Professional Documents
Culture Documents
1
11 jk ksmqK;dj
wd¾Ól j¾Okh
ixj¾Okh
11 jk ksmqK;dj
iy
ixj¾Okh ms<sn|j ksYaÑ;j u ks¾jpkh lsÍu
11 jk ksmqK;dj
wd¾Ól jDoaêh
E c onomic Growt h
ke;fyd;a
2
2023
11 jk ksmqK;dj
wd¾Ól jDoaêh m%ia:dßlj ksrEmKh lsÍu
1' ksIm
a dok yelshd jl%h wLKavj ol=Kg ú;eka ùu
mdßfNda.sl NdKav
P2
ksIamdok yelshd udhsï jl%h miq.sh oi
P1 jirl ld,h ;=< P1P1 isg P2P2 olajd ol=Kg
ú;ekaùfuka úNj ksuejqfï jeä ùula ms<sìUq
20
22
ie,fla'
ñ, uÜgu
LRAS1 LRAS2
2012
2022
3
11 jk ksmqK;dj wd¾Ól jDoaê wkqmd;slh
Economic Growth Rate
fuh uQ¾; o< cd;sl wdodhfï fjki u`.ska fyda m%;sYS¾I uQ¾; o< foaYSh
$ cd;sl wdodhï fjki u`.ska fyda .Kkh l< yels h'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
wd¾Ól jDoaê wkqmd;slh u`.ska uefkkqfha ienE uQ¾; ksuejqfï isÿ jQ jeä ùu hs'
4 2022 -7'8
uQ,h # Y%S ,xld uy nexl= jd¾;dj 2022
wd¾Ól jDoaê wkqmd;slh
2023
iy wd¾Ól jDoaêh
11 jk ksmqK;dj
(Economic Growth Rate & Economic Growth)
- lsishï j¾Ihla i|yd rgl wd¾Ól jDoaê wkqmd;slh .Kkh lsÍfuka jDoaê ls%hdj,sh
fyda úNj ksuejqfï j¾Okh ms<sn| ksjerÈ wjfndaOhla ,nd.; fkd yel' wd¾Ól jDoaê
wkqmd;slfhka uefkkqfha ksuejqfï yg .;a ienE fjkiaùu jk kuqÿ" wd¾Ól jDoaêfhka
i,ld nef,kqfha wd¾Ólfha úNj ksIamdok Odß;dfõ m%idrKh hs'
ta wkqj wd¾Ól jDoaê ls%hdj,sh ms<sn| lsishï ;lafiarejla lsÍu i|yd jir oyhla fyda
Bg jeä ld, mßÉfþohlg wod<" jd¾Isl wd¾Ól jDoaê wkqmd;slhkaf.a idudkH ^uOHk
w.hka& .Kkh l< hq;= h'
fuys § wju jYfhka jir oyhlj;a jeäùfï idudkH ie,lsh hq;= h' tkï jDoaê
wkqmd;slj, idudkHh .; hq;= h'
1973 - 1982 1983 - 1992 1993 - 2002 2003 - 2012 2013 - 2022
4'8] 4'1] 4'6] 6'7] 1'7]
miq.sh oYlh ;=< furg wd¾Ól jDoaê ls%hdj,sfha oejeka; miqnEula olakg ,efí'
5
11 jk ksmqK;dj
05' wd¾Ól jDoaêh idudkHfhka ukskq ,nkqfha my; i|yka úp,Hhl jd¾Isl fjkiaùï
weiqfrks' tu úp,H jkqfha" (2012 - A/L - New)
^1& mdßfNda.sl ñ, o¾Ylh' ^2& uQ¾; o< cd;sl ksIamdÈ;h'
^3& ksIamdok l¾udka; wxYfha ksuejqu' ^4& mßfNdack úhou'
^5& wdfhdack wkqmd;slh'
06' j¾I 2013 - 2022 ld,mßÉfþoh ;=< YS% ,xldfõ uQ¾;$o< foaYSh ksIamdÈ;fhys idudkH
j¾Okh fõ.h l=ula o@ (2003 - A/L weiqßks)
^1& 4'3] ^2& 5'0] ^3& 5'2] ^4& 6'0] ^5& 1'7]
07' 1950 g miqj fï olajd Y%S ,xldj úiska w;alrf.k we;s by<u wd¾Ól jDoaê fõ.h
jkqfha" (2006 - A/L weiqßks)
^1& 9'6] ^2& 9'0] ^3& 9'1] ^4& 6'9] ^5& 6'7]
02' zwd¾Ól jDoaê wkqmd;slhZ iy zwd¾Ól jDoaêhZ hk ixl,am w;r fjki meyeÈ,s lrkak'
(2012 - A/L - New)
6 03' wd¾Ól jDoaêh hkq l=ula o @ wd¾Ól jDoaê wkqmd;slfhka th fjkia jkafka flfia o @
(2021 - A/L)
wd¾Ól jDoaêfha ;Srl
Determinants of Economic Growth
2023
01' ys;lr idkqn, ^fm%da;aidyk& moaO;shla mej;Su
11 jk ksmqK;dj
- ld¾hCIu fjf<| fmd<j,a
- foafmd< whs;sjdislï iqrCIs; ùu
- uqo,a yqjudrej
07' hymd,kh
7
wd¾Ól jDoaêfha m%;s,dN $ jdis $ jeo.;alu
11 jk ksmqK;dj
2023
11 jk ksmqK;dj
1' foaYSh b;=reï my; uÜgul mej;Su'
2' úfoaYSh wdfhdackh Èßu;a lsÍug ys;lr mßirhla fkdue;s ùu' ^wd¾Ól ksoyi"
hymd,kh" ÈhqKq há;, myiqlï&
3' udkj iïm;aj, .=Kd;aul nj ^Y%u M,odhs;dj wvq ùu yd Y%u fjf<| fmdf<a
mj;sk oDV;djhka'&
17' f.da,Sh wd¾Ólfha whym;a ld¾hidOkh yuqfõ fjf<| fmd<j,a wl¾ukH ùu'
9
11 jk ksmqK;dj
01' my; i|yka idOl w;=frka wd¾Ól jDoaêhg n,mdk idOlh l=ula o @ (2005 - A/L)
^1& Y=oaO ndysr ixl%uK jeä ùu'
^2& idOl M,odhS;dj by< hdu'
^3& ixl%du f.ùï jeä ùu'
^4& fmd,S wkqmd;slh jeä ùu'
^5& uqo,a iemhqu jeä ùu'
02' fõ.j;a wd¾Ól jDoaê wkqmd;sl w;alr .ekSu i`oyd odhl úh yelafla my; i`oyka ljrlg o @
(2021 - A/L)
^1& jvd;a iS>%fhka iajNdúl iïm;a mßfNdackh lsÍu'
^2& wdrlaIKjd§ fjf<`o m%;ms ;a;s
^3& m¾fhaIK yd ixj¾Okh i`oyd rcfha wruqo,a jeä lsÍu'
^4& mdßfNda.sl iykdOdr by< kexùu'
^5& l=gqïn iy wdh;k u; by< nÿ mekùu'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
03' jvd fõ.j;a wd¾Ól j¾Okhla ckkh lsÍug jeä yelshdjla we;s idOl ixfhda.hla
jkafka" (2013 - A/L - New)
^1& fiajd kshqla;sh;a" f.jqï fYaIfha ysÕh;a by< hdu h'
^2& wdfhdack uÜgu;a" jev lrk ck.ykfha m%udKh;a by< hdu h'
^3& Okh jvd;a iudk f,i fn§ hdu yd ixl%du f.ùï by< uÜgul ;sîu h'
^4& WoaOukh fõ.j;a ùu yd cd;sl Kh m%udKh by< hdu h'
^5& úfoaY iDcq wdfhdack yd fmd,S wkqmd;sl by< hdu h'
04' my; i`oyka ljrla wd¾Ól jDoaêh wvqlsÍug fya;= fõ o @ (2022 - A/L)
^1& wdfhdackfha my< hdula
^2& úfoaYj, isg meñfKk wd.ukslhka ixLHdfõ by< hdula
^3& ;dlaIKsl ÈhqKqjla
^4& Y%u yuqodfõ by< hdula
^5& b;=reï wkqmd;slfha by< hdula
fuu rgj, mj;sk ;dlaIKfha fjkila isÿ fkdfõ kï" by; f;dr;=re wkqj wd¾Ól
j¾Okhla w;am;a lr .ekSug jvd;a bvlv we;s rg l=ula o@
^1& A ^2& B ^3& C ^4& D ^5& E
10
2023
Past Questions - Structured
11 jk ksmqK;dj
01' zwd¾Ól jDoaêhZ ks¾jpkh fldg wd¾Ól jDoaêfha b;d jeo.;a uQ,dY% i|yka lrkak'
(2018 - A/L)
02' wd¾Ól jDoaêfha m%Odk uQ,dY% i|yka lrkak' [A/L 2022 New]
