You are on page 1of 111

fojeks fldgi

fojeks fldgi
Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

msgqj

1' .sKqïlrK iy uQ,H 1


2' nexl= wëlaIK 50
3' nexl= ú≥ msfhi ^nexl= lghq;= wOHhk flakaøh& 54
4' ikaksfõok 54
5' jHjydr uqo,a 56
6' foaYSh lghq;= 58
7' wdr®:sl mr®fhaIK 62
8' fiajl wr®:idOl wruqo, 64
9' úksuh md,k 69
10' uQ,H nqoaê tallh 72
11' uQ,H moaO;s ia:dhs;dj 74
12' wêm;s f,alï 75
13' udkj iïm;a l<ukdlrKh 75
14' f;dr;=re ;dlaIK 80
15' cd;Hka;r fufyhqï 82
16' l<ukdld˙;aj ú.Kk 84
17' f.ùï yd mshùï 85
18' m%;sm;a;s iudf,dapk iy ks¯laIK 89
19' m˙Y% 90
20' m<d;a ldr®hd, fufyhqï lghq;= 90
21' rdcH Kh 91
22' m%dfoaYSh ixjr®Ok 96
23' f,alï 100
24' wdrlaIl fiajd 101
25' ixLHdk yd fCIa;% iólaIK 101
26' nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK 104
27' iqNidOk 108
II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

1' .sKqïlrK iy uQ,H

uqo,a uKav, WmfoaYd;aul ú.Kk lñgq jd¾;dj'


uqo,a uKav,h úiska m;a lrk ,o ú.Kk lñgqj" ‘ ishÆ cd;Hka;r uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;Ska
idud‚lhka ;sfofkl=f.ka iukaú; fõ' uqo,a uKav,fha (IFRS) hdj;ald,Sk ùu i|yd cd'.s'm%'u' (IASB)
m;al, idud‚ld ufkda rdukdoka uy;añh ^ú.Kk lñgq cd, fiajh ∞hl ùu'
iNdm;s&" tï' wdr®' ñyq,dr® uy;d ^fla'mS'tï'„" fµdaâ"
frdaâia" f;dar®gka iy iud.fï yjq,alre& iy ta'tï'f–' ÷ wj∞ku mokï lr.;a ú.Kk l%ufõohka ls%hd;aul
meá%la uy;añh ^tia'f–'tï'tia' wdYs%;fha yjq,alre& lñgq ls¯ug wjYH jr,;a .Kldêld¯jreka f;dard.ekSfï
idud‚lhka f,i lghq;= l< w;r mS'ã'f–'m%kdka≥ uy;d ° úur®Ykh l<hq;= úIh lafIa;%h ms<sn|j ksr®foaY
^2010 fmnrjd˙ udih olajd&" î'ã'ví'ta' is,ajd uy;d ls¯u'
^2010 udr®;= udih olajd& wdpdr®h ví'tï'fyaupkaø ^2010
÷ cd;Hka;r uQ,H wruqof,a iq/ls;d ;lafiarelrK
udr®;= udifha isg& hk iyldr wêm;sjre 2010 jr®Ih ;=<
wjYH;djhka i|yd" cd;Hka;r uQ,H wruqo, i|yd
° lñgqfõ f,alïjre jYfhka lghq;= lrk ,°'
w;sfr®l mejreula ls%hd;aul ls¯u i|yd wr®kiaÜ
iy hx.a wdh;khg tlÛ;dj m< ls¯u'
2010 uqo,a jr®Ih ;=< lñgqj iNdjdr 7la meje;a jQ w;r ÷ 2009 jr®Ih i|yd jQ ú.Kkfha ° wdhq .Kk
my; ±lafjk ldr®hhka ls%hdjg kxjd ;sfí' ;lafiarej i|yd Wml,amkhkays wkql+,;djh" foaYSh
÷ ú.Klhka úiska w;aika ls¯ug m%:u 2009 jr®Ih NdKavd.dr ì,am;a l< ,xiq jákdlu ms<sn| fy<sorõ
i|yd jQ YS% ,xld uy nexl=fõ flgqïm;a l< wjidk ls¯u' ixfYdaê; yd jeä jr®Okh jQ cd'uq'jd'm%'
.sKqu kej; iudf,dapkhg ,lals¯u iy iuyr i|yd w∞< úY=oaêlrK m%;sm;a;Ska ys w∞< nj
fy<sorõ ls¯u ms<sn|j tlÛ;ajh m< ls¯u' iïnkaOfhka we;s jQ .egÆ i|yd wr®kiaÜ iy hx.a
wdh;kh iu. tlÛùu'
÷ YS% ,xld uy nexl=fõ 2009 .sKqï iïnkaOfhka
ndysr ú.Kljreka Tjqkaf.a wka;r® .egÆ m;%fhka ÷ ne¢hd .egqï j<lajd .ekSu i|yd ndysr ú.Klhkag"
iy l<ukdld¯;aj ,smsfhka wjOdkhg ,lalr ;snQ ú.Kkhg ndysr ishÆu ldr®h mej¯u i|yd lñgqfõ
lreKq ms<sn|j miq úmrï lrk ,°' tlÛ;ajh wjYH nj ksr®foaY ls¯u'

÷ wka;r® .egÆ m;%fhka iy l<ukdld¯;aj ,smsfhka ÷ wdhq .Kldêld¯kaf.a b†˙m;als¯u iïnkaOfhka


wjOdkhg fhduqlr ;snQ lreKq ms<sn| my; i|yka kej; i<ld ne,Su'
ksr®foaY b†˙m;a lrk ,°' ÷ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j úiska b†˙m;a
l< ú.Kk m%;sm;a;sh yd wdpdr®h Or®u moaO;sh
‘ YS% ,xld uy nexl=fõ Kh f;dr;=re ldr®hdxYh
wkqu; l< w;r" úIh mokï lr.;a ú.Kk
(CRIB) fldgia wdfhdack 19'9] g jvd jeä
l%ufõohka y∫kajd °u i|yd ilia l< lñgq m;a
m%udKhla 2010 m%:u ldr®;=j ;=< úls”u'
lafIa;%hkag w∞< ldr®h lr f.k hdu wkqu;
‘ nexl=j i|yd uqrmo ms<sfj;la y∫kajd°u iy
ls¯u'
ishÆu moaO;Ska iy th fhd∞ .ekSu'
÷ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j ms<sn|
‘ cd'uq'jd'm%' 9 (IFRS 9) l,ska w∞< lr fkd.
fldf<dïnia WmfoaYl fiajd wdh;kh tlaj ms<sfh<
ekSug tlÛùu'
l< .=Kd;aul ;lafiarelrK ixfYdaOk jdr®;dfõ
‘ 2010 wdhq .Kk we.hSu ms<sn|j wdhq.Klhskaf.a ksr®foaYhka igyka ls¯u'
b†˙m;a ls¯u ks¯laIKh ls¯u' ÷ újD; ;;a;aj (open position) .kqfokq fjf<|fmd<
‘ uQ,H jdr®;dlrKhg w∞< wNHka;r md,k l%u w.h ls¯u" iq/l=ïm;a Khg .ekSu" uQ,H fkdjk
úur®Ykh ls¯ug iy nexl=fõ ldr®h uKav,h j;alula f,i rkaj,ska olajd ke;s iq/l=ïm;a
iu. ldr®h ls¯ug l=,S moku u; ndysr m%dfoaYSh Kh fhdackd l%uh hgf;a ,nd.;a Kh
mdr®Yajhka fhd∞ .ekSu' uqo,aj, idOdrK w.h ;lafiare ls¯u fiajl m%;s,dN
‘ f,dhsâia f.dvke.s,a, foam< ms˙h; yd WmlrK ie,iqu i|yd jQ wdhq.Kk ;lafiarelrKhka i|yd
hgf;a igyka ls¯ug ;SrKh ls¯u' .sKqïlrKh iy wdhq.Kk ,dNh fyda w,dNh

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 1


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

w∞hu m%ldYhkays y∫kd.ekSu" w;sfr®l øjYS,;djh uQ,H uKav,h udr®.fhka uqo,a uKav,hg ±kqï°u
wjfYdaIKh lr .ekSfï ms˙jeh l,a;eîu' ^uQ,H b,a,d isàu'
kS;s mkf;a 40 j.ka;sh& iïnkaê; mdr®Yajhkaf.a ÷ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;= wOHlaI úiska
.kqfokq fy<sorõ ls¯u' lDIsldr®ñl wxYh i|yd ldr®;=uh m%ldYh iïnkaOfhka ksl=;a lrk ,o
wksjdr®h Kh iemhSu" wksjdr®h ;ekam;= rlaIK
jdr®;d ms<sn|j ksr®foaY b†˙m;a ls¯u'
fhdackd l%uh" bvï yd f.dvke.s,s iy wdfhdack
j;alï m%;Hd.Kkh ls¯u iy .sKqïlrK .egÆ ÷ uqo,a uKav,h i|yd ld,Sk jdr®;d ls¯fï wruq◊ka
idlÉPd ls¯u' ú.Kk lñgq /iaùï ys jdr .Kk iy jdr®;dlrK
ldr®h mámdáh ms<sn|j ú.Kk lñgq f,alï yg
÷ mqyqKq fiajl ms˙ilf.a wjYH;dj we;s neúka"
Wmfoia iemhSu'
l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j fiajl
udrels¯fï l%uh tu fomdr®;fïka;=j iïnkaOfhka ÷ 2011 jr®Ih i|yd n|jd.;a ú.Kkfha ldr®hidOkh
kej; i,ld ne,sh hq;= nj ú.Kk lñgq iNdm;s úuid ne,Su'

l,ukdldß;aj m%ldYh
iajlSh wruqKqj,g wod,j YS% ,xld uy nexl=fõ .sKqïlghq;= Ndjh iy uQ,H ld¾hidOkh'

YS% ,xldfõ uqo,a" uQ,H iy f.ùï moaO;s m˙md,kh" wruqKq j,ska úhqla; l<hq;= w;r th yqfola wdkqYdx.sl
wëlaIKh iy kshdukh ls¯u i|yd j.lsjhq;= wêld˙h wruqKla úhhq;= jkafkah'
f,i uy nexl=j uQ,H kS;s mk; hgf;a ia:dms; lrk
,°' tu mkf;a úêúOdk m˙† m%Odk mrudr®:hka jk uy nexl=fõ m%;sm;a;s fufyhqï" úksuh wkqmd;
l,ukdlrKh" uqo,a fkdaÜgq ksl=;=j wd†h ls%hd;aul
wdr®:ßl iy ñ, ia:dhs;djh yd uQ,H moaO;s ia:dhs;djh
ls¯fï m%;sM," Wm,íê jákdlï uy nexl=fõ uQ,H
idlaId;a lr .ekSfï j.lSu nexl=j fj; mej¯ we;'
m%ldYkhkays w∞, .sKqïlrK iy jdr®;dlrK
tneúka" uy nexl=fõ .sKqïlghq;=Ndjh iy tlS fufyhqï m%ñ;hkag wkql+,j igyka lrk w;r" fuh iuia;
j, idr®:l;ajh jkafka tu m%Odk mrudr®:hka lrd rdcH .sKqïlrK lghq;=Ndjfhka fldgila idlaId;a
<Ûdùu i|yd jk m%;sm;a;s yd fufyhqï j, iM,;djh lr .ekSula f,i uQ,H .sKqïlrK lghq;=Ndjh i|yd
úkd" tys ,dN∞hS;ajh fkdjkafkah' uy nexl=j" moku imhkq ,nk w;r" fuu m%ldYhkays jdr®;d lr
fjk;a mqoa.,sl fyda rdcH wdh;kj,ska fjka fldg we;s uQ,H ldr®hidOkh iy wjfndaO lr .ekSu tu
miq;,fha msysgd l<hq;=h'
y∫kd .efkk" uQ,sl ,laIKh kï fuu jHjia:dms;
mrudr®:hka jkafkah' fmd,S wkqmd;h iy úfoaY úksuh uQ,H kS;s mkf;a 42 yd 43 j.ka;s m%ldr ú.Kldêm;s
wkqmd;h flfrys n,mdk uqo,a m%;sm;a;s ls%hdudr®.hka úiska lrkq ,nk ndysr ú.Kkhlg YS% ,xld uy nexl=j
u.ska ,dN ckkh ls¯fï woaú;Sh yelshdjla uynexl=j Ndckh fõ' cd;Hka;r uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;hkag
i;= neúka" th ,dN∞hs;aj m%fõYhla wkq.ukh lf<a wkql+, njg iy;sl ùu i|yd cd;Hka;r ú.Kl
kï" ,dN ckkh jk w;r m%Odk mrudr®: fkdi,ld m%ñ;hkag wkql+,j ú.Kkhla ls¯u i|yd wr®kaiaÜ iy
ye¯ula jkq we;' tneúka uy nexl=fõ wdr®:ßl yd ñ, hx.a jr,;a .Kldêld¯jrekaf.a fiajh ú.Kldêm;s;=ud
ia:dhs;d uQ,H moaO;s ia:dhs;d mrudr®:hka" ,dN∞hs;d úiska ,ndf.k we;'

II fldgi - 2 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

ú.Kldêm;s fomdr®;fïka;=j
fzf;fha;thsh; jiyik mjpgjp jpizf;fsk;
AUDITOR GENERAL'S DEPARTMENT

Btµa$f–$iSì$tµata$10 2011 udr®;= 29 †k

ú.Kldêm;s jd¾;dj

2010 foieïnr® 31 †kg uQ,H ;;a;aj m%ldYkh iy t†fkka wjika jr®Ih i|yd jQ wd∞hï m%ldYkh" iúia;rd;aul wd∞hï m%ldYkh"
ialkaO m%d.aOkfha fjkiaùï m%ldYkh yd uqo,a m%jdy m%ldYkh iy jeo.;a .sKqïlrK m%;sm;a;s yd uQ,H m%ldYk ms<sn| wfkl=;a
meye†,s ls¯ï igyka ^wxl 1 isg 41& j, idrdxYhlska iukaú; Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H m%ldYk 1971 wxl 38 ork uqo,a mkf;a 13
^1& j.ka;sh iy uqo,a kS;s mkf;a ^422 wêld˙h& 42 ^2& j.ka;sh iu. ixfhda‚;j lshúh hq;= Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd° ckrcfha
wdKavql%u jHjia:dfõ 154^1& jHjia:dfjys we;=,;a úêúOdk m%ldr udf.a úOdkh hgf;a ú.Kkh lrk ,°' Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H
m%ldYk" cd;Hka;r uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;Skaj,g wkql+, ùu ms<sn|j jQ ú.Kkh ud úiska m;a lrk ,o m%isoaO jD;a;sfhys kshe,s
jr,;a .Kldêld˙ iud.ula úiska is≥lrk ,°'
1(2 uQ,H m%ldYk iïnkaOfhka l<ukdlrKfha j.lSu
cd;Hka;r uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;s j,g wkql+,j uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u iy idOdrKj b†˙m;a ls¯u l<ukdlrKfha j.lSï
fõ' WÑ; m˙† iq≥iq .sKqïlrK m%;sm;a;s f;dard.ekSfï° yd fhd∞ .ekSsfï° iy wjia:dkql+,j .sKqïlrK weia;fïka;= ms<sfh,
ls¯fï°" jxpd fyda jer† fya;=fjka we;súh yels m%udKd;aul idjoH m%ldYkhkaf.ka f;drjQ uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u yd idOdrK
f,i b†˙m;a ls¯ug wd∞< jk wNHka;r md,khka ie,iqï ls¯u" ls%hd;aul ls¯u yd mj;ajdf.k hdu fuu j.lSug we;=<;a fõ'
1(3 ú.Kk úIh m:h iy u;h i|yd moku
udf.a ú.Kk m¯laIK u; mokïj fuu uQ,H m%ldYk ms<n s |j u;hla m%ldY ls¯u udf.a j.lSu fõ' cd;Hka;r ú.Kk m%ñ;Skg
a wkql,
+ j
fuu ú.Kkh is≥lrk ,°' ú.Kk wdpdr Or®uj, wjYH;djhkag wkql+,ùu iy uQ,H m%ldYk m%udKd;aul idjoH m%ldYhkaf.ka
f;drjkafkao hkak ms<sn| idOdrK ;yjqrejla ,nd .ekSu ms◊i ú.Kkh ie,iqï lr ls%hd;aul l<hq;= njg fuu m%ñ;sj,ska
wjYH flfr®' uQ,H m%ldYkj, ixLHd yd fy,sorõ ls¯ï j,g iïnkaO ú.Kk idlaIs ,nd .ekSfï m˙mdá ls%hd;aul ls¯u ú.Kkhg
we;=<;afõ' jxpd fyda jer† fya;=fldgf.k uQ,H m%ldYk j, úhyels m%udKd;aul idjoH m%ldYhka ms<sn| wj∞ku we.hSuo we;=Ωj
ú.Klf.a úksYaph u; m˙mdá ;SrKh lr we;' fuu wj∞ku ;lafiare ls¯fï° wdh;kfha uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u yd b†˙m;a
ls¯fï° wjia:dkql+,j w∞,jk ú.Kk m˙mdá ie,iqï ls¯u i|yd jQ wNHka;r md,khka ú.Kl ie,ls,a,g Ndckh lrk kuq;a
wNHka;r md,kfha M,∞hl;ajh ms<sn| u;hla m%ldY ls¯fï wruqfKka lrkq fkd,nhs' Ndú;d lrk ,o .sKqïlrK m%;sm;a;s
iy" l<ukdlrKh úiska is≥lrk ,o jeo.;a weia;fïka;= we.hSu fukau uQ,H m%ldYkhkays iuia: b†˙m;a ls¯u ms<sn| we.hSu
ú.Khg we;=<;afõ' udf.a Wm˙u ±kSu iy úYajdih m˙† ú.Kk lghq;= i|yd wjYH jk m%udKj;a f;dr;=re iy meye†,s ls¯ï
ud úiska ,nd.kakd ,°' ta wkqj udf.a u;h i|yd m%udKj;a mokula udf.a ú.Kkh u.ska imhk nj udf.a úYajdihhs' ú.Kkfha
úIh m:h iy m%udKh ;SrKh ls¯u i|yd 1971 wxl 38 ork uqo,a mkf;a 13 j.ka;sfha ^3& iy ^4& Wmj.ka;s j,ska ú.Kldêm;s
fj; wNsu;dkqid˙ n,;, mejfr®'
1(4 u;h
2010 foieïnr® 31 †kg nexl=fõ uQ,H ;;a;ajh iy t†fkka wjika jr®Ih i|yd uQ,H ldr®hidOkh iy tys uqo,a m%jdy" cd;Hka;r
uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;sj,g wkql+,j Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H m%ldYk m%udKd;auj" idOdrK f,i b†˙m;a lr we;s nj ud
orkakdjQ u;h fõ'
1(5 mdr®,sfïka;=j fj; jdr®;d ls¯u
wdKavql%u jHjia:dfõ 154 ^6& jHjia:dfjys we;=,;a úêúOdk m%ldr mdr®,sfïka;=j fj; b†˙m;a l<hq;= udf.a jdr®;dj h:d ld,fha°
iNd.; flfrkq we;'

w;a'lf<a$tÉ'ta'tia'iurùr
jev n,k ú.Kldêm;s'
ksoyia p;=rY%h" Rje;jpu rJf;fk;> INDEPENDENCE SQUARE,
fld<U 07" Y%S ,xldj nfhOk;Gg 07> ,yq;if COLOMBO 07, SRI LANKA

} } }
≥rl:kh µelaia wxlh bf,lafg%dksla ;eme,a
njhiyNgrp 2691151 gf;]; ,y 2697451 < - nkapy; oaggov@sltnet.lk
Telephone Fax No. E-mail

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 3


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

Y%S ,xld uy nexl=j


foieïn¾ 31 jeks Èkg uQ,H ;;aj m%ldYkh
igyk 2010 2009
re' ’000 re' ’000
j;alï
úfoaYSh uQ,H j;alï
uqo,a iy uqo,a iudkhka 189,664,726 147,871,157
uQo,a j;alï
- ,dN fyda w,dN u; idOdrK ñ,g we;s iq/l=ïm;a 5 183,729,813 56,275,323
- úl=Kqï i|yd jq wdfhdack 5 346,953,603 315,342,452
wksl=;a úfoaYSh ,eìh hq;= uqo,a 8,534,829 2,429,319
cd'uq'w' iïnkaO j;alï 6 71,199,269 76,509,781
uqΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 800,064,240 598,428,032
foaYSh uQ,H j;alï
wdfhdack l<U - Y%S ,xld rcfha iq/l=ïm;a 20,497,816 43,450,557
rchg fok ,o w;a;sldrï 7 77,878,823 73,880,500
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh 8 ^w& 2,459,846 1,136,596
wksl=;a foaYSh ,eìh hq;= uqo,a 8 ^wd& 3,274,892 595,444
uQ,H iy wksl=;a wdh;kj, wdfhdack 9 ^w& 41,236 43,855
wksl=;a j;alï 9 ^wd& 1,272,621 1,497,973
uqΩ foaYSh uq,H j;alï 105,425,234 120,604,925
uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,032,957

úfoaYSh uQ,H fkdjk j;alï
rkaj,ska olajd we;s iq/l=ïm;a 54,007,207 84,834,269

foaYSh uQ,H fkdjk j;alï
f;d.h 10 2,814,784 2,157,200
úúO j;alï 4,170,077 4,092,428
foam, ms˙h; iy WmlrK 11 9,344,340 9,342,947
wiamDYH j;alï 12 17,753 16,383
úY%du jegqma iy wfkl=;a mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï 36 869,700 293,476
uqΩ uQ,H fkdjk j;alï   71,223,861 100,736,703
uqΩ j;alï 976,713,335 819,769,660

nerlï iy ysñlre m%d.aOkh


úfoaYSh uQ,H nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;kj,g f.úh hq;= uqo,a 13 3,127,136 18,068,841
wdishdkq ksYaldIK wdh;khg f.úh hq;= uqo,a 14 65,044,407 29,836,531
cd'uq'w' iïnkaO nerlï 15 275,420.837 218,171,021
wksl=;a úfoaYSh f.úh hq;= uqo,a 16 5,014,191 5,008,035
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 348,606,571 271,084,428

foaYSh uQ,H nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;k úiska ;ekam;= 17 104,853,445 86,085,866
rdcH yd rdcH ksfhdacs; wdh;k fYaIhka 18^w& 3,088,659 2,347,709
m%;sñ,° .ekSï .súiqï hgf;a úl=Kk ,o iq/l=ïm;a 18^wd& 113,454,891 84,022,645
fiajl iqN idOk fhdackd l%uj, fYaIhka 19^w& 977,154 1,050,255
wksl=;a f.úh hq;= uqo,a 19^wd& 27,779,723 25,981,654
uqΩ foaYSh uq,H nerlï 250,153,872 199,488,129
uqΩ uQ,H nerlï 598,760,443 470,572,557
wksl=;a nerlï
ixirKfhys mj;sk uqo,a 20 255,652,217 217,429,835
ú,ïNS; m%∞k 21 4,605 567
úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajd kshqla;s m%;s,dN fhdackd l%u 36 - –
úúO nerlï iy WmÑ;hka 74,381 66,895
uqΩ wksl=;a nerlï 255,731,203 217,497,297
uqΩ nerlï 854,491,646 688,069,854

ysñlï m%d.aOkh
m%d.aOk wruqo, 22 25,000,000 25,000,000
ixÑ; 97,221,689 106,699,806
uqΩ ysñlï m%d.aOkh 122,221,689 131,699,806
uqΩ nerlï iy ysñlï m%d.aOkh 976,713,335 819,769,660

fuu uQ,H m%ldYhka Y%S ,xld uy nexl=fõ wêm;s iy m%Odk .Kldêld¯ úiska 2011 udr®;= 07 jeks †k uqo,a uKav,h fjkqfjka" ksl=;a ls¯u i|yd wkqu; lrk
,°'

w‚;a ksjdâ lírd,a - wêm;s tï' whs' iqµshdka - m%Odk .Kldêld¯

msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'

II fldgi - 4 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

Y%S ,xld uy nexl=j


2010 foieïn¾ 31 Èfkka wjika ld,mßÉfþoh i|yd
wdÞhï m%ldYkh
igyk 2010 2009
re' ’000 re' ’000
fufyhqï wd∞hu
úfoaYSh uQ,H j;alï wdY%s; wd∞hu
fmd,S wd∞hu 24 10,841,880 4,595,856
Wm,íê fkdjq m%;Hd.Kkhkaf.ka jdish $ ^mdvqj& (3,484968) (4,177,107)
ñ, fjkiaùïj,ska Wm,íê jdish $ ^mdvqj& 27,643,286 6,689,834
úfoaYSh uQ,H j;alïj,ska uqΩ wd∞hu 35,000,198 7,108,583

úfoaYSh uQ,H nerlï wdY%s; úhoï
fmd,S úhou 25 (3,881,159) (1,832,436)
úfoaYSh uQ,H nerlï wdY%s; uqΩ úhou
Y=oaO úfoaY úksuh m%;Hd.Kk jdish $ ^mdvqj& (3,881,159) (1,832,436)
úfoaYSh uQ,H wdfhdack wd∞hu $ ^mdvqj& (8,659,222) 8,842,035
foaYSh uQ,H j;alï wdY%s; wd∞hu 22,459,817 14,118,182

fmd,S wd∞hu 24 5,904,437 28,111,337

fmd,S úhou 25
(10,123,663) (2,534,820)
4,219,226 25,576,517
foaYSh uQ,H j;alï wdY%s; uqΩ wd∞hu

544,217
wksl=;a wd∞hï 26 825,681
19,066,272 40,238,916
uqΩ Y=oaO fufyhqï wd∞hu $ ^mdvqj& fufyhqï úhoï (

fiajl uKav, úhoï ( 27
(2,224,931) (2,128,264)

- jegqma iy fõ;k
(305,487) (276,101)
- ksYaÑ; ∞hl ie,iqï ms˙jeh
- mYapd;a fiajl ksYaÑ; m%;s,dN ie,iqï w;sfr®l ms˙jeh 262,190 –  
(2,268,228) (2,404,365)
laIhùï iy l%ulaIh (278,453) (295,759)
f;d. ms˙jeh (1,621,189) (1,350,463)
m˙md,k úhoï 28 (1,155,182) (913,307)
) _
fnd,a yd wvudK Kh lmd ye¯ï (1,108,000
uqΩ fufyhqï ms˙jeh (6,431,052) (4,963,894)


wd∞hï n≥ j,g fmr ,dNh $ ^mdvqj& 12,635,220 35,275,022

wd∞hï noao 29 (891,267) (1,636,373)
jr®Ih i|yd Y=oaO ,dNh $ ^mdvqj&
11,743,953 33,638,649
msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'
Y%S ,xld uy nexl=j
2010 f±iïn¾ 31 ka wjika jQ ld,mßÉfþoh i|yd
taldnoaO úia;SrK wdodhï m%ldYkh
2010 2009
re' ’000 re' ’000

jr®Ih i|yd Y=oaO ,dNh$mdvqj 11,743,953 33,638,649


úl=Kqï iq/l=ïm;a i|yd jQ Y=oaO idOdrK jákdlu ,dN$^mdvqj& (5,889,977) (2,887,636)
uqΩ úia;SrK wdØhu
(5,853,976) 30,751,013

msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 5


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

YS% ,xld uy nexl=j


2010 foieïn¾ 31 Èfkka wjika ld,mßÉfPaoh i|yd
ialkaO m%d.aOkfha fjkiaùï m%ldYkh

∞hl m%d.aOk m%;Hd.Kk wksl=;a iuqÉÑ; tl;=j


m%d.aOkh f,i ixÑ;h ixÑ;h ,dN
úir®ckh ^igyk 22&
l< ixÑ;h
re' '000 re' '000 re' '000 re' '000 re''000 re' '000

2009 ckjd˙ 01 †kg 15,000 24,985,000 2,706,067 68,891,661 24,351,065 120,948,793


Y=oaO ,dNh $ ^w,dNh& –  – – –  33,638,649 33,638,649
;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sh –  – – 95,043 (95,043) –
  i|yd jQ ksOka wruqo,g mej¯u
fj<|m, w.hls¯fï ixÑ;hg mej¯u –  – – 2,211,883 (2,211,883) –
Y=oaO úfoaY úksuh m%;Hd.Kk ,dNh udrels¯u –  – – 8,842,035 (8,842,035) –
Y%S',x'u'ne' úfYaI ixÑ;j,g udre ls¯u –  – – 269,798 (269,798) _
úl=Kqï iq/l=ïm;a i|yd we;s
  Y=oaO idOdrK jákdlu ,dN$^mdvqj& –  – – (2,887,636) – (2,887,636)
,dNh rchg mej¯u –  – – –  (20,000,000) (20,000,000)
2010 ckjd˙ 01 †kg 15,000 24,985,000 2,706,067 77,422,784 26,570,955 131,699,806
Y=oaO ,dNh $ ^w,dNh& –  – – – 11,743,953 11,743,953
;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sh –  – – 107,559 (107,559) –
  i|yd jq ksOka wruqo,g mej¯u
fmd≥ ixÑ;hg mej¯u –  – – 700,975 (700,975) –
fj<|m, w.hls¯fï ixÑ;hg mej¯u –  – – (4,177,107) 4,177,107 –
Y=oaO úfoaY úksuh m%;Hd.Kk ,dNh udrels¯u –  – – (8,659,222) 8,659,222 –
Y%S',x'u'ne' úfYaI ixÑ;j,g udre ls¯u –  – – 206,998 (206,998) _
úl=Kqï iq/l=ïm;a i|yd we;s
  Y=oaO idOdrK jákdlu ,dN $ ^mdvqj& –  – – (5,889,977) – (5,889,977)
Y%S ,xld uy nexl= fiajdØhl iyd úY%du wdmØ
iyk wruqo,g wruqo,a udre ls¯u –  – – _ (439) (439)
,dNh rchg mej¯u - 2009 –  – – _ (5,000,000) (5,000,000)
,dNh rchg mej¯u - 2010 –  – – _ (10,000,000) (10,000,000)
iafõÉPd ;ekam;= wdrlaIK l%uh hgf;a wdfhdackh l<
wruqo,a Y%S ,xld ;ekam;= wdrlaIK l%uhg udre ls¯u –  – – (331,653) _ (331,653)
m<d;a Kh l%uhg wruqo,a udre ls¯u –  – – 2,900,000 (2,900,000)
2010 foieïnr® 31 †kg 15,000 24,985,000 2,706,067 62,280356 32,235,266 122,221,689

msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'

II fldgi - 6 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

Y%S ,xld uy nexl=j


2010 foieïn¾ 31 osfkka wjika ld,mßÉfPaoh i|yd
uqo,a m%jdy m%ldYkh
igyk 2010 2009
re' '000 re' '000
fufyhqï l%shdldrlïj,ska uqo,a m%jdyh
m%Njh
,enqKq fmd,sh - úfoaYSh uqo,a 8,444,272 3,620,945
,enqKq fmd,sh - foaYSh uqo,a - wksl=;a 401,620 452,164
øjYS,;d l<ukdlrK" fjf<| iy SWAP wd∞hï 27,643,286 6,992,342
Wm,íê jq úksuh jdish $ ^mdvqj& (2,150,718) 673,475
,enqKq wksl=;a wd∞hï 657,674 468,899
34,996,134 12,207,825
úh meyeoï
f.jk ,o fmd,sh - úfoaYSh uqo,a
3,695,818 1,963,574
f.jk ,o fmd,sh - foaYSh uqo,a
10,481,347 2,156,462
fiajlhskag f.ùï
2,818,927 3,747,815
iemhqïlrejkag f.ùï
4,954,522 (21,256,640)
f.jk ,o wd∞hï n≥
884,633 1,857,983
22,835,247 (11,530,806)
fufyhqï l%shdldrlïj,ska Y=oaO uqo,a m%jdyh 30 12,160,887 23,738,631

wdfhdack l%shdldrlïj,ska uqo,a m%jdyh


m%Njh (
wksl=;a foaYSh uQ,H j;alïj, Y=oaO ^jeäùu& $ wvqùu (81,150) (1,879,364)
wksl=;a wdh;kj,g m%∞kh l< Kh iy w;a;sldrï - m%d.aOk whlr.ekSï 791,117 2,688,756
uQ,H iy wksl=;a wdh;kj, wdfhdack wmyrKh $ uq∞ye¯u 2619 6,874
foam," ms˙h; iy WmlrK úls”ï 4,332 1,367
uQ,H iy wksl=;a wdh;kj, wdfhdack wdY%s; wd∞hu 11,695 –
m%;súl=Kqï .súiqï hgf;a ñ,g .;a iq/l=ïm;aj, Y=oaO jeäùu 29,432,245 70,279,645
30,160,859 71,097,278
úh meyeoï
úfoaY uqo,a iq/l=ïm;aj, Y=oaO jeäùu $ ^wvqùu& 183,338,571 286,976,540
wksl=;a úfoaYSh uQ,H j;alïj, Y=oaO jeäùu $ ^wvqùu& (1,800,539) 1,496,343
wksl=;a úfoaYSh uQ,H nerlïj, Y=oaO jeäùu $ ^wvqùu& (26,948,525) 40,717,160
wksl=;a foaYSh ;ekam;= iy f.úh hq;= uqo,aj, Y=oaO jeäùu $ ^wvqùu& (2,861) 4,290
m%∞khka wvql<" foam," ms˙h; iy WmlrK ñ,g .ekSï 280,027 387,795
rka f;d.fha Y=oaO jeäùu $ ^wvqùu& (29,680,126) 75,691,109
wfkl=;a wdh;k fj; ,nd ≥ka Khm;a w;a;sldrï 1,954,823 2,203,105  
;ekam;= wdrlaIK wruqo,a j;alï .sKqug udre ls¯ï 331,653 _
127,473,024 407,476,342
wdfhdack l%shdldrlïj,ska Y=oaO uqo,a m%jdyh (97,312,164) (336,379,064)

uQ,H l%shdldrlïj,ska uqo,a m%jdyh
m%Njh (
ixirK uqo,a ksl=;=j (260,277,179 (218,514,268)
ixirK uqo,a wdmiq .ekSï 298,499,562 249,845,187
ixirK uqo,a Y=oaO ksl=;=j 38,222,383 31,330,919

wvqls¯ï (
31
rcfha .kqfokq wdY%s; ixirK uqo,a Y=oaO ksl=;=j $ ^wdmiq .ekSï& (25,210,557) (147,556,788)
nexl= iy uQ,H wdh;k .kqfokq wdY%s; ixirK uqo,a
32
  Y=oaO ksl=;=j $ ^wdmiq .ekSï& (18,866,241) (4,149,819)
ixirK uqo,a Y=oaO ksl=;=j $ ^wdmiq .ekSï& (44,076,798) (151,706,607)
ixirK uqo,a Y=oaO jeäùu 82,299,181 183,037,526
úh meyeoï (
(67,310,167)
úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlï wdmiq f.ùu (121,365,370)
wksl=;a wruqo,a i|yd f.ùu 439 – 
15,000,000 20,000,000  
w;s˙la;h rchg f.ùu
(52,309,728) (101,365,370)
uQ,H l%shdldrlïj,ska Y=oaO uqo,a m%jdyh 134,608,909 284,402,896

uqo,a iy uqo,a iudkhkaf.a Y=oaO jeäùu 49,457,632 (28,237,536)
uqo,a iy uqo,a iudkhka u; jk úksuh wkqmd;hka n,mEu (7,665,063) 8,769,887
jr®Ih wdrïNfha ° uqo,a iy uqo,a iudkhka 147,871,157 167,338,807
189,664,726 147,871,157
foieïnr® 31 †kg Y+oaO uqo,a iy uqo,a iudkhka 33
msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 7


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

2010 foieïn¾ 31 osfkka wjika ld,mßÉfþoh i|yd 2'2 jeo.;a .sKqï ksYaphka iy weia;fïka;=
uQ,H m%ldYkhkaf.a fldgila f,i lshúh hq;= igyk
.sKqï m%;sm;a;s w∞, ls¯fï ° nexl=j úiska
1' jd¾;d lsÍfï tallh iy jHjia:dms; moku weia;fïka;=j,g wu;rj my; ≤lafjk ksYaphka lr
we;s w;r" fuu .sKqï m%ldYkhkays w.h y∫kd .ekSï
YS% ,xldfõ uqo,a" uQ,H iy f.ùï moaO;s m˙md,kh" u; tajd ie,lsh hq;= wkaoñka n,md we;'
wëCIKh iy kshdukh ls¯u i|yd j.lsjhq;= wêld˙h
f,i 1949 wxl 58 ork uQ,H kS;s mk; ^ixfYdaê; m˙†& úlsŒug we;s wdfhdack ydkslrKh
hgf;a Y%S ,xld uy nexl=j ^§nexl=j¶ fyda §Y%S',x'u'ne'¶&
wdh;khla f,i ia:dms; lrk ,°' YS% ,xld uy nexl=j ie,lsh hq;= f,i iy wLKavj idOdrK w.h tys ms˙jehg
ks;Hj Y%S ,xld m%cd;%dka;%sl iudcjd° ckrch ;=< msys- jvd my<g hkúg" úls”u i|yd we;s wdfhdack w.h
gqjd we;s w;r" fld<U 01" ckdêm;s udjf;a wxl 30 ork ydks ù we;s nj nexl=j ;SrKh lrhs' ie,lsh hq;= nj
ia:dkfha msysgd we;' yd wLKavj hk lreKq ;SrKh ls¯fï ° ksYaph ls¯ula
wjYH fõ'
fuu uQ,H m%ldYkhka" uqo,a uKav,h fjkqfjka ksl=;a
ls¯u i|yd" YS% ,xld uy nexl=fõ wêm;s iy m%Odk úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï
.Kldêld˙ úiska 2011 udr®;= 07 jeks †k wkqu; lrk
,°' ksYaÑ; m%;s,dN ie,iqïj, ms˙jeh" wdhq.Kk we.hSï
u; ;SrKh lrkq ,efí' wdhq.Kk we.hSul ° jÜgï
2' .sKqïlrK m%;sm;a;s
wkqmd;" j;alïj, wfmalaIs; m%;s,dN wkqmd;" wkd.;
2'1 ms<sfh, lsÍfï moku jka† f.ùï jeäùï" urK wkqmd;h iy úY%du jegqmaj,
wkd.; jeäùï ms<sn| Wml,amkhka is≥lrkq ,efí'
my; i|yka ksYaÑ; .KldêlrK m%;sm;a;sj,ska y∫kajd
fuu ie,iqï j, †.=ld,Sk iajNdjh fya;=fjka tjeks
° we;s m˙† idOdrK jákdlug w.h lrk ,o bvï"
f.dvke.s,s" iy we;eï uQ,H j;alï yer" ft;sydisl weia;fïka;= ie,lsh hq;= f,i wúksYaÑ;;djhlg
ms˙jeh mokïj fuu uQ,H m%ldYkhka ms<sfh, lrk Ndckh fõ' Ndú;d lrk ,o Wml,amk igyka
,°' wxl 36 ys ±lafõ'

jd¾;d lsÍfï wdlD;sh 2'3 .sKqïlrK m%;sm;a;Ska fjkiaùï yd wkdjrKh lsÍï

Ndú;d lrk .sKqï m%;sm;a;s" miq.sh jifr® Ndú;d


nexl=j úiska uQ,H j;alï iy uQ,H nerlï o tajdg w∞,
wd∞hï iy úhoï udr®. o úfoaYSh uqo,a iy foaYSh uqo,a l< .sKqïlrK m%;sm;a;sj,ska fjkila fkdfmkajhs'
l%shdldrlï f,i fjkafldg b†˙m;a lrkq ,efí' uQ,H cd;Hka;r uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;s ^cd'uq'jd'm%'& jeä
;Fjh ms<sn| m%ldYfha j;alï iy nerlï b†˙m;a ls¯fï jr®Okh ls¯fï m%;sM,hla f,i my; i|yka m%ñ;s
° mqΩ,a jYfhka tla tla jr®.h hgf;a øjYS,;djfha i|yd is≥lrk ,o ixfYdaOkhka fya;=fjka" nexl=fõ
ms<sfj,g olajd we;' fuu jdr®;dlrK m%fõYh u.ska" .sKqïlrK m%;sm;a;s" fyda uQ,H ;;a;ajh ldr®h idOkhg
wxl 4 ork igyfkys úia;rd;aulj olajd we;s nexl=fõ lsis∫ n,mEula t,a, ù fkdue;'
l%shdldrlï WÑ;j jdr®;d flfrk nj nexl=fõ woyi
fõ' cd'uQ'jd'm%' 2 - fldgia mokï lr.;a f.ùï - iuQy uqo,a
fíreï fldgia mokï f.ùï .kqfokq 2010 ckjd˙ 10
wkql+,;d m%ldYkh isg n,meje;afõ'
2010 foieïnr® 31 †fkka wjika jk jr®Ih i|yd cd'uQ'jd'm%' 3 - jHdmdr taldnoaOlrKh ^ixfYdaê;&
Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H m%ldYkhka cd;Hka;r
cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;s - 27 (cd'.s'm%') taldnoaO iy
uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;s ^cd'uq'jd'm%'& m%ldr ms<sfh, lr
;sfí' uqo,a kS;s mk; wkqj uQ,H m%ldYk ms<sfh, lr fjkaj ieliQ uQ,H m%ldYk
we;s w;r ú.Kldêm;s úiska ú.Kkh lr kS;suh cd'uQ'jd'm%'2" cd'uQ'jd'm%'5" cd'uQ'jd'm%'7" cd'.s'm%'7" cd'.s'm%'21"
wjYH;d u; .eiÜ lr we;' cd'uq'jd'm%' j, iuyr cd'.s'm%'28" cd'.s'm%'31" cd'.s'm%'39 g w∞<j lrk ,o
wjYH;d u; .eiÜ lrkq ,enq uQ,H m%ldYkj," tajdfhys ixfYdaOk o we;=Ωj 2009 cQ,s 01 †k isg n,meje;afõ'
jr®.SlrKh iy tu ksid w.hka fuu uQ,H m%ldYk
iu. fjkia úh yelsh' cd'.s'm%'39" uQ,H WmlrK ( y∫kd.ekSu iy we.ehSu -
2009 cQ,s 01 †k isg n,meje;afõ'
jd¾;d lsÍfï uqo,a tallh
cd;Hka;r uQ,H jdr®;dlrK wr®: ksrEmk lñgqj - 17
fjk;aa wkaoulg olajd fkdue;s kï" ishΩu ixLHd (IFRIC - 17 ) uQ,H fkdjk j;alï ysñlrejkag fn∞
wdikak;u YS% ,xld remsh,a oyia j,ska ±lafõ' ye¯u - 2009 cQ,s 01 †k isg n,meje;afõ'

II fldgi - 8 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

wka;r®cd;sl uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;Skag is≥lrk ,o yy cd'.s'm%' - 32 - uQ,H WmlrK y`≥kd .ekSu yd ñkqu(
tl;= ls¯u'
cd'.s'm%' 32 g lrkq ,nk ixfYdaOkhka
2008 uehs ui ksl=;a ls¯u'
2010 fmnrjd˙ 01 fyda Bg miqj
cd'uQ'jd'm%'05 - úls”ï i|yd r|jd.;a cx.u fkdjk werfUk jdr®Isl ld,Éf√o i|yd
j;alï iy w;aysgjQ ls%hdldrlï 2010 n,d;aul fõ' wdh;khl tu
ckjd˙ 01 isg n,meje;afõ' fYa%◊fhau uQ,H fkdjk jHq;amkak
2009 wfma%,a ui ksl=;a ls¯u' WmlrKj, ±kg isák ysñlrejkag
ysñlï idudkqmd;slj fok
cd'uQ'jd'm%'2 - fldgia mokï lr.;a f.ùï' wjia:djl† fyda ;u ialkaO WmlrK
cd'uQ'jd'm%'1 - uQ,H m%ldYk b†˙m;a ls¯u' ia:djr ixLHdjla" ia:djr jákdlug
´kEu jHjydr uqo,lska w;am;alr
cd'.s'm%' 17 - l,an≥
.kakd wjia:dj," ysñlï ksl=;= iy
cd'.s'm%' 38 - wiamDYH j;alï iuyr úl,am yd n,m;% (Options
cd'uq'jd'w'l' wxl 9 - tïnqKq (Embeded) and warrants) jr®. ls¯u i|yd uQ,H
jHq;amkakhka kej; ;lafiare j.lSïys wr®: ksrEmkhka ifYdaOkh
ls¯u' flfr®' uQ,sl w∞, lr .ekSfuka miqj
fuu ixfYdaOkhkaf.ka nexl=jg
2'4 m%ldYs; lr we;s kuq;a fï jk f;la n, iys; fkdjQ n,mEula fkdue;'
m%ñ;Ska" w¾: ksrEmKhka iy ixfYdaOkhka
yy cd'uQ'jd'm%'9 - uQ,H WmlrK y∫kd.ekSu yd ñkqu(
m%ldYs; kuq;a nexl= uQ,H jdr®;d m%ldYhg m;a lrk cd'.s'm%' 39 ys wdfoaY ls¯ï m<uq mshjr
†kh jk f;la n, iys; fkdjQ m%;sm;a;Ska my; m˙† f,i wka;r®cd;sl .sKqïlrK m%ñ;s
fõ' fuu m%ñ;Ska iy wr®: ksrEmKhka wkd.; †kl uKav,h (IASB) úiska cd'uQ'jd'm%' 9
° w∞< jk njg nexl=j n,dfmdfrd;a;= fõ' fuu ksl=;a lrk ,o w;r uQ,H j;alu
m%ñ;Ska n, iys; jQ úg tajd w∞< lr .ekSug nexl=j iy j.lSï jr®.SlrK ñkSu cd'.s'm%'39
wfmalaId lrhs' wr®: ksrEmKh lrk wkaoug w∞<
yy cd'uQ'jd'm%'9 - uQ,H WmlrK ^2013 ckjd˙ 1 †k isg fõ' 2013 ckjd˙ 01 †k fyda Bg miq
ls%hd;aul fõ'& meñfKk .sKqïlrK ld,m˙Éf√o
i|yd fuu m%ñ;sh n,meje;a fõ' bka
yy cd'.s'm%' - 39 uQ,H WmlrK ( y∫kd .ekSu iy miqj cd'.s'm%'u' l%ulaIh iy fy–
ñkqï ls¯u m%;sia:dmkh lrñka uQ,H (Impairment and Hedge Accounting)
j;alï jr®.SlrKh iy we.hSu i|yd
.sKqïlrKh ms<sn|j uKav,h úiska
kj wjYH;d cd'uQ'jd'm%' - 9 ksrEmKh
i,ld n,kq ,efí' 2011 jr®Ifha
lrhs' ueoNd.h jk úg fuu jHdmD;sh
yy cd'.s'm%' - 24 iïnkaê; mdr®Yaj wkdjrKh ls¯u wjika ls¯ug n,dfmdfrd;a;= fõ'
^ixfYdaê;&( - ixfYdaê; m%ñ;sh" 2011 uQ,slju cd'uQ'jd'm%' 09 ys uq,a fldgi
ckjd˙ 01 †k fyda Bg miq isg n, w∞< lr.ekSu iïnkaOfhka uQ,slj
meje;afõ' tu m%ñ;sh iïnkaê; nexl=j uQ,H j;alï jr®.SlrKh iy
ñkSu flfrys n,mEula t,a, fõ'
mdr®Yajh wr®: ±laùu u.ska iïnkaê;
nexl=j úiska jr®;udkfha cd'uQ'jd'm%'09
mdr®Yaj y∫kd .kakd wdldrh úia;r
fhd∞ .ekSu ms<sn|j ;lafiare
lrk w;r Ndú;h ;=< ° mek k.sk
lrñka isà' flfia kuq;a cd'uq'jd'm%'
wkHdjfndaOhka j,lajkq ,nhs'
09 fhd∞ .ekSfï n,mEu w∞< lr
kj ixfYdaê; m%ñ;sh u.ska rdcH -
.ekSu is≥lrk †kg nexl=j i;=j
iïnkaê; mdr®Yaj i|yd wr®O jYfhka mj;sk j;alï u; rπ mj;sk fyhska
ksoyia ls¯ï i|yd jk fy,sorõ ls¯fï tys n,mEu .Kkh ls¯u m%dfhda.sl
wjYH;djh b†˙m;a lr we;' fuh fkdfõ'
fhd∞ .ekSu u.ska uQ,H ;;a;ajhg fyda
ldr®hh idOkhg l=uk fyda n,mEula yy cd'uq'jd'w'l'14- wju wruqo,a wjYH;d l,ska
fkdjk njg nexl=j wfmalaId lrhs' f.ùu ^ixfYdaê;&(
rch iïnkaê; wdh;k i|yd wr®O cd'uQ'jd'w'l' 14 i|yd is≥lrk
ksoyia ls¯u fyda uqΩ m%ñ;sh fmr ,o ixfYdaOkhka 2011 ckjd˙
w∞< lr .ekSug yelshdj we;' 01 †k fyda Bg miqj meñfKk

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 9


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

.sKqïlrK ld, m˙Éf√ohka i|yd nexl= wfmalaId lrk m˙† by; ixfYdaOkhka u.ska
j,x.= fõ' Y=oaO úY%dñl j;alïj, nexl=fõ uQ,H ;;a;ajhg fyda ldr®h idOkhg ie,lsh
whlr.l yels w.h ;lafiare ls¯u hq;= n,mEula t,a, ù fkdue;'
i|yd w;S;hg n,mdk wdldrhg
(Retrospective) w∞< ixfYdaOkhka 3' jeo.;a .sKqïlrK m%;sm;a;s idrdxYh
is≥ l< hq;= wdldrh ms<sn|j
fuu.ska u. fmkajhs' wju wruqo,a 3'1 úfoaYSh uqo,a mßj¾;kh
wjYH;d l,ska f.ùu j;alula f,i nexl=fõ lD;Hd;aul iy b†˙m;a ls¯fï uqo,a tallh
fuu.ska ie,lSug wjir ,nd ° we;' YS% ,xld remsh, fõ' úfoaYSh uqo,aj,ska jk .kqfokq" tlS
w∞< ixfYdaOkh u.ska nexl=fõ uQ,H .kqfokq is≥jk †kfha ° mj;sk úksuh wkqmd;sl m%ldr
jdr®;d iïnkaOfhka n,mEula t,a, lD;H;aul uqo,a jákdlug igyka lrkq ,efí' úfoaYSh
fkdfõhehs wfmalaId lrhs' uqo,aj,ska jq uQ,H j;alï iy nerlï" fYaI m;% †kg
yy cd'uQ'jd'w'l'19 - ialkaO WmlrK iy uQ,H j;alï mj;sk úksuh wkqmd;slhka m%ldr kej; m˙jr®;kh
ksr®jdmkh (Extinguishing) ( lrkq ,efí' fjkialï ish,a, wd∞hï m%ldYkhg .kq
,efí' jákdlï kej; m˙jr®;kh ls¯fï °" m%Odk
cd'uQ'jd'w'l' 19" 2010 cQ,s 01 osk isg fyda jHjydr uqo,aj,g jq my; ≤lafjk YS% ,xld remshf,a
Bg miq meñfKk uQ,H jdr®;dlrK úksuh wkqmd;hka Ndú;d lrk ,°'
ld,m˙Éf√ohka i|yd n,d;aul fõ'
wr®: ksrEmKh u.ska meye†,s lrk 2010 2009
m˙† ialkaO WmlrK Kh ysñhdg re' re'
ksl=;a ls¯u u.ska uQ,H j.lSu ksoyia
´iafÜ%,shdkq fvd,r® 1 112.8836 101.9909
ls¯u i|yd f.jQ m%;sIaGdjla f,i
iq≥iqlï ,nhs' ialkaO WmlrK tajdfha lefkaähdkq fvd,r® 1 110.9031 109.2914
idOdrK jákdlu u; w.h lrhs'
hqfrda 1 147.5619 163.718
úYajdi∞hs f,i w.h l< fkdyels
úgl °" ys,õ lr.;a uQ,H j.lSfï cmka fhka 1 1.3611 1.2413
idOdrK jákdlu u; w.h lrhs'
úfYaI .ekqï ysñlï ^ú'.e'ys'& 1 170.837 178.6670
y∫kd.;a ,dNh fyda mdvqj wd∞hï
m%ldYh ;=< ° tiekska y∫kd.; hq;= iagr®,ska mjqï 1 171.4113 181.7454
fõ' w∞< m%ñ;sh w∞< lr .ekSu u.ska
weu˙ld tlai;a ckmo fvd,r® 1 110.953 114.3844
nexl=jg uQ,H m%ldYk i|yd n,mEula
fkdue;'
uQ,H fkdjk whs;uhka tajd is≥jqk †k ;snQ úfoaYSh uqo,a
yy cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;Skag is≥ lrk ,o jeä m˙jr®;khg wkqj ft;sydisl w.hg fmd;aj,g igyka
jr®Okhka ^2010 uehs ui ksl=;a l<& lr we;'
cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;S uKav,h u.ska cd'uq'jd'm%' 3'2 uQ,H j;alï iy nerlï
jeä jr®Okhka cd'uQ'jd'm%' i|yd fmd≥ ixfYdaOkhka
lsysmhla y∫kajd ° we;' nexl=j" uQ,H j;alï iy nerlï iy wdY%s; wd∞hï yd
úhoï udr®.hka b†˙m;a lrkq ,nkafka úfoaYSh uqo,a iy
2010 cQ,s 01 fyda 2011 ckjd˙ 01 ka miqj werfUk foaYSh uqo,a l%shdldrlï fjkafldg y∫kd ±laùfukah'
jdr®Isl ld,Éf√oh i|yd n,d;aul jk fyhska w∞< úfoaYSh uqo,a l%shdldrlï m%Odk jYfhka Woa.; jkafka
lrf.k fkdue;' nexl=fõ úfoaYSh ixÑ; l<uKdlrk ldr®hhkaf.kah'
uQ,H m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u" uqo,a ksl=;= iy nexl=
w∞< ixfYdaOkhka my; m˙† fõ'
lghq;=j,g wdY%s; j;alï iy nerlï foaYSh uQ,H
cd'uQ'jd'm%' 3 - jHdmdr taldnoaOlrKh l%shdldrlïj,ska ms<sìUq fõ'
cd'uQ'jd'm%' 7 - uQ,H WmlrK fy,sorõ ls¯ï fuu l%shdldrlï fjka fjkaj jdr®;d ls¯u u.ska"
nexl=fõ uQ,H ;;a;ajh uQ,H ldr®h idOkh iy wj∞kï
cd'uQ'jd'm%' 1 - uQ,H jdr®;d b†˙m;alrKh wdlD;sh jvd fhda.H whq˙ka b†˙m;a ls¯u wfmalaId lrkq
cd'uQ'jd'm%' 27 - taldnoaO iy fjkaj ieliQ uQ,H jdr®;d ,efí' úfoaYSh iy foaYSh uqo,a l%shdldrlï taldnoaOj
jdr®;d ls¯fuka uQ,H m%ldYkhkays ±kqj;a ls¯fï w.h
cd'uQ'jd'w'l'13 - md˙fNda.sl ,e†hd jHdmD;Ska ≥r®j, jk nj nexl=j úiska i,lkq ,efí'

II fldgi - 10 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

ishΩ uQ,H j;alï" uQ,slj ms˙jeh u; y∫kd.kq ,nk w;r mj;sk ñ, .súi.;a ,shú,s ;sfí kï" fYaI m;%fhys
wdfhdackhg w∞, w;am;a lr .ekSfï úhoï o we;=Ωj" úfoaYSh uqo,a fjf<πu fyda úls”ug ;sfnk iq/l=ïm;a
b†˙m;a jk m%;sIaGdfjys idOdrK jákdlu ms˙jehg fYaIh hgf;a jdr®;d lrkq ,efí'
we;=<;a fõ' fuu uQ,sl y∫kd .ekSfuka wk;=rej ñkqï
mokï" my; úia;r lrkq ,efí' idudkHfhka ñ,g .kq cd;Hka;r uQ,H wruqof,a fYaIhka (IMF)
,nk iy úl=Kkq ,nk ishΩ uQ,H j;alï fjf<πï
nexl=j úiska cd;Hka;r uQ,H wruqo, ^cd'uq'w'& iu.
†kfha ° y∫kd.kq ,efí' fuf,i ñ,g .kq ,nk iy
lrkq ,nk .kqfokq Y%S ,xld rcfha ksfhda‚;fhl= f,i
úl=Kk uQ,H j;alï jq l,s idudkH fr.=,dis u.ska fyda
fkdj" ;u n,;, m%ldr is≥lrkq ,efí' nexl=j úiska
fjf<|fmdf<a mj;akd iïm%∞h u.ska kshñ; ld, rduqj
cd'uq'w' iu`. is≥flfrk ishΩ .kqfokq tu moku u;
;=< ° Ndr†h hq;= ñ,g .kq ,enq fyda úl=Kkq ,enq uQ,H
fuu uQ,H m%ldYkhkays we;=<;a lr we;'
j;alï jkafkah'
cd'uq'w' iu`. jq mx.=j j;alula jYfhka nexl=j úiska
,dNh fyda mdvqj u; idOdrK w.hg we;s iq/l=ïm;a igyka lr we;s w;r" tu mx.=j i|yd cd'uq'w' fj;
f.úh hq;= uqo, nexl=fõ nerlula f,i igyka lr we;'
fjf<πu i|yd .efkk uQ,H j;alï" ,dNh fyda mdvqj
cd'uq'w' úiska fjka lrk ,o iuqÉÑ; ú'.e'ys' m%udKh
u; idOdrK w.hg we;s j;alï hgf;a jr®. lr we;=<;a
nerlula f,i i,lkq ,efí' cd'uq'w' úiska fYaI m;%
lr we;' fuu iq/l=ïm;a wk;=rej m%ldYs; fjf<|fmd<
†kg m%ldYhg m;alrk ,o úksuh wkqmd;slhka wkqj
ñ, m%ldr w.h lrkq ,efí' fjf<|fmd< w.fhys
cd'uq'w' j;alï iy nerlï m%;Hd.Kkfhka Woa.; jk
fjkiaùu" uQ,H ;;aj m%ldYkfhys iq/l=ïm;a hgf;a
úksuh ,dN fyda mdvq wd∞hï m%ldYkfhys y∫kd.kq
jákdlï jeäùula fyda wvqùula f,i y∫kd .kakd w;r
,efí'
thska Woa.; jk jdish$wjdish wd∞hï m%ldYkfhys
y∫kd.kq we;' cd'uq'w' iu`. jq fYaIhkag wod< ishΩu .dia;= iy fmd,sh
tiekska wd∞hï m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí'
iq/l=ïm;a ;j≥rg;a whs;sj mj;skafka kï w∞,
jdish$wjdish Wm,íê fkdjq ñ, m%;Hd.Kkfhka uqo,a iy uqo,a iudkhka
jdish$wjdish f,i jdr®;d lrkq ,efí' iq/l=ïm;a
úls”u u.ska jdishla fyda wjdishla Woa.; jkafka kï" úfoaYSh nexl= iy uQ,H wdh;khkays we;s uqo,a iy
th ñ, fjkiaùfï Wm,íê jdish$wjdish f,i jdr®;d fláld,Sk ;ekam;= uqo,a iy uqo,a iudkhkag wh;a
lrkq ,efí' fõ'
foaYSh uqo,a l%shdldrlïj, wx.hla jYfhka YS% ,xld uy
wf,úh i|yd we;s úfoaY úksuh iq/l=ïm;a
nexl=j we;eï wd∞hï bmehSï o we;eï úhoï ≤¯u
fjf<πu i|yd .efkk úfoaY úksuh iq/l=ïm;a miqj o is≥lrk kuq;a" tu.ska uqo,a p,khla is≥ fkdfõ'
fjf<|fmd< ñ, wkqj w.h lrkq ,efí' fjf<|fmd< tu l%shdldrlïj,ska we;eï j;alï iy nerlï o
w.fhys fjkiaùu" uQ,H ;;ajh ms<sn| m%ldYfha úls”ug Woa.; jk w;r thg m%Odk jYfhka YS% ,xld rch
we;s iq/l=ïm;aj, jákdlu jeãùu fyda wvqùu jYfhka iu. iy foaYSh nexl= iy uQ,H wdh;k iu. .kqfokq
y∫kajkq ,efí' w∞< fõ' YS% ,xld rch iu. jk .kqfokqj,g uQ,H
m%;sm;a;s ldrlhla f,i rch úiska ksl=;a lrkq ,nk
fjf<πu i|yd .efkk úfoaYSh uqo,a iq/l=ïm;aj,
NdKavd.dr ì,am;aj, ∞hl fkdjq fldgila iy rch
fjf<|fmd< w.h fjkiaùfuka Woa.;jk jdish
úiska ksl=;a lrkq ,nk ne∫ïlr wh;a fõ' tjeks ñ,g
fyda wjdish" tu wdfhdack úl=Kd" m%;s.%yKh lr
.ekSï" wmyrKhka fyda ta u; fmd,sh yqfola fmd;a igyka
fyda fjk;a whqrlska wmyrKh lrk f;la fyda tu
jYfhka muKla Y%S ,xld uy nexl= jdr®;dj, igyka
wdfhdackh ≥n, njg ks¯CIKh lrk f;la fyda ysñlre
lrkq ,efí' fïjd uQ,H m%ldYkhkays igyka 31 iy
m%d.aOkfha fjk u ixrplhka ^uQ,H ;;ajh ms<sn|
igyka 32 hgf;a fjka fjkaj fy<sorõ lr we;'
m%ldYfha fjk;a ixÑ; f,i olajd we;s& f,i y∫kajkq
,nk w;r" tjeks wjia:djla Woa.;ùfï ° ysñlre uQ,H kS;s mkf;a úêúOdk m%ldr" jHjia:dms; wêld˙h
m%d.aOkh f,i uq,ska jdr®;d l< jdish fyda wjdish jYfhka Y%S ,xld uy nexl=j úiska uyckhd fj; uqo,a
wd∞hug tl;= lrkq ,efí' ksl=;a lrkq ,efí' YS% ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrkq
,nk uqo,a" orkakd fjkqfjka nexl=j u; ysñlula mj;S'
uQ,H jHq;amkak ,shú,s fuh nexl=jg nerlula jk w;r orkakdg w;e;s uqo,a
fõ' ixirK uqo,aj, p,kh" uqo,a m%jdy m%ldYkfhka
uQ,H jHq;amkak ,shú,s ms<sn|j nexl=fõ iïnkaO;djh
b†˙m;a lrk w;r" uy nexl= w;r mj;akd m˙ph m%ldr"
m%Odk jYfhka b†˙ úfoaY úksuh fldka;%d;aj,g
uQ,H l%shdldrlïj, fldgila f,i we;=<;a lrkq
w∞< fõ' tjeks jHq;amkak uQ,H ,shú,s idOdrK
,efí'
jákdlñka m%ldYs;h' tajd iudk m˙K; kshuhka iys;
fldka;%d;aj,g w∞<j mj;akd b†˙ úksuh wkqmd;hkag Y%S ,xld uy nexl=j úiska uqo,a$f.ùï ksfhda. l%shdj,sh
fhduq lrñka .Kkh lr we;' ,dN fyda mdvq ;;a;ajfha u.ska fkdaÜgq iy ldis fyda YS% ,xld uy nexl=j u;

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 11


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ksl=;a lrk fplam;a u.ska ,nd.kakd NdKav iy fiajd wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
i|yd iemhqïlrejka iy fiajlhska jk úúO wK ,oaoka
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh wdrïNfha ° m%∞kh l<
fj; uqo,a f.jkq ,efí' tajd ixirK uqo,a nerlug fydaa
uqo,ska whlr.; fkdyels m%udKhla i|yd jq uqo,a wvqlr"
jd◊c nexl= iu. jk fYaIhkag fyda tl;= lrkq ,efí'
y∫kdf.k olajd we;' whlr.; hq;= ishΩ uqo,a nexl=jg
tjeks lghq;= i|yd jq uqo,a Ndú;d ls¯u YS% ,xld uy
whlr.; fkdyels njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï" ta i|yd
nexl=fjka msg;g hk uqo,a m%jdyhg wh;a fõ' ^Kh wvd,ùu& wvudk Kh m%;smdokhka i,ikq ,efí'
uqo,a m%jdy m%ldYkfhys" uqo,a iy uqo,a iudkhkag tu m%;smdokfha m%udKh OdrK uqo,a iy weia;fïka;=
uqo,a$uqo,a úOdkhkaf.a Y=oaO .,dhEï yd by; úia;r yd whlr.; yels uqo, w;r fjki fõ' fnd,a Kh
lrk ,o uqo,a iy uqo,a iudkhka o wvx.= fõ' y∫kd.;a wjia:dfõ ° lmdy˙kq ,efí'

m%;sñ,È .ekqï iy m%;súl=Kqï .kqfokq iq/l=ïm;a Khg §u iy Khg .ekSu

m%;sñ,° .ekSu i|yd .súiqï hgf;a úl=Kkq ,nk iq/ nexl=j úiska tys uQ,H m%;sm;a;s ls%hdld˙;aj wjYH;d
l=ïm;a" j;alï f,i wLKavj fYaI m;%fhys igyka i|yd m%Odk ixia:dms; wdfhdaclhska fj;ska rdcH
lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSu i|yd jq j.lSï ^m%;sñ,° iq/l=ïm;a Khg .ekSu is≥ lrhs' fuu Khg .;a
.ekSfï .súiqï u; úl=Kk ,o iq/l=ïm;a& nerlula iq/l=ïm;a" nexl=j úiska m%;sñ,° .ekSfï ls%hdld˙;ajh
f,i fy<sorõ lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSï .kqfokqj, u; fjf<|fmd< ;=< mj;sk w;s˙la; øjYS,;djh
úl=Kqïj, iy m%;sñ,° .eksfï ñ, iy m%;sjr®;k ñ,° wjfYdaIKh lr .ekSug fhd∞ .kS'
.ekSfï .kqfokqj, ñ,† .ekSfï ñ, iy úl=Kqï ñ, iq/l=ïm;a Khg .ekSu hkq kej; ndr°u w;miq jk
w;r" fjki ms<sfj,ska úhoula iy wd∞hula jk w;r úgl °" iq/l=ïm;a kej; Ndr°u" tlÛ jQ .dia;= f.ùu
th wd∞hï m%ldYkfhys y∫kd.kq ,efí' iy fjf<|fmd< jákdlu u; jka† f.ùu ^nexl=fõ
m%;súl=Kqï .súiqï u; r|jdf.k we;s iq/l=ïm;a ^kej; rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl fjf<|fmd<
úls◊u i|yd jq .súiqï u; ñ,°.;a iq/l=ï& j;alï f,i iyNd.Sjkakkag ±kqï ° we;s fjf<|fmd< ñ,& i|yd
fYaI m;%fhys igyka lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSfï iy jk fldkafoais úrys; wemùuls' Khg .;a iq/l=ïm;a
m%;súl=Kqï .kqfokq ksid WmÑ; wd∞hula fyda WmÑ; fjf<|fmd< jákdlñka lsishï wjia:djl ° m%;sñ,°
úhoula Woa.; jqfha kï" th o m%;sñ,° .ekSfï iy .ekSfï ls%hdldrlï i|yd fhd∞ fkd.;a iq/l=ïm;a
m%;súl=Kqï .kqfokq jákdlu iu. jdr®;d lrkq ,efí' wiïNjH j.lSï f,i jdr®;d lrkq ,efí' w∞< .dia;=
f.ùu WmÑ; moku u; jr®;dlrKq ,nhs'
Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
fjf<|fmdf<a w;s˙la; øjYS,;djh wka;r®.%yKh lr
.ekSu i|yd uqo,a m%;sm;a;s l%shd;aulùï hgf;a nexl=j wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh wdrïNfha ° m%∞kh l<
úiska l,ska l,g Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a uqo,ska whlr.; fkdyels m%udKhla i|yd jq uqo,a wvqlr"
lrkq ,nhs' y∫kdf.k olajd we;' whlr.; hq;= ishΩ uqo,a nexl=jg
whlr.; fkdyels njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï" ta i|yd
ksl=;a lrkq ,nk iq/l=ïm;a j.lSula f,i jdr®;d ^Kh wvd,ùu& wvudk Kh m%;smdokhka i,ikq ,efí'
lrhs' uqyqK; w.h iy ksl=;= ñ, w;r fjki wd∞hï tu m%;smdokfha m%udKh OdrK uqo,a iy weia;fïka;=
m%ldYkfha úhoula f,i jdr®;d lrkq ,nhs' yd whlr.; yels uqo, w;r fjki fõ' fnd,a Kh
wdfhdack l<U - Y%S ,xld rcfha iq/l=ïm;a
y∫kd.;a wjia:dfõ ° lmdy˙kq ,efí'

nexl=fõ wdfhdack l<U" YS% ,xld rcfhka ñ,g .kakd uQ,H j;alï ydkslrKh
,o NdKavd.dr ì,am;a iy ne∫ïlrj,ska iukaú; fõ' lsishï uQ,H j;alula ydkslrKh ù we;aoehs nexl=j
tajdhska nexl=j úiska YS% ,xld rchg imhk ,o Kh úiska uQ,H ;;aj m%ldYk †khkays ° ;lafiare lrkq
ksfhdackh flfrk neúka" tu l<U l%ulaIh ms˙jehg ,efí'
igyka lrkq ,efí'
l%ulaIh msßjehg OdrKh l< j;alï
rchg fok ,o w;a;sldrï
l%ulaIh ms˙jehg OdrKh l< Khla fyda ,eìh hq;=
1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a ^ixfYdaê; m˙†& uqo,la ydkslrKh ù we;s njg idOdrK idlaIs we;akï"
89 j.ka;sh hgf;a YS% ,xld rch fj; Rcqj fok ,o tu w,dNh .Kkh lrkq ,nkafka j;alfï OdrK w.h
;djld,sl w;a;sldrïj,ska" rchg fok ,o w;a;sldrï iy weia;fïka;= l< wkd.; uqo,a m%jdyhkaf.a ^fuf;la
ksfhdackh fõ' ord fkdue;s wkd.; Kh w,dN yer& j;alfï uq,a iM,

II fldgi - 12 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

fmd,S wkqmd;h;a jÜgï l< w.h;a w;r fjkih' wdrïNl y∫kd .ekSfuka wk;=rej tla tla wemlrh
j;alul OdrK w.h Rcqj fyda °ukd .sKqula u.ska hgf;a nexl=fõ j.lSu .Kkh ls¯u" wemlrh fya;=fjka
fyda wvqlrkq ,efí' mdvq jq m%udKh wd∞hï m%ldYfhys Woa.;jk uQ,H ne£ï fíreï ls¯u i|yd jk fyd|u
y∫kd.kq ,efí' weia;fïka;=j m%ldr is≥lrkq ,efí'
nexl=j m%:ufhka ;ksj jeo.;a yd ;ksj yd iduQyslj fjk;a uQ,H j;alï iy nerlï
fkdjeo.;a uQ,H j;alï ydkslrKh ù we;s njg idOdrK
idlaIs ;sfí≤hs úur®IKh lrkq ,nhs' tfia jeo.;a uqo,a" ;ekam;= iy fláld,Sk w;a;sldrï jYfhka
fyda fkdjeo.;a ;ksj úur®IKh l< uQ,H j;alula jq foaYSh iy úfoaYSh uqo,a fjf<| †kfha ° y∫kd.kq
ydkslrKh ù we;s njg idOdrK idlaIs fkdue;s hehs ,efí'
;SrKh l<fyd;a tu uQ,H j;alu iudk Kh wj∞kula
we;s uQ,H j;alïj,g we;=<;a lr tu j;alï ydkslrKh 3'3 wksl=;a j;alï iy nerlï
i|yd iduQyslj úur®IKh lrkq ,efí' ;ksj ydkslrK
rka
mdvq i|yd ;lafiare jákdlug w∞,j ydkslrK mdvq
mj;S kï fyda ta nj wLKavj y∫kdf.k ;sfí kï tajd cd;Hka;r ixÑ;fha ixhq;sh uqo,a kS;s mkf;a 67^1&
iduqysl ;lafiarejlg we;=<;a lrkq fkd,efí' j.ka;sh m%ldrj YS% ,xld uy nexl=j úiska" rka fuu
miqld,fha ° ydkslrK w,dNfha w.h wvqjkafka kï ixÑ;fha fldgila f,i ≤˙h yel' tu ksid YS% ,xld uy
iy ydkslrKh y∫kd.ekSfuka miq is≥ jQ is≥ùulg nexl=j úiska cd;Hka;r ixÑ;fha fldgila f,i ord isá
úIhdkqnoaOj w∞, lr .;yels kï l,ska y∫kd.;a rkaj, w.h 2010 foieïnr® 31 †kg remsh,a ì,shk 54 ls'
ydkslrK w,dNh wdmiq .,mhs' miqld,hl ° wdmiq fuu rka cd;Hka;r ixÑ;fha fldgila ksid jk neúka
.,mk ,o ´kEu ydkslrK w,dNhla wdmiq .,mk o idudkH jHdmd˙l lghq;=j, ° wf,ú jk fjf<|
,o †kg j;alfï OdrK w.h tys l%uCIh ms˙jeh NdKavhla f,i Ndú;d fkdjk neúka o fuu rka
fkdblaujk m%udKhla olajd wd∞hï m%ldYfha idOdrK w.hg w.h fldg ,dNh fyda w,dNh wd∞hï
y∫kd.kq ,efí' m%ldYhg udre lrkq ,nhs' rkaj,ska Wm,íê fkdjq
,dNh fyda w,dNh ,dNd,dN úir®ckhg fmr w∞<
úlsŒug we;s wdfhdack
ixÑ; .sKqug udre lrhs'
úls◊ug we;s j;alula ydkslrKh ù we;akï tys
wdYs%; iud.ïj, wdfhdack
ms˙jeh ^uQ,sl f.ùu iy l%ulaIh w;r Y=oaO w.h& yd
tys jr®;udk idOdrK w.h" óg fmr ,dNh fyda w,dNh wdY%s; iud.ïj, nexl=fõ wdfhdack" miqj wmyrKh
hgf;a y∫kd.;a ydkslrK w,dNhla fõ kï th wvqlr i|yd r|jdf.k we;s tajd o iu. ms˙jeh l%uhg .sKqï.;
ysñlre m%d.aOkfhka wd∞hï m%ldYkhg udrelrkq ,efí' lrkq ,efí'
úlsKSug we;s ,shú,s f,i jr®.lr we;s ysñlï m%d.aOk
,shú,s kej; .e,mSï ,dNh i|yd y∫kd.kafka ke;' f;d.
Kh ,shú,sj, ydkslrK w,dN" ,shú,af,ys idOdrK f;d." ms˙jeh fyda Wm,íê jákdlï jk foflka wvq
w.fhys jeäùu" ydkslrK mdvqj y∫kd .ekSug miqj jq m%udKh u; olajd we;' nr ;nk ,o idudkH ms˙jeh
isoaêhlg w∞, jk njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï muKla" mokïj ms˙jeh ksYaph lrkq ,efí' fiñka jehjk
th ,dN fyda mdvq yryd kej; .e,msh yelsh'
f;d. i|yd fjka ls¯ula i,id we;'
úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlï
foam," msßh; iy WmlrK
úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlï" nerlïj, l%ulaIh ms˙jehg
foam," ms˙h; iy WmlrK t†fk∞ fiajd úhoï yer"
miqj jdr®;d lrkq ,efí' fuu nerlïj, w.h fjkiaùu
iuqÉÑ; laIhùï iy iuqÉÑ; ydkslrK jákdlu
ld,Sk nerlïj, jeäùula fyda wvqùula f,i fYaI
wvql< ms˙jehg olajkq ,efí' tlS foam," ms˙h; iy
m;%fhys olajkq ,efí' úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlïj,
fjkiaùï j,ska Woa.;jk jdis iy wjdis jydu w∞hï WmlrKj, fldgia wdfoaY ls¯fï ms˙jeh th ork
m%ldYkfhys úhoula f,i y∫kd.kq ,efí' nerlfï wjia:dfõ° y∫kd .ekSu i|yd jq ksr®kdhlhka imqrk
whs;sh ;j≥rg;a mj;S kï jdish fyda wjdish Wm,íê ,oafoa kï" tlS úhoï o tjeks ms˙jehg we;=<;a jkq
fkdjq ñ, m%;Hd.Kkfhka jdish$^wjdish& f,i jdr®;d we;'
lrkq ,efí' jdish fyda wjdish Wm,íê jq ^nerlu f.dvke.s,s i|yd jq laIh iy m%;Hd.Kk †khg miqj
wdmiq f.ùï u.ska& wjia:djkays° th ñ, fjkiaùïj,ska wvql< ydkslrK mdvq wvqlr" bvï iy f.dvke.s,s
Wm,íê jq jdish$^wjdish& f,i jdr®;d lrkq ,efí' .Kkh lr we;'
uQ,H wemlr iskaklalr bvï yer" j;alïj, my; i|yka weia;fïka;=
uQ,H jdr®;dj,°" uQ,H wemlr uQ,sl jYfhka idOdrK l< „jld,h ;=< ir< udr®. l%uh wkqj laIh .Kkh
w.h u; wfkl=;a f.úh hq;= ± hgf;a y∫kd.kq ,efí' lrkq ,efí'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 13


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

j;alï jr®.h „jld,h ,eìh hq;= .sKqï


iskaklalr bvïj, ,eìh hq;= .sKqï" ksYaÑ; idlaIs u; wvudk Kh i|yd
msysá f.dvke.s,s jr®I 50 la ;=< fjkals¯ï ms<sn| miqj wfmaCIs; Wm,íê jákdlu u;
l,an≥ bvïj, msysá olajkq ,efí'
f.dvke.s,s l,an≥ ld, m˙Éf√oh ;=<
ms˙h; iy ms˙h; úúO j;alï
fldgia jr®I 20 la ;=<
fiajl Kh
,S nvq iy WmlrK jr®I 10 la ;=<
fudagr® r: jr®I 5 la ;=< YS% ,xld uy nexl= fiajlhka iyk∞hS fmd,s wkqmd;hla
m˙.Kl oDVdx. jr®I 4 la ;=< hgf;a Kh myiqlï i|yd ysñlï lshkq ,efí' fuu
fjk;a jr®I 3 la ;=< Kh cd;Hka;r .sKqï m%ñ; wxl 39 g wkqj jÜgï l<
uqo,a m%jdy l%uh Ndú;d lrñka idOdrK w.hg .Kkh
OdrK w.hla whlrjd.; fkdyels njg isoaëka fyda lrkq ,efí'
wjia:dkql+, fjkialï fyda u.ska fmkakqï lrk
jÜgï wkqmd;h
úgl hka;% yd WmlrKj, idOdrK w.h ydkslrKh
i|yd iudf,dapkh l< hq;=h' m<uqj ms˙jeh u; y∫kd wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r® b,lal lr.;a
.ekSfuka wk;=rej bvï yd f.dvke.s,s m%;Hd.Kkh †.=ld,Sk WoaOukh mokï fldg YS% ,xld uy nexl=
l< jákdlu mj;ajd f.k hkq ,nk w;r" th jq l,s wdr®:sl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j u.ska iïmdokh
miqld,Sk iuqÉÑ; laIh iy iuqÉÑ; ydkslrK w,dN lrk ,°' jd◊cH fmd,S ksr®foaYs; wkqmd;h (CIRR)
wvql< idOdrK w.h fõ' nexl=fõ ú.Kk lñgqj u.ska tlÛ jq m˙† jd◊cH
m%;Hd.Kkh l< j;alïj, idOdrK w.h" tajdfha fmd,S ksr®foaYS; wkqmd;h i|yd ishhg 1 wjodkï
OdrK w.fhka úYd, f,i fjkiaùu u.yrjd .ekSug wêlhla o tl;= lrñka jÜgï wkqmd;h f,i Ndú;d
ksr;=rej w.h ls¯ï lrkq ,efí' l< w;r th Khj, ld,m˙Éf√oh iu. fjkia fõ
m%;Hd.Kk w;s˙la; m%;Hd.Kk ixÑ;hg nerlr" fYaI ^jir 15 la olajd 11'22] la o jir 15 isg 30 olajd
m;%fha ysñlre m%d.aOkh hgf;a olajkq ,efí' flfia jqjo 8'91]&'
ñg fmr tu j;alfuys y∫kd.;a m%;Hd.Kk wvqùula fuu Kh iyK∞hS fmd,S wkqmd;hka hgf;a ,nd°u ksid
m%;sjr®;kh lrkq ,nk m%udKhg tu m%;Hd.Kk nexl=j úiska ork ,o úhou jdr®;d ls¯ug fiajl Khj,
jeäùu" wdodhula f,i y∫kdf.k wd∞hï m%ldYkfhys jr®I wdrïNl †kg iy jr®I wjidk †kg jr®;udk
olajkq ,efí' m%;Hd.Kk wvqùu wd∞hï m%ldYkfhys w.hkaf.a fjki jdr®Islj l%ulaIh lrk w;r nexl=j
y∫kd.kq ,efí' flfia jqjo" m%;Hd.Kk wvqùula" tu
úiska fuu Kh fjf<|fmd< wkqmd;hkag fokq ,enqfõ
j;alu iïnkaOfhkau jq fmr m%;Hd.Kk w;s˙la;hla
kï nexl=j úiska Wmhkq ,nk wd∞hu jdr®;d ls¯ug
ksIam%Nd lrkafka kï" tu m%;Hd.Kk wvqùï m%;Hd.Kk
iudk w.hla wfkl=;a wd∞hï f,i jdr®;d lrhs'
ixÑ;fha we;s w;s˙la;h iu. .,mkq ,efí' j;alula
wmyrKfha °" lsishï j;alulg iïnkaO m%;Hd.Kk idOdrK w.hlrKh .Kkh i|yd fhd∞ .kq ,enq
w;s˙la;hla fjf;d;a th r|jd.;a bmehSïj,g udre Wml,amkhka
lrkq ,efí' lsishï j;alula bj;a ls¯fuka Ndú;d
ls¯fuka fyda bj;als¯fï wkd.; m%;s,dN ,eîfï l 2008 jr®Ifha isg ,nd≥ka fiajl Kh i,ld n,k
wfmaCIdjla fkdue;skï th foam," ms˙h; iy WmlrK ,°'
f,i y∫kd .kq fkd,efí' tjeks wjia:djl Woa.; jk l fiajl Kh ,nd≥ka †kh f,i ckjd˙ 01 †k i,lk
,dN yd w,dN ^bj;a ls¯fuka ,nk Y=oaO uqo, iy OdrK ,°'
w.h w;r fjki& tu jr®Ifha ° u wd∞hï m%ldYkfhys
l fuu Kh i|yd lsis≥ wdldrhl .e,mSula fyda mshùula
y∫kd.kq ,efí' j;alfuys wjfYaI jákdlu" „jld,h
iy l%uhka iudf,dapkhg Ndckh lrkq ,nk w;r is≥ ù fkdue;'
wjYH fõ kï ksr;=rej .e,mSï lrkq ,efí' wfkl=;a úúO j;alï wfmalaIs; Wm,íê w.hg f.khk
wiamDYH j;alï ,°'

m˙.Kl oDVdx.j, ixrplhka fkdjk m˙.Kl uD≥ldx. uQ,H fkdjk j;alï ydkslrKh
wiamDIH j;alï f,i olajd ms˙jehg y∫kd.kq ,efí'
uQ,sl y∫kd .ekSfuka wk;=rej fuu wiamDIH j;alï" lsishï uQ,H fkdjk j;alula ydkslrKhg Ndckh
jr®I 4 l „jld,hla mokï l< iuqÉÑ; l%ulaIh wvql< ùfï i,l=Kq olajkafka kï fyda mj;akd isoaëka fyda
OdrK w.hlg mj;ajd f.k hkq ,efí' fjk;a ;;a;ajhla fya;=fjka OdrK w.h ydks úhyels

II fldgi - 14 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

nj fmkakqï lrkafka kï nexl=j úiska tajd tla tla j.lSfï iy ie,iqfï j;alïj, idOdrK w.h fyda
jdr®;d ls¯fï †kfha ° iudf,dapkh lrkq ,efí' tjeks jeä ixLHdj ishhg 10 blaujk wjia:dj, ° wdhq.Kk
i,l=Kla mj;S kï" nexl=j úiska j;alfuka whlr .; wd∞hï fyda úhoï f,i y∫kajkq ,efí' tlS ,dN fyda
yels uqo,a m%udKh weia;fïka;= lrkq ,efí' j;alul w,dN" fuu fhdackd l%u i|yd iyNd.sjk fiajlhkaf.a
OdrK w.h whlr.; yels uqo,a m%udKh blaujkafka wfmalaIs; b†˙ jev lrk ld,h u; wdhq.Kk ,dN yd
kï j;alu ydkslrKh jq f,i i,ld" whlr .; yels w,dN CI◊lj y∫kd .ekSug myiq jk f,i úêu;a
jákdlug .sKqï ;nkq ,efí' l%uhla m%ldr igyka lrkq ,efí'

m%;smdok ksYaÑ; odhl fhdackd l%u

w;S; is≥ùul m%;sM,hla jYfhka nexl=jg jr®;udk w∞, jHjia:d iy fr.=,dis m%ldr fiajlhskag fiajl
j.lSula ^ffk;sl fyda iïuq;shlska& we;súfgl ° wr®:idOl wruqof,a ∞hl;ajh iy fiajd kshqla;hkaf.a
Ndr wruqof,a ∞hl;ajhg ysñlula ,efí' nexl=j úiska
j.lSu fíreï ls¯u i|yd wdr®:ßl jdis we;=Ω
fiajlhskaf.a o< md˙Y%ñlfhka ishhg 24 la iy ishhg
iïm;a .,dhdula wjYHùu;a" tu j.lSu ms<sn|
3 la ms<sfj,ska fiajl wr®:idOl wruqo,g iy fiajd
úYajikSh weia;fïka;=jla ms<sfh, ls¯ug yelsùu
kshqla;slhkaf.a Ndr wruqo,g ∞hl jYfhka f.jkq
u; m%;smdok y∫kd.kq ,efí' m%;smdokhla ,efí' fuu wruqof,a ksYaÑ; odhl ie,iqï f,i fjku
m%;smQr®Kh ls¯ug nexl=j wfmalaId lrkafka kï" u m˙md,kh lrkq ,efí'
tu m%;smQr®Kh ksielju ;yjqre jkakd jq wjia:dj,°"
th fjk u j;alula f,i y∫kajkq ,efí' m%odkhka

ixirKfha mj;sk uqo,a idOdrK jákdlug y∫kdf.k we;s m%∞khka" tajd ,nd
.ekSu i|yd muqKqjd we;s fldkafoaisj,g wkql+,ùug
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrkq ,nk uqo,a tajd we;s bvlv ms<sn| idOdrK ;yjqrejla we;súg tajd
orkakkag nexl=j u; ysñlula mj;S' ixirKfha mj;sk ysñlre m%d.aOkh hgf;a olajkq ,efí' m%∞khka úhoï
uqo,a i|yd nerlu" tajdfha uqyqK; jákdlu u; uQ,H úIhlg w∞, jk wjia:djl ° úhoug i˙,k ld,
;;aFjh ms<sn| m%ldYfha igyka lrkq ,efí' m˙Éf√ohla ;=< l%udkql+, mokula u; th wd∞hï
m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí' m%∞khla j;alug w∞,
úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajl m%;s,dN fhdackdl%u
jk wjia:djl ° tys idOdrK w.h rcfha ú,ïNS; m%∞k
nexl=j úiska fufyhjkq ,nk úY%du jegqma iy wksl=;a .sKqulg nerlr" tu j;alfï laIh m%;sm;a;shg wkql+,
mYapd;a fiajl m%;s,dN fhdackd l%u 36 jeks igyfkys jq l%udkql+, mokula u; tys wfmalaIs; m%fhdackj;a
fy<sorõ lr we;' wdhqld,h ;=< wd∞hï m%ldYkhg uq∞y˙kq ,efí'

ksYaÑ; m%;s,dN fhdackd l%u fiajl uKav, úhoï

nexl=j úiska úY%du jegqma" jekaoUq iy wk;aore úY%du fiajl uKav, úhoïj,g" uqΩ ldr®h uKav, m%;s,dNj,
jegqma" jekaoUq mqreI yd wk;aore úY%du jegqma" úY%du mQr®K ms˙jeh we;=<;a h' jr®Ih wjidkfha ° f.úh hq;=
md˙f;daIs; iy úY%du fiajl ffjoH m%;s,dN hk jegqma iy iïnkaê; úhoï wksl=;a foaYShj f.úh hq;=
fYaIhka hgf;a olajkq ,efí'
fhdackdl%u mj;ajd f.k hkq ,nhs' bka fjka fjkaj
m˙md,kh lrkq ,nk m<uq fhdackd l%u 3 g nexl=j iy l%shd;aul l,anÿ
iq≥iqlï ,;a m%;s,dNSka úiska ∞hl uqo,a f.jkq ,efí'
nexl=j l,an≥ .ekqïlre jk wjia:djkays °" l,an≥ .;a
ksYaÑ; m%;s,dN fhdackdl%u hgf;a m%;s,dN f.ùfï
j;alïj,ska wfmalaIs; m%;s,dN mokï lrf.k" l%shd;aul
ms˙jeh" mqfrdal:kh l< talSh ner wdhq.Kk l%uhla
l,an≥ i|yd f.úh hq;= l=,sh th n, mj;akd ld,
u; tla tla fhdackd l%uhg fjka fjka jYfhka ;SrKh m˙Éf√oh ;=< wd∞hï m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí'
lrkq ,efí' wdhq.Kk w.h ls¯ï jr®I ;=klg jrla
ne.ska is≥ lrkq ,efí' wdodhï nÿ≥

