`

SADRŽAJ
1. Uvod .....................................................................................................................................................1
2. Robno transportni centri - logistički centri .........................................................................................2
2.1. Vrste robno transportnih terminala – logističkih centara .............................................................5
2.2. Potreba formiranja i razvoja logističkih centara ...........................................................................9
2.3. Namena i osnovne delatnosti RTC-a ...........................................................................................10
2.4. Osnovna struktura RTC-a.............................................................................................................11
2.5. Potrebne mere za brži razvoj RTC-a ............................................................................................12
2.6. Značaj formiranja i razvoja RTC-a kao logističkog centra ............................................................12
3. Zakljčak...............................................................................................................................................13
4. Literatura ................................................................................................................................ 15
Nikola Nešić MATURSKI RAD

1. Uvod

Utovarno-istovarne stanice ili robno-transportni centri su posebni kompleksi

specijaliziranih i univerzalnih transportnih terminala, zatvorenih i otvorenih skladišta, koji su
locirani u blizini velikih industrijskih centara, saobraćajnih čvorišta, morskih luka i ranžirnih
stanica, najčešće uz meĎunarodne frekventne putne i železničke pruge.

U tim se centrima najčešće obavlja pretovar tereta, ali i druge manipulacije (utovar,
istovar, uskladištenje, iskladištenje i dr.). U robno-transportnim centrima se primenjuju
savremene tehnologije transporta, što omogućava moderna mehanizacija i organizacija rada.
Takvi centri ne mogu optimalno funkcionisati bez odreĎenih logističkih delatnosti
(špediterskih, agencijskih, skladišnih i dr.). Po svom značaju i nameni robno-transportni
centri mogu biti: nacionalni, meĎunarodni, mikro, makro i globalni centri.
Složenost aktivnosti, veličina i obim poslova odreĎenog robno-transportnog centra
odreĎuju strukturu, veličinu i kvalitet ljudskih potencijala: menadžera, specijalističkih
stručnjaka, tehnologa i administrativnog osoblja, bez kojega ne može optimalno funkcionisati
takav centar.

Današnji robno-transportni centri (terminali, robnotransportni distributivni centri) su

specifične tvorevine s automatiziranom i visokoproduktivnom “proizvodnjom” jer osiguravaju
sve neophodne uslove za koordinaciju saobraćajnih grana, ali za mnogo šire aktivnosti koje su
u funkciji i proizvodnje i distribucije robe [2].

Glavni ciljevi u radu robno-transportnih centara su poboljšanje kvaliteta usluga

skraćenjem vremena transporta, distribucije i povećanjem dostave robe, povećanje frekvencije
opsluživanja, smanjenje transportnih šteta, kao i sniženje troškova transporta i skladištenja
robe poboljšanim iskorištavanjem vozila, smanjenjem vremena mirovanja vozila, smanjenjem
trajanja vremena i troškova za manipulisanje robom u skladištu, eksploatacijom optimalnih
tipova vozila i smanjenjem potrebe za skladišnim prostorom [3].

Utovarno-istovarne stanice ili robni terminali u robnom drumskom saobraćaju su

mesta gde se obavljaju manipulacije robe neophodne za izvršenje transportnih procesa. Kod
velikih gradova ovako organizovani terminali su početno - završne stanice dugolinijskih
meĎugradskih prevoza robe drumskim saobraćajem. Sa ovih mesta do grada roba se otprema
ili od pošiljaoca doprema roba lokalnim transportnom - teretnim vozilima male korisne
nosivosti. Od kvaliteta organizacije manipulacije sa teretom u velikoj meri zavisi trajanje
zadržavanja vozila na utovarno – istovarnim operacijama, što se direktno odražava na
proizvodnost vozila i visinu cene transportne usluge [3].
U utovarno – istovarnim stanicama obavljaju se sledeće operacije:

 Prijem i otprema robe;

 Priprema robe za otpremu;
 Prerada (pakovanje) robe;
 Skladištenje robe;
 Priprema dokumenata robe;
 Utovar i istovar robe.
UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 1
Nikola Nešić MATURSKI RAD

2. Robno transportni centri - logistički centri

Robno-transportni centri ili logistički centri predstavljaju jednu od najbitnijih

komponenti logističkih mreža. Realizacija robnih tokova u urbanim, regionalnim, nacionalnim
i internacionalnim prostorima nezamisliva je bez nekog oblika robnog terminala, odnosno
logističkog centra. Postoje različiti tipovi logističkih mreža sa različitim brojem i strukturom
logističkih centara. Logistički centri se razlikuju po makro i mikro lokacijskom položaju,
strukturi funkcija i podsistema, stepenu razvijenosti, organizaciji i tehnologiji, ali je svima
zajedničko da objedinjuju različite podsisteme i pružaju kompleksne logističke usluge [1].