03' M,odhs;dj hkafkka ljrla woyia fõ o@ th rgl wd¾Ól jDoaëh ;SrKh flfrk jeo.;a
ksIapdhlhla jkafka wehs@ (2013 - A/L - Old)
04' wd¾Ól jDoaêfha ys;lr yd wys;lr m%;súmdl fláfhka olajkak' (2011 - old - A/L)
06' YS% ,xldj we;=¨ ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj, wd¾Ól jDoaêh wvd, flfrk m%Odk idOl
ljf¾ o@ (2003 - A/L)
wd¾Ól ixj¾Okh
Economic Development
11
Past Questions - MCQ
11 jk ksmqK;dj
ixj¾Okh
Development
12
2023
11 jk ksmqK;dj
Past Questions - MCQ
02' lsishï rgla ixj¾Okh w;alr f.k we;ehs hkak jvd;a fyd¢ka fmkakqï lrkqfha ljr
fjkila u.ska o@ [A/L 2016 New]
^1& tu rfÜ uQ¾; o< foaYSh ksIamdÈ;fha jeä ùula'
^2& tu rgg ysñ f,dal wmkhk m%;sY;fha jeä ùula
^3& tu rfÜ f.jqï fYaIh hym;a ùula
01' wd¾Ól j¾Okh yd ixj¾Okh w;r fjki úpdrd;aulj mÍlaId lrkak' [A/L 2013 New]
02' ixj¾Okh idlaId;a lr .ekSu i|yd wd¾Ól j¾Okh wjYH idOlh ls' tfy;a th muKla
fkd iEfya' fï m%ldYfhka Tng l=ula jegfya o@ [A/L 1994]
13
2023 11 jk ksmqK;dj
udkj ixj¾Okh
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
Human Development
- wOHdmkh
- fi!LH
- ksjdi
- fiajd kshqla;sh
- iyNd.S;ajh" iqrlaIs;nj
- udkj ysñlï wdrlaId ùu
- udkj ksoyi mq¿,a ùu
fuu f;dard .ekSï mrdih m%idrKh ùu rgl wd¾Ól" iudÔh"
foaYmd,ksl" ixialD;sl yd wdh;ksl hk mq¿,a lafIa;% lrd me;sr
mj;S' fuu f;dard.ekSï mrdih mq¿,a ùu udkj iqNidOkh flfrys
fldf;la ÿrg n,md weoao hkak u; udkj ixj¾Okh y÷kd .efkA'
14
2023
11 jk ksmqK;dj
;sridr ixj¾Okh
^Ñria;dhS ixj¾Okh&
Sustainable Development
- fN!;sl m%d.aOkh
- udkj m%d.aOkh ^nqoaêuh m%d.aOkh&
- iajNdúl m%d.aOkh
- iudc m%d.aOkh
15
;sridr ixj¾Okfha § m%Odk ia;ïN ;=kla tlajr ie,ls,a,g .; hq;= h'
11 jk ksmqK;dj
iudchSh
2023
idOdrKSh idOH
ixj¾Okh ixj¾Okh
;sridr
wd¾Ól mdßißl
OrKSh
ixj¾Okh
iudch" wd¾Ólh iy mßirh b;d lsÜgqfjka tlsfklg ne£ mj;akd neúka ;SrK
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
.; hq;af;a tajd w;r iunr;djla mj;ajd .ekSug yelsjk mßÈ h' túg th ;=,s;
ixj¾Okhla f,i ye¢ka fõ'
11 jk ksmqK;dj
Sustainable Development Goals (SDGs)
ÿmam;=ka
tlaj ke;s
fmrg f,dalhla jiúi
idOdrK ke;s
iudchla wdydr
iu yß;
iudchla ;srir /lshd
l¾udka;
17
11 jk ksmqK;dj
1' ck;dj - ish¨ wdldr udk ;=< È<s÷lu iy id.skak wjika lsÍu iy
People ish¨ u udkj j¾.hdf.a f.!rjh iy iudk;au;djh ;yjqre
2023
lsÍu'
2' mDÓúh - iajNdúl iïm;a ;sridr f,i l<ukdlrKh iy foaY.=Ksl
Planet úm¾hdi i|yd läkï mshjr .ksñka mDÓúh wdrCId lsÍu'
3' fi!Nd.H - ish¨ ukqIH j¾.hd iuDoaêu;a yd ;Dma;su;a Ôú; N=la;s ú¢k
Prosperity nj iy iajNdj O¾uh iuÕ iycSjkh ;yjqre lsÍu'
5' yjq,a lghq;= - Yla;su;a f.da,Sh yjq,aldß;ajhla yryd fmdÿ kHdh m;%hla
Partnership ls%hd;aul lsÍu'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
18
;sridr ixj¾Ok wNsu;d¾: 17
2023
ÿmam;=ka ke;s
11 jk ksmqK;dj
f,dalhla
ish¨ wdldrfha È<s÷ nj" ish¨ ;ekays u ÿre lsÍu'
jiúi ke;s
wdydr
l=i.skak ÿr,Su" wdydr iqrCIs;dj iy fmdaIK jeä ÈhqKqj ,nd .ekSu" iy
;sridr lDIsld¾ñl m%j¾Okh
kSfrda.S
ck;djla
iEu jhil u ish¨ fokdg u" fi!LH iïmkak Èúhla ;yjqre lrk w;r
hymeje;au m%j¾Okh lsÍu'
±kqj;a
iudchla
ish,a,ka i|yd mßmQ¾K yd idOdrK .=Kd;aul wOHdmkhla iy;sl lsÍu
yd Èúh mqrd u bf.kqï wjia:d m%j¾Okh lsÍu'
msßisÿ
j;=r ieug c,h iy ikS m drCIl myiq l ï ,nd.; yels nj yd ;s r idr
l<ukdlrKh iy;sl lsÍu'
yß;
n,Yla;sh
±ßh yels" úYajdikSh" ;sridr yd kùk n,Yla;s m%fõYh ish¨ fokd i|yd
;yjqre lsÍu'
yß;
/lshd ish¨ fokd i|yd l,amj;akd" mQ¾K iy ;sridr wd¾Ól j¾Okhla" iïmQ¾K
yd M,odhS /lshd yd f.!rjkSh /lshd wjia:d m%j¾Okh lsÍu'
;srir
l¾udka;
Tfrd;a;= fok há;, myiqlï bÈ lsÍu" mQ¾K iy ;sridr ld¾ólrKh iy
kj ksmehqï m%j¾Okh
19
iu
11 jk ksmqK;dj
iudchla
rgj,a we;=<; yd rgj,a w;r wiudk;djh wvq lsÍu'
;srir
mqrjr
2023
iliqrejï
mqrjeisfhla
foaY.=Kh
/flk u`.la
foaY.=Ksl úm¾hdi iy tajdfha n,mEïj,g tfrysj yÈis ls%hdud¾. .ekSu'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
jiúi ke;s
uyuqyqola
;sridr ixj¾Okh i|yd id.r" uqyqÿ yd id.r iïm;a iqrCIs;j" l,a mj;akd
mßÈ Ndú;d lsÍu'
Ôùkag;a f.dvìï mßir moaO;s ;sridr f,i Ndú;d lsÍu" m%j¾Okh lsÍu" wdrCId
idOdrK bvla
lsÍu yd ms<silr lsÍu" jkdka;r ;sridr f,i l<ukdlrKh lsÍu"
ldka;drlrKh je<elaùug lghq;= lsÍu yd bvï wjNdú;h keje;aùu yd
ms<silr lsÍu iy ffcj úúO;ajhg ydks ùu k;r lsÍu'
idOdrK
iudchla ;sridr ixj¾Okh i|yd iduldó iy ish¨ fokd we;=<;a jQ iudchla
m%j¾Okh lsÍu" ish¨ fokdg u hqla;sh i|yd m%fõYhla ie,iSu iy M,odhS"
j.lSula iys; yd mQ¾K wdh;k ish¨ uÜgï i|yd we;s lsÍu'
tlaj
fmrg
;sridr ixj¾Okh i|yd f.da,Sh iyfhda.S;djh ls%hd;aul l<yels úê l%u
yd kj mk.ekaùï Yla;su;a lsÍu'
20
2023
Past Questions - MCQ
11 jk ksmqK;dj
01' ;sridr ixj¾Okhla hkafkka ye`.efjkqfha" [A/L 2020 - New]
^1& tys m%;sM, jYfhka wkd.;fha mdßißl ydhkhla we;sjqj;a" j¾;udkfha wd¾Ól yd iudchSh
YlH;dj ,ndfok ixj¾Okhls'
^2& tys m%;sM,hla jYfhka wkd.; mrïmrdjka i|yd wd¾Ól yd iudchSh ydhkhla we;sjqj;a" j¾;udkfha
