Вага и изведување на
тежина и висината и тежина, а потоа ја утврдуваат разликата висинометар. активностите,
тежината на со мерење на вага. -Сантиметарска - почитувањето
соучениците. 1 пантлика/ласер на правилата на
• Учениците се споредуваат според за мерење однесување во
тежината и дискутираат за тоа како должина. спортска сала.
тежината и висината се поврзани.

• Како се • Самостојно се • Учениците се редат според висина

поставувам во поставува во една во редици од највисок до најнизок и
една и две редици, редица и учествува обратно на обележан простор преку
како се поставувам во поставувањето во игрите: Одење без судир , Одење еден зад
и движам две редици. друг, Доаѓаат грабливци.
праволиниски и 2 • Учениците се редат според висина
кружно во една и во редици од највисок до најнизок и
две колони? обратно на обележан простор преку
игрите: Поток, Одиме на училиште и се
враќаме од училиште, Птици на жица,
Земја и вода.
• Се поставува и се • Учениците се поставуваат по висина и се
движи на соодветно движат во една, во две колони и во круг со
растојание во одење променлива брзина/темпо (преку игрите:
и трчање во една и Локомотива, Грабливци, Поток, Нека
две колони и во круг. 2 бие, Малечката Мими, Оди мачка покрај
тебе).
• Учениците поставени во редица или
колона изведуваат движења и игри
(Линија, Марширање, Воз, Провлекување).
• Се вртам налево, • Применува вртење 3 • Учениците одговараат на поставено -фискултурна
надесно и налево налево, надесно и прашање од наставникот кој соученик се сала или
круг налево круг. наоѓа од нивната лева и десна страна училишен двор;
(преку игрaтa: Кажување на имиња или
броеви).
• Учениците одговараат на поставено
прашање од наставникот кој соученик се
153
 наоѓа од нивната лева и десна страна
(преку играта: Што се наоѓа лево, а што
десно од тебе?).
 Учениците на даден знак во место
се вртат налево, надесно и во круг (петица
- прсти).

• Како можам да • Применува • Учениците прават едноставни

вежбам за да го едноставни движења за обликување со вратот,
обликувам телото? подготвителни вежби главата, рацете и рамениците во сите
(подготвителни и движења со сите почетни положби откако наставникот им
вежби со глава, делови на телото. објаснува и демонстрира движење
врат, раце и (имитира движења на птици, животни,
раменски појас, растенија и движења на предмети;
труп, колкови и Полицаец, Сакам-не сакам, Собирам
нозе во повеќе јаболка).
ставови и • Учениците прават едноставни
положби) движења за обликување со вратот,
главата, рацете и рамениците во сите
3
почетни положби откако наставникот им
објаснува и демонстрира движење
(имитира движења на птици, животни,
растенија и движења на предмети;
Хеликоптер, Птицата пие вода, Штркот
лета, Пливаме).
• Учениците прават едноставни
движења со трупот во сите положби
откако наставникот им ги објаснува и
демонстрира (на пример, игрите:
Ветерот ги ниша гранките, Свирам
клавир, Тик-так).
• Самостојно и со 3 • Учениците прават едноставни
соученик применува движења со колковите и нозете во сите
едноставни почетни ставови и положби откако
подготвителни и наставникот им ги објаснува и
комбинирани вежби демонстрира (на пример: Возење
за обликување на велосипед).
телото во сите • Учениците прават едноставни
154
 ставови и положби. движења со колковите и нозете во сите
почетни ставови и положби откако
наставникот им ги објаснува и
демонстрира (на пример: Балерина).
• Учениците прават едноставни
движења со колковите и нозете во сите
почетни ставови и положби откако
наставникот им ги објаснува и
демонстрира (на пример: Одат мравки).

Тема: СПОРТУВАМ И ИГРАМ

Вкупно часови: 93
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. ги препознава и изведува основните елементи од атлетиката;
2. ги препознава и изведува основните елементи од гимнастиката;
3. ги препознава и учествува во ритмички игри, ора и танци;
4. учествува во подвижни игри, почитувајќи ги правилата за фер плеј.
Ученикот/ученичката ќе:
5. развива потреба за редовно практикување физичка активност;
6. развива почитување на разликите во телесната конституција и физичките способности

Предмет: Физичко и здравствено образование за II одд.

Тема: Спортувам и играм Време на реализација: 93 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

155
 Содржини Стандарди за Часо- Следење на
Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Атлетска азбука • Оди и трча со  Учениците на даден знак -товар - практичната
(брзо и истрајно кратки и долги изведуваат брзо трчање и трчање со (реквизити); изведба на
одење и трчање, чекори, со промена умерено темпо на определени растојанија -обележана активностите за
потскокнување, на правец и темпо (брзо трчање од 10 до 20 метри, трчање ограничена време на часот,
скокање и (напред, назад, лево, со умерено темпо од 50 до 100 метри). површина; - активната
доскокнување, десно, бавно,  Учениците изведуваат циклични вклученост за
фрлање во умерено и брзо). движења во одење и трчање со промена време на часот,
далечина и во цел) на правец и брзина (напред, назад, лево, - соработката
десно, во круг, бавно, умерено, брзо). со соучениците
• Учениците изведуваат повеќе во изведување
форми на одење и трчање во разни на
правци и различна брзина на движење активностите,
(Брканица). - почитувањето
• Учениците изведуваат повеќе на правилата на
7 форми на одење и трчање во разни однесување во
(4+3) правци и различна брзина на движење спортска сала.
(Пипни стој).
• Учениците изведуваат повеќе
форми на одење и трчање во разни
правци и различна брзина на движење
(Трка на броеви).
• Учениците вежбаат различни
движења на телото, имитирајќи животни
(мечка, зајак, желка, жаба, змија).
• Учениците вежбаат трчање со
промена на правец (змијулесто, цик-цак,
напред - назад, лево - десно, во круг, со
имитирање) со различна брзина и на
различни дистанци.

• Изведува правилно • Учениците изведуваат едноножни и

скокање во далечина, двоножни потскоци и скокови во место и -клупа, душеци,
височина и 8 движење со различни задачи шведски сандак,
длабочина, од место (4+4) (прескокнување на ниски чунови, јаже, отскочна даска;
и со залет, со поставени обрачи на под, ниски атлетски

156
едноножен и препреки, подни морнарски скали).
двоножен одраз и со • Учениците изведуваат скокови од
доскок. место и со залет во далечина, височина и
длабочина со правилен отскок и доскок.
• Учениците учествуваат во скокање
на поголема далечина, височина,
длабочина со едноножен и двоножен - практичната
одраз и залет (скок во далечина од место, изведба на
наскок и скок на низок шведски сандак, активностите за
наскок и скок од шведска клупа). време на часот,
• Учениците учествуваат во - активната
штафетни игри со одење и трчање, со вклученост за
потскоци и скокови (Школка, Поток). време на часот,
• Учениците учествуваат во - соработката
штафетни игри со одење и трчање, со со соучениците
потскоци и скокови (Прескокнување јаже). во изведување
• Учениците играат игри со на
потскокнување на една и/или две нозе активностите,
(Плочка). - почитувањето
• Учениците играат игри со на правилата на
потскокнување на една и/или две нозе однесување во
(Ластик, Борба на петли). спортска сала.
 Учениците играат игри со јаже
(индивидуално, во парови и групно) и игри -топче, топка,
со ластик (Прескокнување јаже, фризби;
Надвлекување со јаже, Тркање на
запрежни коли).
• Фрла предмети 9  Учениците фрлаат топка во парови
(топче, топка и (5+4) со една рака и фаќаат со двете раце.
фризби) во далечина Фрлањето на топката прво се изведува со
и во одредена цел, со десната рака, а потоа со левата рака.
една и со две раце.  Учениците во парови или групи во
круг ја фрлаат топката со двете раце пред
телото и ја фаќаат со двете раце.
• Учениците индивидуално и во
парови изведуваат фрлање и фаќање на
полесна топка одбиена од ѕид на
различни начини и растојанија (полесни
157
 одбојкарски гумени топки, лесни гумени
топки, тениски топчиња).
• Учениците, поставени во парови,
групи или во круг, изведуваат додавање и
фаќање помала/поголема топка и фризби
на помало и поголемо растојание со една
и две раце. (Победник е оној кој последен
ќе остане без да му падне топката.)
• Учениците се натпреваруваат во
погодување цел со фрлање помало топче,
поголема лесна топка и фризби
(погодување обрач кој виси, погодување
ниско поставен кош, погодување помал и
поголем гол, нацртана цел на ѕид).
• Учениците играат игри по избор со
фрлање топче, топка и фризби со една и
две раце (Гаѓање кегли).
• Учениците играат игри по избор со
фрлање топче, топка и фризби со една и
две раце (Избегнување удар со топка).
• Учениците играат игри по избор со
фрлање топче, топка и фризби со една и
две раце (Бројаница, Гаѓање мета).
• Учениците играат игри по избор со
фрлање топче, топка и фризби со една и
две раце (Кој најдалеку ќе фрли).
• Гимнастичка • Правилно го држи 6 • Учениците во правилен исправен став и -книга;
азбука телото и (3+3) држење на телото изведуваат гимнастичко
(гимнастичко координирано се одење (чекорење) на даден знак со
одење, трчање и движи при промена на темпо и такт (одење со
скокање со и без гимнастичко одење и носење на книга на глава).
реквизити, трчање. • Учениците во правилен исправен став и
тркалање, држење на телото изведуваат гимнастичко
клацкање, одење (чекорење) на даден знак со
ползење и промена на темпо и такт (гимнастичко - топки, обрачи,
провлекување, чекорење). палици, цд плеер;
качување, висење, • Учениците во правилен исправен став и
нишање, држење на телото изведуваат гимнастичко
158
рамнотежни одење (чекорење) на даден знак со
положби, влечење промена на темпо и такт (брзо
и надвлекување, постројување во една и две редици).
подигнување и  Учениците играат игра
носење, упори, Прескокнување на јаже. Се избираат -Ниски справи од
прескокнување, двајца ученици што ќе го вртат јажето, во спортска
одење и вртење по почетокот побавно во место, а потоа гимнастика.
стеснети побрзо. -разни справи,
површини)  Учениците се делат во колони. душеци, други
Пред секоја колона на оддалеченост од 2 реквизити;
до 3 метри се наоѓа рамка од шведски -јаже (мало и
сандак, кој е поставен исправено. големо);
Учениците треба да ползат до рамката од -ластик;
сандакот и се провлекуваат. Активноста
прво ја изведуваат поединечно, а потоа
целата колона во континуитет.
 Бочно тркалање. Сите ученици се
легнати на подлогата со составени нозе и
над галава подигнати раце, се тркалаат -Морнарски
странично во десно од 5 до 6 пати без скали, шведски
помош на рацете. Истото, во лево. Се скали, висечки
поставува душек на отскочна штица и се јажиња,
изведува тркалање по коса рамнина. рипстоли,
• Правилно изведува 6 • Учениците изведуваат гимнастички шведска клупа
гимнастички движења (3+3) движења во простор, без и со реквизити -обележана
во простор без и со (движења со промена на правец и насока). линија;
реквизити. • Учениците изведуваат гимнастички -ниска греда;
движења во простор, без и со реквизити
(движења со потфрлувања).
• Учениците изведуваат гимнастички
движења во простор, без и со реквизити
(тркалања, вртења).
• Учениците изведуваат гимнастички
движења во простор, без и со реквизити
(префрлувања на реквизити -топка,
обрач).
• Учениците изведуваат гимнастички
движења во простор, без и со реквизити
159

• Оди (напред-назад)
и се врти по стеснета
површина на
различни висини.
6 рипстоли и ниско вратило).
(3+3)
• Изведува полигон 7 •
(префрлувања на реквизити -јаже,
пластичен чун).
• Учениците изведуваат гимнастички
движења во простор, без и со реквизити
(префрлувања на реквизити - палки,
ленти).
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со тркалање
(тркалање на рамна и коса површина).
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со качување,
ползење и провлекување, (ползење по
рамни и коси површини, провлекување
под сегменти од шведски сандак).
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со клацкање,
висење, нишање (висење и нишање на
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со рамнотежни
положби (поставување во положба на
вага).
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со влечење и
надвлекување (влечење и надвлекување
со јаже).
• Учениците поставени пред
гимнастички справи и реквизити на даден
знак изведуваат вежби со подигнување и
носење (подигнување и носење на
соученик и предмети).
Учениците по ограничени и
160
составен од (3+4) стеснети површини на даден знак се
едноставни движат во одење и умерено трчање и се
гимнастички вртат налево, надесно и налево круг
елементи. (нацртана поширока линија на под,
шведска клупа, ниска греда).
 Учениците играат елементарна игра
Слепи во тунел. Се цртаат две патеки,
две линии на подлогата (можат да се
користат нацртаните линии на теренот).
Задача на учениците е во колона по еден
мижејќи да го поминат „тунелот“, а да не ја
допрат линијата. Две екипи се
натпреваруваат настојувајќи да не освојат
негативни поени.
 Учениците застануваат во колона и
ги изведуваат следниве задачи:
Провлекување низ обрачи, скокање на
јаже, Ползење под јарец.
 Учениците застануваат во колона и
ги изведуваат следниве задачи: Одење по
ниска греда, ползење под јарец, качување
на рипстол.
 Учениците застануваат во колона и
ги изведуваат следниве задачи: цик-цак
трчање меѓу чуњеви, скокање на јаже и
качување и симнување од клупа.
• Учениците по ограничени и
стеснети површини на даден знак се
движат во одење и умерено трчање и се
вртат налево, надесно и налево круг
(нацртана поширока линија на под,
шведска клупа, ниска греда).
 Учениците играат елементарна игра
Слепи во тунел. Се цртаат две патеки,
две линии на подлогата (можат да се
користат нацртаните линии на теренот).
Задача на учениците е во колона по еден
мижејќи да го поминат „тунелот“, а да не ја
161
 допрат линијата. Две екипи се
натпреваруваат настојувајќи да не освојат
негативни поени.
• Ритмички игри со • Изведува  Учениците на даден знак со -топки, обрачи, - практичната
и без реквизити ритмички движења со одреден ритам изведуваат вежби за палици, цд плеер; изведба на
(детски потскоци, телото во место и во обликување на телото без реквизити. активностите за
мачкини потскоци, движење со и без  Учениците на даден знак со време на часот,
детски галоп реквизити. одреден ритам изведуваат вежби за - активната
чекор, обрач, јаже, • Разликува обликување на телото со реквизити вклученост за
топка) елементи кои се (топки). време на часот,
составен дел од  Учениците на даден знак со - соработката
игрите. одреден ритам изведуваат вежби за со соучениците
обликување на телото со реквизити во изведување
(обрачи). на
 Учениците на даден знак со активностите,
одреден ритам изведуваат вежби за - почитувањето
обликување на телото со реквизити на правилата на
(јажиња, пластични палки). однесување во
9  Учениците изведуваат ритмички спортска сала.
(4+5) вежби и игри со топки со придружба на
музика.
 Учениците изведуваат ритмички -цд плеер, цд со
вежби и игри со обрачи со придружба на народна музика;
музика.
 Учениците изведуваат ритмички
вежби и игри со палки со придружба на
музика.
 Учениците изведуваат ритмички
вежби и игри со ленти со придружба на
музика.
 Учениците, преку игри, изведуваат
природни форми на движења со промена
на правец: лево - десно, напред- назад
(Лисицата ја менува дупката) и брзина
(кога се доцни и кога е заморен/заморена).
• Народно оро и • Игра народно 9 • Учениците учествуваат во играње
танц (народно оро со едноставни (2+7) оро (оро по избор со едноставни чекори,

