04.03.

2014

İŞ EKİPMANLARININ
TASARIM
İMALAT VE
KULLANIMINDA
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ-III
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMİ

Konkasörlerde, Değirmenlerde, Konkasörlerde, Değirmenlerde,

Öğütücülerde Güvenlik Öğütücülerde Güvenlik

• 2) Konkasörler, taş fırlamalarına

• Konkasörler, değirmenler ve karşı korunmuş olacak ve açık ağızlı
öğütücülerle yapılan çalışmalarda, döner konkasörler üzerinde çalışan
aşağıdaki tedbirler alınacaktır. işçiler, emniyet kemeri
Değirmen
takacaklardır. Konkasör
• 1) Kuru ve yanıcı maddelerin öğütüldüğü makinelerde, öğütme ile • 3) Döner konkasörlerde parça sıkışması halinde, makine
ilgili kısımlar, bronz, veya pirinç gibi çarpma ile kıvılcım durdurulacak uzun ve uygun çubuklarla sıkışma giderilecektir.
çıkarmayacak malzemeden yapılacaktır.

• 4) Mekanik besleme tertibatı bulunmayan öğütücülerde uygun

• Öğütülecek malzeme, önce mıknatıs ile tel, çivi gibi demir koruyucu tedbirler alınacaktır.
parçalardan tamamen ayıklanmış olacaktır.

Konkasörlerde, Değirmenlerde, Karıştırma Makinelerinde Güvenlik

Öğütücülerde Güvenlik
• Karıştırma makine, tezgah ve
• 5) Elle beslenen helezon dişli öğütücülere, aparatları ile yapılan
dar boğazlı bir besleme hunisi konacak ve
çalışmalarda, aşağıdaki
bu huninin boğaz çapı 5 cm.den fazla ve
boğazın, dişliye olan aralığı da 15 cm.den tedbirler alınacaktır.
az olmayacak ve elin tehlikeli bölgeye
girmesi önlenecektir.
• 1) Döner dolaplı parlatma, çapak alma makineleri ile deri ve boya
• 6) Maden hurdası kırıcılarının (değirmen) bulunduğu yerlerin etrafı, imalatında kullanılan döner karıştırıcılarda, dönme, eksantrik veya
sağlam ve yeteri yükseklikte bir duvar veya paravana ile çevrilecek
sarkaç hareketlerine karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.
ve buraya ilgililerden başka kimse sokulmayacaktır.
• Döner dolaplar, kapakları açık iken çalıştırılmayacak ve bunların
• 7) Silindirli kırıcılar, değirmenler ve merdaneli öğütücülerde,
doldurma ve boşaltma sırasında ters dönmelerini önlemek üzere
besleme ağızlarına huni veya oluk gibi uygun tertibat yapılacak ve kilitleme tertibatı bulunacaktır.
tehlikeli bölgeye elin girmesi önlenecektir.

1
 04.03.2014

Karıştırma Makinelerinde Karıştırma Makinelerinde Güvenlik

Güvenlik
• 4) Kapaklı karıştırıcılarda kapak açıldığı
• 2) Açık ağızlı karıştırma zaman, makineyi durduracak bir tertibat
makinelerinin ağızları, yerden (Switch Sistemi) bulunacaktır.
1 metreden az yüksekte
olduğu hallerde, yeterli
• 5) Gıda Sanayinde kullanılan yoğurucu,
nitelikte bir korkuluk içerisine çarpıcı gibi her türlü karıştırıcılar, kapaklı
alınacaktır. olacak ve
• 3) Karıştırma tezgahlarında karıştırıcı kısımlar kolayca sökülemediği • Bu karıştırıcıların, hareket durmadıkça
kapağı açılmayacak veya
hallerde, doldurma ve boşaltma sırasında karıştırıcı pervanelerin,
• Kapağı açıldığı zaman, hareketi
harekete geçmesini önleyecek otomatik tertibat bulunacaktır. durduracak bir tertibatı bulunacaktır.

Karıştırma Makinelerinde Güvenlik Paketleme Tezgahı Koruyucusu

• Doldurma, ambalaj ve kutulama
tezgahları ile yapılan çalışmalarda,
• 6) Kazanı eğilmek suretiyle boşaltılan aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
karıştırıcılarda, hareket durmadan
kazanı eğilmeyecek ve eğik vaziyette • 1) Doldurma tezgahına gelen ve giden
iken, çalışmasını önleyecek tertibatı şişe, kavanoz gibi cam malzemelerin
bulunacaktır. taşındığı konveyörlere uygun
yükseklikte kenar korkulukları
yapılacaktır.
• 7) Yufka ve bisküvi imalatında kullanılan merdaneli hamur
yoğurucuları ile şeker ezme makinelerinde ve benzerlerinde, • 2) Basınçlı şişe doldurma tezgahlarının doldurma, mantar veya
merdanelerin üzerini örten kapaklar bulunacaktır. kapak takma yeri, çalışma tabanından itibaren şişeyi 10 cm. aşacak
şekilde uygun koruyucularla korunacaktır.