mdßißl ;sridrNdjh ,ndfok ixj¾Okhls'
^3& wkd.; mrïmrdjkag ;u wjYH;d imqrd.ekSug we;s yelshdj lem fkdfldg" j¾;udk wjYH;d
imqrd,kq ,nk ixj¾Okhls'
^4& uQ¾; o< foaYh
S ksIm
a dÈ;fha ;sridr jeäùula iys;j iajNdúl iïm;a iïmQ¾Kfhka u Wmfhdackh lsÍuls'
^5& tu`.ska j¾;udk iudcfha wjYH;d imqrd.; fkdyels jqj o wkd.; mrïmrdjkg ;u wjYH;d
imqrd.; yels jk ixj¾Okhls'
02' ;sridr ixj¾Okh hgf;a wdjrKh flfrk m%Odk lafIa;% ;=k jkqfha" [A/L 2021]
^1& mßirh" wd¾Ólh iy iudchhs'
^2& mßirh" wd¾Ólh iy idOdrK;ajhhs'
^3& mßirh" l=i.skak iy iudchhs'
^4& mßirh" iduh iy oßø;djhhs'
^5& mßirh" yjq,aldÍ;ajh iy iudchhs'
03' zz;sridr ixj¾Okh i|yd wjYH lrk m%d.aOkfha iajrEm y;rla ixj¾Ok wd¾Ól úoHd{fhda
wjOdrKh lr;s'zz tu m%d.aOk iajrEm y;r kï lrkak' [A/L 2008]
04' wd¾Ól jDoaêh iy ;sridr ixj¾Okh tlsfklg fkd.e<fmkafka o@ Tfí ms<s;=r meyeÈ,s
lrkak' [A/L - 2015]
05' lDIsl¾uh yd l¾udka; hk wxYj,g idfmalaIj fiajd wxYh ;jÿrg;a m%idrKh ùu ;sridr
wd¾Ól jDoaêhla <Õd lr.ekSfuys ,d ys;lr fõo @ [A/L 2007]
21
ixj¾Okh ms<sn| ñkqï
11 jk ksmqK;dj
- ixj¾Okh uekSu i|yd iïm%odhslj fhdod.;a ñkqu jQfha fuh hs' rgj,
wd¾Ól ixj¾Okh uekSu i|yd ;ju;a nyq, jYfhka tu ñkqu fhdod .kS'
m%;s YS¾I o< cd;sl wdodhu
o< cd;sl wdodhu =
uOH jd¾Isl ck.ykh
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
- m%;s YS¾I o< cd;sl wdodhfï yg.;a jeäùu u.ska ksrEmKh lrkqfha rfÜ
ck.ykh jeä jQ fõ.hg jvd jeä fõ.hlska uQ¾; wdodhu jeä jQ nj hs'
- miq.sh jir lsysmhl Y%S ,xldfõ m%;s YS¾I o< cd;sl wdodhu
22
2023
2022 cQ,s 01 jk Èkg f,dal nexl= wdodhï ldKav j¾.SlrKh
11 jk ksmqK;dj
wdodhï ldKavh ta' mq' o' cd' wd ^we'fvd&
2022 cQ,s 01 Èkg
wvq wdodhï uÜgu < 1045
my< ueÈ wdodhï uÜgu 1"046 - 4"095
ueÈ wdodhï uÜgu
by< ueÈ wdodhï uÜgu 4"096 - 12"695
by< wdodhï uÜgu > 12"695
iEu jirl u cQ,s 01 jk Èk f,dal nexl=j úiska by; wdodhï iSudjka hdj;ald,Sk
lrkq ,nk w;r wdodhï uÜgu wkqj rgj,a j¾.SlrKh kej; iudf,dapkh
flf¾'
ksoyi ,nk úg wvq wdodhï ,nk rglaj isá Y%S ,xldjg" my< ueÈ wdodhï ,nk rgla njg m;aùug
jir 50 lg wdikak ld,hla .; úh' 1997 § Y%S ,xldj my< ueo wdodhï ,nk rgla njg f,dal
nexl=j ksfõokh l< w;r" 2019 jif¾ oS Y%S ,xldj by, ueos wdodhï ,nk rgla njg m;a úh' flfia
kuq;a bkamiq we;s jQ fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh iy wd¾Ól w¾nqoh yuqfõ Y%S ,xldj kej;;a my,
ueos wdodhï rgla njg m;a úh'
23
11 jk ksmqK;dj
1' m%;s YS¾I wdodhu rgl fN!;sl NdKav yd fiajd m%udKh leáfldg olajk ñkqula
2023
2' m%;s YS¾I wdodhu rgl wdodhï jHdma;sfha iajNdjh ksjerÈj fmkakqï fkdlr hs'
^m%;s YS¾I wdodhï uÜgï tl yd iudk rgj,a foll" wdodhï jHdma;sh tlsfklg
yd;amiska u fjkia ù ;sìh yels h'&
3' m%;s YS¾I wdodhu" ixj¾Okhg wod< ;sridr ixj¾Okh ms<sn| me;slv uq¿ukskau
fkd i,ld yßhs' mßir ¥IKh iajNdúl m%d.aOkh CIhùu ms<sn| f;dr;=re m%;s
YS¾I wdodhï o;a; uÕska ,nd.; fkd yels h'
4' ix;DIaáh" ksoyi" fi!LH" udkj whs;sjdislï jeks wdodhï fkdjk ixj¾Okfha
wjfYaI me;slvj,a ms<sn|j m%;s YS¾I wdodhu wjOdkh fhduq fkdlr hs'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
5' cd;sl .sKqïj,g wdfõKsl ÿ¾j,;d" m%;s YS¾I wdodhu ;=< o .eíj we;s neúka
tuÕska ksjerÈ Ôjk ;;a;ajh ms<sìUq fkdfõ'
Wod ( - fkdúêu;a wxYfha ksIamdokfha jákdlï ksjerÈj ms<sìUq fkdùu'
- tl;= l< jákdlu .Kkh lsÍfï § we;s jk fodaI
- NdKavj, m%udKh ñi ksIamdokfha ixhq;sh fyda .=Kd;aul ;;a;ajh
fmkakqï fkdlsÍu'
6' wka;¾cd;sl ixikaokhka i|yd m%;s YS¾I wdodhï uÜgu fhdod .ekSfï § wefußldkq
fvd,¾j,ska m%ldY flfrk w;r" ta i|yd fhdod .efkk kdñl úksuh wkqmd;slh
rgj, ñ, uÜgï w;r fjkialï ksjerÈj ksrEmKh fkd flfrk neúka Ôjk
;;a;ajfha fjkialï y÷kd.; yels fkdfõ'
7' oßø;dj" ú/lshdj jeks ixj¾Okhg wod< iudc wd¾Ól úp,Hhkaf.a yeisÍu o m%;s
YS¾I wdodhï o;a; ;=<ska fy<s fkdfõ'
idïm%odhslj rgj,a w;r ÈhqKqj iei£u i|yd kdñl úksuh wkqmd;slh Ndú;d lrñka fmdÿ uqo,a ^we't'c'fvd,¾& w.hlg fmr<d .;a tal
mqoa., o< cd;sl wdodhu fhdod .kq ,enQj o tu.ska rgj,a w;r wdodhï mr;rh lsysm .=Khlska jeä ù fmfkk w;r rgj,a w;r Ôjk
;;a;ajh ms<sn|j jerÈ ks.ukhla .uH úh yel'
tneúka l%h Yla;s iduH úksuh wkqmd;slh u; .Kkh lrk ,o m%;s YS¾I o< cd;sl wdodhu" rgj,a w;r Ôjk ;;a;ajh iei£u i|yd
jvd;a fhda.H ñkqula f,i ms<s.efka'
24
02'
2023
l%h Yla;s iduH tal mqoa., o< cd;sl wdodhu
GNI Per Capita based on Purchasing Power Parity (PPP)
11 jk ksmqK;dj
- l%hYla;s iduH tal mqoa., o< cd;sl wdodhu hkq" l%h Yla;s iduH úksuh
wkqmd;slh u; cd;Hka;r fvd,rhg mßj¾;kh lrk ,o tal mqoa., o<
cd;sl wdodhu hs'
- rgj,a w;r ck;djf.a Ôjk ;;a;ajh uekSu i|yd tlai;a ckmo fvd,¾j,ska
.Kkh lrkq ,enQ m%;sYS¾I o< cd;sl wdodhu fhdod .ekSfï § u;=jk
.eg¨jla jkafka rgj,a w;r Ôjk uÜgïj, ;;a;ajh w;sfYdala;sfhka
ksrEmKh ùu hs'
Wod (
tla rgl wfkla rgg jvd m%;s YS¾I wdodhu fo.=Khla kï tu rfÜ Ôjk
;;a;ja h o wfkla rgg jvd fo.=Khla hehs woyia fõ' kuq;a tjeks ks.ukhlg