Veliki broj pojmova opisuje mesta na kojima dolazi do najznačajnijih transformacija

robnih tokova. U našoj i svetskoj literaturi i praksi sreću se različiti nazivi za logističke centre:

 Utovarno-istovarne stanice
 Robni terminal,
 Teretni terminal,
 Robno-distributivni centar
 Robno-transportni centar,
 Distributivni centar,
 Logistički centar,
 Logistički park,
 Logistička platform
 Logistička zona,
 Teretno selo,
 City logistički terminal,
 Intermodalni terminal,
 Kontejnerski terminal itd.[1]

Slika 1. Vrste logističkih centara

Logistički centri prema svojoj funkciji mogu biti:

 Tranzitni,
 Sabirni,
 Distributivni i
 Sabirno-distributivni.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 2
Nikola Nešić MATURSKI RAD

Logistički centri se formiraju sa ciljem da se pruži kompletna logistička usluga, uvedu

savremene logističke tehnologije, povećanje ekonomičnosti i efikasnosti transporta,
koncentacija robnog rada i logističkih aktivnosti, smanjenje vezanog kapitala, kreiranje uslova
za efikasan razvoj itd.

Logistički centar je pojam koji je najprisutniji i koristi se za sve centre, odnosno

terminale koji kao osnovnu delatnost imaju skup logističkih aktivnosti. Na konkretnim
primerima možemo videti primenu pojma ,,logistički centar”. Kada industrijske i trgovačke
kompanije za svoje proizvode ili za svoje potrebe grade distributivni centar, one tom
distributivnom centru daju naziv logistički centar. Po istom principu trgovačke kompanije za
robu široke potrošnje za snabdevanje lanca prodajnih objekata koriste logističke centre [1].

Špediterske kompanije za potrebe svojih klijenata na povoljnim lokacijama, najčešće

urbanih celina, grade robno – distributivne centre i u novije vreme im daju naziv ,, logistički
centar”.

Iako ne postoje standardne karakteristike logističkog centra, njihivom analizom

uočavaju se neka obeležja koja su neophodna za njihovo uspešno funkcijonisanje:

 Multimodalnost (povezanost sa različitim vidovima transporta),

 Otvorenost (slobodan pristup za sve javne i private kompanije da se lociraju i/ili
koriste objekte centra. Osnovni koncept logističkog centra je win-win situacija (svi
dobijaju), gde različiti operatori i učesnici mogu dopunjavati jedni druge, čak i u
situaciji punog nadmetanja na tržištu),
 Multifunkcionalnost (sve transportne i logističke funkcije reprezentuju se kroz
prevoznike, špeditere, agente, brokere, carinske brokere, uprave (lučke, carinske itd.),
 Rukovanje teretom (širok spektar objekata i opreme za manipulisanje teretom, npr.
distributivni, kontejnerski terminali, skladišta sa temperaturnim režimom i sl.),
 Elektronska razmena informacija – IT (pristupi internet sistemima vezanih za
transport, administraciju, upravu i dr.),
 Intersekcionalnost, međupovezanost (bliska saradnja i integrisanje različitih
poslovnih sektora u cilju realizacije transportnih i logističkih aktivnosti),
 Ušteda trošlova (nema dupliranja sistema, što se odražava na uštede u skladišnim i
pretovarnim sistemima, IT sistemu, uslužnim i pratećim delatnostima i znanju.
Lociranjem većeg broja kompanija u logističkom centru dolazi do većih ušteda
troškova i veće ponude usluga),
 Dodatne usluge (stanice za snabdevanje gorivom, vodom i sl., sistemi za negu i
održavanje, pakovanje, carinska kontrola, istraživačke aktivnosti itd.) [1]

Zajedničke osobine za skoro sve logističke centre su: prihvat i otprema robnih i
transportnih tokova, pretovar transportnih sredstava, skladištenje i čuvanje robe, formiranje
tovarnih jedinica, formiranje jedinica otpreme, izrada prateće dokumenatacije, niz pratećih
usluga za transportna sredstva, robu i personal.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 3
Nikola Nešić MATURSKI RAD

Suštinske razlike modela logističkih centara ogledaju se u: osnivačima i vlasnicima,

organizacionim formama, pripadnosti vidu transporta, pripadnosti vrsti robe, primenjenoj
tovarnoj jedinici i tehnologiji, strukturi i obimu logističkih funkcija, lokaciji u odnosu na
saobraćajnu infrastrukturu, lokaciji u odnosu na urbane sredine i industrijske komplekse,
stepenu kooperacije nosilaca i korisnika usluga.

