SKRIPTA MMT

Predavanje 1:
1. Definisati termine:
a) Intermodalni transport: Transport koji se realizuje korištenjem najmanje dva vida
saobraćaja bez promjene transportnog suda.
b) Navesti tovarne jedinice intermodalnog transporta:
1. Kontejneri
2. Izmjenjivi transportni sanduci I prikolice
c) Multimodalni transport: Transport koji se realizuje korištenjem najmanje dva vida
saobraćaja sa ili bez promjene transportnog suda.
d) Navesti tovarne jedinice multimodalnog transporta
1. palete,
2. mali, srednji, veliki kontejneri,
3. djelovila vozila cedtovnog teretnog saobracaja,
4. kompletna vozila cestovnog teretnog saobracaja,
5. zeljeznica teretna kola,
6. barze rijecnog saobracaja
e) Kombinovani transport: intermodalni transport kod kojeg se najveći dio robe
prevozi željeznicom, unutrašnjim plovnim putevima ili pomorskim transportom
f) Osnove savremenog transportnog lanca:
-Koordinirano upravljanje transportom
-Koordinirano informisanje u transport
-Koordinirano transportno pravo
-Koordinirane transpoetne tarife
2. Šta karakteriše transportni lanac?(4)
1. Mala brzina dostave robe
2. Veliki broj manipulacija
3. Visoki troškovi distribucije
4. Nizak stepen standardizacije
5. Dugo zadržavanje transportnih sredstava na pretovarnim mjestima
6. Mali stupanj mehanizacije rada pri manipulaciji robom „komad po komad“
7. Loša koordinacija i kooperacija između pojedinih vidova transporta

3. Transportni process: Transportni proces je složeni tehnološki sistem, što znači da je

neophodan sistemski pristup analizi toga procesa. Osim prijevoznog procesa, transportni
proces se bavi i obsluživanjem i poslovima s tim u vezi (špediterski poslovi,
obezbjeđenja, ambalažiranje itd.).
a) Karakteristike
1. Složen
2. Otvoren
3. Dinamičan
 4. Stohastičan
b) Ulazne promjenjive
1. Roba za prevoz (Q)
2. Rastojanje prevoza (Li)
3. Tarifski uslovi
c) Izlazne promjenjive
1. Obim prevoza (tkm)
2. Rok dostave robe (td)
4. Definisati tehnološke zahtjeve koje moraju zadovoljiti tovarne jedinice mmt
Na osnovu svojstava mogu se izvesti 3 osnovna tehnološka zahtjeva kojima mora
odgovarati jedann povezan system tovarnih jedinica:
1. Dimenzije tovarne jedinice-moraju se uskladiti s tovarnim profilom različitih
transportnih sredstava, čime se omogućava sprovođenje direktnog kombinovanog
transporta.
2. Neophodno je usklađivanje tovarne jedinice I dijelova koji je sačinjavaju kako bi
se omogućilo racionalno sprovođenje postupka kod funkcionalnih izmjena tovara
3. Mogućnost prevoza tovarnih jedinica sredstvima svih vidova transporta.
5. Predstaviti zadatke tehnološkog projektovanja uz pomoć blog dijagrama!

6. Definicija racionalizacije, kako I gdje se vrši racionalizacija

Racionalizacija: uvođenje svih tehničko – tehnoloških i organizacionih metoda koje
obezbjeđuju minimum gubitka čovjekove i pogonske energije, vremena , prostora i
materijala.
Kako: Transportni tok podijeliti na komponente, odnosno razčlaniti ga po fazama
realizacije (statičke i dinamičke).
Gdje: Utvrđivanje i analiza strukture troškova za svaku komponentu transportnog toka.
7. Osnovni zadaci standardizacije u savremenom transportnom lancu
Standardizacija treba da omogući realizaciju dva osnovna zadatka:
1. da obezbjedi kompatibilnost svih bitnih elemenata u sistemu transportnog lanca.
2. standardizaciju mogućih riješenja tehnoloških cjelina (npr. standardizacija
projektovanja terminala za pretovar tovarnih jedinica).

8. Shematski predstaviti I definisati ulazne I izlazne promjenjive prevoznog procesa

kao podsistema transportnog procesa

9. Podjela klasičnih tehnologija transporta

1. Tehnologije kopnenog klasičnog transporta
2. Tehnologije kopneno – riječnog klasičnog transporta
3. Tehnologije kopneno – pomorskog klasičnog transporta
4. Tehnologije kopneno – zračnog klasičnog transporta

10. Karakteristike klasičnog transportnog lanca

a) Mala brzina dostave robe
b) Veliki broj manipulacija
c) Visoki troškovi distribucije
d) Nizak stepen standardizacije
e) Dugo zadržavanje transportnih sredstava na pretovarnim mjestima
 f) Mali stupanj mehanizacije rada pri manipulaciji robom “komad po komad”
g) Loša koordinacija i kooperacija između pojedinih
h) vidova transporta

11. Kakva je transportna usluga za potrebe savremene privrede I društva(3

mogućnosti)
1. Masovna
2. Brza
3. Jeftina
4. Integrisana sa procesom M.P.