úY%du fiajd úhoï" m%;s,dN yd w;am;a lr.kakd f;la 1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a 118 jeks j.ka;sh
idudkH ld, iSudj ;=< ir, udr®. l%uh m%ldr úhoï m%ldr nexl=fõ wd∞hu" wd∞hï noafoka ksoyia fõ'
f,i y∫kd.kq ,efí' m%;s,dN" y∫kajd ≥ka wjia:dfõ u
wdodhu iy úhou
th w;am;a lrf.k ;sfí kï fyda fjkia ù we;akï fyda
úY%du fiajd úhou tie◊ka u y∫kd.kq ,efí' nexl=j fj; wdr®:ßl m%;sM, .,dtafï yelshdj iy
wd∞hu ksielj u ñkqï l< yels m%udKh wkqj wd∞hï
wkqN+;s .e,mSï iy wdhq.Kk Wml,amkhka fjkiaùï .sKqï.; lrkq ,efí' ork ,o ms˙jeh iy Wmhk ,o
u; Woa.; wdhq.Kk ,dN iy mdvq ksYaÑ; m%;s,dN ksYaÑ; wd∞hu w;r Rcq iïnkaO;djh mokï lrf.k

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 15


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

wd∞hï m%ldYkfhys úhoï igyka lrkq ,efí' jHdmdrh l uqo,a iy úksuh wkqmd; m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u'
mj;ajdf.k hdu iy foam," ms˙h;" WmlrK ldr®hCIuj
mj;ajd .ekSu i|yd ork ,o ishΩu úhoï" jr®Ih i|yd l uqo,a ksl=;a ls¯u'
m%;sM, .Kkh ls¯u ms◊i wd∞hug tfrysj igyka lr l uQ,H moaO;sfhys ksoyia ;r.ld˙;ajh iy
we;' ia:dhS;djh ie,iSu'
wd∞hï úhoï ye¢kaùug fmr my; ±lafjk .sKqï.; l iq≥iqlï,;a uQ,H wdh;kj,g n,m;% ,nd°u iy
ls˙fï Wmudkhka o imqrd,sh hq;=h' wëlaIKh'

fmd,sh l wka;r® nexl= fíreï ls¯fï moaO;sh ixúOdkh


yd l<ukdlrKh iy f.ùï moaO;sfhys ksis
fmd,sh ,eîu ms<sn| ielhla fkdue;s kï" ñ,g .ekSfï l%shdld¯;ajh m%jr®Okh ls¯u'
i;H ñ, mokïj iM, M,∞hs;aj l%uhg WmÑ; moku
l úúO myiqlï hgf;a rchg" nexl=j,g iy uQ,H
u; fmd,S wd∞hu iy úhou" wd∞hï m%ldYkfhys igyka
wdh;kj,g Kh iy w;a;sldrï iemhSu'
lrkq ,efí' ia:djr wd∞hï wdfhdack iy iq/l=ïm;a u;
Wmhk l+mka iy NdKavd.dr ì,am;a iy wksl=;a jÜgï l rch iy rch fjkqfjka l%shdlrk ksfhda‚;
iy wêñ, fmd,S wd∞hug we;=<;a h' Kh whlr .ekSu wdh;k iu. ksYaÑ; úêúOdk hgf;a iqrlaIs;d-
iel iys; wjia:dj, ° fmd,S wd∞hu w;aysgqjk w;r" .drhla f,i l%shdls¯u'
tajd ,efnk;=re fmd,S wd∞hfuka neyer lrkq ,efí'
Y%S ,xldfõ M,∞hS iïm;a ixjr®Okh" †˙ .ekaùu iy
,dNdxY m%jr®Okh ls¯fï woyiska hq;=j tys mrudr®:h jk wdr®:ßl"
ñ, iy uQ,H moaO;sfha ia:dhS;dj imqrd.ekSu i|yd
,dNdxY wd∞hu fldgiaysñhd fj; ,eîfï whs;sh ;yjqre mj;ajd f.khk l%shdldrlï" úfoaYSh uqo,a l%shdldrlï
jq úg y∫kd.kq ,efí' iy foaYSh uqo,a l%shdldrlï f,i mqΩ,aj fjkalr ±laúh
yelsh' fuu l%shdldrlïj, m%;sM, wd∞hï m%ldYkhg
úúO
w∞<j fufyhqï l%shdldrlï fõ'
úúO wd∞hï iy úhoï WmÑ; moku u; y∫kd.kq
,efí' foam," ms˙h; iy WmlrK wmyrKfha ° Woa.;jk úfoaYSh uqo,a l%shdldrlï
wd∞hï iajNdjfha Y=oaO ,dN fyda mdvq" j;alï OdrK
w.h iy úl=Kqï úhoï wmyrKfhka ,o úhoï wvqfldg Y%S ,xld uy nexl=j úiska tys úfoaYSh ixÑ;
wd∞hï m%ldYkfhys .sKqï.; lr we;' m%Odk ,dN l<ukdlrKh hgf;a mj;ajdf.k hkq ,nk úfoaYSh
W;amdok l%shdlrlïj,g wkqIdx.sl l%shdldrlïj,ska uqo,a j;alïj,ska úfoaYSh uqo,a l%shdldrlï m%Odk
Woa.;jk iy iudk .kqfokq iuQyhlska Woa.;jk jYfhka cks; fõ' úfoaYSh ixÑ; l<ukdlrK l<U"
t;rï jeo.;a fkdjk ,dN iy mdvq tl;=fldg Y=oaO úfoaYSh uqo,a ue†y;aùfï ldr®hhka i|yd jq úfoaYSh uqo,a
moku u; jdr®;dlr b†˙m;a lrkq ,efí' j;alï iy fjf<| lghq;= i|yd jq wksl=;a úfoaYSh uqo,a
j;alïj,ska iukaú; fõ'
uQ,H ;;aj m%ldYkfhka ndysr úIhhka we;=Ω¨ wiïNdjHhka
iy ne£ï úfoaYSh uqo,a j;alï úúO uqo,aj,ska mj;ajkq ,efí'
thska jeä m%udKhla wefu˙ld tlai;a ckmo fvd,r®"
fYaI m;%fhys ndysr úIhhka ksfhdackh flfrk Kh TiafÜ%,shdkq fvd,r®" hqfrda" ì%;dkH mjqï" cmka fhka iy
.e;slï iy;slùï" b†˙ úfoaY úksuh .kqfokq iy kjiS,ka; fvd,r® j,ska y∫kajd we;'
wksl=;a ne£ï ish,a, fYaI m;%fhka ndysr úIhhka f,i
y∫kdf.k w∞, YSr®I hgf;a olajd we;' wjYHjk fuu úfoaYSh uqo,a l<U ;=< jq uQ,H ,shú,s m%Odk
wjia:djkays° fuu m%udK jvd;a WÑ; weia;fïka;= wkqj jYfhka ffij¯ iq/l=ïm;a m%;sjr®;s; ñ,° .ekSfï
ñkqï lr we;' .kqfokq hgf;a orkq ,nk iq/l=ï fyda wksl=;a uy
nexl=" jd◊c nexl= yd wksl=;a Ndrldr wdh;k fj; jq
4' l%shdldrlïj, iajNdjh iy úIh m:h fYaIhkaf.ka iukaú; fõ'
1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mk; ^ixfYdaê; m˙†& hgf;a úfoaYSh fjf<|fmdf<a fufyhqïj,ska Woa.; jkakd jq
YS% ,xld uy nexl=fõ uQ,H uKav,h úiska m%;sm;a;s mshjr úfoaYSh uqo,a j;alï iy nerlï o" l,ska l,g Y%S ,xld
ksYaph ls¯ug wu;rj uy nexl=fõ n,;," hq;=lï iy uy nexl=j úiska orkq ,efí'
lr®;jHhka mejefrk w;r" nexl=fõ l<ukdld˙;ajh"
fufyhqï iy m˙md,kh i|yd fmd≥fõ j.lsjhq;= foaYSh uqo,a l%shdldrlï
jkafkah' nexl=j úiska uQ,slj YS% ,xldfõ uqo,a" uQ,H iy
f.ùï moaO;s m˙md,kh" wëlaIKh iy kshdukh i|yd foaYSh uqo,a l%shdldrlï my; i|yka m˙† Woa.; fõ'
fmd≥fõ j.lsjhq;= w;r rcfha uQ,H ksfhda‚; f,i o
lghq;= lrkq ,efí' nexl=fõ l%shdldrlïj,g m%Odk (i) øjYS,;d l<ukdlrK fufyhqï( nexl= moaO;shg
jYfhka my; i|yka ± we;=<;a h' wruqo,a w;a;sldrï °fuka fyda nexl= moaO;sfhka

II fldgi - 16 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

wruqo,a wdmiq .ekSfuka rchg fyda uQ,H idud‚lhkaf.ka ú'ye'.s' ñ,g .ekSu i|yd n,j;a
fjf<|fmd<g ffokslj is≥jk Y=oaO .,dhdï ys,õ úfoaYSh ;;a;ajhka mj;akd idud‚lhka kï ls¯u u.ska
lrkq ,efí' fuu lghq;= fndfyduhla ffoksl iy l<ukdlrKh l< fjf<|fmd<la ;=< idud‚lhka
fjf<|fmd< fufyhqï u.ska is≥lrkq ,efí' w;r" iafjÉPd yqjudre ls¯u u.ska h' w∞< uQ,H ;;aFjh
ms<sn| m%ldYfha †kfha ° nexl=j úiska ork ,o uqΩ
(ii) ixirKfhys mj;akd uqo,a ksfhdackh flfrk
nerlug wdOdrlj YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;aj,ska m%udKh by; ixLHdjkaf.ka ±lafõ'
iukaú; wdfhdack l<Ula mj;ajd .kS' nexl=fõ
cd'uQ'w' mx.=j
m%;sm;a;sh jkafka fuu wdfhdack fjf<πu i|yd
fkdj uqo,a fufyhqï lghq;= i|yd muKla mj;ajd cd;Hka;r uQ,H wruqo, ^cd'uQ'w'& jq l,S idud‚l rgj,a
.ekSuh' 187 lska iukaú; cd;Hka;r ixúOdkhls' cd;Hka;r
uqo,a iyfhda.s;djh" úksuh ia:dhS;djka iy úêu;a
Ndr iy Ndrldr;aj l%shdldrlï úksuh ie,iqï m%jr®Okh ls¯ug;a" wdr®:ßl jr®Okh iy
Ndrldr iy m˙md,k úêúOdk hgf;a Y%S ,xld uy /lshd ;;a;ajh by< uÜgulg f.ktau wNsjr®Okh
nexl=j úiska m˙md,kh lrkq ,nk uqo,a" nexl=fõ uQ,H ls¯ug;a f.jqï fYaI .e,mSï myiq lr,Su i|yd rgj,g
m%ldYkhka f.ka wka;r®.; fldgila fkdjk neúka ;djld,sl wdOdr iemhSug;a th msysgqjk ,†' cd'uQ'w'
tajd fuu uQ,H m%ldYkfhys we;=<;a lr fkdue;' uQ,sl m%Njh jkafka m%d.aOk ∞hlh fkdfyd;a mx.=h'
5' uQ,H j;alï cd'uQ'w' iïm;a tys idud‚l rgj,ska ,efí' mqΩ,a
2010 2009 jYfhka rgl wdr®:ßl ;;a;ajh" ta yd iudk rgj, mx.=
re' ’000 re' ’000 o .Kkhg f.k tla tla rfgys ∞hlh fkdfyd;a mx.=j
,dN$w,dN u; idOdrK ksYaph lrkq ,efí' cd'uQ'w' wruqo,g nef|k wjia:dfõ °
jákdlug we;s iq/l=ïm;a 183,729,813 56,275,323 rgla úiska thg w∞, mx.=fjka ishhg 25 la mqΩ,aj
ms<s.;a úfoaYSh uqo,aj,ska f.úh hq;= w;r" b;s˙ ishhg
úls”u i|yd we;s wdfhdack 346,935,603 315,342,452 75 iajlSh uqo,aj,ska f.úh hq;= fõ'
uqΩ uQ,H j;alï 530,665,416 371,617,775
hï idud‚lhl=f.a mx.=fjka" cd'uQ'w' iu. jk uQ,H
iy ixúOkd;aul iïnkaO;djh ms<sn| uQ,sl wx.hka
6' cd'uQ'w' iïnkaO j;alï
ksrEmkh jk w;r" fïjd o we;=<;a h'
2010 2009
∞hlh - cd'uQ'w' fj; idud‚lhl=f.a ∞hlh idud‚lhdf.a
re' ’000 re' ’000 mx.=jg iudk fõ' tu.ska idud‚lhd úiska cd'uQ'w' fj;
úfYaI .ekqï ysñlï ≤¯u 273,070 2,286,331 ,nd°ug ne£ we;s Wm˙u uQ,H iïm;a m%udKh ksYaph
cd'uQ'w' mx.=j 70,624,016 73,860,938 lrkq ,efí' idud‚lhl= úiska ∞hlh iïmqr®Kfhka u
f.úh hq;= w;r" ishhg 25 la cd'uQ'w' úiska kshu lrkq
cd'uQ'w' ;ekam;=j 134,753 140,929
,nk ixÑ; j;alïj,ska ^ú'.e'ys' fyda mdúÉÑ l< yels
l,ska f.jQ ne£ï .dia;=j 167,430 221,583
uqo,a& f.úh hq;=h' b;s˙ m%udKh idud‚lhdf.a uqo,aj,ska
uqΩ cd'uQ'w' iïnkaO uqΩ j;alï 71,199,269 76,509,781 f.úh hq;=h'
Pkaoh °fï n,;, - cd'uQ'w' ;SrKj,° idud‚lhdf.a
úfYaI .ekqï ysñlï ≤oeÍu Pkaoh °fï n,;, mx.=j u.ska ksr®jpkh fõ' tla tla
úfYaI .ekqï ysñlï ^ú'.e'ys'& ≤¯u jq l,S cd'uQ'w' cd'uQ'w' idud‚lhdg uQ,sl Pkao 250 la o mx.=fjys iEu
iud‚lhka yg ndOdjlska f;drj mdúÉÑ l< yels ú'.e'ys' ñ,shk 0'1 la i|yd tla w;sfr®l Pkaohla ne.ska
uqo,a jr®. i|yd mj;sk úNjH ysñluls' tkï" ú'.e'ys' o ysñ fõ'
orkakka úiska tu uqo,a i|yd ú'.e'ys' yqjudre lr.;
yelsùuh' tlS idud‚lhka tu uqo,a ú'.e'yss' ≤¯ug iy uQ,HlrKh msúiSu - idud‚lfhl=g ,nd.; yels
ms<s.ekSug ne£ isáu iy ú'.e'yss' moaO;sfha fufyhqïj,g uQ,H myiqlïj,ska ^msúiSfï iSud& idud‚lhdf.a mx.=j
w∞,j úúO j.lSïj,g .re ls¯ug ne£ isàu ksid ixÑ; mokï fõ' iómia: iy jHdma; l< ie,iqï m%ldr
j;alula f,i ú'.e'ys' j, we;s úfYaI;ajh we;s fõ' idud‚lfhl=g m%jr®;kh jdr®Islj mx.=fjka ishhg 100
wdndOj mdúÉÑ l< yels uqo,a u; ú'.e'ys' j, mj;sk la o iuqÉÑ; jYfhka ishhg 300 la o olajd Kh ,nd.;
ysñlu fohdldrhlska .re ls¯u cd'uQ'w' úiska ;yjqre yelsh' widudkH wjia:djl° iy ksYaÑ; .egΩ úiπ
lrkq ,efí' tkï" ≥r®j, úfoaYSh ;;a;ajhkays mj;sk .ekSu i|yd m%fõYh óg jeäúh yelsh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 17


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ú'.e'ys' fjkals¯ï - idudcslhkaf.a mx.=j,g iudkqmd;slj 8' ^w& wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
Tjqkaf.a ú'.e'ys' fjkals¯ï m%udKh kshu lrkq ,efí'
2010 2009
tneúka ú'.e'ys' mx.=j j;alula fõ' nexl= úiska re' ’000 re' ’000
cd'uQ'w' iu. is≥lrkq ,nk .kqfokq Y%S ,xld wdKavqfõ
±kg mj;akd uq,a uqo,
ksfhdacs;hl= jYfhka fkdj" ;u n,;, wkqj is≥lrk
neúka cd'uQ'w' mx.=j nexl=fõ j;alula f,i tys uQ,H - iïnkaê; mdr®Yajhka 1,758,574 45,919
m%ldYkhkays olajhs' cd'uQ'w' mx.=j i|yd f.úh hq;= - wfkl=;a 1,937,222 2,104,829
uqo,a m%udKh 15 jeks igyfka mx.= nerlu YSr®Ih hgf;a 3,695,796 2,150,748
olajd we;'
iqiyk iqkdñ fhdackd l%uh
mS'wdr®'„'tµa - tÉ'whs'mS'iS' Ndr .sKqu hgf;a ,eìh hq;= uqo,a
±ä †<s∫ Ndjhg m;aj isák rgj,a fjkqfjka †<s∫lu - iïnkaê; mdr®Yajhka 513,788 604,632
wvqlr,Sfï myiqlu (PRGF-HIPC – Poverty Reduction - wfkl=;a 214,058 512,558
Growth Facility for the Heavily Indebted Poor Countries) ,eìh hq;= fmd,sh 4,217,766 4,217,766
fjkqfjka cd;Hka;r uQ,H wruqo, iu. YS% ,xldj
wvql<d - w;aysgjq fmd,sh (4,217,766) (4,217,766)
mj;ajdf.k hkq ,nk ^m˙md,s; - Administrated& úfYaI
ú,ïNS; .sKqula (Special Contingant Account) SCA 2. wvudk ,eìh hq;= uqo,a
2000 wfm%a,a 21 †k ú'.e'ys' ñ,shk 0.789 la meje¯fuka i|yd fjkals¯u (1,963,796) (2,131,342)
wrUk ,°' fuu .sKqu wrUk ,oafoa cd;Hka;r uQ,H Y=oaO ,eìh hq;= uqo, 2,459,846 1,136,596
wruqof,ys u. fmkaùu u; SCA 2 .sKqu jid ±óug
;SrKh ls¯fï ° SCA 2 .sKqfuys meje;s fYaIh udre
ls¯fuks' wvudk ,eìh hq;= uqo,a i|yd fjkals¯fï p,kh
fufiah'
fuu .sKqfuys fYaIhka we;s rgj,ska cd'uQ'w' my;
±lafjk b,a,Sï lrk ,°' Wla; .sKqfuys i|yka fYaIhka 2010 2009
(PRGF-HIPC) Ndr .sKqu fj; m%;smdok ls¯u l< hq;af;a re' ’000 re' ’000
tljr fokq ,nk mejereula f,iska fyda iykdOdrhla
f,isks' fuh PRGF-HIPC Kh fjkqfjka imhd †h hq;=h' jr®Ih wdrïNfha ° 2,131,342 2,178,492
ta wkqj SCA 2 .sKqfï fYaIh PRGF-HIPC Ndr .sKqu
wvudk ,eìh hq;= uqo,a
fj; mjrd °ug Y%S ,xld rch tlÛ úh' fuh mjrd fokq
,nkafka tljr uq∞y˙kq ,nk iykdOdrhla f,iska fkdj i|yd jQ p,kh (167,546) (47,150)  
(act as an out right grant) 2018 jir olajd n, meje;afjk jr®Ih wjidkfha ° 1,963,796 2,131,342
fmd,S rys; ;ekam;=jla jYfhks'

7' rchg fok ,o w;a;sldrï


2010 foieïnr® 31 †kg fmd,sh y∫kdfkd.;a wl%Sh Khj,
2010 2009
tl;=j remsh,a ñ,shk 1"936'495 la úh' ^2009 ° remsh,a
re' ’000 re' ’000
ñ,shk 2"150'748& tu Khj,g iïnkaO y∫kdfkd.;a
pl%Sh Kh 77,878,823 73,880,500 fmd,sh" 2010 foieïnr® 31 jk †kg remsh,a ñ,shk
rchg fok ,o uqΩ w;a;sldrï 77,878,823 73,880,500 4"217'766 la úh ^2009 ° remsh,a ñ,shk 4"217'766&'

1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a ^ixfYdaê; m˙†& 8' ^wd& fjk;a foaYSh ,eìh hq;= oE
89 jeks j.ka;s m%ldr fok ,o ieu w;a;sldrlula
2010 2009
udi yhlg fkdjeä ld,hlska wdmiq f.jkafka kï
iy ´kEu wjia:djl° m˙fYaIj ;sfnk tu w;a;sldrï re' ’000 re' ’000
m%udKh w;a;sldrï fokq ,nk jr®Ifha Y%S ,xld rcfha NdKavd.drfhka yd wfkl=;a
weia;fïka;=.; wd∞hñka ishhg 10 la fkdblaujkafka
wud;HdxY j,ska ,eìh hq;= oE 2,377,257 63,194
kï" taldnoaO wruqo,ska ±¯u i|yd wkqudk úhoï
uQ,Hhkh ls¯u i|yd YS% ,xld rchg ^YS%,xr& Rcq fjk;a ,eìh hq;= oE 897,635 532,250
;;ald,Sk w;a;sldrï °ug uy nexl=jg yelsh' nexl=j
4,374,892 595,444
úiska tfia fok ,o w;a;sldrï by; fYaIfhka ±lafõ'

II fldgi - 18 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

NdKavd.drfhka yd wfkl=;a wud;HdxY j,ska ,eìh (iii) w∞, wdh;kj, jQ wdfhdackhkaf.a OdrK jákdlu
hq;= ≤ u.ska fmkakqï lrkqfha Y%S ,xld rch fjkqfjka fufiah'
nexl=j úiska ork ,o úhoï fõ'
2010 2009
re' ’000 re' ’000
9' uQ,H iy wksl=;a wdh;k j, wdfhdack
isudiys; Y%S ,xld Kh f;dr;=re
^w& (i) Y%S ,xld uy nexl=j úiska jd◊c" ldr®ñl
ldr®hdxYh 5,986 8,605
fyda fjk;a wdh;khl Rcq iïnkaOlï we;sjk
iSudiys; ,xld la,shr® ^mqoa.,sl&
m˙† fjf<| fyda fjk;a lghq;=j, ksr;ùu fyda
iud.u 29,500 29,500
idudkH jHdmd˙l lghq;=j,° fjk;a nexl=j,
iSudiys; µsÉ fr®áxia ,xld
fldgia ñ,° .ekSu fyda 1949 wxl 58 ork uqo,a iud.u 3,500 3,500
kS;s mk; ^ixfYdaê;& m%ldr ksYaÑ; jYfhka ,xld µhskEkaI,a ir®úia ìhqfrda
;ykï lrkq ,efí' flfia jqjo" uqo,a uKav,fha ,sñgâ 2,250 2,250
u;h m˙† nexl= iy uQ,H wxYfha udkj iïm;a iy uQ,H iy wksl=;a wdh;k j,
;dlaI◊l ixjr®Okh †hqKqj iy m%jr®Okh i|yd uqΩ wdfhdackh 41,236 43,855
fyda Y%S ,xldfõ l%shd;aul jd◊c nexl=j, .kqfokq
ksYaldIKh ls¯u myiq ls¯u i|yd msysgqjk ,o
9' ^wd& wfkl=;a j;alï
2010
iud.ul fldgia w;am;alr ±¯ug mk; u.ska
2009
n,;, mjrd ;sfí' re' ’000 re' ’000
(ii) by; i|yka wjYH;djhka mokïj nexl=j úiska
wfkl=;a foaYSh j;alï 1,272,621 1,497,973
fYaI m;% †kg my; i|yka wdfhdack orkq ,efí'
1,272,621 1,497,973


wdfhdackh l< jHdmdr lghq;= ork m%;sY;h jr®Ih
wjidkh nexl=j úiska jr®Ih ;=,° iafjÉPd ;ekam;= rlaIK
iud.u
2010 2009
l%ufhys jQ wdfhdack j,ska remsh,a ñ,shk 331'653 l
m%udKhla .eiÜ wxl( 1673$11-2010 iema;eïnr® 28" u.ska
iSudiys; ,xld iajhxlS%h fplam;a 19.66 19.66 udr®;= 31
la,shr® ^mqoa.,sl& ksYaldIKh msysgqjk ,o Y%S ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh fj; udre
iud.u lrk ,°'

10' f;d.
iSudiys; µsÉ Kh fY%aKs ls¯u 10.00 10.00 foieïnr® 31 2010 2009
fr®áxia ,xld
iud.u re' ’000 re' ’000

,xld µhskEkaI,a iajhxlS%h wruqo,a 7.50 7.50 foieïnr® 31 ixirKfha we;s fkdaÜgq 1,476,072 1,687,046
ir®úia ìhqfrda yqjudrej ixirKfha we;s ldis 513,981 391,615
udr®.ia: fkdaÜgq 668,170 -
,sñgâ

udr®.ia: ldis 144,914 68,587


iSudiys; Y%S ,xld Kh f;dr;=re 19.76 19.90 foieïnr® 31
Kh f;dr;=re iïmdokh 2,803,137 2,147,248
ldr®hxYh wvql<d ( fiñka p,kh jk
úIhhka i|yd fjkals˙ï (25,000) (25,000)
2,778,137 2,122,248
úls”ug r|jd.;a
iSudiys;
Y%S ,xld Kh
Kh f;dr;=re - 8.51 foieïnr® 31 ,sms øjH iy úúO f;d. 36,647 34,952
iïmdokh
f;dr;=re
ldr®hdxYh
ms˙jeh fyda Y=oaO Wm,íê jákdlu
hk fof lka wvq jákdlug
uqΩ f;d.h 2,814,784 2,157,200

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 19


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

11' foam, msßh; iy WmlrK


bvï iy ms˙h; ,S nvq fudagr® m˙.Kl wksl=;a tl;=j tl;=j
f.dv- iy ms˙h; iy jdyk lshùï fkdks ñ 2010 2009
ke.s,s WmlrK WmlrK WmlrK bosl¯s ï
ms˙jeh
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
iuqÉÑ; laIh wvqlr
ckjd˙ 01 †kg w.h 8,367,062 1,061,420 604,440 214,713 662,793 38,248 244,763 11,193,439 10,817,079
tl;= ls¯ï 171,327 7,256 42,998 64,914 33,604 548 125,904 446,551 381,722
kej; jr®. ls¯u - (750) 25,176 - (25,176) 750 - - -
wmyrKhka udre ls¯u (3,546) - (3,927) - (911) - (171,327) (179,711) (5,362)
iuqÉÑ; laIh wvqlr
foieïnr® 31 †kg w.h 8,534,843 1,067,926 668,687 279,627 670,310 39,546 199,340 11,460,279 11,193,436
laIh
ckjd˙ 01 oskg 253,847 373,512 435,156 169,231 592,379 26,367 - 1,850,492 1,575,031
jr®Ih i|yd laIh 123,279 53,048 41,251 26,589 24,111 1,221 - 269,499 279,455
kej; jr®. ls¯ï - - 4,196 - (4,196) - - - _
wmyrKhka - - (3,141) - (911) _ _ (4,052) (3,994)
foie 31 †kg w.h 377,126 426,560 477,462 195,820 611,383 27,587 - 2,115,939 1,850,492

Y=oaO fmd;a w.h 8,157,717 641,366 191,225 83,807 58,927 11,958 199,340 9,344,340 9,342,947

bvï iy f.dvke.s,s i|yd fmd;a jákdlu" idOdrK 2010 jr®Ih ;=< nexl=j úiska ñ, ° .;a" foam< ms˙hk
jákdlu wkqj igyka lrkq ,efí' b;d wdikaku yd WmlrK iy wiamDYH j;alï i|yd uqo,ska f.jQ
iajdëk ;lafiarej 2007 foieïnr® 31 †kg jr,;a jákdlu remsh,a ñ,shk 280'027 ^2009 - remsh,a ñ,shk
;lafiarejl= jk mS'î' lΩ.,f.or uy;d úiska is≥ lrk 387'795&'
,o w;r 2007 foieïnr® 31 †k jdr®;d .; lr ;snq◊'
12' wiamDIH j;alï
bvï iy f.dvke.s,s ixhq;sh my; i|yka m˙†h'
2010 2009
OdrK jákdlu
2010 2009 re' ’000 re' ’000
re' ’000 re' ’000 m˙.Kl uD≥ldx.
iskaklalr bvï 2,939,202 2,942,747 ms˙jeh -

iskaklalr bvïj, ckjd˙ 01 †kg 580,794 574,082


f.dvke.s,s 5,138,725 5,078,799
l,an≥ bvïj, tl;=ls¯ï 9,303 6,712
f.dvke.s, s 79,791 91,668 foieïnr® 31 †kg 590,097 580,794

8,157,718 8,113,214 l%ulaIh iy ydkslrKh -

ckjd˙ 01 †kg 564,411 558,365


m%;Hd.Kkh l< bvï iy f.dvke.s,"s uQ,H m%ldYkhkays
laIh wvql< ms˙jehg oelajf q ha kï tajdfha OdrK jr®Ih i|yd l%ulaIh .dia;=j 7,933 6,046
jákdlu remsh,a ñ,shk 6"944'193 la fõ' ^2009 ° remsh,a
foieïnr® 31 †kg 572,344 564,411
ñ,shk 6"944'193 ls&'
Y=oaO fmd;a jákdlu -
2010 foieïnr® 31 oskg iïmQr®Kfhka laIh lrk ,o ckjd˙ 01 †kg 16,383 15,717
j;alïj, ms˙jeh remsh,a ñ,shk 1"475'265 ^2009 remsh,a
ñ,shk 1"429'305&' foieïnr® 31 †kg 17,753 16,383

II fldgi - 20 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

13' nexl= iy uQ,H wdh;khkag f.úh hq;= uqo,a fmd,sh ork Khj,g" cd'uQ'w' iu. jq ≥.Snj wvqlr,Sfï
2010 2009 iy wdr®:ßl jr®Ok myiqlu iy jeälrk ,o jHqyd;aul
.e,mqï myiqlï fukau y†is wdOdr myiqlï o we;=<;a
re' ’000 re' ’000 fõ'
úfoaYSh nexl=j,g
f.úh hq;= uqo,a 2,598,637 17,709,419   os<s÷lu wvqlsÍfï iy wd¾Ól j¾Ok myiqlu ^mS'wd¾'Ô't*a&

wksl=;a úfoaYSh wdh;khkag fuu myiqlu" wvq wd∞hï ,nk idud‚lhkag cd'uQ'w'
f.úh hq;= uqo,a 528,499 359,422 úiska imhkq ,nk †.=ld,Sk uQ,HlrK myiqluls'
nexl= iy uQ,H wdh;khkag
fuu myiqlu" óg by; ° jeä †hqKq l< jHqy.;
f.úh hq;= uqΩ uqo,a 3,127,136 18,068,841 .e,mSï myiqlu f,i y∫kajk ,°' ≥.Snj wvqlr ;sridr
mokula u; jeä jr®Okhla m%jr®Okh ls¯u u.ska Wiia
„jk ;;a;ajhla lrd msúiSu fuu jevigyfka b,lalh
14' wdishdkq ksYaldIK ix.uhg f.úh hq;= uqo,a fõ' fuu myiqlu hgf;a wh lrk fmd,S wkqmd;h
jr®Ihlg ishhg 0'5 la fõ' fuh hgf;a cd'uQ'w' úiska
2010 2009
m%∞kh lrkq ,nk Kh wdmiq f.ùfï ld, m˙Éf√oh
re' ’000 re' ’000
Wm˙u jYfhka jr®I 10 ls'
jr®Ih wjidkhg
f.úh hq;= uqo, 65,044,407 29,836,531 oS¾> lrk ,o wruqo,a myiqlu ^B't*a't*a&

yNd.sjk rgj, uy nexl= w;r f.ùï fíreï ls¯fï


i fuh" idr®j wdr®:ßl wix;=,kh iy jHqy.; .egΩ u`.ska
wdh;khla jYfhka wdishdkq iy meisµsla l,dmfha wdr®:ßl Woa.; jk f.jqï fYaI wmyiq;djka uev meje;aùu
iy idud‚l lghq;= fldñifï wkq.%yh hgf;a wdishdkq i|yd uOHld,Sk jevigykaj,g wdOdr flfrk
ksYaldIK ix.uh ^wd'ks'i'& 1974 jr®Ifha ° msysgqjk ,°' uQ,H myiqluls' fuh jeä†hqKq l< jHqy.; .e,mSï
YS% ,xldj tla iyNd.sjkakls' nx.,dfoaYh" brdk bia,dï myiqlïj, jHdma;shls' fï hgf;a Kh i|yd wh
iuQydKavqj" fkamd,h" mlsia:dkh" bka†hdj" N+;dkh iy flfrk fmd,S wkqmd;h jr®Ihlg ishhg 0'5 ls' cd'uQ'w'
ñhkaudrh tys wksl=;a iyNd.s rgj,a fõ' fuh iyNd.s úiska fï hgf;a ,nd.;a Kh wdmiq f.ùug i,id we;s
jk rgj,a w;r m%jr®;k cd;Hka;r .kqfokq nyqmdr®Yaùh ld, m˙Éf√oh jr®I 4 1$2 l wkq.%y ld, m˙Éf√ohla
mokula u; fíreï ls¯u i|yd jq ksYaldIK l%uhls' iys; jr®I 10 ls'
tla tla udih wjidkfha ° mj;akd Y=oaO ;;a;ajh udi
foll Kh ld, m˙Éf√ohlska miqj fíreï ls¯u fyda yosis wdOdr myiqlu ^B'tA't*a'&
,nd.ekSu is≥lrkq ,efí' Y=oaO Kh.e;shka úiska ishhg
0'18 l isg 0'21 la olajd jq fmd,shla wfu˙ld tlai;a iajNdúl Wmøjhkaf.ka msã; jq idud‚l rgj,aj,g"
ckmo fvd,r® i|yd o ^2009 ° th ishhg 0'18 la iy y†is f.jqï fYaI uQ,H wjYH;d i|yd iuia; wdr®:ßl
0'14 la úh& hqfrda i|yd ishhg 0'28 l isg 0'44 olajd ia:dhs;dj mj;ajd .ekSfï fyda kej; we;slr .ekSu
jQ fmd,shla ^2009- ishhg 0'28 iy ishhg 0'30 & fuu i|yd cd'uQ'w' úiska y†is wdOdr imhkq ,efí'
myiqlï i|yd f.jkq ,efí' th fíreï ls¯fï †khka
w;r Y=oaO Kh ysñhkaf.a ffoksl m˙fYaI fYaIhkag cd'uQ'w' úOdhl uKav,h úiska ú'.e'ys' ñ,shk 103'350
udre lrkq ,efí' by; fYaIhkaf.ka wod, uQ,H ;;aFjh l uqo,la Y%S ,xldj i|yd wkqu; lr we;' fuu y†is
ms<sn| m%ldYfha †kg wd'ks'i' fj; f.úh hq;= m%udKh wdOdr myiqlu" iudk ldr®;= jd˙l 08 lska" m%∞kh l<
ksfhdackh fõ' †k isg wjqre≥ 3 1$4 isg wjqre≥ 5 w;r ld,hla ;=< wdmiq
f.úh hq;=h'
15' cd'uQ'w' iïnkaO nerlï
2010 2009
iómia: Kh myiqlu
re' ’000 re' ’000
udi 20 l fuu Kh myiqlu YS% ,xldjg ,nd°u i|yd
fmd,sh ork Kh - m%jr®;k 2009 cQ,s 24 jk †k mej;s cd'uQ' wruqof,a úOdhl lñgq
fkdjk 144,098,362 78,899,615 /iaùfï° ;SrKh lrk ,o w;r th ú'.e'ys' ì,shk 1'65la
tkï we'fvd' ì,shk 2'6l m%udKhla fõ' fuh YS% ,xldfõ
fmd,sh ork Kh - m%jr®;k 1,311,686 3,301,811 f.jqï fYaI lghq;= j,g iyh ,nd°u i|yd imhk ,°'
ú'.e'ys' fjkals¯ï 67,559,235 70,655,689 uqΩ Kh myiqlfuka ú'.e'ys' ñ,shk 413'4 la tkï we'fvd'
ñ,shk 644'4la jQ m%udKhla jd˙l folla f,i 2009 cQ,s
cd'uQ'w' fj;
f.úh hq;= wksl=;a uqo,a 38,802,123 41,627,642 28 yd 2009 fkdjeïnr® 10 jk †kj, ,xldjg ,enq◊'
ú'.e'ys'ñ,shk 275'6 la tkï t'c'fvd'ñ,shk 407'78 la jQ
mx.= nerlï 23,649,431 23,686,264 ;j;a jd˙l folla 2010 cqks 30 yd 2010 iema;eïnr® 28
131,322,475 139,271,406 jk †kj, Kh myiqlfï 3 jk yd 4 jk jd˙l f,i
,xldjg ,enqKs' 2010 iema;eïnr® 28 †kg miqj ú'.e'ys'
cd'uQ'w' iïnkaO uqΩ nerlï 275,420,837 218,171,021

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 21


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ñ,shk 137'8 la tkï we'fvd' ñ,shk 212'47 la jk Kh úfYaI .ekSï ysñlï fjka lsÍu ^ú'.e'ys'&
myiqlfï 5 jk jd˙lh o ,xldjg ,enq◊' b;s˙ m%udKh
ú'.e'ys' hkq mj;akd ixÑ; j;alïj,g m˙mqrKhka
rfÜ wdr®:ßl ldr®h idOkh ldr®;=uh jYfhka úur®Ykh
jYfhka †.=ld,Sk f.da,Sh wjYH;djhka imqrd,Su
ls¯fuka wk;=rej jd˙l 3lska ,xldjg imhkq we;'
i|yd cd'uQ'w' úiska msysgqjk ,o ixÑ; j;aluls'
fuu iómia: Kh myiqlu cd'uQ' wruqof,a YS% ,xldfõ
idud‚l rgj,g tajdfha cd'uQ'w' mx.= m%ldr ú'.e'ys'
mx.=j fuka ishhg 400 l mx.=jg iudk fõ'
fjkals¯ï is≥ lrhs' cd'uQ'w' ú'.e'ys' fomdr®;fïka;=jg
fuu Kh myiqlu hgf;a ,ndfok wjidk jd˙lh ^cd'uQ'w' ;=< msysá .sKqï tallhls& iyNd.S jk rgj,g
jr®I 2012 udr®;= ui ,nd°ug kshñ;h' fuu Kh uqo, muKla ú'.e'ys' fjka l< yelsh' cd'uQ'w' i;= rka"
wdmiq f.ùu i|yd jr®I 4 l ld,iSudjla ysñjk w;r úfoaY úksuh iy ixÑ; ;;ajhkag m˙mQrl jYfhka
th 2013 wfma%,a uiska wdrïN fõ' fuu Kh myiqlu cd'uQ'w' úiska ú'.e'ys' ìys lrk ,°' nexl=j úiska
i|yd whlrk fmd,S wkqmd;h" fiajd .dia;= yd ia:djr YS% ,xld rch fjkqfjka w;aika lrk ,o .súiqfï i|yka
wkqmd;h hk fldgia follska iukaú;h' fiajd .dia;=j" we;eï fldkafoais m%ldr" cd'uQ'w' úiska idud‚lhkag
úfYaI .ekqï ysñlï wkqmd;hg hg;aj i;sm;d .Kkh Tjqkaf.a cd'uQ'w' mx.= m%udKh wkqj ú'.e'ys' fjka l<
lrkq ,efí' ia:djr wkqmd;h" kshñ; Kh uqo,ska" yels jkafkah' cd'uQ'w' úiska ú'.e'ys' fjkals¯u u.ska
f.úh hq;= Kh uqo, ishhg 300 la olajd jr®Ihlg 1] ls' tla tla idud‚lhdg ms˙jeh rys; j;alula Woa.; jk
kshñ; Kh uqo,ska ishhg 300 blaujk úg jr®Ihlg 2] w;r ta i|yd fmd,S bmehSula fyda f.ùula is≥ fkdfõ'
la jQ wu;r .dia;=jla whn≥ f,i f.úh hq;=h' ú'.e'ys' wj,x.= ls¯ug o .súiqfï fldkafoaisj,ska
úêúOdk i,id ;sfnk kuq;a fuf;la tu úêúOdk
iómia: Kh myiqlfï m%Odk wruqKq l%shd;aul lr fkdue;' ú'.e'ys' fjka ls¯ï jeä ùfuka"
l rfÜ wdr®:ßl m%;sixialrK jevms<sfj,g iyh ùu 6 jeks igyfka úia;r lr we;s m˙† ú'.e'ys' ±¯ï jeä
fõ' tys Y=oaO fjkals¯ug iudk uqo,a iy th ú'.e'ys'
l hqOuh ;;ajhg miq m%;sixialrK iy iyk ie,iSfï
fomdr®;fïka;=fõ lghq;=j,g iyNd.Sùfï fya;=fjka
jHdhduhka i|yd m%udKj;a iïm;a we;snj ;yjqre
cd'uQ'w'" ú'.e'ys' fomdr®;fïka;=j wjika l< fyda wEjr
lrk w;r;=r rfÜ uQ,H ;;ajh Yla;su;a ls¯u'
l< wjia:dfõ ° f.úh hq;= wksl=;a hï uqo,la fjf;d;a
l ,xldfõ foaYSh uQ,H moaO;sh Yla;su;a ls¯u yd tajd cd'uQ'w' fj; f.ùug idud‚lhka ne£ isà'
úfoaY ixÑ; kej; msysgqùfï wNsm%dh'
cd'uQ'w' fj; f.úh hq;= wksl=;a uqo,a
l hqO jd;djrKhg miqj is≥lrk m%;sixialrK
lghq;= i|yd cd;Hka;r m%cdjf.a uQ,H iyfhda.h fufyhqï iy m˙md,k .kqfokq fjkqfjka nexl=j
,nd.ekSug md,lhkag iyh jk Yla;su;a idr®j cd'uQ'w' fj; f.úh hq;= m%udKh fuhska ±lafõ'
wdr®:ßl mokula we;sls¯u'
mx.= nerlu
l jr®;udk kS;s¯;s rduqj yd nexl= iqm¯laIKh wxl 6 ork igyfka úia;r lr we;s cd'uQ'w' mx.=j i|yd
jeä†hqKq ls¯u ;=<ska nexl= l%uh Yla;su;a ls¯u' f.úh hq;= uqo, mx.= nerlu YSr®Ih hgf;a olajd we;'

fmd,S ork Kh i|yd udi 12 lg fmr iy miq fíreï


ls¯u wfmalaIs; uqo,a my; i|yka m˙† fõ' 16' wfkl=;a úfoaYSh f.úh hq;= uqo,a

n,mj;sk fmd,S 2010 2009 2010 2009


wkqmd;sl ] m˙K; re'’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
m%jr®;k wfkl=;a úfoaYsh nerlï 2,240,366 2,148,425
°r®> lrk ,o
Ök ixjr®Ok nexl= wruqo, 2,773,825 2,859,610
- y†is wruqo,a myiqlu _ 307,754
- y†is wdOdr myiqlu _ 685,903 uqΩ wfkl=;a úfoaYSh f.úhhq;= uqo,a 5,014,191 5,008,035
†<s∫lu wvqls¯fï
wdr®:ßl jr®Ok myiqlu 2 0.5 1,311,686 2,308,154 Ök ixj¾Ok nexl= Kh uqo,
1,311,686 3,301,811 wdh;k foflysu uQ,H yd wdr®:ßl iyfhda.S;djh
m%jr®;k fkdjk jeä†hqKq ls¯fï wruq◊ka Y%S ,xld uy nexl=j yd Ök
iómia: Kh myiqlu (SBA) 2015 141,248,032 73,860,937   ixjr®Ok nexl=j" 2009 cQ,s ui 25 jk †k .súiqulg
†<s∫lï wvqls¯fï yd t<Uq◊' fuu .súiqu hgf;a Ök ixjr®Ok nexl=j YS%
wdr®:sl jr®Ok myiqlu 2 0.5 2013 1,967,530 4,115,416 ,xldjg we'fvd' ñ,shk 25 la olajd iuia: Kh myiqlula
°r®> lrk ,o wruqo,a myiqlu 1.32 2013 882,800 923,262 ,nd °ug lghq;= l< w;r" YS% ,xld uynexl=j rfÜ uQ,H
144,098,362 78,899,615 ia:djr;ajh mj;ajd .ekSu" fjf<|m, øjYS,;djh by<
fmd,S ork uqΩ Kh uqo, 145,410,048 82,201,426 kexùu" lDIsldr®ñl ixjr®Okh by< kexùu iy há;,

II fldgi - 22 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

myiqlï ixjr®Okh by< kexùfï wruqKq i|yd fuu 18'^wd& kej; ñ,§ .ekSfï tlÕ;djh u; wf,ú l<
myiqlu Ndú;d lrhs' iq/l=ïm;a
2010 2009
fmd,sh .Kkh ls¯u i|yd ih udisl we'fvd' ,kavka
re' ’000 re' ’000
wka;r® nexl= msrskejqï wkqmd;hg tl;= jQ ishhg 4l
wkqmd;hla Wmfhda.S lr .kshs' rcfha ;ekam;= 18,400,000 6,000,000
YS% ,xld uy nexl=j úiska fuu Kh myiqlu wdmiq uy nexl= iq/l=ïm;a 95,054,891 78,022,645  
f.úh hq;= wjidk l,amsreKq †kh jkafka fuu myiqlu
113,454,891 84,022,645
m%fhdackhg .;a †kfhka udi 36 lg miq t<fUk †kfõ'
^2009' 08'14&
19' ^w& fiajl m%;s,dN ie,iqï iu. jQ fYaIhkA
17' nexl= iy uQ,H wdh;khka úiska ;ekam;a lsÍï
nexl=j úiska" nexl=fõ idudkH ldr®hhka f,i tys fiajl
;;ald,Sk o< mshjqï l%uh hgf;a (RTGS) iyNd.sjkakka
m%;s,dN ie,iqïj, nexl=lre f,i l%shdlrkq ,efí'
jk n,m;%,dNS jd◊c nexl=" m%d:ñl wf,úlrejka iy
fjku m˙md,kh lrk fiajl m%;s,dN ie,iqïj, nerg
fiajl wr®:idOl wruqo, hk wdh;kj,g fmd,S rys;"
r|jd f.k we;s uqo,a m%udKhka fufiah'
iïmQr®Kfhka u iq/l=ï iys; †kla ;=< imhkq ,nk
øjYS, myiqlï hgf;a wjYH wruqo,a ,nd.ekSfï yelshdj 2010 2009
we;' tu †kla ;=< imhkq ,nk øjYS, myiqlu hgf;a" re' ’000 re' ’000
,nd.;a w;a;sldrï úl=Kqï l< yels rcfha iq/l=ïm;a fiajl wr®:idOl wruqo,
;ekam;a ^Tvmk& l< hq;=hs' fuu myiqlu hgf;a ,nd.;a
- iïnkaê; mdr®Yajhka 1,190 1,083
w;a;sldrï" úl=Kqï l< yels rcfha iq/l=ïm;aj,g
fiajl úY%du fhdackd l%uh
tfrysj ,nd.;a w;a;sldrï ksfhdackh lrkq ,nk w;r
- iïnkaê; mdr®Yajhka (479,902) (481,359)
fojr®Ih wjidkfha ° Y=kH jákdlula ±laùh'
jekaoUq iy jekaoUq mqreI yd
wk;aore wruqo,
2010 2009 - iïnkaê; mdr®Yajhka 698,177 667,955
re' ’000 re' ’000 úY%du md˙f;daIslh fjkqfjka
nexl=j úiska ;ekam;a ls¯ï f.úh hq;= 15,761 19,162
- iïnkaê; mdr®Yajhka 55,282,083 36,556,496 ffjoH m%;s,dN fhdackd l%uh
- wksl=;a 49,563,846 49,525,894 fjkqfjka f.úh hq;= 741,928 843,415
104,845,929 86,082,390 wksl=;a ;ekam;= uqΩ m%udKh 977,154 1,050,255

uQ,H wdh;k úiska ;ekam;a ls¯ï 19' ^wd& wfkl=;a f.úh hq;= uqo,a
- iïnkaê; mdr®Yajhka 368 132 wfkl=;a f.úhhq;= ≤ ;=, we;=,;a remsh,a ñ,shk
- wksl=;a 7,148 3,344 1"175'758 ^2009 - Y+kH& l uqo, 2009 wxl 5 orK nexl=
7,516 3,476 mK; - n,m;%,dNS nexl=j, w;ay˙k ,o foam, y∫kd.
nexl= iy wksl=;a uQ,H wdh;k ekSï" jdr®;d ls¯ï" udre ls¯ï yd mj;ajdf.k hEï wkqj
úiska lrk ,o uqΩ ;ekam;= 104,853,445 86,085,866 n,m;%,dNS jd◊c nexl= yd uQ,H wdh;k j, w;ay˙k
,o foam, tl;= ls¯ï iïnkaOjhs' w;ay˙k ,o foam,
j,g ysñlï mdk wjia:djl° nexl=j ;eïm;= uqo, yd
thg w∞, fmd,sh f.ùug j.lSfuka nefoa' tu ksid
18'^w& rcfha iy rcfha tall iu`. jQ fYaIhka uqΩ ;eïm;= uqo, yd nr;enQ idudkH NdKavd.dr ì,am;a
fmd,S wkqmd;h wkqj .Kkh lrk ,o fmd,sh nexl=fjys
2010 2009
j.lSula f,i jdr®;d lrhs'
re' ’000 re' ’000
20' ixirKfha we;s uqo,a
rcfha ;ekam;= 2,252,713 1,414,039
Y%S ,xldfõ uqo,a ksl=;a ls¯fï tlu n,Od˙hd jYfhka
rcfha ksfhda‚;hka iy wruqo,a 835,946 933,670 nexl=j úiska wLKavj kS;sfhka j,x.= uqo,a ksl=;a ls¯u
rch iy rcfha ksfhda‚;hka fj; is≥ lrkq ,efí' w∞, uQ,H m%ldYk †kg ksl=;alr
jQ uqΩ fYaI 3,088,659 2,347,709 ixirKfha ;snQ uqo,a m%udKhka my; i|yka m˙† úh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 23


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

2010 2009 ixÑ;fhka remsh,a ñ,shk 24"985 la udre ls¯u u.ska


re' ’000 re' ’000 fuu ixÑ;h ilid we;'
jr®.h
ldis
r|jd.;a bmehSïj,g wu;rj" ixÑ; my; i|yka foa
j,ska iukaú; fõ'
i; 1 3,631 3,631
i; 2 5,702 5,702 fmd≥ ixÑ;h - my; i|yka ixÑ; i|yd uqo,a uKav,h
i; 5 23,245 23,249 úiska fjkalrk ,o uqo,a fmd≥ ixÑ;hg we;=<;ah'
i; 10 39,212 39,220 m%d.aOk ∞hlh" †.= iy uOH ld,Sk Kh iy md,k
i; 25 121,120 120,754 .sKqï ixÑ;h' uQ,H yd wksl=;a wdh;kj,g wdfhdack
i; 50 185,633 184,190 i|yd fhd∞.; yelsjk wdldrhg" m%d.aOk ∞hlh"
remsh,a 1 613,826 574,058 wruqo,a f.dvkef.k fia ilid we;'
remsh,a 2 863,079 811,255
remsh,a 5 2,624,778 2,501,296 cd;Hka;r m%;Hd.Kk ixÑ;h ^cdm%i& - cd;Hka;r m%;Hd.
remsh,a 10 645,699 447,287 Kk ixÑ;h jq l,S uqo,a kS;s mkf;a 41 jeks j.ka;sh
wksl=;a wkqiaurK ldis 549,496 546,535
m%ldr msysgqjk ,o ixÑ;hlah' fuu j.ka;sh m%ldr rka
iy úfoaY uqo,aj,ska YS% ,xld uy nexl=fõ Y=oaO j;alï
5,675,421 5,257,177
iy nerlï m%;Hd.Kkfhka Wm,íê fkdjQ ,dN fyda
2010 2009 mdvq nexl=fõ Y=oaO ,dNh .Kkh ls¯u i|yd ie,ls,a,g
re' ’000 re' ’000 fkd.; hq;= w;r" ta fjkqjg tu ,dN fyda mdvq cd;Hka;r
fkdaÜgq m%;Hd.Kk ixÑ;hg udre l< hq;=h'
remsh,a 1 4,981 4,981
úls”u i|yd ;sfnk iq/l=ïm;aj, Y=oaO idOdrK w.h$^w,dNh&
remsh,a 2 26,699 26,699
úls”ug ;sfnk f,i kï lr we;s iq/l=ïm;a m%;Hd.
remsh,a 5 37,206 37,208 Kkfhka 2010 foieïnr® 31 †fkka wjika jr®Ih i|yd
remsh,a 10 1,856,521 1,806,776 Wm,íê fkdjQ ,dN iy mdvq fuu ixÑ;hg udre lrk
remsh,a 20 2,603,008 2,068,244 ,°'
remsh,a 50 3,568,411 3,052,438
remsh,a 100 13,333,012 12,254,788 ;;ald,Sk o< mshjqï ksOka wruqo, - ;;ald,Sk o< mshjqï
remsh,a 200 210,389 176,231 moaO;sh i|yd iyNd.sjkakkaf.a whls¯ïj,ska fuu
remsh,a 500 19,683,291 18,171,292 wruqo,a f.dvk.d we;' fuu wruqo, YS% ,xld rcfha
remsh,a 1"000 109,381,997 101,922,111 NdKavd.dr ì,am;a iy ne∫ïlrj, wdfhdack i|yd
remsh,a 2"000 99,271,281 72,651,890 iSudlr we;'
249,976,796 212,172,658
úY%du m%;s,dN ixÑ;h - fuu ixÑ;h 2007 jr®Ifha ,dNfhka
ixirKfha we;s uqΩ uqo,a m%udKh 255,652,217 217,429,835
remsh,a ì,shk 3 la udre ls¯fuka wdrïN lrk ,o w;r"
21' ú,ïNS; m%odkhka nexl=fõ wd∞hï bmehSfï jk WÉPdjpkhka yuqfõ
úY%du wruqof,a jk ysÛ;djhka i|yd fuh fhd∞.ekSug
2010 2009
wfmalaId flfr®'
re' ’000 re' ’000
;dlaI◊l wNsjr®Ok ixÑ;h - fuu ixÑ;h 2007 jr®Ifha
ckjd˙ 01 jk †kg 567 -
,dNfhka f.dvk.d we;s w;r uy nexl=fõ ≤kg Ndú;d
m%∞khka ,eîï 4,500 639 lrk fmd≥ f,cr moaO;sh" ;;ald,Sk f.jqï mshjqï
jr®Ih;=, l%ulaIh (462) (72) moaO;sh" NdKavd.dr fufyhqï l<ukdlrK moaO;sh fyda
foieïnr® 31 †kg 4,605 567 ksr®f,aLk.; iq/l=ïm;a mshùï l%uh hk moaO;Skaj,
is≥ l< hq;= jeä †hqKq ls¯ï i|yd wjYH wruqo,a iemhSu
jr®Ih ;=< ° uqo,a wud;HdxYh úiska nexl=j fj; i|yd fuh fhd∞ .ekSug wfmalaId flfr®'
fkdñf,a jdykhla ,ndfok ,°' tu j;alu wkqrEm
l,dmSh ixjr®Ok Kh fhdackd l%uh - 2010 jr®Ih ;=<
Kh iu. idOdrK w.hg ú,ïNS; wd∞hula f,i uQ,H
nexl=fõ ,dNj,ska remsh,a ì,shk 2'9 l wruqo,la
m%ldYkj, y∫kd.kakd ,°' tu ú,ïNS; wd∞hu" w∞< f.dvkÛd" tu.ska l,dmj, uOH yd †.=ld,Sk ixjr®Ok
j;alfï laIh m%;sm;a;shg WÑ; jk wdldrhg w∞< wruqKq i|yd" m%;suQ,H Kh fhdackd l%uhla wdrïN lrk
ld,Éf√ohg l%ulaIh lrk ,°' ,°' tu Kh m%∞khka ,xld nexl=j yd uyck nexl=j
yryd is≥úh'
22' ysñlre m%d.aOkh
;ekam;= rlaIK wruqo, - iafjÉPd ;ekam;= fhdackd
ysñlre m%d.aOk úIhhkaf.a iajNdjh l%uh hgf;a msysgqjk ,o wruqo, ksfhdackh lrk
m%d.aOk wruqo,a wdfhdackhka" 2010 iema;eïnr® 28 ∞;u ^igyk 40
- we'b' 1673$11 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj YS% ,xld
∞hl m%d.aOkh ( uqo,a kS;s mkf;a 6 jeks j.ka;sh m%ldr
;ekam;= rlaIK fhdackd l%uh msysgqùfuka wk;=rej
nexl=fõ m%d.aOkh" m%d.aOk .sKqfuka fmkakqï lrhs' nexl= m˙md,kh úiska f.jd ouk ,°' tfia yqjudre l<
m%d.aOkh f,i úir®ckh l< ixÑ; - MB/F/22/12/2008 wruqo,a jákdlu remsh,a ñ,shk 331'653 ls'
ork uqo,a kS;s uKav, ;SrKh m˙† 2008 jr®Ifha fmd≥
wksl=;a ixÑ;j, p,kh my; i|yka m˙† úh'

II fldgi - 24 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

22' ysñlre m%d.aOkh

uOH fjf<|m, YS%',x'une ;;a cd;H- úls”u m<d;a


úY%du ;dCI◊l tl;= j
iy w.hls¯fï ksYaÑ; ld,Sk ka;r i|yd wruqo,a wNsjr®Ok ixjr®Ok
†.= yd wfkl=;a ixÑ; o< m%;Hd. ;sfnk ixÑ;h ixÑ;h Kh
ld,Sk ixÑ; mshjqï Kk iq/l=ï-
Kh ksOka ixÑ;h m;aj,
ixÑ; (IRR) Y=oaO$
wruqo, idOdrK
(RTGS) w.h$
^w,dNh&
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2010 ckjd˙ 01 †kg 9,425,000 16,568,574 742,992 297,907 47,453,545 (1.065,235) 3,000,000 1,000,000 77,422,784
;;ald,Sk o< mshjqu
ixÑ;hg udrels¯u 107,559 107,559
YS%' ,x' u' ne' ksYaÑ;
ixÑ;hg udrels¯u 206,998 206,998
,dNh fmd≥ ixÑ;hg
udrels¯u 700,975 700,975
fj<|fmd< w.h ls¯fï ixÑ;hg (4,177,107) (4,177,107)
úfoaY úksuh m%;Hd.Kk
Y=oaO jdish udrels¯u (8,659,222) (8,659,222)
úls”ug we;s
iq/l=ïm;aj, yd rka f;d.fha
Y=oaO idOdrK w.h$^mdvqj& (5,889,977) (5,889,977)
m<d;a ixjr®Ok Kh
.sKqug udre ls¯u ^2,900,000) 2,900,000
uOH iy †.= ld,Sk Kh ixÑ;h
m%;smQrKh 2,900,000 2,900,000
m<d;a Kh l%uhg wruqo,a
udre ls¯ï (331,653) (331,653)
2010 foieïnr® 31 †kg 9,425,000 13,092,442 618,337 405,466 38,794,323 (6,955,212) 3,000,000 1,000,000 2,900,000 62,280,356

23' Y=oaO ,dN udre lsÍu


1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a ^ixfYdaê; m˙†& 25' uQ,H nerlï u; fmd,S úhou
39^we& j.ka;sh m%ldr" ksYaph lrk ,o Y=oaO ,dN" uqo,a 2010 2009
kS;s mkf;a 38 jeks j.ka;sh m%ldr wjYH m˙† ixÑ;j,g re' ’000 re' ’000
úir®ckh ls¯fuka wk;=rej rchg f.úh hq;=h' nexl=j
úiska fuu ld,h;=< 2009 jr®Ifha ,dNfhka remsh,a úfoaYSh uQ,H nerlï u; jQ
ì,shk 5 la iy 2010 jr®Ifha ,dNfhka remsh,a ñ,shk fmd,S úhou
ì,shk 10 la rchg udre lrk ,°' wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
24' uQ,H j;alïj,ska fmd,S wdodhu f.úh hq;= uqo, 49,318 24,560
cd;Hka;r uQ,H wruqo,
2010 2009
iïnkaO j.lSï 1,700,366 826,617
re' ’000 re' ’000 wfu˙ldkq fvd,r® $
úfoaYSh uQ,H j;alïj,ska
YS% ,xld remsh,a SWAPs 1,971,544 903,652
bmehQ fmd,S wd∞hu fjk;a úfoaY f.úh hq;= uqo,a 159,931 77,607
uqo,a yd uQo,a iudkhka 1,827,313 1,397,611 úfoaYSh uQ,H nerlï u; jQ iïmqr®K
uQ,H j;alï 9,001,207 3,181,686 fmd,S úhou 3,881,159 1,832,436
cd;Hka;r uQ,H wruqo, foaYSh uQ,H nerlï u; jQ
iïnkaO j;alï 13,360 16,559 fmd,S úhou
úfoaYSh uQ,H j;alïj,ska bmehQ m%;sñ,° .ekSfï .súiqu u;
uqΩ fmd,S wd∞hu 10,841,880 4,595,856 wf,úlrK ,o iq/l=ïm;a 2,069,217 1,053,305
foaYSh uQ,H j;alïj,ska wf,úlrK ,o ne∫ïlr 1,369,727 _
bmehQ fmd,S wd∞hu Khg .;a ne∫ïlr fjkqfjka f.jQ
wdfhdack l<U - .dia; = 58,735 _
Y%S ,xld rcfha iq/l=ïm;a 5,517,540 27,706,386 YS% ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a 6,625,983 1,481,515
wksl=;a Kh iy w;a;sldrï 386,897 404,951 foaYSh uQ,H nerlï u; jQ iïmqr®K
foaYSh uQ,H j;alï j,ska bmehQ fmd,S úhou 10,123,663 2,534,820
uqΩ Y=oaO fmd,S wd∞hu 5,904,437 28,111,337 uQ,H nerlï u; jQ iïmQr®K
uqΩ uQ,H j;alïj,ska bmehq
iïmqr®K uqΩ fmd,S wd∞hu 16,746,317 32,707,193 fmd,S úhou 14,004,822 4,367,256

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 25


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

SWAPs úhou - nexl=j fjk;a rgl uy nexl=jla 29' wdodhï nÿ≥


iu. wfu˙ldkq fvd,r® ñ,shk 200 la i|yd t<U
2007 wxl 10 wd∞hï n≥ ^ixfYdaê;& mk;g wkqj ,dNdxY
we;' ta i|yd jQ remsh,a ñ,shk 794'486 ^2009 iy fmd,S wd∞hï f.ùfï fyda ner ls¯fï wjia:dfõ °
remsh,a ñ,shk 754'824& la SWAP ms˙jeh ;=< wka;r®.;j ishhg 10  l r|jd .ekSfï noaolg hg;a fõ' rcfha
we;' iq/l=ïm;a i|yd idudkH nr ;nk ,o bmehSï wkqmd;h
u; fmd,sh i|yd r|jd .ekSfï noao kshñ; l,ams¯fï
26' wksl=;a wdodhï ld, jljdkqj we;sj m%d:ñl fjkafoaish mokï úh'
jr®Ih ;=< ° remsh,a ñ,shk 7"478'116 ^2009 remsh,a
ñ,shk 19"013'069& l fmd,S wd∞hu yd ,dNdxY wd∞hu
2010 2009
jk remsh,a ñ,shk 7'582 ^remsh,a ñ,shk 26'026& l
re' ’000 re' ’000 wd∞hu u; r|jd .ekSfï n≥ f,i remsh,a ñ,shk 795'779
,dNdxY wd∞hu - ^2009 remsh,a ñ,shk 1"516'373& l úhoula ord we;' Bg
iïnkaê; mdr®Yajhka _ 25,163 wu;rj 2010 jr®Ih ;=< remsh,a ñ,shk 95'489 ^2009 °
wksl=;a 7,582 863 remsh,a ñ,shk 120& l wdr®:ßl fiajd .dia;j = la f.jd
foam," ms˙h; iy WmlrK we;'
wmyrKfhka ,dNh 3,402 (741) 30' fufyhqï ,dNh fufyhqï uqo,a m%jdyh iu. iei£u
uQ,H iy wksl=;a wdh;kj,
2010 2009
wdfhdack wmyrKfhka Woa.;
re' ’000 re' ’000
jQ ,dNh 39,304 103,143
ú,ïNS; m%∞kh l%uCIh ùu 462 72 fufyhqï l%shdldrlïj,ska
úúO wd∞hï 774,931 415,717 jdr®;d f lreKq Y=oaO ,dNh 11,743,953 33,638,649
iïmQr®K wksl=;a wd∞hï 825,681 544,217 uqo,a fkdjk úIhhka
tl;=l<d $ ^wvql<d&
27' fiajl uKav, úhoï laIhùï 278,453 295,759
,enqKq fmd,sh
2010 2009
(5,517,540) (27,706,386)
re' ’000 re' ’000 - foaYSh uqo,a - wdfhdack l<U
fnd,a Kh ,eîï (167,545) (44,945)
fiajdfhdacl úiska f.jk ,o
fnd,a Kh iy fjk;a úúO lmd ye¯ï 1,108,000 _
Wmhkúg f.ùï n≥ we;=Ωj
Wm,íê fkdjQ o< úfoaY
fõ;k iy jegqma 1,224,931 2,128,264
úksuh ^,dNh& $ mdvqj 6,508,504 (8,168,560)
ksYaÑ; m%;s,dN ie,iqï ms˙jeh 305,487 276,101
wfkl=;a fjka ls¯ï 323, 525 23,042,373  
mYapd;a fiajl ksYaÑ; m%;s,dN
ú,ïNS; m%∞k (462) (72)
ie,iqï ms˙jeh (262,190) –
fiñka p,kh jk f;d.
uqΩ f iajl uKav, úhoï 2,268,228 2,404,365
i|yd fjkals¯ï kej; .e,mSï – (30,300)
tl;=l<d $ ^wvql<d& wksl=;a
28' mßmd,k úhoï
ldrl m%d.aOk úIhhkaf.a p,kh
2010 2009 f;d.j, ^jeäùu& $ wvqùu (657,585) (165,213)
re' ’000 re' ’000 ,eìh hq;= fmd,sh
^jeäùu& $ wvqùu (2,394,579) (927,698)
w¨;ajeähd iy kv;a;= 480,926 472,315
úúO nerlïj,
ikaksfõok úhoï 90,284 61,687
jeäùu $ ^wvqùu& 14,120 (686,675)
fufyhqï .uka úhoï 63,071 39,210 f.úh hq;= fmd,sh
n≥l=,S úhoï 919 717 jeäùu $ ^wvqùu& (172,344) 247,220
uqøK úhoï 23,703 28,492 wfkl=;a ,eîï
ú.Kk .dia;= - jeãùu $ ^wvqùu& (2,402,277) 67,373
fuu jr®Ihg 10,077 - tl;=l<d $ ^wvql<d& wdfhdack iy
fmr jifr® fjka ls¯ï hgf;a 4206 7,700 uQ,H l%shdldrlï
uqo,a uKav,fha idud‚lhskg wdfhdack j,ska ,o wd∞hu 11,695 _
md˙Y%ñlh 501 509 Y=oaO Wm,íê fkdjQ
úúO úhoï 481,495 302,677 fjf<|fmd< w.h fjkiaùu 3,484,968 4,177,107
fufyhqï l%shdldrlïj,ska
iïmQr®K wksl=;a fufyhqï úhoï 1,155,182 913,307
Y=oaO uqo,a m%jdyh 12,160,887 23,738,631

II fldgi - 26 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

31' rcfha .kqfokq u; ixirK uqo,a ksl=;=$^wdmiq .ekSï& 32' nexl= iy uQ,H wdh;khkaf.a .kqfokq u; ixirK uqo,a
Y=oaO ksl=;=$^wdmiq .ekSï&
2010 2009 2010 2009
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
wdfhdack l<U i|yd Y%S ,xld nexl= yd uQ,H wdh;khkaf.a
rcfha iq/l=ïm;a ñ,° .ekSu (21,279,060) (114,576,052) ;ekam;= ^jeäùu& $ wvqúu (18,866,241) (4,149,819)

,enqKq fmd,sh - foaYSh uqo,a - (18,866,241) (4,149,819)


wdfhdack l<U (7,191,222) (29,451,452)
33' mshùï uqo,a iy uqo,a iudkhka
Y%S ,xld rchg fok ,o
Kh iy w;a;sldrï 2010 2009
re' ’000 re' ’000
jeäùu $ ^wvqùu& 3,998,323 (2,427,200)
úfoaYSh uQ,H j;alï
rch iy rcfha tall iu. wksl=;a úfoaYSh nexl=
fYaI ^jeäùu& $ wvqùu (738,598) (1,102,085) iu`. uqo,a fYaI 189,664,726 147,871,157
wjidk uqo,a iy
(25,210,557) (147,556,788) uqo,a iudkhka 189,664,726 147,871,157

34' wruqo,alrKfha ixflakaøKh ùu


jr®I wjidkhg nexl=fõ wruqo,alrKfha ie,lsh hq;= ixflakaøKh ùu my; i|yka m˙† h'
2010 Y%S ,xld Y%S ,xld Y%S ,xld wê cd;sl wksl=;a
tl;=j rch uyckhd jd◊c uQ,H
nexl= wdh;k
re' ’000 re' ’000 re'’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2010 foieïnr® 31 †kg úfoaYSh uQo,a nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;kj,g
  f.úh hq;= uqo,a 3,127,136 – – – 387,905 2,739,231
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
  f.úh hq;= uqo,a 65,044,407 – – – 65,044,407 –
cd'uQ'w' iïnkaO nerlï 275,420,837 – – – 275,420,837 –
wksl=;a úfoaYSh f.úh hq;= uqo,a 5,014,191 – – 1,883,191 3,131,000 –
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 348,606,571 – – 1,883,191 343,984,149 2,739,231
foaYSh uQ,H nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;khkaf.a ;ekam;= 104,853,445 – – 104,853,445 – –
rch iy rcfha tall iu. fYaI 3,088,658 2,252,713 835,946 – – –
YS%','u'ne' úiska ksl=;a lrk ,o
  foaYSh iq/l=ïm;a 95,054,891 – – 95,054,891 – –
m%;sñ,° .ekSï .súiqï u;
  úl=Kq iq/l=ïm;a 18,400,000 – – 18,400,000 – –
fiajl m%;s,dN fhdackd l%uhkays fYaIhka 977,154 – – – – 977,154
wfkl=;a f.úh hq;= uqo,a 27,779,723 8148 1,175,758 182,000 – 26,443,810
uqΩ foaYSh uQ,H nerlï 250,153,871 2,260,861 2,011,704 313,618,651 – 27,390,970
uqΩ uQ,H nerlï 598,760,442 2,260,861 2,011,704 315,601,842 343,984,149 30,130,202
wksl=;a nerlï
ixirKfha we;s uqo,a 255,662,218 – 255,652,218 – – –
ú,ïNS; m%∞khka 4,605 – – – – 4,605
úY%du jegqma yd wfkl=;a
mYapd;a fiajd m%;s,dN fhdackd l%u – – – – – –
úúO nerlï iu. WmÑ;hka 74,381 8,943 – – – 65,439
uqqΩ wksl=;a nerlï 255,731,204 8,943 255,652,218 – – 70,044
uqΩ nerlï 854,491,646 2,269,803 257,663,922 315,501,842 343,984,149 30,200,245

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 27


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

2009 foieïnr® 31 †kg ixikaokd;aul ixLHd my; i|yka úh'

2009 Y%S ,xld Y%S ,xld Y%S ,xld wê cd;sl wksl=;a


tl;=j rch uyckhd jd◊c uQ,H
nexl= wdh;k
re' ’000 re' ’000 re'’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2009 foieïnr® 31 †kg úfoaYSh uQo,a nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;kj,g
  f.úh hq;= uqo,a 18,068,841 – – – 202,565 17,866,276
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
  f.úh hq;= uqo,a 29,836,531 – – – 29,836,531 –
cd'uQ'w' iïnkaO nerlï 218,171,021 – – – 218,171,021 –
wksl=;a úfoaYSh f.úh hq;= uqo,a 5,008,035 – – 1,842,775 3,165,261 –
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 271,084,428 – – 1,842,775 251,375,378 17,866,276
foaYSh uQ,H nerlï
nexl= iy uQ,H wdh;khkaf.a ;ekam;= 86,085,866 – – 86,082,390 – 3,476
rch iy rcfha tall iu. fYaI 2,347,709 2,347,107 601 – – –
YS%','u'ne' úiska ksl=;a lrk ,o
  foaYSh iq/l=ïm;a 78,022,645 – – 78,022,645 – –
m%;sñ,° .ekSï .súiqï u;
  úl=Kq iq/l=ïm;a 6,000,000 – – 6,000,000 – –
fiajl m%;s,dN fhdackd l%uhkays fYaIhka 1,050,255 – – – – 1,050,255
wfkl=;a f.úh hq;= uqo,a 25,981,654 68,967 – 182,000 – 25,730,687
uqΩ foaYSh uQ,H nerlï 199,488,129 2,416,074 601 170,287,035 – 26,784,418
uqΩ uQ,H nerlï 470,572,557 2,416,074 601 172,129,810 251,375,378 44,650,694
wksl=;a nerlï
ixirKfha we;s uqo,a 217,429,835 – 217,429,835 – – –
ú,ïNS; m%∞khka 567 – – – – 567
úúO nerlï iu. WmÑ;hka 66,895 17,552 – – – 49,343
uqqΩ wksl=;a nerlï 217,497,297 17,552 217,429,835 – – 49,910
uqΩ nerlï 688,069,854 2,433,627 217,430,436 172,129,810 251,375,378 44,700,604

35' wjodkï l<ukdlrKh tfia jqj;a" nexl=j tys lghq;= mj;ajdf.k hdfï°"
m%lSr®;sh ms<sn|j jQ wj∞ku" uQ,H wj∞ku yd fufyhqï
Y%S ,xld uy nexl=j tys uqo,a uKav,h yd tlaj tys wj∞ku hk wj∞kï j,g uqyqK fokq ,efí' nexl=fõ
jHjia:dms; wruqKq folla jk ñ, ia:dhs;djh yd l<ukld˙;ajh" fuu wj∞kï wkdjrKhka ;lafiare
uQ,H l%ufha ia:dhs;djh fjkqfjka lghq;= lrkq ,nhs' ls¯u" fufyhùu yd l<ukdlrKh i|yd ±ä yd M,∞hs
tfukau wdr®:ßl yd uQ,H m%;sm;a;s ls%hd;aul lr tys wj∞kï l<ukdlrK yd md,k l%uhka ;yjqre ls¯ug
wruqKq iqrlaIs; ls¯u i|yd Y%S ,xld uy nexl=j yd uqo,a lghq;= lrkq ,nhs'
uKav,h fj;a mqΩ,a jQ jHjia:dms; n,;, mej¯ we;'
uqo,a uKav,h" wjodkï y∫kd.ekSu yd md,kh ls¯ug
tu ksid nexl=fõ wj∞kï l<ukdlrKfhys iM,;djh uQ,sl jYfhka j.lshkq ,nhs' uKav,h" wjodkï md,kh
yd ldr®h idOkh" tys ,dNfhka ueksh fkdyel' ukaoh;a yd M,∞hS l<ukdlrKh ;yjqre ls¯u i|yd lñgq
nexl=j fj; m%;sm;a;s iïmdokh ls¯fï n,;, u`.ska lsysmhlg" iy wxY$fomdr®;fïka;=j,g fuu lghq;=
uqo,a uqøKh lr uQ,H j;alï w;am;a lr.ekSug;a" fmd,S mjrd ;sfí'
wkqmd;" úksuh wkqmd;h yd Kh i|yd n,mEï ls¯ug;a
m%Odk fomdr®;fïka;=j, m%OdkSka" ishΩ iyldr
yelshdj we;s neúks' wêm;sjrekaf.ka iukaú; ksfhdacH wêm;sjreka iu
tneúka" nexl=fõ ,dNh fyda w,dNh" tys ldr®hhkaf.a iNdm;s;ajh Wiq,k by< uÜgfï nexl= jHdma; wj∞kï
uOHia: m%;sM,hla jk w;r" tys fufyhqï fyda m%;sm;a;Ska l<ukdlrK lñgqj" wj∞kï l<ukdlrKhg yd w∞<
,dNh wruqKq lr fkd.kS' lghq;=j,g iïnkaO fõ' wj∞kï Wml%u ixjr®Okh"

II fldgi - 28 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

uQ,Or®u" rduq" m%;sm;a;s yd iSud l%shd;aul ls¯u iïnkaO yelshdjka mj;ajd.ekSu i|yd øjYS,;d wj∞ku wju
iuia; j.lSu fuu lñgqj i;= fõ' úhyels wj∞kï ls¯u flfrys uQ,sl wjOdkh fhduq flfr®' Kh" fmd,S
y∫kd .ekSu yd tu wj∞kï wdjrKh ls¯u i|yd" wod, wkqmd;h" úfoaY úksuh yd øjYS,;d wj∞ku md,kh
jk l%shdudr®. .ekSu i|yd iy hdka;%K we;s ls¯u i|yd ls¯u i|yd jq m%;sm;a;s ms<sfj,ska 35'1" 35'2" 35'3 yd 35'4
th j.lshkq ,nhs' nexl=j úiska m˙yrKh lrkq ,nk hk igyka j,ska úia;r flfr®'
;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sh" ksr®f,aLk iq/l=ïm;a
ksrjq,a ls¯fï moaO;sh" fmd≥ f,cr moaO;sh yd NdKavd.dr wNHka;r md,k iy wj∞kï l<ukdlrK l%shdj,ska"
fufyhqï l<ukdlrK moaO;sh hk iajhxl%Sh moaO;Ska nexl=fõ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j úiska
iïnkaOj wj∞kï md,kh ls¯u i|yd wjYH jk ishΩ jdr®Islj ú.Kkh flfr®' fuu fomdr®;fïka;=j tu
wNHka;r md,k l%u ms<sn|j lñgqj fidhd n,hs' l%shdudr®.j, m%udKd;au;djh yd tu l%shd udr®. flfrys
nexl=fõ wkql+,;djh m¯laId lrkq ,nhs' l<ukdlrK
m%lSr®;sh ms<sn| jQ wjOdku m%Odk jYfhkau mek ú.Kk fomdr®;fïka;=j Rcqj wêm;sjrhd fj; jdr®;d
k.skqfha nexl=j u`.ska iïmdokh lrkq ,nk m%;sm;a;s lrk w;r" tys fidhd .ekSï yd ksr®foaYhka ú.Kk
rfÜ wdr®:ßlhg fyda fmd≥ ck;djg jdis W;amdokh ls¯ug lñgqj fj; jdr®;d lrkq ,efí'
;rï ldr®hlaIu fkdjk wjia:dj,°h' W∞yrKhla
f,i by< WoaOukhla mj;sk úg† fyda nexl=fõ uqo,a uKav, idud‚lfhl= iNdm;s;ajh ork ú.Kk
fr.=,dis j,g hg;ajk uQ,H wdh;kj, lvdjeàï j,° lñgqj" l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=j yd ndysr
m%lSr®;sh ms<n| jQ wjOdku by< w.hla .kS' tneúka ú.Kljrekaf.a lghq;= wNsfm%alaIKh lrkq ,efí' fuu
nexl=j úiska ls%hdjg kxjk wdr®:ßl yd uQ,H m%;sm;a;s lñgqj ndysr ú.Klg Rcqj m¯laIK l< yels wNHka;r
j, ldr®hlaIu;dj fukau tu m%;sm;a;s ms<sn| m%udKj;a ú.Kk ldr®hhka mqk¯laIKh lrkq we;' cd;Hka;rj
ikaksfõokhla ,nd°u ;yjqre ls¯u i|yd fuu ldr®h ms<s.;a uQ,H jdr®;dlrK l%uhla u`.ska ksjer† fhda.H yd
i|yd j.lshk fomdr®;fïka;= j,g wjYH udkj yd ld,Sk f;dr;=re uyckhdg ,nd°ug" uqo,a uKav,hg
wfkl=;a iïm;a nexl=j u.ska ,ndfoa' Wmfoia yd iydh ,nd°u ú.Kk lñgqfõ m%d:ñl
uy nexl=j uqyqKfokq ,nk m%Odk uQ,Huh wj∞kï ldr®hh jkafkah' lñgqj tys ls%hdldrlï iïnkaOj uqo,a
jkafka Kh wj∞ku" úfoaY úksuh wj∞ku yd fmd,S uKav,hg ld,Skj jdr®;d lrhs'
wkqmd; wj∞ku fõ' fuu wj∞kïj,ska jeo.;a fldgila uqo,a kS;S mkf;a 42 yd 43 j.ka;s m%ldrj" nexl=j
nexl=fõ úfoaY ixÑ; l<ukdlrKh ;=<ska mekk.S' ú.Kldêm;sjrhd úiska cd;Hka;r uQ,H jdr®;dls¯fï
nexl=fõ cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j" úfoaY m%ñ;Skag wkql+,j cd;Hka;r ú.Kk m%ñ;Ska hgf;a
j;alï l<U l<ukdlrKh lrhs' nexl=fõ uQ,H wj∞kï ú.Kk lghq;= lrf.k hdu i|yd jr<;a .Kldêld¯
l<ukdlrK rduqj kv;a;= ls¯u yd fufyhùfï j.lSu iud.ula jk wdr®kiaÜ wekaâ hx.ays iydho ,ndf.k
cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=fõ uOH ldr®hd,h we;'
(middle office) i;= fõ'
uqo,a uKav,h úiska m;a lrkq ,nk úfoaY ixÑ; 35'1 Kh wjodku
l<ukdlrK lñgqj" úfoaY ixÑ; l<ukdlrK ldr®hh
^w& nexl=fõ jr®Ih wjidkfha ° jeo.;a Kh
M,odhS iy ldr®hCIuj bgq ls¯u i|yd j.lshkq ,nhs'
ixflakaøKhka N+f.da,Sh m%foaY wkqj ^wdh;kfha
wj∞kï l<ukdlrKh iïnkaO lreKq we;=<;aj ishΩ
whs;sldr;aj rgj,a mokï lrf.k& my; ±lafõ'
m%;sm;a;suh ;SrK lñgqj úiska i,ld n,kq ,nk w;r"
tajd l%shd;aul ls¯u i|yd uqo,a uKav,hg ksr®foaY
lrkq ,nhs' wj∞kï wdjrKh i|yd jq m%;sm;a;s we;=<;a N+f.da,Sh m%foaY wkqj Kh ixf lakaøKh
úia;Sr®K u`.fmkaùï" ixÑ; l<ukdlrK ldr®hhkaj,g
iïnkaO ldr®h uKav,h fj; ksl=;a lr we;' 2010 2009
re' 000 re' 000
wdfhdackj, Kh wkqmd; yd úfoaY .kqfokqlrejka mokï
lr.;a úfoaY j;alï l<U iïnkaO Kh wj∞ku md,kh YS% ,xldj 105,425,234 120,604,925
ls¯u i|yd cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j úfoaY wefu˙ld tlai;a ckmoh 199,079,811 170,269297
.kqfokqlrejka iïnkaO Kh wj∞kï l<ukdlrK
cmdkh 36,511,236 15,189,710
moaO;sh fhd∞ .kq ,nhs' fmd,S wkqmd; wj∞ku fyj;a
fmd,S wkqmd; p,khkag nexl=fõ úfoaY j;alï l<fUys ì%;dkHh 116,077,064 70,101,508
wdjrKhùï" wdfhdack l<fUys ld, mrdih ksis m˙† hqfrdamh 129,946,840 102,520,720
.e,mSu u`.ska md,kh flfr®' úfoaY úksuh wj∞ku
fyj;a úfoaY úksuh wkqmd;j, fjkiaùï fya;=fjka wê cd;sl uQ,H wdh;k 138,080,144 170,433,627
is≥jk m%d.aOk mdvq m%Odk jYfhka wdfhdack úksuhka fjk;a 180,369,145 69,913,170
úúOdx.slrKh ;=<ska md,kh lrkq ,efí' úfoaY ixÑ;
l<uKdlrkfha °" M,∞hS úfoaY úksuh ue†y;aùï uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,032,957

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 29


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

^wd& wdh;kh wkqj Kh ixf lakaøKh ùu j;alï fyda uQ,H j;alï ksl=;=lrejka my; j.=fjka
nexl=fõ jr®Ih wjidkhg jk ie,lsh hq;= Kh ±lafõ' iagEkavr®â iy mqjr®ia iy µsÉ fr®áka iud.
ixflakaøKh ùu wdh;k jr®.hka wkqj my; ±lafõ' fï fY%a◊.; ls¯ï wkqj AAA ixfla;h b;d by<u
2010 2009 fY%a◊.; ls˙u jk w;r" hïlsis wdh;khlg fmd,sh
re' 000 re' 000 iy uq,a uqo,a f.ùug yels Yla;su;a ;;ajhla ;sfnk
YS% ,xld rch 523,876,520 422,398,857 nj olajhs' AA ixfla;fhka b;d by< fY%a◊.; ls¯ula
±lafjk w;r" Yla;su;a ;;ajhla olajhs' A ixfla;fhka
wê cd;sl uQ,H wdh;k 138,080,144 170,433,627
by< uOHu fY%a◊hla olajk w;r Yla;su;a ;;ajhla yd
úfoaYSh nexl= iy uQ,H 238,824,368 124,737,773 Kh wj∞kfï my< ;;ajhla olajhs' BBB ixfla;fhka
wdh;k my< u wdfhdack fY%a◊ ls¯ula yd my< uÜgfï Kh
wksl=;a 4,708,442 1,462,700 wj∞kula mj;sk nj olajk w;r" m%udKj;a wdrlaIl
uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,032,957 mrdñ;s fmkakqï lrhs' AAA ixfla;hg my< fY%a◊
m%Odk m%fNaohka w;r mj;akd ;;ajh ±laùu ms◊i
^we& Kh fYa%◊.; ls¯u u`.ska Kh wj∞ku uekSu + fyda - ,l=Kq u`.ska ldKavlrKh l< yelsh' iagEkavr®â

iagEkavr®â wekaâ mqjr®ia" µsÉ fr®áka iud.u iy uQãia wekaâ mqjr®ia fyda uqãia úiska Kh fY%a◊.; fkdl< nj
mokug wkqj Kh fY%a◊.; ls¯u is≥l< nexl=fõ uQ,H NR ixfla;fhka ±lafõ'