Paketleme Tezgahı Koruyucusu

Paketleme Tezgahı Koruyucusu
• 3) Şişe doldurma tezgahlarında, çalışma sırasında kırılan cam ve
kavanozların alınması için, uygun maşa, fırça ve benzeri malzeme
kullanılacak ve cam kırıntıları, uygun kaplara konacaktır.
• 4) Otomatik veya yarı otomatik teneke doldurma ve kapama
tezgahları, tamamen korunmuş olacak, yalnız kutuların girmesi ve
çıkması için kutu büyüklüğüne uygun delikleri, lehim veya
yapıştırmada çıkan duman ve kokuları dışarı atacak uygun bir
ASPİRASYON tertibatı bulunacaktır.
• 5) Teneke kapama tezgahlarında benzol ve benzeri zehirli maddeler
kullanılmayacaktır.
• 6) Çuval doldurma tezgahlarında, doldurma borusunun önü,
tercihen saydam ve menteşeli kapaklarla örtülü olacaktır.
• 7) Paketleme tezgahlarında paket kağıdını kesen bıçaklar, uygun
şekilde korunacaktır.
• 8) Otomatik veya yarı otomatik doldurma, kutulama ve ambalaj
tezgahlarındaki aksaklık ve tıkanıklıklar, makine durdurulmadan
giderilmeyecektir.

2
 04.03.2014

Preslerde Güvenlik Preslerde Güvenlik

• Preslerle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki • 2) İşe uygun olarak alt ve üst kalıbın
tedbirler alınacaktır : çalışma açıklığı ayarlanacak, açık
kalıpla çalışan preslerde, mekanik
koruyucular yapılacaktır.
• 1) Motorlu çalışan preslerde kalıp
bağlanmadan önce, motor • 3) El ve parmak koruyucuları, kalıp Koruma kapısı
durdurulacak, hareketli tehlikeden önce çarpma Makinenin hareketi tamamlayana kadar
koruyucu kapalı
• Uzaktan hareketi sağlanan hidrolik veya itme suretiyle gerekli uyarmayı
ve pnömatik preslerde ise, kalıp yapacak şekilde veya belirli bir
bağlanmadan önce, basınç bağlantısı seviyeye inmeden önce pres başlığının
kesilecek ve pres başlığı ile tabla arasına hareketine engel olacak şekilde
yeteri sağlamlıkta takozlar konacaktır. yapılmış olacaktır.

Preslerde Güvenlik Preslerde Güvenlik

4) Otomatik besleme tertibatı olmayan veya
6) Büyük parçaların işlendiği ağır
işin gereği olarak koruyucu yapılamayan
presler ile enjeksiyon ve püskürtme
preslerde;
preslerinde, fotosel tertibatı
• Çift el kumanda tertibatı bulunacak ve bulunacak veya tamamen
bunlardan bir tanesi tek başına presi harekete kapanmadıkça harekete engel olan
geçiremeyecek şekilde yapılmış olacaktır. sürgülü, kontaklı veya mekanik
• 5) El ve kolları korumak imkanı bulunamayan engelli kapaklar yapılacaktır.
hallerde;
• Uygun kişisel koruyucular yapılacak ve • 7) Çalışma anında parça fırlamasına
işçilere kıskaç veya maşa gibi aletler verilecek, karşı, preslerde uygun siperler
• Mekanik veya pnömatik iş çıkarma veya yapılacaktır.
fırlatma tertibatı yapılacaktır.

Preslerde Güvenlik Merdanelerde Güvenlik

• 8) Pedalla çalışan preslerde, pedal üzerine, • Merdane, silindir ve
uygun bir koruyucu konacaktır. hadde tezgahları ile
• 9) Hidrolik veya hava basıncı ile çalışan yapılan çalışmalarda,
preslerde, basınç borusunun görünür bir aşağıdaki tedbirler
yerine bir manometre ve emniyet supabı alınacaktır.
konacaktır.
• 10) Hidrolik presler dışında diğer preslerin
• Fren sistemi • 1) Saç kıvırma ve şekillendirme, tekstilde emprime baskı ve sıkma,
• Kavrama devre dışı
pres başlığının hareketini istenilen yerde kaldığı anda fren sistemi
madeni olmayan maddeleri ezme, deri üzerine baskı kabartma ve
tutacak fren tertibatı bulunacak ve her devreye girer ve krank matbaa baskı işleriyle bunlara benzer işlerde kullanılan makine ve
Milinin üst ölü noktada
presin kolay erişilebilir bir yerinde ayrı Durmasını sağlar.
tezgahlarda;
kumanda tertibatı olacaktır. • Silindir ve merdanelerin iş verme ağzına sabit ve ayarlanabilir uygun
• 11) Pres kalıplarının kenarları ve köşeleri bir koruyucu konacak veya bunlarda çift el kumanda tertibatı
keskin bırakılmayacaktır. bulunacak ve bunlardan bir tanesi makineyi tek başına harekete
geçiremeyecek şekilde yapılmış olacaktır.

3
 04.03.2014

Merdanelerde Güvenlik
Merdanelerde Güvenlik
• 2) Metal çubuk, profil ve lama çeken
hadde tezgahları önüne çıkan malzemenin
kıvrım ve hareketlerine karşı oluklar, • 4) Merdaneli çamaşır kolalama
babalar veya kapalı kanallar yapılacaktır. tezgahlarında iş verme ağzı, uygun
Malzeme çekilen alanın etrafında, bir kapakla örtülecek veya besleme
çalışanlardan başkasının girmesini tarafına boydan boya geçen bir
önlemek için, parmaklık veya korkuluk
yapılacaktır. çubuk konacak, buna el dokununca
makine duracaktır.
• 3) Merdaneli çamaşır sıkma makinelerinde • 5) Ütü makinelerinin yanmaya ve sıkışmaya karşı, uygun
besleme tablası veya bandı yapılacak, ilk
besleyici merdanenin önüne, boydan boya koruyucuları ve baskı merdanelerini örten kapakların çalışma
geçen bir çubuk veya koruyucu konacak ve anında açılmasını önleyecek kilitleme tertibatı olacak ve ilk
bu çubuk veya koruyucuya el dokununca merdanenin önüne, boydan boya bir çubuk konarak,
makine duracak veya merdanelerin arası dokunulduğunda tezgahı durduracak bir tertibatı bulunacaktır.
açılacaktır.

