Professional Documents
Culture Documents
fojeks fldgi
Y%S ,xld uy nexl=fõ .sKqï yd lghq;=
msgqj
w∞hu m%ldYhkays y∫kd.ekSu" w;sfr®l øjYS,;djh uQ,H uKav,h udr®.fhka uqo,a uKav,hg ±kqï°u
wjfYdaIKh lr .ekSfï ms˙jeh l,a;eîu' ^uQ,H b,a,d isàu'
kS;s mkf;a 40 j.ka;sh& iïnkaê; mdr®Yajhkaf.a ÷ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;= wOHlaI úiska
.kqfokq fy<sorõ ls¯u' lDIsldr®ñl wxYh i|yd ldr®;=uh m%ldYh iïnkaOfhka ksl=;a lrk ,o
wksjdr®h Kh iemhSu" wksjdr®h ;ekam;= rlaIK
jdr®;d ms<sn|j ksr®foaY b†˙m;a ls¯u'
fhdackd l%uh" bvï yd f.dvke.s,s iy wdfhdack
j;alï m%;Hd.Kkh ls¯u iy .sKqïlrK .egÆ ÷ uqo,a uKav,h i|yd ld,Sk jdr®;d ls¯fï wruq◊ka
idlÉPd ls¯u' ú.Kk lñgq /iaùï ys jdr .Kk iy jdr®;dlrK
ldr®h mámdáh ms<sn|j ú.Kk lñgq f,alï yg
÷ mqyqKq fiajl ms˙ilf.a wjYH;dj we;s neúka"
Wmfoia iemhSu'
l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j fiajl
udrels¯fï l%uh tu fomdr®;fïka;=j iïnkaOfhka ÷ 2011 jr®Ih i|yd n|jd.;a ú.Kkfha ldr®hidOkh
kej; i,ld ne,sh hq;= nj ú.Kk lñgq iNdm;s úuid ne,Su'
l,ukdldß;aj m%ldYh
iajlSh wruqKqj,g wod,j YS% ,xld uy nexl=fõ .sKqïlghq;= Ndjh iy uQ,H ld¾hidOkh'
YS% ,xldfõ uqo,a" uQ,H iy f.ùï moaO;s m˙md,kh" wruqKq j,ska úhqla; l<hq;= w;r th yqfola wdkqYdx.sl
wëlaIKh iy kshdukh ls¯u i|yd j.lsjhq;= wêld˙h wruqKla úhhq;= jkafkah'
f,i uy nexl=j uQ,H kS;s mk; hgf;a ia:dms; lrk
,°' tu mkf;a úêúOdk m˙† m%Odk mrudr®:hka jk uy nexl=fõ m%;sm;a;s fufyhqï" úksuh wkqmd;
l,ukdlrKh" uqo,a fkdaÜgq ksl=;=j wd†h ls%hd;aul
wdr®:ßl iy ñ, ia:dhs;djh yd uQ,H moaO;s ia:dhs;djh
ls¯fï m%;sM," Wm,íê jákdlï uy nexl=fõ uQ,H
idlaId;a lr .ekSfï j.lSu nexl=j fj; mej¯ we;'
m%ldYkhkays w∞, .sKqïlrK iy jdr®;dlrK
tneúka" uy nexl=fõ .sKqïlghq;=Ndjh iy tlS fufyhqï m%ñ;hkag wkql+,j igyka lrk w;r" fuh iuia;
j, idr®:l;ajh jkafka tu m%Odk mrudr®:hka lrd rdcH .sKqïlrK lghq;=Ndjfhka fldgila idlaId;a
<Ûdùu i|yd jk m%;sm;a;s yd fufyhqï j, iM,;djh lr .ekSula f,i uQ,H .sKqïlrK lghq;=Ndjh i|yd
úkd" tys ,dN∞hS;ajh fkdjkafkah' uy nexl=j" moku imhkq ,nk w;r" fuu m%ldYhkays jdr®;d lr
fjk;a mqoa.,sl fyda rdcH wdh;kj,ska fjka fldg we;s uQ,H ldr®hidOkh iy wjfndaO lr .ekSu tu
miq;,fha msysgd l<hq;=h'
y∫kd .efkk" uQ,sl ,laIKh kï fuu jHjia:dms;
mrudr®:hka jkafkah' fmd,S wkqmd;h iy úfoaY úksuh uQ,H kS;s mkf;a 42 yd 43 j.ka;s m%ldr ú.Kldêm;s
wkqmd;h flfrys n,mdk uqo,a m%;sm;a;s ls%hdudr®.hka úiska lrkq ,nk ndysr ú.Kkhlg YS% ,xld uy nexl=j
u.ska ,dN ckkh ls¯fï woaú;Sh yelshdjla uynexl=j Ndckh fõ' cd;Hka;r uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;hkag
i;= neúka" th ,dN∞hs;aj m%fõYhla wkq.ukh lf<a wkql+, njg iy;sl ùu i|yd cd;Hka;r ú.Kl
kï" ,dN ckkh jk w;r m%Odk mrudr®: fkdi,ld m%ñ;hkag wkql+,j ú.Kkhla ls¯u i|yd wr®kaiaÜ iy
ye¯ula jkq we;' tneúka uy nexl=fõ wdr®:ßl yd ñ, hx.a jr,;a .Kldêld¯jrekaf.a fiajh ú.Kldêm;s;=ud
ia:dhs;d uQ,H moaO;s ia:dhs;d mrudr®:hka" ,dN∞hs;d úiska ,ndf.k we;'
ú.Kldêm;s fomdr®;fïka;=j
fzf;fha;thsh; jiyik mjpgjp jpizf;fsk;
AUDITOR GENERAL'S DEPARTMENT
ú.Kldêm;s jd¾;dj
2010 foieïnr® 31 †kg uQ,H ;;a;aj m%ldYkh iy t†fkka wjika jr®Ih i|yd jQ wd∞hï m%ldYkh" iúia;rd;aul wd∞hï m%ldYkh"
ialkaO m%d.aOkfha fjkiaùï m%ldYkh yd uqo,a m%jdy m%ldYkh iy jeo.;a .sKqïlrK m%;sm;a;s yd uQ,H m%ldYk ms<sn| wfkl=;a
meye†,s ls¯ï igyka ^wxl 1 isg 41& j, idrdxYhlska iukaú; Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H m%ldYk 1971 wxl 38 ork uqo,a mkf;a 13
^1& j.ka;sh iy uqo,a kS;s mkf;a ^422 wêld˙h& 42 ^2& j.ka;sh iu. ixfhda‚;j lshúh hq;= Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd° ckrcfha
wdKavql%u jHjia:dfõ 154^1& jHjia:dfjys we;=,;a úêúOdk m%ldr udf.a úOdkh hgf;a ú.Kkh lrk ,°' Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H
m%ldYk" cd;Hka;r uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;Skaj,g wkql+, ùu ms<sn|j jQ ú.Kkh ud úiska m;a lrk ,o m%isoaO jD;a;sfhys kshe,s
jr,;a .Kldêld˙ iud.ula úiska is≥lrk ,°'
1(2 uQ,H m%ldYk iïnkaOfhka l<ukdlrKfha j.lSu
cd;Hka;r uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;s j,g wkql+,j uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u iy idOdrKj b†˙m;a ls¯u l<ukdlrKfha j.lSï
fõ' WÑ; m˙† iq≥iq .sKqïlrK m%;sm;a;s f;dard.ekSfï° yd fhd∞ .ekSsfï° iy wjia:dkql+,j .sKqïlrK weia;fïka;= ms<sfh,
ls¯fï°" jxpd fyda jer† fya;=fjka we;súh yels m%udKd;aul idjoH m%ldYkhkaf.ka f;drjQ uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u yd idOdrK
f,i b†˙m;a ls¯ug wd∞< jk wNHka;r md,khka ie,iqï ls¯u" ls%hd;aul ls¯u yd mj;ajdf.k hdu fuu j.lSug we;=<;a fõ'
1(3 ú.Kk úIh m:h iy u;h i|yd moku
udf.a ú.Kk m¯laIK u; mokïj fuu uQ,H m%ldYk ms<n s |j u;hla m%ldY ls¯u udf.a j.lSu fõ' cd;Hka;r ú.Kk m%ñ;Skg
a wkql,
+ j
fuu ú.Kkh is≥lrk ,°' ú.Kk wdpdr Or®uj, wjYH;djhkag wkql+,ùu iy uQ,H m%ldYk m%udKd;aul idjoH m%ldYhkaf.ka
f;drjkafkao hkak ms<sn| idOdrK ;yjqrejla ,nd .ekSu ms◊i ú.Kkh ie,iqï lr ls%hd;aul l<hq;= njg fuu m%ñ;sj,ska
wjYH flfr®' uQ,H m%ldYkj, ixLHd yd fy,sorõ ls¯ï j,g iïnkaO ú.Kk idlaIs ,nd .ekSfï m˙mdá ls%hd;aul ls¯u ú.Kkhg
we;=<;afõ' jxpd fyda jer† fya;=fldgf.k uQ,H m%ldYk j, úhyels m%udKd;aul idjoH m%ldYhka ms<sn| wj∞ku we.hSuo we;=Ωj
ú.Klf.a úksYaph u; m˙mdá ;SrKh lr we;' fuu wj∞ku ;lafiare ls¯fï° wdh;kfha uQ,H m%ldYk ms<sfh, ls¯u yd b†˙m;a
ls¯fï° wjia:dkql+,j w∞,jk ú.Kk m˙mdá ie,iqï ls¯u i|yd jQ wNHka;r md,khka ú.Kl ie,ls,a,g Ndckh lrk kuq;a
wNHka;r md,kfha M,∞hl;ajh ms<sn| u;hla m%ldY ls¯fï wruqfKka lrkq fkd,nhs' Ndú;d lrk ,o .sKqïlrK m%;sm;a;s
iy" l<ukdlrKh úiska is≥lrk ,o jeo.;a weia;fïka;= we.hSu fukau uQ,H m%ldYkhkays iuia: b†˙m;a ls¯u ms<sn| we.hSu
ú.Khg we;=<;afõ' udf.a Wm˙u ±kSu iy úYajdih m˙† ú.Kk lghq;= i|yd wjYH jk m%udKj;a f;dr;=re iy meye†,s ls¯ï
ud úiska ,nd.kakd ,°' ta wkqj udf.a u;h i|yd m%udKj;a mokula udf.a ú.Kkh u.ska imhk nj udf.a úYajdihhs' ú.Kkfha
úIh m:h iy m%udKh ;SrKh ls¯u i|yd 1971 wxl 38 ork uqo,a mkf;a 13 j.ka;sfha ^3& iy ^4& Wmj.ka;s j,ska ú.Kldêm;s
fj; wNsu;dkqid˙ n,;, mejfr®'
1(4 u;h
2010 foieïnr® 31 †kg nexl=fõ uQ,H ;;a;ajh iy t†fkka wjika jr®Ih i|yd uQ,H ldr®hidOkh iy tys uqo,a m%jdy" cd;Hka;r
uQ,H jdr®;d lrk m%ñ;sj,g wkql+,j Y%S ,xld uy nexl=fõ uQ,H m%ldYk m%udKd;auj" idOdrK f,i b†˙m;a lr we;s nj ud
orkakdjQ u;h fõ'
1(5 mdr®,sfïka;=j fj; jdr®;d ls¯u
wdKavql%u jHjia:dfõ 154 ^6& jHjia:dfjys we;=,;a úêúOdk m%ldr mdr®,sfïka;=j fj; b†˙m;a l<hq;= udf.a jdr®;dj h:d ld,fha°
iNd.; flfrkq we;'
w;a'lf<a$tÉ'ta'tia'iurùr
jev n,k ú.Kldêm;s'
ksoyia p;=rY%h" Rje;jpu rJf;fk;> INDEPENDENCE SQUARE,
fld<U 07" Y%S ,xldj nfhOk;Gg 07> ,yq;if COLOMBO 07, SRI LANKA
} } }
≥rl:kh µelaia wxlh bf,lafg%dksla ;eme,a
njhiyNgrp 2691151 gf;]; ,y 2697451 < - nkapy; oaggov@sltnet.lk
Telephone Fax No. E-mail
msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'
msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'
msgq wxl 08 isg 49 olajd we;s .sKqïlrK m%;sm;a;s yd igyka fuu uQ,H m%ldYkj, fldgila fõ'
2010 foieïn¾ 31 osfkka wjika ld,mßÉfþoh i|yd 2'2 jeo.;a .sKqï ksYaphka iy weia;fïka;=
uQ,H m%ldYkhkaf.a fldgila f,i lshúh hq;= igyk
.sKqï m%;sm;a;s w∞, ls¯fï ° nexl=j úiska
1' jd¾;d lsÍfï tallh iy jHjia:dms; moku weia;fïka;=j,g wu;rj my; ≤lafjk ksYaphka lr
we;s w;r" fuu .sKqï m%ldYkhkays w.h y∫kd .ekSï
YS% ,xldfõ uqo,a" uQ,H iy f.ùï moaO;s m˙md,kh" u; tajd ie,lsh hq;= wkaoñka n,md we;'
wëCIKh iy kshdukh ls¯u i|yd j.lsjhq;= wêld˙h
f,i 1949 wxl 58 ork uQ,H kS;s mk; ^ixfYdaê; m˙†& úlsŒug we;s wdfhdack ydkslrKh
hgf;a Y%S ,xld uy nexl=j ^§nexl=j¶ fyda §Y%S',x'u'ne'¶&
wdh;khla f,i ia:dms; lrk ,°' YS% ,xld uy nexl=j ie,lsh hq;= f,i iy wLKavj idOdrK w.h tys ms˙jehg
ks;Hj Y%S ,xld m%cd;%dka;%sl iudcjd° ckrch ;=< msys- jvd my<g hkúg" úls”u i|yd we;s wdfhdack w.h
gqjd we;s w;r" fld<U 01" ckdêm;s udjf;a wxl 30 ork ydks ù we;s nj nexl=j ;SrKh lrhs' ie,lsh hq;= nj
ia:dkfha msysgd we;' yd wLKavj hk lreKq ;SrKh ls¯fï ° ksYaph ls¯ula
wjYH fõ'
fuu uQ,H m%ldYkhka" uqo,a uKav,h fjkqfjka ksl=;a
ls¯u i|yd" YS% ,xld uy nexl=fõ wêm;s iy m%Odk úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï
.Kldêld˙ úiska 2011 udr®;= 07 jeks †k wkqu; lrk
,°' ksYaÑ; m%;s,dN ie,iqïj, ms˙jeh" wdhq.Kk we.hSï
u; ;SrKh lrkq ,efí' wdhq.Kk we.hSul ° jÜgï
2' .sKqïlrK m%;sm;a;s
wkqmd;" j;alïj, wfmalaIs; m%;s,dN wkqmd;" wkd.;
2'1 ms<sfh, lsÍfï moku jka† f.ùï jeäùï" urK wkqmd;h iy úY%du jegqmaj,
wkd.; jeäùï ms<sn| Wml,amkhka is≥lrkq ,efí'
my; i|yka ksYaÑ; .KldêlrK m%;sm;a;sj,ska y∫kajd
fuu ie,iqï j, †.=ld,Sk iajNdjh fya;=fjka tjeks
° we;s m˙† idOdrK jákdlug w.h lrk ,o bvï"
f.dvke.s,s" iy we;eï uQ,H j;alï yer" ft;sydisl weia;fïka;= ie,lsh hq;= f,i wúksYaÑ;;djhlg
ms˙jeh mokïj fuu uQ,H m%ldYkhka ms<sfh, lrk Ndckh fõ' Ndú;d lrk ,o Wml,amk igyka
,°' wxl 36 ys ±lafõ'
wka;r®cd;sl uQ,H jdr®;dlrK m%ñ;Skag is≥lrk ,o yy cd'.s'm%' - 32 - uQ,H WmlrK y`≥kd .ekSu yd ñkqu(
tl;= ls¯u'
cd'.s'm%' 32 g lrkq ,nk ixfYdaOkhka
2008 uehs ui ksl=;a ls¯u'
2010 fmnrjd˙ 01 fyda Bg miqj
cd'uQ'jd'm%'05 - úls”ï i|yd r|jd.;a cx.u fkdjk werfUk jdr®Isl ld,Éf√o i|yd
j;alï iy w;aysgjQ ls%hdldrlï 2010 n,d;aul fõ' wdh;khl tu
ckjd˙ 01 isg n,meje;afõ' fYa%◊fhau uQ,H fkdjk jHq;amkak
2009 wfma%,a ui ksl=;a ls¯u' WmlrKj, ±kg isák ysñlrejkag
ysñlï idudkqmd;slj fok
cd'uQ'jd'm%'2 - fldgia mokï lr.;a f.ùï' wjia:djl† fyda ;u ialkaO WmlrK
cd'uQ'jd'm%'1 - uQ,H m%ldYk b†˙m;a ls¯u' ia:djr ixLHdjla" ia:djr jákdlug
´kEu jHjydr uqo,lska w;am;alr
cd'.s'm%' 17 - l,an≥
.kakd wjia:dj," ysñlï ksl=;= iy
cd'.s'm%' 38 - wiamDYH j;alï iuyr úl,am yd n,m;% (Options
cd'uq'jd'w'l' wxl 9 - tïnqKq (Embeded) and warrants) jr®. ls¯u i|yd uQ,H
jHq;amkakhka kej; ;lafiare j.lSïys wr®: ksrEmkhka ifYdaOkh
ls¯u' flfr®' uQ,sl w∞, lr .ekSfuka miqj
fuu ixfYdaOkhkaf.ka nexl=jg
2'4 m%ldYs; lr we;s kuq;a fï jk f;la n, iys; fkdjQ n,mEula fkdue;'
m%ñ;Ska" w¾: ksrEmKhka iy ixfYdaOkhka
yy cd'uQ'jd'm%'9 - uQ,H WmlrK y∫kd.ekSu yd ñkqu(
m%ldYs; kuq;a nexl= uQ,H jdr®;d m%ldYhg m;a lrk cd'.s'm%' 39 ys wdfoaY ls¯ï m<uq mshjr
†kh jk f;la n, iys; fkdjQ m%;sm;a;Ska my; m˙† f,i wka;r®cd;sl .sKqïlrK m%ñ;s
fõ' fuu m%ñ;Ska iy wr®: ksrEmKhka wkd.; †kl uKav,h (IASB) úiska cd'uQ'jd'm%' 9
° w∞< jk njg nexl=j n,dfmdfrd;a;= fõ' fuu ksl=;a lrk ,o w;r uQ,H j;alu
m%ñ;Ska n, iys; jQ úg tajd w∞< lr .ekSug nexl=j iy j.lSï jr®.SlrK ñkSu cd'.s'm%'39
wfmalaId lrhs' wr®: ksrEmKh lrk wkaoug w∞<
yy cd'uQ'jd'm%'9 - uQ,H WmlrK ^2013 ckjd˙ 1 †k isg fõ' 2013 ckjd˙ 01 †k fyda Bg miq
ls%hd;aul fõ'& meñfKk .sKqïlrK ld,m˙Éf√o
i|yd fuu m%ñ;sh n,meje;a fõ' bka
yy cd'.s'm%' - 39 uQ,H WmlrK ( y∫kd .ekSu iy miqj cd'.s'm%'u' l%ulaIh iy fy–
ñkqï ls¯u m%;sia:dmkh lrñka uQ,H (Impairment and Hedge Accounting)
j;alï jr®.SlrKh iy we.hSu i|yd
.sKqïlrKh ms<sn|j uKav,h úiska
kj wjYH;d cd'uQ'jd'm%' - 9 ksrEmKh
i,ld n,kq ,efí' 2011 jr®Ifha
lrhs' ueoNd.h jk úg fuu jHdmD;sh
yy cd'.s'm%' - 24 iïnkaê; mdr®Yaj wkdjrKh ls¯u wjika ls¯ug n,dfmdfrd;a;= fõ'
^ixfYdaê;&( - ixfYdaê; m%ñ;sh" 2011 uQ,slju cd'uQ'jd'm%' 09 ys uq,a fldgi
ckjd˙ 01 †k fyda Bg miq isg n, w∞< lr.ekSu iïnkaOfhka uQ,slj
meje;afõ' tu m%ñ;sh iïnkaê; nexl=j uQ,H j;alï jr®.SlrKh iy
ñkSu flfrys n,mEula t,a, fõ'
mdr®Yajh wr®: ±laùu u.ska iïnkaê;
nexl=j úiska jr®;udkfha cd'uQ'jd'm%'09
mdr®Yaj y∫kd .kakd wdldrh úia;r
fhd∞ .ekSu ms<sn|j ;lafiare
lrk w;r Ndú;h ;=< ° mek k.sk
lrñka isà' flfia kuq;a cd'uq'jd'm%'
wkHdjfndaOhka j,lajkq ,nhs'
09 fhd∞ .ekSfï n,mEu w∞< lr
kj ixfYdaê; m%ñ;sh u.ska rdcH -
.ekSu is≥lrk †kg nexl=j i;=j
iïnkaê; mdr®Yaj i|yd wr®O jYfhka mj;sk j;alï u; rπ mj;sk fyhska
ksoyia ls¯ï i|yd jk fy,sorõ ls¯fï tys n,mEu .Kkh ls¯u m%dfhda.sl
wjYH;djh b†˙m;a lr we;' fuh fkdfõ'
fhd∞ .ekSu u.ska uQ,H ;;a;ajhg fyda
ldr®hh idOkhg l=uk fyda n,mEula yy cd'uq'jd'w'l'14- wju wruqo,a wjYH;d l,ska
fkdjk njg nexl=j wfmalaId lrhs' f.ùu ^ixfYdaê;&(
rch iïnkaê; wdh;k i|yd wr®O cd'uQ'jd'w'l' 14 i|yd is≥lrk
ksoyia ls¯u fyda uqΩ m%ñ;sh fmr ,o ixfYdaOkhka 2011 ckjd˙
w∞< lr .ekSug yelshdj we;' 01 †k fyda Bg miqj meñfKk
.sKqïlrK ld, m˙Éf√ohka i|yd nexl= wfmalaId lrk m˙† by; ixfYdaOkhka u.ska
j,x.= fõ' Y=oaO úY%dñl j;alïj, nexl=fõ uQ,H ;;a;ajhg fyda ldr®h idOkhg ie,lsh
whlr.l yels w.h ;lafiare ls¯u hq;= n,mEula t,a, ù fkdue;'
i|yd w;S;hg n,mdk wdldrhg
(Retrospective) w∞< ixfYdaOkhka 3' jeo.;a .sKqïlrK m%;sm;a;s idrdxYh
is≥ l< hq;= wdldrh ms<sn|j
fuu.ska u. fmkajhs' wju wruqo,a 3'1 úfoaYSh uqo,a mßj¾;kh
wjYH;d l,ska f.ùu j;alula f,i nexl=fõ lD;Hd;aul iy b†˙m;a ls¯fï uqo,a tallh
fuu.ska ie,lSug wjir ,nd ° we;' YS% ,xld remsh, fõ' úfoaYSh uqo,aj,ska jk .kqfokq" tlS
w∞< ixfYdaOkh u.ska nexl=fõ uQ,H .kqfokq is≥jk †kfha ° mj;sk úksuh wkqmd;sl m%ldr
jdr®;d iïnkaOfhka n,mEula t,a, lD;H;aul uqo,a jákdlug igyka lrkq ,efí' úfoaYSh
fkdfõhehs wfmalaId lrhs' uqo,aj,ska jq uQ,H j;alï iy nerlï" fYaI m;% †kg
yy cd'uQ'jd'w'l'19 - ialkaO WmlrK iy uQ,H j;alï mj;sk úksuh wkqmd;slhka m%ldr kej; m˙jr®;kh
ksr®jdmkh (Extinguishing) ( lrkq ,efí' fjkialï ish,a, wd∞hï m%ldYkhg .kq
,efí' jákdlï kej; m˙jr®;kh ls¯fï °" m%Odk
cd'uQ'jd'w'l' 19" 2010 cQ,s 01 osk isg fyda jHjydr uqo,aj,g jq my; ≤lafjk YS% ,xld remshf,a
Bg miq meñfKk uQ,H jdr®;dlrK úksuh wkqmd;hka Ndú;d lrk ,°'
ld,m˙Éf√ohka i|yd n,d;aul fõ'
wr®: ksrEmKh u.ska meye†,s lrk 2010 2009
m˙† ialkaO WmlrK Kh ysñhdg re' re'
ksl=;a ls¯u u.ska uQ,H j.lSu ksoyia
´iafÜ%,shdkq fvd,r® 1 112.8836 101.9909
ls¯u i|yd f.jQ m%;sIaGdjla f,i
iq≥iqlï ,nhs' ialkaO WmlrK tajdfha lefkaähdkq fvd,r® 1 110.9031 109.2914
idOdrK jákdlu u; w.h lrhs'
hqfrda 1 147.5619 163.718
úYajdi∞hs f,i w.h l< fkdyels
úgl °" ys,õ lr.;a uQ,H j.lSfï cmka fhka 1 1.3611 1.2413
idOdrK jákdlu u; w.h lrhs'
úfYaI .ekqï ysñlï ^ú'.e'ys'& 1 170.837 178.6670
y∫kd.;a ,dNh fyda mdvqj wd∞hï
m%ldYh ;=< ° tiekska y∫kd.; hq;= iagr®,ska mjqï 1 171.4113 181.7454
fõ' w∞< m%ñ;sh w∞< lr .ekSu u.ska
weu˙ld tlai;a ckmo fvd,r® 1 110.953 114.3844
nexl=jg uQ,H m%ldYk i|yd n,mEula
fkdue;'
uQ,H fkdjk whs;uhka tajd is≥jqk †k ;snQ úfoaYSh uqo,a
yy cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;Skag is≥ lrk ,o jeä m˙jr®;khg wkqj ft;sydisl w.hg fmd;aj,g igyka
jr®Okhka ^2010 uehs ui ksl=;a l<& lr we;'
cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;S uKav,h u.ska cd'uq'jd'm%' 3'2 uQ,H j;alï iy nerlï
jeä jr®Okhka cd'uQ'jd'm%' i|yd fmd≥ ixfYdaOkhka
lsysmhla y∫kajd ° we;' nexl=j" uQ,H j;alï iy nerlï iy wdY%s; wd∞hï yd
úhoï udr®.hka b†˙m;a lrkq ,nkafka úfoaYSh uqo,a iy
2010 cQ,s 01 fyda 2011 ckjd˙ 01 ka miqj werfUk foaYSh uqo,a l%shdldrlï fjkafldg y∫kd ±laùfukah'
jdr®Isl ld,Éf√oh i|yd n,d;aul jk fyhska w∞< úfoaYSh uqo,a l%shdldrlï m%Odk jYfhka Woa.; jkafka
lrf.k fkdue;' nexl=fõ úfoaYSh ixÑ; l<uKdlrk ldr®hhkaf.kah'
uQ,H m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u" uqo,a ksl=;= iy nexl=
w∞< ixfYdaOkhka my; m˙† fõ'
lghq;=j,g wdY%s; j;alï iy nerlï foaYSh uQ,H
cd'uQ'jd'm%' 3 - jHdmdr taldnoaOlrKh l%shdldrlïj,ska ms<sìUq fõ'
cd'uQ'jd'm%' 7 - uQ,H WmlrK fy,sorõ ls¯ï fuu l%shdldrlï fjka fjkaj jdr®;d ls¯u u.ska"
nexl=fõ uQ,H ;;a;ajh uQ,H ldr®h idOkh iy wj∞kï
cd'uQ'jd'm%' 1 - uQ,H jdr®;d b†˙m;alrKh wdlD;sh jvd fhda.H whq˙ka b†˙m;a ls¯u wfmalaId lrkq
cd'uQ'jd'm%' 27 - taldnoaO iy fjkaj ieliQ uQ,H jdr®;d ,efí' úfoaYSh iy foaYSh uqo,a l%shdldrlï taldnoaOj
jdr®;d ls¯fuka uQ,H m%ldYkhkays ±kqj;a ls¯fï w.h
cd'uQ'jd'w'l'13 - md˙fNda.sl ,e†hd jHdmD;Ska ≥r®j, jk nj nexl=j úiska i,lkq ,efí'
ishΩ uQ,H j;alï" uQ,slj ms˙jeh u; y∫kd.kq ,nk w;r mj;sk ñ, .súi.;a ,shú,s ;sfí kï" fYaI m;%fhys
wdfhdackhg w∞, w;am;a lr .ekSfï úhoï o we;=Ωj" úfoaYSh uqo,a fjf<πu fyda úls”ug ;sfnk iq/l=ïm;a
b†˙m;a jk m%;sIaGdfjys idOdrK jákdlu ms˙jehg fYaIh hgf;a jdr®;d lrkq ,efí'
we;=<;a fõ' fuu uQ,sl y∫kd .ekSfuka wk;=rej ñkqï
mokï" my; úia;r lrkq ,efí' idudkHfhka ñ,g .kq cd;Hka;r uQ,H wruqof,a fYaIhka (IMF)
,nk iy úl=Kkq ,nk ishΩ uQ,H j;alï fjf<πï
nexl=j úiska cd;Hka;r uQ,H wruqo, ^cd'uq'w'& iu.
