BAØN VEÀ THÒ HIEÁU CA NHAÏC TRONG GIÔÙI

TREÛ
T. P. HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY
Nguyeãn Baùch
M
oät vaán ñeà ñöôïc ñeà caäp ñeán khaù nhieàu trong laõnh vöïc pheâ bình aâm nhaïc hieän
nay, ñoù laø caùc hoaït ñoäng saùng taùc, bieåu dieãn vaø aûnh höôûng cuûa “nhaïc treû”
ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi. Nhieàu nhaïc só saùng taùc thuoäc theá heä ñaøn anh ñaõ leân aùn
khoâng thöông tieác nhöõng maët tieâu cöïc trong laõnh vöïc saùng taùc, bieåu dieãn cuûa
caùi goïi laø “nhaïc treû” hieän nay. Cuõng coù ngöôøi oân hoøa hôn, coá gaéng ñi tìm maët
tích cöïc (duø khoâng ñaùng keå) cuûa “nhaïc treû”. Beân caïnh ñoù, coù nhöõng nhaø pheâ
bình, nhaïc só thuoäc theá heä treû laïi leân tieáng beânh vöïc cho “caùi oan cuûa nhaïc treû”.
ÔÛ ñaây, chuùng ta thöû cuøng nhau phaân tích moät soá maët tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa
“nhaïc treû” veà khía caïnh ngheä thuaät. Vaán ñeà seõ ñöôïc giôùi haïn trong noäi dung:
“Baøn veà thò hieáu ca nhaïc trong giôùi treû Thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän nay”.

I. “NHAÏC TREÛ” – “NHAÏC NHEÏ”

Khi muoán ñeà caäp ñeán rieâng veà moät loaïi aâm nhaïc naøo ñoù, ngöôøi ta
thöôøng coù nhieàu caùch goïi teân khaùc nhau caên cöù treân caùc caùch phaân loaïi theo
thôøi gian, ñaëc tính, theå loaïi hoaëc theo coâng duïng, muïc ñích vaø ñoái töôïng maø loaïi
aâm nhaïc ñoù nhaém tôùi. Chaúng haïn, theo thôøi gian, chuùng ta coù: nhaïc tieàn coå
ñieån (baroque), nhaïc coå ñieån (classic), laõng maïn (romantic, hieän ñaïi (modern),....;
theo ñaëc tính, chuùng ta coù: nhaïc ñôn aâm (monophony), ña aâm (polyphony), nhaïc giao
höôûng (symphonic), thính phoøng (chamber),....; theo theå loaïi nhö: nhaïc Jazz, Pop, Rock;
theo ñoái töôïng phuïc vuï, coù: nhaïc cung ñình, nhaïc thieáu nhi, nhaïc khaùng chieán,..;
theo muïc ñích, coù: nhaïc quaûng caùo, nhaïc tuyeân truyeàn,...

Ñaõ coù luùc ngöôøi ta ñaët laïi vaán ñeà goïi teân moät vaøi loaïi nhaïc cho chính
xaùc hôn. Ñoù khoâng phaûi laø vaán ñeà töø ngöõ maø chính laø ñeå coù ñöôïc caùi nhìn
ñuùng ñaén, coù lôïi cho coâng taùc lyù luaän, pheâ bình. Chaúng haïn, chuùng ta thöôøng
nghe noùi veà “nhaïc tieàn chieán”. Theo nghóa cuûa töø ngöõ, ñoù laø loaïi nhaïc coù
tröôùc chieán tranh. Nhöng laø cuoäc chieán tranh naøo? Tröôùc naêm 1975, taïi mieàn Nam,
cuïm töø naøy ñöôïc duøng ñeå chæ loaïi ca khuùc ñöôïc saùng taùc tröôùc cuoäc Caùch
Maïng Thaùng 8/1945. Nhö vaäy, ngoaøi moät soá taùc phaåm cuûa caùc nhaïc só nhö Ñaëng
Theá Phong, Leâ Thöông, Nguyeãn Vaên Thöông, Hoaøng Quùy, Vaên Cao, Thaåm Oaùnh,...
thì seõ khoâng coù ñöôïc bao nhieâu taùc phaåm (maø chuùng ta quen goïi laø “nhaïc tieàn
chieán”) ñöôïc vieát tröôùc CM 8/45. Hôn nöõa, khoâng theå laáy moác thôøi ñieåm cuûa
moät cuoäc chieán tranh maø chia ra nhöõng thôøi kyø hình thaønh vaø phaùt trieån ngheä
thuaät aâm nhaïc. Trong lòch söû aâm nhaïc theá giôùi, chuùng ta khoâng tìm thaáy ñöôïc
khaùi nieäm “nhaïc tieàn Theá Chieán I”, “nhaïc haäu Theá Chieán II”, “nhaïc tröôùc Chieán
tranh Vuøng Vònh”!, v.v... Chính vì vaäy, ôû ñaây, chuùng toâi muoán ñaët laïi vaán ñeà
caùch goïi teân “nhaïc treû”, “nhaïc nheï” tröôùc khi baøn veà thò hieáu veà caùc loaïi nhaïc
aáy trong giôùi treû.

I.1. Nhaän xeùt veà caùch goïi “Nhaïc Treû”, “Nhaïc Nheï”
(Trong phaàn sau ñaây, chuùng toâi coù söû duïng moät vaøi taøi lieäu, thoâng tin ñaõ
ñöôïc ñaêng treân moät soá taïp chí. Raát tieác chuùng toâi khoâng coù baûn löu tröõ

1
 ñeå ghi laïi chính xaùc teân taùc giaû, soá baùo, loaïi baùo. Mong ñöôïc caùc taùc giaû
caûm thoâng.)
Chuùng ta thöôøng gaëp cuïm töø “nhaïc treû” treân baùo chí vaø caùc phöông tieän
truyeàn thoâng khaùc, thaäm chí caû trong caùc baøi vieát, tham luaän chuyeân ngaønh veà
aâm nhaïc. ÔÛ moãi nôi, moãi hoaøn caûnh, “nhaïc treû” ñöôïc hieåu theo nhieàu nghóa
hoaøn toaøn khaùc nhau.

Chung quanh cuoäc hoäi thaûo ngaøy 6/10/2000 taïi Haø Noäi, vôùi chuû ñeà “Ca
Khuùc – Nhöõng vaán ñeà saùng taùc vaø bieåu dieãn hieän nay”, coù nhieàu caùch hieåu
khaùc nhau veà cuïm töø “nhaïc treû” ngay trong giôùi chuyeân moân:

 Trong baøi: “Saùng taùc vaø bieåu dieãn ca khuùc – Cöûa tranh luaän ñang
môû” ñaêng treân Taïp chí “AÂm Nhaïc” soá Taát Nieân cuûa Hoäi Nhaïc Só Vieät
Nam, töôøng thuaät veà cuoäc hoäi thaûo naøy, Ns Vuõ Töï Laân ñaõ duøng ngoaëc
keùp cho cuïm töø nhaïc treû. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, theo oâng, “nhaïc treû”
laø moät khaùi nieäm baát thöôøng, ñaëc bieät, chöa chuaån möïc, chöa lyù giaûi
ñöôïc neân ñöôïc taïm duøng cho baøi vieát cuûa oâng.

 Trong tham luaän cuûa Ns. Theá Baûo, “nhaïc treû” ñöôïc hieåu nhö “loaïi
aâm nhaïc do nhöõng ngöôøi treû saùng taùc vaø bieåu dieãn”

”....ñaõ xuaát hieän nhieàu nhoùm nhaïc treû, ngöôøi saùng taùc treû töï hoïc,
moø maãm vaø chuû yeáu laø sao cheùp nhaïc treû ngoaïi quoác...”

Theá naøo laø “nhaïc treû ngoaïi quoác”? Theo caùch hieåu cuûa tham luaän
treân ñaây, chuùng ta seõ coù nhöõng loaïi nhaïc ngoaïi quoác ñöôïc goïi laø “treû”
nhö : Teen pop, Rap, Hip-Hop, hay aâm nhaïc cuûa nhöõng nhoùm thanh nieân
(boysbands), thanh nöõ (girlsbands), chöù khoâng heà gaëp loaïi “nhaïc cuûa ngöôøi
treû” (music of the youth) nhö taùc giaû hieåu.

 “Nhaïc treû” laø loaïi aâm nhaïc ñöôïc yeâu thích vaø löu haønh trong
giôùi treû. Neáu hieåu theo nghóa naøy, seõ coù nhieàu theå loaïi hoaøn toaøn
khaùc nhau nhöng cuõng ñöôïc goïi laø nhaïc treû. Trong baøi tham luaän cuûa Ns.
Nguyeãn vaên Hieân taïi cuoäc hoäi thaûo treân ñaây coù ñoaïn:

“... thích pop-rock khoâng phaûi taát caû. Coù moät soá thanh nieân hoïc
sinh raát meâ haùt daân ca,...”

Nhö vaäy, coù theå goïi moät baøi daân ca hay caûi bieân daân ca ñöôïc giôùi treû
öa thích laø “nhaïc treû” khoâng?

 Trong baøi vieát “Hieän töôïng ca khuùc bình thöôøng hay ....?” cuûa taùc
giaû Nguyeãn Thuûy ñaõng treân taïp chí “AÂm Nhaïc & Thôøi Ñaïi” soá 2 naêm
2001 cuûa Hoäi Nhaïc Só Vieät Nam, khaùi nieäm “nhaïc treû” laïi ñöôïc hieåu nhö:
“moät loaïi aâm nhaïc môùi ra ñôøi, non treû” (young music)

“... vôùi moät thöù ca khuùc thaáp keùm vaø phi aâm nhaïc nhö theá thì
neàn aâm nhaïc treû Vieät Nam hieän taïi seõ ñi veà ñaâu?”

Hieåu nhö theá thaät khoâng ñuùng. Bôûi xeùt veà thôøi gian “thaâm nieân”
cuõng nhö veà tieâu chuaån ngheä thuaät, thì neàn aâm nhaïc Vieät Nam khoâng non
treû chuùt naøo.