Merdanelerde Güvenlik
Merdanelerde Güvenlik
• 6) Plastik, kauçuk ve benzeri ile
bunların karışımlarının • 7) Kağıt imal tezgahlarında;
hazırlanmasında kullanılan silindirli
tezgahlarda, ilk merdanenin üst • Çuha kaplı merdane ile
yüksekliği, çalışma tabanından en az kurulucu merdane arasından
115 cm. olacak veya silindirleri bu beslemenin el ile yapıldığı
yükseklikte olmayan tezgahlara, hallerde, bu iki merdane
uygun çubuk koruyucular konacaktır. arasındaki mesafe 11 cm. den az
olmayacak ve,
• Bu koruyucu çubuk veya halatlar, silindiri boydan boya kat
edecek ve dokunulduğu tezgah duracak veya ters yöne dönecek
ve işçinin boyuna göre ayarlanabilecektir. • Kağıt kalenderlerinde, hamurun
• Bu tertibat sık sık kontrol edilerek ayarlanacak ve her zaman iyi ilk silindirlere verilişi, taşıma
işler durumda tutulacaktır. bantları ile olacaktır.

Merdanelerde Güvenlik Merdanelerde Güvenlik

• 8) Her merdane çiftinin arasına kapılmayı önlemek üzere, saç,
boru veya lama ve benzeri koruyucular yapılacaktır. • 9) Deri açkı makinelerinde ve
silindirlerinde;
• Saçtan olan koruyucular, merdane çiftinin içe dönen yüzeyini • Tezgahın önünde, dokunulduğunda
boydan boya kavisli olarak örtecek ve bir yay ile veya kendi makineyi durduracak bir tertibat
ağırlığı ile diğerinin kapma bölgesinin yakınına gelecek şekilde bulunacak,
yapılacaktır. • Deri yarma tezgahlarında, tel
kafesli örtü bulunacak ve bu örtü,
• Boru ve çubuk koruyucular ise merdane boyunca ve döner makine durmadan açılmayacaktır.
şekilde yapılmış olacaktır.
• 10) Silindirli baskı tezgahlarında elle besleme yapıldığı hallerde
• Kağıt kalenderleri ile silindirlere yapışan kıymık gibi yabancı işçinin oturması sağlanacaktır.
maddeler, özel aletlerle temizlenecek ve ortaya çıkacak
sıkışmalar, makineler durdurulmadan giderilmeyecektir.

4
 04.03.2014

Merdanelerde Güvenlik
• 11) Yaldız baskı tezgahlarında havagazı ile yapılan ısıtmada, Merdanelerde Güvenlik
çıkarma kutularının yan taraflarında el boşlukları bulunacak, • 13) Mürekkep mekanizmasında,
tezgah durduğu zaman, pilot bekten başka, diğer bekler sönecek hareketli kısımlara dokunmayı
ve tezgahın tekrar çalışması halinde pilot alev, diğer bekleri önleyecek ve mürekkep sisinin
otomatik olarak yakacaktır. yayılmasına engel olacak, kolay
ayar edilebilecek ve
• 12) Rotatif baskı
değiştirilebilecek şekilde yapılmış
makinelerinde çinkograf
uygun koruyucular bulunacaktır.
silindirin açık yüzü,
menteşeli metal bir • 14) Rotatif baskı makineleri ayrı bir motorla çalıştırılacak ve uygun
koruyucu ile örtülecek, yerlere konan düğmelerle kontrol edilecektir. Düğmelerin bir
kırılma halinde, çinko tabloda toplandığı hallerde, tablo tamamen kapalı olacak ve makine
parçalarının etrafa harekete geçirilirken ışıklı veya sesli uyarmayı yapacak bir tesisat
saçılması önlenecektir. bulunacaktır.

Merdanelerde Güvenlik Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik

• Ağaç işleme tezgahları ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler
• 15) Makine ve tezgah altındaki yağlama,onarım ve ayar alınacaktır:
çukurlarının derinliği en az 120 cm. olacak, rotatif baskı
makinelerinde, merkezi yağlama sistemi bulunacak, bu sistemin • 1) Ağaç işleme tezgahlarının motoru
bulunmadığı makinelerdeki yağlama ağızları, kolay erişilebilir durduğunda, hareketi de durduracak
yerlere konmuş olacaktır. bir fren tertibatı bulunacaktır.
• Frensiz tezgahlarda kesici takımın
• 16) Rotatif baskı makinelerinin makas disklerine koruyucu değiştirilmesi sırasında, hareketi
yapılacak ve bunlarda toz emme tertibatı bulunacaktır. engelleyecek bir kilit tertibatı
bulunacaktır.
• 2) Sürekli çalışan, toz ve talaş çıkaran tezgahlara, uygun aspirasyon
tesisatı konacaktır.

