EKİM, DİKİM ve GÜBRELEME MAKİNALARI

Ekim: Bitkisel üretimde toprak işlemenin ardından

tohumların yetiştirilecek bitkinin isteklerine uygun olacak
şekilde toprağa yerleştirilmelerine ekim denir. Bu bakımdan
tohumun ekiminde kullanılan her türlü alet ve makinalara
ekim makinaları denilmektedir.

2
Dikim: Biber, domates gibi
bazı bitkiler tohumları
çimlendirildikten sonra fide
şekline getirilir ve fide olarak
tarlaya dikilirler. Fidelerin
tarlaya dikilmesinde kullanılan
makinalara ise dikim veya
fideleme makinaları denir.

3
Ekilecek materyalin cinsi ne olursa olsun makinalı ekimden
ve dikimden beklenenler şu şekilde sıralanabilir:

➢Tohumlar ya da fideler tarlada homojen olarak

dağılmalıdır.

➢Tohumlar ve fidelerin kökleri istenilen derinliğe

gömülmelidir.

➢Tohumların üzeri veya fidelerin kökleri nemli ve gevşek

bir toprak tabakası ile kapatılmalıdır.

4
 Ekim yöntemleri
Serpme ekim: Serpme ekimde tohumlar
toprağa saçılır, daha sonra üzeri tırmık
çekilerek kapatılır. Eski ve ilkel bir yöntem
olan serpme ekimde, tohumlar tarla yüzeyine
homojen dağılmaz. Ayrıca birçok tohum farklı
derinliklere gömülürken tohumların büyük bir
bölümüm tarla yüzeyinde kalır ve bu yüzden
serpme ekimde tohum kaybı oldukça yüksektir.

Sıraya ekim: Tohumlar düzgün sıralara ekilir.

Sıra üzeri ve sıra arası dağılımları düzgündür.
Bitkinin yetişme döneminde yapılacak bakım
işleri (ilaçlama, gübreleme ve çapalama vs.)
sıraya ekimi yapılmış bitkilerde kolaydır. Diğer
yandan hasatta ürün kaybını en aza indimesi
bakımından makinalı ekim genelde sıraya
yapılır.
5
Sıraya ekim yöntemleri

6
7
Ekim makinalarının çalışma prensipleri
• Sıralar arası mesafe eşit olmalı ve ekim süresi boyunca bu
değer değişmemelidir. Sıralar arası aynı zamanda değişik
bitkiler için ayarlanabilir olmalıdır.
• Her sıraya atılan tohumlar eşit olmalı, ekici düzenler farklı
miktar ve büyüklüklerdeki tohumları ekebilir özelliklere sahip
bulunmalıdır.
• Sıra üzeri dağılım düzgünlüğü bulunmalı ve bu durum ekim
normuna uygun bulunmalıdır. Ayrıca ekim normu çeşitli
koşullar için ayarlanabilir olmalıdır.
• Tohumlar istenen ve eşit derinliklere ekilebilmelidir.
• Ekim sırasında tohumlarda mekanik bir zedelenme meydana
gelmemelidir.
• Tohum sandığı kolay boşaltılabilir ve temizlenebilir yapıda
olmalıdır.
• Makinanın kullanımı kolay, parçaları ucuz, yapısı sağlam
bulunmalıdır.
8
Ekim makinaları

9
Ekim makinalarından beklenen temel işlevler
• Uygun derinlikte çizi açmak
• Tohum miktarını belirlenen ekim normuna uygun olarak
sevketmek
• Tohumu çizi içerisine istenen şekilde yerleştirmek
• Tohumun üzerini toprakla kapatmak ve gerektiğinde
kısmen bastırarak tohumla toprağın temas etmesini
sağlamak.

10
Ekim makinalarının temel parçaları

1-Tohum sandığı
2-Ekici düzenler
3-Tohum boruları
4-Ekici ayaklar
5-Baskı tekeri
6-Ayar kolu
7-Tohum kapatıcı
8-Baskı yayı

11
Bir ekim makinasının çalışma prensibi
• Tohum sandığı ve içerisinde bir
karıştırıcı bulunur. Karıştırıcı
tohumdaki topaklanmayı önler.
• Tohumlar, ekici makara aracılığı ile
tohum sandığından alınır ve tohum
borularına atılır.
• Taban klapesi yardımı ile ekimden
sonra tohum sandığının dibinde kalan
tohumların temizlenmesi sağlanır.
• Yaylı ayarlanabilir klape yardımı ile
de tohumun çıkış aralığı
ayarlandığından istenen miktarda
tohumun atılması sağlanır. Böylece
değişik bitki tohumlarının makinalı
ekiminde önemli olabilecek düzgün
sıraya ekim bu ayarla yapılır.
12
• Traktörle çekilen ekim makinaları,
aynı zamanda ekici düzenlere
hareket veren iki adet tekerlek
tarafından taşınır.
• Üçgen şeklinde bir çeki düzeni
sayesinde traktöre bağlanır.
• Makinanın yol ve iş durumuna
getirilmesi sürücü tarafından
komuta edilen mekanik ya da
hidrolik kaldırma düzenleri ile
sağlanır.