Pri projektovanju robnog terminala neophodno je analizirati obim i strukturu robnih i

transportnih tokova, za stvaranje baze podataka za planiranje i projektovanje procesa i
sistema. Posmatraju se robni tokovi u gravitacionoj zoni (tokovi dopreme, otpreme i tranzita)
po svim obeležjima koji karakterišu robni tok.

Osnovna obeležja robnih tokova su:

 vrsta robe, odnosno asortiman,

 količina robe, zakon nastanka toka,
 pravci i rastojanja dopreme robe (izvorno/odredišne tačke toka),
 pojavni oblik robe,
 vid transporta,
 sezonski karakter tokova,
 vrsta i kategorija tokova,
 specifični zahtevi u pogledu transporta, skladištenja, pretovara, pakovanja.

Robni tokovi od mesta pošiljaoca do mesta primaoca prolaze kroz niz različitih
transformacija koje često značajno menjaju njihove karakteristike. Činjenica da pošiljalac
robe može biti jedna kompanija, a da se kao primaoci pojavljuju (n) različitih subjekata govori
o deobi – transformaciji toka. Transformacije nad robnim tokovima najčešće se odvijaju u
robnim terminalima – logističkim centrima [1].
Poznavanjem karakteristika robnih tokova i njihovih transformacija stvaraju se uslovi
za primereno planiranje, projektovanje i upravljanje robnim terminalima. Robni tokovi su
osnovna nit logističkog sistema, ali isto tako ni jedan robni tok ne bi mogao da se realizuje
bez logističkog sistema i logističkih lanaca. Logistički lanci su nosioci realizacije robnih
tokova, a logistički sistemi su nosioci realizacije logističkih lanaca.

Transformacije robnih tokova se odvijaju u robnim terminalima, trendovi u

proizvodnji i distribuciji proizvoda idu u pravcu približavanja finalizacije proizvoda krajnjem
korisniku. To podrazumeva da se odreĎene aktivnosti na pripremi proizvoda, odnosno
dodavanju vrednosti proizvoda (eng. value added services) prostorno pomeraju ka korisniku i
obavljaju u terminalima koji su često vrlo udaljeni od proizvodnih kompleksa.
Ovi trendovi su posledica novih zahteva u pogledu kvaliteta logističke usluge koga
kreira korisnik.

Nosilac realizacije robnih i materijalnih tokova je logistički lanac, a nosilac

realizacije logističkog lanca su logistički sistemi [1].

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 4
Nikola Nešić MATURSKI RAD

2.1. Vrste robno transportnih terminala – logističkih centara

Skup različitih naziva za mesta transformacije robnih, transportnih, odnosno

logističkih tokova, prilično je veliki. Na evoluciju pojmova robni terminal i logistički centar
značajno je uticao razvoj privrednih sistema i meĎunarodne trgovine i transporta, ali i
evolucija privredne logistike i logističkih strategija.

Robno-transportni centar je najveći stepen integracije logističkih aktivnosti, logističkih

sistema i korisnika i nosioca logističkih usluga. On povezuje najmanje dva vida transporta i
omogućava sve transformacije tokova makrodistribucije i tokova mikrodistribucije.
Koncentriše veliki broj učesnika i pored osnovnih logističkih usluga pruža i sve ostale,
prateće i dopunske usluge koje uvećavaju vrednost i kvalitet logističkog servisa. U regionu
Baltičkog mora ovi sistemi se zovu logistički centri.

Hub terminal, naziv za glavni terminal, mesto najveće koncentarcije tokova i najšire
ponude logističkih usluga. Naziv asocira na glavčinu od točka (eng. hub) koja povezuje,
poput pauka na točku, sve osno-radijalno rasporeĎene manje terminale, centre (eng. spoke).
Preko ovog terminala odvija se transport izmeĎu manjih terminala iz okruženja (slika 2) [1].