Planyalar
Planyalar Bıçak
koruyucu (5)
• 3) Yatay bıçak merdaneli planya
(kalınlık) tezgahlarında bıçağın 5) Planya tezgahlarında Düzeltme
parçaların son kısımları parçası(6),
takıldığı kanal 13 milimetreden,
tabla ile bıçak merdanesi (frezesi) işlenirken uzun saplı iticiler İtme
arasındaki boşluk 3 milimetreden kullanılacaktır. parçası (7)
fazla olmayacaktır.
İtici (7)
• 4) Bıçak merdanesinin üzerine, Bıçak • Otomatik iticileri bulunan
enine ve yüksekliğine Kapağı (4) planya tezgahlarında, geri
ayarlanabilen özel koruyucular Bıçak(3) tepme emniyet mandalları
konacak ve bıçaklar, tabla altında
tehlikeli olduğu hallerde de, bıçak bulunacak ve bunlar da
merdanesi uygun şekilde uygun koruyucu içine
korunacaktır. alınacaktır.
Bıçak
kanalı 13 mm Geri Tepme Emniyeti

5
 04.03.2014

Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik

• 6) Kanal oyma ve lamba açma tezgahlarının • 8) Tomruk
kalem veya freze bıçakları bağlanan testereleri(katraklar),
başlıkları, tezgaha sağlam bir şekilde tespit biçilen tomrukların
edilmiş uygun koruyucularla örtülecektir. sıkışmaması için, yeteri
• Madeni koruyucuların bıçaklara yakın yüzleri güçte makine veya
ahşap kaplı olacaktır. motorla tahrik edilecek,
kesme hızı ve testere
ağzı, yapılan işe uygun
• 7) Besleme merdaneleri, metal lamalar veya çubuklarla korunacak
olacaktır.
ve çift taraflı lamba açma ve oyma tezgahlarının besleme zincirleri
ile kasnakları, tamamen örtülmüş olacak, sadece işlenecek tahtayı
kavrayan yüzleri açık kalacaktır.

Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik

• 11) Katrakların kumanda

ve fren tertibatı,
• 9) Biçme esnasında çıkan talaş ve tozun yerde birikmesi ve operatörün bulunduğu
işyerine dağılması önlenecek ve uygun ASPİRASYON tesisi platform içinde toplanacak
ve bu platformun
kurulacaktır. korkuluğu 120 santimetre
yükseklikte ve sağlam bir
• 10) Biçilen tahtalar, kalaslar biçme yerinden uzaklaştırılacak ve şekilde yapılmış olacaktır.
düzgün bir şekilde istif edilecek ve bunların artıkları, uygun
şekilde toplanacak ve işyerinden uzaklaştırılacaktır. • 12) Tomruk arabaları, taşıdığı yüke dayanacak sağlamlıkta demir,
çelik veya sert ağaçtan yapılacaktır. Sert ağaçtan yapılan araba,
zıvanalı geçme olarak ve tomruk kaymasını ve işçilerin sıkışmasını
önleyecek şekilde yapılmış olacaktır.

Ağaç İşleme Tezgahlarında Güvenlik Şerit Testerede Güvenlik

• 13) Tomruk arabasının, duvar veya
tomruk yığınlarından açıklığı en az 80
santimetre olacak ve araba raylarının
her iki ucuna, yaylı veya PNÖMATİK
tamponlar konacaktır.
• 14) Tomruk arabasının hareket alanı,uygun boru veya korkuluk içine
alınacak ve tomruk taşıma merdaneleri, 6 mm. den ince olmayan
saçtan ve 5 cm. den ince olmayan sert ağaçtan uygun nitelikte
yapılmış kapaklarla örtülecek ve yüzeyleri pürüzlü ve kıymıklı
olmayacaktır.
• Şerit testere tezgahları ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
• 1) Şerit testerenin alt ve üst kasnak arasında
kalan kısımları uygun nitelik ve sağlamlıkta
menteşeli kapaklarla örtülecek, alt ve üst
kasnaklarda, yandan ve üstten tamamen
örtülecek şekilde koruyucu içine alınacak ve
kesme yerinde, kapağın alt kısmı, kesilecek
parçanın kalınlığına göre ayarlanabilir
şekilde olacaktır.
• 2) Şerit testereler daima gergin tutulacak
şekilde, kasnakla veya bir germe tertibatı ile
ayarlanabilecektir.

6
 04.03.2014

Daire Testerede Güvenlik

Şerit Testerede Güvenlik
• Daire (tepsi) testere tezgahları ile
• 3) Herhangi bir sıkışma halinde, şerit testere durmuş olsa dahi, yapılan çalışmalarda, aşağıdaki
tezgahın motoru durdurulmadan el sürülmeyecek, keza testerede tedbirler alınacaktır :
çatlak görüldüğü anda tezgah durdurulacak ve çatlak testereler bir
daha kullanılmayacaktır.
• 1) Daire testere tezgahlarında, çalışma
• 4) Şerit testere ve bıçkı makineleri testerelerin bağlantıları en az tablasının yerden yüksekliği 85-90
ayda bir muayene ve kontrol edilecektir. santimetre olacaktır. Kesme yarığı kaması (1)

• 5) Mekanik güçle çalışan hızarlarda, gidip gelme hareketlerinin uç • 2) Daire testerenin üstü ve İtme çubuğu (6)
noktaları ile sabit yerler arasında en az 120 santimetre açıklık etrafı,mafsallı ve kesilecek parçanın
bulunacak ve uç noktaları, uygun korkuluklarla korunacaktır.
dokunması ile açılabilen bir koruyucu
ile örtülecek ve testerenin tabla
altındaki kısmı da korunacaktır.