162
оро). чекори. на пример: „правото").
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Јовано, Јованке“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Македонско девојче“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Ја излези Ѓурѓо“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Слушам кај шумат шумите“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Елено ќерко Елено“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Билјана платно белеше“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Ој Вардаре македонски“)
• Учениците учествуваат во играње
оро (народно оро со едноставни чекори на
песната „Учи ме мајко, карај ме“)
• Танци (современ • Игра современ 8 • Учениците учествуваат во играње -цд плеер, цд со
танц) танц со едноставни (2+6) едноставен танц (едноставни танци по музика;
чекори. избор).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (танцов галоп чекор
напред).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (танцов галоп чекор на
страна).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (танцов галоп чекор
напред и на страна).
• Учениците учествуваат во играње
163
 едноставен танц (Самостојно формирање
кореографија од научените танцови
движења).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (Самостојно формирање
кореографија од научените танцови
движења).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (Самостојно формирање
кореографија од научените танцови
движења).
• Учениците учествуваат во играње
едноставен танц (Самостојно формирање
кореографија од научените танцови
движења).
• Подвижни игри • Ги почитува 18 • Учениците играат игра со топка -топка;
(елементарни правилата на играта (4+14) (Топка преку ограда).
игри, штафетни и правилата за фер • Учениците играат игра со топка -Ниски кошеви и
игри) плеј однесување. (Народна). ниска одбојкарска
• Учествува во • Учениците играат игра со топка мрежа.
едноставни групни (Нека бие).
игри. • Учениците играат елементарна игра -креда, каменче,
• Учествува во „Воздух, вода, земја“. Сите ученици се во училишен двор;
штафетни игри. круг, а еден е во средина. Рацете во -ластик
узрачување се „воздух“ во предрачување
се „вода“, а во приручување се
„земја“.Сите што ќе погрешат излегуваат
од понатамошниот тек на играта, до -јаже;
последниот, кој е и победник.
• Учениците играат елементарна игра
„Како се викаш“. Сите ученици се во
кругот и одат со лесни чекори од лево во
десно. Еден ученик е со врзани очи,
приоѓа до некој од играчите во кругот и го
прашува „Како се викаш?“ Ученикот со
сменет глас го изговара името на некој од
учениците, а овој треба да погоди за кој се
работи. Ако погоди, се менуваат улогите.
164
• Учениците играат елементарна игра
„Поштар“.Еден е „поштар“ и на момент се
оддалечува. За тоа време наставникот со
останатите ученици се договара кој ќе го
„прими писмото“. Кога ќе се договорат,
„поштарот“ приоѓа и мора да ја погоди
адресата така што на учениците им
поставува по ред прашања поврзани со
особините на
примателот, на пр. „Дали има руса коса?“
итн. Кога ќе го открие, му го врачува
писмото и се менуваат улогите.
• Учениците играат елементарна игра
„Скока врапче во круг“. Сите ученици
формираат круг. Еден ученик е надвор од
кругот и тој е „врапче“. Ученикот што го
претставува „врапчето“ скока зад
учениците и кога ќе застане зад некого, тој
ученик станува „врапче“ и продолжува да
скока, а ученикот што претходно скокал
застанува на неговото место.
• Учениците играат елементарна игра
„Гаѓање волк“. На табла или хамер се
цртаат два или три волци, учениците
застануваат во колона и на оддалеченост
од 2 или 3 метри гаѓаат одредени делови
од „волкот“, кои носат различни поени.
Погодок во глава носи 10 поени, нога 7 и
тело 3 поени.
• Учениците играат елементарна игра
„Црвените ги ловат сините“. Учениците
се поделени во две групи еднакви по број,
застануваат со лице една спроти друга на
оддалеченост од 2 м. Едните се „црвени“
другите „сини“. На знак на наставникот
„Сини!“, „црвените“ бегаат во просторот за
вежбање, а сините ги ловат. Победник е
последниот ученик што не е уловен.
165
• Учениците играат елементарна игра
„Повтори го движењето“. Учениците
формираат 3 или 4 круга и застануваат во
празниот простор на вежбалиштето.
Наставникот одредува по еден ученик во
секој круг, кој ја започнува играта:
изведува едно
движење, како на пр. рацете ги подигнува
над глава и ги спуштат, ученикот десно од
него го повторува ова движење и изведува
некое свое движење, секој следен ученик
ги повторува сите претходно изведени
движење и
додава свое движење, сè додека некој не
погреши. Тогаш играта повторно почнува
од ученикот што згрешил, но нему му се
припишува и еден негативен поен.
• Учениците играат елементарна игра
„Музички острови“. Децата си играат
околу
обрачите кои се на подлогата (неколку
деца околу еден обрач). За тоа време
трае музиката. Кога ќе престане музиката,
децата се спасуваат со влегување во
обрачот. Кој последен ќе го направи тоа
или нема да го направи, излегува од
играта, сè додека не остане последниот,
кој е победник. Отежнувачка околност е
што се смалува бројот на обрачи.
• Учениците играат елементарна игра
„Врапци и мачор“. Децата стојат на
клупата. Тие се
„врапци на покривот“. Отстрана е
„мачката“ која спие. На наредба на
наставникот: „Врапците полетаа!“,
„врапците“ бегаат по теренот. „Мачката“ ги
брка и кога ќе ги фати ги води во својата
куќа. Победник е последниот преостанат
166
„врабец“.
• Учениците играат елементарна игра
„Фаќање змија за опашка“. Учените се
поделени во повеќе групи. По еден ученик
од групата држи јаже за едниот крај и ја
поместува „змијата“ за останатите да не ја
фатат за „опашката“. Тие го влечат јажето
и со него трчаат, кружно го вртат околу
себе или змијолико го поместуваат на
подлогата. Кој ќе ја фати „опашката“,
станува „змија“ (не смее да се застане со
нога на „опашката“).
• Учениците играат штафетна игра
трчање со палки. Учениците се поставени
во 3 или 4
колони еднакви по број, паралелно и зад
линија. Сите парови во колоната имаат по
една палка, која ја поставуваат високо на
грбот и ја опфаќаат со лактите. На знак на
наставникот, трчаат 10 метри до
сврталиштето и назад до следниот ученик
во колоната и ја предаваат палката на
следниот ученик во
колоната, тој и останатите ученици во
колоната ја повторуваат истата задача
што е можно побрзо.
• Учениците играат штафетна игра
во брзо трчање на 20 метри.
Учествуваат 4 колони ученици.
• Учениците играат штафетна игра
„Трка на бројки“. Учениците се поделени
во две
изедначени групи кои се на оддалеченост
од 10 метри. Секоја група зад означената
линија, а со лице свртени кон втората
група. Меѓу двете групи е нацртан круг во
кој е ставена топка. Децата се
пребројуваат и секој ученик го памти
167
 својот број и застанува спротивно од
ученикот од другата група кој го има
истиот број. Кога наставникот гласно ќе
изговори некој број, трчаат двата ученика,
еден од првата, другиот од втората група.
Кој прв ќе
дојде до топката и ќе ја земе во својата
група, ѝ носи еден поен. Победник е
групата што ќе собере повеќе поени.
• Учениците играат штафетна игра
„Пренесување предмет“. Првите ученици
во колоните во рака држат некој предмет
(марама, палка, топка и сл.). На знак на
наставникот трчаат до одредено место и
се враќаат со трчање наназад, го
предаваат предметот на следниот ученик
во колоната и одат на крајот од колоната.
Следниот ученик ја повторува задачата.
Победува колоната што
прва ќе ја заврши задачата.
• Учениците играат штафетна игра
„Подавање балони“. Се формираат две
групи, учениците
што стојат први во групата имаат балон во
рацете. Целта на играта е балонот што
побрзо да прејде од рака во рака на секој
ученик од групата и да се врати до
ученикот што стои прв во врстата, притоа
внимавајќи балонот да не пукне. Победува
екипата што прва ќе ја заврши задачата.

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА

Наставниците кои работат во тандем обезбедуваат вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот.
Притоа, ги користат податоците добиени од мерењето на моторичкиот и физичкиот развој на секој ученик на почетокот на
168
учебната година. Тоа овозможува активностите за време на часот да се прилагодат на индивидуалните потреби/можности
на учениците. При работата со учениците со попреченост се применува индивидуален образовен план (со прилагодени
резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно се користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). При реализација на активностите наставниците еднакво
ги третираат и момчињата и девојчињата, при што водат грижа да не ги делат во игрите и вежбите според полот и да не им
доделуваат родово стереотипни улоги. При формирање на групите за работа настојуваат да се обезбеди баланс во однос
на полот. Во повеќе јазичните училишта се стимулира заедничко одржување на часови на паралелки од различни наставни
јазици. Притоа, се настојува повеќето од вежбите и активностите да се реализираат заеднички, со мешање на учениците
од паралелките. Мешањето на учениците од различните наставни јазици е особено важно за групните активности – со тоа
се обезбедува меѓуетничка соработка и се превенира меѓуетнички натпревар.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да се овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот континуирано ги следи

активностите
на учениците за време на поучувањето и учењето и прибира информации за напредокот на секој ученик и истите ги
заведува во ученичките портфолија. За време на учеството во активностите учениците добиваат повратна информација од
наставниците за нивните постигања. За вреднувањето и оценувањето на постигањата на учениците наставниците може да
ги користат следните методи, техники, инструменти и стратегии:
- практичната изведба на активностите за време на часот,
- активната вклученост за време на часот,
- соработката со соучениците во изведување на активностите,
- почитувањето на правилата на однесување во спортска сала.
На почеток на учебната година наставниците спроведуваат иницијално мерење на секој ученик со цел, врз основа на
неговиот моторички и физички развој, да го распоредат во едно од трите нивоа: натпросечно, просечно и потпросечно.
Наставникот ги дозира вежбите на часот со почитување на определеното ниво на развој на секој ученик (една иста вежба
некои ученици ќе ја повторуваат 20, други 15, а трети десетпати). Сумативната оценката ја формираат двајцата
наставници коишто работат во тандем. Таа не се формира врз основа на нивото на моторички и физички развој во кое
припаѓа ученикот. При оценување на учениците наставникот го следи индивидуалното напредување на секој ученик во
рамки на неговото ниво на развој. Тоа значи дека и ученик за кој иницијалното мерење покажало дека припаѓа во
потпросечно ниво може да добие оценка 5 доколку ангажирано вежба, согласно насоките дадени од наставникот и
покажува интерес да напредува. Наставникот го информира родителот за нивото на развој на неговото дете и дава насоки
за дополнително вежбање дома (доколку спаѓа во потпросечното ниво на моторичкиот и физичкиот развој) или дава
препорака за вклучување на детето во спортски клуб (доколку спаѓа во натпросечното ниво).

АЛТЕРНАТИВНИ АКТИВНОСТИ

169
Во училиштата во кои нема соодветна фискултурна сала и/или спортско игралиште може да се користат соодветни
алтернативни простории/терени во непосредната околина на училиштето. Исто така, училиштето може да нуди и
алтернативни активности за учениците доколку во него или во неговата околина постојат инфраструктурни услови и/или
природни услови за нивна реализација (на пример, патеки за скијање, базен за пливање, тениски терен, вештачка карпа,
патеки за возење велосипед, тротинет, ролери).

170
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Ликовно образование
Задолжителен
II (второ)
1. Цртање
2. Сликање
3. Пластично обликување и градење
4. Печатење и дизајн
1 час неделно/36 часа годишно
• Аудиовизуелни средства: телевизор, ДВД-плеер, ЛЦД-проектор,
касетофон, дигитален фотоапарат, дигитална камера, компјутер,
паметна табла (смарт-табла), таблет за цртање, печатач или други
дигитални уреди.
• Интернет, образовни софтвери.
• Средства и материјали за цртање (хартија, хартија во боја,
молив, дрвени боици, мрсни боици, креди, фломастери, природни и
вештачки материјали, штафелаи...).
• Нагледни средства (цртежи, слики, фотографии, изработки,
списанија, плакати, постери, апликации, илустрации, проспекти,
музеи, ликовни изложби и др.).
• Средства и материјали за сликање (водени боици, блок, четки,
хамер-хартија, темперни боици, пастел, палета, хартија во боја,
природни и вештачки материјали).
• Средства и материјали за пластично обликување и градење
(пластелин, брашно, тесто, глина, песок, снег, стиропор, пластика и
др.).
• Средства и материјали за печатење (печат, шаблони и
материјали за изработка на шаблони, картон, еколошки бои,
плодови, картон-печат, шаблон, природни и вештачки материјали и
др.).
• Средства и материјали за дизајн (фотографија, украс, накит,
чаршав, салфетки, тапет, илустрации, ножички, лепак и др.)
• Творечки неликовни материјали (чешел, четки за заби, шминки,
лак за нокти, свеќа, сапун, чадор, шапка, камен, газа, ЦД, соковник,
зеленчукови и овошни плодови, текстил, чаши, чинии и др.).
Воспитно-образовната работа во второ одделение може да ја
изведува лице кое завршило:
171
 • професор по одделенска настава, VII/1 или VI/1(според МРК ) и
240 ЕКТС; • дипломиран педагог, VII/1 или VI/1(според МРК) и 240
ЕКТС.

Поврзаност со национални станарди

Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Уметничко изразување и култура од Националните стандарди:

Ученикот/ученичката знае и/или умее:

VIII-А.1 да манифестира познавање на различните форми на уметничко изразување од сите области на културата (литературата,
музиката, визуелните уметности, изведбените уметности, декоративните уметности, архитектурата, дизајнот);
VIII-А.2 да ги идентификува различните манифестации на популарната култура и нивното влијание врз развоЈОт на естетските
вредности;
VIII-А.З да ги изразува сопствените идеи, искуства и емоции, користејќи уметнички или други форми на креативно изразување
(индивидуални или колективни);
VIII-А.5 да манифестира познавање на сопствената култура и на различните начини на нејзино изразување преку литературата и
визуелните уметности, музиката и танците, градбите и другите културни продукти;
VIII-А.6 да ги идентификува разликите и сличностите меѓу сопствената култура и другите култури во своето потесно и пошироко
опкружување и да ја анализира нивната поврзаност и меѓузависност.
Ученикот/ученичката прифаќа дека:
VIII-Б.2 критичкиот однос кон различните продукти на уметноста е битен за развивање на индивидуалните и општествените естетски
VIII-Б.З вредности;
почитувањето и промовирањето на сопствената култура придонесува за јакнење на културниот идентитет и дигнитет;
VIII-Б.6 почитувањето и промовирањето на другите култури придонесува за обезбедување почитза сопствената култура од страна на
другите.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции од следните подрачја на Националните стандарди: Дигитална
писменост, Личен и социјален раввој, Општество и демократска култура и Техника, технологија и претприемништво.