13
Ekim normu
Birim alana atılması planlanan tohum miktarına ekim normu
denir.
Bu değer, makine tekerleğinin 20 tam devrinde attığı tohum
miktarından gidilerek saptanır. Ekim normu ayarında makinanın
tekerleri takoza alınır. Her bir ekici ayağın çıkışına tohum
borularından dökülen tohumları toplayacak şekilde kutular konur.
Uygun ekici düzen ayarlarında, makina tekerinin 20 dönüşünde
atılan tohumlar kutularda toplanarak tartılır. Tartılan tohumların
ağırlığı, hesaplanan değerler ile karşılaştırılır. Hesaplanan
değerlerin ölçülen değerlerden farklı olması durumunda, ekici
düzen mili devri ya da tohumları tohum borularına gönderen
kapakçıkların aralıkları yeniden ayarlanarak işleme devam edilir.
Ölçülen değerler ile hesaplanan değerler arasında en fazla ±%3
civarında bir farkın bulunması durumunda tohum ayarı yapılmış
demektir.

14
Ekim Normunun Hesaplanması
Ekim normu, makine tekerleğinin 20 tam devrinde attığı tohum
miktarından gidilerek şu şekilde saptanır :
h : birim alanda istenen tohum sayısı (adet)
μ : tohumluğun bin daneağırlığı (g)
S : tohumluk safiyeti (%)
ç: tohumluğun çimlenme gücü(%)
ℓ : aktif kiriş uzunluğu (m)
c : kelepçe genişliği (m)
m : sıralar arası mesafe (m)
B : makinanın aktif iş genişliği (m)
n : makinadaki ayak sayısı (m)
D:ekici mile hareket veren makine tekerinin
çapı (m)
Q : ekim normu (kg/da)
v :makinanın ilerleme hızı (traktörün hızı)
(km/h)
nd : tekerleğin devri (d/d)

15
Markör Ayarı
Markör: Makinalı ekimde ekim sıralarının
eşit olması, tarlada ekilmemiş yerlerin
bırakılmaması ve aynı alanın üst üste
ekilmemesi için markör ayarı yapılır.
Hayvanla çekilen ekim makinalarında
markör ayarı çalışma sırasında makinanın
arka tekerinin açtığı izden dönüşte ön tekerin
geçirilmesi ile yapılır.

Makinada A arka iz genişliği, Ö ise ön iz

genişliği, B ise eksenler arasındaki uzaklıktır.
B aynı zamanda makinanın iş genişliğidir.
Burada A sabittir. B iş genişliğine bağlı olarak
Ö iz genişliği değişir. Böylece ön tekerlekler
arasındaki uzaklık değiştirilerek (Ö) istenilen
markör ayarı yapılır.

16
 Dikim Makinaları
Dikim; fide, çelik, fidan, yumru ve soğanların istedikleri koşullara
uygun olacak şekilde toprağa yerleştirilmesi işlemidir.
Dikim makinaları;
• Fide dikim makinaları,
• Fidan dikim ve çukur açma makinaları,
• Patates dikim makinaları olarak sınıflanırlar.

Fide dikim makinası

Patates dikim makinası Fidan dikim makinası

17
Fide Dikim Makinasının Başlıca Parçaları

➢ Fide tablası,

➢ Çizi açıcı ayak,

➢ Dikim düzeni,

➢ Baskı tekerleği,

➢ Can suyu verme düzeni.

18
Yarı Otomatik Fide Dikim Makinası

1.Çatı,
2.Fidan tablası,
3.Çizi açıcı ayak,
4.Baskıtekerlekleri,
5.Yaylı tel tırmık,
6.Oturak,
7.Ayar kolu.

19
Tam Otomatik Fide Dikim Makinası

1. Çatı,
2. Fide tablası,
3. Mikro şalter,
4. Çift etkili hidrolik silindir,
5. Ayar mekanizması,
6. 4 yollu vana,
7. Enlemesine hareket kanalı,
8. Uzunlamasına hareket kanalı,
9. Baskı tekerlekleri,
10. Platform,
11. Derinlik ayar kolu,
12. Selenoid kontrollü vana ve yol
verme mekanizması,
13. Enjektör, 14.Düşme kanalı,
15. Çift etkili hidrolik silindir,
16. Aspiratör,
17. Çizi açıcı ayak,
18. Derinlik ayar tekerleği,
19. Alçak basınçlı hava iletim borusu.