Predavanje 2:
1. Definisati
a) System patetizacije- podrazumijeva se skup tehničkih sredstava, uređaja ili
pomagala potrebnih za manipulisanje, prijevoz, skladištenje i izlaganje proizvoda u
trgovini, a može se upotrijebiti u industrijskom i spoljnom transportu
b) Tehničku bazu čine palete, transportno – manipulativna mehanizacija i uređaji
(paletizeri i depaletizeri)
c) Paletu- pomoćno sredstvo koje omogućava obrazovanje unificiranih, transportnih,
skladišnih i prodajnih jedinica, kao i primjenu visokoproizvodne mehanizacije za
njihovo formiranje, rasformiranje i manipulisanje.
2. Podjela palate
Palete se dijele prema kriterijima :
1. Prema vrsti materijala od kojeg su izrađene
2. Prema namjeni
3. Prema konstruktivnim karakteristikama
Podjela paleta prema vrsti materijala od kojeg su izrađene:
1. Metalne
2. Drvene
3. Plastične
4. Gumene
5. Kombinacija više vrsta materijala
Prema namjeni palete dijelimo na:
1. Univerzalne
2. Specijalne
Prema konstruktivnim karakteristikama:
1. Ravne (bez nadogradnje)
2. Palete sa nadogradnjom
I – Sklopive i nerasklopive II – box palete, stubne palete

3. Relacija palete(kako se obavlja)

1. Pakovanje proizvoda- skladištenje
2. Proizvodnja-raspodjela-potrošnja
3. Pretovar proizvoda iz vozila u vozilo, iz skladista u vozilo I obratno
4. Transport različitim prevoznim sredstvima
4. Dimenzije palate
1. 800 x 1200
2. 1000 x 1200
5. Sredstva distribucije proizvoda
1. Transportna, pretovarna i skladišna sredstva i oprema
2. Ambalaža kao sredstvo distribucije
3. Sredstva prezentacije proizvoda na prodajnim mjestima
6. Sredstva za manipulaciju paleta
1. Elektro kolica (karete) sa prikolicama
2. Vozila sa paltformom za odlaganje paleta
3. FTS – induktivno vođena vozila sa prikolicama
4. Razne vrste sredstava kontinuiranog transporta
5. Manipulativna oprema sa povremenim djelovanjem
6. VILJUŠKARI

7. Proračun potrebnog broja I troškovi nabavke paleta

Proračun potrebnog broja paleta:

Troškovi nabavke paleta:

 Predavanje 3:
1. Definisati robne tokove I osnovna obilježja robnih tokova
Robni tok predstavlja količinu tereta u tonama, m3, ili komadima koja se u određenom
vremenskom periodu premješta na datom pravcu ili punktu.
Obilježja robnih tokova su:
-smjer (izvorište i odredište)
-intenzitet (količina prevezene robe u jedinici vremena)
-vrsta robnog toka (vrsta prevoznog sredstva, vrsta prevozne tehnologije i vrsta robe)
-dinamika robnog toka (intenzitet u određenom vremenskom periodu)
2. Podjela robnih tokova prema tehničko-tehnološkoj I ograničenoj povezanosti
FAZA I – tokovi sirovina, energenata, repro materijala isl. Od izvorišta do
proizvodnog procesa
FAZA II – tokovi unutar proizvodnog procesa,
FAZA III – tokovi gotovih proizvoda od mjesta proizvodnje do distributivnog ili
trgovačkog skladišta
FAZA IV – tokovi gotovih proizvoda do krajnjeg korisnika
3. Definisati kriterije za podjelu robnih tokova
-Teritorijalni obuhvat transporta
-Vrsta prevoznog sredstva
-Vrsta robe
-Karakter premještanja materijalnih dobara
-Tehničko -tehnološka i organizaciona povezanost
-strategija upravljanja

4. Navesti tovarne jedinice

- palete
- dijelovi vozila cestovnog teretnog saobraćaja
- mali kontejneri
- kompletna vozila cestovnog teretnog saobraćaja
- srednji kontejneri
- željeznička teretna kola
- veliki kontejneri (transkontejneri)
 - barže riječnog saobraćaja

5. Definisati tovarne jedinice I navesti osnovna svojstva svake tovarne jedinice

Tovarna jedinica je svako pomoćno prenosno ili transportno sredstvo koje se koristi
za objedinjenje većeg broja komadnih pošiljki (kamion je tovarna jedinica kada se
utovari na brod).

Osnovna svojstva svake tovarne jedinice su:

- svojstvo sastavljanja
- svojstvo povezanosti
- svojstvo odgovarajućih dimenzija i težine
- svojstvo permanentnost

6. Jedinice intermodalnog transporta

kontejneri, izmjenjivi transportni sudovi, sedlaste prikolice i kompletna vozila
podobna za primjenu u intermodalnom transportu

7. Kako se ostvaruje neprekidni transportni lanac

- formiranjem tovarnih jedinica
- mehanizovanim pretovarom transportnih jedinica
- integrisanjem tovarni jedinica spoljnog transporta
- primjenom organizacionih mjera, sistema informisanja i upravljanja

8. Razlozi visokog učešća troškova industrijskog transporta u troškovima

proizvodnje
-Nigdje se posebno ne iskazuju i ne analiziraju troškovi industrijskog transporta
- Nizak nivo tehnologije industrijskog transporta
- Zapostavljane uloge i značaja industrijskog transporta posebno u serijskoj
proizvodnji
- Nepoštovanje niza tehničko-tehnoloških i ekonomskih zahtjeva u pogledu
projektovanja kapaciteta i tehnologije industrijskog transporta