Kh fYa%◊.; ls¯u u.ska Kh wj∞ku uekSu


2010 2009
Kh fY%a◊h re' ’000 % re' ’000 %
uqo,a yd uqo,a iudkhka
fµvr,a ˙iõ nEkala - we't'c'$ ˙iõ nEkala 54,443,540 6% 80,272,413 11%
Tµa ´iafÜ%,shd$nEkala fµda bkagr®keIk,a
fiÜ,aukaÜia$nEkala Tµa cemEka
AAA 28,293,015 3% 44,286,854 6%
AA+ 8,558,590 1%
AA 39,473,242 4% 8,075,290 1%
AA- 51,998,269 6% 11,210,371 2%
A-1+ 5,870,267 1% 520,105 0%
A-1 617,323 0% – 0%
NR 410,480 0% 3,506,124 0%
189,664,726 21% 147,871,157 21%
úfoaYSh úksuh úls”ï$úls”u i|yd we;s iq/l=ïm;a
fµvr,a ˙iõ nEkala - we't'c'$ ˙iõ nEkala - 0% 8,447,892 1%
Tµa ´iafÜ%,shd$nEkala fµda bkagr®keIk,a
fiÜ,aukaÜia$nEkala Tµa cemEka
AAA 332,931,959 37% 95,928,452 13%
AA+ 2,759,132 0% 12,237,966 2%
AA 6,211,982 1% 7,182,081 1%
AA- 10,075,211 1% - 0%
A+ 3,106,073 0% 2,288,878 0%
A - 0% 1,806,969 0%
A- 8,243,605 1% 3,846,837 1%
B- - 0% 1,676,346 0%
NR 167,337,454 18% 238,172,353 33%
530,665,416 59% 371,617,774 52%

cd'uQ'w' iïnkaO j;alï AAA 71,199,269 8% 76,509,781 11%

II fldgi - 30 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

wfkl=;a úfoaYSh ,eîï


fµvr,a ˙iõ nEkala - we't'c'$ ˙iõ nEkala 8,450 0% 11,278 0%
Tµa ´iafÜ%,shd$nEkala fµda bkagr®keIk,a
fiÜ,aukaÜia$nEkala Tµa cemEka
AAA 3,038,586 0% 515,010 0%
AA+ 257 -
AA 8,835 0% 1,254 0%
AA- 3,938 0% 5,725 0%
NR 5,474,762 1% 1,896,053 0%
8,534,828 1% 2,429,320 0%
uQΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 800,064,240 598,428,032
foaYSh uQ,H j;alï
YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;a B+ 20,497,816 2% 43,450,557 7%
rchg fokq ,enQ w;a;sldrï B+ 77,878,823 9% 73,880,500 10%
wfkl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh NR 2,459,846 0% 1,136,596 0%
wfkl=;a foaYSh ,eìh hq;= uqo,a B+ 464,971 0% 250,000 0%
NR 2,809,921 0% 345,444 0%
uQ,H yd wfkl=;a wdh;kj, wdfhdack NR 41,236 0% 43,855 0%
wfkl=;a j;alï B+ 1,272,621 0% 1,497,973 0%

uQΩ foaYSh uQ,H j;alï 105,425,234 12% 120,604,925 17%

uQΩ uQ,H j;alï 905,489,474 100% 719,032,957 100%

^we& m%Odk Kh fY%a◊j, idrdxYh


úfoaYSh uQ,H j;alï
fµvr,a ˙iõ nEkala - we't'c'$ ˙iõ nEkala 54,451,990 6% 88,731,583 20%
Tµa ´iafÜ%,shd$nEkala fµda bkagr®keIk,a
fiÜ,aukaÜia$nEkala Tµa cemEka
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 71,199,269 8% 76,509,781 11%
AAA 364,263,560 40% 140,730,317 19%
AA+/- 119,089,455 13% 38,712,686 5%
A+/- 11,349,678 1% 8,462,789 1%
A-+/- 6,487,590 1% _ 0%
B- - 0% 1,676,346 0%
NR 173,222,698 19% 243,604,530 34%

uqΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 800,064,240 88% 598,428,032 83%


foaYSh uQ,H j;alï B+ 100,114,231 11% 119,079,030 17%
NR 5,311,003 1% 1,525,895 0%

uqΩ foaYSh uQ,H j;alï 105,425,234 12% 120,604,925 17%


uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 100% 719,032,957 100%

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 31


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

35'2 fmd,S wkqmd;sl wjodku úl˙; iM, ld,Éf√oh

^w& úfoaYSh uqo,a fmd,S wkqmd; ixfõ°;djh úl˙; iM, ld,Éf√oh


wdfhdack
fmd,S wkqmd; wjodku hkq fmd,S wkqmd;fha fjkiaùu 31/12/2010 31/12/2009
LKavh
ksid we;sjk mdvq ú£fï wjodkuhs' †kg †kg
uqo,a
w' ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;a wdfhdack l<fò fmd,S
wkqmd; ixfõ°;djh" mokï wxl 10 l fjkiaùu u; fjf<|fmd<
we;s úh yels mdvqj u`.ska ukskq ,efí' YS% ,xld uy ^ia:ßr yd 0.01 0.03
nexl=j úiska fmd,S wkqmd; ixfõ°;djh uek ±laùu b,a¨ï
i|yd LKavkh lrk ,o ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;a ;ekam;=&
wdfhdack l<U my; oelafõ' m%d.aOk
LKavkh lrk ,o ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;a wdfhdack fjf<|fmd<
l<fUys ixfõ°;d úYaf,aIKh· ^ia:djr wd∞hï 4.96 2.87
iq/l=ïm;a&
úh yels mdvqj
LKavkh lrk ,o
^we't'c' fvd,r® ñ,shk&
wdfhdack l<U iuia;h 3.72 1.84
2010 2009
fjf<| wdfhdack 10.41 2.59 úYd, jYfhka ñ, fjkiaùul ° úl˙; iM,
úls”u i|yd 13.59 6.24 ld,Éf√oh u`.ska .Kkh fkdjk ksid" úfoaY
we;s wdfhdack ixÑ; wdfhdack l<fò fmd,S wkqmd; wjodku
uekSu i|yd Ndú;d lrk ;j;a ñkqula f,i
tl;=j 24.00 8.83
W;a;,;djh ±laúh yelsh' W;a;,;djh u`.ska lshkq
wd' cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=fõ ueo ,nkafka ne∫ïlr ñ, m,∞ jl%fha fjkiaùu ld,
m˙Éf√ohg wkqj ir, fr®Ldjla u`.ska ms,sìUq lrk
ldr®hd,h (middle office) úiska úfoaY j;alï wdfhdack
njhs' fuu.ska ia:djr iq/l=ïm;a fmd,S wkqmd;hg
l<fUys fmd,S wkqmd; wjodku l<ukdlrKh ls¯u olajk ixfõ°;djh ;j≥rg;a kshñ; w.hg wdikak
i|yd my; ±lafjk Wmdh udr®.hka wkq.ukh lrkq ls¯ug bvlv ,ndfoa'
,efí'
LKavkh lrk ,o ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;a wdfhdack l<fò
^1& fmd,S wkqmd; fjkiaùu u; úfoaY j;alï wdfhdack W;a;,;djh
l<Ug we;sjk n,mEu fmd,S wkqmd; ixfõ°;djh
wdfhdack LKavh 2010 2009
u`.ska ukskq ,nk w;ru" fmd,S wkqmd; wj∞ku
uekSu i|yd fhd∞.kakd ñkqula f,i fmd,S wkqmd;h fjf<| wdfhdack 0.51 0.50
iy wdfhdackfha ld, iSudj ie,ls,a,g .kq ,nk úls”u i|yd we;s 0.31 0.11
úl˙; iM, ld,Éf√oh u`.ska by< wj∞kula wdfhdack
fmkakqï lrkq ,efí' tfyhska" uQ,H fjf<|fmd,j,a
;=< we;sjk ixjr®Okhka" wdfhdack l<fò we;s tl;=j 0.38 0.17
ix,laIKhka iy wj∞ku ±¯ug nexl=j we;s iq∞ku
hk lreKq i,ld ne,Sfuka wk;=rej uy nexl=j úiska
m%udKj;a úl˙; iM, ld,Éf√ohka l,ska l,g ^wd& foaYSh uqo,a fmd,S wkqmd; ixfõ°;djh
ilia lrkq ,efí' idudkHfhka YS% ,xld uy nexl=fõ YS% ,xld uy nexl=fõ uQ,H ;;aj m%ldYfha foaYSh NdKavd-
úfoaY úksuh /|jqï i|yd by< iSudj jYfhka 2'5 .dr ì,am;a l<U" YS% ,xld rchg ,nd≥ka Kh m%udKh
l iSudjla olajd we;s w;r fjf<|fmdf<ys oDIaGßh ksfhdackh lrk ksid th l%uCIh w.hg jdr®;d
iy uy nexl= wj∞ku ±¯ug we;s iq∞ku u; fuu lrkq ,nhs' nexl=j fmd,S wd∞hu bmehSu wruqKq lr
iSudj my<g ±óug yelsh' uy nexl=j úiska úl˙; fkdf.k NdKavd.dr ì,am;a ñ,° .ekSu is≥ lrk
iM, ld,Éf√ohka i|yd by< iSudjla ilia ls¯u fyhska NdKavd.dr ì,am;a l<U" wdfhdack l<Ula f,i
;=<ska úfoaY j;alï l<fò fmd,S wkqmd; wj∞ku fkdie,fla' nexl=fõ uq,sl wruqKqj,ska tlla jk tkï"
iy iM, ld,Éf√ofha wj∞ku (Duration) md,kh wdr®:ßl yd ñ, ia:dhs;djh /lSu iïnkaO uQ,H m%;sm;a;sh
lrkq ,efí' úfoaY j;alï wdfhdack l<fò úl˙; l%shd;aul ls¯u i|yd foaYSh fjf<|fmd<g øjYS,;djh
iM, ld,Éf√oh by< iSudjka iu. ixikaokh ú°ug fyda foaYSh fjf<|fmd<ska øjYS,;djh Wlyd
lrk j.=j my;ska ±lafõ' .ekSug nexl=j NdKavd.dr ì,am;a úls”u fyda ñ,°

II fldgi - 32 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

.ekSu is≥ lrkq ,nhs' tfyhska nexl= wdfhdack l<fUys fjf<|fmdf<a fmd,S wkqmd;hka flfrys n,mdkq ,nhs'
NdKavd.dr ì,am;aj, m%udKh" tys uQ,H m%;sm;a;sh úiska ta wkqj NdKavd.dr ì,am;a l<U u.ska Woa.; jk fmd,S
;SrKh lrkq ,efí' Bg wu;rj" remsh,a fjf<|fmdf<a wd∞hfï fjkiaùï flfrys wdfhdack ;SrKj,g jvd
uQ,sl fmd,S wkqmd; tkï" m%;sñ,° .ekSfï wkqmd;h yd nexl=fjys NdKavd.dr ì,am;a l<fUys m%udKh fuka
m%;súl=Kqï wkqmd;" uQ,H m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u i|yd" u uQ,sl jYfhka nexl=fõ uQ,H m%;sm;a;s l%shdudr®.j,
nexl=j úiska ;SrKh lrkq ,nhs' jeä≥rg;a" remsh,a m%;sM,hla f,i fmd,S wkqmd; fjkiaùu n,mdkq ,nhs'
øjYS,;djh ú°ï yd fjf<|fmd<ska remsh,a øjYS,;djh tu ksid nexl=j foaYSh uQ,H j;alïj, fmd,sfha jk
Wlyd .ekSï i|yd jQ nexl=fõ l%shdudr®. fmd≥ remsh,a ixfõ°;djh .ek fkdi,lkq ,efí'

^we& j;alï iy j.lSï l,a ms¯u fyda m%;sñ, ls¯u my; i|yka ld,m˙Éf√o j,° is≥fõ'

úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2010 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000

fmd,S ixfõ° úfoaYSh uQ,H j;alï


uqo,a yd uqo,a iudkhka 0.25 189,664,726 189,664,726 – – – –
úfoaY uqo,ska we;s fjf<| $ úls”ï
  i|yd we;s iq/l=ïm;a 2.86 530,665,416 21,235,923 39,281,454 56,457,478 127,798,550 285,892,011
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 0.32 273,070 273,070 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° úfoaYSh
uQ,H j;alï 720,603,212 211,173,720 39,281,454 56,457,478 127,798,550 285,892,011
fmd,S ixfõ° fkdjk
úfoaYSh uQ,H j;alï
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 70,926,199 – – – – 70,926,199
,eìh hq;= ≤ 8,534,829 8,534,829 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ† fkdjk úfoaYSh
uQ,H j;alï 79,461,027 8,534,828 – – – 70,926,199
uQΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 800,064,240 219,708,548 39,281,454 56,457,478 127,798,500 356,818,210

fmd,S ixfõ° úfoaYSh uQ,H j.lSï


cd'uQ'w' iïnkaO j.lSï 0.02 145,410,048 655,843 655,843 6,314,221 137,784,141  _
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
  f.úh hq;= uqo,a 0.21 65,044,407 65,044,407 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° úfoaYSh
uQ,H j.lSï 210,454,455 65,700,250 655,843 6,314,221 137,784,141 –
fmd,S ixfõ° fkdjk úfoaYSh
uQ,H j.lSï
cd'uQ'w' iïnkaO j.lSï 130,384,181 373,395 – – – 130,010,789
úfoaYSh uqo,ska we;s jd◊c nexl=j,
m%d.aOkh 1,883,191 – – – – 1,883,191
wfkl=;a úfoaYSh nerlï 5,884,741 5,884,741 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° fkdjk
  foaYSh uQ,H j.lSï 138,152,116 6,258,136 – – – 131,893,980
uqΩ úfoaYSh uQ,H j.lSï 348,606,571 71,958,386 655,843 6,314,221 137,784,141 131,893,980
úfoaYSh uqo,a fmd,S wkqmd;
  ixfõ°;d wka;rh 510,148,757 145,473,470 38,625,610 50,143,257 (9,985,590) 285,892,011

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 33


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2010 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000

fmd,S ixfõ° foaYSh uQ,H j;alï


wdfhdack l<U
  -,xld rcfha iq/l=ïm;a 7.28 20,497,816 7,113,152 13,384,664 – – –
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh 6.49 2,459,846 280,955 168,590 255,725 1,754,576 _
wksl=;a j;alï 7.59 1,272,621 340,938 716,936 83,666 131,081 –
uqΩ fmd,S ixfõ° foaYSh
uQ,H j;alï 24,230,283 7,735,044 14,270,189 339,392 1,885,657 _
fmd,S ixfõ° fkdjk
foaYSh uQ,H j;alï
rchg fok ,o w;a;sldrï 77,878,823 77,878,823 – – – –
,eìh hq;= uqo,a 3,274,892 2,809,921 – – – 464,971
uQ,H yd fjk;a wdh;kj, wdfhdack 41,236 – – – – 41,236
uqΩ fmd,S ixfõ°
fkdjk foaYSh uQ,H j;alï 81,194,952 80,688,744 _ – – 506,207
uQΩ foaYSh uQ,H j;alï 105,425,234 88,423,788 14,270,189 339,392 1,885,657 506,207
fmd,S ixfõ° foaYSh
uQ,H j.lSï
m%;sñ,° .ekqï .súiqï hgf;a
  úl=Kk ,o iq/l=ïm;a 7.25 18,400,000 18,400,000 – –   – –
Y%S ,xld uy nexl=j úiska
ksl=;a lrk ,o foaYShiq/l=ïm;a 7.25 95,054,891 95,054,891 – –   – –
uqΩ fmd,S ixfõ° foaYSh
uQ,H j.lSï 113,454,891 113,454,891 – – – –
fmd,S ixfõ° fkdjk foaYSh
uQ,H j.lSï
nexl= iy uQ,H wdh;kj, ;ekam;= 104,853,445 104,853,445 – – – –
rch iy rcfha tall iu. fYaI 3,088,658 3,088,658 – – – –
fiajl m%;s,dN ie,iqï iu. fYaI 977,154 107,454 – 869,700 – –
wksl=;a j.lSï 27,779,723 27,779,723 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° fkdjk
  foaYSh uQ,H j.lSï 136,698,980 135,829,280 – 869,700 – –
uqΩ foaYSh uQ,H j.lSï 250,153,871 249,284,171 – 869,700 – –
foaYSh uqo,a fmd,S wkqmd;
  ixfõ†;d wka;rh (89,224,608) (105,719,846) 14,270,189 339,392 1,885,657 _

II fldgi - 34 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

2009 foieïnr® 31 †kg ikaikaokd;aul ixLHd my; i|yka m˙† úh'

úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2009 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000

fmd,S ixfõ° úfoaYSh uQ,H j;alï


uqo,a yd uqo,a iudkhka 1.07 147,871,157 147,871,157 – – – –
,dN iy w,dN u; idOdrK
jákdlug we;s iy wf,ú l< yels
iq/l=ïm;a 2.24 371,617,775 28,448,309 19,141,034 111,328,788 149,534,851 63,182,854
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 0.24 10,836,493 10,836,493 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° úfoaYSh
uQ,H j;alï 530,325,425 187,155,959 19,141,034 111,328,788 149,534,851 63,164,793

fmd,S ixfõ° fkdjk


úfoaYSh uQ,H j;alï
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 65,673,289 – – – – 65,673,289
,eìh hq;= ≤ 2,429,319 2,429,319 – – – – 
uqΩ fmd,S ixfõ† fkdjk úfoaYSh
uQ,H j;alï 68,102,608 2,429,319 – – – 65,673,289
uQΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 598,428,033 189,585,277 19,141,034 111,328,788 149,534,851 128,856,143
fmd,S ixfõ° úfoaYSh uQ,H j.lSï
cd'uQ'w' iïnkaO j.lSï 0.08 82,201,426 3,301,811 685,903 1,371,805 76,841,907 –  
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
  f.úh hq;= uqo,a 0.14 29,836,531 29,836,531 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° úfoaYSh
uQ,H j.lSï 112,037,957 33,138,342 685,903 1,371,805 76,841,907 -
fmd,S ixfõ° fkdjk úfoaYSh
uQ,H j.lSï
cd'uQ'w' iïnkaO j.lSï 136,168,229 198,634 –   – – 135,969,595
úfoaYSh uqo,ska we;s jd◊c
nexl= m%d.aOkh 1,842,775 – – – – 1,842,775
fjk;a úfoaYSh nerlï 21,035,468 21,035,468 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° fkdjk
  úfoaYSh uQ,H j.lSï 159,046,471 21,234,102 - -    - 137,812,370
uqΩ úfoaYSh uQ,H j.lSï 271,084,429 54,372,444 685,903 1,371,805 76,841,907 137,812,370
úfoaYSh uqo,a fmd,S wkqmd;
  ixfõ°;d wka;rh 418,287,467 154,017,617 18,455,131 109,956,983 72,692,944 63,182,854

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 35


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2009 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000

foaYSh uqo,a fmd,S wkqmd;


ixfõ°;d wka;rh(
fmd,S ixfõ° foaYSh uQ,H j;alï
wdfhdack l<U -
,xld rcfha iq/l=ïm;a 11.24 43,450,557 32,626,178 10,824,379 –  –  –
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh 3.00 1,136,596 197,541 194,393 292,541 452,121 –
wksl=;a j;alï 14.56 1,490,476 318,153 904,015 258,866 9,442 –
uqΩ fmd,S ixfõ° foaYSh
uQ,H j;alï 46,077,629 33,141,872 11,922,787 551,407 461,563 –

fmd,S ixfõ° fkdjk foaYSh uQ,H


j;alï
rchg fok ,o w;a;sldrï 73,880,500 73,880,500 – – – –
,eìh hq;= uqo,a 595,444 345,444 – – – 250,000
wdfhdack iq/l=ïm;a úls”ug r|jd.;a 43,855 732 – – – 43,123
wksl=;a j;alï 7,497 7,497 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° fkdjk
foaYSh uQ,H j;alï 74,527,296 74,234,173 – – – 293,123
uQΩ foaYSh uQ,H j;alï 120,604,925 107,376,045 11,922,787 551,407 461,563 293,123

fmd,S ixfõ° foaYSh uQ,H j.lSï


m%;sñ,° .ekqï .súiqï hgf;a
  úl=Kk ,o iq/l=ïm;a 8.65 6,000,000 6,000,000 – – – –
YS% ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a
  lrk ,o foaYSh iq/l=ïm;a 8.59 78,022,645 78,022,645 – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° foaYSh uQ,H j.lSï 84,022,645 84,022,645 – – – –
fmd,S ixfõ° fkdjk foaYSh uQ,H j.lSï
nexl= iy uQ,H wdh;kj, fYaI 86,085,866 86,085,866 – – – –
rch iy rcfha tall iuÛ fYaI 2,347,709 2,347,709 – – – –
fiajl m%;s,dN ie,iqï iuÛ fYaI 1,050,255 1,050,255 – – – –
wksl=;a ;ekam;= yd f.úh hq;= uqo,a 25,981,654 25,981,654 – – – –
wksl=;a nerlï – – – –
uqΩ fmd,S ixfõ° fkdjk
foaYSh uQ,H j.lSï 115,465,484 115,465,484 – – – –
uqΩ foaYSh uQ,H j.lSï 199,488,129 199,488,129 – – – –
foaYSh uqo,a fmd,S wkqmd;
  ixfõ†;d wka;rh (37,945,016) (50,880,773) 11,922,787 551,407 461,563 293,123

II fldgi - 36 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

35'3 úfoaYSh uqo,a wjÞku lñgqj úiska nexl=fõ cd;Hka;r ixÑ;fhys úúO uqo,a
jr®.j,ska ±˙h hq;= m%;sY; m%udKhla kshu lr ;sfí'
úfoaYSh uqo,a wj∞ku hkq úksuh wkqmd;slfha we;sjk
uqo,a fjkals¯u ms<sn|j ;SrKh ls˙fï ° rdcH Kh wdmiq
fjkiaùï ksid w,dN ,eîug we;s wj∞ku fõ'
f.ùfï wjYH;djhka iy uqo,a u; m%;s,dN wkqmd;hka
nexl=fõ úfoaYSh ixÑ; l<ukdlrK ldr®hh hgf;a flfrys ksis ie,ls,a,la olajkq ,efí' tneúka nexl=j
orkakd jQ úfoaYSh j;alï udr®.fhka úfoaY uqo,a úiska m%Odk uqo,a jr®. fndfyduhla" tkï wefu˙ld
l%shdldrlï Woa.; fõ' úfoaY úksuh fjf<|fmdf<a tlai;a ckmo fvd,r®" iagr®,sx mjqï" cmka fhka yd hqfrda
fjkiaùu fya;=fjka nexl=j" úksuh wjodkug újD;ùug j,ska orkq ,nhs' úfoaYSh uqo,a ;;a;ajh u; mkjd we;s
bv ;sfí' uqo,a uKav,h iy úfoaY ixÑ; l<ukdlrK iSudjkag wkql+,ùu iqm¯laIKhg Ndckh fõ'

2010 foieïnr® 31 †kg m%Odk uqo,aj,g YS% ,xld uy nexl=fõ Y=oaO wj∞kï ksrdjrKh my; i|yka úh'

uqo,a jr®.h
wefu˙ld tlai;a hqfrda cmka iagr®,sx ú.eys ´iafÜ%,shdkq wksl=;a ishΩ uqo,a
ckmo fhka mjqï fvd,r® uqo,a jr®.j,
fvd,r® tl;=j
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2110 foieïnr® 31 †kg
úfoaYSh uQ,H j;alï
uqo,a yd uqo,a iudkhka 110,943,443 18,181,304 27,168,738 31,237,633 –   1,283,,105 805,504 189,664,726
,dN $ w,dN u; idOdrK
jákdlug we;s iq/l=ïm;a yd
wf,ú l< yels iq/l=ïm;a 227,595,072 84,105,234 8,223,,203 116,674,396 –   92,352,204 1,715,307 530,665,416
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï –   –   –   –   71,199,269 –   –   71,199,269
wksl=;a úfoaYSh ,eìh hq;= uqo,a 14,962 6,831,798 1,643,522 952 2,119 41,474 _ 8,534,828
uqΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 338,553,477 109,118,335 37,035,463 147,912,981 71,201,388 93,676,783 2,566,811 800,064,240
iudkqmd;h 42% 14% 5% 18% 9% 12% 0% 100%
úfoaYSh uQ,H nerlï
nexl= yd uQ,H wdh;kj,g
f.úh hq;= uqo,a 153,115 1,504,401 1,094,297 340 373,395 1,588  – 3,127,136
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
f.úh hq;= uqo,a 66,151,121 (1,106,714) –  – –  –  – 65,044,407
cd'uQ'w' iïnkaO nerlï –   –  –  – 275,420,337 –  – 275,420,837
jd◊c nexl= úfoaYSh 5,014,191 –  – – –  –  – 5,014,191
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 71,318,427 397,687 1,094,297 340 275,794,232 1,588 _ 348,606,570
iudkqmd;h 20% 0% 0% 0% 79% 0% 0% 100%
Y=oaO úfoaYSh uqo,a ksrdjrKh 267,235,050 108,720,649 35,941,166 147,912,641 (204,592,843) 93,675,195 2,565,811 451,457,670

2009 foieïnr® 31 †kg ixiokd;aul ixLHd my; m˙† úh'

uqo,a jr®.h
wefu˙ld tlai;a hqfrda cmka iagr®,sx ú.eys TiafÜ%,shdkq wksl=;a ishΩ uqo,a
ckmo fhka mjqï fvd,r® uqo,a jr®.j,
fvd,r® tl;=j
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2009 foieïnr® 31 †kg
úfoaYSh uQ,H j;alï
uqo,a yd uqo,a iudkhka 38,674,007 40,395,988 10,595,236 18,494,893 –   47,649,480 (7,938,448) 147,871,157
,dN $ w,dN u; idOdrK
jákdlug we;s iq/l=ïm;a
yd wf,ú l< yels
iq/l=ïm;a 195,445,909 44,145,531 9,203,770 73,788,798 –   49,033,768 –   371,617,776
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï –   –   –   –   76,509,781 –   –   76,509,781

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 37


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

wksl=;a úfoaYSh ,eìh


hq;= uqo,a 169 4,607 –   1,898,236 1,840 500,536 23,932 2,429,320
uqΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 234,120,085 84,546,126 19,799,006 94,181,927 76,511,621 97,183,784 (7,914,516) 598,428,034
iudkqmd;h 39% 14% 3% 16% 13% 16% -1% 100%
úfoaYSh uQ,H nerlï
nexl= yd uQ,H wdh;kj,g
  f.úh hq;= uqo,a 3,325,965 83 1,245,353 3,691,032 198,634 12,773,034 - 21,234,101
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
  f.úh hq;= uqo,a 29,705,557 130,975 –  –  –  –  –  29,836,532
cd'uQ'w' iïnkaO nerlï –   –  –  –  218,171,021 –  –  218,171,021
jd◊c nexl= úfoaYSh uqo,ska
  jQ m%d.aOk ;ekam;= 1,842,775 –  –  –  –  –  –  1,842,775
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 34,874,297 131,058 1,245,353 3,691,032 218,369,655 12,773,034 –  271,084,429
iudkqmd;h 13% 0% 0% 1% 81% 5% 0%  100%
Y=oaO úfoaYSh uqo,a ksrdjrKh 199,245,788 84,415,068 18,553,653 90,490,895 (141,858,034) 84,410,749 (7,914,516) 327,343,605

35'4 øjYS,;d wjodku wksl=;a wdh;kj,g


fokq ,enQ Kh 2,459,846 1,136,596 2,459,846 1,136,596
uQ,H ,shú,s wdY%s; ne°ï imqrd,Sug wjYHjk wruqo,a flá
wksl=;a foaYSh ,eìh hq;= foa 3,274,892 595,444 3,274,892 595,444
oekqï°ul ° imhd .ekSfï ° tallhla úiska uqyqKmdkq
,nk ≥Ialr;d øjYS,;d wj∞ku fõ' tallhlg ;u uQ,H yd wfkla wdh;kj,
wdfhdack 41,236 43,855 41,236 43,855
uQ,H j;alï blauKska" idOdrK w.hg jvd wvq ñ,lg
úls”ug is≥ùu o øjYS,;d wj∞kuls' wksl=;a j;alï 1,272,621 1,497,973 1,272,621 1,497,973

uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,051,018 905,489,474 719,051,018


^w& nexl=fõ úfoaYSh uqo,a ixhq;sh ksYaph ls¯fï° o
rkaj,ska lrk ,o
m%Odk jYfhka ie,ls,su;a jkafka øjYS,;djh
wdfhdack 54,007,207 84,834,269 84,834,269 54,007,207
iïnkaOfhks' wjYH wjia:djkays ° ue†y;aùfï
uqΩ uQ,H fkdjk
ldr®hhka o rdcH Kh iy cd'uQ'w' Kh wdmiq f.ùu
úfoaY j;alï 54,007,207 84,834,269 84,834,269 54,007,207
jeks jQ ne£ï fíreï ls¯u i|yd úfoaYSh ixÑ; nexl= yd uQ,H wdh;kj,g
wEjr ls¯fï ° fuh úNj wjYH;djhls' wruqo,aj,g f.úh hq;= foa 3,127,136 18,068,841 3,127,136 18,068,841
cd'uQ'w' iïnkaO j.lSï 275,420,837 218,171,021 275,420,837 218,171,021
blau◊ka m%fõYùu ;yjqre lr .ekSu i|yd nexl=j
wdishdkq ksYaldIK
my; i|yka mshjr fhd∞ .kS'
ix.uhg f.úh hq;= uqo,a 65,044,407 29,836,531 65,044,407 29,836,531
fjk;a úfoaYSh f.úh
l r|jdf.k we;s iq/l=ïm;aj, øjYS,;d ,CIKhka hq;= foa 5,014,191 5,008,035 5,014,191 5,008,035
mokï l< øjYS,;d j;alï wkqmd;' 348,606,571 271,084,428 348,606,571 271,084,428

l tla tla uqo,a jr®.fhka iy tla tla m%;smdr®Yajh iu. jd◊c nexl= yd wksl=;a
uQ,H wdh;k 104,853,445 86,085,866 104,853,445 86,085,866
r|jd .; yels ixÑ;j, wju yd Wm˙u ixl,kh rch iy rcfha tall
jk iSudjka' iu. fYaIhka 3,088,659 2,347,709 3,088,659 2,347,709
m%;sñ,° .ekSfï
.súiqï hgf;a
idOdrK w.hka iy OdrK w.hka úl=Kk ,o iq/l=ïm;a 113,454,891 84,022,645 113,454,891 84,022,645
fiajl m%;s,dN ie,iqïj,

Odrk w.hka idOdrK w.hka fYaIhka 977,154 1,060,438 977,154 1,060,438


wksl=;a nerlï 27,779,723 25,981,654 27,779,723 25,981,654
2010 2009 2010 2009 uqΩ uQ,H j.lSï 598,760,443 470,582,740 598,760,443 470,582,740
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000

uqo,a yd uqo,a iudkhka 189,664,726 147,871,157 189,664,726 147,871,157



úfoaYSh úksuh úl=Kqï ^wd& újg fjf<| lghq;= jeks foaYSh uQ,H tallhka
$úls”u i|yd we;s iq/l=ïm;a 530,665,416 371,617,775 530,665,416 371,617,775 Ndú;d lrñka lrk lghq;=j, ° jk wjodku
wvq ls¯u i|yd NdKavd.dr ì,am;a yd ne∫ïlr
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï 71,199,269 76,509,781 71,199,269 76,509,781
iq/l=ula f,i Ndú;d lr we;' ta uÛska foaYSh uQ,H
fjk;a úfoaYSh ,eìh hq;= foa 8,534,829 2,429,319 8,534,829 2,429,319 fjf<|fmdf<a †km;d øjYS,;djh" wruqo,a fhoùu
800,064,240 598,446,093 800,064,240 598,446,093
yd md,kh ls¯ug NdKavd.dr ì,am;a yd uynexl=
iq/l=ïm;a m%;sñ,° .ekSï$úls”ï yd wfu˙ldkq
YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;a 20,497,816 43,450,557 20,497,816 43,450,557 tlai;a ckmo fvd,r® u; YS% ,xld remsh,a
rchg fokq ,enQ w;a;sldrï 77,878,823 73,880,500 77,878,823 73,880,500 yqjudrelrKh fhd∞f.k we;'

II fldgi - 38 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

36' úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï úY%du jegqma fhdackd l%uh" md˙f;daIsl úY%du jegqma
fhdackd l%uh" ffjoH m%;s,dN hk fhdackd l%uj,g
ishΩu iq≥iqlï,;a fiajlhska wdjrKhjk ksYaÑ;
ksYaÑ; m%;s,dN ne£ï jr®;k úhoï i|yd wdhq.Kk
m%;s,dN ie,iqï myla nexl=j úiska fufyhjkq ,efí'
we.hSï kej; ;lafiare ls¯u i|yd jr®Ih ;=< iajdëk
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh hgf;a" 1998 ckjd˙
wdhq.Klfhl= jYfhka lkai,agkaÜ wekaâ welapqj˙
01 †kg fmr nexl=jg ne∫kq fiajlhska" jr®I 10 l fiajd
^fndïndh& ys fla' ta' mKaä;a uy;df.a fiajh ,ndf.k
ld,hla ksu ls¯fuka wk;=rej thg iq≥iqlï ,n;s'
we;'
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh ∞hl uqo,a fkdf.
jk úY%du jegqma fhdackd l%uhla jk w;r" tys m%;s,dN fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq yd wk;aore
ms˙jeh iïmqr®Kfhkau nexl=j úiska orkq ,efí' ms˙ñ úY%u jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq mqreI iy wk;aore úY%du
fiajlhka i|yd jQ jekaoUq iy wk;aore úY%du jegqma jegqma fhdackd l%uhkays wruqo,a fjkaj l<ukdlrKh
fhdackd l%uh .eyeKq fiaúldjka i|yd jq jekaoUq mqreI lrk w;r" fjka jQ fmd;a mj;ajdf.k hkq ,nhs' flfia
iy wk;aore úY%du jegqma l%uh" 1998 ckjd˙ 01 †kg fyda md˙fNda.sl úY%du jegqma fhdackd l%uh iy ffjoH
fmr nexl=fõ fiajhg ne∫kq fiajlhskag újD;h'fuu m%;s,dN hk fhdackd l%u nexl=fõ .sKqï fmd;aj,ska
ie,iqïj,g 1994'08'01 †kg fmr n|jd .;a fiajlhska fjkaj mj;ajdf.k hkq fkd,efí' ;j≥rg;a" wdfhdack
udisl uQ,sl jegqfmka 5] l m%udKhlska ∞hl jk w;r" yd wdfhdack wd∞hï" nexl= fmd;aj, fuu wruqo,aj,g
1994'08'01 †k fyda Bg miq n|jd.;a fiajlhska udisl m˙ndysrj jdr®;d lrkq ,efí' ;jo" wdfhdack wd∞hï
uQ,sl jegqfmka 10] lska ∞hl fjhs' kej; fuu wruqo,aj,g udre lrk w;r fn∞ye¯ulska
f;drj kej; wdfhdackh lrkq ,efí'
wjqre≥ 5 l fiajd ld,hla iïmqr®K l< fiajl jegqma
úY%du l%uh hgf;a úY%du jegqmlg ysñlï fkd,nk w∞< ie,iqï i|yd" wdhq.Kk we.hSu m%ldr jr®;udk
fiajlhka i|yd md˙f;daIsl m%;s,dN o nexl=j úiska fiajd ms˙jeh" fmd,S úhoï" ie,iqï j;alïj, Y=oaO
i,ikq ,efí' fuu nerlu mshùu i|yd wdhq.Kk w.h wfmalaIs; bmehSï" wdhq.Kk ,dN$^w,dN& iy wka;r®
ls¯ug wkql+,j .Kkh l< nerlu i|yd uQ,H ;Fjh .e,mSï iy ksYaÑ; m%;s,dN ne£ï my; i|yka j.=fjka
ms<sn| m%ldYfha m%;smdokhka b†˙hg f.khkq ,efí' iïmsKavkh lr we;'

mYapd;a ffjoH m%;s,dN fhdackd l%uh hgf;a úY%du,;a ishΩ m%;s,dN ne£ïj, jr®;udk w.h remsh,a ñ,shk
nexl= fiajlhka yg ;ud yd ;u ld,;%hka iy 23"795'334 ^2009 - remsh,a ñ,shk 22"484'718& w;r tys
jekaoUqjka$jekaoUq mqreIhka fjkqfjka ork ,o iuyr w.h remsh,a ñ,shk 2"216'862 lska blaujQ remsh,a ñ,shk
ffjoH úhoï m%;smQr®Kh lr.; yel' 26"012'196 ^2009 - remsh,a ñ,shk 23"331'568& ­­ishΩ
ie,iqïj, idOdrK jákdlula jr®Ih wjidkfha °
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq iy wk;aore jdr®;d úh' th fmr jr®Ifha ° remsh,a ñ,shk 846'850 la
úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq mqreI iy wk;aore úh'

2010
fiajl úY%du jekaoUq yd jekaoUq mqreI md˙f;daIsl ffjoH
jegqma wk;aore iy wk;aore úY%du jegqma m%;s,dN tl;=j
fhdackd úY%du jegqma úY%du jegqma fhdackd l%uh fhdackd 2010
l%uh fhdackd l%uh fhdackd l%uh l%uh
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
m%;s,dN nerlu $ ^j;alu&
m%;s,dN ne£ïj, m%jr®;k jákdlu 19,536,003 2,665,510 500,571 61,781 1,031,469 23,795,334
ie,iqï j;alïj, idOdrK jákdlu (18,501,515) (4,793,392) (1,444,366) (51,325) (1,221,598) (26,012,196)
y∫kd fkd.;a Y=oaO
  wdhq.Kk ^,dNh& $ mdvqj (551,240) 1,222,558 601,330 8,569 65,945 1,347,162
m%jr®;k fkdjk m%;s,dN nerlï 483,248 (905,324) (342,465) 19,025 (124,184) (869,700)

m%;s,dN nerlïj, p,kh


2010 ckjd˙ 01 †kg 482,363 (512,892) (154,316) 6,618 (115,250) (293,477)
m%;s,dN úhoï 324,168 (372,329) (179,327) 12,407 (8,934) (224,015)
∞hl f.ùï (323,283) (20,703) (8,822)  – –  (352,208)
2010 foieïnr® 31 †kg
  - m%jr®;k fkdjk 483,248 (905,324) (342,465) 19,025 (124,184) (869,700)
m%;s,dN úhou
m%;s,dN ne£ï u; fmd,S ms˙jeh 1,851,102 252,315 47,391 4,851 92,814 2,248,473

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 39


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ie,iqï j;alï u; wfmalaIs; m%;s,dNh (1.658,096) (427,438) (127,246) (4,567) (115,810) (2,333,157)
jr®Ih ;=< y∫kd.;a Y=oaO
  wdhq .Kk ^,dNh& $ mdvqj - (197,206) (99,472) –  (2,738)  (299,416)
Y=oaO m%jr®;k fiajd ms˙jeh 131,162 - - 12,123 16,800  160,085
úY%du ms˙jeh wê $ ^W!K& fjkals¯ï - - - - - -
Y=oaO m%;s,dN úhou 324,168 (372,329) (179,327) 12,407 (8,934) (224,015)

ie,iqï j;alïj, idOdrK w.fhys p,kh


jr®Ih wdrïNfha ° ie,iqï
j;alïj, idOdrK w.h 16,580,964 4,274,380 1,272,456 45,669 1,158,099 23,331,568
ie,iqï j;alïj, i;H m%;s,dNh 2,492,358 667,371 175,,787 9,112 164,987 3,509,615
∞hl ,eîï 323,,283 20,103 8,822 –  –  352,208
m%;s,dN f.ùï (895,090) (168,462) (12,699) (3,456) (101,488) (1,181,195)
jr®Ih wjidkfha ie,iqï j;alïj,
  idOdrK w.h 18,501,515 4,793,392 1,444,366 51,325 1,221,598 26,012,196

2009 fiajl úY%du jekaoUq yd jekaoUq mqreI md˙f;daIsl ffjoH


jegqma wk;aore iy wk;aore úY%du jegqma m%;s,dN tl;=j
fhdackd úY%du jegqma úY%du jegqma fhdackd l%uh fhdackd 2009
l%uh fhdackd l%uh fhdackd l%uh l%uh
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
m%;s,dN nerlu $ ^j;alu&
m%;s,dN ne£ïj, m%jr®;k jákdlu 18,511,015 2,523,147 473,914 48,507 928,135 22,484,718
ie,iqï j;alïj, idOdrK jákdlu (16,580,964) (4,274,381) (1,272,455) (45,669) (1,158,099) (23,331,568)
y∫kd fkd.;a Y=oaO
  wdhq.Kk ,dNh $ ^mdvqj& (1,447,688) 1,238,342 644,226 3,781 114,714 553,374
m%;s,dN nerlu $ ^j;alu&
  m%jr®;k fkdjk 482,363 (512,892) (154,316) 6,618 (115,250) (293,476)

m%;s,dN nerlu $ ^j;alu& p,kh


2009 ckjd˙ 01 †kg 1,380,171 (207,397) (55,998) (4,051) (86,028) 1,026,697
m%;s,dN úhoï 316,319 39,368 23,848 10,669 (29,222) 360,983
∞hl f.ùï (1,214,127) (344,863) (122,165) –  –  (1,681,156)

2009 foieïnr® 31 †kg m%jr®;k fkdjk 482,363 (512,892) (154,316) 6,618 (115,250) (293,476)

m%;s,dN úhou
m%;s,dN ne£ï u; fmd,S ms˙jeh 1,584,768 364,307 111,064 4,319 86,616 2,151,074
ie,iqï j;alïj, wfmalaIs; m%;s,dN (1,392,879) (340,724) (98,679) (5,055) (110,615) (1,947,952)
jr®Ih ;=< y∫kd.;a Y=oaO
  wdhq .Kk ^,eîï&$mdvqj –   15,785 11,463 –  (8,418) 18,830
Y=oaO m%jr®;k fiajd ms˙jeh 124,430 –  –  11,405 3,195 139,030

Y=oaO m%;s,dN úhou 316,319 39,368 23,848 10,669 (29,222) 360,983
ie,iqï j;alïj, i;H m%;s,dNh 2,339,910 674,626 174,043 4,655 133,656 3,326,889

ie,iqï j;alïj, idOdrK w.fhys p,kh


jr®Ih wdrïNfha ° ie,iqï
j;alïj, idOdrK w.h 13,928,786 3,407,239 986,792 50,552 1,106,147 19,479,516
ie,iqï j;alïj, i;H w.h 2,339,910 674,626 174,043 4,655 133,656 3,326,889
∞hl ,eîï 1,214,127 344,863 122,165 –  –  1,681,156
m%;s,dN f.ùï (901,859) (152,348) (10,544) (9,538) (81,704) (1,155,993)
jr®Ih w. ie,iqï j;alïj,
idOdrK w.h 16,580,964 4,274,381 1,272,455 45,669 1,158,099 23,331,568

II fldgi - 40 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

ishΩu fiajl m%;s,dN ne£ï ksYaph ls¯fï ° fhd∞.kakd m%;sñ,° .ekSï iy m%;súl=Kqï .súiqï
,o m%Odk Wml,amkhka my; oelafõ'
.súiqïj, fláld,Sk iajNdjh ksid" wdikak idOdrK
2010 2009 w.hla ,nd .ekSug m%;sñ,° .ekSï iy m%;súl=Kqï
re' ’000 re' ’000 .kqfokqj, jdr®;d l< w.h i,ld n,kq ,efí' 2010
jÜgï wkqmd;slh 10.0% 10.00%
foieïnr® 31 †kg m%;sñ,° .ekSï hgf;a mj;sk YS% ,xld
j;alï u; wfmaCIs; rcfha iq/l=ïm;aj, OdrK jákdlu remsh,a ñ,shk
m%;s,dN wkqmd;slh 10.0% 10.00% 18"400 la úh ^2009 ° th remsh,a ñ,shk 6"000& YS%',x'u'ne'
wkd.; jegqma jeäùï 8.5% 8.50% iq/l=ïm;a w.h remsh,a ñ,shk 95"054'891 ls' ^2009 -
wkd.; úY%du jegqma jeäùu 7.5% 7.50% remsh,a ñ,shk 78"022'645&
b;s˙ idudkH fiajd ld,h
ixirKfha we;s uqo,a
Y%S ,x'u'ne' úY%du jegqma wjqre≥ 2 wjqre≥ 2
jekaoUq yd wk;aore wjqre≥ 4 wjqre≥ 5 ixirKfha we;s uqo,aj, idOdrK w.h" fYaI m;%fhys
jekaoUq mqreI yd wk;aore wjqre≥ 5 wjqre≥ 6 jdr®;dlr we;s m˙† tajdfha uqyqK; jákdluh'
md˙f;daIsl úY%du jegqma wjqre≥ 14 wjqre≥ 15
ffjoH m%;s,dN wjqre≥ 8 wjqre≥ 8 ;ekam;= jákdlu
úY%dñl jhi wjqre≥ 60 wjqre≥ 60
b,aÆ úfgl ° f.úh hq;= neúka ;ekam;=j, OdrK w.h
37' uQ,H ,shú,s wdikak idOdrK w.h f,i i,lkq ,efí'
uq,H ,shú,sj, idOdrK jákdlu
38' iïnkaê; md¾Yjhka
uQ,H ,shú,s j, idOdrK w.h jkafka wjfndaOh iy
leue;a; we;s mdr®Yjhka w;r" is≥jk ióm .kqfokqjl 38'1 rch iy rch úiska md,kh lrkq ,nk wdh;k iu.
° j;alula yqjudre ls¯ug fyda nerlula fíreï ls¯ug .kqfokq
w∞< jk uqo,a m%udKhka fõ' uQ,H ,shú,a,la úl=Kkakdg
tfrysj ñ, p,khla is≥ fkdjk m˙† ie,lsh hq;= rch yd rdcH md,khg wh;a jHjidhhka iu. .kqfokq
.kqfokqjla" .%yKh lr.; yels f,i ixúOdk jQ iy nexl=j úiska idudkH fufyhqï lghq;= lrf.k hdfï °"
øjYS,;djh we;s fjf<|fmd<l uQ,H ,shú,a,la úls”u iïnkaO mdr®Yajhka iu`. .kqfokqj,g msúfikq ,efí'
l< úg tys m%ldYs; ñ, idOdrK w.h fõ' nexl=fõ whs;slre jYfhka YS% ,xld rch o ^rch YS%
uQ,H j;alï yd nerlï ,x'u'ne' mru whs;slre f,i& úúO rcfha fomdr®;fïka;=
yd rch u`.ska md,kh flfrk wdh;k o" iïnkaO
wka ishΩ uQ,H j;alï iy nerlï nexl=fõ .sKqïlrK mdr®Yajhkag we;=<;a fõ' rch iy rch u`.ska md,kh
m%;sm;a;sj, úia;r lr we;s m˙† m%ldYs; fjf<| fmd< flfrk wdh;k iu`. t<eô .kqfokq iy úêúOdkhka
ñ, fyda fjf<| fmd< M,∞ pl%h wkqj" my; úia;r lr my; i|yka m˙† fõ'
we;s wjia:d yer" w.hkq ,efí'

2010 2009
.kqfokqfõ iajNdjh re' ’000 re' ’000

foieïnr® 31 †kg Y%S ,x'u'ne' úiska ork ,o


Y%S ,xld rcfha iq/l=ïm;a wdfhdack l<U ^w& 20,497,816 43,450,557
tlajr úlsKQ YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;a 3,450,000 26,804,878
m%;súls”fï yd ñ,° .ekSfï .súiqï hgf;a ñ,° .;a
YS%',x'u'ne' iy YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;a 6,175,811,262 1,751,900,559
foieïnr® 31 †kg uqo,a fkdaÜgq uqøKh ls¯fï ms˙jeh ^wE& 692,036 972,801
foieïnr® 31 †kg YS% ,x'u'ne' úiska imhk ,o wemùï ^igyk 39& 1,795,450 1,148,253
foieïnr® 31 †fkka wjika jr®Ih ;=< °
úksuh md,k lghq;= i|yd /ial< wruqo,a ^b& 8,943 17,552
foieïnr® 31 †fkka wjika jr®Ih i|yd NdKav yd fiajd i|yd f.jQ .dia;= iy n≥ ^B& 599,684 847,278

foieïnr® 31 †fkka wjika jr®Ih ;=< ° w;s˙la;h rchg f.ùu ^igyk 23& 15,000,000 20,000,000
foieïnr® 31 †kg rchg fok ,o w;a;sldrï ^igyk 7& 77,878,823 73,880,500

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 41


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ksYaÑ; wruqKq i|yd r|jd.;a rcfha iq/l=ïm;a 1,272,621 1,497,973


jr®Ih ;=< o< úfoaY úksuh .kqfokq ^W!&
- úl=Kqï 135,934,558 94,689,937
- ñ,g .ekSï 30,697,765 89,021,263
- YS% ,xld remsh,a $ we't'c' fvd,r® .ekqï úlsKqï 115,551,442 21,876,817  
m%;suQ,H myiqlï ^ta& 3,425,470 781,958
;;ald,Sk o< mshjqï moaO;s .dia;= 58,100,484 44,057,928
uqo,a wud;HdxYfhka fkdñf,a ,o j;alï 4,500 -
iqiyk w†hr 1 yd 2 yd m<d;a ixjr®Ok fhdackd l%u hgf;a fok ,o Kh 2,272,362 847,065
keIk,a ñhqpqj,a weIqjrkaia f.dvke.s,a, ,nd .ekSu i|yd if;di fjkqfjka
lrk ,o w;a;sldru 175,000 175,000
rch w;am;alr.kakd ,o bvï fjkqfjka f.jk ,o jka† uqo, yd fmd,sh -
ol=Kq m<d;a ldr®hd,h 7,640 -
fiajl wr®:idOl wruqo,ska Khg .;a ne∫ïlr j, kdñl w.h yd f.jQ fldñia .dia;= 108,502,077 -
NdKavd.drfhka yd wksl=;a wud;HxY j,ska ,eìh hq;= ≤ 2,377,257 63,194

^w& foaYSh fufyhqï fomdr®;fïka;=j" 1949 wxl 58 whjeh wjYH;d" foaYSh yd úfoaYSh Kh fiajd imqrd
ork uqo,a kS;s ixfYdaê; mkf;a 90-92 j.ka;s .ekSu i|yd foaYSh fjf<|fmd<g iq/l=ïm;a ksl=;a
m%ldr" nexl=fõ uQ,H m%;sm;a;s l%shdjg kexùfï ls¯u lrkq ,efí' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
ldr®hhka f,i újD; fjf<|fmd< fufyhqï rdcH Kh l<ukdlrKh yd Kh fjf<|fmd<
lghq;=j, kshe,Su" uqo,a kS;s mkf;a 93-98 j.ka;s ixjr®Okh ls¯u lrkq ,nhs' rcfha wjYH;d yd tys
m%ldr" ffk;sl ixÑ; mj;ajd .ekSfï wjYH;dj mshùï nerlï imqrd,Su idlaId;a lr .ekSu i|yd
n,d;aul ls¯u yd rcfha fldgia ysñlï we;s
rdcH Kh m˙md,kh ls¯u fuu fomdr®;fïka;=j
jd◊c nexl=j, yd wfkl=;a iuyrla uQ,H wdh;k
úiska lrkq ,efí'
yd rdcH wdh;kj, nexl=lre f,i lghq;= lrhs'
2010 foieïnr® 31 †kg fuu ldr®h ls¯fï ° Woa.; jQ ^wE& uqo,a kS;s mkf;a 49 j.ka;sh m%ldr" uqo,a ksl=;a
uqΩ fYaIh igyka 17 yd 18 ys olajd we;' wdfhdack ls¯fï ;ks whs;sh yd n,;, nexl=j i;= fõ'
l<U u; Wmhd.;a fmd,sh 24 igyfkys ≤lafõ' ta wkqj YS% ,xld uy nexl=fõ jHjydr uqo,a
^wd& uqo,a kS;s mkf;a 28-33 j.ka;s wkqj mejfrk fomdr®;fïka;=j" ffk;sl jHjydr uqo,a ksl=;a
,o n,h m%ldr YS% ,xld uy nexl=fõ" nexl= ls¯fï ;ks n,Od˙hd f,i lghq;= lrhs' uqo,a fkdaÜgq
wëCIK fomdr®;fïka;=j úiska YS% ,xld uy uQøKh ls¯fï ldr®hh ã ,d rE ,xld lrkais wekaâ
nexl=fõ uqo,a uKav,fha n,m;%,dNS nexl=j, filshq˙á m%skaÜ ^mqoa.,sl& iud.u úiska lrf.k
lghq;= úêu;a ls¯u yd iqm¯laIK lghq;= hkq ,efí' fuys fldgia ysñlfuka 40] orkafka
lrf.k hkq ,nhs' jdr®;d ls¯fï ld,m˙Éf√oh rchhs'
;=< ° rch u`.ska wruqo,a iemhq fyda rcfha jeo.;a
n,mEula we;s n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 11 la fuu ^b& rg ;=<g yd bka msg;g úfoaY úksuh ,eîu yd
fomdr®;fïka;=fõ iqm¯laIKhg Ndckh lr we;' f.ùu m˙md,kh yd úêu;a ls¯u" úksuh md,k
fomdr®;fïka;=fõ ldr®hhs' tu lghq;= lrf.k hdfï
Y%S ,xld uy nexl=fõ nexl= fkdjk uQ,H wdh;k
° mek jQ ov uqo,a rcfha taldnoaO wruqo, i|yd uqo,a
wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska ,shdm†xÑ uQ,H
wud;HxYh fjkqfjka" tla/ia ls¯u lrkq ,efí'
iud.ïj, úêu;aNdjh iy iqm¯laIK lghq;=
2010 jr®Ih wjidkfha° remsh,a ñ,shk 8'943 l
lrf.k hkq ,nhs' ta wkqj rch úiska md,kh lrkq
,nk fyda wruqo,a imhd we;s nexl=j,g iïnkaê; úfoaY úksuh md,k ov uqo,la f.úh hq;=j ;snQ w;r
wdh;k iy nexl= fkdjk uQ,H iud.ï fuu 2009 jifr®° tu w.h remsh,a ñ,shk 17'552 ls'
fomdr®;fïka;=fha iqm¯laIKh hg;g mejfr®' ^B& nexl=j idudkHfhka fufyhqï lghq;= lrf.k
^we& uqo,a kS;s mkf;a 113 j.ka;sh m%ldr rdcH Kh hdfï °" úsúO NdKav yd fiajd ,nd .ekSu i|yd
l<ukdlrKh ls¯fï l%shdmámdáh" uqo,a uKav,h rdcH wdh;k fyda rcfha jeo.;a n,mEula fyda
yd YS% ,xld uy nexl=j i;= fõ' ta wkqj" rcfha md,khla we;s wdh;k iuÛ .kqfokqj,g t<fUkq
ksfhdacs;hd f,i" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska ,efí'

II fldgi - 42 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

^W& nexl=j Ndrlrejka iy wka úYajdi;d ;;a;ajhkays m%Odk l<ukdlrK ldr®hh uKav,hg f.ùï (
lghq;= ls¯u u.ska 40 igyfka meye†,s lr we;s m˙†
2010 2009
rch" Ndrhka" úY%du m%;s,dN ie,iqï iy wksl=;a
wdh;k fjkqfjka j;alï iy nerlï ±¯u fyda re' ’000 re' ’000
ia:dmkh ls¯u idudkHfhka is≥lrkq ,efí' fláld,Sk fiajl m%;s,dN 73,833 57,641
^W!& nexl=fõ cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j úiska
fuhg wu;rj m%Odk l<ukdlrK ldr®h uKav,h
foaYSh úfoaYSh úksuh fjf<|fmdf<ys ixjr®Okh
i|yd Tjqkaf.a fiajd .súiqï hgf;a uQ,H fkdjk m%;s,dN
yd jd◊c nexl=j, bl=;a rd;%s újD; úfoaY úksuh
o imhkq ,efí'
;;ajh iqm¯laIKh lrkq ,efí' foaYSh úfoaY
úksuh fjf<|fmd< ixjr®Okh iqm¯laIKfha ° YS% 38'4 m%Odk l<ukdlrK ld¾hh uKav,fha idudýlhka
,xld remshf,a úksuh wkqmd;h ±ä f,i fjkiaùu iu`. jQ fjk;a .kqfokq
,sys,a ls¯fï wruq◊ka nexl=j fjf<|fmdf<ys wxY
foflys u kshef,kafkah' úfoaY úksuh ñ,g .ekSï 2010 2009
iy úl=Kqï m%udKhka tu iqm¯laIKfha m%;sM, re' ’000 re' ’000
ksfhdackh flfr®' l<ukdlrK ldr®h uKav,fha
^t& rcfha md,khg hg;a tla nexl=jl Ndrldr;aj idud‚lhkag ≥ka Kh 27,123 13,536
úêúOdkj, nexl=j ksheÆk w;r" ta i|yd .dia;=jla
wh fkdflre◊' Kh jr®.h ishhg 2 isg ishhg 19 olajd Kh fmd,S
mrdihkays jk w;r" udislj f.jkq ,nk tu ishΩ Kh
^ta& igyka wxl 39'2 olajd we;s m˙† Kh wem jYfhka
m%udKj;a m˙† wdrlaIs; fldg we;'
YS% ,xld uy nexl=j wruqo,a iemhQ m%;suQ,HlrK Kh
m%udKh remsh,a ñ,shk 3"425'470 remsh,a ñ,shk 38'5 mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï iu. .kqfokq
781'958 la jk w;r rch uQ,HlrKh l< m%udKh
remsh,a ñ,shk 2"751'978 ^2009 - remsh,a ñ,shk 2010 2009
2"970'030& la fõ' re' ’000 re' ’000
^T& nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI úiska f.jk ,o iy f.úh hq;= ∞hlh 26,949 20,605
ksl=;a lrk ,o pl%f,aLhg wkqj" lDIslr®udka;h
i|yd wju w;a;sldrï iSudj jQ 10] mj;ajdf.k igyka 36 ys olajd we;s m˙† nexl=j úiska úY%du jegqma
hkq fkd,nk nexl= úiska" tu ysÛ uqo, m%dfoaYSh iy wksl=;a mYapd;a fiajd úY%du ie,iqïj,g úúO
ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska ls%hd;aul m%;suQ,H uqo,a m%udKhka ∞hl úh' fuu 2010 jr®Ifha ° fmd,S
wruqo,g ∞hl l< hq;=h' ta wkqj jr®Ih ;=< HDFC iykdOdr f,i fiajl wr®:idOl wruqo,g ∞hl;ajhla
nexl=j úiska remsh,a ñ,shk 389 l uqo,la fma%IKh fkdjQ w;r w;s˙la; m%;s,dNhla jdr®;d lrk ,°'
lr ;snQ w;r" thska remsh,a ñ,shk 72 l uqo,la
kej; udrelr hjd ;snq◊' idudkH jHdmd˙l lghq;= j,° nexl=j úiska iajlSh
mYapd;a fiajd ie<iqï j,g nexl= iy uQ,H fiajd imhkq
,nhs' tjeks ie<iqï j, fYaIhka 19 igyfkys olajd
38'2 nexl=j i;= wfkl=;a ie,lsh hq;= wdfhdack we;s
we;'
wfkl=;a tall iu`. jQ .kqfokq
39' wiïNdjH j.lSï iy m%d.aOk ne£ï
igyka wxl 9 ys úia;r lr we;s m˙† nexl=fõ wdfhdack
we;s wdY%s; wdh;kj,ska tl;=j remsh,a ñ,shk 6'944 la jq 39'1 uQ,H wem fldka;%d;a
^2009 ° remsh,a ñ,shk 25'163 ls& ,dNdxY wd∞hula ,eî
;snq◊' rcfha fyda tys ksfhdacs;hkaf.a iy wdh;kj, ksfhdacs;
f,i l%shdlrñka" uyd NdKavd.drh úiska YS% ,xld
38'3 m%Odk l<ukdlrK ld¾hh uKav,h iu`. .kqfokq
uy nexl=j fj; ksl=;a lrkq ,nk m%;s wem u; úúO
wêm;s" ksfhdacH wêm;sjreka" iyldr wêm;sjreka yd mdr®Yajhkag wem imhkq ,efí' 2010 foieïnr® 31 †kg
l<ukdlrK ú.Kk wxYfha wOHlaIl we;=<;aj uqo,a m˙fYaI tjeks wem lsisjla fkdùh'
uKav,fha idud‚ljreka m%Odk l<ukdlrK uKav,hg
we;=<;a fõ ^fuu ;k;=re i|yd wOHlaI ks,Od¯ka" 39'2 Kh wem
fiajl fyda lsis≥ nexl= wdh;khla fldgia ysñhd f,i Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ
ye¢kaùu uqo,a kS;s mkf;a iSud lr ;sfí&' ^m%d'ix'fo'& ldr®h jkafka msgia;r Kh udr®. ;=<ska ,efnk

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 43


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

uqo,a iyNd.s jk Kh fok wdh;k u.ska m%;suQ,HlrK lD;Hhkag tfrysj nexl=j wNsfhda. lrk neúka uQ,H
Kh f,i iqΩ yd uOH m˙udK jHjidhlhskag ,nd°u" m%ldYkj, m%;smdok i,id fkdue;' ;jo nexl=jg
tu jHjidhlhska i|yd Kh wemúï ksl=;als¯u" wem tfrysj kS;s lD;Hhka .Kkdjla 2010 foieïnr® 31 †kg
jd˙l /ials¯u" Kh meyerye¯ï u.yerùu i|yd yd m˙fYaIj ;snq◊' fï iïnkaOfhka ie,lsh hq;= mdvqjla
tu Kh ksism˙† fhofjk njg idlaId;a lr .ekSu nexl=jg we;s fkdfõh hkq nexl=fõ u;h neúka ta i|yd
i|yd Kh wemlre wruqo,a m˙md,kh" mYapd;a Kh m%;smdok i,id fkdue;'
iqm¯laIKh we;=<;a fõ' fuu jevms<sfj, hgf;a ,nd≥ka 39'5 ne£ï
Kh iïnkaOfhka iyNd.s uQ,H wdh;kj,g tfrysj
úh yels mdvq wdjrKh iemhSu i|yd m%;suQ,H myiqlï ^w'& 2010 foieïnr® 31 †kg foam<" ms˙h; yd WmlrK
iemhSu m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j iudf,daÑ; w;am;a lr .ekSu fjkqfjka remsh,a ñ,shk 54'134
jr®Ih ;=< ° wLKavj is≥ lrk ,°' fuh" Kh meyer l ^2009 remsh,a ñ,shk 51'230 la& m%d.aOk ne|Sula
ye¯u u; wdjrKhka fkdjQ mdvq i|yd iyNd.s jk Kh nexl=j úiska we;s lr f.k ;sfí'
fok wdh;kj,g we;sjkakd jQ w,dN i|yd lrkq ,nk ^wd& 2010 foieïnr® 31 †kg lemSfmfkk b†˙ yqjudre
wdjrKhls' Kh whlr .ekSfï l%shdudr®. .ekSfuka .kqfokqjla is≥ fkdjQ w;r" 2009 jr®Ih i|yd
wk;=rej is≥úh yels mdvq ms<sn|j iyNd.s uQ,H wdh;k we'fvd' ñ,shk 245 la iy cmdk fhka ñ,shk 0'5 l
úiska lrkq ,nk b,a,Sï muKla i,ld ne,Su fuys b†˙ .súiqï i|yd jQ ne|Sï we;slrf.k ;snqKs'
wr®:h fõ' fuu jevms<sfj, u.ska Woa.; jk wiïNdjH
nerlï my; oelafõ' 39'6 j;alï Tvmk lsÍu

foaYSh jd◊c nexl= - Kh wem i|yd ( iq/l=ïm;a fíreï l%shdj,sh myiqlr,Su i|yd TiafÜ%,shdkq
fvd,r® ñ,shk 39 la yd tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk
fkdmshjd meje;s wem m%udKh 10 la ^OdrK w.h - TiafÜ%,shdkq fvd,r® ñ,shk 21'096 yd
Kh wem 2010 2009 tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk 10'031& ^2009 - TiafÜ%,shdkq
re' ’000 re' ’000
fvd,r® ñ,shk 39 la yd tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk
10 la - OdrK w.h ñ,shk 36'953 yd ñ,shk 10'223&
iïnkaê; nexl=j úiska hqfrda la,shr® nexl=fõ Tvmk lr wefursld
mdr®Yajhka tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 35 ^2009 wefu˙ld tlai;a
YS%',x'u'ne' ckmo fvd,r® ñ,shk 35& Kh myiqlï ,nd f.k we;'
717,273 213,659
fhdackdl%u tu Tvmk lrk ,o iq/l=ïm;a hqfrda la,shr®ys fjk u
YS%',x' rcfha .sKqul r|jd we;'
1,078,177 934,594
fhdackd l%u 39'7 ijßka frisvkais i|yd jQ wiïNdjH j.lSu
wksl=;a
YS% ,xld uy nexl=fõ uQ,H uKav,h yd tia'ví'wdr®'ã'
YS%',x'u'ne' nKavdrkdhl cd;sl wkqiaurK moku úiska ij˙ka
557,552 1,387,591
fhdackdl%u frisvkaia md,kh ls¯u i|yd jQ n≥ l=,S .súiqulg
YS%',x' rcfha t<U ;snqKq w;r tys ° n≥ .ekqïlre úiska lrkq ,nk
287,211 326,457 wdfhdack$jeä†hqKqls¯ï fomdr®Yjhu úiska igyka l<
fhdackd l%u
hq;= njg tlÛ ù we;' ta .súiqu wkqj hï fyhlska
uqΩ Kh wem
2,640,213 2,862,301 YS% ,xld uynexl=j tu n≥ .súiqfuka bj;a jqjfyd;a
m%udKh
tu wdfhdackh i|yd tu mj;akd jr®Ifha tlÛ jQ
39'3 úYajia; l%shdldrlï wkqmd;slhkag jQ f.ùula n≥ .ekqïlreg f.úh hq;=h' ta
wkqj 2010 jr®Ifha ° m<uq fufyhqï jr®Ih i|yd ishhg
uqo,a kS;s mk; wkqj nexl=j úiska úYajia; l%shdldrlï 50la jQ remsh,a ñ,shk 21'932 ^2009 - remsh,a ñ,shk
lrf.k hkq ,nhs' ta wkqj l%shdls¯fï ° úúO mdr®Yajhka 26'319& wiïNdjH j.lSula weia;fïka;= lr we;'
i|yd j;alï ≤¯u fyda ia:dmkh ls¯u o lrkq ,efí'
flfia jqjo tfia ls¯fuka lsishï nerlula we;sfõ hehs 40' Ndr iy Ndrldr;aj l%shdldrlï
nexl=j wfmalaId lrkq fkd,efí' nexl=j idudkHfhka Ndrlrejka f,i iy wka
úYajiH;d ;;ajhkays lghq;= ls¯u u`.ska" rch" Ndrhka"
39'4 ffk;sl ysñlï
úY%du m%;s,dN ie,iqï iy wksl=;a wdh;k fjkqfjka
w∞< wdh;kj, whs;Ska orkakka úiska ffk;sl fmd,sh j;alï iy nerlï ±¯u fyda ia:dmkh ls¯u is≥ lrkq
o iu. remsh,a ñ,shk 46'194 la i|yd ysñlïmdñka kS;s ,efí' nexl=j úiska bgq lrkq ,nk ie,lsh hq;= Ndr
lD;Hhka 7 la nexl=jg tfrysj f.dkq lr we;' fuu kS;s l%shdldrlï my; i|yka m˙† fõ'

II fldgi - 44 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

^w& YS% ,xld rch ^YS%,xr& fjkqfjka úúO úfoaYSh remsh,a ñ,shk 331'653 la jQ iafjÉPd ;ekam;a rlaIK
Kh" úfoaY wruqo,a fhdok ixjr®Ok jHdmD;s iy fhdackd l%ufhys wdfhdack yd remsh,a ñ,shk 282'337
Kh fhdackd l%u i|yd jeh mshùï iy wdmiq la jQ jd◊c nexl=j, w;ay, foam< ;=<ska lrk ,o
f.ùï nexl=j úiska lrkq ,efí' ;jo YS% ,xld wdfhdack mej¯fuka fuu ;ekam;= rlaIK wruqo,
rch fjkqfjka úúO úfoaYSh Kh iy m%∞khka ksujd we;' ;ekam;= jákdlu remsh,a ñ,shk 0'2
hgf;a m%;srEml wruqo,a /ialr m%∞kh lrk blaujqj;a" ;ekam;= ysñfhl=g f.jk jka† uqo,
ksfhdacs; wdh;khkaf.a b,a,su m˙† tu wruqo,a remsh,a ñ,shk 0'2 fyda úfoaY úksuh ;ekam;= i|yd
NdKavd.dr ì,am;aj, wdfhdackh lrkq ,efí' Bg iudk uqo,ls'
^wd& nexl=j fiajl wr®:idOl wruqof,a ^fiaww& jka† f.ùu YS% ,xld uy nexl=fõ fyda uqo,a uKav,fha
Ndrldr;ajh Wiq,hs' mkf;a úê úOdk m%ldr j.lSula fkdjk w;r" mj;sk wruqo,a m%udKhg
∞hl uqo,a" wêNdr" wdfhdackj,ska wd∞hu ,nd jka† uqo, iSudfõ' ke;fyd;a wjir,;a Kh .ekSï
.ekSu" fia'w' wruqof,a ,shdm†xÑ idud‚lhkaf.a yd ,enqKq ∞hl uqo,aj,ska ;ekam;= rlaIK wruqo,
.sKqï meje;aùu" w;s˙la; uqo,a wdfhdackh iy by< ±ñh yelsh' wruqof,a nerg we;s uqo,a m%udKh
idud‚lhskag m%;s,dN f.ùu uqo,a uKav,fha blaujd hk lsis≥ j.lSulg uqo,a uKav,h yd YS%
ldr®hhkag we;=<;a jkafkah' ,xld uy nexl=j j.lshkq fkd,efí'

^we& YS% ,xld uy nexl=fõ n,m;% ,;a nexl= wdh;k fhdackd l%ufha fufyhqï yd l<ukdlrK lghq;="
iy 1972 wxl 5 ork iuqmldr iñ;s mk; hgf;a nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ msysgqjd we;s tallh
,shdm†xÑ" nexl= jHdmdrfhys fh° isák iuqmldr u.ska is≥lrk w;r" nexl=fõ uQ,H m%ldYkj,ska
iñ;sj,g újD;j we;s iafjÉPd ;ekam;a rCIKh fjkajQ fmd;a yd .sKqï mj;ajdf.k hkq ,efí'
fhdackd l%uhla jk ;ekam;= rCIK fhdackd l%uh ú.Kkh Ndrj ú.Kldêm;s lghq;= lrhs'
nexl=j úiska m˙md,kh lrkq ,efí' 2010 Tlaf;danr®
^B& nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI úiska
01 ∞ isg tu wruqo,a" 2010 iema;eïnr® 28 ∞;u"
ksl=;a lrk ,o pl%f,aLkh wkqj" lDIsldr®ñl lghq;=
.eiÜ wxl 1673$11 hgf;a msysg jQ YS% ,xld ;ekam;=
rlaIK fhdackd l%uhg mjrd we;' i|yd uqΩ w;a;sldrïj,ska 10] l wjuh mj;ajdf.k
fkdue;s nexl= tu ysÛ uqo, YS% ,xld uy nexl=fõ
^wE& ,shdm†xÑ uQ,H iud.ï úêu;a ls¯u yd iqm¯laIK m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j ^m%d'ix'fo'&
ls¯u nexl=j úiska lrf.k hkq ,nhs' tys° uqo,a úiska mj;ajdf.k hkq ,nk m%;suQ,H wruqo,g
uKav,h úiska ksfhdackh lrk ,o n,;, m%ldr" ∞hl l< hq;= fõ' m%d'ix'fo' tfia tl;= l< uqo,a
w∞, úIh lreKqj,g iïnkaOj fidhd n,kq ,efí' ,xld nexl=j yd uyck nexl=j ;=<ska lDIsldr®ñl
tfia l%shdls¯fï ° wdrlaIs; l%shdudr®.hla f,i lghq;= i|yd §úialï¶ m%;suQ,H l%uh hgf;a m%;suQ,H
tu iajYla;s;djhka fkdue;s yd nqkaj;a jQ uQ,H myiqlï imhkq ,efí' 2010 foieïnr® 31 †kg tfia
iud.ïj, j.lsjhq;= mqoa.,hka f.a j;alï uqo,a /ial< uqΩ uqo, remsh,a ñ,shk 732 ls' jr®Ih wjika
uKav,h fj; mjrd.ekSu o lrkq ,nhs' †kg m%d'ix'fo' m%;suQ,H fhdackd l%uh hgf;a
w;a;sldrï imhd fkdue;s w;r" remsh,a ñ,shk
^b& 2010 iema;eïnr® 28 ∞;u jQ 1673$11 wxl ork .eiÜ
780'268 l rcfha iq/l=ïm;aj, wdfhdackh lr we;'
m;%h wkqj 2010 Tlaf;danr® 01 ∞ isg nexl=j úiska
;jo remsh,a ñ,shk 48'942 la tu wdfhdackj,
YS% ,xld ;ekam;= rlaIK fhdackd l%uh kñka md,s;
wd∞hu f,i Wmhd we;'
;ekam;= rlaIK l%uhla msysgqjd we;'

ishÆu n,m;%,dNS jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaIs; ^W& nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j uqo,a
nexl= yd ,shdmosxÑ uQ,H iud.ï fuu fhdackd l%ufha uKav,h fjkqfjka my; i|yka úfoaY wruqo,a
idud‚lhka fõ' .eiÜ m;%fha 5'2 j.ka;sh wkqj iïmd†; fhdackdl%u i|yd mru ksfhda‚;hd f,i
úfYaIs; w;ye¯ï fia rlaIKh lr we;s ishÆu Kh lghq;= lrhs' tys° uqo,a uKav,h nexl=fõ ysñlï
yer iudma; wdh;khkays b,aÆï ;ekam;=" ld,Sk yd j.lSï meye†,sj f.kyer olajñka rch iu.
;ekam;= iy b;s˙ls¯fï ;ekam;= j.lSï rlaIKh .súiqulg t<fò'
flfr®'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 45


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

rg ;=, ish¨ wxY i|yd ksulr wjika jHdmD;s

a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
f;a ixjr®Ok we' fvd,r® 24'50 l=vd m˙udK f;a j;= 2550'9
jHdmD;sh ysñhkaf.a wd∞hu
jeäls¯u yd jHdmD;sh
wjg iajNdúl m˙irh kshñ; †khg
ixjr®Okh iyNd.s;aj uQ,H
wdh;k j,ska
nyq jdr®.sl fNda. ú' .e' ys' 11'56 nyq jdr®Isl fNda. wxYh 1453'11 m%;suQ,H tla
ixjr®Ok jHdmD;sh jd◊cHlrKh" ksIamdok /ia ls¯u iy
^w†hr 2 & jeä †hqKq ls¯u" ;jdkaa wjidkfha°
ixjr®Okh" miq wiajkq ksfhdacH
md,kh" ieliSu yd NdKavd.dr f,alï
wf,úlrKh fj; udre ls¯u'

jeú,s wxYh we' fvd,r® 40'00 Y%S ,xldfõ f;a fNda. 5200'00
m%;sixialrK lr®udka;fha f;a j.lSï wjidk w∞, ishÆ
jHdmD;sh fNda. wkq wxY j, fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
m%;sm;a;s yd wdh;kuh ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
m%;sixialrK j,g úiska fkdue;sj
iydh °u" ksIamdokh yd ú.Kkh .súiqfï
,dN∞hs;ajh jeä†hqKq l< hq;=h' i|yka
ls¯u" ;r`.ld¯ jdish whs;js dislï
mj;ajd .ekSu' yd ne£ï"
iyNd.s;aj uQ,H mej¯ï"
iqiyk Kh fhdackd remsh,a 30"000'00 iqkdñfhka n,mEug 2750'00 wdh;k ixfYdaOkh"
l%uh ,lajQ jHdmdr kej; u.ska whlr .kakd wfydais
wdrïN ls¯u' wruqo,a uQ,H ls¯u fyda
fmdr®;fïka;=jg w;yer
udre l< hq;=h' ±óu is≥
iqiyk uQ,H yd remsh,a 352'69 iqkdñfha n,mEug ,lajQ 351'06 lrkq
l,an≥ iud.u jHdmdr kej; wdrïN fkd,efí'
ls¯u'
l=vd jHdmdr k`.d remsh,a 2656'00 iqkdñfhka n,mEug 2663'40
isgqùfï jevigyk ,lajQ l=vd yd uOH
m˙udK jHdmd˙lhska
kej; k.d isgqùu
kshñ; †k
l=vd jHdmdr k`.d remsh,a 150'00 iqkdñh u.ska n,mEug 122'72 iyNd.s;aj uQ,H
isgqùfï jevigyk ,la jQ l=vd yd uOH
wdh;k j,ska
k`.d isgqùfï m˙udK jHjikhka
m%;suQ,H tla/ia
wruqo, kej; wdrïN ls¯u
ls¯u iy
wjidkfha°
yelshd ixjr®Ok remsh,a 94'31 .=kd;ajfhka wkQk Y%u 94'59 ksfhdacH
jHdmD;sh n,ldhla iy l:k
NdKavd.dr f,alï
yelshd mqyqKq jevigyka
fj; udre ls¯u'
jeä†hqKq ls¯u'

kd.˙l md˙i˙l we' fvd,r® 4'00 yelshd mqyqKq 369'15


há;, myiqlï jevigykaj, .=K;ajh
ixjr®Ok jHdmD;sh yd w∞,;ajh jr®Okh
ls¯u yd tu`.ska
.=K;ajfhka wkQk ldr®h
n,ldhla f.dvke.Su yd
l:k yelshd jr®Okh'

II fldgi - 46 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
ksjdi Kh wemlr we' fvd,r® 25'00 rfÜ wvq wd∞hï,dNS 1362'00
wvq wd∞hï ksjdi ck;djg wdOdr ls¯ug
wdjrK jHdmD;sh ksjdi f.dvke.Su"
wÆ;ajeähdj iy Tjqkaf.a
m†xÑh jHdma; ls¯u'
kd.˙l ixjr®Ok ú' .e' ys' 15'095 wvq wd∞hï l=gqïN j, 1915'76
wvq wdodhï ksjdi ksjdi ixjr®Okhg wdOdr
jHdmD;sh ls¯ula jYfhka m%d.aOkh
imhd°u
W;=re ngysr m<d;a we' fvd,r® 1'80 jHdmD;sh ls%hd;aul 102'76
m%foaYj, ñksiqkaf.a
c, iïm;a ixjr®Ok
wdr®:sl" idud„h yd
jHdmD;sh fmdaIK Y=N idOkh jeä
†hqKq ls¯u'

ud;f,a m%dfoaYSh ú' .e' ys' 2'00 l=vd m˙udK 249'06 kshñ; †khg
wdr®:slh jeä†hqKq jHjidlhskaf.a wd∞hï iyNd.s;aj uQ,H
ia:djrj k`.d isgqùu iy
ls¯fï jHdmD;sh ia:dms; ls¯u' wdh;k j,ska j.lSï wjidk w∞, ishÆ
m%;suQ,H tla fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
rg ueo nyqjdr®.sl ú' .e' ys' 11'56 rg ueo nyqjdr®Isl fNda. 642'00 /ia ls¯u iy ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
fNda. ixjr®Ok ksIamdokh k`.d isgqùu' wjidkfha° úiska fkdue;sj
jHdmD;sh ksfhdacH ú.Kkh .súiqfï
isú,a wr®nqo j, n,mEug NdKavd.dr f,alï l, hq;=h' i|yka
lDIsldr®ñl 843'00
ú' .e' ys 17'052 ,lajQ W;=re" kef.kysr fj; udre ls¯u' whs;js dislï
mqkre;a:dmk m<d;a iy udhsï †ia;%slal yd ne£ï"
jHdmD;sh my ;=, mj;sk ñksia „ú; mej¯ï"
yd foam, kej; k`.d isgqùu ixfYdaOkh"
l=vd f;aj;= ysñhka we' fvd,r® 12'60 l=vd m˙udK f;a wfydais
645'93
ixjr®Ok jHdmD;sh whs;slrejka ijxr®Okh ls¯u fyda
iy f;aj;= myiqlï k`.d w;yer
isgqùu'
±óu is≥
†<s``≥ nj msgq ±lSfï cmhka fhka 1368'00 wd∞hï W;amdok lrkq
ls%hdldrlï i|yd úêu;a 1402'45
laIqø uQ,H jHdmD;sh fkd,efí'
f,i Kh fhduq ls¯ug
M,∞hs Kh fn∞ye¯fï
hdka;%Khla we;s ls¯u'

bvï wysñ l=vd we' fvd,r® 17'40 wvq wd∞hï ,nkakka


m˙udK f.dú Kh i|yd /lshd W;amdokh
jHdmD;sh ls¯ug;a" b;s˙ls¯fï
mqre≥ jr®Okhg;a" ms˙jeh
M,∞hs iy Yla;su;a laIqø
Kh fn∞ye¯fï l%uhla
ia:dms; ls¯u'
408'24
bvï wysñ l=vd remsh,a 310'17 wvq wd∞hï ,dNSkag /lshd
m˙udK f.dú Kh cks; ls¯ug yd Tjqka
jHdmD;sh - pl%Sh w;r b;s˙ ls¯fï mqre≥
jeä†hqKq ls¯ug" ms˙jeh
wruqo, M,∞hS iy Yla;su;a
fn∞ye¯fï l%uhla
ia:dms; ls¯u'

lE.,a," ifudaOdk ú' .e' ys' 1'50 wd∞hï W;amdok 148'00


.%dóh ixjr®Ok ls%hdldrlï i|yd
wkq.%yh ,nd°u u`.ska
jHdmD;sh jHdmD;sh ls%hd;aul
m%foaYj, ñksiqkaf.a
„jk ;;ajh k`.d isgqùu'

ol=kq m<d;a .%dóh ú' .e' ys' 27'90 ol=Kq m<d;a ñksiqkaf.a 564'00
ixjr®Ok jHdmD;sh „jk ;;ajh Wiia ls¯u'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 47


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

a
jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
ñ,shk m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
zzúialïZZ ck remsh,a 732'00 wdfhdack i|yd Kh jHdmD;sh
fhdackd l%uh meje;au ;yjqre lr wjidkfha° wOHlaI
.eksu' úúOdx.slrKh - $ nexl= wëlaIK
iy jd◊c lDIs jHdmdr fomdr®;fïka;=
ls%hdldrlï jeä †hqKq úiska fok ,o
ls¯u' ^jd◊c ldIs jHdmdr Wmfoia wkqj"
ls%hdldrlï ixjr®Okh& iyNd.s;aj uQ,H
wdh;k j,g wruqo,a
- udrel< hq;=h'
miq iqkdñ ú' .e' ys' 1'02 iqkdñfha n,mEug kshñ; †kg i'uq'wd'
fjr<nv ,lajQ wdodhï W;amdok j,ska m%;suQ,H tl;=
mqkre;a:dmk ls%hdldrlï i|yd Rcqj ls¯u iy ksfhdacH
iïm;a l<ukdlrk yd jl%j iydh °u' iy NdKavd.dr
jHdmD;sh f,alïg udre ls¯u'

lDIs kfjdaoh remsh,a 3000'00 lDIsldr®uh mokï lr.;a 2334'85 iydkdOdr l%uh
wd∞hï W;amdok udr®. ^rch u`.ska
j.lSï wjidk w∞, ishÆ
jeä †hqKq ls¯ug i'uq'wd' i|yd f.jQ
fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
m%d.aOkh fjka ls¯u' iykdOdr&
ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
úiska fkdue;sj
wNsjDoaê Khfhdackd remsh,a 5000'00 ffoksl f.dú;ek" 1163'86 iydkdOdr l%uh
ú.Kkh .súiqfï
l%uh' ls˙ ieliqï lr®udka;" ^rch u`.ska
l< hq;=h' i|yka
lDIsldr®ñl fNda. i'uq'wd' i|yd f.jQ
whs;js dislï
ieliqï lr®udka;" iykdOdr&
yd ne£ï"
YS; .nvd iy whsia
mej¯ï"
l=Üá ksIamdok ms˙h;
ixfYdaOkh"
iy l=l=,a lr®udka;h
wfydais
ixjr®Okh ls¯u'
ls¯u fyda
w;yer
fi!Nd.H Kh remsh,a' 500'00 iqkdñfhka ydks jQ l=vd 463'10
±óu is≥
fhdackd l%uh ^uQ,slj udre yd uOH m˙udK jHdmdr
lrkq
lrk ,o& wdrïN ls¯u" jHdma;
fkd,efí'
ls¯u fyda m%;sia:dmkh
ls¯u'

iajhx /lshd remsh,a 44'50 rg ;=, ms<s.;a jD;a;Sh 10'20


m%jr®Ok uQ,sl Kh mqyqKq wdh;k j,ska
fhdackd l%uh iu;a mqyqKq ;reK"
;re◊hkag Tjqkaf.a
iajhx /lshd jHdmD;s
f.dvk.d .ekSug uQ,H kshñ; †khg
iykdOdr iemhSu' i'uq' wd' j,ska
m%;suQ,H
l=vd m˙udK jeú,s kqjrt<sh" uykqjr" 28'20 tla/ia ls¯u iy
jHjidhlhska ú' .e' ys' 1'75 lE.,a," fudKrd.," wjidkfha°
ixjr®Okh ls¯fï †ia;s%lalj, wvq wd∞hï m%d' ix' fomd' w∞,
Kh fhdackd l%uh ,dNSkaf.a „jk ;;a;ajh .sKqï j,g udre
Wiia ls¯u' ls¯u'

inr.uq m<d;a inr.uq m<df;a kj 35'11


.%dóh ifudaOdksl remsh,a 70'00 wd∞hï W;amdok
ixjr®Ok jHdmD;sh ls%hdldrlï wdrïN ls¯u
^w†hr I& yd jeä †hqKq ls¯u'

inr.uq m<d;a
.%dóh ifudaOdksl inr.u q m<df;a kj 77'75
ixjr®Ok jHdmD;sh remsh,a 70'00 wd∞hï ls%hdldrlï
^w†hr II& wdrïN ls¯u yd jeä
ud;f,a m%dfoaYSh †hqKq ls¯u'
wdr®:ßl wNsjDoaê
jHdmD;sh pl%Sh
wruqo,

II fldgi - 48 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
ud;f,a m%dfoaYSh remsh,a 77'00 .%dóh iy f.dú mjq,a j, 65'42 kshñ; †khg
wdr®:ßl wNsjDoaê wd∞hu by, ±óu iy i'uq' wdh;k
jHdmD;sh pl%Sh f.dú fkdjk jHdmdr j,ska m%;suQ,H
wruqo, ìysls¯ug uOH m˙udK tla/ia ls¯u
jHjidhlhskag wruqo,a iy wjidkfha°
iemhsu iy ud;f,a ksfhdacH
†ia;s%lalfha mj;sk NdKavd.dr f,alï
jHdmD;s ;j≥rg;a jHdma; fj; udre ls¯u'
ls¯u'

f;a ixjr®Ok remsh,a 1100'00 rg ;=, f;a lr®udka; 718'95


jHdmD;sh pl%Sh wxYh ixjr®Okh ls¯u'
wruqo,

fojk nyqjdr®Isl remsh,a 1000'00 rg ;=, nyq jdr®Isl fNda. 913'83


fNda. ixjr®Ok wxYhg Kh myiqlï
jHdmD;sh pl%Sh imhd °u' j.lSï wjidk w∞, ishÆ
wruqo, fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
ETB .súiqu B ck hqfrda 10'00 iqkdñfhka u`.ska 1339'73 úiska fkdue;sj
fhdackd l%uh Rcq n,mEug ,la jQ ú.Kkh .súiqfï
l=vd yd uOH m˙udK l< hq;=h' i|yka
jHdjidhlhka kej; whs;js dislï
k`.d isgqùu' yd ne£ï"
mej¯ï"
iqiyk c, fhdackd remsh,a 500'00 iqkdñfhka ydks jQ l=vd 105'54 wruqo,a uQ,H fomd' ixfYdaOkh"
l%uh ^w†hr II& yd uOH m˙udk jHdmdr udre l< hq;=h' wfydais
m%;sia:dmkh i|yd Kh ls¯u fyda
myiqlï imhd °u' w;yer
±óu is≥
msìfok W;=r remsh,a 2000'00 W;=re m<df;a mssysá laIqø 1278'00 kshñ; †khg lrkq
úfYaI m%;suQ,H Kh iy l=vd jHdmdr i'uq' wd' j,ska fkd,efí'
fhdackd l%uh ixjr®Okh ls¯u' m%;suQ,H tla/ia
ls¯u iy
m%d' ix' fomd' w∞,
.sKqï j,g udre
kef.kysr m<d;a kef.kysr m<df;a msysá 743'40 ls¯u'
remsh,a 1000'00 laIqø iy l=vd jHdmdr
ixjr®Ok jHdmD;sh
ixjr®Okh ls¯u'

l,dmSh ixjr®Ok rg ;=, l=vd yd uOH 1184'50 wruqo,a uQ,H fomd'


remsh,a 2900'00 m˙udK jHdjidhl
jHdmD;sh udre l< hq;=h'
wxYfha uOH yd †.=
ld,Sk jHdmD;sh i|yd
m%d.aOkh fjka ls¯u'

41' fYaI m;% oskg miqj t<fUk isÿ≥ùï


uQ,H ;;ajh ms<sn| m%ldYkhkays fy<sorõ ls¯ug wjYH
jk wdldrfha øjHd;aul is≥ùï lsisjla uQ,H m%ldYhkays
†kg miq Woa.; ù fkdue;'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 49


