Professional Documents
Culture Documents
Basınç
Basınç
G
S
F
F
S
G
ekildeki S yüzeyine F kuvveti uygulandığında mey-
Ş S
dana gelen basınç:
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
F
P= olur. G+F
S P= olur.
S
F → Dik kuvvet
S → Yüzey alanı Eğer katı üzerine etki eden kuvvet
P → Basınç Şekildeki gibi yüzeye paralel ise basınca etkisi olmaz.
G
S
G
Zemindeki basınç: P = olur.
S
Basınç → Türetilmiş ve Skaler büyüklüktür.
Basınç Kuvveti → Türetilmiş ve vektörel büyüklüktür. Eğer katı üzerine etki eden
Basınç birimleri aşağıdaki tabloda verildiği gibidir. kuvvet dik değil ise kuvvet bileşenlerine ayrılır.
Bu durumda zemindeki basınç
F FX
Kuvvet (F) Yüzey (S) Basınç (P = ) α
S F
FY
dyn
dyn cm2 : Bari
cm2
G
N S
newton (N) m2 : Pascal
m2
kgf FY G + F ⋅ sin α
P= = şeklinde alınır.
kgf cm2 2
: Atmosfer(atm)
S S
cm
252
KONU ÖZETİ Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
g → Çekim ivmesi
d ⋅ g → Sıvının özağırlığı
h → O noktasının derinliği
UNUTMA:
l. Katı cisimlerin, temas ettikleri yüzey üzerine uygu-
ladığı basınç cismin ağırlığı ile doğru, temas yüzeyi
ile ters orantılıdır.
ll. Katı bir cismin temas ettiği yüzey üzerinde mey-
UYARI:
dana getirdiği basınç kuvveti cismin ağırlığına eşittir.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
Yüzey alanına bağlı değildir. l. Sıvı basıncı sıvının açık yüzeyinden olan derinliği
ile doğru orantılıdır.
ll. Sıvı basıncı , sıvının özkütlesi ile doğru orantılıdır.
lll. Sıvı basıncı sıvının bulunduğu yerin çekim ivmesi
ile doğru orantılıdır.
lV. Sıvı basıncı sıvının bulunduğu kabın şekline bağ-
Taban alanı ile tavan alanı eşit olan paralel yüzlü ci- lı değildir.
simlere düzgün cisim denir. Düzgün cisimlerin basın-
V. Durgun sıvılar,üzerine yapılan basıncı her tarafa
cı sıvılarda olduğu gibi
aynen iletirler.
P = h . d . g formülünden bulunabilir.
VI. Sıvılar basıncı aynen iletsede, kuvveti aynen ilet-
r mez. Hatırlarsanız katılarda bunun tam tersiydi.
G = m⋅g
h
m = d⋅ V
V = h⋅S
S
UYARI:
G m⋅g d⋅ V ⋅g d⋅h⋅ S ⋅g A
P= = = =
S S S S
h
P = h⋅d⋅g PA = 0
K
PK = h ⋅ d ⋅ g
h L
R PR = PL = 2h ⋅ d ⋅ g
h
M PM = 3h ⋅ d ⋅ g
h
PN = PT = 4h ⋅ d ⋅ g
N T
NOT:
Düzgün katılarda basınç yüzey alanına bağlı de- ir noktanın sıvı basıncı bulunurken o noktanın sıvının
B
ğildir. en üst noktasına olan düşey mesafesi alınır.
253
KONU ÖZETİ Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
Kapta birden fazla birbirine karışmayan sıvılar var ise Düzgün kapların tabanında sıvı basınç kuvveti sıvı-
K ve L noktalarındaki sıvı basınçları aşağıdaki gibi nın ağırlığına eşit olur. Düzgün olmayan kaplarda ta-
olur. bandaki sıvı basınç kuvveti kabın düzgün olduğu dü-
şünülerek kıyaslamayla bulunur.
d1
h1
PK = h1 ⋅ d ⋅ g
K PL = h1 ⋅ d ⋅ g + h2 ⋅ d ⋅ g
h2
d2
L
G = F1 G > F2 F3 > G
F3 > F1 > F2
F
Basınç: P
apalı bir kap pistonla kapatılıp pistona F kuvveti uy-
K
Yan yüzeylerdeki sıvı basınç kuvveti bulunurken orta- gulandığında sıvılar sıkışamadığı için bu kuvvetin
lama derinlik alınır.
