Professional Documents
Culture Documents
%sfldakñ SH: Vikalpaya 2023theory
%sfldakñ SH: Vikalpaya 2023theory
;%sfldaKñ;sh
fldaK
wjldYfha .;a wp, f¾Ldjl isg" wp, f¾Ldj u;jQ wp, ,CIHhla jgd N%uK f¾Ldj" ;,hl
N%uKh ùfuka fldaK we;sfõ'
P
O X
Ok fldaK
N%uK f¾Ldj jdudj¾;j N%uKh ùfuka Ok fldaK we;s fõ'
iDK fldaK
N%uK f¾Ldj oCIsKdj¾;j N%ukh ùfuka iDK fldaK we;s fõ'
-1200
300
fldaK uekSu
r
r
wxYl j,ska
1rad
f¾ähka j,ska r
jeo.;a -f¾ähka j,ska fldaK m%ldY lrk úg idudkHfhka weiqfrka m%ldY lrhs'
22
(fuys hkq ) u.ska tallh f¾ähka njo woyiafõ'
7
f¾ähka j,ska fldaK m%ldY lrk úg idudkHfhka tall i`oyka fkdlrhs'
rad 1800
wxYl j,ska oS we;s fldaKhla f¾ähka j,g yerùu
180 0 ka fnod j,ska .=K lrkak'
Ravindra Bandara 13
VIKALPAYA 2023Theory
jD;a; pdmhl os. fiùu
lrAKh
iusuqL mdoh
A
B noAO mdoh
sin2 cos 2 1
cos ec 2 1 cot 2
sec 2 1 tan2
Ravindra Bandara 14
VIKALPAYA 2023Theory
úfYaI fldaK j, ;%sfldaKñ;sl wkqmd;
2 1
Sin All 0
1800
3 4 3600
Tan Cos
2700
180 0
iQ;% ( iQ`M fldaKhla úg 2 jD;a; mdoh)
sin 1800 sin
cos 180 0
cos
tan180 0
tan
180 iQ;%
0
3 jD;a; mdoh
sin180 sin
0
tan180 tan
0
360 iQ;%
0
4 jD;a; mdoh
sin 3600 sin
cos 360 0
cos
tan360 0
tan
Ravindra Bandara 15
VIKALPAYA 2023Theory
iQ;% 4 jD;a; mdoh
sin sin
cos cos
tan tan
sin A B sinB A
cos A B cos B A
tan A B tanB A
0 0 yd 90 0 wdY%s; iQ;%
fuysoS ;%sfldakñ;sl wkqmd; my; mrsos udrefõ'
sin cos
tan cot
cos ec sec
90 0
iQ;% 1 jD;a; mdoh
sin 90 0 cos
cos 90 sin
0
tan90 cot
0
90 iQ;%
0
2 jD;a; mdoh
sin 90 0 cos
cos 90 sin
0
tan90 cot
0
270 iQ;%
0
3 jD;a; mdoh
sin 270 0 cos
cos 270 0
sin
tan270 0
cot
270 0
iQ;% 4 jD;a; mdoh
sin 270 0 cos
cos 270 0
sin
tan270 0
cot
Ravindra Bandara 16
VIKALPAYA 2023Theory
y cos x curve
y tan x curve
y
jeo.;a -
iq`M fldaKhla úg yªqkd .;a by; 1800 ,3600 ,00 ,900 ,2700 wdY%s; iQ;% iq`¿ fldaKhla fkdjk
wjia:djkago j,x.= fõ'
Ravindra Bandara 17
VIKALPAYA 2023Theory
A B iQ;%
sin A B sin A cos B cos A sin B
cos A B cos A cos B sin A sin B
tan A tan B
tan A B
1 tan A tan B
eg.