t<eôh yelafla forfÜ fvd,rfha l%h Yla;sh iudk kï muKs'
Y%S ,xldfõ l%h Yla;s iduH tal mqoa., wdodhu idfmalaI j by< uÜgul
mej;Sug fya;=j (
- mj;akd úksuh wkqmd;slh ;SrKh jkafka úfoaY úksuh i|yd we;s b,a¨u yd
iemhqu u.sks' fuys § úfoaY .kqfokq muKla ie,ls,a,g .efka'
- l%h Yla;s iduH .Kkh lsÍfï § foaYSh fjf<| fmdf<a yqjudre jk úfoaY
.kqfokqj,g yiqfkdjk NdKav iy fiajdj, ñ, .Kka o ie,ls,a,g .kS'
- YS% ,xldj jeks ixj¾Okh jk rgj, úfYaIfhka u fndfyda fiajdj, ñ, .Kka
^kso( fi!LH fiajd" wOHdmk fiajd" ksjdi l=,S" m%jdyk fiajd& ÈhqKq rgj,g jvd
fnfyúka wvq uÜgul mj;S'
- fï ;;a;ja h hgf;a mj;akd úksuh wkqmd;slhg jvd by< úksuh wkqmd;slhla l%h
Yla;s iduH hgf;a ,efí' fï ksid l%h Yla;s iuH tal mqoa., wdodhu idfmalaIj
jeä h'
25
11 jk ksmqK;dj
01' rgj,a w;r Ôjk ;;a;ajfha fjkialï fmkakqï lsÍfuys ,d m%;sYS¾I uQ¾; o< cd;sl wdodhï
ñkqu" fkdu. hjkiq¿ o¾Ylhla fõh hkak weÕefjkafka my; i|yka ljr ;¾l folla
u.ska o@ [A/L 2018]
02' wvq wdodhï rgj,a y÷kd.ekSu i|yd f,dal nexl=j úiska j¾;udkfha fhdod.efkk
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
01' ixj¾Okh ms<sn| ñkqula jYfhka m%;sYS¾I wdodhu fln÷ jeo.;alula Wiq,kafka o@
[A/L 2015]
02' rgl Ôjk ;;a;ajh uekSfï,d o< foaYSh ksIamdÈ;h fhdod .ekSfï ÿ¾j,;d i|yka lrkak'
[A/L 2017]
03' rgj,a w;r m%;sYS¾I o< foaYSh ksIamdÈ;h iei£u wd¾Ól Y=N isoaêfha fjkialï ms<sìUq
flfrk mßmQ¾K ñkqula fkd jkafka wehs ±hs meyeÈ,s lrkak' [A/L 2007]
04' (i)) wfußldkq fvd,¾ fhdod tal mqoa., wdodhï wka;¾ cd;sl jYfhka ieiª úg rgj,a w;r
mj;sk wdodhï mr;r w;sYfhdala;sfhka ±la fõ' fuhg fya;= ljf¾ o@ [A/L 2002]
(ii) rgj,a w;r mj;sk wdodhï mr;r ms<sn| jvd;a ;d;a;aúl mska;+rhla ,nd .ekSu i|yd
fhdo.kakd l%uh l=ula o@ [A/L 2002]
(iii) YS% ,xldfõ iy wefußldfõ tal mqoa., wdodhï iei£fuka by; (i) iy (ii) fldgiaj,g
iemfhk ms<s;=r meyeÈ,s lrkak' [A/L 2002]
26
03'
2023
udkj ixj¾Ok o¾Ylh
Human Development Index (HDI)
11 jk ksmqK;dj
- iudchl fyda rgl fyda udkj ixj¾Okfha ;;a;aj ms<sônq flfrk iudydr
ñkqu udkj ixj¾Ok o¾Ylh kï fõ' fuu.ska udkj ixj¾Okfha § úuid
nef,k w;HdjYH idOl ksrEmKh flfrk Wm o¾Yl ;=kla leálr olajkq
,efí'
3' hym;a Ôjk ;;a;ajhla hym;a Ôjk 1' l%hYla;s iduH tal mqoa., wdodhï
i|yd wjYH iïm;a w;alr ;;a;ajh o< cd;sl wdodhu o¾Ylh
.ekSfï yelshdj ^tlai;a ckmo fvd,¾&
- udkj ixj¾Ok o¾Ylfha w.h wkqj f,dalfha rgj,a ldKav y;rlg j¾. lrkq ,efí'
0'800 yd Bg jeä - b;d by< udkj ixj¾Okh (Very high) - ixj¾ê; rgj,a
0'799 - 0'700 w;r - by< udkj ixj¾Okh (High)
0'699 - 0'550 w;r - uOHu udkj ixj¾Okh (Medium) - ixj¾Okh fjñka mj;sk
0'550 wvq - my< udkj ixj¾Okh (Low) rgj,a
27
11 jk ksmqK;dj
28 ol=Kq wdishd;sl rgj,a w;=ßka by< u udkj ixj¾Ok o¾Ylh ysñ rg Y%S ,xldj fõ'
2023
udkj ixj¾Ok o¾Ylh we.hSu
11 jk ksmqK;dj
jdis $ m%n,;d
1' ixj¾Okhg we;=<;a oE ljf¾ o@ ixj¾Ok lsh % dj,sfha § id¾:l ù we;s rgj,a ljf¾ o@
hkak ms<n
s |j mq¿,a wjfndaOhla ,nd .ekSu i|yd b;d m%fhdackj;a ñkquls'
2' fuu o¾Ylh ilia lsÍfï § wdodhï uÜgu u; muKla fkdj" wdhq ld,h" idlaIr;dj"
wOHdmkh" fi!LHh jeks iudchSh idOl ie,ls,,
a g f.k we;s neúka mq¿,a o¾Ylhla
fõ'
3' ixj¾Okh uekSfuys ,d m%;sYS¾I wdodhu jeks mgq ñkqula fhdod .ekSfuka yg.;a
iSudlï bj;a lsÍug yels ùu'
4' f,dalfha rgj,a ixj¾Ok uÜgu wkqj j¾. l< yelsh ^b;d by<" by<" uOHu iy
my< udkj ixj¾Okh&
3' o¾Ylh ;=< we;s m%Odk ixrplhkag iudk nr ;eîula ,nd § ;sîu fya;=fjka úúO
ixrplhkaf.a idfmaCI jeo.;alï fjkia ù we;s wdldrh tuÕska ms<sìUq fkdùu'
5' wOHdmkh ñkqï lsÍfï § m%d:ñl wOHdmkhg wdrïNfha § u fhduq jQ YsIH ixLHdj
muKla ie,ls,a,g .ekSu yd w;ru. § mdie,a yerhk m%udKh ie,ls,a,g
fkd .ekSu'
29
04'
11 jk ksmqK;dj
- tlai;a cd;Skf
a .a ;srir ixj¾Ok jd¾;dj hkq ;srir ixj¾Ok wruqK idlaId;a
2023
2022 ;srir ixj¾Ok jd¾;djg wkqj Y%S ,xldj rgj,a 163 la w;ßka 76 jk
ia:dkh ysñlr f.k ;snqKs'
;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: o¾Ylh ;=< Y%S ,xldj wLKav m%.;shla fmkakqï
l< o fldúâ 19 jix.;h iy wd¾Ól w¾nqoh yuqfõ 2023 jif¾ oS miqnEulg
,la ù we;'
ia:dkh rg ,l=K
1' *ska,ka;h 86'51
2' fvkaud¾lh 85'63
3' iaùvkh 85'19
4' fkda¾fõ 82'35
5' Tiaá%hdj 82'32
ol=Kq wdishdfõ rgj,a w;=ßka ;srir ixj¾Ok wruqKq idCId;a lr .ekSfuys,d
f;jekshg by< u m%.;sh jd¾;d lr we;af;a Y%S ,xldj hs'
2023
G S S A D S
11 jk ksmqK;dj
D D A • D S
S D G D D
Major challenges Significant challenges Challenges remain SDG achieved Information unavailable
p Decreasing 5 Stagnating D Moderately improving L On track or maintaining SDG achievement • Information unavailable
Note: The full title of each SDG is available here: https://sustainabledevelopment.un.org/topics/sustainabledevelopmentgoals
INTERNATIONAL SPILLOVER
^uQ,dY%INDEX
h : Sustainable Development Report 2023, Country Profile, Sri Lanka)
0 0 (worst) to 100 (best) 100
OECD members 73.8