F
meydana getirdiği basınç sıvı tarafından bütün
S
K N
noktalara eşit ve dik olarak iletilir.
h′
● Sıvıların yukarıdaki özelliğinden faydalanarak su
d y h cendereleri yapılmıştır.
G
L F
x M
S1 S2
● Tabana etki eden basınç kuvveti
FLM = h ⋅ d ⋅ g ⋅ SLM
● KL yan yüzeyine etki eden basınç kuvveti
h (ağırlığı ve sürtünmesi önemsiz pistonlar)
FKL = ⋅ d ⋅ g ⋅ SKL
2
● MN yüzeyine etki eden basınç kuvveti ekildeki su cenderesinde kollardaki su seviyele-
Ş
ri eşit olduğundan basınç farkı oluşturmazlar.Sistem
h F G
FMN = ⋅ d ⋅ g ⋅ SMN dengede olduğundan = olur.
2 S1 S2
254
KONU ÖZETİ Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
sıvı
K L
F1 F
+ h⋅d⋅g = 2
S1 S2
h yüksekliği nelere bağlıdır?
PK = PL
● Kullanılan sıvının cinsine
● Ortamın sıcaklığına
● Deniz seviyesinden yüksekliğine
● Borunun üst kısmının boş olup olmamasına bağ-
lı olarak değişir.
● h yüksekliği, borunun kesitine ve eğimine bağlı de-
ğildir.
UYARI:
U BORULARI çık hava basıncı her 10,5 m’de bir 1 mm - Hg aza-
A
lır. Açık hava basıncı barometre ile ölçülür. Baromet-
zkütlesi bilinen bir sıvıdan yararlanarak özkütlesi bi-
Ö renin duyarlılığı kullanılan sıvının özkütlesi ile ters
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
M N
AKIŞKANLARIN BASINCI
ekildeki U borusunda K ve L noktalarındaki sıvı ba-
Ş
sınçları eşittir.
Bir noktadan başka bir noktaya akabilen maddelere
h1 ⋅ d1 = h2 ⋅ d2 yazılabilir.
“Akışkan Madde” denir.
255
KONU ÖZETİ Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
Px Psıvı
h
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
P0
MANOMETRELER
Py + h ⋅ d ⋅ g = P0
Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçen araçlardır. Açık
uçlu ve kapalı uçlu olmak üzere ikiye ayrılır.
Pz
z
Gazı
Pz = P0 + h 2 ⋅ d ⋅ g
h2
sin θ =
h1
h2 = h 1 ⋅ sin θ
● Kapalı Uçlu Manometre
K Pciva P0
Gazı
PK = P0
256
TEST 1 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
1. 3.
kg
A) pascal B) bar C)
m ⋅ s2
kg newton
D) E)
m⋅s m2
2.
5.
257
TEST 1 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
6. 9.
10.
A) Yüzey küçüldükçe katı basıncı büyür. olan K, L, M silindirlerinin değdikleri yüzeye yaptık-
ları basınçlar PK, PL, PM dir.
B) Katı basınç kuvveti, katının ağırlığına eşittir. Buna göre basınçlar arasındaki ilişki aşağıda-
C) Pascal, kuvvet birimidir. kilerden hangisidir?
(Silindirler eşit yüksekliktedir.)
D) Düzgün katılar basıncı aynen iletebilir.
A) PK=PL=PM B) PK>PL>PM C) PM>PL>PK
E) Katılar kuvveti aynen iletebilir.
D) PL>PK>PM E) PM>PK>PL
11.
8.
1 1 D) P3>P2>P1 E) P2>P1>P3
A) 1 B) 2 C) 4 D) E)
2 4 SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
15.
K
L
13.
zemin
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
4.
2.
5. 8.
7. 9.
10. 13.
Şekildeki kapta birbirine karışmayan d ve 3d öz- Şekildeki kabın 3A alanlı K yan yüzeyindeki basınç
kütleli sıvılar bulunmaktadır. kuvveti FK, A alanlı L yan yüzeyindeki basınç kuv-
K noktasındaki sıvı basıncı PK, L noktasındaki veti FL ve A alanlı M tabanındaki basınç kuvveti
P FM’dir.
sıvı basıncı PL olduğuna göre K oranı ne ol-
PL
malıdır? Buna göre FK , FL , FM arasındaki ilişki aşağıda-
kilerden hangisidir?