2
 Nhö vaäy, khaùi nieäm “nhaïc treû ” laø moät caùch goïi teân khoâng ñöôïc chính
xaùc vaø ñöa ñeán nhieàu caùch hieåu traùi ngöôïc nhau. Chuùng toâi ñaõ töøng töï hoûi,
phaûi duøng töø naøo hay caùch dieãn giaûi naøo töông öùng ñeå giôùi thieäu cho ngöôøi
ngoaïi quoác veà “nhaïc treû Vieät Nam” theo nhö noù ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi (maø
khoâng chuaån xaùc). Theo chuùng toâi, khi caàn thieát, chuùng ta neân duøng nhöõng caùch
goïi roõ raøng hôn, chaúng haïn: “ca nhaïc daønh cho giôùi treû”, “ca nhaïc ñöôïc giôùi
treû yeâu thích”, “nhaïc pop Vieät Nam”,v.v...

Trong khoaûng thôøi gian töø 26 ñeán 30/10/2000, Lieân hoan Quoác teà Ca nhaïc
Nheï “Vieät Nam Meán Yeâu naêm 2000” laàn ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc taïi TP. Hoà Chí
Minh. ÔÛ ñaây, khaùi nieäm “nhaïc nheï” ñöôïc hieåu nhö laø nhaïc Pop. Vì vaäy, teân goïi
quoác teá chính thöùc cuûa Lieân hoan naøy laø “International Pop Music Festival – Vietnam
My Love 2000”. Theá nhöng, ñôn vò ñöùng ra toå chöùc lieân hoan laïi ñöôïc mang teân :
“Trung Taâm Ca Nhaïc Nheï TP. Hoá Chí Minh” vôùi teân giao dòch chính thöùc laïi laø:
“Saigon Pop-Rock Music Center”. Nhö theá, khaùi nieäm “nhaïc nheï” cuûa Vieät Nam laïi
ñoàng nghóa vôùi “nhaïc Pop-Rock” hay “nhaïc Pop vaø nhaïc Rock”! ÔÛ nhieàu baøi baùo,
cuõng nhö trong caùc tham luaän ñöôïc ñoïc taïi cuoäc hoäi thaûo ngaøy 6/10/2000 noùi treân
ñaây, khaùi nieäm “nhaïc nheï” laïi ñöôïc xem laø ñoàng nghóa vôùi nhaïc treû.

Neáu ñaõ coù thôøi ngöôøi ta nhaän thaáy caùch goïi “nhaïc xanh, nhaïc vaøng,
nhaïc ñoû” laø muø môø, khoâng chính xaùc, thì chuùng toâi thieát nghó caùch goïi “nhaïc
nheï” cuõng caàn phaûi ñöôïc thay theá.

“...Tieác thay, tôùi nay aâm nhaïc vaãn chaúng coù ñöôïc baûn sô thaûo
lòch söû ñeå cöù maõi maõi caùc cuïm töø “aâm nhaïc tieàn chieán”, “nhaïc
vaøng”, “nhaïc xanh”, “nhaïc ñoû” cöù toàn taïi... moät caùch muø môø,
ñöa tôùi nhöõng nhaän thöùc heát söùc sai laïc veà nhöõng giai ñoaïn phaùt
trieån cuûa neàn aâm nhaïc Vieät Nam”
(Toâ Haûi – “Nhaïc Tieàn chieán”, Taïp chí AÂm nhaïc soá 3-4-5, naêm
1994, trang 9)
Chuùng ta hoaøn toaøn khoâng theå tìm ñöôïc moät teân goïi töôùng trong lòch söû
aâm nhaïc theá giôùi caän ñaïi töông ñöông vôùi cuïm töø “nhaïc nheï” (noùi chung) maëc
duø nhaïc nheï khoâng phaûi laø saûn phaåm rieâng cuûa neàn aâm nhaïc Vieät Nam.
Thöôøng gaëp caùc kieåu phaân loaïi nhö: nhaïc “Rock nheï” (soft rock), “Rock naëng”
(hard rock), “nhaïc coå ñieån nheï” (light classic music), v..v… chöù khoâng coù khaùi
nieäm “nhaïc nheï” chung chung. ÔÛ ñaây, chuùng toâi khoâng muoán ñöa ra moät söï tranh
luaän veà danh töø nhöng ñeå coù ñöôïc cô sôû phaân loaïi chính xaùc tröôùc khi pheâ bình,
nhaän ñònh moät theå loaïi aâm nhaïc naøo ñoù

I.2. “Nhaïc Treû”, “Nhaïc Nheï” coù töø bao giôø?

Cuïm töø “Nhaïc Treû” xuaát hieän taïi Saøigoøn tröôùc ngaøy 30/4/1975. Töø
cuoái thaäp nieân 1960, moät soá loaïi nhaïc “ñôït soùng môùi” (new wave) nhö: twist, pop,
psychedelic,... ñöôïc du nhaäp aøo aït vaøo Saøigoøn. Giôùi treû thaønh phoá luùc baáy giôø
môû roäng tay ñoùn luoàng gioù aâm nhaïc môùi töø phöôngTaây thoåi vaøo vôùi caùc thaàn
töôïng cuûa hoï nhö: caùc ban nhaïc The Beatles, The C.C.R (Credence Clearwater Revival),
The Doors, The Animals, v..v... hoaëc caùc ngoâi sao nhö Elvis Presley, Christophe, Johnny
Halliday, Sylvie Vartan,v.v.... Ñeán nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp nieân 1970, laàn ñaàu
tieân taïi Saøigoøn coù moät taïp chí aâm nhaïc mang teân “Nhaïc treû - Hoàng” do nhoùm
nhaïc só Tröôøng Kyø – Nam Loäc – Tuøng Giang chuû tröông. Noäi dung chuû yeáu cuûa
taïp chí nhaïc treû naøy laø thoâng tin veà caùc ban nhaïc cuõng nhö nhöõng loaïi nhaïc ”ñôït

3
soùng môùi” ôû Taây AÂu, Myõ cuõng nhö ôû Vieät Nam. Töø ñoù, coù teân goïi “nhaïc
treû” cho loaïi nhaïc môùi vôùi tieát taáu thöôøng laø kích ñoäng naøy, ñeå phaân bieät vôùi
loaïi nhaïc tieàn chieán, tình ca mang tieát taáu chaäm raõi, thong thaû hay vôùi loaïi nhaïc
thôøi trang, kích ñoäng cuûa Huøng Cöôøng & Mai Leä Huyeàn cuõng nhö vôùi loaïi nhaïc
“seán” thöôøng mang tieát ñieäu SLow Rock, Rumba, Boleùro. Ngay töø ban ñaàu “nhaïc
treû” Vieät Nam chæ bao goàm nhöõng ca khuùc “ñôït soùng môùi” cuûa ngoaïi quoác
thöôøng ñöôïc nhoùm 3 nhaïc só treân ñaây vieát lôøi Vieät.

Ñeán nhöõng naêm töø 1972 ñeán1974, caùc Ñaïi Hoäi Nhaïc Treû ñöôïc toå chöùc
taïi Saân Tao Ñaøn, Sôû Thuù (töùc Thaûo Caàm Vieân ngaøy nay) vaø tröôøng Lasan
Taberd (soá 53, Nguyeãn Du). Ñaây laø moät moâ hình baét chöôùc theo Ñaïi Hoäi Nhaïc
Pop-Rock-Psychedelic mang teân: “Woodstock” ñöôïc toå chöùc ngoaøi trôøi taïi Myõ naêm
1970. Ñaïi Hoäi Nhaïc Treû ôû Saøigoøn goàm caùc ban nhaïc cuûa nhöõng nhaïc só, ca só
treû (chuû yeáu laø ngöôøi Saøigoøn) thuoäc doøng nhaïc pop nhö: “The Dreamers” (cuûa gia
ñình Ns. Phaïm Duy), The Uptight (gia ñình Ns. Löõ Lieân, thaønh vieân cuûa nhoùm 3
ngöôøi, AVT), “The 3 Cats”, vaø nhöõng ban nhaïc rock nhö “The Peanuts Company”, “The
Blue Jets” hay thuoäc doøng nhaïc psychedelic nhö “The CBC”.

Beân caïnh loaïi nhaïc “ñôït soùng môùi” aáy, caùi goïi laø “nhaïc treû” Saøigoøn
coøn bao goàm caû nhöõng ca khuùc cuûa hai ban nhaïc treû mang teân Vieät Nam laø:
“Phöôïng Hoaøng” (trong ñoù coù ca só Elvis Phöông, nhaïc só Leâ Höïu Haø, Nguyeãn
Trung Cang,v.v...) vaø “Maây Traéng” (vôùi caùc tay ñaøn Cao Giaûng, Trung
Thaønh,v.v...). Veà theå loaïi aâm nhaïc, nhöõng ca khuùc cuûa hai ban nhaïc naøy ñeàu
thuoäc doøng nhaïc pop hay pop-rock (nhö caùc ca khuùc “Maët trôøi ñen”, “Huyeàn thoaïi
moät ngöôøi con gaùi”). Veà noäi dung, caùc ca khuùc pop ñaàu tieân naøy cuûa Vieät Nam
khoâng chæ ñeà caäp ñeán tình yeâu maø coøn tôùi nhöõng tö töôûng höôùng thöôïng, nhaân
baûn, tích cöïc. Cho ñeán nay, moät soá ca khuùc vaãn coøn ñöôïc giôùi treû Tp. Hoà Chí
Minh öa thích, nhö: “Toâi Muoán”, “Yeâu ngöôøi, yeâu ñôøi” cuûa Nguyeãn Trung Cang –
Leâ Höïu Haø. Khaùi nieäm “nhaïc treû Vieät Nam” ra ñôøi töø ñoù.
Song song vôùi loaïi nhaïc treû treân ñaây, coøn coù nhöõng nhaïc phaåm hoøa taáu
do caùc ban nhaïc (band) ngoaïi quoác nhö: The Venture, The Shadows,... cuûa Anh, Myõ.
Ñaëc ñieåm cuûa caùc ban nhaïc naøy laø chæ trình dieãn nhöõng taùc phaåm hoøa taáu do
chính hoï saùng taùc cho 1 lead guitar (ghi-ta chính, chôi giai ñieäu), 1 rhythm guitar (ghi-ta
giöõa hôïp aâm vaø tieát ñieäu), 1 bass guitar vaø 1 troáng jazz. Hoï noåi tieáng vaøo thaäp
nieân 1960, vaø luùc ñoù ñaøn organ ñieän töû coøn xa laï vôùi caùcban nhaïc. Moät thaäp
nieân sau ñoù, ôû Saøi goøn phoå bieán caùc nhaïc phaåm hoøa taáu khaùc cho daøn nhaïc
pop hoøa taáu (orchestra) cuûa Paul Mauriat, hay baùn coå ñieån (demi classique) cuûa
Mantovini. Ngöôøi Saøigoøn goïi chung caùc loaïi nhaïc naøy laø “nhaïc hoøa taáu”. Sau
30/4/1975, teân goïi “nhaïc nheï” môùi ñöôïc duøng thay cho “nhaïc hoøa taáu”, vaø ñeå
phaân bieät vôùi loaïi “nhaïc vaøng” (goàm nhöõng ca khuùc tröõ tình cuûa cheá ñoä cuõ ñeå
laïi). Thaät ra, töø naêm 1938, taïi mieàn Baéc, trong nhöõng ngaøy ñaàu cuûa taân nhaïc
Vieät Nam, ñaõ coù ngöôøi duøng khaùi nieäm “nhaïc nheï”. Nhöng khaùi nieäm aáy coøn
raát mô hoà. Chaúng haïn, Ns. Nguyeãn Vaên Tuyeân ñaõ duøng cuïm töø “haùt nhaïc nheï”
(!) trong taäp hoài kyù cuûa mình.