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

2' nexl= wëlaIK ^we& Kh fmd,S wkqmd;sl wvq lsÍu(

uqo,a uKav,h úiska n,m;% ,nd fokq ,nk ishÆu nexl= 2010 Tlaf;danr® 31 jk úg ksjdi Kh i|yd ishhg 14
wdh;k wLKavj wëlaIKh ls¯ug iy iu ld,hlg olajd;a" Kh m;a w;a;sldrï i|yd ishhg 24 olajd;a"
jrla m¯laId ls¯u i|yd uqo,a mkf;ys 28^1& j.ka;sh wfkl=;a Kh iy w;a;sldrï i|yd ishhg 1-2 lska
hgf;a nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j msysgqjk ,°' jdr®Isl Kh fmd,S wkqmd;hka wvq ls¯ug mshjr .kakd
f,ig ishÆu nexl=j,ska b,a,d isák ,°'
nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fjys uQ,sl l%shdldrlï
f,i úplaIKYS,S kshdukhka iïmdokh ls¯u iy
l%shd;aul ls¯u" nexl=j, ienE ;;a;ajhka ksYaph lr ^wE& fmdÿ fjka lsÍï wjYH;djh wju lsÍu(
.ekSug wLKavj wëlaIKh ls¯u iy iu ld,hlg
nexl= wxYfhys jr®Okh ie<ls,a,g f.k" nexl=j, fmd≥
jrla m¯laId ls¯u" jHjia:dms; wkque;shka i|yd lrkq
fjka ls¯ï wjYH;djh ishhg 1 isg ishhg 0'5 olajd
,nk b,a,Sï ms<sfh, ls¯u iy wksjdr®h ;ekam;= rlaIK
wvq lrk ,°' fuu wjYH;djh" 2011 jr®Ifha foieïnr®
l%uh m˙md,kh ls¯u ye¢kaúh yel' nexl= moaO;sfha
31 †k jk úg iïmQr®K jk f,i" 2010 foieïnr® 31 †k
iqrlaIs;Ndjh yd m%Yia:Ndjh ;yjqre lsrSu iy nexl=j,
isg iEu ldr®;=jloSu ishhg 0'1 lska mshjfrka mshjr
;ekam;alrejkaf.a yd wfkl=;a Kh ysñhkaf.a ysñlï wvq flfr®'
wdrlaId ls¯u i|yd by; lS wëlaIK yd kshduk
ldr®hhka uQ,sl jYfhka fhduq ù we;' 2010 jir wjidk
jk úg" n,m;%,dNS jd◊c nexl= 22 lska iy n,m;%,dNS ^b& Kh j¾.SlrKh" wdodhï y`ÿkd.ekSu yd fjkalsÍï
úfYaIs; nexl= 9 lska iukaú;j n,m;%,dNS nexl= 31 la wjYH;djh ,sys,a lsÍu(
l%shdld¯j mej;=◊' fuu nexl=j, kï ,ehsia;=j weuqKqï jHdmdrhkays yd kj YlH;djhlska hq;a jHdmD;Skays
II-1 ys i|yka lr we;' 2010 jir ;=<°" nexl= wëlaIK Wkak;sh i|yd fuu úOdkh ;djld,sl f,i 2011 cQks
fomdr®;fïka;=j úiska lrkq ,enQ m%Odk l%shdldrlï ui olajd ,sys,a lrk ,°' fuu.ska Kh.e;shkg ;u wl%Sh
my; idrdxY fldg we;' Kh f.ùu i|yd yd jHdmdr wruqKq i|yd kj Kh
myiqlï iemhSug nexl= fj; wjir ,efnk w;r" fuu
kj Kh myiqlï we;eï fldkafoaiSkag hg;aj wl%Sh Kh
2'1 wjÞkï l<ukdlrKh Yla;su;a lsÍu i|yd jQ
f,i jr®. fkdls¯ug o nexl= fj; wjir fok ,°'
úplaIK úêúOdkhka

nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska n,m;%,dNS nexl= ^B& Y%S ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh y|kajd §u(
i|yd kj úplaIK úêúOdk iy mej;s úêúOdk lsysmhla
i|yd ixfYdaOk 2010 jir ;=<° y∫kajd fok ,°' fuu uQ,H wdrlaIl cd,fhys hym; ms◊i §Y%S ,xld ;ekam;=
úplaIK úêúOdk úia;rd;aulj fuu jdr®;dfõ 111 jk rlaIK l%uh¶ kñka wksjdr®hh ;ekam;= rlaIK l%uhla"
fldgfiys wka;r®.; jk w;r" m%Odk ixfYdaOkj, uqo,a kS;s mk; hgf;a 2010 Tlaf;danr® ui m<uq †k isg
idrdxYhla my; ±lafõ' l%shd;aul lrk ,°' fuu ;ekam;= rlaIK l%uh" m<uqj
;snQ iafõÉPd ;ekam;= rlaIK l%uh m%;sia:dmkh fldg
msysgqjk ,°' fuu rlaIK l%ufhys uQ,sl ,laIK my;
^w& wju m%d.aOk wjYH;djh by< oeóu( m˙† fõ'
wNHka;r yd ndysr lïmkhkag m%;Hia:slj uqyqK †h • rlaIK l%ufhys idud‚lhka - ishÆu n,m;%,dNS
yels" Yla;su;a nexl= moaO;shl m%jr®Okh Wfoid" 2014 nexl= iy ,shdm†xÑ uQ,H iud.ï'
jir wjika jk úg kj n,m;%,dNS jd◊c nexl= iy kj
n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=j, mej;sh hq;= wju m%d.aOk
• fhda.H ;ekam;= - fuhg idud‚l wdh;khkays
b,aÆï" ld,Sk iy b;=reï ;ekam;= j.lSï wh;a
uÜgu ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 5 iy remsh,a ì,shk 3 jk w;r" Kh ,nd .ekSfï WmlrK wh;a
olajd by< ouk ,°' fkdfõ' idud‚l nexl=j," uQ,H iud.ïys" Y%S
,xld rcfhys" fldgialrejkaf.a" wOHlaIjrekaf.a"
^wd& nexl= wdh;k fld<U fldgia fjf<|fmdf<ys m%Odk l<ukdlrK l%shdj,shkays fhfok
,ehsia;=.; lsÍu( ks,Od¯kaf.a iy nexl=j iu. iDcq iïnkaO;d
we;s wfkl=;a mdr®Yjhkaf.a ;ekam;= fuu
nexl=j,g jvd úksúo Ndjfhka hqla;j m%d.aOkh /ia ;ekam;= rlaIK l%uhg wh;a fkdfõ' Bg wu;rj"
ls¯ug we;s yelshdj jeä †hqKq ls¯ug iy fjf<|fmd< nexl=j úiska ° we;s Kh myiqlï i|yd jQ wem
úkh ;=<ska nexl=j, hymd,kh ixjr®Okh ls¯u i|yd iq/l=ï ;ekam;=" nexl= mkf;a w;a y˙k ,o foam<
fuf;la ,ehsia;=.; fkdjQ ishÆu foaYSh fm!oa.,sl nexl= .Khg wh;a jk ;ekam;= iy uQ,H iud.ï mk;g
2011 foieïnr® 31 jk úg fld<U fldgia fjf<|fmdf<ys wkqj wl%Sh .sKqï o fuu ;ekam;= rlaIK l%uhg
,ehsia;=.; ùu wjYH fõ' wh;a fkdfõ'

II fldgi - 50 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

• fhda.H ;ekam;= i|yd jQ rlaIK jd˙lh - fuh miq.sh jir wjika jk úg n,m;% .dia;=j
jdr®Islj 0'10] iy 0'15] mrdihl jk w;r Y%S ,xld mej;s uq`: j;alï ^remsh,a ñ,shk&
uy nexl=j úiska mj;ajdf.k hkq ,nk ;ekam;=
rlaIK wruqo, fj; ishÆu idud‚l wdh;k remsh,a ì,shk 75 g jeä 10
fuu jd˙lh udislj fyda ldr®;=uh jYfhka
f.úh hq;= fõ' 2010 foieïnr® 31 jk úg" idud‚l remsh,a ì,shk 25 ;a 75 ;a 05
wdh;khkaf.ka ,o jd˙l uqo, jQ re' ñ,shk 32'3 la" w;r
n,m;%,dNS jdksc nexl= j, w;ay˙k ,o foam,j,ska
mjrd.;a re' ì,shk 1'1 la iy iafõÉPd ;ekam;= remsh,a ì,shk 25 g wvq 02
rlaIK l%ufhka udre l< re' ñ,shk 350'2 lska
iukaú;j ;ekam;= rlaIK wruqof,ys fYaIh re'
ì,shk 1'48 la úh' 2'2 nexl=" nexl= YdLd iy fjk;a nexl= fiajd ia:dk
• wdfhdack - ;ekam;= rlaIK wruqof,ys uqo,a rdcH i|yd wjir§u
iq/l=ïm;a yd uqo,a uKav,h úiska ;SrKh lrk ^w& fï jir ;=<°" kj YdLd 61 la i|yd o jHdma;s
m˙† idud‚l wdh;khka fj; Kh uqo,a f,i
ldr®hd," YsIH b;s˙ ls¯fï tall jeks nexl= fiajd ia:dk
wdfhdackh l< yel' 2010 foieïnr® 31 jk úg
re' ì,shk 1'39 la tjeks rdcH iq/l=ïm;a j, 95 la msysgqùu i|yd o" jHdma;s ldr®hd, 10 la m%;sia:dk.;
wdfhdackh lr ;sì◊' ls¯u i|yd o jHdma;s ldr®hd, 7 la nexl= YdLd njg
• jka† f.ùu - uqo,a uKav,h úiska idud‚l
Wiia ls¯u i|yd o" YdLdj,ska m˙ndysrj msysgqjkakd jQ
iajhxl%Sh fg,r® hka;% 5 la i|yd o wjir fok ,°'
wdh;khl n,m;%h fyda ,shdm†xÑh w;aysgqùul°
W;=re yd kef.kysr m<d;aj, YdLd 61 la újD; ls¯u
fyda wj,x.= ls¯ul°" tla ;ekam;alrefjl=g Wm˙uh
i|yd fok ,o wjirhka o fuys we;=<;a fõ' ta wkqj"
jQ re'200"000 hg;aj jka† f.ùu 2012 ckjd˙ 01 †k
isg weröug kshñ;h' 2010 jir wjidk jk úg nexl= YdLd 1"930 lao" fjk;a
nexl= fiajd ia:dk 3"941 la o" iajhxl%Sh fg,r® hka;%
^W& jHdmdr fufyhqï lghq;= fiajd ndysr md¾Yjhkaf.ka 2"006 la o l%shd;aul fjñka mej;sk'
,nd .ekSu(
^wd& fmr mej;s m%dfoaYSh ixjr®Ok nexl= yfhys jHdmdr
nexl= j, fufyhqï lghq;= fiajd ndysr mdr®Yajhkaf.ka lghq;= mjrd °fuka rdcH wxYhg wh;a §m%dfoaYSh
,nd .ekSu úêu;a ls¯u i|yd úê úOdkhka ksl=;a lrk ixjr®Ok nexl=j¶ msysgqùu i|yd 2010 jifr® cQ,s ui"
,°' ;ekam;= Ndr .ekSu" j;alï yd j.lSï l<uKdlrKh" úfYaIs; nexl= n,m;%hla ksl=;a lrk ,°' Y%S ,xldfjys
úêúOdkhka iu`. wkql+, ùu" .kqfokqlrejka nexl= YdLdjla msysgqùu i|yd bka†hdfõ uqïndhs ys msysá
ms<sn| fidhd ne,Su iy y∫kd .ekSu" NdKavd.dr §iSudiys; welaisia nexl=j¶ yg ksl=;a lrk ,o ;djld,sl
fufyhqï lghq;= wj∞kï l<uKdlrKh iy fmr wkque;sfhys j,x.= ld,h 2011 cQks 30 olajd °r®> lrk
wkqu; lr .;a ^wOHlaI uKav,h úiska wkqu;& ,°'
ksr®udKhlhka u; jQ Kh myiqlï yer wfkl=;a Kh
,nd °ï wd° fufyhqï lghq;= ndysr mdr®Yaj fiajd u.ska
,nd .ekSug wjir fkdfok ,°' 2'3 nexl= wLKavj wëlaIKh lsÍu
;j≥rg;a úur®Ykh ls¯ug" m¯laIKh ls¯ug yd ksjer†
^W!& ks,Odßkaf.a fhda.H;d we.hqu y`ÿkajd §u( ls¯fï l%shdudr®. .ekSug wjYH nexl=j, wj∞kï
;;a;ajhka y∫kd .ekSu i|yd jk wLKav mQr®j
nexl= mkf;ys wxl 44 A ork j.ka;sh wkqj n,m;%,dNS wk;=re we`.ùï moaO;shla f,i nexl= wëlaIK
nexl= j, úOdhl ldr®hhka bgq lrk ks,Od¯kaf.a fomdr®;fïka;=j úiska fuu l%ufõoh Ndú;d
fhda.H;dj we.hSu iïnkaOfhka úê úOdkhka ksl=;a lrkq ,nhs' l=vd nexl=j, úYd,;u wdh;ksl
lrk ,°' .kqfokqlrejka 20 fokd ms<sn| f;dr;=re" m˙md,s;"
wkqnoaê; iy wdfhda‚; wdh;k iy úYd,;u
^t& jd¾Isl n,m;% .dia;=j by< ±óu( lKavdhï$.kqfokqlrejka 20 fokd i|yd nexl= fld;rï
wkdjrKh ù we;ao hkak ms<sn| f;dr;=re jeks úfYaIs;
úfoaY úksuh yd wlafjr< hk nexl= jHdmdr o we;=<;aj lreKq iïnkaOj jdr®;d ms<sfh, lrkq ,nk w;r"
foaYSh nexl= jHdmdrj, ksr; jk n,m;%,dNS jd◊c m¯laIK j,° fy<sorõ jQ m%Odk wëlaIK lreKq iy ta
nexl= i|yd remsh,a ñ,shk 1 la f,i;a" wlafjr< nexl= u; nexl= úiska .kakd ,o ksjer† ls¯fï l%shdudr®.j,
jHdmdrj, muKla ksr; n,m;%,dNS jd◊c nexl= i|yd m%.;sh ms<sn|j iqmrsCIdld¯ úh' ;jo" nexl=j, is≥jk
remsh,a 600"000 la f,i;a iy n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= m%Odk fjkialï iy laI◊lj m%;spdr ±laúh hq;=
i|yd remsh,a 300"000 la f,i;a" mej;s jdr®Isl n,m;% wjia:d ffokslj y∫kd .ekSu i|yd mQr®j wk;=re we`.
.dia;=j my; j.=fjys ±lafjk m˙†" nexl=fjys miq.sh ùï moaO;shla o fuu fomdr®;fïka;=j úiska ksr®udKh
jir wjidkfha mej;s uqΩ j;alï moku u; f.ùu lrk ,°' fuu lghq;= i|yd myiqlï iemhSfï w†gkska
i|yd lghq;= i,iajk ,°' ta wkqj" 2011 jir ;=<° hq;=j 2010 jir ;=<° nexl=j, wOHlaIjreka" fcHIaG
wdikak jYfhka remsh,a ñ,shk 168 la jdr®Isl n,m;% l<ukdlrejka yd ndysr ú.Kljreka iu. /iaùï
.dia;= f,i ,eîug wfmalaId flfr®' .Kkdjla mj;ajk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 51


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

2'4 nexl= mÍlaIK isÿlsÍu .egΩ iy Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 yd 45 yd wkql+,
ùfï° we;s úh yels n≥ ixl+,;d ms<sn|j ;dlaI◊l
nexl=j, wjodkï ljfr®±hs y∫kd .ekSu" wj∞kï ±kqu imhd fok ,°' Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 yd
l<ukdlrKh iy wj∞kï my; fy<Su i|yd mj;sk 45 iu. wkql+, ùug myiqlï imhkakd f,i" Y%S ,xld
iïm;a ;lafiare ls¯u hk ldrKd b,lal fldg .;a
uy nexl=j úiska m%;sm;a;s" l%shd mámdá iy ft;sydisl
wj∞kï u; mokï jQ m%fõYhla ;=<ska nexl= i|yd iu
ld,hlg jrla m¯laIK meje;aùug nexl= wëlaIK ms˙jeh u; mokï jQ uQ,Hhka m˙jr®;kh ls¯fï we;s
fomdr®;fïka;=j úiska ;j≥rg;a lghq;= lrk ,°' 2009 wvqmdvq ms<sn|j jevuq`:jla mj;ajk ,°' ;jo" nexl= kj
jifr® ° wdrïN flreKq nexl= 18 l m¯laIK mj;ajd .sKqïlrK m%;sm;a;s iu. wkql+,ùu myiq ls¯u i|yd
f.k .sh w;r" 2010 jifr®° ;j;a nexl= m¯laIK 16 la ú.Klhska uvq,a,la m;a lrk ,°'
wdrïN lrk ,°' ta wkqj" 2010 jifr®° ta ta nexl=j,
l<ukdld¯;ajh iu. úêu;a idlÉPd mj;ajñka yd ^wd& lDIsld¾ñl wxYhg wksjd¾hfhka Èh hq;= Kh
w∞< jdr®;d uqo,a uKav,hg fhduq ls¯u u.ska nexl= 16 l ksÍlaIKh lsÍu
jHjia:dms; mrSlaIK wjika lrk ,o w;r" ;j;a nexl=
18 l m¯laIK wjika fjñka mj;S' Bg wu;rj nexl= nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska jifr® iEu
wëlaIK fomdr®;fïka;=j u.ska nexl= úiska úplaIKYS,S ldr®;=jl°u lDIsldr®ñl wxYhg wksjdr®hh wju 10]
kshduk iu. wjk; fkdùu jeks ld,dkqrEmSj mek l Kh °fï wjYH;dj ms<sn| n,m;%,dNS nexl=j,
kef.k hï hï ldrKd iïnkaOfhka iSñ; úIh m%.;sh ks¯laIKh lrk ,°' 2009 wjidkfha isg fuu
m:hlska hq;a m¯laIK o mj;ajk ,°' Kh b,lalh uq≥ka muqKqjd f.k fkd;snQ nexl= i|yd
tu ys`. uqo," fjk;a nexl= yryd lDIsldr®ñl wxYhg
2'5 nexl= m%Odk úOdhl ks,Odßkaf.a /iaùï Kh ,nd °ug m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
úiska mj;ajd f.k hkq ,nk §lDIsldr®ñl wxYfha
uy nexl= wêm;s;=ud iy n,m;%,dNS nexl=j, wNsjDoaêh i|yd jQ úfYaIs; .sKqug¶ ner lrk f,i
m%Odk úOdhl ks,Od¯ka w;r meje;afjk udisl ±kqï fok ,°' ;jo nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j
/iaùï i|yd f,alï ldr®hd,h f,i nexl= wëlaIK úiska nexl=j,g lDIsldr®ñl wxYhg Kh ,nd °ï iEu
fomdr®;fïka;=j lghq;= lrhs' nexl= jHdmdrh fj;
ldr®;=jl°u ;lafiare lr ys`. uqo,a" ldr®;=j wjika ù
n,mdk úplaIK kshdukhka" m%;sm;a;s" j;auka ;;a;ajhka
†k 15 la we;=<; úfYaIs; .sKqug ner lrk f,io ±kqï
iy fjk;a .eg`: ms<sn| idlÉPd ls¯u i|yd Wmfhdackh
lr .kakd idlÉPd jghla f,i fuh ye¢kaúh yel' fok ,°'
;SrK .ekSfï l%shdj,sh myiq ls¯u i|yd nexl= moaO;sfha
ldr®h idOkh yd wdr®:sl iy uQ,H wxYj, ixjr®Okhka ^we& nexl= mk; i|yd fhdað; ixfYdaOkhka
ms<sn|j" fuu /iaùï j,° m%Odk úOdhl ks,Od¯jreka
±kqj;a lrk ,°' Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 g yd 45 wka;r®cd;slj ms<s.;a m˙phka yd m%ñ;Skag wkql+, jk m˙†"
g wkq.; ùu" wNHka;r md,khka ms<sn| fy<sorõ ls¯u" wëlaIK yd kshduk rduqj Yla;su;a ls¯fï woyiska nexl=
l=vd iy uOH m˙udK lr®udka; wxYhg Kh iemhSu wëlaIK fomdr®;fïka;=j nexl= mk; ixfYdaOkh ls¯u
by< ±óu" úOdhl ldr®hhka ys kshef,k ks,Od¯ka wdrïN lr we;' fhda‚; ixfYdaOkhka u.ska nexl= mkf;ys
i|yd h:d fhda.H m¯laIK l%shd;aul ls¯u" wksjdr®hh ksfhda.hka 2007 wxl 07 ork iud.ï mkf;ys
;ekam;= rlaIK l%uh l%shdjg kexùu" nexl= wdpdr Or®u ksfhda.hka iu. iu.dó ls¯u fukau taldnoaO ùï
jeä †hqKq ls¯u iy fm!oa.,sl wxYhg Kh iemhSu by<
iïnkaO nexl= wxYfhys j;auka úldYhka myiq ls¯u"
±óu yd Kh wkqmd;sl my; fy<Su hkd†h by; /iaùï
wj∞kug ,la jQ nexl=j, lghq;= ksrdlrKh ls¯fï
j,oS idlÉPdj,g n∫ka jQ ldrKd lsysmhls'
rduqj Yla;su;a ls¯u iy nexl= úiska md,kh jkq ,nk
uQ,H iud.ï iuQyhka taldnoaO wëlaIK ls¯ug uy
2'6 wfkl=;a l%shdldrlï nexl=jg we;s yelshdj Yla;su;a lsrSu i|yd wjYH bvlv
i,ikq ,efí' fhda‚; ixfYdaOk nexl= wxYh;a iu.
^w& Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 iy 45 iu. wkql+, idlÉPd lr we;s w;r" fï ms<sn| wjika ;SrK .ksñka
ùu mj;S'

cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;s 32 yd 39 g wkqrEmS Y%S ,xld ^wE& wka;¾ kshduk wdh;ksl iNdj
.sKqïlrK m%ñ;s 44 yd 45 iu. wkql+, ùu i|yd 2010
jir ;=<° Y%S ,xld uy nexl=j úiska wLKavj myiqlï nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaIj˙h
i<ik ,°' ta wkqj" Y%S ,xld nexl=lrejkaf.a wdh;kfha wka;r® kshduk wdh;ksl iNdfõ idud‚lfhl=
ksfhda‚;hka" Y%S ,xld jr,;a .Kldêld¯jrekaf.a jYfhka ;j≥rg;a lghq;= lrk w;r" nexl=
wdh;kh iy nexl= ú.Klhskaf.ka iukaú; jQ lñgqj wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaIjrhd
kj .sKqïlrK m%ñ;Skag ixl%uKh ùu yd iïnkaO lreKq tys f,alï f,i 2010 jr®Ifha° m;a lrk ,°' uQ,H
;j≥rg;a idlÉPd lrk ,°' uy nexl=fjys b,a,Su u;" wxYfhys l%uj;a ixjr®Okhla we;s ls¯ug fhda.H jkakd
f,dal nexl=j úiska wfkl=;a rgj,a uqyqK mE m%dfhda.sl jQ m%;sm;a;suh ksfhda.hka †hqKq ls¯u ;yjqre ls¯u;a"

II fldgi - 52 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

mq`:,a uÜgfï uQ,H moaO;s ia:dhs;dj;a i|yd ishÆu


kshduk wdh;k w;r iyfhda.S;dj yd f;dr;=re weuqKqu II-1

yqjudre lr .ekSu jr®Okh ls¯u;a fuu wka;r® n,m;%,dNS jdKs◊c nexl=


kshduk wdh;ksl iNdfõ j.lSï fõ' uQ,H wxY
kshdulhka w;r f;dr;=re yqjudrej i|yd kj kS;s 1' whsiSwhsiSwhs nEkala ,sñgâ
y∫kajd °u" nexl= mkf;a 12^1iS& j.ka;sh ixfYdaOkh ls¯u" 2' bka†hka ´jr®iSia nexl=j
m%d.aOk fjf<|fmd< †hqKqj yd iq/l=ïm;a yd úksuh
fldñIka iNdj u.ska y∫kajd ≥ka kj kshduk udr®. fuys° 3' bka†hka nexl=j
idlÉPdjg n∫ka jQ uQ,sl lreKq fõ' 4' tïiSî nEkala ,sñgâ
5' fldur®I,a nEkala Tµa isf,daka mSt,aiS'
^b& ;ykï fhdackd l%u ms<sn|j .;a l%shdud¾. yd kvq
6' ãtµaiSiS jr®Ok nEkala ,sñgâ
lghq;=
7' fvdhsIa nexl=j ta„
nexl= mkf;a 83 we j.ka;shg wkqj ;ykï fhdackd l%u
8' o fydxfldx wekaâ Iexyhs nEkalska fldamfr®Ika
ms<sn| m¯laId ls¯u nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska
,sñgâ
;j≥rg;a lr f.k hk ,°' ;ykï fhdackd l%u y∫kd
.ekSug" ;SrKh yd o`vqjï °u ms<sn| iqÑhla w;s.re wegr®ks 9' keIk,a äjf,dmaukaÜ nEkala mSt,aiS
fckrd,ajrhdf.a iyNd.S;ajfhka wkq.; lrk ,°' 10' fkaIkaia g%iaÜ nEkala mSt,aiS
nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j fujeks iel iys;
wdh;k 3 ms<sn| tu iqÑhg wkql+,j yd nexl= mkf;a 11' mí,sla nEkala nr®ydâ
m%;sm;a;s wkqj m¯laIK wdrïN lrk ,°' tfia 12' mEka taIshd nEkalska fldamfr®Ika mSt,aiS
y∫kd.;a iud.ula jkqfha áhEkaia ,xld fy,a;a
13' uyck nexl=j
flhdr® fm!oa.,sl wdh;khhs' fï ms<sn|j wkqrdOmqrh"
n,msáh" uyj" l=reKE.," mkaú," w;a;k.,a, yd 14' hqkshka nEkala Tµa l,ïnq ,sñgâ
ñkqjkaf.dv hk wêlrKhkays f.dkq l< kvq 9 la 15' ,xld nexl=j
i|yd ffk;sl n, wêldrSka fj; myiqlï iemhSu
16' iïm;a nEkala mSt,aiS
i|yd nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j" wêlrKuh
lghq;= i|yd iyNd.s úh' †ia;%sla wêlrKh" 17' iagEkavr®â pdr®gr®â nexl=j
uydêlrKh" wNshdpkdêlrKh" fY%aIaGdêlrKh yd 18' iaafÜÜ nEkala Tµa bka†hd
lïlre úksYaph iNdj hk wdh;khkays f.dkq lrk
,o kvq lghq;= 27 la nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j 19' isánEkala tka ta
úiska yiqrejk ,°' fuu jr®Ih ;=< kvq 04 la ksIam%Nd 20' fi,dka nEkala mSt,aiS
jQ w;r" kvq 03 la fm;aiïlrejka úiska b,a,d wialr
21' yîí nEkala ,sñgâ
.kq ,eîh' 2010 jir wjika jk úg ;Ska≥ ,eî ke;s kvq
20 la úh' 22' yegka keIk,a nEkala mSt,aiS

^B& ±kqïj;a lsÍfï jevigyka n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=

iajlSh j.lSu ms<sn| yd kj m%jK;d iy wjia:djka 1' tïîtiat,a fiaúkaia nEkala ,sñgâ
ms<sn| nexl= wOHlaIjrekaf.a ±kqïj;aNdjh by<
2' cd;sl b;s˙ls¯fï nexl=j
kexùfï wruq◊ka §by< †hqKq udr®.hlg nexl= wxYh
m%;sia:dk.; ls¯u¶ uefhka nexl= wOHlaIjrekaf.a 3' ãtµaiSiS nexl=j
f;jk iïuka;%Kh nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j 4' m%dfoaYSh ixjr®Ok nexl=j
úiska mj;ajk ,°' uQ,H wdh;k iu.
.kqfokq ls¯u ms<sn|j uyck;dj ±kqj;a ls¯u i|yd 5' rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j
f;dr;=re jHdma; ls¯u 2010 jir ;=<° o fkdlvjd lr 6' iKi äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
f.k hk ,°' ta wkqj" uyck;djf.ka ;ekam;= ,nd
7' ,xldmq;% äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
.ekSug n,h ,;a nexl= ,ehsia;= yd ;ykï l< msrñvdldr
fhdackd l%uj, jxpdld¯ l%ufõo ms<sn| isxy," fou< 8' Y%S ,xld ksjdi ixjr®Ok uQ,H ixia:d nexl=j
yd bx.%Sis udOHhkaf.ka m%jD;a;s oekaùï remsh,a ñ,shk
9' Y%S ,xld fiaúkaia nEkala ,sñgâ
21'5 l úhoulska m< lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 53


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

3' nexl= úÿ msfhi ^nexl= lghq;= wOHhk flakaøh& msfhi ;=< ukd bf.kqï m˙irhla ia:dmkh ls¯u
i|yd uy;a fia ∞hl úh' uQ,H lafIa;%fhys udkj
2010 jir ;=< ° Y%S ,xld uy nexl=fõ" nexl= ú≥ m%d.aOkh †hqKq ls¯ug nexl= ú≥ msfhi .;a kdhl;ajh
msfhi ish wruqK jk ol=Kq wdishdkq l,dmfha ±kqu miq.sh jir ;=< ° tys mdr®Yajlrejkaf.a we.hSug ,la úh'
fn∞ ye¯fï m%uqL uOHia:dkhla f,i ia:dmkh ùfï isx.mamQrefjys CMO wdishdkq ljqkais,h úiska ixúOdkh
.uka uf.ys wLKav .ukl fh†K' foaYSh yd úfoaYSh lrk ,o wdishdfõ úYsIaG jHdmdr wOHhk wdh;k
jevuqΩ" iïuka;%K" iuqΩ yd fjk;a ±kqu fn∞ ye¯fï we.hSï iïudk Wf<f,a ° (Asia's Best Business School
jevigyka fuu jr®Ih ;=< nexl= ú≥ msfhi úiska Awards) nexl= ú≥ msfhi miq.sh jir ;=< ±kqï lafIa;%h
b†˙m;a lrk ,°' fuu jevigykaj, idr®:l;ajh by< kexùug lrk ,o ∞hl;ajh w.h ls¯ula jYfhka"
i|yd uQ,H wxYfha iy rdcH wxYfha wdh;kj,ska nexl= yd uQ,H mqyqKq wdh;k ldKavh hgf;a ms˙kefuk
iyNd.s jQ ks,Od¯kaf.a;a" ;D;Sh wOHdmkh yd iïnkaO wdishdfõ úYsIaG;u jHdmdr wOHhk wdh;k kdhl;aj
jQjka fukau idudkH uyck;djf.a;a wkq.%yh Tjqkaf.a iïudkh (Best Business School Leadership Award)
WfoHda.su;a iyNd.s;ajh ;=<ska fkdu|j ,eìK' miq.sh jifr® ° nexl= ú≥ msfhi fj; ms˙kuk ,°'

foaYSh yd úfoaYSh ks,Od¯ka 2962 lf.a iyNd.s;ajfhka


idr®:lj meje;ajqKq mqyqKq jevigyka ixLHdj 103 la 4' ikaksfõok
jQ w;r" tys ixhq;sh mqyqKq mdGud,d 61 la" wfkl=;a
wdh;kj, b,a,Su u; mj;ajk ,o úfYaIs; mqyKq
ikaksfõok ld¾hNdrh
jevigyka 34 la iy cd;Hka;r mdGud,d 8 lska hqla;
úh' 2010 jr®Ifhys ie,lsh hq;= lreKla jkafka uQ,H 2010 jir ikaksfõok fomdr®;fïka;=jg iqúfYaIS tlla
lafIa;%fha lvbïj,ska Tíng me;s¯ hk f,i ie,iqï úh' nexl=fõ 60 jk ixj;air ieureï W;aij ixúOdkh
l< kj jevigykaj, ;snQ woaú;Sh idr®:l Ndjhhs' ls¯fuys,d th m%Odk N+ñldjla ksrEmKh lf<ah'
miq.sh ld,jljdkqj ;=< uQ,H wxYhg muKla iSud ù mdr®Yajlrejka w;r Y%S ,xld uy nexl=fõ m%;srEmh kexùu
;snQ nexl= ú≥ mshfiys f∞rgq fndfyda mqyqKq jevigyka i|yd fomdr®;fïka;=j úiska fuu wjia:dj Wmfhda.S lr
i|yd úúO wdh;k.; jD;a;slhka fjkqfjka újD; ù .kakd ,°' ieureï jifr® kHdh m;%hg wh;a wx.j,ska
;sfí' w;ssYhskau ixjdohg md;% jQ wx.h jQfha Y%S ,xld uy
nexl=j 1950 - 2010 m%;Hjf,dalkh kï úvd ksjqï mqia;lh
iudchSh j.lSï bgq ls¯fï wruq◊ka hq;=j nexl= ú≥ m%ldYhg m;a ls¯u h' rfgys iudc wdr®:ßl miq;,h ;=< Y%S
msfhi 2010 jr®Ih ;=< ° uyck foaYk ud,djla mj;ajk ,xld uy nexl=fõ úldYh Ñ;%Kh flfrk wdldrfhka
,°' fuu foaYk ud,djg uyck foaYk 11 la iy ie`≤ 1950 isg m< jQ mqj;am;aj,ska Wmqqgd.;a ,sms tl;=jla
foaYk 6 la wka;r®.; jQ w;r tajd nexl= ú≥ mshfiys PdhdrEm iuÛska fuu mqia;lfhys wvx.= fjhs'
werhqfuka foaYSh fukau úfoaYSh lSr®;su;a foaYlhkaf.a ikaksfõok fomdr®;fïka;=j u.ska fufyhjkq
∞hl;ajh ;=<ska meje;aú◊' óg wu;rj úYajúoHd, ,enQ fiiq m%Odk ldr®hhkaf.ka tlla jQfha Y%S
wdpdr®hjreka yd isiqka iy mdie,a .=rejreka yd isiqka ,xld rEmjdyskS ixia:dj iu. tlaj ksIamdok
i|yd úfYaI wOHdmksl jevigyka 25 la †h;a lrk l< (Econ-Icon) wka;r® mdi,a m%%Yak úpdrd;aul
,°' fuu jevigykays m%Odk wruqK jkafka Y%S ,xld jevigykhs' wdr®:ßl úoHdj iy uy nexl= lghq;=
uy nexl=fjys ldr®hNdrh;a" wdr®:ßl yd uQ,H moaO;s ms<sn|j isiq isiqúhkag we;s idudkH ±kqu f.kyer
l<ukdlrKh iïnkaOj;a ishΩu mdr®Yajlrejkaf.a ±laùug fuu wdlr®YKSSh rEmjdyskS jevigyk
±kqu jr®Okh ls¯uhs' bjy,a jsh' isxy, iy fou< udOHfhka ksIamdokh
2010 jr®Ih ;=< nexl= ú≥ mshfiys ;j;a m%Odk lrkq ,enQ fuu jevigyfkys rEmjdyskS jg i|yd
ikaêia:dkhla jkafka "The CBS Journal of ;rÛ josk mdi,a f;dard .kq ,enqfha osjhsk mqrd mj;ajkq
Multidisciplinary Studies" kñka bx.%Sis udOHfhka ish ,enQ ,sÅs; mrslaIKj,sks' nexl=fõ wfkl=;a ishΩu
fomdr®;fïka;= úsiska olajk o iduqysl iyfhda.h
m%:u mr®fhaIK iÛrdj ksl=;a ls¯uhs' 2010 jr®Ifha w.
fya;=fjka fuu nrm;, ldr®hhka folu idr®:lj bgqq
Nd.fha ° m%isoaO lrk ,o fuu mr®fhaIK iÛrdfjys
ls¯ug fomdr®;fïka;=jg yels úh'
úúO lafIa;% wdjrKh jk m˙† úoaj;=ka úiska lrk
,o mr®fhaIK m;%sldjka lsysmhla wka;r®.;h' ±kqu
W;amdokh ls¯fï yd fn∞ye¯fï w;súYsIaG uOHia:dkhla ndysr ikaksfõokh
f,i l,dmh ;=< ia:dk.; ùug nexl= ú≥ msfhi
hk .uka uf.ys ish lemùu yqjd ±laùu i|yd fuu fmr jirj, ° fukau" ia:dhS uQ,H moaO;shla" ñ,
mr®fhaIK iÛrdj jdr®Islj t<s olajkq ,efí' ia:dhs;djh iy by< wdr®:ßl jr®Okhla uq≥ka muqKqjd
.ekSu i|yd Y%S ,xld uy nexl=j u.ska .kq ,enQ
jr®Ih ;=< mj;ajk ,o jevigykaj, .=Kd;aulNdjh m%;sm;a;s iy Wmdh udr®. ms<sn| f;dr;=re tys ishΩu
wLKavj jeä†hqKq ls¯uo" miq.sh jifrys m˙Y%h ;=< mdr®Yajlrejkag ikaksfõok fomdr®;fïka;=j úiska
lrk ,o há;, myiqlï jeä†hqKq ls¯uo" nexl= ú≥ ;;ald,Skj imhk ,°'

II fldgi - 54 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

isxy, fou< iy bx.%Sis NdIdj,ska mj;ajdf.k úuiqï ljqΩfõ fiajd .; jQ jir ;=< ° fkdlvjdu
hkq ,nk ff;%NdIsl fjí wvúh Y%S ,xld uy mj;ajd.kq ,eîh' fuhg wu;rj" foaYSh iy cd;Hka;r
nexl=j úiska ndysr ikaksfõokh i|yd mqΩ,a j fhd∞ uQ,dY% fj;ska ,enqKq úoHq;a ,sms 516 lg iy ≥rl:k
.;af;ah' ;:H ir, iïfï, myiqlu (RSS) iy flá weu;=ï 6"500 lg jvd jeä m%udKhlg úuiqï ljqΩj
ùäfhda or®Yk tla ls¯fuka Y%S ,xld uy nexl= fjä wvúh kj m%;spdr ±la jQfhah'
uqyqKqjrla we;s tlla njg jeä †hqKq lrk ,°'
jHdc uqo,a fkdaÜgq" jxpdld˙ iy kS;Hdkql+, fkdjk
2009 jifr® ° ñ,shk 53'7 la jQ Y%S ,xld uy nexl= fjí .kqfokq iïnkaOj uyck;djf.a ±kqïj;aNdjh by<
wvjfha m˙YS,lhka .Kk 2010 jifr® ° ñ,shk 58'1 la kexùfï woyiska jHdc uqo,a y∫kd .ekSu ms<sn| jdr®;duh
olajd ishhg 8 lska by< .sfhah' wkjr;j lrkq ,enQ ùäfhda Ñ;%mghla iy msrñvdldr l%u ms<sn| fjf<|
f;dr;=re iemhSug wu;rj" fuu fjí wvúh Tiafia jevigyka folla o ksIamdokh lrkq ,eîh' ms˙is≥ uqo,a
iure ldis iy Y%S ,xld uy nexl= m%ldYk ux.; f,iska fkdaÜgq m%;sm;a;sh iïnkaOfhka jQ ±kqïj;a ls¯fï jev
wf,ú ls¯u o jir mqrd u fkdlvjd is≥ fl˙◊' igyka i|yd l=vd mqia;l iy m;%sld o ksl=;a lrk ,°'
fmr° fukau ffoksl úksuh wkqmd;" i;sm;d iy uy nexl=j iïnkaO lreKq ms<sn|j uyckhdg
udisl wdr®:ßl or®Yl" Y%S ,xld wka;r® nexl= wr®mK lreKq lshd°fï wruq◊ka wdr®:ßl úoHdj" nexl=
wkqmd;sl" bkaOk ñ, .Kka" md˙fNda.sl ñ, or®Yl yd iy uQ,H lgh;= ms<sn|j uyck;dj ±kqïj;a
NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr jeks rcfha
ls¯fï jevigyka iy mdi,a iïuka;%K 38 la .;
iq/l=ïm;a fjkafoais ls¯ï ms<sn| f;dr;=re ksl=;a ls¯ug
jQ jir ;=< ° mj;ajk ,°' úfYaIfhkau W;=re iy
fomdr®;fïka;=j ksrka;rfhka l%shd lf<ah' mqj;am;a
kef.kysr m<d;aj, mdi,a ore ±˙hkag iy
ksfõok 1"722 la ksl=;a ls¯ug o" mqj;am;a ±kaùï
.=rejrekayg" tfukau" yuq∞ fiajdj, mqyqKqjkakkag yd
490 laa iy .eiÜ ksfõok 15 la m< ls¯ug o .; jQ
jir ;=< ° ikaksfõok fomdr®;fïka;=j l%shd lf<ah' jHdmd˙l m%cdjg Y%S ,xld uy nexl=jg meñK ±kqïj;aùu
fuhg wu;rj" udOH idlÉPd 62 la iy úúO jQ wdr®:ßl i|yd wjia:d lsysmhla ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
iy uQ,H .egÆ ms<sn|j uyckhdf.a ±kqïj;aNdjh ixúOdkh lf<ah'
jeä †hqKq ls¯ug Y%S ,xld uy nexl=fõ fcHIaG wdr®:ßl iy uQ,H ms<sn|j yd Y%S ,xld uy nexl=fõ
ks,Od¯ka yd iïuqLj mj;ajkq ,enQ udOH idlÉPd
m%;sm;a;s iy j.lSï ms<sn|j uyck;djf.a
.Kkdjla o ikaksfõok fomdr®;fïka;=j ixúOdkh
±kqïj;aNdjh by< kexùu i|yd cd;sl iy m%dfoaYSh
lf<ah' wêm;sf.a ishΩu ks, pd˙ld o ikaksfõok
uÜgfï m%or®Yk iy wfkl=;a uyck W;aij .Kkdjlg
fomdr®;fïka;=fõ udOH tallh úiska wdjrKh lrk
ikaksfõok fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh' fld<U
,°'
cd;Hka;r fmd;a m%or®Ykfha iy ±hg lsre< m%or®Ykfha Y%S
,xld uy nexl=fõ m%or®Yk l=á úYd, uyck wdlr®Ykhla
wNHka;r ikaksfõokh jdr®;d ls¯ug iu;a úh' Y%S ,xld uy nexl=jg w∞< ldrKd
iïnkaOfhka uyck;dj ±kqqïj;a ls¯ug;a nexl=fõ
foaYSh iy úfoaYSh mqj;a" nexl= iy uQ,H lghq;= ms<sn| m%ldYk úYd, m%udKhla wf,ú ls¯ug;a wjldYhla fuu
mqj;a" jeo.;a wdr®:ßl or®Yl" foaYk igyka" ksfõok iy m%or®Ykj,g iyNd.s ùu u.ska ie<is◊' fmr jirg jvd
±kaùï we;=<;a kj;u f;dr;=re imhk CBSLdaily ishhg 20 blau jQ m%;sY;hlska uy nexl= m%ldYk wf,úh
fjí ìysf∞r nexl= ldr®h uKav,fha wNHka;r iy fn∞ yefï lghq;= by< .sfhah' tu ld, m˙Éf√oh
ikaksfõok wjYH;d iems¯fï mrudr®:h we;sj ;=<°u m%ldYk wf,úfhka ,enQ wd∞hu remsh,a ñ,shk 6
fomdr®;fïka;=j wLKavju hdj;ald,Sk lf<ah' Y%S ,xld olajd ishhg 36 lska jr®Okh úh' uyck wjOdkh by<
uy nexl=fõ fiajlhska y nexl=fõ l%shd;aul ix.ï i|yd kexùfï woyiska rdcH wdh;k" cd;sl mqia;ld," úfoaYSh ¥;
úúO jQ ud;Dld hgf;a Tjqkaf.a woyia iy Woyia m%ldY lKavdhï" mdi,a iy fjk;a wOHdmksl wdh;k w;r uy
ls¯ug wjYH wjldYh §ljqΩj¶ wNHka;r iÛrdjg tla
nexl= m%ldYk lsis≥ .dia;=jlska f;drj fn∞ y˙k ,°'
lrk ,°'
m%Odk jYfhkau" W;=re iy kef.kysr m<d;aj,ska we;s
wdr®:ßlh iy Y%S ,xld uy nexl=j iïnkaOfhka cd;sl jQ kj b,a,Sï ksid fmr jr®Ih yd ii|k l, fkdñf,a
mqj;am;aj, m< jQ m%jD;a;s" ,sms iy uyck woyia we;=<;a fn∞ ye¯ï lghq;= ishhg 10 lska by< .sfhah'
WoaOD; tl;=jla †km;du by< l<ukdld¯;ajh fj;
imhk ,°' úúO jQ wdr®:ßl" uQ,H iy iudchSh ldrKd
ms<sn|j m< jQ m%jD;a;s whs;u 1"714 la o l<ukdld˙;ajh mßj¾;k fiajd
fj; imhk ,°' fou< m˙jr®;k ldr®hhka 284 la is≥ lrñka jir ;=<
° uy nexl=fõ m˙jr®;k wjYH;d imqrd,Sug fou<
uyckhd oekqïj;a lsrSu m˙jr®;k tallh wLKavj l%shd lf<ah' fuhg wu;rj"
uy nexl= fjí wvúfha fou< ixialrKh o mj;aajd f.k
nexl= fkdjk uQ,H wxYh ms<sn|j uyckhdf.a .sfhah' isxy, iy bx.%Sis ixialrKj,g wu;rj" jdr®Isl
±kqïj;aNdjh by< kexùu ms◊i ia:dmkh lrkq ,enQ jdr®;dj" mqj;am;a ksfõok" mdr®,sfïka;=jg imhkq ,nk

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 55


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ms<s;=re" mk;a ixfYdaOk" pl%f,aL" .eiÜ ksfõok" th Recent Additions ^kj;u fmd;a& Current
ú.Kldêm;sf.a jdr®;d" uQ,H m%ldYk" fjí msgq jeks Contents News Alerts jeks úoHq;a m%ldYk iïmdokh
uy nexl= m%ldYk úYd, m%udKhla fou< ixialrkfha ls¯u iy wka;r®cd,h yryd tajd fn∞ ye¯u wLKavj
° imhk ,°' is≥ lrk ,°' f;dard.;a f;dr;=re fn∞ ye¯fï
fiajh (SDI-Selective Dissemination of Information) o
jir ;=< fkdlvjd mj;ajdf.k .sfhah'
uqøKd,h
ux.; mqia;ld, myiqlï Ndú;d ls¯u i|yd nexl=
Y%S ,xld uy nexl=fõ ishΩu m%ldYk i|yd wjYH ldr®hh uKav,h fm<Uùfï woyiska" fomdr®;fïka;= 7
ie,iqï ksr®udKh ls¯u" wl=re weñ”u iy la wdjrKh jk mrsos mrsYS,l wOHdmk jevigyka 7 la
uqøKh ls¯u hk fiajd fomdr®;fïka;=j úiska fufyhjk ,oS' ldr®hh uKav,fha m%fhdackh i|yd
imhk ,°' fï whq˙ka úúO fomdr®;fïka;=j,ska úúO jQ jeo.;a ud;Dld iy úsIhhka hgf;a ksIamdokh
mejreKq lΩ iy iq≥ uqøK lghq;=j, isg mxpjr®K l< jdr®;duh Ñs;%mg folla mqia;ld, wd,skaofhyss osjd
uqøK lghq;= olajd jk mrdihl uqøK ldr®hhka úsfõl ld,fha oS m%or®Ykh lrk ,oS' Y%S ,xld uQ,H iy
252 la uy nexl= uqøKd,h iïmQr®K lf<ah' Y%S ,xldfõ nexl= mqia;ld, cd,h (EbanklibnetSL) mj;ajdf.k hk
jHdmdrhla mj;ajd f.khdu i|yd udr®f.damfoaY" ,o w;r úoHq;a ;emE, Tiafia f;dr;=re fnod yerSu u.ska
Y%S ,xldfõ iudc wdr®:ßl o;a;" Y%S ,xldfõ wdr®:ßl tys idud‚l mqia;ld, 23 úYd, jYfhka m%;s,dN ,eîh'
iy iudc ixLHd;Ska" ksõia ir®fõ" igyk" rgg iy úfYaIfhkau Y%S ,xld uy nexl=jg iïnkaO
ljqΩj" udKav,sl m;%sld" uQ,H moaO;s ia:dhs;d m%Odk ft;sydisl isoaëkag w∞< f;dr;=re mqj;am;aj,ska
úuiqu" m%;sm;a;s b†˙ ±lau" Wmdh udr®.sl tla/ia ls¯u u.ska Y%S ,xld uy nexl=fõ 60 jk
ie,eiau" rdcH Kh újr◊ldj iy mr®fhaIK m%ldYk ieureï m%ldYkh jk Y%S ,xld uy nexl=j - 1950 - 2010
uy nexl= uqøKd,h úiska uqøKh lrk ,o m%Odk m%;Hdjf,dalkh iïmdokh ls¯u i|yd mqia;ld,h iy
m%ldYkhkaf.ka lsysmhla fõ' kïm;a" iqNme;=ï m;a" f;dr;=re uOHia:dkh ∞hl úh' úoHq;a ;emE, yryd is≥
igyka fmd;a" ,sms f.dkq ljr" uy nexl= †kfmd;" lrk ,o .%ka: úpdr ;rÛh;a mek úi∫ï jevigyk;a
fmdaiagr" l=vd mqia;l" m;%sld" újr◊ld" l=vd m;%sld Tlaf;danr® udihg fh° ;snqKq cd;sl lshùsfï udih
iy nexl= ks,Od˙kaf.a lr®;D;ajfhka m, l< m%ldYk iksgqyka ls¯u i|yd ixúOdkh lrkq ,enQ m%p,s; wx.
o uqøKd,h úiska iïmQr®K lrk ,o wfkl=;a uqøK úh'
lghq;= w;r fõ'
mqia;ld,h iy f;dr;=re uOia:dkfha úur®YK wxYfhys
mj;ajdf.k hk iajhx wOHhk NdId mr®fhaIKd.drh
nexl=fõ úfYaI wjia:d wdjrKh uy nexl= ldr®hh uKav,h i|yd újD;j mej;=◊' 2008
jifr® ° mqia;ld,h iy f;dr;=re uOHia:dkhg ms˙kuk
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ixúOdkh lrkq ,enQ ,o ISO 9001(2000 ;;a;aj iy;slhg wkql+,j mqia;ld,
ishΩu m%Odk jevigyka wdjrKh ls¯u ikaksfõok fiajd mj;ajdf.k hk ,°'
fomdr®;fïka;=fõ PdhdrEm tallh u.ska is≥ lf<ah'
ta wkqj" W;=re iy kef.kysr m<d;aj, ixjr®Ok
l%shdldrlï o we;=<;aj tjeks wjia:d 278 la ikaksfõok 5' jHjydr uqo,a
fomdr®;fïka;=j u.ska wdjrKh lrk ,oS'

5'1 jHjydr uqo,a ksl=;=j iy l<ukdlrKh


mqia;ld,h iy f;dr;=re uOHia:dkh

nexl= ldr®h uKav,hg iy wfkl=;a m˙YS,lhskag jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=j úiska fuu jir ;=<°
mqia;ld, fiajd iemhSu mqia;ld,h iy f;dr;=re o" jHjydr uqo,a ksl=;=j yd l<ukdlrKh ms<sn|
uOHia:dkh fkdlvjd is≥ lf<ah' fmd;a ixLHdj 23"476 ish m%Odk j.lSu yd iïnkaO ldr®hhka jk uQ,H
isg 24"313 olajd;a jdr®;d ixLHdj 15"229 isg 17"243 olajd;a moaO;sh i|yd m%udKj;a jHjydr uqo,a iemhqqula
ixhqla; ;eá ixLHdj 1"430 isg 1"603 olajd;a by< kxjd iy;sl lrkq jia uqo,a fkdaÜgq yd ldis ixirKh i|yd
.ekSug th l%shd lf<ah' jir ;=< °" n¢k ,o fjΩu 300 la ksl=;a ls¯u fkdlvjd is≥ lrkq ,eîh' 2010 jir
fmd;a tl;=jg tla fl˙◊' Y%S ,xld uy nexl=jg wh;a nexl= wjidkfha ixirKfha mej;s uqΩ uqo,a m%udKfha jákdlu
wOHhk flakaøh ;=< msysgqjd we;s mqia;ld,fha o fmd;a remsh,a ì,shk 255 la jQ w;r" th 2009 jirg idfmalaIj
ixLHdj 5"683 isg 5"777 olajd by< kexú◊' ishhg 17'5 l jeäùuls' 2010 jir ;=< jHjydr uqo,a
fomdr®;fïka;=j úiska jd◊c nexl= i|yd ksl=;a lrkq
úuiqug ,la jQ jir ;=< wdr®:ßl úoHdj" wdr®:ßl ñ;sh iy ,enQ kj uqo,a fkdaÜgq yd fiajd ksis uqo,a fkdaÜgqj,
uQ,H lghq;= úIhhka yd iïnkaO iÛrd 100 lg jvd jeä jákdlï ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 88 la iy remsh,a
m%udKhlg ux.;j m%fõYùfï yelshdj ,ndfok Science ì,shk 171 la úh' fuu jir ;=<° jd◊c nexl= úiska
Direct o;a; tl;=j Ndú;d ls¯u by< .sfhah' uy nexl=fõ ;ekam;a l< uqΩ uqo,a fkdaÜgqj, jákdlu
úfoaYSh iÛrd 118 l iy foaYSh iÛrd 51l ∞hl;ajh remsh,a ì,shk 222 ls' ta wkqj 2010 jir ;=< ixirKh
mqia;ld,h iy f;dr;=re uOHi:dkh ,nd .;af;ah' i|yd ksl=;a lrkq ,enQ uqo,a fkdaÜgq yd ldisj, Y=oaO

II fldgi - 56 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

jákdlu ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 37 la yd remsh,a is≥lrk ,°' uqo,a fkdaÜgq f;a¯u iy ilia ls¯u
ñ,shk 416 la úh' ms<sn|j uy nexl=j úiska jd◊c nexl= fj; imhd we;s
Wmfoia ksis f,i l%shd;aul lr,Su iy;sl ls¯u i|yd
ixirKfha mj;sk jHjydr uqo,a fkdaÜgqj, kshñ; jd◊c nexl= úiska ;ekam;a lrk ,o uqo,a fkdaÜgq ñá
.=Kd;aulNdjh mj;ajd .ekSu i|yd jHjydr uqo,a w;˙ka f;dard.;a kshe† ks;sm;d m¯laIdjg ,la ls¯uo
fomdr®;fïka;=j úiska ;j≥rg;a fiajd wksis uqo,a fkdaÜgq fkdlvjd is≥ lrk ,°' óg wu;rj" uqo,a fkdaÜgq
ixirKfhka bj;a ls¯u is≥ lrk ,°' ms˙is≥ uqo,a is;du;d úlD;s ls¯u je<elaùug fukau idudkH
m%;sm;a;sh jvd M,∞hS f,i l%shd;aul ls¯u i|yd fiajd uyck;dj w;r" ms˙is≥ fkdaÜgq Ndú;h m%jr®Okh ls¯u
wkssis fkdaÜgq Y%S ,xld uy nexl=fõ ;ekam;a lrk f,i i|yd uqøs; udOH u.ska m%pdrKhka †h;a lrk ,°'
jdKsc nexl= osrsu;a lrk ,oS' 2010 jir ;=<oS wdikak
jYfhka fiajd wksis uqo,a fkdaÜgq ñá ^ñáhl fkdaÜgq
1000 ne.ska& 128"000 la muK ixirKfhka bj;a lrk 5'4' kj jHdmD;s
,°' jd◊c nexl= úiska ;ekam;a lrkq ,nk fiajd ksis
uqo,a fkdaÜgq f;dard ilia ls¯u i|yd fiajd .dia;= f,i 2010 jir ;=<° ixjr®Okh" fi!Nd.Hh yd Y%S ,xldfõ
2010 jir ;=<° remsh,a ñ,shk 28 l uqo,la whlr kegqï Ys,amSka hk f;audj hgf;a ksr®udKh l< kj
.e◊k' jHjydr uqo,a fkdaÜgq ldKavfha ^11 jk ldKavh&
uqøK lghq;= ksu lrkq ,eîh' 2011'02'04 jk †k uy
nexl= wêm;s;=ud úiska w;s.re ckdêm;s;=ud fj;
5'2' jHjydr uqo,a ms<sn| uyck úYajdih wdrlaId ks, jYfhka kj fkdaÜgq ldKavfha fkdaÜgq lÜg,hla
lsÍu ms˙keóu;a iu. fuu 11 jk uqo,a fkdaÜgq ldKavh
W;aijY%Sfhka t<s oelaùu i|yd lghq;= iQ∞kï lrk ,°'
uqo,a ms<sn| uyck úYajdih wdrlaId ls¯u iy
úia;r m;%sld yd w;am;%sld o we;=Ωj uqøs; yd úoHq;a udOH
jHdc uqo,a ksl=;a ls¯ï wjia:d wju ls¯u hk
yryd idudkH ck;dj mqΩ,a f,i ±kqïj;a ls¯fï
wruqKq we;sj" Y%S ,xld uy nexl=j wmrdO m¯laIK
jevigyka o Bg iu.dój †h;a lrk ,°' nexl=j, uqo,a
fomdr®;fïka;=fõ jHdc uqo,a ldr®hdxYh iuÛ iómj
whleñjreka yd kS;s l%shd;aul lrk ks<Od¯ka ±kqïj;a
lghq;= l< w;r" 2010 jir ;=< jHdc uqo,a fkdaÜgq
ls¯u i|yd úfYaI f;dr;=re m%ldYkhlao ms<sfh, fl˙K'
ms<sn| kvq úNd. 27 lg iyNd.s ù wjYH f;dr;=re
óg wu;rj" kdkl úoHdj y∞rkakka yd uqo,a ms<sn|
,ndfok ,oS' 2010 jir ;=<° y|qkd.;a yd ;yjqre ls¯u
Wkka≥jla olajk wfkl=;a mdr®Yjhka i|yd úfYaI tl;=
i|yd nexl=j fj; fhduq jQ jHdc fkdaÜgq ixLHdj
ls¯fï NdKav f,i weiqreïj, nyd¨ uqo,a fkdaÜgqq yd
idfmalaI jYfhka ixirKfha mj;sk wjHdc fkdaÜgq
fkdaÜgq jYfhka fjka fkdl< uqo,a fkdaÜgq m;%sld wd†h
ñ,shkhlg jHdc fkdaÜgq 5 la muK jQ w;r" th
ilia ls¯ug o lghq;= iQ∞kï lrk ,°'
fjk;a rgj,aj, jHdc uqo,a iïnkaO isoaëka yd
iei£fï° wvq uÜguls' uqo,a fkdaÜgqj, wvx.= Y%S ,xld uy nexl=fõ f;jk uqo,a fl!;=ld.drh
wdrlaIK i,l=Kq ms<sn|j kS;s l%shd;aul lrk 2010'05'06 †k ud;r" ol=Kq m<d;a ldr®hd,fha újD;
ks,OdrSka" rdcH ks<OdrSka" uqo,a whleñjreka we;=Ω fl˙K' fuys wruqK jQfha mdi,a isiqka we;=Ω idudkH
idudkH uyck;dj oekqïj;a lsrSfï jevigyka uyck;dj ;=< uqo,a ms<sn| Wkka≥jla we;s ls¯u iy Bg
†h;a l< w;r" tu jevigyka uqo,a fkdaÜgq ms<sn|j w∞< f;dr;=re /ia ls¯ug myiqlï iemhSuhs'
Tjqkaf.a oekqu jeä oshqKq ls¯ug bjy,a úh'
;jo" jHdc uqo,a ksl=;a ls¯u je<elaùfï wruqKska jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ mr®fhaIK lghq;=j,
jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=j úiska kj uqo,a fkdaÜgq wjOdkh fhduq jQfha úúO jákdlñka hq;a uqo,a
ldKavh i|yd jeä †hqKq l< wdrlaIK i<l=Kq fkdaÜgqj, wdhq ld,h weia;fïka;= ls¯fï l%ufõohka
wka;r®.; ls¯uo is≥lrk ,°' jeä†hqKq ls¯u;a" uqo,a i|yd we;s b,aÆu weia;fïka;=
ls¯u;a ms<sn|jh' fuu mr®fhaIKhkaf.a m%;sM,
jHjydr uqo,a l<ukdlrKh jeä †hqKq ls¯ug bjy,a
5'3' msßisÿ≥ uqo,a m%;sm;a;sh m%p,s; lsÍu úh'
uqo,a fkdaÜgqj, wdhq ld,h °r®> ls¯ug;a tu.ska
kj uqo,a fkdaÜgq uqøKh ls¯u i|yd jk ms˙jeh 5'5' uqo,a ms<sn| ±kqu m%p,s; lsÍu
wvq ls¯ug;a uqo,a ksis f,i m˙yrKh ls¯fï fyd|
mqre≥ Wmld¯ fõ' ;jo" uqo,a fkdaÜgq ms˙is≥j mj;sk foaYK" iïuka;%K" jevuqΩ iy úoHq;a
úg tu.ska jHdc iy wjHdc uqo,a fkdaÜgq fjkalr yd uqøs; udOH yryd jHdc uqo,a fkdaÜgq
y∫kd.ekSu myiq jk w;r" th Y%S ,dxlsl cd;sfha m%;srEmh y∫kd.ekSu" ms˙is≥ uqo,a m%;sm;a;sh iy ldr®hlaIuj ldis
Tmakexùug o Wmld¯ fõ' ms˙is≥ uqo,a m%;sm;a;sh m%p,s; Ndú;h ms<sn|j nexl= ldr®h uKav," fmd,sia ks<Od¯ka
ls¯fï tla wx.hla f,i uy nexl=j úiska kj uqo,a mdie,a isiqka" rdcH ks<Od¯ka we;=Ω idudkH ck;dj
fkdaÜgq ixirKhg tl;= ls¯u iy Bg iu.dój fiajd ±kqïj;a ls¯fï jevigyka 40 la jHjydr uqo,a
wksis uqo,a fkdaÜgq ixirKfhka bj;a ls¯u fkdlvjd fomdr®;fïka;=j úiska mj;ajk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 57


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

tfiau" Y%S ,xldfõ ldis yd fkdaÜgq ms<sn|j;a" tys 6'1 uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu
ft;sydisl úldYh ms<sn|j;a uyck wjfndaOh jeä†hqKq
ls¯u ms◊i my; i|yka m%or®Yk 7 i|yd jHjydr uqo,a 2010 jir ;=< uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul ls¯fï° uqyqK
fomdr®;fïka;=j ish ∞hl;ajh imhkq ,eîh' mEug is≥ jQ m%Odk wNsfhda.h jQfha uQ,H fjf<|fmd<
;=< wLKavj mej;s idfmalaIj by< uÜgfï jQ remsh,a
1& kqjr m,af,lef,a" §±hg lsre<¶ cd;sl ixjr®Ok øjYS,;djhhs' f,daljHdma; uQ,H wr®nqofha n,mEu ,;a
m%or®Ykh 2010 -2010 fmnrjd˙ 04 isg 10 olajd' rgj,a ukao.dó m%;sidOk ,laIK fmkakqï ls¯u;a"
jir 30 l wNHka;r hqoaOh ksudùfuka miq rg ;=<
2& fn,syq,aTh" inr.uqj úYaj úoHd,h" §ms˙ysôks we;sfjñka meje;s iS.% ixjr®Okh;a ksid jifr® uq,a
†hjr¶ m%or®Ykh - 2010 udr®;= 16 isg 19 olajd' ldr®;=j ;=<° rg ;=<g .,d wd m%d.aOk m%jdyhkaf.a
3& ls˙n;af.dv" úydruydfoaù nd,sld úoHd,h" §isiq jr®Okh fkdlvjdu is≥ úh' Y%S ,xld remshf,ys olskakg
ksmqK;d¶ - 2010 cQks 21 isg 24 olajd' ,enqKq ia:dhS úksuh wkqmd;h iy iaffj¯;aj
Kh fYa%Ks.;lsrSï ys jr®Okh Y%S ,xldj wdfhdackhka
4& fydrK" ;laIs,d úoHd,h - 2010 iema;eïnr® 27 isg i|yd iq≥iq ia:dkhla njg wdfhdacl úYajdih
Tlaf;danr® 03 olajd' f.dvkexùfuys,d bjy,a úh' jr®Okh jQ wmkhk
wd∞hï" fm!oa.,sl fm%aIK yd by< M,∞jla
5& ud;r" §iúu;a rgla - biqrenr fygla¶ m%or®Ykh - iys; rdcH ne∫ïlrj, úfoaY wdfhdackhka" iy
2010 fkdjeïnr® 19 isg 22 olajd' jr®Okh jQ fldgia fjf<|fmd< ;j≥rg;a úfoaY
wdfhdack rg ;=<g .,d taug myiqlï i,ik ,°' uy
6& lE.,a," idka; fcdaima nd,sld úoHd,h - 2010 nexl=j úfoaY úksuh fjf<|fmd<g is≥l< ue†y;aùï
fkdjeïnr® 26 isg 29 olajd' ;=<ska ;shqKq f,i remshf,ys w.h jeäùï ^wêm%udKhka&
7& fudrgqj" fõ,aia l=udr úoHd,h §fudrgq W∞kh¶ j<lajd .; yels úh' flfia fj;;a rg ;=<g .,d wd Y=oaO
m%or®Ykh - 2010 foieïnr® 23 isg 27 olajd' úfoaY úksuh m%jdyhka foaYSh fjf<|fmd< ;=< remsh,a
øjYS,;djh jr®Okh ls¯ug mqΩ,a f,i ∞hl úh'

5'6' iure ldis yd fkdaÜgq foaYSh wdr®:ßlfhys mj;akd hym;a WoaOuk ;;a;ajh
iy wfmalaIs; WoaOuk ;;a;ajh u; foaYSh wdr®:ßl
iure ldis yd fkdaÜgq ksl=;a ls¯u iïnkaOj jHjydr l%shdldrs;ajh by< kexùfï woyiska uy nexl=j
uqo,a fomdr®;fïka;=j uÛska m%;sm;a;shla ilia l< w;r" úiska jr®Ih ;=<° tys uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,a
th ls%hdjg kexùu i|yd uqo,a uKav,fha wkque;sh lrñka m%;sm;a;suh fmd,S wkqmd;slhka fojrlau my;
,nd .kakd ,°' ta wkqj" iure ldis uqøKh i|yd fy,k ,°' 2010 cQ,s udifha° m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh;a"
,enqKq b,a,Sï kshñ; †khg ksu ls¯ug wjYH m%;súl=Kqï wkqmd;slh;a ms<sfj,ska ishhg 7'25 iy 9'50
l%shdudr®. .kq ,eìK' Y%S ,xld uy nexl=jg 60 olajd mdol wxl 25 lska my; fy,k ,oS' 2010 wf.daia;=
jirla ms¯u ksñ;af;ka re' 5"000 l jákdlñka hq;= ˙° udifha° ;j≥rg;a fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj mdol
^ysudldrfhka gxls;& iure ldishla ksl=;a lrk ,°' th wxl 225 isg 175 olajd mgq lrñka m%;súl=Kqï wkqmd;slh
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrk ,o m%:u nyq- ishhg 9'00 olajd mdol wxl 50 lska wvq lrk ,°' jr®Ih
jr®K iure ldish fõ' uyck;djg iy ldis yd fkdaÜgq ;=<° uqo,a iemhqï b,lalhka <Ûdlr .ekSu i|yd
tl;= lrkakka yg iure ldis" ldis weiqreï iy iure myiqlï ie,iSug;a" wka;r® nexl= tla †k fjf<|fmd<
fkdaÜgq wf,ú ls¯u m%Odk ldr®hd,fha wf,ú ljqÆj" wkqmd;slh fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj ;=< mj;ajd .ekSu
fl!;=ld.dr iy by; i|yka lrk ,o m%or®Yk l=á i|yd;a uy nexl=j ±ä f,i újg fjf<| lghq;= i|yd
udr®.fhka o is≥ lrk ,°' ue†y;a úh ^rEm igyk II-1&' jr®Ih ;=<° jd◊c nexl=
i|yd jk jHjia:dms; ixÑ; wkqmd;h ishhg 7'00 l
uÜgfï fkdfjkiaj meje;s◊'
6' foaYSh lghq;=
foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=j m%Odk jYfhka újg rEm igyk II-1
fjf<| lghq;= mj;ajdf.k hdu ;=<ska nexl=fõ nr;nk ,o idudkH talaIK fjf<|fmd, wkqmd;slfha
uQo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lsrSu;a" jHjia:dms; ixÑ; yeisÍu - 2010 ^udisl idudkHh&
wkqmd;slh n,d;aul ls¯u;a" jd◊c nexl=j, yd rcfha 10.00
9.50
nexl=lre f,i lghq;= ls¯u;a hk m%Odk ldr®hhkays 9.00
8.50
M,∞j ^%&

wLKavj ksr; úh' 8.00


7.50
7.00
by; ldr®hhkag wu;rj" rfgys úoHq;a f.ùï yd 6.50
6.00
mshùï moaO;sfhys ukd l%shdldrs;ajh iqrlaIs; ls¯u 5.50
5.00
i|yd Wmldrl fiajdjla jYfhka jd◊c nexl= iy ck' fmn' udr®' wms%' uehs' cqks cq,s wf.da' iema' Tla' fkd' fo'
nr;nk ,o idudkH
m%d:ñl fjf<∫ka fj; †kh we;=<; øjYS,;d myiqlï m%;sñ,† m%;súl=Kqï
talaIK fjf<|fmd<
.ekSï wkqmd;slh wkqmd;slh
iemhSu o fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°' wkqmd;slh

II fldgi - 58 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

jr®Ih uqΩ,af,au foaYSh nexl= moaO;sh ;=< øjYS,;d hgf;a uy nexl=j iuÛ tla †k ks;H myiqlïj,
w;s˙la;hla meje;ss w;r" tys Wm˙u uÜgu Tlaf;danr® wdfhdackh ls¯ug wjia:dj ,ndfok ,°' flfia fj;;a
uq,a i;sfha jdr®;d úh ^rEmigyk II-2&' fuu w;s˙la; úfoaY úksuh yqjudre fjkafoais lsis≥ wjysr;djhlska
øjYS,;djfhka jeä fldgila m%;sñ,° .ekqï f;drj ;j≥rg;a fkdlvjd meje;aú◊'
fjkafoais ;=<ska iy tla†k moku u; ks;H myiqlï
hgf;a ;djld,slj wjfYdaIKh lr .kq ,eì◊' rEm igyk II-2
;j≥rg;a uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a ls¯u ;=<ska iy 2010
- j¾Ifha uQ ,H WmlrK wkqj fjf<|fmd<
úfoaY úksuh yqjudre (FX swaps) fjkafoais ;=<ska øjYS,;dj ^udisl idudkHh&
180
idfmalaIj †.= ld,Sk mokula hgf;a w;srsla; 160

øjYS,;djh ^re' ì,shk&


øjYS,;djh wjfYdaIKh lr .ekSu is≥lrkq ,eìKs' 140
120
uy nexl=j i;= iq/l=ïm;a m%udKj;a uÜggul 100
fkdmej;s neúka" ks;H mokula u; w;srsla; øjYS,;djh 80
wjfYdaIKh lr .ekSu i|yd iq/l=ïm;a ia:ßrju úl=Kd 60
40
oeófï .kqfokq meje;sfha b;d wju jYfhks' 2010 20
Tlaf;danr® udifha° Y%S ,xldj t' c' fvd,r® ì,shk 01 l 00
c fm ud w ue cq cQ w ie T fkd fo
^remsh,a ì,shk 112& jákdlulska hq;= ;=kajk úfoaY
ld,Sk m%;sñ,° .ekSï úfoaY úksuh yqjudre uy nexl= iq/l=ïm;a
ne`≥ïlr ksl=;=j úfoaYSh wdfhdaclhka i|yd ksl=;a ks;H myiqlï tla†k m%;sñ,° .ekqï .kqfokq
lf<ah' fuu ,nd.;a wruqo,aj,ska fldgila jdKsc fjkafoais

nexl=j, úfoaY úksuh nexl= tall iïnkaO rcfha


j.lSï mshùu i|yd;a f;dard.;a wdkhk i|yd jQ rcfha
nexl=j i;=j ;snQ rdcH iq/l=ïm;a f;d.h fõ.j;a
j.lSï mshùu i|yd;a fhd∞.kq ,eì◊' uy nexl=j úiska
f,i CIh fjñka meje;sho" uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a
uQ,H fjf<|fmdf<ka ñ,° .kakd ,o b;s˙ t'c' fvd,r®
lrñka øjYS,;djh wjfYdaIKh lr .ekSfï l%shdj,sh
ñ,shk 878 ;=<ska remsh,a ì,shk 98 l w;sfr®l øjYS,;d fkdlvjdu is≥lrk ,°'
m%udKhlaa nexl= moaO;sh ;=<g uq∞ ye¯ug lghq;= lrk
,°' jr®Okh jQ øjYS,;d ;;a;ajhla hgf;a lghq;= fláld,Sk wdfhdack iïnkaOj jHqyd;aul .egΩ
ls¯ug is≥ùu ksid uy nexl=j remsh,a ì,shk 55 l /ila wka;r® nexl= fjf<|fmd< ;=< mek keÛ=Kq
w.fhka hq;= rdcH iq/l=ïm;a m%udKhla úY%du .ekaùu neúka" fkdlvjd øjYS,;djh wjfYdaIKh lr
fya;=fjka fjf<|fmd< øjYS,;djfha Y=oaO jeäùu .ekSfï l%shdj,sfha° iyNd.s;aj wdh;k úiska uy
remsh,a ì,shk 43 la muKla úh' tys m%;sM,hla f,i nexl= iq/l=ïm;a fhd∞ .ekSu iSñ; uÜgul meje;s◊'
Tlaf;danr® ui uq,a i;sfha Wm˙u øjYS,;d uÜgu f,i thg wu;rj fuu l%shdj,sh ;=<ska uy nexl= fYaI
remsh,a ì,shk 173 la jdr®;d úh' m;%fhys we;s lrk ,o by< ms˙jeh ksid øjYS,;djh
wjfYdaIKh lr .ekSu i|yd úl,am udr®.hla fhd∞
uy nexl=j úiska ork ,o úúO W;aidyhka uOHfha jqjo .ekSug uy nexl=jg is≥ úh' tys m%;sM,hla f,i
foaYSh uQ,H fjf<|fmd< ;=< fláld,Sk fmd,S jr®Ifha y;rjk ldr®;=fõ° §rdcH iq/l=ïm;a Khg
wkqmd;slhkays úIu;djhka olakg ,eì◊' .ekSfï jevigyk¶ kï jQ kj jev ms<sfj<la
nexl= moaO;sh ;=< meje;s úYd, fláld,Sk y∫kajd fok ,°' fuu jev ms<sfj< hgf;a uy
w;s˙la; øjYS,;djh ^wruqo,a& u; úl,am nexl=j úYd, wdh;ksl wdfhdaclhkaf.ka rdcH
wdfhdackhla f,i wfkl=;a wdfhdackhkag idfmlaIj iq/l=ïm;a ^úYd, f,i ne∫ïlr& Khg ,ndf.k
rdcH iq/l=ïys wdfhdackh ls¯ug jQ jeä keUqrej tu iq/l=ïm;a újg fjf<|fmd< m%;sñ,° .ekqï
fya;=fjka fláld,Sk NdKavd.dr ì,am;a M,∞ .kqfokqj,° wemlrhla f,i fhd∞.kq ,eì◊'
w.hkays †.ska †.gu my; jeàula olakg ,enqKs' fuf,i úYd, wdh;kj,ska ne`≥ïlr Khg f.k
újg fjf<|fmd< lghq;=j,° wemlrhla f,i
fláld,Sk uqo,a fjf<|fmd< úIu;djh iukh
fhd∞ .ekSu" uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a ls¯fï°
lrkq jia uy nexl=j úiska újg fjf<| lghq;=
orK ms˙jehg idfmalaIj jdis∞hl úh' fuu kj
hgf;a jQ tla†k m%;sñ,° .ekqï fjkafoais yd ld,Sk
l%shd udr®.h uy nel= fYaI m;%h flfrys mej;s by<
moku u; uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a ls¯fï úhofuys n,mEu wvq lr,Su i|yd o m%fhdackj;a úh'
fjkafoais meje;aùfuka 2010 Tlaf;danr® 20 †k isg tfukau fuu l%shdj,sfha° fhdod.kq ,nkafka rdcH
je<lS isá w;r ta ;=<ska fjf<|fmd< fláld,Sk iq/l=ïm;a neúka fjf<|fmd< iyNd.sjkakka w;r
fmd,S wkqmd;slhka fjkiaùïj,g Ndckh ù fmd,S øjYS,;djh mj;ajd .ekSu iïnkaOfhka fjkila
wkqmd;slhka w;r .e,mSu ukdj is≥jkq we;ehs fmkakqï fkdlrk ,oS' ;j≥rg;a fuu rdcH iq/l=ïm;a
n,dfmdfrd;a;= úh' fuu Wmdh udr®.h ;=<ska fláld,Sk l,a ms¯fï †kh olajd wNdú; f,i r|jd ;nd .ekSu
fmd,S wkqmd;slhkays ;snQ úIu;djhka fõ.j;a f,i fjkqjg w;sfr®l wd∞hula iq/l=ïm;a Odrlhd fj;
l%udkql+, njg m;a úh' n,m;%,dNS jd◊c nexl= ,ndfok jev ms<sfj<la o úh' fuu kj jev ms<sfj<
iy m%d:ñl wf,úlrejkag ;j≥rg;a ;u w;s˙la; foaYSh ne∫ïlr Khg °fï fjf<|fmd<la we;sùu i|yd
wruqo,a jr®Ihlg ishhg 7'25l fmd,S wkqmd;slhla mokula jkq we;ehs o nexl=j wfmaCId lrk ,°' 2010

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 59


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

jr®Ih ;=<° fuu kj jev ms<sfj< ksid uy nexl=fõ 6'1'2 uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a lsÍu
fYaI m;%fhys we;s lrk ,o b;s˙h remsh,a ñ,shk
114 la úh' fjf<|fmd< w;s˙la; øjYS,;djh Wlyd .ekSug
m%udKj;a ;rï iq/l=ïm;a m%udKhla Y%S ,xld uy
6'1'1 újg fjf<| lghq;=
nexl=j i;=j fkd;sîu ksid tla†k yd ld,Sk moku
u; m%;sñ,° .ekqï j,ska øjYS,;djh wjfYdaIKh
lr.ekSu i|yd Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a
w' tlaÈk m%;sñ,§ .ekqï .kqfokq
lrk ,°' iuia;hla f,i Tlaf;danr® ui 19 jk
nexl= moaO;sfha w;ss˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh lr †k f;la ffoksl fjkafoais i|yd ms˙kuk ,o
.ekSu i|yd 2010 Tlaf;danr® ui 19 jk †k olajd uy nexl= iq/l=ïm;aj, jákdlu remsh,a ì,shk 39 la jQ
m%Odk jYfhkau ffoksl moku u; uy nexl=j w;r" thska ms<s.;a m%udKh remsh,a ì,shk 35 la úh' tys
i;= NdKavd.dr ì,am;a úls”fï tla †k m%;sñ,° nr;nk ,o idudkHh M,∞ wkqmd;slh ^n≥ rys;j&
.ekSfï fjkafoais mj;ajk ,°' fuu fjkafoais i|yd ishhg 7'8 iy ishhg 8'3 w;r mrdihl úp,kh úh' rdcH
ms˙kuk ,o ì,am;aj, ffoksl idudkHh remsh,a
iq/l=ïm;a úYd, f,i we;s Odrlhskaf.ka tu
ì,shk 25 la muK jQ w;r" thska fjf<|fmd< meje;s
øjYS,;djfhka ishhg 90 la ksfhdackh úh' fuu iq/l=ïm;a Kh f,i ,nd .ekSu i|yd ilia lrk ,o
fjkafoaisj, nr ;nk ,o idudkH M,∞ wkqmd;slh jev ms<sfj< y∫kajd °ug fmr we;eï wjia:dj,° uy
jr®Ih uq,° ishhg 8'24 jqjo jifr® ;=kajk ldr®;=j nexl= iq/l=ïm;a ks;H myiqlï hgf;a m%;sñ,° .ekqï
jkúg ishhg 7'68 la olajd l%ufhka my; jeàula wkqmd;slh u; ksl=;a lrk ,°'
olakg ,eìK' fjf<|fmd< ia:djr ;;a;ajhka fmkakqï
lrñka fuu ld,h ;=<° nr ;nk ,o idudkH m%;sñ,° uy nexl=j ld,Sk moku hgf;a w;s˙la; øjYS,;djh
.ekSï wkqmd;slh fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj ;=< wjfYdaIKh lr.ekSu i|yd uy nexl= iq/l=ïm;a o ksl=;a
úp,kh jQfha ia:djr uQ,H fjf<|fmd, ;;a;ajhla lrk ,°' 2010 jr®Ifha ld,Sk moku u; mj;ajk ,o
úoHdudk lrñks' fjkafoaiSkays l,ams¯fï ld,h †k 11 isg †k 32 olajd
by; 6'1 fldgfia meye†,s lr we;s wdldrhg Y%S ,xld úúO úh' fï hgf;a 2010 jifr® ksl=;a lrk ,o uy nexl=
uy nexl=j kj wemlrhla jYfhka fhd∞ .ekSu i|yd iq/l=ïm;aj, nr;nk ,o idudkH M,∞ wkqmd;slh
fiajl wr®: idOl wruqo,g wh;a ne∫ïlr Khg ,nd ishhg 7'8 ;a 8'9 ;a w;r mrdihl úp,kh úh'
.ekSfï jev ms<sfj<la l%shd;aul lrk ,°'
6'1'3 úfoaY úksuh yqjudre .kqfokq
rEm igyk II-3
2010 - ú'fj'l' m%;sñ,§ .ekSï fjkafoais ^udisl idudkHh w;s˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh lr.ekSfï WmlrKhla
iy nr;nk ,o m%;sñ,§ .eksï wkqmd;sl& f,i 2009 jr®Ih w. Nd.fha° y∫kajd fok ,o úfoaY
úksuh yqjudre .kqfokq i|yd jk fjkafoais 2010 jr®Ih
40.00 12.00 ;=<° fjf<|fmd< iyNd.sjkakka w;r jvd;a ckm%sh
35.00 10.00
30.00
8.00
úh' fï ;=<ska wjfYdaIKh lr .kakd ,o uqΩ øjYS,;d
25.00
re' ì,shk

M,∞j ^]&

20.00 6.00 m%udKh remsh,a ì,shk 243 ^t' c' fvd,r® ñ,shk 2"147&
15.00 4.00
10.00 la úh'
5.00 2.00
0.00 c fm ud w ue cq cQ w ie T fkd fo 0.00
ms˙kuk ,o ,enQ ,xiq jákdlu ms<s.kq ,enQ 6'1'4 ks;H myiqlï
m%udKhka m%udKhka
m%;sñ,† .ekSï nr;nk ,o m%;súl=Kqï
wkqmd;slh idudkH fjkafoais wkqmd;slh újg fjf<| lghq;= hgf;a ffoksl fjkafoais ;=<ska
M,∞ wkqmd;slh
ish uQ,H wjYH;d imqrd .ekSug fkdyels jQ iyNd.s;aj
wd' iaÒr mokula u; jQ .kqfokq wdh;k i|yd m%;sñ,° .ekSï wkqmd;slh hgf;a ks;H
myiqlï iemhSu jr®Ih ;=<° fkdlvjdu l%shd;aul úh'
ks;H mokula u; w;s˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh øjYS,;djh wjfYdaIKh lr.kakd fjkafoais fkdue;s
lr .ekSu i|yd uy nexl=j iajlSh NdKavd.dr ì,am;a ùu;a iuÛ iyNd.s;aj wdh;k ish uqΩ w;s˙la; øjYS,;djh
l<fUka ia:ßr mokula u; úls”ug fjkafoais mj;ajkq m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh hgf;a tla †k moku u;
,eîh' 2010 jir ;=<° fuu fjkafoais ;=<ska úl=Kk ,o
fhdojkq ,eì◊' tys m%;sM,hla f,i jr®Ifha uq,a ldr®;=
NdKavd.dr ì,am;aj, jákdlu remsh,a ì,shk 13 la úh'
fuu ia:ßr f,i úl=Kd ouk ,o NdKavd.dr ì,am;aj, 3 ;=<° ks;H myiqlï hgf;a iyNd.s;aj wdh;k imhk
l,ams¯fï ld,h †k 8 isg 57 olajd mrdihl mej;s w;r" ,o øjYS,;djfha †kl idudkHh remsh,a ì,shk 2 la
nr ;nk ,o M,∞ wkqmd;slh ishhg 7'8 ;a 8'5 ;a w;r muK úh' fuh 2010 wjika ldr®;=j ;=< iïmQr®Kfhkau
fjkia úh' fjkia ù iyNd.s;aj wdh;k imhk ,o øjYS,;djfha

II fldgi - 60 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

†kl idudkHh remsh,a ì,shk 94 la f,i jdr®;d úh' 6'2'2 rcfha .sKqï
fuu l%shd∞uhkays m%;sM,hla f,i 2010 jir ;=<oS ks;H
myiqlï hgf;a is≥lrk ,o m%;sñ,oS .ekqï .kqfokq uy nexl=jg rcfha nexl=lre jYfhka fiajh
idudkHfhka †klg remsh,a ì,shk 26 la muK úh' ls¯ug wjYH myiqlï ,ndfoñka" foaYSh lghq;=
jr®Ifha wjika Nd.h ;=<° úfoaY úksuh yqjudre lr fomdr®;fïka;=j" rcfha fomdr®;fïka;= rcfha
.eksfï fjf<|fmd< WmlrKfhys ^Fxwap) ∞hl;ajh ksfhda‚; wdh;k iy we;eï jHjia:dms; uKav,
ie,lsh hq;= uÜgul mej;sho ks;H myiqlï hgf;a i|yd wjYH nexl= myiqlï imhñka .sKqï
jQ m%;sñ,° .ekqï .kqfokq øjYS,;djh Wlyd .ekSfï mj;ajdf.k hdu wLKavj is≥ lrk ,°' 2010 jr®Ih
m%Odk WmlrKhla f,i l%shd;aul úh' wjidkfha° tfia mj;ajdf.k hk ,o .sKqï ixLHdj
rcfha b,a,Su u; jr®Ih ;=<° újD; lrk ,o kj
.sKqï 3 lao we;=Ωj .sKqï 57 laa úh' uqo,a kS;s mkf;a
6'1'5 jHjia:dms; ixÑ; wjYH;djh
89 jk j.ka;shg wkqj uy nexl=j rchg fmd,S rys;j
Y%S ,xld uy nexl=fõ ksfhda.j,g wkqj iEu jd◊c fláld,Sk w;a;sldrï ,nd°u ;j≥rg;a is≥lrk ,°'
nexl=jlau ;u ;ekam;= j.lSï mokï lrf.k uy fuu w;a;sldrïj, iSudj fok ,o jr®Ihl rcfha
nexl=j iuÛ mj;ajdf.k hd hq;= ixÑ; .sKqfï weia;fïka;=.; wd∞hñka ishhg 10 la úh' 2010
r|jd ;eìh hq;= wju ixÑ; m%udKh jHjia:dms; jr®Ifha° fuu w;a;sldrïj, jákdlu tu jir ;=<
ixÑ; wjYH;djh f,i y∫kajhs' tu ksfhda.j,g weia;fïka;=.; rcfha wd∞hu wvqùu fya;=fjka remsh,a
wkql+,j jd◊c nexl= úiska jHjia:dms; ixÑ; ì,shk 3 lska wvqjqj;a tfia imhk w;a;sldrï Wm˙uh
wkqmd;h mj;ajdf.k hdu iy ta lghq;= ks¯laIKh remsh,a ì,shk 84 la úh'
ls¯u;a foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=fõ j.lSula fõ'
2010 jir ;=<° jHjia:dms; ixÑ; wjYH;djh uqΩ 6'3 Èkh ;=< øjYS,;d myiqlï iemhSu
;ekam;= j.lSï j,ska ishhg 7'0 la f,i mj;ajdf.k
hkq ,eì◊' ;;ald,Sk o< mshjqï l%uh ;=< fufyhqï lghq;= iqug yd
ldr®hlaIu f,i is≥ ls¯u iy;sl lrkq i|yd iyNd.s;aj
6'1'6 nexl= wkqmd;slh
wdh;k fj; oji we;=<; øjYS,;d myiqlï iemhSfï
ldr®hfhys fomdr®;fïka;=j ;j≥rg;a ksr; úh' oji
uqo,a kS;s mkf;a 87 jk j.ka;sh hgf;a n,m;%,dNS we;=<; øjYS,;d myiqlï iemhSu .dia;=jlska f;drj
jdKsc nexl=j,g imhkq ,nk fláld,Sk w;a;sldrï rcfha NdKavd.dr ì,am;a yd ne∫ïlr iq/l=ï f,i ;nd
u; jQ uy nexl= fmd,S wkqmd;slh ishhg 15 la f,i .ksñka ;j≥rg;a is≥ lrkq ,eîh' iq/l=ïm;aj, jákdlu
fkdfjkiaj mej;=Ks' flfia jqjo jd◊c nexl= úiska uy tajdfha jr®;udk fjf<|fmd< ñ, .Kka wkqj .Kkh
nexl=fjka Kh ,nd.ekSfï wjYH;djhla we;s fkdjqKq lrkq ,nk w;r" tu †kh ;=< we;súh yels ñ,
w;r" fuu nexl= wkqmd;slh tys wOHdmksl jeo.;alug WÉPdjpkhka wdjrKh lr.; yels jk m˙†
muKla iSud úh' nexl= moaO;sh ;=< w;s˙la; øjYS,;djhla m%udKj;a .e,mSula lrkq ,eì◊' fuu l%ufhys
mej;Su;a wka;r® nexl= talaIK fjf<`ofmd< fmd,S lemS fmfkk jr®Okhla fmkakqï lrñka 2010
wkqmd;slhka my< uÜgul mej;Su;a fya;=fjka fuu jr®Ifha° iyNd.s;aj wdh;kj,g †kh ;=<
;;a;ajh we;súh' øjYS,;d myiqlï wjYH jk wjia:dj,° wruqo,a
,nd.ekSug;a kej; f.ùug;a yelsjk m˙†
§iyNd.sjkakka úiska md,kh lrkq ,nk †kh we;=<;
6'2 jd◊‚c nexl=j, yd rcfha nexl=lre jYfhka uy øjYS,;d myiqlï iemhSfï l%uhla¶ m%;sIaGdmkh lrk
nexl=fõ l%shdldÍ;ajh ,°'

jr®Ih ;=< ,nd.;a tla†k øjYS,;d myiqlï m%udKh


6'2' 1 uQ,H wdh;kj, .sKqï
iy ffoksl jákdlfï idudkHh ms<sfj,ska remsh,a
jd◊c nexl=j, nexl=lre f,i uy nexl=j jd◊c ì,shk 2"747 la iy remsh,a ì,shk 11 la úh' miq.sh
nexl= j,g lrk ldr®hNdrfha fldgila f,i jdKsc jifr® fuu w.hka ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 2"725
nexl= j,g l%shd;aul ùug wjYH myiqlï i,iajñka la iy remsh,a ì,shk 12 la jQ w;r" thska fï jifr®
ldr®hlaIu wka;r® nexl= f.ùï yd mshùï l%uhla iy;sl tla†k øjYS,;d myiqlï m%fhdackhg .ekSfï wdka;sl
lrkq ms◊i" foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=j jd◊c jr®Okhla fmkajhs' uy nexl= wkqmd;slh mokï jQ ov
nexl= yd m%d:ñl fjf<∫ka fj; cx.u .sKqï myiqlï fmd,shla kshu ls¯u iy kej; kej;;a wdmiq f.ùu
iemhSfuys ;j≥rg;a ksr; úh' 2010 jr®Ih wjidkh meyer y˙kq ,nk wjia:dj,° fuu myiqlu w;aysgqùu
jkúg" Y%S ,xld uy nexl=j u.ska jd◊c nexl= i|yd jeks ±ä mshjrhka f.k ;Sîu ksid ,xld fiÜ,ays
.sKqï 22 lao" m%d:ñl wf,úlrejka i|yd .sKqï 8 jHmd˙l lghq;= wjika ls¯ug fmr tla †k øjYS,;d
lao mj;ajdf.k hkq ,eîh' fuu .sKqï uy nexl=fõ myiqlï wdmiq f.ùu ksis f,i is≥ùu iy;sl ù we;' tys
iajhxl%Sh fmd≥ f,cr® moaO;sh ;=< ;;ald,Sk o< mshjqï m%;sM,hla f,i jir ;=<° tla†k øjYS,;d myiqlï f.ùï
mokula u; l%shd;aul úh' meyer ye¯ula jdr®;d fkdùh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 61