1 1
A) B) C) 4 D) 1 E) 3 A) FK=FM>FL B) FK=FM<FL C) FM>FL>FK
3 4
D) FM>FK>FL E) FK>FL>FM
14.
11.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
15. P0
su 68 cm
civa 14 cm
12.
T gazı
1. 3.
GK + G1 G2
C) = + h⋅d
A 2A
GK + G1
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
D) = h⋅d
A
GK + G1 G2
E) = +h⋅d
2A 2A
4.
2.
5. 8.
6.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
10.
7.
Şekildeki kap sıvı ile doludur. Şekildeki kaplar içindeki sıvıların, kap tabanlarına
Kap ters çevrildiğinde, uyguladıkları basınç kuvvetleri eşittir.
E) Tüpün kesitine
12.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
h1
h2 h3
13.
d1 d2 d3
1. 4.
Özdeş borulardan yapılmış şekildeki kaplara, debi-
leri eşit musluklar su dolduruyor.
t1, t2, t3 süreleri sonunda sıvılar taşma seviyesine
geliyor.
Şekildeki düzenekte K ve L kollarındaki cıva den-
Musluklar eşit miktarda açıldığına göre t1, t2, t3 gededir. X balonundaki gazın basıncı Px, kapalı L
arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir? kolundaki gazın basıncı PL, açık hava basıncı da
Ph dir.
A) t1>t2>t3 B) t3>t2>t1 C) t2>t3>t1
Buna göre, Px, PL, Ph arasındaki ilişki nedir?
D) t2>t1>t3 E) t1=t2<t3
A) Px = PL = Ph B) Px < PL = Ph
E) PL = Ph < Px
5.
2.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
dyn
Açık hava basıncının 3000 olduğu bir or-
cm2
tamda, şekildeki manometredeki gazın basıncı
dyn Şekildeki manometre sisteminde X gazının basıncı
kaç olarak ölçülür? 50cm-Hg’dir.
cm2
g 10m Sistem dengede olduğuna göre deneyin yapıl-
(dCIVA = 13,6 cm3 ve g = s2 ) dığı ortamın basıncı kaç cm-Hg’dir?
7. 9.
8.
A) B)
D) P2>P1=P3 E) P1>P2=P3
267
TEST 4 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
11. 13.
14.
12.
Açık hava basıncının P0 olduğu bir ortamda şekildeki
kaba bir miktar sıvı dökülüyor. Denge şekildeki gibi
sağlandığında kabın tabanındaki toplam basınç PK,
kapalı koldaki gazın basıncı PGAZ oluyor.
Kabın birinci bölmesinde 2V hacminde 3P basınçlı, Buna göre P0, PK, PGAZ arasındaki ilişki aşağı-
ikinci bölmesinde 6V hacimli 3P basınçlı hava varken dakilerden hangisidir?
sistem dengede tutulmaktadır.
Sızdırmasız piston K noktasına kadar itilip serbest A) PK>PGAZ>P0
bırakıldığında musluklar açılıyor.
B) P0>PGAZ>PK
Buna göre piston nerede durur?
(Sürtünmeler önemsizdir.) C) PGAZ>P0>PK
1. 3.
E) Azalır Artar
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
2.
269
TEST 5 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
TK TL
� �
A) Değişmez Artar
9.
B) Artar Değişmez
C) Değişmez Azalır
D) Azalır Artar
E) Değişmez Değişmez
B) F1 = G F2 = 0
C) F1 = 0 F2 = G
D) F1 = G/2 F2 = 0
Şekildeki katı cismin yere uyguladığı basınç kuv- E) F1 = G/3 F2 = 2G/3
veti F1 dir. Cisim ters çevrildiğinde ise basınç kuv-
veti F2 olmaktadır.
F1
Buna göre oranı nedir?
F2
A) 1 B) 4 C) 1/4 D) 2 E) 1/2
10.
11. 13.
14.
A) B) C)
A) 1 B) 2,5 C) 3,5 D) 6 E) 4
271
TEST 6 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
1. 3.
A) Yalnız K B) L ve N C) Yalnız M
D) M ve N E) K ve N
4.