II. MOÄT SOÁ THEÅ LOAÏI NHAÏC VAØ CA KHUÙC PHOÅ BIEÁN TRONG
GIÔÙI TREÛ TP. HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY

Trong soá khaùn thính giaû thuoäc lôùp treû hieän nay taïi TP. Hoà Chí Minh nhieàu
loaïi hình aâm nhaïc khaùc nhau ñöôïc phoå bieán. Chuùng ta coù theå phaân ra hai nhoùm:
ca khuùc vaø caùc theå loaïi aâm nhaïc khaùc.

4
II.1. Ca khuùc Ngoaïi quoác:

 Nhaïc Pop vaø Pop-Rock ñang raát ñöôïc giôùi treû TP. Hoà Chí Minh öa
chuoäng. Do tieát taáu cuûa nhaïc pop phuø hôïp vôùi ngoân ngöõ, taâm tình vaø söï bieåu
hieän tình caûm cuûa ngöôøi Vieät Nam hôn nhaïc rock neân duø ngöôøi treû thuoäc taàng
lôùp naøo cuõng yeâu thích. Duø thuoäc lôùp bình daân hay giôùi trí thöùc, duø laø “fan”
cuûa aâm nhaïc baùc hoïc hay meâ say nhaïc “seán”, moät thính giaû treû cuûa TP. Hoà Chí
Minh chaéc chaén seõ rung ñoäng khi nghe nöõ hoaøng nhaïc pop, Ceùline Dion haùt “My
heart will go on”. Hoï khoâng caàn hieåu nghóa cuûa lôøi. AÂm nhaïc ñaõ coù taùc duïng
maïnh meõ vaø coù hieäu quaû. Töông töï nhö theá, nhöõng ca khuùc pop cuûa Mariah Carey,
Madonna, Ricky Martin v.v… ñaõ laø “gu” (goût) cuûa giôùi treû thaønh phoá.
Töø khi ra ñôøi vaøo nhöõng naêm 1950 ñeán nay, nhaïc Rock ñaõ coù nhieàu
daïng thöùc khaùc nhau nhö: Rock and Roll, Jazz – Rock, Latin Rock, Punk Rock, Funk
Rock, Classic Rock, Hard Rock,….Nhöng taïi Vieät Nam, chæ coù 3 daïng thöùc ñöôïc öa
chuoäng, ñoù laø: Rock and Roll, Classic Rock vaø Latin Rock. Giôùi treû TP. Hoà Chí Minh
vaãn thôø ô vôùi caùc theå loaïi rock “naëng” nhö Hard Rock, Punk Rock,…. do khoâng
mang taâm traïng noåi loaïn nhö giôùi treû phöông Taây. Ñaây laø moät öu ñieåm lôùn.

Theå loaïi Pop-Rock laø moät daïng thöùc keát hôïp giöõa hai theå loaïi noùi treân,
vaø ñöôïc giôùi treû öa chuoäng hôn. Caùch ñaây hôn moät thaùng, soá löôïng ñoâng ñaûo
nhöõng baïn treû tham döï ngaøy kyû nieäm caùi cheát do bò aùm saùt cuûa nhaïc só John
Lennon (cöïu thaønh vieân cuûa The Beatles) laø moät baèng chöùng cuï theå cho thò hieáu
naøy. Ñaëc bieät, giôùi treû thaønh phoá vaãn yeâu thích nhöõng ban pop-rock ñaõ töøng
vang boùng moät thôøi nhö The Beatles, Bee Gees,…

 Nhaïc Teen Pop (nhaïc pop daønh cho löùa tuoåi thanh thieáu nieân, teen- age =
löùa tuoåi töø 13 ñeán 19 tuoåi). Ñaây laø loaïi ca khuùc ñöôïc bieåu dieãn bôûi caùc nhoùm
ca só treû (khaùc vôùi “ban nhaïc treû” vì hoï khoâng chôi nhaïc cuï naøo) ôû löùa tuoåi vò
thaønh nieân hoaëc thaønh coâng töø luùc coøn trong löùa tuoåi ñoù. Caùc nhoùm teen pop
naøy thöôøng goàm 5 ñeán 7 thaønh vieân, ñöôïc ñaøo taïo theo kieåu coâng nghieäp bôûi
nhöõng oâng baàu thöông maïi ñöùng phía sau. Hoï ñöa ra moät coâng thöùc taïo thaønh
nhoùm, chaúng haïn tröôøng hôïp oâng baàu noåi tieáng, Lou Pearlman vôùi coâng thöùc taïo
thaønh nhoùm Backstreet Boys nhö sau: “5 anh em cô baûn” = hoang daõ + beõn leõn + ngoït
ngaøo + laõng maïn + daân daõ (wild + shy + sweet + hearthrob + ethnic). Caùc ca só teen
pop chuyeân haùt nhöõng ca khuùc coù giai ñieäu muøi maãn, neùt nhaïc hao hao gioáng
nhau, coù khi gioáng ñeán gaàn caû moät ñoaïn phieân khuùc, phoái hôïp nhieàu vôùi caùc
ñoäng taùc muùa. ÔÛ caùc nhoùm naøy, ngoaïi hình ñöôïc xem laø yeáu toá quan troïng
haøng ñaàu chöù khoâng phaûi aâm nhaïc, vì haàu heát caùc ca só naøy khoâng bieát saùng
taùc vaø thaäm chí khoâng chôi ñöôïc nhaïc cuï. Nhöõng nhoùm teen pop ñaàu tieân xuaát
hieän laø: Backstreet Boys, Take that, East 17, roài ñeán ‘N Sync, v.v… Ñoù laø nhöõng
thanh nieân ñeïp trai, mang chaát nöõ tính, ñöôïc goïi laø caùc “boysbands” (ban nhaïc con
trai). Chöa bao giôø trong laøng nhaïc pop laïi coù nhieàu baûn sao cheùp gioáng nhau nhö
vaäy. Gaàn ñaây laïi xuaát hieän nhöõng nhoùm girlsbands (ban nhaïc con gaùi) nhö Spice
Girls, All Saints’
Thuoäc doøng nhaïc teen pop naøy coøn coù moät soá nöõ ca só hoaït ñoäng ñoäc
laäp, raát ñöôïc löùa tuoåi hoïc troø thaønh phoá öa chuoäng nhö, Britney Spears, Christina
Aguilera,… Hoï chính thaät laø nhöõng “ngöôøi maãu thôøi trang” treân saân khaáu ca nhaïc
hôn laø ca só thöïc thuï.

Veà maët coâng nghieäp bieåu dieãn, caùc boysbands vaø girlsbands ñaõ ñaït
nhöõng thaønh coâng ñaùng neå, doang thu raát cao do söï hôïp taùc chaët cheõ giöõa caùc
oâng baàu, haõng baêng ñóa vaø coâng ty quaûng caùo, truyeàn thanh, truyeàn hình. Vì vaäy,

5
cuõng deã hieåu khi teen pop trôû thaønh “moát” thôøi thöôïng cuûa giôùi treû TP. Hoà Chí
Minh, ñaëc bieät cuûa löùa tuoãi hoïc sinh caáp II, III Phoå thoâng. Nhöng, teen pop chæ laø
moät hieän töôïng, moät phong traøo mang tính xu höôùng nhaát thôøi, caøng khoâng phaûi
laø moät theå loaïi aâm nhaïc ñuùng nghóa vaø khoâng ñöôïc giôùi chuyeân moân ñaùnh giaù
cao. Chaúng coù gì laï khi Vieän Ngheä Thuaät vaø Khoa Hoïc Ghi AÂm Quoác gia Myõ
(NARAS – National Academy of Recording Arts & Sciences) khoâng quan taâm ñeán, thaäm
chí coøn loaïi boû hình thöùc aâm nhaïc thöông maïi naøy ra khoûi danh saùch ñeà cöû giaûi
Grammy trong nhieàu naêm lieân tieáp ñeán naêm nay. Caùc ngoâi sao teen pop thaønh coâng
veà maët thöông maïi nhöng khoâng thaønh coâng veà maët ngheä thuaät.