Eastern Europe and Central Asia 91.1
m;a lrk zzf,dal ix;DIaá jd¾;djZZ (World Happiness Report) uÕska f,dal ix;DIaá o¾Ylh
.Kkh lrPERFORMANCE
STATISTICAL olajhs' INDEX MISSING DATA IN SDG INDEX
ñkq0ï(worst)
lsÍtou100i|yd
2%
(best)
ixj¾Okh
0 idïm%odhsl100j fhdod .efkk o< cd;sl wdodhug ^Gross
National Product& jvd mßmQ¾K jQ ñkqula f,i o< Acd;sl ix;DIaáh ^Gross National Happiness&
ms<sn| o¾Ylh N+;dkh úiska 2008 79.1jif¾21§ m%:u jrg y÷kajd fokq ,eîh' ix;DIaá
o¾Ylh .Kkh lsÍu i|yd lafIa;% 14 la ksfhdackh jk mßÈ o;a; ,nd .efka'
Sustainable Development Report 2023 Implementing the SDG Stimulus
fuu jd¾;dj iEu jirl u f,dal ix;DIaá Èkh jk ud¾;= 20 g fmr bÈßm;a lrhs'
Y%S ,xldj 2022 ud¾;= 20 jk Èk m%ldYhg m;a l< f,dal ix;DIaá jd¾;dj wkqj f,dal
ix;DIaá o¾Ylfha rgj,a 146 la w;ßka 127 jk ia:dkh ysñlrf.k we;'
31
11 jk ksmqK;dj
02' tla;rd wd¾Ólhl l%h Yla;s iduHh mokï lr .;a m%;sYS¾I o< cd;sl wdodhu (GNI) lsishï
ld,mßÉfþohl § by< f.dia ;snqK o" udkj ixj¾Ok o¾Ylh u.ska ukskq ,nk ixj¾Okh
fkd fjkiaj ;sìKs' fuu fjki meyeÈ,s l< yelafla flfia o@ [A/L 2017]
^1& <uhska mdi,a h;shs wfmalaIs; j¾I .Kk by< hdu ksid'
^2& Wmf;a § wdhq wfmalaIdj my< jeàu ksid'
^3& jeäysá idlaIr;d wkqmd;slh my< jeàu ksid'
^4& WoaOuk wkqmd;slh by< hdu ksid'
^5& ck.yk j¾Ok wkqmd;slh by< hdu ksid'
03' udkj ixj¾Ok o¾Ylh ;=<g yiqfldg .kq ,en we;s m%Odk iudc wd¾Ól me;slvj,a
jkqfha" [A/L 2021]
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
04' 2022 udkj ixj¾Ok jd¾;djg wkqj Y%S ,xldj udkj ixj¾Ok o¾Ylfha 0'782 l w.hla
ysñlr .ksñka rgj,a 191la w;ßka 73 jk ia:dkhg m;aúh' fï wkqj Y%S ,xldj"
[A/L 2013 - Old weiqßKs]
^1& b;d by< uÜgfï udkj ixj¾Okfhka hq;a rg ls'
^2& by< uÜgfï udkj ixj¾Okfhka hq;a rg ls'
^3& uOHu uÜgfï udkj ixj¾Okfhka hq;a rg ls'
^4& my< uOHu uÜgfï udkj ixj¾Okfhka hq;a rg ls'
^5& my< uÜgfï udkj ixj¾Okfhka hq;a rg ls'
05' udkj ixj¾Ok o¾Ylh wkqj by< u ;,fha isák rgj,a my ljf¾ o@ [A/L 2004 weiqßKs]
^1& fkda¾fõ" fn,aðhu" iaùvkh" *ska,ka;h" lekvdj'
^2& whsia,ka;h" fkda¾fõ" ´iafÜ%,shdj" wh¾,ka;h" lekvdj'
^3& fkda¾fõ" cmdkh" wefußld tlai;a ckmoh" lekvdj" iaúÜi¾,ka;h'
^4& fkda¾fõ" lekvdj" cmdkh" *ska,ka;h" iaùvkh'
^5& iaúÜi¾,ka;h" fkda¾fõ" whsia,ka;h" fydxfldx" ´iafÜ%,shdj
01' ixj¾Okh ms<sn| o¾Ylhla jYfhka udkj ixj¾Ok o¾Ylh" m%;sYS¾I o< cd;sl wdodhug
jvd fyd| o¾Ylhla f,i i,lkq ,nkafka wehs @ [A/L - 2016]
02' Y%S ,xldfõ udkj ixj¾Ok o¾Ylfha uE; ld,Sk Wmk;s mÍlaId lrkak'
[A/L 2011 - New weiqßKs]
03' ixj¾Okh ms<sn| ñkqula jYfhka tlai;a cd;Skaf.a udkj ixj¾Ok o¾Ylfhys we;s jdis
i|yka lrkak' [A/L - 2011 - Old]
32 04' ixj¾Okh ms<sn| o¾Ylhla jYfhka udkj ixj¾Ok o¾Ylfha wvqmdvq ljf¾ o@
[A/L - 2012 - New]
oßø;djh $ os<s÷lu
2023
(Poverty)
11 jk ksmqK;dj
f,dal nexl=fõ ks¾jpkhg wkqj
oßø;djh hkq iqÇ Ndjfha
úySk;djh hs'
bka woyia jkafka hym;a Ôjk
;;a;ajhla wysñ ùu hs'
oßø;djh jQ l,S wd¾Ól yd
iudÔh jYfhka b;d wys;lr
m%;ú
s mdl we;s lrk
zziudc - wd¾ÓlZZ
m%mxph ls'
ksrfmalaI oßø;dj
(Absolute Poverty)
33
11 jk ksmqK;dj
tajd kï" - mßfNdack uÜgu
- ksjdi" fi!LH yd wOHdmk myiqlï
- udkqIsl wjYH;d
- mj;akd iudc yd wd¾Ól ;;a;ajhka u; y÷kd.;a /lshd"
yd fjk;a whs;sjdislï
urK" kQ.;alu hkd`Èh jeäjk w;r" rfÜ ck;djf.a wdhq wfmaCIdj my< hhs'
idfmalaI oßø;dj
(Relative Poverty)
- lsishï rgl uOHk wdodhï uÜgug idfmalaIj tla tla mqoa.,hka fyda l=gqïn
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
ysñlr .kakd wdodhï uÜgu ;=,kd;aulj ú.%y lsÍu idfmalaI oßø;djh f,i
f,dal nexl=j ks¾jpkh lrhs'
ksrfmaCI oßø;djh
hkq f,dalfhka ;=rka
l< yels ;;a;ajh ls'
kuq;a idfmaCI
oßø;dj f,dj ´kE u
rgl olakg ,efnk
;;a;ajh ls'
th wju l< yels
kuq;a f,dalfhka
;=rka l<
fkd yels h'
34
2023
ksrfmaCI oßø;djh ñkqï lsÍu
11 jk ksmqK;dj
oßø;djfha uQ,sl ñkqu f,i oßø;d wdmd;h fhdod .efka' oßø;d
wdmd;h .Kkh lsÍu i|yd cd;Hka;rj yd cd;sl jYfhka fhdod
.efkkafka oßø;d bu fyj;a oßø;d f¾Ldj keue;s ixl,amh hs'
oßø;d bu$f¾Ldj
(Poverty Line)
tkï l=gqïnhlg ;u uQ,sl wjYH;d imqrd .ekSug wjYH lrk wju wdodhï m%udKh hs'
fuu wju wdodhu fkd ,nk mqoa.,hska È<ska|ka f,i ie,fla' fuys m%fNao fol ls'
mqoa.,fhl=g ;u wju ffoksl tal mqoa., w;HjYH mßfNdack wjYH;d imqrd .ekSu
i|yd wjYH wju uqo,a m%udKh cd;sl oßø;d f¾Ldj $ ks, oßø;d f¾Ldj kï fõ'
th zzmßfNdack oßø;d f¾LdjZZ f,i o y÷kajkq ,efí'
• fuh ck f,aLk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;j = úiska ñkqï lrk ,nk w;r
udisl j hdj;ald,Sk lrkq ,nhs' 2022 foieïn¾ udifha § th re' 13"777 la f,i
±la úh'
cd;sl oßø;d bu wdydr oßø;d f¾Ldj yd wdydr fkdjk oßø;d f¾Ldj f,i fldgia fol ls'
35
2' cd;Hka;r oßø;d f¾Ldj (International Poverty Line)
11 jk ksmqK;dj
cd;Hka;r jYfhka ksrfmaCI oßø;dj y÷kd .ekSu i|yd f,dal nexl=j úiska y÷kajd
§ we;s oßø;d bu Ndú;d flf¾' l%h Yla;s iduH u; .<mk ,o weußldkq fvd,¾ w.h