9. Struktura industrijskog transporta

1. Saobraćajna infrastruktura
2. Pretovarno – transportna mehanizacija
3. Pretovarna utovarno – istovarna mehanizacija,
 4. Transportna sredstva
5. Skladišni sistem
6. Pomoćni objekti i postrojenja
10. Kako se dijeli industrijski transport
Unutrašnji i spoljni
11. Ciljevi industrijskog transporta
-Ujedinjavanje međupogonskog i procesnog transporta
-Redukovanje manipulativnih i skladišnih operacija u unutrašnjem industrijskom
transportu na najmanji mogući obim
-Povezivanje javnog transporta sa procesom proizvodnje posredstvom spoljnjeg
industrijskog transporta

12. Koji su kriteriji za podjelu paleta

-Teritorijalni obuhvat transporta
-Vrsta prevoznog sredstva
-Vrsta robe
-Karakter premještanja materijalnih dobara
-Tehničko
-tehnološka i organizaciona povezanost
-strategija upravljanja

13. Podjela malih kontejnjera prema zapremini

Univerzalni mali kontejneri se dijele u tri kategorije:
1. KATEGORIJA “A” – unutrašnje zapremine 1,0-1,2 m³
2. KATEGORIJA “B” – unutrašnje zapremine 1,2-2,0 m³
3. KATEGORIJA “C” – unutrašnje zapremine 2,0-3,0 m³

14. Faktori koji određuju izbor tehnološkog rješenja za pretovar kontejnera?

Tehnologija kontejnerskog transportnog lanca kao jedinstvena cjelina predstavlja
višedimenzionalni problem, koji zavisi od niza faktora i potrebno ga je korak po korak rješavati,
ali u svemu tome je neophodno imati u vidu slijedeće:
1. Definiranje tehnoloških rješenja kontejnerskog transportnog lanca neće biti u stanju izvesti, a
da se prije toga ne definiraju različite strukture zahtjeva u pogledu njegove realizacije.
2. Kada se odgovarajućim tehnologijama vrši izbor optimalnosti onda je on u direktnoj zavisnosti
od kvantitativno-kvalitativnih karakteristika tehnološko-ekonomsko transportnih zahtjeva.
3. Složenost problematike potvrđuje i činjenica da su tehnologije multimodalnog transporta vrlo
skupe i da su u početnim fazama eksploatacije ova rješenja u pogledu ekonomskih pokazatelja
nepovoljna u odnosu na postojeće oblike organizacije transportnih lanaca.
- Da bi došli do optimalnog tehnološkog rješenja treba da koristimo metodološki pristup koji se
sastoji iz četri koraka:
Prvi korak planiranja obuhvata utvrđivanje osnovne strukture transportnih zahtjeva odnosno faza
realizacije kontejnerskog transportnog lanca, kao što su:
• priprema i utovar robe u kontejner
• obezbjeđivanje robe u kontejneru
• uskladištenje kontejnera
• utovar kontejnera na transportno sredstvo
• pričvršćivanje kontejnera na transportno sredstvo •transport kontejnera,
• pretovar kontenera
•istovar kontejnera sa transportnog sredstva
•uskladištenje kontejnera
•pražnjenje kontejnera
Drugi korak istraživanja podrazumljeva definiranje parcijalnih tehnoloških rešenja faza
realizacije kontejnerskog transportnog lanca.
Treći korak je formiranje varijantnih tehnoloških rješenja realizacije kontejnerskog transportnog
lanca.
U četvrtom koraku istraživanja obuhvaća se vrijednovanje varijantnih tehnoloških rješenja i
izbor optimalnog tehnološkog rješenja kontejnerskog transportnog lanca
15. Sistem vozilo-vozilo
Sistem VOZILO – VOZILO podrazumijeva prevoz čitavih vozila ili dijelova vozila
jednog vida transporta na vozilima drugog vida transporta
Najpoznatije tehnologije sistema VOZILO – VOZILO su HUCKE – PACK
tehnologije.

16. Hucke-pack tehnologija

Pod pojmom hucke – pack sistem podrazumjeva se kombinovan drumsko –
željeznički prevoz gdje se drumska vozila ili dijelovi vozila na jednom dijelu puta
prevoze transportnim sredstvima željezničkog saobraćaja.
Tehnička baza Hucke – pack tehnologije:
1. Specijalizovana drumska vozila (ili dijelovi vozila)
2. Specijalna željeznička teretna kola i druga prateća oprema
 3. Terminali multimodalnog transporta sa postrojenjima i opremom neophodnom za
horizontalni ili -vertikalni pretovar drumskih vozila
17. Utvrđivanje prohodnosti viljuškara obuhvata
1. karakteristike radnog prostora,
2. karakteristike pretovarnih rampi i
3. karakteristike vrata i prolaza

18. Tipične tehnologije za realizaciju kontejnerskog transportnog lanca?

Tipične tehnologije po fazama realizacije kontejnerskog transportnog lanca su:

1. Tipične tehnologije pripreme, punjenja i pražnjenja kontejnera

2. Tipične tehnologije obezbjeđenja robe u kontejnerima
3. Tipične tehnologije pričvršćivanja kontejnera na transportnim sredstvima
4. Tipične tehnologije manipuliranja kontejnera (iskladištenje, utovar, istovar, uskladištenje)
5. Tipične tehnologije transporta kontejnera
6. Tipične tehnologije skladištenja kontejnera u terminalima
19. Definisati obalsku pretovarnu mehanizaciju u lučkim kontejnerskim
terminalima?
•Oprema na obali(Kontejnerski istovarivači i višenamjenski kranovi su sastavni dio ove
kategorije. Istovarivači su portalni kranovi instalirani na obali, sa normalnim razmakom između
kolosijeka od 15 do 30 m. Zahvatni uređaj je opremljen teleskopskim sprederom i ciklično
prenosi jedinice intermodalnog transporta (ITU) sa broda na obalu i obratno.
OBALSKA PRETOVARNA MEHANIZACIJA
• Kranovi sa visoko profiliranom okretnom strijelom
• Kranovi sa nisko profiliranom uvlačivom strijelom

20. Osnovne prednosti i nedostaci HUCKE-PACK?

Osnovne prednosti i nedostaci hucke – pack sistema sa stanovišta drumskog transporta
- Uštede na časovima vožnje, odnosno u časovima rada vozača
- Uštede u naknadama za vožnju i odmor vozača
-Uštede pogonskog goriva,
- Uštede u troškovima voznog osoblja (suvozači),
- Uštede u varijabilnim troškovima koji zavise od ostvarenih km prevoza,
- Uštede u investicionim sredstvima,
- Uštede u troškovima vezanog kapitala (odvajanje vučnog dijela vozila omogućava bolje
korištenje transportnih kapaciteta)
Nedostaci sa stanovišta cestovnog transporta
• produženje rastojanja prevoza u odnosu na direktni cestovni transport,
• dopunski troškovi za dva pretovara u terminalima,
• troškovi pretovarne mehanizacije i
• troškovi prilagođavanja postojećeg voznog parka potrebama hucke – pack tehnologije
Prednosti i nedostaci hucke – pack sistema sa stanovišta željeznice
Povećanje obima transporta željezničkim saobraćajem, primjenom ove tehnologije, ostvaruje se:
- Vraćanjem obima željezničkog prevoza koji je željeznici ranije oduzeo drumski teretni
saobraćaj
- Pridobijanjem dopunskog prevoza za željeznički transport roba, koje se sada prevoze
transportnim sredstvima drumskog saobraćaja, posebno na dužim relacijama
- Masovan prevoz robe
- Sniženje troškova transporta
- Rasterećenje glavnih putnih saobraćajnica od teških vozila drumskog teretnog saobraćaja
- Povećanje stepena bezbjednosti u drumskom saobraćaju
- Sniženje troškova za izgradnju i održavanje puteva
- Poboljšanje uslova zaštite životne sredine
Nedostaci sa stanovišta željeznice
- Evropski željeznički tovarni profil (sa izuzetkom izmjenjivih transportnih sudova) uslovljava
upotrebu specijalnih teretnih kola koja su 2 puta skuplja od kola normalne konstrukcije
- Velike investicije u vagone specijalne konstrukcije
- Teškoće u prilagođavanju postojećeg voznog parka zahtjevima H.P. Tehnologije
- Dopušteni osovinski pritisak koji zbog neravnomjerno raspoređenog tereta biva često premašen
Željeznički tovarni profil-zakonom propisana krajnja osnovna linija tereta na željezničkim
vagonima
21. Osnovne kategorije tehnologija u sistem HUCKE-PACK transporta?
Hucke-pack sistem transporta uglavnom sačinjavaju sljedeće tehnologije:
1. tehnologija transporta izmjenjivih transportnih sudova na željezničkim teretnim kolima (“C”);
2. tehnologija transporta sedlastth prikolica (“B”);
3. tehnologija transporta kompletnih vozila drumskog saobraćaja na željezničkim teretnim
kolima (“A”) ("pokretna auto-strada“ ili “Rollende Landstrasse”).
22. osnovne izvedbe i dimenzije ISO kontejnjera
1. 20 stopni(20x8x8 ft)
2. 30 stopni (30x8x8 ft)
3. 40 stopni(40x8x8 ft)
23. nabroj transportno manipulativnim oprema za sistem paletizacije
1. Elektro kolica (karete) sa prikolicama
2. Vozila sa paltformom za odlaganje paleta
3. FTS – induktivno vođena vozila sa prikolicama
4. Razne vrste sredstava kontinuiranog transporta
5. Manipulativna oprema sa povremenim djelovanjem
6. VILJUŠKARI