†kfha ° y∫kd.kq ,efí' fuf,i ñ,g .kq ,nk iy
lrkq ,nk .kqfokq Y%S ,xld rcfha ksfhda‚;fhl= f,i
úl=Kk uQ,H j;alï jq l,s idudkH fr.=,dis u.ska fyda
fkdj" ;u n,;, m%ldr is≥lrkq ,efí' nexl=j úiska
fjf<|fmdf<a mj;akd iïm%∞h u.ska kshñ; ld, rduqj
cd'uq'w' iu`. is≥flfrk ishΩ .kqfokq tu moku u;
;=< ° Ndr†h hq;= ñ,g .kq ,enq fyda úl=Kkq ,enq uQ,H
fuu uQ,H m%ldYkhkays we;=<;a lr we;'
j;alï jkafkah'
cd'uq'w' iu`. jq mx.=j j;alula jYfhka nexl=j úiska
,dNh fyda mdvqj u; idOdrK w.hg we;s iq/l=ïm;a igyka lr we;s w;r" tu mx.=j i|yd cd'uq'w' fj;
f.úh hq;= uqo, nexl=fõ nerlula f,i igyka lr we;'
fjf<πu i|yd .efkk uQ,H j;alï" ,dNh fyda mdvqj
cd'uq'w' úiska fjka lrk ,o iuqÉÑ; ú'.e'ys' m%udKh
u; idOdrK w.hg we;s j;alï hgf;a jr®. lr we;=<;a
nerlula f,i i,lkq ,efí' cd'uq'w' úiska fYaI m;%
lr we;' fuu iq/l=ïm;a wk;=rej m%ldYs; fjf<|fmd<
†kg m%ldYhg m;alrk ,o úksuh wkqmd;slhka wkqj
ñ, m%ldr w.h lrkq ,efí' fjf<|fmd< w.fhys
cd'uq'w' j;alï iy nerlï m%;Hd.Kkfhka Woa.; jk
fjkiaùu" uQ,H ;;aj m%ldYkfhys iq/l=ïm;a hgf;a
úksuh ,dN fyda mdvq wd∞hï m%ldYkfhys y∫kd.kq
jákdlï jeäùula fyda wvqùula f,i y∫kd .kakd w;r
,efí'
thska Woa.; jk jdish$wjdish wd∞hï m%ldYkfhys
y∫kd.kq we;' cd'uq'w' iu`. jq fYaIhkag wod< ishΩu .dia;= iy fmd,sh
tiekska wd∞hï m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí'
iq/l=ïm;a ;j≥rg;a whs;sj mj;skafka kï w∞,
jdish$wjdish Wm,íê fkdjq ñ, m%;Hd.Kkfhka uqo,a iy uqo,a iudkhka
jdish$wjdish f,i jdr®;d lrkq ,efí' iq/l=ïm;a
úls”u u.ska jdishla fyda wjdishla Woa.; jkafka kï" úfoaYSh nexl= iy uQ,H wdh;khkays we;s uqo,a iy
th ñ, fjkiaùfï Wm,íê jdish$wjdish f,i jdr®;d fláld,Sk ;ekam;= uqo,a iy uqo,a iudkhkag wh;a
lrkq ,efí' fõ'
foaYSh uqo,a l%shdldrlïj, wx.hla jYfhka YS% ,xld uy
wf,úh i|yd we;s úfoaY úksuh iq/l=ïm;a
nexl=j we;eï wd∞hï bmehSï o we;eï úhoï ≤¯u
fjf<πu i|yd .efkk úfoaY úksuh iq/l=ïm;a miqj o is≥lrk kuq;a" tu.ska uqo,a p,khla is≥ fkdfõ'
fjf<|fmd< ñ, wkqj w.h lrkq ,efí' fjf<|fmd< tu l%shdldrlïj,ska we;eï j;alï iy nerlï o
w.fhys fjkiaùu" uQ,H ;;ajh ms<sn| m%ldYfha úls”ug Woa.; jk w;r thg m%Odk jYfhka YS% ,xld rch
we;s iq/l=ïm;aj, jákdlu jeãùu fyda wvqùu jYfhka iu. iy foaYSh nexl= iy uQ,H wdh;k iu. .kqfokq
y∫kajkq ,efí' w∞< fõ' YS% ,xld rch iu. jk .kqfokqj,g uQ,H
m%;sm;a;s ldrlhla f,i rch úiska ksl=;a lrkq ,nk
fjf<πu i|yd .efkk úfoaYSh uqo,a iq/l=ïm;aj,
NdKavd.dr ì,am;aj, ∞hl fkdjq fldgila iy rch
fjf<|fmd< w.h fjkiaùfuka Woa.;jk jdish
úiska ksl=;a lrkq ,nk ne∫ïlr wh;a fõ' tjeks ñ,g
fyda wjdish" tu wdfhdack úl=Kd" m%;s.%yKh lr
.ekSï" wmyrKhka fyda ta u; fmd,sh yqfola fmd;a igyka
fyda fjk;a whqrlska wmyrKh lrk f;la fyda tu
jYfhka muKla Y%S ,xld uy nexl= jdr®;dj, igyka
wdfhdackh ≥n, njg ks¯CIKh lrk f;la fyda ysñlre
lrkq ,efí' fïjd uQ,H m%ldYkhkays igyka 31 iy
m%d.aOkfha fjk u ixrplhka ^uQ,H ;;ajh ms<sn|
igyka 32 hgf;a fjka fjkaj fy<sorõ lr we;'
m%ldYfha fjk;a ixÑ; f,i olajd we;s& f,i y∫kajkq
,nk w;r" tjeks wjia:djla Woa.;ùfï ° ysñlre uQ,H kS;s mkf;a úêúOdk m%ldr" jHjia:dms; wêld˙h
m%d.aOkh f,i uq,ska jdr®;d l< jdish fyda wjdish jYfhka Y%S ,xld uy nexl=j úiska uyckhd fj; uqo,a
wd∞hug tl;= lrkq ,efí' ksl=;a lrkq ,efí' YS% ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrkq
,nk uqo,a" orkakd fjkqfjka nexl=j u; ysñlula mj;S'
uQ,H jHq;amkak ,shú,s fuh nexl=jg nerlula jk w;r orkakdg w;e;s uqo,a
fõ' ixirK uqo,aj, p,kh" uqo,a m%jdy m%ldYkfhka
uQ,H jHq;amkak ,shú,s ms<sn|j nexl=fõ iïnkaO;djh
b†˙m;a lrk w;r" uy nexl= w;r mj;akd m˙ph m%ldr"
m%Odk jYfhka b†˙ úfoaY úksuh fldka;%d;aj,g
uQ,H l%shdldrlïj, fldgila f,i we;=<;a lrkq
w∞< fõ' tjeks jHq;amkak uQ,H ,shú,s idOdrK
,efí'
jákdlñka m%ldYs;h' tajd iudk m˙K; kshuhka iys;
fldka;%d;aj,g w∞<j mj;akd b†˙ úksuh wkqmd;hkag Y%S ,xld uy nexl=j úiska uqo,a$f.ùï ksfhda. l%shdj,sh
fhduq lrñka .Kkh lr we;' ,dN fyda mdvq ;;a;ajfha u.ska fkdaÜgq iy ldis fyda YS% ,xld uy nexl=j u;
ksl=;a lrk fplam;a u.ska ,nd.kakd NdKav iy fiajd wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
i|yd iemhqïlrejka iy fiajlhska jk úúO wK ,oaoka
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh wdrïNfha ° m%∞kh l<
fj; uqo,a f.jkq ,efí' tajd ixirK uqo,a nerlug fydaa
uqo,ska whlr.; fkdyels m%udKhla i|yd jq uqo,a wvqlr"
jd◊c nexl= iu. jk fYaIhkag fyda tl;= lrkq ,efí'
y∫kdf.k olajd we;' whlr.; hq;= ishΩ uqo,a nexl=jg
tjeks lghq;= i|yd jq uqo,a Ndú;d ls¯u YS% ,xld uy
whlr.; fkdyels njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï" ta i|yd
nexl=fjka msg;g hk uqo,a m%jdyhg wh;a fõ' ^Kh wvd,ùu& wvudk Kh m%;smdokhka i,ikq ,efí'
uqo,a m%jdy m%ldYkfhys" uqo,a iy uqo,a iudkhkag tu m%;smdokfha m%udKh OdrK uqo,a iy weia;fïka;=
uqo,a$uqo,a úOdkhkaf.a Y=oaO .,dhEï yd by; úia;r yd whlr.; yels uqo, w;r fjki fõ' fnd,a Kh
lrk ,o uqo,a iy uqo,a iudkhka o wvx.= fõ' y∫kd.;a wjia:dfõ ° lmdy˙kq ,efí'
m%;sñ,° .ekSu i|yd .súiqï hgf;a úl=Kkq ,nk iq/ nexl=j úiska tys uQ,H m%;sm;a;s ls%hdld˙;aj wjYH;d
l=ïm;a" j;alï f,i wLKavj fYaI m;%fhys igyka i|yd m%Odk ixia:dms; wdfhdaclhska fj;ska rdcH
lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSu i|yd jq j.lSï ^m%;sñ,° iq/l=ïm;a Khg .ekSu is≥ lrhs' fuu Khg .;a
.ekSfï .súiqï u; úl=Kk ,o iq/l=ïm;a& nerlula iq/l=ïm;a" nexl=j úiska m%;sñ,° .ekSfï ls%hdld˙;ajh
f,i fy<sorõ lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSï .kqfokqj, u; fjf<|fmd< ;=< mj;sk w;s˙la; øjYS,;djh
úl=Kqïj, iy m%;sñ,° .eksfï ñ, iy m%;sjr®;k ñ,° wjfYdaIKh lr .ekSug fhd∞ .kS'
.ekSfï .kqfokqj, ñ,† .ekSfï ñ, iy úl=Kqï ñ, iq/l=ïm;a Khg .ekSu hkq kej; ndr°u w;miq jk
w;r" fjki ms<sfj,ska úhoula iy wd∞hula jk w;r úgl °" iq/l=ïm;a kej; Ndr°u" tlÛ jQ .dia;= f.ùu
th wd∞hï m%ldYkfhys y∫kd.kq ,efí' iy fjf<|fmd< jákdlu u; jka† f.ùu ^nexl=fõ
m%;súl=Kqï .súiqï u; r|jdf.k we;s iq/l=ïm;a ^kej; rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl fjf<|fmd<
úls◊u i|yd jq .súiqï u; ñ,°.;a iq/l=ï& j;alï f,i iyNd.Sjkakkag ±kqï ° we;s fjf<|fmd< ñ,& i|yd
fYaI m;%fhys igyka lrkq ,efí' m%;sñ,° .ekSfï iy jk fldkafoais úrys; wemùuls' Khg .;a iq/l=ïm;a
m%;súl=Kqï .kqfokq ksid WmÑ; wd∞hula fyda WmÑ; fjf<|fmd< jákdlñka lsishï wjia:djl ° m%;sñ,°
úhoula Woa.; jqfha kï" th o m%;sñ,° .ekSfï iy .ekSfï ls%hdldrlï i|yd fhd∞ fkd.;a iq/l=ïm;a
m%;súl=Kqï .kqfokq jákdlu iu. jdr®;d lrkq ,efí' wiïNjH j.lSï f,i jdr®;d lrkq ,efí' w∞< .dia;=
f.ùu WmÑ; moku u; jr®;dlrKq ,nhs'
Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a
wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
fjf<|fmdf<a w;s˙la; øjYS,;djh wka;r®.%yKh lr
.ekSu i|yd uqo,a m%;sm;a;s l%shd;aulùï hgf;a nexl=j wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh wdrïNfha ° m%∞kh l<
úiska l,ska l,g Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a uqo,ska whlr.; fkdyels m%udKhla i|yd jq uqo,a wvqlr"
lrkq ,nhs' y∫kdf.k olajd we;' whlr.; hq;= ishΩ uqo,a nexl=jg
whlr.; fkdyels njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï" ta i|yd
ksl=;a lrkq ,nk iq/l=ïm;a j.lSula f,i jdr®;d ^Kh wvd,ùu& wvudk Kh m%;smdokhka i,ikq ,efí'
lrhs' uqyqK; w.h iy ksl=;= ñ, w;r fjki wd∞hï tu m%;smdokfha m%udKh OdrK uqo,a iy weia;fïka;=
m%ldYkfha úhoula f,i jdr®;d lrkq ,nhs' yd whlr.; yels uqo, w;r fjki fõ' fnd,a Kh
wdfhdack l<U - Y%S ,xld rcfha iq/l=ïm;a
y∫kd.;a wjia:dfõ ° lmdy˙kq ,efí'
nexl=fõ wdfhdack l<U" YS% ,xld rcfhka ñ,g .kakd uQ,H j;alï ydkslrKh
,o NdKavd.dr ì,am;a iy ne∫ïlrj,ska iukaú; fõ' lsishï uQ,H j;alula ydkslrKh ù we;aoehs nexl=j
tajdhska nexl=j úiska YS% ,xld rchg imhk ,o Kh úiska uQ,H ;;aj m%ldYk †khkays ° ;lafiare lrkq
ksfhdackh flfrk neúka" tu l<U l%ulaIh ms˙jehg ,efí'
igyka lrkq ,efí'
l%ulaIh msßjehg OdrKh l< j;alï
rchg fok ,o w;a;sldrï
l%ulaIh ms˙jehg OdrKh l< Khla fyda ,eìh hq;=
1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a ^ixfYdaê; m˙†& uqo,la ydkslrKh ù we;s njg idOdrK idlaIs we;akï"
89 j.ka;sh hgf;a YS% ,xld rch fj; Rcqj fok ,o tu w,dNh .Kkh lrkq ,nkafka j;alfï OdrK w.h
;djld,sl w;a;sldrïj,ska" rchg fok ,o w;a;sldrï iy weia;fïka;= l< wkd.; uqo,a m%jdyhkaf.a ^fuf;la
ksfhdackh fõ' ord fkdue;s wkd.; Kh w,dN yer& j;alfï uq,a iM,
fmd,S wkqmd;h;a jÜgï l< w.h;a w;r fjkih' wdrïNl y∫kd .ekSfuka wk;=rej tla tla wemlrh
j;alul OdrK w.h Rcqj fyda °ukd .sKqula u.ska hgf;a nexl=fõ j.lSu .Kkh ls¯u" wemlrh fya;=fjka
fyda wvqlrkq ,efí' mdvq jq m%udKh wd∞hï m%ldYfhys Woa.;jk uQ,H ne£ï fíreï ls¯u i|yd jk fyd|u
y∫kd.kq ,efí' weia;fïka;=j m%ldr is≥lrkq ,efí'
nexl=j m%:ufhka ;ksj jeo.;a yd ;ksj yd iduQyslj fjk;a uQ,H j;alï iy nerlï
fkdjeo.;a uQ,H j;alï ydkslrKh ù we;s njg idOdrK
idlaIs ;sfí≤hs úur®IKh lrkq ,nhs' tfia jeo.;a uqo,a" ;ekam;= iy fláld,Sk w;a;sldrï jYfhka
fyda fkdjeo.;a ;ksj úur®IKh l< uQ,H j;alula jq foaYSh iy úfoaYSh uqo,a fjf<| †kfha ° y∫kd.kq
ydkslrKh ù we;s njg idOdrK idlaIs fkdue;s hehs ,efí'
;SrKh l<fyd;a tu uQ,H j;alu iudk Kh wj∞kula
we;s uQ,H j;alïj,g we;=<;a lr tu j;alï ydkslrKh 3'3 wksl=;a j;alï iy nerlï
i|yd iduQyslj úur®IKh lrkq ,efí' ;ksj ydkslrK
rka
mdvq i|yd ;lafiare jákdlug w∞,j ydkslrK mdvq
mj;S kï fyda ta nj wLKavj y∫kdf.k ;sfí kï tajd cd;Hka;r ixÑ;fha ixhq;sh uqo,a kS;s mkf;a 67^1&
iduqysl ;lafiarejlg we;=<;a lrkq fkd,efí' j.ka;sh m%ldrj YS% ,xld uy nexl=j úiska" rka fuu
miqld,fha ° ydkslrK w,dNfha w.h wvqjkafka kï ixÑ;fha fldgila f,i ≤˙h yel' tu ksid YS% ,xld uy
iy ydkslrKh y∫kd.ekSfuka miq is≥ jQ is≥ùulg nexl=j úiska cd;Hka;r ixÑ;fha fldgila f,i ord isá
úIhdkqnoaOj w∞, lr .;yels kï l,ska y∫kd.;a rkaj, w.h 2010 foieïnr® 31 †kg remsh,a ì,shk 54 ls'
ydkslrK w,dNh wdmiq .,mhs' miqld,hl ° wdmiq fuu rka cd;Hka;r ixÑ;fha fldgila ksid jk neúka
.,mk ,o ´kEu ydkslrK w,dNhla wdmiq .,mk o idudkH jHdmd˙l lghq;=j, ° wf,ú jk fjf<|
,o †kg j;alfï OdrK w.h tys l%uCIh ms˙jeh NdKavhla f,i Ndú;d fkdjk neúka o fuu rka
fkdblaujk m%udKhla olajd wd∞hï m%ldYfha idOdrK w.hg w.h fldg ,dNh fyda w,dNh wd∞hï
y∫kd.kq ,efí' m%ldYhg udre lrkq ,nhs' rkaj,ska Wm,íê fkdjq
,dNh fyda w,dNh ,dNd,dN úir®ckhg fmr w∞<
úlsŒug we;s wdfhdack
ixÑ; .sKqug udre lrhs'
úls◊ug we;s j;alula ydkslrKh ù we;akï tys
wdYs%; iud.ïj, wdfhdack
ms˙jeh ^uQ,sl f.ùu iy l%ulaIh w;r Y=oaO w.h& yd
tys jr®;udk idOdrK w.h" óg fmr ,dNh fyda w,dNh wdY%s; iud.ïj, nexl=fõ wdfhdack" miqj wmyrKh
hgf;a y∫kd.;a ydkslrK w,dNhla fõ kï th wvqlr i|yd r|jdf.k we;s tajd o iu. ms˙jeh l%uhg .sKqï.;
ysñlre m%d.aOkfhka wd∞hï m%ldYkhg udrelrkq ,efí' lrkq ,efí'
úlsKSug we;s ,shú,s f,i jr®.lr we;s ysñlï m%d.aOk
,shú,s kej; .e,mSï ,dNh i|yd y∫kd.kafka ke;' f;d.
Kh ,shú,sj, ydkslrK w,dN" ,shú,af,ys idOdrK f;d." ms˙jeh fyda Wm,íê jákdlï jk foflka wvq
w.fhys jeäùu" ydkslrK mdvqj y∫kd .ekSug miqj jq m%udKh u; olajd we;' nr ;nk ,o idudkH ms˙jeh
isoaêhlg w∞, jk njg ksYaÑ; idlaIs ;sfí kï muKla" mokïj ms˙jeh ksYaph lrkq ,efí' fiñka jehjk
th ,dN fyda mdvq yryd kej; .e,msh yelsh'
f;d. i|yd fjka ls¯ula i,id we;'
úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlï
foam," msßh; iy WmlrK
úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlï" nerlïj, l%ulaIh ms˙jehg
foam," ms˙h; iy WmlrK t†fk∞ fiajd úhoï yer"
miqj jdr®;d lrkq ,efí' fuu nerlïj, w.h fjkiaùu
iuqÉÑ; laIhùï iy iuqÉÑ; ydkslrK jákdlu
ld,Sk nerlïj, jeäùula fyda wvqùula f,i fYaI
wvql< ms˙jehg olajkq ,efí' tlS foam," ms˙h; iy
m;%fhys olajkq ,efí' úfoaYSh uqo,a ld,Sk nerlïj,
fjkiaùï j,ska Woa.;jk jdis iy wjdis jydu w∞hï WmlrKj, fldgia wdfoaY ls¯fï ms˙jeh th ork
m%ldYkfhys úhoula f,i y∫kd.kq ,efí' nerlfï wjia:dfõ° y∫kd .ekSu i|yd jq ksr®kdhlhka imqrk
whs;sh ;j≥rg;a mj;S kï jdish fyda wjdish Wm,íê ,oafoa kï" tlS úhoï o tjeks ms˙jehg we;=<;a jkq
fkdjq ñ, m%;Hd.Kkfhka jdish$^wjdish& f,i jdr®;d we;'
lrkq ,efí' jdish fyda wjdish Wm,íê jq ^nerlu f.dvke.s,s i|yd jq laIh iy m%;Hd.Kk †khg miqj
wdmiq f.ùï u.ska& wjia:djkays° th ñ, fjkiaùïj,ska wvql< ydkslrK mdvq wvqlr" bvï iy f.dvke.s,s
Wm,íê jq jdish$^wjdish& f,i jdr®;d lrkq ,efí' .Kkh lr we;'
uQ,H wemlr iskaklalr bvï yer" j;alïj, my; i|yka weia;fïka;=
uQ,H jdr®;dj,°" uQ,H wemlr uQ,sl jYfhka idOdrK l< „jld,h ;=< ir< udr®. l%uh wkqj laIh .Kkh
w.h u; wfkl=;a f.úh hq;= ± hgf;a y∫kd.kq ,efí' lrkq ,efí'
m˙.Kl oDVdx.j, ixrplhka fkdjk m˙.Kl uD≥ldx. uQ,H fkdjk j;alï ydkslrKh
wiamDIH j;alï f,i olajd ms˙jehg y∫kd.kq ,efí'
uQ,sl y∫kd .ekSfuka wk;=rej fuu wiamDIH j;alï" lsishï uQ,H fkdjk j;alula ydkslrKhg Ndckh
jr®I 4 l „jld,hla mokï l< iuqÉÑ; l%ulaIh wvql< ùfï i,l=Kq olajkafka kï fyda mj;akd isoaëka fyda
OdrK w.hlg mj;ajd f.k hkq ,efí' fjk;a ;;a;ajhla fya;=fjka OdrK w.h ydks úhyels
nj fmkakqï lrkafka kï nexl=j úiska tajd tla tla j.lSfï iy ie,iqfï j;alïj, idOdrK w.h fyda
jdr®;d ls¯fï †kfha ° iudf,dapkh lrkq ,efí' tjeks jeä ixLHdj ishhg 10 blaujk wjia:dj, ° wdhq.Kk
i,l=Kla mj;S kï" nexl=j úiska j;alfuka whlr .; wd∞hï fyda úhoï f,i y∫kajkq ,efí' tlS ,dN fyda
yels uqo,a m%udKh weia;fïka;= lrkq ,efí' j;alul w,dN" fuu fhdackd l%u i|yd iyNd.sjk fiajlhkaf.a
OdrK w.h whlr.; yels uqo,a m%udKh blaujkafka wfmalaIs; b†˙ jev lrk ld,h u; wdhq.Kk ,dN yd
kï j;alu ydkslrKh jq f,i i,ld" whlr .; yels w,dN CI◊lj y∫kd .ekSug myiq jk f,i úêu;a
jákdlug .sKqï ;nkq ,efí' l%uhla m%ldr igyka lrkq ,efí'
w;S; is≥ùul m%;sM,hla jYfhka nexl=jg jr®;udk w∞, jHjia:d iy fr.=,dis m%ldr fiajlhskag fiajl
j.lSula ^ffk;sl fyda iïuq;shlska& we;súfgl ° wr®:idOl wruqof,a ∞hl;ajh iy fiajd kshqla;hkaf.a
Ndr wruqof,a ∞hl;ajhg ysñlula ,efí' nexl=j úiska
j.lSu fíreï ls¯u i|yd wdr®:ßl jdis we;=Ω
fiajlhskaf.a o< md˙Y%ñlfhka ishhg 24 la iy ishhg
iïm;a .,dhdula wjYHùu;a" tu j.lSu ms<sn|
3 la ms<sfj,ska fiajl wr®:idOl wruqo,g iy fiajd
úYajikSh weia;fïka;=jla ms<sfh, ls¯ug yelsùu
kshqla;slhkaf.a Ndr wruqo,g ∞hl jYfhka f.jkq
u; m%;smdok y∫kd.kq ,efí' m%;smdokhla ,efí' fuu wruqof,a ksYaÑ; odhl ie,iqï f,i fjku
m%;smQr®Kh ls¯ug nexl=j wfmalaId lrkafka kï" u m˙md,kh lrkq ,efí'
tu m%;smQr®Kh ksielju ;yjqre jkakd jq wjia:dj,°"
th fjk u j;alula f,i y∫kajkq ,efí' m%odkhka
ixirKfha mj;sk uqo,a idOdrK jákdlug y∫kdf.k we;s m%∞khka" tajd ,nd
.ekSu i|yd muqKqjd we;s fldkafoaisj,g wkql+,ùug
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrkq ,nk uqo,a tajd we;s bvlv ms<sn| idOdrK ;yjqrejla we;súg tajd
orkakkag nexl=j u; ysñlula mj;S' ixirKfha mj;sk ysñlre m%d.aOkh hgf;a olajkq ,efí' m%∞khka úhoï
uqo,a i|yd nerlu" tajdfha uqyqK; jákdlu u; uQ,H úIhlg w∞, jk wjia:djl ° úhoug i˙,k ld,
;;aFjh ms<sn| m%ldYfha igyka lrkq ,efí' m˙Éf√ohla ;=< l%udkql+, mokula u; th wd∞hï
m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí' m%∞khla j;alug w∞,
úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajl m%;s,dN fhdackdl%u
jk wjia:djl ° tys idOdrK w.h rcfha ú,ïNS; m%∞k
nexl=j úiska fufyhjkq ,nk úY%du jegqma iy wksl=;a .sKqulg nerlr" tu j;alfï laIh m%;sm;a;shg wkql+,
mYapd;a fiajl m%;s,dN fhdackd l%u 36 jeks igyfkys jq l%udkql+, mokula u; tys wfmalaIs; m%fhdackj;a
fy<sorõ lr we;' wdhqld,h ;=< wd∞hï m%ldYkhg uq∞y˙kq ,efí'
nexl=j úiska úY%du jegqma" jekaoUq iy wk;aore úY%du fiajl uKav, úhoïj,g" uqΩ ldr®h uKav, m%;s,dNj,
jegqma" jekaoUq mqreI yd wk;aore úY%du jegqma" úY%du mQr®K ms˙jeh we;=<;a h' jr®Ih wjidkfha ° f.úh hq;=
md˙f;daIs; iy úY%du fiajl ffjoH m%;s,dN hk jegqma iy iïnkaê; úhoï wksl=;a foaYShj f.úh hq;=
fYaIhka hgf;a olajkq ,efí'
fhdackdl%u mj;ajd f.k hkq ,nhs' bka fjka fjkaj
m˙md,kh lrkq ,nk m<uq fhdackd l%u 3 g nexl=j iy l%shd;aul l,anÿ
iq≥iqlï ,;a m%;s,dNSka úiska ∞hl uqo,a f.jkq ,efí'
nexl=j l,an≥ .ekqïlre jk wjia:djkays °" l,an≥ .;a
ksYaÑ; m%;s,dN fhdackdl%u hgf;a m%;s,dN f.ùfï
j;alïj,ska wfmalaIs; m%;s,dN mokï lrf.k" l%shd;aul
ms˙jeh" mqfrdal:kh l< talSh ner wdhq.Kk l%uhla
l,an≥ i|yd f.úh hq;= l=,sh th n, mj;akd ld,
u; tla tla fhdackd l%uhg fjka fjka jYfhka ;SrKh m˙Éf√oh ;=< wd∞hï m%ldYkfhys igyka lrkq ,efí'
lrkq ,efí' wdhq.Kk w.h ls¯ï jr®I ;=klg jrla
ne.ska is≥ lrkq ,efí' wdodhï nÿ≥
úY%du fiajd úhoï" m%;s,dN yd w;am;a lr.kakd f;la 1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a 118 jeks j.ka;sh
idudkH ld, iSudj ;=< ir, udr®. l%uh m%ldr úhoï m%ldr nexl=fõ wd∞hu" wd∞hï noafoka ksoyia fõ'
f,i y∫kd.kq ,efí' m%;s,dN" y∫kajd ≥ka wjia:dfõ u
wdodhu iy úhou
th w;am;a lrf.k ;sfí kï fyda fjkia ù we;akï fyda
úY%du fiajd úhou tie◊ka u y∫kd.kq ,efí' nexl=j fj; wdr®:ßl m%;sM, .,dtafï yelshdj iy
wd∞hu ksielj u ñkqï l< yels m%udKh wkqj wd∞hï
wkqN+;s .e,mSï iy wdhq.Kk Wml,amkhka fjkiaùï .sKqï.; lrkq ,efí' ork ,o ms˙jeh iy Wmhk ,o
u; Woa.; wdhq.Kk ,dN iy mdvq ksYaÑ; m%;s,dN ksYaÑ; wd∞hu w;r Rcq iïnkaO;djh mokï lrf.k
wd∞hï m%ldYkfhys úhoï igyka lrkq ,efí' jHdmdrh l uqo,a iy úksuh wkqmd; m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u'
mj;ajdf.k hdu iy foam," ms˙h;" WmlrK ldr®hCIuj
mj;ajd .ekSu i|yd ork ,o ishΩu úhoï" jr®Ih i|yd l uqo,a ksl=;a ls¯u'
m%;sM, .Kkh ls¯u ms◊i wd∞hug tfrysj igyka lr l uQ,H moaO;sfhys ksoyia ;r.ld˙;ajh iy
we;' ia:dhS;djh ie,iSu'
wd∞hï úhoï ye¢kaùug fmr my; ±lafjk .sKqï.; l iq≥iqlï,;a uQ,H wdh;kj,g n,m;% ,nd°u iy
ls˙fï Wmudkhka o imqrd,sh hq;=h' wëlaIKh'
wruqo,a wdmiq .ekSfuka rchg fyda uQ,H idud‚lhkaf.ka ú'ye'.s' ñ,g .ekSu i|yd n,j;a
fjf<|fmd<g ffokslj is≥jk Y=oaO .,dhdï ys,õ úfoaYSh ;;a;ajhka mj;akd idud‚lhka kï ls¯u u.ska
lrkq ,efí' fuu lghq;= fndfyduhla ffoksl iy l<ukdlrKh l< fjf<|fmd<la ;=< idud‚lhka
fjf<|fmd< fufyhqï u.ska is≥lrkq ,efí' w;r" iafjÉPd yqjudre ls¯u u.ska h' w∞< uQ,H ;;aFjh
ms<sn| m%ldYfha †kfha ° nexl=j úiska ork ,o uqΩ
(ii) ixirKfhys mj;akd uqo,a ksfhdackh flfrk
nerlug wdOdrlj YS% ,xld rcfha iq/l=ïm;aj,ska m%udKh by; ixLHdjkaf.ka ±lafõ'
iukaú; wdfhdack l<Ula mj;ajd .kS' nexl=fõ
cd'uQ'w' mx.=j
m%;sm;a;sh jkafka fuu wdfhdack fjf<πu i|yd
fkdj uqo,a fufyhqï lghq;= i|yd muKla mj;ajd cd;Hka;r uQ,H wruqo, ^cd'uQ'w'& jq l,S idud‚l rgj,a
.ekSuh' 187 lska iukaú; cd;Hka;r ixúOdkhls' cd;Hka;r
uqo,a iyfhda.s;djh" úksuh ia:dhS;djka iy úêu;a
Ndr iy Ndrldr;aj l%shdldrlï úksuh ie,iqï m%jr®Okh ls¯ug;a" wdr®:ßl jr®Okh iy
Ndrldr iy m˙md,k úêúOdk hgf;a Y%S ,xld uy /lshd ;;a;ajh by< uÜgulg f.ktau wNsjr®Okh
nexl=j úiska m˙md,kh lrkq ,nk uqo,a" nexl=fõ uQ,H ls¯ug;a f.jqï fYaI .e,mSï myiq lr,Su i|yd rgj,g
m%ldYkhka f.ka wka;r®.; fldgila fkdjk neúka ;djld,sl wdOdr iemhSug;a th msysgqjk ,†' cd'uQ'w'
tajd fuu uQ,H m%ldYkfhys we;=<;a lr fkdue;' uQ,sl m%Njh jkafka m%d.aOk ∞hlh fkdfyd;a mx.=h'
5' uQ,H j;alï cd'uQ'w' iïm;a tys idud‚l rgj,ska ,efí' mqΩ,a
2010 2009 jYfhka rgl wdr®:ßl ;;a;ajh" ta yd iudk rgj, mx.=
re' ’000 re' ’000 o .Kkhg f.k tla tla rfgys ∞hlh fkdfyd;a mx.=j
,dN$w,dN u; idOdrK ksYaph lrkq ,efí' cd'uQ'w' wruqo,g nef|k wjia:dfõ °
jákdlug we;s iq/l=ïm;a 183,729,813 56,275,323 rgla úiska thg w∞, mx.=fjka ishhg 25 la mqΩ,aj
ms<s.;a úfoaYSh uqo,aj,ska f.úh hq;= w;r" b;s˙ ishhg
úls”u i|yd we;s wdfhdack 346,935,603 315,342,452 75 iajlSh uqo,aj,ska f.úh hq;= fõ'
uqΩ uQ,H j;alï 530,665,416 371,617,775
hï idud‚lhl=f.a mx.=fjka" cd'uQ'w' iu. jk uQ,H
iy ixúOkd;aul iïnkaO;djh ms<sn| uQ,sl wx.hka
6' cd'uQ'w' iïnkaO j;alï
ksrEmkh jk w;r" fïjd o we;=<;a h'
2010 2009
∞hlh - cd'uQ'w' fj; idud‚lhl=f.a ∞hlh idud‚lhdf.a
re' ’000 re' ’000 mx.=jg iudk fõ' tu.ska idud‚lhd úiska cd'uQ'w' fj;
úfYaI .ekqï ysñlï ≤¯u 273,070 2,286,331 ,nd°ug ne£ we;s Wm˙u uQ,H iïm;a m%udKh ksYaph
cd'uQ'w' mx.=j 70,624,016 73,860,938 lrkq ,efí' idud‚lhl= úiska ∞hlh iïmqr®Kfhka u
f.úh hq;= w;r" ishhg 25 la cd'uQ'w' úiska kshu lrkq
cd'uQ'w' ;ekam;=j 134,753 140,929
,nk ixÑ; j;alïj,ska ^ú'.e'ys' fyda mdúÉÑ l< yels
l,ska f.jQ ne£ï .dia;=j 167,430 221,583
uqo,a& f.úh hq;=h' b;s˙ m%udKh idud‚lhdf.a uqo,aj,ska
uqΩ cd'uQ'w' iïnkaO uqΩ j;alï 71,199,269 76,509,781 f.úh hq;=h'
Pkaoh °fï n,;, - cd'uQ'w' ;SrKj,° idud‚lhdf.a
úfYaI .ekqï ysñlï ≤oeÍu Pkaoh °fï n,;, mx.=j u.ska ksr®jpkh fõ' tla tla
úfYaI .ekqï ysñlï ^ú'.e'ys'& ≤¯u jq l,S cd'uQ'w' cd'uQ'w' idud‚lhdg uQ,sl Pkao 250 la o mx.=fjys iEu
iud‚lhka yg ndOdjlska f;drj mdúÉÑ l< yels ú'.e'ys' ñ,shk 0'1 la i|yd tla w;sfr®l Pkaohla ne.ska
uqo,a jr®. i|yd mj;sk úNjH ysñluls' tkï" ú'.e'ys' o ysñ fõ'
orkakka úiska tu uqo,a i|yd ú'.e'ys' yqjudre lr.;
yelsùuh' tlS idud‚lhka tu uqo,a ú'.e'yss' ≤¯ug iy uQ,HlrKh msúiSu - idud‚lfhl=g ,nd.; yels
ms<s.ekSug ne£ isáu iy ú'.e'yss' moaO;sfha fufyhqïj,g uQ,H myiqlïj,ska ^msúiSfï iSud& idud‚lhdf.a mx.=j
w∞,j úúO j.lSïj,g .re ls¯ug ne£ isàu ksid ixÑ; mokï fõ' iómia: iy jHdma; l< ie,iqï m%ldr
j;alula f,i ú'.e'ys' j, we;s úfYaI;ajh we;s fõ' idud‚lfhl=g m%jr®;kh jdr®Islj mx.=fjka ishhg 100
wdndOj mdúÉÑ l< yels uqo,a u; ú'.e'ys' j, mj;sk la o iuqÉÑ; jYfhka ishhg 300 la o olajd Kh ,nd.;
ysñlu fohdldrhlska .re ls¯u cd'uQ'w' úiska ;yjqre yelsh' widudkH wjia:djl° iy ksYaÑ; .egΩ úiπ
lrkq ,efí' tkï" ≥r®j, úfoaYSh ;;a;ajhkays mj;sk .ekSu i|yd m%fõYh óg jeäúh yelsh'
ú'.e'ys' fjkals¯ï - idudcslhkaf.a mx.=j,g iudkqmd;slj 8' ^w& wksl=;a wdh;kj,g fok ,o Kh
Tjqkaf.a ú'.e'ys' fjkals¯ï m%udKh kshu lrkq ,efí'
2010 2009
tneúka ú'.e'ys' mx.=j j;alula fõ' nexl= úiska re' ’000 re' ’000
cd'uQ'w' iu. is≥lrkq ,nk .kqfokq Y%S ,xld wdKavqfõ
±kg mj;akd uq,a uqo,
ksfhdacs;hl= jYfhka fkdj" ;u n,;, wkqj is≥lrk
neúka cd'uQ'w' mx.=j nexl=fõ j;alula f,i tys uQ,H - iïnkaê; mdr®Yajhka 1,758,574 45,919
m%ldYkhkays olajhs' cd'uQ'w' mx.=j i|yd f.úh hq;= - wfkl=;a 1,937,222 2,104,829
uqo,a m%udKh 15 jeks igyfka mx.= nerlu YSr®Ih hgf;a 3,695,796 2,150,748
olajd we;'
iqiyk iqkdñ fhdackd l%uh
mS'wdr®'„'tµa - tÉ'whs'mS'iS' Ndr .sKqu hgf;a ,eìh hq;= uqo,a
±ä †<s∫ Ndjhg m;aj isák rgj,a fjkqfjka †<s∫lu - iïnkaê; mdr®Yajhka 513,788 604,632
wvqlr,Sfï myiqlu (PRGF-HIPC – Poverty Reduction - wfkl=;a 214,058 512,558
Growth Facility for the Heavily Indebted Poor Countries) ,eìh hq;= fmd,sh 4,217,766 4,217,766
fjkqfjka cd;Hka;r uQ,H wruqo, iu. YS% ,xldj
wvql<d - w;aysgjq fmd,sh (4,217,766) (4,217,766)
mj;ajdf.k hkq ,nk ^m˙md,s; - Administrated& úfYaI
ú,ïNS; .sKqula (Special Contingant Account) SCA 2. wvudk ,eìh hq;= uqo,a
2000 wfm%a,a 21 †k ú'.e'ys' ñ,shk 0.789 la meje¯fuka i|yd fjkals¯u (1,963,796) (2,131,342)
wrUk ,°' fuu .sKqu wrUk ,oafoa cd;Hka;r uQ,H Y=oaO ,eìh hq;= uqo, 2,459,846 1,136,596
wruqof,ys u. fmkaùu u; SCA 2 .sKqu jid ±óug
;SrKh ls¯fï ° SCA 2 .sKqfuys meje;s fYaIh udre
ls¯fuks' wvudk ,eìh hq;= uqo,a i|yd fjkals¯fï p,kh
fufiah'
fuu .sKqfuys fYaIhka we;s rgj,ska cd'uQ'w' my;
±lafjk b,a,Sï lrk ,°' Wla; .sKqfuys i|yka fYaIhka 2010 2009
(PRGF-HIPC) Ndr .sKqu fj; m%;smdok ls¯u l< hq;af;a re' ’000 re' ’000
tljr fokq ,nk mejereula f,iska fyda iykdOdrhla
f,isks' fuh PRGF-HIPC Kh fjkqfjka imhd †h hq;=h' jr®Ih wdrïNfha ° 2,131,342 2,178,492
ta wkqj SCA 2 .sKqfï fYaIh PRGF-HIPC Ndr .sKqu
wvudk ,eìh hq;= uqo,a
fj; mjrd °ug Y%S ,xld rch tlÛ úh' fuh mjrd fokq
,nkafka tljr uq∞y˙kq ,nk iykdOdrhla f,iska fkdj i|yd jQ p,kh (167,546) (47,150)
(act as an out right grant) 2018 jir olajd n, meje;afjk jr®Ih wjidkfha ° 1,963,796 2,131,342
fmd,S rys; ;ekam;=jla jYfhks'
1949 wxl 58 ork uqo,a kS;s mkf;a ^ixfYdaê; m˙†& 8' ^wd& fjk;a foaYSh ,eìh hq;= oE
89 jeks j.ka;s m%ldr fok ,o ieu w;a;sldrlula
2010 2009
udi yhlg fkdjeä ld,hlska wdmiq f.jkafka kï
iy ´kEu wjia:djl° m˙fYaIj ;sfnk tu w;a;sldrï re' ’000 re' ’000
m%udKh w;a;sldrï fokq ,nk jr®Ifha Y%S ,xld rcfha NdKavd.drfhka yd wfkl=;a
weia;fïka;=.; wd∞hñka ishhg 10 la fkdblaujkafka
wud;HdxY j,ska ,eìh hq;= oE 2,377,257 63,194
kï" taldnoaO wruqo,ska ±¯u i|yd wkqudk úhoï
uQ,Hhkh ls¯u i|yd YS% ,xld rchg ^YS%,xr& Rcq fjk;a ,eìh hq;= oE 897,635 532,250
;;ald,Sk w;a;sldrï °ug uy nexl=jg yelsh' nexl=j
4,374,892 595,444
úiska tfia fok ,o w;a;sldrï by; fYaIfhka ±lafõ'
NdKavd.drfhka yd wfkl=;a wud;HdxY j,ska ,eìh (iii) w∞, wdh;kj, jQ wdfhdackhkaf.a OdrK jákdlu
hq;= ≤ u.ska fmkakqï lrkqfha Y%S ,xld rch fjkqfjka fufiah'
nexl=j úiska ork ,o úhoï fõ'
2010 2009
re' ’000 re' ’000
9' uQ,H iy wksl=;a wdh;k j, wdfhdack
isudiys; Y%S ,xld Kh f;dr;=re
^w& (i) Y%S ,xld uy nexl=j úiska jd◊c" ldr®ñl
ldr®hdxYh 5,986 8,605
fyda fjk;a wdh;khl Rcq iïnkaOlï we;sjk
iSudiys; ,xld la,shr® ^mqoa.,sl&
m˙† fjf<| fyda fjk;a lghq;=j, ksr;ùu fyda
iud.u 29,500 29,500
idudkH jHdmd˙l lghq;=j,° fjk;a nexl=j,
iSudiys; µsÉ fr®áxia ,xld
fldgia ñ,° .ekSu fyda 1949 wxl 58 ork uqo,a iud.u 3,500 3,500
kS;s mk; ^ixfYdaê;& m%ldr ksYaÑ; jYfhka ,xld µhskEkaI,a ir®úia ìhqfrda
;ykï lrkq ,efí' flfia jqjo" uqo,a uKav,fha ,sñgâ 2,250 2,250
u;h m˙† nexl= iy uQ,H wxYfha udkj iïm;a iy uQ,H iy wksl=;a wdh;k j,
;dlaI◊l ixjr®Okh †hqKqj iy m%jr®Okh i|yd uqΩ wdfhdackh 41,236 43,855
fyda Y%S ,xldfõ l%shd;aul jd◊c nexl=j, .kqfokq
ksYaldIKh ls¯u myiq ls¯u i|yd msysgqjk ,o
9' ^wd& wfkl=;a j;alï
2010
iud.ul fldgia w;am;alr ±¯ug mk; u.ska
2009
n,;, mjrd ;sfí' re' ’000 re' ’000
(ii) by; i|yka wjYH;djhka mokïj nexl=j úiska
wfkl=;a foaYSh j;alï 1,272,621 1,497,973
fYaI m;% †kg my; i|yka wdfhdack orkq ,efí'
1,272,621 1,497,973
wdfhdackh l< jHdmdr lghq;= ork m%;sY;h jr®Ih
wjidkh nexl=j úiska jr®Ih ;=,° iafjÉPd ;ekam;= rlaIK
iud.u
2010 2009
l%ufhys jQ wdfhdack j,ska remsh,a ñ,shk 331'653 l
m%udKhla .eiÜ wxl( 1673$11-2010 iema;eïnr® 28" u.ska
iSudiys; ,xld iajhxlS%h fplam;a 19.66 19.66 udr®;= 31
la,shr® ^mqoa.,sl& ksYaldIKh msysgqjk ,o Y%S ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh fj; udre
iud.u lrk ,°'
10' f;d.