u; cd;Hka;r oßø;d f¾Ld ;=kla bÈßm;a lr we;'
2023
1' Èklg tlai;a ckmo fvd,¾ 2'15 l wdodhu ^±ä oßø;d f¾Ldj&
2' Èklg tlai;a ckmo fvd,¾ 3'65 l wdodhu
3' Èklg tlai;a ckmo fvd,¾ 6'85 l wdodhu
ta wkqj Èklg t'cd'fvd' 2'15 lg jvd wvq wdodhï ,nkakka È<ska|ka f,i ye¢ka fõ'
my< ueÈ wdodhï ,nk rgj, oßø;djh ñkqï lsÍfï § Èklg t'c'fvd' 3'65 f¾Ldj
iy by< ueÈ wdodhï ,nk rgj, oßø;djh ñkqï lsÍfï § Èklg t'c'fvd 6'85
f¾Ldj fhdod .efka'
l%h Yla;s iduH u; mdßfNda.sl NdKavj, ñ, .Kka ie,ls,a,g .ksñka f,dal nexl=j úiska ld,dkqrEmSj
cd;Hka;r oßø;d f¾Ldj hdj;ald,Sk lrkq ,efí'
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
oßø;d wdmd;$o¾Yl
(Poverty Incidence)
oßø;d wdmd;h hkq oßø;d f¾Ldjg my<ska isák ck.ykh ^È<s÷ ck.ykh&"
uq¿ ck.ykfha m%;sY;hla f,i ±laùu hs' fuh È<s÷ ck ixLHd wkqmd;slh $
ck.yk oßø;d o¾Ylh f,i o y÷kaj hs' fuys m%fNao 02 ls'
cd;sl oßø;d bug my<ska isák È<s÷ ck.yk m%udKh uq¿ ck.ykfha
m%;sY;hla f,i ±laùu hs'
th my; mßÈ .Kkh lrkq ,efí'
36
2023
cd;Hka;r oßø;d wdmd;h
(International Poverty Headcount Index)
11 jk ksmqK;dj
wka;¾ cd;sl jYfhka È<s÷ ck ixLHd wkqmd;slh my; mßÈ .Kkh lrkq ,efí'
ÿmam;a fkdjk mqoa.,hkaf.a oßø;d wka;rh Y+kH f,i i,ld" ish¨ ÿmam;a
yd ÿmam;a fkdjk mqoa.,hkaf.a oßø;d wka;r" oßø;d f¾Ldfõ m%;sY;hla
f,i olajd tu m%;sY;j, idudkH w.h" oßø;d wka;¾ o¾Ylh f,i bÈßm;a
lrkq ,nhs'
37
11 jk ksmqK;dj
Y%S ,xldfõ oßø;dfõ m%udKh yd iajNdjh
” Y%S ,xldfõ È<s÷ ck.ykh 3"042"300 ls' ta wkqj YS% ,xldfõ iuia; ck.ykfhka
14'3] la È<skafoda fj;s'
iuia; ck.ykfha
m%;sY;hla f,i
2023
” Y%S ,xldfõ iuia; oßø;djh wLKavj my; jeàula ms<sônq jk w;r kd.ßl" .%dóh"
j;= hk iEu wxYhl u oßø;djh wvq ù we;'
2023
(Multi - dimensional Poverty Index - MPI)
11 jk ksmqK;dj
l=gï
q n uÜgfï § mqo.
a ,hkag uqyK
q mEug isÿjk úúOdldr jQ úySk;djhka
mokï lrf.k oßø;dj ñkqï lsÍu i|yd nyqudk oßø;d o¾Ylh ilia lr we;'
wdodhu jeks ir, mokula fhdod .ksñka oßø;dj ñkqï lrkjdg jvd" ñksia
Ôú;hg jvd;a jeo.;a w;HdjYH lreKq ;=kl úySk;dj u; oßø;dj ñkqï
lsÍu fuys § isÿ fõ' tu w;HdjYH lreKq ;=k jkafka"
1' fi!LHh'
2' wOHdmkh'
3' Ôjk ;;a;ajh'
² Y%S ,xldfõ osia;s%lal w;r ie,lsh hq;= uÜgfï úIu;djhla olakg ,efí'
wvqu nyqudk oßø;djh fld<U osia;s%lalfhka ^3'5]& o" jeäu nyqudk oßø;djh
kqjrt<sh osia;s%lfhka ^44'2]& o" jd¾;d fõ'
39
² wjqreÿ 65 yd Bg jeä jhia ldKavj, nyqudk oßø;d o¾Ylh 17'4] ls'
11 jk ksmqK;dj
01' zksrfmalaIZ oßø;d f¾Ldj u`.ska fmkakqï lrkqfha" [A/L 2020 - New]
^1& iudcfha olakg ,efnk wka; oßø;d uÜgu h'
^2& Ôú;h mj;ajdf.k hdug wjYHfj;ehs weia;fïka;= l< wju wdodhï uÜgu h'
^3& Tjqfkdjqkaf.a ixialD;sl m%;sudk yd idrO¾um,g idfmalaI È<skaoka f,i .efkk
mjq,a tall m%udKh hs'
^4& k.rhla ;=< È<s÷ ck;dj ixflakaøKh ù isák m%foaYhka h'
^5& ck.ykfhka my< u wdodhu Wmhk 10] ysñlr.;a idudkH udisl wdodhu h'
02' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=fõ o;a;j,g wkqj 2019 j¾Ifha § Y%S ,xldfõ
cd;sl ck.yk oßø;d o¾Ylh;a" jeäu ck.yk oßø;d o¾Ylh iys; Èia;l
%s l
a h;a ksjerÈ j
±lafjkqfha my; i`oyka ljr ixfhdackhlska o @ [A/L 2022]
cd;sl ck.yk oßø;d o¾Ylh ^]& jeäu ck.yk oßø;d o¾Ylh iys; Èia;s%lalh
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
^1& 4'1] yd 8'8] h' ^2& 2'0] yd 4'0] h' ^3& 6'0] yd 15'0] h'
^4& 1'7] yd 3'3] h' ^5& 0'9] yd 3'4] h'
04' j¾;udkfha Y%S ,xldfõ by<u oßø;d o¾Ylh fmkakqï lrk m<d; jkqfha"
[A/L 2012 - New weiqßKs]
^1& W;=re m<d; ^2& kef.kysr m<d; ^3& jhU m<d; ^4& W!j m<d; ^5& inr.uq m<d;
05' 2019 iólaIK o;a;j,g wkqj Y%S ,xldfõ ck.yk oßø;d o¾Ylfha wdxYsl jHdma;sh ksjerÈj
±lafjkqfha my; i|yka ljr o;a; fm<lska o@ [A/L 2016]
40
06' 2019 j¾Ih i|yd weia;fïka;= lrk ,o Y%S ,xldfõ —cd;sl oßø;d uÜgu˜ (national poverty level),
2023
[A/L 2009 - weiqßKs]
(1) 15'2] ls (2) 22'7] ls' (3) 14'3] ls (3) 28'8] ls (5) 8'9] ls
11 jk ksmqK;dj
07' 2019 j¾Ifha .Dy tall wdodhï yd úhoï iólaIKhg wkqj Y%S ,xldfõ by< u ck.yk
oßø;d o¾Ylh iys; Èia;%slal ;=k jkqfha" [A/L 2017]
01' oßø;d f¾Ldj iy ck.yk oßø;d o¾Ylh w;r fjki l=ula o@ [A/L 2022]
02' Y%S ,xldfõ oßø;dj ukskq ,nkqfha flfia o@ [A/L 2017]
05' f,dal nexl=j úiska fhdod .efkk cd;Hka;r oßø;d f¾Ld (International Poverty Lines)
ljf¾ o@ [A/L 2012 - Old weiqßKs]
06' Y%S ,xldfõ nyqudk oßø;djh ms<sn| uE; ld,Sk Wmk;s mÍlaId lrkak'
[A/L 2012 - New - weiqßKs]
- wd¾Ól jDoaêh" È<s÷lu yd wdodhï úIu;dj wvq lsÍug fya;= fõ o@ hkak ks¾Kh
ùu i|yd wd¾Ól jDoaêfha rgdj" jDoaêh ìyslrk uQ,dY% yd jDoaêfha m%;,
s dN fn§hdu
jeks idOl o b;d jeo.;a fõ' ukao wdodhï jHdma;f s ha úIu;d fya;= fldgf.k
jDoaêfha m%;,
s dN ish¨ u ck fldgia lrd jHdma; fkdù ;sìh yels h'
41
- fï wkqj È<s÷lu ÿr,Sug fhduqjk wd¾Ól m%;sm;a;Ska m%Odk hdka;%Khka folla
11 jk ksmqK;dj
Tiafia ta i|yd fhduq úh hq;= h' tkï" tla milska jDoaê hdka;%Kh yd wksla
miska jHdma;s hdka;%Kh hs' jDoaêh iuÕ mqk¾ jHdma;sh ixl,kh lsÍfuka jvd