Ученикот/ученичката знае и умее:

IV-А.2 да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користење на ИКТ;
IV-А.5 да определи какви информации му/и се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информации и содржини;

172
V-А.1 да разликува здрав од ризичен животен стил кога се работи за сите сфери на живеење (вклучително навики во исхраната,
спортски и рекреативни активности);
V-А.2 да избира и практикува активности кои обезбедуваат развој и подобрување на сопственото ментално и физичко здравје;
V-А.4 да прави процена на сопствените способности и постигања (вклучувајќи ги силните и слабите страни) и врз основа на тоа да
ги определува приоритетите што ќе му/и овозможат развој и напредување;
V-А.5 да ги препознава емоциите кај себе и кај другите;
V-А.6 да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на надминување на предизвиците кои се јавуваат на патот кон
нивно остварување;
V-А.7 да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во иднина;
V-А,13 да комуницира со другите;
V-А.14 да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајќи емпатија и разбирање за другите и да ги искажува сопствените грижи и
потреби на конструктивен начин;
V-А.15 да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајќи ги сопствените гледишта и потреби со другите и
земајќи ги предвид гледиштата и потребите на другите;
V-А.17 да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и поддршка во корист
на другите;
V-А.19 да дава предлози, да разгледува различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува заклучоци и да
донесува рационални одлуки;
VI-А.5 да ги разбира разликите меѓу луѓето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности, социјален
статус итн.);
VI-А.6 да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај другите и да се спротивставува на дискриминација;
VI-А.7 да препознава манифестација на вербално и физичко насилство во сопственото опкружување, да ги согледува последиците
од насилството и да се спротивставува на него;
VI-А.8 да согледа што ги поврзува, а што ги разединува луѓето во заедницата, да изнаоѓа начини да придонесе за напредокот на
заедницата, имајќи ги предвид потребите и интересите на сите;
VI-А.11 да ги применува правилата и прописите за безбедно учество во сообраќајот;
VI-А.22 да ги идентификува и почитува сите национални симболи на државата Република Северна Македонија и да манифестира
чувство на припадност кон државата;
VII-А.4 да генерира идеи и осмислува активности кои водатдо продукти и/или услуги;
VII-А.9 активно да учествува во тимска работа според претходно усвоени правила и со доследно почитување на улогата и
придонесот на сите членови на тимот.
Ученикот/ученичката разбира и прифаќа дека:

173
IV-Б.1 дигиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење - ги олеснува учењето, животот и работата, придонесува за
проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за забава;
V-Б.1 грижата за сопственото тело и редовното практикување физички активности е важен услов за обезбедување физичко и
ментално здравје;
V-Б.2 осознавањето на сопствениот идентитет придонесува за јакнење на самодовербата и за развојот на личноста;
V-Б.З сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од резултатите
кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;
V-Б.7 иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување на целите и
надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
V-Б.8 интеракцијата со другите е двонасочна - како што има право од другите да бара да му биде овозможено задоволување на
сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги задоволат сопствените
интереси и потреби;
V-Б.9 барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на индивидуален и
социјален план;
VI-Б. националниот идентитет, кој произлегува од припадноста на државата Република Северна Македонија, е битна компонента
13 на идентитетот на сите граѓани на државата.

174
 Резултати од учење и планирање на реализација на наставната програма по ликовно образование по теми
Тема: ЦРТАЊЕ
Вкупно часови: 10
Резултати одучење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. применува различни подлоги, средства и материјали во цртањето;
2. создава цртеж, користејќи ги ликовните елементи: големина, простор, тон и површина;
3. црта познати предмети, ликови и појави од средината во која живее и учи.
4. конструира цртежи на компјутер.
Ученикот/ученичката ќе:
5. развива креативност преку цртање.
6. развива и негува хигиено-технички и работни навики.

Предмет: Ликовно образование за II одд.

Тема: Цртање Време на реализација: 10 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Подлоги, • Користи •Учениците цртаат на тема Дожд со помош на тенки, - Подлоги, средства и •уснитe
средства и разновидни 1 дебели, долги и кратки линии. Како важен креативен материјали за одговори на
материјали подлоги, елемент ученикот употребува и точка. Користи различни цртање (хартија, прашања
за цртање и средства и подлоги за цртање. Материјали кои се користат за оваа хартија во боја, поставени oд
нивна материјали во задача се: различни дебелини на моливи, јаглен и туш. различни дебелини наставникот
употреба цртањето. на моливи, дрвени или од
(хартија, боици, мрсни боици, соучениците;

175
хартија во креди, фломастери, •практичната
боја, молив, •Споредува и •Учениците цртаат во групи на различни подлоги, со природни и вештачки активност за
дрвени прави разлика 1 различни средства и материјали за работа. Секоја група материјали, време на
боици, меѓу цртежите врши споредба и прави разлика меѓу цртежите според штафелаи...). часот
креди, мрсни според подлогата, средствата и материјалите кои се -Нагледни средства (учеството во
боици, подлогата, употребени. (цртежи, слики, активностите)
фломастери средствата и фотографии, •изработените
, природни и материјалите изработки, списанија, ликовни
вештачки кои се плакати, постери, творби
материјали) употребени. апликации, (цртање,
илустрации, сликање,
проспекти, музеи, пластично
ликовни изложби и обликување и
•Црта 3 •Учениците изработуваат цртеж на тема Есенски др.). градење,
разновидни листови со различни дебелини на моливи, јаглен и туш. -Аудиовизуелни печатење и
линии со Употребуваат криви линии со различни дебелини и средства: дизајн);
комбинирање различни должини. компјутер,смарт- •учеството во
различни •Учениците изработуваат цртеж на тема Мртва природа, табла, таблет за изработка на
средства и користејќи различни големини на картонски кутии како цртање, печатач или заеднички
материјали. модел. Употребуваат криви и прави линии со различни други дигитални творби.
дебелини и различни должини. уреди.
•Учениците во училишниот двор со креди во боја цртаат -Интернет, образовни
линии со различни форми од опкружувањето и ги софтвери.
утврдуваат поимите: пред/зад, горе/долу, лево/десно.

•Ликовен •Ги објаснува •Учениците изработуваат цртеж на тема Просторот - Подлоги, средства и •уснитe
јазик во цртежите 1 околу мене со различни видови линии (тенки, долги, материјали за одговори на
176
цртањето преку поимите кратки, криви, прави, цикцак), точки во одредена насока цртање (хартија, прашања
(точка, од ликовниот и слично и ги објаснуваат преку поимите од ликовниот хартија во боја, поставени oд
линија – јазик. јазик. различни дебелини наставникот
тенки / на моливи, дрвени или од
дебели, боици, мрсни боици, соучениците;
долги / •Црта со •Наставникот организира игра во која учениците креди, фломастери, •практичната
кратки, криви примена на 1 користат картонски кутии со различни големини, кои природни и вештачки активност за
/ прави, ликовните имаат доволен простор за учениците да можат да материјали, време на
цикцак, боја, елементи: влезат во нив и да го почувствуваат просторот. Кога се штафелаи...). часот
насока, големина, затвораат кутиите внатре е темно, а кога се отвораат е -Нагледни средства (учеството во
форма, простор, тон и светло. Учениците сами ги украсуваат кутиите со мрсни (цртежи, слики, активностите)
големина, површина. боици и по сопствена желба, со примена на ритам во фотографии, •изработените
простор – линијата. изработки, списанија, ликовни
пред / зад, плакати, постери, творби
горе / долу, апликации, (цртање,
лево / десно, илустрации, сликање,
тон – •Користи проспекти, музеи, пластично
•Учениците со молив цртаат накит, при што со сенчење
светло / разни видови ликовни изложби и обликување и
од деталите прават целина.
темно, моливи за др.). градење,
површина – постигнување 1 -Аудиовизуелни печатење и
мазна / прецизност во средства: дизајн);
рапава, цртањето. компјутер,смарт- •учеството во
тврда / мека, •Прави табла, таблет за изработка на
сенчење, целина во цртање, печатач или заеднички
детали, цртањето со други дигитални творби.
интензитет, употреба на уреди.
прецизност) детали. -Интернет, образовни
софтвери.

•Постигнува 1 •Учениците цртаат мотив од домот и/или училиштето од

ефект светло-
темно со геометриски форми со контурни линии и со сенчење.
употреба на
техниката
Сенчење во
цртањето.

177
 •Конструира •Учениците на компјутер цртаат семафор со линии со
цртежи на различна дебелина.
компјутер (на 1
пример:
училиште,
дом, омилен
лик, место на
живеење и
сл.).

Тема: СЛИКАЊЕ
Вкупно часови: 14
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. применува различни подлоги, средства и материјали во сликањето;
2. создава слика, користејќи ги ликовните елементи: големина, простор, тон и површина;
3. слика предмети, ликови и појави од средината во коЈа живее и учи;
4. ги разликува секундарните бои и креативно да се изразува со нив;
5. користи компјутер во сликањето.
Ученикот/ученичката ќе:
6. развива креативност преку сликањето;
7. развива и негува хигиено-технички и работни навики.

Предмет: Ликовно образование за II одд.

Тема: Сликање Време на реализација: 14 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

178
 Содржини Стандарди за Часо- Следење на
Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Подлоги, •Користи •Учениците сликаат огномет. Како изразни -Подлоги, средства и •уснитe
средства и разновидни 1 средства се употребуваат: основните бои, материјали за одговори на
материјали подлоги, средства секундарните бои и површината. Од ликовен сликање водени прашања
за сликање и и материјали во материјал се користи темпера и пастел во боици, блок, четки, поставени oд
нивна сликањето. комбинација. Се слика на различни подлоги. Се хамер-хартија, наставникот
употреба покажуваат примери од Ван Гог - Ѕвездено небо. темперни боици, или од
(водени бои, пастел, колаж, соучениците;
блок, четки, палета, хартија во •практичната
хамер- •Споредува и •Учениците сликаат во групи на различни подлоги, боја, лепак, ножици, активност за
хартија, прави разлика со различни средства и материјали за работа. природни време на часот
темперни меѓу слики 1 Секоја група врши споредба и прави разлика меѓу материјали, (учеството во
боици, изработени со сликите според подлогата, средствата и вештачки активностите)
пастел, различни материјалите кои се употребени. материјали...) •изработените
колаж, средства, -Нагледни средства ликовни творби
палета, материјали и (цртежи, слики, (цртање,
хартија во техники. фотографии, сликање,
боја, лепак, изработки, списанија, пластично
ножици, плакати, постери, обликување и
природни апликации, градење,
материјали, •Слика и прави •Учениците со техниката Колаж изработуваат илустрации, печатење и
вештачки колаж со 3 честитки со мотиви од годишните времиња од проспекти, музеи, дизајн);
материјали... комбинирање на природни и вештачки материјали: ножици, лепак, ликовни изложби и •учеството во
) подлоги, средства конец, жица, ткаенина, цветови, листови, семиња, др.). изработка на
и материјали. картон и сл. -Аудиовизуелни заеднички
(Оваа активност се работи три пати во средства: творби.
годината во зима, есен и пролет) компјутер,смарт-
табла, таблет за
цртање, печатач или
други дигитални
уреди.
-Интернет, образовни
софтвери.

179
• Ликовен •Ги опишува •Учениците сликаат на дадена тема Прозорецот во -Подлоги, средства и •уснитe
јазик во сликите со 1 мојата училница. Се учи за поимот простор и се материјали за одговори на
сликањето употреба на употребуваат основните и секундарните бои. сликање водени прашања
(големина, соодветен Ликовен материјал кој се користи - водени боици. боици, блок, четки, поставени oд
простор, тон, ликовен јазик. Ги опишуваат сликите со употреба на ликовен хамер-хартија, наставникот
површина, јазик. (Се покажуваат примери од Рене Магрит). темперни боици, или од
дезен) пастел, колаж, соучениците;
палета, хартија во •практичната
•Слика со примена •Учениците сликаат мотив училишниот двор боја, лепак, ножици, активност за
на ликовните 3 според сопствена замисла. Како ликовен природни време на часот
елементи: материјал се употребуваат секундарните бои за да материјали, (учеството во
големина, се добијат сознанија за поимите: простор, вештачки активностите)
простор, тон и површина, големина. Се покажуваат примери на материјали...) •изработените
површина. пејзажи од Сезан. -Нагледни средства ликовни творби
(цртежи, слики, (цртање,
•Учениците сликаат мотив пролет. Како изразни фотографии, сликање,
средства се употребуваат: ладни бои, тонови и изработки, списанија, пластично
површина. Ликовен материјал кој се користи - плакати, постери, обликување и
темпера и пастел во комбинација. Се покажуваат апликации, градење,
примери од Ван Гог - Црешови цветови. илустрации, печатење и
проспекти, музеи, дизајн);
•Учениците сликаат овошни плодови. Како изразни ликовни изложби и •учеството во
средства се употребуваат: основните и др.). изработка на
секундарните бои, големината и формата. Ликовен -Аудиовизуелни заеднички
материјал кој се користи - водени бои и пастел во средства: творби.
комбинација. Се покажуваат примери од сликарот компјутер,смарт-
Пол Сезан. табла, таблет за
цртање, печатач или
други дигитални
•Користи различни 1 •Учениците, по насока на наставникот, прават уреди.
техники за креации од стара облека, сликајќи на нив со -Интернет, образовни
сликање дезен. различни бои и создавајќи различни дезени. софтвери.

•Користи детали •Ученикот слика мотив вазна со цвеќе. Се

во сликањето и употребуваат: топли бои, тонови и површината
1 како изразно средство и поим во ликовниот јазик.
формира целина.
Ликовен материјал кој се користи - темпера и
180
 пастел во комбинација. Се покажуваат примери од
Ван Гог - Сончогледи.
•Секундарни •Ги препознава и •Учениците сликаат на дадена тема Мојата соба. -Подлоги, средства и •уснитe
бои и нијанси ги именува Како изразни средства се употребуваат материјали за одговори на
(портокалова, секундарните бои секундарните бои и просторот. Ликовен материјал сликање водени прашања
виолетова, и нивните нијанси. 1 кој се користи - темпера и пастел во комбинација. боици, блок, четки, поставени oд
зелена) •Добива Се покажуваат примери од Ван Гог. хамер-хартија, наставникот
секундарни бои со темперни боици, или од
мешање на пастел, колаж, соучениците;
основните бои. палета, хартија во •практичната
боја, лепак, ножици, активност за
природни време на часот
материјали, (учеството во
•Ги применува вештачки активностите)
секундарните бои •Со помош на наставникот, учениците поделени во материјали...) •изработените
и нивните нијанси групи, сечат делови од хартија во боја и на хамер -Нагледни средства ликовни творби
за сликање 1 прават колаж со секундарни бои и нијанси (цртежи, слики, (цртање,
ликови, предмети (портокалова, виолетова, зелена) (пример: фотографии, сликање,
и објекти поврзани зеленчук кој расте во нашата држава, место, изработки, списанија, пластично
со домот, морков, цвекло, зелка и сл.) плакати, постери, обликување и
училиштето и апликации, градење,
местото на илустрации, печатење и
живеење. проспекти, музеи, дизајн);
•Создава колаж со ликовни изложби и •учеството во
примена на др.). изработка на
секундарни бои од -Аудиовизуелни заеднички
природни и средства: творби.
вештачки компјутер,смарт-
материјали. табла, таблет за
цртање, печатач или
други дигитални
•Слика на уреди.
•Учениците преку различни апликации на компјутер
компјутер, -Интернет, образовни
користејќи ги и 1 гледаат како се мешаат основните бои и се софтвери.
примарните и добиваат секундарните бои. Потоа изработуваат
секундарните бои компјутерска слика со примарните и секундарните
и нивните нијанси. бои и нивните нијанси.

181
Тема: ПЛАСТИЧНО ОБЛИКУВАЊЕ И ГРАДЕЊЕ
Вкупно часови: 5
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. прави различни фигури од природни и вештачки материјали за обликување;
2. користи различни техники (сечење, лепење, превиткување, спојување, оригами и сл.) во пластичното
обликување;
3. моделира тридимензионални форми и да гради различни фигури од различни материјали;
4. користи компјутер во пластичното обликување и градење.
Ученикот/ученичката ќе:
5. развива сензомоторни вештини;
6. развива креативност преку пластичното обликување и градење;
7. стекнува хигиено-технички и работни навики.

Предмет: Ликовно образование за II одд.