2.
g
Şekildeki 0,5 özkütleli esnek lastik top su
cm3
içinde kalmaya zorlanıyor.
Top serbest bırakılıp su yüzeyine gelinceye ka-
dar hava basıncı (Ph) ve tabandaki K noktasının
Şekil-1’deki balonların, Şekil-2’deki gibi sola
hareketlenebilmesi için aşağıdakilerden hangi- su basıncı (PSU) nasıl değişir?
si yapılmalıdır? 1g
(dSU = )
cm3
A) K bölgesine düşey yönde hava üflenmelidir.
Ph PSU
B) L bölgesine düşey yönde hava üflenmelidir. � �
A) Artar Azalır
C) M bölgesine düşey yönde hava üflenmelidir.
B) Değişmez Azalır
D) K ve M bölgelerine aynı şiddette ve aynı mesa-
C) Azalır Azalır
feden düşey yönde hava üflenmelidir.
D) Artar Artar
E) L ve M bölgelerine düşey yönde hava üflenme-
lidir. E) Değişmez Değişmez
272
TEST 6 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
5. 7.
E) Değişmez Değişmez
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
8.
6.
Şekildeki dikdörtgen prizması cisim için yazılan, Sızdırmasız ve sürtünmesiz piston şekilde-
I. Cisim düşey olarak kaça bölünürse bölünsün ki seviyede iken deney seti daha soğuk bir or-
parçaların basınçları eşit olur. tama götürüldüğünde, açık hava basıncı sabit
II. Cisim yeterince fazla sıvıya K ve L yüzeyleri kaldığına göre,
üzerine konulduğunda eşit hacimde batar. I. Balonun hacmi küçülür.
III. Cisim yere K yüzeyi üzerine konulduğunda ba- II. X gazının basıncı sabit kalır.
sınç daha küçük olur. III. Piston 2 yönünde hareketlenir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? olaylarından hangileri gerçekleşir?
(A ve 3A cismin alanlarıdır.) (Kabın ısı sığası önemsizdir ve balon esnektir.)
9. 11.
10.
12.
13. 15.
M
L
Sıvı içinde askıda olan top zorla dibe batırıldı-
ğında K noktasındaki sıvı basıncı (PK), gaz ba-
sıncı (PGAZ) ve topun hacmi (V) nasıl değişir?
(Sıcak sabit, top esnektir.) K
Boş kap şekildeki gibi sabit debili musluk açılarak
PK PGAZ V
� � � M hizasına kadar sıvı ile doldurulmaktadır.
Kap bir süre sonra L borusu nedeniyle dışarıya sıvı
A) Azalır Artar Artar kaçırmaktadır.
B) Azalır Değişmez Artar Buna göre kabın tabanındaki K noktasının sıvı
basıncının (P), zamana (t) göre değişimi aşağı-
C) Değişmez Değişmez Değişmez
dakilerden hangisi gibi olur?
D) Artar Değişmez Azalır
A) P B) P C) P
E) Azalır Azalır Azalır
t t t
D) P E) P
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
t t
14.
1. 3.
Yakup Bera yaptığı deney düzeneğinde boruya Şekildeki kap alttan ısıtılarak sıcaklığı arttırıldı-
hızla üflemektedir. ğında K gazının basıncı (PK), esnek balon için-
Esnek bir zarla kapatılan kap içinde, gaz ve es- deki L gazının basıncı (PL) nasıl değişir?
nek bir balon bulunduğuna göre, gaz basıncı (Kap genleşmiyor.)
(PGAZ), gazın kütlesi (mGAZ) ve ip gerilmesi (T)
PK PL
nasıl değişir? � �
A) Azalır Azalır
PGAZ mGAZ T
� � � B) Artar Artar
A) Azalır Değişmez Artar
C) Artar Azalır
B) Azalır Azalır Artar
D) Artar Değişmez
C) Değişmez Değişmez Değişmez
E) Değişmez Artar
D) Artar Değişmez Azalır
2.
4.
PL PK T PL PK
� � � � �
A) Azalır Azalır Artar A) Artar Artar
5. 7.
6.
8.
9. 11.
12.
10.
13.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
14.
1. 3.
4.
Düşey kesiti şekilde verilen kapta birbirine karış- I. K ve L cisimlerinin ağırlıkları eşittir.
mayan 2d ve d özkütleli sıvılar vardır. II. Birinci kabın tabanındaki sıvı basıncı daha bü-
yüktür.