 Beân caïnh doøng nhaïc pop, pop-rock, teen pop treân ñaây, coøn coù moät vaøi
theå loaïi khaùc cuõng ñöôïc khaù ñoâng ñaûo thính giaû treû öa thích, ñoù laø: Rap, Hip-
Hop vaø Country music. Trong ñoù, Rap, Hip-Hop ñöôïc thònh haønh chuû yeáu trong giôùi
“choai choai”. Neáu Rock ñaõ coù ñöôïc 55 tuoåi ñôøi, thì Hip-Hop ñaõ toàn taïi vaø phaùt
trieån töø 21 naêm nay, keå töø naêm 1979 khi nhoùm Sugarhill Gang “noùi nhö haùt” vaø
“haùt nhö noùi” moät ca khuùc coù caâu gaàn nhö voâ nghóa sau ñaây: “With a hip, hop, the
hipit, the hipidipit, hip, hip, hopit, you don’t stop”. Hip-Hop ra ñôøi trong moät soá thanh
nieân da ñen ngheøo, sinh soáng trong khu phoá Bronx ôû New York. Khi môùi ra ñôøi, Rap,
Hip-Hop bò giôùi ghi aâm Myõ cöôøi nhaïo. Hoï quaû quyeát raèng chuùng seõ chæ toàn taïi
ñöôïc trong vaøi tuaàn leã. Nhöng hoï ñaõ laàm. Suoát thaäp nieân 1980, ôû Myõ, loaïi nhaïc
“haùt nhö noùi, noùi nhö haùt” naøy mang noäi dung chính trò, choáng baát coâng xaõ hoäi,
kyø thò chuûng toäc, ñaõ nhanh choùng lan traøn khaép nôi. Ñeán nay, nhieàu ngheä só Rap,
Hip-Hop ñaõ laøm giaøu treân loaïi nhaïc ñoù.

Moät ñieàu ñaùng möøng, Rap, Hip-Hop laïi khoâng ñöôïc giôùi treû TP. hoà Chí
minh aùi moä baèng Country Music (nhaïc ñoàng queâ). Caùc ngheä só country noåi tieáng
hieän nay ñöôïc giôùi treû tìm nghe, nhö: Faith Hill, Lee Ann Womack, Emmylou Harris vaø
nhaát laø Shania Twain vôùi album nhaïc “Come on over”. Shania Twain ñaõ ñoaït giaûi
Grammy naêm 1996 daønh cho nöõ ngheä só trình baøy nhaïc country xuaát saéc nhaát.
Country music coù nguoàn goác töø caùc ballad Anh vuøng Scotland khi loaïi nhaïc naøy
theo ñoaøn ngöôøi di daân töø Anh, Ireland, Scotland sang Myõ laäp nghieäp töø nhöõng
naêm ñaàu TK. 20. Theo thôøi gian, ngöôøi Myõ sinh soáng ôû caùc vuøng noâng thoân vaø
cao nguyeân thuoäc caùc tieåu bang mieàn Nam ñaõ döïa treân caùc ballad aáy maø khai sinh
ra nhaïc country. Tieåu bang Tennessee vôùi thaønh phoá Nashville ñaõ trôû thaønh kinh ñoâ
cuûa loaïi nhaïc naøy. Ñaây thöïc söï laø moät loaïi hình ngheä thuaät ñaùng ñöôïc phaùt
trieån vaø ñeà cao.

 Ngoaøi nhöõng loaïi aâm nhaïc (maø ña soá laø ca khuùc) treân ñaây, giôùi treû
TP. Hoà Chí Minh coøn thích nghe caùc ca khuùc Trung Hoa, Haøn Quoác, Nhaät Baûn,
thöôøng laø nhöõng baøi haùt ñöôïc trích töø caùc boä phim ñöôïc trình chieáu treân maøn
aûnh truyeàn hình thaønh phoá. Coù theå noùi ñaây laø keát quaû cuûa söï tuyeân truyeàn
(voâ tình) cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng hôn laø do veû toát ñeïp cuûa ngheä thuaät.

II.2. Ca khuùc Ngoaïi quoác, Lôøi Vieät:

Thuoäc nhoùm naøy coù theå chia ra laøm hai loaïi: nhöõng ca khuùc ngoaïi quoác
ñöôïc dòch lôøi Vieät vaø nhöõng ca khuùc coù lôøi Vieät vieát cho phaàn nhaïc ngoaïi
quoác coù saün. Caùc taùc giaû Vieät Nam khi vieát lôøi Vieät cho nhöõng ca khuùc ngoaïi
quoác thöôøng laàm laãn moät caùch voâ tình hay coá yù veà ñieàu naøy, vaø chæ ghi ñôn
giaûn, nhö: “Nhaïc: Daân ca Phaùp, Lôøi Vieät: Nguyeãn vaên X.”.

 Ca khuùc ngoaïi quoác ñöôïc dòch lôøi Vieät :

6
 Trong moät ca khuùc ngoaïi quoác, ngöôøi vieát lôøi vaø nhaïc thöôøng khaùc nhau.
Nhaïc só saùng taùc duøng aâm nhaïc cuûa mình ñeå vieát neân giai ñieäu cho lôøi cuûa moät
taùc giaû khaùc. Khi ñoù, nhaïc só phaûi chuù troïng vaø tuaân thuû nhöõng quy luaät veà
ngoân ngöõ cuûa thöù tieáng ñoù, nhö: caùch phaùt aâm, daáu nhaán gioïng,v.v… Ñeán khi,
ca khuùc ñöôïc vieát lôøi cho moät ngoân ngöõ khaùc, ngöôøi vieát lôøi môùi vöøa phaûi
baùm saùt noäi dung lôøi ca goác, vöøa phaûi tuaân theo nhöõng quy luaät cuûa ngoân ngöõ
maø mình muoán dòch. Do ñoù, khi nghe moät baøi haùt ôû caùc thöù tieáng khaùc nhau,
ngöôøi ta vaãn coù theå hieåu vaø ñoàng caûm ñöôïc vôùi nhöõng noäi dung, tình caûm maø
nhaïc só saùng taùc vaø ngöôøi vieát lôøi gôûi gaém nôi taùc phaåm. Ñoù laø tröôøng hôïp
cuûa nhöõng ca khuùc noåi tieáng nhö: Now and Forever (vôùi lôøi Phaùp: Et Maintenant), If
you go away (dòch lôøi Phaùp: Ne Me Quittes Pas), v.v…

Soá ca khuùc ngoaïi quoác coù lôøi Vieät ñöôïc dòch giöõ nguyeân noäi dung
nguyeân baûn khoâng nhieàu laém. Ñaây laø moät ñieàu ñaùng tieác. Do nhieàu giôùi haïn
nhaát ñònh veà ngoân ngöõ, caùc nhaïc só Vieät Nam deã daøng boû ñi noäi dung chính thöùc
cuûa moät ca khuùc ngoaïi quoác ñeå thay baèng phaàn lôøi Vieät nhieàu khi mang nghóa
hoaøn toaøn khaùc vôùi nguyeân baûn. Ñieàu naøy khoâng nhöõng laøm maát ñi tính chaát
ngheä thuaät cuûa ca khuùc, maø coøn thaät buoàn cöôøi khi ca só trình baøy moät ca khuùc
baèng caû hai thöù tieáng nhöng coù lôøi ngoaïi quoác hoaøn toaøn khaùc haún, ñoâi khi laïi
maâu thuaãn vôøi lôøi Vieät.

 Ca khuùc ngoaïi quoác coù lôøi Vieät ñöôïc vieát phoûng theo nhaïc:
Ña soá caùc ca khuùc ngoaïi quoác ñeàu ñöôïc caùc nhaïc só Vieät Nam maëc cho
moät chieác aùo môùi (nhöng chöa haún ñeïp, thích hôïp) baèng tieáng Vieät. Phaàn lôøi
Vieät naøy ñöôïc Vieät hoaøn toaøn theo caûm höùng chuû quan cuûa ngöôøi nhaïc só khieán
cho caùc thính giaû treû deã hieåu sai laïc noäi dung, khoâng naém roõ veà nguoàn goác,
xuaát xöù cuûa ca khuùc ngoaïi quoác ñoù. Trong 1 CD veà nhaïc Giaùng Sinh, cuûa Saigon
Audio CD xuaát baûn tröôùc ñaây, ca khuùc “Feliz Navidad” (tieáng Taây-ban-nha coù nghóa
laø: “Chuùc Möøng Naêm Môùi”) do ban nhaïc “Boney M” vieát laïi phoûng theo nhaïc
truyeàn thoáng Taây Ban Nha laïi ñöôïc ghi laø: “Nhaïc: Daân ca YÙ – Lôøi Vieät: Nguyeãn
Ngoïc Thieän” (!). Cuõng trong CD ñoù, moät ca khuùc cuûa Boney M phoái aâm laïi theo
giai ñieäu cuûa G.F.Haendel, mang teân “Mary’s Boy Child” laïi ñöôïc ghi laø: “Nhaïc:
Daân ca Myõ – Lôøi Vieät: Nguyeãn Ngoïc Thieän”. Sai laàm treân neáu khoâng phaûi nôi
ngöôøi vieát lôøi Vieät, thì cuõng do ngöôøi bieân taäp chöông trình.

Trong soá caùc ca khuùc ngoaïi quoác coù lôøi Vieät thuoäc loaïi naøy, nhöõng ca
khuùc “Nhaïc Hoa, Haøn - Lôøi Vieät” chieám gaàn nhö ña soá. Khi xem noäi dung lôøi
Vieät cuûa moät taäp “nhaïc Hoa, Haøn”, chuùng ta thaáy gaàn nhö chæ moät noäi dung:
“tình yeâu xa caùch, noãi buoàn chia ly, nhôù thöông vì tình yeâu chia caét, ñau khoå vì keû
nôi naøy, ngöôøi choán noï, vì tình yeâu phuï baïc,….”. Chaúng leõ taát caû caùc ca khuùc
ngoaïi quoác ñoù ñöôïc saùng taùc theo cuøng moät noäi dung, chuû ñeà? Hay phaûi vieát
lôøi Vieäât nhö theá môùi aên khaùch, môùi baùn ñöôïc, môùi coù thính giaû?

Ca khuùc laø moät taùc phaåm ngheä thuaät toång hôïp giöõa aâm nhaïc vaø vaên
chöông. Chuùng ta ñaõ bieát coù nhöõng nhaø vaên chuyeân veà truyeän dòch vaø baûn dòch
toát laø laàn saùng taùc phaåm thöù hai cuûa cuøng moät taùc phaåm nguyeân goác. Nhö
vaäy, ngöôøi vieát lôøi Vieät hay dòch lôøi Vieät cho ca khuùc caàn phaûi coù löông taâm
ngheà nghieäp hôn laø chaïy theo thò hieáu nhaát thôøi, reû tieàn cuûa moät soá khaùn thính
giaû. Beân caïnh ñoù, caàn phaûi coù caùch goïi chính xaùc cho phaàn lôøi Vieät cuûa caùc
ca khuùc ngoaïi quoác ñeå traùnh gaây ra ngoä nhaän vaø nhöõng haäu quaû khoâng toát cho
giôùi treû öa thích theå loaïi naøy.