Тема: Пластично обликување и градење Време на реализација: 5 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Подлоги, •Идентификува •Учениците обликуваат накит со употреба на - Подлоги, средства и •уснитe
средства и различни средства 1 материјали за обликување и моделирање. материјали за одговори на
материјали и материјали за Поврзаност со поимите: форма, големина, боја, пластично прашања

182
за пластично обликување, тон. обликување (глина, поставени oд
обликување и моделирање и •Учениците прават украси или украсуваат бонбони глинамол, пластелин, наставникот
градење и градење. за празнична пригода, употребувајќи различни брашно, тесто, или од
нивна материјали. Се употребува: форма, боја и природни и вештачки соучениците;
употреба површина. материјали); •практичната
(глина, (се обработува според потребите на наставата -Средства за активност за
глинамол, во корелација со наставните содржини од пластично време на
пластелин, другите предмети по избор еден од погоре обликување и часот
брашно, дадените мотиви) градење (хартија, (учеството во
тесто, пластелин, глина, активностите)
природни и глинамол, тесто, •изработените
вештачки пластика, амбалажа, ликовни
материјали) •Разликува •Учениците со пластелин, глина или тесто алуминиумска творби
различни облици и обликуваат животни на тема Зоолошка градина фолија, жица, конец, (цртање,
градби. (слон, жирафа, крокодил, птица, риба, преку кои се ткаенина,песок, снег, сликање,
•Користи и 1 прави поврзаност со поимите: големина, стиропор и др) пластично
комбинира површина, форма, боја). -Нагпедни средства обликување и
различни средства (цртежи, градење,
и материјали за фотографии, печатење и
создавање облици изработки, списанија, дизајн);
и градби. ппакати, постери, •учеството во
аппикации, изработка на
ипустрации, заеднички
проспекти, посета на творби.
музеи и пиковни
изпожби и др.).
-Аудиовизуелни
средства:
компјутер,смарт-
табла
•Ликовен •Обликува и гради •Учениците, поделени во групи, градат макети со - Подлоги, средства и •уснитe
јазик во тридимензионалн 1 тридимензионални форми на тема: Мојот дом, материјали за одговори на
пластичното и форми. моето училиште, моето место, при што како пластично прашања
обликување и •Користи ликовен материјал користат: картонски кутии, обликување (глина, поставени oд
градење компјутер во ножици, хартија во боја, лепак и фломастери, а глинамол, пластелин, наставникот
(пластично пластичното друга група користи компјутер за изработка на брашно, тесто, или од
обликување, обликување и макети со 3Д форми. Учениците низ игра го природни и вештачки соучениците;
моделирање, поврзуваат градењето со ликовните елементи: материјали); •практичната
183
градење, градење. облик, форма, големина, простор и површина. -Средства за активност за
тридимензион пластично време на
ална форма, обликување и часот
големина, •Создава облик • Учениците кашираат плодови и прават градење (хартија, (учеството во
простор, тон, или градба со поврзување со форма, облик, големина и др. пластелин, глина, активностите)
површина, користење на 1 глинамол, тесто, •изработените
облик, ликовните пластика, амбалажа, ликовни
скулптура, елементи: алуминиумска творби
фигура, големина, фолија, жица, конец, (цртање,
макета, простор, тон и ткаенина,песок, снег, сликање,
рециклиран/о површина. стиропор и др) пластично
тпаден -Нагпедни средства обликување и
материјал, (цртежи, градење,
каширање) фотографии, печатење и
изработки, списанија, дизајн);
•Прави разлика •Учениците изработуваат скулптура авион со ппакати, постери, •учеството во
меѓу моделирање, користење на нефункционални или стари аппикации, изработка на
обликување и 1 предмети, стекнуваат знаења и искуства за ипустрации, заеднички
градење. значењето и употребливоста на предметите и се проспекти, посета на творби.
•Самостојно поврзуваа тсо поимите: форма, површина, музеи и пиковни
обликува и гради големина. изпожби и др.).
различни фигури -Аудиовизуелни
од различни средства:
материјали. компјутер,смарт-
табла

Тема: ПЕЧАТЕЊЕ И ДИЗАЈН

Вкупно часови: 7
Резултати одучење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
1. прави шаблони за печатење и да печати самостојно со комбинација на отпечатоци (создава шара / декорација);
2. печати со помош на компјутер и печатач;
3. изработува дезен (шара), украс, накит и декорација, со примена на различни ликовни елементи, средства и материјали за
дизајнирање;
4. дизајнира, со примена на компјутер и фотоапарат.
Ученикот/ученичката ќе:
5. развива сензомоторни вештини;
184
6. развива креативност преку печатење и дизајнирање;
7. ги развива и негува хигиенско-техничките и работните навики

Предмет: Ликовно образование за II одд.

Тема: Печатење и дизајн Време на реализација: 7 часа
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Подлоги, •Користи природни •Учениците работат во групи користејќи природни и - Подлоги, средства и •уснитe
средства и и вештачки 1 вештачки подлоги, различни материјали и бои во материјали за одговори на
материјали подлоги, печатењето. По завршување на ликовните печатење (картон- прашања
за печатење материјали и бои изработки прават разлика и споредува отпечатоци, печат, шаблон, поставени oд
и нивна во печатењето. подлоги и шаблони. природни и вештачки наставникот
употреба •Прави разлика и материјали, хартија и или од
(печатење, споредува печатач). соучениците;
подлога, отпечатоци, -Средства и •практичната
материјал и подлоги и материјали за активност за
средства за шаблони. печатење (печат, време на
печатење, шаблони и материјали часот
картон- за изработка на (учеството во
печат, шаблони, картон, активностите)
шаблон, еколошки бои и др.). •изработените
природни и •Користи компјутер 1 •Учениците користат компјутер за да дизајнираат и природни и вештачки ликовни
вештачки и печатач за печатат на мотив - изработка календар на материјали, хартија и творби
материјали, печатење. природата по претходно зададени насоки. Се печатач (цртање,
хартија и прави поврзаност со поимите: големина, форма, -Нагпедни средства сликање,
185
печатач) боја, површина. (цртежи, фотографии, пластично
изработки, списанија, обликување и
плакати, постери, градење,
апликации, печатење и
илустрации, дизајн);
проспекти, посета на •учеството во
музеи и ликовни изработка на
изпожби и др.) заеднички
-Аудиовизуелни творби.
средства:
компјутер,смарт-табла
-Интернет, образовни
софтвери.
•Ликовен • Прави •Учениците дизајнираат шара или мотив која ќе ја -Средства и •уснитe
јазик во шари/декорации 1 претстават на стаклена површина (ќе украсуваат материјали за одговори на
печатењето со повторување мала стаклена тегла). Се употребуваат поимите: печатење (печат, прашања
(печат, на исти или големина, простор, тон и површина во печатењето. шаблони и материјали поставени oд
отпечаток, различни Ликовен материјал кој се употребува се за изработка на наставникот
шара, отпечатоци. темперните бои со кои учениците прават печатење шаблони, картон, или од
декорација, •Ги применува со помош на прст, сунѓерче... еколошки бои и др.). соучениците;
монотипија, ликовните природни и вештачки •практичната
композиција елементи: материјали, хартија и активност за
големина, печатач време на
простор, тон и -Нагпедни средства часот
површина во (цртежи, фотографии, (учеството во
печатењето. изработки, списанија, активностите)
плакати, постери, •изработените
апликации, ликовни
•Учениците претставуваат графички отпечаток / илустрации, творби
•Создава монотипија. Печатат на лист од блок отпечатоци проспекти, посета на (цртање,
графички 1 од алуминиумска фолија на која е претставен музеи и ликовни сликање,
отпечаток мотив цветови различни по големина и тонови на изпожби и др.) пластично
/ монотипија. одредена боја. Отпечатоците од цветови ги -Аудиовизуелни обликување и
•Комбинира комбинираат по групи, создавајќи различни средства: градење,
шаблони и композиции. компјутер,смарт-табла печатење и
создава различни дизајн);
•Учениците печатат монотипија во боја или црно- •учеството во
композиции.
изработка на
186
 бело на мотив геометриски форми во даден ритам. заеднички
творби.
(се обработува според потребите на наставата
во корелација со наставните содржини од
другите предмети по избор еден од погоре
дадените мотиви)
• Средства и •Идентификува и • Учениците од стара хартија, текстил и користени -Средства и •уснитe
материјали за користи различни ќеси во боја изработуваат облека за настап на материјали за одговори на
дизајн и средства и приредба. Го разбираат значењето на поимите: печатење (печат, прашања
нивна материјали за 1 отпаден материјал, рециклирање, селекција на шаблони и материјали поставени oд
употреба дизајнирање. отпад. Се прави поврзаност со поимите: големина, за изработка на наставникот
(хартија, бои, ▪Прави разлика и форма, површина, боја. шаблони, картон, или од
ткаенина, споредува дизајни еколошки бои и др.). соучениците;
еколошки според природни и вештачки •практичната
материјали, материјалите од материјали, хартија и активност за
природни и кои се изработени. печатач време на
вештачки -Нагпедни средства часот
материјали, (цртежи, фотографии, (учеството во
компјутер, изработки, списанија, активностите)
фотоапарат, плакати, постери, •изработените
ножички, апликации, ликовни
лепак) илустрации, творби
проспекти, посета на (цртање,
музеи и ликовни сликање,
изпожби и др.) пластично
-Аудиовизуелни обликување и
средства: градење,
компјутер,смарт-табла печатење и
дизајн);
•учеството во
изработка на
заеднички
творби.

•Ликовен ▪Дизајнира со •Учениците печатат со помош на техниката -Средства и •уснитe

јазик во примена и 1 фротаж: со молив преоѓаат преку лист хартија под материјали за одговори на
дизајнот комбинирање на кој се поставени различни материјали со различна печатење (печат, прашања
(дизајн, различни ликовни текстура, претходно креирана на компјутер во шаблони и материјали поставени oд
187
дезен, украс, елементи и апликацијата Paint. Преку оваа тема се прави за изработка на наставникот
накит, техники. поврзаност со поимите: големина, форма, тон, шаблони, картон, или од
декорација, ▪Користи површина. еколошки бои и др.). соучениците;
фотографија, компјутер во природни и вештачки •практичната
илустрации, дизајнирањето. материјали, хартија и активност за
фротаж и др.) печатач време на
-Нагпедни средства часот
(цртежи, фотографии, (учеството во
изработки, списанија, активностите)
▪Изработува •Учениците изработуваат ѓердани и алки од плакати, постери, •изработените
украси, накит, 1 макарони, стиропорни топчиња и др. во бои по апликации, ликовни
декорации и избор нанижани на тенок ластик или силиконски илустрации, творби
дезени. конец. проспекти, посета на (цртање,
музеи и ликовни сликање,
изпожби и др.) пластично
-Аудиовизуелни обликување и
средства: градење,
компјутер,смарт-табла печатење и
дизајн);
•учеството во
изработка на
заеднички
творби.

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА
Наставникот обеэбедува инклузивност преку вклучувањее на сите ученици во сите активности за време на часот. Притоа,
овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционапно ангажирано преку користегье на соодветни приоди
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со попреченост
применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите ученици, особено оние од
ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во учењето, да ги поттикнува и поддржува во
постигнувањето на резултатите од учењето.
При реализација на активностите наставникот еднакво ги третира и момчињата и девојчињата, npи штo води грижа да не
им доделува родово стереотипни улоги. При формирање на групите за работа настојува да обезбеди баланс во однос на
188
полот. При избор на дополнителни материјали во наставата користи илустрации и пpимepи кои се родово и
етнички/културно сензитивни и поттикнуваат родова рамноправност, односно промовираат интеркултурализам. Исто така,
наставникот внимава во изработките на учениците да не се провлекуваат родови и етнички стереотипи.
Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на активностите/поимите од предметот Ликовно образование со
содржините/стандардите од другите предмети при планирањето и реализацијата на наставата. На тој начин овој наставен
предмет ги мотивира учениците во учењето на другите предмети и помага во нивно полесно совладување.

ОЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот редовно ги следи и

вреднува постигањата на учениците во текот на наставата. Се прибираат показатели за нивните активности,
мотивираноста за ликовно творење, ангажираност на учениците, посветеност во работата, индивидуална, тандемска и
групна работа. За учеството во активностите, учениците добиваат повратна информација со која се укажува на нивото на
успешност во реализацијата на активноста/задачата и се даваат насоки за подобрување (формативно оценување). За таа
цел наставникот ги следи и оценува:
• уснитe орговори на прашања поставени oд наставникот или од соучениците;
• практичната активност за време на часот (учеството во активностите);
• изработените ликовни творби (цртање, сликање, пластично обликување и градење, печатење и дизајн);
• учеството во изработка на заеднички творби.
Пpи следењето на постигањата на учениците, наставникот треба особено да внимава на индивидуалниот пристап за
постигањата на секој ученик поединечно. На крајот на годината се изеедува сумативна описна оценка на постигнатите
стандарди за оценување.

189
 Наставен предмет
Вид/категорија на наставен предмет
Одделение
Теми/подрачја во наставната програма
Број на часови
Опрема и средства
Норматив на наставен кадар
Музичко образование
Задолжителен
II (второ)
1. Слушаме музика
2. Пееме, свириме и играме
1 час неделно /36 часа годишно
Специјализирана училница (кабинет) која освен стандардните
средства и помагала е опремена и со:
• детски ритмички инструменти (талани во различни големини,
тропалки, ритмички стапчиіъа, кастаіъети, гонг, чинели, ксилофон,
триангл, маракас, дајре);
• разни извори за учегье од природата и непосредната околина
— листови хартија во боја, суви лисја од дрвјата, дрвени или
метални прачки, стаклени, дрвени, метални предмети со разновидна
звучност во училницата;
• печатени материјали (прирачници, магазини, весници);
• дводимензионални отпечатоци — непроектирани (слики,
фотографии, постери, илустрации);
• уреди за репродукција на аудио- и видеозаписи (ЦД И ДВД-
уред, хај-фај уред, ТВ- приемник, компјутер со пристап до интернет,
квалитетни звучници, ЛЦД-проектор, паметна табла);
• клавир/пијанино/електрично пијано или некој друг музички
инструмент;
• аудио- и видеозаписи: аудио и видео ЦД со соодветна
содржина;
интерактивна табла.
Воспитно-образовната работа во второ одделение може да ја
изведува лице кое завршило:
• професор по одделенска настава, VII/1 или VI/1 (според MPK)
и 240 EKTC;
• дипломиран педагог, VII/1 или VI/1 (според MPK) и 240 EKTC.
• професор/воспитувач по предучилишно воспитание, VII/1 или VI/1
(според МРК) и 240 ЕКТС;
• дипломиран педагог, VII/1 или VI/1 (според МРК) и 240 ЕКТС.
190
 Поврзаност со национални станарди
Резултатите од учење наведени во наставната програма водат кон стекнување на следните компетенции опфатени со
подрачјето Уметничкото изразување и култура од Националните стандарди:
Ученинот/ученичката знае и/или умее:
VIII—A.1 да манифестира познавање на различните форми на уметничко изразување од сите области на културата
(литературата, музиката, визуелните уметности, изведбените уметности, декоративните уметности, архитектурата,
дизајнот);
VIII-A.3 да ги изразува сопствените идеи, искуства и емоции, користејки уметнички или други форми на креативно
изразување (индивилvални или колективни);
VIII-A.4 да ги интерпретира идеите, искуствата и емоциите изразени во уметничките продукти креирани од другите кои се
припадници на сопствената или на други култури;
VIII-A.5 да манифестира познавање на сопствената култура и на различните начини на нејзино изразување преку
литературата и визvелните уметности, музиката и танците, градбите и другите културни продукти;
VIII-A.6 да ги идентификува разликите и сличностите мefy сопствената култура и другите култури во своето потесно и
пошироко опкружување и да ја анализира нивната поврзаност и меѓузависност.
Учеников/ученичката прифака дека:
VIII—Б.2 критичкиот однос нон различните продукти на уметноста е битен за развивање на индивидуалните и општествените
естетски вредности.