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

rEm igyk II-4 úsiska wOHhkh lrk ,°' uQ,H m%jdy iy uqo,a b,aÆu
2010 - oji we;=<; ,nd.;a øjYS,;d myiqlï i|yd ±ä fjkialï is≥l< yels wdr®:ßlfha is≥ jQ
mqΩ,a jHqyd;aul fjkialï iïnkaOfhka n,kl,
fuh úfYaIfhkau wjYH lreKls' tu wOHhkhkag
40,000
wkqj" uqo,a b,lal rduqj ;=< uqo,a m%;sm;a;sh
30,000
l%shd;aul ls¯fï°" wdr®:ßlfhys flá yd ue†ld,Sk
re' ñ,shk

n,mEï we;súh yels wdr®:ßl yd uqo,a m%jK;d


20,000 úYaf,aIKhka ^oaú úYaf,aIKh& flfrys by< wjOdkhla
fhduq ls¯ug uy nexl=j úiska ;SrKh lrk ,°'
10,000
uqo,a m%;sm;a;sh ms<sn| ksr®foaY uqo,a uKav,h fj;
0 b†˙m;a ls¯u is≥ lrkq ,nk uqo,a m%;sm;a;s lñgqfjys
da
®;=

e
k

Q,s

e
f.

la
mn

qk
s
a%,a

em
a
eh
s

dj

oi
dr

1-c
1-c

fm

1-T
1-c

1-i
1-u

k
1-w
1-f

1-u

úpdrKhka i|yd iydhùu wdr®:ßl mr®fhaIK

1-f
1-f
1-w

fomdr®;fïka;=j úiska wLKavju is≥lrk ,°' uqo,a


uKav,hg iy uqo,a m%;sm;a;s lñgqjg wdr®:ßl yd uqo,a
úYaf,aIK ms<sn| m˙mQr®K jdr®;d l%udkql+,j iemhSu
7' wd¾Òl m¾fhaIK wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj
wdr®:lß mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j uy nexl=fõ uQ,sl is≥lrk ,°'
wruqK jk wdr®:ßl iy ñ, ia:dhs;djhg wod, uqo,a m%;sm;a;s ;SrK .ekSfï l%shdj,sfha° jeo.;a
m%;sm;a;suh ;SrK .ekSfï° iyfhda.h ,ndfoñka ish úh yels wdr®:ßlfhys Kh .,d hk úúO wxYhka
jHjia:dms; j.lSu wLKavj bgq lf<ah' ish j.lSu y∫kd.ekSfï wruq◊ka fm!oa.,sl wxYhg ,ndfok Kh
bgq ls¯fï°" wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j idr®j m%;sjr®.SlrKh lrñka jd◊c nexl= úiska fm!oa.,sl
wdr®:ßl m%jK;djhka ms<sn| mqΩ,a úYaf,aaIKhkaa wxYhg ,ndfok w;a;sldrï ms<sn| iólaIKh wdr®:ßl
imhñka l<ukdlrKhg yd uqo,a uKav,hg m%;sm;a;s mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska ;j≥rg;a jeä †hqKq
ksr®foaY ls¯u wLKavj is≥ l< w;r" rcfha wdr®:ßl lrk ,°'
WmfoaYljrhd f,i uy nexl=fõ j.lSï bgq ls¯ug
l<ukdlrKhg iyfhda.h oelaùh' óg wu;rj" rfgys ;jo" 2010 jifr®°" wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j
wdr®:ßl iy uQ,H m%jK;djhka ms<sn|j jHjia:dms; úiska f;jk cd;Hka;r mr®fhaIK iïuka;%Kh ixúOdkh
iy wfkl=;a m%ldYk" mqj;am;a ksfõok iy uy nexl= l< w;r" ta u.ska jr®;udkfha is≥lrk ,o mr®fhaIKhka
fjí wvúh hdj;ald,Sk ls¯u u.ska uyck;djg ms<sn|j idlÉPd ls¯ug iy l,dmSh uy nexl= mr®fhaIlhka
f;dr;=re fn∞ye¯u wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j yd m%;sm;a;s iïmdolhka w;r woyia yqjudre lr .ekSug
úiska wLKavj is≥ lrk ,°' fuu j.lSï bgqls¯fï°" wjia:dj W∞lr fok ,°' fmr jirj,° fukau" wdr®:ßl
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska foaYSh mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka w.aks†. wdishdkq
yd wka;r®cd;sl uQ,dY% foflkau idr®j wdr®:ßl o;a; uy nexl= ixi|h jeks ^isheika - SEACEN& wka;r®cd;sl
tla/ia ls¯u yd iïmdokh ls¯u iy idr®j wdr®:ßl ixúOdk iu. taldnoaO mr®fhaIKj, ksr; úh' wdr®:ßl
m%jK;d ms<sn| jvd;a mqΩ,a úYaf,aIK is≥ lrñka ish mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka w;r ±kqu
m%;sm;a;s mdol lr.;a wdr®:ßl mr®fhaIK lghq;= wLKavj yqjudre lr .ekSfï iy Tjqkaf.a ±kqu hdj;ald,Sk
is≥ lrk ,°' ls¯fï jev igykla f,i fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka
úiska i;sm;d iïuka;%K mj;ajk ,o w;r" ld,Sk
jir ;=<° wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j rch .egΩ ms<sn|j wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ
úiska msysgqjk ,o úúO m%;sm;a;s WmfoaYl lñgq i|yd ks,Od¯kaf.a ±kqu jeä †hqKq ls¯u i|yd úfYaI{ ±kqu
il%Sh f,i iyNd.s jQ w;r" uy nexl=fõ wfkl=;a we;s whf.a iyNd.s;ajfhka iïuka;%K mj;ajk ,°'
fomdr®;fïka;= b†˙m;a l< .egΩ i|yd wdr®:ßl Wmfoia ld,Sk jeo.;alula iys; ud;Dld ms<sn|j mr®fhaIK is≥
yd ksr®foaY ,ndfok ,°' ls¯u ffOr®hj;a ls¯u fmr±˙ fldgf.k" 2010 ° my;
±lafjk mr®fhaIK m;%sld ksu l< w;r" tu mr®fhaIK
7'1 uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍug iydhjk uy nexl= udKav,sl m;%sldjkays m%ldYhg m;a lrkq we;'
m¾fhaIK isÿlsÍu
^w& §uQ,H yd wdr®:ßl jr®Ok iyiïnkaO;djh (
wdr®:ßl m%jK;d fukau ;dlaI◊l jr®Okhka yd uQ,H Y%S ,xldfõ w;a±lSï¶ - tÉ'wur;=x. uy;d
moaO;sfha we;sjk kjH;dj,g wkql+,j" mj;akd uqo,a ^wd& §Y% S ,xld fldgia fjf<|fmdf<ys
m%;sm;a;s rduqj Yla;su;a ls¯u i|yd Bg is≥l< yels m%;s,dN úp,kh flfrys wiuñ;sl m%jD;a;sj,
jr®Okhka ms<sn|j wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j n,mEu¶ - iq„;d fc.„jka ñh

II fldgi - 62 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska udisl" m%;sm;a;s f.jqï fYaIh yd cd;Hka;r fjf<πu iy
wr®O jdr®Isl iy jdr®Isl jYfhka ldr®ñl fjk;a jeo.;a wdr®:ßl f;dr;=re ,nd°u i|yd mqj;am;a
ksIamdok ms<sn| iólaIK 2010 jifr®° o meje;a jQ ksfõok u.ska uyck;dj ±kqïj;a ls¯u wdr®:ßl
w;r" ldr®ñl wxYfha ldr®hidOkh we.ehSug ldr®ñl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk ,°'
ksIamdok m%udK or®Ylh .Kkh lrk ,oS' 2010 jifr®°"
uy nexl=fõ m%;sm;a;s m%ldYkh jk §jir 2010 iy
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska f;dard.;a
b†˙h i|yd uqo,a iy uQ,H wxYfha m%;sm;a;s fmr
lr®udka; wdh;k i|yd fCIa;% ixpdr .Kkdjla
±lau¶ ilia ls¯u fkdlvjd y;rjk j;djg;a wdr®:ßl
ixúOdkh l< w;r" fm!oa.,sl wxYfha ldr®ñl
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk ,°' th 2010
ksIamdok ms<sn| iólaIKh ;j≥rg;a jeä †hqKq l<yels ckjdrs 04 jk †k m%ldYhg m;a lrk ,°' m%;sm;a;s
wdldrh iïnkaOfhka idlÉPd lrk ,°' ;jo" wdr®:ßl fmr ±lau m%ldYhg m;a ls¯fï wruqK jkafka b†˙
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka lr®udka; ld,m˙Éf√oh i|yd mdr®Yajlrejkag kj ie<iqï iy
wxYfha ldr®hidOkh iy .egΩ ms<sn| jvd fyd| Wmdhudr®. jvd;a fyd¢ka ilia ls¯ug Wmld¯jk
wjfndaOhla ,nd .ekSu i|yd weÛΩï lr®udka; whq˙ka uy nexl=fõ m%;sm;a;s mqfrdal:k ,nd°u yryd
taldnoaO ix.uh (JAAF) jeks úúO lr®udka; wxYhkays úksúoNdjh jeä †hqKq ls¯uhs' tjeksu m%;sm;a;s
ksfhda‚;hka yuq úh' ksjdi wkque;sh ms<sn| or®Ylh fmr±laula 2011 ckjd˙ 4 jk †k o m%ldYhg m;a lrk
ilia ls¯u i|yd uy fld<U m%foaYfha ksjdi i|yd ,°'
wkque;sh ,nd°u ms<sn| iólaIKhla o mj;ajk ,°'
wdr®:ßl yd uQ,H jYfhka jeo.;a n,mEula iys; wud;H
fm!oa.,sl wxYfha woyia ,nd.ekSu ;=<ska uqo,a m%;sm;a;s uKav, m;%sld iïnkaOfhka iajdëk u; b†˙m;a ls¯u o
;SrK .ekSfï l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u i|yd ia:dmkh fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥lrk ,°' ;jo rch
lrk ,o uqo,a m%;sm;a;s WmfoaYk lñgqfjys /iaùï úiska ,nd.kakd ishÆu úfoaY Khj,ska uqo,a iemhqu
iïnkaëlrKh ls¯u wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j flfrys we;s úh yels n,mEu we.hSug ,la ls¯u iy
úiska is≥ lrk ,°' uydpdr®h ta'ã'ù' o tia'bkaør;ak uqo,a uKav,hg tu Kh iïnkaO ksr®foaY b†˙m;a ls¯uo
uy;d ^iNdm;s&" fida,s lemagka uy;d" fhdydka fmfr®rd is≥lrk ,°'
uy;d" ufyaka ohdkkao uy;d" wdr®'tï'î'fiakdkdhl
uy;d" tï'mS'chjr®Ok uy;d" lî úfcA;=x. uy;d
7'3 ±kqu j¾Okh lsÍu i|yd odhlùu iy
iy wu,a lírd,a uy;d hk iud‚lhkaf.ka 2010
úfYaI{;dj fnod.ekSu
jifr®° fuu lñgqj iukaú; úh' fuu lñgqj udislj
/ia ù idr®j wdr®:ßl m%jK;d úYaf,aIKh ls¯u yd uy nexl=j ;=< iy bka msg; wdr®:ßl úoHdj ms<sn|
ksr®foaY b†˙m;a ls˙u ;=<ska uqo,a m%;sm;a;s ;srK .ekSfï ±kqu jr®Okh ls¯u ms◊i ;u fomdr®;fïka;=
l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u i|yd ∞hl úh' ks,Od¯kaf.a úfYaI{;djh ,nd°u wdr®:ßl mr®fhaIK
fomdr®;fïka;=j u.ska fkdlvjd is≥ lrk ,°' wdr®:ßl
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka nexl= wOHhk
7'2 jHjia:dms; jd¾;d iy wfkl=;a jd¾;d iy
flakaøfha iy úYaj úoHd," mdie,a iy rcfha yd
m%ldYk ilia lsÍu
fm!oa.,sl wxYfha úúO wdh;kj, iïm;a ∞hlhka f,i
miq.sh jirj,° fukau wdr®:ßl mr®fhaIK lghq;= lrk ,°' óg wu;rj" uy nexl=jg meñfKk
fomdr®;fïka;=j úiska wfkl=;a fomdr®;fïka;=j, foaYSh yd úfoaYSh ¥; uKav, i|yd uy nexl=lrKh iy
o iydh we;sj 2009 jir i|yd uy nexl= idr®j wdr®:ßl úoHdj iïnkaOfhka bosrsm;a ls¯ï is≥lrk
jdr®Isl jdr®;dj" uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d - ,oS' ;jo uy nexl=fõ mYaapd;a Wmdê wfmalaIlhkag
2010 iqúfYaIS is≥ùï iy 2011 wfmaCIdjka iy Tjqkaf.a mr®fhaIK fhdackd iy mr®fhaIK m;%sld
udisl újr◊ldj hk m%ldYkhka ms<sfh, lrk ,°' uqo,a ms<sfh, lsrSu i|yd wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ
kS;s mkf;ys wxl 116 ^1& j.ka;sh hgf;a rcfha whjeh fcHIaG kss,OdrSka ksr;=rej iydh jk ,oS'
ilia ls¯u i|yd Wmfhda.S lr .ekSug yelsjk m˙† uqo,a úúO wNHka;r iy ndysr lñgq iy uKav, i|yd
yd l%u iïmdok wud;Hjrhd fj; ndr†h hq;= ryiH wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ fcHIaG
jdr®;djla jk iema;eïnr® 15 jdr®;djo wdr®:ßl mr®fhaIK ks,Od¯kaf.a fiajh ,ndfok ,°' cd;sl Wiia
fomdr®;fïka;=j úiska ilia lrk ,°' wdr®:ßlfha úúO wOHdmk l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh" Wiia
wxYj, jeo.;a wdr®:ßl o;a; yd f;dr;=re uyck;djg wOHdmk wudHdxYfhys l<ukdlrK lñgqj" tï
,nd°u wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ m%Odk 7 jr®.fha ≥ï˙h tka‚ka iuQyh wΩ;ajeähd ls¯fï
j.lSula fõ' fuu wjYH;djhka imqrd,ñka" uqo,a lñgqj" mqkr®ckkSh n,Yla;sh i|yd jk ckdêm;s

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 63


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ldr®hidOk n,ldh" wka;r® m%dfoaYSh wiu;=<s;;djh 8' fiajl w¾:idOl wruqo,


;=rka ls¯u iy m%dfoaYSh ixjr®Okh by< kexùu i|yd
jk uqo,a fldñIka iNd kshduk lñgqj" cd;sl jHdmdr 1958 wxl 15 orK fiajl wr®:idOl wruqo,a mk;g
ixjr®Ok wêld˙fhys m%;sm;a;s ilia ls¯u ms<sn| wkqj 2010 jr®Ih ;=<°;a fiajl wr®:idOl wruqo,a
l%shdld¯ lKavdhu" Y%S ,xld lDIslr®u mr®fhaIK yd ^fia'w'w'& fomdr®;fïka;=j ;u j.lSï iy ldr®hhka
m%;sm;a;s ms<sn| ljqkais,fha iudc wdr®:ßl yd m%;sm;a;s bgq lsrSfï ksr; jk ,oS' idudcsl odhl uqo,a iy
mr®fhaIK cd;sl lñgqj" 2010 jifr® Y%S% ,xldfõ wêNdr /ialsrSu" idudcsl .sKqï mj;ajdf.k hdu"
lïlre yd iudc keUqqrej úYaf,aIKh ms<sn| cd;Hka;r w;srsla; uqo,a wdfhdackh ls¯u" wr®:,dNSkag m%;s,dN
lïlre ixúOdkh lñgqj" uyck nexl=fõ wdr®:ßl wdmiq f.ùu iy mk; uÛska uqo,a uKav,h yd
újrK WmfoaYk lñgqj" fi!LH uQ,Hhkh ms<sn| lïlre flduidrsiajrhd fj; mjrd we;s ldr®hNdrhka
kshduk lñgqj iy cd;sl fi!LH .sKqï ms<sn| bgq lsrSfï° orK msrsjeh wruqof,a wdodhfuka whlr
kshduk lñgqj hk lñgq iy uKav, óg we;=<;a úh' .ekSu hkdoS ldr®hhka uqo,a uKav,h fjkqfjka
;jo" jd◊cuh jYfhka l%shdld¯ ;;a;ajfha fkdue;s YS% ,xld uy nexl=fõ fia'w'w' fomdr®;fïka;=j úiska jr®Ih
rcfha wdh;k iïnkaOfhka wOHhkh ls¯u yd ;=< ° bgq lrk ,°' by; ldr®hhka bgq ls¯fï ° fia'w'w'
jdr®;d ls¯u i|yd rdcH iïm;a yd jHdmdr ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j lïlre flduidrsiajrhd iu. ióm
wud;HdxYh u.ska m;a lrk ,o lñgqj, idud‚lhka iïnkaëlrKhla mj;ajdf.k hk ,oS'
f,i fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka lghq;= lrk ,°' 2010
fkdjeïnr® 4 - 5 fo†k ;=< iaúÜir®,ka;fha ‚kSjd
kqjr mej;s fjf<| m%;sm;a;s iudf,dapkh i|yd 8'1 idudcsl;ajh" idudðl .sKqï fYaI iy m%;s,dN
iyNd.s jQ ksfhda‚; lKavdhfï idud‚lfhl= f,i f.ùï
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;= ks,Od˙fhla wruqof,a iuia; idudcsl .sKqï ixLHdj 2010
iyNd.s úh' óg wu;rj" uqo,a yd l%u iïmdok jr®Ih wjidkfha oS ñ,shk 13'3 la jQ w;r" th 2009
wud;HdxYh we;=Ωj úúO wud;HdxY u.ska mj;ajk ,o jr®Ih wjidkfha jQ ñ,shk 12'8 yd ii|k úg ishhg
/iaùïj,g wdr®:ßl mr®fhaiIK fomdr®;fïka;=fõ 3'9 l jr®Okhla fmkakqï lrhs' wruqof,a ilS%h
ks,Od¯ka iyNd.s úh' ^jr®;udkfha wruqo,a tjkq ,nk& idud‚l .sKqï
ixLHdj 2009 jr®Ifha ñ,shk 2'1 jQ w;r" 2010 jir
7'4 cd;Hka;r in|;d wjika jk úg th ñ,shk 2'3 olajd jr®Okh úh' 2009
jr®Ih wjika jk úg ñ,shk 10'7 la j mej;s wlS%h
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska Y%S ,xld uy ^jr®;udkfha odhl uqo,a tjkq fkd,nk& idud‚l .sKqï
nexl=j iy rch fjkqfjka cd;Hka;r uQ,H wruqo," ixLHdj 2010 jr®Ih wjidk jkúg ñ,shk 11 olajd
f,daal nexl=j" wdishdkq ixjr®Ok nexl=j" zzishiekaZZ jr®Okh úh' tfukau ilS%h fiajdfhdaclhska ixLHdj
ixúOdkh yd ishekaid ixúOdkh jeks nyq mdr®Yaùh
2009 jifr® mej;s 61"396 isg 2010 jifr® wjidkh jkúg
ixúOdk iuÛ iïnkaëlrK lghq;= wLKavj is≥lrk
62"000 olajd jr®Okh úh' W;=re yd kef.kysr m<d;a ys
,°' jr®Ih ;=<° cd;Hka;r uQ,H wruqof,ka ,nd.;a
kj fiajl ,shdmosxÑ ùï fï i|yd jeä jYfhka n,mdk
iómia: Kh myiqlu hgf;a iudf,dapk lghq;= is≥
,°'
ls¯u i|yd ,xldjg meñ◊ cd;Hka;r uQ,H wruqof,a ¥;
uKav, y;rla iuÛ iómj lghq;= lrk ,o w;r" tu 2010 jr®Ih wjidkfha ° fia'w' wruqof,ys uqΩ jákdlu
Kh myiqlu hgf;a ksr;=reju o;a; jdr®;d ls¯fï j.lSu remsh,a ì,shk 900 la jQ w;r" th 2009 jr®Ifha°
o wr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska ksis f,i jQ remsh,a ì,shk 770 yd ii|k úg ishhg 16'9 l
bgq lrk ,°' ;jo" wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j" ie,lsh hq;= jr®Okhla fmkakqï lrhs' jr®Ih ;=< °
msÉ fr®ákaia (Fitch Ralings)" tia wekaâ mS fr®ákaia /ia lrk ,o idudcsl odhl uqo,a m%udKfha jr®Okh iy
(S & P Ratings) iy uQãZia fr®ákaia (Moody's Ratings) jeks wruqo, úplaIKYS,S f,i l<ukdlrKh lsrSu u.sska bmhQ
wka;r®cd;sl iaffj¯;aj Kh fY%a◊.; ls¯fï ksfhda‚; by< wdodhu wruqof,a jr®Okhg fya;= úh' 2009 jr®Ifha
wdh;k iu`. iómj lghq;= lrk ,°' óg wu;rj" uqo,a remsh,a ì,shk 752'5 la j mej;s idudcslhska fj; jQ uqΩ
m%;sm;a;s l,ukdlrKh iy CIqø uQ,H wdh;k wëlaIKh j.lSu 2010 jr®Ih w. jkúg remsh,a ì,shk 869'2 la
yd kshdukh hk isheika mqyqKq mdGud,d folla olajd ishhg 15'5 lska jr®Okh úh ^ixLHd igyk II-1&'
ixúOdkh ls¯u o nexl= wOHhk flakaøfha iydh we;sj idudcsl .sKqï fj; 2009 yd 2010 jr®Ih wjidkfha ner
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska is≥lrk ,°' lrk ,o fmd,S wdodhu fuhg we;=<;ah' jr®Ifha Y=oaO

II fldgi - 64 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

odhl uqo, ^,enqKq odhl uqo,a j,ska m%;s,dN f.jQ miq wdfhdackh lr ;snQ w;r" jHdmdr fldgia iy
b;srs jk m%udKh& remsh,a ì,shk 20 ls' th 2009 jr®Ifha idx.ñl Khlrhkays ms<sfj,ska ishhg 5 la iy
° remsh,a ì,shk 17 la úh' jr®Ih ;=< ° wruqo, úiska ish ishhg 0'7 la wdfhdackh lr ;snqKs' wruqo, úiska ish
idudcslhskag iy Tjqkaf.a ffk;sl Wreulrejka fj; ffoksl øjYS,;d wjYH;djhka i|yd b;s˙ ishhg 0'2 l
m%;s,dN f,i remsh,a ì,shk 34'9 l uqo,la f.jk ,°' wruqo,a fYaIh m%;s úlsKSfï .súiqï (Reverse Repo)
th fmr jr®Ifha f.jk ,o uqo, jQ remsh,a ì,shk 31'9 jeks øjYs, j;alï j, wdfhdackh fldg ;snqKs'
yd ii|k úg ishhg 9'4 l jr®Okhla fmkakqï lrk ,°'
2010 jr®Ih ;=<° m%;s,dN f.jk ,o wh≥ïm;a ixLHdj
ixLHd igyk II-2
fmr jr®Ihg idfmalaIj ishhg 3'3 l wvqùula fmkakqï
lrk ,°' wdfhdack l<U
wdfhdack jr®.h 2009 2010
ixLHd igyk II-1
re'ì,shk ∞hl;ajh re'ì,shk ∞hl;ajh
wruqo, ms<sn| uQ,sl o;a; (%) (%)

whs;uh 2009 2010 m%;sY; NdKavd.dr ne∫ïlr


^w& fjkiaùu iy ì,am;a 659'9 89'4 774'8 89'4

rcfha remsh,a Kh 56'6 7'7 40'9 4'7
iuia; idud‚l .sKqï ixLHdj ^ñ,shk& 12'8 13'3 3'9 idx.ñl Khlr 8'3 1'1 6'3 0'7
jr®;udkfha° ∞hl uqo,a tjkq ,nk .sKqï 2'1 2'3 9'5 iud.ï fldgia 9'8 1'3 43'7 5'0
^ñ,shk&
m%;sñ,† .ekSfï
jr®;udkfha ° odhl uqo,a tjkq fkd,nk 10'7 11'0 2'8 .súiqï 3'5 0'5 1'4 0'2
.sKqï ^ñ,shk &
odhl uqo,a tjkq ,nk fiajdfhdaclhska 61"396 62"000 1'0 tl;=j 738'1 100'0 867'1 100'0
uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
uqΩ odhl uqo,a ,eîï ^remsh,a ñ,shk& 48"712 54"796 12'5 YS% ,xld uy nexl=j
m%;s,dN f.ùï ^remsh,a ñ,shk& 31"901 34"896 9'4
m%;s,dN f.ùï ixLHdj 108"066 104"528 ^3'3&
(ii) wdfhdack wdodhu
idud‚lhka fj; jQ iuia; j.lSu 752'5 869'2 15'5
^remsh,a ì,shk& wruqof,a iuia; wdfhdack wdodhu 2010 jr®Ifha ° remsh,a
wruqof,a iuia; jákdlu ^remsh,a ì,shk& 769'7 899'7 16'9 ì,shk 121'3 la f,i igyka jQ w;r" th fmr jifr® Wmhk
^w& weia;fïka;=.; uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
,o iuia; wdfhdack wdodhu jQ remsh,a ì,shk 109'6 yd
Y%S ,xld uy nexl=j iei`°fï ° ishhg 10'6 l jr®Okhla fmkakqï lrk ,°'
^ixLHd igyk II-3). miq.sh jir j,° fukau l%ulaIh
,dN we;=Ω fmd,S wdodhu wruqof,a m%Odk wdodhï
uQ,dY%h úh ^wdodhñka ishhg 97'5 la&' 2010 jifr®
8'2 wruqo,a wdfhdackh yd m%;s,dNh
° fuu uQ,dY%hkaf.ka bmhQ wdodhu remsh,a ì,shk
118'2 la jk w;r" th 2009 jifr® mej;s remsh,a
(i) wdfhdack l<U ì,shk 107'1 iuÛ iei|Sfï ° remsh,a ì,shk 11'1 l
2010 jir wjidkfha ° wruqof,a iuia; wdfhdack jr®Okhla fmkakqï lrhs' fia'w'w' i;=j mej;s rcfha
l<fUys jákdlu remsh,a ì,shk 867'1 la ^fmd;a iq/l=ïm;ays lrk ,o wdfhdackhkaf.a nr ;nk ,o
w.h& f,i jdr®;d jQ w;r" th 2009 jr®Ifha mej;s idudkH m%;s,dN wkqmd;slh ishhg 13'4 la jQ w;r"
remsh,a ì,shk 738'1 g idfmalaIj ishhg 17'5 l iq/l=ïm;aj, jdr®Isl M,od wkqmd;h úúO l,amsrSï
jr®Okhla fmkakqï lrhs ^ixLHd igyk II-2&' wruqof,a ld,mrdihka ;=< ishhg 10'6 yd ishhg 14'5 hk
iqrlaIs;Ndjh wdrCId lrk w;ru m%;s,dN f.ùï wkqmd;hka w;r úp,kh úh' jHdmdr fldgia j,
is≥ls¯ug m%udKj;a m˙† øjYS,;djhla mj;ajd .ksñka wdfhdackh lsrSu ;=<ska m%d.aOk ,dN yd ,dNdxY f,i
wruqof,a idudcslhka fj; os.=ld,Skj Ok uQr®; 2010 jir ;=< ° remsh,a ñ,shk 1"664 la Wmhk ,o w;r"
m%;s,dNhla ,ndoSu b,lal fldg .;a wruqof,a wdfhdack 2009 jifr® ° tu wdodhu remsh,a ñ,shk 348 la úh'
m%;sm;a;sh 2010 jr®Ih ;=< ° o wLKavj ls%hd;aul lrk fldgia fjf<|fmd< ;=< we;s jQ jr®Okh ;=<ska Wmhd.;a
,°' ta wkqj" 2010 jir wjidk jkúg wruqof,a iuia; m%;s,dN fuu jr®Okhg fya;= úh ^ixLHd igyk II-3)'
wdfhdackhkaf.ka ishhg 94'1 la rcfha iq/l=ïm;ays iuia;hla jYfhka 2009 jifr® ° ishhg 16 la jQ wdfhdack

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 65


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

l<U u; jQ m%;s,dN wkqmd;slh" 2010 jifr® oS ishhg 15 ixLHd igyk II-5


la olajd my; jegqks' 2010 jr®Ih ;=< rcfha iq/l=ïm;a fufyhqï úhoï
i|yd jQ my< fmd,S wkqmd;sl fuu ;;ajhg fya;= úh'
whs;uh 2009 2010 m%;sY;
re'ñ,shk re'ñ,shk fjki
ixLHd igyk II-3
fiajl ms˙jeh 370'2 414'3 11'9
wdfhdack u.ska ,o wdÞhï
m˙md,k úhoï 357'0 368'1 3'1
wd∞hï uQ,dY%h 2009 2010
fjk;a úhoï 35'9 41'6 15'9
re' ñ,shk ∞hl;ajh re' ñ,shk ∞hl;ajh
(%) (%) tl;=j 763'1 824'0 8'0
fmd,S 79"810 72'9 89"165 73'5
uqΩ ms˙jeh o< wd∞hfï
l%ulaIh ,dN 27"337 24'9 29"061 24'0 0'70 0'68 ^0'02&
m%;sY;hla f,i
m%d.aOk ,dN - rcfha
iq/l=ïm;a 594 0'5 874 0'7 uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
m%d.aOk ,dN - jHdmdr fldgia 215 0'2 1"054 0'9 YS% ,xld uynexl=j
,dNdxY 133 0'1 610 0'5
fjf<|fmd< ñ,g
w.h ls¯fï ,dN$^mdvq& 1"346 1'2 106 0'1
8'3 idudcsl .sKqï fYaI i|yd fmd,sh f.ùu
fjk;a 182 0'2 386 0'3
tl;=j 109"617 100'0 121"256 100'0 wruqof,a idudcslhka fj; 2010 jr®Ih i|yd jQ fmd,sh
uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j" jYfhka ner lsrSug fjka lrk ,o uqo, remsh,a ñ,shk
YS% ,xld uynexl=j 96"562 ls ^ixLHd igyk II-6). ta wkqj" wruqof,a
idudcslhka fj; 2010 jr®Ih i|yd ishhg 12'5 l fmd,S
wkqmd;slhla f.ùug wruqo, iu;a jQ w;r" th jr®Ih
ixLHd igyk II-4
;=< wdr®:slfha mej;s wfkl=;a fmd,S wkqmd;hka yd
2010 -12-31 Èkg rcfha iq/l=ïm;a wdfhdack l<fUys ii|k úg by< w.hla fmkakqï lrk ,°'
l,amsÍfï jHqyh
l,ams¯u jákdlu ∞hl;ajh nr ;enQ
re' ñ,shk (%) idudkH ixLHd igyk II-6
jdr®Isl M,∞ idudðlhkag f.jk ,o fmd,S
wkqmd;h ^]&
whs;uh 2009 2010 m%;sY;
jirg jvd wvq 193"810 22'5 14'5 re' re' fjki
ñ,shk ñ,shk
jir 1-2 374"991 43'5 14'4
o< wd∞hu 109"617 121"256 10'6
jir 3-4 197"615 22'9 10'6
uqΩ fufyhqï úhoï 763 824 8'0
jir 4 g jeä 94"925 11'1 12'2
wd∞hï n≥ 7"604 8"987 18'2
tl;=j 861"341 100'0 13'4
uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j" idud‚lhkag fn∞ye¯u i|yd we;s Y=oaO wd∞hu 101"690 111"463 9'6
YS% ,xld uynexl=j
jir ;=< ° is≥l, m%;s,dN f.ùï u; f.jk ,o fmd<sh 1"656 1"901 14'8

idud‚lhka fj; fn∞ye¯ug we;s Y=oaO wd∞hu 100"034 109"562 9'5


(iii) úhou ^jir ;=< ° m%;s,dN f.ùï u; f.jk ,o fmd,sh

2010 jifr® wruqof,a iuia; fufyhqï úhou remsh,a wvq l< miq&
ñ,shk 824 la jQ w;r" th fmr jifr® úhou jQ remsh,a ixÑ; j,ska $ ^ixÑ; j,g& udrels¯u ^9"325& ^13"000& 39'4
ñ,shk 763'1 yd ii|k úg ishhg 8 l jeäùula ixÑ; j,ska $ ^ixÑ; j,g& udre ls¯fuka miq
fmkakqï lrk ,° ^ixLHd igyk II-5). 2010 jir i|yd idud‚lhkag fnodye¯ug we;s Y=oaO wd∞hu 90"709 96"562 6'5
jQ wruqof,a iuia; fufyhqï úhou tys o< wdodhñka
idud‚l fYaI i|yd fmd,sh 90"691 96"268 6'1
ishhg 0'68 la f,i jdr®;d úh' ta wkqj" wruqof,a iuia;
úhou tys o< wdodhñka ishhg 1 lg jvd my< uÜgul b†˙hg f.k hk ,o fYaIh 18 294 1"533'3
mj;ajd .ekSug yelsùu wruqof,a úfYaI ,laIKhla úh' idud‚l fYaI i|yd f.jk ,o fmd,S wkqmd;h 13'75 12'50 ^1'25&
uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
YS% ,xld uynexl=j

II fldgi - 66 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

ixLHd igyk II-7 ixLHd igyk II-8


idudðl .sKqï fYaI u; f.jk ,o fmd,S wkqmd;sl ksjdi Kh fiajdj
jir f.jk ,o fmd,S iM, fmd,S wkqmd;slh1 jir ksl=;a l< wkqu; l< wkqu; Kh fok
wkqmd;slh ^]& ^]& iy;slm;a Kh m%udKh wdh;k fj; uq∞y<
ixLHdj re'ñ,shk uqo," re'ñ,shk
2000 11'50 11'69
2001 11'50 11'69 2000 12"938 1"648 262
2002 12'10 12'26 2001 16"066 2"091 381
2002 19"502 2"673 541
2003 12'00 12'07
2003 18"689 2"792 670
2004 9'50 9'59 2004 14"307 2"452 735
2005 9'00 9'13 2005 14"600 2"766 900
2006 10'10 10'30 2006 15"136 3"049 1"078
2007 11'20 11'40 2007 12"969 2"872 1"240
2008 12"519 3"008 1"192
2008 13'20 13'44
2009 10"383 2"680 1"552
2009 13'75 13'92
2010 ^w& 13"848 4"512 2"093
2010 ^w& 12'50 12'65 tl;=j 160"957 30"543 10"644
^w& weia;fïka;=.; uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j" ^w& weia;fïka;=.; uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
YS% ,xld uynexl=j YS% ,xld uynexl=j

8'4 idudðl .sKqï m%ldYk 8'6 uyck;dj oekqj;a lsrSu

2010 jifr® m<uq wr®O jdr®Isl idudcsl .sKqï m%ldYk fia'w'w fomdr®;fïka;=j lïlre fomdr®;fïka;=fõ o
fiajdfhdaclhka u.ska 2010 jifr® foieïnr® udih iyfhda.h we;sj idudcslhka uqyqK fok .eg¨ ms<sn|j
;=< ° idud‚lhka fj; ksl=;a lrk ,°' 2010 jifr® Tjqka oekqj;a lsrSu i|yd hdmkh †ia;s%lalfha cx.u
fojk wr®O jdr®Islhg wod< .sKqï m%ldYk 2011 cqks fiajd folla o" uiafl,sh" uvl,mqj iy jõkshd hk
m%foaYj, cx.u fiajdjka tl ne.skao mj;ajk ,oS'
ui wjidkh jkúg ksl=;a fldg wjika ls¯ug lghq;=
2010 jr®Ifha ° fia'w'w' fomdr®;fïka;=j oehg lsre<
ms<sfh, lr we;'
yd udkj iïm;a fiajd imhkakkaf.a m%or®Ykh hk
uyck m%or®Yk follg o iyNd.s úh' YS% ,xld msrsia
8'5 idudcslhska i|yd jQ ksjdi Kh myiqlu l<ukdlrK wdh;kh u.ska ixúOdkh lrkq ,enQ
cd;Hka;r udkj iïm;a iïuka;%Kh yd udkj iïm;a
wruqof,a idudcslhka yg ish fia'w'w' .sKqfï fYaIh fiajd imhkakkaf.a m%or®Ykfha ° fia'w'w' fomdr®;fïka;=j
wemhg ;nd ksjdi Kh ,nd .ekSfï fhdackd l%uh 1998 2010 jr®Ifha jvd;au f;dr;=re /.;a m%or®Yk l=áhg ysñ
jr®Ifha ° y∫kajd ≥ka w;r" tu Kh ,xld nexl=j" uyck iïudkh oskd .ekSug iu;a úh' ;jo" 2010 jr®Ifha °"
m%:u jrg fia'w'w' fomdr®;fïka;=j úiska ish,qu osia;%sla
nexl=j" rdcH Wlia iy wdfhdack nexl=j" ksjdi ixjr®Ok
lïlre ks,OdrSka iy YS% ,xld uy nexl=fõ Bg iïnkaO
iy uQ,H ixia:dj" iuQmldr .%dóh nexl= iy cd;sl ksjdi
ks,OdrSka i|yd tla osk jevuqΩjla ixúOdkh lrk ,o
ixjr®Ok wêldrsh hk iyNd.s;aj Kh fok wdh;k u.ska w;r" ish,qu osia;s%la ksfhdackh lrñka 150 lg jvd jeä
,nd .ekSug yels fõ' tu fhdackd l%uh hgf;a wruqof,a ks,OdrSka msrsila thg iyNd.s úh'
idudcslhka fjkqfjka fYaI iy;sl ksl=;a ls¯fï
ldr®hh 2010 jr®Ih ;=< ° o ls%hd;aul lrk ,°'
jr®Ih ;=< ° fuu jHdmD;sh hgf;a fYaI iy;sl 8'7 moaO;s ixj¾Okh
13"848 la wod, wdh;k fj; ksl=;a lrk ,o wruqof,ys oekg mj;akd f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh
w;r" wkqu; lrk ,o iuia; ksjdi Kh m%udKh ue†ld,Skj iajhxlS%h nexl= wdlD;shlg fjkia
remsh,a ñ,shk 4"512 ls ^ixLHd igyk II-8). fuu ls¯fuka fia'w'w' idudcslhkag yd fiajdfhdaclhkag
jHdmD;sh hgf;a 2010 jr®Ifha ° jQ Kh meyer yerSu imhkq ,nk fiajdjkaf.a ldr®hlaIu;djh yd iM,;djh
fjkqfjka wruqo, úiska remsh,a ñ,shk 2"093 lg wdikak jr®Okh ls¯fï wruqKska fia'w'w' fomdr®;fïka;=j
uqo,a m%udKhla idudcsl .sKqï j,ska wvqlr iyNd.s;aj úiska f;dr;=re ;dlaIK fomdr®;fïka;=fõ iyfhda.h
Kh fok wdh;k fj; fm%aIKh lrk ,°' we;sj f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh jeä†hqKq lsrSfï
mshjr lsysmhla 2010 jifr® ° ls%hd;aul lrk ,°'
uQ,slj" 2010 jir ueo Nd.fha oS kj f,cr moaO;shla
y|qkajd ≥ka w;r" tys icSù ls%hdld¯;ajh 2011
ckjdrs 01 †k isg wdrïN lrk ,°'
1
iM, fmd,S wkqmd;sh } idud‚lhkag f.jQ fmd,sh$ [ ^jir wdrïNfha idud‚l .sKqï fYaIh + jir wjidkfha idud‚l .sKqï fYaIh& $ 2 ]

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 67


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

kj f,cr moaO;sh ;=< ish,qu .Kqfokq flakaøShj 8'9 úoHq;a udOH u.sska fia'w'w' odhl uqo,a
jdr®;d.; jk w;r" YS% ,xld uy nexl=fõ fia'w'w' moaO;sfha /ialsÍfï jHdmD;sh
ls%hdj,sh b;d by, uÜgulska taldnoaO ls¯ug wjYH
myiqlï imhhs' udkj ue†y;aùu wju ùu fya;=fjka jr®;udkfha ls%hd;aul jk ziSZ jdr®;d iy ziS3Z jdr®;d
fuu`.ska fufyhqï ldr®hCIu;dj iy o;a; ksrjoH;djh u.sska idudcsl odhl uqo,a f.ùï i|yd jQ f;dr;=re ,nd
by, uÜgulska mj;ajd .; yelsfõ' tfukau idudcslhd .ekSfï ls%hdj,sh jvd;a ldr®hlaIu lsrSu i|yd wod<
Tyqf.a cd;sl ye∫kqïm;a wxlh u.sska y∫kd .ekSfï f;dr;=re úoHq;a udOHfhka (E- Returns) ,nd .ekSfï
myiqlu o kj moaO;sh úiska imhkq ,efí' úfYaI jHdmD;shla fia'w'w' fomdr®;fïka;=j úiska wdrïN
lr we;' kj l%uh (electronic media) u.ska idudcsl
8'8 idudcslhska kej; ,shdmosxÑ lsÍu f;dr;=re iemhSug leu;s ishÆu fiajdfhdaclhskag
fuu jHdmD;shg iïnkaO ùug wdrdOkh lrkq ,efí'
kj f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh mQr®K Odrs;djfhka úoHq;a udOH Ndú;fhka f;dr;=re ,nd .ekSfï kj
ls%hd;aul ùu i|yd iEu idud‚lfhl= i|ydu talSh l%uh u.sska fuf;la mej;s f,aLk u.sska f;dr;=re
y∫kd.ekSfï wxlhla ,nd °u u`.ska idudcslhd flakaø.;jQ ,nd.ekSfï l%ufha mej;s .egÆ wju lr .ekSug yelshdj
o;a; .nvdjla (Member Centric Database) mj;ajd .ekSu ,eî we;' ;jo" fuu jHdmD;sh i|yd iïnkaO jk
jeo.;a fõ' idudcslhka kej; ,shdmosxÑ ls¯fï jHdmD;sh fiajdfhdaclhskag wruqo, fj; lrkq ,nk f.ùï ish
fia'w'w' fomdr®;fïka;=j yd lïlre fomdr®;fïka;=j
nexl=j fj; lrkq ,nk ia:djr ksfhda.hla u.sska udislj
iïnkaOùfuka is≥l, m%Odk jHdmD;s w;rska tlls'
fia'w'w' fomdr®;fïka;=fõ nexl= .sKqug iDcqju fma%IK
tys° fia'w'w' idudcslhka Tjqkaf.a cd;sl ye∫kqïmf;ys
lsrSfï myiqlu o i,id we;'
ku i|ykaj we;s wdldrhg kej; ,shdmosxÑ lrk
w;r" cd'ye'm' wxlh idudcslhdf.a talSh y∫kd .ekSfï úoHq;a udOHfhka f;dr;=re /ials¯fï jHdmD;sh iïnkaOj
wxlh f,i Ndú;d ls¯u is≥ fõ' fuu o;a; .nvdj fiajdfhdaclhska oekqj;a ls¯fï jev igyka 2010 jr®Ifha°
jeä†hqKq ls¯fï b;d jeo.;a ,laIKhla jkqfha wdh;k wdrïN lrk ,°' ta wkqj oekqj;a lsrSfï jevigyka 13 la
folgu fia'w'w' idudcsl .sKqï mj;ajdf.k hdu i|yd
jr®Ih ;=< oS ls%hd;aul lrk ,o w;r" tys m%;sM,hla f,i
fmd≥ o;a; .nvdjla f,i fuh Ndú;d l< yels ùuhs'
2009 jr®Ih wjidk jkúg fuu jHdmD;sh yd iïnkaOj
2010 jir wjika jkúg fuu jHdmD;sh hgf;a ls%hdld¯ isá fiajdfhdaclhska ixLHdj 585 isg 2010 jr®Ih wjika
idudcslhka 800"000 lg wdikak m%udKhlf.a cd;sl jkúg 888 la olajd jr®Okh úh' ta wkqj fuu jHdmD;sh
ye∫kqïmf;ys f;dr;=re /ialr .;a w;r" bka ishhg yd iïnkaO ù we;s fiajdfhdaclhka" jr®;udkfha
77 lg muK talSh y∫kd.ekSfï wxlhka ,nd° we;' wruqof,ys iuia; ∞hl uqo,a ,eîï j,ska ishhg 18 la
/ialr.;a idudcsl f;dr;=re ;=<ska kj idudcsl ksfhdackh lrkq ,efí' úoHq;a udOH yryd f;dr;=re
f,aLkhla ^fmd≥ o;a; .nvdj& ksr®udKh lrk ,°' iïmdokh (E-Return) iy iDcq fma%IK (Direct
;jo" fï olajd ish cd;sl ye∫kqïmf;ys f;dr;=re Debit) u.ska uqo,a f.ùu hk ldr®hhka folu
bosrsm;a lr jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ fkdjQ is≥lrkq ,nk fiajdfhdacl ixLHdj 2009 jifr®oS
idudcslhkaf.ka f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd o;a; 202 la jQ w;r" 2010 jir wjidk jkúg th 246
/ials¯fï kj l%ufõohla wdrïN lrk ,°' 2010 olajd jr®Okh úh' 2010 wjidk úg iDcq fma%IK
fkdjeïnr® ui 01 †fkka miqj fia'w' wruqo,g u.sska wruqo, fj; tjk ,o odhl uqo,a m%udKh
iïnkaOjk idudcslhka ;;ald,Skj ,shdmosxÑ ls¯fï iuia; odhl uqo,a ,eîïj,ska ishhg 2'5 l m%udKhla
ls%hdj,sh o fï iu`.u ls%hd;aul lrk ,°' ta wkqj
ksfhdackh lrk ,°'
iEu fiajdfhdaclhl=u 2010 fkdjeïnr® ui 01 †fkka
miqj wÆ;ska n|jd .kakd fiajdkshqla;slhkaf.a cd;sl
ye∫kqïmf;ys f;dr;=re Tjqkaf.a wdrïNl odhl uqo,a 8'10 Pdhdia:.; msgm;a ,nd .ekSfï jHdmD;sh
ms<sn| f;dr;=re o iu`. fia'w'w' fomdr®;fïka;=jg (Image Scanning Project)
iemhsh hq;= fõ'
úoHq;a f;dr;=re l<ukdlrK moaO;shla we;s ls¯u
tfukau" idudcslhkag ;ukag ysñ ishÆu idudcsl i|yd jQ Pdhdia:.; msgm;a ,nd .ekSfï jHdmD;sfhys
.sKqï ms<sn| f;dr;=re talSh y`≥kd.ekSfï wxlhla
YlH;d wOHhkh 2010 jir ;=< ° ksu lrk ,°' 2011
hgf;a úuiSu myiqls¯fï wruqKska fuu jHdmD;sh
jr®Ih ;=< ° wdrïN ls¯ug kshñ; fuu jHdmD;sh
hgf;a f;dr;=re iemhQ idudcslhkag ysñ wr®:idOl
u.sska wruqof,a idudcsl f;dr;=re úoHq;a udOHfhka
.sKqï ish,a,u Tjqkaf.a cd;sl ye`≥kqïm;a wxlhg
iïnkaO ls¯ug lghq;= i,id we;' fuu jHdmD;sfha /ialr ;nd .ekSug yelsjkq we;' fhdacs; jHdmD;sh
wjidk wruqK jkqfha iuia; idud‚lhkaf.a f;dr;=re hgf;a idud‚lhskaf.a m%Odk ,smsf.dkq úoHq;a
tla/ia lr Tjqka cd;sl ye∫kqïm;a wxlh hgf;a udOHfhka Pdhd.;fldg f,aLKdrCIKh lrkq ,efí'
,shdm†xÑ ls¯u jk w;r" wlS%h idud‚lhkaf.a f;dr;=re fuu.sska o;a; .nvd lsrSu" yeisrùu" wdrlaId ls¯u iy
tla/ialsrSu o 2011 jr®Ifha ° wdrïN lsrSug lghq;= fhdod Ndú;d ls¯u i|yd .;jk ld,h iy msrsjeh wju lr
we;' .; yels fõ'

II fldgi - 68 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

9' úksuh md,k ^wd& foaYSh iud.ï úiska ksl=;alrkq ,nk


remsh,aj,ska ñ, lrk ,o Khlrj, wdfhdackh
1953 wxl 24 ork úksuh md,k mk; ^ixfYdaê;& hgf;a ls¯u i|yd úfoaYslhkag wjir ,nd°u ^2010
rcfha ksfhda‚;jrhd jYfhka uy nexl=j fj; mjrk fkdjeïnr® 22 †ke;s .eiÜ m;% wxl 1681$11&( jr®ê;
,o úksuh md,k lghq;= iïnkaO ldr®hNdrhka úksuh ne∫ïlr fjf<|fmdf<ys jdis∞hl ;;a;ajhka ie,ls,a,g
md,k fomdr®;fïka;=j úiska fufyhjkq ,nhs' Y%S ,xld
.ksñka iy wdfhdack moku mqΩ,a ls˙fï fukau oaú;Sh
uy nexl=fõ 2010 m%;sm;a;s bosrs oelafuys m%isoaO lrk ,o
wNsu;dr®: idlaId;a lr .ekSu i|yd jr®Ih ;=< úksuh fjf<|fmdf<ys øjYS,;dj jeäls¯fï wruq◊ka hq;=j
md,k fomdr®;fïka;=j fj; mej¯ we;s ldr®hNdrh úfoaYslhkag remsh,aj,ska ksl=;a lrk ,o Khlrj,
bgq ls¯fï °" tu fomdr®;fïka;=j úiska Wmdh udr®.sl wdfhdackh ls¯ug wjir ,nd °ug ;SrKh lr we;s w;r"
hdka;%Khla wkq.ukh lrk ,°' úksuh md,k tjka iyNd.s;ajhla u.ska foaYSsh fjf<|fmdf<ys fmd,S
fomdr®;fïka;=j úiska ;u lghq;= ie,iqï ls¯fï ° rfÜ wkqmd;slhkaf.a ia:djr yd l%ñl wvqùulg ∞hl;ajh o
wdr®:ßl m˙irfha ixjr®Okhka ms<sn|j i<ld n,k ,°' ,ndfokq we;'
jr®Okh jQ idr®j wdr®:ßl ;;a;ajhka" úfYaIfhkau ta wkqj" úksuh md,l;=ud úiska úksuh md,k
WoaOukfha wvqùu" rdcH uQ,H l%shdld˙;ajfha jr®Okhka" mkf;a ^423 jk wêldrh& 10"11"15 iy 30 ^5&
úfoaY ixÑ;hka jr®Okh ùu iy fmd,S wkqmd;sl wvqùu
j.ka;s hgf;a kshu l< m˙†" 1995 wxl 15 ork
iy foaYmd,k ia:dhS;djh rfÜ úfoaY úksuh md,k ,sys,a
Y%S ,xld .sKqïlrK iy ú.Kk m%ñ;s mk; wkqj
ls¯u i|yd i;=gq∞hl wdr®:ßl m˙irhla ksr®udKh lrk
,°' ta wkqj" 2010 jr®Ifha ° Y%S ,xld uy nexl=j úiska úfYaIfhka i|yka lrk ,o jHdmdr wdh;khla f,i
m%d.aOk .sKqu ;j≥rg;a újD; ls¯ug yd cx.u jr®.SlrKh lr we;s iud.ul Y%S ,xld remsh,aj,ska kshu
.sKqï .kqfokq u; mkjd ;snQ we;eï ndOlhka lr we;s m˙jr®;H fyda m˙jr®;H fkdjk" f.jd ksoyia
bj;a ls¯ug wjYH l%shdudr®. .kakd ,°' ta w;r;=r" l< yels fyda f.jd ksoyia l< fkdyels Khlr úfoaYSh
fuu ,sys,a ls¯fï l%shdj,shg myiqlï ie,iSfï wdh;ksl wdfhdaclhkag" Y%S ,xldfjka msg; ixia:d.;
wruqKska Y%S ,xld uy nexl=j fjf<|fmd< ixia:dj,g" wfkajdisl mqoa.,hkag iy wfkajdisl
iyNd.sjkakka i|yd kj úfoaY úksuh .sKqï lsysmhla Y%S ,dxlslhkag ksl=;a ls¯u iy mej¯u i|yd wjirh
y∫kajd fok ,°' fulS l%shdudr®.hka rfÜ by< wdr®:ßl m%∞kh lrk ,°'
jr®Okhla <Ûdlr .ekSug;a cd;Hka;r wdfhdaclhkaf.a
úYajdih kexùug;a Wmld¯ jkq we;' ^we& iud.ïj,g úfoaY uQ,dY%j,ska Kh ,nd.ekSu
óg wu;rj" 2010 jr®Ih ;=< úksuh md,k i|yd läkñka wjir ,nd°u( Y%S ,xldfõ wfmalaIs;
fomdr®;fïka;=j úiska t†fk∞ lrf.k hk lghq;= by< jr®Ok fõ.h <Ûd lr .ekSug Y%S ,xldjg wduqL
jk n,h,;a fjf<∫ka iy úfoaY úksuh .kqfokqj, úfoaY wdfhdack ,eîu jeä lr.; hq;= w;r" ta i|yd
ksr;jkakka fj; úOdkhka$fufyhqï Wmfoia ksl=;a idfmalaI jYfhka wvq ms˙jehla hgf;a jHdmdrj, uQ,H
ls¯u" úfoaY úksuh .kqfokq i|yd wkque;Ska m%∞kh wjYH;d imqrd,Su i|yd úl,am udr®. ilia ls¯u wjYH
ls¯u" úfoaY úksuh .kqfokq iqm¯laIKh iy úksuh fõ' ta wkqj" úúOdldrfha jHdmdr lghq;=j, ksr;
md,k mkf;a j.ka;s W,a,x>kh ùï iïnkaOj úur®Yk iud.ïj,g tu iud.ï úfoaY úksuh Wmhkakka fõo
lghq;= is≥lrk ,°' hk ldrKdj fkdi<ld y˙ñka úfoaY uQ,dY%j,ska Kh
,nd.ekSu i|yd wjir ,ndfok ,°'
9'1' m%d.aOk .sKqï .kqfokq ,sys,a lsÍu
fuu ksr®foaYh" foaYSh fjf<|fmd< ;=< wruqo,a i|yd
^w& kd.˙l ixjr®Ok wêld˙h úiska ksl=;a lrk ,o jk mSvkh iukh lrk w;r rfÜ foaYSh wdr®:ßl lghq;=
remsh,aj,ska ñ, lrk ,o Khlr yqjudre ls¯ug wjir m%idrKh ls¯ug yels wjia:do jeä lrkq we;'
,nd°u ^2010 Tlaf;danr® 01 †ke;s .eiÜ m;% wxl 1673$43&(
úksuh md,l;=ud úiska úksuh md,k mkf;a ^423 jk ^wE& úfoaYSh iud.ïj,g Y%S ,xldj ;=< jHdmd˙l ia:dk
wêld˙h& 7"10 iy 11 jk j.ka;s hgf;a kshu l< m˙os" wdrïN ls¯u i|yd wjir ,nd°u ^2010 fkdjeïnr® 22
kd.˙l ixjr®Ok wêld˙hg (UDA) Tjqkaf.a ixjr®Ok †ke;s .eiÜ m;% wxl 1681$10&( fndfyda úfoaYSh iud.ï
lghq;= i|yd wruqo,a tla/ia ls¯ug yelsjkq ms◊i Y%S ,xldj ;=< jHdmd˙l ia:dk msysgqùug úYd, Wkka≥jla
remsh,aj,ska ñ, lrk ,o Khlr úfoaYSh wdh;ksl olaj;s' tfiau" úfoaYSh iud.ula Y%S ,xldj ;=< jHdmd˙l
wdfhdaclhkag" Y%S ,xldfjka msg; ixia:d.; ixia:dj,g"
ia:dkhla msysgqùu" úksuh md,k mk; hgf;a ksl=;a l<
Y%S ,xldfjka msg; jdisl mqoa.,hkag iy Y%S ,xldfjka
fr.=,disj,g wkql+, úh hq;= nj iud.ï mkf;a olajd
msg; jdisl Y%S ,dxlslhkag ksl=;a ls¯ug wjirh m%∞kh
lrk ,°' we;' flfia jqj;a" tjeks jHdmd˙l ia:dk ixia:dmkh

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 69


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ls¯u" kv;a;= ls¯u i|yd wjYH wruqo,a f.k tau" ^B& úksuh md,k mkf;a 7" 10" 11" 15 iy 30 ^5& j.ka;s
w;s˙la; wruqo,a kej; Tjqkaf.a rgj,g f.khdu iy m%ldr wjirh ^2010 foieïnr® 21 †ke;s .eiÜ m;% wxl
fjk;a ndysr fm%aIK ls¯ï kshdukh ls¯u i|yd meye†,s 1685$2&( 2002 wfm%a,a 19 †ke;s wxl 1232$14 ork rcfha
iy myiq l%shd∞uhla fkdue;' .eiÜ m;%fha ^w;s úfYaI& m<lrk ,o úksuh md,k mk;
hgf;a jQ ±kaùfï neyer ls¯ï hgf;a (iv) whs;uhg
ta wkqj" rg;=<g is≥lrk iDcq úfoaYSh wdfhdack i|yd
miqj §wdrlaIl l<ukdlrKh" ;lafiarelrKh iy ;ks
;j≥rg;a myiqlï ie,iSfï wruqK fmr±˙j úksuh
mqoa.,hkag fyda fm!oa.,sl wdh;khkag WmfoaYk iemhSu
md,k mkf;a 48 jeks j.ka;sh iu. lshefjk 29 C
we;=Ω wdrlaIl fiajd iemhSu¶ hkak we;=<;a ls¯fuka iy
j.ka;sh iy 30 jeks j.ka;sfha 5 jeks Wm j.ka;sh hgf;a"
§fldgia wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu¶ hk jpk fjkqjg
2007 wxl 7 ork iud.ï mk; hgf;a §úfoaYSh iud.
§iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu¶ hk jpk wdfoaY ls¯fuka
ula¶ f,i ,shdm†xÑ ù we;s Y%S ,xldfjka msg; ixia:d.;
;j≥rg;a ixfYdaOkh flfr®'
iud.ïj,g Y%S ,xldj ;=< jHdmdr lghq;= lrf.k hdu
i|yd wjirh m%∞kh lrk ,°'
9'3' kj .sKqï y÷kajd §u
9'2' cx.u .sKqï .kqfokq u; jQ ndOl bj;a lsÍu ^w& iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu (SIA): wdfhdaclhka
úiska wdfhdack udr®. f;dard.ekSfï ° mj;sk
^w& Y%S ,xldfjka msg; nexl=j, .sKqï újD; ls¯u iy
ixlSr®KNdjh bj;a ls¯u ms◊i fldgia wdfhdack ndysr
mj;ajd .ekSug wjirh ^2010 udr®;= 11 †ke;s .eiÜ m;%
remsh,a .sKqu (SIERA), NdKavd.dr ne∫ïlr
wxl 1644$26&( úksuh md,k mkf;a 48 jeks j.ka;sh
wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu (TIERA),
iu. lshfjk 6 AA j.ka;sh iy 8 jeks j.ka;sfha 1 Wm
NdKavd.dr ì,am;aa wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu
j.ka;sh hgf;a Y%S ,xldj ;=< isák fyda Y%S ,xldj ;=<
(TIERA-2) iy NdKavd.dr ne∫ïlr$ì,am;a wdfhdack
fkajdislj isák mqoa.,hskag iy Y%S ,xldfõ ,shdm†xÑ
ndysr remsh,a .sKqu- foaYdNsudkS (TIERA-D) taldnoaO
iud.ï fyda wdh;kj,g Y%S ,xldfjka msg; ´kEu
lrñka iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu (SIA) y∫kajd fok
nexl=jl úfoaY uqo,a .sKqï újD; ls¯u iy mj;ajdf.k
,°'
hdu iy l%shd;aul ls¯ug fyda tu .sKqï jid ±óug
fmd≥ wjirh m%∞kh lrk ,°' ^wd& wka;r®cd;sl fiajd iemhqïlrejka iy Tjqkaf.a
fiajlhska i|yd úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï
^wd& úfoaY uqo,ska is≥lrk b†˙ .súiqï i|yd wjirh
(FCAISPE): foaYSh jHjidhlhka wNsfm%arKh ls¯ug"
mqΩ,a ls¯u( wdkhk iy wmkhk lghq;=j, kshe,s
úfoaYSh mdr®Yajhkag Tjqkaf.a fiajdjka iemhSug yd n≥
jHdmdr i|yd myiqlï ie,iSu iy úfoaY úksuh
iyk ,nñka úfoaY jHjydr uqo,ska jk Tjqkaf.a bmehSï
.kqfokq iïnkaOfhka jk úksuh wj∞kïj,g Tjqkaf.a
r|jd .ekSug;a wka;r®cd;sl fiajd iemhqïlrejka yd
ksrdjrKh ùu iSudls¯u ms◊i" úfoaY uqo,ska is≥lrk
Tjqkaf.a fiajlhka i|yd úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï
b†˙ .súiqï i|yd mj;sk iSudjka bj;a lrk ,°'
wdrïN lr mj;ajdf.k hdu ms◊i n,h,;a fjf<∫kayg
^we& úfYaI úfoaY wdfhdack ;ekam;= .sKqu(SFIDA) wjirh m%∞kh lrk ,°'
wfkajdislhkaf.a úfYaI úfoaY wdfhdack ;ekam;= .sKqï
^we& wduqL wdfhdack .sKqu (IIA) : 2007 wxl 7
(SFIDA) iy tjeks wfkajdislfhl= úiska Y%S ,xldfõ
ork iud.ï mk; hgf;a ,shdm†xÑ ù we;s úfoaYSh
wlafjr< tallj, mj;ajdf.k hkq ,nk .sKqï w;r
iud.ïj,g jHdmd˙l ia:dkhla yryd Y%S ,xldj
wruqo,a yqjudre ls¯ug wjirh m%∞kh lrk ,°'
;=< jHdmd˙l lghq;= lr f.k hdug 2010
^wE& mQr®j f.ùï moku u; is≥lrk wdkhkhka u; jk fkdjeïnr® 22 †ke;s wxl 1681$10 ork .eiÜ
wdka;sl ;ekam;= wjYH;d( rfÜ by< .sh ndysr ixÑ; m;%h u.ska wjirh m%∞kh lr we;s fyhska
;;a;ajh i,ld ne,Sfuka wk;=rej f;dard.;a md˙fNda.sl Y%S ,xldj ;=< is≥lrk jHdmd˙l fufyhqï i|yd úfoaYSh
NdKav wdkhkhkays bkafjdhsia w.h u; jk 100] l iud.ï fjkqfjka wduqL wdfhdack .sKqula újD; lr
wdka;sl ;ekam;= wjYH;djh bj;a lrk ,°' mj;ajdf.k hdug n,h,;a fjf<∫kayg wjirh m%∞kh
lrk ,°'
^b& tf;r .uka lrk Y%S ,dxlslhkag úfoaY jHjydr
uqo,a fkdaÜgq kssl=;a ls¯u( tf;r .uka lrk Y%S ,dxlslhka ^wE& ixpdrl fyda jHdmd˙l lghq;= i|yd Y%S ,xldjg
i|yd ,ndfokq ,nk .uka °ukdfõ fldgila jYfhka meñfKk úfoaYslhkag úfoaY jHjydr uqo,ska .sKqï
ksl=;a lrkq ,nk úfoaY jHjydr uqo,a fkdaÜgq m%udKh" újD; ls¯u i|yd wjir ,nd °u( ixpdrlhskaf.a meñ”u
we't'c'fvd,r® 2000 isg we't'c'fvd,r® 2500 fyda fjk;a jeäùu;a iu. ixpdrl wxYh ie,lsh hq;= f,i mqΩ,ajkq
wkqu; úfoaY jHjydr uqo,a jr®.hlska Bg ;=<H jk we;ehs wfmalaId flfr®' jHdmd˙l lghq;= i|yd ,xldjg
m%udKh olajd jeä lrk ,°' meñfKk" wfkajdisl úcd;slhka ixLHdjo ie<lsh

II fldgi - 70 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

hq;= f,i by< hdug bv we;s nj fmkS hhs' fmrd;=j ^B& Y%S ,xldfõ úfoaY rdcH ¥; ldr®hd," Tjqkaf.a
;djld,sl ixpdr i|yd Y%S ,xldjg meñfKk fyda ldr®h uKav,h iy mjqf,a idud‚lhska i|yd úfoaY
Y%S ,xldjg meñ”ug wfmalaId lrk úcd;slhkag úfoaY jHjydr uqo,ska yd Y%S ,xld remsh,aj,ska we;eï nexl=
jHjydr uqo,ska .sKqï myiqlï ,nd° fkdue;s neúka lghq;= ls˙u i|yd wjir ,nd°u( Y%S ,xldj úfoaYhka
Tjqka ie,lsh hq;= wmyiq;djhlg m;aj we;' iu. oaúmdr®Yaùh iy nyq mdr®Yaùh jYfhka iqyo in|;d
mj;ajd we;s w;r" fuu in|;d mj;sk wdr®:ßl ;;a;ajhka
tneúka" Y%S ,xldfõ jdih lrk fyda Y%S ,xldjg meñ”ug hgf;a ;j≥rg;a mqΩ,a fjñka mj;S' jr®;udkfha °"
n,dfmdfrd;a;= jk wfkajdisl úcd;slhkag úfoaY úksuh md,k wruqKq i|yd úfoaY rdcH ¥; ldr®h
jHjydr uqo,ska .sKqï újD; ls˙ug;a tajd mj;ajdf.k uKav, tkï ;dkdm;s ldr®hd," uy flduid˙ia ldr®hd,"
hdug;a bv ,nd °u ms<sn|j wjOdkh fhduqlrk ,°' fldkai,a ldr®hd," hqfrdamSh ix.ufha fyda tlai;a
by; i|yka lrk ,o wfkajdislhkag Tjqka Y%S ,xldfõ cd;skaf.a ixúOdkfha ia:ßr ¥; fufyhqï iy Tjqkaf.a
/£ isák ld,h ;=< Tjqkaf.a .kqfokq myiqfjka yd ldr®h uKav, wfkajdislhka f,i i<lkq ,nk w;r"
wdrlaIs;j is≥ ls¯ug;a" rfÜ ixpdrl lr®udka;h yd úfoaY jHjydr uqo,ska we;eï nexl= .kqfokqj, ksr;
ùfï° Tjqka úiska úfYaI wjirhla ,nd .ekSu wjYH
jHdmd˙l l%shdldrlï mqΩ,a ls¯ug ∞hl;ajh ,nd°u
flfr®'
i|yd;a" fuu úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï u.ska myiqlï
i<ikq we;' ta wkqj" n,h,;a fjf<∫kayg ;djld,sl ta wkqj" n,h,;a fjf<∫kayg Y%S ,xldfõ úfoaY rdcH
ixpdr i|yd Y%S ,xldjg meñfKk fyda Y%S ,xldjg ¥; ldr®hd," rdcH ¥;hka iy Tjqkaf.a mjqf,a idud‚lhka
meñ”ug wfmalaId lrk wfkajdisl úcd;slhka i|yd i|yd rdcH ¥; úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï (DFA) iy
úfoaY jHjydr uqo,ska .sKqï újD; ls¯ug iy mj;ajd rdcH ¥; remsh,a .sKqï (DRA) újD; ls¯ug iy mj;ajd
.ekSug wjirh m%∞kh lrk ,°' .ekSug wjirh m%∞kh lrk ,°'

^b& ue◊la yd iajr®KdNrK wdkhklrejkag úfoaY


jHjydr uqo,ska .sKqï wdrïN ls¯ug wjir ,nd°u( Y%S 9'4' úfoaYhka ys wdfhdackh yd úfoaYhkaf.ka Kh
,xldj ue◊la yd iajr®KdNrK ksIamdokh" fjf<πu iy ,nd.ekSu i|yd wkque;sh
m%;sksr®udKh i|yd ckm%sh uOHia:dkhls' ixpdrlhka úfoaYhka ys wdfhdackh ls¯ug yd úfoaYSh Kh
meñ”fï wfmalaIs; jr®Okh ue◊la yd iajr®KdNrK ,nd.ekSu i|yd wh≥ïm;a 76 la b†˙m;a ù ;snQ w;r"
i|yd jk b,aÆu m%idrKh ùug n,mdkq we;' úksuh md,k mkf;a w∞< j.ka;s m%ldrj" tu
wh≥ïm;a w;=˙ka wh≥ïm;a 30 la i|yd úksuh md,k
Y%S ,xldfõ ue◊la yd iajr®KdNrK lr®udka;fhys fomdr®;fïka;=j úiska wjYH wkque;sh my; ±lafjk
wmkhklrejka †˙ .ekaùfï Wmdh udr®.hla jYfhka m˙† ,ndfok ,°'
Tjqkaf.a úfoaY úksuh wjYH;d i|yd myiqlï ie<iSu
ms◊i ue◊la yd iajr®KdNrK wmkhklrejka ^w& fkajdisl iud.ï 18 lg m%Odk jYfhka wdfhdack
i|yd úfoaY jHjydr uqo,ska .sKqï wdrïN ls¯ug iy nexl=" fjf<πï" NdKav keõ.; ls¯ï" is,a,r fjf<|
mj;ajdf.k hdug 2008 ° wjir ,nd fok ,°' ue◊la lghq;= iy fiajl ukdm fldgia fhdackd l%u hk
wdkhkh" m%Odk jYfhka úfoaY jHjydr uqo,ska f.ùï lafIa;%hka ys úfoaY rgj, wdfhdackh i|yd wjir
is≥ ls¯ï u; is≥ flfrk neúka fuu myiqlu ue◊la yd ,ndfok ,°' tfia wjir ,ndfok ,o wdfhdackhkaf.a
iïmQr®K jákdlu wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r®
iajr®KdNrK jl% wmkhklrejka iy wdkhklrejka
ñ,shk 38'55 la úh'
i|yd o °r®> ls¯ug ;SrKh lrk ,°' ue◊la yd
iajr®KdNrK fjf<∫ka ueKsla wdkhkh fldg tu ^wd& fkajdisl iud.ï 12 la i|yd o< jYfhka wefu˙ldkq
ueKsla lemSu" Tm oeóu iy iajr®KdNrK ksr®udKh tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 67'21 l m%udKhl úfoaYSh
;=<ska tys w.h jeälrkq ,efí' fuu úfoaY jHjydr Kh uqo,a ,nd.ekSu i|yd wjir ,ndfok ,°'
uqo,a .sKqï by; ldKavhkag wh;a wdkhklrejkag
Tjqkaf.a .kqfokq iqug ls¯ug myiqlï i<ik w;ru
9'5' NdKav keõ.; lrkakka (Freight Forwarders),
lr®udka;fha jr®Okhg o Wmld¯ jkq we;'
úfoaY úksuh yqjudre lrk wdh;k (Money
ta wkqj" n,h,;a fjf<∫kayg ue◊la iy$fyda Changers) yd iSñ; n,h,;a fjf<÷kayg
iajr®KdNrK wmkhkh" ue◊la iy$fyda iajr®KdNrK (Restricted Dealers) wjir m;%$n,m;% ksl=;a
lsÍu
wdkhkh fyda wmkhklrejkag ksñ fyda fkdksñ
ue◊la iy$fyda iajr®KdNrK iemhSfuys ksr; mqoa.,hka" my; ±lafjk m˙† NdKav keõ.; lrkakka" úfoaY úksuh
wdh;k iy iud.ï i|yd §ue◊la iy iajr®KdNrK yqjudre lrk wdh;k iy iSñ; n,h,;a fjf<∫kayg
fjf<∫ka i|yd úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï¶ újD; ls¯ug n,m;% ksl=;a ls¯u úksuh md,k fomdr®;fïka;=j úiska
iy mj;ajd .ekSug wjirh m%∞kh lrk ,°' wLKavj is≥ lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 71


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

^w& kj iud.ï 40 la NdKav keõ.; lrkakka f,i 9'7 fjk;a l%shdldrlï


,shdm†xÑ jQ w;r" ta wkqj 2010 jr®Ih wjidk jk úg
NdKav keõ.; lrkakka f,i ,shdm†xÑ jQ iud.ïj, nexl= udr®. yryd úfoaY úksuh fm%aIKh lrkakkaf.a
tl;=j 341 la úh' úfoaY uqo,a fm%AIKh ls¯fï lghq;a; m%jr®Okh ls¯fï
wNs,dIfhka n,h,;a fjf<∫kayg" tlS wruqK i|yd
^wd& úfoaY úksuh ñ,° .ekSu i|yd kj n,m;% jvd;a myiq" ldr®hlaIu iy wju ms˙jehla hgf;a
08 la ,nd ≥ka w;r" ta wkqj uqΩ úfoaY úksuh yqjudre
hdka;%Khla we;s ls¯ug Tjqka fm<Uùu ms◊i jevigyka
lrk wdh;k .Kk 83 olajd by< hk ,°' ;jo"
l%shd;aul lrk ,°' úksuh md,k fr.=,diSka ;j≥rg;a
t'c'fvd,r® ñ,shk 4 la jk jdr®Isl úfoaY úksuh
,sys,a ls¯u ksfõokh ls¯u i|yd mqj;am;a idlÉPdjla
ñ,° .ekSfï lvbu blaujd .sh úfoaY úksuh yqjudre
lrk wdh;k 11 lg úfoaY úksuh úls”u i|yd wjir mj;ajk ,°' ;j≥rg;a" fuu ,sys,alrk l%shdudr®. ms<sn|
,ndfok ,°' úfoaY úksuh yqjudre lrk wdh;kj, n,h,;a fjf<∫ka ±kqïj;a ls¯u i|yd Tjqka fjkqfjka
n,m;% ld,h °r®> ls¯fï ° i,ld n,k tu wdh;k úiska /iaùï mj;ajk ,°' úksuh md,kh iïnkaO lghq;=
jdKsc nexl=j, ;ekam;a l< hq;= wju jdr®Isl ms˙jegqï ms<sn| mqyqKq jev igyka iy iïuka;%Khka i|yd úksuh
wjYH;djh we't'c'fvd,r® 600"000 isg we't'c'fvd,r® md,k fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka úiska foaYkhka
ñ,shk 1 olajd 2010 ckjd˙ 01 †k isg n,mj;ajk m˙† mj;ajk ,°'
jeä lrk ,°'

^we& ;Sre n≥ rys; fjf<|ie,a" ixpdrl fydag,a" 10' uQ,H nqoaê tallh
ixpdrl wdmkYd,d" ixpdrl ksfhda‚;jreka yd ue◊la
yd iajr®KdNrK fjf<|ie,a hkd°ka f.ka iukaú; jQ 2006 wxl 6 ork uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mkf;a
wfkl=;a iSñ; n,h,;a úfoaY úksuh fjf<∫ka i|yd jHjia:dms; m%;smdok m%ldrj" uQ,H nqoaê tallh
kj n,m;% 42 la 2010 jir ;=< ksl=;a l< w;r" n,m;% 2006 jifr®° msysgqjkq ,enQ w;r" 2007 jifr®° tys
3 la wfydais lrk ,°' ta wkqj" tu iSñ; n,h,;a m˙md,kh uqo,a uKav,h fj; mjrk ,°' uQ,H
fjf<∫ka uqΩ .Kk 786 olajd by< hk ,°' nqoaê tallfhys m%Odk ldr®hj,g" uQo,a úY=oaêlrKh"
;%ia;jd° lghq;=j,g wruqo,a iïmdokh ls¯u iy
9'6 úksuh md,k mkf;a j.ka;s W,a,x>kh ùï uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mkf;a wks;slhhs
iïnkaO úu¾Yk lghq;= ksr®jpkh lr we;s lghq;=j,g iïnkaO úh yels
wjia:djka wkdjrKh lr .ekSu msKsi uqo,a
úfoaY úksuh .kqfokq iïnkaOfhka fjf<|fmd< .kqfokqj,g w∞, f;dr;=re /ials¯u yd ,nd .ekSu"
iyNd.sjkakkaf.a ksis l%shdld˙;ajh iy úfoaY úksuh iel lghq;= uqo,a .kqfokqj,g w∞, úur®YK is≥ ls¯u"
fjf<|fmdf<ys ldr®hlaIu;dj ;yjqre ls¯ug" tu úfoaY
ffk;sl$n,d;aul ls¯fï l%shdudr®. ia:dms; ls¯u i|yd
úksuh fjf<∫ka fj; úksuh md,k mk; hgf;a ksl=;a
w∞, kshduk yd kS;sh l%shd;aul lrk wdh;kj,g
lr we;s ksfhdaa. lv ls¯ï yd úúO mdr®Yajhka úiska
úur®Yk iïnkaO f;dr;=re yd úia;r ,nd°u iy
úksuh md,k mkf;a úê úOdk W,a,x>kh ls¯ïj,g
tfrysj úur®Yk lghq;= mj;ajk ,°' .kqfokqlre iïnkaO iqm¯laIdld¯ ùug w∞<j kshuhka
yd fr.=,dis ksl=;a ls¯u wh;a fjhs' 2010 jir ;=< uQ,H nqoaê
ta wkqj 2010 jir ;=< ° fya;= olajk f,i ±kqï °fï tallfhys m%Odk ldr®hhkays idrdxYhla my; ±lafõ'
,sms 59 la" ov uqo,a f.jk f,i ±kqï °fï ,sms 28 la"
ksfhda. ls¯fï ,sms 27 la iy wjjdo ls¯fï ,sms 28
la ksl=;a flreKq w;r úur®Ykhka 114 la wjika lr" 10'1 f;dr;=re tla/ia lsÍu yd úu¾Ykh
jer†lrejkayg mkjk ,o ov uqo,a f,ig re'8"942"555'37
úúO wdh;k úiska jdr®;d lrk ,o f;dr;=re$o;a;
whlr .kakd ,°' tu úur®Ykhka fndfyduhla
,nd .ekSu yd úYaf,aIKh ls¯u i|yd fhd∞ .kakd
wkjirfhka úfoaY uqo,a Ndr.ekSu yd ñ,° .ekSu"
úksuh md,k mkf;a ,nd ° we;s wjirhkays olajd we;s uQ,H nqoaê tallh i;= udr®. .; o;a; l<ukdlrK
ldr®h mámdáh W,a,x>kh lrñka wfkajdislhkag iq/ moaO;sh jk ,xldµska (LankaFIN) fj; n,m;%,dNS
l=ï ksl=;a ls¯u yd Y%S ,xldfõ fkajdisl mqoa.,hka úiska jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=" ,shdm†xÑ uQ,H
wfkajdislhkag wkjir úfoaY úksuh f.ùï ls¯u wd†h iud.ï" fldgia ;e/õldr iud.ï yd rlaIK iud.ï
yd iïnkaO úh' ;j≥rg;a uyckhd fj;ska flfrk úiska uQ,H nqoaê tallh u.ska mkjk ,o wjYH;djhkag
úuiSï iy meye†,s ls¯ï 675 la fjkqfjka úksuh md,k wkql+,j" tkï remsh,a ñ,shkh iy Bg jeä fyda úfoaY
fomdr®;fïka;=fõ úur®Yk wxYh úiska 2010 jifr® ° jHjydr uqo,ska Bg iudk uqo,a m%udKhla jk uqo,a
∞hl;ajh imhk ,°' .kqfokq fyda úoHq;a uqo,a fm%aIK ^,efnk iy

II fldgi - 72 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

hefjk& jdr®;d lrk ,°' ta wkqj miq.sh jir ;=<° yd idudkH fmd≥ ck;dj ksfhdackh lrñka 1100 lg
ñ,shk ;=klg jeä uqo,a .kqfokq fyda úoHq;a uqo,a jeä ms˙ilf.a iyNd.S;ajfhka" niakdysr yd uOHu m<d;a
fm%aIK jdr®;d ixLHdjla jdr®;d jQ w;r iel lghq;= wdjrKh jk m˙s† mqyqKq ls¯fï yd ±kqj;a ls¯fï
.kqfokq jdr®;d 246 la jdr®;d úsh' uQ,sl mrSlaIKj,ska jev igyka 15 la mj;ajk ,°' fujka jev uqΩ
wk;=rej iel lghq;= .kqfokq jdr®;d 33 jeä≥r
5 la i|yd ´iafÜ%,shdkq uQ,H nqoaê tallfha
úur®IKh i|yd kS;sh l%shd;aul lrk wdh;kj,g yd
(Au strac) iydh ,nd ≥ks' fuu jev igyka uÛska
kshduk wêld˙kag fhduq lrk ,oS' 2010'12'31 osk jkúg
wmrdO m¯laIK fomdr®;fïka;=j (CID) úiska is≥lrK uqo,a úY=oaêlrKh" ;%ia;jdohg wruqo,a iemhSug
,o m¯laIKhka mokï lrf.k kS;sm;s fomdr®;fïka;=j w∞< .kqfokq y∫kd .ekSu úYaf,aIKh ls¯u yd
úsiska uqo,a úY=oaêlrKh iïnkaOj wêfpdaokd m;% 2 la o jdr®;d ls¯u iïnkaOfhka ±kqj;a lrk ,°' ;jo"
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSfï jro iïnkaOj wêfpdaokd Y%S ,xld úksYaphldrjrekaf.a wdh;kfha (Sri
m;% 3 la o f.dkq lrk ,°' Lanka Judges Institute) iyfhda.h iys;j uQ,H
nqoaê tallh 2010 jifr®° wêlrK úksiqrejreka
10'2 kshduk rduqfõ m%j¾Okh i|yd úfYaI jevuqΩjla meje;a jQ w;r" ta i|yd
úksiqrejreka 61 fofkl= iyNd.s úh'
wka;r®cd;sl m%ñ;Skag iu.dój" mj;akd kS;suh rduqj"
;j≥rg;a Yla;su;a ls¯fï w†gkska" uQ,H nqoaê tallh iii) cd;Hka;r iïnkaO;d
wfkl=;a mdr®Yajlrejka iuÛ tlaj 2006 wxl 6 ork
^w& t.afudkaÜ lKavdhu (Egmont Group)
uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mk;" 2005 wxl 25 ork
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSu je,elaùfï iïuq;s mk; iy uQ,H nqoaê tallfha úur®Yk lghq;= i|yd wjia:d
2006 wxl 5 ork uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï mk; 12 l° t.afudkaÜ lKavdhfï ^uQ,H nqoaê tall
ixfYdaOkh ls¯u wdrïN fldg we;' uqo,a úY=oaêlrKh 118 la idud‚l;ajh ork ixúOdkhls& idud‚lhkaf.a
je,elaùfï iy ;%ia;jdohg wruqo,a iemhSu je,elaùu iydh ,nd .kakd ,°' tf,iu t.afudkaÜ lKavdhfï
ms<sn| c.;a m%ñ;Ska ie,iqï lrkq ,nk wdh;kh idud‚l rgj,a úiska ;u úur®Yk lghq;=j,g w∞<
jk uQ,H lghq;= ldr®h idOk n,ldh ^Financial
idlaIs tla/ia ls¯u iïnkaOfhka lrkq ,enQ b,a,Sï 9 la
Action Task Force) u.ska ksl=;a lrk ,o m%ñ;Skag
uQ,H nqoaê tallh úiska ms<s.kakd ,°'
wkql+,j is≥ flfrk fuu ixfYdaOkhka w∞< kS;suh
yd kshduk moaO;Ska jr®Okh ls¯u i|yd b,lal lr ^wd& wdishdkq Ydka;slr l,dmSh uqo,a úY=oaêlrKh
we;'
ms<sn| lKavdhu (Asia Pacific Group on Money
Laundering)
10'3 fjk;a lghq;=
wdishdkq Ydka;slr l,dmSh uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn|
i) wjfndaO;d .súiqï w;aika lsrSu lKavdhfuys wdrïNl idud‚l rgla f,i Y%S ,xldj
2010 jifr®° isx.mamQrefõ° meje;s 13 jk jdr®Isl
iel lghq;= .kqfokqj,g wod< úsur®Yk
iuqΩjg iyNd.s úh' tfukau nx.,dfoaYfha mej;s ,dN
lghq;= iy fpdaokd f.dkq ls¯u Wfoid f;dr;=re
yqjudre lr .ekSfï l%shdj,sh myiq lr .ekSug" wruqKq lr fkd.;a ixúOdkhkays wj∞kï iy.;Ndjh
uQ,H nqoaê tallh 2010 jifr®oS fn,acshdkq uQ,H iy ñksia cdjdrï b,lal lrñka mej;s 13 jk jdr®Isl
f;dr;=re ieliqï tallh ^Financial Information jevuqΩjg o uQ,H nqoaê tallh iyNd.s úh'
Processing Unit of Belgium), ´iafÜ%,shdkq .kqfokq
iv) t;eka m¯laIK meje;aùu (On-site Examination)
jdr®;d yd úYaaf,aIK uOHia:dkh (AUSTRAC),
nx.,dfoaY" bka†hdkq" fid,uka ¥m;a uQ,H nqoaê tall .kqfokq jdr®;dlrK wdh;k uqo,a
iy Y%S ,xld fr®.=j hk wdh;k iuÛ wjfndaO;d .kqfokq jdr®;d ls¯fï mk;g iy uQ,H nqoaê tallh
.súiqï 6 la w;aika lrk ,°' ta wkqj" 2010 jir úiska m%ldYs; wfkl=;a kshdukj,g wkql+, fkdùï
wjidkfha° w;aika lr we;s uqΩ wjfndaO;d .súiqï
iy tu wdh;khka uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,shg iy
ixLHdj 12 olajd by< hk ,°'
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSï lghq;=j,g md;%ùfï
ii) wdh;ksl yelshdjka m%jr®Okh ls¯u yd wj∞ku fidhd n,kq jia uQ,H nqoaê tallh úiska 2010
±kqj;a lsrSfï jev igyka jifr® ° t;eka m¯laIK 3 la mj;ajk ,°' ta wkqj w∞,
n,m;%,dNS jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaI;
s nexl=" ,shdm†xÑ úêúOdkhkag mgyeksj .kqfokq jdr®;d lrk ,o tla
uQ,H iud.ï" fmd,sia fomdr®;fïka;=j" wOHdmk wdh;k wdh;khlg tfrysj l%shd udr®. .kakd ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 73