7
II.3. Ca khuùc laø saùng taùc cuûa caùc taùc giaû Vieät Nam:

Trong boái caûnh kinh teá thò tröôøng hieän nay, hieän töôïng aâm nhaïc thöông
maïi ñang laán aùt aâm nhaïc ñích thöïc. Noùi moät caùch khaùc, söï thaønh coâng cuûa moät
soá ngöôøi trong coâng vieäc kinh doanh aâm nhaïc ñaõ laøm sai laïc thò hieáu cuûa thính
giaû, ñem tôùi giaù trò ngheä thuaät “giaû” cho nhieàu ca khuùc Vieät Nam, ñaëc bieät trong
loaïi aâm nhaïc nhaém vaøo giôùi treû. Treân saân khaáu, trong caùc cuoäc hoäi dieãn, treân
maøn aûnh truyeàn hình, chuùng ta ít gaëp loaïi nhaïc thöông maïi ñoù. Nhöng trong thò
tröôøng baêng. ñóa CD, trong caùc quaùn caø-pheâ, haøng aên, tö gia, loaïi nhaïc naøy ñang
hoaøn haønh nhö moät beänh dòch. Chuùng cuøng mang nhöõng ñaëc tính nhö: aâm ñieäu
naõo neà, tæ teâ hoaëc gaøo theùt, kích ñoäng moät caùch voâ loái.

 Loaïi nhaïc naõo neà, tæ teâ, thöôøng mang moät phong caùch ñöôïc goïi laø “nhaïc
seán” vôùi nhöõng noäi dung veà tình yeâu leû loi, boäi baïc, thaát voïng, buoàn chaùn
vaø mang nhöõng caùi teân thaät “keâu” nhöng troáng roãng nhö ôû moät soá ca khuùc
ñaõ töøng ñöôïc phoå bieán: Tình quay goùt (Quang Huy) Tình xa khuaát (Tröôøng Huy),
Tình thoâi xoùt xa (Baûo Chaán), Maõi cho tình leânh ñeânh (Voõ Thieän Thanh), Tình
2000 (Voõ Thieän Thanh), Nuï hoàng hôø höõng (Nguyeãn Nhaát Huy),v.v…
 Neáu laø giai ñieäu kích ñoäng, thì thöôøng ñoù laø loaïi kích ñoäng “giaû hieäu”,
ñöôïc toâ boùng beà ngoaøi vì muïc ñích thöông maïi, loâi cuoán söï toø moø cuûa khaùn
thính giaû. Khi nhìn vaøo baûn kyù aâm cuûa baøi haùt Em muoán beân anh troïn ñôøi
(Nguyeãn Cöôøng), chuùng toâi ñaõ phaûi ngaïc nhieân vaø töï hoûi khi trình baøy taùc
phaåm naøy vôùi kieåu gaøo theùt khoâng caàn thieát, coù khi quaù möùc, thì ca só Siu
Black ñaõ laøm hay hôn hay phaù hoûng neùt nhaïc vôùiø lôøi ca tröõ tình cuûa taùc
phaåm?
 Trong moät baøi haùt coù töïa ñeà Rock con dieàu (Voõ Thieän Thanh), chuùng toâi
ñaõ coá tìm nhöõng ñaûo phaùch, hoaëc nhöõng nhoùm lieân ba ñaëc tröng cuûa loaïi
nhaïc rock nhöng khoâng thaáy. Giai ñieäu cuûa baøi haùt laø giai ñieäu mang aâm
höôûng pop pha laãn loaïi nhaïc “seán”. Nhö vaäy sao goïi laø “Rock con dieàu”? Neáu
hieåu töø “rock” vôùi nghóa “laéc lö” thì coøn coù theå taïm hieåu ñöôïc caùi teân maø
taùc giaû ñaõ ñaët cho baøi haùt. Nhöng coù neân chaêng khi ñaët moät caùi teân “nöûa
Myõ, nöûa Vieät” cho moät taùc phaåm thuaàn tuùy Vieät Nam?

Ñaõ coù moät thôøi gian, ngöôøi ta ñi tìm moät theå loaïi Rock Vieät Nam. Nhaïc só
Traàn Tieán laø ngöôøi tieân phong vaø coù nhieàu ñoùng goùp trong thöû nghieäm naøy.
Tieác raèng, cuõng khoâng coù keát quaû gì ñaùng keå! Hieän nay, caùc nhoùm nhaïc Rock
môùi cuûa Vieät Nam laïi muoán tieáp tuïc con ñöôøng tìm toøi aáy. Ñoù laø moät thöû
nghieäm ñaùng toân troïng, nhöng chuùng toâi khoâng thaáy coù trieån voïng. Taïi sao?
Nhaïc Rock ra ñôøi taïi Myõ. Caùc ca khuùc rock ñuôïc ra ñôøi trong söï xuaát hieän taâm
traïng noåi loaïn cuûa giôùi treû Myõ vaø daønh cho ca töø Myõ. Vaø, maëc duø cuõng cuøng
mang ngoân ngöõ ña aâm tieát vaø khoâng daáu gioïng, nhöng nhaïc rock cuûa Phaùp, cuûa
Ñöùc vaãn khoâng sao noåi leân ñöôïc so vôùi rock Myõ, Anh. Ñaëc ñieåm ngoân ngöõ
Phaùp, Ñöùc, hoaøn toaøn khaùc tính hieän thöïc ñeán gaàn nhö dung tuïc cuûa tieáng Myõ.
Tieáng Vieät laø loaïi ngoân ngöõ ñôn aâm vaø laïi coù nhieàu daáu gioïng khaùc nhau; hôn
theá nöõa lôøi ca tieáng Vieät ñoøi hoûi chaát thô, ngheä thuaät. Vì vaäy, theo chuùng toâi
khoù coù ñöôïc nhaïc rock Vieät Nam ñuùng nghóa ñöôïc!

Neáu coù thôøi gian ñieåm qua caùc ca khuùc Vieät Nam ñang ñöôïc lan truyeàn taïi
Tp. Hoà Chí Minh, chuùng ta seõ thaáy hai ñieåm raát noåi baät:

8
 + ca khuùc thuùc mang nhieàu lôøi nhöng ít yù. Caùc taùc giaû (khoâng chæ ôû
nhöõng ngöôøi treû nhö moät soá nhaïc só nhaän ñònh) duøng töø saùo moøn, mang tính laép
raùp voâ hoàn, voâ nghóa.

+ Moät soá ca khuùc tuy coù luùc gaây ñöôïc xao ñoäng, chuù yù cho ngöôøi
nghe, nhöng tieác laø chuùng chæ löôùt qua vaø khoâng ñoïng laïi chuùt gì trong taâm
hoàn thính giaû. Hoï deã daøng queân ngay. Ngöôïc laïi, coù nhöõng ca khuùc mang noäi
dung khoâng nhöõng voâ boå maø coøn tai haïi, gaây aûnh höôûng xaáu ñeán cho lôùp
thính giaû treû. Chuùng ta deã daøng tìm thaáy trong nhieàu ca khuùc môùi nhöõng kieåu
noùi veà tình yeâu ñöôïc baøy toû thaúng thaén ñeán deã daõi, mau thay ñoåi, nhö ngoïn
löûa rôm vöøa buøng chaùy ñaõ sôùm ruïi taøn.

“Töø khi quen anh, em ñaõ bieát boái roái…. Nuï hoân thô ngaây trao anh roài.
Em yeâu kieàu ñaém say cho hoàn ngaát ngaây (!). Cuoäc tình giôø daøi laâu
voøng tay nguû say eâm aùi (!). Anh naøo bieát, anh naøo coù hay. Haïnh phuùc
troâi qua tay giaác moäng taøn. Loøng cay ñaéng khi anh vui vôùi ngöôøi. Nhìn
anh ñuøa vui vôùi ai…” (“Tình thoâi xoùt xa” – Baûo Chaán).

“Coøn chaàn chôø gì ñaâu nöõa hôõi anh. Ñoâi moâi em giôø ñang khaùt chaùy.
Haõy hoân em nhö anh ñaõ töøng hoân. Haõy oâm em nhö anh ñaõ töøng oâm.
Haõy cho em moät laàn duø gian doái….” (”Vöôøn Yeâu” – Nhaïc: Laõ Vaên
Cöôøng, Lôøi thô: Minh Nguyeät)

“Giôø ñaây sao troáng vaéng. Nhôù anh em buoàn, buoàn vì ai?…. Nhöõng luùc
gaëp nhau anh ñaâu naøo coù bieát. Coù nhöõng hôn ghen nhoû nhoi. Tieác
nuoái laøm chi yeâu thöông vaø dó vaõng. Thaø raèng anh noùi tieáng chia
tay….” (“Troáng Vaéng” – Quoác Huøng)