sin 2 sin cos
2 2
cos 10 cos 2 5 sin 2 5
7A 7A
sin 7 A 2 sin cos
2 2
1 cos 2
cos 2
2
1 cos 2
sin2
2
3 iQ;%
C D C D
sin C sin D 2 sin cos
2 2
C D C D
sin C sin D 2 cos sin
2 2
C D C D
cos C cos D 2 cos cos
2 2
C D DC
cos C cos D 2 sin sin
2 2
t iQ;%
fuys t tan fõ'
2
2t 1 t2 2t
sin cos tan
1 t 2
1 t 2
1 t2
A c B
Ravindra Bandara 19
VIKALPAYA 2023Theory
1. my; oS we;s fldaK f¾ähka j,g yrjkak'
(i) 100 (vi) 36000
(ii) 300 (vii) -1200
(iii) 900 (viii) -300
(iv) 1500 (ix) -4200
(v) 2700 (x) 720
7. wrh 4cm jk jD;a;hl flakaøfha 3300 la wdmd;kh lrk pdm os. fldmuKo
8. wrh 2cm jk jD;a;hl flakaøfha la wdmd;kh lrk mßÈjQ jD;a; LKavfha j¾.M,h ,nd
8
.kak'
9. wrh 6cm jk jD;a;hl flakaøfha la wdmd;kh lrk jD;a; LKavfha j¾.M,h ,nd
6
.kak'
10. wrh 1cm jk jD;a;hl flakaøfha 135 0 la wdmd;kh lrk jD;a; LKavfha j¾.M,h ,nd
.kak'
11. wrh 20m jk jD;a;hl flakaøfha 18 0 la wdmd;kh lrk jD;a; LKavfha j¾.M,h ,nd
.kak'
12. wrh 8 m jk jD;a;hl flakaøfha 3000 la wdmd;kh lrk pdm os. iy jD;a; LKavfha
j¾.M,h ,nd .kak'
sec tan 1
56. sec tan
1 sec tan
1 cos sin sin
57.
1 cos sin 1 cos
(tan cot )
58. tan cot
(tan cot )
59. sec2tan2 - tan2sec2 = tan2 - tan2 nj fmkajkak.
cos x
60. sec x tan x nj fmkajkak.
1 sin x
12
61. cos ec cot 5 kï cos nj fmkajkak.
13
62. tan cot 2 kï tan ,nd .kAk'
Ravindra Bandara 22
VIKALPAYA 2023Theory
fldaKfhka iajdh;A; iïnkAO;d ,nd .ekSu
66. cos sin , cos sin kï j,skA iajdh;A; yd w;r iïnkAoh ,nd
.kAk'
67. a 2 cos 3 sin , b 3 cos 2 sin hk iólrK j,ska bj;A lrkAk'
68. cos ec cot , cos ec cot kï j,skA iajdh;A; yd w;r iïnkAoh
,nd .kAk.
70. sin cos , cot tan kï j,skA iajdh;A; yd w;r iïnkAoh ,nd
.kAk.
Ravindra Bandara 23
VIKALPAYA 2023Theory
A B, A B iQ;% wdY%s; .eg`t
3 1
84. sin150 nj fmkajkak.
2 2
3 1
85. cos 750 nj fmkajkak.
2 2
86. sin1050 ,nd .kak
sin A B sinB C sinC A
87. 0 nj fmkajkak.
sin A sin B sin B sin C sin C sin A
tan A B tan B
88. tan A nj fmkajkak.
1 tan A B tan B
Ravindra Bandara 24
VIKALPAYA 2023Theory
(ii) sin 4 sin
(iii) cos 2 cos 3
(iv) cos 5 cos 10
(v) cos 5 A cos 2 A
sin A sin B A B A B
102. = tan cot nj fmkajkak.
sin A sin B 2 2
103.
cos cos 3 sin 8 sin 2 1 nj fmkajkak.
sin 5 sin cos 4 cos 6
sin A sin 5 A sin 9 A sin13 A
104. cot 4 A nj fmkajkak.
cos A cos 5 A cos 9 A cos 13 A
sin sin 3 sin 5 sin 7
105. tan 4 nj fmkajkak.
cos cos 3 cos 5 cos 7
x 3x
106. sin x sin 2 x sin 4 x sin 5 x 4 cos cos sin 3 x nj fmkajkak.
2 2
cos 2 B cos 2 A
109. cot( A B )Cot( A B ) nj fmkajkak.
cos 2 B cos 2 A
sin A sin 3 A
110. tan 2 A nj fmkajkak.
cos A cos 3 A
cos 5 A 2 cos 7 A cos 9 A
111. cos 7 A sec 5 A nj fmkajkak.
cos 3 A 2 cos 5 A cos 7 A
2 iy 3 iQ;% wdY%s; .eg`t
1 cos 2 x
112. cot 2 x nj fmkajkak.