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

11' uQ,H moaO;s ia:dhS;dj uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j 2009 uy nexl=
jdr®Isl jdr®;dfõ iy §uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d 2010¶
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%Odk wruqKq j,ska tlla jQ uQ,H jdr®;dfõ uQ,H wxYfha jr®Okh iy ia:dhs;dj i|yd
moaO;s ia:dhs;dj mj;ajdf.k hdu i|yd" 2007 jr®Ifha ° jQ m˙Éf√ohka ilia ls¯fï lghq;=j,g o ∞hl;ajh
uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j msysgqjk ,°' uQ,H ,ndfoñka iïnkaëlrK lghq;=j, ksheÆfKah'
moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=fõ m%Odk ldr®hhka jkqfha"
idr®j úplaIK wfõlaIK meje;aùu" jdr®Isl uQ,H moaO;s
ia:dhs;d úuiqu ilia ls¯u iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ 11'3 uQ,H moaO;s ia:dhs;djg wÞ< lñgqj,
yd uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqfõ jev lghq;= lghq;= iïnkaëlrKh
iïnkaëlrKh ls¯u wd†h fõ' 2010 jr®Ifha °
fomdr®;fïka;=j úiska lrk ,o m%Odk ldr®hhka ms<sn| uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d
,qyq~q úia;rhla my; olajd we;' WmfoaYl lñgqfõ f,alï ldr®hd,h jYfhka 2010 jr®Ifha
° o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j fkdlvjd
lghq;= mj;ajdf.k hk ,°'
11'1 id¾j úplaIK wfõlaIKh
^w& uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj
uQ,H wxYh flfrys we;s moaO;suh wj∞kï y∫kd .ekSu
iy tu wj∞kï i|yd uqyqK °ug tu wxYhg we;s yelshdj uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ iNdm;s jkqfha uQ,H moaO;s
;lafiare ls¯u i|yd idr®j úplaIK wfõlaIKh meje;aùu ia:dhs;dj Ndrj lghq;= lrk ksfhdacH wêm;s ;=udh'
uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j u`.ska is≥ lrkq ,efí' 2010 jifr®° m%;s ksr®udKh l< lñgqfjys idud‚lhska
idr®j wdr®:ßl iy uQ,H fjf<|fmd< jr®Okhka úYaf,aIKh oy wgla isák w;r" tu idud‚lhska" ñ, ia:dhs;dj
iy nexl= iy wfkl=;a uQ,H wdh;khkays wj∞kï Ndrj lghq;= lrk ksfhdacH wêm;s;=ud" uQ,H moaO;s
wkdjrKh úYaf,aIKh ls¯u fï i|yd we;=<;a fõ' m%Odk ia:dhs;dj" ñ, ia:dhs;dj iy f.ùï yd mshùï hk
uQ,H wdh;kj, Yla;su;aNdjh i,ld ne,Su i|yd" ld,Sk wxYhka Ndrj lghq;= lrk iyldr wêm;sjreka ;sfokd
mokula u; úia;Sr®K uQ,H Yla;su;aNdj or®Yl iuQQyhla iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d" nexl= wëlaIK" nexl= fkdjk
uQ,H ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j úiska iïmdokh lrk uQ,H wdh;k wëlaIK" f.ùï iy mshùï" wdr®:ßl
,°' nexl=fõ wNHka;r m%fhdackh i|yd jQ uQ,H wxYfha mr®fhaIK" rdcH Kh" cd;Hka;r fufyhqï lghq;=" foaYSh
wj∞ku ;lafiaare lrk jdr®;d o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fufyhqï lghq;=" f;dr;=re ;dlaIK" ixLHdK" úksuh
fomdr®;fïka;=j úiska ms<sfh, lrk ,°' ixia:dms; md,k iy uQ,H nqoaê hk fomdr®;fïka;= m%OdkSkaf.ka
wxYfha Kh .e;shkaf.a uQ,H Yla;su;aNdjh iy iukaú; fõ' uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj hkq uQ,H wxYh
Kh wdmiq mshùfï yelshdj ;lafiare ls¯u Wfoid flfrys n,mdk wj∞kï y∫kd.ekSu" tu wj∞kï wju
tu wxYh i|yd jQ o;a; .nvdjla we;s ls¯ug ls¯ug .; yels l%shd udr®. idlÉPd ls¯u iy uQ,H moaO;s
wjYH lghq;= o wdrïN lrk ,°' uQ,H moaO;sh ia:dhs;dj jeä †hqKq ls¯fï W;aidyhka iïnkaëlrKh
flfrys wys;lr n,mEula we;s l< yels ixjr®Okhka i|yd jQ wka;r® fomdr®;fïka;= idlÉPd jghls' 2010
ms<sn| Y%S ,xld uy nexl=fõ oeä iqmrslaIdldrSNdjh jr®Ifha ° uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj /iaùï jdr y;la
i|yd bjy,a jk uQ,H wxY iy uQ,H fjf<|fmd<j,a mj;ajd we;'
wdjrKh lr.;a mQr®j wk;=re we`.ùfï moaO;shla ms<sfh,
ls¯u i|yd o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j ^wd& uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj
odhl;ajh ,ndfokq ,eîh'
uqo,a uKav,h úiska 2008 jifr® msysgqjkq ,enQ uQ,H moaO;s
ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj" uQ,H wxYfhys .egΩ ms<sn|
11'2 m%ldYk woyia iy Wmfoia uy nexl=j fj; ,nd°u i|yd fm!oa.,sl
wxYfha m<mqre≥ ks,Od¯kaf.ka iukaú; fõ'
2009 jirg w∞< uQ,H moaO;s ia:dhs;d úuiqu 2010 lñgqfjys jr®;udk idud‚l ixLHdj oyhla jk
ckjd˙ udifha ° m%ldYhg m;a lrk ,°' 2010 jirg w;r" 2010 jifr® ° /iaùï jdr 11 la mj;ajkq
w∞< uQ,H moaO;s ia:dhs;d úuiqu" 2010 jifr® wjidk ,eîh' uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj
ldr®;=fõ ° ms<sfh, lrkq ,enQ w;r" th 2011 jifr® úiska Kh ldâm;a i|yd jk udr®f.damfoaYhka uQ,H
m<uq ldr®;=fõ° m%ldYhg m;aùug kshñ;h' th uQ,H
iud.ï i|yd jk kS;s¯;s" uQ,H WmlrK i|yd jk
moaO;s ia:dhs;d iuia; weÛhSu iy wj∞kï wju lr
n≥lrKhka" wka;r®cd, jxpd je<elaùu" fcHIaG
.ekSfï l%u" úfoaYSh iy foaYSh idr®j wdr®:ßl jr®Okhka"
mqrjeishka i|yd uQ,H iyk ,nd°u" nexl=
foaYSh uQ,H fjf<|fmd<j, ldr®h idOkh" nexl= wxYfha
;ekam;= .%dóh m%foaYj, kej; wdfhdackh" „ú;
ldr®h idOkh iy wj∞kï" wfkl=;a uQ,H wdh;kj,
jr®Okhka iy wj∞kï iy m%Odk f.ùï mshùï moaO;s rlaIK wxYfha jr®Okh i|yd kj ksmehqï l%u"
iy kshduk rduqfõ l%shdld¯;ajh hkd†h wdjrKh lrk tall Ndr yd uqo,a fjf<|fmd< wruqo,a iy
m˙Éf√o yhlska iy úfYaI igyka mylska iukaú; fldgia fjf<|fmd< ixjr®Okhka hkd†h iïnkaOfhka
fõ' ksr®foaY b†˙m;a lrk ,°'

II fldgi - 74 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

12' wêm;s f,alï ldr®hh i|yd o wêm;s;=udg wjYH ishÆu fufyhqï


fiajdjka ,ndfok ,°' wêm;s;=ud nexl=fjka msg;
f,alï lghq;=" ikaOdk ldr®hhka" wêm;s;=ud úiska /iaùï ksfhdackh lrk úg tajdg wjYH o;a; iemhSu
mjrk ,o ldr®hhkays miq úmrï lghq;= yd wdfhdack i|yd o wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska lghq;=
m%jr®Okh i|yd wjYH jk lghq;= hkd†h bgq ls¯u lrk ,°' tf,iu jr®Ih ;=<° úfoaYSh wdfhdaclhska
;=<ska wêm;s;=udg wjYH iydh ,ndfoñka wêm;s f,alï iu. ukd iïnkaëlrKhla mj;ajd .ksñka Tjqka i|yd
fomdr®;fïka;=j úiska ish lghq;= fuu jir ;=<° o wjYH wdr®:ßlh ms<sn| ld,Sk f;dr;=re iemhSug wêm;s
wLKavj ls%hd;aul lrk ,°' f,alï fomdr®;fïka;=j l%shd lf<ah'
wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=fõ wfkl=;a ldr®hhka jr®Ih ;=<° foaYSh yd úfoaYSh mqj;am;a idlÉPd iy udOH
w;r wêm;s;=ud yuqùug meñfKk ks,Od¯ka yd iïuqL idlÉPd .Kkdjlg wêm;s;=ud iyNd.s jQ w;r"
wuq;a;ka i|yd uqK .efik ld, fõ,djka fjka ls¯u ta i|yd wjYH lghq;= ixúOdkh lrñka tu ldr®hhka
is≥ flfr®' .re wud;Hjre" .re mdr®,sfïka;= uka;%Sjre" idr®:lj bgq ls¯ug wjYH ls%hd udr®. wêm;s f,alï
;dkdm;sjre" nexl=j, yd wfkl=;a uQ,H wdh;kj, m%Odk fomdr®;fïka;=j úiska .kakd ,°'
úOdhl ks,Od¯ka" udOH wdh;k m%OdkSka" jHdmd˙lhska"
cd;Hka;r uQ,H wruqo," f,dal nexl=j jeks wdh;kj, wêm;s;=ud úiska wfkl=;a fomdr®;fïka;= fj; ksl=;a
úfoaYSh ksfhda‚;hska iuÛ uy nexl= wêm;s;=ud úiska lrkq ,enQ Wmfoia ksis m˙† ls%hd;aul jkafka o hkak
/iaùï .Kkdjla mj;ajk ,°' tjeks ishΩu /iaùï yd b;d ióm f,i miq úmrï ls¯u o wêm;s f,alï
yuqùï iïnkaëlrKh lrñkao tajdg w∞<j miqj mek fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°' tf,iu" uQ,H
keÛ=Kq lreKq w∞< mdr®Yajhkag ikaksfõokh lrñkao iud.ï" fiajl wr®: idOl wruqo, yd nexl= lghq;=
wêm;s;=udf.a ldr®hhka jvd;a myiq f,i bgq ls¯ug iïnkaO uyck úuiSï yd wdr®:ßlh iïnkaOj uyck;dj
wjYH l%shd udr®. wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska úiska is≥ lrk ,o úuiSïj,g ms<s;=re iemhSug wêm;s
.kakd ,°' f,alï fomdr®;fïka;=j iydh úh'
wêm;s;=udg" t;=udf.a úfYaIs; wuq;a;kag fukau nexl=fõ
úfYaIs; wdrdê; wuq;a;kag ikaOdk fiajdjka ,nd°ug
wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska wjYH mshjr
13' udkj iïm;a l<ukdlrKh
.kakd ,°' tfukau wêm;s;=udf.a foaYSh yd úfoaYSh ks, miq.sh jirj, ° fukau 2010 jir ;=<oS o
ixpdrhkg w∞< ishΩu lghq;= ixúOdkh ls¯u o is≥ lrk udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j kj l=i,;d yd
,°' rgmqrd msysá wdr®:ßl jYfhka jvd;a jeo.;alula we;s ±kqu w;am;a lr °u ;=<ska udkj iïm; iún,
ia:dk fj; lafIa;% pd˙ldjkag o wêm;s;=ud iyNd.s úh' .ekaùug;a" jD;a;Shuh yd ;dlaaI◊l l=i,;djhka
W;=re yd kef.kysr m<d;aj, kj ixjr®Ok jev igyka Yla;su;a ls¯fï yd jeä †hqKq ls¯fï wruq◊ka Bg
ks¯laIKh yd kj nexl= YdLd yd uQ,H wdh;k újD; wjYH mqyqKqùï ,nd°ug fukau uy nexl=fõ m%Odk
ls¯ï" jHdmd˙l m%cdj yd rcfha ks,Od¯ka uqK .eiSu jeks
wruqKq imqrd.ekSu i|yd wjYH fiajl odhl;ajh
ldr®hhka i|yd o wêm;s;=ud iyNd.s úh' tjeks ishÆ
jeä†hqKq ls¯u i|yd fhduq úh' fï iïnkaOfhka" 2010
ixpdrhka i|yd jk ikaOdk lghq;= yd iïnkaëlrK
jir ;=<° udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j úiska bgq lrk
ldr®hhka bgqls¯uo wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska
,o uQ,sl ldr®hhka w;r" kj n|jd .ekSï" mqyqKqùï ,nd°u"
is≥lrk ,°' fuhg wu;rj" Y%S ,xldfõ mej;s úúO
/iaùï yd iïuka;%Kj, fukau cd;Hka;r uQ,H nqoaêuh yelshdjka jr®Okh ls¯u" by< M,∞hs;djhla
wruqo," f,dal nexl=j" úfoaYSh wdfhdack m%jr®Ok Wfoid ish ldr®h uKav,fha wdl,amuh fjkila we;s
/iaùï jeks by< ;,fha cd;Hka;r /iaùïj,o m%Odk ls¯u" Wiiaùï ,nd°u" ldr®h idOk l<ukdlrKh"
wdrdê;hd fyda foaYlhd jYfhka wêm;s;=ud iyNd.s fiajlhka fomdr®;fïka;= w;r ia:dk.; ls¯u" wkqm%dma;s
jQ w;r" tn∫ ks, ixpdrhka i|yd wêm;s;=udf.a .uka ie,iqï ilia ls¯u yd fiajl wNsfma%arKh hkd†h we;=<;a
ixúOdkh ls¯u yd tajdfhys idr®:l;ajh i|yd wjYH úh' 2010 jir ;=< is≥ lrk ,o kj n|jd .ekSïj,ska
f;dr;=re jdr®;d ,nd°uo wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j wk;=rej nexl=fõ iuia; fiajl ixLHdj 1"497 la
úiska is≥ lrk ,°' wêm;s;=ud rfgka neyerj isák olajd by< .sh w;r" th 2009 jifr® iuia; fiajl
wjia:dj,° uqo,a fjf<|m," úfoaYSh úksuh fjf<|m, ixLHdj jQ 1"263 yd ii|k l, ishhg 19 l jr®Okhla
yd wdr®:ßlh ms<sn| ixfõ° wfkl=;a f;dr;=re yd o;a; úh' úY%du .ekSï iy b,a,d wiaùï fya;=fjka jQ fiajlhka
l,g fõ,djg ,nd°ug wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j bj;a ùfï wkqmd;h 2010 jir ;=<° ishhg 1'9 la jQ w;r
úiska mshjr .kakd ,°' thg wu;rj" wêm;s;=ud yd 2009 jifr® ° tu wkqmd;h ishhg 3'6 la úh'
ksfhdacH wêm;ssjreka úiska ∞hlajh imhk ks, W;aij
ixúOdkh ls¯uo wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska is≥
lrk ,°' 13'1 udkj iïm;a jHqyh

nexl=j úiska m%;sia:dmkh lr we;s lñgq i|yd kj fiajlhka 265 fofkl= n|jd .ekSu;a iuÛ 2010
wêm;s;=ud b,a,d isák wjYH lrk f;dr;=re ,nd°ug foieïnr® jkúg uy nexl= fiajfha fh° isá iuia;
wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska mshjr .kakd fiajl ixLHdj 1"497 la jQ w;r" fuu iuia; fiajl
,°' fuhg wu;rj" Y%S ,xld uy nexl=fõ 2011 - 2015 uKav,h" udKav,sl mka;sfha fiajlhka 654 f.kao"
Wmdh udr®.sl ie,iqu ilia ls¯u yd b†˙m;a ls¯fï udKav,sl fkdjk mx;sfha fiajlhka 666 f.ka o"

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 75


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

iqΩ fiajlhka 169 f.ka yd fldka;%d;a moku u; cQks yd iema;eïnr® udij,° l<ukdlrK
n|jd.;a fiajlhka 08 fofkl=f.kao iukaú; mqyqKqjkakka 96 fofkl= nexl= fiajhg n|jd .kakd
úh' ta wkqj 2009 jifr®° wjqre≥ 45 la j mej;s uy ,°' Bg wu;rj iqΩ fiajlhka 71 fofkla yd nexl=
nexl= ldr®h uKav,fha idudkH jhia m%udKh 2010 iydhlhka 94 fofkla o" ms<sfj,ska 2010 jifr® cQks
foieïnr® ui wjidkh jkúg wjqre≥ 41 olajd yd iema;eïnr® udij,° nexl= fiajdjg n|jd .kakd
wvq úh' tfukau wxl II-9 ixLHd igyfkys olajd ,°' tfukau nexl=fõ úfYaIs; wjYH;d i|yd wjYH
we;s m˙† udKAv,sl mx;ssfha ks,Od¯kaf.ka ishhg úfYaI{ jD;a;Shuh fiajdjkaf.a wjYH;dj ie,ls,a,g
80 la muK m%:u Wmdêhla" mYapd;a Wmdêhla fyda f.k nexl=fõ mdr®Yaúl n|jd .ekSï m%;sm;a;sh hgf;a
jD;a;Sh iq≥iqlula fyda ,nd ;sì◊' 2010 jir ;=<° 2010 jir ;=<oS ús≥,s bxcsfkarefjla" isú,a bxcsfkarefjla"
fiajlhska 09 fofkl= nexl= fiajfhka b,a,d iyldr wdrlaIl md,ljrfhla iy fcHIaG iyldr
wia jQ w;r" ;j;a fiajlhska 20 fofkl= nexl= wdrlaIl md,ljrfhla nexl= fiajdjg n|jd .kakd ,°'
fiajdfjka úY%du .kakd ,°'
nexl= ffjoH uOHia:dkh i|yd ffjoH ks,Od˙fhl=f.a
yd fyo ks,Od˙kshlf.a fiajh iy ldhjr®Ok
13'2 n|jd .ekSï
uOHia:dkh i|yd WmfoaYljrfhl=f.a fiajh ndysr
y∫kd.;a ksmqK;d wjYH;djhka imqrd,Su i|yd fiajd iemhqïlrejka fj;ska ,nd .ekSug o 2010
udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j ish idudkH n|jd jir ;=< ° lghq;= lrk ,°' fï w;r" wdrCIl fiajd
.ekSï m%;sm;a;sh hgf;a 2010 jifr® ° ms<sfj,ska fomdr®fïka;=fõ iy fNdackd.dr fiajfha we;eï

ixLHd igyk II - 9
2010'12'31 oskg udkj iïm;a jHqyh

fiajlhska ixLHdj wOHdmk$jD;a;Sh iq≥iqlï

fiajl mx;sh ms˙ñ .eyeKq uqΩ idudkH mYapd;a mYapd;a mYapd;a m%:u m%:u jD;a;Sh
jhi Wmdê" Wmdêh Wmdêh Wmdêh Wmdêh iq≥iqlï
ixLHdj
m%:u
^wjqre≥& Wmdêh yd m%:u iy iy
yd Wmdêh jD;a;Sh jD;a;Sh
jD;a;Sh
iq≥iqlï iq≥iqlï
iq≥iqlï
1' udKav,sl mx;sh
(i) IV fYa%◊h iy 51 17 68 52 13 45 02 04 04 0
by< fYa%◊
(ii) III fYa%◊h 69 19 88 52 08 40 01 03 36 0
(iii) II fYa%◊h 92 88 180 44 06 26 03 29 87 08
(iv) I fYa%◊h 85 137 222 45 0 12 01 06 109 0
(v) l<ukdldr mqyqKq 38 58 96 27 0 05 01 37 37 16
2' udKav,sl fkdjk
mx;sh
(i) V fYa%◊h 26 46 72 55 0 0 0 0 19 01
(ii) IV fYa%◊h 77 52 129 50 0 0 0 0 09 01
(iii) III fYa%◊h 71 14 85 50 0 0 01 0 01 03
(iv) II fYa%◊h 108 82 190 33 0 0 0 0 06 03
(v) I fYa%◊h 95 02 97 45 0 0 0 0 0 0
(vi) nexl= iydhl 40 53 93 23 0 0 0 0 11 02
3' iqΩ fiajl mx;sh
(i) I, II iy III fYa%◊ 155 14 169 31 0 0 0 0 0 0
4' fldka;%d;a moku
hgf;a n|jd.;a
ks,Od¯ka
(i) ishÆu ldKavhka 04 04 08 45 01 01 01 0 0 0

uqΩ ixLHdj 911 586 1497 41 28 129 10 79 319 34

II fldgi - 76 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

fiajdjkag wjYH fiajlhka o ndysr fiajd iemhqïlrejka mqrmamdvq iïmQr®K ls¯ug wjYH lghq;= iïmdokh lrk
fj;ska ,nd .kakd ,°' ,°' Bg wu;rj" 2010 jir ;=< ° fiajlhka 156 fofkl=g
fY%a◊" mx;s iy ;k;=re Wiiaùï ,nd °u o udkj iïm;a
tfukau m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°'
l%shd;aul lrk ,o †<s∫lu msgq ±lSu i|yd jk
iqΩ m˙udK jHdmD;sfha II jk w†hr i|yd wjYH
fiajlhka n|jd .ekSu i|yd o udkj iïm;a 13'5 mqyqKq lghq;= yd ixj¾Okh
fomdr®;fïka;=j myiqlï i,id fok ,°' ta wkqj"
Kh WmfoaYljrfhla" mqyqKq lghq;= úfYaI{fhla" l=i,;d uQ,sl fldg.;a wdh;khla ;=< by< ldr®h
wf,ú úfYaI{fhla yd fufyhqï úfYaI{fhla n|jd idOkhla w;am;a lr.ekSfuys,d mqyqKqùïj, jeo.;alu
.ekSug o udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j myiqlï imhk y∫kd.ksñka udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j nexl= ldr®h
,°' uKav,fha mqyqKq lghq;= yd ixjr®Okh i|yd foaYSh
yd úfoaYSh mqyqKq wdh;k u.ska mj;ajk ,o mqyqKq
mdGud,d" jevuqΩ" iïuka;%K yd wr®Old,Sk mdGud,d
13'3 ld¾hidOk l<ukdlrK l%uh wjia:djka imhd °ug wjYH myiqlï wLKaavj i,ik
,°' 2009 jir ;==<° ,nd≥ka mqyqKq wjia:d 1"170 g
uy nexl=fõ iuia; fufyjr yd ±lau ,Ûdlr .ekSu
idfmalaIj 2010 jir ;=<° udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j
i|yd ,ndfok ∞hl;ajh wkqj tla tla ks,Od¯kaf.a
foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq wjia:d 1"641 la ,nd ° we;s w;r"
ldr®hidOkh we.ehSug yelsjk whq˙ka nexl=fõ
tajd wdr®:ßl úoHdj" uQ,H moaO;s ia:dhs;djh" wj∞kï
ldr®hidOk l<ukdlrK l%uh ilia lr we;' ta wkqj
l<ukdlrKh" nexl= wëlaIKh" ixÑ; l<ukdlrKh
jr®Ih wdrïNfha°u fiajlhska ;u wëlaIK ks,Od¯ka
hk lafIa;% wdjrKh lrk ,°' 2010 jir ;=<° úfoaYSh
iu. idlÉPd lr iq≥iq nr ;eîulska hqla;j ;u b,lal
ilia ls¯u u.ska ldr®hidOk we.ehSï l%uh wdrïN yd foaYSh mqyqKqùï i|yd iyNd.s jQ ks,Od¯ka ixLHdj
lrkq ,nhs' fuu b,lal u; mokïj fiajlhka úiska ms<sfj,ska 190 la yd 1"451 la úh'
tla tla b,lalh i|yd ldr®hidOk uÜgï b†˙m;a
ixLHd igyk II - 10
lrñka ldr®hidOk we.ehSï m;%sldfõ iajhx we.ehSfï
fláld,Sk úfoaY mqyqKq wjia:d - 2010
fldgi iïmQr®K lrkq ,nk w;r" ldr®hidOk
uÜgï ms<sn|j wjidk ;SrKhlg t<öu i|yd iyNd.s jQ
lafIa;%h
w∞, fiajlhd yd wëlaIK ks,Od˙hd w;r ldr®h ixLHdj
idOk we.ehSï idlÉPd mj;ajkq ,nhs' óg wu;rj" wdr®:sl úoHdj yd wdr®:sl m%;sm;a;s 47
fiajlhska úiska wOHhk" mqyqKq yd jD;a;Sh ixjr®Ok uQ,H fr.=,dis yd moaO;s ia:dhs;dj 46
ie,iqï o" ldr®hidOk we.ehSï m;%sldj iu. 34
wj∞kï l<ukdlrKh
wëlaIK ks,Od¯kaf.a we.ehSï i|yd b†˙m;a lrkq ,nhs'
uQ,Hh 4
Wiiaùï ,nd °fï° ie,ls,a,g .kq ,nk ksr®Kdhlhka
w;r tla ksr®Kdhlhla f,i wjika ldr®hidOk we.ehSï f;dr;=re ;dlaIKh yd f.ùï moaO;s 6
uÜgï Ndú;d lrkq ,nhs' rdcH Kh l<ukdlrKh 6
uy nexl= lghq;= 13
ta wkqj ishΩu nexl= fiajlhka i|yd jQ 2009 jifr®
ldr®hidOk we.ehSï" b,lal.; ld,ÉfPaoh ;=<°u udkj iïm;a l<ukdlrKh 25
iïmQr®K lrk ,°' jr®Ih wdrïNfha° b,lal.; l< fjk;a 9
ld,iSudj,g iu.dój fiajlhkaf.a yd fomdr®;fïka;= 190
tl;=j
j, 2010 jir i|yd jQ b,lal ilia ls¯u o is≥ lrk
,oS'
^w& úfoaYSh mqyqKq lghq;=

13'4 Wiia lsÍï 2010 jir ;=<° ,nd ≥ka úfoaY mqyqKq wjia:d ixLHdj 190
la jQ w;r" th 2009 jifr® ° ,nd ≥ka úfoaY mqyqKq wjia:d
nexl=fõ b;d jeo.;a ;k;==re ish,a, iq≥iq l=i,;djhkaf. ixLHdj jQ 141 g idfmalaIj ishhg 35 l jr®Okhla úh'
ka hq;= ks<Od˙kaf.ka iïmQr®K ls¯u ;yjqre ls¯ug udkj fuu ks,Od¯ka ms<s.;a úfoaYSh mqyqKq wdh;k u.ska
iïm;a fomdr®;fïka;=j 2010 jifr® ° mshjr .kakd ,°' mj;ajkq ,enQ mqΩ,a mrdihl úys≥kq mqyqKq mdGud,d"
ta wkqj tla iyldr wêsm;sjrfhl= ksfhdacH wêm;s iïuka;%K" jevuqΩ yd iuqΩ i|yd iyNd.s jk ,°'
≥rhg o" fomdr®;fïka;= m%OdkSka 4 fofkl= iyldr
wêm;sjreka f,i udKav,sl mx;sfha úfYaI fY%a◊hg mqyqKq jevigyka ;=<ska ,nd.;a ±kqu M,∞hs f,i fhd∞
o" udKav,sl mx;sfha III fY%a◊fha ks,Od¯ka 16 fofkl= .ekSu ;yjqre ls¯fï wruqKska fuu jevigykaj,g iyNd.s
ksfhdacH fomdr®;fïka;= m%OdkSka f,i o" Wiia ls¯ug ùu ;=<ska ,nd.;a ±kqu mokï lrf.k úfYaI mejreï
wjYH myiqlï i,iñka ishΩ m%Odk ;k;=re i|yd mej;s iïmQr®K ls¯ug" kj l%shdldrlï wdrïN ls¯ug fyda ±kg

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 77


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

nexl=fõ mj;akd l%shdldrlï jeä†hqKq ls¯u i|yd ∞hl 13'6 ia:dk udrelsÍï
jk f,i fuu jevigykaj,g iyNd.s jQ ks,Od¯kaf.ka
b,a,d isák ,°' fuu wruqK bgqlr .ekSu i|yd ia:dk udreùï jevigyfka wxYhla f,i nyqúO
ia:dms; lr we;s mqyqKq lghq;= ms<sn| Wm lñgqj 2010 l=i,;djhkaf.ka ms˙mqka fiajl ms˙ila ìyslr
jir ;=<° úfoaY mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.s jQ .ekSfï yd nexl=fõ iuia; M,∞hs;djh by< kxjd
ks,Od¯ka iu. fmr yd miq mqyqKq idlÉPd .ekSfï wruqKska hqla;j tla fomdr®;fïka;=jl jir
25 la mj;ajd we;' ta wkqj tlÛ jQ úfYaI mejreï 74 5 lg jvd fiajh l< fiajlhkag" Tjqka ;=< mj;sk
w;˙ka jir wjika jkúg mejreï 18 la iïmQr®K lr ksmqK;d uÜgï yd úúO fomdr®;fïka;=j, mj;sk
;sì◊' ksmqK;d wjYH;djhka ie,ls,a,g .ksñka fjk;a
fomdr®;fïka;= j,g ia:dk udreùï ,ndfok ,°' fï
^wd& mYapd;a Wmdê wOHhk lghq;= hgf;a 2010 jir ;=<° fiajlhka 20 fofkl=g udreùï
,nd °ug lghq;= lrk ,°'
foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq jevigyka ;=<ska
fiajlhka ixjr®Okh ls¯fï Wmdh udr®.sl
fhduqjg wu;rj nexl= fiajlhka ;=< nqoaêuh 13'7 fiajH - fiajl iïnkaO;d
yelshdj by< kexùu wruqKq fldg.;a ish YsIH;aj
jevigyk o nexl=j úiska wLKavj mj;ajd f.k hk 2010 jir ;=<° o jD;a;Sh iñs;s yd l<ukdld˙;ajh
,°' 2010 jir ;=< ° tlai;a rdcOdksh" weu˙ld tlai;a w;r ióm ixjdohla mj;ajdf.k hdu i|yd udkj
ckmoh" cmdkh yd ´iafÜ%,shdj hk rgj, ms<s.;a úYaj iïm;a fomdr®;fïka;=j úiska myiqlï i,ik ,°'
úoHd,j, úoHdm;s yd Ydia;%m;s Wmdê wOHhk lghq;= wjYH wjia:dj,° jD;a;Sh iñ;sj,g l<ukdld˙;ajh
wdrïN l< ks,Od¯ka ixLHdj 15 la jQ w;r" ks,Od¯ka yuq ù idlÉPd ls¯fï wjia:djka o i,id fok ,o w;r"
fofofkl= wdpdr®h Wmdêh i|yd jQ ish wOHhk lghq;= ta wkqj tjeks idlÉPd jdr 10 la mj;ajk ,°' fuu
wdrïN lrk ,°' úoHdm;s yd Ydia;%m;s Wmdê wOHhk ixjdoh ;=<ska nexl= l<ukdld˙;ajhg kj n|jd
lghq;= wjika l< ks,Od¯ka 6 fofkl= iy wdpdr®h .ekSï" Wiia ls¯ï" mqyqKq lghq;=" iqNidOk yd nexl=fõ
idudkH mrsmd,kh wd† lghq;= iïnkaOj
Wmdê wOHhk lghq;= wjika l< tla ks,Odrsfhl= 2010
mej;s .egΩld¯ ;;a;ajhka o uÛyrjd .ekSug
jir ;=<° nexl= fiajhg jdr®;d lrk ,°'
yelshdj ,enqKq w;r" 2010 jir ;=<° nexl=j ;=<
^we& foaYSh mqyqKq lghq;= lsis≥ ldr®ñl wdrjq,la we;s fkdúK'

2010 jir ;=<° foaYSh mqyqKq wjia:d 1"451 la ,nd≥ka


w;r" th 2009 jir ;=<° ,nd≥ka foaYSh mqyqKq wjiA:d wêm;s;=ud iyNd.s jQ /iaùï
1"029 g idfmalaIj ishhg 41 l jr®Okhla úh' fï w;˙ka
1' fmnrjd˙ udifha ° ,kavkfha ° mej;s iudc wdr®:ßl
jeäuk;a ks,Od¯ka ixLHdjla nexl= ú≥ msfhi u.ska
wka;r® l%shdldrs;aj jevigyk'
mj;aajk ,o mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.s jQy' nexl=
ú≥ msfhi yd fjk;a ms<s.;a foaYSh mqyqKq wdh;k u.ska 2' fmnrjd˙ - udr®;= udij,° ldïfndacfha ° mej;s
mj;ajk ,o mqyqKq jevigyka i|yd iyNd.s jQ ks,Od¯ka 45 jeks ishika (SEACEN) wêm;sjrekaf.a
ixLHdj ms<sfj,ska 976 la yd 475 la úh' foaYSh mqyqKq iuqΩj yd 29 jk ishika wêm;sjrekaf.a
jevigyka ,nd °fï ° f;dr;=re ;dlaIK" uKav,fha /iaùu iy nexfldla ys mej;s
ikaksfõok" uQ,H yd m%d.aOk fjf<|fmd<" nexl= /iaùï'
wëlaIK" idr®j wdr®:ßl úYaf,aIK" wNHka;r 3' wfm%a,a udifha ° weu˙ld tlai;a ckmofha
ú.Kk" l<ukdlrK wd° lafIa;% i|yd m%uqL;djh fjdIskagka ã'iS' ys mej;s cd;Hka;r uQ,H
,ndfok ,°' wruqo, yd f,dal nexl=fõ jika; iD;=fõ
/iaùï ^Spring Meetings&'
rdcH NdId fomdr®;fïka;=fõ iyfhda.h we;sj nexl=
ldr®h uKav,hg ish fou< NdId ±kqu jeä†hqKq lr 4' uehs udifha°" ksõfhdar®la yd fjdIskagka ys ° tlai;a
.ekSu i|yd myiqlï ie,iSfï jevigyklao udkj ckmo rdcH ks,Od¯ka" jHdmd˙l m%cdj yd udOH
iïm;a fomdr®;fïka;=j úiska †h;aa lrk ,°' isxy, NdIdj iu. mej;s /iaùï yd Y%S ,xldfõ jHdmd˙l wjia:d
jHjydr lrk ks,Od¯ka 200 la muK fuu ms<sn| iïuka;%K ud,dj iy isx.mamQrefõ ° mej;s
jevigyk i|yd iyNd.s jQ w;r" jevigyk f–'mS' fudar®.ka ys ke.S tk fjf<|fmd,j,a ms<sn|
wjidkfha ° rdcH NdId fomdr®;fïka;=j u.ska mj;ajk wdishdkq iuqΩj'
,o ,sÅ; yd jdÑl m¯laIK i|yd ks,Od¯ka 114
5' uehs udifha ° bka†hdfõ ° mej;s wdfhdacl
fofkla fmkS isáhy' tfukau nexl= fiajlhkaf.a NdId
/iaùï'
yelshdj jeä†hqKq ls¯u i|yd fou< NdIdfjka újdo
;rÛ ud,djla ixúOdkh ls¯ug o udkj iïm;a 6' uehs udifha ° fydxfldx yd isx.mamQrefõ° mej;s
fomdr®;fïka;=j mshjr .kakd ,°' wdfhdaclhkaf.a ieish yd /iaùu'

II fldgi - 78 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

7' iema;eïnr® udifha ° ksõfhdar®la ys° mej;s wdfhdacl 6' nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ jev n,k wOHlaI
/iaùï' à'tï'f–'jhs'mS' m%kdka≥ uy;añh 2010 fmnrjd˙ 11
†k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a
8' fkdjeïnr® udifha ° ms,smSkfha ° mej;s §f.da,Sh
lrk ,°'
wr®nqoh u.ska wdishdjg we;s jQ n,mEu" W.;a mdvï"
m%;sm;a;suh or®Ykh yd b†˙ ±lau¶ ms<sn| wdishdkq 7' foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=fõ jev n,k wOHlaI
ixjr®Ok nexl=fõ l,dmSh ieish' wdr®'ta'ta' ch,;a uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 †k isg tu
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
9' fkdjeïnr® udifha ° isx.mamQrefõ ° mej;s
f,dal nexl= - isx.mamQre há;, myiqlï 8' f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=fõ jev n,k
uQ,H iuqΩfõ" uQ,H yd kd.˙l kdhlhskaf.a wOHlaI fla'î' †idlreKd uy;d 2010 fmnrjd˙ 11
/iaùu' †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a
lrk ,°'
Wiia lsÍï$m;alsÍï 9' jevn,k úksuh md,l mS'tÉ'´' pkaøjxY uy;d 2010
fmnrjd˙ 11 †k isg úksuh md,l jYfhka m;a lrk
1' w;s.re ckdêm;s;=ud úiska tka'ta'Wu.s,sh uy;d ,°'
2010 uehs 25 †k isg n,meje;afjk m˙† uqo,a
10' l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI
uKav,fha idud‚lhl= jYfhka m;a lrk ,°'
tï'whs' iqµshdka uy;d 2010 cQks 21 osk isg uQ,H
2' my; i|yka Wiia ls¯ï yd m;als¯ï 2010 jir ;=< lghq;= fomdr®;fïka;=fõ m%Odk .Kldêld˙
l%shd;aul lrk ,°' jYfhka m;a lrk ,°'
(i) mS'ã'f–'m%kdka≥ uy;d 2010 ckjd˙ 5 †k isg 11' uQ,H lghq;= fomdr®;fïka;=fõ m%Odk .Kldêld˙
ksfhdacH wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' fla'tï'ta'tka'ojq,., uy;añh 2010 cQks 21
†k isg nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
(ii) jhs'ta' o is,ajd uy;d udKav,sl mx;sfha úfYaI
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg iyldr
wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' 12' nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI tia'tia' r;akdhl uy;d
(iii) wdpdr®h ví'tï'fyaupkaø uy;d udKav,sl 2010 cQks 21 †k isg rdcH Kh fomdr®;fïka;=fõ
mx;sfha úfYaI fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 wêld˙ iy f,aLldêld˙ jYfhka m;a lrk ,°'
†k isg iyldr wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk
,°' 13' fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=fõ wêld˙
tï'f–'tia' wfíisxy uy;d 2010 cQks 21 †k isg
(iv) tia',xld;s,l uy;d udKav,sl mx;sfha úfYaI m%;sm;a;s iudf,dapk yd ks¯laIK fomdr®;fïka;=fõ
fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg iyldr wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°'
14' m˙Y% fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
(v) iS'f–'mS'is˙jr®Ok uy;d udKav,sl mx;sfha hQ'tÉ'B' is,ajd uy;d 2010 cQks 21 †k isg m˙Y%
úfYaI fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg fomdr®;fïka;=fõ jevn,k wOHlaI jYfhka o" 2010
iyldr wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' foieïnr® 21 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI
3' jegqma rys; ksjdvq u; isg 2010 fmnrjd˙ 01 †k jYfhka o m;a lrk ,°'
kej; fiajhg jdr®;d l< w;sfr®l fomdr®;fïka;= 15' udkj iïm;a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
m%OdksS wdr®'ërisxy uy;añh 2010 fmnrjd˙ 01 †k ta'wdr®'fla' úf–fialr uy;d 2010 cQks 21 †k isg udkj
isg cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=fõ iïm;a fomdr®;fïka;=fõ jevn,k wOHlaI jYfhka
w;sfr®l wOHlaI jYfhka o" 2010 cQks 21 †k isg o" 2010 foieïnr® 21 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ
fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a lrk ,°'
jevn,k wêld˙ jYfhka o" 2010 foieïnr® 21 osk
isg tu fomdr®;fïka;=fõ wêldrs jYfhka o m;a 16' l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ jevn,k
lrk ,°' w;sfr®l wOHlaI ta'tï'tka' .=Kjr®Ok uy;d 2010 cQks
21 †k isg l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ
4' wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ jev n,k jevn,k wOHlaI jYfhka o" 2010 foieïnr® 21 †k
wOHlaI fla'ã'rKisxy uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a
†k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI yd m%Odk lrk ,°'
wr®:Ydia;%{ jYfhka m;a lrk ,°'
17' nexl= ú≥ msfhfiys w;sfr®l wOHlaI fla'mS'tka'tia'
5' uQ,H nqoaê tallfha jevn,k wOHlaI ã'tï' rEmisxy lreKdf.dv uy;d 2010 cQks 21 †k isg iqNidOk
uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a
wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 79


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

18' m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ jevn,k 5' udKav,sl mka;sfha III fY%a◊fha î' f,dl=rKuql
w;sfr®l wOHlaI tia'tï'ta' is˙jr®Ok uy;d 2010 cQks uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
21 †k isg m<d;a ldr®hd, ks¯laIK fomdr®;fïka;=fõ
w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' 6' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha tÉ'msS'tï' jika;
l=udr uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh
19' m<d;a ldr®hd, ks¯CIK fomdr®;fïka;=fõ jevn,k fj;'
w;sfr®l wOHlaI tÉ'wur;=x. uy;d 2010 cQks 21
†k isg l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ 7' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha hQ'ù' fmfr®rd uy;d
w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
20' jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ jevn,k w;sfr®l 8' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha tï' uyskao id,sh
wêld˙ ví'wdr®'ta' Or®ur;ak uy;d 2010 cQks 21 †k uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
isg udkj iïm;a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
jYfhka m;a lrk ,°' 9' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha ã'tï' jkakskdhl
uy;d rdcH wdrlaIl wud;HdxYh fj;'
21' wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ jevn,k
w;sfr®l wOHlaI tÉ'mS'à' úf–iQ˙h uy;añh 2010 cQks 10' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha ví'tÉ'tï' l=udr
21 †k isg jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l uy;d rdcH wdrlaIl wud;HdxYh fj;'
wêld˙ jYfhka m;a lrk ,°'
11' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha tÉ'mS'ta' m%shYdka;s
22' f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI uy;añh uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
wdr®'î' ùrisxy uy;añh 2010 iema;eïnr® 26 †k
isg f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ jevn,k 12' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha ^m˙jdi ks,Od˙&
wOHlaI jYfhka o" 2010 foieïnr® 26 †k isg tu f–'ta'ta' m%shka; uy;d ckdêm;s f,alï ldr®hd,h
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a lrk ,°' fj;'
13' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha ã'fla' Whkaf.dvf.a
úY%du .ekSï
uy;añh cd;Hka;r uQ,H wruqo, fj;'
1' ksfhdacH wêm;s wdpdr®h ã'tia' úf–isxy uy;d 2010 14' fldka;%d;a moku u; n|jd .kq ,enQ kS;s ks,Od˙ks
fmnrjd˙ 01 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd tÉ'tï'tka'tia' .=Kjr®Ok uy;añh uqo,a yd
,°'
l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
2' iyldr wêm;sks mS' ,shkf.a uy;añh 2010 ckjd˙
28 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°'
14' f;dr;=re ;dlaIK
3' iyldr wêm;sks iS'fla' kdkdhlaldr uy;añh 2010
uehs 25 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°' f;dr;=re ;dCIK fomdr®;fïka;=j" nexl=fõ
4' f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI fla'î' Wmdh udr®.sl wruqKq uq≥ka muqKqjd .ekSfï ,d"
†idlreKd uy;d 2010 iema;eïnr® 26 †k isg nexl= taldnoaO iy mD;=< ;dCIKsl úi∫ï imhñka" jHdmd˙l
fiajdfjka úY%du .kakd ,°' fufyhqï lghq;= úYsIaG f,i mj;ajd .ekSug iajlSh
5' m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l l%shdYS,s ∞hl;ajh wLKavj imhk ,°' ish b,lal
wOHlaI mS'„' chiQ˙h uy;d 2010 foieïnr® 24 †k imqrd .ekSfï°" fomdr®;fïka;=j" m%Odk fCIa;% 4 la
isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°' Tiafia l%sh;aul úh'

1' ;SrKd;aul jHdmd˙l moaO;sh ksr®udKh


uqodyßkq ,en isá ks,Odßka iy kv;a;=j
1' iyldr wêm;s wdpdr®h mS'tka' ùrisxy uy;d úl,am 2' f;dr;=re ikaksfõok ;dCIK há;,
úOdhl wOHlaI jYfhka cd;Hka;r uQ,H wruqo, myiqlï jr®Okh
fj;' 3' wj∞kï l<ukdlrKh
2' udKav,sl mka;sfha IV fY%a◊fha tia'wdr®' wdá., 4' w.h tl;= l, fiajdjka iemhSu
uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
3' udKav,sl mka;sfha IV fY%a◊fha fla'tï'tï'
^w& ;SrKd;aul jHdmdßl moaO;s ks¾udKh
is˙jr®Ok uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh
fj;' iy kv;a;=j

4' udKav,sl mka;sfha IV fY%a◊fha iS'tka' úchfialr 2010 jifr®° nexl=fõ f;aud mdGh jQ §fi!Nd.H lrd
uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;' kj cjhlska¶ hkak n, .ekaùu i|yd" f;dr;=re

II fldgi - 80 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

;dCIK fomdr®;fïka;=j taldnoaO iy kjH jHdmd˙l • nexl=fõ iuia; m%;siïmdok l%shdj,shg myiqlï
ksr®udK úúO fomdr®;fïka;= lghq;= wdjrKh ie,fik whq˙ka" taldnoaO m˙.Kl moaO;shla l%shdjg
m˙† ia:dmkh lrk ,°' fï u.ska moaO;sj, kexùu'
ldr®hCIu;djh" f;dr;=re iqrCIs;;djh yd M,∞hs;djh
jr®Okh iu. úksuh md,k" fiajl wr®: idOl" • rdcH fiajh yd iïnkaO uQ,sl o;a;" Y%u n,ldfha
rdcH Kh l<ukdlrKh iy uQ,H nqoaê wxYh jeks m%n,;dj iy keUqreùï úYaf,aIKh ls¯u i|yd §rdcH
tackais fiajd lghq;= fukau idx.ñl fiajd wxYh i|yd wxYfha fiajd kshqla;sh ms<sn| ióCIKh¶ hkqfjka
wjYH uD≥ldx. moaO;s jeä †hqKq ls¯u iy kv;a;= ls¯ug fjí moaO;shla l%shd;aul ls¯u'
wjYH ;dCIKsl iyh fkdlvjd iemhSh' jir ;=< uq∫ka muqKqjd .;yels jQ m%Odk;u b,lal
jir ;=< iïmQr®K lrk ,o m%Odk uD≥ldx. moaO;s i|yd my; i|yka oE we;=<;a fõ'
lsysmhla my; ±lafõ' • idud‚lhskaf.a wruqo,a wdmiq f.ùï läkï ls¯u iy
wdfhdack i|yd" ukd m˙irhla f.dv kexùu wruqKq
• wdkhk$wmkhk o;a; jdr®;dlrKh i|yd jQ
lr.;a m%;sksr®udKh lrk ,o wr®:idOl wruqo,a
b-fjf<| o;a; moku - Y%S ,xld fr®®.=j yd Rcqj
m˙.Kl moaO;sh l%shd;aul ls¯u'
iïnkaOjk fuu moaO;sh wdr®:sl mr®fhaIK
fomdr®;fïka;=fõ o;a; úYaf,aIK lghq;= i|yd • iyNd.s;aj wdh;k i|yd ffoksl øjYS,;d
fukau fjf<| or®Ylh .Kkh lsrSfïoS Wmfhda.s wjYH;d iajhx l<ukdlrKhg wjYH myiqlï
lr.kq we;' i,iñka cd;Hka;r m%ñ;Skag wkql+,jk m˙† cd;sl
f.ùï$mshùï moaO;sh kùlrKh lsrSu'
• wka;r® nexl= úksuh .kqfokq jdr®;dlrKh i|yd
Ndú;fha meje;s moaO;sh fjí ;dCIKh fhd∞ .ksñka wNHka;rj ksr®ñ; ishΩ m˙.Kl moaO;s w∞,
m%;sksr®udKh ls¯u' fï u.ska úksuh fjf<|fmd< m%ñ;Skaf.ka hq;=j kv;a;= lrk w;ru" ndysr
l%shdld˙;ajh ks¯CIKh ls¯u iy ksis f;dr;=re u; wdh;k fj;ska ñ,g .;a uD≥ldx. moaO;s" w∞,
mokïjQ ;SrK .ekSfï myiqj ie,fikq we;' fiajd fldkafoais j,g wkql+,j kv;a;= lrkjdo hkak
úur®Ykh ls¯uo lrk ,°' uQ,H ia:dhs;dj mj;ajd
• úksuh md,k fomdr®;fïka;=j úfoaY úksuh ñ,° .ekSfuys,d ;SrK;aul ldr®hhka" bgq lrkq ,nk
.ekSï$úl=Kqï jdr®;d ls¯u i|yd Ndú;d lrkq ,nk f.ùï$mshùï moaO;s jdr®Isl WmfhdacH;djh 99'7]
“ForexNet” fjí moaO;sh" Y%S ,dxlsl ixl%u◊lhkaf.a mj;ajd .ksñka wfkl=;a ishΩ m˙.Kl moaO;s 100]
úfoaY úksuh ñ,g .ekSï ms<sn| f;dr;=re jdr®Isl WmfhdacH;djhlska hq;=j mj;ajd .kakd ,°'
/ialr .ekSfï wjYH;d i|yd;a fldgia fjf<|fmd<
wdfhdack .sKqï jdr®;dlrKh ls¯fï wjYH;djh ^wd& f;dr;=re ikaksfõok ;dCIK há;, myiqlï
i|yd;a úksuh md,k ,sys,alrK m%;sm;a;s hgf;a jeä ixjr®Okh
oshqKq lrkq ,eîh'
úúO m˙.Kl fh≥ï iy kj fiajd y∫kajd
• foaYSh uQ,H fjf<|fmd< f;dr;=re tla /ia lr foñka f;dr;=re ;dCIK há;, myiqlï wLKavj
.ekSu yd jdr®;d ls¯u i|yd wka;r® cd;sl fufyhqï †hqKq ls¯ug fomdr®;fïka;=j ∞hl úh' wka;r®cd,
l<ukdlrK moaO;shla ksr®udKh ls¯u' /yeka Od˙;dj 6Mbps isg 10Mbps olajd jr®Okh lsrSu
;=<ska" wdr®:sl iy uQ,H fCIa;%hkays mr®fhaIK iy l=i,;d
• rdcH m%;sm;a;shg wkq.; fjñka" fcHIaG mqrjeishkaf.a jr®Okhg Wr≥ka w;r" fï u.ska fjí ;dCIKh mokï
m%ido fmd,S f.ùï m˙.Kl.;fldg jdr®;d ls¯u lrf.k ksr®ñ; uD≥ldx. moaO;s i|yd jvd;a ldr®hCIu
Wfoid" uD≥ldx. fhojqula ixjr®Okh fldg l%shdjg m%fõY myiqlï ie,isKs' wNHka;r$mqΩ,a me;=reï cd,"
kexùu' ndysr$ wNHka;r ;r®ck j,ska wdrCId lr.ekSfï mshjr
/ila ia:dmkh lrk ,°'
• by< ;dCIKh iy taldnoaO wdrCIl Wml%u fhd∞
.ksñka Y%S ,xld wka;r® nexl= f.ùï moaO;sh ^we& f;dr;=re ;dCIK wjodkï l<ukdlrKh
kùlrKh lrk ,°' fï u.ska wêl Odrß;djhlska
;SrKd;aul jHdmd˙l lghq;= i|yd jHdmdr wLKav;d
hq;= .kqfokq ksYaldIK udr®. iy T+0 mshùï
ie,iqul we;s jeo.;alu jgyd .ksñka" nexl=fõ
myiqlï nexl= fCIa;%hg y∫kajd fok ,°'
jHdmd˙l wLKav;d ie,iau ksrka;r úur®Ykhlg ,la
• SWIFT moaO;sh" jvd;a kùlrKh ls¯u ;=<ska lrñka jeä †hqKq lrk ,°' w∞, fomdr®;fïka;=" jd◊c
m˙.Kl moaO;s w;r uQ,H o;a; Rcq yqjudrej i|yd nexl=" m%d:ñl fjf<`≥ka iy ,xld la,shr® fm!oa.,sl iud.
myiqlï ie,iSu' fïo iyNd.s;ajh we;sj" jir ;=< foj;djla nexl=fõ
ffoksl jHdmdrsl lghq;= oaú;Shsl m˙.Kl wxYfha isg
• nexl=jg we;=Ωjk wuq;a;ka ms<sn| f;dr;=re is≥ lrk ,°' wjodkï l<uKdlrKfha ;j;a mshjrla
ldr®hCIuj yeisrùu i|yd §wuq;a;ka i|yd wjir jYfhka jvd jeo.;a f.ùï$mshùï moaO;sj, fufyhqï
oSfï¶ m˙.Kl moaO;sh ia:dmkh ls¯u' iudf,dapkh i|yd ;dCIKsl iyh ,ndfok ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 81


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

^wE& f;dr;=re ;dCI◊l w.h tl;= l, fiajdjka ,eîh' 2010 jifr® uqΩ f,dalh mqrdu me;s¯ .sh hQfrda
Kh wr®nqofhys m%;sM,hla f,i m%Odk uqo,a jr®.j,
f;dr;=re ;dCI◊l fufyhqï lghq;= iy w∞,
iy ne∫ïlr wkqmd;hka ys ie,lsh hq;= úp,khka we;s
m%;siïmdok lghq;= i|yd fomdr®;fïka;=j wLKavj úh' fuu miqìu hgf;a wj∞ku wju lr .ksñka yd
;dCIKsl Wmfoia iemhSfï ksr; úh' úfoaY M,∞hS;dj Wm˙u lr.ksñka úplaIKYS,Sj cd;Hka;r
úksuh fjf<| .kqfokq ldr®hCIuj iy M,∞hs f,i ixÑ; l<ukdlrKh ls¯fï wNsfhda.d;aul j.lSu
fufyhùu i|yd kj m˙.Kl moaO;shla ñ,g bgq ls¯ug Y%S ,xld uy nexl=jg is≥ úh' cd'fu'l'
.ekSfï lghq;= j,° fomdr®;fïka;=j" w∞, fomdr®;fuka;=j u.ska .kakd ,o ldf,daÑ; l%shdudr®."
fgkavr® ,sms f,aLK ieliSu iy ,xiq we.hSu i|yd ish úplaIKYS,S wj∞kï l<ukdlrK lghq;= iy
;dCI◊l Wmfoia iemhSh' úúOdx.SlrK l%ufõohka Y%S ,xld uy nexl=fõ úfoaY
wdfhdackhka ys w.h wdrlaId lr.ekSug iydh úh' ta
nexl= fiajlhska i|yd Wmldrl fiajd wLKavj
wkqj" úp,khlska hq;a fjf<|fmd<j, lrk ,o Y%S ,xld
iemhSu i|yd f;dr;=re ;dCIK Wmldrl wxYh uy nexl=fõ wdfhdackj,g w∞<j ldf,daÑ;j .kakd
meh 0700 isg meh 1830 olajd ffokslj ls%hd;aul ,o wj∞kï ,sys,a ls¯fï l%shd udr®. ksid" hQfrda Kh
úh' fuu jHdmD;s w;r" wka;r®cd,h iy cx.u wr®nqofhka we;súh yelsj ;snQ ±ä n,mEu wvq úh'
≥rl:k yryd lrkq ,nk nexl= lghq;=" rcfha
fiajd .dia;=" bf,lafg%dksl ldâm;a u.ska lrkq ,nk rg ;=< jir 30 la uqΩ,af,a meje;s wr.,h wjika
f.ùï jeks cd;sl ;,fha jHdmD;s i|yd ;dCIKssl ùu;a" mj;akd ia:djr wdr®:ßl yd foaYmd,ksl miqìu;a
Wmfoia ud,djka ilia ls¯u iy ,shdm†xÑ uQ,H iu. jr®Okh jQ wdfhdack úYajdih ksid rfgys úfoaY
iud.ïys f;dr;=re moaO;s ia:dmkfha° wkq.ukh l,hq;= ixÑ; ie,lsh hq;= by< uÜgulg <Ûd úh' 2010 jir
Wmfoia ud,djla iïmdokh lrk ,°' wjidk Nd.h jk úg wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r®
ì,shk 6'6 blaujñka ft;sydisl by< uÜgulg Y%S
f;dr;=re ;dCIK wdh;kfhao iyfhda.h we;sj uQ,H ,xldfõ ixÑ; <Ûd ùug cd;Hka;r ne∫ïlr ksl=;=j
wxYh i|yd m˙.Kl wdrCIK ì| jeàï jdr®;dlrKh iy cd;Hka;r uQ,H wruqof,ys iómia: Kh myiqlu o
iy m%;spdr ±laùfï wdh;khla ia:dmkh ls¯ug uQ,sl úYd, jYfhka ∞hl úh'
mshjr .kakd ,°'
i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< cd;Hka;r ixÑ;
f;dr;=re ;dCIK ±kqu jr®Okh lsrSu i|yd wLKav mqyqKq wdfhdackh" uqo,a uKav,h úiska wkqu; lrk ,o úfoaY
wjia:d nexl= fiajlhkag imhk ,°' f;dr;=re ;dCIK úksuh l<ukdlrK u. fmkaùïj,g wkql+,j iy
iïm;a ksis f,i Ndú;h n,d;aul ls¯u i|yd §f;dr;=re úfoaY ixÑ; l<ukdlrK lñgqfõ wëlaIKhg hg;aj
;dCIK iïm;a M,∞hs Ndú;h¶ i|yd jQ m%;sm;a;s ud,dj lrk ,°' tlai;a ckmo fvd,r®" hQfrda" iagr®,ska mjqï"
l%shd;aul lrk ,°' f;dr;=re ;dCIK wdrCIKh i|yd ´iafÜ%,shdkq fvd,r® n≥ úfoaY uqo,aj,ska yd rkaj,ska
±ä wjOdkh fhduq lrñka" úfYaIs; ±kqïj;a ls¯fï jev iukaú; cd;Hka;r ixÑ; m%Odk jYfhka" ia:djr wd∞hï
igyka mj;ajk w;ru" wNHka;r iy ndysr ú.Kkhka iq/l=ï yd uqo,a fjf<|fmd< WmlrK hk j;alï
i|yd wjYH iyh olajk ,°' ldKav fojr®.fhysu wdfhdackh lrk ,°' ia:djr
wd∞hï iq/l=ïm;a wdfhdackhka by< we.hqulska
hq;= rdcHhka úiska ksl=;= iq/l=ïm;a" rdcH
15' cd;Hka;r fufyhqï wemùula iys; iq/l=ïm;a" rdcH ksfhda‚; wdh;k
iy m%uqL cd;Hka;r wdh;k u.ska ksl=;a l<
cd;Hka;r ixÑ; l<ukdlrKh ls¯fï ldr®hh" iq/l=ïm;aj,ska iukaú;h' ia:djr wd∞hï iq/
cd;Hka;r fufyhqï lghq;= ^cd'fu'l& fomdr®;fïka;=jg l=ïm;a yd uqo,a fjf<|fmd< wdfhdack hk fojr®.
mej¯ we;' 2010 jifr® ° o cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j hgu w∞< wdfhdack lghq;= j;alïj, iqrlaIs;Ndjh"
úfoaY ixÑ; M,∞hS whq˙ka l<ukdlrKh ls¯u u.ska øjYS,;djh yd m%;s,dN iïnkaO ksis wjOdkh fhduq
wdfhdack i|yd m%YxikSh uÜgul by< M,∞hS wkqmd;hla lrñka by< we.hqulska hqla;" l<ukdld˙;ajh wkqu;
w;alr.kq ,eîh' foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< l< .kqfokqldr mdr®Yajhka iu. muKla is≥lrk ,°'
wëlaIKfhys j.lSu o cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j i;= wdfhdackh l<hq;= j;alï iy uqo,a jr®. ixhq;sh ;SrKh
j.lSula jk neúka i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< ° .kakd ls˙fï° øjYS,;d wjYH;djhka" úfoaY Kh wdmiq f.ùï"
,o ksis l%shd udr®. u.ska fjf<|fmd< l%shdld˙;ajfhys wj∞kï l<ukdlrK ksr®Khka" wd∞hï bmehSfï
iqug nj ;yjqre lrk ,°' yelshdjka iy uqo,a uKav,fha úfYaIs; kshuhka uQ,sl
jYfhka ie,ls,a,g .kakd ,°'

15'1 cd;Hka;r ixÑ; l<ukdlrKh nexl=fõ iuia; ixÑ; l<ukdlrK fufyhqïj,ska


we't'c'fvd,r® ñ,shk 338 ^remsh,a ì,shk 37& l
uE; ld,Sk cd;Hka;r uQ,H wr®nqoh" f.da,Sh ixÑ; Y=oaO úksuh wd∞hula 2010 jir ;=<° Wmojk ,°'
l<ukdlrKh flfrys wNsfhda.hka /ila we;s lrkq ixikaokd;aulj wvq fmd,S uÜgul meje;s fjf<|fmd<

II fldgi - 82 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

m˙irhla ;=< jqjo" fjf<|fmd< WÉpdjpkhkaf. ixrpl mokï lrf.k úia;rd;aul we.hSï ls¯ug
ka Wm˙u f,i m%fhdack .ksñka úfoaY úksuh myiqlï i,ik" nexl=j wNHka;˙lj ixjr®Okh lrk
.kqfokq u.ska yd ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;aj,ska ,o mdr®Yjldr Kh wj∞kï l<ukdlrK moaO;sh
m%d.aOk m%;s,dN u.ska wNsfhda.d;aul m˙irhla ;=< fhd∞ .kakd ,oS' m%udKj;a ;rï j;alï m%udKhla wê
we;s jQ ie,lsh hq;= m%.;shla w;alr .kakd ,°' Bg øjYS, j;alï jYfhka mj;ajd .kakd w;r;=r uqo,a
wu;rj" uqΩ úksuh wd∞hu by<hdu i|yd fjf<| m%jdy mqfrdal;k yd j;alï iy j.lSïj, l,ams¯fï
øjH fjf<|fmdf<ys jQ wiuiu ñ, WÉpdjpk u; wdldrh ú.%y ls¯u u.ska øjYS, wjOdku l<ukdlrKh
cd;Hka;r rka fjf<|fmdf<ys .kqfokq u.ska by< lrk ,°' øjYS, wjodkï l<ukdlrKfha ° wd;;s
uÜgul m%;s,dN ,nd.ekSu úYd, f,i ∞hl úh' m¯laIKho úYd, ldr®hNdrhka bgq flre◊' ldr®hhkays
kshq;= mqoa.,hka" moaO;Ska yd wfkl=;a l%shdj,SSka ;=<ska
úfoaY ixÑ;hkays jr®Okh;a iu." úfoaY ixÑ; u;=jk fufyhqï wj∞ku" wdfhdack u. fmkaùï
l<ukdlrK lghq;=j, úIh m:h yd m˙udj jeälr hdj;ald,Sk ls¯u" .kqfokq lrk moaO;s jeä †hqKq ls¯u
cd'fu'l'fomdr®;fïka;=fõ fufyhqï by< ±óug ;SrKh yd ksjer†;dj m¯laId ls¯fï l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u
lrk ,°' fï i|yd ldr®h uKav,h jeä ls¯u" fN!;sl ;=<ska l<ukdlrKh lrk ,°'
miqìu kùlrKh ls¯u" nyq jevuqr we;s ls¯u" wdfhdack
wjldYh fjkials¯ï iy NdKavd.dr l<ukdlrK
moaO;shla ñ,g .ekSfï jev lghq;= we;=<;a fõ' ta wkqj 15'3 foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< m%.;sh
i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< ° cd'fu'l fomdr®;fïka;=j
úiska tys úfoaY úksuh .kqfokq ldr®h uKav,h 11 isg 20 foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< ukd l%shdld˙;ajhlska
olajd jeä ls¯u;a" ksis ,S nvq fuj,ï iy WmlrK iys; mj;ajd .ekSu jeä †hqKq ls¯u;a" Y%S ,xld remshf,a úfoaY
kùk NdKavd.dr tallhla msysgqùu" jev lrk fiajd úksuh wkqmd;slh l%uj;aj mj;ajd .ekSu ;yjqre ls¯u
ld,h jeä ls¯u" ke.S tk fjf<|fmd<j,go wdfhdack i|yd;a cd;Hka;r lghq;= fomdr®;fïka;=j foaYSh úfoaaY
udre ls¯u iy NdKavd.dr l<ukdlrK moaO;shla úksuh fjf<|fmd< lghq;=j,g tys .kqfokq iy tla
iemhSu i|yd iq≥iq wdh;khla f;dard .ekSfï l%shdj,sh tla jd◊c nexl= ffokslj mj;ajd .kakd úfoaY úksuh
wjika ls¯u wd†h is≥lrk ,°' fuu lghq;=j,ska úfoaY m%udKhka iómj wëlaIKh ls¯u wLKavj is≥ lrk
ixÑ; M<∞hSj l<ukdlrKh ls¯ug;a" cd;Hka;r ,°'
ixÑ; l<ukdlrKh i|yd fhd∞.kakd moaO;Ska yd
l%shd mámdàkaj, ldr®hlaIu;dj by< ±óug;a wfmalaId 2010 jir ;=< ° YS% ,xld remsh, m%;sm%udKh ùu i|yd
flfr®' m%Odk jYfhkau rg ;=<g meñ◊ úfoaY uqo,a m%jdyhkaf.a
by<hdu ^wmkhk ,eîï" cd;Hka;r ne∫ïlr ksl=;=j yd
fldgia fjf<|fmd< iïnkaO wNHka;r fm%aIK& ∞hl
15'2 wjÞkï l<ukdlrKh úh' m%Odk uqo,a jr®.j,g tfrysj l%ñlj m%;sm%udKh
jQ Y%S ,xld remshf,ys úksuh wkqmd;fhys úp,khka
cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=fõ ue† iukh ls¯u i|yd 2010 jir ;=< Y%S ,xld uy nexl=j
ldr®hd,h" i,ld n,kq ,nk jir uqΩ,af,au cd;Hka;r l%shdld¯ fufyhl ksr; úh' 2010 jir ;=< ° tlai;a
ixÑ; wdfhdackh yd ne≥k wj∞ku uekSfuys yd ckmo fvd,r® ñ,sshk 820 la Y%S ,xld uy nexl=j úiska
wëlaIKhkays ksr; úh' cd;Hka;r ixÑ; wdfhdackh foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd<g uq∞ y˙k ,o w;r
úúO wdldrfha wj∞kïj,ska iukaú; jk w;r úksuh tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 753 la foaYSh úfoaY úksuh
wkqmd; wj∞ku" fmd,S wkqmd; wj∞ku" Kh wj∞ku" fjf<|fmdf<ka wjfYdaIKh lr .kakd ,°' ta wkqj
øjYS,;d wj∞ku iy fufyhqï wj∞ku fuhska m%Odk 2010 jir ;=< ° foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd<g
wx. f,i ie,fla' úksuh wkqmd; wj∞ku ke;fyd;a uq∞y˙k ,o Y=oaO úfoaY úksuh m%udKh tlai;a ckmo
úfoaY uqo,aj, w.h fjkiaùfuka jk wj∞ku" úfoaY fvd,r® ñ,shk 67 la úh'
wdfhdack úúOdx.SlrKh ls¯u u.ska yd úfoaY uqo,a
j.lSïj,g wkql+, f,i úfoaY uqo,a ixfhdackh u.ska 2010 jir ;=<oS Y%S ,xld remsh, wefu˙ldkq tlai;a
M,∞hSj l<ukdlrKh fl˙◊' fmd,S wkqmd; wj∞ku ckmo fvd,rhg tfrysj ishhg 3'10 ka m%;sm%udKhúh'
hkq fmd,S wkqmd; fjkiaùu fya;=fldgf.k fmd,S 2009 jir wjidkfha ° re'114'38 la jQ wefu˙ldkq tlai;a
ysñlu we;s j;alïj, w.h fjkia ùfï wj∞kuhs' ckmo fvd,rh" 2010 jir wjidk jk úg re'110'95
fmd,S wkqmd; by< hk úg ia:djr wkqmd; iys; olajd wvq úh' 2009 jifr® wefu˙ldkq tlai;a ckmo
ne∫ïlrj, ñ, my; jefgk w;r wfkla w;g fmd,S fvd,r® ì,shk 10'96 la jQ wka;r® nexl= úfoaY úksuh
wkqmd; wvqjk úg ne∫ïlr ñ, by< k.S' ia:djr .kqfokq m%udKh 2010 jifr® ° ishhg tllska jeä
wd∞hï iys; wdfhdackj, ld,h yd fjk;a wkqu; fjñka wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk 11'06
uqo,a jr®.j,ska iukaú; uqo,a fjf<|fmd< WmlrK olajd by< ke.=◊' fjk;a jr®I ;=<° fukau Y%S ,xld
úúOdx.SlrKh ls¯u u.ska fuu wj∞ku" iukh remsh,g tfrysj wfkl=;a úfoaY uqo,a i|yd jQ úksuh
lrk ,°' cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j" tys .kqfokqj,g wkqmd; iïnkaO f;dr;=re rcfha fomdr®;fïka;=j,g"
iïnkaê; mdr®Yjhkg w∞< Kh wj∞kï l<ukdlrKh ixia:dj,g" foaYSh yd úfoaYSh ksfhda‚; wdh;k iy
i|yd fjf<|fmd< wjOdku" Kh we.hqï yd uQ,H fjk;a mdr®Yjhkag iemhSu o wLKavj is≥lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 83


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ixLHd igyk II-11 ;yjqre lsrSfï fiajdjka yd WmfoaYk fiajdjka


wka;¾ nexl= úfoaY úksuh .Kqfokq mßudj - 2010 iemhSfïoS cd;Hka;rj ms<s.;a m%ñ;Ska yd ukd mrsphkag
we't'c'fvd,r® ñ,shk wkqj ú.Kk lghq;=j, .=Kd;aulNdjh mj;ajd
udih t;eka miq†k t†k b†˙ tl;=j .ekSu b;d jeo.;a mQr®j wjYH;djhla fõ' fï i|yd
ckjd˙
wNHka;r ú.Kkh ms<sn| cd;Hka;r m%ñs;Ska mokï lr
151'45 104'19 257'53 833'65
.ksñka fld,ïnia weâjhsirs wdh;kh (Columbus
320'48
fmnrjd˙ 273'55 150'78 40'75 213'64 678'72
udr®;= 449'98 172'08 99'50 353'53 1075'09 Advisory Sdn. Bhd.) uef,aishdkq wNHka;r
wfm%a,a 409'65 83'95 111'85 225'72 831'17 ú.Kklhskaf.a wdh;kh yd tlaj is≥lrkq ,enQ
uehs 338'05 81'20 76'75 220'96 716'96 l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ wNHka;r
cQks 420'85 110'70 99'45 291'01 922'01 ú.Kk lghq;=j, .=Kd;aulNdjh iudf,dapkh ls¯fï
cQ,s 457'94 138'80 84'45 555'10 1236'29 (Quality Assessment Review) jdr®;dfjys ksr®foaY
wf.daia;= 385'40 154'15 112'73 418'82 1071'10 l%shd;aul lrk ,°' ta wkqj l<ukdld˙;aj ú.Kk
iema;eïnr® 423'08 94'90 92'12 295'51 905'61 fomdr®;fïka;=j úiska ish ú.Kk mejreï ie,iqï
Tlaf;danr® 529'46 92'50 64'15 290'83 976'94
ls¯fï°" l%shd;aul ls¯fï° yd jdr®;d ls¯fï° wNHka;r
fkdjeïnr® 337'35 132'90 52'75 221'31 744'31
ú.Klhskaf.a wdh;kh úiska m%ldYs; ú.Kk m%ñ;Skag
foieïnr® 574'45 88'78 106'45 304'25 1073'93
tl;=j
wkqj lghq;= lrk ,°'
4920'24 1452'19 1045'14 3648'21 11065'78
uQ,h ( cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=j" Y%S ,xld uy nexl=j tfiau fomdr®;fïka;=fõ lghq;= idïm%∞hsl ú.Kk
l%ufõoh fjkqjg wj∞kï mokï lr.;a ú.Kk
ixLHd igyk II-12 l%ufõohla i|yd fhduq lrùu msKsi úúO mshjrhka
†h;a lrk ,°' wj∞kï mokï lr.;a ú.Kk l%uhla
Y%S ,xld uy nexl=j u.ska úfoaY úksuh i|yd m˙jr®;kh ùfï uq,a mshjrla f,i 2010 i|yd jQ
ñ,g .ekSï iy úl=Kqï - 2010
we't'c'fvd,r® ñ,shk jdr®Isl ú.Kk ie,eiafuys fldgila tlS isoaOdka;hkag
udih ñ,g .ekSï úl=Kqï Y=oaO ñ,g wkqj ilia fldg ls%hd;aul lrk ,°'
.ekSï ;jo" l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=j 2010 jir
ckjd˙ 27'25 34'15 ^6'90& w.° fuf;la is≥l< we;eï mQr®j ú.Kk lghq;=j,ska
fmnrjd˙ 28'50 80'85 ^52'35& iïmQr®Kfhkau ñ° nexl=fõ tlS l<ukdld˙;aj lghq;=j,
udr®;= 44'55 4'00 45'00 ksr;ùu w;aysgqjk ,°' ú.Kk lghq;=j, .=Kd;aulNdjh
wfm%a,a 199'40 79'65 119'75
by< kexùu i|yd Wmfhda.S jk m%ñ;Ska yd ukd m˙phkag
uehs 62'50 - 62'50
wkqj iEu ú.Kk lghq;a;lgu miq" ú.Kkhg Ndckh jQ
cQks 59'50 25'85 33'65
cQ,s 101'10 9'75 91'35
w∞< fomdr®;fïka;=j iuÛ iudf,dapk /iaùula mj;ajd
wf.daia;= 87'00 65'40 21'60 ú.Kk ks¯laIKhka ±kqï ° bkaa wk;=rej ú.Kk
iema;eïnr® 37'50 106'60 ^69'10& jdr®;dj ksl=;a ls¯u 2010 jir ;=<° l%shdjg kexjQ ;j;a
Tlaf;danr® 35'50 324'40 ^288'70& iqúfYaIS mshjrls'
fkdjeïnr® - 89'35 ^89'35&
foieïnr® 70'40 - 70'40 fomdr®;fïka;=j úiska ;u fiajl uKav,fha
tl;=j 753'20 819'80 ^66'60& ksmqK;d uÜgu jeä †hqKq ls¯u i|yd 2010 jr®Ih
uQ,h ( cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=j" Y%S ,xld uy nexl=j ;=<° o wLKavj lghq;= lrk ,°' ;jo" by<
l<ukdld˙;ajfha yd udkj iïm;a fomdr®;fïka;=fõ
iyfhda.h we;sj fomdr®;fïka;=jg kj ks,Od¯ka
lsysmfofkla wkqhqla; lr.kakd ,°' tfukau wj∞kï
16' l<ukdldß;aj ú.Kk
l<ukdlrKh" wNHka;r md,k úê yd hymd,k
Y%S ,xld uy nexl=fõ wruqKq jvd;a M,odhS f,i l%u ms<sn|j ldr®h uKav,fhys oekqu jeä †hqKq ls¯u
idlaId;a lr .ekSfuys,d tys fufyhqï lghq;=j,g i|yd foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq mdGud,djkag ks,Od¯ka
jákdlï tl;= ls¯u iy tys wNHka;r md,k fhduq lrk ,°' ;jo" ldr®h uKav,fha ks,OdrSka yg
lghq;= jeä †hqKq ls¯u i|yd ;yjqre ls¯fï NdKavd.dr fufyhqï yd l<ukdlrKh" uQ,H m%;sm;a;s"
fiajdjka yd WmfoaYk fiajdjka imhñka l<ukdld˙;aj .sKqïlrKh" ldr®hd, l%ufõohka yd w∞< fjk;a úIhhka
ú.Kk fomdr®;fïka;=j 2010 jr®Ih ;=<° o lghq;= lrk iïnkaOfhka nexl=j úiska meje;ajQ mqyqKq mdGud,djkag
,°' ta wkqj l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=j iyNd.sùfï wjia:dj ,ndfok ,°'
úiska Y%S% ,xld uy nexl=fõ mj;akd fufyhqï moaO;s iy
2010 jr®Ih ;=<° l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=j
tajdfhys wNHka;r md,k l%u" wj∞kï l<ukdlrK
úiska f;dr;=re moaO;s ú.Kk ldr®hhka iïnkaOfhka
l%u iy hy md,k l%shdj,Ska we.hSug Ndckh l< w;r"
fomdr®;fïka;=j i;= iïm;a iy ksmqK;djhka jr®Okh
wjYH wjia:dj,° tajdfhys jeä †hqKqj i|yd fhdackd
lr .ekSu i|yd úúO l%shdudr®. .kakd ,°'
iy ksr®foaYhka b†˙m;a lrk ,°'

II fldgi - 84 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq mdGud,djka i|yd 2008" 2009 yd 2010 jr®Ifha uq,a yh udih ;=<° is≥ l<
ks,Od¯ka fhduql< w;r ú.Kk uD≥ldx.hla jk ú.Kk mejreï miq úmrï lrñka w∞< fomdr®;fïka;=
ACL (Audit Command Language) wdOdrfhka u.ska ú.Kk ksr®foaY ldr®hlaIuj yd tlÛ jQ
mrs.Kl.; moaO;sj, f;dr;=rej,g m%fõYùug yd tajd ld,m˙Éf√oh ;=< l%shd;aul lr we;s nj ;yjqre lr .ekSu
úYaf,aIKh ls¯ug fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka yg wjYH i|yd mYapd;a ú.Kk m¯laIdjka o is≥lrk ,oS' tfukau"
mqyqKqj ,nd°u ñka m%Odk l%shdudr®. lsysmhla fõ'
by< l<ukdlrKh úiska mjrk ,o úfYaIs; ú.Kk
fï w;r 2011 jr®Ih fjkqfjka wj∞kï mokï lr.;a mejreïj,g fhduqùu yd iqNidOk fomdr®;fïka;=jg
ú.Kk ie,eiaula ms<sfh, ls¯u i|yd fomdr®;fïka;=j iy f,alï fomdr®;fïka;=jg w∞< mQr®j ú.Kk lghq;=
úiska ndysr ú.Kl iud.ul fiajh ,nd .kakd ,°' is≥ ls¯u 2010 jr®Ih ;=<° is≥l< wfkl=;a l%shdldrlï
fulS lghq;a;g ndysr mdr®Yjhla iïnkaO lr .ekSug lsysmhls'
uQ,sl fya;=j jkafka fomdr®;fïka;=fõ ú.Kk lghq;="
wj∞kï mokï lr.;a l%ufõoh fj; m˙jr®;kh ls¯fï ;jo" wNHka;r ú.Kkfha° b;du jeo.;a fiajdjla
wjYH;djhhs' jk ú.Kkhkays ks¯laIK yd fhda‚; ksr®foaYhka
w∞< fomdr®;fïka;= m%OdkSka" wêm;s;=ud" uqo,a uKav,
2010 jr®Ih ;=<° ú.Kk l%shdjkays by; i|yka l<
WmfoaYk ú.Kk lñgqj yd uqo,a uKav,h fj; jdr®;d
jr®Okhka flfrys jeä wjOdkhla fhduq lrñka Y%S ,xld
uy nexl=fõ 2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,eiafuys wruqKq lrk ,o w;r" wr®O jdr®Isl jdr®;d ú.Kldêm;s;=ud fj;
idlaId;a lr .ekSug M,∞hS f,i iydh ùu i|yd wkqu; b†˙m;a lrk ,°'
jdr®Isl ú.Kk ie,eiau wkqj ú.Kk lghq;= wKavj is≥
lrk ,°' tu.ska wfkl=;a fomdr®;fïka;=j, l%shdj,Ska
yd md,k moaO;Ska iïnkaOj iajdëk ;yjqre ls¯ï iy 17' f.ùï iy mshùï
WmfoaYk fiajd iemhSu u.ska tu fomdr®;fïka;=j,
lghq;=j,g jákdlï tl;= ls¯ula is≥lrk ,°' Y%S ,xldj ;=< f.ùï iy mshùï yd iïnkaO há;,
myiqlïj, iqrlaIs; nj" ldr®hlaIu nj" ;rÛld¯ nj
;jo" 2010 jr®Ifha jdr®Isl ú.Kk ie,eiafuys wvx.= ú.Kk iy ia:dhS;djh iy;sl ls¯fï wruqK we;sj f.ùï iy
mejreïj,g wu;rj wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j mshùï moaO;s kshdukh iy wfõlaIKh i|yd fukau
úiska Y=oaO cd;Hka;r ixÑ; iy ixÑ; uqo,a ms<sn|j cd;sl f.ùï m%;sm;a;shla l%shd;aul ls¯u i|yd o wjYH
cd;Hka;r uQ,H wruqo, fj; o;a; jdr®;dlrKh ls¯fï kS;suh n,h 2005 wxl 28 orK f.ùï iy mshùï moaO;s
l%ufõofhys ksrjoH;djh iy;sl ls¯u msKsi fuu mk; u.ska Y%S ,xld uy nexl=j fj; ,nd ° we;' fuu
fomdr®;fïka;=j úiska úia;Sr®K l%shdj,s wOHhkhla is≥
wruqKq <Ûdlr .ekSu i|yd Y%S ,xld uy nexl=j wdrlaIs;"
lrk ,°' tu úfYaI wOHhkh u.ska cd;Hka;r uQ,H
wruqo,g jdr®;d lrk o;a;hkays j,x.=Ndjh ;j≥rg;a ia:dhS iy ldr®hlaIu f.ùï iy mshùï moaO;shla mj;ajd
iy;sl lrkq ,eîh' ta wkqj" fomdr®;fïka;=j úiska 2010 f.khdfï fufyjr bgqlrkq ,nkafka f.ùï iy mshùï
udr®;=" cQks yd iema;eïnr® udi wjidkhg kshñ;j ;snQ fomdr®;fïka;=j u.sks' ta wkqj" f.ùï iy mshùï
m¯laIK †khkays° cd;Hka;r uQ,H wruqo,g jdr®;d lrk fomdr®;fïka;=j úiska moaO;suh jYfhka jeo.;a by<
,o o;a;hkays ksrjoH;djh ;yjqre ls¯u i|yd lghq;= jákdlfuka hq;= wka;r® nexl= f.ùï iy mshùï i|yd
lrk ,°' jk ;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sfhys fufyhqï lghq;=
mj;ajd f.k hdu;a" Y%S ,xld uy nexl=fjys úfoaY ixÑ;
2010 jr®Ih ;=< is≥ lrk ,o m%Odk ú.Kk
l<ukdlrKh ls¯ug wjYH f.ùï iy mshùï o;a;
mejreï w;r mdr®Yjlrejkaf.a wj∞kï
ieliSu yd tajd l%shd;aul ls¯ug wjYH Wmfoia ksl=;a
l<ukdlrKh ls¯fï l%ufõoh wëlaIKh ls¯u"
cd;sl f.ùï moaO;sh wëlaIKh" ksr®f,aLk.; ls¯u i|yd miq fufyhqï ldr®hd, myiqlï ie,iSu;a"
iq/l=ïm;a mshùï moaO;sh yd uOHu ;ekam;= l%uh újg fjf<| lghq;= ms<sn| .kqfokq mshùu;a" iaúµaÜ
iïnkaOj wka;r®cd;sl mshùï nexl=j u.ska ksl=;a l< ikaksfõok lghq;= l<ukdlrKh ls¯u;a" ;j≥rg;a
ksr®foaYhka l%shd;aul ls¯fï idr®:l;ajh ksrSlaIKh fkdlvjd is≥lrk ,°' tfukau" f.ùï iy mshùï
ls¯u hkak m%uqL fõ' ;jo" úfoaY ixÑ;j, jr®Okh;a moaO;sfha ksis l%shdld˙;ajh mj;ajd .ekSu;a" f.ùï
iu.u f.ùï yd mshùï lghq;= wëlaIKh i|yd ú.Kk moaO;sj, ia:dhS;djhg n,mE yels wj∞kï wju ls¯u;a
ks,Od¯ka mQr®K ld,Skj f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ i|yd wjYH m%;sm;a;s iïmdokh ls¯u iy wfõlaIKh
fiajh i|yd fhdojk ,°' ;jo" úfoaY ixÑ; ls¯fï n,h o f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=jg
l<ukdlrKh iïnkaO úúO ú.Kk mejreï rdYshla mjrd we;' óg wu;rj l,dmSh rgj,a iu. mj;akd
2010 jr®Ih ;=<° l%shdjg kxjk ,°' tfukau f;dr;=re
wfkHdakH iyfhda.s;djh Yla;su;a ls¯fï wruqK
wdrlaIK m%;sm;a;sh" uD≥ldx. ksr®udKh" jegqma yd fõ;k
we;sj wdishdkq ksIaldYk ix.ufha idud‚l rgj,a
moaO;sh iy jHdmdr lghq;= wLKavj mj;ajd .ekSfï
ie,iqu hkd†h f;dr;=re moaO;s ú.Kk ldr®hh hgf;a w;r .kqfokq mshùug myiqlï ie,iSu;a" idla f.ùï
úur®Ykh lrk ,°' Bg wu;rj" ú.Kk mejreï is≥ m%fõYfhys f,alï ldr®hd,h Y%S ,xld uy nexl=j ;=<
lsrSfï° m˙.Kl.; moaO;sj, f;dr;=re úYaf,aIKh mj;ajd f.khdu;a f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
ls¯u i|yd ACL uD≥ldx.h Ndú;d lrk ,°' úiska is≥lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 85


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

17'1 ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sh fufyhùu l%ufõohla 2010 jr®Ifha ° y∫kajd fok ,°' tfukau
úhou whlr .ekSfï l%ufõoh l%shd;aul ls¯u i|yd
,xldfiÜ,a moaO;sh u.ska" uQ,H fjf<|fmdf<yss ld, .;a ;SrKh u; mokïj" ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfha
ixfõ° wka;r® nexl= f.ùï fukau .kqfokqlrejkaf.a .kqfokqjla i|yd wh lrk .dia;=j" 2010 uehs ui 01
f.ùï o" ;;ald,Sk o< mshùï moku u; mshùug f.ùï jeks∞ isg n,meje;afjk m˙† remsh,a 400 isg remsh,a
iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska lghq;= lrk ,°' jeäjk 420 olajd by< ouk ,°'
.kqfokq wjYH;d iy ;dlaI◊l †hqKqjg .e,fmk f,i
moaO;shg wjYH jeä †hqKq ls¯ï lghq;= o f.ùï iy
mshùï fomdr®;fïka;=j úiska .;jQ jir ;=<° is≥lrk 17'2 úfoaY úksuh ixÑ; l<ukdlrKhg wÞ<
,°' moaO;sfhys fufyhqï is≥jk ld,h ;=<° iyNd.s;aj .kqfokq mshùu
wdh;kj,g wjYH jk Wmldrl fiajd ,nd°u o 2010
jr®Ih ;=<° is≥ lrk ,°' fuu jr®Ih ;=<° ;;ald,Sk o< 2010 jr®Ih ;=<° o cd;Hka;r fufyhqï lghq;=
mshùï moaO;sh ;=< is≥l, .kqfokq ixLHdj 246"824 la jQ fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk .kqfokq i|yd
w;r tu .kqfokqj, uQ,Huh jákdlu remsh,a á%,shk 47 NdKavd.dr .kqfokq l<ukdlrK l%uh u.ska iqug
la úh' 2010 jr®Ih ;=<° ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sh ;=< yd úYajikSh mshùï l%ufõohlaa imhd foñka úfoaY
tla †kl° jdr®;d l< jeäu .kqfokq ixLHdj 1"729 la o" úksuh" rka iy úfoaY iq/l=ïm;a .kqfokqj,g w∞< miq
jeäu uQ,H jákdlu remsh,a ì,shk 446 la o úh' jr®Ih fufyhqï ldr®hd, lghq;= ie,iSu" f.ùï iy mshùï
;=< is≥l, .kqfokq ixLHdfõ iy uq,H jákdlïj, fomdr®;fïka;=j úiska fkdlvjd is≥lrk ,°' ta wkqj"
ffoksl idudkHh ms<sfj,ska 1"024 la iy remsh,a 2010 jr®Ih ;=< ° fvd,r® ì,shk 139'45 l jákdlulska
ì,shk 198 la úh' ,xldfiÜ,a moaO;sh u.ska mshfjk hq;a .kqfokq 19"030 lg w∞< f.ùï mshjk ,°' 2009
.kqfokq m%jdyfhys iqug l%shdld˙;ajh mj;ajd.ekSu jr®Ih yd ii|k úg ° ±lsh yels jQ iqúfYaIS ,laIKhla
i|yd" ffokslj ,ndfok øjYS,;d myiqlu b,a,d isá jQfha 2010 jr®Ifha ° is≥lrk ,o .kqfokqj, m%udKh
;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfhys iyNd.s;aj wdh;k ishhg 165 lska jeä ùuhs'
fj; ffokslj remsh,a ì,shk 11'4 la ksoyia ls¯u
iy tajd ks¯laIKh ls¯u i|yd o f.ùï iy mshùï uE; ld,fha ° rfgys úfoaY j;alïj, is≥jQ ie,lsh hq;=
fomdr®;fïka;=j úiska myiqlï i,ik ,°' jr®Okfhys m%;sM,hla jYfhka cd;Hka;r fufyhqï
fomdr®;fïka;=j úiska is≥lrk ,o úfoaY úksuh"
2010 jr®Ih wjidkfha ° ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfhys rka iy úfoaY iq/l=ïm;a yd iïnkaO .kqfokqj,
iyNd.s;aj wdh;k jQfha Y%S ,xld uy nexl=j" n,m;%,dNS jeäùula is≥jQ w;r" tu jr®Okh cd;Hka;r fufyhqï
jd◊c nexl= 22 la" nexl= fkdjk m%d:ñl fjf<∫ka 6 la"
fomdr®;fïka;=fõ .kqfokq fufyhqï ue†˙fha (Dealing
fiajl wr®:idOl wruqo, iy fld<U fldgia yqjudrefõ
Room) lghq;= kùlrKh ls¯fuys jHdmD;shla wdrïN
uOHu ;ekam;= moaO;sh hk wdh;khkah' m%d:ñl
ls¯ug fya;=mdol úh' fuu kùlrKh ;=<ska b†˙fha °
fjf<kaf|l=j isá fi,dka nEkala wefiÜ uefka–ukaÜ
jeä fõ hehs wfmalaIs; .kqfokq i|yd fiajd iemhSug;a"
wdh;kh" fi,dka nexl=j iu. taldnoaO ùu ksid 2010
.kqfokq fufyhqï ue†˙fha nyq jev uqr l%uhg wkqn,hla
jr®Ih wjidkh jk úg ,xld fiÜ,a moaO;sfha iyNd.s;aj
wdh;k ixLHdj 31 olajd wvq úh' ldr®hidOk or®Ylhla °ug;a" fjf<| l<fUys m˙udj úia;drKh ls¯ug;a"
f,i .;a úg ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfha l%shdld¯ cd;Hka;r m%ñ;Skag wkq.; ùug;a n,dfmdfrd;a;= fõ'
meje;au 2010 jr®Ih ;=< ° ishhg 99'72 la f,i mj;ajd fuu jr®Okhg idfmalaIj f.ùï iy mshùï
.ekSug f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=jg yels úh' fomdr®;fïka;=j úiska jeäjk .kqfokqj,g i˙,k m˙†
y†is wjia:djl ° moaO;ßfhys l%shdld¯ meje;au fiajd
miq fufyhqï ldr®hd, .kqfokq l%shdj,sh i|yd wjYH
ì| jeàulska f;drj mj;ajd.; yels nj ;yjqre lr
udkj iy fufyhqï Od˙;djh jeä †hqKq lrk ,o w;r
.ekSu i|yd m%;sm%dma;s jevìfuys isg foj;djlau i„ù
mshùï l%shdj,sfha ° we;sjk .egΩ ksrdlrKh lr.ekSu
fufyhqï lghq;= idr®:lj is≥lrk ,o w;r" m%;sm%dma;s
i|yd cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=j iuÛ
jev ìfuys lghq;= ;j≥rg;a Yla;su;a ls¯u o is≥lrk
idlÉPd lrk ,°' óg wu;rj" miq fufyhqï ldr®hd,fha
,°' iyNd.s;aj wdh;kj, jHdmdr wLKav;d ie,iqï o
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lr we;s úê úOdkhkag ;dlaI◊l wjYH;djhka ms<sn| fhojqï b†˙m;a ls¯u;a"
wkqj jeä †hqKq ls¯ug Wkka≥ lrjkq ,eîh' f;dard.;a ;dlaI◊l fiajd imhkakka úiska b†˙m;a
lrk ,o ;dlaI◊l úi∫ï we.hSfï l%shdj,shg
iyNd.s;aj wdh;kj, b,a,Su u; imhk ,o ffokslj iyNd.sùu;a ;=<ska f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
,ndfok øjYS,;d myiqlu" 2010 fmnrjd˙ ui isg .kqfokq fufyhqï ue†˙fha kùlrK lghq;= yd l%shdYS,Sj
iyNd.s;aj wdh;kj, wNsu;h m˙† oji ;=< ´kEu iïnkaO úh' ;jo hQfrdala,shr® moaO;sfha we;s lrk ,o
fõ,djl ° i,id .; yels jk wdldrhg tu myiqlu jr®Okhkag iu.dój hñka mj;akd NdKavd.dr .kqfokq
l%shd;aul flfrk l%ufõoh jeä†hqKq lrk ,°' ;jo" l<ukdlrK l%uh ;j≥rg;a kùk l%fudamdhhkag
mQr®j ±kqï °ulska f;dr ksjdvq †khka fh≥k úg wkq.; jk whq˙ka †hqKq ls¯fï ldr®hhgo f.ùï iy
,xldfiÜ,a moaO;sfhys ffoksl .kqfokq mshùu i|yd mshùï fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh'