Slika 2. Hub terminal [1]

Gateway terminal se može tretirati kao poseban oblik „hub and spoke" sistema. Ovi
terminali predstavljaju vezu izmeĎu različitih sistema, odnosno kapiju odreĎenog sistema
(eng. gateway). Posmatrano kroz mrežu terminala, gateway terminali uglavnom predstavljaju
obodne hubove preko kojih robni tokovi ulaze, odnosno napuštaju posmatranu mrežu ili
odreĎeni prostor (slika 3) [1].

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 5
Nikola Nešić MATURSKI RAD

Tako gateway terminal može predstavljati vezu izmeĎu različitih vidova transporta (na
primer, terminali u lukama su gateway terminali koji omogućavaju da se roba pristigla
pomorskim transportom prebaci u primorske luke drumskim, železničkim ili rečnim
transportom, ili obrnuto).
Gateway terminal može biti i veza izmeĎu različitih operatora, odnosno predstavlja
glavnu tačku preko koje se roba razmenjuje izmeĎu različitih nosioca realizacije lanca u
usluzi „od vrata do vrata" (eng. door to door service). Veza izmeĎu različitih mreža takoĎe se
može ostvariti preko gateway terminala.

Slika 3. Gateway terminal

Kamionski terminal predstavlja mesto zaustavljanja i zadržavanja drumskih
transportnih sredstava i vozača sa svim servisnim i pratećim objektima. Najčešće se u sklopu
ovih terminala nalazi sistem za snabdevanje gorivom, sistem za negu i održavanje
transportnih sredstava, restoran, motel, prodavnice itd. Kamionski terminali obično su locirani
uz glavne magistralne drumske saobraćajnice, u blizini urbanih sredina [1].

Intermodalni terminal predstavlja terminal u kome se vrši pretovar intermodalnih

transportnih jedinica sa jednog na drugi vid transporta. Zavisno od broja prisutnih vidova
transporta ovi terminali mogu biti:

 Umimodalni
 bimodalni i
 trimodalni.

U slučaju prisustva više vidova transporta, ovim terminalima se dopisuje i atribut

multimodalni. Kontejnerski terminal lociran u rečnoj luci sa mogućnošću pretovara
kontejnera sa barže na željeznički vagon ili drumsko vozilo je klasičan primer kontejnerskog
trimodalnog terminala.

Robni terminali su terminali namenjeni za odreĎenu vrstu robe: prehrambrene

proizvode, robu široke potrošnje, lako kvarljivu robu, rasute terete, tečne terete, žive životinje
itd. Ovi terminali mogu se naći na bilo kom mestu u logističkom lancu, od izvora sirovina do
mesta potrošnje gotovog proizvoda [1].
UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 6
Nikola Nešić MATURSKI RAD

S obzirom na to da su odreĎeni samo za jednu vrstu, odnosno kategoriju robe, sve aktivnosti
logistike u terminalu podreĎene su osnovnim karakteristikama i zahtevima te robe i robnih
tokova.
Ovi terminali se mogu naći u industrijskom kompleksu, na mestu gde se vrši promena
vida transporta, u terminalima pojedinih vidova transporta, u robno-transportnom centru,
lučkom kompleksu i sl., odnosno u bilo kom mestu na putu kretanja posmatrane robe.

Terminali pojedinih tehnologija intermodalnog transporta nalaze se na mestu

povezivanja različitih vidova transporta, najčešće u pomorskim i rečnim lukama, robno-
transportnim centrima itd. U zavisnosti od intermodalne transportne jedinice (kontejner,
izmjenljivi transportni sud, sedlasta poluprikolica, prikolica ili celo drumsko vozilo) i
prisutnih vidova transporta, nastaju specijalizovani terminali u kojima dominantnu logističku
aktivnost čini pretovar (hucke pack terminal, Ro-Ro terminal itd.) [1].

Logistički centar je termin koji se koristi za sve veličine i oblike koncentracije

logističkih aktivnosti. Logistički terminal opisuje prostor odvijanja odreĎenih logističkih
procesa i aktivnosti, najčešće pretovarnih i skladišnih, bez značajnog proširenja usluga. U
povezivanju tokova makrodistribucije i tokova mikrodistribucije ovi terminali prvenstveno su
orijentisani ka transportnim i pretovarnim aktivnostima. Tako se, na primer, City logistički
terminali osnivaju na saobraćajno povoljnim lokacijama na obodu gradova ili u samom
gradskom području i imaju ulogu u povezivanju ulazno-izlaznih tokova, odnosno koordinaciji
protoka robe pri snabdevanju i odvoženju iz gradskog područja.