iSudiys; µsÉ Kh fY%aKs ls¯u 10.00 10.00 foieïnr® 31 2010 2009
fr®áxia ,xld
iud.u re' ’000 re' ’000
,xld µhskEkaI,a iajhxlS%h wruqo,a 7.50 7.50 foieïnr® 31 ixirKfha we;s fkdaÜgq 1,476,072 1,687,046
ir®úia ìhqfrda yqjudrej ixirKfha we;s ldis 513,981 391,615
udr®.ia: fkdaÜgq 668,170 -
,sñgâ
Y=oaO fmd;a w.h 8,157,717 641,366 191,225 83,807 58,927 11,958 199,340 9,344,340 9,342,947
bvï iy f.dvke.s,s i|yd fmd;a jákdlu" idOdrK 2010 jr®Ih ;=< nexl=j úiska ñ, ° .;a" foam< ms˙hk
jákdlu wkqj igyka lrkq ,efí' b;d wdikaku yd WmlrK iy wiamDYH j;alï i|yd uqo,ska f.jQ
iajdëk ;lafiarej 2007 foieïnr® 31 †kg jr,;a jákdlu remsh,a ñ,shk 280'027 ^2009 - remsh,a ñ,shk
;lafiarejl= jk mS'î' lΩ.,f.or uy;d úiska is≥ lrk 387'795&'
,o w;r 2007 foieïnr® 31 †k jdr®;d .; lr ;snq◊'
12' wiamDIH j;alï
bvï iy f.dvke.s,s ixhq;sh my; i|yka m˙†h'
2010 2009
OdrK jákdlu
2010 2009 re' ’000 re' ’000
re' ’000 re' ’000 m˙.Kl uD≥ldx.
iskaklalr bvï 2,939,202 2,942,747 ms˙jeh -
13' nexl= iy uQ,H wdh;khkag f.úh hq;= uqo,a fmd,sh ork Khj,g" cd'uQ'w' iu. jq ≥.Snj wvqlr,Sfï
2010 2009 iy wdr®:ßl jr®Ok myiqlu iy jeälrk ,o jHqyd;aul
.e,mqï myiqlï fukau y†is wdOdr myiqlï o we;=<;a
re' ’000 re' ’000 fõ'
úfoaYSh nexl=j,g
f.úh hq;= uqo,a 2,598,637 17,709,419 os<s÷lu wvqlsÍfï iy wd¾Ól j¾Ok myiqlu ^mS'wd¾'Ô't*a&
wksl=;a úfoaYSh wdh;khkag fuu myiqlu" wvq wd∞hï ,nk idud‚lhkag cd'uQ'w'
f.úh hq;= uqo,a 528,499 359,422 úiska imhkq ,nk †.=ld,Sk uQ,HlrK myiqluls'
nexl= iy uQ,H wdh;khkag
fuu myiqlu" óg by; ° jeä †hqKq l< jHqy.;
f.úh hq;= uqΩ uqo,a 3,127,136 18,068,841 .e,mSï myiqlu f,i y∫kajk ,°' ≥.Snj wvqlr ;sridr
mokula u; jeä jr®Okhla m%jr®Okh ls¯u u.ska Wiia
„jk ;;a;ajhla lrd msúiSu fuu jevigyfka b,lalh
14' wdishdkq ksYaldIK ix.uhg f.úh hq;= uqo,a fõ' fuu myiqlu hgf;a wh lrk fmd,S wkqmd;h
jr®Ihlg ishhg 0'5 la fõ' fuh hgf;a cd'uQ'w' úiska
2010 2009
m%∞kh lrkq ,nk Kh wdmiq f.ùfï ld, m˙Éf√oh
re' ’000 re' ’000
Wm˙u jYfhka jr®I 10 ls'
jr®Ih wjidkhg
f.úh hq;= uqo, 65,044,407 29,836,531 oS¾> lrk ,o wruqo,a myiqlu ^B't*a't*a&
ñ,shk 137'8 la tkï we'fvd' ñ,shk 212'47 la jk Kh úfYaI .ekSï ysñlï fjka lsÍu ^ú'.e'ys'&
myiqlfï 5 jk jd˙lh o ,xldjg ,enq◊' b;s˙ m%udKh
ú'.e'ys' hkq mj;akd ixÑ; j;alïj,g m˙mqrKhka
rfÜ wdr®:ßl ldr®h idOkh ldr®;=uh jYfhka úur®Ykh
jYfhka †.=ld,Sk f.da,Sh wjYH;djhka imqrd,Su
ls¯fuka wk;=rej jd˙l 3lska ,xldjg imhkq we;'
i|yd cd'uQ'w' úiska msysgqjk ,o ixÑ; j;aluls'
fuu iómia: Kh myiqlu cd'uQ' wruqof,a YS% ,xldfõ
idud‚l rgj,g tajdfha cd'uQ'w' mx.= m%ldr ú'.e'ys'
mx.=j fuka ishhg 400 l mx.=jg iudk fõ'
fjkals¯ï is≥ lrhs' cd'uQ'w' ú'.e'ys' fomdr®;fïka;=jg
fuu Kh myiqlu hgf;a ,ndfok wjidk jd˙lh ^cd'uQ'w' ;=< msysá .sKqï tallhls& iyNd.S jk rgj,g
jr®I 2012 udr®;= ui ,nd°ug kshñ;h' fuu Kh uqo, muKla ú'.e'ys' fjka l< yelsh' cd'uQ'w' i;= rka"
wdmiq f.ùu i|yd jr®I 4 l ld,iSudjla ysñjk w;r úfoaY úksuh iy ixÑ; ;;ajhkag m˙mQrl jYfhka
th 2013 wfma%,a uiska wdrïN fõ' fuu Kh myiqlu cd'uQ'w' úiska ú'.e'ys' ìys lrk ,°' nexl=j úiska
i|yd whlrk fmd,S wkqmd;h" fiajd .dia;= yd ia:djr YS% ,xld rch fjkqfjka w;aika lrk ,o .súiqfï i|yka
wkqmd;h hk fldgia follska iukaú;h' fiajd .dia;=j" we;eï fldkafoais m%ldr" cd'uQ'w' úiska idud‚lhkag
úfYaI .ekqï ysñlï wkqmd;hg hg;aj i;sm;d .Kkh Tjqkaf.a cd'uQ'w' mx.= m%udKh wkqj ú'.e'ys' fjka l<
lrkq ,efí' ia:djr wkqmd;h" kshñ; Kh uqo,ska" yels jkafkah' cd'uQ'w' úiska ú'.e'ys' fjkals¯u u.ska
f.úh hq;= Kh uqo, ishhg 300 la olajd jr®Ihlg 1] ls' tla tla idud‚lhdg ms˙jeh rys; j;alula Woa.; jk
kshñ; Kh uqo,ska ishhg 300 blaujk úg jr®Ihlg 2] w;r ta i|yd fmd,S bmehSula fyda f.ùula is≥ fkdfõ'
la jQ wu;r .dia;=jla whn≥ f,i f.úh hq;=h' ú'.e'ys' wj,x.= ls¯ug o .súiqfï fldkafoaisj,ska
úêúOdk i,id ;sfnk kuq;a fuf;la tu úêúOdk
iómia: Kh myiqlfï m%Odk wruqKq l%shd;aul lr fkdue;' ú'.e'ys' fjka ls¯ï jeä ùfuka"
l rfÜ wdr®:ßl m%;sixialrK jevms<sfj,g iyh ùu 6 jeks igyfka úia;r lr we;s m˙† ú'.e'ys' ±¯ï jeä
fõ' tys Y=oaO fjkals¯ug iudk uqo,a iy th ú'.e'ys'
l hqOuh ;;ajhg miq m%;sixialrK iy iyk ie,iSfï
fomdr®;fïka;=fõ lghq;=j,g iyNd.Sùfï fya;=fjka
jHdhduhka i|yd m%udKj;a iïm;a we;snj ;yjqre
cd'uQ'w'" ú'.e'ys' fomdr®;fïka;=j wjika l< fyda wEjr
lrk w;r;=r rfÜ uQ,H ;;ajh Yla;su;a ls¯u'
l< wjia:dfõ ° f.úh hq;= wksl=;a hï uqo,la fjf;d;a
l ,xldfõ foaYSh uQ,H moaO;sh Yla;su;a ls¯u yd tajd cd'uQ'w' fj; f.ùug idud‚lhka ne£ isà'
úfoaY ixÑ; kej; msysgqùfï wNsm%dh'
cd'uQ'w' fj; f.úh hq;= wksl=;a uqo,a
l hqO jd;djrKhg miqj is≥lrk m%;sixialrK
lghq;= i|yd cd;Hka;r m%cdjf.a uQ,H iyfhda.h fufyhqï iy m˙md,k .kqfokq fjkqfjka nexl=j
,nd.ekSug md,lhkag iyh jk Yla;su;a idr®j cd'uQ'w' fj; f.úh hq;= m%udKh fuhska ±lafõ'
wdr®:ßl mokula we;sls¯u'
mx.= nerlu
l jr®;udk kS;s¯;s rduqj yd nexl= iqm¯laIKh wxl 6 ork igyfka úia;r lr we;s cd'uQ'w' mx.=j i|yd
jeä†hqKq ls¯u ;=<ska nexl= l%uh Yla;su;a ls¯u' f.úh hq;= uqo, mx.= nerlu YSr®Ih hgf;a olajd we;'
myiqlï ixjr®Okh by< kexùfï wruqKq i|yd fuu 18'^wd& kej; ñ,§ .ekSfï tlÕ;djh u; wf,ú l<
myiqlu Ndú;d lrhs' iq/l=ïm;a
2010 2009
fmd,sh .Kkh ls¯u i|yd ih udisl we'fvd' ,kavka
re' ’000 re' ’000
wka;r® nexl= msrskejqï wkqmd;hg tl;= jQ ishhg 4l
wkqmd;hla Wmfhda.S lr .kshs' rcfha ;ekam;= 18,400,000 6,000,000
YS% ,xld uy nexl=j úiska fuu Kh myiqlu wdmiq uy nexl= iq/l=ïm;a 95,054,891 78,022,645
f.úh hq;= wjidk l,amsreKq †kh jkafka fuu myiqlu
113,454,891 84,022,645
m%fhdackhg .;a †kfhka udi 36 lg miq t<fUk †kfõ'
^2009' 08'14&
19' ^w& fiajl m%;s,dN ie,iqï iu. jQ fYaIhkA
17' nexl= iy uQ,H wdh;khka úiska ;ekam;a lsÍï
nexl=j úiska" nexl=fõ idudkH ldr®hhka f,i tys fiajl
;;ald,Sk o< mshjqï l%uh hgf;a (RTGS) iyNd.sjkakka
m%;s,dN ie,iqïj, nexl=lre f,i l%shdlrkq ,efí'
jk n,m;%,dNS jd◊c nexl=" m%d:ñl wf,úlrejka iy
fjku m˙md,kh lrk fiajl m%;s,dN ie,iqïj, nerg
fiajl wr®:idOl wruqo, hk wdh;kj,g fmd,S rys;"
r|jd f.k we;s uqo,a m%udKhka fufiah'
iïmQr®Kfhka u iq/l=ï iys; †kla ;=< imhkq ,nk
øjYS, myiqlï hgf;a wjYH wruqo,a ,nd.ekSfï yelshdj 2010 2009
we;' tu †kla ;=< imhkq ,nk øjYS, myiqlu hgf;a" re' ’000 re' ’000
,nd.;a w;a;sldrï úl=Kqï l< yels rcfha iq/l=ïm;a fiajl wr®:idOl wruqo,
;ekam;a ^Tvmk& l< hq;=hs' fuu myiqlu hgf;a ,nd.;a
- iïnkaê; mdr®Yajhka 1,190 1,083
w;a;sldrï" úl=Kqï l< yels rcfha iq/l=ïm;aj,g
fiajl úY%du fhdackd l%uh
tfrysj ,nd.;a w;a;sldrï ksfhdackh lrkq ,nk w;r
- iïnkaê; mdr®Yajhka (479,902) (481,359)
fojr®Ih wjidkfha ° Y=kH jákdlula ±laùh'
jekaoUq iy jekaoUq mqreI yd
wk;aore wruqo,
2010 2009 - iïnkaê; mdr®Yajhka 698,177 667,955
re' ’000 re' ’000 úY%du md˙f;daIslh fjkqfjka
nexl=j úiska ;ekam;a ls¯ï f.úh hq;= 15,761 19,162
- iïnkaê; mdr®Yajhka 55,282,083 36,556,496 ffjoH m%;s,dN fhdackd l%uh
- wksl=;a 49,563,846 49,525,894 fjkqfjka f.úh hq;= 741,928 843,415
104,845,929 86,082,390 wksl=;a ;ekam;= uqΩ m%udKh 977,154 1,050,255
uQ,H wdh;k úiska ;ekam;a ls¯ï 19' ^wd& wfkl=;a f.úh hq;= uqo,a
- iïnkaê; mdr®Yajhka 368 132 wfkl=;a f.úhhq;= ≤ ;=, we;=,;a remsh,a ñ,shk
- wksl=;a 7,148 3,344 1"175'758 ^2009 - Y+kH& l uqo, 2009 wxl 5 orK nexl=
7,516 3,476 mK; - n,m;%,dNS nexl=j, w;ay˙k ,o foam, y∫kd.
nexl= iy wksl=;a uQ,H wdh;k ekSï" jdr®;d ls¯ï" udre ls¯ï yd mj;ajdf.k hEï wkqj
úiska lrk ,o uqΩ ;ekam;= 104,853,445 86,085,866 n,m;%,dNS jd◊c nexl= yd uQ,H wdh;k j, w;ay˙k
,o foam, tl;= ls¯ï iïnkaOjhs' w;ay˙k ,o foam,
j,g ysñlï mdk wjia:djl° nexl=j ;eïm;= uqo, yd
thg w∞, fmd,sh f.ùug j.lSfuka nefoa' tu ksid
18'^w& rcfha iy rcfha tall iu`. jQ fYaIhka uqΩ ;eïm;= uqo, yd nr;enQ idudkH NdKavd.dr ì,am;a
fmd,S wkqmd;h wkqj .Kkh lrk ,o fmd,sh nexl=fjys
2010 2009
j.lSula f,i jdr®;d lrhs'
re' ’000 re' ’000
20' ixirKfha we;s uqo,a
rcfha ;ekam;= 2,252,713 1,414,039
Y%S ,xldfõ uqo,a ksl=;a ls¯fï tlu n,Od˙hd jYfhka
rcfha ksfhda‚;hka iy wruqo,a 835,946 933,670 nexl=j úiska wLKavj kS;sfhka j,x.= uqo,a ksl=;a ls¯u
rch iy rcfha ksfhda‚;hka fj; is≥ lrkq ,efí' w∞, uQ,H m%ldYk †kg ksl=;alr
jQ uqΩ fYaI 3,088,659 2,347,709 ixirKfha ;snQ uqo,a m%udKhka my; i|yka m˙† úh'
31' rcfha .kqfokq u; ixirK uqo,a ksl=;=$^wdmiq .ekSï& 32' nexl= iy uQ,H wdh;khkaf.a .kqfokq u; ixirK uqo,a
Y=oaO ksl=;=$^wdmiq .ekSï&
2010 2009 2010 2009
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
wdfhdack l<U i|yd Y%S ,xld nexl= yd uQ,H wdh;khkaf.a
rcfha iq/l=ïm;a ñ,° .ekSu (21,279,060) (114,576,052) ;ekam;= ^jeäùu& $ wvqúu (18,866,241) (4,149,819)
35' wjodkï l<ukdlrKh tfia jqj;a" nexl=j tys lghq;= mj;ajdf.k hdfï°"
m%lSr®;sh ms<sn|j jQ wj∞ku" uQ,H wj∞ku yd fufyhqï
Y%S ,xld uy nexl=j tys uqo,a uKav,h yd tlaj tys wj∞ku hk wj∞kï j,g uqyqK fokq ,efí' nexl=fõ
jHjia:dms; wruqKq folla jk ñ, ia:dhs;djh yd l<ukld˙;ajh" fuu wj∞kï wkdjrKhka ;lafiare
uQ,H l%ufha ia:dhs;djh fjkqfjka lghq;= lrkq ,nhs' ls¯u" fufyhùu yd l<ukdlrKh i|yd ±ä yd M,∞hs
tfukau wdr®:ßl yd uQ,H m%;sm;a;s ls%hd;aul lr tys wj∞kï l<ukdlrK yd md,k l%uhka ;yjqre ls¯ug
wruqKq iqrlaIs; ls¯u i|yd Y%S ,xld uy nexl=j yd uqo,a lghq;= lrkq ,nhs'
uKav,h fj;a mqΩ,a jQ jHjia:dms; n,;, mej¯ we;'
uqo,a uKav,h" wjodkï y∫kd.ekSu yd md,kh ls¯ug
tu ksid nexl=fõ wj∞kï l<ukdlrKfhys iM,;djh uQ,sl jYfhka j.lshkq ,nhs' uKav,h" wjodkï md,kh
yd ldr®h idOkh" tys ,dNfhka ueksh fkdyel' ukaoh;a yd M,∞hS l<ukdlrKh ;yjqre ls¯u i|yd lñgq
nexl=j fj; m%;sm;a;s iïmdokh ls¯fï n,;, u`.ska lsysmhlg" iy wxY$fomdr®;fïka;=j,g fuu lghq;=
uqo,a uqøKh lr uQ,H j;alï w;am;a lr.ekSug;a" fmd,S mjrd ;sfí'
wkqmd;" úksuh wkqmd;h yd Kh i|yd n,mEï ls¯ug;a
m%Odk fomdr®;fïka;=j, m%OdkSka" ishΩ iyldr
yelshdj we;s neúks' wêm;sjrekaf.ka iukaú; ksfhdacH wêm;sjreka iu
tneúka" nexl=fõ ,dNh fyda w,dNh" tys ldr®hhkaf.a iNdm;s;ajh Wiq,k by< uÜgfï nexl= jHdma; wj∞kï
uOHia: m%;sM,hla jk w;r" tys fufyhqï fyda m%;sm;a;Ska l<ukdlrK lñgqj" wj∞kï l<ukdlrKhg yd w∞<
,dNh wruqKq lr fkd.kS' lghq;=j,g iïnkaO fõ' wj∞kï Wml%u ixjr®Okh"
uQ,Or®u" rduq" m%;sm;a;s yd iSud l%shd;aul ls¯u iïnkaO yelshdjka mj;ajd.ekSu i|yd øjYS,;d wj∞ku wju
iuia; j.lSu fuu lñgqj i;= fõ' úhyels wj∞kï ls¯u flfrys uQ,sl wjOdkh fhduq flfr®' Kh" fmd,S
y∫kd .ekSu yd tu wj∞kï wdjrKh ls¯u i|yd" wod, wkqmd;h" úfoaY úksuh yd øjYS,;d wj∞ku md,kh
jk l%shdudr®. .ekSu i|yd iy hdka;%K we;s ls¯u i|yd ls¯u i|yd jq m%;sm;a;s ms<sfj,ska 35'1" 35'2" 35'3 yd 35'4
th j.lshkq ,nhs' nexl=j úiska m˙yrKh lrkq ,nk hk igyka j,ska úia;r flfr®'
;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sh" ksr®f,aLk iq/l=ïm;a
ksrjq,a ls¯fï moaO;sh" fmd≥ f,cr moaO;sh yd NdKavd.dr wNHka;r md,k iy wj∞kï l<ukdlrK l%shdj,ska"
fufyhqï l<ukdlrK moaO;sh hk iajhxl%Sh moaO;Ska nexl=fõ l<ukdlrK ú.Kk fomdr®;fïka;=j úiska
iïnkaOj wj∞kï md,kh ls¯u i|yd wjYH jk ishΩ jdr®Islj ú.Kkh flfr®' fuu fomdr®;fïka;=j tu
wNHka;r md,k l%u ms<sn|j lñgqj fidhd n,hs' l%shdudr®.j, m%udKd;au;djh yd tu l%shd udr®. flfrys
nexl=fõ wkql+,;djh m¯laId lrkq ,nhs' l<ukdlrK
m%lSr®;sh ms<sn| jQ wjOdku m%Odk jYfhkau mek ú.Kk fomdr®;fïka;=j Rcqj wêm;sjrhd fj; jdr®;d
k.skqfha nexl=j u`.ska iïmdokh lrkq ,nk m%;sm;a;s lrk w;r" tys fidhd .ekSï yd ksr®foaYhka ú.Kk
rfÜ wdr®:ßlhg fyda fmd≥ ck;djg jdis W;amdokh ls¯ug lñgqj fj; jdr®;d lrkq ,efí'
;rï ldr®hlaIu fkdjk wjia:dj,°h' W∞yrKhla
f,i by< WoaOukhla mj;sk úg† fyda nexl=fõ uqo,a uKav, idud‚lfhl= iNdm;s;ajh ork ú.Kk
fr.=,dis j,g hg;ajk uQ,H wdh;kj, lvdjeàï j,° lñgqj" l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=j yd ndysr
m%lSr®;sh ms<n| jQ wjOdku by< w.hla .kS' tneúka ú.Kljrekaf.a lghq;= wNsfm%alaIKh lrkq ,efí' fuu
nexl=j úiska ls%hdjg kxjk wdr®:ßl yd uQ,H m%;sm;a;s lñgqj ndysr ú.Klg Rcqj m¯laIK l< yels wNHka;r
j, ldr®hlaIu;dj fukau tu m%;sm;a;s ms<sn| m%udKj;a ú.Kk ldr®hhka mqk¯laIKh lrkq we;' cd;Hka;rj
ikaksfõokhla ,nd°u ;yjqre ls¯u i|yd fuu ldr®h ms<s.;a uQ,H jdr®;dlrK l%uhla u`.ska ksjer† fhda.H yd
i|yd j.lshk fomdr®;fïka;= j,g wjYH udkj yd ld,Sk f;dr;=re uyckhdg ,nd°ug" uqo,a uKav,hg
wfkl=;a iïm;a nexl=j u.ska ,ndfoa' Wmfoia yd iydh ,nd°u ú.Kk lñgqfõ m%d:ñl
uy nexl=j uqyqKfokq ,nk m%Odk uQ,Huh wj∞kï ldr®hh jkafkah' lñgqj tys ls%hdldrlï iïnkaOj uqo,a
jkafka Kh wj∞ku" úfoaY úksuh wj∞ku yd fmd,S uKav,hg ld,Skj jdr®;d lrhs'
wkqmd; wj∞ku fõ' fuu wj∞kïj,ska jeo.;a fldgila uqo,a kS;S mkf;a 42 yd 43 j.ka;s m%ldrj" nexl=j
nexl=fõ úfoaY ixÑ; l<ukdlrKh ;=<ska mekk.S' ú.Kldêm;sjrhd úiska cd;Hka;r uQ,H jdr®;dls¯fï
nexl=fõ cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j" úfoaY m%ñ;Skag wkql+,j cd;Hka;r ú.Kk m%ñ;Ska hgf;a
j;alï l<U l<ukdlrKh lrhs' nexl=fõ uQ,H wj∞kï ú.Kk lghq;= lrf.k hdu i|yd jr<;a .Kldêld¯
l<ukdlrK rduqj kv;a;= ls¯u yd fufyhùfï j.lSu iud.ula jk wdr®kiaÜ wekaâ hx.ays iydho ,ndf.k
cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=fõ uOH ldr®hd,h we;'
(middle office) i;= fõ'
uqo,a uKav,h úiska m;a lrkq ,nk úfoaY ixÑ; 35'1 Kh wjodku
l<ukdlrK lñgqj" úfoaY ixÑ; l<ukdlrK ldr®hh
^w& nexl=fõ jr®Ih wjidkfha ° jeo.;a Kh
M,odhS iy ldr®hCIuj bgq ls¯u i|yd j.lshkq ,nhs'
ixflakaøKhka N+f.da,Sh m%foaY wkqj ^wdh;kfha
wj∞kï l<ukdlrKh iïnkaO lreKq we;=<;aj ishΩ
whs;sldr;aj rgj,a mokï lrf.k& my; ±lafõ'
m%;sm;a;suh ;SrK lñgqj úiska i,ld n,kq ,nk w;r"
tajd l%shd;aul ls¯u i|yd uqo,a uKav,hg ksr®foaY
lrkq ,nhs' wj∞kï wdjrKh i|yd jq m%;sm;a;s we;=<;a N+f.da,Sh m%foaY wkqj Kh ixf lakaøKh
úia;Sr®K u`.fmkaùï" ixÑ; l<ukdlrK ldr®hhkaj,g
iïnkaO ldr®h uKav,h fj; ksl=;a lr we;' 2010 2009
re' 000 re' 000
wdfhdackj, Kh wkqmd; yd úfoaY .kqfokqlrejka mokï
lr.;a úfoaY j;alï l<U iïnkaO Kh wj∞ku md,kh YS% ,xldj 105,425,234 120,604,925
ls¯u i|yd cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j úfoaY wefu˙ld tlai;a ckmoh 199,079,811 170,269297
.kqfokqlrejka iïnkaO Kh wj∞kï l<ukdlrK
cmdkh 36,511,236 15,189,710
moaO;sh fhd∞ .kq ,nhs' fmd,S wkqmd; wj∞ku fyj;a
fmd,S wkqmd; p,khkag nexl=fõ úfoaY j;alï l<fUys ì%;dkHh 116,077,064 70,101,508
wdjrKhùï" wdfhdack l<fUys ld, mrdih ksis m˙† hqfrdamh 129,946,840 102,520,720
.e,mSu u`.ska md,kh flfr®' úfoaY úksuh wj∞ku
fyj;a úfoaY úksuh wkqmd;j, fjkiaùï fya;=fjka wê cd;sl uQ,H wdh;k 138,080,144 170,433,627
is≥jk m%d.aOk mdvq m%Odk jYfhka wdfhdack úksuhka fjk;a 180,369,145 69,913,170
úúOdx.slrKh ;=<ska md,kh lrkq ,efí' úfoaY ixÑ;
l<uKdlrkfha °" M,∞hS úfoaY úksuh ue†y;aùï uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,032,957
^wd& wdh;kh wkqj Kh ixf lakaøKh ùu j;alï fyda uQ,H j;alï ksl=;=lrejka my; j.=fjka
nexl=fõ jr®Ih wjidkhg jk ie,lsh hq;= Kh ±lafõ' iagEkavr®â iy mqjr®ia iy µsÉ fr®áka iud.