II fldgi - 86 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

17'3 újg fjf<| lghq;= ms<sn| .kqfokq mshùu ixLHd igyk II-13

wdishdkq ksIaldYk ix.ufha idudðl rgj,a iuÕ Y%S ,xldfõ


iyNd.s;aj wdh;k iu. lrk ,o újg fjf<| wd'ks'ix' .Kqfokq jákdlu ^remsh,a ì,shk&
.kqfokqj,g wkqj" Y%S ,xld uy nexl=fjys
whs;uh 2009 2010
iq/l=ïm;a l<fUka iyNd.s;aj wdh;k fj;
iq/l=ïm;a fjkalr °fï j.lSu ;j≥rg;a f.ùï iy wd'ks'ix' yryd is≥lrk ,o uqΩ .kqfokq 190'7 309'8

mshùï fomdr®;fïka;=j úiska bgqlrk ,°' 2010 jr®Ih Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,g lrk ,o wmkhk 67'0 85'0
;=<° jákdlu remsh,a ì,shk 10"723 la jQ m%;sñ,° .ekSï Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,ska lrk ,o wdkhk 339'6 428'4
.kqfokq 8"201 la o jákdlu remsh,a ì,shk 13'3 la jQ Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,a iuÛ lrk ,o 406'6 513'4
ia:ßr mokula u; lrk ,o úl=Kqï .kqfokq 37 la o uqΩ fjf<| .kqfokq
jákdlu remsh,a ì,shk 1"467 la jQ uy nexl= iq/l=ïm;a wd'ks'ix' .kqfokqj, Y=oaO mshùï 158'5 265'2
.kqfokq 1"270 la o i|yd mshùï lghq;= is≥lrk ,°' ia:ßr
uq,h( Y%S ,xld uy nexl=j
mokula u; lrk ,o ñ,° .ekSï lghq;= fuu jir ;=<°
is≥ fkdfl˙k' f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j u.ska 38 jk wd'ks'ix' wOHlaI uKav, /iaùfï ° .kakd ,o
újg fjf<| lghq;= i|yd ;u miq fufyhqï ldr®hd, ;SrKhlg wkqj ud,osjhska ckrch fj; wd'ks'ix'ys
myiqlu ;j≥rg;a jeä †hqKq lrñka" ffokslj ,nd idud‚l;ajh ms˙kuk ,o w;r tfyhska ud,†jhska
fok øjYS,;d myiqlu ,nd°u;a" tu øjYS,;d myiqlu uQ,H wêld˙h u.ska 2010 ckjd˙ ui isg wd'ks'ix'
mshjkq ,nk wdldrh ks¯laIKh ls¯u;a is≥lrk ,o fufyhqï lghq;= wdrïN lrk ,°' ta wkqj" wd'ks'ix'
w;r 2010 jr®Ih ;=<° jákdlu remsh,a ì,shk 2747'3 la ys idud‚l rgj,a .Kk 9 olajd by< .sfhah' 39 jk
jQ .kqfokq 7"427 la i|yd myiqlï imhk ,°' wOHlaI uKav, /iaùu 2010 cQks udifha ° N+;dkfha °
meje;ajqkq w;r tys ° jeä wjOdkhla fhduq lrk ,oafoa
bka†hdkq uy nexl=j (Reserve Bank of India) úiska
17'4 iaú*aÜ ikaksfõok lghq;=
le|jk ,o ;dlaIKsl lñgqj úiska b†˙m;a lrk ,o
md,k l%ufõo jHqylrK l%shd∞uhka iy wj∞kï ksr®foaY flfrysh' wOHlaIl uKav,h úiska my;
l<ukdlrK l%shd ms<sfj;a hkd†h ms<sn|j iaúµaÜ i|yka ksr®foaY talu;slj iïu; lrk ,°'
uOHia:dkh úiska b†˙m;a lrk ,o l%shd∞uhkag 1' iïuka;%K u.ska jd◊c nexl=j," fjf<| wdh;kj,
wkql+,j" f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska Y%S ,xld iy jd◊c uKav,j, fiajlhska ±kqïj;a ls¯u"
uy nexl=fõ iaúµaÜ ikaksfõok moaO;sh l<ukdlrKh wd'ks'ix' .kqfokq iïnkaOfhka rgj,a w;r we;s jk
lrk ,°' wdrjq,a fíreï ls˙u i|yd l%ufõohka iy l%shdmámdá
msysgqùu iy m◊jqv yqjudrej" .sKqï.; ls¯u iy
2010 jr®Ih ;=<° Y%S ,xld uy nexl=j úiska hjk .sKqï iei£u i|yd wd'ks'ix' idud‚l rgj,g iy
,o iy Y%S ,xld uy nexl=jg ,enqKq iaúµaÜ m◊jqv wd'ks'ix' f,alï ldr®hd,hg wka;r®cd,h mokï
ixLHdj ms<sfj,ska 1"538"588 la iy 816"060 la úh' lr.;a m˙.Kl moaO;shla we;s ls¯u u.ska wd'ks'ix'
2010 jr®Ifha ,enqKq uqΩ m◊jqv ixLHdfjka 212"480 hdka;%Kh jeä †hqKq ls¯u'
la Y%S ,xld uy nexl=fõ .kqfokqj,g w∞< tajd
jQ w;r" b;s˙h ;;ald,sk o< mshùï moaO;sh iy 2' ±kg mj;akd udi foll mshjqï yqjudre lr.ekSfï
iq/l=ïm;a wdY%s; .kqfokq yd iïnkaO m◊jqv úh' myiqlu ;j≥rg;a mj;ajd f.k hdu; .kqfokq
i|yd foaYSh uqo,a jr®. Ndú;d ls¯fï fhda.H;djh
iy YlH;djh fidhd ne,Su; uQ,Huh iyfhda.s;djh
17'5 wdishdkq ksIaldYk ix.ufha ^wd'ks'ix'& .kqfokq jeä †hqKq ls¯u i|yd wd'ks'ix' fjf<| iy ixjr®Ok
nexl=jla msysgqùu iy fjf<| uQ,HlrK l%u y∫kajd
Y%S ,xldj wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd lrk ,o uqΩ °u hk wruqKq we;sj wd'ks'ix'ys úIh m:h mqΩ,a
.kqfokqj, jákdlu 2009 jr®Ifha ° remsh,a ì,shk 190'7 ls¯u'
isg 2010 jr®Ifha ° remsh,a ì,shk 309'8 la olajd ishhg
62 l ie,lsh hq;= jr®Okhla fmkakqï lf<ah' thg tfukau wd'ks'ix'ys úIh m:h mqΩ,a ls¯u i|yd b†˙m;a
m%Odk fya;=j jQfha wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd brdkfhka l< fhdackd ms˙laiSug ;dlaI◊l lñgqjla m;als¯ug
wdkhkh lrk f;,a i|yd f.ùï kej; wdrïN ls¯uhs' o ;SrKh úh' wd'ks'ix' ys 40 jk wOHlaI uKav,
2010 jr®Ih ;=< ° wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd is≥lrk ,o /iaùu 2011 jr®Ifha ° bka†hdfõ ° meje;aùug
uqΩ .kqfokq m%udKh ishhg 16 l jr®Okhla fmkakqï kshñ;h' jifrka jir udreùfï uQ,Or®uh
lf<ah' tys m%;sM,hla f,i wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd wkq.ukh lrñka jr®I 2011 ° wd'ks'ix' iNdm;s;ajh
lrk ,o Y=oaO mshùïj, remsh,a jákdlu 2009 jr®Ifha bka†hdkq uy nexl=fõ wêm;sjrhd úiska o Wm iNdm;s;ajh
° ì,shk 158'5 isg 2010 jr®Ifha ° ì,shk 265'2 olajd brdk bia,dóh ckrcfha uy nexl= wêm;sjrhd úiska o
jr®Okh úh' orkq we;'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 87


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

17'6 f.ùï moaO;s ms<sn| m%;sm;a;s iïmdokh iy cd;sl f.ùï ljqkais,fha fmr ±lafuys meje;s m%Odk
wfõlaIKh fufyhqula l%shdjg kxjñka ,xldla,shr® iud.u u.ska
l%shd;aul lrkq ,nk ±kg mj;sk m%Odk iqΩ m˙udK
.;jQ jr®Ih mqrd f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska f.ùï moaO;shla jk Y%S ,xld wka;r® nexl= f.ùï
uQ,H moaO;s ia:dhS;djh wdrlaId ls¯fï wruqKq <Ûdlr moaO;sh .kqfokq lrk †kfhau mshúh yels udr®..;
.ekSu i|yd f.ùï iy mshùï moaO;s ia:dhS;djh mj;ajd f.ùï moaO;shla olajd jeä †hqKq lrk ,°' ta wkqj" Y%S
.ekSug wjYH kshduk iy wëlaIK lghq;= fkdlvjd
,xld wka;r® nexl= f.ùï moaO;ßfha fufyhqïlre iy
is≥lrk ,°' .;jQ oYlfhys wjidk Nd.h ;=<° f.ùï
iyNd.s;aj wdh;k úiska ms<sme†sh hq;= kS;s ud,djla
iy mshùï moaO;s wfõlaIKfha ° m%Odk jYfhka wjOdkh
ilia lrk ,o w;r" 2011 uq,a Nd.h ;=<° th ksl=;a
fhduqlrk ,oafoa úoHq;a udr®.fhka flfrk iqΩ m˙udK
ls¯ug kshñ;h'
f.ùï moaO;s flfrysh' kshdukh fkdlrk ,o f.ùï
ldâm;a lr®udka;fhys we;s wj∞kï iy uQ,H moaO;s moaO;suh jYfhka jeo.;a f.ùï moaO;sfha fufyhqï
ia:dhS;djh flfrys we;s úh yels iDKd;aul n,mEï lghq;=j, úYajikSh;ajh ;yjqre ls¯u i|yd
ie,ls,a,g .ksñka f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j ,xldfiÜ,a moaO;sfha ishΩu iyNd.s;aj wdh;kj,
úiska 2009 jr®Ifha ° Y%S ,xld uy nexl=jg f.ùï ldâm;a jHdmdr wLKav;d ie,iqï we.hSu fkdlvjd is≥lrk
fiajd iemhqïlrejka kshdukh iy wëlaIKh i|yd ,°' ta wkqj jHdmdr wLKav;d we.hSfï fojk w†hr
kS;suh n,;, ysñjk wdldrhg 2009 wxl 1 orK f.ùï
f,i f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska iyNd.s;aj
ldâm;a fiajd iemhqïlrejka i|yd jQ ksfhda. ksl=;a
wdh;kj, m%;sm%dma;s jevìï m¯laId ls¯u;a" jHdmdr
ls¯ug wjYH mshjr .kakd ,°' fuu ksfhda.j,g wkqj
wLKav;d ie,iqï jeä †hqKq ls¯ug m<uqqjk w†hfr® °
Y%S ,xldj ;=< f.ùï ldâm;a lr®udka;fhys /° isàug
fok ,o Wmfoia ms<sme°u;a wëlaIKh lrk ,°' 2010
kï iEu f.ùï ldâm;a fiajd iemhqïlrefjlau Y%S ,xld
jr®Ih ;=<° iyNd.s;aj wdh;k 18 l m%;sm%dma;s jevìï
uy nexl=fjka jdr®Islj n,m;%hla ,nd .; hq;=h' ta wkqj
fiajd iemhqïlrejka úiska b†˙m;a lrk ,o wh≥ïm;a m¯laId lrk ,o w;r tajd ;j≥rg;a jeä †hqKq ls¯u
we.hSfuka miq 2010 jir ;=< ° fiajd iemhqïlrejka i|yd Wmfoia ,ndfok ,°'
17 fofkl=g ;u jHdmdr lghq;= lrf.k hEu i|yd Pdhd.; fplam;a ms<sônq ksIaldYk moaO;sh y∫kajd°u;a
n,m;% ksl=;a lrk ,°' tfukau kshduk" udr®f.damfoaY
iuÛ Y%S ,xldj mqrdu fplam;a ksIaldYk ld,h T+1
iy pl%f,aL hkd†h ksl=;a ls¯ug fuu ksfhda. u.ska
olajd wvq ùula n,dfmdfrd;a;= úh' fplam;a ksIaldYk
° we;s n,h wkqj" f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
l%shdj,sh iy fplam;a ksIaldYkhg .;jk ld,h
úiska 2010 udr®;= ui 01 jk †k isg n, meje;afjk m˙†
ms<sn| .kqfokqlrejkaf.a woyia oek.ekSu msKsi
2010 wxl 1 orK Kh ldâm;a fufyhqï Wmfoia ud,dj
cd;sl f.ùï ljqkais,fha Wmfoia u; f.ùï iy mshùï
ksl=;a lrk ,o w;r ta wkqj ≥ria: wfõlaIK lghq;=
o wdrïN lrk ,°' fuu fufyhqï Wmfoiaj, m%Odk fomdr®;fïka;=j u.ska ixLHdk fomdr®;fïka;=j iy YS%
wruqK jkafka iqrlaIs;" wdrlaIdld¯ iy ldr®hlaIu ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ldr®hd,j, Wmldr we;sj
Kh ldâm;a jHdmdrhla we;s ls¯u;a ldâm;a ysñhkaf.a W;=re kef.kysr m%foaY yer wfkl=;a ishΩ m%foaY
whs;sjdislï wdrlaId ls¯u;ah' fuhg wu;rj f.ùï wdjrKh jk m˙† iólaIKhla 2009 jr®Ifha ° mj;ajk
iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska fok ,o Wmfoiaj,g ,°' 2010 ° wjika lrk ,o tu iólaIK jdr®;dj wkqj
wkqj Y%S ,xld f.ùï ldâm;a jHdmd˙l ix.uh úiska fplam;a ksIaldYk l%shdj,sh;a fplam;a ksIaldYkhg
Kh ldâm;a ksl=;alrkakka i|yd pr®hdOr®u ud,djla .;jk ld,h ms<sn|j;a .kqfokqlrejkag meye†,s
ilia lrñka isà' fuu pr®hdOr®u ud,dj ms<sfh, ls¯u wjfndaOhla fkdue;s nj fy<sorõ úh' tu ksid Pdhd.;
2011 jr®Ifha oS wjika ls¯ug n,dfmdfrd;a;= jk w;r" fplam;a ms<sônq ksIaldYk l%uh ms<sn|j Y%S ,xld uy
th ldâm;a ysñhka iu. .kqfokq ls¯fï fiajd kshuhka nexl=j úiska ksl=;a lrk ,o ksfhda.j,g wkqj lghq;=
ms<sn| ñKqï oKAvla f,io lghq;= lrkq we;ehs lrk f,ig iy .kqfokqlrejka ±kqïj;a ls¯u i|yd
n,dfmdfrd;a;= fõ' wjYH wfkl=;a l%shdudr®. .kakd f,ig;a ishΩu
n,m;%,dNS jd◊c nexl=j,g Wmfoia fok ,°'
tmuKlao fkdj uQ,H fjf<|fmd< ;=< cx.u ≥rl:k
mokï lr.;a f.ùï l%uj,g keUqreùfï m%jK;dj f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska f.ùï iy
ie,ls,a,g .ksñka f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j mshùï moaO;s ms<sn| f;dr;=re m%pdrKh ls¯u i|yd
úiska fuu f.ùï l%uj,g iqrlaIs; jd;djrKhla we;s ksl=;a lrkq ,nk ldr®;=uh f.ùï iÛrdj Y%S ,xld uy
ls¯u i|yd tu f.ùï l%u kshdukhg fufyhqï Wmfoia nexl= fjí wvúfhys m<ls¯u 2010 jr®Ih ;=<° o lrf.k
ud,djla flgqïm;a lrk ,°' cx.u ≥rl:k mokï hk ,°'
lr.;a f.ùï l%u i|yd jQ fufyhqï Wmfoia flgqïm;
uyck;djf.a woyia i|yd Y%S ,xld uy nexl= fjí tfukau f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska
wvúfhys m<lrk ,o w;r tu fufyhqï Wmfoia ud,dj idudkH ck;dj iy jd◊c nexl= ldr®h uKav," f.ùï
2011 m<uq ldr®;=j ;=<° ksl=;a ls¯ug n,dfmdfrd;a;= moaO;s iy wfkl=;a w∞< lreKq ms<sn|j ±kqïj;a ls¯u
fõ' i|yd jevigyka l%shd;aul lrk ,°'

II fldgi - 88 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

17'7 idla f.ùï m%fõYh mr®Io uÜgñka ixúOdkh fl˙Ks' Wmdh udr®.sl
ie,iqï l%shdj,sfha m%Odk lreKq ms<sn| Wiia
f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j idla f.ùï oekqula nexl=fõ ldr®hh uKav,h i;=j we;s nj
m%fõYfhys f,alï ldr®hd,fha lghq;= 2010 jifr® ° jevuqΩfõ wx.hla f,i mj;ajk ,o ióCIKfhka ,;a
fkdlvjd is≥lrk ,°' idla f.ùï m%fõYfha fjí f;dr;=rej,ska oelaúsKs' Y%S ,xld uy nexl=fõ Wmdh
wvúh" w∞, f;dr;=re iy m%.;ssh ms<sn| lreKq we;=<;a udr®.sl jev uqΩj jdr®Islj meje;aùu fhda.H njo
lrñka hdj;ald,Sk fl˙◊' 2010 jr®Ih ;=<° idla ióCIKfhka wkdjrKh úKs'
f.ùï újr◊ldfõ 4 jk iy 5 jk fjΩu m%ldYhg
m;alrk ,°' nx.a,dfoaYfha ° iy bka†hdfõ ° idla §fi!Nd.Hh lrd fõ.j;aj¶ hk f;audj hgf;a
f.ùï ljqkais,fha 7 jk iy 8 jk /iaùï mj;ajk ,o ieliQ Y%S ,xld uy nexl=fõ isõjk Wmdh udr®.sl
w;r" ta i|yd wjYH iïnkaëlrK lghq;= yd f,alï ie,iqu 2010 jr®Ih ;=<oS idr®:lj l%shd;aul úh' nexl==fõ"
ldr®hd, lghq;= is≥ lrñka w∞< idud‚l rgj,g iydh fomdr®;fïka;= iy m<d;a ldr®hd, tlaj 2010 jr®IfhaoS
olajkq ,eîh' bgq ls¯ug wfmaCId l, ldr®h Ndrfhka ishhg 91 blau
jQ ldr®h idOk idudkHhla jdr®;d lrk ,°' nexl=fõ
ldr®hhkays M,odhs;djh iy ldr®hCIu;djh by< kxjñka
18' m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK iEu fomdr®;fïka;=jlau ish m%Odk ldr®hhka b,lal
l, ld,h ;=< iïmQr®K lsrSug iu;aj ;sìKs' Wmdh
m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK fomdr®;fïka;=j" Y%S ,xld udr®.sl ie,iqfï wruqKq yd j.lSï ms<sn| ukd wjfndaOh;a"
uy nexl=j wkq.ukh lrk m%;sm;a;s ms<sn|j iudf,dapk" ldr®h uKav,fha lemùu;a" fuu by< ldr®h idOk uÜgu
mr®fhaIK fyda wOHhkhka ls¯u iy uy nexl= m%;sm;a;s yd idlaId;a lr.ekSug bjy,a úh'
l%shdudr®. ms<sn|j jQ úoHq;a mqia;ld,h wLKavj hdj;ald,Sk
ls¯u" Wmdh udr®.sl ie,iqï l%shdj,sh iïnkaëlrKh fomdr®;fïka;=j, ldr®h idOkh we.hSu i|yd kshñ;
lsrSu iy b†˙ jr®I 5 l ld, m˙ÉfcAoh i|yd Y%S ,xld uy ld, igyk m˙† fomdr®;fïka;= iuÛ ff;%udisl m%.;s
nexl=fõs Wmdh udr®.sl ie,iqu jdr®Islj hdj;ald,Sk ls¯u" iudf,dapk /iaùï meje;aúKs' tlS ldr®h idOk we.hSï"
Wmdh udr®.sl ie,iqï jevuqΩj iy ióCIKh meje;aùu Y%S ,xld uy nexl=fjs wêsm;s;=udf.a m%Odk;ajfhka
iy uy nexl= fomdr®;fïka;=j, l%shdldrlï iïnkaO hq;= Y%S ,xld uy nexl=fõ by< l<uKdldrs;ajfhka
m%.;sh ff;%udislj ks¯CIKh ls¯u hk ldr®hhkaj, ie≥ï,;a Wmdh udr®.sl ie,iqï ks¯CIK
kshqla; fõ' lñsgqj fj; jdr®;d lrk ,°' Wmdh udr®.sl ie,iqu
l%shd;aul lsrSfï° is≥j we;s wvqmdvq iy miqneiSï
^1& m%;sm;a;s iudf,dapkhka is≥ls¯u y∫kd.ekSug;a" tajdg ksis m%;slr®u fhoSug wjYH mshjr
l<uKdld˙;ajfha tlÛ;ajh iys;j m%;sm;a;s iudf,dapk .eksSug;a" l<uKdlrKhg tuÛska yels úh'
iy wOHhk lsysmhla jr®Ih ;=<oS is≥ lrk ,o w;r tajd
^3& 2011 - 2015 Wmdh udr®.sl ie,iqï l%shdj,sh
mokï fldg.;a m%;sm;a;s ksr®foaY l<uKdld˙;ajhg
iïnkaëlrKh lsrSu
bosrsm;a lrk ,oS' uq,H m%;sm;a;sh ,sys,a lsrSfuka
miq Kh iemhqu" .egqïj,ska miq W;=re kef.kysr zzkj hq.h iuÛska fm< .efiuq wΩ;ska¶ hk f;aud mdGh
m%foaYhkays ixjr®Ok úNj;djhka" iy hqoaOfhka hgf;a m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK fomdr®;fïka;=j
ixpdrl lr®udka;hg jQ n,mEu hkdosh fuu iudf,dapk tys miajeks Wmdh udr®.sl ie,iqï l:sldj; idr®:lj
iy wOHhkj,g we;=<;a úh' ksu lrk ,°' fuu f;audj Y%S ,xldfõ kj hq.hl
kj wreKΩ biau;= lrñska oYl ;=kl °r®> ld,hla
Y%S ,xld uy nexl=fõ fomdr®;fïka;= úiska ksl=;a lrk mej;s .egqï ksudj;a iuÛ rfÜ wdr®:slfha bosrs .uk
,o úOdkhka" Wmfoia iy m%ldYk tla ls¯fuka m%;sm;a;s jvd fõ.j;a lsrSu i|yd fmr fkdjQ úrE wdldrfha
yd ls%hdudr®. ms<sn|j jQ úoHq;a mqia;ld,h jr®Ih ;=<oS wjia:djka yd wjldYhka we;s nj wjOdrKh lrk
hdj;ald,Sk lrk ,°' m%;sm;a;s yd ls%hdudr®. ms<sn|j jQ w;ru Y%s ,xld uy nexl=fõ wruqKq ,Ûd lr.ksñka Y%S
úoHq;a mqia;ld,hg Y%S ,xld uy nexl=fõ úoHq;a ;emE, ,xld wdr®:slh kj fidhd .ekSï" kj †Ydk;s iuÛ
yryd msúsish yelsh' fm< .eiaùfï wjYH;djho biau;= lrhs' foosk Wmdh
udr®.sl l:sldj; ishÆu fomdr®;fïka;= m%OdkSkaf.a"
^2& 2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,iqu l%shdjg kexùu
Tjqkaf.a ksfhdacs;hskaf.a iy fcAHIaG l<uKdldrs;ajfha
2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,iqu ms<sn|j Y%S ,xld iyNd.s;ajfhka 2010 Tlaf;danr® ui 1 isg 3 olajd
uy nexl=fõ ishÆu ks<Od¯ka oekqj;a ls¯fï fo†k lKaav,u" fy˙gkaiays° meje;aúsKs' 2016 jr®Ih jk úg
jevuqΩjla 2010 ckjdrs ui m<uq i;sfhaoS meje;aúKs' tal mqoa., wdodhu fo.=K lsrSfï rcfha m%ldYs; wruqK
Y%S ,xld uy nexl= ldr®hhka jvd M,odhs f,i yd wkql+, jk m˙† Y%S ,xld uy nexl=fõ jr®;udk Wmdh
bgqls¯ug il%Shj odhl ùu wrNhd Wmdh udr®.sl udr®.sl ie,iqu 2011 - 2015 jr®I 5 l ld,hlg
ie,iqu ls%hdjg kexùfï° ;u ldr®hh ukdj wjfndaO hdj;ald,Sk ls¯u fuu l:sldjf;a uQ,sl wruqK
lr .ekSug WmldrS jk f,iska jevuqΩfõ ieis jdr" úh' fomdr®;fïka;= Wmdh udr®.sl ie,iqïj," Wmdh

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 89


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

udr®.sl ie,iqfï f;audj ukdj ms<sôsUq ù we;s oehs iys;j wΩ;ajeähd ls¯fï ldr®h wdrïN ls¯fï lghq;=
iy;sl lr .ekSu i|yd l:sldj; meje;aùug ie,iqï lr we;s w;r" uOHu m<d;a ldr®hd,fha msysá
m%:ufhka m%;sm;a;s iudf,dapk yd ks¯CIK Y%jKd.drh o jdhq iólrK hka;% iúls¯u jeks ldr®hhka
fomdr®;fïka;=j ishÆu fomdr®;fïka;= iuÛ fjka fjka ;=<ska jeä †hqKq lr we;' tfiau Y%S ,xld uy nexl=fõ
jYfhka idlÉcd mj;ajk ,°' lghq;= ;j≥rg;a mqΩ,a lrñka W;=re yd kef.kysr
m<d;aj, o m<d;a ldr®hd, msysgqjd,Sug lghq;= lrk ,°'
tys° fuu m%foaYj,ska wjYH f.dvke.s,s iemhSu iy
19' mßY% wfkl=;a myiqlï iemhSu ;=<ska tu ldr®hd, mj;ajdf.k
hdug wjYH lghq;= ilia lr °fï m%Odk N+ñldjla m˙Y%
2010 jir ;=<° wdrïN lrk ,o m%;sixialrKh ls¯fï fomdr®;fïka;=j úiska bgq lrk ,°'
jHdmD;s lsysmhl lghq;=j, ksr;ùug wu;rj uy nexl=
m˙Y%h kv;a;= ls¯u iy ukd f,i mj;ajdf.k hdu m˙Y% fomdr®;fïka;=j úiska m%Odk ldr®hd,fha jeä
fukau fomdr®;fïka;=j úiska imhkq ,nk ishÆu †hqKq ls¯fï jHdmD;s .Kkdjlau is≥lrk ,°' ta
jeo.;a fiajdjka ndOdjlska f;drj mj;ajdf.k hdfï w;r cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=fõ .kqfokq
lghq;= wLKavj is≥ ls¯ug m˙Y% fomdr®;fïka;=j mshjr ldr®hd,fha (Dealing Room) kùlrKh yd mqΩ,a ls¯u;a
.kakd ,°' jdhq iólrK" c, iemhqu iy ikaksfõokh uy nexl= iïuka;%K Yd,d wxl 3 (C3) kùlrKh
jeks b;d jeo.;a fiajd ishhg ishhl úYajdi uÜgulska ie,iqï ls¯u;a m%Odk fldg ±laúh yelsh' tfiau uy
hq;=j iemhSu ;=<ska m˙Y% fomdr®;fïka;=j 2010 jir nexl= m%Odk ldr®hd,hg hdnoj ;Ügq yhlska hq;=j
;=< YS% ,xld uy nexl=fõ jHdmdr wLKav;d ie,iqu b†ls¯ug ie,iqï lr we;s r:.df,ys ishΩ uq,sl lghq;=
mj;ajdf.k hdug ∞hl úh' wjika lr we;' tfukau Y%S ,xld uy nexl=fõ lghq;=j,
mqΩ,aùu;a iu. jeä jk ks, .uka i|yd jk jdyk
Y%S ,xld uy nexl=fõ 60 jk ixj;airh ieu¯ug wjYH b,aÆug i˙,k whq˙ka r:jdyk m%udKh jeä ls¯ug o
myiqlï iemhSu i|yd rdc.s˙fhys msysá nexl= ú≥mshi miq.sh jir ;=< ° lghq;= lr we;'
kùlrKh ls¯fï m%Odk jHdmd;shla 2010 ° wdrïN lrk
,°' ta wkqj jdia;= úoHd;aul uQ,Or®u mokï lr .ksñka 2010 jir ;=< ° m˙Y% fomdr®;fïka;=jg kjl
wNHka;r w,xlrK lghq;= y∫kajd≥ka w;r nexl= ú≥ jD;a;slhka n|jd .ekSug lghq;= l< w;r" Bg iu.dój
mshfiys Y%jKd.drh kùk myiqlï iys;j Wiia fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka mqyqKq mdGud,djkaj,go
;;a;ajhlg kùlrKh lrk ,°' m%Odk f.dvke.s,a, iyNd.s lrjk ,°' imhk fiajdjkaj, ;;a;ajh
iy tys wjg m˙irfhys ndysr fmkqu jeä †hqKq ls¯u" iy;sl lrñka fufyhqï wjOdku wju lr .ekSu i|yd
ikSmdrlaIl myiqlï mqΩ,a ls¯u" N+ñ w,xlrKh" ;Ska; jD;a;Sh m%ùK;dj m%.=K ls¯u m%;sm;a;shla f,i l%shdjg
wdf,amkh" udn,a we;s¯u wd° lghq;= ;=<ska is≥ lrk ,o kxjd we;'
jeä †hqKq ls¯ï ksid nexl= ú≥ mshi kùk jQ cd;Hka;r
mqyqKq uOHia:dkhl ;;a;ajhg f.k taug yels úh'
20' m<d;a ld¾hd, fufyhqï lghq;=
Y%S ,xld uy nexl=fõ ia:djr j;alïj,g wΩ;ska tla jQ
f,dhsâ f.dvke.s,af,ys m%;sixialrK lghq;= läkñka
ls¯u i|yd wu;r fiajlhka m%Odk ldr®hhka i|yd m<d;a ld¾hd,hkays lghq;= fufyhùu
fhd∞ .kakd ,°' fuu f.dvke.s,af,a ft;sydisl
iajrEmh tu wdldrfhka wdrlaId lr .ekSu iy by< 2009 jr®Ifha msysgqjk ,o m<d;a ldr®hd, fufyhqï lghq;=
.=Kd;aul Ndjhlska hq;=j f.dvke.Sfï lghq;= is≥ ls¯u fomdr®;fïka;=j ^m'fu'fo'& uy nexl=fõ m%;sm;a;suh
i|yd nexl=fõ jD;a;slhkaf.a iy ndysr mdr®Yjhkaf.a wruqKqj,g wkql+,j m<d;a ldr®hd,j, lghq;= fufyhùu
∞hl;ajh ,nd .kakd ,oS' Y%S ,xld uy nexl=fõ 2010 jr®Ih ;=<† o ;j≥rg;a mj;ajdf.k hkq ,eîh'
m%Odk ldr®hd,hg b†˙miska msysgd we;s keIk,a ;jo" oYl lsysmhla mqrd meje;s .egqïld¯ ;;a;ajh
ñhqpqj,a f.dvke.s,af,ys m%;sixialrK ie,iqu 2010 ksudùu;a iu. W;=re yd kef.kysr m<d;aj, wdrïN
° ksu lrk ,o w;r tys m%;sixialrK lghq;= 2011 lrk ,o wdr®:ßl ixjr®Ok l%shdj,sh i|yd wjYH uQ,H
jifrys ° wdrïN ls¯ug n,dfmdfrd;a;= fõ' yd wfkl=;a Wmldrl fiajd iemhSfï wruq◊ka uqo,a kS;s
mkf;a 7 jk j.ka;shg wkql+,j 2010 jifr®° W;=re yd
m˙Y% fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jir ;=< oS fidaudj;sh kef.kysr m<d;a ldr®hd, hdmkh yd ;%sl=Kdu,h hk
cd;sl jfkdaoHdkh ;=< kj ksjdvq ksfla;khla b;d k.rj, msysgqjk ,°'
idr®:l f,i b† lrk ,°' ;jo kqjrt<sh" l;r.u yd
wkqrdOmqr hk ia:dkj, we;s ksjdvq ksfla;kj, myiqlï m<d;a ldr®hd, msysgqùfï tla Wmdh udr®.sl wruqKla
jeä †hqKq ls¯ï lghq;= 2010 jifr® wdrïN lrkq ,enQ w;r" jkqfha m<d;ano ;=<s; wdr®:ßl ixjr®Okhla we;s lrùu
tu lghq;= 2011 jifr® m%:u ldr®;=j ;=< ° wjika ls¯ug i|yd M,∞hS wdr®:ßl wxYhka Wfoid uQ,Huh Wmldrl
n,dfmdfrd;a;= fõ' W;=re ueo m<d;a ldr®hd,fha msysgd fiajd jHdma; ls¯uhs' Y%S ,xld uy nexl=j u.ska y∫kajd
we;s wjqre≥ 25 lg jvd mer◊ Y%jKd.drh kùk fmkqula ° we;s úfYaI Kh fhdackd l%u m<d;a uÜgñka l%shd;aul

II fldgi - 90 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

ls¯u i|yd ;u l%shdld¯ ∞hl;ajh ,nd°u u.ska m%dfoaYSh y∫kd .ekSu" kS;s úfrdaë uQ,H jHdmdr iy fjk;a fmd≥
ixjr®Ok wruqKq idlaId;a lr .ekSug m<d;a ldr®hd, yd ld,Sk jQ uQ,Huh lreKq we;=<;a ud;Dld ms<sn|j
lghq;= lr we;' ;jo" fhda.H jHjidhlhska b,lal úfYaI iïuka;%K m<d;a ldr®hd, u.ska ixúOdkh lrkq
lr.;a ±kqj;a ls¯fï yd ksmqK;d ixjr®Ok jevigyka ,eì◊' tfukau" †hqKq j.d l%u Ndú;h" úoHd;aul
meje;aúu;a" wvq wd∞hï,dNSka úêu;a jQ uQ,H wxY fj; ls˙.j md,kh" f.j;= j.dj" ìïu,a j.dj" fldyq yd
iïnkaO lrùu u.ska Tjqkaf.a wd∞hï W;amdok lghq;= fldyq wdY%s; ksIamdok" ó ueis md,kh" u,a yd úis;=re
jr®Okh lr .ekSu i|yd wjYH iydh ,nd°u;a m<d;a me,Eá j.dj yd miq wiajkq ;dlaIKh jeks jvd;aa mqΩ,a
jQ lafIa;%hka wdjrKh jk m˙† ksmqK;d ixjr®Ok
ldr®hd, u.ska is≥ flfr®'
jevigyka rdYshla ta ta m<d;aj, w∞< wdh;khkays
iyfhda.h we;sj m<d;a ldr®hd, u.ska mj;ajkq ,eì◊'
úfYaIs; m<d;a ixj¾Ok l%shdldrlï 2010 jr®Ih ;=<° meje;a jQ tjeks jevigykaj, m%.;sh
my; j.=fõ ±lafõ'
m<d;anoj „j;ajk úúO ck fldgiaj, ksIamdok
yelshdj yd wd∞hï uÜgu by< kexùu i|yd ixLHd igyk II - 14
WÑ; jQ kj wdr®:ßl ixjr®Ok l%ufõohka yd ta ta m<d;a ld¾hd, úiska 2010 jir ;=< mj;ajk ,o
jevigykaj, m%.;sh
m%foaYhkag úfYaIs; jQ kj jHdmD;s yd jevigyka
y∫kd.ekSu ms<sn|j m<d;a ldr®hd,hkays wLKav m<d;a ldr®hd,fha ±kqj;a ls¯fï ksmqK;d ixjr®Ok
jevigyka jevigyka
wjOdkh fhduq ù mj;S' nv b˙Û= j.dj i|yd m%∞kh ku
jevigyka iyNd.s jQ jevigyka iyNd.s jQ
lrk ,o j.d Kh wdmiq whlr.ekSu i|yd W;=re -
ixLHdj ixLHdj ixLHdj ixLHdj
ueo m<d;a ldr®hd,h iyNd.s;aj uQ,H wdh;kj,g 6"225 18 641
ol=Kq m<d; 205
mqΩ,a iyfhda.hla ,ndfok ,o w;r" tu.ska 2008$2009
W;=re - ueo 100 6"825 33 1"001
j.d lkakfha meje;s ishhg 67 la jQ j.d Kh wdmiq
whùï wkqmd;h 2009$2010 j.d lkakh ;=<° ishhg 82 uOHu 190 4"108 43 1"282
olajd by< kexùug yelshdj ,eì◊' ;jo" .súiqï.; W;=r 38 1"089 - -
idOdrK ñ,lg ;u ksIamdok b†˙ fjf<| .súiqï kef.kysr 08 100 - -
l%uh hgf;a wf,ú ls¯u i|yd nv b˙Û= f.dùkag
wjYH myiqlï iemhSuo is≥lrk ,°' tu jev ms<sfj< Wmldrl$m%j¾Ok fiajd
hgf;a W∫" uqx weg yd fidahd jeks OdkH jr®. i|yd o
wf,ú myiqlï ie,iSug fuu jr®Ih ;=< lghq;= lr m<d;a ldr®hd, u.ska uy nexl=fõ fjk;a
we;' uOHu yd W;=re ueo m<d;a ldr®hd," lDIslr®u fomdr®;fïka;=j, lghq;= i|yd olajk ,o
fomdr®;fïka;=fõ o iyfhda.h we;sj foaYSh f,dl= ΩEKq wkq.%yhkg úúO iólaIK lghq;= i|yd
iyNd.sùu" iïuka;%K yd ±kqj;a ls¯fï jevigyka
îc ksIamdokh m%jr®Okh ls¯u i|yd wjYH mshjr f.k
ixúOdkh" fiajl wr®OidOl wruqo,a iïnkaO lghq;="
we;' tfukau b;d Wiia ;;a;ajfha j.d l%u y∫kajd°u
nexl= m%ldYk yd iure ldis wf,úh" 60 jk ixj;airhg
u.ska lDIsldr®ñl ksIamdokh by< kexùu i|yd rdcH yd
iu.dój mj;ajk ,o ±kqu ñKqu ;rÛfha lghq;= m<d;a
fm!oa.,sl wxYfha iyfhda.h we;sj w∞< lghq;= ishÆu uÜgñka ixúOdkh ls¯u i|yd ∞hl;ajh ,nd°u wd†h
m<d;a ldr®hd, u.ska iïnkaëlrKh lrkq ,eîh' Y%S we;=<;a úh' tfukau úúO fomdr®;fïka;= u.ska mj;ajk
,xld uy nexl=j foaYSh †hr ls˙ ksIamdokh jeä ls¯fï ,o lafIa;% m¯laIK" iólaIK yd m%dfoaYShj is≥ flfrk
wruq◊ka y∫kajd fok ,o lDIs fnda. yd †hr ls˙ wfkl=;a lghq;= i|yd m<d;a ldr®hd,j,g wkqnoaê;
ksIamdokh m%jr®Okh ls¯fï Kh fhdackd l%uh m%p,s; ldr®h uKav,h fhoùu u.ska iydh ,nd° we;'
ls¯u i|yd o m<d;a ldr®hd,j, ∞hl;ajh ,enq◊'

±kqj;a lsÍfï yd ksmqK;d ixj¾Ok jevigyka


21' rdcH Kh
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j ^rd'K'fo'& úiska 2010
m<d;ano idudkH ck;dj i|yd fukau m<d;a uÜgfï
jir ;=<° o rdcH Kh l<uKdlrK lghq;= wLKavj
ixjr®Ok lghq;=j, kshq;= rdcH yd rdcH fkdjk mj;ajdf.khkq ,eì◊' tA i|yd bgql< hq;= m%uqL;u
wdh;k ks,Od¯ka i|yd ±kqj;a ls¯fï jevigyka m<d;a ldr®hNdrh jkqfha wj∞ku úplaIkYS,S uÜgul
ldr®hd, u.ska mj;ajkq ,en we;' Y%S ,xld uy nexl=j mj;ajd.ksñka iy kshñ; ld,fha° Kh fiajdlrKh
u.ska y∫kajd ° we;s ixjr®Ok Kh fhdackd l%u yd b†˙ lrñka wju ms˙jehla hgf;a rcfha uQ,H wjYH;djka
fjf<| .súiqï jev ms<sfj, ms<sn|j ck;dj ±kqj;a imqrd,Suh' fuu lghq;= M,∞hSf,i mj;ajdf.khdu
ls¯ug fukau rcfha iq/l=ïm;aj, wdfhdackh ls¯u" ms◊i" f;dr;=re ;dlaIKh Ndú;d ls¯u by< kexùug iy
b;s˙ ls¯fï mqre≥ jr®Okh ls¯u" jHdc uqo,a fkdaÜgq m%d:ñl wf,úlre l%uh ±ä ia:djr;ajhl mj;ajdf.k

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 91


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

hdugo rdcH Kh l<ukdlrKh jeä†hqKq ls¯ug o wf,úlrejkaf.a m%Odk úOdhl ks,Od¯ka iu.
foaYSh Kh fjf<|fmd, ixjr®Okh ls¯u ms◊i W;aidy iEu udihl° /iaùï mj;ajkq ,eì◊' thg
orñka rdcH Kh m%;sm;a;sh Yla;su;a ls¯ug rdcH Kh wu;rj jr®Ih ;=<° m%d:ñl wf,ú lrejkaf.a
fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° úúO l%shdudr®. fcHIaG ks,Od˙ka i|yd úfoaY wOHhk pd˙ld"
.kakd ,°' 2010 jr®Ifha Kh l<ukdlrK Wmdhudr®. iïuka;%k iy jevuqΩ" úfoaYSh wOHhk lKavdhï
fhduqlr ;snqfka wj∞kï l<ukdlrK Ys,amSl%u uqK.eiSï wd†h we;=<;a úúO udOHhka u.ska ±kqu
M,∞hs f,i l%shd;aul ls¯ug iy ue†ld,Sk rdcH Kh jr®Okh lr.ekSu ms◊i wjia:dj i,ikq ,eìK'
l<ukdlrKfhys Wmdhudr®. l%shd;aul ls¯fï° ms˙jeh
ldr®hlaIu;dj <`.dlr .ekSug;ah' rdcH Kh l<ukdlrKh ;j≥rg;a Yla;su;a ls¯u ms◊i
2010 jr®Ih ;=< ° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
rcfha Kh wjYH;djka imqrd.ekSu ms◊i uqo,a uKav,h Kh l<ukdlrK Wmdhudr®. M,∞hs f,i l%shdfõ
u.ska wkqu; lrkq ,enQ Kh l<ukdlrK Wmdhudr®.h fh°u ms<sn|j jeä wjOdkhla fhduq lrKq ,eì◊' tys
2010 jr®Ih ;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska M,∞hs m%;sM,hla f,i iuia: rdcH Kh l<fUys idudkH ld,
f,i l%shdjg kxjkq ,eì◊' tA wkqj fjf<|fmdf,ys mrdih 2009 jifr® mej;s jir 4'20 isg 2010 ° jir 4'31
úúO ia:rhka iy wdfhdaclhkaf.a reÑl;ajhka olajd by< .sh w;r" Kh l<fUys idudkH l,ams¯fï
ie<ls,a,g .ksñka wkqu; lrKq ,enQ iSudj ;=< Kh ld,h 2009 ° jir 5'29 isg 2010 ° jir 5'25 olajd my;
,nd.ekSu i|yd rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jeá◊'
úúO Kh WmlrK Ndú;d lrKq ,eì◊' rg;=< mej;s
ys;lr idr®j wdr®:sl jr®Okhka u.ska jeä †hqKq jQ rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° o b;d
wdfhdaclhkaf.a úYajdih fya;= fldgf.k úfoaY Kh iqΩ m%udKhlska fyda lsis≥ Kh meyer ye¯ulska f;drj
.ekSu myiqùu ksid foaYSh yd úfoaYSh jYfhka ,nd.;a kshñ; ld,hg foaYSh iy úfoaYSh Kh fiajdlrKh
idfmalaI Kh m%udKhkA hï ;rulg fjkia úh' jr®Ih wLKavj is≥lrñka rdcH Kh meyer fkdye¯u ms<sn|j
;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska fláld,Sk" fuf;la mj;ajdf.k tñka ;snQ jdr®;dj wLKavj
ue†ld,Sk iy †.=ld,Sk ^jir 10 olajd& iq/l=ïm;a ksl=;a mj;ajd.kakd ,°'
lrKq ,eì◊' ys;lr fmd,S wkqmd;sl miqìula mej;s
neúka fjf<|fmdf,ys †.=ld,Sk iq/l=ïm;a nyq, ls¯u rdcH Kh l<ukdlrK lghq;= úksúo Ndjh" j.lSu
i|yd jir 10 lska l,amsfrk NdKavd.dr ne∫ïlrhla iy úYajikSh;ajh jeä†hqKq ls¯u i|yd rdcH Kh
ksl=;a lrkq ,eìK' jr®Ifha wjidk Nd.fha ° fomdr®;fïka;=j úiska fj<|m,g hdj;ald,Sk f;dr;=re
we' t' c' fvd,r® oY,laI 1"000 l jákdlfuka hq;a wLKavj ,nd°u ms◊i úúO ls%hdudr®. .kq ,eìK'
f;jk cd;Hka;r iaffj¯;aj ne≥ïlrh ksl=;a lrkq m%Yia: Kh l<ukdlrK l%uhla ixjr®Okh ls¯u i|yd
,eì◊' fuys° Kh jr®.SlrK ksfhda‚; wdh;k u.ska fuu ,CIKhkaf.a jeo.;alu h<s wjOdrKh lrñka
Y%S ,xldfõ iaffj¯;aj Kh jr®.SlrKh by< ±óu rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska Y%S ,xld uy nexl= fjí
cd;Hka;r fjf<|fmd<ska wvq ms˙jehlg Kh ,nd. wvúh wLKavj hdj;ald,Sk lrk ,o w;r udisl o;a;
ekSu i|yd Wmld¯ úh' jr®Ih ;=<° iaffj¯;aj Kh m%ldYkh o tys jdr®Isl m%ldYkh jk Y%S ,xldfõ rdcH
jr®.SlrK lñgqj ;dlaI◊l wjhjhla f,i l%shd lrñka Kh l<ukdlrKh o wdfhdaclhka iy fjf<|fmd,
o Kh jr®.SlrKh úur®Ykh ls¯fï lghq;= i|yd iyNd.sjkakka fj; ksl=;a lrK ,°'
myiqlï imhñkao rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
b;d jeo.;a ldr®hNdrhla bgqlrkq ,eìK' thg wu;rj" ishΩu rcfha iq/l=ïm;a .kqfokq kshñ; wjia:dfõ°u
Y%S ,xld ixjr®Ok ne≥ïlr ksl=;als¯u u.ska o we't'c' Y%S ,xld uy nexl=j úiska mj;ajdf.k hkq ,nk uOHu
fvd,r® oY,laI 628 la rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska ;ekam;= l%uh ;=< jdr®;d.;ùu iy;sl lr.ekSu ms◊i
foaYSh fjf<|fmd,ska /ialr.kakd ,°' uOHu ;ekam;= l%uh u.ska mj;ajdf.k hkq ,nk
ishΩu jdr®;d.; ls¯ï rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
m%d:ñl wf,úlre l%uh ia:djrj yd ndOd rys;j b;d iómj wëlaIKh iy ks¯laIKh lrkq ,eì◊'
l%shd;aul ùu ;yjqre lr.ekSu i|yd rdcH Kh ishΩu wdfhdaclhkag 2010 jr®Ih ;=<° jd˙l .sKqï
fomdr®;fïka;=j úiska rcfha iq/l=ï m;a iïnkaO m%ldYk ksl=;a ls˙ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg
m%d:ñl wf,úlrejka ms<sn| ≥ria: - wëlaIKh iy yels úh' jvd;a ;r`.ld¯" .;sl iy øjYS,;djfhka hq;a
t;eka m¯laIKhka jr®Ih ;=<° wLKavj is≥lrKq ,eì◊' iq/l=ïm;a fjf<|m,la ixjr®Okh ls¯fï wruq◊ka hq;=j
fjf<|fmd,g iyNd.s jkakka iu. iïnkaO;d Yla;su;a wdfhdacl moku mqΩ,a yd úúOdx.SlrKh ls¯u ms◊i
lr.ekSug o fjf<|fmd, iïnkaOfhka mekk.sk jr®Ih ;=<° jr®Ih ;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska"
.egΩ iy ixjr®Okhka ms<sn| idlÉPd lr.ekSug úúO W;aidyhla orKq ,eìK' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j
wjia:djla i,id .ekSugo wΩ;ska y∫kajd fokq ,nk úiska rcfha iq/l=ïm;a ms<sn|j uyck;djf.a ±kqu
m%;sm;a;Ska ikaksfõokh ls¯ug yd woyia yqjudre jr®Okh ls¯u i|yd mj;ajdf.k hkq ,enQ jevigyk
lr.ekSug o rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl wLKavj ls%hd;aul lrkq ,eì◊'

II fldgi - 92 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

2010 jir ;=< ixj¾Okh /ial, wruqo,a m%udKh by< .sfhah' fï fya;=fjka 2010
jifr®° NdKavd.dr ì,am;a u.ska /ia l, Kh m%udKh
^w& Kh tla/ia ls¯fï b,lal iy l%fudamdhh remsh,a ì,shk 82'8 olajd by< .sfhah' flfia jqjo"
2010 wxl 7 orK úir®ck mk; hgf;a" 2010 jir jifr® wjidk ld,Éf√ofha° mej;s ys;lr ;;a;ajh
fjkqfjka mdr®,sfïkaa;=j úiska wkqu; lrk ,o uqΩ o< ksid remsh,a ì,shk 433'6 l jákdlulska hq;a uOH yd
Kh iSudj ^fmd;a w.h& remsh,a ì,shk 980'0 la úh' fuu †.=ld,Sk m˙K; ld,hla iys; NdKavd.dr ne∫ïlr
m%udKfhka remsh,a ì,shk 685'3 la foaYSh m%Njhkaf.ka ksl=;a ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg yels úh' óg
,nd.;a w;r fYaIh jQ remsh,a ì,shk 294'7 úfoaYSh wu;rj" 2010 jifr®° Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr ;=<ska
m%Njhkaf.ka Wmhd .ekSug wfmalaId lrk ,°' flfia tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 628 la ^remsh,a ì,shk
jqjo" jir ;=<° wdfhdaclhkaf.a úYajdih by< hdu 71'2& /ialr .kakd ,°' foaYSh Kh f;d.fhys mj;sk
fya;=fjka" úfoaY wruqo,a rg ;=<g .,d tAfï ie,lsh fjf<|fmd,dNsuql fkdjk Kh f;d.h wvq ls¯fï
hq;= jr®Okhla olakg ,enqkq w;r úfoaYSh m%Njhkaf.ka ms<sfj; ;j ≥rg;a mj;ajd .ksñka 2010 jifr®°;a rdcH
Kh fomdr®;fïka;=j úiska remsh,a Kh ksl=;a fkdlrk
,nd .;a Kh m%udKh wfmalaIs; uÜgug jvd by<
,°'
.sfhah' tfukau foaYSh m%Njhkaf.ka /ia lrKq ,enQ Kh
m%udKh remsh,a ì,shk 594'2 olajd wvq jQ w;r úfoaY 2010 jr®Ifha°" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska udisl
m%Njhkaf.ka ,nd .;a Kh remsh,a ì,shk 327'9 olajd Kh tAlrdYS ùfï mSvkh wju ls¯fï Wml%uh wLKavj
by< .sfhah' ls%hdjg k.ñka †k 91 iy †k 182 NdKavd.dr ì,am;a
ksl=;a ls¯u iSud l, w;r" †k 364 NdKavd.dr ì,am;a
2010 foieïnr® wjidkfha remsh,a j,ska iukaú;
ksl=;a ls¯u by< ouk ,°' tu.ska" 2010 jifr®° udi
rcfha iq/l=ïm;a j, ^NdKavd.dr ì,am;a iy
3 g wvq l,ams¯ï iys; NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a ls¯u
NdKavd.dr ne∫ïlr& úfoaY wdfhdackh remsh,a ì,shk
NdKavd.dr ì,am;a uqΩ ksl=;=fjka ishhg 19 la olajd
240'9 la ^uqyqK;a w.fhka& njg m;afjñka 2010
my; ±óug yels úh' 2009 jifr®° fuu w.h ishhg
jir ;=<° úfoaY wdfhdack remsh,a ì,shk 55'3 lska
21 la úh' †k 182 l,ams¯ï iys; NdKavd.dr ì,am;a m%udKh
by, .sfhah' ;jo 2010 Tlaf;danr® udifha° tlai;a
2009 jQ ishhg 35 isg ishhg 34'5 olajd iqΩ jYfhka
ckmo fvd,r® ñ,shk 1"000 l ^remsh,a ì,shk 112&
my; ouk ,°' wΩ;ska ksl=;a lrK ,o †k 364 m˙K;
jákdlulska hqla;j ishhg 6'25 l fmd,S wkqmd;slhla
ld,h iys; NdKav.dr ì,am;a m%udKh 2009 ys jQ ishhg
yd jir 10 l m˙K; ld,hla iys;j Y%S ,xldfõ f;jk 43'6 isg 2010 jifr®° ishhg 46'3 olajd by< kxjk ,°'
iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;=j is≥ lrk ,°' iaffj¯;aj 2010 jr®Ifha uq,a udi lsysmh ;=< fjf<|fmdf,ys mej;s
ne∫ïlr ksl=;=j u.ska idfmalaIj wvq ms˙jehla iys; by< WoaOuk wfmalaIdjka iu." uOH yd †.= ld,Sk
wruqo,a tla/ia lr .ekSug yelsùu ksid" wêl ms˙jehla m˙K;ld,h iys; NdKavd.dr ne∫ïlr jeämqr ksl=;a
iys; fláld,Sk Kh ie,lsh hq;= m%udKhla mshùu ls¯fï l%fudamdhh l%shd;aul ls¯u wNsfhda.hla úh'
;=<ska rdcH Kh m%;sjHQy.; ls¯ug yelsúh' iyk∞hS flfia jqjo" jir 5 iy 5 g jeä m˙K;ld,hla iys;
m%Njhkaf.ka tla/ia lrK ,o Kho we;=<;aj ^jHdmD;s NdKavd.dr ne∫ïlr ksl=;a ls¯u" uqΩ NdKavd.dr
$ jevigyka Kh& 2010 jr®Ifha wfkl=;a úfoaY Kh ne∫ïlr ksl=;= m%udKfhka" 2009 ys jQ ishhg 33'5 isg
/ia ls¯u remsh,a ì,shk 163'9 la úh' ishhg 37'9 olajd jeä ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg
jifr® uq,a udi lsysmh;=< fjf<|fmd,a ;=< mej;s by< yels úh' ;jo jir 8 iy jir 10 m˙K;ld,h
WoaOuk wfmalaIdjka ksid fmd,S wkqmd;sl by< .sfhah' NdKavd.dr ne∫ïlr ksl=;a ls¯u u.ska" jir 10 olajd
flfia jqjo" wdr®:ßl l%shdld˙;ajh jeä†hqKq ls¯u i|yd jQ †.=ld,Sk mdol M,∞ jl%h il%sh ls¯ug rdcH Kh
fomdr®;fïka;=jg yels úh'
l%shdjg kxjk ,o uQ,H m%;sm;a;s" wdfhdaclhkaf.a WoaOuk
wfmalaIdjka my; jeàu" rcfha iq/l=ïm;a j,g úfoaY ^wd& Kh WmlrK Ndú;d ls¯u
wdfhdack .,d tAu" fya;=fjka úfoaY úksuh rg ;=<g
.,d tau fjf<|fmd, ;=< jeä†hqKq jQ øjYS,;d ;;a;ajh l,ska jr®Ifha° fukau NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr
iy rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska l%shdjg kxjk ,o ne∫ïlr ksl=;a ls¯u ms◊i fjkafoais iy iDcq ksl=;=
úplaIKYS,s Kh l<ukdlrK Wmdh udr®.hka fya;=fjka" m%fõYhka Ndú;fhka is≥lrk ,°' NdKavd.dr
jifr® wjidk Nd.fha° M,∞ jl%fha my;g keUqre ùula ì,am;a jevigyk hgf;a" 2010 jifr® ° rdcH Kh
olajñka fmd,S wkqmd;sl l%udkql+,j wvq úh' fuu wvq ùu" fomdr®;fïka;=j úiska remsh,a ì,shk 1"000 la jákd
jir ;=<° M,∞ jl%fha udi 3 isg jir 6 olajd m˙K;Ska NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a lrk ,°' tu uqΩ w.fhka
iys; NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr j, remsh,a ì,shk 910 la m˙K; jk NdKavd.dr ì,am;a
fmd,S wkqmd;slhka mdoldxl 37-262 olajd jQ mrdihlska kej; ksl=;a ls¯ï jQ w;r" wjfYaI remsh,a ì,shk 90 u
my; jeàu u.ska ms<sìUq fõ' kj ksl=;=ka úh' jir ;=<° NdKavd.dr ì,am;a fjkafoais
53 la meje;ajQ w;r tu fjkafoais u.ska remsh,a ì,shk
jifr® m<uq udi lsysmfha° jQ by< WoaOuk wfmalaIdjka 520 la /ialrk ,o w;r remsh,a ì,shk 346 la ksl=;= u.ska
fya;=fjka wdfhdaclhska uOH yd †.=ld,Sk foaYSh Kh fjf<|fmd< iyNd.Slrejka fj;ska /ialrk ,°'
WmlrK j, wdfhdackh ls¯ug ±lajQ miqnEu ksid NdKavd.dr ì,am;a jevigyk i|yd úfoaY
foaYSh fj<|fmdf,a fláld,Sk Kh WmlrK u.ska wdfhdaclhskaf.a iyNd.S;ajh remsh,a ì,shk 17 la úh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 93


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

NdKavd.dr ne∫ïlr jevigyk hgf;a 2010 jifr®° ^wE& M,∞ wkqmd;slh iy oaú;Shsl fjf<|fmd<
/ialrk ,o uqΩ wruqo,a m%udKh remsh,a ì,shk 509 la l%shdld¯;ajh
úh' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jir ;=< fjkafoais
17 la idr®:lj mj;ajñka tA u.ska remsh,a ì,shk 46 la jir ;=<° NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr
/ia lrk ,o w;r iDcq ksl=;= yryd remsh,a ì,shk 462 j, udi 3 isg wjqre≥ 6 olajd m˙K; ld,h i|yd M,∞
la /ia lrk ,°' NdKavd.dr ne≥ïlr jevigyk i|yd wkqmd;slh mdoldxl 30-270 mrdihlska my; jegq◊'
úfoaY wdfhdaclhskaf.a iyNd.S;ajh remsh,a ì,shk 38 ìysfjñka mj;sk idr®j wdr®:ßl jd;djrKhg m%;spdr
la úh' olajñka Y%S ,xld uy nexl=j úiska .kakd ,o uQ,H
m%;sm;a;s ia:djrhkag wkq.;j fuu my; jeàu is≥ úh'
m˙K; jk Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr m%;suQ,H ls¯fï
M,∞ jl%fha fláld,Sk wka;h tkï" udi 3 isg wjqre≥
wruq◊ka rd'K'fo' úiska Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr
fjkafoais 3 la mj;ajk ,°' fjkafoais iy iDcq ksl=;= 1 olajd ld, m˙Éf√oh ;=< M,∞ wdka;slh mdoldxl
yryd /ia l< uqΩ wruqo,a m%udKfhys jákdlu tlai;a 30-180 olajd o wjqre≥ 2 l m˙K; ld,h i|yd M,∞
ckmo fvd,r® ñ,shk 628 la úh' fuu wruqo,a ih wdka;slh mdoldxl 270 lska ishhg 8'23 olajd o wjqre≥
udisl ,kavka wka;r® nexl= wr®mk wkqmd;slh (LIBOR) 4 l m˙K; ld,h i|yd M,∞ wdka;slh mdoldxl 213
iy mdoldxl 350 isg 395 olajd mrdihlska" hq;a fmd,S lska ishhg 9'39 olajd o wjqre≥ 6 l m˙K; ld,h i|yd
wkqmd;hla iys;j" wjqre≥ fol iy ;=k hk m˙K; ld, M,∞ wdka;slh mdoldxl 262 lska ishhg 9'40 olajdo
m˙Éf√ohka f.ka iukaú; ne∫ïlr ksl=;a ls¯u u.ska my; jegq◊' ta wkqj wjqre≥ 10 l m˙K; ld,hlska hqla;
/ia lr.kakd ,°' kj NdKavd.dr ne≥ïlrhla ishhg 9'30 l M,∞ wdka;slhla
foaYSh fjf<|fmd< u; we;sjk n,mEu wju ls¯u i|yd iys;j ksl=;a ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=j iu;a
Kh l<U úúOdx.SlrKh ls¯u iy úfoaY fjf<|fmdf<a úh'
mj;sk wju wr®mk wkqmd;slfhka m%fhdack .ekSu i|yd
2010 jir ;=<° remsh,a ñ,shk 1"000 l" jir 10 l m˙K; NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr folskau
ld,hlska hqla; cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ishhg iukaú; uqΩ .kqfokq j, ie<lsh hq;= jeä ùula 2010
6'25 l ia:djr l+mka wdka;slhla iys;j ksl=;a lrk ,°' jir ;=<° olakg ,eìK' oaú;Sh fjf<|fmdf<a rdcH Kh
m%Odk jYfhka hqoaOh wjika ùfï m%;sM,hla f,i Kh WmlrK j, ms˙jegqï wkqmd;h 2009 jifr® ° 16'1 isg
fY%a◊.; ls¯fï wdh;k úiska Y%S ,xldfõ iaffj¯;aj Kh 2010 jifr®° 22'5 olajd jr®Okh ù we;' 2009 jir iu`.
fY%a◊h by< kexùu iy rdcH Kh fomdr®;fïka;=fõ Kh iei°fï°" fuu ie<lsh hq;= jr®Okh" ks;H mokula
/ia ls¯fï ms˙jeh wju ls¯ug we;s lem ùu fuu u; jk .kqfokq iy m%;sñ<° .ekSfï .kqfokq l%u hk
iaffj¯;aj ne∫ïlrfha l+mka wdka;slh ñka fmr ne∫ïlr oaú;Sh fjf<|fmdf,a .kqfokq l%u foflau by< hdu
iu`. iei°fï ° ishhg 6'25 la jeks uÜgulg wju ls¯ug
fya;= úh'
rel=,la úh' cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr j, l+mka
wkqmd;slhka 2007 jifr® mej;s m<uq ksl=;=fõ° ishhg 8'40 ^b& ksr®f,aLk iq/l=ïm;a mshjqï l%uh (SSSS) iy uOHu
la iy 2009 jifr® mej;s fojeks ksl=;=fõ° ishhg 7'25 la ;ekam;= l%uh (CDS) ,xldfilsfhda
úh'
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j 2010 jifr®° tys
^we& Kh fiajdlrK f.ùï iyNd.slrejka jYfhka we;=<;ajkakdjQ n,m;%,dNS
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° jd◊c nexl= 22" nexl= fkdjk m%d:ñl wf,úlrejka
fiajdlrKh lrk ,o iuia; foaYSh yd úfoaYSh Kh 6 iy Rcq .kqfokqlrejka fkdjk m%d:ñl wf,úldr
m%udKh remsh,a ì,shk 820 ls' fiajdlrKh lrk ,o uqΩ iyNd.slrejka 2 fldgia fjf<|fmdf,ys iSudiys;
Kh m%udKfhka remsh,a ì,shk 352 la fmd,S f.ùï jk uOHu ;ekam;= l%u ^fm!oa.,sl& iu. ,xldfilsfhda
w;r" remsh,a ì,shk 468 la Kh wdmiq f.ùï úh' 2010 fufyhqï mj;ajd.; hdug iu;a ú◊' ksr®f,aLK
jir ;=<° foaYSh Kh i|yd uqΩ f.ùï remsh,a ì,shk iq/l=ïm;a l%uh ;=<ska is≥jQ .kqfokqj, jákdlu
687 la jQ w;r úfoaYSh Kh m%udKh remsh,a ì,shk 133 la remsh,a ñ,shk 32'69 olajd ishhg 25'5 lska jr®Okh úh'
^t'c' fvd,r® ñ,shk 1"197 la& úh' fuhg wu;rj" jr®Ih uOHu ;ekam;= l%ufhys fufyh jk ,o .sKqï ixLHdj
;=<° l,a msreKq NdKavd.dr ì,am;a kej; ksl=;a ls¯u 2009 jir wjidkfha isg 2010 jir wjidkh jk úg
remsh,a ì,shk 844 la úh' 64"680 isg 73"396 olajd ishhg 13'5 lska by, .sfhah'
,xldfilsfhda u`.ska" rcfha iq/l=ïm;ays wdfhdaclhkayg
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska t†fk∞ is≥ .kqfokq idrxY f.ùu m%ldYk yd fYaI m%ldYk jYfhka
lrkq ,nk Kh fiajdlrK ldr®hhg wu;rj" Kh jr®. ;=kl m%ldYk jr®Ih ;=< ° ksl=;a lrkq ,efí'
fiajdlrK ldr®hhka úêu;a ls¯u i|yd fojk udifha m<uq i;sh we;=<; .kqfokq idrdxYho w∞,
jrg;a mqΩ,a l<ukdlrK ú.Kkhla is≥ lrk ,°' fmd,S yd l+mka f.ùfuka wk;=rej l< miq i;shla
ú.Kk wê.ukhka uqo,a wud;HdxYfha úfoaY iïm;a we;=<; f.ùï m%ldYkho yd udi 6 lg miq i;s 3 la
fomdr®;fïka;=j fj; ±kqï ° we;' we;=<; fYaI ;yjqre ls¯fï m%ldYh .kqfokqlrejka

II fldgi - 94 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

fj; ksl=;a lrkq ,efí' .kqfokq idrdxY 116"962 lao" wëlaIK lghq;= j,g wu;rj" 2010 jir ;=<°
f.ùï m%ldYk 69"847 la o yd il%Sh iyNd.slrejka fjf<|fmd< idud‚lhkaf.a ±kqu jr®Okh ls¯fï
fj; fYaI ;yjqrels¯fï m%ldYk 51"701 la jYfhka 2010 lghq;= o is≥lrk ,°' 2010 udr®;= udifha° ixjr®ê;
jifr®° wdfhdaclhska fj; ksl=;a lrK ,°' Kh fjf<|fmd<l l%shd;aul m%;sm;a;s yd moaO;s
ms<sn|j ±kqu jr®Okh lr .ekSfï wruq◊ka m%d:ñl
2010 jir wjidkfha°" ,xldfilsfhdays jdr®;d.; jQ wf,úlrejkaf.a m%Odk úOdhl wf,ú ks<Od¯kag
ksr®f,aLk iq/l=ïm;ays jákdlu re' ì,shk 2"399'2 ´iafÜ%,shdjg wOHhk pd˙ldjla ixúOdkh lrk ,°'
úh' remsh,a ì,shk 571'8 l jákdlu iys; ksr®f,aLk wOHhk pd˙ldfõ° m%Odk úOdhl ks<Od¯kag ´iafÜ%,shdkq
NdKavd.dr ì,am;aj,ska iy re'ì,shk 1"837'4 l jákdlu uy nexl=j" ´iafÜ%,shdkq uQ,H l<ukdlrK ldr®hd,h
iys; ksr®f,aLk ne`≥ïlr j,ska fuu ksr®f,aLk iy ´iafÜ%,shdkq iq/l=ïm;a yqjudrej wd° rdcH wdh;k
iq/l=ïm;a jákdlu iukaú; ú◊' lsysmhlu ixpdrh ls¯ug wjia:dj W∞úh' ;jo Tjqkag
uQ,H fjf<|fmd, ix.ufhys iy Kh iy m%d.aOk
2010 jr®Ifha° ,xldfilsfhda moaO;sfhys ls%hdld˙;ajh fjf<|fmd<j, idud‚lhska lsysm fofkl= iu.
jeä†hqKq ls¯ï rdYshla ia:dmkh lrk ,°' idlÉPd ls¯ug o wjia:dj ie,iqks' 2010 uehs udifha°
iyNd.slrejkag yeisrúh yels tla†k øjYS,;d myiqlu m%d:ñl wf,úlrejkaf.a m%Odk wf,úlrejka yd
(ILF) iy m%;sñ,° .ekSfï .kqfokq (Repo) iajhxls%j ks<Od¯ka b,lal lr .ksñka Tjqkag foaYSh yd cd;Hka;r
.kqfokqlrejkafj; kej; mej¯fï myiqlu hk m%Odk fjf<|fmd, yd wdr®:ßlfha kj;u m%jk;djhka ms<sn|j
jeä†hqqKq ls¯ï folla jYfhka ±laúh yelsh' Tjqkaf.a .eUqre wjfndaOhla ,nd°u i|yd tla†k jevuqΩjla
uQ,H wdh;k u.ska wfkl=;a iyNd.Sldr uQ,H wdh;k ixúOdkh lrk ,°' fuu jevuqΩfõ° rcfha iq/l=ïm;a
i|yd jk f.ùï ls¯ug øjYS,;djh wjYH jQ úg°" iïnkaOj m%d:ñl fjf<∫kaf.a ldr®hNdrh o wjOdrKh
iyNd.Slrejka úiska l<ukdlrKh lrkq ,nk tla †k lrk ,°'
øjYS,;d (ILF) myiqlu nyqjdr .Kkdjla ,nd°u u.ska rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jir ;=<° Y%S ,xldfõ
jHdmdr †kh we;=<; iyNd.Sldr wdh;kj, fufyhqï rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmdf<ys fufyhqï iy m%d:ñl
moaO;sfha lghq;= i|yd tla †k øjYS,;d myiqlï b,a,Sï fjf<|lre moaO;sh ms<sn|j >dkd uy nexl=j" flkahdkq
yd m%;sjr®;k lr f.k hdug bv i,ik ,°' m%;sñ,° rch iy nx.,dfoaY m%d:ñl fj<|lre ix.uh hk
.eKqï .kqfokqjla l,a ms¯fï° is≥ lrk m%;sjr®;kh" wOHhk lKavdhï ;=k i|yd jevuqΩ mj;ajk ,°'
m%;sñ,° .ekSï i|yd jk iajhxl%Sh m%;sjr®;k myiqlu
u.ska iajhxlS%h whq˙ka th is≥ ls¯u j,lajk ,°' ^W& rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ixjr®Okh
rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ixjr®Okh ls¯fï
^B& m%d:ñl wf,úlrejka wëlaIKh
jeo.;alu y`≥kd .ksñka iy rcfha iq/l=ïm;aj,
m%d:ñl wf,úlre moaO;sfhys úYajikSh;ajh iy wdfhdacl moku mqΩ,a ls¯fï wruqfKka" rdcH Kh
ia:dhs;dj mj;ajd.ekSfï wruqfKka rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska †jhsk mqrdu mj;ajdf.kq hkq
fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<°;a t;eka iy ,nk wdfhdaclhka ±kqj;a ls¯fï jevigyk 2010
≥ria: m¯laId u.ska m%d:ñl fjf<∫ka wëlaIKh ° o wLKavj l%shd;aul lrk ,°' ta wkqj jir ;=<
fkdlvjd is≥lrk ,°' taa wkqj m%d:ñl fjf<| lghq;= rdcH Kh fomdr®;fïka;=j uyckhd ±kqj;a ls¯fï
jevigyka 18 la o" Y%S ,xld .=jka ú≥,s ixia:dfõ
lrf.k hdfï° uqyqK°ug is≥jk fjf<|fmd, wj∞ku"
m%dfoaYSh .=jka ú≥,s fiajdjka jk reyqKq fiajh" rcrg
øjYS,;d wj∞ku" iy fufyhqï wjodku jeks wjodkï
fiajh iy l∫rg fiajh Tiafia jevigyka 61 la o"
b,lal lr .ksñka mqΩ,a t;eka m¯laIdjka 3 la iy
wOHdmksl jevigyka 2 la o" rEmjdyskS idlÉPd 12 la o
úfYaI t;eka m¯laId 2 la jr®Ih ;=<° is≥lrk ,°' t;eka meje;aùh' Bg wu;rj" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j rcfha
m¯laIdj,g wu;rj tla tla m%d:ñl fjf<∫ka i|yd iq/l=ïm;aj, wdfhdack ms<sn| uyck;djf.a yd mdi,a
wLKav ≥ria: m¯laIKo i;sm;d yd udisl jdr®;d mokï orejkaf.a ±kqu †hqKq ls¯u i|yd zz±hg lsre< m%or®YkhZZ
lr.ksñka mj;ajk ,°' i|yd o iyNd.S úh'
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j yd fjf<|fmd, idud‚lhka rcfha iq/l=ïm;aj, oaù;shsl fjf<|fmd< ixjr®Okh
w;r iDcq ikaksfõok iïnkaO;djla f.dvke.Su i|yd ls¯fï woyiska" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j oaù;shsl
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl wf,úlrejkaf.a fjf<πu i|yd úoaHq;a fjf<πï fõ†ldjla kej;
m%Odk úOdhl ks<Od¯ka i|yd /iaùï 8 la mj;ajk y∫kajd °fï yelshdj fidhd ne,Sh' fuu wruqfKys
,o w;r fuys° foaYSh yd cd;Hka;r fjf<|fmd, iy m<uq mshjr;a f,i" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
wdr®:slfhys kj;u m%jk;djhka ms<sn|j f;dr;=re Blooomberg ys iydh we;sj" m%d:ñl wf,úlrejkaf.a
ikaksfõokh lrk ,°' iuia: m%d:ñl fjf<| ldr®h yd n,m;%,dNS jd◊c nexl=j, m%Odk úOdhl ks,Od¯ka
idOkho fuys° b†˙m;a flreKq w;r uQ,H or®Ylj, iy NdKavd.dr ldr®h uKav, ±kqj;a ls¯u i|yd úoaHq;a
olakg ,efnk wys;lr jr®Okhka yd keUqre;d ms<sn|jo fjf<πï fõ†ldjl m%;s,dN iy idudkH fufyhqï
fmd≥fõ idlÉPdjg ,la fl˙Ks' lghq;= ms<sn| iïuka;%Khla ixúOdkh lrk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 95


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

22' m%dfoaYSh ixj¾Ok wruqK iyslj m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka=j


úiska §msìfok W;=r¶ yd §kef.kyr kfjdaoh¶ jeks
Y%S ,xld rch yd Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,sl;ajfhka úfYaI Kh fhdackd l%u y∫kajd fok ,°' fuu Kh
wdrïN lrk ,o odhl wruqo,a fyda rcfha fhdackd l%u 2 u.ska W;=re kef.kysr m<d;aj, lDIs
wkq.%dyl;ajh u.ska uQ,Hkh jk ixjr®Ok Kh jev wdr®:ßl lghq;=" mY= iïm;a" ëjr lghq;=" CIqø yd iqΩ
igyka hgf;a iyNd.S;aj uQ,H wdh;k yryd ixjr®Okhg jHjidh" fjf<| iy fjk;a iajhx jHdmD;s kej;
wjYH uqo,a iemhqfuys kshq;=ùu wruqKq fldgf.k" wdrïN ls¯u i|yd uQ,H iydh imhk ,°'
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih
;=<oS lDIsldr®ñsl mY= iïm;a yd CIqø" iqΩ yd uOH mrsudK §msìfok W;=r¶ Kh fhdackd l%uh hgf;a" iyNd.S;aj
jHjidh hk wxY iïnkaëlrKh lsrSfï yd tajdg uQ,H wdh;k u.ska remsh,a ñ,shk 1"240 la jákd Kh
wjYH Kh myiqlï iemhSu is≥ lrk ,°' Y%S ,xld uy 9"108 la m%∞kh lrk ,°' fuys° jeäu jákdlu ^remsh,a
nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j my; wruqKq ñ,shk 460& iy jeäu Kh m%udKh ^2"938& fjf<| yd
bgqlr .ekSu i|yd iyNd.S;aj uQ,H wdh;k yryd Kh iajhx /lshd lghq;= i|yd ,nd≥ka w;r remsh,a ñ,shk
iemhSfï kshq;= úh' 322 la jákd Kh 2"526 la lDIslr®udka;h yd iïnkaO
l%shdldrlïj,g m%∞kh lrk ,°' ;jo CIqø jHdmdr ^Kh
^w& m%dfoaYSh úNj wdr®:ßl lghq;=j, wdfhdackh i|yd m%udKh 954& iy ëjr wxYfha lghq;= ^Kh m%udKh 689&
wjYH myiqlï iemhSu ;=<ska m%dfoaYSh ixjr®Okh i|yd ms<sfj,ska remsh,a ñ,shk 150 la yd remsh,a ñ,shk
jeä †hqKq ls¯u' 84 la jYfhka o mY= iïm;a wxYh i|yd remsh,a ñ,shk
226 la jákd Kh 2001 la o m%∞kh lrk ,°' §kef.
^wd& †<s∫lu wdY%S; .egΩ flfrys wjOdkh fhduq ls¯u
kysr kfjdaoh¶ Kh fhdackd l%uh hgf;a m%;s,dN,dNSka
yd úêu;a uQ,H lafIa;%h ;=<g m%dfoaYShj fjfik wvq
5"155 i|yd remsh,a ñs,shk 752 l jákdlulska hq;=
wd∞hï,dNS ck;dj wka;r®.;lrùu u.ska †<s∫lu
Kh m%∞kh lrk ,°' fuu Khj,ska jeäu Kh m%udKh
wvq ls¯u'
^2"755& yd jeäu Kh jákdlu ^remsh,a ñ,shk 433&
^we& W.;a ;reK ms˙ia" /lshd úrys; ldka;djka iy fjf<|" ixpdrl yd fjk;a iajhx /lshd lghq;= i|yd
iajhx fiajd kshqla;slhka i|yd úêu;a uQ,H lafIa;%h m%∞kh l< w;r fiiq Kh m%udKh kef.kysr m<df;a
;=<ska Kh ,nd .ekSug iy Tjqkaf.a jHdmdr †hqKq nyq jdr®Isl fnda. j.dj ^remsh,a ñ,shk 235 la jákd Kh
lr .ekSug wjYH ±kqu yd ;dCI◊l l=i,;d ,nd 1"660 la&" mY= iïm;a ixjr®Okh ^remsh,a ñ,shk 70 la
.ekSug myiqlu ie,iSu uÛska Tjqka fiajd kshqla; jákd Kh 610 la& iy ëjr wdY%s; lghq;= ^remsh,a ñ,shk
lrùu' 13 la jákd Kh 127 la& i|yd fhdojk ,°'

^wE& iajdNdúl yd ñksiqka úiska ksr®ñ; úm;a u.ska ydkshg jr®Ih ;=< mej;s iduldó jd;djrKh hgf;a" fiiq
m;a m%foaYj, jHdmdr yd wdr®:ßl lghq;= kej; wdrïN ixjr®Ok Kh fhdackd l%uhka o fuu m<d;a fol
ls¯u' ;=< l%shdjg kxjkq ,eîh' fï jr®Ifha° iyNd.S;aj
uQ,H wdh;kj, iydh we;sj †<s∫lu msgq ±lSfï
^b& iajhxfmdaIs;Ndjh ;=<ska ck;dj m˙fNdackh lrk CIqø uQ,H jHdmD;sh ^m%fnda†kS& hgf;a fuu m<d;a
wdydrj, iqrCIs;;djh ;yjqre ls¯u i|yd w;HjYH foflys fjfik †<s∫ mjq,a fj; wjOdkh
wdydr øjH ksIamdokh jeä †hqKq ls¯u' fhduq ls¯ug m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
lghq;= lrk ,°' 2009 jr®Ih wjidkh
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j uÛska" 2010 jr®Ih
jkúg m%fnda†kS jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ jQ
;=<° iyNd.S;aj uQ,H wdh;k i|yd m%;s uQ,H fyda fmd,S
kef.kysr m<df;a m%;s,dNSka ixLHdj 10"302 la f,i jdr®;d
iykdOdr iemhSu yd wjYH;djh mek keÛ=Kq
úh' fïjd w;˙ka m%;s,dNSka 5"837 la i|yd m%∞kh lrk
wjia:djkays° Kh Wmldrl fiajd iemhSu u.ska my;
,oafoa uqΩ jákdlu remsh,a ñ,shk 258 la jQ CIqø Kh
i|yka Kh fhdackd l%u l%shdjg kexùu$iïnkaëlrKh
m%udKhls' ;jo" 2010 jr®Ifha° y∫kajdfok ,o kj Kh
ls¯u is≥ lrk ,°'
fhdackd l%u 2 la jk fi!Nd.Hd Kh fhdackd l%uh iy
iajhx /lshd W;amdok uQ,drïNl Kh fhdackd l%uh
22'1 .egqïj,ska ydkshg m;a m%foaY ixj¾Okh hgf;a o m<d;a foflys fhda.H m%;s,dN,dNSka i|yd Kh
myiqlï imhk ,°'
oYl ;=kla mqrd ixjr®Ok m%h;akhkag ndOd muqKqjñka hqO
jd;djrKhka Woa.; ù mej;s W;=re kef.kysr m<d;aj, kef.kysr m<df;a .egqï u.ska ydkshg m;a wNHka;r
ixjr®Okh wdY%S; .egΩ flfrys i,ld n,k jr®Ih ;=<° wj;ekajQjka 378 la i|yd jQ iudc ixjr®Ok jev igyklg
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j o m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh' fuu
wjOdkh fhduq lrk ,°' ksoyi ,eîfuka miqj fuu jHdmD;sh i|yd ,xld nexl=j iy uyck nexl=j úiska
m<d;aj, ck;djf.a iy wNHka;r wj;eka jQjkaf.a Tjqkaf.a jev igyk hgf;a wruqo,a imhk ,°' ,xld
„jfkdamdh iy wdr®:ßl lghq;=j,g iyhùfï iy nexl=j" uyck nexl=j" m%dfoaYSh f,alï ldr®hd," Y%S ,xld
ck;djf.a „jfkdamdh ixjr®Okh jeä †hqKq ls˙fï yuq∞ Y%S ,xld fmd,sia úfYaI ldr®h n,ldh iy ir®fjdaoh