Kabın K ve L yüzeylerine uygulanan sıvı basınç
F III. Kapların yere uyguladıkları basınç aynı miktar-
kuvvetleri FK ve FL olduğuna göre K oranı da artmıştır.
FL
kaçtır? ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
(Bölmeler eşit aralıklıdır.) (Sürtünmeler önemsizdir.)
9.
6.
Şekildeki düzgün kap eşit iki bölmeye ayrılmıştır sındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir?
ve tamamen sıvı ile doludur. Özdeş musluklar aynı
anda eşit miktar açılıyor. A) V1>V2>V3 B) V3>V2>V1 C)V1=V2=V3
Kap tamamen boşaldığında K musluğundan D) V2>V1>V3 E) V2>V1=V3
1m3 su aktığına göre L musluğundan kaç m3
su akabilir?
(Sürtünmeler önemsizdir.)
A) 2,5 B) 3,5 C) 5 D) 9 E) 12
10.
11. 13.
12.
14.
F1
Buna göre oranı nedir?
2. F2
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
5.
1 1 4 8
A) B) C) 1 D) E)
3 2 3 3
283
TEST 9 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
6. 8.
Şekildeki sistemde buz, su içerisinde yüzmekte Şekildeki sistem K, L gazları ve d özkütleli sıvı ile
iken sistemin sıcaklığı değişmeden sadece buzu dengelenmiştir.
eritebilecek kadar ısı veriliyor. K ve L gazlarının basınçları PK ve PL, M ve N nok-
Buna göre, talarındaki toplam basınçları PM ve PN’dir.
I. K noktasındaki sıvı basıncı değişmez. Açık hava basıncı P0 olduğuna göre;
II. Gaz basıncı azalır. I. PK = P0
III. Kabın tabanındaki K noktasında toplam basınç II. PL > P0
değişmez. III. PM = PN
ifadelerinden hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III D) II ve III E) I, II ve III
9.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
10.
L
Şekildeki kap içerisinde gaz doludur. İçinde sıvı dolu üçgen şeklindeki kap yatay yüzey-
Buna göre kabın iç çeperindeki K, L, M nokta- de şekildeki gibi durmaktadır.
larına uygulanan PK, PL, PM gaz basınçları ara- Buna göre X, Y, Z noktalarındaki PX, PY, PZ sıvı
sındaki ilişki nedir? basınçları arasındaki ilişki ne olur?
11. 13.
12.
14.
1. 3.
B) Azalır Artar
C) Artar Artar
D) Değişmez Azalır
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
E) Değişmez Artar
(2010 - YGS)
5.
6. 8.
9.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI
7. 10.
Şekildeki manometrede X ve Y gazları, cıvalar ara- Şekildeki tamamen sıvı dolu kabın boyutları 5h ve
sında dengelenmiştir. h, alanları ise 4A ve A kadardır.
Bu durumda K noktasındaki sıvı basıncı P’dir.
h ve 2h cıva yükseklikleri olduğuna göre, açık
Sıvının yarısı boşaltıldığında K noktasında sıvı
hava basıncı Po, X ve Y gazlarının basınçları PX,
basıncı ne olur?
PY arasındaki ilişki nedir? (sin37o = 0,6 sin53o = 0,8)
A) PX>PY>Po B) PX=PY>Po C) Po>PY>PX P 7P 16P 7P 7P
A) B) C) D) E)
D) Po>PX=PY E) PY>PX>Po 2 16 7 32 8
287
TEST 10 Katı – Sıvı ve Gaz Basıncı
11. 13.
Kapların dolma süreleri T1, T2, T3 arasındaki I. Y gazının basıncı değişmez, X gazının basıncı
azalır.
ilişki nedir?
II. Sonuçta kabın sol kısmında sıvı seviyesi daha
(Balonlar esnek, ipler yeterince dayanıklıdır.) düşük olur.
III. Y gazının özkütlesi değişmez, X gazının özküt-
A) T1>T2>T3 B) T3>T2>T1 C) T1=T2=T3
lesi azalır.
D) T1=T2>T3 E) T2=T3>T1 olaylarından hangileri gerçekleşir?
(Sıcaklıklar sabittir.)
12.
14.