Trong saùng taùc vaên hoïc, ñoïc 5 cuoán saùch giaù trò ñeå vieát thaønh moät
cuoán, ñoù laø “tham khaûo”; xem 2 taùc phaåm ñeå vieát thaønh moät cuoán, ñoù laø “sao
cheùp”; coøn laáy nguyeân vaên moät taùc phaåm hoaëc söûa chöõa ñoâi choã ñeå thaønh
moät cuoán saùch môùi mang teân mình, ñoù laø haønh ñoäng “aên caép”, “ñaïo vaên”
(keû “ñaïo chích” cuûa vaên hoïc!). Trong saùng taùc aâm nhaïc cuõng coù hieän
töôïng….“ñaïo nhaïc” nhö vaäy. Trong lòch söû aâm nhaïc, coù nhieàu taùc giaû saùng
taùc treân moät chuû ñeà cuûa moät taùc giaû khaùc, nhö: “6 eùtudes vieát treân chuû ñeà
cuûa Paganini” cuûa Liszt, “Ave Maria” cuûa Gounod vieát treân neàn nhaïc ñeäm laø
baøi preùlude vaø fugue soá 1 trong boä “Bình quaân luaät” cuûa J.S.Bach. ÔÛ ñaây
chuùng ta ñeà caäp ñeán nhöõng ca khuùc Vieät Nam coù phaàn ñöôïc moät soá taùc giaû
hoaëc sao cheùp nguyeân xi hoaëc phoûng theo nhaïc ngoaïi quoác. Ñieàu khieán caùc taùc
giaû aáy trôû thaønh keû ñaïo nhaïc, ñoù laø khoâng noùi gì ñeán nguoàn goác cuûa ca
khuùc nguyeân baûn maø chæ ghi teân mình nhö laø taùc giaû duy nhaát. Khi nghe giai
ñieäu cuûa ca khuùc “Böôùc chaân leû loi” (Nguyeãn Haø – Quang Huy), chuùng toâi ñaõ
phaûi töï hoûi: “Coù leõ caùc taùc giaû vieát neân baøi haùt naøy ngay sau khi vöøa xem
moät boä phim Trung quoác daøi vaøi chuïc taäp?”. Caùch ñaây khoâng laâu, chuùng toâi
khoâng khoûi giaät mình khi nghe ca khuùc “Saøigoøn maõi trong tim ta” do Phöông
Uyeân saùng taùc vaø bieåu dieãn cuøng vôùi nhoùm “3 Con meøo” (ÔÛ Saøigoøn, tröôùc
1975, cuõng ñaõ coù nhoùm trio nöõ: “The 3 Cats”). Phaàn phieân khuùc cuûa ca khuùc
naøy laø chò em sinh ñoâi vôùi ca khuùc pop ngoaïi quoác khaù noåi tieáng: “Never fall in
love”. Khi nghe baøi “Vaøo Haï” cuûa Leâ Höïu Haø, chuùng toâi baét gaëp ngay aâm
höôûng ñaëc bieät ôû moät ca khuùc cuûa caëp song ca pop-country löøng danh Simon and
Garfunkel. Vaø, seõ coøn nhieàu ví duï ñieån hình nöõa, neáu chuùng ta coù thôøi gian
duyeät laïi nhöõng ca khuùc Vieät Nam hieän ñaïi ñang ñöôïc giôùi treû öa thích. Gaàn

9
ñaây, giôùi nhaïc só chuyeân nghieäp ñaõ leân tieáng raát nhieàu veà hieän töôïng “sao
cheùp” nhaïc ngoaïi quoác moät caùch voâ toäi vaï cuûa moät soá taùc giaû Vieät Nam.
Caùc taùc giaû aáy ñaõ taïo neân moät loaïi ca khuùc Vieät Nam nghe nhö nhaïc Trung
Quoác, Haøn Quoác. Laïi caøng gioáng hôn nöõa khi nhöõng ca khuùc naøy ñöôïc trình
baøy vôùi moät kieåu phaùt aâm tieáng Vieät coá tình lô lôù nhö cuûa nhieàu ca só treû.
Hoï haùt tieáng Vieät nghe nhö tieáng Anh, vaø ngöôïc laïi haùt tieáng Anh nhö phaùt aâm
tieáng Vieät!

Ñaây laø nhöõng ñieåm ñaùng buoàn cuûa nhieàu ca khuùc ñang ñöôïc thònh haønh
trong giôùi treû Tp. Hoà Chí minh cuõng nhö cuûa caû nöôùc.

II.4. Caùc theå loaïi aâm nhaïc khaùc:

Khoâng phaûi chæ coù ca khuùc laø thò hieáu duy nhaát cuûa giôùi treû Tp. Hoà
Chí Minh hieän nay. Nhöõng baïn treû, nhaát laø giôùi sinh vieân hoïc sinh coøn daønh
nhieàu caûm tình cho nhaïc hoøa taáu (chuùng toâi khoâng goïi laø “nhaïc nheï”). Hoï say
meâ ñi tìm nhöõng CD cuûa Yanni, Paul Mauriat, Richard Clayderman, Kitaro vaø caû
nhöõng album vôùi chuû ñeà nhö; romantic Guitar, romantic Saxophone,v.v… Caû ñeán
nhöõng CD hoøa taáu cuûa caùc ngheä só bieåu dieãn nhaïc cuï vaø nhaïc só saùng taùc Vieät
Nam trong nöôùc nhö: tieáng keøn Saxophone cuûa Traàn Maïnh Tuaán vôùi nhöõng ca
khuùc Trònh Coâng Sôn hay tieáng Guitar thuøng cuûa Voâ Thöôøng (ngöôøi Vieät ôû haûi
ngoaïi) vôùi nhöõng ca khuùc Vieät Nam tröôùc 1975, album “Töï Tình Khuùc” goàm
nhöõng ca khuùc cuûa Ns. Trònh Coâng Sôn ñöôïc daøn nhaïc Jack Freeman vaø nhaïc coâng
daøn nhaïc giao höôûng Hollywoods bieåu dieãn,v.v… Beân caïnh nhaïc hoøa taáu, giôùi treû
thaønh phoá coøn daønh nhieàu tình caûm vôùi loaïi nhaïc baùn coå ñieån (demi-classique)
nhö cuûa caùc daøn nhaïc Mantovani, Yanni, Paul Mauriat, James Last. Xeùt qua maõi löïc
baùn baêng ñóa ôû moät vaøi ñieåm kinh doan lôùn trong thaønh phoá, chuùng ta deã daøng
nhaän thaáy thò hieáu toát ñeïp ñoù ñang ngaøy caøng gia taêng. Ñieàu ñaùng phaøn naøn laø
caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhö ñaøi phaùt thanh (ôû soùng AM, FM), truyeàn hình
daønh quaù ít ñeán haàu nhö khoâng ñaùng keå soá löôïng buoåi phaùt thanh nhaïc hoøa taáu
vaø baùn coå ñieån. Neáu khoâng coù thò tröôøng baêng ñóa, coù leõ giôùi treû seõ cho raèng
noùi ñeán aâm nhaïc töùc laø noùi ñeán ca khuùc.

Nhaïc hoøa taáu ñöôïc xem nhö laø trung gian giöõa caùc loaïi nhaïc pop, pop-rock,
… vôùi aâm nhaïc coå ñieån, baùc hoïc. Trong khi aâm nhaïc baùc hoïc coøn laø moät thöïc
theå xa laï vôùi thò hieáu cuûa soá ñoâng giôùi treû, thì nhaïc hoøa taáu trôû thaønh baïn
ñöôøng vôùi hoï, giuùp hoï thoaùt ra ngoaøi voøng laån quaån cuûa nhöõng ca khuùc naõo
nöôït, uûy mò, saùo roãng.

Neáu noùi thò hieáu nghe nhaïc cuûa giôùi treû Tp. Hoà Chí Minh chæ laø ca khuùc
vaø nhaïc nheï thì phaïm moät sai laàm mang tính chuû quan. Moät baát ngôø cho nhieàu
ngöôøi ñoù laø, tình caûm thaân thöông cuûa giôùi treû coøn daønh cho caùc hình thöùc
khaùc nhau cuûa aâm nhaïc daân toäc. Khi baøn ñeán thò hieáu nghe ca nhaïc cuûa coâng
chuùng, Ns. Nguyeãn Vaên Hieân ñaõ phaùt bieåu trong baøi tham luaän taïi cuoäc hoäi thaûo
ngaøy 6/10/2000 taïi Haø Noäi ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán ôû phaàn treân:

“thích pop-rock, khoâng phaûi taát caû. Coù moät soá thanh nieân hoïc sinh
raát meâ haùt daân ca. Caâu Laïc Boä Daân ca quaän huyeän naøo cuõng coù.
Thaønh phoá cuõng coù CLB Daân ca Tieáng Haùt Queâ Höông, CLB Haùt Ru,
…

10
 Coù theå do aûnh höôûng cuûa soá khaù ñoâng ngöôøi töø mieàn Taây leân
Thaøn phoá hoïc taäp, laøm vieäc hoaëc ñònh cö, neân trong soá caùc hình thöùc aâm
nhaïc daân toäc, giôùi treû ôû ñaây daønh caûm tình ñaëc bieät cho theå loaïi caûi löông.
Nhìn soá löôïng caùc baïn treû tham gia nhöõng giaûi caûi löông Traàn Höõu Trang, Boâng
Luùa Vaøng gaàn ñaây, chuùng ta deã chöùng minh ñöôïc ñieàu ñoù. Moät ñieàu baát ngôø
khaùc cho chuùng toâi khi ñöôïc bieát raèng ngay taïi Saøigoøn, giôùi treû cuõng ñang
vaøo cuoäc vôùi…. Ca Truø! Vaøi naêm tröôùc ñaây Ñaïi hoïc daân laäp Huøng Vöông,
thaønh laäp caâu laïc boä Ca Truø. Luùc ñoù, taøi saûn cuûa CLB khoâng coù nhieàu, vôùi
4 caây ñaøn ñaùy, 10 boä phaùch, 3 troáng cuøng vaøi chuïc baêng cassette. Theá nhöng
caùc baïn sinh vieân treû cuûa ñaïi hoïc naøy ñaõ nhö moät David ñang giao chieán vôùi
Golliath. Vaø hoï, nhöõng sinh vieân treû cuûa khoa Du lòch cuûa ñaïi hoïc naøy ñaõ thöïc
söï thu phuïc caùc thính giaû ca truø khoù tính qua nhöõng baøi noåi tieáng nhö “Hoàng
Hoàng Tuyeát Tuyeát”, “Kính Taâm” (ñieäu haùt ru), “Töôûng Nieäm",v.v… Vaø buoåi
hoøa nhaïc vaøo ngaøy 13/4/2001 ñeå töôûng nieäm 100 ngaøy maát cuûa coá NSND
Quaùch Thò Hoà (ngöôøi ñöôïc UNESCO trao taëng danh hieâu: Ngheä só haùt ca truø
ñaëc saéc cuûa vieät Nam) do caùc baïn sinh vieân treû thuoäc CLB Ca Truø Ñaïi hoïc
Huøng Vöông ñaõ laø moät ngoïn neán nhoû nhöng ñuû toûa saùng cho moät vuøng toái
cuûa ca nhaïc treû hieän nay. Chaúng thaø thaép leân moät ngoïn neán nhoû coøn hôn
ngoài nguyeàn ruûa boùng toái. Vieäc laøm ñoù cuûa caùc baïn treû thaät ñaùng traân
troïng.