1 cos 2 x
sin 2 x
113. tan x nj fmkajkak.
1 cos 2 x
sin x sin 2 x
114. tan x nj fmkajkak.
1 cos x cos 2 x
1 sin cos
115. tan nj fmkajkak'
1 sin cos 2
Ravindra Bandara 25
VIKALPAYA 2023Theory
1 cos 2 A
116. cot A nj fmkajkak'
sin 2 A
sin x cos x
117. 2 sin 3x cos ec 4 x nj fmkajkak'
sin 2 x cos 2 x
1 sin 2
118. tan 2 nj fmkajkak'
1 sin 2 4
119. cos 2 2 cos 2 1 1 2 sin 2 nj fmkajkak' tkhskA sin yd cos ,nd
8 8
.kAk' tan wfmdaykh lrkak'
8
2 tan
120. tan 2 nj fmkajkak' tkhskA tan 2 1 nj fmkajkak' sin yd
1 tan
2
8 8
cos wfmdaykh lrkak'
8
1
121. sin 2 2 sin cos nj fmkajkak' tkhskA cos 200 cos 400 cos 600 cos 800 nj
16
fmkajkak'
tan 5 tan 3
122. 4 cos 2 cos 4 nj fmkajkak
tan 5 tan 3
123. cos 3 4 cos 3 3 cos nj fmkajkak' 180 ;s%fldakñ;sl wkqmd; ,nd .kAk.
124. sin 3 3 sin 4 sin3 nj fmkajkak' 360 ;s%fldakñ;sl wkqmd; ,nd .kAk.
sec 10 1 tan10
125. nj fmkajkak'
sec 5 1 5
tan
2
C , D iQ;% j, úf,dauh wdY%s; .eg`t
126. tl;jla fyda wka;rhla f,i ,shkak.
(i) 2 sin5 cos
(ii) 2 cos 3 sin 2
(iii) 2 cos 4 A cos 2 A
(iv) cos 4 A sin 3A
(v) 2 sin 4 sin 2
(vi) 3 sin 5 sin 7
1
127. sin (45 A) sin (45 - A) cos 2 A nj fmkajkak'
0 0
2
2 sin( A C ) cos C sin( A 2C ) sin A
128. nj fmkajkak'
2 sin( B C ) cos C sin( B 2C ) sin B
Ravindra Bandara 26
VIKALPAYA 2023Theory
sin A sin 2 A sin 3 A sin 6 A sin 4 A sin 13 A
129. tan 9 A nj fmkajkak'
sin A cos 2 A sin 3 A cos 6 A sin 4 A cos 13 A
130. sin 3 A sin A sin A (cos 3 A cos A ) cos A 0 nj fmkajkak'
sin 8 cos sin 6 cos 3
131. tan 2 nj fmkajkak'
cos 2 cos sin 3 sin 4
132. sin4 cos -cos2 sin = sin3 cos2 nj fmkajkak'
3
133. sin 200 sin 400 sin 600 sin 800 nj fmkajkak'
16
1
134. cos 200 cos 400 cos 600 cos 800 nj fmkajkak'
16
ñY% .eg`t
sec 2 x
135. sec 2 x nj fmkajkak.
2 sec 2 x
1 cos x
136. (cos ecx cot x ) 2 nj fmkajkak.
1 cos x
cos x sin x
137. sec 2 x tan 2 x nj fmkajkak
cos x sin x
cos 4 x sin 4 x
138. cos 4 x nj fmkajkak.
1 tan x 4
1 1
139. cot 2 A nj fmkajkak
tan 3 A tan A cot 3 A cot A
tan A cot A
140. 1 nj fmkajkak
tan A tan 3 A cot A cot 3 A
141. 1-cos5xcos3x-sin5xsin3x=2sin2x nj fmkajkak.
142. cos4cos+sin4sin=cos2cos-sin2sin nj fmkajkak.
143. 1+tan2tan=sec2 nj fmkajkak.
144. tan (45o +A)-tan (45o-A) =2tan2A nj fmkajkak'
145. cos2+ cos4 + cos6 +1= 4 cos cos2 cos3 nj fmkajkak'
146. sin4A yd cos4A hkAk cos2A yd cos4A weiqfrkA m%ldY lrkAk.