Logistički park može se definisati kao prostor koji naseljavaju različiti korisnici i
davaoci usluge iz oblasti logistike, transporta i ostalih, dopunskih i pratećih sistema i usluga.
U jednom logističkom parku može se naći više distributivnih centara i različitih terminala,
skladišta (veletrgovine, trgovine na malo ili uvoznika), trgovačkih centara, različitih value
added logističkih (VAL) aktivnosti itd.

Logistička platforma, logistička zona, slično logističkom parku, u najvećem broju

slučajeva integriše logističke i prateće sisteme i aktivnosti na definisanom, ureĎenom
prostoru. Veličina i lokacija prostora i struktura funkcija su promenjivog karaktera. Ponekad
predstavljaju deo kompleksno prostorno ureĎenog sistema, poput industrijskih, trgovačkih i
poslovnih kompleksa i drugih privredno urbanih i specijalnih zona (npr. slobodne zone) [1].

Teretni terminal je prvenstveno pretovarni terminal lociran uz neki vid transporta.

Predstavlja transportnu transfernu tačku koja povezuje transportne tokove makrodistribucije i
transportne tokove mikrodistribucije.

Feeder terminal je sabirno-distributivni terminal preko koga se opslužuju (linijski ili

kružno) manji terminali ili centri locirani u okruženju (eng. feeder - hranitelj).

Cross docking terminal je pretovarni terminal, odnosno transferna tačka izmeĎu

dolaznih i odlaznih tokova, bez dugotrajnog zadržavanja i čuvanja robe. Uloga ovog terminala
je konsolidacija robnih tokova od različitih pošiljalaca i njihova otprema ka primaocima [1].

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 7
Nikola Nešić MATURSKI RAD

Dry port ili „suva luka" predstavlja kompleks logističkih aktivnosti i logističkih
sistema u pomorskim lukama. Koncept „Dry port" razvijen je u jugozapadnim zemljama
Evrope, kao što su Španija, Italija, Portugal i u nekim slučajevima Francuska. U ovim
zemljama pomorske luke su bile centralne zone oko kojih su se razvijali gradovi. Nekada
pokretači razvoja gradova, luke danas predstavljaju veliki problem sa aspekta bezbednosti,
ekologije i zagaĎenja, ali i sa aspekta prostora. Da bi se zadržao visok kvalitet usluge i
odgovorilo zahtevima sve većih tokova robe, luke moraju da se šire i razvijaju nove površine,
objekte i opremu za utovar, istovar, skladištenje robe i dr. Rastući problemi transporta robe
kroz grad i veliki troškovi inoviranja i širenja luka uslovili su razvoj terminala na obali mora,
odnosno dry port koncepta.
Dry port je sistem lociran na obali mora industrijskog ili komercijalnog regiona i
povezan sa jednom ili više luka železničkim i/ili drumskim transportom. Zadatak dry port
sistema je prikupljanje robe za prekomorski transport na dužim relacijama i distribucija robe
na lokalnom, regionalnom i internacionalnom nivou. Ovi sistemi pružaju i neke dodatne
usluge kao što su carinjenje, skladištenje, pakovanje, prepakivanje, ažuriranje podataka,
informacione usluge i dr. Dry port je multimodalno orijentisan i ima sve logističke usluge,
objekte i opremu koja je potrebna brodarima i špediterima iz pomorskih luka [1].

Slika 4. Logistički centar [2]

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 8
Nikola Nešić MATURSKI RAD

2.2. Potreba formiranja i razvoja logističkih centara

U funkcionisanju transportnog i distributivnog sistema postoje velike tehnološke
rezerve, koje se mogu eliministi jedino primenom savremenih tehnologija transporta,
poboljšanjem organizacije rada, izmenom tehnologije skladišnih procesa, koordinacijom i
kooperacijom svih učesnika u transportnom procesu, centralizacijom skladišta itd.

Postojeći sistem decentralizovanog skladištenja ima za posledicu izuzetno visoke

troškove skladištenja i pretovarnih operacija, oštećenja roba, veliki rastur robe, veliku masu
tereta koja se neprekidno nalazi na putu, troškove vezanog kapitala u zalihama itd. Velike
tehnološke rezerve su upravo u parkovima za sopstvene potrebe koje se formiraju nezavisno
od jedne do druge radne organizacije [4].