ixflakaøKh ùu wdh;k jr®.hka wkqj my; ±lafõ' fï fY%a◊.; ls¯ï wkqj AAA ixfla;h b;d by<u
2010 2009 fY%a◊.; ls˙u jk w;r" hïlsis wdh;khlg fmd,sh
re' 000 re' 000 iy uq,a uqo,a f.ùug yels Yla;su;a ;;ajhla ;sfnk
YS% ,xld rch 523,876,520 422,398,857 nj olajhs' AA ixfla;fhka b;d by< fY%a◊.; ls¯ula
±lafjk w;r" Yla;su;a ;;ajhla olajhs' A ixfla;fhka
wê cd;sl uQ,H wdh;k 138,080,144 170,433,627
by< uOHu fY%a◊hla olajk w;r Yla;su;a ;;ajhla yd
úfoaYSh nexl= iy uQ,H 238,824,368 124,737,773 Kh wj∞kfï my< ;;ajhla olajhs' BBB ixfla;fhka
wdh;k my< u wdfhdack fY%a◊ ls¯ula yd my< uÜgfï Kh
wksl=;a 4,708,442 1,462,700 wj∞kula mj;sk nj olajk w;r" m%udKj;a wdrlaIl
uqΩ uQ,H j;alï 905,489,474 719,032,957 mrdñ;s fmkakqï lrhs' AAA ixfla;hg my< fY%a◊
m%Odk m%fNaohka w;r mj;akd ;;ajh ±laùu ms◊i
^we& Kh fYa%◊.; ls¯u u`.ska Kh wj∞ku uekSu + fyda - ,l=Kq u`.ska ldKavlrKh l< yelsh' iagEkavr®â
iagEkavr®â wekaâ mqjr®ia" µsÉ fr®áka iud.u iy uQãia wekaâ mqjr®ia fyda uqãia úiska Kh fY%a◊.; fkdl< nj
mokug wkqj Kh fY%a◊.; ls¯u is≥l< nexl=fõ uQ,H NR ixfla;fhka ±lafõ'
.ekSu is≥ lrkq ,nhs' tfyhska nexl= wdfhdack l<fUys fjf<|fmdf<a fmd,S wkqmd;hka flfrys n,mdkq ,nhs'
NdKavd.dr ì,am;aj, m%udKh" tys uQ,H m%;sm;a;sh úiska ta wkqj NdKavd.dr ì,am;a l<U u.ska Woa.; jk fmd,S
;SrKh lrkq ,efí' Bg wu;rj" remsh,a fjf<|fmdf<a wd∞hfï fjkiaùï flfrys wdfhdack ;SrKj,g jvd
uQ,sl fmd,S wkqmd; tkï" m%;sñ,° .ekSfï wkqmd;h yd nexl=fjys NdKavd.dr ì,am;a l<fUys m%udKh fuka
m%;súl=Kqï wkqmd;" uQ,H m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u i|yd" u uQ,sl jYfhka nexl=fõ uQ,H m%;sm;a;s l%shdudr®.j,
nexl=j úiska ;SrKh lrkq ,nhs' jeä≥rg;a" remsh,a m%;sM,hla f,i fmd,S wkqmd; fjkiaùu n,mdkq ,nhs'
øjYS,;djh ú°ï yd fjf<|fmd<ska remsh,a øjYS,;djh tu ksid nexl=j foaYSh uQ,H j;alïj, fmd,sfha jk
Wlyd .ekSï i|yd jQ nexl=fõ l%shdudr®. fmd≥ remsh,a ixfõ°;djh .ek fkdi,lkq ,efí'
^we& j;alï iy j.lSï l,a ms¯u fyda m%;sñ, ls¯u my; i|yka ld,m˙Éf√o j,° is≥fõ'
úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2010 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000
úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2010 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000
úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2009 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000
úfoaY uqo,a fmd,S wkqmd; N˙; 2009 yh udi 6 jr®I jr®I jr®I
ixfõ°;d wka;rh( idudkH tl;=j uila isg 12 1 isg 2 isg 5g
fmd,S fyda wvq olajd 2 olajd 5 olajd jeä
wkqmd;h
] re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000 re' "000
35'3 úfoaYSh uqo,a wjÞku lñgqj úiska nexl=fõ cd;Hka;r ixÑ;fhys úúO uqo,a
jr®.j,ska ±˙h hq;= m%;sY; m%udKhla kshu lr ;sfí'
úfoaYSh uqo,a wj∞ku hkq úksuh wkqmd;slfha we;sjk
uqo,a fjkals¯u ms<sn|j ;SrKh ls˙fï ° rdcH Kh wdmiq
fjkiaùï ksid w,dN ,eîug we;s wj∞ku fõ'
f.ùfï wjYH;djhka iy uqo,a u; m%;s,dN wkqmd;hka
nexl=fõ úfoaYSh ixÑ; l<ukdlrK ldr®hh hgf;a flfrys ksis ie,ls,a,la olajkq ,efí' tneúka nexl=j
orkakd jQ úfoaYSh j;alï udr®.fhka úfoaY uqo,a úiska m%Odk uqo,a jr®. fndfyduhla" tkï wefu˙ld
l%shdldrlï Woa.; fõ' úfoaY úksuh fjf<|fmdf<a tlai;a ckmo fvd,r®" iagr®,sx mjqï" cmka fhka yd hqfrda
fjkiaùu fya;=fjka nexl=j" úksuh wjodkug újD;ùug j,ska orkq ,nhs' úfoaYSh uqo,a ;;a;ajh u; mkjd we;s
bv ;sfí' uqo,a uKav,h iy úfoaY ixÑ; l<ukdlrK iSudjkag wkql+,ùu iqm¯laIKhg Ndckh fõ'
2010 foieïnr® 31 †kg m%Odk uqo,aj,g YS% ,xld uy nexl=fõ Y=oaO wj∞kï ksrdjrKh my; i|yka úh'
uqo,a jr®.h
wefu˙ld tlai;a hqfrda cmka iagr®,sx ú.eys ´iafÜ%,shdkq wksl=;a ishΩ uqo,a
ckmo fhka mjqï fvd,r® uqo,a jr®.j,
fvd,r® tl;=j
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2110 foieïnr® 31 †kg
úfoaYSh uQ,H j;alï
uqo,a yd uqo,a iudkhka 110,943,443 18,181,304 27,168,738 31,237,633 – 1,283,,105 805,504 189,664,726
,dN $ w,dN u; idOdrK
jákdlug we;s iq/l=ïm;a yd
wf,ú l< yels iq/l=ïm;a 227,595,072 84,105,234 8,223,,203 116,674,396 – 92,352,204 1,715,307 530,665,416
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï – – – – 71,199,269 – – 71,199,269
wksl=;a úfoaYSh ,eìh hq;= uqo,a 14,962 6,831,798 1,643,522 952 2,119 41,474 _ 8,534,828
uqΩ úfoaYSh uQ,H j;alï 338,553,477 109,118,335 37,035,463 147,912,981 71,201,388 93,676,783 2,566,811 800,064,240
iudkqmd;h 42% 14% 5% 18% 9% 12% 0% 100%
úfoaYSh uQ,H nerlï
nexl= yd uQ,H wdh;kj,g
f.úh hq;= uqo,a 153,115 1,504,401 1,094,297 340 373,395 1,588 – 3,127,136
wdishdkq ksYaldIK ix.uhg
f.úh hq;= uqo,a 66,151,121 (1,106,714) – – – – – 65,044,407
cd'uQ'w' iïnkaO nerlï – – – – 275,420,337 – – 275,420,837
jd◊c nexl= úfoaYSh 5,014,191 – – – – – – 5,014,191
uqΩ úfoaYSh uQ,H nerlï 71,318,427 397,687 1,094,297 340 275,794,232 1,588 _ 348,606,570
iudkqmd;h 20% 0% 0% 0% 79% 0% 0% 100%
Y=oaO úfoaYSh uqo,a ksrdjrKh 267,235,050 108,720,649 35,941,166 147,912,641 (204,592,843) 93,675,195 2,565,811 451,457,670
uqo,a jr®.h
wefu˙ld tlai;a hqfrda cmka iagr®,sx ú.eys TiafÜ%,shdkq wksl=;a ishΩ uqo,a
ckmo fhka mjqï fvd,r® uqo,a jr®.j,
fvd,r® tl;=j
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
2009 foieïnr® 31 †kg
úfoaYSh uQ,H j;alï
uqo,a yd uqo,a iudkhka 38,674,007 40,395,988 10,595,236 18,494,893 – 47,649,480 (7,938,448) 147,871,157
,dN $ w,dN u; idOdrK
jákdlug we;s iq/l=ïm;a
yd wf,ú l< yels
iq/l=ïm;a 195,445,909 44,145,531 9,203,770 73,788,798 – 49,033,768 – 371,617,776
cd'uQ'w' iïnkaO j;alï – – – – 76,509,781 – – 76,509,781
l tla tla uqo,a jr®.fhka iy tla tla m%;smdr®Yajh iu. jd◊c nexl= yd wksl=;a
uQ,H wdh;k 104,853,445 86,085,866 104,853,445 86,085,866
r|jd .; yels ixÑ;j, wju yd Wm˙u ixl,kh rch iy rcfha tall
jk iSudjka' iu. fYaIhka 3,088,659 2,347,709 3,088,659 2,347,709
m%;sñ,° .ekSfï
.súiqï hgf;a
idOdrK w.hka iy OdrK w.hka úl=Kk ,o iq/l=ïm;a 113,454,891 84,022,645 113,454,891 84,022,645
fiajl m%;s,dN ie,iqïj,
36' úY%du jegqma iy wksl=;a mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï úY%du jegqma fhdackd l%uh" md˙f;daIsl úY%du jegqma
fhdackd l%uh" ffjoH m%;s,dN hk fhdackd l%uj,g
ishΩu iq≥iqlï,;a fiajlhska wdjrKhjk ksYaÑ;
ksYaÑ; m%;s,dN ne£ï jr®;k úhoï i|yd wdhq.Kk
m%;s,dN ie,iqï myla nexl=j úiska fufyhjkq ,efí'
we.hSï kej; ;lafiare ls¯u i|yd jr®Ih ;=< iajdëk
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh hgf;a" 1998 ckjd˙
wdhq.Klfhl= jYfhka lkai,agkaÜ wekaâ welapqj˙
01 †kg fmr nexl=jg ne∫kq fiajlhska" jr®I 10 l fiajd
^fndïndh& ys fla' ta' mKaä;a uy;df.a fiajh ,ndf.k
ld,hla ksu ls¯fuka wk;=rej thg iq≥iqlï ,n;s'
we;'
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh ∞hl uqo,a fkdf.
jk úY%du jegqma fhdackd l%uhla jk w;r" tys m%;s,dN fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq yd wk;aore
ms˙jeh iïmqr®Kfhkau nexl=j úiska orkq ,efí' ms˙ñ úY%u jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq mqreI iy wk;aore úY%du
fiajlhka i|yd jQ jekaoUq iy wk;aore úY%du jegqma jegqma fhdackd l%uhkays wruqo,a fjkaj l<ukdlrKh
fhdackd l%uh .eyeKq fiaúldjka i|yd jq jekaoUq mqreI lrk w;r" fjka jQ fmd;a mj;ajdf.k hkq ,nhs' flfia
iy wk;aore úY%du jegqma l%uh" 1998 ckjd˙ 01 †kg fyda md˙fNda.sl úY%du jegqma fhdackd l%uh iy ffjoH
fmr nexl=fõ fiajhg ne∫kq fiajlhskag újD;h'fuu m%;s,dN hk fhdackd l%u nexl=fõ .sKqï fmd;aj,ska
ie,iqïj,g 1994'08'01 †kg fmr n|jd .;a fiajlhska fjkaj mj;ajdf.k hkq fkd,efí' ;j≥rg;a" wdfhdack
udisl uQ,sl jegqfmka 5] l m%udKhlska ∞hl jk w;r" yd wdfhdack wd∞hï" nexl= fmd;aj, fuu wruqo,aj,g
1994'08'01 †k fyda Bg miq n|jd.;a fiajlhska udisl m˙ndysrj jdr®;d lrkq ,efí' ;jo" wdfhdack wd∞hï
uQ,sl jegqfmka 10] lska ∞hl fjhs' kej; fuu wruqo,aj,g udre lrk w;r fn∞ye¯ulska
f;drj kej; wdfhdackh lrkq ,efí'
wjqre≥ 5 l fiajd ld,hla iïmqr®K l< fiajl jegqma
úY%du l%uh hgf;a úY%du jegqmlg ysñlï fkd,nk w∞< ie,iqï i|yd" wdhq.Kk we.hSu m%ldr jr®;udk
fiajlhka i|yd md˙f;daIsl m%;s,dN o nexl=j úiska fiajd ms˙jeh" fmd,S úhoï" ie,iqï j;alïj, Y=oaO
i,ikq ,efí' fuu nerlu mshùu i|yd wdhq.Kk w.h wfmalaIs; bmehSï" wdhq.Kk ,dN$^w,dN& iy wka;r®
ls¯ug wkql+,j .Kkh l< nerlu i|yd uQ,H ;Fjh .e,mSï iy ksYaÑ; m%;s,dN ne£ï my; i|yka j.=fjka
ms<sn| m%ldYfha m%;smdokhka b†˙hg f.khkq ,efí' iïmsKavkh lr we;'
mYapd;a ffjoH m%;s,dN fhdackd l%uh hgf;a úY%du,;a ishΩ m%;s,dN ne£ïj, jr®;udk w.h remsh,a ñ,shk
nexl= fiajlhka yg ;ud yd ;u ld,;%hka iy 23"795'334 ^2009 - remsh,a ñ,shk 22"484'718& w;r tys
jekaoUqjka$jekaoUq mqreIhka fjkqfjka ork ,o iuyr w.h remsh,a ñ,shk 2"216'862 lska blaujQ remsh,a ñ,shk
ffjoH úhoï m%;smQr®Kh lr.; yel' 26"012'196 ^2009 - remsh,a ñ,shk 23"331'568& ishΩ
ie,iqïj, idOdrK jákdlula jr®Ih wjidkfha °
fiajl úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq iy wk;aore jdr®;d úh' th fmr jr®Ifha ° remsh,a ñ,shk 846'850 la
úY%du jegqma fhdackd l%uh" jekaoUq mqreI iy wk;aore úh'
2010
fiajl úY%du jekaoUq yd jekaoUq mqreI md˙f;daIsl ffjoH
jegqma wk;aore iy wk;aore úY%du jegqma m%;s,dN tl;=j
fhdackd úY%du jegqma úY%du jegqma fhdackd l%uh fhdackd 2010
l%uh fhdackd l%uh fhdackd l%uh l%uh
re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000 re' ’000
m%;s,dN nerlu $ ^j;alu&
m%;s,dN ne£ïj, m%jr®;k jákdlu 19,536,003 2,665,510 500,571 61,781 1,031,469 23,795,334
ie,iqï j;alïj, idOdrK jákdlu (18,501,515) (4,793,392) (1,444,366) (51,325) (1,221,598) (26,012,196)
y∫kd fkd.;a Y=oaO
wdhq.Kk ^,dNh& $ mdvqj (551,240) 1,222,558 601,330 8,569 65,945 1,347,162
m%jr®;k fkdjk m%;s,dN nerlï 483,248 (905,324) (342,465) 19,025 (124,184) (869,700)
ie,iqï j;alï u; wfmalaIs; m%;s,dNh (1.658,096) (427,438) (127,246) (4,567) (115,810) (2,333,157)
jr®Ih ;=< y∫kd.;a Y=oaO
wdhq .Kk ^,dNh& $ mdvqj - (197,206) (99,472) – (2,738) (299,416)
Y=oaO m%jr®;k fiajd ms˙jeh 131,162 - - 12,123 16,800 160,085
úY%du ms˙jeh wê $ ^W!K& fjkals¯ï - - - - - -
Y=oaO m%;s,dN úhou 324,168 (372,329) (179,327) 12,407 (8,934) (224,015)
2009 foieïnr® 31 †kg m%jr®;k fkdjk 482,363 (512,892) (154,316) 6,618 (115,250) (293,476)
m%;s,dN úhou
m%;s,dN ne£ï u; fmd,S ms˙jeh 1,584,768 364,307 111,064 4,319 86,616 2,151,074
ie,iqï j;alïj, wfmalaIs; m%;s,dN (1,392,879) (340,724) (98,679) (5,055) (110,615) (1,947,952)
jr®Ih ;=< y∫kd.;a Y=oaO
wdhq .Kk ^,eîï&$mdvqj – 15,785 11,463 – (8,418) 18,830
Y=oaO m%jr®;k fiajd ms˙jeh 124,430 – – 11,405 3,195 139,030
Y=oaO m%;s,dN úhou 316,319 39,368 23,848 10,669 (29,222) 360,983
ie,iqï j;alïj, i;H m%;s,dNh 2,339,910 674,626 174,043 4,655 133,656 3,326,889
ishΩu fiajl m%;s,dN ne£ï ksYaph ls¯fï ° fhd∞.kakd m%;sñ,° .ekSï iy m%;súl=Kqï .súiqï
,o m%Odk Wml,amkhka my; oelafõ'
.súiqïj, fláld,Sk iajNdjh ksid" wdikak idOdrK
2010 2009 w.hla ,nd .ekSug m%;sñ,° .ekSï iy m%;súl=Kqï
re' ’000 re' ’000 .kqfokqj, jdr®;d l< w.h i,ld n,kq ,efí' 2010
jÜgï wkqmd;slh 10.0% 10.00%
foieïnr® 31 †kg m%;sñ,° .ekSï hgf;a mj;sk YS% ,xld
j;alï u; wfmaCIs; rcfha iq/l=ïm;aj, OdrK jákdlu remsh,a ñ,shk
m%;s,dN wkqmd;slh 10.0% 10.00% 18"400 la úh ^2009 ° th remsh,a ñ,shk 6"000& YS%',x'u'ne'
wkd.; jegqma jeäùï 8.5% 8.50% iq/l=ïm;a w.h remsh,a ñ,shk 95"054'891 ls' ^2009 -
wkd.; úY%du jegqma jeäùu 7.5% 7.50% remsh,a ñ,shk 78"022'645&
b;s˙ idudkH fiajd ld,h
ixirKfha we;s uqo,a
Y%S ,x'u'ne' úY%du jegqma wjqre≥ 2 wjqre≥ 2
jekaoUq yd wk;aore wjqre≥ 4 wjqre≥ 5 ixirKfha we;s uqo,aj, idOdrK w.h" fYaI m;%fhys
jekaoUq mqreI yd wk;aore wjqre≥ 5 wjqre≥ 6 jdr®;dlr we;s m˙† tajdfha uqyqK; jákdluh'
md˙f;daIsl úY%du jegqma wjqre≥ 14 wjqre≥ 15
ffjoH m%;s,dN wjqre≥ 8 wjqre≥ 8 ;ekam;= jákdlu
úY%dñl jhi wjqre≥ 60 wjqre≥ 60
b,aÆ úfgl ° f.úh hq;= neúka ;ekam;=j, OdrK w.h
37' uQ,H ,shú,s wdikak idOdrK w.h f,i i,lkq ,efí'
uq,H ,shú,sj, idOdrK jákdlu
38' iïnkaê; md¾Yjhka
uQ,H ,shú,s j, idOdrK w.h jkafka wjfndaOh iy
leue;a; we;s mdr®Yjhka w;r" is≥jk ióm .kqfokqjl 38'1 rch iy rch úiska md,kh lrkq ,nk wdh;k iu.
° j;alula yqjudre ls¯ug fyda nerlula fíreï ls¯ug .kqfokq
w∞< jk uqo,a m%udKhka fõ' uQ,H ,shú,a,la úl=Kkakdg
tfrysj ñ, p,khla is≥ fkdjk m˙† ie,lsh hq;= rch yd rdcH md,khg wh;a jHjidhhka iu. .kqfokq
.kqfokqjla" .%yKh lr.; yels f,i ixúOdk jQ iy nexl=j úiska idudkH fufyhqï lghq;= lrf.k hdfï °"
øjYS,;djh we;s fjf<|fmd<l uQ,H ,shú,a,la úls”u iïnkaO mdr®Yajhka iu`. .kqfokqj,g msúfikq ,efí'
l< úg tys m%ldYs; ñ, idOdrK w.h fõ' nexl=fõ whs;slre jYfhka YS% ,xld rch o ^rch YS%
uQ,H j;alï yd nerlï ,x'u'ne' mru whs;slre f,i& úúO rcfha fomdr®;fïka;=
yd rch u`.ska md,kh flfrk wdh;k o" iïnkaO
wka ishΩ uQ,H j;alï iy nerlï nexl=fõ .sKqïlrK mdr®Yajhkag we;=<;a fõ' rch iy rch u`.ska md,kh
m%;sm;a;sj, úia;r lr we;s m˙† m%ldYs; fjf<| fmd< flfrk wdh;k iu`. t<eô .kqfokq iy úêúOdkhka
ñ, fyda fjf<| fmd< M,∞ pl%h wkqj" my; úia;r lr my; i|yka m˙† fõ'
we;s wjia:d yer" w.hkq ,efí'
2010 2009
.kqfokqfõ iajNdjh re' ’000 re' ’000
foieïnr® 31 †fkka wjika jr®Ih ;=< ° w;s˙la;h rchg f.ùu ^igyk 23& 15,000,000 20,000,000
foieïnr® 31 †kg rchg fok ,o w;a;sldrï ^igyk 7& 77,878,823 73,880,500
^w& foaYSh fufyhqï fomdr®;fïka;=j" 1949 wxl 58 whjeh wjYH;d" foaYSh yd úfoaYSh Kh fiajd imqrd
ork uqo,a kS;s ixfYdaê; mkf;a 90-92 j.ka;s .ekSu i|yd foaYSh fjf<|fmd<g iq/l=ïm;a ksl=;a
m%ldr" nexl=fõ uQ,H m%;sm;a;s l%shdjg kexùfï ls¯u lrkq ,efí' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
ldr®hhka f,i újD; fjf<|fmd< fufyhqï rdcH Kh l<ukdlrKh yd Kh fjf<|fmd<
lghq;=j, kshe,Su" uqo,a kS;s mkf;a 93-98 j.ka;s ixjr®Okh ls¯u lrkq ,nhs' rcfha wjYH;d yd tys
m%ldr" ffk;sl ixÑ; mj;ajd .ekSfï wjYH;dj mshùï nerlï imqrd,Su idlaId;a lr .ekSu i|yd
n,d;aul ls¯u yd rcfha fldgia ysñlï we;s
rdcH Kh m˙md,kh ls¯u fuu fomdr®;fïka;=j
jd◊c nexl=j, yd wfkl=;a iuyrla uQ,H wdh;k
úiska lrkq ,efí'
yd rdcH wdh;kj, nexl=lre f,i lghq;= lrhs'
2010 foieïnr® 31 †kg fuu ldr®h ls¯fï ° Woa.; jQ ^wE& uqo,a kS;s mkf;a 49 j.ka;sh m%ldr" uqo,a ksl=;a
uqΩ fYaIh igyka 17 yd 18 ys olajd we;' wdfhdack ls¯fï ;ks whs;sh yd n,;, nexl=j i;= fõ'
l<U u; Wmhd.;a fmd,sh 24 igyfkys ≤lafõ' ta wkqj YS% ,xld uy nexl=fõ jHjydr uqo,a
^wd& uqo,a kS;s mkf;a 28-33 j.ka;s wkqj mejfrk fomdr®;fïka;=j" ffk;sl jHjydr uqo,a ksl=;a
,o n,h m%ldr YS% ,xld uy nexl=fõ" nexl= ls¯fï ;ks n,Od˙hd f,i lghq;= lrhs' uqo,a fkdaÜgq
wëCIK fomdr®;fïka;=j úiska YS% ,xld uy uQøKh ls¯fï ldr®hh ã ,d rE ,xld lrkais wekaâ
nexl=fõ uqo,a uKav,fha n,m;%,dNS nexl=j, filshq˙á m%skaÜ ^mqoa.,sl& iud.u úiska lrf.k
lghq;= úêu;a ls¯u yd iqm¯laIK lghq;= hkq ,efí' fuys fldgia ysñlfuka 40] orkafka
lrf.k hkq ,nhs' jdr®;d ls¯fï ld,m˙Éf√oh rchhs'
;=< ° rch u`.ska wruqo,a iemhq fyda rcfha jeo.;a
n,mEula we;s n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 11 la fuu ^b& rg ;=<g yd bka msg;g úfoaY úksuh ,eîu yd
fomdr®;fïka;=fõ iqm¯laIKhg Ndckh lr we;' f.ùu m˙md,kh yd úêu;a ls¯u" úksuh md,k
fomdr®;fïka;=fõ ldr®hhs' tu lghq;= lrf.k hdfï
Y%S ,xld uy nexl=fõ nexl= fkdjk uQ,H wdh;k
° mek jQ ov uqo,a rcfha taldnoaO wruqo, i|yd uqo,a
wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska ,shdm†xÑ uQ,H
wud;HxYh fjkqfjka" tla/ia ls¯u lrkq ,efí'
iud.ïj, úêu;aNdjh iy iqm¯laIK lghq;=
2010 jr®Ih wjidkfha° remsh,a ñ,shk 8'943 l
lrf.k hkq ,nhs' ta wkqj rch úiska md,kh lrkq
,nk fyda wruqo,a imhd we;s nexl=j,g iïnkaê; úfoaY úksuh md,k ov uqo,la f.úh hq;=j ;snQ w;r
wdh;k iy nexl= fkdjk uQ,H iud.ï fuu 2009 jifr®° tu w.h remsh,a ñ,shk 17'552 ls'
fomdr®;fïka;=fha iqm¯laIKh hg;g mejfr®' ^B& nexl=j idudkHfhka fufyhqï lghq;= lrf.k
^we& uqo,a kS;s mkf;a 113 j.ka;sh m%ldr rdcH Kh hdfï °" úsúO NdKav yd fiajd ,nd .ekSu i|yd
l<ukdlrKh ls¯fï l%shdmámdáh" uqo,a uKav,h rdcH wdh;k fyda rcfha jeo.;a n,mEula fyda
yd YS% ,xld uy nexl=j i;= fõ' ta wkqj" rcfha md,khla we;s wdh;k iuÛ .kqfokqj,g t<fUkq
ksfhdacs;hd f,i" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska ,efí'
^W& nexl=j Ndrlrejka iy wka úYajdi;d ;;a;ajhkays m%Odk l<ukdlrK ldr®hh uKav,hg f.ùï (
lghq;= ls¯u u.ska 40 igyfka meye†,s lr we;s m˙†
2010 2009
rch" Ndrhka" úY%du m%;s,dN ie,iqï iy wksl=;a
wdh;k fjkqfjka j;alï iy nerlï ±¯u fyda re' ’000 re' ’000
ia:dmkh ls¯u idudkHfhka is≥lrkq ,efí' fláld,Sk fiajl m%;s,dN 73,833 57,641
^W!& nexl=fõ cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=j úiska
fuhg wu;rj m%Odk l<ukdlrK ldr®h uKav,h
foaYSh úfoaYSh úksuh fjf<|fmdf<ys ixjr®Okh
i|yd Tjqkaf.a fiajd .súiqï hgf;a uQ,H fkdjk m%;s,dN
yd jd◊c nexl=j, bl=;a rd;%s újD; úfoaY úksuh
o imhkq ,efí'
;;ajh iqm¯laIKh lrkq ,efí' foaYSh úfoaY
úksuh fjf<|fmd< ixjr®Okh iqm¯laIKfha ° YS% 38'4 m%Odk l<ukdlrK ld¾hh uKav,fha idudýlhka
,xld remshf,a úksuh wkqmd;h ±ä f,i fjkiaùu iu`. jQ fjk;a .kqfokq
,sys,a ls¯fï wruq◊ka nexl=j fjf<|fmdf<ys wxY
foflys u kshef,kafkah' úfoaY úksuh ñ,g .ekSï 2010 2009
iy úl=Kqï m%udKhka tu iqm¯laIKfha m%;sM, re' ’000 re' ’000
ksfhdackh flfr®' l<ukdlrK ldr®h uKav,fha
^t& rcfha md,khg hg;a tla nexl=jl Ndrldr;aj idud‚lhkag ≥ka Kh 27,123 13,536
úêúOdkj, nexl=j ksheÆk w;r" ta i|yd .dia;=jla
wh fkdflre◊' Kh jr®.h ishhg 2 isg ishhg 19 olajd Kh fmd,S
mrdihkays jk w;r" udislj f.jkq ,nk tu ishΩ Kh
^ta& igyka wxl 39'2 olajd we;s m˙† Kh wem jYfhka
m%udKj;a m˙† wdrlaIs; fldg we;'
YS% ,xld uy nexl=j wruqo,a iemhQ m%;suQ,HlrK Kh
m%udKh remsh,a ñ,shk 3"425'470 remsh,a ñ,shk 38'5 mYapd;a fiajd m%;s,dN ie,iqï iu. .kqfokq
781'958 la jk w;r rch uQ,HlrKh l< m%udKh
remsh,a ñ,shk 2"751'978 ^2009 - remsh,a ñ,shk 2010 2009
2"970'030& la fõ' re' ’000 re' ’000
^T& nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI úiska f.jk ,o iy f.úh hq;= ∞hlh 26,949 20,605
ksl=;a lrk ,o pl%f,aLhg wkqj" lDIslr®udka;h
i|yd wju w;a;sldrï iSudj jQ 10] mj;ajdf.k igyka 36 ys olajd we;s m˙† nexl=j úiska úY%du jegqma
hkq fkd,nk nexl= úiska" tu ysÛ uqo, m%dfoaYSh iy wksl=;a mYapd;a fiajd úY%du ie,iqïj,g úúO
ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska ls%hd;aul m%;suQ,H uqo,a m%udKhka ∞hl úh' fuu 2010 jr®Ifha ° fmd,S
wruqo,g ∞hl l< hq;=h' ta wkqj jr®Ih ;=< HDFC iykdOdr f,i fiajl wr®:idOl wruqo,g ∞hl;ajhla
nexl=j úiska remsh,a ñ,shk 389 l uqo,la fma%IKh fkdjQ w;r w;s˙la; m%;s,dNhla jdr®;d lrk ,°'
lr ;snQ w;r" thska remsh,a ñ,shk 72 l uqo,la
kej; udrelr hjd ;snq◊' idudkH jHdmd˙l lghq;= j,° nexl=j úiska iajlSh
mYapd;a fiajd ie<iqï j,g nexl= iy uQ,H fiajd imhkq
,nhs' tjeks ie<iqï j, fYaIhka 19 igyfkys olajd
38'2 nexl=j i;= wfkl=;a ie,lsh hq;= wdfhdack we;s
we;'
wfkl=;a tall iu`. jQ .kqfokq
39' wiïNdjH j.lSï iy m%d.aOk ne£ï
igyka wxl 9 ys úia;r lr we;s m˙† nexl=fõ wdfhdack
we;s wdY%s; wdh;kj,ska tl;=j remsh,a ñ,shk 6'944 la jq 39'1 uQ,H wem fldka;%d;a
^2009 ° remsh,a ñ,shk 25'163 ls& ,dNdxY wd∞hula ,eî
;snq◊' rcfha fyda tys ksfhdacs;hkaf.a iy wdh;kj, ksfhdacs;
f,i l%shdlrñka" uyd NdKavd.drh úiska YS% ,xld
38'3 m%Odk l<ukdlrK ld¾hh uKav,h iu`. .kqfokq
uy nexl=j fj; ksl=;a lrkq ,nk m%;s wem u; úúO
wêm;s" ksfhdacH wêm;sjreka" iyldr wêm;sjreka yd mdr®Yajhkag wem imhkq ,efí' 2010 foieïnr® 31 †kg
l<ukdlrK ú.Kk wxYfha wOHlaIl we;=<;aj uqo,a m˙fYaI tjeks wem lsisjla fkdùh'
uKav,fha idud‚ljreka m%Odk l<ukdlrK uKav,hg
we;=<;a fõ ^fuu ;k;=re i|yd wOHlaI ks,Od¯ka" 39'2 Kh wem
fiajl fyda lsis≥ nexl= wdh;khla fldgia ysñhd f,i Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ
ye¢kaùu uqo,a kS;s mkf;a iSud lr ;sfí&' ^m%d'ix'fo'& ldr®h jkafka msgia;r Kh udr®. ;=<ska ,efnk
uqo,a iyNd.s jk Kh fok wdh;k u.ska m%;suQ,HlrK lD;Hhkag tfrysj nexl=j wNsfhda. lrk neúka uQ,H
Kh f,i iqΩ yd uOH m˙udK jHjidhlhskag ,nd°u" m%ldYkj, m%;smdok i,id fkdue;' ;jo nexl=jg
tu jHjidhlhska i|yd Kh wemúï ksl=;als¯u" wem tfrysj kS;s lD;Hhka .Kkdjla 2010 foieïnr® 31 †kg
jd˙l /ials¯u" Kh meyerye¯ï u.yerùu i|yd yd m˙fYaIj ;snq◊' fï iïnkaOfhka ie,lsh hq;= mdvqjla
tu Kh ksism˙† fhofjk njg idlaId;a lr .ekSu nexl=jg we;s fkdfõh hkq nexl=fõ u;h neúka ta i|yd
i|yd Kh wemlre wruqo,a m˙md,kh" mYapd;a Kh m%;smdok i,id fkdue;'
iqm¯laIKh we;=<;a fõ' fuu jevms<sfj, hgf;a ,nd≥ka 39'5 ne£ï
Kh iïnkaOfhka iyNd.s uQ,H wdh;kj,g tfrysj
úh yels mdvq wdjrKh iemhSu i|yd m%;suQ,H myiqlï ^w'& 2010 foieïnr® 31 †kg foam<" ms˙h; yd WmlrK
iemhSu m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j iudf,daÑ; w;am;a lr .ekSu fjkqfjka remsh,a ñ,shk 54'134
jr®Ih ;=< ° wLKavj is≥ lrk ,°' fuh" Kh meyer l ^2009 remsh,a ñ,shk 51'230 la& m%d.aOk ne|Sula
ye¯u u; wdjrKhka fkdjQ mdvq i|yd iyNd.s jk Kh nexl=j úiska we;s lr f.k ;sfí'
fok wdh;kj,g we;sjkakd jQ w,dN i|yd lrkq ,nk ^wd& 2010 foieïnr® 31 †kg lemSfmfkk b†˙ yqjudre