III. NHÖÕNG MAËT TÍCH CÖÏC VAØ TIEÂU CÖÏC TRONG VIEÄC NUOÂI
DÖÔÕNG THÒ HIEÁU CA NHAÏC CUÛA GIÔÙI TREÛ

AÂm nhaïc laø ngheä thuaät cuûa ba laàn saùng taïo. Neáu nhaïc só laø ngöôøi saùng
taïo laàn thöù nhaát, ca só hay ngheä só trình taáu laø ngöôøi saùng taïo laàn thöù hai, thì
coâng chuùng chính laø ngöôøi saùng taïo laàn thöù ba cho taùc phaåm. Vì vaäy, vieäc nuoâi
döôõng, giaùo duïc thò hieáu ca nhaïc cho giôùi treû laø moät vieäc laøm toái caàn thieát
trong coâng taùc giaùo duïc ngheä thuaät. Sau khi phaân tích vaø pheâ bình veà tình hình
nhaïc trong giôùi treû hieän nay ôû TP. Hoà Chí Minh, chuùng toâi muoán tìm moät vaøi
giaûi phaùp ñeå goùp phaàn naâng cao chaát löôïng thò hieáu ca nhaïc cho giôùi treû hoâm
nay vaø ngaøy mai.

III.1. Nhöõng öu ñieåm caàn phaùt huy

1/ Ñöùng tröôùc tình traïng ngaøy caøng coù nhieàu ca khuùc vôùi lôøi ca vaø aâm
nhaïc bi luïy, dung tuïc, reû tieàn, giôùi treû thaønh phoá ñaõ baét ñaàu coù nhöõng phaûn
öùng maïnh meõ, noùi leân quan ñieåm cuûa chính mình qua caùc dieãn ñaøn baùo chí (tuy
coøn raát ít chuyeân muïc daønh cho ñeà taøi naøy). Chuùng ta thaáy ñöôïc trình doä caûm
thuï aâm nhaïc, thò hieáu nghe nhaïc cuûa giôùi treû quaû laø khoâng thaáp keùm, khoâng deã
daõi. Nhöng hoï ñaõ bò ñaàu ñoäc töøng ngaøy töøng thaùng, ñaàu tieân bôûi caùc nhaïc só
saùng taùc chaïy theo thò tröôøng roài sau ñoù laø bôûi caùc phöông tieän truyeàn thoâng.
Phaûn öùng naøy ñöôïc noå ra chuû yeáu trong giôùi sinh vieân hoïc sinh. Chuùng ta haõy
nghe moät vaøi yù kieán maø chuùng toâi thu thaäp ñöôïc töø caùc baùo chí nhö sau:

 “Coù moät daïo treân saân khaáu, caùc ca só ñua nhau haùt nhöõng caâu
nhö: “Con gaùi baây giôø thích laøm ngô, Con gaùi baây giôø hay giaû vôø….” hoaëc
“Yeâu nhau côûi aùo cho nhau…. Gheùt nhau neùm ñaù vôõ ñaàu nhau ra” Lôøi ca ban
ñaàu coù veû laï, ngoä nghónh. Theá nhöng moät thôøi gian sau, khi baøi haùt ñöôïc
thoát ra ttöø mieäng con treû, ai naáy môùi boãng döng giaät mình. Coù gì khoâng

11
 gioáng vôùi thöïcteá,…. seõ laøm vaån ñuïc ñaàu oùc ngaây thô non nôùt cuûa caùc
em…. Trình ñoä nhaän thöùc cuûa chuùng ta (lôùp treû) coøn quaù deã daõi chaêng?
Toâi khoâng nghó laø nhö theá. Neáu nhaïc só ñaët chöùc naêng giaùo duïc leân haøng
ñaàu trong saùng taùc ca töø thì tin raèng chuùng ta seõ coù ít lo laéng hôn vôùi
nhöõng lôøi ca môùi nghe töôûng nhö voâ haïi”
(Tuaán Duõng – Nguyeãn Ñình Chieåu, P.7, Quaän 3, TP. HCM).

 “Ca khuùc hoâm nay phong phuù vaø ña daïng. Nhöng quaû thöïc ít coù baøi
hay, ñaëc bieät laø nhieàu ca khuùc veà tình yeâu lôn bò dung tuïc vaø ñôn ñieäu hoùa:
Traùi tim coâ ñôn, Traùi tim muøa ñoâng, roài caû moät Traùi tim khoâ, Traùi tim
nguïc tuø nöõa…”
(Hoaøng Phong – P.11, Quaän Goø Vaáp, Tp. HCM)

 “Ngay caû ca khuùc maø toâi thích: Baïn toâi cuûa Voõ Thieän Thanh cuõng
coù nhöõng ñoaïn toá khoå khoâng caàn thieát….. Neáu so saùnh vôùi baøi haùt cuûa
theá heä ñi tröôùc, hoï cuõng coù nhöõng baøi haùt veà cuoäc soáng luùc ñoù cuûa
mình, nhöng chæ ñeå löu haønh noäi boä…. Ñaâu caàn tæ teâ cho toaøn daân thieân
haï bieát. Neáu nhö moät soá nhaïc só vaãn duøng nhöõng ca töø quaù bi, quaù deã
daõi, seõ daãn ñeán nhaïc treû chuùng ta coù nhöõng lôøi seán treân neàn nhaïc Pop,
Dance, Rap,…” (Leâ thò Thanh Giang – SV Tröôøng Cao Ñaúng Haûi Quan)

2/- Giôùi treû vaãn nhaän ra giaù trò ngheä thuaät cuûa nhöõng ca khuùc vang boùng
moät cuûa caùc theá heä ñi tröôùc, beân caïnh vieäc ñaû phaù thöù aâm nhaïc bi luïy. Hoï cho
raèng caùc nhaïc só saùng taùc ñang soáng vaø saùng taùc xa rôøi vôùi thò hieáu nghe nhaïc
chính ñaùng cuûa lôùp treû hieän nay. Trong cuoäc hoäi thaûo ngaøy 16/4/2001 taïi Tp. Hoà
Chí Minh ñeå môû ñaàu cho chuyeân muïc “Dieãn Ñaøn AÂm Nhaïc” cuûa Ñaøi Truyeàn
Hình, do Hoäi AÂm Nhaïc TP. HCM vaø Ñaøi Truyeàn Hình TP. HCM toå chöùc, chuùng
toâi ghi nhaän ñöôïc moät soá yù kieán nhö sau:

 “Lôùp treû hieän nay khoâng chæ thích nhaïc tieàn chieán, nhaïc caùch maïng
maø coøn yeâu caû nhaïc treû. Ñaùng tieác laø nhaïc treû hieän nay chæ vieát veà tình
yeâu, nhöng laïi laø tình yeâu quaù bi luïy, theâ thaûm,….”
(Tuù Anh – Sinh vieân cuûa moät Tröôøng Cao Ñaúng)
 “Ñeà nghò caùc nhaïc só haõy thaâm nhaäp thöïc teá ñeå vieát phuø hôïp hôn
vôùi nhu caàu thöôûng thöùc aâm nhaïc hieän nay cuûa lôùp treû, bôûi lôùp treû coøn
coù nhieàu ñieàu quan taâm trong giai ñoaïn hieän ñaïi hoùa, coâng nghieäp hoùa
hieän nay chöù ñaâu chæ coù tình yeâu bi luïy!” (Toång hôïp yù kieán cuûa caùc sinh
vieân: Ñaøm Linh – ÑHDL Huøng Vöông; Thanh Tuøng – ÑH Kieán Truùc; Thu
Thuûy – ÑH Môû Baùn Coâng)

3/- Giôùi treû yeâu nhaïc cuûa TP. HCM ñaõ nhaän ra ñöôïc moät chöùc naêng quan
troïng cuûa aâm nhaïc, ñoù laø: giaùo duïc. Trong khi ñoù, moät soá ñoâng caùc nhaïs só
saùng taùc cho giôùi treû laïi lô laø, thaäm chí hình nhö khoâng bieát ñeán chöùc naêng naøy.
Hoï cho ra ñôøi nhöõng saûn phaåm ñaùp öùng vôùi nhu caàu thò tröôøng hôn laø nhu caàu
giaùo duïc.

 Neáu nhaïc só ñaët chöùc naêng giaùo duïc leân haøng ñaàu trong saùng taùc
ca töø thì tin raèng chuùng ta seõ coù ít lo laéng hôn vôùi nhöõng lôøi ca môùi nghe
töôûng nhö voâ haïi”
(Tuaán Duõng – Nguyeãn Ñình Chieåu, P.7, Quaän 3, TP. HCM).

III.2. Nhöõng khuyeát ñieåm coøn toàn taïi

12
 1/ Moät soá khaùn thính giaû treû coù trình ñoä thaåm myõ aâm nhaïc coøn quaù
thaáp keùm, deã daõi neân trôû thaønh nhöõng “ngöôøi ñaët haøng voâ tình” cho moät soá
nhaïc só saùng taùc treû hoaëc cho giôùi treû. Theá heä nhöõng ngöôøi vieát nhaïc (chuùng
toâi khoâng duøng töø “nhaïc só”) ngaøy nay nhö: Vuõ Quang Trung, Vieät Anh, Quoác
Baûo, Tuaán Khanh, Voõ Thieän Thanh, Nguyeãn Nhaát Huy, Hoaøi An thöôøng töï xeáp
mình vaøo doøng nhaïc tìm toøi ngoân ngöõ ngheä thuaät môùi, nhaïy caûm vôùi thò tröôøng
maø cung öùng taùc phaåm. Theá nhöng ngoaøi moät soá ñieåm boät phaù veà kyõ thuaät
hoøa aâm, phoái khí, hoï döôøng nhö coøn coù nhieàu giôùi haïn trong kyõ thuaät saùng taùc,
kieán thöùc vaên hoïc, trieát hoïc, myõ hoïc neân deã daøng quay veà nhöõng caùi cuõ vaø
khieám khuyeát. Moät thính giaû treû ñaõ leân tieáng: “Toâi thaàm nghó, ñeå coù baøi haùt
hay, ngoaøi gioûi veà kieán thöùc aâm nhaïc, thì nhaïc só caàn phaûi naém vöõng nhöõng
kieán thöùc khaùc nhö vaên hoïc, trieát hoïc, söû hoïc thì môùi coù theå vieát nhöõng lôøi ca
hay ñöôïc” (Hoaøng Phong – P.11, Quaän Goø Vaáp, Tp. HCM).

