Ki-kare 1

Kİ-KARE

1) Rassal seçilmiş 5 çocuklu 320 aile üzerinde yapılan bir gözlemde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir. Erkek ve kız çocuk doğumlarının eşit olduğu hipotezini 0.05 anlamlılık
düzeyinde sınayınız.

Kız ve Erkek 5 Erkek 4 Erkek 3 Erkek 2 Erkek 1 Erkek 0 Erkek

Çocuk Sayısı 0 Kız 1 Kız 2 Kız 3 Kız 4 Kız 5 Kız
Aile Sayısı 18 56 110 88 40 8

2) Bir fabrikada aynı imalat için iki ayrı yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemlere göre bu
imalatı normalden kısa, normal ve normalden uzun zamanlarda bitiren işçi sayıları
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Bu iki ayrı yöntemin zaman bakımından farklı sonuç
verdikleri kabul edilebilir mi? 0.01 anlamlılık düzeyinde sınayınız.

Zaman Süresi
Normalden Kısa Normal Normalden Uzun
I. Yöntem 7 14 9
Yöntem

II. Yöntem 13 36 21

3) Bir alüminyum fabrikasında üretilen alüminyum levhalardan 684 adetlik bir örneklem
seçilerek bu levhaların kalınlıkları ölçülmüş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.

Levha Kalınlığı Levha

(Mikron) Adedi
 3.5 6
3.5 -  4.5 39
4.5 -  5.5 132
5.5 -  6.5 241
6.5 -  7.5 156
7.5 -  8.5 94
8.5 - 16

Bu sonuçlara göre levha kalınlıkları dağılımının normal dağılıma uyup uymadığını X 2

testi ile 0.05 anlamlılık düzeyinde sınayınız.
Ki-kare 2

4) Bir fabrikada iki ayrı üretim yöntemi ile üretilen parçalardan rassal seçilen iki
örneklemdeki hatalı ve hatasız parçaların dağılımı aşağıda verilmiştir.

YÖNTEM
1. Yöntem 2.Yöntem
HATA Hatasız 100 60
DURUMU
Hatalı 20 20

a) 0.05 anlamlılık düzeyinde bu iki yöntem arasında hatasız üretim açısından bir fark
olup olmadığını ki-kare dağılımı ile test ediniz.
b) Ki-kare testi yerine başka bir yöntem önerebilir misiniz?

5) Uzun bir zaman diliminde bir dersten bir grup öğretmenin verdikleri notların ortalama
%12'si A, %18'i B, %40'ı C, %18'i D ve %12'si F'dir. Yeni bir öğretmen iki sınavda 22 A,
34 B, 66 C, 16 D, 12 F vermiştir. 0,05 anlamlılık düzeyinde yeni öğretmenin eski
öğretmenlerle aynı şekilde not verip vermediğini sınayınız.

6) Yapılan bir araştırma için İstanbul Üniversitesi öğrencilerinden 1023’ü, Marmara

Üniversitesi öğrencilerinden 478’i ve İstanbul Teknik Üniversitesi öğrencilerinden 316’sı
örneklenmiş ve barınma türlerine göre gruplandırılmışlardır. İstanbul Üniversitesi
öğrencilerinin 614’ü aile yanında kalmaktadır. Yurtta kalan toplam 401 öğrenciden 100’ü
Marmara Üniversitesinde öğrencidir. Aile yanında kalan toplam 1078 öğrenciden 177’si
ve kiralık bir evde kalan öğrencilerin 63’ü İstanbul Teknik Üniversitesinde okumaktadır.
Öğrencilerin okudukları üniversiteler ile barınma türlerinin birbirinden bağımsız olduğu
söylenebilir mi? (Anlamlılık düzeyini siz seçiniz).