Daire Testerede Güvenlik Daire Testerede Güvenlik

Kesme yarığı kaması (1)
• 3) Uzun parçaların kesildiği tezgahlarda, • 5) Daire testereler,
Sağlam

sıkışmayı önlemek için, ayırıcı bir bıçak veya bakımlı, ayarlı ve

kama bulunacak ve el ile iş verilen keskin olacak, arıza

Arızalı
tezgahlarda, kısa parçaları veya kesilmesi görülenlerle çatlak
olanları derhal
biten uzun parçaları itmek için, kayar çıkarılacak ve çatlak
takozlar bulundurulacak ve bunların uçları, delinecek dahi
kullanılması sağlanacaktır. olsa, tekrar
kullanılmayacaktır.
• 4) Daire testere tezgahlarında kullanılan ayrıcı bıçaklar,testere diş
genişliğinden dar ve testere gövdesinden kalın olacak, tabla • 6) Kalas biçen büyük testereli tezgahlarda, operatörün önüne tel
korkuluk ve daire testerenin üstüne, ayarlı bir siper konacaktır.
üzerinden yüksekliği 5 cm.den az olmayacak, testere yüksekliğinden
2 mm. aşağıda bulunacak ve testereye 3 mm. açıklıkta kavisli bir • Çift testereli tezgahlarda, parça sıkışmasına engel olacak şekilde
şekilde yapılmış olacaktır. uygun ayırıcılar bulunacaktır.

Daire Testerede Güvenlik Makaslarda Güvenlik

• 7) Sürekli odun kesen daire testere
tezgahlarında, testere üzerine tabladan • Makas tezgahları ve kesici,
delici ve yarıcı bıçaklı
15 santimetre yükseklikte 3 milimetre
kalınlıkta saç veya 4 santimetre kalınlıkta tezgahlar ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdaki
tahtadan yapılmış bir koruyucu
bulunacaktır. tedbirler alınacaktır :

• 8) Sarkaç (Üstten mafsallı) testere

tezgahlarında koruyucu eteği, testerenin • 1) Makas tezgahlarında,
ekseninden aşağıya kadar uzatılacak, kesilen parçanın düştüğü
yanları menteşe kapaklı olacak, testere, taraf, iş sahasına
geri çekilme durumunda ve kesmez bakmayacak ve fırlayacak

Kesici bıçak
vaziyette iken de alt kısmı korunmuş olacak parçalara karşı, uygun
•Bıçak boyunca koruyucu parmaklık (1)
ve testerenin önden tablayı aşması koruyucu tedbirler
•Malzeme Kıskaçları (2)
önlenecektir. alınacaktır.

7
 04.03.2014

Makaslarda Güvenlik Makaslarda Güvenlik

• 5) Kağıt ve benzeri malzemeyi
• 2) Madeni levha ve saç kesme makaslarının ağzına, bıçak kesmekte kullanılan ve otomatik
boyunca devam eden koruyucu bir lama konacak, kesme işinin olarak malzeme verilen giyotin
görülmesi gereken hallerde, lamada delikler açılacak ve kesilen makaslarda, çift el kumanda
malzemenin kalınlığına göre ayarlanabilecek durumda olacaktır. tertibatı bulunacak, tezgaha tek el
ile malzeme verilmesi gereken
• 3) Çift taraflı çalışan tezgahlarda bıçak koruyucusu, her iki hallerde, öteki el, devamlı
tarafa yapılacaktır. kumanda tertibatı ile meşgul
olacaktır.
• 4) Mukavva ve madeni levha gibi malzeme kesen köşe kesme • Ayak pedallı giyotin makaslarda, çift el, malzeme verecek şekilde
tezgahlarında, koruyucular köşeli yapılacaktır. bıçağın ağzından uzakta tutulacak veya bıçak harekete geçtiği
sırada, işçinin elini dışarı itecek bir tertibat veya el tehlikeli bölgede
iken, bıçak hareketini durduracak fotosel tertibatı bulunacaktır.

Makaslarda Güvenlik
Makaslarda Güvenlik
• 8) Gıda maddeleri,
• 6) Otomatik giyotinli makaslar • Deri,
dışında mekanik güçle çalışan • Kauçuk,
diğer makaslarda;
• Kumaş,
• Ve benzeri madeni olmayan
• Durmayı sağlayacak frenlerden
başka, bıçağın hareketsiz malzeme kesen daire bıçaklı kesme
anında ani düşmeyi önleyecek tezgah ve makinelerindeki bıçaklar;
ayrı bir emniyet freni veya
tertibatı uygulanacaktır. • Uygun bir koruyucu içine alınacak ve • Elle ayarlanabilecek
kesilecek malzeme sürülürken koruyucu ile arasındaki
• 7) Lastik doğrama tezgahlarında bıçaklar, tel kafes veya delikleri koruyucunun kesme ağzına gelen açıklık 6 milimetreden
kısmı, dokunma ile kendiliğinden
6 mm. den geniş olmayan saç koruyucularla örtülecektir. fazla olmayacaktır.
açılabilir veya elle ayarlanabilir şekilde
olacaktır.