Наставната програма вклучува и релевантни компетенции од следните подрачја на Националните стандарди: Дигитална
писменост, Личен и социјален развој и Општество и демократска култура.
Учеников/ученичката знае и умее.
IV-A.2 да процени кога и на кој начин за решавање на некоја задача/проблем е потребно и ефективно користегье на ИКТ;
IV—A.5 да определи какви информации му/и се потребни, да најде, избере и преземе дигитални податоци, информаци,
дигитални содржини;
V-A.4 да прави процена на сопствените способности и постигања (вклучувајки ги силните и слабите страни) и врз основа на
тоа да ги определvва приоритетите кои ќе му/и овозможат развој и напредување;
V-A.6 да си постави цели за учење и сопствен развој и да работи на нарминување на предизвииците кои се јавуваат на
патот кон нивно остварување;
V—A.7 да ги користи сопствените искуства за да си го олесни учењето и да го прилагоди сопственото однесување во иднина;

V-A.14 да слуша активно и соодветно да реагира, покажувајки емпатија и разбирање за другите и да ги искажува сопствените
грижи и потреби на конструктивен начин;
V—A.15 да соработува со други во остварување на заеднички цели, споделувајки ги сопствените гледишта и потреби со
другите и земајки ги предвид гледиштата и потребите на другите;
V-A.17 да бара повратна информација и поддршка за себе, но и да дава конструктивна повратна информација и поддршка во
корист на другите;
V-A.19 да дава предлози, да разглелvва различни можности и да ги предвидува последиците со цел да изведува заклучоци
и да донесува рационални одлуки:
191
VI-A.5 да ги разбира разликите мегу лугето по која било основа (родова и етничка припадност, возраст, способности,
социјален статус итн.);
VI-A.6 да препознава присуство на стереотипи и предрасуди кај себе и кај другите и да се спротивставува на дискриминација.

Ученикот/ученичката разбира и прифака дека.'

IV-Б.1 ригиталната писменост е неопходна за секојдневното живеење — ги олеснува учегьето, животот и работата,
придонесува за проширување на комуникацијата, за креативноста и иновативноста, нуди разни можности за забава;
V-Б.3 сопствените постигања и добросостојба во најголема мера зависат од трудот кој самиот/самата го вложува и од
резултатите кои самиот/самата ги постигнува;
V-Б.4 секоја постапка која ја презема има последици по него/неа и/или по неговата/нејзината околина;

V-Б.7 иницијативноста, упорноста, истрајноста и одговорноста се важни за спроведување на задачите, остварување на

целите и надминување на предизвиците во секојдневните ситуации;
V-Б.8 интеракцијата со другите е двонасочна — како што има право од другите да бара да му/й биде овозможено
задоволување на сопствените интереси и потреби, така има и одговорност да им даде простор на другите да ги
задоволат сопствените интереси и потреби;
V-Б.9 барањето повратна информација и прифаќањето конструктивна критика водат кон личен напредок на
индивидуален и социјален план.

192
 Резултати од учење и планирање на реализација на нас тавната програма по теми
Teмa: СЛУШАМЕ МУЗИКА
Вкупно часови: 18
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ке биде способен/способна:
1.визуелно и аудитивно да препознава и разликува музички инструменти (пијано, виолина) во инструментални изведби, како и
гласови (машки, женски, детски) во вокални хорски изведби;
2. да разликува детска музика, класична музика, народна музика, музика од анимирани филмови и да препознава по неколку од секој
вид
3. да идентификува музички изразни средства со кои се постигнува различен карактер во слушаните композиции;
4.да препознава народни песни, игри и инструменти (тапан, шупелка, гајда) на етничките заедници кои живеат во PC Македонија.

Предмет: Музичко образование за II одд.

Тема: Слушаме музика Време на реализација: 18 часа (18 недели)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале: од ООУ

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
•Музички • Препознава 1 • Наставникот презентира аудио- и картички за - усните
инструменти и пијано и виолина, видеозаписи од пијано и виолина (од играта одговори на
гласови визуелно и звучно. препорачаните композии) одделно и заедно од Меморија прашањата
(музика за двата инструменти. Учениците ги поставени од
пеење; музика идентификуваат инструментите по звук и изглед. аудио/видео наставникот
за свирење; • Учениците наведуваат зборови со кои ја записи и или од
музика за опишуваат бојата на тонот на инструментите презентација соучениците;
пеење и пијано и виолина. Потоа составуваат куси изрази зелени и црвени -

193
свирење; и реченици за тоа како ја доживуваат мvзиката картички индивидуалн
диригент; хор и отсвирена од овие инструменти. ата
солист; Копланд: Мачка и глушец – инструмент пијано. практична
музички https://www.youtube.com/watch?v=JuK1WITnBa4 изведба
инструменти: • Препознава • Учениците следат визуелна презентација преку (пеење,
пијано, пијано и виолина, која се запознаваат со виолината. Се поведува Уред за свирење на
виолина; визуелно и звучно. куса дискусија за нијзиниот изглед, форма, репродукција на детски
народни начинот на добивање на звукот. аудио/видео музички
инструменти: • Наставникот презентира аудио/видео записи запис, инструменти
тапан, звучници, и музички
од виолина, а учениците го слушаат/доживуваат
шупелка, гајда; игри);
звукот.
гласови: 1 - практичната
детски, женски, − Сен-Санс: Народот со долги уши – изведба во
машки инструмент виолина, повторување од прво група.
одделение. https://www.youtube.com/watch?
v=lY8_G8cYi_Y
− Паганини: Варијации на каприс бр. 24 –
инструмент виолина (детски ансамбл, виолини).
https://www.youtube.com/watch?v=Z3dRPYKXtWQ

•Музички •Препознава •Преку презентација учениците визуелно ги - усните

инструменти и народни воочуваат народните инструменти,нивните одговори на
гласови инструменти: тапан, карактеристики а го препознаваат и именуваат прашањата
(музика за шупелка, гајда. тапанот. Наставникот ги поттикнува на дискусија поставени од
пеење; музика преку прашања: наставникот
за свирење; Каков е звукот на тапанот? или од
музика за Каде најчесто може да се сретне звукот на соучениците;
пеење и тапанот? -
свирење; Како се вика музичарот кој свири на тапан? индивидуалн
1
диригент; хор и Balta/Секира − Onur Ero (народен инструмент Уред за ата
солист; тапан). https://www.youtube.com/watch? репродукција на практична
музички v=ifh1hDiV7OA аудио/видео изведба
инструменти: запис, (пеење,
пијано, https://www.youtube.com/watch?v=0xe-JMNpJ5w материјали за свирење на
виолина; рециклирање детски
народни https://www.youtube.com/watch?v=PEBLE4on4X4. музички
инструменти: Учениците проследуваат предлог линк за инструменти
тапан, изработка на тапан од различни материјали.Се и музички

194
шупелка, гајда; организираат и делат во групи како би си игри);
гласови: помагале во работата при изработката на - практичната
детски, женски, тапанот (материјалите за работа се претходно изведба во
машки обезбедени група.

•Препознава •Преку визуелна презентација или модел на

народни шупелка учениците визуелно ја препознаваат
инструменти: тапан, шупелката како традиционален народен
шупелка, гајда инструмент.
https://www.youtube.com/watch?v=QeNSODMXZhk
Наставникот презентира ауио и видео записи од
1 народни псни и ора од различни етнички
заедници кои живеат во РС Македонија
заеднички елемент е употреба на шупелка.
Учениците го идентификуваат присуството на
инструментот во презентираните народни
мелодии.

•Препознава Преку визуелна презентација или модел на

народни шупелка учениците визуелно ја препознаваат
инструменти: тапан, гајдата како традиционален народен инструмент.
шупелка, гајда https://nabukva.mk/vnoti/opis_gajda.html
Наставникот презентира ауио и видео записи од
народни псни и ора од различни етнички
1
заедници кои живеат во РС Македонија
заеднички елемент е употреба на гајда.
Учениците го идентификуваат присуството на
инструментот во презентираните народни
мелодии.
https://www.youtube.com/watch?v=VtkpykI6q_w
•Музички •Прави разлика меѓу •Наставникот демонстрира музички примери од Листови бела - усните
инструменти и музика за пеење музика за пеење ( вокална) со неколку хартија, прибор одговори на
гласови (вокална), музика повторувања, https://www.youtube.com/watch? за боење, прашањата
(музика за за свирење v=mVUpKIFHqZk а учениците прават разлика лепак, маркер, поставени од
1
пеење; музика (инструментална), во изведбата соло пеење и пеење во хор - уред за наставникот
за свирење; музика за пеење и музика за пеење (вокална) репродукција на или од
музика за свирење (вокално- https://www.youtube.com/watch?v=KoawwDb9Lzc аудио/видео соучениците;
пеење и инструментална). записи -
195
свирење; индивидуалн
диригент; хор и •Прави разлика меѓу •Наставникот демонстрира музички примери од ата
солист; музика за пеење музика за свирење (инструментална) со неколку практична
музички (вокална), музика повторувања, а учениците прават разлика меѓу изведба
инструменти: за свирење соло и групни изведби во наведените видови Бели листови (пеење,
пијано, (инструментална), музика и меѓу различните гласови (детски, хартија, прибор свирење на
виолина; музика за пеење и женски и машки гласови). за цртање, детски
народни свирење (вокално- Наставникот поставува слики со музики прибор за музички
инструменти: инструментална). инструменти. Ги поттикнува на размислување сликање, инструменти
тапан, како ќе создадат музика со музичките хамери, уред за и музички
шупелка, гајда; инструменти од сликите (со удирање, со дување, репродукција на игри);
гласови: со треперење). Заклучуваат дека музиката која аудио/видео - практичната
детски, женски, се создава со еден или повеќе музички записи изведба во
машки инструменти се вика инструментална музика. група.
1
Учениците следат видео презентација (прилог
линк) со музика за свирење каде се вметнати и
звуци од природата. По слушањето заеднички
дискутираат за начинот на создавање на
инструменталната музика, кои музички
инструменти ги препознале во изведбата на
оркестарот како и улогата на диригентот кој со
помош на диригентската палка управува со
оркестарот.
- Вивалди: Четири годишни времиња - музика за
свирење.
https://www.youtube.com/watch?v=GRxofEmo3HA
•Прави разлика меѓу 1 •Наставникот демонстрира музички примери од
музика за пеење музика за пеење и свирење (вокално-
(вокална), музика за инструментална) со неколку повторувања, а Бели листови
свирење учениците прават разлика меѓу соло и групни хартија, прибор
(инструментална), изведби во наведените видови музика и меѓу за цртање,
музика за пеење и различните гласови (детски, женски и машки прибор за
свирење (вокално- гласови). сликање,
инструментална). Учениците следат визуелна презентација за хамери, уред за
вокално инструментална музика - Чудна случка, репродукција на
во изведба на Симон Трпчевски. Им се даваат аудио/видео
ливчиња со рамка за изработка на стрип.
196
 Разговараат за содржината на проследеното записи
видео, за хронолошкиот редослед на настаните
во истото, за начинот на кој е создадена музиката
и прават споредба на вокална со инструментална
музика. Наставникот повторно им ја пушта
песничката на учениците и ги поттикнува да го
креираат својот стрип.

Чудна Случка, во изведба на Симон Трпчевски -

музика за пеење и свирење, детски гласови,
детски песни.
https://www.youtube.com/watch?v=1miohLVZobE

https://www.youtube.com/watch?v=-oarzZxooOA
•Прави разлика меѓу •Наставникот ги поттикнува на работа во две Уред за - усните
музика за пеење групи преку која сами ке создадат репродукција на одговори на
(вокална), музика за вокалноинструментална музика. аудио/видео прашањата
свирење Група Хор – хористи. Оваа група пееат песна по запис, поставени од
(инструментална), сопствен избор, прдружувајки го пеењето со звучници, наставникот
музика за пеење и сопствена кореографија. ливчиња со или од
свирење (вокално- Група Бенд – инструменталисти. Ова група наслови на соучениците;
1
инструментална). изработува музички инструменти (цртаат, бојат и -
видови музика
сечат) од хартија/картон. Формира свој оркестар индивидуалн
кој со импровизација ги демонстрира дел од ата
карктеристиките на инструменталната музика. практична
Двете група заедно се договараат и формираат изведба
целина, односно нова група која ја претставува (пеење,
вокално инструменталната музика. свирење на
•Прави разлика меѓу •Преку видео презентација од предлог линкот Уред за детски
соло и хорска https://www.canva.com/folder/FAE1DqVjly4/videos/V репродукција на музички
изведба со детски, AE1J5R-JQw, учениците се запознаваатт со соло аудио/видео инструменти
женски и машки изведба, видови човечки гласови, изведувачи и запис, звучници, и музички
гласови. 1 соло пејачи. сликички со игри);
Им се демонстрираат примери - слушање музика видови на - практичната
со различни соло изведби, а учениците се изведба во
пеење и гласови
обидуваат да ги препознаат изведувачите според група.
застапеноста на солист и видот на гласовите

197
 (машки, женски или детски).

https://www.youtube.com/watch?v=-nFptObw_wU
детски глас
https://www.youtube.com/watch?v=re9tkxUvkZo –
женски глас
https://www.youtube.com/watch?v=re9tkxUvkZo –
Нек свуд љубав сја – музика за деца/машки
глас