147. cot weiqfrka cot4 m%ldY lrkAk.
148. sin2A cosec(r+1)A cosec(r-1)A = cot(r+1)A - cot(r-1)A nj fmkajkak'
cos 2 sin 2
149. cos 3 nj fmkajkak'
sec cos ec
1 tan 2 ( 45 0 A )
150. sin 2 A nj fmkajkak'
1 tan 2 ( 45 0 A )
5 1
151. A kï sin2A=cos3A nj fmkajkak' tkhska sin nj fmkajkak
10 10 4
Ravindra Bandara 27
VIKALPAYA 2023Theory
152. cot2A+tanA=cosec2A nj fmkajkak'
Ravindra Bandara 28
VIKALPAYA 2023Theory
179. ( cos θ sin θ) m%idrKh lsrsfuka fyda wka l%uhlska fyda cos6+sin6 hkak cos4
2 2 3
sin A sin B A B
185. tan nj fmkajkak. A,B yd C hkq ;s%fldaKhl fldaK kï
cos A cos B 2
sin A sin B C
cot nj wfmdaykh lrkak.
cos A cos B 2
186. ABC ;s%fldaKhla kï cot A cot B cot B cot C cot C cot A 1 nj fmkajkak.
187. ABC ;s%fldaKhla i`oyd tanA tanB tanC tanAtanBtanC
A B B C C A
nj;a tan tan tan tan tan tan 1 nj;a fmkajkak'
2 2
2 2 2 2
A B B C C A
tan tan tan tan tan tan 1 nj;a fmkajkak'
2 2
2 2 2 2
189. A,B,C,hkq ;s%fldaKhl fldaK kï ys ´kEu w.hla ioyd
tanA+tan(B+) + tan(C-)=tanA tan(B+)tan(C-) nj fmkajkak.
190. A,B,C,hkq ;s%fldaKhl fldaK kï
cot A cot B cot B cot C cot C cot A
1 nj fmkajkak
tan A tan B tan B tan C tan C tan A
Ravindra Bandara 29
VIKALPAYA 2023Theory
194. A,B,C,hkq ;s%fldaKhl fldaK kï cos A cos B cos C 1-2 cos A cos B cos C
2 2 2
nj
fmkajkak
;%sfldakñ;sl iólrK
195. my; ;%sfldakñ;sl iólrK úi|kak
3
(i) sin2=
4
1
(ii) cos =
2
2
(iii) tan2= 3
(iv) cosx+2cos2x=0
(v) 2sin2 +3 cos =0
(vi) 4 cos 2 4 sin 1 0
(vii)
tan2 x 1 3 tan x 3 0
(viii) cot2=1+cosec
(ix) 2sin2x+ 3 cosx+1=0
(x) tanx+cotx=2
(xi) sin 4 - sin 2 = cos 3
(xii) sin + sin 7 = sin 4
(xiii) 4sin2 +1 =8 cos
196. my; ;%sfldakñ;sl iólrk úi|kak
(i) 3 tan 2 1
(ii) cos 5 cos 3
(iii) cos 4 cos 3 0
(iv) tan 4 tan
(v) tan 5 cot 2
(vi) tan 3 tan 2 0
1
(vii) cot 2 x 3 cot x 1 0
3
(viii)4 sin 2 x 8 cos x 1 0
(ix) cot 2 tan2 2
(x) 6 tan 2 x 2 cos 2 x cos 2 x
(xi) sin 3x cos 2x 0
197. my; ;%sfldakñ;sl iólrk úi|kak
(i) cot 2 -1 = cosec
(ii) sin m + cos n =0
(iii) sin 3 + cos 2 =0
(iv) tan + sec = 3
(v) cot - tan = 2
(vi) tan3x+cot2x=0
(vii) sinx+sin3x+sin5x=0
(viii) sinx+sin5x=sin3x