id¾:l m%;sM, ,nd.; yels h'
Wod ( È<ska|kag ys;lr jDoaêhlska ÿ.Snj wvqlr .; yels fõ'
2023
- tneúka wd¾Ól jDoaêh" È<s÷lu iy wdodhï úIu;dj wvq lsÍug odhl jkjd o@
keoao@ hkak ;SrKh jkqfha ta ta rgj,a wkq.ukh lrkq ,nk wd¾Ól m%;sm;a;sfha
iajNdjh u; h'
f,i fyda rfÜ wdodhï yd Okh fn§ hdu idOdrK;ajh hkafkka woyia
flf¾' wd¾Ól iudkd;au;dj yd idOdrK;ajh wd¾Ól m%;sm;a;sfha jeo.;a
wruqKla jkjdfia u iudchSh yd foaYmd,k ia:djr;ajh mj;ajd .ekSug;a
udkj ixj¾Okh by< kxjd .ekSug;a th w;HjYH fldkafoaishla fõ'
wdodhï jHdma;sh
lsishï rgl wdodhï jHdma;sh foi m%fõY follska ne,sh yels h'
1' ld¾hd;aul wdodhï jHdma;sh
2' mqoa., wdodhï jHdma;sh
42
2023
wdodhï uQ,dY% wdodhï ,dNSkaf.a
m%;sY;h ^]&
11 jk ksmqK;dj
uQ,H wdodhï 85'4
- jegqma $fõ;k 37'5
- lDIsld¾ñl lghq;=j,ska 6'7
- lDIsld¾ñl fkdjk lghq;=j,ska 18'1
- fjk;a uqo,auh ,eîï 14'7
- fjk;a wyUq wdodhï 8'5
wd¾Ólh ;=< isák úúO mqoa.,hkaf.a ksrfmaCI wdodhï uÜgï fuu.ska rgl
tlsfkl ikaikaokh lsÍu ksrfmalaI wdodhï jHdma;sh hs' ksrfmalaI oßø;dj
iy idOdrK;aj
wruqKq bgqlr.;a
fufia úúO wdodhï mka;s hgf;a mqoa.,hka fm<.iajd ta ta
ck.yk m%;sY;h
wdodhï mka;sj,g wh;a jk mqoa.,hska m%;sY;h fldmuK ±hs ksrEmKh fõ'
úuid nef,a'
43
idfma laI wdodhï jHdma;sh
11 jk ksmqK;dj
fyda wjfrdayK l%uhg ilia fldg Tjqka 10] ^oYul& fyda 20]
m%fhdackj;a fõ'
^mxpul& ldKav f,i fm< .iajkq ,efí'
fuu`.ska meyeos,s jkafka Y%S ,xldfõ os<s`ÿ;u mjq,a 10] úiska rfÜ
iuia; wdodhfuka 1'5] la ysñlr.kakd úg Okj;au mjq,a 10]
úiska rfÜ iuia; wdodhfuka 36'2] la ysñlr .kakd njhs'
44
wmlsrK wkqmd;h
(Dispersion Ratio)
2023
my<u wdodhï ,nk mka;shg ysñ idudkH udisl wdodhu yd by<u wdodhï
,nk mka;hs g ysñ idudkH udisl wdodhu w;r wkqmd;h wmlsrK wkqmd;h
11 jk ksmqK;dj
f,i ye`Èka fõ' fuh wdldr follg .Kkh l< yels h'
196"289
mxpul wmlsrK wkqmd;slh } } 11'2
17"572
45
11 jk ksmqK;dj
01' ld¾hd;aul wdodhï jHdma;sh u`.ska fmkakqï flfrkqfha" [A/L 2020 - Old]
02' Y%S ,xldfõ ksrfmalaI oßø;d uÜgfï my< neiSula ygf.k ;snqK o ie,lsh hq;= m%udKfha
wdodhï úIu;d wLKavj mj;S' fuh ;yjqre jkafka Okj;a u l=gqïn 10] uq¿ l=gqïn
wdodhfuka ysñ lr .kq ,nk m%;sY;h" [A/L 2017]
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
03' 2010 iy 2020 hk j¾Ij, § lsishï rgl wdodhï ,nkakkaf.a wdodhï mx.=" mxpul wkqj
my; j.=fjys ±la fõ' [A/L 2021]
j¾Ih 1jk mxpulh 2jk mxpulh 3jk mxpulh 4jk mxpulh 5jk mxpulh
2010 5] 10] 15] 25] 45]
2020 4] 8] 12] 26] 50]
fuu j.=jg wkqj ks.ukh l< yelafla .; jQ oi jir ;=<"
^1& rfÜ iïm;a fnod fjkalsÍfï ÈhqKqjla ygf.k we;s nj h'
^2& wdodhï fn§hdu jvd;a wiudk ù we;s nj h'
^3& Okh fn§hdu jvd;a wiudk ù we;s nj h'
^4& wvq wdodhï ,nkakkaf.a wd¾Ól ;;a;ajh Wiia ù we;s nj h'
^5& wvq wdodhï ,nkakkaf.a M,odhS;dj my< jeà we;s nj h'
46
2023
f,darkaia jl%h
(Lorenz Curve)
11 jk ksmqK;dj
f,darkaia jl%h hkq" lsih
s ï jHdma;h
s l iuqÉÑ; m%;Y
s ; w.hka m%i;
a dßl j fmkakï
q
lrk WmlrKh ls' th jHdma;shl úIu;d y÷kd .ekSug m%fhdackj;a fõ'
wd¾Ól úoHdfõ Ndú;d lrkq ,nk f,darkaia jl%h u.ska wdodhï ,nkakkaf.a yd
wdodhï uÜgïj, jHdma;sfha iuqÉÑ; m%;sY; w;r iïnkaO;djh ksrEmKh fõ'
idudkHfhka wdodhï mka;s" wvq u wdodhï ,nk 10] isg by< u wdodhï ,nk
10] olajd fm< .iajd" ta ta mka;s ,nk uq¿ wdodhï m%;sY;hka ie,ls,a,g f.k
fuh w¢kq ,nhs'
47
ðkS ix.=Klh
11 jk ksmqK;dj
(Gini Co-efficient)
f,darkaia jl%h u.ska fmkakqï lrk úIu;dfõ m%udKh ;ks Y=oaO ixLHdjla f,i
m%ldY lsÍu ðkS ix.=Klh kï fõ'
2023
j¾Ih 1978$79 1981$82 1986$87 1996$97 2003$04 2006$07 2009$10 2012$13 2016 2019
ðkS ix.=Klh 0'43 0'45 0'46 0'43 0'46 0'49 0'49 0'48 0'45 0'46
48
2023
Past Questions - MCQ
11 jk ksmqK;dj
01' my; i|yka ljrla uekSug f,darkaia jl%h fhdod .efka o@ [A/L 2020 - New]
^1& úúO rgj, Okh iy wdodhu w;r wkqmd;h'
^2& úúO rgj, fmdÿ NdKav iy fm!oa.,sl NdKav w;r wkqmd;h'
^3& úúO rgj, wdodhï iudk;dj iy wdodhï wiudk;dj w;r wkqmd;h'
^4& lsih
s ï rgl by< u wdodhï ,nk m%;Y
s ;h iy my< u wdodhï ,nk m%;Y
s ;h w;r wkqmd;h'
^5& jevlrk jhfia ck.ykh iy jev fkdlrk jhfia ck.ykh w;r wkqmd;h'
03' lsishï rgl ish¨ u wdodhï Wmhkakka tl yd iudk wdodhï uÜgula Wmhkq ,enqfõ kï"
wdodhï jHdma;sfha .sks ix.=Klh" [A/L 2007]
(1) 0'0 la jkq we;' (2) 0'5 la jkq we;' (3) 1'0 la jkq we;'
(4) 1'0 g jeä jkq we;' (5) wmßñ; jkq we;'
04' miq.sh jir 10 ;=< lsishï rgl wdodhï jHdma;sfha ðkS ix.=Klh 0'45 isg 0'65 olajd by<
f.dia we;ehs jd¾;d ù ;sfí' fuu fjkiaùu we;s lr,Sfuys ,d fya;= úh yelafla my;
05' lsishï rgl wdodhï jHdma;sfhys wiudk;d wvq lsÍfuys,d jvd;a odhlúh yelafla my;
i|yka ljr lreKla o@ [A/L 2015]
(1) ck.yk j¾Ok wkqmd;slfhys by< hdu'
(2) wvq ksmqK;d iys;j fiajd kshqla; Y%ñlhkg jD;a;Sh mqyqKqj ,nd§u'
(3) whjeh ysÕh by< hdu'
(4) fiajd úhqla; Y%ulhka mqyqKq lsÍu i|yd fjka flfrk wruqo,a m%udKh wvq ùu'
(5) m%;sl%u noaola mekùu'