2/ Ngöôøi nghe ngaøy nay, nhaát laø khaùn thính giaû treû ít quan taâm ñeán noäi
dung baøi haùt, ca töø,…. hoï chuù troïng ngaøy caøng nhieàu ñeán vieäc “xem nhaïc” hôn
laø “nghe nhaïc”, xem cho maõn nhaõn nhöõng gì maø caùc nhoùm nhaïc ñang trình dieãn
treân saân khaáu. Caùc ca só Ñan Tröôøng, Nguyeân Vuõ ñöôïc giôùi thính giaû “choai
choai” yeâu thích ñeán cuoàng nhieät chæ vì…. ñeïp trai. Qua moät chöông trình phaùt thanh
maø chuùng toâi tình côø nghe ñöôïc hoâm Chuû Nhaät, 12/12/2004 vöøa qua, chuùng toâi
ñöôïc bieát nhieàu khaùn thính giaû treû yeâu meán ca só Ñaøm Vónh Höng chæ vì nhöõng
boä trang phuïc ñoäc ñaùo, khaùc thöôøng cuûa anh treân saân khaáu (!).
3/ Giôùi treû ñoùn nhaän quaù deã daõi caùc ca khuùc trích töø caùc boä phim truyeàn
hình nhieàu taäp cuûa Haøn Quoác, Trung Quoác vôùi lôøi Vieät ñöôïc vieát voäi vaøng, caåu
thaû, ñeán ñoä ngöôøi vieát lôøi Vieät khoâng caàn neâu danh tính, hay nhaéc ñeán. Khi hoûi
nhaän xeùt veà thò hieáu nghe nhaïc cuûa giôùi treû hieän nay, Ns. Quoác Duõng ñaõ noùi:
“Ñi tìm caùi gu cuûa coâng chuùng nhaïc treû ö? Khoâng khoù laém, cöù theo doõi truyeàn
hình thì bieát ngay aáy maø. Naøy nheù, neáu hoï chieáu moät boä phim tình caûm Haøn
Quoác, Trung Quoác, Ñaøi Loan daøi 30 – 40 taäp thì moät vaøi baøi haùt neàn cuûa phim
chính laø nhaïc Top Ten ñaáy!”

4/- Do ít ñöôïc giaùo duïc veà thaåm myõ aâm nhaïc, neân coâng chuùng treû taïi TP.
HCM deã daøng chaáp nhaän nhöõng ca khuùc, ca só hoaøn toaøn yeáu keùm veà maët ngheä
thuaät nhöng laïi ñöôïc coâng nghieäp bieåu dieãn laêng-xeâ (lancer) raàm roä. Haõy xem laïi
ngheä thuaät ca haùt (neáu coù) cuûa moät vaøi ca só treû haøng ñaàu hieän nay. Chuùng ta
khoù coù theå hieåu ñöôïc noäi dung ca töø duø chæ cuûa moät caâu nhaïc do ca só aáy haùt
(tröôøng hôïp cuûa LT). Theá nhöng caùch phaùt aâm ñieäu ñaø (khoâng phaân bieät giöõa
vaàn “ch” vaø “tr”; vaàn “o”, “oâ”, “ô” ñöôïc phaùt aâm gaàn nhö nhau,…), lô lôù, khoâng
roõ lôøi, coøn teä hôn moät ngöôøi ngoaïi quoác môùi hoïc tieáng Vieät nhö vaäy laïi ñöôïc
coâng chuùng treû hoan hyû ñoùn nhaän! Haõy xem caùch hoï haùt vaø laáy hôi. Coù ca só
laáy hôi giöõa nhöõng caâu haùt moät caùch thoâ thieån khoâng khaùc gì nhöõng baïn treû
thích haùt nhöng khoâng ñöôïc hoïc veà ngheä thuaät ca haùt. Ñieàu ñaùng buoàn hôn caû laø
nhieàu ngöôøi laïi coi nhöõng ca só naøy vaø nhöõng ca khuùc reû tieàn aáy laø aâm nhaïc
Vieät Nam hieän ñaïi. Chuùng toâi thaät ngaïc nhieân khi coù ngöôøi trong soá hoï ñöôïc
choïn ñeå ñaïi dieän Vieät Nam trong moät vaøi Lieân Hoan Ca Nhaïc Quoác Teá. Theá môùi
bieát nhöõng thöù mang giaù trò tuy thaáp keùm nhöng neáu ñöôïc lancer, thöông maïi hoùa,
tuyeân truyeàn maïnh meõ vaãn thaéng ñöôïc caùi ñeïp ñích thöïc. Thaønh coâng cuûa coâng
nghieäp bieåu dieãn vaø phöông tieän truyeàn thoâng laø vaäy!

IV.3. Traùch nhieäm giaùo duïc cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng

13
 Chuùng ta ñang soáng trong moät thôøi kyø maø nhieàu ngöôøi cho raèng ñoù laø
thôøi ñaïi cuûa caùc phöông tieän ña truyeàn thoâng (multimedia). Chöa bao giôø söùc maïnh
cuûa baùo chí, truyeàn thanh, nhaát laø truyeàn hình laïi phong phuù nhö hieän nay. Beân
caïnh ñoù, vôùi maïng Internet, toác ñoä truyeàn thoâng nhö ñöôïc mang vaøo moät “ñoâi hia
ngaøn daëm”. Ñaây cuõng chính laïi laø luùc chuùng ta caàn ñaët laïi vai troø giaùo duïc cuûa
caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñoù. Bôûi, neáu khoâng, thay vì laø moät coâng cuï höõu
ích cho con ngöôøi, chuùng coù theå trôû thaønh moät phöông tieän ñeå huûy dieät nhaân
caùch vaø ñaïo ñöùc cuûa nhieàu theá heä.

Nhöõng hieän töôïng khoâng toát cuûa ca nhaïc trong giôùi treû hieän nay nhö ñöôïc
noùi ñeán treân ñaây vaãn coøn toàn taïi, thaäm chí coøn ñöôïc phaùt trieån laø do söï goùp
phaàn ñaùng keå cuûa giôùi baùo chí, truyeàn thanh vaø truyeàn hình. Trong vaøi naêm trôû
laïi ñaây, coù moät söï buøng noå veà caùc chöông trình vaên ngheä, ca nhaïc treân truyeàn
thanh cuõng nhö truyeàn hình. Theá nhöng löïc löôïng bieân taäp vieân cho caùc chöông trình
ñoù quaû thöïc coøn ít oûi vaø yeáu keùm veà trình ñoä aâm nhaïc. Coù nhieàu bieân taäp
vieân trôû thaønh nhö nhöõng oâng baàu “aån mình” cho caùc hoaït ñoäng ca nhaïc ñoù.
Chính hoï laø ngöôøi quyeát ñònh vieäc lancer ai hay baøi haùt naøo. Vieäc aøm thieáu
chuyeân moân vaø thieáu traùch nhieäm cuûa moät vaøi bieân taäp vieân ñaõ ñeå loït qua
voøng kieåm soaùt khaù nhieàu nhöõng saûn phaåm aâm nhaïc yeáu keùm, gaây aûnh höôûng
xaáu cho thò hieáu cuûa giôùi treû. Cuõng trong buoåi hoäi thaûo ngaøy 16/4/2001 taïi Tp.
Hoà Chí Minh ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán ôû treân, nhieàu nhaø baùo, nhaïc só ñaõ leân tieáng
baùo ñoäng veà chaát löôïng cuûa caùc bieân taäp vieân chöông trình aâm nhaïc vaø ñeà nghò
moät söï tieâu chuaån hoùa caàn thieát cho loaïi hình coâng vieäc naøy.

Vieäc thoåi phoàng quaù möùc söï thaät cho pheùp cuûa baùo chí daønh cho moät
vaøi ca só, nhaïc só treû cuõng laø moät nguyeân nhaân goùp phaàn khoâng nhoû laøm cho
thò hieáu cuûa giôùi treû ngaøy caøng keùm coûi ñi. Beân caïnh vieäc thieáu vaéng hình
thöùc giaùo duïc thaåm myõ veà aâm nhaïc trong caùc nhaø tröôøng phoå thoâng, thì baùo chí
laø con dao hai löôõi cho vieäc nuoâi döôõng vaø phaùt trieån thò hieáu nghe nhaïc cuûa
giôùi treû. Vai troø giaùo duïc cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng döôøng nhö khoâng
ñöôïc maøng ñeán. Ngöôøi ta chæ lo laøm moãi moät chöùc naêng: truyeàn ñaït thoâng tin
cuûa baùo chí, truyeàn thanh vaø truyeàn hình

Moät taùc nhaân khaùc aûnh höôûng khoâng keùm ñeán thò hieáu nghe nhaïc cuûa
coâng chuùng treû ñoù laø caùc MC. Vai troø cuûa nhöõng MC luoân ñöôïc ñaùng giaù cao
vaø coù tính caùch quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa moät ñeâm trình dieãn. Hoï phaûi laø
nhöõng ngöôøi ñöôïc giaùo duïc toát veà vaên hoùa ngheä thuaät. Hieän nay, coù quaù nhieàu
MC mang trình ñoä chuyeân moân quaù thaáp keùm, thieáu vaên hoùa caàn thieát nhöng buø
laïi (!?) hoï coù ngoaïi hình ñeïp, haáp daãn. Giôùi coâng nghieäp bieåu dieãn ôû TP. HCM
hình nhö ñoàng hoùa moät MC nöõ vôùi moät hoa haäu hay ngöôøi maãu! Thay vì chöùng
toû khaû naêng daãn daét chöông trình, taøi laøm trung gian giöõa coâng chuùng vôùi ngöôøi
bieåu dieãn thì hoï laïi duøng saân khaáu nhö moät saøn dieãn thôøi trang.

Sau cuøng, trong nieàm tin vaøo söï choïn loïc khaùch quan cuûa giôùi treû keát hôïp
vôùi coâng taùc giaùo duïc thaåm myõ ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng trong gia ñình, hoïc
ñöôøng cuõng nhö ôû xaõ hoäi, chuùng toâi hy voïng raèng thò hieáu nghe nhaïc cuûa giôùi
treû TP. Hoà Chí Minh seõ ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, vaø phaùt trieån toát ñeïp hôn.

14