Rascepkani parkovi za sopstvene potrebe rezultiraju niskim stepenom iskorišćenja

transportnih sredstava, velikim brojem praznih vožnji, visokim troškovima održavanja i
eksploatacije itd.

U sadašnjim uslovima ekonomske i energetske krize, proizvoĎači su primorani na

iznalaženje novih mogućnosti i pravaca osvajanja nestabilnih tržišta, i to uglavnom na sledeća
tri načina:

1. proizvoditi samo naručene proizvode;

2. isporučivati proizvode u zadanim i što kraćim rokovima;
3. smanjivati troškove proizvodnje i isporuke.

U uslovima kada potražnja stagnira, a asortiman raste, sve je važnije proizvoditi

proizvode koji su naručeni i isporučivati ih u što kraćim rokovima.

Na značaj logistike naročiti ukazuje činjenica da učešće u troškovima proizvoda koji

su vezani za logistiku, u zavisnosti od grupe proizvoda, iznosi od 20 do 40 procenata, kao i da
troškovi logistike stalno rastu [4].

Izmene u strukturi proizvodnje i snabdevanja krajnjih potrošača uslovljavaju primenu

moderne logistike, odnosno savremenu i optimalnu tehnologiju protoka materijala.
Svakodnevno se povećavaju zahtevi za neprekidnim transportom i bržim protokom robe.

U sklopu logističkih usluga danas se teži realizaciji integrisanog transportnog lanca.

Koncepcija integrisanog transportnog lanca predpostavlja neprekidan transport pošiljaka
učešćem većeg broja nosilaca transporta od pošiljaoca do primaoca pošiljke.

U realizaciji procesa transporta roba učestvuju mnogobrojne dopunske funkcije,

pomoćni pogoni, prateće usluge kao što su: pretovari i skladištenje robe, špedicija i
posredovanje u transportu, sabirni i distributivni transport, iznajmljivanje transportnih sudova
itd.

Ovim zahtevima najviše odgovaraju robno-transportni centri (u daljem tekstu RTC).

RTC omogućuje korisnicima na svom gravitacionom području takav kvalitet usluge koji u
velikoj meri odgovara njihovim zahtevima [4].
UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 9
Nikola Nešić MATURSKI RAD

Slika 5. Mreža RTC

Razvoj mreže RTC obezbeĎuje sve neophodne preduslove za realizaciju tehnološko-

ekonomskih i ekoloških ciljeva, makro i mikro distribucije dobara odnosno optimizacije
transportnih i logističkih lanaca.

Predložena mreža RTC u Jugoslaviji ima sve elemente logističke mreže, odnosno
svaki RTC trebalo bi da se formira i razvija kao logistički. U Nemačkoj RTC-ima predstoji
organizovanje u mreže. Robni centri u Francuskoj privukli su pažnju vladinih organizacija,
ministarstva za transport [4].

RTC obezbeđuje tehnološki funkcionalno, operativnu i ekonomski opravdanu

kooperaciju između nosioca transporta i pratećih delatnosti.

2.3. Namena i osnovne delatnosti RTC-a

RTC predstavlja kariku u distributivnom procesu izmeĎu makro i mikro distribucije.

Osnovni cilj formiranja RTC-a je optimizacija transporta i distribucija materijalnih dobara, sa
svim njihovim pratećim delatnostima i podsistemima, primenom savremenih tehnologija
transporta na logističkim principima.

Strana, a delimično i naša iskustva govore da su najčešće osnovne delatnosti RTC-a

sledeće:

 Obavljanje delatnosti dolaznog i odlaznog daljinskog i lokalnog transporta robe i

tovarnih jedinica integralnog transporta;
 Vršenje pretovara robe u unutrašnjem i meĎunaronom saobraćaju kako na području
daljinskog tako i na području lokalnog saobraćaja;
 Sabirni i distributivni transport robe;
 Prateće i uslužne delatnosti.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 10
Nikola Nešić MATURSKI RAD

 RTC svojim funkcionisanjem obezbeĎuje niz pozitivnih efekata svim učesnicima u

procesu distribucije.

2.4. Osnovna struktura RTC-a

Struktura RTC-a se sastoji iz tehnoloških podsistema i njihove tehničke baze.