•Прави разлика меѓу •Со насоки од наставникот учениците воочуваат Уред за

соло и хорска во строфите пее солист детски глас, а во репродукција на
изведба со детски, рефренот пеат група деца, детски хор. аудио/видео
женски и машки Забележуваат и дека со хорот управува, запис,
гласови. диригира диригент. https://youtu.be/0zsbFghgGts звучници,
− Stigleci − Prvi ples/Првиот танц – детска ливчиња со
популарна песна наслови на
видови музика
Учениците проследуваат/слушаат делови од
1 различни хорски изведби и се обидуваат да ги
препознаат според составот на хорот (машки,
женски хор или детски хор).
https://www.youtube.com/watch?v=h461SPp-fyM −
Тocatia − детски хор Лале од Тетово (музика
Моцарт: Прекрасен звук, од операта
Волшебната флејта – музика за пеење и
свирење, детски хор, детски гласови,
диригент.https://www.youtube.com/watch?
v=e9d1FuCPAwM
•Видови музика •Разликува кој вид е 3 •Се споделуваат делови од композиција, Уред за - усните
музиката која ја учениците слушаат и размислуваат во кој вид на репродукција на одговори на
(класична
слуша врз основа на музика припаѓа (класична музика, детска музика, аудио/видео прашањата
музика, музика
композициите кои народна музика, музика од детски филм). запис, поставени од
за деца − претходно ги •Учениците демонстрираат музички изразни наставникот
детски песни, звучници,
слушнал/-а. средства презентирани од наставникот преку ливчиња со или од
музика од Наведува најмалку невербална гестикулација/ритмички движења соучениците;
198
анимиран по една композиција и/или со цртање или пишување. наслови на -
филм, народна од секој вид музика. Со примена на квиз учениците се потсетуваат на видови музика индивидуалн
музика) музички инструменти, видови музика, видови хор ата
и гласови кои ги исполнуваат хорските практична
композиции. изведба
•Учениците во групи добиваат различни задачи. (пеење,
Прва група слуша предлог класична и предлог свирење на
народна музика https://www.youtube.com/watch? детски
v=RnJHUHkrfQo музички
https://www.youtube.com/watch?v=xV9e9rDsxOw. инструменти
Втора група слуша предлог музика за деца и и музички
музика од анимиран филм игри);
- практичната
https://www.youtube.com/watch?v=lp6z3s1Gig0
изведба во
https://www.youtube.com/watch?v=wWslfkI4XQw
група.
Пред да почнат со слушање наставникот
најавува да се воочат разликите
•Музички •Идентификува •Учениците демонстрираат музички изразни Хартиена - усните
изразни мелодија и ритам во средства презентирани од наставникот преку подлога, одговори на
средства слушаните невербална гестикулација/ритмички движења хартија, прашањата
(мелодија, композиции. и/или со цртање или пишување. ќумурче, поставени од
ритам, метар, https://www.youtube.com/watch? моливи, дрвени наставникот
бавно – брзо − v=g7Wjl9x4N3U&t=149s боички, марама или од
умерено, Учениците го слушаат следниот предлог ритам соучениците;
високи/ниски со меѓусебен договор. Слушаат и ги цртаат -
тонови, гласно сопствените импресии, но притоа не гледаат во индивидуалн
− тивко) листот хартија, туку во своето другарче од ата
2 десната или левата страна во кругот. Меѓусебно практична
разговараат за ритмичкото континуирано изведба
збогатување на композицијата. Ги поставуваат (пеење,
цртежите во средината на кругот и разговараат свирење на
за врската на цртежите со имресиите и детски
ритмичките промени во композицијата. музички
инструменти
•Учениците, поделени во групи, учествуваат во и музички
квиз за погодување на видот на музиката, игри);
музичките инструменти и гласови врз основа на - практичната
сегменти од мелодии/композиции кои им ги изведба во
199
 пушта наставникот. група.
Наставникот ја проследува/пушта ритмичката
композиција од предходниот час, а другиот
ученик од парот со врзани очи со марама ги црта
своите импресии со молив или ќумурче на истиот
лист на кој предходно работеше со дрвените
боички првиот ученикот од парот
https://www.youtube.com/watch?v=qmsbP13xu6k
•Разликува На празен ѕид во училишното опкружување се Хамери, - усните
аудитивни поставуваат два хамери и тоа од подот нагоре по фломастери,дрв одговори на
контрасти (високо − нивната должина. Нивната височина да ја ени боички, прашањата
ниско, кратко − надминаува височината на нaјвисокото дете од хартија поставени од
долго, бавно – брзо паралелката и тоа височина на ученикот со наставникот
− умерено, гласно − крената рака нагоре. Учениците се делат во или од
тивко) групи. Секој ученик во раката има фломастер со соучениците;
две дебелини на трага и една дрвена боичка. -
Наредени еден позади друг учениците ќе ја индивидуалн
слушаат композиција преку која треба да го ата
препознаат и нацртаат начинот на движење на практична
1
промените во композицијата низ листот/хамерот. изведба
Секоја ученик пред хамерот се задржува само (пеење,
дестина секунди, слушајки ја композицијата, свирење на
претставува аудитивни контрасти (високо − детски
ниско, кратко − долго, бавно – брзо − умерено, музички
гласно − тивко) со линија. инструменти
https://www.youtube.com/watch? и музички
v=3X9LvC9WkkQ&list=PLpjy2OnFlULt- игри);
YVeaiWdGoAZLBvn1kyOd - практичната
изведба во
група.
- Усни одговори (80% од оценката)
Оценување на наученото 1
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

Teмa: ПЕЕМЕ, СВИРИМЕ И ИГРАМЕ

Вкупно часови: 18
Резултати од учење
Ученикот/ученичката ќе биде способен/способна да:
200
1. пее песни, самостојно и во група, почитувајќи ги правилата и техниката на пеење;
2. свири на детски музички инструменти по слух, со правилна техника на свирење и со употреба на изучените музички елементи;
3. пее и свири едноставни мелодиски вежби по нотен запис, со употреба на изучените музички елементи.
Ученикот/ученичката ќе:
4. развива креативност преку учество во музички игри и танци, со примена на изучените музички елементи.

Предмет: Музичко образование за II одд.

Тема: Пееме, свириме и играме Време на реализација: 18 часа (18 недели)
Изготвиле: Вера Петровска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Биљана Стојановска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Анка Чоневска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје
Нина Николоска од ООУ „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје

Актив на наставници од II одд. од ООУ„Крсте Мисирков“ – Скопје

од ООУ„Вера Јоциќ“ – Скопје
од ООУ„Његош“ – Скопје
од ООУ„Стив Наумов“ – Скопје
Адаптирале:

Содржини Стандарди за Часо- Следење на

Активности Средства
(и поими) оценување ви напредокот
• Песни и • Демонстрира 1 •Наставникот, заедно со учениците, Уред за уред за - усните
броеници во јасна дикција, обработува песна по слух: најпрво го репродукција на одговори на
опсег до1 − си бе- точна обработува текстот, со ритмичко изговарање аудио/видео прашањата
мол1 артикулација и на зборовите заради постигнување јасна и записи поставени од
ритам при чиста дикција и точно акцентирање на наставникот
кажување одредени слогови, а потоа се учи мелодијата или од
броеници. заедно со текстот по фрази и поголеми целини. соучениците;
-
На крај песната се пее целосно со
индивидуалнат
интерпретациски елементи: динамика, темпо,
а практична
карактер. изведба
(пеење,
Обработка на бројалката по фрази. Првата свирење на
фраза ја пее наставникот со две, или три детски музички
повторувања во умерено темпо, потоа тоа го
201
 прават учениците. Откако учениците ќе ја инструменти и
совладаат првата фраза се преминува во музички игри);
совладување на втората фраза. Следи - практичната
поврзување на двете фрази. Откако учениците изведба во
ќе ги совладаат двета фрази следи обработка група.
на третата фраза.
Вежби за правилно дишење
https://www.youtube.com/watch?v=RiMb2Bw4Ae8
•Пее одреден •Oбработка на песна, по принципот на мали Уред за уред за
број песни за музички реченици – фрази. Еден стих е една репродукција на
деца и народни фраза, но тоа може да има и одредени аудио/видео
песни во опсег отстапувања во зависност од темпото, од записи
до1 − си бе- мерната единица како и од карактерот на
мол1, со песната. Наставникот ја пее првата фраза или
правилен ја проследуваат преку видео/аудио записот, а
потоа учениците ја повторуваат во две/три
пејачки став и
повторувања.
правилно
https://www.youtube.com/watch?v=g362gsxVbcw
дишење. Светот на Биби е шарен цел 1 час
•Пее во група со
другите со https://www.youtube.com/w atch?
усогласено v=mmBIXksRM24 - "Podaj raka - na toj sto te
темпо, 2
saka" 2 час
динамика и Во текот на пеењето потребно е наставникот
ритам во опсег да го контролира пеењето на учениците, како
до1 − си бе- на пр: чиста интонација, јасна дикција, пеење
мол1 без напрегање и др. На истиот начин се
обработуваат сите фрази на песната пооделно
и со напоредно, последователно нивно
спојување. Откако учениците ќе ја научат
песната да ја пеат, следи изразно
финализирање (дотерување) во однос на
дикција, правилно земање на воздух, естетско
фразирање, соодветни динамички
нијансирања, соодветно темпо, складно (не
прегласно) пеење и друго.
•Пее одреден 1 •Драматизација на народна приказна Уред за уред за

202
 број песни за пропратена со народната песна Јовано репродукција на
деца и народни Јованке. Учениците ќе се насочат аудио/видео
песни во опсег последователно на чекорите на обработка по записи
до1 − си бе- принципот на мали музички реченици – фрази.
мол1, со Еден стих е една фраза, но тоа може да има и
правилен одредени отстапувања во зависност од
пејачки став и темпото, од мерната единица како и од
карактерот на песната. Наставникот ја пее
правилно
првата фраза или ја проследуваат преку
дишење.
видео/аудио записот, а потоа учениците со
•Пее во група со повторување на две/три пати.
другите со https://www.youtube.com/watch?
усогласено v=FLPXHfZY9Ws
темпо, Во текот на пеењето потребно е наставникот го
динамика и контролира пеењето на учениците, како на пр:
ритам во опсег чиста интонација, јасна дикција, пеење без
до1 − си бе- напрегање и др. На истиот начин се
мол1. обработуваат сите фрази на песната пооделно
и со напоредно, последователно нивно
спојување. Откако учениците ќе ја научат
песната да ја пеат, следи изразно
финализирање (дотерување) во однос на
дикција, правилно земање на воздух, естетско
фразирање, соодветни динамички
нијансирања, соодветно темпо, складно (не
прегласно) пеење и друго.
• Детски ритмички •Препознава •Наставникот презентира музички примери со Листови бела - усните
и мелодиски детските 1 изразен ритам, а учениците го следат ритамот, хартија/хартија во одговори на
инструменти ритмички и произведувајќи звук со своерачно изработени боја, картони, прашањата
(ритмички мелодиски тропалки, предмети и детски ритмички колаж прибор за поставени од
стапчиња, инструменти по инструменти. Притоа, правилно применува боење, лепак, наставникот
барабан, бојата на музички изразни компоненти (брзина, јачина, хамер, маркер, или од
тропалки, звукот. траење). пластични соучениците;
триангл, чинели, Учениците изработуваат „ритмички танирчиња, -
дајре, тапани во инструменти" (тапан, дајре, прапорци, ѕвона и цевчиња, индивидуалнат
различни сл.) кои ќе ги употребуваат како ритмичка конзерви зрна а практична
големини, придружба при пеењето или при музичките ориз/грав изведба
кастањети, гонг, игри. Се препорачува при изработката на уред за (пеење,
203
чинели, инструментите да се користат репродукција на свирење на
ксилофон, предмети/материјали кои претходно биле аудио/видео детски музички
маракас; користени за друга намена (картон, записи инструменти и
металофон, шишиња...). Учениците со затворени очи музички игри);
мелодика, блок внимателно слушаат звуци од детските - практичната
флејта/шупелка) ритмички инструменти преку изведба во
презентација/демонстација и ги препознаваат група.
преку нивната боја на звукот.

• Препознава •Наставникот демонстрира свирење на Сликички со

детските мелодиски инструменти или проследуваат на детски музички
ритмички и интернет (ксилофон, металофон, мелодика, инструменти,
мелодиски блок флејта/шупелка) по слух металофон,
инструменти 1 Потоа дискутираат за мелодиските мелодика, блок
по бојата на инструменти: Каков е нивниот облик? Од кој флејта
звукот. материјал се направени? По што се
разликуваат од ритмичките инструменти? На
кој начин го соадаваат звукот. Се извлекува
заклучок дека кај овие инструменти освен
ритам, со нив може да се создаде мелодија.
Тие се нарекуваат и мелодиски
инструменти.
Учениците се поделени во групи. Секоја група
добива различни мелодиски инструмент и го
истражува начинот за добивање на нивниот
звук обидувајки се да создаде мотив (два
такта) или реченица (четири такта). Потоа
секоја група презентира свирење на мелодиски
инструменти пред останатите. Групите се
ротираат, а учениците прават споредба во
бојата на звукот и начинот на неговото
добивање.
•Правилно •Преку визуелна презентација учениците ја Уред за уред за
применува следат и доживуваат композицијата од предлог репродукција на
музички изразни 1 линкот, а наставникот има дава насоки да аудио/видео
компоненти внимаваат на ритамот воочувајки ги музичките
204
 (брзина, јачина, изразни компоненти брзината, јачина и записи
траење) при траењето на ритамот: Радетски марш
свирење на https://www.youtube.com/watch?v=6_Bb2j7dQkQ
детски ритмички
и мелодиски https://www.youtube.com/watch?v=1y0eoYD-AKY
инструменти. Нани ми нани, која има смирувачки, бавен,
ритам.
•Вовед во пеење •Идентификува •Наставникот преку различни асоцијации ги •дводимензионалн - усните
и свирење по петолиние, објаснува елементите на нотното писмо (на и отпечатоци - одговори на
нотен запис виолински клуч, пример: петолинието - „куќичка"; линиите - непроектирани прашањата
(петолиние, положбата на „катови"; виолинскиот клуч, односно сол-клучот (слики, поставени од
виолински клуч, тоновите сол1 и 1 - „клуч" со кој се отвора „куќичката"; нотите ги фотографии, наставникот
местото на ми1 на заземаат своите места на „катовите"; постери, или од
тоновите на петолинието. положбата на нотите сол и ми на „катовите"). илустрации); соучениците;
петолинието, -
Учениците учествуваат во вежби во кои се интерактивна
индивидуалнат
нота, сол1, ми1 – користат асоцијациите. табла.
а практична
визуелно •Идентификува •На учениците им се даваат предлог понудена •интерактивна изведба
препознавање на петолиние, компјутерска игра. табла. (пеење,
петолиние) виолински Предлог игри: Уреди за свирење на
клуч, 1 https://pbskids.org/pinkalicious/games/ репродукција на детски музички
положбата на pinkamusical-garden аудио- и инструменти и
тоновите сол1 и https://www.classicsforkids.com/games.html видеозаписи музички игри);
ми1 на по предходно проследување од наставникот и компјутер со - практичната
петолинието. изведба во
во зависност од неговиот ибор, преку пристап до
компјутерската игра ученикот доживува и интернет, група.
развива ритам или доживува и развива осет за квалитетни
мелодија или доживува тонални функции. звучници, ЛЦД-
Наставникот на паметна табла им ја покажува проектор, паметна
постапноста во пишување на виолинскиот клуч. табла);
Посебно им го посчува местото од каде треба
да започнат и каде треба да го завршат
пишувањето на виолинскиот клуч.

•Идентификува •Наставникот црта две/повеќе линии на Лепливи стикери,

петолиние,
205
 виолински клуч, под/ѕид/табла, а учениците ја одредуваат флипчарт/хамер,
положбата на положбата на нотите сол и ми преку маркери ДМИ,
тоновите сол1 поставување слики/симболи: птици, жапчиња, уред за
и ми1 на 1 зајчиња, цреши, јаболка, емотикони и сл., како репродукција на
петолинието. и со сопствените движења по линиите на аудио/видео
подот, односно покажување на позициите на записи
тоновите на табла/ѕид и др.
•Наставникот пее кратки модели со тоновите
сол и ми на неутрален слог на, а учениците ги
повторуваат со именување на тоновите
(елементарен устен диктат).

•Чита парлато •Наставникот ги покажува тоновите/нотите сол Лепливи стикери,

елементарни и ми на петолинието во различни комбинации и флипчарт/хамер,
вежби со ритмички соодноси и ги изговара со именување маркери
тоновите сол 1 1 на тоновите (парлато) заедно со учениците. уред за
и ми 1 Истата вежба се изведува со пеење/свирење репродукција на
• Пее/свири на детски мелодиски инструменти. аудио/видео
елементарни Учениците пеат и ритмизираат различни записи
вежби со
мелодиско-ритмички модели со тоновите сол и
тоновите сол1 и
ми, со плескање со раце, тропкање со нозе,
ми1 по нотен
запис. движења во простор.