24. Nabroj elemente paletnog lanca kao i kako se vrši usklađivanje paleta s ostalim
elementima lanca?
ELEMENTI PALETNOG LANCA:-ambalaža i pakovanje-palete-kontejneri i druge tovarne
jedinice
25. Tehnička baza kontejnerizacije
1. Kontejneri
2. Palate
3. pretovarna i pretovarno
 4. transportna mehanizacija
5. transportna sredstva
6. uređaji za formiranje i rasformiranje kontejnera
26. Šta kontejnerski terminal treba da obezbijedi
1. prijem,
2. formiranje,
3. otprema,
4. skladištenje i održavanje kontejenra.
27. Podjela kontejnerskih terminala
1. Kopneni
2. Lučki
Kontejnerski terminali po veličini se dijele na kategorije:
1. Prva kategorija Sa prosječnim dnevnim utovarom ≥200 kont.
2. Druga kategorija Sa prosječnim dnevnim utovarom 100-200 kont
3. Treća kategorija Sa prosječnim dnevnim utovarom 50-100 kont.
4. Četvrta kategorija Sa prosječnim dnevnim utovarom 10-50 kont.
5. Peta kategorija Sa prosječnim dnevnim utovarom ≤10 kont.
28. Osnovni elementi kopnenih kontejnerskih terminala
1. Željeznički kolosijeci
2. Saobraćajne trake za drumska prevozna sredstva
3. Pretovarna mehanizacija- najčešće dizalice sa kranskim stazama
4. Površine za kraće i duže zadržavanje kontejnera
a) Trake za privremeno odlaganje kontejnera
b) Plato za skladištenje kontejnera
5. Prateći objekti: zatvorena skladišta za komadnu robu, radionice, administrativne
zgrade...
29. Preduslov za formiranje kontejnerskih terminala
1. Određen obim transportnog rada
2. Određen broj i veličina transportnih ruta
3. Sučeljavanje važnih i frekventnih željezničkih i drumskih komunikacija
30. Šta su kontejnerske stanice- služi za pretovar malih i srednjih kontejnera, a
kontejnerski terminal za pretovar velikih kontejnera
31. Proračun potrebnih kapaciteta u kopnenom kontejnerskom terminalu
1. Potreban broj kolosijeka za prijem kontejnerskih vozova
N pr∗t pr
n pr =
a∗T r

2. Potreban broj kolosjeka za otpremu kontejnerskih vozova

N ot∗t ot
n ot =
a∗T r

3. Potreban broj vučnih tegljača na terminalu

E
∗N k∗α
Tr
N tg =K∗N t =
N tk∗δ p

4. Potreban broj poluprikolica

N pl =N k∗α ¿ ¿

5. Dužina kranske staze

l v =20.5−21.0 ( m )
l s =418−420 ( m ) dužina staze

6. Dužina traka za privremeno odlaganje kontejnera

N 'k ∗e k∗y∗t∗α
Lk =
T r∗e k

7. Statički kapacitet terminala

n∗y∗l k
N=
lk
 32. Osnovne tehnološko-komercijalne i informacione operacije
1. Utovar, istovar i pretovar kontejnera
2. Sortiranje tranzitnih kontejnera
3. Prikupljanje potrebnih dokumenata
4. Informacije klijenata o stanju i prevozu kontejnera
5. Špediterske operacije
6. Planiranje i realizacija drumsko-željezničkog prevoza kontejnera
7. Tekuće opravke kontejnera
8. Tehničko opsluživanje i održavanje mehanizacije
33. Tehnološki pokazatelji efikasnosti kontejnerskog transportnog lanca

Dopuna:
Transport je: premještanje materijalnih dobara u cilju promjene mjesta. Ovo traži I
odgovarajuću promjenu vremena.
Unimodalni transport je: transport koji se realizuje primjenom samo jednog vida transporta.
Tehnologija predstavlja: primjenu nauke, znanja i vještina u iznalaženju načina za
realizaciju transportnih procesa uz pomoć sredstava za proizvodnju.
7.) Transportni lanac predstavlja: niz uzastopnih tehničko - tehnoloških, organizacionih i
drugih međusobno povezanih i sinhronizovanih postupaka i aktivnosti u oviru kojih se vrši
premještanje robe od izvora do cilja primjenom tovarnih jedinica i transportnih sredstava.
8.) Osnova za tehničko - tehnološko povezivanje transportnog lanca je: tovarna jedinica
(TMJ i JIT).
9.) Tovarna jedinica je: svako pomoćno prenosno ili transportno sredstvo koje se koristi za
objedinjenje većeg broja komadnih pošiljki (kamion je tovarna jedinica kada se utovari na brod).
10.) Transportni proces je: složeni tehnološki sistem i zbog toga se zahtjeva sistemski pristup
pri njegovoj analizi. Osim prevoza, transportni proces obuhvata i špediterske poslove,
ambalažiranje i sl.
11.) Prevozni proces je: dio transportnog procesa u kome su pošiljalac i primalac robe
isključeni. To su faze gdje je neophodno prisustvo sredstava spoljnjeg transporta.
12.) Klasični sistem transporta (lomljeni transport) je: transportni proces koji se obavlja u
više faza pri kojima se mijenja transportno - manipulativna jedinica i transportno sredstvo.
Tehnologije klasičnog transporta su:
- tehnologija kopnenog klasičnog transporta
- tehnologija kopneno - riječnog klasičnog transporta
- tehnologija kopneno - pomorskog klasičnog transporta
- tehnologija kopneno - zračnog klasičnog transporta
Ciljevi racionalizacije transporta su:
a) optimizacija transportnog lanca
b) manji ukupni troškovi distribucije
c) veća brzina distribucije
d) veći kvalitet usluge
e) povećanje konkurentnosti na tržištu
f) humanizacija rada
g) zaštita okoline
14.) Uspješno tehničko - tehnološko povezivanje transportnog lanca uslovljeno je:
- sastavljanjem malih tovarnih pošiljki u mjestima za pretovar u velike (tovarne) jedinice
- smanjenjem velikog broja sastavljenih jedinica na manji broj standardiziranih tovarnih jedinica
15.) Osnova za tehnološko povezivanje u savremenom transportnom lancu je koordinacija:
- upravljanja transportom
- informisanja u transportu
- transportnog prava
- transportne tarife
16.) Osnovne organizacionog povezivanja transportnog lanca su:
- tehničko - tehnološko povezivanje (TMJ)
- organizaciono povezivanje