Tel Çekme, Bükme, Dikiş ve Zımba Makineleri - Örme

Tezgahı Tel Çekme, Bükme, Dikiş ve Zımba Makineleri - Örme
• Tel çekme, bükme, örme, dikiş Tezgahı
ve zımba tezgah ve makineleri
ile yapılan çalışmalarda, • 2) Su ile çalışan tel çekme tezgahlarında, sıvının sıçramasına engel
aşağıdaki tedbirler alınacaktır. olacak siperler bulunacak ve besleme bobininden gelen tele
takılmalara karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.

• 1) Tel çekme tezgahlarında, • 3) Tel halat bükme ve örme tezgahları ve çalışma alanları, korkuluk
içine alınacak ve kumanda tertibatı bu korkuluğun dışında
otomatik olarak durdurmayı bulunacaktır
sağlayacak bir tertibat
bulunacak veya tezgah önüne,
dokunma ile tezgahı derhal • 4) Mekanik güçle çalışan ve otomatik olmayan veya çok başlı tel
dikiş ve zımba makinelerinde, işçinin eli tehlikeli bölgede iken,
durduracak yatay bir çubuk makineyi durduracak bir emniyet tertibatı bulunacak veya işçinin
konulacaktır. elini koruyan bir siperlik yapılacaktır.

8

Balya Kırma, Hallaç, Tarak,
Kart, Kasar Tezgahı
• Balya kırma (açma), hallaç, tarak, kart ve
tasarlama tezgahları ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler
alınacaktır.
• 1) Balya kırma, hallaç ve tarak
tezgahlarının silindirlerinde,
vurucularında ve diğer çalışan
kısımlarında, tozun dışarıya çıkmasını
önleyecek kapaklar bulunacak ve
gerektiğinde tozun çıktığı yerden
alınması için, bir emme tertibatı
yapılacaktır.
Balya Kırma, Hallaç, Tarak,
Kart, Kasar Tezgahı
• 3) Hallaç tezgahlarında ara ve son
katlama merdanelerinin ağırlıkları aşağı
ve yukarı hareket edecek ve ağırlıklar,
tezgah üzerinde olduğu sürece, tezgaha
yeni bir iş vermeyi önleyici tertibat
bulunacaktır.
• 4) Tarak tezgahlarının baş kısmı,
koruyucu kapağı bulunan saç ile
örtülecek ve bu koruyucu kapak
açılınca, tezgaha, çalışmayı durduran
bir tertibat bulunacaktır.
• Tarak tezgahının, dişli ve diğer hareketli
ve tehlikeli kısımları, saç kapaklarla
örtülmüş olacaktır.
• 6) KASARLAMA tezgahlarına asit ileten borular, duvarda ankastre
olmayacak veya tabanda gömülü olarak yapılmayacak, ancak,
üstü kapalı kanal içine veya duvar üstüne döşenmiş olacaktır.
04.03.2014
Balya Kırma, Hallaç, Tarak,
Kart, Kasar Tezgahı
• Silindir ve vurucular çalışırken, örtü ve kapakların açılmasını ve
örtü ve kapaklar açık iken bunların çalışmasını önleyecek tertibat
yapılmış olacaktır.
• Emme tertibatı (vakum) bulunmayan tezgahlar durdurulmadan
temizlenmeyecektir.
Hallaç makineleri • 2) Balya kırma tezgahlarında
besleme hunisi bulunacak,
pamuğun açıcılara ve hallaç
tezgahlarına veya karıştırma
kazanlarına nakli, büyük tesislerde
emme usulü ile yapılacaktır.
Tarak makineleri
• 5) Kart tezgahlarının sargı ve irtibat merdaneleri ile katlama tertibatı
ve tarak üzerine konacak koruyucular;
• Baskı merdaneleri inerken ulaşılamayacak ve tezgah durmadan
açılmayacak şekilde yapılacaktır.
Dokuma, Örme Tezgah ve Makineleri
Durdurucu - Mekik Koruyucusu
• İplik, dokuma ve örme tezgahları ile
yapılan çalışmalarda, aşağıdaki
tedbirler alınacaktır.
• 1) Pamukla çalışan tezgahların
koruyucuları tel kafesli olmayacaktır.
• Pamuktan gayrı diğer malzemelerin
işlendiği tezgahlarda, uygun
koruyucular bulunacaktır.
9