•Музички игри •Учествува во •Учениците со изработените „ритмички Лепливи стикери, - усните

(пеење, играње, музички игри со инструменти" (тапан, дајре, прапорци, ѕвона и флипчарт/хамер, одговори на
танцување, оро, пеење и сл.) ги употребуваат како ритмичка придружба маркери ДМИ, прашањата
марш, валцер и свирење на при пеењето или при музичките игри. уред за поставени од
други популарни детски ритмички https://www.youtube.com/watch? репродукција на наставникот
танци во дво- и и мелодиски 1 v=mmBIXksRM24 − Подај рака на тој што те аудио/видео или од
триделен такт, инструменти. сака (инклузивност). записи соучениците;
-
игри на етничките
Преку видео презентација учениците го индивидуалнат
заедници кои
слушаат предлог линкот(песната е обработена а практична
живеат во РС изведба
Македонија претходно) разговараат за содржината на
(пеење,
песната, карактерот на музиката. Се пушта
свирење на
предлог линкот и учениците пеат и заеднички
206
 создаваат ритам со своите ДМИ. детски музички
инструменти и
•Го следи •Учениците на музички примери селектирани уред за музички игри);
видот/карактеро од наставникот со игрив, бавен, маршов ритам, репродукција на - практичната
т на музиката со се обидуваат да го следат ритамот. Со аудио/видео изведба во
своите движења ритмичко чекорење придружено со записи група.
(оро, марш, 2 гестикулации збогатено со обрачи поставени
валцер и други во два реда или кругови нацртани со креда,
популарни дополнето со шарени ленти, марами или само
танци во дво- и
со движења на рацете го следат ритамот.
триделен такт,
(Далкроз 1 − https://www.youtube.com/watch?
движења од
игри на v=yMLp5bjl5aY ).
етничките • Учениците создаваат различни ритмички
заедници кои кореографии и игри.
живеат во РС Детски марш : - линк
Македонија). https://www.youtube.com/watch?v=deaKI9MZzwQ
• Пее и се •Наставникот презентира видеоснимки
движи во /аудиоснимки песни учениците играат во
соодветен 1 соодветниот ритам и го следат ритамот со топче, играчка
ритам во аудио/видео
детски ритмички инструменти и тропалки.
музичките игри. записи
Учениците го следат видео записот:
https://www.youtube.com/watch?v=_K9RrxvdwzU
– В.А. Моцарт: Игра (за музичка игра со
движење).
•Музичко •Поврзува 1 •Учениците проследуваат видео запис како уред за
изразување и мелодија и пример на кој начин во следните две репродукција на - усните
творење ритам со композиции преку сопствената креативност аудио/видео одговори на
(слободно движења. мелодијата ќе ја надополнат со соодветни записи прашањата
музичко разновидни ритмички движења. поставени од
изразување, наставникот
Заедно креираат музички целини придружени
творење/создава или од
со плескање, чекорење. соучениците;
ње)
https://www.youtube.com/watch?v=t7f5ODskbuU -
Marcha Radetzky de Johann Strauss (Percusión индивидуалнат
corporal) а практична
https://www.youtube.com/watch?v=D1o_Xnx6_e8 изведба
207
 − Пинк Пантер (телото − музички (пеење,
инструмент). свирење на
•Креира кратки уред за детски музички
ритмички и •Наставникот, заедно со учениците, осмислува репродукција на инструменти и
мелодиски кореографии со сите вклучени музички изразни аудио/видео музички игри);
целини средства (темпо, динамика, траење, боја) на записи - практичната
придружени со детски и народни песни со различен карактер. изведба во
плескање, 1 група.
чекорење или Наставникот, заедно со ученици, прави
разни видови
драматизации на приказни и други извори со
детски ритмички
бирање соодветна музика, движења,
и мелодиски
инструменти. кореографија, визуелно оформување итн.

•Создава
едноставни
кореографии со
елементарни
чекори и
движења,
соодветно на
карактерот на
музиката.

- Усни одговори (80% од оценката)

Оценување на наученото
- Придонес во реализација на активностите на часовите (20% од оценката)

ИНКЛУЗИВНОСТ, РОДОВА РАМНОПРАВНОСТ/СЕНЗИТИВНОСТ, ИНТЕРКУЛТУРНОСТ И МЕЃУПРЕДМЕТНА

ИНТЕГРАЦИЈА
Наставникот обезбедува инклузивност преку вклучување на сите ученици во сите активности за време на часот. Притоа,
овозможува секое дете да биде когнитивно и емоционално ангажирано преку користење на соодветни приоди во наставата
(индивидуализација, диференцијација, тимска работа, соученичка поддршка). При работата со учениците со попреченост
применува индивидуален образовен план (со прилагодени резултати од учење и стандарди за оценување) и секогаш кога
е можно користи дополнителна поддршка од други лица (лични и образовни асистенти, образовни медијатори, тутори
волонтери и професионалци од училиштата со ресурсен центар). Редовно ги следи сите ученици, особено оние од

208
ранливите групи, за да може навремено да ги идентификува тешкотиите во учењето, да ги поттикнува и поддржува во
постигнувањето на резултатите од учењето.
При реализација на активностите наставникот еднакво ги третира и момчињата и девојчињата, при што води грижа да не
им доделува родово стереотипни улоги. При формирање на групите за работа се настојува да се обезбеди баланс во
однос на полот. При избор на наставните материјали се користат примери кои промовираат интеркултурализам (на
пример: песни и фолклор најазиците на етничките заедници).
Секогаш кога е можно наставникот користи интеграција на активностите/поимите од предметот Музичко образование со
содржините/стандардите од другите предмети при планирањето и реализацијата на наставата. На тој начин овој наставен
предмет ги мотивира учениците во учењето на другите предмети и помага во нивно полесно совладување.

OЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

За да овозможи учениците да ги постигнат очекуваните стандарди за оценување, наставникот континуирано ги следи

активностите на учениците за време на поучувањето и учењето и прибира информации за напредокот на секој ученик. За
учеството во активностите учениците добиваат повратна информација во која се укажува на нивото на успешност во
реализацијата на активноста/задачата и се даваат насоки за подобрување (формативно оценување). За таа цел
наставникот ги следи и оценува: усните одговори на прашањата поставени од наставникот или од соучениците;- усните
одговори на прашањата поставени од наставникот или од соучениците;
- индивидуалната практична изведба (пеење, свирење на детски музички инструменти и музички игри);
- практичната изведба во група.
По завршување на учењето на секоја тема учениците добиваат сумативна оценка во вид на опис на постигнатите
стандарди за оценување. Сумативната оценка се изведува како комбинација од резултатот постигнат на тест на знаење во
комбинација со оценката за напредувањето констатирана преку различните техники на формативно оценување.

209
 ГОДИШЕН ПЛАН И ПРОГРАМА ЗА

ЧАС НА ОДДЕЛЕНСКА ЗАЕДНИЦА

(годишно 36 часа-реализација на час на одделенска заедница)

Ред. бр. Наставни теми Вкупно часови

1. ЈАС – личен развој 8

2. ЈАС И ТИ – Интерперсонални односи 9

3. ЈАС И ДРУГИТЕ – Општествени односи 8

4. ЈАС И ЗДРАВЈЕТО – Здраво живеење 5

210
 5. ЈАС И ОКОЛИНАТА – Однос со надворешната средина 6

ЦЕЛИ:

Наставната програма за Животни вештини има за цел да придонесе за личниот, емоционалниот и социјалниот развој на
учениците, на тој начин што го помага развојот на психосоцијалните вештини, оспособувајќи ги учениците за успешно справување со
предизвиците на секојдневниот живот. Психосоцијалните вештини имаат важна улога во промовирање во здравјето на учениците во
целина – во обезбедување на нивната физичка, ментална и социјална добросостојба.
За да се реализираат целите на програмата за Животни вештини, знаења, вештините и ставовоте треба да се стекнуваат и
практикуваат првенствено во секојдневниот училишен живот, преку личните и колективните искуства на учениците, користејќи
методологија ориентирана кон детето како интерактивна партиципативна единка во средината во која живее и учи.

ДИДАКТИЧКИ ПРЕПОРАКИ:

Дефинираните цели на програмата за Животни вештини се фокусирани на јас – концептот, што значи дека носечка
дидактичко – методска основа на нивната реализација со активности кои произлегуваат од потребите, можностите, интересите на
учениците од I до III одделение (6 – 8 години). Од целите на програмата произлегуваат методи и активности, кои се во функција на
стекнување и развој на знаења, вештини и ставови соодветно на возраста на учениците.
Одделенскиот наставник како реализатор на оваа програма треба да ги користи следните основни извори за активностите на
учениците:
 спонтан разговор меѓу учениците;
 иницирање разговор мрѓу учениците на теми од секојдневниот живот;
 користење на искуствата кои учениците ги стекнале во различни животни ситуации;
 фокусирано набљудување на однесувањето на учениците во текот на наставниот час и надвор од одделението;
 наменски текстови во кои се навестува проблем, дејство со различни пораки и цели дефинирани во програмата;
 драматизации, играње улоги, креативно изразување и други извори во вид на настани ислучки меѓу учениците во одделението,
актуелни настани во паралелката, во училиштето и во пошироката околина.

Целите наведени во програмата за Животни вештини се надоврзуваат на голем дел од целите предвидени со другите наставни
програми и понекогаш може да деливаат и слични или идентични со нив. Оваа можност наставникот може да ја искористи за нивно
интегрирање преку јасна идентификација на реализираните цели од Животни вештини.
211
За реализацијата на целите на оваа програма одделенскиот наставник треба да организира и дизајнира работилници во кои
процесите на учење ќе се одвиваат спонтано, релаксирано и без методичка ригидност, во пријатна и опуштена атмосвера во
учелницата, во која учениците слободно и со задоволство ќе изнесуваат свои идеи и ќе ги прифаќаат и почитуваат идеите на
соучениците. Програмата предвидува реализација на работилници што ќе ги поттикнуваат учениците да користат различни извори и
техники преку кои ќе ги прошируваат нивните сознанија, ќе разменуваат искуства, ќе изведуваат свои мислења и ќе аргументираат, ќе
се договараат, ќе нудат решенија на проблемски ситуации итн.

При реализација на програмата за Животни вештини наставникот треба да поаѓа од:

 развојните цели и очекуваните резултати за периодот од I до III одделение;
 потребите, можностите и интересите на учениците во паралелката со која работи;
 актуелните настани и животни ситуации во паралелката, во училиштето и во поширокото опкружување;

Насоки за меѓупредметно поврзување:

 При реализација на предметот македонски јазик треба да се постигне корелација и интегрирање со сите предмети кои се
изучуваат во второ одделение на деветтолетката.
 Најголемо поврзување со предметот ликовно образование се постигнува при реализацијата на целите кои бараат илустрација
на содржините и доживувањата, од кои најголем дел припаѓаат на подрачјето „Литература”. Поврзување со овој предмет има и
во поглед на целите кои се однесуваат на координирањето на движењата на раката, телото, како и на раката и окото заедно,
за што е предвидено цртање на елементи на предмети во природата;
 Во однос на координирањето на движењата, поврзување се сретнува и со предметот физичко и здравствено образование;
 Со музичкото образование може да се направи поврзување во делот на говорното творештво, особено за доживувањето на
музиката кое се претставува вербално, како и за потребите на творење текст, инспирирано од музички ефекти и од слушање
музика;
 Пожелно е да се постигне интегративно планирање во кое ќе се реализираат цели, содржини и активности од сите предмети.

Методи, форми и средства на наставната работа

За сите програмски подрачја, предвидени за предметот македонски јазик, се препорачува користење и комбинирање на сите
интерактивни, актуелни и современи методи, форми и сретства на наставната работа, со акцент врз: метод на игра, метод
на решавање проблеми и откривачкиот (истражувачкиот) метод како најсовремени на спецификите на учењето кај
учениците на актуелната возраст.

212
 Индивидуален приод во наставната работа

Во согласност со научните сознанија за разликите во развојот на децата, потребно е приспособување на наставната работа
кон развојните и индивидуалните потреби и достигањата на учениците. Потребна е примена на техники и стратегии кои до
преферираат индивидуалниот приод во реализацијата на насатавната работа со учениците.

Вклучување на родителите во наставната работа

Семејството е првото училиште на децата и е најважен фактор во детскиот развој. Во тој контекст, во реализацијата на целите,
содржините и активностите на наставниот предмет македонски јазик треба да се обезбеди кооперативна комуникација со
родителите на учениците и нивно вклучување во работата на училиштето, во функција на: Развој и поддршка на односот
родител / ученик; едукација и развој на говорната култура во семејтвото; реализирање на некои цели и содржини од
програмата и од литературните настани во рамките на училиштето; информираност на родителите; размена на искуства во
поглед на специфичностите на ученикот и постапките кон него и сл.

Наставни средства

За реализација на наставната работа по предметот македонски јазик во прво одделение не се препорачува користење на
буквар, но се препорачува користење на прирачник за почетно читање и пишување, одобрен од страна на министерот;
методски прирачници за реализација на наставата и воспитно – образовната дејност по македонски јазик, како и прирачници и
збирки на дидактички и говорни игри.
 Извори на учење во непосредната околина: рекламни натписи, ресурсите од окружувањето кои ќе се набљудуваат,
опишуваат и поддржуваат, објекти од куклен, едукативен, јавен и услужен вид (продавница, кино, театар, библиотика,
автобуска станица и сл.), комуникациски и односни ситуации меѓу луѓето во училиштето, во семејството и во опкружувањето;
 Енциклопедии за деца во изведение на популарни и верифицирани издавачки куќи;
 Дигитални едукативни игри за збогатување на говорната и јазичната култура потврдени од Министерството за образование
и наука;
 Традиционално потврдени, одобрени и верифицирани списанија за деца, соодветни на возраста;
 Литература за деца од познати македонски и странски детски писатели (која содржински, естетски и вредносно
одговара на возраста на учениците).
Аудиовизуелни, аудитивни, визуелни средства и средства со кинетички својства: ТВ – програми, детски емисии, анимирани и
играни филмови за деца; видео касети, ДВД и ЦД- дискови со анимирани и грани филмови и со народни уметнички текстови, со
снимени настани, родендени, театарски и куклени претстави и сл.; аудио касети со снимени звуци; различни гласови, снимени вести,

213
уметнички прочитани текстови; апликации, слики, макети; куклени и театарски сцени; подвижни предмети со звучни ефекти и други
предмети во зависност од потребите на предметот.

Услов за успешна реализација на програмата и тимската работа, особено при промена на наставникот и премин од едно
одделение во друго и од еден развоен период во друг. Доколку програмата ва рамките на еден развоен период ја реализираат
различни наставници, наставникот од претходната година е должен да даде преглед на реализираните цели и остварените резултати
на наставникот кој ја превзема паралелката.

Оценување на постигањата на учениците:

Во текот на наставата редовно се следат и вреднуваат постигањата на учениците, се прибираат показатели за нивните активности,
ангажираноста на учениците, посветеноста на работата, како и тимската работа (формативно оценување).
Учениците за оваа програма не се оценуваат со оценки.