20
Fidan dikimindeki başlıca işlem aşamaları;
✓ Dikim çukurunun açılması,
✓ Fidanın dikim çukuruna yerleştirilmesi,
✓ Fidanın köklerinin toprakla örtülmesi,
✓ Fidanın kök boğazındaki toprağın bastırılması,
✓ Toprağın hafifçe parçalanmasıdır.

21
Gübreleme Makinaları
Bitkisel üretimde bitkilerin büyümesi ve ürün vermesi için
gerekli besin maddelerini içeren gübreleri toprağa veren
makinalardır.
Gübreleme makinaları, kullanılan gübrelerin özelliğine göre;
➢ Katı kimyasal gübre dağıtıcıları,
➢ Katı çiftlik gübresi dağıtıcıları,
➢ Sıvı gübre dağıtıcıları
olmak üzere 3 gruba ayrılır.

22
Katı Kimyasal Gübre (Mineral Gübre) Dağıtma Makinaları

Toz, kristal ya da granül formundaki katı kimyasal gübreyi toprağa

bırakan makinalardır.

Katı kimyasal gübre dağıtma makinaları 2 gruba ayrılırlar;

➢ Merkezi depolu
➢ Sandıklı

Çalışma İlkeleri: Merkezi depolu gübre dağıtma makinaları mekanik

ya da pnömatik ilkeyle çalışırlar.

23
 Pnömatik gübre dağıtma
Diskli gübre dağıtma Depodan akan gübre tanecikleri, belirli bir
Mekanik olanlardan diskli (santrifüj) gübre dağıtma basınç ve hıza sahip olan hava ile de iletim
makinaları merkezi depodan akan gübre borularına taşınarak dağılır.
taneciklerinin, yüksek hızla dönen diskli dağıtma
düzeninde, yüksek hız ve enerji kazandırılarak çıkış
noktasından uzaklara gitmesi sağlanır

Büyük bir gübre deposunun tabanında bulunan bant ya

da zincirli götürücü ile depo arkasına taşınır. Buradaki
ayar plakası gübre normunu belirler. Gübre buradan
helezonlu, bantlı ya da plakalı vb. elemanlarla parsele
dağıtılır.

Merkezi depolu helezon dağıtıcı 24

Katı Çiftlik Gübresi Dağıtma Makinaları
Katı çiftlik (ahır) gübresinin parsel yüzeyine dağıtılmasında kullanılan
makinalardır.
Çalışma İlkesi: Farklı yapıdaki hareketli elemanlar yardımıyla yanmamış
(ham) ahır gübresini parçalayarak toprak yüzeyine dağıtırlar. Traktörle
çalıştırılan basit dağıtıcılar parsele namlular halinde önceden bırakılmış
olan ahır gübresini parçalayarak serperler. Arabalı dağıtıcılarda gübrenin
konulduğu arabanın tabanındaki besleme düzeninden gelen gübre dağıtma
düzeni yardımıyla toprak yüzeyine dağıtılır.

Katı çiftlik gübresi dağıtma makinaları yapım

ve çalışma özelliğine göre;

❖ Basit,
❖ Arabalı

olmak üzere 2 ana gruba ayrılırlar.

25
Sıvı Gübre Dağıtma Makinaları
Sıvı haldeki kompost, ahır gübresi (şerbet) ya da mineral gübreyi dağıtan
makinalardır.
Sıvı gübreyi dağıtma makinaları çalışma ilkesi ve yapım özelliğine göre;
➢ Yüzeye dağıtanlar,
➢ Toprak altına enjekte edenler,
➢ Sulama suyuna karıştıranlar
olmak üzere 3 gruba ayrılırlar.

26
 Depodan bir pompa yardımıyla aldıkları
kompost ya da şerbeti, toprak yüzeyine
dağıtıcı mekanik bir elemanla (çark gibi)
yada hidrolik bir elemanla (meme gibi)
dağıtırlar.

Sıvı gübreyi dağıtma işini gömücü ayaklar

yardımıyla gerçekleştirirler. Sulama suyuna sıvı
mineral gübrenin karıştırılarak, yağmurlama
yöntemiyle bitkinin yeşil aksamına ve toprağa
ulaştırılması ilkesi uygulanır. Benzer olarak, sıvı
mineral gübre pülverizatörlerle de dağıtılabilir.

Gübrenin sulama suyuna

karıştırılmasında, depodan bir pompa ile
alınan suyun bir kısmının gübre deposundan
geçirilerek tekrar sulama suyuna karıştıran
27
bir donanım ile yapılır.
28
29
30
31