7) UBA (Ankara) Ajansı'nın bir haberine göre "kütüphane kullanma alışkanlığına sahip
yetişkinlerin çocuklarının kütüphane kullanma olasılığı, kütüphane kullanmayan
yetişkinlerin çocuklarına göre daha yüksektir". Bu sonucun dayandığı rassal örneklem
bilgileri şöyledir: Çocukluklarında kütüphane kullanan 100 yetişkinin 86'sının çocukları
kütüphane kullanmaktadır. Çocukluklarında kütüphane kullanmayan 100 yetişkinin
73'ünün çocukları kütüphane kullanmaktadır.

a) Bu bilgileri kullanarak bir istatistik sorusu düzenleyiniz.

b) Düzenlediğiniz soruyu gerekli sınamayı yaparak yanıtlayınız.
Ki-kare 3

8) Çamaşır makinalarına tambur mili üreten bir fabrikanın üretim sürecinden rassal olarak
seçilmiş 225 tane milin çapı ölçülmüş, bu çap ölçümlerinin dağılımı şöyle bulunmuştur.

< 10.25 mm 1 tane

10.25 - < 10.50 mm 4 tane
10.50 - < 10.75 mm 30 tane
10.75 - < 11.00 mm 69 tane
11.00 - < 11.25 mm 78 tane
11.25 - < 11.50 mm 33 tane
11.50 - < 11.75 mm 7 tane
11.75 - 3 tane
Fabrikanın geçmiş dönemlerdeki üretiminde çap ölçümlerinin, ortalaması 11.00 mm
standart sapması 0.25 mm olan bir normal dağılıma uygun olduğu bilinmektedir. 225 tane
milden oluşan bu örneklemin eski üretime uygunluk gösterip göstermediğini bulunuz.

9) Bir derginin yaptığı bir araştırmada “kadınların medeni halleri” ile “işyeri seçiminde
yükselme olanağına önem vermeleri”nin birbirinden bağımsız iki nitelik olup olmadığı
araştırılmıştır. 350 yönetici kadın ile görüşülmüş ve şu sonuçlar elde edilmiştir:

Yönetici kadınların %54’ü evli, %38’i bekar ve %8’i duldur.

Yönetici kadınların %48’i işyeri seçerken yükselme olanağına önem vermektedir.
İşyeri seçiminde yükselme olanağına önem vermeyen yönetici kadınların 106’sı evli, 14’ü
duldur.
Bu bulgulara dayanarak anılan niteliklerin birbirinden bağımsız olduğu söylenebilir mi?
Gerekli sınamayı yapınız.

10) Yeni geliştirilen bir grip aşısının etkinliğini araştırmak amacıyla bir mediko-sosyal
merkezine kayıtlı 1000 öğrenciden yardım istenmiştir. Aşının ücretsiz olarak kasım ayı
içinde ve en çok iki kez yapılacağı duyurulmuştur. Öğrencilerden bazıları aşı olmamış,
%10.9’u 1 kez, %57.8’i ise 2 kez grip aşısı olmuştur. Nisan ayı başında kayıtlı 1000
öğrenciye kış aylarında gribe yakalanıp yakalanmadıkları sorulmuştur. Öğrencilerin
%4.6’sı gribe yakalanmış, bunların 24’ünün grip aşısı olmadıkları görülmüştür. 1 kez aşı
olan öğrencilerden 100’ünün ise gribe yakalanmadığı görülmüştür. Bu verilere dayanarak,
grip aşısının dozu ile gribe yakalanma durumunun birbirinden bağımsız olduğu
söylenebilir mi?
Ki-kare 4

11) 52 kartlık bir iskambil destesinden 100 defa rassal olarak 5’er kart çekilmiş “HONÖR”
kartların (vale ve daha büyük olan 16 kart) dağılımının aşağıdaki gibi olduğu görülmüştür.

HONÖR SAYISI FREKANS

0 16
1 35
2 31
3 14
4 3
5 1

Bu çekimin iadesiz yapılıp yapılmadığını belirleyeceğiniz bir anlamlılık düzeyine göre

sınayınız.