ОЧЕКУВАНИ РЕЗУЛТАТИ:

На крајот од првиот развоен период (на крајот од II одделение), од ученикот/ученичката се очекува да:
 има позитивна слика за себе;
 се гледа себеси како член на семејството и како ученик;
 може да ги препознае сопствените емоции и да ги изразува на различни начини;
 може да се соочи со загуба на миленик и да се справи со тагата и жалењето по тој повод;
 може да разликува сопствен успех и неуспех во учењето и го прифаќа успехот како резултат на личните залагања;
 прифаќа дака секој има право на сопствено мислење и право да го искаже сопственото мислење;
 знае дека слободното време може да се користи на различни начини и со различни цели;
 ги прифаќа разликите меѓу луѓето во поглед на физичките карактеристики, способностите и потребите;
 ги прифаќа другарите и другарувањето како важен дел од животот;
 умее да разликува лага од вистина и може да се воздржува од кодошење;
 може да помогне кога некој му бара помош и може да побара помош кога му треба;
 умее да се заблагодари за пружена помош, да се извини кога ќе згреши
и да замоли за да добие нешто;
 прави разлика меѓу намерни и ненамерни грешки во сопственото и туѓото однесување и ги согледува негативните последици
од направените грешки;
214
  ги поврзува пријатните и непријатните емоции со настаните како причина и со однесувањето како последица;
 може внимателно да сослуша, без да прекинува и да упаѓа;
 препознава насилничко однесување и умее да се заштити од него и да побара помош доколку е жртва на насилничко
однесување;
 може да понуди решение на конфликтот кое е правично и за двете страни;
 препознава некои детски права и умее да побара заштита при нивно прекршување;
 ја прифаќа потребата од еднаков однос кон другите без разлика на сличноските и разликите;
 умее да ги споделува своите интереси и потреби со другарите и може да ги сослуша нивните интереси и потреби;
 ги знае елементарните постапки за донесување одлики во група и може да учествува со нивното донесување;
 прифаќа дека може да биде поинаков/ва од другите членови на врсничката група особено кога треба да се избере меѓу
правилни и неправилни видови активности;
 може да предлага правила на однесување и да ги согледа сопствените грешки во однесувањето;
 умее да ја претстави својата земја во позитивно светло и да ги почитува симболите на националниот идентитет;
 знае за постоењето на различни народи и за некои големи достигнувања на современиот свет;
 разликува корисни од некорисни и соодветни од несоодветни емисии и медиумски информации;
 се идентификува со позитивни херои (луѓе кои им помагаат на другите);
 знае од кого да побара заштита кога е загрозен- загрозена и умее да го стори тоа;
 разликува здрава од нездрава храна и знае како правилно се консумира храната;
 да умее редовно да ги практикува основните хигиенски навики;
 здравјето и безбедноста и знае како треба да се однесува за да умее да користи едноставни заштитни мерки за да не ги
разболе другите и прифаќа совети од возрасните за заштита и лекување од болести и заболувања;
 разликува машко и женско според биолошката градба и знае како се раѓаат деца;
 знае кои предмети, животни, растенија, постапки и ситуации се опасни по здравјето и безбедноста и знае како треба да се
однесува за да умее да користи едноставни заштитни мерки за да не ги разболе другите и прифаќа совети од возрасните за
заштита и лекување од болести и заболувања;
 знае што треба да се прави за да се одржува хигиената во домот, во училницата и во тоалетните простории, умее да
придонесе во оддржувањето на хигиената;
 разликува несоодветно од соодветно однесување кон растениата и животните;
 може да учествува во разубавување на училницата;
 умее рационално да ја користи водата и електричната енергија.

Најважни животни вештини според Светската здравствена организација:

-Свест за себе ,,Емпатичност (грижа и почитување на другите),,

-Комуникациски вештини ,,Интерперсонални вештини,,
-Вештини за донесување одлука ,,Вештини за решавање на проблеми,,
-Креативно мислење ,,Критичко мислење,,

215
 -Справување со емоцци ,,Справување со стрес,,

ТЕМА: ЈАС- ЛИЧЕН РАЗВОЈ

Цели на темата

Ученикот/ученичката:
Да знае дека луѓето се различни во однос на способностите, капацитетите, интересите;
Да знае дека луѓето имаат позитивни и негативни карактеристики;
Да умее да ги препознава и да се справува со своите грешки;
Да прифати дека упорноста е важна за реализирање на задачите;
Да знае дека постојат различни видови емоции;
Да ги изразува и препознава емоциите на различни начини (вербално и невербално);
Да сфати колку е значајно изразувањето на емоциите отколку зачувувањето во себе;
Да знае што е семејство и да диференцира различни видови семејства;
Да ги диференцира и извршува своите обврски во семејството, како негов член;
Да ги почитува основните правила во одделението и училиштето и активно да учествува во процесот на нивно донесување и
менување;
Да прифати дека секој ученик може слободно да го искаже своето мислење, но без да ги повреди другите;
Да прифати дека секој човек без разлика на возраст и пол доживува успех и неуспех;
Да умее да побара помош при неуспех во учење и работа;
Да го прифати успехот/неуспехот како резултат на неговите/нејзините лични залагања;
Да прифати дека животот ни носи повреди или загуба на нешто блиско-миленик, член од семејството...;
Да умее да го искаже своето жалење по загубата;
Да знае различни начини на изнесување на своето мислење;
Да сфати дека секој има право на свое сопствено мислење;
Да ги запознае различните начини на користење на своето слободно време;
Да прифати дека слободното време може да го искористиме и за проширување на сопствените знаења.

ТЕМА: ЈАС И ТИ-ИНТЕРПЕРСОНАЛНИ ОДНОСИ

Цели на темата

216
Ученикот/ученичката:

Да знае дека постојат сличности и разлики меѓу луѓето во физичкиот изглед и во способностите;
Да може да го почитуваат мислењето на другите (без исмејување, обезвреднување ...)
Да прифати дека мислењата на другиот се еднакво важни како и нивните;
Да знае да ги препознае и цени особините на добар другар;
Да прифати дека другарите и другарството се важен дел од животот;
Да ги знае негативните последици од кажувањето на невистини;
Да умее да разликува лага од вистина;
Да знае со што може да помага на училиште и дома;
Да умее да помогне кога некој бара помош;
Да умее да побара помош кога му/ и` треба;
Да препознае грешки во сопственото и туѓото однесување;
Да умее да се извини кога треба;
Да знае кои емоции се пријатни, а кои непријатни;
Да знае да изрази љубов кон близок член на семејство;
Да знае како се пренесуваат емоциите од еден кон друг;
Да умее да сослуша кога некој зборува, без да прекинува и упаѓа во збор;
Да согледа и применува дека добриот збор ги подобрува односите со околните личности, а лошиот ги нарушува;
Да знае за определени видови насилничко однесување;
Да знае кое однесување може да предизвика конфликт;
Да умее да побара помош, ако е жртва на насилничко однесување;
Да знае што е праведно решение на конфликт;
Да согледа дека нерешениот конфликт раѓа негативни чувства и може да влијае врз односите со другите.

ТЕМА: ЈАС И ДРУГИТЕ-ОПШТЕСТВЕНИ ОДНОСИ

Цели на темата

Ученикот/ученичката :

Да знае дека децата имаат права;

Да знае дека постои книга во која тие права се запишани;
Да прифати дека сите деца од целиот свет се еднакви во своите права;
Да знае дека постојат разлики меѓу луѓето (расни, полови..., и тие да знае да ги почитува);
Да знае дека постојат различни релации меѓу луѓето (семејни, другарски, братски, сестрински...);
Да умее да ги споделува своите интереси и потреби со другите;
217
 Да прифати дека верувањето во себе е важно за успешно реализирање на задачите;
Да ги знае целите на групата;
Да умее да постави барање;
Да умее да ги слушне и разбере другите;
Да знае елементарни постапки за донесување на одлуки;
Да знае да препознава и избира праведни од неправедни постапки;
Да умее да побара помош за зајакнување на својата позиција;
Да ги почитува мислењата на другите;
Да знае правила и процедури кои важат за односите меѓу луѓето (семејство, одделение, училиште);
Да знае да предлага правила на однесување;
Да знае да ја види сопствената грешка;
Да ги знае симболите на сопствената земја;
Да ги почитува симболите на сопствената земја;
Да знае за убавините на сопствената земја;
Да знае за постоењето на различни народи;
Да учествува во активности со кои се одбележуваат светските денови;
Да свати дека Земјата е заеднички дом на сите луѓе кои живеат во неа;
Да ја прифати важноста на медиумите;
Да знае дека постојат луѓе кои им помагаат на други луѓе;
Да посака и да помага како тие луѓе;
Да знае луѓе од кои може да побара заштита кога е загрозен/а;
Да умее да го искаже проблемот што го има и за кој бара помош.

ТЕМА: ЈАС И ЗДРАВЈЕТО-ЗДРАВО ЖИВЕЕЊЕ

Цели на темата

Ученикот/ученичката :

Да знае различни видови здрава храна;

Да умее правилно да ја конзумира храната;
Да сфати дека јадењето брза храна и грицки има негативно дејство;
Да знае што е лична хигиена (миење заби, раце, коса, туширање...);
Да знае дека одржувањето на лична хигиена е важно за здравјето;
Да ја цени личната хигиена како позитивна карактеристика;
Да знае правилно да го користи тоалетот;
Да знае кои болести може да се пренесат и да се разболат (настинка, сипаници, жолтица);
Да знае како се пренесуваат болести;

218
 Да умее да користи едноставни мерки за заштита од болести и заболувања;
Да знае како се раѓаат деца;
Да може да разликува машко-женско според биолошка градба;
Да прифати полова различност;

ТЕМА: ЈАС И ОКОЛИНАТА-ОДНОС СО НАДВОРЕШНАТА СРЕДИНА

Цели на темата

Ученикот/ученичката :

Да знае за опасни предмети (струја,оган, хемикалии, оружје),

Животни (скитници, инсекти, пајаци) и растенија (боцки, бобинки, коприви);
Да умее да почитува правила на безбедно однесување пропишани за одредени места/ситуации;
Да умее да фрла отпадоци на одредени места;
Да умее да придонесе во одржувањето на хигиената во училницата (да не валка, да раскрева...);
Да прифати лична одговорност во одржувањето на личната хигиена во непосредното опкружување;
Да ги знае последиците од оштетувањето на растенијата;
Да умее да одгледува растение;
Да прифати дека кон животните треба хумано да се однесува, како и кон сите живи суштества;
Да знае со што може да го разубави просторот;
Да може да дава предлози за украсување на училиштниот простор во одредени пригоди и поводи;
Да сфати дека убавината на чувството во среден простор е и може да биде и негова заслуга;
Да знае дека водата и електричната енергија се ограничени;
Да знае рационално да ги користи водата и електричната енергија;
Да може да разликува чиста од нечиста вода;
Да знае неколку загадувачи на воздухот.

ОЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГНУВАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ

219
ДИЈАГНОСТИЧКО ПРОВЕРУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ

Во почетокот на учевната година наставникот врши дијагностичко проверување и оенување, со цел да ја сознае состојбата таква како
што е, во функција на квалитетното планирање и реализирање на идните активности. Се сознаваат предзнаењата во најширока
смисла на зборот, социјализациските аспекти на развојот, емоционалниот развој и физичкиот развој.

ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

Во текот на наставата по македонски јазик во второ одделение се препорачува формативно следење кое вклучува изработка и
водење на портфолио на учениците што опфаќа:
 собирање показатели (детски изработки, творби, искази и сл.) за секој ученик посебно;
 тековни (формативни), однапред подготвени, евалвациски листи за секој ученик, кои се пополнуваат по секоја негова конкретна
активност, која е специфична (позитивна или негативна) или студии на случај во кои наставникот ја бележи фактичката состојба;
инструменти кои се однесуваат на секое програмско подрачје поединечно. Во нив наставникот внесува податоци за постигањата на
ученикот во однос на сите развојни аспекти кои се поттикнуваат со програмата по македонски јазик (когнитивно-интелекуален,
социоемоционален, социјален и психомоторички аспект). Евалвациските листи се однесуваат на целите кои целосно се постигнуваат
на ниво на прво одделение.

МИКРОСУМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

На крајот на второто тромесечје, врз основа на сознаијата од формативното оценување, се реализира микросумативното оценување

СУМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

Врз основа на целокупните податоци добиени од следењето и формативното оценување, наставникот ја констатира (опишува)
развојната состојба на секој ученик поединечно, во рамките на секое програмско подрачје.

220
ДОСТАПНОСТ И ПРООДНОСТ НА ПОРТФОЛИОТО

 Портфолиото во текот на целата година треба да им е достапно на родителите за да може и тие да придонесуваат во
квалитетната реализација на наставата по македонски јазик.
 Завршената аналитичко - описна оценка се доставува, и исто така, до родителите и станува дел од пордфолиото на ученикот.
 Портфолиото на ученикот со прочистени и селектирани податоци продолжува во наредното, повисоко одделение.

ОЧЕКУВАНИ РЕЗУЛТАТИ

Очекуваните резултати по предмети се во сооднос со исполнување на целите.

НАПОМЕНА:
Во текот на учебната година наставникот може да го измени времето на реализација на содржините и работилниците, доколку има
потреба да ги интегрира содржините со содржини од други наставни предмети.
Доколку во дадена ситуација наставникот забележи дека има потреба од справување со одделни ситуации, однесувања, мислење
или чувства кај учениците во околината каде што живеат (семејството, училиштето, пошироката заедница) може да реализира
соодветни содржини и работилници.

Забелешка: Сите содржини од програмата ,,Животни вештини,, ќе бидат имплементирани во соодветните теми и содржини од сите
наставни предмети.
Планирани работилници од ОЖВ во корелација со наставни предмети

Ред. Работилница Содржина Интеграција,

бр. корелација

1. Вирус Т. 4 – 3.3 ПН

2. Тоа сум јас Т. 1 – 1.1 Македонски јазик

3. Бинго Т. 2 – 1.1 Ликовно образование – ПМИО

4. Имам право да ги знам своите права Т. 3 – 1.2 Македонски јазик,

221
 Општество

5. Моето семејство Т. 1 – 3.1 Општество Македонски јазик

6. Зборување зад грб Т. 2 – 3.1 Општество

7. Децата од нашето одделение Т. 2 – 4.3 Ликовно образование

8. Секое дете има право на приватност Т. 3 – 1.3 Македонски јазик, Општество

9. Со труд до успех T.1-4.1 Македонски јазик

Општество

10 Моите права и обврски во семејството Т.1-3.2 Општество

11. Како го поминувам слободното време Т. 1- 7.2 Физичко и здравствено образование

Општество

12. Омилени игри Т. 1 – 7.1 Физичко и здравствено образование

13. Можам да кажам, а можам и да нацртам Т. 1 – 6.2 Македонски јазик, ликовно образование

14. Здрава храна 1 Т. 4 – 1.1 Македонски јазик

15. Праведни решенија 1 Т. 2 – 9.3 Општество

16. Квиз со храна Т. 4 – Македонски јазик, ПН

1.3

17. Помагам,дома помагам во училиште Т.4.1 Општество

18. И различните можат да се дружат Т.3.-2.2 Општество

222
 ПМИО

19. Моите другари 1 Т. 2 – 2.1 Македонски јазик

20. Моите другари 2 Т. 2 – 2.2 Ликовно образование

21. Јас мислам дека Т. 1 – 6.1 Македонски јазик

22. Што не прави чист/а? Т. 4 – 2.1 ПН

23. Мојата хигиена – моја одговорност Т. 4 – 2.2 ПН

24. Колку знам за Македонија? Т. 3 – 7.2 Ликовно образование, ПМИО

25. Да го запознаеме светот Т. 3 – 8.1 Ликовно образование

26. Што ми е потребно? Т. 5 – 3.1 Физичко и здравствено образование

27. Нашата училница Т. 5 – 4.1 Ликовно образование

28. Зелен квиз Т. 5 – “.2 ПН. Македонски јазик

29. Деца со најубави имиња Т. 3 – 7.1 Македонски јазик, ликовно образование ,

ПМИО

30. Животните – моите другари Т. 2 – 2.3 Македонски јазик. ПН

31. Принцеза во хартиена кеса Т. 3 – 2.3 Македонски јазик, ПН

32. Еко-патрола Т. 5 – 5.1 Општество Физичко и здравствено

образование

33. Препознавање ризици Т. 5 – 1.1 Општество

34. Безбедно-небезбедно Т. 5 – 1.2 Македонски јазик Општество

35. Конфликт лево-конфликт десно Т. 2 – 9.1 Ликовно образование

223
36. Насилство стоп Т.2.8.1 Општество
Ликовно образование

224