wdjrKhls' Kh whlr .ekSfï l%shdudr®. .ekSfuka .kqfokqjla is≥ fkdjQ w;r" 2009 jr®Ih i|yd
wk;=rej is≥úh yels mdvq ms<sn|j iyNd.s uQ,H wdh;k we'fvd' ñ,shk 245 la iy cmdk fhka ñ,shk 0'5 l
úiska lrkq ,nk b,a,Sï muKla i,ld ne,Su fuys b†˙ .súiqï i|yd jQ ne|Sï we;slrf.k ;snqKs'
wr®:h fõ' fuu jevms<sfj, u.ska Woa.; jk wiïNdjH
nerlï my; oelafõ' 39'6 j;alï Tvmk lsÍu
foaYSh jd◊c nexl= - Kh wem i|yd ( iq/l=ïm;a fíreï l%shdj,sh myiqlr,Su i|yd TiafÜ%,shdkq
fvd,r® ñ,shk 39 la yd tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk
fkdmshjd meje;s wem m%udKh 10 la ^OdrK w.h - TiafÜ%,shdkq fvd,r® ñ,shk 21'096 yd
Kh wem 2010 2009 tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk 10'031& ^2009 - TiafÜ%,shdkq
re' ’000 re' ’000
fvd,r® ñ,shk 39 la yd tlai;a rdcOdks mjqï ñ,shk
10 la - OdrK w.h ñ,shk 36'953 yd ñ,shk 10'223&
iïnkaê; nexl=j úiska hqfrda la,shr® nexl=fõ Tvmk lr wefursld
mdr®Yajhka tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 35 ^2009 wefu˙ld tlai;a
YS%',x'u'ne' ckmo fvd,r® ñ,shk 35& Kh myiqlï ,nd f.k we;'
717,273 213,659
fhdackdl%u tu Tvmk lrk ,o iq/l=ïm;a hqfrda la,shr®ys fjk u
YS%',x' rcfha .sKqul r|jd we;'
1,078,177 934,594
fhdackd l%u 39'7 ijßka frisvkais i|yd jQ wiïNdjH j.lSu
wksl=;a
YS% ,xld uy nexl=fõ uQ,H uKav,h yd tia'ví'wdr®'ã'
YS%',x'u'ne' nKavdrkdhl cd;sl wkqiaurK moku úiska ij˙ka
557,552 1,387,591
fhdackdl%u frisvkaia md,kh ls¯u i|yd jQ n≥ l=,S .súiqulg
YS%',x' rcfha t<U ;snqKq w;r tys ° n≥ .ekqïlre úiska lrkq ,nk
287,211 326,457 wdfhdack$jeä†hqKqls¯ï fomdr®Yjhu úiska igyka l<
fhdackd l%u
hq;= njg tlÛ ù we;' ta .súiqu wkqj hï fyhlska
uqΩ Kh wem
2,640,213 2,862,301 YS% ,xld uynexl=j tu n≥ .súiqfuka bj;a jqjfyd;a
m%udKh
tu wdfhdackh i|yd tu mj;akd jr®Ifha tlÛ jQ
39'3 úYajia; l%shdldrlï wkqmd;slhkag jQ f.ùula n≥ .ekqïlreg f.úh hq;=h' ta
wkqj 2010 jr®Ifha ° m<uq fufyhqï jr®Ih i|yd ishhg
uqo,a kS;s mk; wkqj nexl=j úiska úYajia; l%shdldrlï 50la jQ remsh,a ñ,shk 21'932 ^2009 - remsh,a ñ,shk
lrf.k hkq ,nhs' ta wkqj l%shdls¯fï ° úúO mdr®Yajhka 26'319& wiïNdjH j.lSula weia;fïka;= lr we;'
i|yd j;alï ≤¯u fyda ia:dmkh ls¯u o lrkq ,efí'
flfia jqjo tfia ls¯fuka lsishï nerlula we;sfõ hehs 40' Ndr iy Ndrldr;aj l%shdldrlï
nexl=j wfmalaId lrkq fkd,efí' nexl=j idudkHfhka Ndrlrejka f,i iy wka
úYajiH;d ;;ajhkays lghq;= ls¯u u`.ska" rch" Ndrhka"
39'4 ffk;sl ysñlï
úY%du m%;s,dN ie,iqï iy wksl=;a wdh;k fjkqfjka
w∞< wdh;kj, whs;Ska orkakka úiska ffk;sl fmd,sh j;alï iy nerlï ±¯u fyda ia:dmkh ls¯u is≥ lrkq
o iu. remsh,a ñ,shk 46'194 la i|yd ysñlïmdñka kS;s ,efí' nexl=j úiska bgq lrkq ,nk ie,lsh hq;= Ndr
lD;Hhka 7 la nexl=jg tfrysj f.dkq lr we;' fuu kS;s l%shdldrlï my; i|yka m˙† fõ'
^w& YS% ,xld rch ^YS%,xr& fjkqfjka úúO úfoaYSh remsh,a ñ,shk 331'653 la jQ iafjÉPd ;ekam;a rlaIK
Kh" úfoaY wruqo,a fhdok ixjr®Ok jHdmD;s iy fhdackd l%ufhys wdfhdack yd remsh,a ñ,shk 282'337
Kh fhdackd l%u i|yd jeh mshùï iy wdmiq la jQ jd◊c nexl=j, w;ay, foam< ;=<ska lrk ,o
f.ùï nexl=j úiska lrkq ,efí' ;jo YS% ,xld wdfhdack mej¯fuka fuu ;ekam;= rlaIK wruqo,
rch fjkqfjka úúO úfoaYSh Kh iy m%∞khka ksujd we;' ;ekam;= jákdlu remsh,a ñ,shk 0'2
hgf;a m%;srEml wruqo,a /ialr m%∞kh lrk blaujqj;a" ;ekam;= ysñfhl=g f.jk jka† uqo,
ksfhdacs; wdh;khkaf.a b,a,su m˙† tu wruqo,a remsh,a ñ,shk 0'2 fyda úfoaY úksuh ;ekam;= i|yd
NdKavd.dr ì,am;aj, wdfhdackh lrkq ,efí' Bg iudk uqo,ls'
^wd& nexl=j fiajl wr®:idOl wruqof,a ^fiaww& jka† f.ùu YS% ,xld uy nexl=fõ fyda uqo,a uKav,fha
Ndrldr;ajh Wiq,hs' mkf;a úê úOdk m%ldr j.lSula fkdjk w;r" mj;sk wruqo,a m%udKhg
∞hl uqo,a" wêNdr" wdfhdackj,ska wd∞hu ,nd jka† uqo, iSudfõ' ke;fyd;a wjir,;a Kh .ekSï
.ekSu" fia'w' wruqof,a ,shdm†xÑ idud‚lhkaf.a yd ,enqKq ∞hl uqo,aj,ska ;ekam;= rlaIK wruqo,
.sKqï meje;aùu" w;s˙la; uqo,a wdfhdackh iy by< ±ñh yelsh' wruqof,a nerg we;s uqo,a m%udKh
idud‚lhskag m%;s,dN f.ùu uqo,a uKav,fha blaujd hk lsis≥ j.lSulg uqo,a uKav,h yd YS%
ldr®hhkag we;=<;a jkafkah' ,xld uy nexl=j j.lshkq fkd,efí'
^we& YS% ,xld uy nexl=fõ n,m;% ,;a nexl= wdh;k fhdackd l%ufha fufyhqï yd l<ukdlrK lghq;="
iy 1972 wxl 5 ork iuqmldr iñ;s mk; hgf;a nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ msysgqjd we;s tallh
,shdm†xÑ" nexl= jHdmdrfhys fh° isák iuqmldr u.ska is≥lrk w;r" nexl=fõ uQ,H m%ldYkj,ska
iñ;sj,g újD;j we;s iafjÉPd ;ekam;a rCIKh fjkajQ fmd;a yd .sKqï mj;ajdf.k hkq ,efí'
fhdackd l%uhla jk ;ekam;= rCIK fhdackd l%uh ú.Kkh Ndrj ú.Kldêm;s lghq;= lrhs'
nexl=j úiska m˙md,kh lrkq ,efí' 2010 Tlaf;danr®
^B& nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI úiska
01 ∞ isg tu wruqo,a" 2010 iema;eïnr® 28 ∞;u"
ksl=;a lrk ,o pl%f,aLkh wkqj" lDIsldr®ñl lghq;=
.eiÜ wxl 1673$11 hgf;a msysg jQ YS% ,xld ;ekam;=
rlaIK fhdackd l%uhg mjrd we;' i|yd uqΩ w;a;sldrïj,ska 10] l wjuh mj;ajdf.k
fkdue;s nexl= tu ysÛ uqo, YS% ,xld uy nexl=fõ
^wE& ,shdm†xÑ uQ,H iud.ï úêu;a ls¯u yd iqm¯laIK m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j ^m%d'ix'fo'&
ls¯u nexl=j úiska lrf.k hkq ,nhs' tys° uqo,a úiska mj;ajdf.k hkq ,nk m%;suQ,H wruqo,g
uKav,h úiska ksfhdackh lrk ,o n,;, m%ldr" ∞hl l< hq;= fõ' m%d'ix'fo' tfia tl;= l< uqo,a
w∞, úIh lreKqj,g iïnkaOj fidhd n,kq ,efí' ,xld nexl=j yd uyck nexl=j ;=<ska lDIsldr®ñl
tfia l%shdls¯fï ° wdrlaIs; l%shdudr®.hla f,i lghq;= i|yd §úialï¶ m%;suQ,H l%uh hgf;a m%;suQ,H
tu iajYla;s;djhka fkdue;s yd nqkaj;a jQ uQ,H myiqlï imhkq ,efí' 2010 foieïnr® 31 †kg tfia
iud.ïj, j.lsjhq;= mqoa.,hka f.a j;alï uqo,a /ial< uqΩ uqo, remsh,a ñ,shk 732 ls' jr®Ih wjika
uKav,h fj; mjrd.ekSu o lrkq ,nhs' †kg m%d'ix'fo' m%;suQ,H fhdackd l%uh hgf;a
w;a;sldrï imhd fkdue;s w;r" remsh,a ñ,shk
^b& 2010 iema;eïnr® 28 ∞;u jQ 1673$11 wxl ork .eiÜ
780'268 l rcfha iq/l=ïm;aj, wdfhdackh lr we;'
m;%h wkqj 2010 Tlaf;danr® 01 ∞ isg nexl=j úiska
;jo remsh,a ñ,shk 48'942 la tu wdfhdackj,
YS% ,xld ;ekam;= rlaIK fhdackd l%uh kñka md,s;
wd∞hu f,i Wmhd we;'
;ekam;= rlaIK l%uhla msysgqjd we;'
ishÆu n,m;%,dNS jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaIs; ^W& nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j uqo,a
nexl= yd ,shdmosxÑ uQ,H iud.ï fuu fhdackd l%ufha uKav,h fjkqfjka my; i|yka úfoaY wruqo,a
idud‚lhka fõ' .eiÜ m;%fha 5'2 j.ka;sh wkqj iïmd†; fhdackdl%u i|yd mru ksfhda‚;hd f,i
úfYaIs; w;ye¯ï fia rlaIKh lr we;s ishÆu Kh lghq;= lrhs' tys° uqo,a uKav,h nexl=fõ ysñlï
yer iudma; wdh;khkays b,aÆï ;ekam;=" ld,Sk yd j.lSï meye†,sj f.kyer olajñka rch iu.
;ekam;= iy b;s˙ls¯fï ;ekam;= j.lSï rlaIKh .súiqulg t<fò'
flfr®'
a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
f;a ixjr®Ok we' fvd,r® 24'50 l=vd m˙udK f;a j;= 2550'9
jHdmD;sh ysñhkaf.a wd∞hu
jeäls¯u yd jHdmD;sh
wjg iajNdúl m˙irh kshñ; †khg
ixjr®Okh iyNd.s;aj uQ,H
wdh;k j,ska
nyq jdr®.sl fNda. ú' .e' ys' 11'56 nyq jdr®Isl fNda. wxYh 1453'11 m%;suQ,H tla
ixjr®Ok jHdmD;sh jd◊cHlrKh" ksIamdok /ia ls¯u iy
^w†hr 2 & jeä †hqKq ls¯u" ;jdkaa wjidkfha°
ixjr®Okh" miq wiajkq ksfhdacH
md,kh" ieliSu yd NdKavd.dr f,alï
wf,úlrKh fj; udre ls¯u'
jeú,s wxYh we' fvd,r® 40'00 Y%S ,xldfõ f;a fNda. 5200'00
m%;sixialrK lr®udka;fha f;a j.lSï wjidk w∞, ishÆ
jHdmD;sh fNda. wkq wxY j, fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
m%;sm;a;s yd wdh;kuh ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
m%;sixialrK j,g úiska fkdue;sj
iydh °u" ksIamdokh yd ú.Kkh .súiqfï
,dN∞hs;ajh jeä†hqKq l< hq;=h' i|yka
ls¯u" ;r`.ld¯ jdish whs;js dislï
mj;ajd .ekSu' yd ne£ï"
iyNd.s;aj uQ,H mej¯ï"
iqiyk Kh fhdackd remsh,a 30"000'00 iqkdñfhka n,mEug 2750'00 wdh;k ixfYdaOkh"
l%uh ,lajQ jHdmdr kej; u.ska whlr .kakd wfydais
wdrïN ls¯u' wruqo,a uQ,H ls¯u fyda
fmdr®;fïka;=jg w;yer
udre l< hq;=h' ±óu is≥
iqiyk uQ,H yd remsh,a 352'69 iqkdñfha n,mEug ,lajQ 351'06 lrkq
l,an≥ iud.u jHdmdr kej; wdrïN fkd,efí'
ls¯u'
l=vd jHdmdr k`.d remsh,a 2656'00 iqkdñfhka n,mEug 2663'40
isgqùfï jevigyk ,lajQ l=vd yd uOH
m˙udK jHdmd˙lhska
kej; k.d isgqùu
kshñ; †k
l=vd jHdmdr k`.d remsh,a 150'00 iqkdñh u.ska n,mEug 122'72 iyNd.s;aj uQ,H
isgqùfï jevigyk ,la jQ l=vd yd uOH
wdh;k j,ska
k`.d isgqùfï m˙udK jHjikhka
m%;suQ,H tla/ia
wruqo, kej; wdrïN ls¯u
ls¯u iy
wjidkfha°
yelshd ixjr®Ok remsh,a 94'31 .=kd;ajfhka wkQk Y%u 94'59 ksfhdacH
jHdmD;sh n,ldhla iy l:k
NdKavd.dr f,alï
yelshd mqyqKq jevigyka
fj; udre ls¯u'
jeä†hqKq ls¯u'
a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
ksjdi Kh wemlr we' fvd,r® 25'00 rfÜ wvq wd∞hï,dNS 1362'00
wvq wd∞hï ksjdi ck;djg wdOdr ls¯ug
wdjrK jHdmD;sh ksjdi f.dvke.Su"
wÆ;ajeähdj iy Tjqkaf.a
m†xÑh jHdma; ls¯u'
kd.˙l ixjr®Ok ú' .e' ys' 15'095 wvq wd∞hï l=gqïN j, 1915'76
wvq wdodhï ksjdi ksjdi ixjr®Okhg wdOdr
jHdmD;sh ls¯ula jYfhka m%d.aOkh
imhd°u
W;=re ngysr m<d;a we' fvd,r® 1'80 jHdmD;sh ls%hd;aul 102'76
m%foaYj, ñksiqkaf.a
c, iïm;a ixjr®Ok
wdr®:sl" idud„h yd
jHdmD;sh fmdaIK Y=N idOkh jeä
†hqKq ls¯u'
ud;f,a m%dfoaYSh ú' .e' ys' 2'00 l=vd m˙udK 249'06 kshñ; †khg
wdr®:slh jeä†hqKq jHjidlhskaf.a wd∞hï iyNd.s;aj uQ,H
ia:djrj k`.d isgqùu iy
ls¯fï jHdmD;sh ia:dms; ls¯u' wdh;k j,ska j.lSï wjidk w∞, ishÆ
m%;suQ,H tla fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
rg ueo nyqjdr®.sl ú' .e' ys' 11'56 rg ueo nyqjdr®Isl fNda. 642'00 /ia ls¯u iy ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
fNda. ixjr®Ok ksIamdokh k`.d isgqùu' wjidkfha° úiska fkdue;sj
jHdmD;sh ksfhdacH ú.Kkh .súiqfï
isú,a wr®nqo j, n,mEug NdKavd.dr f,alï l, hq;=h' i|yka
lDIsldr®ñl 843'00
ú' .e' ys 17'052 ,lajQ W;=re" kef.kysr fj; udre ls¯u' whs;js dislï
mqkre;a:dmk m<d;a iy udhsï †ia;%slal yd ne£ï"
jHdmD;sh my ;=, mj;sk ñksia „ú; mej¯ï"
yd foam, kej; k`.d isgqùu ixfYdaOkh"
l=vd f;aj;= ysñhka we' fvd,r® 12'60 l=vd m˙udK f;a wfydais
645'93
ixjr®Ok jHdmD;sh whs;slrejka ijxr®Okh ls¯u fyda
iy f;aj;= myiqlï k`.d w;yer
isgqùu'
±óu is≥
†<s``≥ nj msgq ±lSfï cmhka fhka 1368'00 wd∞hï W;amdok lrkq
ls%hdldrlï i|yd úêu;a 1402'45
laIqø uQ,H jHdmD;sh fkd,efí'
f,i Kh fhduq ls¯ug
M,∞hs Kh fn∞ye¯fï
hdka;%Khla we;s ls¯u'
ol=kq m<d;a .%dóh ú' .e' ys' 27'90 ol=Kq m<d;a ñksiqkaf.a 564'00
ixjr®Ok jHdmD;sh „jk ;;ajh Wiia ls¯u'
a
jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
ñ,shk m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
zzúialïZZ ck remsh,a 732'00 wdfhdack i|yd Kh jHdmD;sh
fhdackd l%uh meje;au ;yjqre lr wjidkfha° wOHlaI
.eksu' úúOdx.slrKh - $ nexl= wëlaIK
iy jd◊c lDIs jHdmdr fomdr®;fïka;=
ls%hdldrlï jeä †hqKq úiska fok ,o
ls¯u' ^jd◊c ldIs jHdmdr Wmfoia wkqj"
ls%hdldrlï ixjr®Okh& iyNd.s;aj uQ,H
wdh;k j,g wruqo,a
- udrel< hq;=h'
miq iqkdñ ú' .e' ys' 1'02 iqkdñfha n,mEug kshñ; †kg i'uq'wd'
fjr<nv ,lajQ wdodhï W;amdok j,ska m%;suQ,H tl;=
mqkre;a:dmk ls%hdldrlï i|yd Rcqj ls¯u iy ksfhdacH
iïm;a l<ukdlrk yd jl%j iydh °u' iy NdKavd.dr
jHdmD;sh f,alïg udre ls¯u'
lDIs kfjdaoh remsh,a 3000'00 lDIsldr®uh mokï lr.;a 2334'85 iydkdOdr l%uh
wd∞hï W;amdok udr®. ^rch u`.ska
j.lSï wjidk w∞, ishÆ
jeä †hqKq ls¯ug i'uq'wd' i|yd f.jQ
fyda iy;sl .sKqï ndysr mdr®Yjhkaf.a
m%d.aOkh fjka ls¯u' iykdOdr&
ùï ke;' ú.Klhska tl`.;dj
úiska fkdue;sj
wNsjDoaê Khfhdackd remsh,a 5000'00 ffoksl f.dú;ek" 1163'86 iydkdOdr l%uh
ú.Kkh .súiqfï
l%uh' ls˙ ieliqï lr®udka;" ^rch u`.ska
l< hq;=h' i|yka
lDIsldr®ñl fNda. i'uq'wd' i|yd f.jQ
whs;js dislï
ieliqï lr®udka;" iykdOdr&
yd ne£ï"
YS; .nvd iy whsia
mej¯ï"
l=Üá ksIamdok ms˙h;
ixfYdaOkh"
iy l=l=,a lr®udka;h
wfydais
ixjr®Okh ls¯u'
ls¯u fyda
w;yer
fi!Nd.H Kh remsh,a' 500'00 iqkdñfhka ydks jQ l=vd 463'10
±óu is≥
fhdackd l%uh ^uQ,slj udre yd uOH m˙udK jHdmdr
lrkq
lrk ,o& wdrïN ls¯u" jHdma;
fkd,efí'
ls¯u fyda m%;sia:dmkh
ls¯u'
inr.uq m<d;a
.%dóh ifudaOdksl inr.u q m<df;a kj 77'75
ixjr®Ok jHdmD;sh remsh,a 70'00 wd∞hï ls%hdldrlï
^w†hr II& wdrïN ls¯u yd jeä
ud;f,a m%dfoaYSh †hqKq ls¯u'
wdr®:ßl wNsjDoaê
jHdmD;sh pl%Sh
wruqo,
a jHdmD;sfha ku uqΩ wruqo,a fjka Kh uqof,a iyNd.s;aj uQ,H jeo.;a ,laIK j.lSï yd fmd≥ úfYaI
ls¯u wruqK wdh;k i|yd iy;sl ùï fldkafoais fldkafoais
^ñ,shk& m%;suQ,H m%;smdok
^remsh,a ñ,shk&
ud;f,a m%dfoaYSh remsh,a 77'00 .%dóh iy f.dú mjq,a j, 65'42 kshñ; †khg
wdr®:ßl wNsjDoaê wd∞hu by, ±óu iy i'uq' wdh;k
jHdmD;sh pl%Sh f.dú fkdjk jHdmdr j,ska m%;suQ,H
wruqo, ìysls¯ug uOH m˙udK tla/ia ls¯u
jHjidhlhskag wruqo,a iy wjidkfha°
iemhsu iy ud;f,a ksfhdacH
†ia;s%lalfha mj;sk NdKavd.dr f,alï
jHdmD;s ;j≥rg;a jHdma; fj; udre ls¯u'
ls¯u'
uqo,a uKav,h úiska n,m;% ,nd fokq ,nk ishÆu nexl= 2010 Tlaf;danr® 31 jk úg ksjdi Kh i|yd ishhg 14
wdh;k wLKavj wëlaIKh ls¯ug iy iu ld,hlg olajd;a" Kh m;a w;a;sldrï i|yd ishhg 24 olajd;a"
jrla m¯laId ls¯u i|yd uqo,a mkf;ys 28^1& j.ka;sh wfkl=;a Kh iy w;a;sldrï i|yd ishhg 1-2 lska
hgf;a nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j msysgqjk ,°' jdr®Isl Kh fmd,S wkqmd;hka wvq ls¯ug mshjr .kakd
f,ig ishÆu nexl=j,ska b,a,d isák ,°'
nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fjys uQ,sl l%shdldrlï
f,i úplaIKYS,S kshdukhka iïmdokh ls¯u iy
l%shd;aul ls¯u" nexl=j, ienE ;;a;ajhka ksYaph lr ^wE& fmdÿ fjka lsÍï wjYH;djh wju lsÍu(
.ekSug wLKavj wëlaIKh ls¯u iy iu ld,hlg
nexl= wxYfhys jr®Okh ie<ls,a,g f.k" nexl=j, fmd≥
jrla m¯laId ls¯u" jHjia:dms; wkque;shka i|yd lrkq
fjka ls¯ï wjYH;djh ishhg 1 isg ishhg 0'5 olajd
,nk b,a,Sï ms<sfh, ls¯u iy wksjdr®h ;ekam;= rlaIK
wvq lrk ,°' fuu wjYH;djh" 2011 jr®Ifha foieïnr®
l%uh m˙md,kh ls¯u ye¢kaúh yel' nexl= moaO;sfha
31 †k jk úg iïmQr®K jk f,i" 2010 foieïnr® 31 †k
iqrlaIs;Ndjh yd m%Yia:Ndjh ;yjqre lsrSu iy nexl=j,
isg iEu ldr®;=jloSu ishhg 0'1 lska mshjfrka mshjr
;ekam;alrejkaf.a yd wfkl=;a Kh ysñhkaf.a ysñlï wvq flfr®'
wdrlaId ls¯u i|yd by; lS wëlaIK yd kshduk
ldr®hhka uQ,sl jYfhka fhduq ù we;' 2010 jir wjidk
jk úg" n,m;%,dNS jd◊c nexl= 22 lska iy n,m;%,dNS ^b& Kh j¾.SlrKh" wdodhï y`ÿkd.ekSu yd fjkalsÍï
úfYaIs; nexl= 9 lska iukaú;j n,m;%,dNS nexl= 31 la wjYH;djh ,sys,a lsÍu(
l%shdld¯j mej;=◊' fuu nexl=j, kï ,ehsia;=j weuqKqï jHdmdrhkays yd kj YlH;djhlska hq;a jHdmD;Skays
II-1 ys i|yka lr we;' 2010 jir ;=<°" nexl= wëlaIK Wkak;sh i|yd fuu úOdkh ;djld,sl f,i 2011 cQks
fomdr®;fïka;=j úiska lrkq ,enQ m%Odk l%shdldrlï ui olajd ,sys,a lrk ,°' fuu.ska Kh.e;shkg ;u wl%Sh
my; idrdxY fldg we;' Kh f.ùu i|yd yd jHdmdr wruqKq i|yd kj Kh
myiqlï iemhSug nexl= fj; wjir ,efnk w;r" fuu
kj Kh myiqlï we;eï fldkafoaiSkag hg;aj wl%Sh Kh
2'1 wjÞkï l<ukdlrKh Yla;su;a lsÍu i|yd jQ
f,i jr®. fkdls¯ug o nexl= fj; wjir fok ,°'
úplaIK úêúOdkhka
nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska n,m;%,dNS nexl= ^B& Y%S ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh y|kajd §u(
i|yd kj úplaIK úêúOdk iy mej;s úêúOdk lsysmhla
i|yd ixfYdaOk 2010 jir ;=<° y∫kajd fok ,°' fuu uQ,H wdrlaIl cd,fhys hym; ms◊i §Y%S ,xld ;ekam;=
úplaIK úêúOdk úia;rd;aulj fuu jdr®;dfõ 111 jk rlaIK l%uh¶ kñka wksjdr®hh ;ekam;= rlaIK l%uhla"
fldgfiys wka;r®.; jk w;r" m%Odk ixfYdaOkj, uqo,a kS;s mk; hgf;a 2010 Tlaf;danr® ui m<uq †k isg
idrdxYhla my; ±lafõ' l%shd;aul lrk ,°' fuu ;ekam;= rlaIK l%uh" m<uqj
;snQ iafõÉPd ;ekam;= rlaIK l%uh m%;sia:dmkh fldg
msysgqjk ,°' fuu rlaIK l%ufhys uQ,sl ,laIK my;
^w& wju m%d.aOk wjYH;djh by< oeóu( m˙† fõ'
wNHka;r yd ndysr lïmkhkag m%;Hia:slj uqyqK †h • rlaIK l%ufhys idud‚lhka - ishÆu n,m;%,dNS
yels" Yla;su;a nexl= moaO;shl m%jr®Okh Wfoid" 2014 nexl= iy ,shdm†xÑ uQ,H iud.ï'
jir wjika jk úg kj n,m;%,dNS jd◊c nexl= iy kj
n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=j, mej;sh hq;= wju m%d.aOk
• fhda.H ;ekam;= - fuhg idud‚l wdh;khkays
b,aÆï" ld,Sk iy b;=reï ;ekam;= j.lSï wh;a
uÜgu ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 5 iy remsh,a ì,shk 3 jk w;r" Kh ,nd .ekSfï WmlrK wh;a
olajd by< ouk ,°' fkdfõ' idud‚l nexl=j," uQ,H iud.ïys" Y%S
,xld rcfhys" fldgialrejkaf.a" wOHlaIjrekaf.a"
^wd& nexl= wdh;k fld<U fldgia fjf<|fmdf<ys m%Odk l<ukdlrK l%shdj,shkays fhfok
,ehsia;=.; lsÍu( ks,Od¯kaf.a iy nexl=j iu. iDcq iïnkaO;d
we;s wfkl=;a mdr®Yjhkaf.a ;ekam;= fuu
nexl=j,g jvd úksúo Ndjfhka hqla;j m%d.aOkh /ia ;ekam;= rlaIK l%uhg wh;a fkdfõ' Bg wu;rj"
ls¯ug we;s yelshdj jeä †hqKq ls¯ug iy fjf<|fmd< nexl=j úiska ° we;s Kh myiqlï i|yd jQ wem
úkh ;=<ska nexl=j, hymd,kh ixjr®Okh ls¯u i|yd iq/l=ï ;ekam;=" nexl= mkf;a w;a y˙k ,o foam<
fuf;la ,ehsia;=.; fkdjQ ishÆu foaYSh fm!oa.,sl nexl= .Khg wh;a jk ;ekam;= iy uQ,H iud.ï mk;g
2011 foieïnr® 31 jk úg fld<U fldgia fjf<|fmdf<ys wkqj wl%Sh .sKqï o fuu ;ekam;= rlaIK l%uhg
,ehsia;=.; ùu wjYH fõ' wh;a fkdfõ'
• fhda.H ;ekam;= i|yd jQ rlaIK jd˙lh - fuh miq.sh jir wjika jk úg n,m;% .dia;=j
jdr®Islj 0'10] iy 0'15] mrdihl jk w;r Y%S ,xld mej;s uq`: j;alï ^remsh,a ñ,shk&
uy nexl=j úiska mj;ajdf.k hkq ,nk ;ekam;=
rlaIK wruqo, fj; ishÆu idud‚l wdh;k remsh,a ì,shk 75 g jeä 10
fuu jd˙lh udislj fyda ldr®;=uh jYfhka
f.úh hq;= fõ' 2010 foieïnr® 31 jk úg" idud‚l remsh,a ì,shk 25 ;a 75 ;a 05
wdh;khkaf.ka ,o jd˙l uqo, jQ re' ñ,shk 32'3 la" w;r
n,m;%,dNS jdksc nexl= j, w;ay˙k ,o foam,j,ska
mjrd.;a re' ì,shk 1'1 la iy iafõÉPd ;ekam;= remsh,a ì,shk 25 g wvq 02
rlaIK l%ufhka udre l< re' ñ,shk 350'2 lska
iukaú;j ;ekam;= rlaIK wruqof,ys fYaIh re'
ì,shk 1'48 la úh' 2'2 nexl=" nexl= YdLd iy fjk;a nexl= fiajd ia:dk
• wdfhdack - ;ekam;= rlaIK wruqof,ys uqo,a rdcH i|yd wjir§u
iq/l=ïm;a yd uqo,a uKav,h úiska ;SrKh lrk ^w& fï jir ;=<°" kj YdLd 61 la i|yd o jHdma;s
m˙† idud‚l wdh;khka fj; Kh uqo,a f,i
ldr®hd," YsIH b;s˙ ls¯fï tall jeks nexl= fiajd ia:dk
wdfhdackh l< yel' 2010 foieïnr® 31 jk úg
re' ì,shk 1'39 la tjeks rdcH iq/l=ïm;a j, 95 la msysgqùu i|yd o" jHdma;s ldr®hd, 10 la m%;sia:dk.;
wdfhdackh lr ;sì◊' ls¯u i|yd o jHdma;s ldr®hd, 7 la nexl= YdLd njg
• jka† f.ùu - uqo,a uKav,h úiska idud‚l
Wiia ls¯u i|yd o" YdLdj,ska m˙ndysrj msysgqjkakd jQ
iajhxl%Sh fg,r® hka;% 5 la i|yd o wjir fok ,°'
wdh;khl n,m;%h fyda ,shdm†xÑh w;aysgqùul°
W;=re yd kef.kysr m<d;aj, YdLd 61 la újD; ls¯u
fyda wj,x.= ls¯ul°" tla ;ekam;alrefjl=g Wm˙uh
i|yd fok ,o wjirhka o fuys we;=<;a fõ' ta wkqj"
jQ re'200"000 hg;aj jka† f.ùu 2012 ckjd˙ 01 †k
isg weröug kshñ;h' 2010 jir wjidk jk úg nexl= YdLd 1"930 lao" fjk;a
nexl= fiajd ia:dk 3"941 la o" iajhxl%Sh fg,r® hka;%
^W& jHdmdr fufyhqï lghq;= fiajd ndysr md¾Yjhkaf.ka 2"006 la o l%shd;aul fjñka mej;sk'
,nd .ekSu(
^wd& fmr mej;s m%dfoaYSh ixjr®Ok nexl= yfhys jHdmdr
nexl= j, fufyhqï lghq;= fiajd ndysr mdr®Yajhkaf.ka lghq;= mjrd °fuka rdcH wxYhg wh;a §m%dfoaYSh
,nd .ekSu úêu;a ls¯u i|yd úê úOdkhka ksl=;a lrk ixjr®Ok nexl=j¶ msysgqùu i|yd 2010 jifr® cQ,s ui"
,°' ;ekam;= Ndr .ekSu" j;alï yd j.lSï l<uKdlrKh" úfYaIs; nexl= n,m;%hla ksl=;a lrk ,°' Y%S ,xldfjys
úêúOdkhka iu`. wkql+, ùu" .kqfokqlrejka nexl= YdLdjla msysgqùu i|yd bka†hdfõ uqïndhs ys msysá
ms<sn| fidhd ne,Su iy y∫kd .ekSu" NdKavd.dr §iSudiys; welaisia nexl=j¶ yg ksl=;a lrk ,o ;djld,sl
fufyhqï lghq;= wj∞kï l<uKdlrKh iy fmr wkque;sfhys j,x.= ld,h 2011 cQks 30 olajd °r®> lrk
wkqu; lr .;a ^wOHlaI uKav,h úiska wkqu;& ,°'
ksr®udKhlhka u; jQ Kh myiqlï yer wfkl=;a Kh
,nd °ï wd° fufyhqï lghq;= ndysr mdr®Yaj fiajd u.ska
,nd .ekSug wjir fkdfok ,°' 2'3 nexl= wLKavj wëlaIKh lsÍu
;j≥rg;a úur®Ykh ls¯ug" m¯laIKh ls¯ug yd ksjer†
^W!& ks,Odßkaf.a fhda.H;d we.hqu y`ÿkajd §u( ls¯fï l%shdudr®. .ekSug wjYH nexl=j, wj∞kï
;;a;ajhka y∫kd .ekSu i|yd jk wLKav mQr®j
nexl= mkf;ys wxl 44 A ork j.ka;sh wkqj n,m;%,dNS wk;=re we`.ùï moaO;shla f,i nexl= wëlaIK
nexl= j, úOdhl ldr®hhka bgq lrk ks,Od¯kaf.a fomdr®;fïka;=j úiska fuu l%ufõoh Ndú;d
fhda.H;dj we.hSu iïnkaOfhka úê úOdkhka ksl=;a lrkq ,nhs' l=vd nexl=j, úYd,;u wdh;ksl
lrk ,°' .kqfokqlrejka 20 fokd ms<sn| f;dr;=re" m˙md,s;"
wkqnoaê; iy wdfhda‚; wdh;k iy úYd,;u
^t& jd¾Isl n,m;% .dia;=j by< ±óu( lKavdhï$.kqfokqlrejka 20 fokd i|yd nexl= fld;rï
wkdjrKh ù we;ao hkak ms<sn| f;dr;=re jeks úfYaIs;
úfoaY úksuh yd wlafjr< hk nexl= jHdmdr o we;=<;aj lreKq iïnkaOj jdr®;d ms<sfh, lrkq ,nk w;r"
foaYSh nexl= jHdmdrj, ksr; jk n,m;%,dNS jd◊c m¯laIK j,° fy<sorõ jQ m%Odk wëlaIK lreKq iy ta
nexl= i|yd remsh,a ñ,shk 1 la f,i;a" wlafjr< nexl= u; nexl= úiska .kakd ,o ksjer† ls¯fï l%shdudr®.j,
jHdmdrj, muKla ksr; n,m;%,dNS jd◊c nexl= i|yd m%.;sh ms<sn|j iqmrsCIdld¯ úh' ;jo" nexl=j, is≥jk
remsh,a 600"000 la f,i;a iy n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= m%Odk fjkialï iy laI◊lj m%;spdr ±laúh hq;=
i|yd remsh,a 300"000 la f,i;a" mej;s jdr®Isl n,m;% wjia:d ffokslj y∫kd .ekSu i|yd mQr®j wk;=re we`.