(ix) tanx-sec2x+1=0
(x) cot 2 - 4cosec + 4 =0
Ravindra Bandara 30
VIKALPAYA 2023Theory
(xi) 8 cos x 6 sin x 9 0
2
204. (cos2 + sin2)3 m%idrKh lsrSfuka fyda wka l%uhlska fyda cos 6 sin6 hkak cos4
1 5
weiqfrka m%ldY lr ta khska cos 6 sin6 sin 4 iólrKh úi|kak'
2 4
205. 12 cos 4 sin 4 4 sin 4 5 iólrKh úi|kak'
x
206. tan t wdfoaYfhka 4 cos x 3 sin x 3 úi|kak'
2
Ravindra Bandara 31
VIKALPAYA 2023Theory
207. tan t wdfoaYfhka 3 sin cos 1 úi|kak'
2
x
208. tan t wdfoaYfhka cos ecx cot x 3 úi|kak'
2
209. cos3 =4cos3 -3cos nj fmkajkak' =180 kï cos3 =sin2 njo sin180 hkq
4x2+2x-1=0 iólrKfha uQ,hla njo fmkajkak' tkhska sin180 ys w.h fidhkak'
sin A sin B A B
216. (w) tan nj idOkh lrkak'
cos A cos B 2
sin A sin B C
A, B yd C hkq ;%sfldaKhl fldaK kï cot nj wfmdaykh lrkak'
cos A cos B 2
Ravindra Bandara 32
VIKALPAYA 2023Theory
(wd) sin k sin kï tan yd k weiqfrka
1 5
tan fidhd tkhska k yd úg 0 yd 2 w;r ys úh yels
2 6
w.hka ks¾Kh lrkak' M/P 2000
217. f x 4 sin4 x cos 4 x hehs .ksuq f x 3 cos 4 x nj idOkh lrkak'
M/P 2011
218. √ hkak ( ) wdldrfhka m%ldY lrkak' fuys yd
fõ' ta khsk"a √ iólrKh úi|kak'
M/P 2019 Part A
219. nj fmkajkak'
ta khska" ( ) úi|kak'
M/P 2019 Part B
1 cos sin 1 cos
220. (a) n , n fyda 2n / 2 i|yd nj fmkajkak'
1 cos sin sin
(b) ish¨ ;d;aúl x i|yd 8(cos6x+sin6x)=5+3cos4x nj fmkajkak'
-2000 A/L
221. (a) 0 x 2 i|yd 4 sin2 x 12 sin x cos x cos 2 x 5 0 iólrKh úi|kak'
-2000 A/L
3
222. ´kEu x ;d;a;aúl ixLHdjla i|yd sin3 2xcos6x cos 3 2xsin6x sin8x nj fmkajkak'
4
sin3 2 x cos 6 x cos 3 2 x sin 6 x a iólrKh úiosh yels a w.hhka wfmdaykh lrkak'
-2001 A/L
223. (a) hkq ys .+Kdldrhlg iudk fkdjk ;d;aúl ixLHdjla
2
úg x=sin - cos iy y=tan+cot kï sin2
(i) x weiqfrka muKla
(ii) y weiqfrka muKla ,nd .kak
tkhska x yd y w;r iïnkaO;djhla ,nd .kak.
(b) sin2x+sin4x+sin6x=(1+2cos2x)sin4x nj fmkajkak
tkhska sinx(sin2x+sin4x+sin6x)=sin3xsin4x nj fmkajkak
π 6 2
sin = nj wfmdaykh lrkak. -2003 A/L
12 4
224. (a) 0</2 kï túg sintan>2(1-cos) nj fmkajkak'
6 2
(b) sin(A-B) yd cos(A-B) ys m%idrK Wmfhda.s lr .ksñka sin / 12 yd
4
6 2
cos nj fmkajkak.