İplik bükme ve çekme
• 2) İplik bükme ve çekme
tezgahlarında hareketi
sağlayan dişlilerin üstü, uygun
şekilde korunacak ve bu
koruyucunun kapağı
açıldığında, tezgahı
durduracak tertibatı (Switch
Sistemi) bulunacak ve bu
tertibat temizleme, bakım ve
onarım sırasında tezgahın
çalışmasına engel olacaktır.
Halat açma makinesi
• 5) Kendir, halat ve elyaf bükme
makinelerinde kullanılan bobin
millerinin üzerine, fırlamaları
önleyecek koruyucular konacak,
bunlar tezgah çalışırken
kurtulmayacak şekilde yapılacak ve
koruyucu takılmadan tezgah
çalışmayacaktır.
• 6) Yüksek devirli çözücü tezgahları
üzerindeki birikintiler, elle
sıyrılmayacaktır.
İplik, dokuma ve örme
• 8) İplik, dokuma ve örme
tezgahlarının hareketsiz
kısımları ile bu tezgahların
tabanı, tezgah
durdurulmadan
temizlenmeyecektir.
Tezgahların çalışırken
temizleme zorunluluğu
bulunan hallerde, bir emme
tertibatı yapılacak veya özel
fırçalar kullanılacaktır.
04.03.2014
Dokuma, Örme Tezgah ve Makineleri
Durdurucu - Mekik Koruyucusu
• 3) Gidip gelmeli çalışan tezgahlarda,
hareket alanında iki bitimi ile diğer
sabit makineler veya duvarlar
arasındaki açıklık en az 1 metre
olacak ve bu tezgahların uç noktaları,
çarpmalara karşı korunacaktır.
• 4) Başlık tezgahları ile fitil ve iplik
1.Cağlık (Çözgü bobinlerinin koyulduğu sehpa)
tezgahlarında, merdanelerin kapma
noktaları korunacak, dişli kutusu
2.Çapraz Tarağı
3.Support açılınca tezgahı durduracak bir
4.Toplama Tarağı tertibat bulunacaktır.
5.Konik Tambur
6.Levende Alma Kısmı
Haşıl tezgahı
• 7) Haşıl tezgahlarında,
merdanenin kapma noktası
korunacak ve uygun yükseklikte
yatay çubuklu durdurma tertibatı
bulunacak ve mahlul
deposundaki sıkma merdaneleri,
manivelalarla kaldırılacak şekilde
yapılmış olacaktır.
• Haşıl tezgahlarının buhar
borusuna, basınç düşürme
vanası ile tezgah arasına bir
manometre ve emniyet supabı
konacaktır.
• Haşıl kazanlarının kapaklarında,
genişleme çemberi olacaktır.
Dokuma
• 9) Dokuma tezgahlarında, tefenin ön kısmına, uygun nitelikte
mekik koruyucusu konacak ve mekiğin fırlaması önlenecektir.
• Mekik koruyucularının ayalarının düzgünlüğü ve tokmak
yuvası ile mekik başı çubuğu arasındaki açıklık, sık sık kontrol
edilecektir.
• Dokuma tezgahlarında ayar, bakım ve onarım sırasında
tezgahın aniden çalışmasını önleyecek bir tertibat bulunacaktır.
• 10) Dokuma atölyesinde leventler, trans portörlerle yüksekten
taşındığı hallerde, tezgah arasındaki açıklıktan bir kazayı
önleyecek şekilde ayarlanmış olacaktır.
10

Apre tezgahı
• 11) Apre tezgahlarının ana mili ve
merdaneleri, koruyucu içine alınacak ve
merdane koruyucusunun kapağı açılınca,
tezgahı durduracak bir tertibat bulunacak
ve bu kapak açık iken tezgah
çalışmayacaktır.
• 12) Trikotaj ve örme tezgahlarında, tığ
fırlamalarına karşı koruyucular yapılacak
ve örme tezgahlarındaki dolaşıklar,
makine durdurulmadan giderilmeyecektir.
Açık Kaplarda Güvenlik
• 2) Bu çeşit kapların üzerinde köprü
ve geçit yapılmayacak, taşıma aracı
geçirilmeyecektir. Ancak o kap için
gerekli kaldırma araçları ile bunların
bakımı için gerekli köprü ve
merdivenler bulunabilecek ve
bunların genişliği 45 santimetreden
dar olmayacaktır.
• 3) Dericilikte kullanılan tabaklama
kuyularının etrafı, uygun
korkuluklarla korunacaktır
Santrifüj
• 2) Büyük tesislerde hız
ayarlayıcı ve sınırlayıcılar
(regülatör) bulunacaktır.
• 3) Her makinenin freni
olacaktır.
• 4) Santrifüj makinelerinin
tekneleri, sıvı sızdırmayacak
şekilde yapılmış olacaktır.
04.03.2014
Açık Kaplarda Güvenlik
• Açık kaplar ile yapılan çalışmalarda,
aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
• 1) İçinde sıcak, kemirici ve aşındırıcı
veya zehirli sıvılar bulunan açık
ağızlı kaplar veya banyolarda,
boşaltma muslukları ve bina
dışında uygun bir yere akıtacak
akıntı boruları ile taşma tavaları
bulunacak veya bunların etrafına,
kabın hacmine eşit bir boşluk
bırakılacak şekilde duvar veya sütre
yapılacaktır.
SEPERATÖR, Santrifüj,
Elek Makinelerinde Güvenlik
• Seperatör, santrifüj ve elek
makineleriyle yapılan çalışmalarda,
aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
• 1) Merkezkaç (santrifüj) kuvvetle
çalışan ayırıcı, sıkıcı ve kurutucu
makinelerde, 1 mm. den ince
koruyucu saç kapaklar
kullanılmayacak,
kapaklar açılırken makineye durduracak ve açık iken çalışmasına
engel olacak tertibat (switch sistemi) bulunacak, makine dururken
döner kabın elle hareketi sağlanacaktır.
Seperatör, Santrifüj, Elek,
Makinelerinde Güvenlik
• 5) Temizleme, apre, boya ve buna benzer işlerde, yanıcı ve parlayıcı
sıvıları kumaştan ayırmakta kullanılan santrifüjlerde;
• Kapaklar ve tekneler, demir veya çelikten yapılmayacak, bu
maddelere dayanıklı diğer malzemeden yapılmış olacaktır.
• Boşaltma borusu üzerinde bir sifon bulunacak, boşaltma borusu
kanalizasyona bağlı olmayacak, atıklar ve kirli sıvı, özel bir çukura
boşaltılacak veya damıtılması için ayrı bir kaba alınacak ve her gün
tesisat boşaltılarak dolu bırakılmayacaktır.
• Makinenin yatakları fazla ısınmayacak ve elektrik motorları, kıvılcım
çıkarmayan kapalı tipten olacaktır.
11