12) Bir kavşakta hafta sonlarında meydana gelen kaza sayılarının Poisson dağılımına uygun
dağılıp dağılmadığını saptamak amacıyla bir araştırma yapılmıştır. Bu kavşakta bir yıl
boyunca her hafta sonunda oluşan kaza sayıları gözlemlenmiş ve 13 hafta sonunda bir, 7
hafta sonunda iki, 4 hafta sonunda ise üç trafik kazası olduğu belirlenmiştir. Gözlemlenen
süre içerisinde herhangi bir hafta sonunda üçten fazla kazaya rastlanmamıştır. Bu bilgiler
ışığında 0.05 anlamlılık düzeyinde araştırmanın sonucunun ne çıkmasını beklersiniz?

13) 1993 yılı üniversite sınavına ÖYS sınavına giren bir devlet lisesi öğrencilerinden 97’si
rassal olarak seçilmiş ve kendilerinden şu bilgiler elde edilmiştir.

Ailenin aylık geliri Öğrenci sayısı Bir yüksek öğretim kurumuna giren
öğrenci sayısı
< 4 milyon 24 4
4 milyon - < 6 milyon 32 8
6 milyon - < 8 milyon 18 8
8 milyon - <10 milyon 14 9
10 milyon > 9 6

Öğrencinin ailesinin aylık geliri ile öğrencinin bir yüksek öğretim kurumuna girmesi
arasında bir bağımlılık var mıdır? (Anlamlılık düzeyini siz seçiniz.)
Ki-kare 5

14) Bir pastanede her sabah 6 tane çikolatalı pasta hazırlanmakta, satılmayan pastalar gün
sonunda mahalleden çocuklara dağıtılmaktadır. Aşağıdaki çizelgedeki satılan pasta
sayısının bir yıllık verilere göre dağılımı yer almaktadır.

Satılan pasta sayısı 0 1 2 3 4 5 6

Gün sayısı 1 2 3 6 34 127 192

Dağılımın binom dağılımına uygunluğunu sınayınız.

15) Prusya ordusunda görev yapan istatistiğe meraklı bir subay, 10 Prusya kolordusunda
1875-1894 yılları arasında her yıl at tepmesinden ölenlerin sayılarını (X), kolordu ve
yıllara göre düzenli olarak not etmiştir. 10 kolordu ve 20 yıla ait 200 gözlem değerini, at
tepmesinden ölenlerin sayılarına göre dağılışı aşağıdaki gibidir.

X: 0 1 2 3 4
: 109 65 22 3 1

Yukarıdaki verilerden hareketle dağılımın, binom ve Poisson dağılımlarından hangisine

daha uygun olduğunu söyleyebilirsiniz?

16) Matematik III ve Matematik IV derslerinde 2. Sınıf öğrencilerimizin aldıkları başarı

notları arasındaki ilişki aşağıdaki tabloda görülmektedir. Matematik III ve Matematik IV
derslerinde 2. Sınıf öğrencilerimizin aldıkları başarı notları arasında bir bağımlılık var
mıdır? 0.01 anlamlılık düzeyinde sınayınız.
MAT IV
AA BA BB CB CC DC DD F
AA 3 1 1 3 1
BA 2 3 9 2 2 1 1
BB 1 3 3 7 2 1 3
MAT I I I

CB 1 2 4 8 3 3
CC 3 3 7 7 2 10
DC 1 2 1 2 6
DD 3 5 5
F 1 1 1 4 19
Ki-kare 6

17) Hacettepe Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü'nce eşlerinden dayak yiyen lüks semtte oturan
eğitimli ve gecekonduda oturan eğitimsiz 1000'er kadınla yapılan bir çalışmanın bulguları
aşağıda sunulmuştur.

Evlendikten kaç yıl Lüks semtte oturan Gecekonduda oturan

sonra dayak yediği Eğitimli (%) Eğitimsiz (%)
İlk 3 yılda 73.6 90.0
3 - 5 yılda 15.6 5.6
5 -10 yılda 7.3 2.5
10 -15 yılda 3.5 1.9

a) Yukarıdaki verilere uygun bir istatistik sorusu nedir?

b) “a” şıkkında belirttiğiniz soruyu yanıtlayınız.