06' 2000-2020 ld,h ;=< tla;rd wd¾Ólhl uq¿ wdodhu" úúO wdodhï ldKav w;r fn§ .sh
wdldrh my; j.=j fmkakqï lrhs' [A/L 2013 - New weiqßKs]
•
100
80
wdodhï m%;sY;h
A
60 •
B
40
2023
• C
20 •
•
0
20 40 60 80 100
l=gqïn m%;sY;h
fuu wd¾Ólfha wdodhï jHdma;sfha wiudk;ajh ðkS ix.=Klh u.ska ukskq ,nkqfha"
^1& (A ys j¾.M,h + B ys j¾.M,h) ÷ C ys j¾.M,h u.sks'
^2& B ys j¾.M,h ÷ C ys j¾.M,h u.sks'
^3& A ys j¾.M,h ÷ (B ys j¾.M,h + C ys j¾.M,h) u.sks'
^4& B ys j¾.M,h ÷ (B ys j¾.M,h + C ys j¾.M,h) u.sks'
^5& C ys j¾.M,h ÷ (A ys j¾.M,h + B ys j¾.M,h) u.sks'
08' A iy B hk rgj,a i|yd jk f,darkaia jl% my; rEmigyfkys ±la fõ' fuu rEmigykg
wkqj" my; i|yka m%ldY w;=frka ksjerÈ m%ldYh jkqfha ljrla o@ [A/L 2012 - New]
wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh
100]
wdodhï (1) B rgg jvd A rfgys" jvd;a idOdrK jQ wdodhï jHdma;shla
m%;sY;h
mj;S'
(2) A rgg jvd B rfgys" jvd;a idOdrK jQ wdodhï jHdma;shla
A
mj;S'
(3) B rfgys ðks ix.=Klh 1g iudk fõ'
B
(4) B rfgys ðks ix.=Klh 1g iudk fõ'
0] l=gqïn m%;sY;h 100] (5) A rfgys ðks ix.=Klh B rgg jvd by< w.hla .kS'
09' lsishï iudchl Okj;au 10] fj;ska È<s÷lu 10] lrd wdodhï mqk¾jHdma;shla isÿ jqjfyd;a
tu iudcfha f,darkaia jl%h [A/L 2012 - Old]
(1) 450 f¾Ldjg wdikak jk w;r" ðks ix.=Klfha w.h jeä fõ'
(2) 450 f¾Ldjg wdikak jk w;r" ðks ix.=Klfha w.h wvq fõ'
(3) 450 f¾Ldj fj;ska ÿria jk w;r" ðks ix.=Klfha w.h fkdfjkiaùu mj;S'
(4) 450 f¾Ldj fj;ska ÿria jk w;r" ðks ix.=Klfha w.h jeä fõ'
(5) 450 f¾Ldfjka ÿria jk w;r" ðkS ix.=Klfha w.h wvq fõ'
01' 1977 g miqj Y%S ,xldfõ l=gqïn wdodhï jHdma;sh ms<sn|j .sks ix.=Klfha Wmk;s mÍlaId
lrkak' [A/L 2006]
02' zzðkS ix.=Klh wdodhï úIu;d ñkqï lsßfuys ,d m%fhdackj;a ixlaIsma; ixLHd o;a;hla
jqj o" f,darkaia jl% u.ska iemfhk wdldrfha jvd úia;rd;aul f;dr;=re th ,nd fkdfoa'ZZ
meyeÈ,s lrkak' [A/L 2019 - New]
50 03' 2002 - 2019 ld,mßÉfþoh ;=<" YS% ,xldfõ oßø;djfha iy wdodhï úIu;djfha Wmk;s
mßlaId lrkak' [A/L 2018]
2023
11 jk ksmqK;dj
^weuqKqu 01&
wd¾Ól ixj¾Okh i|yd wd¾Ól jDoaêh;a iuÕ wd¾Ól jHqyfha my; fjkialï wfmaCId
flf¾'
51
11 jk ksmqK;dj wd¾Ól jHqyuh fjkia ùï we;sùug fya;=
- wd¾Ól j¾Okhl § lDIs wxYfha Y%u M,odhs;dj by< hhs' túg tu wxYfha
Y%u wjYH;dj wvqjk w;r l¾udka; yd fiajd wxY fj; w;sf¾l Y%uh
ixl%uKh fõ'
01' 2021 j¾Ifha oS Y%S ,xldfõ o< foaYSh ksIamdÈ;fha wdxYsl ixhq;sh ksjerÈ j ±lafjkqfha l=uk
ldKavh u`.ska o @ (2021 A/L New - weiqßKs)
lDIsl¾udka;h" jkdka;r iy
l¾udka; fiajd
ëjr
^1& 5 20 64
^2& 7 26 58
^3& 10 25 50
^4& 12 28 48
^5& 15 30 45
01' rgl wd¾Ól jDoaêh iuÕ cd;sl ksIamdokfhys we;súh yels jHqyd;aul fjkialï meyeÈ,s
lrkak' (2014 A/L)
02' Y%S ,xldfõ wd¾Ólh ;=< fiajd wxYfha jeo.;alu ieflúka meyeÈ,s lrkak' (2014 A/L
52
2023
11 jk ksmqK;dj
È<s÷ ck;djg ys;lr jDoaêh
(Po-poor Growth)
- È<s÷ ck;djg ys;lr jDoaêh hkq È<s÷ ck;djf.a wdodhï by< kexùfuys ,d jvd;a
ld¾hCIu wkaoñka odhljk jDoaê ls%hdj,sh ls' lsishï jDoaê ls%hdj,shla ;=<ska È<s÷lu
wvqfõ o" th È<skaokag ys;lr wd¾Ól jDoaêhla f,i ye¢ka fõ'
- È<s÷ ck;djg ys;lr jDoaêhla uekSu i|yd Ndú; flfrk ks¾jpk fol ls' tkï"
- wd¾Ól jDoaêfha m%;, s dN iajNdúlj u iEu mqo.a ,fhl= w;r u fn§ fkdhk neúka
ÿmam;=kg a ys;lr jk wdldrhg idfmalI a wdodhï fn§hdfï fjkila we;s flfrk
jDoaê lsh
% dj,shla wjYH jk nj È<s÷ ck;djg ys;lr jDoaê l%h s dj,sh u.ska woyia fõ'
ta i|yd È<s÷ ck fldgia wd¾Ól lsh % dj,shg ilSh% j iyNd.S lrjd .; hq;= fõ'
wd¾Ólfha iEu wxYhl u me;sreKq by< ;sridr j¾Okhla <Õd lr.ekSu i¾j iyNd.S;aj
wd¾Ól jDoaêhla hkafkka woyia fõ'
W;=re
m<d; niakdysr jhU uOHu ol=K inr.uqj kef.kysr W!j W;=r
ueo
2021 o< foaYSh
ksIamdÈ;hg
42'7 11'0 10'2 9'2 7'3 5'4 5'2 4'8 4'1
2023
lrk
odhl;ajh ^]&
- o< foaYSh ksIamdÈ;h i|yd niakdysr m<df;a odhl;ajh 43] la muK jk w;r kef`.
kysr" W!j" W;=re ueo iy W;=r hk m<d;aj, tu w.h ms<sfj,ska 5'4]" 5'2]" 4'8] yd 4'1]
muK fõ'
- niakdysr m<d;" rfÜ uq¿ ksIamdÈ;fhka ie,lsh hq;= m%udKhlg odhl ùu" niakdysr
m,d; yd Èjhsfka fiiq m%foaY w;r mj;sk ±ä úIu;djh ms<sìUq lrhs'
01' zzYS% ,xldfõ m%dfoaYSh ixj¾Okfhys ±ä úIu;djla mj;S'ZZ WodyrKhla jYfhka 2021 j¾Ifha
§ YS% ,xldfõ iuia; o< foaYSh ksIamdÈ;fhka niakdysr m<df;a muKla odhl;ajh"
[A/L 2006 weiqßKs]
(1) 35] ls (2) 38] ls (3) 42] ls (4) 46] ls (5) 43] ls
01' zzi¾j iyNd.S;aj wd¾Ól jDoaêhZZ (Inclucive economic growth) hkafkka ljrla woyia
flf¾ o@ [A/L 2011 - New]
02' Y%S ,xldfõ .%dóh há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍfï ,d rch úiska uE; j¾Ij, § .kq ,en
we;s m%Odk ls%hdud¾. i|yka lrkak' [A/L 2012 - Old]
03' (i) Y%S ,xldfõ wd¾Ól ls%hdldrlï ms<sn| m%dfoaYSh úIu;dj jeäùug n,mdk idOl
y÷kajkak'
(ii) uE; j¾Ij, § YS% ,xld rch m%dfoaYSh úIu;d wvq lsÍu i|yd f.k we;s ls%hdud¾. ljf¾
54 o@ [A/L 2006]
Academic (K/M)/A3\Econ\2023 theory\2023ET Q&A Eco Growth, Development & Poverty 21.08.2023