II fldgi - 96 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

jHmdrh jeks úêu;a wdh;kj, iydh we;sj kej; m†xÑ jr®Ihg idfmalaIj ishhg 55 lska jr®Okh jQ w;r" Khj, uqΩ
jQ wNHka;r wj;eka jQjkaf.a ydkshg m;a ksjdi ms<silr jákdlu remsh,a ñ,shk 1"568 la úh' uq∞y, Kh
ls¯u iy Tjqkaf.a „jfkdamdh lghq;= kej; wdrïN ls¯u m%udKfha jeäùu ù iy wfkl=;a fnda. j.dl< N+ñ
i|yd iydh ùug .;a iyfhda.s;d m%h;akhla f,i fuu m%foaYh u.ska o ms<sìUq úh' kj ims˙ .%dóh Kh fhdackd
jev igyk l%shd;aul úh' uvl,mqj m%foaYh ;=< fuu l%uh u.ska uq∞y, Kh m%udKfhka ishhg 60 la ù i|yd
jHdmD;sh idr®:l ùfuka fmkS hkafka m%cd iyNd.S;ajh fhojqKq w;r" fiiq Kh m%udKh nv brsÛ=" wr®;dm,a " ¨Kq
hgf;a wju ms˙jehlska ydkshg m;a ms˙ia h<s kÛd issgqùu iy fjk;a fyaka fnda. i|yd fhoú◊' fmdf<dkakrej"
i|yd fuu l%ufõoh fiiq m%foaY i|yd o fhoúh yels wkqrdOmqrh" hdmkh iy yïnkaf;dg †ia;%slalj,g kj
njhs' ims˙ .%dóh Kh fhdackd l%uh hgf;a jeäu Kh m%udKhla
imhkq ,eîh' fï w;r" lDIs kfjdaoh Kh fhdackd
22'2 m%foaYj,g úfYaI jQ ixj¾Ok jev igyka l%uh hgf;a iyNd.S;aj uQ,H wdh;k u.ska rcfha fmd,S
iykdOdr wkq.%yh iys;j CIqø yd iqΩ jHjidh i|yd
W;=re yd kef.kysr m<d;aj,g wu;rj" fiiq †ia;%slalj, ue† yd †.=ld,Sk Kh m%∞kh lrk ,°' fuu jr®Ih ;=<°
wd∞hï W;amdok l%shdldrlï m%jr®Okh u.ska ck;djf.a lDIs kfjdaoh jHdmD;sh hgf;a Kh iqΩ m%udKhla W;=re
„jk ;;a;ajh Wiia ls¯fï wruq◊ka tu †ia;%slalj,go yd kef.kysr m<d;a i|yd o uqod y˙k ,°'
m%dfoaYSh jYfhka úfYaI jQ Kh fhdackd l%u we;s lrk ,°' fï
wkqj i,ld n,k jr®Ih ;=<° úh,s l,dmSh „jfkdamdhhka
i|yd iydhùfï yd yjq,aùfï jev igyk" §Nd.Hd¶ 22'4 iqΩ¿ yd uOHu mßudK jHjidh uQ,HlrKh yd
^fudKrd.," l=reKE.," n≥,a, iy wkqrdOmqr †ia;%slal&" fiajd kshqla;s m%j¾Okh
l=vd j;= jHjidh ixjr®Ok jev igyk ^ueo rg m%foaYh
2010 jr®Ih ;=<°" m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
iy fudKrd., †ia;%slalfha wka;r®l,dmSh m%foaYhka&"
úiska CIqø" iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidhhkag
ud;f,a m%dfoaYSh wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh iy inr.
iy Wj≥re uÛska ydkshg m;a tjeks jHjidhkag
uq m<d;a taldnoaO .%dóh ixjr®Ok Kh jHdmD;sh hk
jHdmD;Ska l%shdjg kxjk ,°' myiqlï iemhSfï wruqK iys;j fi!Nd.Hd kñka
Kh fhdackd l%uhla y∫kajd fok ,°' uqΩ †jhsku
wdjrKh lrk fuu Kh fhdackd l%uh u.ska wΩ;ska
22'3 lDIsld¾ñl yd i;aj md,k wxYh wdrïN lrk CIqø" iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidhhkag
remsh,a 500"000 l Wmrsuhlg hg;aj yd Wj≥re u.ska
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j ydkshg m;aa CIqø" iqΩ yd uOHu mrsudK jHjidhhka
u.ska rfÜ †hr ls˙ ksIamdokh m%jr®Okh ls¯u m%Odk i|yd remsh,a ñ,shk 20 l Wmrsuhlg hg;aj Kh
jYfhka wruqKq lr.;a lDIs i;aaj md,k Kh imhkq ,efí' fuys° m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
fhdackd l%uh ;j≥rg;a l%shd;aul lrñka jr®Ih ;=<°
úsiska by; i|yka Wmrsuhkag hg;aj iyNd.S;aj
fhda.H Kh .sKqïlrejka i|yd Kh imhk ,°' fï hgf;a
uQ,H wdh;kj,ska imhkq ,nk Kh i|yd ishhg
ls˙ f.dùkag wu;rj" fm!oa.,sl wxYfha uOHu m˙udK
100 l m%;suQ,H myiqlï imhkq ,efí' 2010 jr®IfhaoS"
wdfhdaclhskao ls˙ ieliqï iy lDIs-ieliqï lr®udka; j,g
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úsiska uqo,a yd l%u
.nvd$lr®udka;Yd,d wd†h b†ls¯u" iy hka;%$WmlrK
iïmdok wudHdxYh iy jD;a;Sh iy ;dCIKsl
ñ,hg .ekSu i|yd Kh myiqlï ,nd .ekSug iq≥iqlï
,nhs' jr®Ih ;=<°" fuu fhdackd l%uh hgf;a iq≥iqlï,;a mqyqKq wud;HdxYfha iydh we;sj jD;a;Suh iq≥iqlï
Kh.ekqïlrejka i|yd remsh,a ñ,shk 442 l uqo,la ,;a ;reK ms˙ia w;r iajhx fiajd kshqla;sh m%p,s;
m%∞kh ls¯ug iyNd.S;aj uQ,H wdh;kj,g yels úh' ls˙ ls¯u i|yd iajhx /lshd W;amdok uQ,drïNl Kh
f.dùka w;r hym;a m˙ph m%jr®Okh ls¯fï wruq◊ka fhdackd l%uh kñka kj Kh fhdackd l%uhla y∫kajd
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska ls˙ ksIamdok fok ,°' fuu.ska rfÜ ms<s.;a jD;a;Sh mqyqKq wdh;kj,ska
l<uKdlrkh ms<sn| w;a fmd;la m< lrk ,°' ;jo" mqyqKqj ,;a ;reK ms˙ia i|yd Tjqka iajhx fiajd kshqla;s
f.dùkaf.a ls˙fokqka ñ,g .ekSu yd úls”ug wjYH jHdmD;s msysgqùug wjYH uQ,Huh iydh imhkq ,efí'
myiqlï ie,iSu i|yd fydrK" udoïfma" lelsrdj iy
wΩ;ska y∫kajd ≥ka fhdackd l%uj,g m˙ndysrj" 2010
l=reKE., m%foaYj, ls˙ iïm;a uOHia:dk 5 la újD;
jr®Ifha° fjk;a Kh fhdackd l%uhka u.ska o b,lal
lrk ,°'
.; ck fldÜGdY i|yd iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidh
2010 jr®Ifha°" lDIsldr®ñl fnda. j.d lsrSu i|yd m%jr®Okh yd fiajd kshqla;s W;amdokh ls¯u wruqKq fldg
f.dùkag myiqlï ie,iSfï,d kj ims˙ .%dóh Kh ;=< l%shd;aul lrk ,°' jr®Ih ;=<° hqfrdamd wdfhdack
fhdackd l%uh ;j≥rg;a l%shd;aul úh' 2009$10 nexl=fõ mYapd;a iqkdñ Kh ^.súiqu î& hgf;a remsh,a
uy lkakh ;=<°" f.dùka 41"950 la i|yd remsh,a ñ,shk 87 la jákd Kh m%udKhla m%∞kh lrk ,o
ñ,shk 2"016 l Kh m%∞kh lrk ,o w;r" th w;r" bosls¯ï wxYfha ixjr®Ok jHdmD;s i;=gq∞hl f,i
miq.sh jr®Ifha tu lkakhg idfmalaCIj ishhg 5'3 l idr®:l;ajhg m;afjñka remsh,a ñ,shk 268 la jákd
jr®Okhla úh' h, lkakfha°" m%Odks; Kh m%udKh miq.sh Kh m%udKhla m%∞kh ls˙ug iu;a úh' inr.uq m<d;a

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 97


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

ixLHd igyk II-15

m%dfoaYSh ixj¾Ok fomd¾;fïka;=j úiska ls%hd;aul lrkq ,nk m%dfoaYSh ixj¾Ok Kh fhdackd l%uj, m%Odk ,laIK

a jHdmD;sh yd th wruqo,a imhk Khlrejka f.úh hq;= wdmiq whùfï


mqΩ,a wruqK wruqo,a fhoùu
l%shd;aul jk ld,iSudj ,o wdh;kh fmd,S wkqmd;slh wkqmd;slh
1' lDIsldr®ñl wxYh
1'1 fojk nyqjdr®Isl YS% ,xld rch nyqjdr®Isl fnda. wxYfha jd◊clrKh" remsh,a ì,shk 1'2 9] 90]
fnda. ixjr®Ok ksIamdokh †hqKq ls¯u" me, ;jdka ^wdikak
^jlS%h wruqo,a& ±óu" miq wiajkq fufyhqï lghq;=" jYfhka&
Kh jHdmD;sh ksIamdok ieliSu yd fjf<|fmd<
(SPCDPRF) myiqlï ,nd°u'
^2006 - 2014&
1'2 f;a ixjr®Ok -tu- l=vd f;a j;= ysñhkaf.a wd∞hu remsh,a ì,shk 1'1 9] 90]
^jlS%h wruqo,a& ;sridr f,i by< ±óu iy wmkhk ^wdikak
Kh jHdmD;sh fjf<|fmd< i|yd wjYH há;, jYfhka&
(TDPRF) myiqlï ixjr®Okh ls¯u' fï hgf;a
^2006 - 2018& uQ,sl jYfhka HACCP iy;slh
,nd.ekSu i|yd f;a lr®udka; Yd,d
kùlrKh ls¯ug wjYH uQ,H myiqlï
iemhsh yelsh'
1'3 kj ims˙ .%dóh iyNd.s;aj iqΩ f.dùka i|yd uQ,sl m%d.aOk iyNd.s;aj uQ,H wdh;k 12] 95]
Kh fhdackd uQ,H wdh;k wjYH;d iemhSu' ;ukaf.au wruqo,a u.ska ^blaujd we;'&
l%uh (NCRCS) i;= wruqo,a l fláld,Sk ksIamdok Kh
Kh m%∞kh flfr®'
^wLKavj iy rcfha l îc yd frdamK øjH ksIamdokh
ls%hd;aul jk fmd,S iykdOdr l b†˙ fjf<| .súiqï l%uh hgf;a
jevigykls& myiqlï lDIsldr®ñl øjH ñ,g .ekSu
1'4 lDIs i;aj md,k Kh iyNd.s;aj uQ,H ls˙ yrla md,kfha° my; ±lafjk iyN.s;aj uQ,H wdh;k l=vd ls˙ mÜá Kh 90]
fhdackd l%uh wdh;k i;= m%d.aOk úhoï i|yd ish wruqo,a u.ska Kh jHdmD;s i|yd 12]
wruqo,a iy l .j ksjyk ;ekSug
,ndfoa' remsh,a ñ,shk
rcfha fmd,S l t<fokqka ñ,† .ekSug 5"000 la fuu`.ska ls˙ iy fNda.
iykdOdr l wdydr ñ,† .ekSu" mY= ffjoH ,nd°ug wfmalaIs;h ieliSu i|yd 14]
myiqlï fiajd yd T!IO wd†h i|yd
l i;aj wdydr j.d ls¯u i|yd
l „j jdhq gexls b†ls¯ug
l mY= ffjoHjre úiska ksr®foaY
lrkq ,nk wfkl=;a ljr fyda
wjYH;djhka i|yd
†hr ls˙ ieliqï lr®udka; yd
lDIslr®udka;h mokï lr.;a
lr®udka;j,g my; ±lafjk wruqKq
i|yd wruqo,a iemhSu
l ldr®ñl f.dvke.s,s b†ls¯u$
kùlrKh ls¯u
l kùk hka;% iy WmlrK ñ,hg
.ekSug
l .nvd myiqlï" YS; ldur yd
m%jdyk fiajd
l wfkl=;a wjYH fiajd" m%ñ;s
l<ukdlrKhg wjYH WmlrK
1'5 lDIs kfjdaoh Kh iyNd.s;aj i|yd Khfok wdh;k ;u 12] 90]
jevigyk uQ,H wdh;k lDIslr®uh mokï lr.;a lr®udka;" iïm;a Wmfhda.S ^wdikak
i;= wruqo,a iy laIqø yd ìx≥ jd˙ moaO;s we;+Ωj fldgf.k Kh m%∞kh jYfhka&
rcfha fmd,S lDIsldr®ñl yd i;aj md,k wxYhg lrhs' Kh l%uh
iykdOdr w∞, lghq;= j,g ue†ld,Sk Kh l%shd;aul jk ld,h
myiqlï iemhSu' ;=<° remsh,a ñ,shk
3"000 la uq∞ye¯ug
wfmalaId flfr®'
2' iqΩ yd uOH m˙udK
jHjidh wxYh
2'1 ud;f,a m%dfoaYSh wdr®:sl lDIsldr®ñl remsh,a ñ,shk 77 10] 87]
m%jr®Ok ^jl%Sh wruqo,a& ixjr®Okh i`oyd iqΩ yd uOH m˙udK jHdmdr i|yd wdOdr
jHdmD;sh jQ cd;Hka;r iemhSfuka †ia;s%lalfha .%dóh f.dú
(MREAPRFS) wruqo,, (IFAD) mjq,aj, wd∞hu by< kexùu'
^2007 - 2009&

II fldgi - 98 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

2'2 inr.uq m<d;a taldnoaO YS% ,xld rch jHdmD;sh ls%hd;aul jk m%foaYh ;=< remsh,a ñ,shk 10] 93]
.%dóh ixjr®Ok ^jl%Sh ck;djf.a wd∞hï W;amdok lghq;= 100
wruqo,a&Kh jHdmD;sh ;=<ska Tjqkaf.a „jk ;;a;ajh by<
(SPIRDPRF) ±óu'
^2007 - 2010&
2'3 hqfrdamd wdfhdack hqfrdamd iqkdñ jHikhg f.d≥re jQ m%foaY j, 9] 90]
nexl=fõ mYapd;a iqkdñ wdfhdack iqΩ yd uOH m˙udK jHdmdr h<s hQfrda ñ,shk blaujd we;'
Kh fhdackd l%uh nexl=j k.d isgqùu' 10
(.súiqu B)(EIB) (EIB)
^2006 - 2014&
2'4 iqiyk Kh fhdackd Y%S ,xld uy
iqkdñfhka ydks jQ laIøq l=vd iy uOHu remsh,a ñ,shk 6] Kh uqo,a iyk
l%uh ^w†hr 2& nexl=j m˙udKfha jHdmdr m%;siaGdmkh ls¯u 500 ld,h ;=< mj;S
i|yd iydh ùu
2'5 b†ls¯ï wxYfha m%xY ixjr®Ok mYa p d;a iq k dñ b†ls ¯ ï lghq ; = j , hQfrda ñ,shk 9] 90]
ixjr®Ok jHdmD;sh ksfhda‚; fhfok" b†ls¯ï" jd◊c yd ixjr®Ok 10 blaujd we;
^2007-2015& wdh;kh (AFD) wdh;kh úiska wkqu; iud.ï fj;
hkaf;%damlrK ñ,† .ekSu
2'6 msìfok W;=r úfYaI Y%S ,xld uy wNHka;r wj;eka jQjka iy wfkla remsh,a ì,shk 9] Kh uqo,a iyk
m%;u
s ,
Q H Kh fhdackd nexl=j mqo.
a ,hka m<d;a ;=< m†xÑ lrùug iy 3 ld,h ;=< mj;S
l%uh Tjqkfa .a wdr®:l
ß l%hs dldrlï kej; wdrïN
ls¯ug iydh ùu'
2'7 §kef.kysr kfjdaoh¶ Y%S ,xld uy wNHka;r wj;eka jQjka iy wfkla remsh,a ì,shk 9] Kh uqo,a iyk
kef.kysr m<d; nexl=j mqo.a ,hka m<d;a ;=< m†xÑ lrùug iy 1 ld,h ;=< mj;S
ixjr®Okh i|yd jk pl%h
S Tjqkfa .a wdr®:lß l%hs dldrlï kej; wdrïN
wruqo, ls¯ug iydh ùu'

3' laIqø uQ,H wxYh


3'1 úh<s l,dmSh lDIsldr®ñl fudKrd.," l= r eKE.," n≥,a , yd remsh,a ñ,shk 10] Kh uqo,a iyk
„jfkdamdhhka i|yd ixjr®Okh i|yd wkqrdOmqr jeks f;dard.;a †ia;s%lalj, 200 ld,h ;=< mj;S
iydhùfï yd yjq,aùfï jQ cd;Hka;r †<s ∫ f.dùka f .a „jk ;;a ; a j h iy
jevigyk wruqo, wd∞hï m%jr®Okh ls¯u i`oyd
^2006 - 2012& (IFAD)
3'2 l=vd j;= jHjidh lDIsldr®ñl ueorg m%foaYfha f;a iy nyq jdr®Isl úfYaI .eKqï ysñlï 9] Kh uq∞ye¯ug
ixjr®Ok jevigyk ixjr®Okh i|yd fnda. j.d lrk l=vd j;= ysñhkaf.a iy 15'25 kshñ;h
^2007 - 2015& jQ cd;Hka;r fudKrd., m%foaYfha wka;r® l,dmSh
wruqo, (IFAD) m%foaYhkays Wiaìï j, wdydr fnda. j.d
iy cd;Hka;r lrk rnr® j.dj i|yd fhduq ùug leu;s
ixjr®Okh i|yd f.dùkaf.a „jk ;;ajhka kxjd,Su'
jk tlai;a ckmo
ksfhda‚; wdh;kh'
(USAID)
3'3 iqΩ f.dùka yd bvï YS% ,xld rch m%;s,dN ,nkakkaf.a iqNidOkh iy remsh,a ñ,shk 16]-20] 90]
fkdue;s wh i|yd wdr®:sl ;;a;ajh jeä †hqKq ls¯u ms◊i 267 blaujd we;
jk iqΩ m˙udK Kh .%dóh †<s∫ ck;djf.a wd∞hï bmehSfï
jHdmD;s ^pl%Sh wruqo,a& lghq;= fjkqfjka úêu;a uQ,HlrK
fhdackd l%uh myiq l ï iemhS u i|yd M,∞hS Kh
uq∞ye¯fï hdka;%Khla ilia ls¯u'

3'4 †<s∫lu msgq±lSfï YS% ,xld rch m%;s,dN ,nkakkaf.a iqNidOkh iy remsh,a ñ,shk 16] 90]
laIqøuQ,H jHdmD;s wdr®:sl ;;a;ajh jeä †hqKq ls¯u ms◊i 1"385 blaujd we;
^pl%Sh wruqo,a& Kh .%dóh †<s∫ ck;djf.a wd∞hï bmehSfï
fhdackd l%uh lghq;= fjkqfjka úêu;a uQ,HlrK
PAMP (RF) myiq l ï iemhS u i|yd M,∞hS Kh
2009 - 2013 uq∞ye¯fï hdka;%Khla ilia ls¯u'
y∫kd.;a Kh .ekq ï lrejka w;r
wd∞hï bmehS f ï l% u y∫ka j d°fuka
†<s∫nj ≥/,Su'
ixúê; uQ , H wxYh yd iïnka O ùu
i|yd wvq wdodhï,dNS l=vd lKavdhï cmka fhka
ixúOdkh ls¯u ñ,shk 2"100
3.5 †<s∫lu msgq±lSfï YS% ,xld rch -tu- Wm˙u 15'5] Kh uqo,a iyk
laIqøuQ,H jHdmD;sh II ld,h ;=< mj;S'
(PAMP II)
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 99


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

taldnoaO .%dóh ixjr®Ok Kh jHdmD;sh (SIRDP-RF) iy m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska W;=re m<df;a
ud;f,a m%dfoaYSh wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh (MREAP- f.dú m%cdjf.a hym; i|yd kj Kh wem wdjrK l%uhla
RF) o 2010 jr®Ifha° w∞, †ia;%slalj, ;j≥rg;a l%shd;aul y∫kajd fok ,°' iyNd.S;aj uQ,H wdh;k úiska fláld,Sk
úh' jr®Ih ;=<° inr.uq m<d;a taldnoaO .%dóh ixjr®Ok fNda. j.d lrk f.dùkag ,nd ≥ka Kh i|yd fuu wm
Kh jHdmD;sh hgf;a remsh,a ñ,shk 42 la jákd Kh wdjrK fhdackd l%uh hgf;a wem wdjrK imhk ,°'
i|yd m%;suQ,H myiqlï imhk ,o w;r ud;f,a m%dfoaYSh fuu wem wdjrK l%ufha wruqK jkafka .egqï meje;s
wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh hgf;a remsh,a ñ,shk 54'9 la ld, jljdkqj ;=<° Tmamq iy fjk;a ,shlshú,s úkdY
jákd Kh i|yd m%;suQ,H myiqlï imhk ,°' ùu fyda ke;sùu fya;=fjka j.dlrk ,o bvïj, whs;sh
;yjqre lr .ekSug wfmdfydi;a jQ uq,;sõ" ls,sfkdÉÑ
yd ukakdrï †ia;%slalj, f.dùka i|yd Kh myiqlï ,nd
22'5 È<s÷lu msgqoelSu yd fiajd kshqla;sh we;s lsÍu .ekSug iydh ùuhs' fuu wem wdjrK fhdackd l%uh
u.ska whs;s ;yjqre ls¯ug fkdyels bvï wemhg ,nd≥ka
cmka wka;r® cd;sl iyfhda.s;d ixúOdkh (JICA) u.ska Kh fya;=fjka w,dN ,enQ iyNd.S;aj uQ,H wdh;k j,g
uQ,Hkh jk †<s∫lu msgq oelSfï CIqø uQ,H jHdmD;sh jka† ,ndfokq ,efí'
^m%fnda†kS& 2010 jr®Ifha° f;dard.;a †ia;%slal 14 la ;=<
;j≥rg;a l%shd;aul úh' fuu jHdmD;sfha wruqK jkafka
wd∞hï W;amdok l%shdldrlï i|yd Kh iemhSu yd 23' f,alï
ksmqK;d ixjr®Ok mqyqKq jev iemhSu u.ska †<s∫lu
f,alï fomdr®;fïka;=j 2010 jifr® ° l,g
msgq±lSug ∞hl;ajh imhñka †<s∫ ck;djf.a wd∞hï fõ,djg NdKav yd fiajdjka iemhSfuka o"
uÜgu by< kexùu yd Tjqka úêu;a uQ,H fiajdjka fufyhqï l%ufõohka iy l%shdms<sfj;a ksrka;r
;=<g wka;r®.%ykh lrùuhs' jr®Ih ;=<° m%fnda†kS we.hSulg ,la ls¯fuka iy jeä†hqKq ls¯fuka o"
jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ m%;s,dNSka ixLHdj 40"384 la ksjdvq" úY%du jegqma wruqo,a" foaYSh yd úfoaYSh .uka
f,i jdr®;d úh' fï w;˙ka m%;s,dNSka 19"860 la i|yd iïnkaO kS;s yd ksfhda. l%shdjg k.ñka o" nexl=fõ
remsh,a ñ,shk 865 la wd∞hï W;amdok l%shdldrlï ldr®hhka ldr®hlaIuj bgq ls¯u i|yd ∞hl úh'
wdrïN ls¯u i|yd m%∞kh lrkq ,eîh' fuh miq.sh
jr®Ihg idfmalaIj m%doks; Kh m%udKfha ishhg 17 l jr®Ih ;=< fomdr®;fïka;=j fgkavr® mámdáh uQ,sl
jeäùuls' lr .ksñka remsh,a oY ,laI 208'9 l jákdlñka hq;a
m%d.aOk yd m%d.aOk fkdjk NdKav yd fiajdjka"
fï w;r" .%dóh †<s∫ ck;djf.a wdr®:sßl ;;a;ajh yd fmd≥ .=Kd;aul Ndjfhka hq;=j ;rÛld¯ ñ, .Kka
iqNidOkh jeä †hqKq ls¯fï wruqK iys;j iqΩ f.dùka hgf;a l,g fõ,djg imhk ,°' fmr jr®Ifha °
iy bvï fkdue;s wh i|yd jk iqΩ m˙udK Kh jHdmD;s fukau uy nexl=fõ ñ, ° .ekSfï l%shdj,sh
fhdackd l%uh m%;s,dNSka 5"753 fofkl= i|yd remsh,a wëlaIKh ls¯u ;=<ska fomdr®;fïka;=j, NdKav
ñ,shk 140 la jákd Kh m%∞kh lrñka 2010 jr®Ih ;=<° yd fiajd wjYH;d l,g fõ,djg iemhSu läkï
idr®:l;ajhg m;a úh' wkqrdOmqr" n≥,a," fudKrd., ls¯fï wruq◊ka ñ,° .eKqï ie,iqï ls¯fï l%shdj,sh
iy l=reKE., †ia;%slalj, wdka;sl iqΩ bvï ysñhka yd ;j≥rg;a l%shdjg k.kq ,eì◊' tys m%;sM,hla f,i
uy nexl=fõ iuia: ñ,° .ekSfï wjYH;dj,ska ishhg
†<s∫ Wvrg wdydr fnda., jeú,slrejkaaf.a „jfkdamdh
92 l m%udKhla b;d idr®:l f,i wjika ls¯ug
ixjr®Okh wruqKq lr.;a úh,s l,dmSh „jfkdamdh i|yd
fuu jr®Ih ;=<° f,alï fomdr®;fïka;=jg yels úh'
iydhùfï yd yjq,aùfï jev igyk u.ska remsh,a ñ,shk óg wu;rj" nexl=fõ ishΩu foam, i|yd iM, úia;Sr®K
47 la jákd Kh m%;s,dNSka 909 fofkl= i|yd m%∞kh rlaIK wdjrKhla ,nd .kakd ,°' uy nexl= úY%du
lrk ,°' fhdackd l%ufha jekaoUq iy wk;aore wruqof,a iy jekaoUq
mqreI iy wk;aore wruqof,a md,k lghq;= o" f,alï
fomdr®;fïka;=j úiska lrf.k hk ,oS' fuu fhdackd
22'6 Kh w;sf¾llrKh
l%uhka hgf;a jr®Ih wjidk jk úg úY%dñlhka 1987
2010 jr®Ifha° m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j Kh fofkl= ,shdm†xÑ ù isák w;r" úY%du wruqo,a uq∞ye¯fï
w;sfr®llrK fhdackd l%u 12 g w∞,j" jdr®Isl jd˙l lghq;=j, ldr®hlaIu;djh by< kexùu i|yd m˙.Kl
tl;= ls¯u" ysñlï mEfï wh≥ïm;a l<ukdlrKh ls¯u" uD≥ldx. moaO;shla y`≥kajdfoñka" wruqof,a o;a; moaO;sh
wh≥ïm;a f.ùu i|yd fhduq ls¯u fyda m%;slafIam ls¯u m˙.Kl .; ls¯fï lghq;= jr®Ih ;=<° iïmQr®K lrk
,°'
iy f.ùï kej; wh lr.ekSu hk Kh w;sfr®llrKhg
w∞, fufyhqïj, wLKavj l%shd;aul úh' 2010 jr®Ifha° 2010 jr®Ih ;=<° o f,alï fomdr®;fïka;=j nexl=j i|yd
fuu fhdackd l%u hgf;a tl;= lrk ,o uqΩ jd˙l wjYH kS;suh fiajdjka wLKavj imhd °fuys ksr; úh'
jákdlu remsh,a ñ,shk 53 la jQ w;r" Kh wem wdjrK nexl=fõ lghq;= W;afm%arKh ls¯u i|yd wjYH iqmqre≥
ysñlï mEï i|yd f.jQ uqΩ jákdlu remsh,a ñ,shk 184 la kS;suh lghq;=j, isg m%;sm;a;s ie,iqï ls¯u olajd jQ
f,i jdr®;d úh' mqΩ,a mrdihla ;=< fulS fiajdjka imhk ,°'

II fldgi - 100 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

wêlrKuh lghq;= fufyhùfï ° mQr®j l%shdldrs mshjr tallh yd Ydka; fcdaka .s,ka r: fiajdfõ iydh
wkq.ukh ls¯u ;=<ska nexl=fõ whs;sjdislï ;yjqre ls¯u ,nd.kakd ,°'
yd wdrCId ls¯u is≥ úh' nexl=j yuqfõ we;s wNsfhda.
hkag idr®:lj uqyqK°u i|yd" nexl= yd uQ,H lafIa;%hg 2010 jr®Ifha ° Y%S ,xld uy nexl=fõ wdrlaIl fiajdfõ
w∞, kS;s iy wkqkS;s ieliSfï ° l%shdld˙ iyfhda.h kshq;= ishΩu ks,Od¯ka i|yd wú mqyqKqjla yd i„j fjä
,nd fok ,°' ;eîfï jevigykla Y%S ,xld hqO yuq∞j úiska mj;ajk
,°' tfukau wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=j jHdmdr
2010 jr®Ih ;=<° fomdr®;fïka;=j úiska °r®> fiajd ;s<sK wLKavj mj;ajdf.k hdfï ie,iqu wkqj wj∞kï wxY
m%∞kh yd ksoyia †k W;aijh jeks jdr®Isl W;aijhka o mj;ajdf.k hdu i|yd jk wNHdihkag o iïnkaO
úúO wd.ñl W;aijhka o iïnkaëlrKh iy ixúOdkh
úh' fï wkqj wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=jg
lrk ,°'
;j≥rg;a lsis≥ wdrlaIl ys±ilska f;dr idr®:l jr®Ihla
mj;ajdf.k hdug yels úh'
24' wdrlaIl fiajd
Y%S ,xld uy nexl=fõ wdrlaIdj" ;j≥rg;a ;yjqre ls¯u 25' ixLHdk yd lafIa;% iólaIK
i|yd" wdrlaIl yuq∞jkaf.a iy fmd,Sisfha iydh iys;j 2010 jifr®oS ixLHdk fomdr®;fïka;=j cd;sl .sKqï" ñ,"
uy nexl=fõ fiajlhska" f.dvke.s,s" j;alï" wuq;a;ka
jegqma" Y%u n,ldh" fiajd kshqla;sh iy wfkl=;a iudc
yd w;r ue† uqo,a f;d. m%jdyk lghq;= wdrlaId ls¯u
wdr®:sl wxYhka ms<sn| o;a;hka tla/ia ls¯u" iïmdokh
wLKavj mj;ajdf.k hk ,°' wuq;a;ka yd uy nexl=
ls¯u" tu o;a; úYaf,aIKh ls¯u iy fn∞ ye¯u hk
m˙Y%hg f.k tk ishΩ NdKav úkdä 03 la we;=<;
m¯laId lr ksoyia ls¯fï ldr®hh ldr®hlaIuj bgq ls¯u m%Odk ldr®hhka bgq lrkq ,eîh' f;dr;=re fn∞ ye¯fï
i|yd wuq;a;ka l<ukdlrK iy iqm¯laIK cd,.; ldr®h ;=<ska ixLHdk fomdr®;fïka;=j" mqj;am;a iy
l%uhla wÆ;ska y∫kajd fok ,°' wÆ;ska ia:dmkh lrk Y%S ,xld uy nexl=fõ fjí wvúh yryd f;dard.;a wdr®:ßl
,o hdmkh yd ;%sl=Kdu,h m<d;a ldr®hd,j, wdrlaIl or®Yl i;sm;d iy udislj ksl=;a ls¯u u.ska iudc wdr®:ßl
lghq;= i|yd wu;r 15 fofkl=f.ka hq;a wdrlaIl o;a; iy f;dr;=re o" udisl mqj;am;a ksfõok u.ska
ks,Od¯ka lKavdhula w;=re .súiqï u; fiajhg md˙fNda.sl ñ, or®Ylfha yeis¯u ms<sn|j f;dr;=re o
n|jd.kakd ,°' Y%S ,xld uy nexl= m%Odk ldr®hd,fha uyck;dj fj; ,nd fok ,°'
flakaø.; ixl,s; wdrlaIl l%uh hdj;ald,Sk ls¯fï
yd iudf,dapkh ls¯fï wdrlaIl lghq;= wdrïN lrk fuhg wu;rj" jr®Ih ;=< ° fomdr®;fïka;=fõ fcHIaG
,°' (Turnstiles meñ”fï yd msgùfï l%uh yd oajdr ks,Od¯ka nexl=j u.ska ixúOdkh l< fndfyduhla
m%fõY md,k l%uh&' rdc.s˙h ú≥ mshi cd;Hka;r mqyqKq ±kqïj;a ls¯fï jevigyka iy mqyqKq jevigyka i|yd
wdh;khl ;;a;ajhg m˙jr®;kh ls¯fï jevigykg iïm;a∞hlhska f,i ;u ∞hl;ajh ,nd ≥◊' iuia;
iu.dój tys wdrlaIl (CCTV)leurd moaO;shla yd M,∞hs;djh jr®Okh lr .ekSfï wNs,dIfhka jir
má.; ls¯fï l%uhla ia:dms; lrk ,°' ;=< ° fomdr®;fïka;=j ;u ldr®h uKav,fha fndfyda
udKav,sl fY%a◊fha iy udKav,sl fkdjk fY%a◊fha
wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=fõ lghq;= ldr®hlaIuj ks,Od¯ka foaYSh iy úfoaYSh mqyqKqj i|yd wLKavj
yd Yla;su;aj ls¯fï wruq◊ka yuq∞uh miqìula iys;
fhduq lrkq ,eîh'
ks,Od¯ka fofofkl= udKav,sl fY%a◊hg wÆ;ska n|jd
.kakd ,°' kùk;u jd◊cuh wdrlaIl ±kqu ,nd°u 25'1 ixLHdk iólaIK
wruqKq lrf.k udKav,sl ks,Od¯ka fofofkl= i;s
foll mqyqKqj i|yd ^Wiia wdrlaIl l<ukdlrKh 2006 jifr® w. Nd.fha wdrïN lrk ,o udisl WoaOuk
mqyqKqj i|yd& uef,aishdjg hjk ,°' ;j≥rg;a wdrlaIl wfmalaIdjka ms<sn| iólaIKh ;j≥rg;a wLKavj is≥ lrkq
yd ldr®hd, l<ukdlrK lghq;= jeä †hqKq lrjkq jia ,eîh' m%;spdr olajkakka 300 l f.ka muK iukaú;
úúO wdrlaIl mqyqKq lghq;= i|yd udKav,sl ks,Od¯ka ksh†hla fuu.ska wdjrKh jQ w;r" tys° iDcq iïuqL
11 fofkl= o udKav,sl fkdjk ks,Od¯ka 184 fofkl= idlÉPd iy úoHq;a ;eme,a udr®.sl l%u u.ska Tjqkaf.a
o iyNd.s lrjk ,°' m%;spdr tl;= lr .ekSu is≥ fl˙◊' iEu udisl
.sks ksùu" .sks je<elaùu yd m%:udOdr iys; †k foll iólaIKhlu m%;sM, B<Û udih ;=< ° mj;ajkq ,nk
ixlaIsma; mqyqKq jevigykla m<d;a ldr®hd, o we;=Ωj uQ,H m%;sm;a;s lñgqfõ iy uQ,H m%;sm;a;s WmfoaYl
iEu fomdr®;fïka;=jlska f;dard.kakd ,o .sks iydhl lñgqfõ /iaùïj,g b†˙m;a lrkq ,eîh' 2006 jifr®°
ks,Od¯ka i|yd mj;ajk ,o w;r jdr®Isl .sks ksúfï wrUk ,o bvï ñ, ms<sn| iólaIKh o wLKavj is≥
fmryqrejla yd m%dfhda.sl mqyqKq jevigykla Y%S ,xld lrk ,o w;r" ;lafiare fomdr®;fïka;=fjka ,nd.;a
uy nexl=fõ ishΩu fiajd kshqla;shka i|yd mj;ajk o;a;hka Ndú;d lrñka o bvï ñ, ms<sn| or®Ylh
,°' ta i|yd Y%S ,xld .=jka yuq∞j" fld<U .sks ksùfï .Kkh lrkq ,eîh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 101


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

fuhg wu;rj" ixLHdk fomdr®;fïka;=j hdmkh WÉpdjpkhka iy m%dfoaYSh fjkialï úYaf,aIKh i|yd
†ia;%slalh wdjrKh lrñka kshe† iólaIKhla o mj;ajkq o Wmld¯ fõ' jr®Ih wdrïNfha ms<sfh< l< jdr®Isl
,eîh' ck;djf.a „jk ;;a;ajh" Y%u fjf<|fmd< jevigyklg wkqj uOHia:dkj, is≥ l< l%uj;a lafIa;%
;;a;ajh" l=gqïN l%shdldrlï iy ck;djf.a wfmalaIdjka wëlaIKhka yryd o;a;j, ksrjoH;djh ;yjqre fl˙◊'
ms<sn|j mqΩ,a mrdihl me;sreKq f;dr;=re talrdYS ls¯u °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï jevms<sfj< ;j≥rg;a
fuu iólaIKfha wruqK úh' hdmkh †ia;%slalfha Yla;su;a ls¯fï wruqfKka f;dard .kakd ,o o;a;
k.rno iy .%dóh wxYj,ska l=gqïN 600lska muK /ia ls¯fï uOHia:dkhkays wëlaIK lghq;= úuOH.;
iukaú; jk ksh†hla fï i|yd f;dard .kakd ,°' óg lr th Y%S ,xld uy nexl=fõ w∞< m<d;a ldr®hd, fj;
wu;rj" wr.,ld¯ jd;djrKh ksujQ miqj ck;djf.a mej˙◊'
„jk ;;a;ajh iy iudc wdr®:sl ;;a;ajfha fjkiaùï
ms<sn|j ióCIKhg iyNd.sjQjkaf.a wfmalaIdjka jir 31 la mqrd wLKavj l%shd;aul jQ o;a; /ia
iïnkaO f;dr;=re tla/ia lrk ,°' ls¯fï jevms<sfj< i|yd ∞hl jQ o;a; iólaIl
.=reNj;=ka úiska lrk ,o w.kd fiajh iksgqyka
fhda‚; md˙fNda.sl uQ,H iy iudc wdr®:ßl iólaIKh ls¯fï woyiska 2010 ckjd˙ udifha ° rg mqrd isák
2011$12 ms<sn| uQ,sl lghq;= o jr®Ih ;=< ° wdrïN lrk o;a; iólaIl .=reNj;=ka i|yd iïuka;%Khla
,°' fuu iólaIKfha ° W;=re m<d; o we;=Ωj uqΩ meje;aú◊' tlu idlÉPd uKavmhl °" jevms<sfj<
†jhsku wdjrKh ls¯ug wfmalaIs; w;r" fuh 1981$82 l%shd;aul ls¯ug w∞< fmd≥ .egΩ idlÉPd ls¯ug iy
iólaIKhg miqj uqΩ osjhsku wdjrKh jk m˙os mj;ajkq fmd≥fõ jeo.;a jk lreKq ms<sn| woyia yqjudre lr
,nk m%:u iólaIKh o jkafkah' ;j o" jir ;=< is≥ .ekSug" fuu.ska wjia:dj ie,is◊' ;j o" W;=re yd
lrkq ,enQ ;j;a m%Odk ldr®hhla jQfha Y%S ,xldfõ iy tys kef.kysr m<d;aj, miq.sh jir lsysmh mqrd mej;s
m<d;aj, fi!Nd.Hh uekSu i|yd ixfYdaê; fi!Nd.H isú,a wr., fya;=fjka fujeks wjia:djka fkd,o
or®Ylh .Kkh ls¯uhs' oñ< NdIdj l:d lrk tu m%foaYhkays o;a; iólaIl
.=reNj;=kag o Tjqkaf.a w;a±lSï fn∞ .ekSug
fuu.ska wjia:djla ie,is◊' fuhg wu;rj" o;a; /ia
25'2 jHdmdr mj;ajdf.k hdfï myiqj fY%a◊‚.; ls¯fï ksrjoH;djh" .=Kd;aul nj" ldr®hlaIu;djh iy
lsÍu jeäÈhqKq lsÍu ld,Sk nj jeä†hqKq ls¯u i|yd o;a; /ia lrkakkayg
2010 jifr® ° fomdr®;fïka;=j Y%S ,xldj ;=< §jHdmdrhla jeä≥r mqyqKqjla ,nd°fï wruqfKka 2010 jifr® °
mj;ajd f.k hdfï myiqj ms<sn| fY%a◊.; ls¯u¶ jeä†hqKq ud;r" wkqrdOmqr iy uykqjr m%dfoaYSh iïuka;%K 3 la
ls¯fï úfYaI jHdmD;shla wdrïN lrkq ,eîh' fuu mj;ajk ,°' fuu iïuka;%Kj, ° is≥ l< idlÉPd
wNsu;dr®:h uq≥ka muqKqjd .ekSu i|yd uQ,sl mshjrla ieis m%Odk jYfhka u" rg ;=< mYapd;a hqo ixjr®Okhka
f,i wud;HdxY f,alïjreka iy Wiia ks,Od¯kaf.a iy tajd ñ, .Kka yd jegqma u; we;s l< n,mEu we.hSu
iyNd.s;ajfhka by< uÜgfï iïuka;%Khla ixúOdkh wruqKq fldg meje;aú◊' ;j o" iaffj¯;aj ne∫ïlr
l< w;r" fuys° Y%S ,xldfõ fY%a◊.; ls¯u by< kxjd ksl=;a ls¯u" ñ, uÜgu yd WoaOukfhys úp,kh" iy
.ekSu i|yd Wmdh udr®.h ilia ls¯u is≥ lrkq ,eîh' WoaOuk wfmalaId ms<sn| iólaIKh jeks ud;Dld ms<sn|
Y%S ,xldfõ jHdmdrhla mj;ajd f.k hdug §mshjfrka úfYaI ±kqj;a ls¯fï ieis o mj;ajkq ,eì◊' tn∫
mshjr udr®f.damfoaYkh¶ (A Step by Step Guide for jevigykaj, M,∞hs;djh o;a; iólaIl .=re Nj;=kaf.a
Doing Business in Sri Lanka) kï jQ f;dr;=re we;=<;a ±kqj;a nj jr®Okh ùu iy Tjqka ±lajQ WfoHda.h ;=<ska
w;a fmd;la o jir ;=< ° fomdr®;fïka;=j úiska ksl=;a ms<sìUq úh' wkd.;fha ° °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï
lrkq ,eì◊' jevms<sfj<" b;d iQlaIu WoaOuk mqfrdal:khka ,nd °u
i|yd ksIamdokh" ñ, jr®Okhka ms<sn| mQr®j ±kqï°ï
moaO;shl wx.hla f,i fhd∞ .ekSug o ;SrKh úh'
25'3 §m jHdma; o;a; /ia lsÍfï jevms<sfj<
1978 ° werô °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï jevms<sfj< 25'4 ñ," jegqma yd fiajdkshqla;sh
hgf;a md˙fNda.sl NdKavj, is,a,r ñ," lDIsldr®ñl
NdKavj, ksIamdok ñ, iy wúêu;a wxYfha jegqma ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j úiska
ms<sn| f;dr;=re l%uj;aj tla/ia lrñka wLKavj .Kkh lrkq ,nk fld<U md˙fNda.slhkaf.a ñ,
mj;ajd f.k hkq ,eì◊' W;=re yd kef.kysr m<d;aj, or®Ylh ^fld'md'ñ'o'& ^2002}100& mokï lr.ksñka
uOHia:dk 18 la we;=Ωj †jhsk mqrd l%shd;aul jk o;a; md˙fNda.sl ñ, .Kkaj, yeis¯u úYaf,aIKh ls¯u iy
/ia ls¯fï uOHia:dk 102 la i|yd o;a; iólaIljreka ta ms<sn| udisl mqj;am;a ksfõok ksl=;a ls¯u ixLHdk
f,i fhdojd .kq ,enQ rcfha mdi,a .=rejreka yryd fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ lrk ,°' fï
o;a; /ia ls¯u is≥ fl˙◊' fuu jevms<sfj< hgf;a w;r" idr®j wdr®:sl l<ukdlrKh i|yd Wmld¯ jk
tla/ia lrkq ,nk o;a; ñ, or®Yl .Kkh ls¯u" ñ, jr®Okhka ms<sn| úYaf,aIKd;aul jdr®;d ilia
m%;sm;a;s ;SrK i|yd wjYH jk ñ, úp,khka ms<sn| ls¯u o is≥ fl˙◊' ñ, úp,khkays b†˙ yeis¯u
mqfrdal:k" m%;sm;a;s fjkia ls¯ï fya;=fjka ñ, .Kka ;SrKh ls¯ug u.fmkajkq ,nk or®Ylhla f,i fhd∞
u; we;s jk n,mEu ;lafiare ls¯u iy cd;sl úhou .ekSu i|yd fomdr®;fïka;=j úiska flá yd ue†ld,Sk
yd wd∞hu weia;fïka;= ls¯u i|yd mqΩ,aj fhd∞ .efka' WoaOuk mqfrdal:khka ilia lrk ,°' tfukau" 2010
fuu o;a;" ñ, .Kka iy jegqmaj, iD;=uh fjkia ùï" ° úfYaIs; whs;uhkays wkqrEm ñ, fjkiaùï iy n≥

II fldgi - 102 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

fjkialï wd†h flfrys ixfõ° jk m˙† me;=reï m;ays ms<sn| jdr®Isl iólaIKfhys jdr®;d jQ fiajlhka 1000 g
^Spread Sheets) fld'md'ñ'or®Yl mqfrdal:khka ms<sfh< jeä uOHu rcfha wdh;k" m<d;a md,k wdh;k iy
fl˙◊' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j wr®O rdcH wdh;k ish,a,u ldr®;=uh iólaIKh
u.ska 2006$07 jr®Ihkays ° mj;ajk ,o l=gqïN ;=<ska wdjrKh flreKq w;r" óg m<d;a iNdj,g
wd∞hï iy úhoï iólaIKfhka ms<sìUq flfrk wh;a wdh;k we;=<;a fkdú◊' fuu iólaIKj,ska
md˙fNda.sl úhoï rgdjg wkqj fld'md'ñ' or®Ylfha moku tla/ia lr.;a f;dr;=re rcfha j;auka fiajd kshqla;s
ixfYdaOkh ls¯u i|yd jQ fhda‚; jHdmD;sfha m%.;sh iy m%;sm;a;sfhys M,∞hs;djh we.hSu i|yd Wmld¯jk
.egΩ ms<sn|j idlÉPd ls¯ug tu fomdr®;fïka;=j iuÛ w;ru rdcH wxYfha M,∞hs;djh iy ldr®hlaIu;djh
jr®Ih ;=< ° /iaùï lsysmhla mj;ajk ,°' jeä†hqKq ls¯fï udkhla f,i o fhd∞ .efka' úfoaY
fiajd kshqla;sh" lïlre in|;d yd Y%u fj<|fmd<
m<d;a ixjr®Okfha ° m<d;a uÜgfuka m%;sm;a;s iïmdokh m%;sixialrK iy Y%u M,∞hs;djh hk wxYhka wdjrKh
ls¯fï wjYH;djh imqrd,Sfï woyiska 2003$04 jr®Ihkays jk m˙† Y%u n,ldh iy Y%u fj<|fmd< ms<sn|j
is≥ l< md˙fNda.sl uQ,H yd iudc wdr®:sl iólaIKh /ia l< f;dr;=re úYaf,aIKh ls¯u o ixLHdk
mokï lr.;a m<d;a md˙fNda.sl ñ, or®Ylhka .Kkh fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°'
ls¯u" ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ fl˙◊'
fuhg wu;rj" cd;sl ;,fha ñ, uÜgïj, yeis¯ï
ms<sìUq flfrk" 2003$04 jr®Ihkays is≥ l< md˙fNda.sl 24'5 cd;sl yd m%dfoaYSh wdÞhu
uQ,H yd iudc wdr®:sl iólaIKh mokï lr.;a" uqΩ
Y%S ,xld wdr®:slfha uQr®; wxYfha we;s jk ixjr®Okhka
rgu wdjrKh jk m˙† ieliQ ixhqla; md˙fNda.sl ñ,
iqm¯laIKh ls¯u;a cd;sl wd∞hu ms<sn| w∞<
or®Ylh .Kkh ls¯u ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska
mqfrdal:khka ieliSu;a ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska
fkdlvjd is≥ lrk ,°' fuu or®Yl .Kkh ls¯u wLKavj is≥ lrkq ,eì◊' óg m%d:ñl yd oaú;Shsl o;a;
i|yd wjYH ñ, .Kka m%Odk jYfhkau °m jHdma; o;a; tla/ia ls¯u;a" wdr®:slfha ixjr®Okhka ms<sn|
/ials¯fï jevms<sfj< yryd ,nd .eksKs' úYaf,aIKh ls¯u;a" rfÜ ksIamdokh" m˙fNdackh"
°m jHdma; o;a; /ials¯fï jevms<sfj< hgf;a b;=reï yd wdfhdack ms<sn| b†˙ m%jK;d mqfrdal:kh
/ialrk ,o jegqma o;a; mokï lr.ksñka Y%S ,xldj i|yd ls¯u;a we;=<;a fõ'
wúêu;a wxYfha jegqma .Kkh ls¯u o fomdr®;fïka;=j ixLHdk fomdr®;fïka;=j" rfÜ cd;sl wd∞hï weia;fïka;=
úiska is≥ fl˙◊' fuu jevms<sfj< hgf;a ù" f;a" ilia ls¯fï ks, j.lSu ork ckf,aLk yd ixLHdf,aLk
rnr® yd fmd,a j.dj" l=vd m˙udK lr®udka;" b†˙ls¯ï fomdr®;fïka;=j iuÛ ksrka;rfhka iïnkaO ù lghq;=
yd fiajd hk Wm wxY wdjrKh jk m˙† jegqma o;a; lrñka f;dr;=re yqjudre lr .ekSu u.ska wdh;k
/iaflfr®' fuhg wu;rj" uOHu rcfha úOdhl fkdjk foflysu l%shdldrlï idr®:l lr .ekSug ie,lsh hq;=
fY%a◊ yd iqΩ fiajl fY%a◊ iy rcfha mdi,a .=rejreka uÜgulska ∞hl úh'
wdjrKh jk m˙† rdcH wxYh i|yd jQ jegqma m%udK or®Yl
.Kkh ls¯u iy úYaf,aIKh ls¯u o fomdr®;fïka;=j miq.sh jir ;=< ° fukau ixLHdk fomdr®;fïka;=j
úiska is≥ lrk ,°' tfukau" lïlre fomdr®;fïka;=j jirl ld,mudjla o iys;j 2009 jir i|yd m<d;a wkqj
u.ska lDIslr®u" lr®udka; yd jd◊c iy fiajd hk wxY jdr®Isl o< foaYSh ksIamd†;h .Kkh ls¯u" úYaf,aIKh
i|yd .Kkh lrkq ,nk wju jegqma m%udK or®Yl yryd ls¯u iy uq∞ye¯u is≥ lrk ,°' 1996 isg 2009 olajd
úêu;a fm!oa.,sl wxYfha jegqma f;dr;=re wëlaIKh ld,mrdihl me;sreKq m<d;a o< foaYSh ksIamd†; ixLHd;s
ls¯u o ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska is≥ fl˙◊' uyck;djg ,nd .ekSfï yelshdj mj;S' fuu ixLHd;s
wdr®:sl l%shdldrlïj, m%dfoaYSh úIu;djhka iy rfgys
fï w;r" m%d:ñl fj<|fmd< uÜgfuys ñ, yeis¯ï jr®Ok ldr®hidOkhka y∫kd .ekSug iy úYaf,aIKh
úYaf,aIKh ls¯u i|yd f;d. ñ, or®Ylh .Kkh ls¯ug m%;sm;a;s iïmdolhkag mqΩ,a mrdihl o;a;
ls¯u ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ lrk imhkq ,nhs'
,°' ±kg Ndú;djk f;d. ñ, or®Ylfha mj;sk m%Odk
≥r®j,;d i|yd ms<shï f,i cd;Hka;r m˙phka wkqj
hñka" j;auka f;d. ñ, or®Ylh ixfYdaOkh ls¯fï fyda 25'6 ixLHd f;dr;=re fnÞ yeÍu
kj ksIamdok ñ, or®Ylhla y∫kajd °fï YlH;dj úuiSu
ixLHdk fomdr®;fïka;=j jr®Ih ;=< ° tys jdr®Isl
i|yd 2010 jifr® ° wOHhkhla is≥ lrk ,°' ta wkqj"
m%ldYkhka jk Y%S ,xldfõ wdr®:sl iy iudc ixLHdk
ksIamdok ñ, or®Ylhla ieliSu i|yd o;a; /ia ls¯fï
2010 ^fjΩu XXXII& iy Y%S ,xldfõ iudc wdr®:sl o;a;
lghq;= 2010 jr®Ih ;=< ° wdrïN lrk ,°'
^fjΩu XXXIII& ms<sfj<ska 2010 wfm%a,a iy cqks udij,°
rdcH wxYfha fiajd kshqla;sfhys uÜgï yd Wmk;sh ksYaph ksl=;a lrkq ,eîh' óg wu;rj" nexl=fõ 2011 idlal=
ls¯fï wfmalaIdfjka 2001 jifr® ° fomdr®;fïka;=j †k fmdf;a ixLHdk j.= hdj;ald,Sk lrk ,°' ixLHdk
úiska wdrïN lrk ,o rdcH wxYfha fiajd kshqla;sh fomdr®;fïka;=j jr®Ih ;=<° nexl=fõ jHjia:dms; iy
ms<sn| jdr®Isl iy ldr®;=uh iólaIK 2010 jr®Ifha ° wfkl=;a m%ldYk i|yd ;u wLKav ∞hl;ajh olajk ,°'
o wLKavj mj;ajk ,°' fuu o;a;" ldr®;=uh cd;sl Y%S ,xld uy nexl= fjí wvúh" fomdr®;fïka;= wNHka;r
wd∞hï weia;fïka;= ms<sfh< ls¯u i|yd o Wmfhda.S lr fjí wvúh iy wNHka;r cd,h ;=< fomdr®;fïka;=
.eks◊' 2009 jifr® is≥ l< rdcH wxYfha fiajd kshqla;sh fjí wvúh ksr;=rej hdj;ald,Sk lrk ,°' ó

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 103


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

26' nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK ^wjqreoaolg jvd jeä ld,hl° l,a msfrk& ;ekam;= i|yd
Wm˙u fmd,S wkqmd;slh osk 364 l NdKavd.dr ì,am;a
,shdmosxÑ uqo,a iud.ï kshdukhg iy wëlaIKhg wod< i|yd wod< nr ;nk ,o idudkH M,od wkqmd;slhg
1988 wxl 78 ork uqo,a iud.ï mkf;a úêúOdkj,ska m%;sY; wxl 5 la tl;= lsrSfuka ,nd.kakd w.h olajd
mej¯ we;s n,;, ls%hd;aul lsrSu i|yd" 1988'12'12 jk wvqlrk ,°' tfia jqjo" fcHIaG mqrjeishka úiska
osk nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j mj;ajdf.k hk ;ekam;= i|yd ms˙kukq ,nk fmd,S
msysgqjk ,°' l,an≥ uQ,HlrK jHdmdr kshdukh iy wkqmd;slh" by; i|yka kshñ; fmd,S wkqmd;slfha isg
m%;sY; wxl tllska ^1& by< kexùug ,shdmosxÑ uqo,a
wëlaIKh i|yd jQ 2000 wxl 56 ork l,an≥ uQ,HlrK
iud.ï fj; wjir fok ,°'
mk; n,d;aul ùu;a iuÛ fuu fomdr®;fïka;=fõ úIh
m:h ;j≥rg;a mqΩ,a úh' úplaIKYS,S wjYH;djhka ii. YS% ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh y∫kajd °u(
iïmdokh yd ls%hd;aul lsrSu" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
uQ,H iqrlaIs;;d jevms<sfj,la y|qkajd °u iy
wLKavj wëlaIKh lsrSu yd ld,Sk jHjia:dms;
;ekam;=lrejkaf.a úYajdih ;yjqre lsrSu i|yd uqo,a
mrSlaIK is≥lsrSu" úfYaIs; ldr®hhka i|yd wjir ,ndoSu" uKav,h úiska uqo,a kS;s mkf;a úêúOdk hgf;a mejrS
wëlaIKhg hg;aj ≥r®j, iud.ï h:d ;;a;ajhg m;alsrSu we;s n,;, wkqj" n,m;%,dNS nexl= iy ,shdmosxÑ uqo,a
i|yd iq≥iq jevigyka ls%hd;aul lsrSu" wjirhlska iud.ï i|yd l%shd;aul lrkq ,enQ Y%S ,xld ;ekam;=
f;drj ls%hd;aul jk uqo,a jHdmdr iïnkaOfhka rlaIK fhdackd l%uh hgf;a" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 2010
mrSlaIK meje;aùu yd kS;suh ls%hdudr®. .ekSu iy Tlaf;danr® 01 osk isg ls%hd;aul jk mrsos ;u ;ekam;=
uyck;dj oekqj;a lsrSfï jevigyka meje;aùu fuu j.lSï" rlaIKh l< hq;=fõ' fuu fhdackd l%uh
fomdr®;fïka;=fõ wëlaIK j.lSïj,g we=;=<;a fõ' 2010 hgf;a ,shdmosxÑ uqo,a iud.ula ;u ;ekam;= j.lSfuka
jir wjidkh jk úg" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 37 laa iy ishhg 0'15 l jdr®Isl jd˙lhla udisl mokula hgf;a
l,an≥ uQ,HlrK iud.ï 70 la ls%hd;aul fjñka mej;=Ks' f.úh hq;=h' fuu l%uh hgf;a" uqo,a uKav,h úiska
fuu l,an≥ uQ,HlrK iud.ï n,m;%,dNS jdKsc nexl= 2012 ckjdrs 01" fyda bka wk;=rej n,m;%h$,shdmosxÑsh
11 lska" n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 4 lska" ,shdmosxú uqo,a ;djld,slj w;aysgqjk fyda wj,x.= lrk ,shdmosxÑ uqo,a
iud.ul ;ekam;=lrejl=g re'200"000$- Wmrsuhlg
iud.ï 34 lska yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï
hg;aj ydksmQrKhla ,nd .ekSug bvlv ie,fikq
21 lska iukaú; úh' fuu ,shdmosxÑ uqo,a iud.ïj,
we;'
yd ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;kj, kdu f,aLkh
II-2 weuqKqfuys olajd we;' iii. ,shdm†xÑ .dia;= by< oeóu'
uqo,a iud.ula m<uq ,shdmosxÑfhaoS f.úh hq;=
26'1 úOdkhka iy úplaIKYS,S wjYH;djhka ,shdmosxÑ .dia;=j re' 50"000$- isg re' 500"000$- olajd
y`ÿkajd §u ixfYdaOkh lr we;s w;r" re' 50"000 laj mej;s jdr®Isl
n,m;% .dia;=j my; olajd we;s mrsos jeä lr we;'
uqo,a uKav,fha wkque;sh iys;j" kj úplaIKYS,S
kshuhka iy mej;s ks.ukhkag kj ixfYdaOkhka
,shdm†xÑ uqo,a iud.fï jdr®Isl n,m;% .dia;=j
lsysmhla 2010 jir ;=<° y∫kajd fok ,°' fuu
uqΩ j;alï m%udKh
kshuhkaf.a idrdxYh my; olajd we;s w;r iúia;rd;aul
f;dr;=re fuu jdr®;dfõ III fldgfia we;=<;a lr we;' remsh,a ì,shk 1 fyda Bg wvq re' 150"000

^w& ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï i|yd jQ kshdukhka remsh,a ì,shk 1 g jeä


i. ;ekam;= i|yd msrskuk Wmrsu fmd,S wkqmd;hka kuq;a remsh,a ì,shk 10 re' 250"000
ixfYdaOkh lsrSu( fyda Bg wvq
remsh,a ì,shk 10 g jeä re' 500"000
tf;la ;ekam;= i|yd m%odkh lrkq ,nk fmd,S wkqmd;hka
;j≥rg;a tf,iu mj;ajdf.k hdu fya;=fldg wdh;k
;=< †.=ld,Skj is≥úh yels wys;lr ;;ajhka ie,ls,a,g iv. ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï fld<U fldgia yqjudre
f.k ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï úiska ;ekam;= i|yd f.jkq fj<|fmdf,a ,ehsia;=.; ls¯fï wjYH;djh
,nk Wmrsu fmd,S wkqmd;hka ixfYdaOkh lrk ,°' ta úksúo Ndjh yd .sKqï lghq;=j, ksjeros;djh by<
wkqj wjqreoaola fyda Bg jvd wvq ld,hloS l,a msfrk kexùu fukau uyck úYajdih ;yjqre lsrSu msKsi oekg
ld,Sk ;ekam;= i|yd f.jk Wm˙u fmd,S wkqmd;slh" fld<U fldgia fj<|fmdf,ys ,ehsia;=.; lr fkdue;s
osk 364 l NdKavd.dr ì,am;a i|yd wod< nr ;nk ,o ish,qu ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï" 2011 cqks ui wjidkhg
idudkH M,od wkqmd;slhg m%;sY; wxl 4 la tl;= ls¯fuka fmr fld<U fldgia yqjudre fj<|fmdf,ys ,ehsia;=.;
,nd.kakd wkqmd;sl w.h f,i jeä l< w;r" †.= ld,Sk l< hq;= njg okajk ,°'

II fldgi - 104 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

^wd& ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k i|yd jQ iv. YdLd$jHdmdr ia:dk újD; lsrSu$ia:dk fjkia
kshdukhka lsrSu$jeiSu i|yd wjirh ,ndoSu(
i. úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï i|yd jQ wju úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï úiska YdLd$jHdmdr
uQ,sl m%d.aOk wjYH;djh by< kexùu( ia:dk" újD; lsrSu$ia:dk fjkia lsrSu$jeiSu i|yd"
wdh;khkays Tfrd;a;=oSfï yelshdj yd Yla;su;aNdjh nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ
by< kexùu wruqKq lr .ksñka" úfYaIs; l,an≥ wOHlaIjrhdf.a mQr®j ,sÅ; wkque;sh ,nd.ekSfï
uQ,HlrK iud.ï úiska my; i|yka w.hkag fkdwvq" wjYH;djh we;s lrñka" úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK
laIh fkdjQ uQ,sl m%d.aOkhla mj;ajd .;hq;= fõ' iud.ïj, YdLd$jHdmdr ia:dk" újD; lsrSu$ia:dkh
fjkia lsrSu$jeiSu úêu;a lrk ,°'
wju uQ,sl m%d.aOkh n,mj;ajk †kh
^re ñ,shk& v. ,shdmosxÑùu i|yd wh≥ïm;a .dia;=j" m%:u jr
,shdmosxÑ lsrSfï .dia;=j iy jdr®Isl n,m;%
100 2012'01'01 †k isg
wÆ;a ls¯fï .dia;=j by< kexùu(
150 2013'01'01 †k isg ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;khla jYfhka"
n,m;%,dNS jdKsc nexl=jla" n,m;%,dNS úfYaIs;
200 2014'01'01 †k isg nexl=jla fyda ,shdmosxÑ uqo,a iud.ula ,shdmosxÑ
250 2015'01'01 †k isg ùfïoS f.úh hq;= wh≥ïm;a .dia;=j re' 25"000$- la jk
w;r fjk;a ´kEu fmd≥ iud.ula i|yd fuu .dia;=j
300 2016'01'01 †k isg re' 50"000$- ls' idr®:l wh≥ï ls¯ulska wk;=rej m%:u
,shdmosxÑfha oS f.úh hq;= .dia;=j re' 250"000$- la jk m˙†
yd bka wk;=rej f.úh hq;= jdr®Isl n,m;% .dia;=j l,an≥
ii. úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ula f,i uQ,HlrK wdh;kfha uqÆ j;alï m%udKh u; mokïj
lghq;= lsrSu i|yd n,m;% ,nd.ekSug" my; ±lafjk f,i ixfYdaOkh lr we;'
wh≥ïlrk iud.ï i|yd jQ wju ksl=;a l< yd
f.jd ksñ m%d.aOk wjYH;djh by< kexùu(
Yla;su;a nexl= fkdjk uQ,H wdh;khka mj;ajd .ekSu wdh;kfha uqΩ j;alï jdr®Isl n,m;% .dia;=j
m%jr®Okh lsrSfï wruqKska" l,an≥ uQ,HlrK mk; m%udKh
hgf;a n,m;% ,nd.ekSu i|yd wh≥ï lrk fmd≥
remsh,a ì,shk 1 fyda re' 150"000
iud.ul mej;sh hq;= wju ksl=;a l< yd f.jd ksñ
Bg wvq
m%d.aOkh my; oelafjk f,i jeä lrk ,°'
remsh,a ì,shk 1 g jeä
kuq;a remsh,a ì,shk 10 fyda re' 250"000
wju ksl=;a l< yd f.jd n,mj;ajk oskh Bg wvq
ksñ m%d.aOkh ^re ñ,shk&
remsh,a ì,shk 10 g jeä re' 500"000
100 2011'01'01 †k isg

150 2012'01'01 †k isg


26'2 kj uqo,a iud.ï i|yd n,m;% ksl=;a lsrSu
200 2013'01'01 †k isg iy kshduk wkque;Ska ,ndoSu
250 2014'01'01 †k isg ^w& uqΩ ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï ixLHdj 35 isg 37 olajd
by< kxjñka 2010 jr®Ih ;=<oS" iud.ï 2 la uqo,a iud.ï
300 2015'01'01 osk isg
mk; hgf;a ,shdmosxÑ úh' jr®Ih ;=<oS kj YdLd 98
la i|yd wkque;sh ,nd ≥ka w;r bka 41 la W;=re yd
iii. Y%S ,xld uy nexl=j fj; ld,Sk uQ,H jdr®;d
kef.kysr m<d;aj, msysgqjk ,oS' tfukau" ,shdmosxÑ
iemhSu(
uqo,a iud.ïj, kï fjkia lsrSu i|yd o wkque;sh
wLKav m¯laIKhkays .=Kd;aulNdjh by< kexùu i|yd ,nd fok ,oS' tkï" fi,skaflda bkafjiaÜukaÜia wekaâ
fukau úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï wëlaIKh rsh,aá ,sñgâ" o iagEkavr®â fl%äÜ ,xld ,sñgâ f,i;a"
i|yd" ish,qu úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï úiska fklaiaÜ µskEkaia ,sñgâ" lekarsÉ µskEkaia ,sñgâ
Kh .ekSï" Kh myiqlï iemhSï" l,a msrSï mr;rh f,i;a" is,ajrSka µskEkaia lïmks ,sñgâ" mSm,aia ur®pkaÜ
jeks o;a; iys; uQ,H jdr®;d udisl$ldr®;=uh iy jdr®Isl µskEkaia lïmeks ,sñgâ f,i;a" lemsg,a rSÉ ,Sisx mSt,aiS"
moku u; Y%%S ,xld uy nexl=fõ cd,.; o;a; iïfm%aIK fidµaÜf,dcsla µskEkaia mSt,aiS f,i;a kï ixfYdaOkh
moaO;sh yryd YS% ,xld uy nexl=j fj; iemhsh hq;=h' úh'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 105


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

^wd& fï w;r n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 4 la taldnoaO wjodkï iy tajd ksjer† ls¯ug wjYH ksr®foaYhka wod<
ls¯fï m%;sM,hla jYfhka ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK iud.ïj, wOHlaI uKav,h fj; fhduq lrk ,°' fuhg
iud.ï ixLHdj jir wjidkfha° 70 olajd my; jegqKs' wu;rj" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 4 l iy úfYaIs; l,an≥
flfia jqj;a" oSm jHdma;j úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK uq,HlrK iud.ï 4 l øjYS,;djh" Kh l<ukdlrKh"
iud.ï yS kj YdLd 44 la" jr®Ih ;=<oS wdrïN flreKq j;alï l<U" m%d.aOk m%udKj;aNdjh iy moaO;s yd
w;r bka 15 lau W;=re yd kef.kysr m<d;aj, msysgqjk md,k úê hk iSñ; úIh m:hka wdjrKh jk m˙†
,°' m¯laIK is≥lrk ,°' jvd;a ie,ls,su;a úh hq;= hehs
y∫kd.;a lreKq iïnkaOfhka w∞< wdh;khkays wOHlaI
uKav,hka fj; jdr®;d lrk ,o w;r kshu lrk ,o
26'3 uQ,H wdh;k wLKavj wëlaIKh lsÍu
ld, mrdihka ;=< wjYH ksjeros lsrSï i|yd Tjqkaf.a ±ä
,shdmosxÑ uqo,a iud.ï yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK lemùfï wjYH;djh okajk ,°' fuysoS wjOdkhg ,lal<
iud.ï ld,Skj bosrsm;a lrkq ,nk uQ,H f;dr;=re m%Odk lreKq w;r jvd fyd| wjodkï l<ukdlrKhla
úYaf,aIKh ls¯u u`.ska tu wdh;k ≥ria: wëlaIKhg i|yd wjYH hymd,kh ms<sn| úOdkhg wkql+, fkdùu"
,lalrkq ,eîh' fuu úYaf,aIKhka" fuu iud.ïj, wj∞kï hym;aj l<uKdlrKh ms◊i wjYH ls%hdudr®.
wys;lr ;;a;ajhka we;sùfï mQr®j wjodkï y|qkd hka yd iïnkaê; mdr®Yajhka iu`. .kqfokq ls¯fïoS
.ekSu i|yd;a ;j≥rg;a mrSlaIK yd ksjeros lsrSfï úplaIKYS,S f,i lghq;= fkdlsrSu hkd†h flfrys jeä
ls%hdudr®. .ekSfï wjYH;djhka y∫kd .ekSu i|yd;a" wjOdkhla fhduq lrk ,°'
wjYH moku imhk ,°' fujka wys;lr ;;a;ajhka
úi|d .ekSu i|yd wjYH wjia:djkaj,oS" tu wdh;kj, 26'5 w¾nqohg ,lajQ ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
wOHlaI uKav,h" fcHIaG l<ukdldrs;ajh iy kej; f.dvkexùfï jHdmdßl ie,iqï
ú.Kljreka iuÛ o /iaùï mj;ajk ,°' ,shdmosxÑ
uqo,a iud.ï yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï jr®Ih ;=<°" nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
lafIa;%h Yla;su;a lsrSfï wruqKska iEu ldr®;=jlu fomdr®;fïka;=fõ ie,lsh hq;= iïm;a m%udKhla
uy nexl= wêm;s;=ud tu wdh;kj, m%Odk úOdhl øjYS,;d .egÆjg uqyqKmE ,shdmosxÑ uqo,a
ks,OdrSka iuÛ /iaùï mj;ajk ,°' fuu /iaùïj,oS iud.ï 6 la iy tla úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK
idlÉPd lrkq ,enQ m%Odk lreKq w;r we;eï wdh;k iud.ula kej; h:d ;;a;ajhg m;alsrSu i|yd fhoùug
uqyqK md we;s øjYS,;d .eg,q ksrdlrKh lr .ekSu" is≥úh' miq.sh jr®Ifha isg ls%hd;aul jk m˙† fuu
ksYap, foam, i|yd wêl f,i keUqre ùfuka we;sjk wdh;khkaf.a l<ukdldrs;ajh uqo,a uKav,h úiska m;a
wjOdku wju lr.ekSu" jHdmdr fufyhqï lghq;=j,oS lrk ,o l<ukdlrK ksfhdacs;hka úiska is≥lrk ,°'
hymd,k ls%hdudr®.hka ls%hd;aul ls¯u" ,shdmosxÑ uQ,H wr®nqohkag ,la jQ iud.ïj, wOHlaI uKav,h"
uqo,a iud.ï fld<U fldgia fj<|fmdf,ys ,shdmosxÑ fcHIaG l<ukdldrs;ajh iy l<ukdlrK ksfhdacs;hka
ls¯u iy uQ,H TïnQâiauka wdh;kfha idud‚l;ajh yd wfmalaIs; wdfhdaclhka iuÛ nexl= fkdjk
,nd.ekSu hkd†h we;=<;a ú◊' uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j ksrka;r
/iaùï meje;aùu uÛska fuu iud.ïj, l%shdldrs;ajh
iómia: wëlaIKhg ,la lrk ,°' ;eka;m;=lrejkaf.a
26'4 uQ,H wdh;k mrSlaIK whs;Skays iqrlaIs;Ndjh ;yjqre lsrSu iy uQ,H l%ufha
ia:dhs;djh ;yjqre ls¯u fmr±˙j fuu iud.ï kej;
uQ,H wdh;kj, o%jYS,;djh" j;alïj, .=Kd;aulNdjh"
h:d ;;a;ajhg m;alsrSfï jHdmdrsl ie,iqï w.hk
m%d.aOk m%udKj;aNdjh" l<ukdlrK ldr®hlaIu;djh"
,o w;r fï i|yd 2009 jr®Ifha leìkÜ uKav,h
bmehSï" ,dNodhs;ajh" moaO;s yd md,k úê iy wdh;ksl
úiska m;alrk ,o idud‚lhka isõ fofkl=f.ka
hymd,k úê iïnkaOfhka we.hSula ,nd.ekSu i|yd
iukaú; úfYaIs; WmfoaYl uKav,fha jD;a;Sh
ld,Sk t;eka m¯laIK is≥lrkq ,eîh' wj∞kï y`≥kd
iyfhda.h ,eìK' ta wkqj fhdacs; jHdmdrsl ie,iqï
.ekSu" wj∞kï l<ukdlrKh ls¯u iy wj∞kï wvq
ls%hd;aul lsrSu i|yd w∞, iud.ïj,g wkque;sh
ls¯ug iïm;a ;lafiare ls¯u b,lal lr.;a wj∞ku
,nd fok ,°' wr®nqohg ,lajQ we;eï iud.ï i|yd
mokï lr.;a m%fõYhla fuu m¯laIK lghq;= is≥ ls¯u
uqo,a uKav,h i;= kS;sfhka mjrk ,o n,;,j,g
i|yd fhdod .kakd ,°'
wkql+,j kej; m%d.aOkSlrKh lsrSfï Wmdh udr®.hka
nexl= fkdjk uq,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j i|yd úOdkhka ,nd fok ,°' tu ie,iqï ;=< uyckhd
úiska" 2010 jr®Ih ;=<°" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 7 l iy fj; w,q;ska fldgia ksl=;a ls¯u" mqoa.,sl wdfhdack"
úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï 5 l fufia t;eka ksYap, foam, úls”u" ;ekam;= j.lSïj,ska fldgila
m¯laIKhka is≥lrk ,°' fuu mrSlaIKj,° y∫kd.;a fldgia ysñldrs;ajhg mrsjr®;kh ls¯u jeks kej;

II fldgi - 106 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

m%d.aOkSlrK l%uhka tlla fyda lsysmhla we;=<;a úh' ta 26'6 fjk;a ls%hdldrlï
wkqj 2010 jr®Ih wjidkh jk úg wr®nqohg ,lajQ tla
iud.ula ;u jHdmdr lghq;= idr®:lj h:d ;;a;ajhg ^w& fhdacs; kj mk;a flgqïm;aj, m%.;sh
m;alrf.k fufyhqï lghq;= idudkH m˙† is≥ls¯u 2010 uehs udifhaoS" leìkÜ uKav,h úiska 1988 uqo,a
wdrïN lrk ,oS' tys m%;sM,hla f,i tu iud.u i|yd iud.ï mk; wfydais lr uqo,a jHdmdr kshdukh
m;alrk ,o l<ukdlrK ksfhdacs;hdo jr®Ih wjidkh lsrSu i|yd kj mk;la flgqïm;a ls¯u i|yd
jk úg uqody˙k ,°' 2010 wjidkh jk úg wfkl=;a wkque;sh ,nd fok ,°' uqo,a jHdmdr kshdukh i|yd
wr®nqohg ,lajQ iud.ï o ish jHdmdr lghq;= h:d fhdacs; kj mk; uÛska oekg n,meje;afjk kS;sh
;;a;ajhg m;alsrSfï wjidk w†hrhkag <`.d ù ;snqKs' hdj;ald,Sk lr úplaIK jHdmdr l%u wkq.ukh lsrSu

weuqKqu II-2

,shdmosxÑ uqo,a iud.ï iy ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k ^2010 jr®Ih wjdidkhg&
uqo,a iud.ï mk; hgf;a ,shdmosxÑ jQ iud.ï l,an≥ uQ,HlrK mk; hgf;a ,shdm†xÑ jQ wdh;k
,shdm†xÑ uqo,a iud.ï ,shdm†xÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k
1' wndkaia µhskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ ^w& n,m;%,dNS jdKsc nexl=
2' t,dhkaia µskEkaia lïmks mSt,aiS
3' ta tï ví,sõ lemsg,a ,Sisx ,sñgâ 1' ,xld nexl=j
4' wdr®msflda µskEkaia lïmks mSt,aiS 2' fldur®I,a nEkala Tµa isf,daka mSt,aiS
5' taIshd wefiÜ µskEkaia ,sñgâ 3' yegka keIk,a nEkala mSt,aiS
6' taIshka µskEkaia ,sñgâ 4' tïiSî nekala ,sñgâ
7' wefidaisfhagâ fudagr® µskEkaia lïmks ,sñgâ 5' keIk,a äjf,dmaukaÜ nEkala mSt,aiS
8' ndr®Ü,SÜ µskEkaia ,sñgâ 6' fkaIkaia g%iaÜ nEkala mSt,aiS
9' ìïmq;a ,xld bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ 7' mEka taIshd nEkalska fldamfr®Ika mSt,aiS
10' fikag%,a µskEkaia lïmkss mSt,aiS 8' uyck nexl=j
11' fikag%,a bkafjiaÜukaÜia wekaâ µskEkaia ,sñgâ 9' iïm;a nEkala mSt,aiS
12' Ñ,õ µskEkaia ,sñgâ 10' fi,dka nEkala mSt,aiS
13' isáikaia äjf,dmaukaÜ ìiakia µskEkaia mSt,aiS 11' hqkshka nEkala Tµa l,ïnq ,sñgâ
14' fldur®I,a fl%äÜ ,sñgâ ^wd& n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=
15' t†˙isxy g%iaÜ bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
16' .%dóka uhsfl%d fl%äÜ lïmks ,sñgâ 1' tïîtiat,a fiaúka.aia nEkala ,sñgâ
17' bkaviaá%h,a µskEkaia ,sñgâ ^fmr fi,skaflda fiaúka.aia nEkala ,sñgâ&
18' lekarsÉ µskEkaia ,sñgâ ^fmr fklaiaÜ µskEkaia ,sñgâ& 2' ãtµaiSiS nexl=j
19' ,xld T˙laia µskEkaia lïmks ,sñgâ 3' ,xldmq;% äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
20' t,a î µskEkaia mSt,aiS 4' iKi äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
21' ur®lkaghs,a bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
^we& ìïmq;a ,xld bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ" .%dóka uhsfl%d
22' ur®pkaÜ fl%äÜ Tµa Y%S ,xld ,sñgâ
fl%äÜ lïmks ,sñgâ iy à fla tia µskEkaia ,sñgâ
23' kkaod bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
yer by; i|yka ish¨u ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
24' mSm,aia ,Sisx µskEkaia mSt,aiS
25' mSm,aia ur®pkaÜ µskEkaia lïmks ,sñgâ ^wE& úfYaIs; l,anoq uQ,HlrK iud.ï
^fmr is,aj¯ka µskEkaia lïmeks ,sñgâ& 1' taIshd fldur®ia ,sñgâ
26' fixlv., µskEkaia lïmks ,sñgâ 2' wefiÜ,hska ,Sisx lïmks ,sñgâ
27' isx.r® µskEkaia ^,xld& ,sñgâ 3' iS,Sia µskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ
28' isxymq;% µskEkaia mSt,aiS 4' fi,skaflda ,Sisx fldamfr®Ika ,sñgâ
29' fidµaÜf,dcsla µskEkaia mSt,aiS ^fmr 5' fldur®I,a ,Sisx lïmks ,sñgâ
lemsg,a rSÉ ,Sisx mSt,aiS& 6' fldamfr®áõ ,Sisx lïmks ,sñgâ
30' iajr®Kuy,a µskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ 7' bkaød µskEkaia ,sñgâ
31' o µskEkaia wekaâ .rkaá lïmks ,sñgâ 8' biqre µskEkaia lïmks ,sñgâ
32' o µskEkaia lïmks mSt,aiS 9' lΩf;dg bkafjiaÜukaÜia wekaâ ,Sisx ,sñgâ
33' o u,aá µskEkaia lïmks ,sñgâ 10' fldISnd ,Sisx lïmks ,sñgâ
34' o iagEkavr®â fl%äÜ ,xld ,sñgâ 11' ,xld T˙laia ,Sisx lïmks mSt,aiS
^fmr fi,skaflda bkafjiaÜukaÜia wekaâ rsh,sá 12' ,siaúka bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
,sñgâ& 13' t,a ´ t,a iS uhsfl%da fl%äÜ ,sñgâ
35' fÜ%â µskEkaia wekaâ bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ 14' ur®pkaÜ nEkala Tµa YS% ,xld mSt,aiS
36' je,sn,a µskEkaia mSt,aiS 15' fkaIka ,xld µskEkaia mSt,aiS
37' à fla tia µskEkaia ,sñgâ 16' T˙hkag,a µskEkaIsh,a ir®úiia fldamfr®Ika
,sñgâ
17' mSm,aia ,Sisx lïmks ,sñgâ
18' mSm,aia ur®pkaÜ nEkala mSt,aiS
19' iïm;a ,Sisx wekaâ µelagrsx ,sñgâ
20' tia tï î ,Sisx mSt,aiS
21' fidµaÜf,dcsla fl%äÜ ,sñgâ
^fmr lemsg,a rSÉ fl%äÜ ,sñgâ&

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 107


Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;= II fldgi

i|yd myiqlï ie<iSu" wjir fkd,;a uqo,a ;ekam;= ^wE& wkjirfhka mj;ajdf.k .sh uqo,a jHdmdrj,g
,nd.kakd jHdmdr idr®:lj uevmeje;aùu yd úêu;a tfrysj .kq ,enQ ls%hdudr®.
kshdukh uÛska uQ,H lafIa;%fha ia:dhs;djh flfrys we;s
wkjirfhka mj;ajdf.k hk uqo,a jHdmdr ms<sn|j
jk wNsfhda.hkag uqyqK osfï yelshdj jr®Okh lsrSu
,enqKq uyck meñKs,sj,g w∞, wdh;k 14 la
jeks †.= l,l isg mej;s wjYH;djhka iïmQr®K jkq we;'
iïnkaOfhka" uqo,a iud.ï mkf;a 11 jk j.ka;sh hgf;a
fhdacs; mk;a flgqïm; mdr®,sfïka;=jg bosrsm;a lsrSu nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j
i|yd 2010'12'29 osk leìkÜ uKav,fha wkque;sh ,eìK' úiska mrSlaIK lghq;= is≥lrkq ,enQ w;r" ;j;a wdh;k
fï w;r laIqø uQ,H wdh;k kshdukh yd wëlaIKh 45 la iïnkaOj m˙laIK lghq;= is≥lrñka mj;S'
ls¯u i|yd jQ l%ufõohla iïmdokh lsrSfï lghq;= ksu fï w;r m%Odk jYfhkau uyck;djf.ka ;ekam;=
lrk ,o w;r" fuu fhdacs; kshduk l%ufõoh hgf;a /ialr tu uqo,a wdmiq f.ùug wfmdfydi;a ùu
ta i|yd iajdëk wêldrshla ia:dmkh flfrkq we;' fï ksid iud.ï follg tfrysj" tu iud.ïj, uqo,a
iïnkaOfhka uy nexl=j úiska uqo,a yd l%uiïmdok ;ekam;alrejka fY%aIaGdêlrKfha f.dkq lrk ,o
wud;HdxYhg bosrsm;a lrk ,o fhdacs; l%ufõoh i,ld uQ,sl whs;sjdislï fm;aiï i,ld neÆ wêlrKh"
ne,Sfuka wk;=rej leìkÜ uKav,h úiska 2010 cQ,s tu wdh;kj, uqo,a wdfhdaclhskaf.a$wdrlaIs;
udifhaoS laIqo% uQ,H wdh;k wëlaIKh yd kshdukh ;ekam;alrejkaf.a whs;sjdislï wdrlaId lsrSu
i|yd jQ mk; flgqïm;a ls¯u i|yd wkque;sh ,nd fok i|yd m;alrk ,o jr,;a .Kldêldrsjrekaf.ka
,°' kS;s flgqïm;a fomdr®;fïka;=j úiska fuu mk; ie≥ï,;a lñgqj fj;" fuu fomdr®;fïka;=j"
flgqïm;a lsrSug lghq;= lrkq we;' f,alïjrfhl=f.ka ie∫ï,;a f,alï ldr®hd,hla
msysgqùfuka myiqlï imhk ,°' fï iïnkaOfhka
^wd& uyck;dj oekqj;a lsrSfï jevigyka jr®Ih wjidk jkúg" f.da,avka lS fl%äÜ ldâ iud.fï
wdfhdaclhska$wdrlaIs; ;ekam;alrejka 8"110 la fjkqfjka
wjir fkdue;sj uqo,a jHdmdrj, ksr;ùu iïnkaOfhka remsh,a oY ,laI 805'5 la m<uq mshjr hgf;a f.jd wjika
uyck;dj oekqj;a ls¯ug fomdr®;fïka;=j úiska lghq;= jQ w;r fï i|yd f,alï ldr®hd, lghq;= i|yd remsh,a
lrk ,°' uyck;dj oekqj;a ls¯fï jevigykaj,g oY,laI 37 l úhoula oe¯ug is≥ úh'
my; ls%hdldrlï o we;=<;a úh'

i. ;ekam;= hkafkys ksr®jpkh úia;r lrñka úúO kS;s 27' iqNidOk


hgf;a ;ekam;= ndr.ekSug wjir,;a wdh;k iy uy
nexl=j úiska ;ekam;= ndr.ekSug wjir fok ,o wdh;k 2010 jir ;=<° iqNidOk fomdr®;fïka;=j úiska
m%;s,dNSka fj; iqNidOk myiqlï ldr®hlaIuj
,ehsia;=j mqj;am;a oekaùï u.ska m< lsrSu'
iy M,odhs f,i wLKavj imhk ,oS' myiqlï
ii. uqo,a iud.ïj, ls%hdldrlï iy wjir fkd,;a uqo,a imhk ,o fiajd kshqla;slhka" úY%dñlhka" jekaoUq"
jHdmdrj, wdfhdackh ls¯fï wjodku ms<sn|j úúO jekaoUq mqreI iy ,shdm†xÑ hefmkakka ixLHdj
m<d;aj,° uyck;dj oekqj;a lsrSu i|yd jevigyka 12"000 blaujd we;' iqNidOk fomdr®;fïka;=j u.ska
11 la meje;aùu' fiajd kshqla;slhka fjkqfjka i<ikq ,nk myiqlï
j,g iyk∞hs Kh l%u" ffjoH úhoï m%;smQrKh"
iii. uy nexl=fõ m<d;a ldr®hd, yryd" zzwjir fkd,;a wNHka;r ffjoH uOHia:dkh u.ska ffjoH
mqoa.,hska iy wdh;k uÛska uyck;dj fj;ska ;ekam;= myiqlï" ksjdvq ≥ï˙h n,m;%" wdmkYd,d myiqlï"
,nd.ekSu"ZZ hk ud;Dldj hgf;a oekqj;a lsrSfï m;s%ld fiajdkshqla;slhkag fiajd ld,fhka neyerj is≥jk
fnodyerSu' wdm∞ iy yosis urK wd†h i|yd iuQy rlaIK wdjrKh
jeks myiqlï o" fi!LH iy ld,Sk ud;Dld ms<sn|
^we& widr®:l uqo,a iud.ï wEjr lsrSu ±kqj;a ls¯fï jevigyka o we;=<;a fõ' fuhg wu;rj"
1990 oYlfha uq,a ld,h ;=<oS" widr®:l jQ uqo,a iud.ï uy nexl=fõ 60 jk ixj;airh ieu¯u i|yd fufyhjk
,o jevigyk i|yd iqNidOk fomdr®;fïka;=j úiska
tfld,fyka ^11& iud.ï myl ^5& wEjr lsrSfï lghq;=
lemS fmfkk ∞hl;ajhla olajk ,°'
iïmQr®K lrk ,o w;r b;srs iud.ï yfhys ^6& wEjr
lsrSfï lghq;= is≥lrñka mj;S' fuu iud.ï i|yd YS% fiajd kshqla;slhkaf.a m%Odk cSjk wjYH;d imqrd .ekSu
,xld uy nexl=j úiska imhk ,o m%;suQ,H myiqlïj,ska fjkqfjka fia'w'w' Kh iy ldr®h uKav, iqNidOk
remsh,a oY,laI 168 la" fuu jr®Ih ;=<oS whlr .ekSug Kh l%uh hgf;a jdyk Kh" mrs.Kl Kh we;=Ω
yels úh' wfkl=;a Kh ,ndoSu i|yd wod, ,shlshú,s iïmQr®K

II fldgi - 108 YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010


II fldgi Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=

lr wh≥ïm;a iu. bosrsm;a l< fiajd kshqla;slhka wdodhu yd úfYaI weKjqïj,ska ,enQ wdodhu ms<sfj,ska
yg jev lrk †k 5 la we;=<; Kh ,ndoSug re' 14"023"576$- la iy 1"678"614$- la úh' fuh ms<sfj,ska
fomdr®;fïka;=j úisska lghq;= lrk ,oS' fuu jir ;=<oS miq.sh jir yd iei|Sfï° 16] la iy 46] l jeäùuls'
fujeks Kh 1"179 m%odkh lr we;' ;jo" kj ksjdi
ishΩu ,shdm†xÑ m%;s,dNSka i|yd ffjoH úhoï m%;smQrKh
Kh 129 la jir ;=<° wkqu; lrkq ,enQ w;r" jd˙l
fkdlvjd l%shd;aul jQ w;r" fiajdkshqla;slhka i|yd
jYfhka Kh uq∞ ye¯u o jir mqrdu is≥ lrk ,°'
ldr®hd, fõ,djka ;=<° ffjoH uOHia:dk myiqlï
iqNidOk fomdr®;fïka;=j u.ska y∫kajd ≥ka Kh
iemhSu is≥ úh' ms<s.;a wdfrda.HYd,djlska uy nexl=fõ
wëlaIK l%uh hgf;a" fiajdkshqla;slhkayg ksjer†j
ffjoH uOHia:dkh i|yd ffjoH fiajh ,nd .ekSu
blau◊ka Kh uq∞ ye¯ug yels úh'
;=<ska tys .=Kd;aulNdjh jeä lrk ,°' idOdrK
uy nexl= wdmkYd,dj u.ska iajhx fiajd l%uh hgf;a ñ,g fnfy;a øjH iemhSu iy iSñ; ridhkd.dr
nexl= ldr®h uKav,hg iy nexl= mrsY%h ;=< msysá m¯laIK myiqlï o ffjoH uOHia:dkh u.ska iemhsk'
wfkl=;a wdh;kj, ldr®h uKav,hg o WoEik iy ffjoH uOHia:dkfha lghq;= m˙.Kl.; lrk ,o w;r"
osjd wdydr iemhSu ;j≥rg;a is≥ lrk ,oS' fuu kj l%uh 2011 ckjd˙ ui isg l%shd;aul ls¯ug
tfukau" iqNidOk fomdr®;fïka;=j u.ska f;a iemhSu kshñ;h' fuu.ska ishΩu fiajdkshqla;slhkaf.a ffjoH
o wLKaavj is≥ lrk ,oS' úsfYaI W;aij i|yd fcHIaG jdr®;d úoHQ;a l%uh ;=<ska mj;ajdf.k hdug yelsfõ'
l<uKdldrs;ajfhka iy fomdr®;fïka;=j,ska ,o weKjqï fiajdkshqla;slhkaf.a m%fhdackh i|yd ffjoH idhk iy
fjkqfjka Tjqkaf.a wNsu;hg .e,fmk mrsos wjYH oekqj;a ls¯fï jevigyka o iqNidOk fomdr®;fïka;=j
wdydrmdk imhk ,oS' miq.sh jir iu. iei|Sfï° ffoksl u.ska wLKavj mj;ajdf.k hk ,°'

YS% ,xld uy nexl=j jdr®Isl jdr®;dj - 2010 II fldgi - 109

You might also like