.dia;=j my; j.=fjys ±lafjk m˙†" nexl=fjys miq.sh ùï moaO;shla o fuu fomdr®;fïka;=j úiska ksr®udKh
jir wjidkfha mej;s uqΩ j;alï moku u; f.ùu lrk ,°' fuu lghq;= i|yd myiqlï iemhSfï w†gkska
i|yd lghq;= i,iajk ,°' ta wkqj" 2011 jir ;=<° hq;=j 2010 jir ;=<° nexl=j, wOHlaIjreka" fcHIaG
wdikak jYfhka remsh,a ñ,shk 168 la jdr®Isl n,m;% l<ukdlrejka yd ndysr ú.Kljreka iu. /iaùï
.dia;= f,i ,eîug wfmalaId flfr®' .Kkdjla mj;ajk ,°'
2'4 nexl= mÍlaIK isÿlsÍu .egΩ iy Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 yd 45 yd wkql+,
ùfï° we;s úh yels n≥ ixl+,;d ms<sn|j ;dlaI◊l
nexl=j, wjodkï ljfr®±hs y∫kd .ekSu" wj∞kï ±kqu imhd fok ,°' Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 yd
l<ukdlrKh iy wj∞kï my; fy<Su i|yd mj;sk 45 iu. wkql+, ùug myiqlï imhkakd f,i" Y%S ,xld
iïm;a ;lafiare ls¯u hk ldrKd b,lal fldg .;a
uy nexl=j úiska m%;sm;a;s" l%shd mámdá iy ft;sydisl
wj∞kï u; mokï jQ m%fõYhla ;=<ska nexl= i|yd iu
ld,hlg jrla m¯laIK meje;aùug nexl= wëlaIK ms˙jeh u; mokï jQ uQ,Hhka m˙jr®;kh ls¯fï we;s
fomdr®;fïka;=j úiska ;j≥rg;a lghq;= lrk ,°' 2009 wvqmdvq ms<sn|j jevuq`:jla mj;ajk ,°' ;jo" nexl= kj
jifr® ° wdrïN flreKq nexl= 18 l m¯laIK mj;ajd .sKqïlrK m%;sm;a;s iu. wkql+,ùu myiq ls¯u i|yd
f.k .sh w;r" 2010 jifr®° ;j;a nexl= m¯laIK 16 la ú.Klhska uvq,a,la m;a lrk ,°'
wdrïN lrk ,°' ta wkqj" 2010 jifr®° ta ta nexl=j,
l<ukdld¯;ajh iu. úêu;a idlÉPd mj;ajñka yd ^wd& lDIsld¾ñl wxYhg wksjd¾hfhka Èh hq;= Kh
w∞< jdr®;d uqo,a uKav,hg fhduq ls¯u u.ska nexl= 16 l ksÍlaIKh lsÍu
jHjia:dms; mrSlaIK wjika lrk ,o w;r" ;j;a nexl=
18 l m¯laIK wjika fjñka mj;S' Bg wu;rj nexl= nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j úiska jifr® iEu
wëlaIK fomdr®;fïka;=j u.ska nexl= úiska úplaIKYS,S ldr®;=jl°u lDIsldr®ñl wxYhg wksjdr®hh wju 10]
kshduk iu. wjk; fkdùu jeks ld,dkqrEmSj mek l Kh °fï wjYH;dj ms<sn| n,m;%,dNS nexl=j,
kef.k hï hï ldrKd iïnkaOfhka iSñ; úIh m%.;sh ks¯laIKh lrk ,°' 2009 wjidkfha isg fuu
m:hlska hq;a m¯laIK o mj;ajk ,°' Kh b,lalh uq≥ka muqKqjd f.k fkd;snQ nexl= i|yd
tu ys`. uqo," fjk;a nexl= yryd lDIsldr®ñl wxYhg
2'5 nexl= m%Odk úOdhl ks,Odßkaf.a /iaùï Kh ,nd °ug m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
úiska mj;ajd f.k hkq ,nk §lDIsldr®ñl wxYfha
uy nexl= wêm;s;=ud iy n,m;%,dNS nexl=j, wNsjDoaêh i|yd jQ úfYaIs; .sKqug¶ ner lrk f,i
m%Odk úOdhl ks,Od¯ka w;r meje;afjk udisl ±kqï fok ,°' ;jo nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j
/iaùï i|yd f,alï ldr®hd,h f,i nexl= wëlaIK úiska nexl=j,g lDIsldr®ñl wxYhg Kh ,nd °ï iEu
fomdr®;fïka;=j lghq;= lrhs' nexl= jHdmdrh fj;
ldr®;=jl°u ;lafiare lr ys`. uqo,a" ldr®;=j wjika ù
n,mdk úplaIK kshdukhka" m%;sm;a;s" j;auka ;;a;ajhka
†k 15 la we;=<; úfYaIs; .sKqug ner lrk f,io ±kqï
iy fjk;a .eg`: ms<sn| idlÉPd ls¯u i|yd Wmfhdackh
lr .kakd idlÉPd jghla f,i fuh ye¢kaúh yel' fok ,°'
;SrK .ekSfï l%shdj,sh myiq ls¯u i|yd nexl= moaO;sfha
ldr®h idOkh yd wdr®:sl iy uQ,H wxYj, ixjr®Okhka ^we& nexl= mk; i|yd fhdað; ixfYdaOkhka
ms<sn|j" fuu /iaùï j,° m%Odk úOdhl ks,Od¯jreka
±kqj;a lrk ,°' Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 g yd 45 wka;r®cd;slj ms<s.;a m˙phka yd m%ñ;Skag wkql+, jk m˙†"
g wkq.; ùu" wNHka;r md,khka ms<sn| fy<sorõ ls¯u" wëlaIK yd kshduk rduqj Yla;su;a ls¯fï woyiska nexl=
l=vd iy uOH m˙udK lr®udka; wxYhg Kh iemhSu wëlaIK fomdr®;fïka;=j nexl= mk; ixfYdaOkh ls¯u
by< ±óu" úOdhl ldr®hhka ys kshef,k ks,Od¯ka wdrïN lr we;' fhda‚; ixfYdaOkhka u.ska nexl= mkf;ys
i|yd h:d fhda.H m¯laIK l%shd;aul ls¯u" wksjdr®hh ksfhda.hka 2007 wxl 07 ork iud.ï mkf;ys
;ekam;= rlaIK l%uh l%shdjg kexùu" nexl= wdpdr Or®u ksfhda.hka iu. iu.dó ls¯u fukau taldnoaO ùï
jeä †hqKq ls¯u iy fm!oa.,sl wxYhg Kh iemhSu by<
iïnkaO nexl= wxYfhys j;auka úldYhka myiq ls¯u"
±óu yd Kh wkqmd;sl my; fy<Su hkd†h by; /iaùï
wj∞kug ,la jQ nexl=j, lghq;= ksrdlrKh ls¯fï
j,oS idlÉPdj,g n∫ka jQ ldrKd lsysmhls'
rduqj Yla;su;a ls¯u iy nexl= úiska md,kh jkq ,nk
uQ,H iud.ï iuQyhka taldnoaO wëlaIK ls¯ug uy
2'6 wfkl=;a l%shdldrlï nexl=jg we;s yelshdj Yla;su;a lsrSu i|yd wjYH bvlv
i,ikq ,efí' fhda‚; ixfYdaOk nexl= wxYh;a iu.
^w& Y%S ,xld .sKqïlrK m%ñ;s 44 iy 45 iu. wkql+, idlÉPd lr we;s w;r" fï ms<sn| wjika ;SrK .ksñka
ùu mj;S'
cd;Hka;r .sKqïlrK m%ñ;s 32 yd 39 g wkqrEmS Y%S ,xld ^wE& wka;¾ kshduk wdh;ksl iNdj
.sKqïlrK m%ñ;s 44 yd 45 iu. wkql+, ùu i|yd 2010
jir ;=<° Y%S ,xld uy nexl=j úiska wLKavj myiqlï nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ wOHlaIj˙h
i<ik ,°' ta wkqj" Y%S ,xld nexl=lrejkaf.a wdh;kfha wka;r® kshduk wdh;ksl iNdfõ idud‚lfhl=
ksfhda‚;hka" Y%S ,xld jr,;a .Kldêld¯jrekaf.a jYfhka ;j≥rg;a lghq;= lrk w;r" nexl=
wdh;kh iy nexl= ú.Klhskaf.ka iukaú; jQ lñgqj wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaIjrhd
kj .sKqïlrK m%ñ;Skag ixl%uKh ùu yd iïnkaO lreKq tys f,alï f,i 2010 jr®Ifha° m;a lrk ,°' uQ,H
;j≥rg;a idlÉPd lrk ,°' uy nexl=fjys b,a,Su u;" wxYfhys l%uj;a ixjr®Okhla we;s ls¯ug fhda.H jkakd
f,dal nexl=j úiska wfkl=;a rgj,a uqyqK mE m%dfhda.sl jQ m%;sm;a;suh ksfhda.hka †hqKq ls¯u ;yjqre ls¯u;a"
iajlSh j.lSu ms<sn| yd kj m%jK;d iy wjia:djka 1' tïîtiat,a fiaúkaia nEkala ,sñgâ
ms<sn| nexl= wOHlaIjrekaf.a ±kqïj;aNdjh by<
2' cd;sl b;s˙ls¯fï nexl=j
kexùfï wruq◊ka §by< †hqKq udr®.hlg nexl= wxYh
m%;sia:dk.; ls¯u¶ uefhka nexl= wOHlaIjrekaf.a 3' ãtµaiSiS nexl=j
f;jk iïuka;%Kh nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=j 4' m%dfoaYSh ixjr®Ok nexl=j
úiska mj;ajk ,°' uQ,H wdh;k iu.
.kqfokq ls¯u ms<sn|j uyck;dj ±kqj;a ls¯u i|yd 5' rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j
f;dr;=re jHdma; ls¯u 2010 jir ;=<° o fkdlvjd lr 6' iKi äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
f.k hk ,°' ta wkqj" uyck;djf.ka ;ekam;= ,nd
7' ,xldmq;% äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
.ekSug n,h ,;a nexl= ,ehsia;= yd ;ykï l< msrñvdldr
fhdackd l%uj, jxpdld¯ l%ufõo ms<sn| isxy," fou< 8' Y%S ,xld ksjdi ixjr®Ok uQ,H ixia:d nexl=j
yd bx.%Sis udOHhkaf.ka m%jD;a;s oekaùï remsh,a ñ,shk
9' Y%S ,xld fiaúkaia nEkala ,sñgâ
21'5 l úhoulska m< lrk ,°'
3' nexl= úÿ msfhi ^nexl= lghq;= wOHhk flakaøh& msfhi ;=< ukd bf.kqï m˙irhla ia:dmkh ls¯u
i|yd uy;a fia ∞hl úh' uQ,H lafIa;%fhys udkj
2010 jir ;=< ° Y%S ,xld uy nexl=fõ" nexl= ú≥ m%d.aOkh †hqKq ls¯ug nexl= ú≥ msfhi .;a kdhl;ajh
msfhi ish wruqK jk ol=Kq wdishdkq l,dmfha ±kqu miq.sh jir ;=< ° tys mdr®Yajlrejkaf.a we.hSug ,la úh'
fn∞ ye¯fï m%uqL uOHia:dkhla f,i ia:dmkh ùfï isx.mamQrefjys CMO wdishdkq ljqkais,h úiska ixúOdkh
.uka uf.ys wLKav .ukl fh†K' foaYSh yd úfoaYSh lrk ,o wdishdfõ úYsIaG jHdmdr wOHhk wdh;k
jevuqΩ" iïuka;%K" iuqΩ yd fjk;a ±kqu fn∞ ye¯fï we.hSï iïudk Wf<f,a ° (Asia's Best Business School
jevigyka fuu jr®Ih ;=< nexl= ú≥ msfhi úiska Awards) nexl= ú≥ msfhi miq.sh jir ;=< ±kqï lafIa;%h
b†˙m;a lrk ,°' fuu jevigykaj, idr®:l;ajh by< kexùug lrk ,o ∞hl;ajh w.h ls¯ula jYfhka"
i|yd uQ,H wxYfha iy rdcH wxYfha wdh;kj,ska nexl= yd uQ,H mqyqKq wdh;k ldKavh hgf;a ms˙kefuk
iyNd.s jQ ks,Od¯kaf.a;a" ;D;Sh wOHdmkh yd iïnkaO wdishdfõ úYsIaG;u jHdmdr wOHhk wdh;k kdhl;aj
jQjka fukau idudkH uyck;djf.a;a wkq.%yh Tjqkaf.a iïudkh (Best Business School Leadership Award)
WfoHda.su;a iyNd.s;ajh ;=<ska fkdu|j ,eìK' miq.sh jifr® ° nexl= ú≥ msfhi fj; ms˙kuk ,°'
isxy, fou< iy bx.%Sis NdIdj,ska mj;ajdf.k úuiqï ljqΩfõ fiajd .; jQ jir ;=< ° fkdlvjdu
hkq ,nk ff;%NdIsl fjí wvúh Y%S ,xld uy mj;ajd.kq ,eîh' fuhg wu;rj" foaYSh iy cd;Hka;r
nexl=j úiska ndysr ikaksfõokh i|yd mqΩ,a j fhd∞ uQ,dY% fj;ska ,enqKq úoHq;a ,sms 516 lg iy ≥rl:k
.;af;ah' ;:H ir, iïfï, myiqlu (RSS) iy flá weu;=ï 6"500 lg jvd jeä m%udKhlg úuiqï ljqΩj
ùäfhda or®Yk tla ls¯fuka Y%S ,xld uy nexl= fjä wvúh kj m%;spdr ±la jQfhah'
uqyqKqjrla we;s tlla njg jeä †hqKq lrk ,°'
jHdc uqo,a fkdaÜgq" jxpdld˙ iy kS;Hdkql+, fkdjk
2009 jifr® ° ñ,shk 53'7 la jQ Y%S ,xld uy nexl= fjí .kqfokq iïnkaOj uyck;djf.a ±kqïj;aNdjh by<
wvjfha m˙YS,lhka .Kk 2010 jifr® ° ñ,shk 58'1 la kexùfï woyiska jHdc uqo,a y∫kd .ekSu ms<sn| jdr®;duh
olajd ishhg 8 lska by< .sfhah' wkjr;j lrkq ,enQ ùäfhda Ñ;%mghla iy msrñvdldr l%u ms<sn| fjf<|
f;dr;=re iemhSug wu;rj" fuu fjí wvúh Tiafia jevigyka folla o ksIamdokh lrkq ,eîh' ms˙is≥ uqo,a
iure ldis iy Y%S ,xld uy nexl= m%ldYk ux.; f,iska fkdaÜgq m%;sm;a;sh iïnkaOfhka jQ ±kqïj;a ls¯fï jev
wf,ú ls¯u o jir mqrd u fkdlvjd is≥ fl˙◊' igyka i|yd l=vd mqia;l iy m;%sld o ksl=;a lrk ,°'
fmr° fukau ffoksl úksuh wkqmd;" i;sm;d iy uy nexl=j iïnkaO lreKq ms<sn|j uyckhdg
udisl wdr®:ßl or®Yl" Y%S ,xld wka;r® nexl= wr®mK lreKq lshd°fï wruq◊ka wdr®:ßl úoHdj" nexl=
wkqmd;sl" bkaOk ñ, .Kka" md˙fNda.sl ñ, or®Yl yd iy uQ,H lgh;= ms<sn|j uyck;dj ±kqïj;a
NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr jeks rcfha
ls¯fï jevigyka iy mdi,a iïuka;%K 38 la .;
iq/l=ïm;a fjkafoais ls¯ï ms<sn| f;dr;=re ksl=;a ls¯ug
jQ jir ;=< ° mj;ajk ,°' úfYaIfhkau W;=re iy
fomdr®;fïka;=j ksrka;rfhka l%shd lf<ah' mqj;am;a
kef.kysr m<d;aj, mdi,a ore ±˙hkag iy
ksfõok 1"722 la ksl=;a ls¯ug o" mqj;am;a ±kaùï
.=rejrekayg" tfukau" yuq∞ fiajdj, mqyqKqjkakkag yd
490 laa iy .eiÜ ksfõok 15 la m< ls¯ug o .; jQ
jir ;=< ° ikaksfõok fomdr®;fïka;=j l%shd lf<ah' jHdmd˙l m%cdjg Y%S ,xld uy nexl=jg meñK ±kqïj;aùu
fuhg wu;rj" udOH idlÉPd 62 la iy úúO jQ wdr®:ßl i|yd wjia:d lsysmhla ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
iy uQ,H .egÆ ms<sn|j uyckhdf.a ±kqïj;aNdjh ixúOdkh lf<ah'
jeä †hqKq ls¯ug Y%S ,xld uy nexl=fõ fcHIaG wdr®:ßl iy uQ,H ms<sn|j yd Y%S ,xld uy nexl=fõ
ks,Od¯ka yd iïuqLj mj;ajkq ,enQ udOH idlÉPd
m%;sm;a;s iy j.lSï ms<sn|j uyck;djf.a
.Kkdjla o ikaksfõok fomdr®;fïka;=j ixúOdkh
±kqïj;aNdjh by< kexùu i|yd cd;sl iy m%dfoaYSh
lf<ah' wêm;sf.a ishΩu ks, pd˙ld o ikaksfõok
uÜgfï m%or®Yk iy wfkl=;a uyck W;aij .Kkdjlg
fomdr®;fïka;=fõ udOH tallh úiska wdjrKh lrk
ikaksfõok fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh' fld<U
,°'
cd;Hka;r fmd;a m%or®Ykfha iy ±hg lsre< m%or®Ykfha Y%S
,xld uy nexl=fõ m%or®Yk l=á úYd, uyck wdlr®Ykhla
wNHka;r ikaksfõokh jdr®;d ls¯ug iu;a úh' Y%S ,xld uy nexl=jg w∞< ldrKd
iïnkaOfhka uyck;dj ±kqqïj;a ls¯ug;a nexl=fõ
foaYSh iy úfoaYSh mqj;a" nexl= iy uQ,H lghq;= ms<sn| m%ldYk úYd, m%udKhla wf,ú ls¯ug;a wjldYhla fuu
mqj;a" jeo.;a wdr®:ßl or®Yl" foaYk igyka" ksfõok iy m%or®Ykj,g iyNd.s ùu u.ska ie<is◊' fmr jirg jvd
±kaùï we;=<;a kj;u f;dr;=re imhk CBSLdaily ishhg 20 blau jQ m%;sY;hlska uy nexl= m%ldYk wf,úh
fjí ìysf∞r nexl= ldr®h uKav,fha wNHka;r iy fn∞ yefï lghq;= by< .sfhah' tu ld, m˙Éf√oh
ikaksfõok wjYH;d iems¯fï mrudr®:h we;sj ;=<°u m%ldYk wf,úfhka ,enQ wd∞hu remsh,a ñ,shk 6
fomdr®;fïka;=j wLKavju hdj;ald,Sk lf<ah' Y%S ,xld olajd ishhg 36 lska jr®Okh úh' uyck wjOdkh by<
uy nexl=fõ fiajlhska y nexl=fõ l%shd;aul ix.ï i|yd kexùfï woyiska rdcH wdh;k" cd;sl mqia;ld," úfoaYSh ¥;
úúO jQ ud;Dld hgf;a Tjqkaf.a woyia iy Woyia m%ldY lKavdhï" mdi,a iy fjk;a wOHdmksl wdh;k w;r uy
ls¯ug wjYH wjldYh §ljqΩj¶ wNHka;r iÛrdjg tla
nexl= m%ldYk lsis≥ .dia;=jlska f;drj fn∞ y˙k ,°'
lrk ,°'
m%Odk jYfhkau" W;=re iy kef.kysr m<d;aj,ska we;s
wdr®:ßlh iy Y%S ,xld uy nexl=j iïnkaOfhka cd;sl jQ kj b,a,Sï ksid fmr jr®Ih yd ii|k l, fkdñf,a
mqj;am;aj, m< jQ m%jD;a;s" ,sms iy uyck woyia we;=<;a fn∞ ye¯ï lghq;= ishhg 10 lska by< .sfhah'
WoaOD; tl;=jla †km;du by< l<ukdld¯;ajh fj;
imhk ,°' úúO jQ wdr®:ßl" uQ,H iy iudchSh ldrKd
ms<sn|j m< jQ m%jD;a;s whs;u 1"714 la o l<ukdld˙;ajh mßj¾;k fiajd
fj; imhk ,°' fou< m˙jr®;k ldr®hhka 284 la is≥ lrñka jir ;=<
° uy nexl=fõ m˙jr®;k wjYH;d imqrd,Sug fou<
uyckhd oekqïj;a lsrSu m˙jr®;k tallh wLKavj l%shd lf<ah' fuhg wu;rj"
uy nexl= fjí wvúfha fou< ixialrKh o mj;aajd f.k
nexl= fkdjk uQ,H wxYh ms<sn|j uyckhdf.a .sfhah' isxy, iy bx.%Sis ixialrKj,g wu;rj" jdr®Isl
±kqïj;aNdjh by< kexùu ms◊i ia:dmkh lrkq ,enQ jdr®;dj" mqj;am;a ksfõok" mdr®,sfïka;=jg imhkq ,nk
ms<s;=re" mk;a ixfYdaOk" pl%f,aL" .eiÜ ksfõok" th Recent Additions ^kj;u fmd;a& Current
ú.Kldêm;sf.a jdr®;d" uQ,H m%ldYk" fjí msgq jeks Contents News Alerts jeks úoHq;a m%ldYk iïmdokh
uy nexl= m%ldYk úYd, m%udKhla fou< ixialrkfha ls¯u iy wka;r®cd,h yryd tajd fn∞ ye¯u wLKavj
° imhk ,°' is≥ lrk ,°' f;dard.;a f;dr;=re fn∞ ye¯fï
fiajh (SDI-Selective Dissemination of Information) o
jir ;=< fkdlvjd mj;ajdf.k .sfhah'
uqøKd,h
ux.; mqia;ld, myiqlï Ndú;d ls¯u i|yd nexl=
Y%S ,xld uy nexl=fõ ishΩu m%ldYk i|yd wjYH ldr®hh uKav,h fm<Uùfï woyiska" fomdr®;fïka;= 7
ie,iqï ksr®udKh ls¯u" wl=re weñ”u iy la wdjrKh jk mrsos mrsYS,l wOHdmk jevigyka 7 la
uqøKh ls¯u hk fiajd fomdr®;fïka;=j úiska fufyhjk ,oS' ldr®hh uKav,fha m%fhdackh i|yd
imhk ,°' fï whq˙ka úúO fomdr®;fïka;=j,ska úúO jQ jeo.;a ud;Dld iy úsIhhka hgf;a ksIamdokh
mejreKq lΩ iy iq≥ uqøK lghq;=j, isg mxpjr®K l< jdr®;duh Ñs;%mg folla mqia;ld, wd,skaofhyss osjd
uqøK lghq;= olajd jk mrdihl uqøK ldr®hhka úsfõl ld,fha oS m%or®Ykh lrk ,oS' Y%S ,xld uQ,H iy
252 la uy nexl= uqøKd,h iïmQr®K lf<ah' Y%S ,xldfõ nexl= mqia;ld, cd,h (EbanklibnetSL) mj;ajdf.k hk
jHdmdrhla mj;ajd f.khdu i|yd udr®f.damfoaY" ,o w;r úoHq;a ;emE, Tiafia f;dr;=re fnod yerSu u.ska
Y%S ,xldfõ iudc wdr®:ßl o;a;" Y%S ,xldfõ wdr®:ßl tys idud‚l mqia;ld, 23 úYd, jYfhka m%;s,dN ,eîh'
iy iudc ixLHd;Ska" ksõia ir®fõ" igyk" rgg iy úfYaIfhkau Y%S ,xld uy nexl=jg iïnkaO
ljqΩj" udKav,sl m;%sld" uQ,H moaO;s ia:dhs;d m%Odk ft;sydisl isoaëkag w∞< f;dr;=re mqj;am;aj,ska
úuiqu" m%;sm;a;s b†˙ ±lau" Wmdh udr®.sl tla/ia ls¯u u.ska Y%S ,xld uy nexl=fõ 60 jk
ie,eiau" rdcH Kh újr◊ldj iy mr®fhaIK m%ldYk ieureï m%ldYkh jk Y%S ,xld uy nexl=j - 1950 - 2010
uy nexl= uqøKd,h úiska uqøKh lrk ,o m%Odk m%;Hdjf,dalkh iïmdokh ls¯u i|yd mqia;ld,h iy
m%ldYkhkaf.ka lsysmhla fõ' kïm;a" iqNme;=ï m;a" f;dr;=re uOHia:dkh ∞hl úh' úoHq;a ;emE, yryd is≥
igyka fmd;a" ,sms f.dkq ljr" uy nexl= †kfmd;" lrk ,o .%ka: úpdr ;rÛh;a mek úi∫ï jevigyk;a
fmdaiagr" l=vd mqia;l" m;%sld" újr◊ld" l=vd m;%sld Tlaf;danr® udihg fh° ;snqKq cd;sl lshùsfï udih
iy nexl= ks,Od˙kaf.a lr®;D;ajfhka m, l< m%ldYk iksgqyka ls¯u i|yd ixúOdkh lrkq ,enQ m%p,s; wx.