Osnovne karakteristike i svrha RTC-a je objedinjavanje svih bitnih logističkih

delatnosti u distribuciji i transportu [4].

Ovaj efekat meĎusobnog povezivanja ostvaruje se na taj način što su ponuĎači usluga i
korisnici RTC-a i fizički prisutni na jednoj lokaciji, a to su:

 preduzeća drumskog lokalnog i daljinskog saobraćaja;

 špediterske organizacije;
 želelznica;
 terminali integrisanog transporta, preduzeća za skladištenje robe sa različitom
strukturom i namenom skladišta;
 carinske zone, uvozna i izvozna preduzeća sa pomoćnim službama;
 ostale prateće delatnosti i dr.

Pored ovih glavnih nosilaca funkcija RTC-a postoje mnogobrojne prateće i servisne
službe kao što su službe za :

 vršenje dopunskih funkcija na području transporta, skladištenje i pretovar robe;

 održavanje tovarnih jedinica integralnog transporta;

 pružanje pomoći usluga i servisne usluge;

 tehničke usluge za negu i održavanje vozila;

 vršenje kontrolnih delatnosti i aktivnost na području osiguranja;

 davanje informacija i saveta;

 upravljanje celokupnim procesima i objektima;

 smeštaj, snabdevanje, održavanje i podmirivanje potreba centra;

 berzu tereta sa potrebnim operativno-transportnim planom u makro distribuciji i dr.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 11
Nikola Nešić MATURSKI RAD

2.5. Potrebne mere za brži razvoj RTC-a

 U makro distribuciji na transportnoj mreži razvoj RTC-a podrazumeva i uslovljava

preduzimanje konkretnih mera, kao što su :

 koncentracija robnog rada - prvenstveno na železnici;

 racionalna podela rada na transportnom tržištu, prostorno i vremensko rasčlanjavanje

tehno-ekonomskim svojstvima nosilaca transporta i tehnološkim zahtevima robe za
transportom;

 kooperacija u realizaciji transportnih lanaca;

 odgovarajući ujednačen stepen mehanizacije, tehnologije i informatike u svim

karikama transportnog lanca;

 veći interes države u sprovoĎenju mera i načela saobraćajne politike [4].

2.6. Značaj formiranja i razvoja RTC-a kao logističkog centra

Postojeći razvoj transportnog sistema i distribucije nije na zadovoljavajućem nivou.

MeĎusobna povezanost industrijskih, privrednih i potrošačkih centara, urbanih celina i
proizvodnih širih gradskih područja je neracionalna. Materijalni tokovi izmeĎu ovih lokacija
se ne realizuju zatvorenim transportnim lancima [4].

Zato smanjivanje tehnološko-ekonomskih rezervi obrazovanjem racionalnih

transportnih lanaca postaje imperativ savremene distribucije dobara. Formiranje RTC-a
zahteva realizaciju niza savremenih transportno-tehnoloških zahteva svih učesnika u procesu
distribucije [4].

Mreže RTC-a uklapaju se u sledeća opredeljenja i ciljeve:

1. Ciljevi saobraćajne politike: stvaraju se preduslovi za uspešnu i produktivnu

kooperaciju u transportu, posebno izmeĎu drumskog i železničkog transoporta.
2. Ciljevi urbanizma: bolje korišćenje daljinskih drumskih saobraćajnica i gradske
saobraćajne mreže, iracionalna eksploataacija vozila.
3. Ciljevi regionalne privrede: poboljšanje distribucije, regionalnog i šireg snabdevanja
robom ne samo na industrijskom i komeercionalnom području već i, na području
potrošnje, uvoza i izvoza.
4. Ciljevi zaštite prirodne i životne sredine.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 12
Nikola Nešić MATURSKI RAD

3. Zakljčak
Robno-transportni centri ili logistički centri predstavljaju jednu od najbitnijih
komponenti logističkih mreža. Realizacija robnih tokova u urbanim, regionalnim, nacionalnim
i internacionalnim prostorima nezamisliva je bez nekog oblika robnog terminala, odnosno
logističkog centra. Postoje različiti tipovi logističkih mreža sa različitim brojem i strukturom
logističkih centara. Logistički centri se razlikuju po makro i mikro lokacijskom položaju,
strukturi funkcija i podsistema, stepenu razvijenosti, organizaciji i tehnologiji, ali je svima
zajedničko da objedinjuju različite podsisteme i pružaju kompleksne logističke usluge.