21.) Standardizacija tovarnih jedinica obuhvata:

- dimenzije i težinu
- zahtjeve i ispitivanja
- manipulisanje i obilježavanje
22.) Osnovna svojstva svake tovarne jedinice su:
- svojstvo sastavljanja
- svojstvo povezanosti
- svojstvo odgovarajućih dimenzija i težine
- svojstvo permanentnosti

24.) Unutrašnji industrijski transport se dijeli na: procesni, međupogonski i prolazni

25.) Metodološki pristup racionalizaciji transportnog lanca ostvaruje se:
- sistemskim pristupom analizi optimiranja i upravljanja transportnim procesima
- tehnološkim projektovanjem i ekonomskim vrednovanjem transportnog lanca
26.) Najčešće primjenjivane tovarne jedinice su:
- palete - dijelovi vozila cestovnog teretnog saobraćaja
- mali kontejneri - kompletna vozila cestovnog teretnog saobraćaja
- srednji kontejneri - željeznička teretna kola
- veliki kontejneri (transkontejneri) - barže riječnog saobraćaja
27.) Tovarne jedinice MMT obuhvataju:
- Transportno Manipulativne Jedinice (TMJ): palete ili paletizovane ukrupnjene robne jedinice
koje su prilagođene za utovar u JIT
- Jedinice Intermodalnog Transporta (JIT): kontejneri, izmjenjivi transportni sudovi, sedlaste
prikolice i kompletna vozila podobna za primjenu u intermodalnom transport
28.) Najznačajnije tehnologije MMT realizuju se u okviru:
- Paletnog sistema transporta
- Kontejnerskog sistema transporta
- Sistema vozilo - vozilo
- Sistema RO - RO transporta
- Sistema transporta barži riječnog saobraćaja
29.) U odnosu na vidove saobraćaja, tehnologije MMT se dijele u nekoliko grupa:
a) Tehnologije kopnenog MMT:
- sistem paletnog transporta
- sistem kontejnerskog transporta
- sistem vozilo - vozilo
b) Tehnologije kopneno - vodenog MMT:
- sistem transporta ISO kontejnera
- sistem RO - RO transporta
- sistem transporta barži riječnog saobraćaja
c) Tehnologije kopneno - zračnog MMT:
- sistem transporta paleta
- sistem transporta malih, srednjih i velikih kontejnera specijalne namjene
30.) Sistem paletizacije predstavlja: skup tehničkih sredstava potrebnih za manipulisanje,
skladištenje, prevoz i izlaganje materijalnih dobara.

33.) S obzirom naa mogućnost zahvatanja, ravne palete se dijele na palete sa:
- jednim otovorm i dva ulaza
- dva otvora i četiri ulaza
- jednom nosećom površinom
- dvije noseće površine
- specijalne ravne palate
37.) Viljuškar je: mehanizovano manipulaciono sredstvo sa specijalnim viljuškama koje
podilaze ispod palete podižući ga ili spuštajući, u cilju prenošenja sa jednog mjesta na drugo.
38.) Za odabir viljuškara potrebno je:
- odrediti potreban broj viljuškara za izvršenje određenog transportno - manipulativnog zadataka
- utvrditi prohodnost:* karakteristike radnog prostora, pretovarnih rampi, vrata i prolaza
39.) Navedi 5 osnovnih metoda za obrazovanje paletne jedinice:
a) Slaganje - međusobno ukrštanje kutija ili vreća
b) Lijepljenje - trakama, vrelim rastvorom ljepila ili samoljepljivim trakama
c) Povezivanje - konopcem, čeličnom žicom ili plastičnim trakama
d) Pakovanje - u žičane korpe, drvene ili metalne sanduke
e) Folija - postavlja se preko i oko tovara na paleti
40.) Troškovi distribucije uključuju:
- troškove čistog prijevoza
- troškove uskladištenja
- troškove osiguranja robe u transport
- troškovi neodređenosti u saobraćaju
- troškovi vremena transporta
41.) Pod ambalažom podrazumijevamo sredstva, a pod paketizacijom cjelokupni tehnološki
postupak spremanja, postavljanja i zatvaranja proizvoda u ambalažu.
42.) Idealna tovarna jedinica u tehnološkom smislu treba: zadovoljiti osnovni uslov da je
proizvodna jedinica = jedinici pakovanja = tovarnoj jedinici = skladišnoj jedinici = otpremnoj
jedinici = transportnoj jedinici = logističkoj jedinici.
43.) Kontejner je: transportno sredstvo trajnog karaktera, opremljeno uređajima za lakšu
manipulaciju, minimalne unutrašnje zapremine 1𝑚3, specijalno konstruisano tako da se roba
prevozi bez pretovara.
44.) Napiši definiciju kontejnera prema Međunarodnoj željezničkoj uniji UIC:
Kontejner je TMJ i JIT čija zapremina nije manja od 1𝑚3, a dovoljno je izdržljiva za višestruko
korištenje, pogodna je za punjenje i pražnjenje robom, ima sposobnost jednostavnog
premještanja sa jednog transportnog sredstva na drugo.
45.) Navedi podjelu kontejnera:
- prema namjeni (univerzalni i specijalni)
- prema vrsti i karakteristikama robe (za prevoz komadne robe, za prevoz rasutog tereta i za
prevoz tečnosti)
- prema nosivosti (mali 1 - 3𝑚3, srednji 3 -10𝑚3, veliki >10𝑚3) - *UIC podjela
- prema vrsti materijala izrade (metalni, drveni, gumeni, plastični)
- prema konstruktivnim karakteristikama (sklapajući, rasklapajući, klasični, samoistovarajući)
- prema mjestu korištenja (za nacionalni, međudržavni i interkontinentalni transport)
46.) Najznačajniji kontejnerski mostovi su: Japan - Evropa i Istočna obala Amerike - Zapadna
obala Amerike.
47.) Kontejnerski sistem transporta dijeli se na sljedeće podsisteme:
- tehnologija kopnenog transporta kontejnera
- tehnologija kopneno - riječnog transporta kontejnera
- tehnologija kopneno - pomorskog transporta kontejnera
- tehnologija kopneno - zračnog transporta kontejnera
- tehnologija kopnenih kontejnerskih mostova