o uqøKd,h úiska iïmQr®K lrk ,o wfkl=;a uqøK úh'
lghq;= w;r fõ'
mqia;ld,h iy f;dr;=re uOia:dkfha úur®YK wxYfhys
mj;ajdf.k hk iajhx wOHhk NdId mr®fhaIKd.drh
nexl=fõ úfYaI wjia:d wdjrKh uy nexl= ldr®hh uKav,h i|yd újD;j mej;=◊' 2008
jifr® ° mqia;ld,h iy f;dr;=re uOHia:dkhg ms˙kuk
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ixúOdkh lrkq ,enQ ,o ISO 9001(2000 ;;a;aj iy;slhg wkql+,j mqia;ld,
ishΩu m%Odk jevigyka wdjrKh ls¯u ikaksfõok fiajd mj;ajdf.k hk ,°'
fomdr®;fïka;=fõ PdhdrEm tallh u.ska is≥ lf<ah'
ta wkqj" W;=re iy kef.kysr m<d;aj, ixjr®Ok
l%shdldrlï o we;=<;aj tjeks wjia:d 278 la ikaksfõok 5' jHjydr uqo,a
fomdr®;fïka;=j u.ska wdjrKh lrk ,oS'
jákdlu ms<sfj,ska remsh,a ì,shk 37 la yd remsh,a is≥lrk ,°' uqo,a fkdaÜgq f;a¯u iy ilia ls¯u
ñ,shk 416 la úh' ms<sn|j uy nexl=j úiska jd◊c nexl= fj; imhd we;s
Wmfoia ksis f,i l%shd;aul lr,Su iy;sl ls¯u i|yd
ixirKfha mj;sk jHjydr uqo,a fkdaÜgqj, kshñ; jd◊c nexl= úiska ;ekam;a lrk ,o uqo,a fkdaÜgq ñá
.=Kd;aulNdjh mj;ajd .ekSu i|yd jHjydr uqo,a w;˙ka f;dard.;a kshe† ks;sm;d m¯laIdjg ,la ls¯uo
fomdr®;fïka;=j úiska ;j≥rg;a fiajd wksis uqo,a fkdaÜgq fkdlvjd is≥ lrk ,°' óg wu;rj" uqo,a fkdaÜgq
ixirKfhka bj;a ls¯u is≥ lrk ,°' ms˙is≥ uqo,a is;du;d úlD;s ls¯u je<elaùug fukau idudkH
m%;sm;a;sh jvd M,∞hS f,i l%shd;aul ls¯u i|yd fiajd uyck;dj w;r" ms˙is≥ fkdaÜgq Ndú;h m%jr®Okh ls¯u
wkssis fkdaÜgq Y%S ,xld uy nexl=fõ ;ekam;a lrk f,i i|yd uqøs; udOH u.ska m%pdrKhka †h;a lrk ,°'
jdKsc nexl= osrsu;a lrk ,oS' 2010 jir ;=<oS wdikak
jYfhka fiajd wksis uqo,a fkdaÜgq ñá ^ñáhl fkdaÜgq
1000 ne.ska& 128"000 la muK ixirKfhka bj;a lrk 5'4' kj jHdmD;s
,°' jd◊c nexl= úiska ;ekam;a lrkq ,nk fiajd ksis
uqo,a fkdaÜgq f;dard ilia ls¯u i|yd fiajd .dia;= f,i 2010 jir ;=<° ixjr®Okh" fi!Nd.Hh yd Y%S ,xldfõ
2010 jir ;=<° remsh,a ñ,shk 28 l uqo,la whlr kegqï Ys,amSka hk f;audj hgf;a ksr®udKh l< kj
.e◊k' jHjydr uqo,a fkdaÜgq ldKavfha ^11 jk ldKavh&
uqøK lghq;= ksu lrkq ,eîh' 2011'02'04 jk †k uy
nexl= wêm;s;=ud úiska w;s.re ckdêm;s;=ud fj;
5'2' jHjydr uqo,a ms<sn| uyck úYajdih wdrlaId ks, jYfhka kj fkdaÜgq ldKavfha fkdaÜgq lÜg,hla
lsÍu ms˙keóu;a iu. fuu 11 jk uqo,a fkdaÜgq ldKavh
W;aijY%Sfhka t<s oelaùu i|yd lghq;= iQ∞kï lrk ,°'
uqo,a ms<sn| uyck úYajdih wdrlaId ls¯u iy
úia;r m;%sld yd w;am;%sld o we;=Ωj uqøs; yd úoHq;a udOH
jHdc uqo,a ksl=;a ls¯ï wjia:d wju ls¯u hk
yryd idudkH ck;dj mqΩ,a f,i ±kqïj;a ls¯fï
wruqKq we;sj" Y%S ,xld uy nexl=j wmrdO m¯laIK
jevigyka o Bg iu.dój †h;a lrk ,°' nexl=j, uqo,a
fomdr®;fïka;=fõ jHdc uqo,a ldr®hdxYh iuÛ iómj
whleñjreka yd kS;s l%shd;aul lrk ks<Od¯ka ±kqïj;a
lghq;= l< w;r" 2010 jir ;=< jHdc uqo,a fkdaÜgq
ls¯u i|yd úfYaI f;dr;=re m%ldYkhlao ms<sfh, fl˙K'
ms<sn| kvq úNd. 27 lg iyNd.s ù wjYH f;dr;=re
óg wu;rj" kdkl úoHdj y∞rkakka yd uqo,a ms<sn|
,ndfok ,oS' 2010 jir ;=<° y|qkd.;a yd ;yjqre ls¯u
Wkka≥jla olajk wfkl=;a mdr®Yjhka i|yd úfYaI tl;=
i|yd nexl=j fj; fhduq jQ jHdc fkdaÜgq ixLHdj
ls¯fï NdKav f,i weiqreïj, nyd¨ uqo,a fkdaÜgqq yd
idfmalaI jYfhka ixirKfha mj;sk wjHdc fkdaÜgq
fkdaÜgq jYfhka fjka fkdl< uqo,a fkdaÜgq m;%sld wd†h
ñ,shkhlg jHdc fkdaÜgq 5 la muK jQ w;r" th
ilia ls¯ug o lghq;= iQ∞kï lrk ,°'
fjk;a rgj,aj, jHdc uqo,a iïnkaO isoaëka yd
iei£fï° wvq uÜguls' uqo,a fkdaÜgqj, wvx.= Y%S ,xld uy nexl=fõ f;jk uqo,a fl!;=ld.drh
wdrlaIK i,l=Kq ms<sn|j kS;s l%shd;aul lrk 2010'05'06 †k ud;r" ol=Kq m<d;a ldr®hd,fha újD;
ks,OdrSka" rdcH ks<OdrSka" uqo,a whleñjreka we;=Ω fl˙K' fuys wruqK jQfha mdi,a isiqka we;=Ω idudkH
idudkH uyck;dj oekqïj;a lsrSfï jevigyka uyck;dj ;=< uqo,a ms<sn| Wkka≥jla we;s ls¯u iy Bg
†h;a l< w;r" tu jevigyka uqo,a fkdaÜgq ms<sn|j w∞< f;dr;=re /ia ls¯ug myiqlï iemhSuhs'
Tjqkaf.a oekqu jeä oshqKq ls¯ug bjy,a úh'
;jo" jHdc uqo,a ksl=;a ls¯u je<elaùfï wruqKska jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ mr®fhaIK lghq;=j,
jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=j úiska kj uqo,a fkdaÜgq wjOdkh fhduq jQfha úúO jákdlñka hq;a uqo,a
ldKavh i|yd jeä †hqKq l< wdrlaIK i<l=Kq fkdaÜgqj, wdhq ld,h weia;fïka;= ls¯fï l%ufõohka
wka;r®.; ls¯uo is≥lrk ,°' jeä†hqKq ls¯u;a" uqo,a i|yd we;s b,aÆu weia;fïka;=
ls¯u;a ms<sn|jh' fuu mr®fhaIKhkaf.a m%;sM,
jHjydr uqo,a l<ukdlrKh jeä †hqKq ls¯ug bjy,a
5'3' msßisÿ≥ uqo,a m%;sm;a;sh m%p,s; lsÍu úh'
uqo,a fkdaÜgqj, wdhq ld,h °r®> ls¯ug;a tu.ska
kj uqo,a fkdaÜgq uqøKh ls¯u i|yd jk ms˙jeh 5'5' uqo,a ms<sn| ±kqu m%p,s; lsÍu
wvq ls¯ug;a uqo,a ksis f,i m˙yrKh ls¯fï fyd|
mqre≥ Wmld¯ fõ' ;jo" uqo,a fkdaÜgq ms˙is≥j mj;sk foaYK" iïuka;%K" jevuqΩ iy úoHq;a
úg tu.ska jHdc iy wjHdc uqo,a fkdaÜgq fjkalr yd uqøs; udOH yryd jHdc uqo,a fkdaÜgq
y∫kd.ekSu myiq jk w;r" th Y%S ,dxlsl cd;sfha m%;srEmh y∫kd.ekSu" ms˙is≥ uqo,a m%;sm;a;sh iy ldr®hlaIuj ldis
Tmakexùug o Wmld¯ fõ' ms˙is≥ uqo,a m%;sm;a;sh m%p,s; Ndú;h ms<sn|j nexl= ldr®h uKav," fmd,sia ks<Od¯ka
ls¯fï tla wx.hla f,i uy nexl=j úiska kj uqo,a mdie,a isiqka" rdcH ks<Od¯ka we;=Ω idudkH ck;dj
fkdaÜgq ixirKhg tl;= ls¯u iy Bg iu.dój fiajd ±kqïj;a ls¯fï jevigyka 40 la jHjydr uqo,a
wksis uqo,a fkdaÜgq ixirKfhka bj;a ls¯u fkdlvjd fomdr®;fïka;=j úiska mj;ajk ,°'
tfiau" Y%S ,xldfõ ldis yd fkdaÜgq ms<sn|j;a" tys 6'1 uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu
ft;sydisl úldYh ms<sn|j;a uyck wjfndaOh jeä†hqKq
ls¯u ms◊i my; i|yka m%or®Yk 7 i|yd jHjydr uqo,a 2010 jir ;=< uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul ls¯fï° uqyqK
fomdr®;fïka;=j ish ∞hl;ajh imhkq ,eîh' mEug is≥ jQ m%Odk wNsfhda.h jQfha uQ,H fjf<|fmd<
;=< wLKavj mej;s idfmalaIj by< uÜgfï jQ remsh,a
1& kqjr m,af,lef,a" §±hg lsre<¶ cd;sl ixjr®Ok øjYS,;djhhs' f,daljHdma; uQ,H wr®nqofha n,mEu ,;a
m%or®Ykh 2010 -2010 fmnrjd˙ 04 isg 10 olajd' rgj,a ukao.dó m%;sidOk ,laIK fmkakqï ls¯u;a"
jir 30 l wNHka;r hqoaOh ksudùfuka miq rg ;=<
2& fn,syq,aTh" inr.uqj úYaj úoHd,h" §ms˙ysôks we;sfjñka meje;s iS.% ixjr®Okh;a ksid jifr® uq,a
†hjr¶ m%or®Ykh - 2010 udr®;= 16 isg 19 olajd' ldr®;=j ;=<° rg ;=<g .,d wd m%d.aOk m%jdyhkaf.a
3& ls˙n;af.dv" úydruydfoaù nd,sld úoHd,h" §isiq jr®Okh fkdlvjdu is≥ úh' Y%S ,xld remshf,ys olskakg
ksmqK;d¶ - 2010 cQks 21 isg 24 olajd' ,enqKq ia:dhS úksuh wkqmd;h iy iaffj¯;aj
Kh fYa%Ks.;lsrSï ys jr®Okh Y%S ,xldj wdfhdackhka
4& fydrK" ;laIs,d úoHd,h - 2010 iema;eïnr® 27 isg i|yd iq≥iq ia:dkhla njg wdfhdacl úYajdih
Tlaf;danr® 03 olajd' f.dvkexùfuys,d bjy,a úh' jr®Okh jQ wmkhk
wd∞hï" fm!oa.,sl fm%aIK yd by< M,∞jla
5& ud;r" §iúu;a rgla - biqrenr fygla¶ m%or®Ykh - iys; rdcH ne∫ïlrj, úfoaY wdfhdackhka" iy
2010 fkdjeïnr® 19 isg 22 olajd' jr®Okh jQ fldgia fjf<|fmd< ;j≥rg;a úfoaY
wdfhdack rg ;=<g .,d taug myiqlï i,ik ,°' uy
6& lE.,a," idka; fcdaima nd,sld úoHd,h - 2010 nexl=j úfoaY úksuh fjf<|fmd<g is≥l< ue†y;aùï
fkdjeïnr® 26 isg 29 olajd' ;=<ska ;shqKq f,i remshf,ys w.h jeäùï ^wêm%udKhka&
7& fudrgqj" fõ,aia l=udr úoHd,h §fudrgq W∞kh¶ j<lajd .; yels úh' flfia fj;;a rg ;=<g .,d wd Y=oaO
m%or®Ykh - 2010 foieïnr® 23 isg 27 olajd' úfoaY úksuh m%jdyhka foaYSh fjf<|fmd< ;=< remsh,a
øjYS,;djh jr®Okh ls¯ug mqΩ,a f,i ∞hl úh'
5'6' iure ldis yd fkdaÜgq foaYSh wdr®:ßlfhys mj;akd hym;a WoaOuk ;;a;ajh
iy wfmalaIs; WoaOuk ;;a;ajh u; foaYSh wdr®:ßl
iure ldis yd fkdaÜgq ksl=;a ls¯u iïnkaOj jHjydr l%shdldrs;ajh by< kexùfï woyiska uy nexl=j
uqo,a fomdr®;fïka;=j uÛska m%;sm;a;shla ilia l< w;r" úiska jr®Ih ;=<° tys uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,a
th ls%hdjg kexùu i|yd uqo,a uKav,fha wkque;sh lrñka m%;sm;a;suh fmd,S wkqmd;slhka fojrlau my;
,nd .kakd ,°' ta wkqj" iure ldis uqøKh i|yd fy,k ,°' 2010 cQ,s udifha° m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh;a"
,enqKq b,a,Sï kshñ; †khg ksu ls¯ug wjYH m%;súl=Kqï wkqmd;slh;a ms<sfj,ska ishhg 7'25 iy 9'50
l%shdudr®. .kq ,eìK' Y%S ,xld uy nexl=jg 60 olajd mdol wxl 25 lska my; fy,k ,oS' 2010 wf.daia;=
jirla ms¯u ksñ;af;ka re' 5"000 l jákdlñka hq;= ˙° udifha° ;j≥rg;a fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj mdol
^ysudldrfhka gxls;& iure ldishla ksl=;a lrk ,°' th wxl 225 isg 175 olajd mgq lrñka m%;súl=Kqï wkqmd;slh
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrk ,o m%:u nyq- ishhg 9'00 olajd mdol wxl 50 lska wvq lrk ,°' jr®Ih
jr®K iure ldish fõ' uyck;djg iy ldis yd fkdaÜgq ;=<° uqo,a iemhqï b,lalhka <Ûdlr .ekSu i|yd
tl;= lrkakka yg iure ldis" ldis weiqreï iy iure myiqlï ie,iSug;a" wka;r® nexl= tla †k fjf<|fmd<
fkdaÜgq wf,ú ls¯u m%Odk ldr®hd,fha wf,ú ljqÆj" wkqmd;slh fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj ;=< mj;ajd .ekSu
fl!;=ld.dr iy by; i|yka lrk ,o m%or®Yk l=á i|yd;a uy nexl=j ±ä f,i újg fjf<| lghq;= i|yd
udr®.fhka o is≥ lrk ,°' ue†y;a úh ^rEm igyk II-1&' jr®Ih ;=<° jd◊c nexl=
i|yd jk jHjia:dms; ixÑ; wkqmd;h ishhg 7'00 l
uÜgfï fkdfjkiaj meje;s◊'
6' foaYSh lghq;=
foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=j m%Odk jYfhka újg rEm igyk II-1
fjf<| lghq;= mj;ajdf.k hdu ;=<ska nexl=fõ nr;nk ,o idudkH talaIK fjf<|fmd, wkqmd;slfha
uQo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lsrSu;a" jHjia:dms; ixÑ; yeisÍu - 2010 ^udisl idudkHh&
wkqmd;slh n,d;aul ls¯u;a" jd◊c nexl=j, yd rcfha 10.00
9.50
nexl=lre f,i lghq;= ls¯u;a hk m%Odk ldr®hhkays 9.00
8.50
M,∞j ^%&
jr®Ih uqΩ,af,au foaYSh nexl= moaO;sh ;=< øjYS,;d hgf;a uy nexl=j iuÛ tla †k ks;H myiqlïj,
w;s˙la;hla meje;ss w;r" tys Wm˙u uÜgu Tlaf;danr® wdfhdackh ls¯ug wjia:dj ,ndfok ,°' flfia fj;;a
uq,a i;sfha jdr®;d úh ^rEmigyk II-2&' fuu w;s˙la; úfoaY úksuh yqjudre fjkafoais lsis≥ wjysr;djhlska
øjYS,;djfhka jeä fldgila m%;sñ,° .ekqï f;drj ;j≥rg;a fkdlvjd meje;aú◊'
fjkafoais ;=<ska iy tla†k moku u; ks;H myiqlï
hgf;a ;djld,slj wjfYdaIKh lr .kq ,eì◊' rEm igyk II-2
;j≥rg;a uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a ls¯u ;=<ska iy 2010
- j¾Ifha uQ ,H WmlrK wkqj fjf<|fmd<
úfoaY úksuh yqjudre (FX swaps) fjkafoais ;=<ska øjYS,;dj ^udisl idudkHh&
180
idfmalaIj †.= ld,Sk mokula hgf;a w;srsla; 160
jr®Ih ;=<° fuu kj jev ms<sfj< ksid uy nexl=fõ 6'1'2 uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a lsÍu
fYaI m;%fhys we;s lrk ,o b;s˙h remsh,a ñ,shk
114 la úh' fjf<|fmd< w;s˙la; øjYS,;djh Wlyd .ekSug
m%udKj;a ;rï iq/l=ïm;a m%udKhla Y%S ,xld uy
6'1'1 újg fjf<| lghq;=
nexl=j i;=j fkd;sîu ksid tla†k yd ld,Sk moku
u; m%;sñ,° .ekqï j,ska øjYS,;djh wjfYdaIKh
lr.ekSu i|yd Y%S ,xld uy nexl= iq/l=ïm;a ksl=;a
w' tlaÈk m%;sñ,§ .ekqï .kqfokq
lrk ,°' iuia;hla f,i Tlaf;danr® ui 19 jk
nexl= moaO;sfha w;ss˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh lr †k f;la ffoksl fjkafoais i|yd ms˙kuk ,o
.ekSu i|yd 2010 Tlaf;danr® ui 19 jk †k olajd uy nexl= iq/l=ïm;aj, jákdlu remsh,a ì,shk 39 la jQ
m%Odk jYfhkau ffoksl moku u; uy nexl=j w;r" thska ms<s.;a m%udKh remsh,a ì,shk 35 la úh' tys
i;= NdKavd.dr ì,am;a úls”fï tla †k m%;sñ,° nr;nk ,o idudkHh M,∞ wkqmd;slh ^n≥ rys;j&
.ekSfï fjkafoais mj;ajk ,°' fuu fjkafoais i|yd ishhg 7'8 iy ishhg 8'3 w;r mrdihl úp,kh úh' rdcH
ms˙kuk ,o ì,am;aj, ffoksl idudkHh remsh,a
iq/l=ïm;a úYd, f,i we;s Odrlhskaf.ka tu
ì,shk 25 la muK jQ w;r" thska fjf<|fmd< meje;s
øjYS,;djfhka ishhg 90 la ksfhdackh úh' fuu iq/l=ïm;a Kh f,i ,nd .ekSu i|yd ilia lrk ,o
fjkafoaisj, nr ;nk ,o idudkH M,∞ wkqmd;slh jev ms<sfj< y∫kajd °ug fmr we;eï wjia:dj,° uy
jr®Ih uq,° ishhg 8'24 jqjo jifr® ;=kajk ldr®;=j nexl= iq/l=ïm;a ks;H myiqlï hgf;a m%;sñ,° .ekqï
jkúg ishhg 7'68 la olajd l%ufhka my; jeàula wkqmd;slh u; ksl=;a lrk ,°'
olakg ,eìK' fjf<|fmd< ia:djr ;;a;ajhka fmkakqï
lrñka fuu ld,h ;=<° nr ;nk ,o idudkH m%;sñ,° uy nexl=j ld,Sk moku hgf;a w;s˙la; øjYS,;djh
.ekSï wkqmd;slh fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj ;=< wjfYdaIKh lr.ekSu i|yd uy nexl= iq/l=ïm;a o ksl=;a
úp,kh jQfha ia:djr uQ,H fjf<|fmd, ;;a;ajhla lrk ,°' 2010 jr®Ifha ld,Sk moku u; mj;ajk ,o
úoHdudk lrñks' fjkafoaiSkays l,ams¯fï ld,h †k 11 isg †k 32 olajd
by; 6'1 fldgfia meye†,s lr we;s wdldrhg Y%S ,xld úúO úh' fï hgf;a 2010 jifr® ksl=;a lrk ,o uy nexl=
uy nexl=j kj wemlrhla jYfhka fhd∞ .ekSu i|yd iq/l=ïm;aj, nr;nk ,o idudkH M,∞ wkqmd;slh
fiajl wr®: idOl wruqo,g wh;a ne∫ïlr Khg ,nd ishhg 7'8 ;a 8'9 ;a w;r mrdihl úp,kh úh'
.ekSfï jev ms<sfj<la l%shd;aul lrk ,°'
6'1'3 úfoaY úksuh yqjudre .kqfokq
rEm igyk II-3
2010 - ú'fj'l' m%;sñ,§ .ekSï fjkafoais ^udisl idudkHh w;s˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh lr.ekSfï WmlrKhla
iy nr;nk ,o m%;sñ,§ .eksï wkqmd;sl& f,i 2009 jr®Ih w. Nd.fha° y∫kajd fok ,o úfoaY
úksuh yqjudre .kqfokq i|yd jk fjkafoais 2010 jr®Ih
40.00 12.00 ;=<° fjf<|fmd< iyNd.sjkakka w;r jvd;a ckm%sh
35.00 10.00
30.00
8.00
úh' fï ;=<ska wjfYdaIKh lr .kakd ,o uqΩ øjYS,;d
25.00
re' ì,shk
M,∞j ^]&
20.00 6.00 m%udKh remsh,a ì,shk 243 ^t' c' fvd,r® ñ,shk 2"147&
15.00 4.00
10.00 la úh'
5.00 2.00
0.00 c fm ud w ue cq cQ w ie T fkd fo 0.00
ms˙kuk ,o ,enQ ,xiq jákdlu ms<s.kq ,enQ 6'1'4 ks;H myiqlï
m%udKhka m%udKhka
m%;sñ,† .ekSï nr;nk ,o m%;súl=Kqï
wkqmd;slh idudkH fjkafoais wkqmd;slh újg fjf<| lghq;= hgf;a ffoksl fjkafoais ;=<ska
M,∞ wkqmd;slh
ish uQ,H wjYH;d imqrd .ekSug fkdyels jQ iyNd.s;aj
wd' iaÒr mokula u; jQ .kqfokq wdh;k i|yd m%;sñ,° .ekSï wkqmd;slh hgf;a ks;H
myiqlï iemhSu jr®Ih ;=<° fkdlvjdu l%shd;aul úh'
ks;H mokula u; w;s˙la; øjYS,;djh wjfYdaIKh øjYS,;djh wjfYdaIKh lr.kakd fjkafoais fkdue;s
lr .ekSu i|yd uy nexl=j iajlSh NdKavd.dr ì,am;a ùu;a iuÛ iyNd.s;aj wdh;k ish uqΩ w;s˙la; øjYS,;djh
l<fUka ia:ßr mokula u; úls”ug fjkafoais mj;ajkq m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh hgf;a tla †k moku u;
,eîh' 2010 jir ;=<° fuu fjkafoais ;=<ska úl=Kk ,o
fhdojkq ,eì◊' tys m%;sM,hla f,i jr®Ifha uq,a ldr®;=
NdKavd.dr ì,am;aj, jákdlu remsh,a ì,shk 13 la úh'
fuu ia:ßr f,i úl=Kd ouk ,o NdKavd.dr ì,am;aj, 3 ;=<° ks;H myiqlï hgf;a iyNd.s;aj wdh;k imhk
l,ams¯fï ld,h †k 8 isg 57 olajd mrdihl mej;s w;r" ,o øjYS,;djfha †kl idudkHh remsh,a ì,shk 2 la
nr ;nk ,o M,∞ wkqmd;slh ishhg 7'8 ;a 8'5 ;a w;r muK úh' fuh 2010 wjika ldr®;=j ;=< iïmQr®Kfhkau
fjkia úh' fjkia ù iyNd.s;aj wdh;k imhk ,o øjYS,;djfha
†kl idudkHh remsh,a ì,shk 94 la f,i jdr®;d úh' 6'2'2 rcfha .sKqï
fuu l%shd∞uhkays m%;sM,hla f,i 2010 jir ;=<oS ks;H
myiqlï hgf;a is≥lrk ,o m%;sñ,oS .ekqï .kqfokq uy nexl=jg rcfha nexl=lre jYfhka fiajh
idudkHfhka †klg remsh,a ì,shk 26 la muK úh' ls¯ug wjYH myiqlï ,ndfoñka" foaYSh lghq;=
jr®Ifha wjika Nd.h ;=<° úfoaY úksuh yqjudre lr fomdr®;fïka;=j" rcfha fomdr®;fïka;= rcfha
.eksfï fjf<|fmd< WmlrKfhys ^Fxwap) ∞hl;ajh ksfhda‚; wdh;k iy we;eï jHjia:dms; uKav,
ie,lsh hq;= uÜgul mej;sho ks;H myiqlï hgf;a i|yd wjYH nexl= myiqlï imhñka .sKqï
jQ m%;sñ,° .ekqï .kqfokq øjYS,;djh Wlyd .ekSfï mj;ajdf.k hdu wLKavj is≥ lrk ,°' 2010 jr®Ih
m%Odk WmlrKhla f,i l%shd;aul úh' wjidkfha° tfia mj;ajdf.k hk ,o .sKqï ixLHdj
rcfha b,a,Su u; jr®Ih ;=<° újD; lrk ,o kj
.sKqï 3 lao we;=Ωj .sKqï 57 laa úh' uqo,a kS;s mkf;a
6'1'5 jHjia:dms; ixÑ; wjYH;djh
89 jk j.ka;shg wkqj uy nexl=j rchg fmd,S rys;j
Y%S ,xld uy nexl=fõ ksfhda.j,g wkqj iEu jd◊c fláld,Sk w;a;sldrï ,nd°u ;j≥rg;a is≥lrk ,°'
nexl=jlau ;u ;ekam;= j.lSï mokï lrf.k uy fuu w;a;sldrïj, iSudj fok ,o jr®Ihl rcfha
nexl=j iuÛ mj;ajdf.k hd hq;= ixÑ; .sKqfï weia;fïka;=.; wd∞hñka ishhg 10 la úh' 2010
r|jd ;eìh hq;= wju ixÑ; m%udKh jHjia:dms; jr®Ifha° fuu w;a;sldrïj, jákdlu tu jir ;=<
ixÑ; wjYH;djh f,i y∫kajhs' tu ksfhda.j,g weia;fïka;=.; rcfha wd∞hu wvqùu fya;=fjka remsh,a
wkql+,j jd◊c nexl= úiska jHjia:dms; ixÑ; ì,shk 3 lska wvqjqj;a tfia imhk w;a;sldrï Wm˙uh
wkqmd;h mj;ajdf.k hdu iy ta lghq;= ks¯laIKh remsh,a ì,shk 84 la úh'
ls¯u;a foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=fõ j.lSula fõ'
2010 jir ;=<° jHjia:dms; ixÑ; wjYH;djh uqΩ 6'3 Èkh ;=< øjYS,;d myiqlï iemhSu
;ekam;= j.lSï j,ska ishhg 7'0 la f,i mj;ajdf.k
hkq ,eì◊' ;;ald,Sk o< mshjqï l%uh ;=< fufyhqï lghq;= iqug yd
ldr®hlaIu f,i is≥ ls¯u iy;sl lrkq i|yd iyNd.s;aj
6'1'6 nexl= wkqmd;slh
wdh;k fj; oji we;=<; øjYS,;d myiqlï iemhSfï
ldr®hfhys fomdr®;fïka;=j ;j≥rg;a ksr; úh' oji
uqo,a kS;s mkf;a 87 jk j.ka;sh hgf;a n,m;%,dNS we;=<; øjYS,;d myiqlï iemhSu .dia;=jlska f;drj
jdKsc nexl=j,g imhkq ,nk fláld,Sk w;a;sldrï rcfha NdKavd.dr ì,am;a yd ne∫ïlr iq/l=ï f,i ;nd
u; jQ uy nexl= fmd,S wkqmd;slh ishhg 15 la f,i .ksñka ;j≥rg;a is≥ lrkq ,eîh' iq/l=ïm;aj, jákdlu
fkdfjkiaj mej;=Ks' flfia jqjo jd◊c nexl= úiska uy tajdfha jr®;udk fjf<|fmd< ñ, .Kka wkqj .Kkh
nexl=fjka Kh ,nd.ekSfï wjYH;djhla we;s fkdjqKq lrkq ,nk w;r" tu †kh ;=< we;súh yels ñ,
w;r" fuu nexl= wkqmd;slh tys wOHdmksl jeo.;alug WÉPdjpkhka wdjrKh lr.; yels jk m˙†
muKla iSud úh' nexl= moaO;sh ;=< w;s˙la; øjYS,;djhla m%udKj;a .e,mSula lrkq ,eì◊' fuu l%ufhys
mej;Su;a wka;r® nexl= talaIK fjf<`ofmd< fmd,S lemS fmfkk jr®Okhla fmkakqï lrñka 2010
wkqmd;slhka my< uÜgul mej;Su;a fya;=fjka fuu jr®Ifha° iyNd.s;aj wdh;kj,g †kh ;=<
;;a;ajh we;súh' øjYS,;d myiqlï wjYH jk wjia:dj,° wruqo,a
,nd.ekSug;a kej; f.ùug;a yelsjk m˙†
§iyNd.sjkakka úiska md,kh lrkq ,nk †kh we;=<;
6'2 jd◊‚c nexl=j, yd rcfha nexl=lre jYfhka uy øjYS,;d myiqlï iemhSfï l%uhla¶ m%;sIaGdmkh lrk
nexl=fõ l%shdldÍ;ajh ,°'
rEm igyk II-4 úsiska wOHhkh lrk ,°' uQ,H m%jdy iy uqo,a b,aÆu
2010 - oji we;=<; ,nd.;a øjYS,;d myiqlï i|yd ±ä fjkialï is≥l< yels wdr®:ßlfha is≥ jQ
mqΩ,a jHqyd;aul fjkialï iïnkaOfhka n,kl,
fuh úfYaIfhkau wjYH lreKls' tu wOHhkhkag
40,000
wkqj" uqo,a b,lal rduqj ;=< uqo,a m%;sm;a;sh
30,000
l%shd;aul ls¯fï°" wdr®:ßlfhys flá yd ue†ld,Sk
re' ñ,shk
e
k
Q,s
e
f.