Logistički centri se formiraju sa ciljem da se pruži kompletna logistička usluga, uvedu

savremene logističke tehnologije, povećanje ekonomičnosti i efikasnosti transporta,
koncentacija robnog rada i logističkih aktivnosti, smanjenje vezanog kapitala, kreiranje uslova
za efikasan razvoj itd.

Robno-transportni centar je najveći stepen integracije logističkih aktivnosti, logističkih

sistema i korisnika i nosioca logističkih usluga. On povezuje najmanje dva vida transporta i
omogućava sve transformacije tokova makrodistribucije i tokova mikrodistribucije.
Koncentriše veliki broj učesnika i pored osnovnih logističkih usluga pruža i sve ostale, prateće
i dopunske usluge koje uvećavaju vrednost i kvalitet logističkog servisa.

Robni terminali u robnom drumskom saobraćaju su mesta gde se obavljaju

manipulacije robe neophodne za izvršenje transportnih procesa. Osnovni cilj formiranja
utovarno-istovarnih stanica odnosno robno-transportnih centara je optimizacija transporta i
distribucije materijalnih dobara, sa svim njihovim pratećim delatnostima i podsistemima,
primenom savremenih tehnologija transporta na logističkim principima. Utovarno-istovarne
stanice predstavlja kariku izmeĎu makro i mikro distribucije.

Delatnosti utovarno – istovarnih stanica ili robna transportnih centara su: obavljanje
delatnosti dolaznog i odlaznog daljinskog i lokalnog transporta robe i tovarnih jedinica
integralnog transporta, vršenje pretovara robe u unutrašnjem i meĎunarodnom saobraćaju,
sabirni i distributivni transport robe, prateće i uslužne delatnosti (informaciono-upravljački
sistemi, špedicije, berze tereta itd).

Funkcionisanjem logističkih centara se obezbeĎuje ušteda u troškovima distribucije,

uštede u troškovima investicionog održavanja postojećih kapaciteta, obezbeĎuje se
kooperacija rada izmeĎu pojedinih karika transportnog lanca, smanjuje se oštećenje i rastur
robe, smanjuje se masa vezanih obrtnih sredstava robe koja se stalno nalazi na putu.

Mreža logističkih centara uklapa se u sledeća opredeljenja i ciljeve:

1. Ciljevi saobraćajne politike: stvaraju se preduslovi za uspešnu i produktivnu saradnju u

transportu, posebno izmeĎu drumskog i železničkog transporta, čvršće povezivanje svih
učesnika u transportnom lancu, razvoj integralnog transporta, principa logistike i pratećih
postupaka koji ubrzavaju proces transporta i smanjuju njihove troškove,

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 13
Nikola Nešić MATURSKI RAD

2. Ciljevi urbanizma: bolje iskorištenje saobraćajne mreže, racionalnija eksploatacija

vozila, rasterećenje mreže unutar grada preseljenjem transportnih organizacija u robno-
transportne stanice,

3. Ciljevi regionalne privrede: poboljšanje distribucije, mogućnost većeg učešća u

ukupnom radu luka i pristaništa u gravitacionoj zoni, stvaranje preduslova za formiranje i
razvoj carinskih zona, otvaranje novih radnih mesta,

4. Ciljevi zaštite prirode i životne sredine: rasterećenje gradskih saobraćajnica, smanjenje

zagaĎenosti i buke u stambenim i drugim područjima, smanjenje noćnog parkiranja
teretnog drumskog saobraćaja u stambenim područjima grada itd.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 14
Nikola Nešić MATURSKI RAD

4. Literatura

[1] http://www.scribd.com/doc/183923090/Rad-Logisticki-Centri-doc; Zečević S., Robni

terminali i robno-transportni centri, Beograd 2006. (str. 1-73); Robno-transportni centri i
city logistika, pdf, Beograd 2005.

[2] Predavanje iz predmeta: Osnovi drumskog saobraćaja, Univrzitet u Beogradu,

Saobraćajni fakultet u Beogradu 2004.

[3] Skripta: Integralni transport – drumski smer, Univerziteta u Beogradu, Saobraćajni

fakultet u Beogradu 2004.

[4] Predavanja: predmet Tehnologija kombionvanog transporta, Fakultet tehničkih nauka

Novi Sad, Integralni transport 2010.

UTOVARNO-ISTOVARNE STANICE 15