Seperatör, Santrifüj, Elek,
Makinelerinde Güvenlik
• 6) Kakao, un, baharat, nişasta, pudra, şeker, kömür ve diğer
benzeri maddeleri eleyen kalbur ve elekler tozu dışarıya
vermeyecek şekilde yapılmış olacak ve makine durmadan kapağın
açılmasını engelleyecek tertibatı bulunacaktır.
• Havalandırma:
• İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgah, makine ve tesislerden çıkan toz,
duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun
ASPİRASYON tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır.
Çekme Ağızlarında Önlem
• Paslandırıcı, aşındırıcı, kemirici,
zararlı ve zehirli gazlar, dumanlar
veya sisler çıkaran daldırma,
elektroliz, eloksal veya diğer
kaplama işlerinin yapıldığı tekneler,
kaplar, havuzlar veya tanklar
üzerinde yapılacak çekme ağızları;
• Kabın veya teknenin iç ve üst tarafına yakın ve yatay, boydan boya
yarık olacak, bir uzun kenar boyunca, eni 50 santimetreden 120
santimetreye kadar olan teknelerde, her iki kenar boyunca ve daha
büyük teknelerde ise, dört kenar boyunca devam edecek şekilde
yapılacaktır.
• Davlumbaz ağızları ise; işe engel olmayacak şekilde tekneye veya
kaba yakın ve bunları kaplayacak büyüklükte olacaktır.
Aspiratör Koruyucusu
• Emilen hava içinde yanıcı veya parlayıcı maddelerin bulunduğu
hallerde, aspiratör pervanesinin kanalı, göbeği ve gövdesi, demir ve
çelik malzemeden yapılmayacak, pervane yatakları, kanal dışında,
iyi yağlanmış ve toz geçirmez bir şekilde yapılacak, çıkış
menfezlerine, sağlam madeni tel kafesler konacaktır.
• Aspiratörlerin elektrik motorları, çalışacağı ortama uygun olacak,
emilen hava içinde, yanıcı ve parlayıcı maddeler bulunduğu
hallerde motor, yanıcı ve parlayıcı maddelere karşı, uygun şekilde
monte edilmiş veya bu maddelere dayanıklı tipte yapılmış olacaktır.
04.03.2014
Havalandırmada Önlem
• Birbirlerine karıştıklarında, parlama veya patlama tehlikesi bulunan
çeşitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme tesisatı ile dışarı
atılmayacak, her biri için ayrı ayrı mevzii tesisleri yapılacak ve
birbirlerinden uzak yerlerden dışarıya atılacaktır.
Tabandan Havalandırma:
• Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana
yakın yerlerden emilerek dışarı atılacaktır.
Davlumbazda Önlem:
• Mevzii çekme tesisatında kullanılacak davlumbazlar, zararlı kaynağa
yakın olacak ve davlumbazın çekme niteliğini bozacak hava
akımlarına engel olunacaktır.
Aspirasyon Tesisatında Güvenlik
• Aspirasyon tesisatında kullanılan kanal veya borular, yanmaz
malzemeden uygun kesitte yapılacak ve seyyar emme ağızlarında,
spiralli veya eğilebilen hortumlar kullanılacaktır.
• Boru ve kanallar, tekniğe uygun olarak yapılmış, eklenmiş ve
menfezlere sağlam bir şekilde bağlanmış olacaktır.
• Yanıcı ve parlayıcı gazlar, sisler, buharlar, dumanlar ve patlayıcı
atıkların emildiği kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden
yapılmış olacaktır.
Hava Filtreleri
• Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakımından kullanılacağı işin
özelliğine uygun ve en az bir günlük çalışmaya yeterli olacak ve
bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik sırasında, tehlikeli ve
zararlı bir ortam yaratmayacak şekilde yapılmış olacaktır.
• Filtrelerin çıkış borularının ağzı, işyeri çatısından en az 180
santimetre yüksekte veya en yakın kapı ve pencereden 8 metre
uzakta olacaktır.
• Temizlenmiş Hava:
• İşyerinden emilen hava, tekrar işyerine verilmeyecektir.
• Ancak, içinde kurşun tozu veya kurşun buharı veya silis tozu ve
benzerleri bulunmayan pis hava, uygun süzgeçlerden geçirilip
tamamen temizlendikten sonra işyerine verilebilecektir.
12
 04.03.2014

Aspirasyon Tesisatının Kontrolü

• Aspirasyon tesisatının günlük bakım ve temizliği ile üç ayda bir de

genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra,
tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır.

• Siklonda Güvenlik:
• Emilen tozlar, bir siklonda toplandığı hallerde, siklon, açıkta, TEŞEKKÜR EDER, BAŞARILAR DİLERİZ…
sağlam, rüzgara dayanıklı ve uygun malzemeden yapılacaktır.
• Siklonlarda parlayıcı ve patlayıcı atıkların ve tozların toplandığı
hallerde, siklonlar, işyerinin uzağına konacak ve bunlarda
patlamaya dayanacak sağlamlıkta menfezler bulunacaktır.

13