18) Mendel'in bezelyelerle yaptığı deneyde, bezelyelerden 315'i yuvarlak ve sarı, 108'i
yuvarlak ve yeşil, 101'i buruşuk ve sarı, 32'si ise buruşuk ve yeşildir. Mendel'in kalıtımla
ilgili kuramına göre bu sayıların oranı 9:3:3:1 olmalıdır. Bu kuramdan şüphe edilebilir
mi? (Anlamlılık düzeyini siz seçiniz.)

19) Bir çift zarın 360 defa atılışında 66 kez “yedi”, 18 kez de “onbir” geldiği gözlemlenmiştir.
Sizce zarlar hilesiz midir? 0.05 anlamlılık düzeyinde sınayınız.

20) 16 birimlik bir örneğin sapmasız varyansı 27.04 bulunmuştur. Bu örnek, standart sapması
5.4 olan bir anakütleden çekilmiş olabilir mi? 0.05 anlamlılık düzeyinde sınayınız.

21) Sönmez marka ampuller 18’lik paketlerde satılmaktadır. Bu ampulleri üreten firmanın
kalite kontrol sorumlusu bir paket içindeki bozuk ampul oranının ortalama %10 olduğunu
söylemektedir. Sönmez marka ampullerden rassal yöntemle 40 paket seçildiğinde bozuk
ampul sayıları aşağıdaki gibi bulunmuştur.

Bozuk ampul sayısı 0 1 2 3 ve daha fazla

Paket sayısı 7 12 10 11

Bu verilere göre Sönmez marka ampul paketlerindeki bozuk ampul sayısının   0.10 ile
binom dağılımına uyduğu söylenebilir mi? (Anlamlılık düzeyini siz seçiniz.)
Ki-kare 7

22) Bir ülkedeki yaşlıların bir yılda kaç kez hastane tedavisi gördüklerine ilişkin yüzde
değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tedavi sayısı 1 2 3 4 5 6 7
Yaşlı Yüzdesi (%) 40 20 14 10 8 6 2

Belli bir bölgedeki yaşlı insanlar içinde aynı oranların mevcut olup olmadığını test
etmek amacıyla o bölgeden 400 yaşlı insan şansa bağlı olarak seçilmiş ve aşağıdaki
veriler elde edilmiştir.

Tedavi sayısı 1 2 3 4 5 6 7
Yaşlı sayısı 165 99 30 48 28 26 4

Verilere ilişkin hipotezleri kurarak 0.01 anlamlılık düzeyinde test ediniz.

23) Bir otoyoldaki gişelerden uzun bir dönemdir 100 dakikalık sürede 190 araç geçtiği
bilinmektedir. Aşağıdaki çizelge bu sürede dakika başına geçiş sıklıklarını göstermektedir.
Anakütlenin Poisson dağılımına uyduğunu söyleyen iddiayı sınayınız.

DAKİKADA GEÇİŞ SAYISI 0 1 2 3 4 ya da daha çok

GÖZLENEN SIKLIK 10 26 35 24 5

24) 1999-2000 öğretim dönemi Matematik İstatistik I. Yıl içi sınavı notlarının dağılımı
aşağıda verilmiştir. Bu dağılımın normal dağılıma uygunluğunu 0.05 anlamlılık düzeyinde
test ediniz.

Notlar Öğr. Sayısı

0 -  10 1
10 -  20 4
20 -  30 5
30 -  40 10
40 -  50 13
50 -  60 12
60 -  70 17
70 -  80 16
80 -  90 5
90 -  100 6
Ki-kare 8

25) Bir doğal gaz dağıtım şirketinin eski kayıtlarından, kış sonunda müşterilerin %80'inin hiç
borcunun olmadığı, %10'unun bir aylık, %6'sının iki aylık, %4'ünün de iki aylıktan çok
borcu olduğu saptanmıştır. Bu kış sonunda alınan 400 hesaplık bir rassal örneklemden 287
hesabın borçsuz, 49'unun bir aylık, 30'unun iki aylık, 34'ünün de iki aylıktan çok borcu
olduğu bulunmuştur. Bu veriler, geçen yıllardaki borç yapısının bu yıl da sürdüğünü
gösterir mi?