49.) TEU jedinica predstavlja: mjeru za velike kontejnere, ekvivalentna je dužini kontejnera od
20ft.
50.) Prema brzini i nosivosti razlikujemo 4 generacije kontejnerskih brodova:
- I brodovi nosivosti 500 - 700 TEU, brzine 16 - 20 čvorova (1 čvor - 1.8 km/h)
- II brodovi nosivosti >1000 TEU, brzine >20 čvorova
- III brodovi nosivosti 1500 - 2200 TEU, brzine >30 čvorova
- IV brodovi nosivosti 4000 - 5000 TEU, brzine 36 - 40 čvorova
51.) Navedi tipične tehnologije:
“A” - načini pripreme, punjenja i pražnjenja kontejnera
“B” - obezbjeđenje robe u kontejneru
“C” - pričvršćivanje kontejnera na transportno sredstvo
“D” - manipulisanje kontejnera (iskladištenje, utovar, istovar, uskladištenje)
“E” - transport kontejnera
“F” - skladištenje kontejnera na terminalima
52.) Za zahvatanje kontejnera najčešće se koriste (“D” tipična tehnologija)*:
- spreder
- viljuškar
- kliješta za zahvatanje tereta
- oprema za prenos užadima
53.) Spreder je: podesivi uređaj koji se nalazi na pretovarnoj mehanizaciji i služi za zahvatanje
JIT-a preko veze sa nauglicama.
54.) Nauglice su: tačke na uglovima kontejnera, služe za prihvatanje i fiksiranje kontejnera za
transportno sredstvo ili drugi kontejner.
55.) Tehničku bazu kontejnerskog terminala čine:
- kontejneri
- palete
- pretovarna i pretovarno - transportna mehanizacija
- transportna sredstva
- uređaji za formiranje i rasformiranje kontejnera
56.) Osnovne funkcionalne zadaće kontejnerskog terminala su: prijem, formiranje, otprema,
skladištenje i održavanje kontejenra.
57.) Površina terminal se dijeli u 3 zone:
a) pretovarna zona 10%
b) skladišna zona 55%
c) ostali prateći sadržaji 35%
58.) Kontejnerska stanica služi za pretovar malih i srednjih kontejnera, a kontejnerski
terminal za pretovar velikih kontejnera.
59.) Operativna obala je: površina gdje se vrši utovar i i stovar brodova.
60.) Ulazni parametri transportnog procesa su: količina robe za prevoz, rastojanje prevoza i
vozni park.

64.) Tovarne jedinice HUCKE - PACK tehnologije su:

- izmjenjivi transportni sudovi
- sedlaste prikolice
- kompletna vozila drumskog transporta
65.) Izmjenjivi transportni sudovi predstavljaju: tovarni prostor vozila drumskog saobraćaja
(sanduk) koji se može skidati sa šasije.
66.) Za prevoz sedlaste prikolice koristi se: (proces utovara traje oko 15min)*
- željeznička teretna kola (nosači sa spuštenim podom)
- specijalna teretna kola sa klackalicom WIPPWAGEN
67.) Brodske pretovarne rampe mogu biti na: boku, pramcu, krmi, pramcu i krmi.
68.) Osnovni nedostaci HUCKE - PACK tehnologije su:
- željeznički tovarni profile
- nepovoljan odnos korisnog i mrtvog tereta
69.) Za realizaciju pretovarnih zadataka u terminalu su prisutne dvije tehnologije:
- RO - RO (tehnologija horizontalnog pretovara)
- LO - LO (tehnologija vertikalnog pretovara)
70.) U okviru kopneno - pomorskog MMT postoje 3 grupe tehnologija:
- tehnologija transporta kontejnera
- tehnologija RO - RO sistema
- tehnologija transporta barži riječnog saobraćaja
71.) Tehničku bazu sistema RO - RO transporta čine:
- RO - RO brodovi
- pretovarna rampa
- RO - RO terminali
72.) Navedi podjelu RO - RO brodova:
- prema veličini gaza (klasa A gaz <6m i klasa B gaz >6m)
- prema kategoriji plovidbe (za obalnu plovidbu i za prekomorsku plovidbu)
73.) Navedi prednosti RO - RO sistema:
- Omogućuje realizaciju transportnog lanca od vrata do vrata na velikim udaljenostima
- Nisu potrebne velike lučke investicije za izgradnju posebnih terminala
- Troškovi utovara, slaganja i razmještanja su mali
- Utovarne i istovarne operacije se mogu obavljati neprekidno
- Kraće vrijeme obrta broda
74.) Navedi nedostatke RO - RO sistema:
- Investicije za RO - RO brodove su veće za 20 - 25% nego za klasične
- Lošije iskorištenje tovarnog prostoja za 1/3 u odnosu na kontejnerske brodove
75.) Tehničku bazu sistema transporta braži riječnog saobraćaja čine:
- barže kao tovarne jedinice
- matični brod
- nosač barži
- pretovarna postrojenja i oprema
- brodovi tegljači (remorkeri)
76.) Najkorištenije vrste barži su:
- BACAT barže
- LASH barže (vertikalni način pretovara)
- SEA BEE barže (horizontalni način pretovara)
- RO - RO barže (ploveće platform kapaciteta 260 prikolica)
77.) Najkorištenije vrste FIDER brodova su:
a) FIDER tegljači (služe za prevoz RO -RO barži)
b) FIDER kontejnerski brodovi (slični su velikim kontejnerskim brodovima, imaju manji gaz i
nosivost 50 - 120 TEU)
c) FIDER RO - RO brodovi (imaju dobra manevarska svosjstva, gaz 2 - 3m, kapacitet 22
prikolice od 12m ili 80 - 100 automobila ili 1300t tereta)
d) FIDER - LASH brodovi (imaju izgled plovećeg doka dužine oko 80m i širine 24m, brzine 8
Mi/h, imaju gaz oko 3.5m)
78.) Skladištenje predstavlja: čuvanje materijalnih dobara u cilju njihovog vremenskog
odlaganja do trenutka potrošnje ili druge operacije u okviru transportnog lanca.
79.) Pretovar predstavlja: pokretanje materijalnih dobara radi početka ili završetka procesa
transporta ili skladištenja materijalnih dobara.
80.) Varijante pretovarnih procesa:
a) T - P - T = pretovar
b) T - P - S = istovar i uskladištenje
c) S - P - T = preuzimanje iz skladišta i utovar
d) S - P - S = preskladištenje
81.) Paletni lanac čine: palete, ambalaža i pakovanje, sredstva i oprema skladištenja, transportna
sredstva, oprema za manipulisanje, kontejneri i druge tovarne jedinice.
82.) Osnovni modul iznosi: 400x600 mm.
86.) Nedostaci savremenog lanca su: visoka investiciona ulaganja u tehničku bazu i pretovarna
sredstva , te odricanje od sopstvene autonomije.
87.) Prednosti savremenog lanca su:
- racionalizacija transporta
- manji troškovi
- bolje korištenje kapaciteta i radne snage
- smanjenje oštećenja
88.) Neprekidni transportni lanac se ostvaruje:
- formiranjem tovarnih jedinica
- mehanizovanim pretovarom transportnih jedinica
- integrisanjem tovarni jedinica spoljnog transporta
- primjenom organizacionih mjera, sistema informisanja i upravljanja
89.) Pretovarne rampe mogu biti: stabilne i mobilne, bočne i čeone.
90.) Logistički transportni lanac nastaje kada: savremenom transportnom lancu dodamo
informaciju i komunikaciju.
91.) Sprederi mogu biti:
- top (sa 4 rotaciona čepa)
- čeoni (sa 2 rotaciona čepa)
- bočni (sa 2 rotaciona čepa)
92.) Rotacioni čep služi za: sigurno zahvatanje i manipulaciju JIT u svim vidovima transporta.
93.) Terminal je: mjesto opremljeno za pretovar i skladištenje JIT-a.
94.) Osnovni tehnološki zahtjevi MMT tovarnih jedinica su:
- dimenzije tovarne jedinice
- usklađivanje tovarne jedinice i dijelova koji je čine
- mogućnost prevoza tovarnih jedinica sredstvima svih vidova transporta
95.) Navedi podjelu ambalaža:
- transportna (povratna i nepovratna)
- komercijalna
96.) Koordinacija znači da: sredstva dodijeljena saobraćaju treba da budu raspoređena između
pojedinih saobraćajnih grana tako da se obezbijedi najbolji kvalitet usluge i da svaka grana
koristi onaj dio sredstava koji obezbjeđuju njenu optimalnu proizvodnju.
97.) Kooperacija predstavlja: oblik zajedničkog rada i saradnje u transportnim procesima s
ciljem racionalizacije procesa transporta gdje se usluge realizuju sa najmanje 2 učesnika.
98.) Osnovne funkcije koje treba zadovoljiti veliki kontejner su:
- ambalaža ili superambalaža
- transportna jedinica za razne vidove saobraćaja
- manipulativna jedinica za brz i jednostavan utovar, istovar i premještanje
- skladišna jedinica
99.) Tehnološki progress je posljedica:
- tehnologije proizvodnih postupaka
- tehnologije transporta
- integracije ova 2 tehnološka sistema
100.) Savremeni transportni lanac predstavlja: postupak racionalizacije u transportu uz
primjenu savremenih tehnologija.
102.) Tehnologija kopnenih kontejnerskih mostova predstavlja: sistem transporta ISO
kontejnera.
103.) Navedi kategorije tehnologije sistema RO -RO transporta:
- I: produžavanje relacije kopnenog transporta preko moreuza
- II: prevoz prikolica i poluprikolica bez vučnih vozila i vozača na srednjim relacijama
- III: prevoz raznih tovarnih jedinica koje se u luci tovare na pokretne nosače (duge relacije)