12 4
1 cos 2 x
0</2 i|yd tan x nj fmkajd tan 6 3 2 2 nj
sin 2 x 24
wfmdaykh lrkak. -2004 A/L
Ravindra Bandara 33
VIKALPAYA 2023Theory
225. iEu i|ydu 8 cos 4 cos 8 cos 3 cos 1 cos 4 cos 3 nj fmkajkak'
4 3 2
-2005 A/L
5 1
226. sin 3 cos 2 kï sin18 0 nj fmkajkak -2006 A/L
4
227. x , y yd z hkq x y z ,cos x cos y 1 iy t sin x sin y jk mßÈ jQ iDK fkdjk
;d;a;aúl ixLHd ;=kla hehs .ksuq'
x y
(i) tan1 t
2
(ii) 0 t 3
nj fmkajkak'
takhska t tys Wmßu w.h .kakd úg x , y yd z ys w.hka fidhkak'
-2008A/L
228. sin cos 1 iólrKfha idOdrK úi÷u fidhkak'
2009A/L
229. 3 cos sin hkak R cos wdldrfhka m%ldY lrkak' fuys R ys ;d;aúl
fõ' ta khska
3 cos 2 1 3 sin cos sin 2 cos sin 0 iñlrKfha idOdrK
úiÿu fidhkak' 2010A/L
230. cos 2 sin 2 1 i¾jiduHh fhdod.ksñka fyda fjk;a wdldrhlska fyda"
cos 6 sin6 a b cos 4 jk whqßka a yd b hk ;d;a;aúl ksh; ks¾Kh lrkak'
A/L-2011–PartB
231. 3 sin x cos x cos 2 x iólrKfha idOdrK úi÷u fidhkak'
2
-2011–OS
232. hehs .ksñka" tan 2 3 nj fmkajkak'
12 3 4 12
23
tan ys w.h wfmdaykh lrkak' 2012A/L Part A
12
233. (a) ys ´kEu ;d;a;aúl w.hla i|yd tan 2 tan m%ldYkhg 7 yd 1
4
w;r lsisu w.hla .; fkdyels nj fmkajkak'
(b) 5 cos 2 18 sin cos 29 sin2 hkak a b cos 2
wdldrhg m%ldY lrkak" fuys a yd b hkq ksh; jk w;r hkq ksh; jk w;r hkq
j,ska iajdh;a; fldaKhla fjhs' ta khska fyda fjk;a wdldrhlska fyda
8cos x sin x 2 2cos x 5 sin x 2 19 iñlrKfha idOdrK úiÿu fidhkak'
2012A/L Part B
√ √
234. yd kï yd nj fmkajkak
2013A/L Part A
235. ( ) ( ) ( ) ( )
i¾jiduH idOkh lrkak'
2013A/L Part B
Ravindra Bandara 34
VIKALPAYA 2023Theory
1 3
236. tan 1 yd sin hehs .ksuq' fuys 2 yd fõ' cos( )
5 2 2
ys w.h fidhkak' 2014A/L Part A
1 tan x
237. x i`oyd f x hehs .ksuq' f x hkak
2 2 1 tan2 x
A cos 2 x B wdldrhg m%ldY lrkak' fuys A 0, B yd 0 ks¾Kh l< hq;=
2
2 2
ksh; fõ' takhska f x hk iólrKh úi`okak' f x i`oyd fok ,o uq,a
4
2 2
m%ldYkh fhdod .ksñka f x hkak 2 tan2 x 4k tan x k 2 0 wdldrhg ,súh yels
4
nj fmkajkak' fuys k 2 2 fõ' tan 6 3 2 2 nj wfmdaykh lrkak'
24
2014A/L Part B
238. sin sin 1 yd cos cos 3 hehs .ksuq' fuys yd iq`M fldaK fõ' ys
w.h fidhkak'
2015A/L Part A
239. cos cos cos 2 cos cos cos 1 nj fmkajkak'
2 2 2
f x cos 2x sin 2x 2cos x sin x 1 hehs .ksuq' f x hkak k 1 cos x sinx
wdldrfhka m%ldY lrkak' fuys k yd hkq ks¾Kh l< hq;= ksh; fõ'
2015A/L Part B
240. i`oyd iólrKh úiokak
2016A/L Part A
241. yd weiqßka ( ) ioyd jQ ;s%fldaKñ;sl i¾jiduHh ,shd olajkak ta khska
weiqßka ,nd f.k nj fmkajkak
wjidk iólrKfhys wdfoaY lsÍfuka hkak ys
úiÿula nj i;Hdmkh lrkak
( )( ) nj ;j ÿrg;a § we;s úg √ nj
wfmdaykh lrkak 2016A/L Part B
( )
242. ) i|yd √ nj fmkajkak'
) iólrKh úi|kak'
2017A/L Part B
Ravindra Bandara 35
VIKALPAYA 2023Theory
244. ( ) i|yd ( )
nj fmkajkak' fuys
fõ'
2018A/L Part A
245. i|yd úi|kak'
weiqfrka yd ,shd olajd" nj
fmkajkak' fuys fõ'
ta khska iólrKfhys uQ, ;=k ,shd olajd
Ravindra Bandara 36