26) Bir fabrikanın ürettiği malların ağırlıkları ile ilgili standart sapmanın 50 gr. dan az olduğu
iddia edilmektedir. Bu fabrikanın üretiminden alınan 20 birimlik bir örneğin standart
sapması 48 gr. bulunmuş ise sözkonusu iddia 0.05 anlamlılık düzeyinde desteklenebilir
mi? Sınayınız.

27) Soyu tükenmiş bir kuş türünün 10 fosil iskeletinden alınmış kafatasının boyuna
uzunluğunun ortalaması 5.68 cm, sapmasız standart sapması 0.29 cm bulunmuştur. Bu
ölçümlerin normal dağıldığı varsayımı altında, bu kuş türünün kafatasının boyuna
uzunluğunun gerçek varyansının %90 güven aralığını belirleyiniz.

28) Yüz küçük işletmeden oluşan bir örneklemde, işletmeler yaşlarına ve sermaye
yapılarındaki borç yüzdesine göre sınıflanmıştır. Örnekleme ait veriler aşağıda
tablolaştırılmıştır. İşletmenin yaşıyla, sermaye yapısındaki borç yüzdesi arasında bir
ilişkiden söz edilebilir mi? 0.05 anlamlılık düzeyi için sınayınız.
Borç Yüzdesi Eski İşletmeler (%) Yeni İşletmeler (%)
0 - 25 45 40
26 - 50 30 15
51 - 75 5 10
76 -100 20 35
Toplam (%) 40 60

29) Aşağıdaki formülün, bağımsızlık testi yaparken kullanılan ki-kare hesaplama formülüyle
eşdeğer olduğunu gösteriniz.
r c G ij 2
 T ij
N
i 1 j 1

30) Bir firma tarafından piyasaya sürülen cam kavanozların ağırlıkları ile ilgili bir araştırma
yapılmaktadır. Firma kutuların içinden 15 kavanoz seçmiş ve seçtiği kavanozların
varyansını 4.3 olarak bulmuştur. Firmanın piyasaya sürdüğü cam kavanozların
varyansının %90 güvenle alt ve üst değerlerini hesaplayınız.
Ki-kare 9

31) Bir fabrikada üretilen su bardakları 50’şerli olarak kutular halinde paketlenmektedir. 100
kutudan oluşan bir örneklemle bardaklar kontrol edilerek her bir kutudaki kusurlu
bardakların sayısı kaydedilmiştir. Örneklem verileri aşağıdaki gibidir.

Bir Kutudaki
Kusurluların Kutuların
Sayısı sayısı
0 51
1 27
2 12
3 7
4 2
5 1

a) Örneklem verileri, bir kutudaki kusurlu bardakların sayısının binom dağılımı

gösterdiği iddiasını 0.05 anlamlılık düzeyi için destekler mi?
b) Örneklem verileri, bir kutudaki kusurlu bardakların sayısının poisson dağılımı
gösterdiği iddiasını 0.05 anlamlılık düzeyi için destekler mi?

32) Bir dersin uygulamalarını yapan bir öğretim yardımcısının etkinliğini değerlendirmenin
bir yolu, dönem sonu sınavında öğrencilerinin aldığı notları incelemektir. İlgi odağı
elbette ortalama nottur. Ama, varyans da yararlı bilgiler içerir, çünkü öğretmenlerin daha
yetenekli öğrenciler için çok uygun olan öğretim biçimleri, daha az yetenekli ya da daha
hevesli öğrencilerde başarılı olmayabilir. Bir öğretim üyesi her dönemin sonunda sınıfın
bütün şubelerine aynı sınav sorularını sormaktadır. Bu sınav sonuçlarının varyansı
çoğunlukla 300'e çok yakındır. Otuz kişilik bir şubeye uygulama yapan yeni bir öğretim
yardımcısının şubesinde sapmasız varyans 450'dir. Bu şube öğrencilerinin sınav notları
(normal bir anakütleden çekilmiş rassal bir örneklem oluşturduğu varsayımıyla)
varyansının anakütle varyansından farklı olup olmadığını (=0.05) sınayınız.