la
mn
qk
s
a%,a
em
a
eh
s
dj
oi
dr
1-c
1-c
fm
1-T
1-c
1-i
1-u
k
1-w
1-f
1-u
1-f
1-f
1-w
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska udisl" m%;sm;a;s f.jqï fYaIh yd cd;Hka;r fjf<πu iy
wr®O jdr®Isl iy jdr®Isl jYfhka ldr®ñl fjk;a jeo.;a wdr®:ßl f;dr;=re ,nd°u i|yd mqj;am;a
ksIamdok ms<sn| iólaIK 2010 jifr®° o meje;a jQ ksfõok u.ska uyck;dj ±kqïj;a ls¯u wdr®:ßl
w;r" ldr®ñl wxYfha ldr®hidOkh we.ehSug ldr®ñl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk ,°'
ksIamdok m%udK or®Ylh .Kkh lrk ,oS' 2010 jifr®°"
uy nexl=fõ m%;sm;a;s m%ldYkh jk §jir 2010 iy
wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j úiska f;dard.;a
b†˙h i|yd uqo,a iy uQ,H wxYfha m%;sm;a;s fmr
lr®udka; wdh;k i|yd fCIa;% ixpdr .Kkdjla
±lau¶ ilia ls¯u fkdlvjd y;rjk j;djg;a wdr®:ßl
ixúOdkh l< w;r" fm!oa.,sl wxYfha ldr®ñl
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk ,°' th 2010
ksIamdok ms<sn| iólaIKh ;j≥rg;a jeä †hqKq l<yels ckjdrs 04 jk †k m%ldYhg m;a lrk ,°' m%;sm;a;s
wdldrh iïnkaOfhka idlÉPd lrk ,°' ;jo" wdr®:ßl fmr ±lau m%ldYhg m;a ls¯fï wruqK jkafka b†˙
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka lr®udka; ld,m˙Éf√oh i|yd mdr®Yajlrejkag kj ie<iqï iy
wxYfha ldr®hidOkh iy .egΩ ms<sn| jvd fyd| Wmdhudr®. jvd;a fyd¢ka ilia ls¯ug Wmld¯jk
wjfndaOhla ,nd .ekSu i|yd weÛΩï lr®udka; whq˙ka uy nexl=fõ m%;sm;a;s mqfrdal:k ,nd°u yryd
taldnoaO ix.uh (JAAF) jeks úúO lr®udka; wxYhkays úksúoNdjh jeä †hqKq ls¯uhs' tjeksu m%;sm;a;s
ksfhda‚;hka yuq úh' ksjdi wkque;sh ms<sn| or®Ylh fmr±laula 2011 ckjd˙ 4 jk †k o m%ldYhg m;a lrk
ilia ls¯u i|yd uy fld<U m%foaYfha ksjdi i|yd ,°'
wkque;sh ,nd°u ms<sn| iólaIKhla o mj;ajk ,°'
wdr®:ßl yd uQ,H jYfhka jeo.;a n,mEula iys; wud;H
fm!oa.,sl wxYfha woyia ,nd.ekSu ;=<ska uqo,a m%;sm;a;s uKav, m;%sld iïnkaOfhka iajdëk u; b†˙m;a ls¯u o
;SrK .ekSfï l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u i|yd ia:dmkh fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥lrk ,°' ;jo rch
lrk ,o uqo,a m%;sm;a;s WmfoaYk lñgqfjys /iaùï úiska ,nd.kakd ishÆu úfoaY Khj,ska uqo,a iemhqu
iïnkaëlrKh ls¯u wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j flfrys we;s úh yels n,mEu we.hSug ,la ls¯u iy
úiska is≥ lrk ,°' uydpdr®h ta'ã'ù' o tia'bkaør;ak uqo,a uKav,hg tu Kh iïnkaO ksr®foaY b†˙m;a ls¯uo
uy;d ^iNdm;s&" fida,s lemagka uy;d" fhdydka fmfr®rd is≥lrk ,°'
uy;d" ufyaka ohdkkao uy;d" wdr®'tï'î'fiakdkdhl
uy;d" tï'mS'chjr®Ok uy;d" lî úfcA;=x. uy;d
7'3 ±kqu j¾Okh lsÍu i|yd odhlùu iy
iy wu,a lírd,a uy;d hk iud‚lhkaf.ka 2010
úfYaI{;dj fnod.ekSu
jifr®° fuu lñgqj iukaú; úh' fuu lñgqj udislj
/ia ù idr®j wdr®:ßl m%jK;d úYaf,aIKh ls¯u yd uy nexl=j ;=< iy bka msg; wdr®:ßl úoHdj ms<sn|
ksr®foaY b†˙m;a ls˙u ;=<ska uqo,a m%;sm;a;s ;srK .ekSfï ±kqu jr®Okh ls¯u ms◊i ;u fomdr®;fïka;=
l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u i|yd ∞hl úh' ks,Od¯kaf.a úfYaI{;djh ,nd°u wdr®:ßl mr®fhaIK
fomdr®;fïka;=j u.ska fkdlvjd is≥ lrk ,°' wdr®:ßl
mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka nexl= wOHhk
7'2 jHjia:dms; jd¾;d iy wfkl=;a jd¾;d iy
flakaøfha iy úYaj úoHd," mdie,a iy rcfha yd
m%ldYk ilia lsÍu
fm!oa.,sl wxYfha úúO wdh;kj, iïm;a ∞hlhka f,i
miq.sh jirj,° fukau wdr®:ßl mr®fhaIK lghq;= lrk ,°' óg wu;rj" uy nexl=jg meñfKk
fomdr®;fïka;=j úiska wfkl=;a fomdr®;fïka;=j, foaYSh yd úfoaYSh ¥; uKav, i|yd uy nexl=lrKh iy
o iydh we;sj 2009 jir i|yd uy nexl= idr®j wdr®:ßl úoHdj iïnkaOfhka bosrsm;a ls¯ï is≥lrk
jdr®Isl jdr®;dj" uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d - ,oS' ;jo uy nexl=fõ mYaapd;a Wmdê wfmalaIlhkag
2010 iqúfYaIS is≥ùï iy 2011 wfmaCIdjka iy Tjqkaf.a mr®fhaIK fhdackd iy mr®fhaIK m;%sld
udisl újr◊ldj hk m%ldYkhka ms<sfh, lrk ,°' uqo,a ms<sfh, lsrSu i|yd wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ
kS;s mkf;ys wxl 116 ^1& j.ka;sh hgf;a rcfha whjeh fcHIaG kss,OdrSka ksr;=rej iydh jk ,oS'
ilia ls¯u i|yd Wmfhda.S lr .ekSug yelsjk m˙† uqo,a úúO wNHka;r iy ndysr lñgq iy uKav, i|yd
yd l%u iïmdok wud;Hjrhd fj; ndr†h hq;= ryiH wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ fcHIaG
jdr®;djla jk iema;eïnr® 15 jdr®;djo wdr®:ßl mr®fhaIK ks,Od¯kaf.a fiajh ,ndfok ,°' cd;sl Wiia
fomdr®;fïka;=j úiska ilia lrk ,°' wdr®:ßlfha úúO wOHdmk l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh" Wiia
wxYj, jeo.;a wdr®:ßl o;a; yd f;dr;=re uyck;djg wOHdmk wudHdxYfhys l<ukdlrK lñgqj" tï
,nd°u wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ m%Odk 7 jr®.fha ≥ï˙h tka‚ka iuQyh wΩ;ajeähd ls¯fï
j.lSula fõ' fuu wjYH;djhka imqrd,ñka" uqo,a lñgqj" mqkr®ckkSh n,Yla;sh i|yd jk ckdêm;s
odhl uqo, ^,enqKq odhl uqo,a j,ska m%;s,dN f.jQ miq wdfhdackh lr ;snQ w;r" jHdmdr fldgia iy
b;srs jk m%udKh& remsh,a ì,shk 20 ls' th 2009 jr®Ifha idx.ñl Khlrhkays ms<sfj,ska ishhg 5 la iy
° remsh,a ì,shk 17 la úh' jr®Ih ;=< ° wruqo, úiska ish ishhg 0'7 la wdfhdackh lr ;snqKs' wruqo, úiska ish
idudcslhskag iy Tjqkaf.a ffk;sl Wreulrejka fj; ffoksl øjYS,;d wjYH;djhka i|yd b;s˙ ishhg 0'2 l
m%;s,dN f,i remsh,a ì,shk 34'9 l uqo,la f.jk ,°' wruqo,a fYaIh m%;s úlsKSfï .súiqï (Reverse Repo)
th fmr jr®Ifha f.jk ,o uqo, jQ remsh,a ì,shk 31'9 jeks øjYs, j;alï j, wdfhdackh fldg ;snqKs'
yd ii|k úg ishhg 9'4 l jr®Okhla fmkakqï lrk ,°'
2010 jr®Ih ;=<° m%;s,dN f.jk ,o wh≥ïm;a ixLHdj
ixLHd igyk II-2
fmr jr®Ihg idfmalaIj ishhg 3'3 l wvqùula fmkakqï
lrk ,°' wdfhdack l<U
wdfhdack jr®.h 2009 2010
ixLHd igyk II-1
re'ì,shk ∞hl;ajh re'ì,shk ∞hl;ajh
wruqo, ms<sn| uQ,sl o;a; (%) (%)
2010 jifr® wruqof,a iuia; fufyhqï úhou remsh,a wvq l< miq&
ñ,shk 824 la jQ w;r" th fmr jifr® úhou jQ remsh,a ixÑ; j,ska $ ^ixÑ; j,g& udrels¯u ^9"325& ^13"000& 39'4
ñ,shk 763'1 yd ii|k úg ishhg 8 l jeäùula ixÑ; j,ska $ ^ixÑ; j,g& udre ls¯fuka miq
fmkakqï lrk ,° ^ixLHd igyk II-5). 2010 jir i|yd idud‚lhkag fnodye¯ug we;s Y=oaO wd∞hu 90"709 96"562 6'5
jQ wruqof,a iuia; fufyhqï úhou tys o< wdodhñka
idud‚l fYaI i|yd fmd,sh 90"691 96"268 6'1
ishhg 0'68 la f,i jdr®;d úh' ta wkqj" wruqof,a iuia;
úhou tys o< wdodhñka ishhg 1 lg jvd my< uÜgul b†˙hg f.k hk ,o fYaIh 18 294 1"533'3
mj;ajd .ekSug yelsùu wruqof,a úfYaI ,laIKhla úh' idud‚l fYaI i|yd f.jk ,o fmd,S wkqmd;h 13'75 12'50 ^1'25&
uQ,h ( fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=j"
YS% ,xld uynexl=j
2010 jifr® m<uq wr®O jdr®Isl idudcsl .sKqï m%ldYk fia'w'w fomdr®;fïka;=j lïlre fomdr®;fïka;=fõ o
fiajdfhdaclhka u.ska 2010 jifr® foieïnr® udih iyfhda.h we;sj idudcslhka uqyqK fok .eg¨ ms<sn|j
;=< ° idud‚lhka fj; ksl=;a lrk ,°' 2010 jifr® Tjqka oekqj;a lsrSu i|yd hdmkh †ia;s%lalfha cx.u
fojk wr®O jdr®Islhg wod< .sKqï m%ldYk 2011 cqks fiajd folla o" uiafl,sh" uvl,mqj iy jõkshd hk
m%foaYj, cx.u fiajdjka tl ne.skao mj;ajk ,oS'
ui wjidkh jkúg ksl=;a fldg wjika ls¯ug lghq;=
2010 jr®Ifha ° fia'w'w' fomdr®;fïka;=j oehg lsre<
ms<sfh, lr we;'
yd udkj iïm;a fiajd imhkakkaf.a m%or®Ykh hk
uyck m%or®Yk follg o iyNd.s úh' YS% ,xld msrsia
8'5 idudcslhska i|yd jQ ksjdi Kh myiqlu l<ukdlrK wdh;kh u.ska ixúOdkh lrkq ,enQ
cd;Hka;r udkj iïm;a iïuka;%Kh yd udkj iïm;a
wruqof,a idudcslhka yg ish fia'w'w' .sKqfï fYaIh fiajd imhkakkaf.a m%or®Ykfha ° fia'w'w' fomdr®;fïka;=j
wemhg ;nd ksjdi Kh ,nd .ekSfï fhdackd l%uh 1998 2010 jr®Ifha jvd;au f;dr;=re /.;a m%or®Yk l=áhg ysñ
jr®Ifha ° y∫kajd ≥ka w;r" tu Kh ,xld nexl=j" uyck iïudkh oskd .ekSug iu;a úh' ;jo" 2010 jr®Ifha °"
m%:u jrg fia'w'w' fomdr®;fïka;=j úiska ish,qu osia;%sla
nexl=j" rdcH Wlia iy wdfhdack nexl=j" ksjdi ixjr®Ok
lïlre ks,OdrSka iy YS% ,xld uy nexl=fõ Bg iïnkaO
iy uQ,H ixia:dj" iuQmldr .%dóh nexl= iy cd;sl ksjdi
ks,OdrSka i|yd tla osk jevuqΩjla ixúOdkh lrk ,o
ixjr®Ok wêldrsh hk iyNd.s;aj Kh fok wdh;k u.ska w;r" ish,qu osia;s%la ksfhdackh lrñka 150 lg jvd jeä
,nd .ekSug yels fõ' tu fhdackd l%uh hgf;a wruqof,a ks,OdrSka msrsila thg iyNd.s úh'
idudcslhka fjkqfjka fYaI iy;sl ksl=;a ls¯fï
ldr®hh 2010 jr®Ih ;=< ° o ls%hd;aul lrk ,°'
jr®Ih ;=< ° fuu jHdmD;sh hgf;a fYaI iy;sl 8'7 moaO;s ixj¾Okh
13"848 la wod, wdh;k fj; ksl=;a lrk ,o wruqof,ys oekg mj;akd f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh
w;r" wkqu; lrk ,o iuia; ksjdi Kh m%udKh ue†ld,Skj iajhxlS%h nexl= wdlD;shlg fjkia
remsh,a ñ,shk 4"512 ls ^ixLHd igyk II-8). fuu ls¯fuka fia'w'w' idudcslhkag yd fiajdfhdaclhkag
jHdmD;sh hgf;a 2010 jr®Ifha ° jQ Kh meyer yerSu imhkq ,nk fiajdjkaf.a ldr®hlaIu;djh yd iM,;djh
fjkqfjka wruqo, úiska remsh,a ñ,shk 2"093 lg wdikak jr®Okh ls¯fï wruqKska fia'w'w' fomdr®;fïka;=j
uqo,a m%udKhla idudcsl .sKqï j,ska wvqlr iyNd.s;aj úiska f;dr;=re ;dlaIK fomdr®;fïka;=fõ iyfhda.h
Kh fok wdh;k fj; fm%aIKh lrk ,°' we;sj f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh jeä†hqKq lsrSfï
mshjr lsysmhla 2010 jifr® ° ls%hd;aul lrk ,°'
uQ,slj" 2010 jir ueo Nd.fha oS kj f,cr moaO;shla
y|qkajd ≥ka w;r" tys icSù ls%hdld¯;ajh 2011
ckjdrs 01 †k isg wdrïN lrk ,°'
1
iM, fmd,S wkqmd;sh } idud‚lhkag f.jQ fmd,sh$ [ ^jir wdrïNfha idud‚l .sKqï fYaIh + jir wjidkfha idud‚l .sKqï fYaIh& $ 2 ]
kj f,cr moaO;sh ;=< ish,qu .Kqfokq flakaøShj 8'9 úoHq;a udOH u.sska fia'w'w' odhl uqo,a
jdr®;d.; jk w;r" YS% ,xld uy nexl=fõ fia'w'w' moaO;sfha /ialsÍfï jHdmD;sh
ls%hdj,sh b;d by, uÜgulska taldnoaO ls¯ug wjYH
myiqlï imhhs' udkj ue†y;aùu wju ùu fya;=fjka jr®;udkfha ls%hd;aul jk ziSZ jdr®;d iy ziS3Z jdr®;d
fuu`.ska fufyhqï ldr®hCIu;dj iy o;a; ksrjoH;djh u.sska idudcsl odhl uqo,a f.ùï i|yd jQ f;dr;=re ,nd
by, uÜgulska mj;ajd .; yelsfõ' tfukau idudcslhd .ekSfï ls%hdj,sh jvd;a ldr®hlaIu lsrSu i|yd wod<
Tyqf.a cd;sl ye∫kqïm;a wxlh u.sska y∫kd .ekSfï f;dr;=re úoHq;a udOHfhka (E- Returns) ,nd .ekSfï
myiqlu o kj moaO;sh úiska imhkq ,efí' úfYaI jHdmD;shla fia'w'w' fomdr®;fïka;=j úiska wdrïN
lr we;' kj l%uh (electronic media) u.ska idudcsl
8'8 idudcslhska kej; ,shdmosxÑ lsÍu f;dr;=re iemhSug leu;s ishÆu fiajdfhdaclhskag
fuu jHdmD;shg iïnkaO ùug wdrdOkh lrkq ,efí'
kj f;dr;=re ;dlaIK moaO;sh mQr®K Odrs;djfhka úoHq;a udOH Ndú;fhka f;dr;=re ,nd .ekSfï kj
ls%hd;aul ùu i|yd iEu idud‚lfhl= i|ydu talSh l%uh u.sska fuf;la mej;s f,aLk u.sska f;dr;=re
y∫kd.ekSfï wxlhla ,nd °u u`.ska idudcslhd flakaø.;jQ ,nd.ekSfï l%ufha mej;s .egÆ wju lr .ekSug yelshdj
o;a; .nvdjla (Member Centric Database) mj;ajd .ekSu ,eî we;' ;jo" fuu jHdmD;sh i|yd iïnkaO jk
jeo.;a fõ' idudcslhka kej; ,shdmosxÑ ls¯fï jHdmD;sh fiajdfhdaclhskag wruqo, fj; lrkq ,nk f.ùï ish
fia'w'w' fomdr®;fïka;=j yd lïlre fomdr®;fïka;=j
nexl=j fj; lrkq ,nk ia:djr ksfhda.hla u.sska udislj
iïnkaOùfuka is≥l, m%Odk jHdmD;s w;rska tlls'
fia'w'w' fomdr®;fïka;=fõ nexl= .sKqug iDcqju fma%IK
tys° fia'w'w' idudcslhka Tjqkaf.a cd;sl ye∫kqïmf;ys
lsrSfï myiqlu o i,id we;'
ku i|ykaj we;s wdldrhg kej; ,shdmosxÑ lrk
w;r" cd'ye'm' wxlh idudcslhdf.a talSh y∫kd .ekSfï úoHq;a udOHfhka f;dr;=re /ials¯fï jHdmD;sh iïnkaOj
wxlh f,i Ndú;d ls¯u is≥ fõ' fuu o;a; .nvdj fiajdfhdaclhska oekqj;a ls¯fï jev igyka 2010 jr®Ifha°
jeä†hqKq ls¯fï b;d jeo.;a ,laIKhla jkqfha wdh;k wdrïN lrk ,°' ta wkqj oekqj;a lsrSfï jevigyka 13 la
folgu fia'w'w' idudcsl .sKqï mj;ajdf.k hdu i|yd
jr®Ih ;=< oS ls%hd;aul lrk ,o w;r" tys m%;sM,hla f,i
fmd≥ o;a; .nvdjla f,i fuh Ndú;d l< yels ùuhs'
2009 jr®Ih wjidk jkúg fuu jHdmD;sh yd iïnkaOj
2010 jir wjika jkúg fuu jHdmD;sh hgf;a ls%hdld¯ isá fiajdfhdaclhska ixLHdj 585 isg 2010 jr®Ih wjika
idudcslhka 800"000 lg wdikak m%udKhlf.a cd;sl jkúg 888 la olajd jr®Okh úh' ta wkqj fuu jHdmD;sh
ye∫kqïmf;ys f;dr;=re /ialr .;a w;r" bka ishhg yd iïnkaO ù we;s fiajdfhdaclhka" jr®;udkfha
77 lg muK talSh y∫kd.ekSfï wxlhka ,nd° we;' wruqof,ys iuia; ∞hl uqo,a ,eîï j,ska ishhg 18 la
/ialr.;a idudcsl f;dr;=re ;=<ska kj idudcsl ksfhdackh lrkq ,efí' úoHq;a udOH yryd f;dr;=re
f,aLkhla ^fmd≥ o;a; .nvdj& ksr®udKh lrk ,°' iïmdokh (E-Return) iy iDcq fma%IK (Direct
;jo" fï olajd ish cd;sl ye∫kqïmf;ys f;dr;=re Debit) u.ska uqo,a f.ùu hk ldr®hhka folu
bosrsm;a lr jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ fkdjQ is≥lrkq ,nk fiajdfhdacl ixLHdj 2009 jifr®oS
idudcslhkaf.ka f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd o;a; 202 la jQ w;r" 2010 jir wjidk jkúg th 246
/ials¯fï kj l%ufõohla wdrïN lrk ,°' 2010 olajd jr®Okh úh' 2010 wjidk úg iDcq fma%IK
fkdjeïnr® ui 01 †fkka miqj fia'w' wruqo,g u.sska wruqo, fj; tjk ,o odhl uqo,a m%udKh
iïnkaOjk idudcslhka ;;ald,Skj ,shdmosxÑ ls¯fï iuia; odhl uqo,a ,eîïj,ska ishhg 2'5 l m%udKhla
ls%hdj,sh o fï iu`.u ls%hd;aul lrk ,°' ta wkqj
ksfhdackh lrk ,°'
iEu fiajdfhdaclhl=u 2010 fkdjeïnr® ui 01 †fkka
miqj wÆ;ska n|jd .kakd fiajdkshqla;slhkaf.a cd;sl
ye∫kqïmf;ys f;dr;=re Tjqkaf.a wdrïNl odhl uqo,a 8'10 Pdhdia:.; msgm;a ,nd .ekSfï jHdmD;sh
ms<sn| f;dr;=re o iu`. fia'w'w' fomdr®;fïka;=jg (Image Scanning Project)
iemhsh hq;= fõ'
úoHq;a f;dr;=re l<ukdlrK moaO;shla we;s ls¯u
tfukau" idudcslhkag ;ukag ysñ ishÆu idudcsl i|yd jQ Pdhdia:.; msgm;a ,nd .ekSfï jHdmD;sfhys
.sKqï ms<sn| f;dr;=re talSh y`≥kd.ekSfï wxlhla
YlH;d wOHhkh 2010 jir ;=< ° ksu lrk ,°' 2011
hgf;a úuiSu myiqls¯fï wruqKska fuu jHdmD;sh
jr®Ih ;=< ° wdrïN ls¯ug kshñ; fuu jHdmD;sh
hgf;a f;dr;=re iemhQ idudcslhkag ysñ wr®:idOl
u.sska wruqof,a idudcsl f;dr;=re úoHq;a udOHfhka
.sKqï ish,a,u Tjqkaf.a cd;sl ye`≥kqïm;a wxlhg
iïnkaO ls¯ug lghq;= i,id we;' fuu jHdmD;sfha /ialr ;nd .ekSug yelsjkq we;' fhdacs; jHdmD;sh
wjidk wruqK jkqfha iuia; idud‚lhkaf.a f;dr;=re hgf;a idud‚lhskaf.a m%Odk ,smsf.dkq úoHq;a
tla/ia lr Tjqka cd;sl ye∫kqïm;a wxlh hgf;a udOHfhka Pdhd.;fldg f,aLKdrCIKh lrkq ,efí'
,shdm†xÑ ls¯u jk w;r" wlS%h idud‚lhkaf.a f;dr;=re fuu.sska o;a; .nvd lsrSu" yeisrùu" wdrlaId ls¯u iy
tla/ialsrSu o 2011 jr®Ifha ° wdrïN lsrSug lghq;= fhdod Ndú;d ls¯u i|yd .;jk ld,h iy msrsjeh wju lr
we;' .; yels fõ'
ls¯u" kv;a;= ls¯u i|yd wjYH wruqo,a f.k tau" ^B& úksuh md,k mkf;a 7" 10" 11" 15 iy 30 ^5& j.ka;s
w;s˙la; wruqo,a kej; Tjqkaf.a rgj,g f.khdu iy m%ldr wjirh ^2010 foieïnr® 21 †ke;s .eiÜ m;% wxl
fjk;a ndysr fm%aIK ls¯ï kshdukh ls¯u i|yd meye†,s 1685$2&( 2002 wfm%a,a 19 †ke;s wxl 1232$14 ork rcfha
iy myiq l%shd∞uhla fkdue;' .eiÜ m;%fha ^w;s úfYaI& m<lrk ,o úksuh md,k mk;
hgf;a jQ ±kaùfï neyer ls¯ï hgf;a (iv) whs;uhg
ta wkqj" rg;=<g is≥lrk iDcq úfoaYSh wdfhdack i|yd
miqj §wdrlaIl l<ukdlrKh" ;lafiarelrKh iy ;ks
;j≥rg;a myiqlï ie,iSfï wruqK fmr±˙j úksuh
mqoa.,hkag fyda fm!oa.,sl wdh;khkag WmfoaYk iemhSu
md,k mkf;a 48 jeks j.ka;sh iu. lshefjk 29 C
we;=Ω wdrlaIl fiajd iemhSu¶ hkak we;=<;a ls¯fuka iy
j.ka;sh iy 30 jeks j.ka;sfha 5 jeks Wm j.ka;sh hgf;a"
§fldgia wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu¶ hk jpk fjkqjg
2007 wxl 7 ork iud.ï mk; hgf;a §úfoaYSh iud.
§iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu¶ hk jpk wdfoaY ls¯fuka
ula¶ f,i ,shdm†xÑ ù we;s Y%S ,xldfjka msg; ixia:d.;
;j≥rg;a ixfYdaOkh flfr®'
iud.ïj,g Y%S ,xldj ;=< jHdmdr lghq;= lrf.k hdu
i|yd wjirh m%∞kh lrk ,°'
9'3' kj .sKqï y÷kajd §u
9'2' cx.u .sKqï .kqfokq u; jQ ndOl bj;a lsÍu ^w& iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu (SIA): wdfhdaclhka
úiska wdfhdack udr®. f;dard.ekSfï ° mj;sk
^w& Y%S ,xldfjka msg; nexl=j, .sKqï újD; ls¯u iy
ixlSr®KNdjh bj;a ls¯u ms◊i fldgia wdfhdack ndysr
mj;ajd .ekSug wjirh ^2010 udr®;= 11 †ke;s .eiÜ m;%
remsh,a .sKqu (SIERA), NdKavd.dr ne∫ïlr
wxl 1644$26&( úksuh md,k mkf;a 48 jeks j.ka;sh
wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu (TIERA),
iu. lshfjk 6 AA j.ka;sh iy 8 jeks j.ka;sfha 1 Wm
NdKavd.dr ì,am;aa wdfhdack ndysr remsh,a .sKqu
j.ka;sh hgf;a Y%S ,xldj ;=< isák fyda Y%S ,xldj ;=<
(TIERA-2) iy NdKavd.dr ne∫ïlr$ì,am;a wdfhdack
fkajdislj isák mqoa.,hskag iy Y%S ,xldfõ ,shdm†xÑ
ndysr remsh,a .sKqu- foaYdNsudkS (TIERA-D) taldnoaO
iud.ï fyda wdh;kj,g Y%S ,xldfjka msg; ´kEu
lrñka iq/l=ïm;a wdfhdack .sKqu (SIA) y∫kajd fok
nexl=jl úfoaY uqo,a .sKqï újD; ls¯u iy mj;ajdf.k
,°'
hdu iy l%shd;aul ls¯ug fyda tu .sKqï jid ±óug
fmd≥ wjirh m%∞kh lrk ,°' ^wd& wka;r®cd;sl fiajd iemhqïlrejka iy Tjqkaf.a
fiajlhska i|yd úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï
^wd& úfoaY uqo,ska is≥lrk b†˙ .súiqï i|yd wjirh
(FCAISPE): foaYSh jHjidhlhka wNsfm%arKh ls¯ug"
mqΩ,a ls¯u( wdkhk iy wmkhk lghq;=j, kshe,s
úfoaYSh mdr®Yajhkag Tjqkaf.a fiajdjka iemhSug yd n≥
jHdmdr i|yd myiqlï ie,iSu iy úfoaY úksuh
iyk ,nñka úfoaY jHjydr uqo,ska jk Tjqkaf.a bmehSï
.kqfokq iïnkaOfhka jk úksuh wj∞kïj,g Tjqkaf.a
r|jd .ekSug;a wka;r®cd;sl fiajd iemhqïlrejka yd
ksrdjrKh ùu iSudls¯u ms◊i" úfoaY uqo,ska is≥lrk
Tjqkaf.a fiajlhka i|yd úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï
b†˙ .súiqï i|yd mj;sk iSudjka bj;a lrk ,°'
wdrïN lr mj;ajdf.k hdu ms◊i n,h,;a fjf<∫kayg
^we& úfYaI úfoaY wdfhdack ;ekam;= .sKqu(SFIDA) wjirh m%∞kh lrk ,°'
wfkajdislhkaf.a úfYaI úfoaY wdfhdack ;ekam;= .sKqï
^we& wduqL wdfhdack .sKqu (IIA) : 2007 wxl 7
(SFIDA) iy tjeks wfkajdislfhl= úiska Y%S ,xldfõ
ork iud.ï mk; hgf;a ,shdm†xÑ ù we;s úfoaYSh
wlafjr< tallj, mj;ajdf.k hkq ,nk .sKqï w;r
iud.ïj,g jHdmd˙l ia:dkhla yryd Y%S ,xldj
wruqo,a yqjudre ls¯ug wjirh m%∞kh lrk ,°'
;=< jHdmd˙l lghq;= lr f.k hdug 2010
^wE& mQr®j f.ùï moku u; is≥lrk wdkhkhka u; jk fkdjeïnr® 22 †ke;s wxl 1681$10 ork .eiÜ
wdka;sl ;ekam;= wjYH;d( rfÜ by< .sh ndysr ixÑ; m;%h u.ska wjirh m%∞kh lr we;s fyhska
;;a;ajh i,ld ne,Sfuka wk;=rej f;dard.;a md˙fNda.sl Y%S ,xldj ;=< is≥lrk jHdmd˙l fufyhqï i|yd úfoaYSh
NdKav wdkhkhkays bkafjdhsia w.h u; jk 100] l iud.ï fjkqfjka wduqL wdfhdack .sKqula újD; lr
wdka;sl ;ekam;= wjYH;djh bj;a lrk ,°' mj;ajdf.k hdug n,h,;a fjf<∫kayg wjirh m%∞kh
lrk ,°'
^b& tf;r .uka lrk Y%S ,dxlslhkag úfoaY jHjydr
uqo,a fkdaÜgq kssl=;a ls¯u( tf;r .uka lrk Y%S ,dxlslhka ^wE& ixpdrl fyda jHdmd˙l lghq;= i|yd Y%S ,xldjg
i|yd ,ndfokq ,nk .uka °ukdfõ fldgila jYfhka meñfKk úfoaYslhkag úfoaY jHjydr uqo,ska .sKqï
ksl=;a lrkq ,nk úfoaY jHjydr uqo,a fkdaÜgq m%udKh" újD; ls¯u i|yd wjir ,nd °u( ixpdrlhskaf.a meñ”u
we't'c'fvd,r® 2000 isg we't'c'fvd,r® 2500 fyda fjk;a jeäùu;a iu. ixpdrl wxYh ie,lsh hq;= f,i mqΩ,ajkq
wkqu; úfoaY jHjydr uqo,a jr®.hlska Bg ;=<H jk we;ehs wfmalaId flfr®' jHdmd˙l lghq;= i|yd ,xldjg
m%udKh olajd jeä lrk ,°' meñfKk" wfkajdisl úcd;slhka ixLHdjo ie<lsh
hq;= f,i by< hdug bv we;s nj fmkS hhs' fmrd;=j ^B& Y%S ,xldfõ úfoaY rdcH ¥; ldr®hd," Tjqkaf.a
;djld,sl ixpdr i|yd Y%S ,xldjg meñfKk fyda ldr®h uKav,h iy mjqf,a idud‚lhska i|yd úfoaY
Y%S ,xldjg meñ”ug wfmalaId lrk úcd;slhkag úfoaY jHjydr uqo,ska yd Y%S ,xld remsh,aj,ska we;eï nexl=
jHjydr uqo,ska .sKqï myiqlï ,nd° fkdue;s neúka lghq;= ls˙u i|yd wjir ,nd°u( Y%S ,xldj úfoaYhka
Tjqka ie,lsh hq;= wmyiq;djhlg m;aj we;' iu. oaúmdr®Yaùh iy nyq mdr®Yaùh jYfhka iqyo in|;d
mj;ajd we;s w;r" fuu in|;d mj;sk wdr®:ßl ;;a;ajhka
tneúka" Y%S ,xldfõ jdih lrk fyda Y%S ,xldjg meñ”ug hgf;a ;j≥rg;a mqΩ,a fjñka mj;S' jr®;udkfha °"
n,dfmdfrd;a;= jk wfkajdisl úcd;slhkag úfoaY úksuh md,k wruqKq i|yd úfoaY rdcH ¥; ldr®h
jHjydr uqo,ska .sKqï újD; ls˙ug;a tajd mj;ajdf.k uKav, tkï ;dkdm;s ldr®hd," uy flduid˙ia ldr®hd,"
hdug;a bv ,nd °u ms<sn|j wjOdkh fhduqlrk ,°' fldkai,a ldr®hd," hqfrdamSh ix.ufha fyda tlai;a
by; i|yka lrk ,o wfkajdislhkag Tjqka Y%S ,xldfõ cd;skaf.a ixúOdkfha ia:ßr ¥; fufyhqï iy Tjqkaf.a
/£ isák ld,h ;=< Tjqkaf.a .kqfokq myiqfjka yd ldr®h uKav, wfkajdislhka f,i i<lkq ,nk w;r"
wdrlaIs;j is≥ ls¯ug;a" rfÜ ixpdrl lr®udka;h yd úfoaY jHjydr uqo,ska we;eï nexl= .kqfokqj, ksr;
ùfï° Tjqka úiska úfYaI wjirhla ,nd .ekSu wjYH
jHdmd˙l l%shdldrlï mqΩ,a ls¯ug ∞hl;ajh ,nd°u
flfr®'
i|yd;a" fuu úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï u.ska myiqlï
i<ikq we;' ta wkqj" n,h,;a fjf<∫kayg ;djld,sl ta wkqj" n,h,;a fjf<∫kayg Y%S ,xldfõ úfoaY rdcH
ixpdr i|yd Y%S ,xldjg meñfKk fyda Y%S ,xldjg ¥; ldr®hd," rdcH ¥;hka iy Tjqkaf.a mjqf,a idud‚lhka
meñ”ug wfmalaId lrk wfkajdisl úcd;slhka i|yd i|yd rdcH ¥; úfoaY jHjydr uqo,a .sKqï (DFA) iy
úfoaY jHjydr uqo,ska .sKqï újD; ls¯ug iy mj;ajd rdcH ¥; remsh,a .sKqï (DRA) újD; ls¯ug iy mj;ajd
.ekSug wjirh m%∞kh lrk ,°' .ekSug wjirh m%∞kh lrk ,°'
^we& ;Sre n≥ rys; fjf<|ie,a" ixpdrl fydag,a" 10' uQ,H nqoaê tallh
ixpdrl wdmkYd,d" ixpdrl ksfhda‚;jreka yd ue◊la
yd iajr®KdNrK fjf<|ie,a hkd°ka f.ka iukaú; jQ 2006 wxl 6 ork uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mkf;a
wfkl=;a iSñ; n,h,;a úfoaY úksuh fjf<∫ka i|yd jHjia:dms; m%;smdok m%ldrj" uQ,H nqoaê tallh
kj n,m;% 42 la 2010 jir ;=< ksl=;a l< w;r" n,m;% 2006 jifr®° msysgqjkq ,enQ w;r" 2007 jifr®° tys
3 la wfydais lrk ,°' ta wkqj" tu iSñ; n,h,;a m˙md,kh uqo,a uKav,h fj; mjrk ,°' uQ,H
fjf<∫ka uqΩ .Kk 786 olajd by< hk ,°' nqoaê tallfhys m%Odk ldr®hj,g" uQo,a úY=oaêlrKh"
;%ia;jd° lghq;=j,g wruqo,a iïmdokh ls¯u iy
9'6 úksuh md,k mkf;a j.ka;s W,a,x>kh ùï uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mkf;a wks;slhhs
iïnkaO úu¾Yk lghq;= ksr®jpkh lr we;s lghq;=j,g iïnkaO úh yels
wjia:djka wkdjrKh lr .ekSu msKsi uqo,a
úfoaY úksuh .kqfokq iïnkaOfhka fjf<|fmd< .kqfokqj,g w∞, f;dr;=re /ials¯u yd ,nd .ekSu"
iyNd.sjkakkaf.a ksis l%shdld˙;ajh iy úfoaY úksuh iel lghq;= uqo,a .kqfokqj,g w∞, úur®YK is≥ ls¯u"
fjf<|fmdf<ys ldr®hlaIu;dj ;yjqre ls¯ug" tu úfoaY
ffk;sl$n,d;aul ls¯fï l%shdudr®. ia:dms; ls¯u i|yd
úksuh fjf<∫ka fj; úksuh md,k mk; hgf;a ksl=;a
w∞, kshduk yd kS;sh l%shd;aul lrk wdh;kj,g
lr we;s ksfhdaa. lv ls¯ï yd úúO mdr®Yajhka úiska
úur®Yk iïnkaO f;dr;=re yd úia;r ,nd°u iy
úksuh md,k mkf;a úê úOdk W,a,x>kh ls¯ïj,g
tfrysj úur®Yk lghq;= mj;ajk ,°' .kqfokqlre iïnkaO iqm¯laIdld¯ ùug w∞<j kshuhka
yd fr.=,dis ksl=;a ls¯u wh;a fjhs' 2010 jir ;=< uQ,H nqoaê
ta wkqj 2010 jir ;=< ° fya;= olajk f,i ±kqï °fï tallfhys m%Odk ldr®hhkays idrdxYhla my; ±lafõ'
,sms 59 la" ov uqo,a f.jk f,i ±kqï °fï ,sms 28 la"
ksfhda. ls¯fï ,sms 27 la iy wjjdo ls¯fï ,sms 28
la ksl=;a flreKq w;r úur®Ykhka 114 la wjika lr" 10'1 f;dr;=re tla/ia lsÍu yd úu¾Ykh
jer†lrejkayg mkjk ,o ov uqo,a f,ig re'8"942"555'37
úúO wdh;k úiska jdr®;d lrk ,o f;dr;=re$o;a;
whlr .kakd ,°' tu úur®Ykhka fndfyduhla
,nd .ekSu yd úYaf,aIKh ls¯u i|yd fhd∞ .kakd
wkjirfhka úfoaY uqo,a Ndr.ekSu yd ñ,° .ekSu"
úksuh md,k mkf;a ,nd ° we;s wjirhkays olajd we;s uQ,H nqoaê tallh i;= udr®. .; o;a; l<ukdlrK
ldr®h mámdáh W,a,x>kh lrñka wfkajdislhkag iq/ moaO;sh jk ,xldµska (LankaFIN) fj; n,m;%,dNS
l=ï ksl=;a ls¯u yd Y%S ,xldfõ fkajdisl mqoa.,hka úiska jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=" ,shdm†xÑ uQ,H
wfkajdislhkag wkjir úfoaY úksuh f.ùï ls¯u wd†h iud.ï" fldgia ;e/õldr iud.ï yd rlaIK iud.ï
yd iïnkaO úh' ;j≥rg;a uyckhd fj;ska flfrk úiska uQ,H nqoaê tallh u.ska mkjk ,o wjYH;djhkag
úuiSï iy meye†,s ls¯ï 675 la fjkqfjka úksuh md,k wkql+,j" tkï remsh,a ñ,shkh iy Bg jeä fyda úfoaY
fomdr®;fïka;=fõ úur®Yk wxYh úiska 2010 jifr® ° jHjydr uqo,ska Bg iudk uqo,a m%udKhla jk uqo,a
∞hl;ajh imhk ,°' .kqfokq fyda úoHq;a uqo,a fm%aIK ^,efnk iy
hefjk& jdr®;d lrk ,°' ta wkqj miq.sh jir ;=<° yd idudkH fmd≥ ck;dj ksfhdackh lrñka 1100 lg
ñ,shk ;=klg jeä uqo,a .kqfokq fyda úoHq;a uqo,a jeä ms˙ilf.a iyNd.S;ajfhka" niakdysr yd uOHu m<d;a
fm%aIK jdr®;d ixLHdjla jdr®;d jQ w;r iel lghq;= wdjrKh jk m˙s† mqyqKq ls¯fï yd ±kqj;a ls¯fï
.kqfokq jdr®;d 246 la jdr®;d úsh' uQ,sl mrSlaIKj,ska jev igyka 15 la mj;ajk ,°' fujka jev uqΩ
wk;=rej iel lghq;= .kqfokq jdr®;d 33 jeä≥r
5 la i|yd ´iafÜ%,shdkq uQ,H nqoaê tallfha
úur®IKh i|yd kS;sh l%shd;aul lrk wdh;kj,g yd
(Au strac) iydh ,nd ≥ks' fuu jev igyka uÛska
kshduk wêld˙kag fhduq lrk ,oS' 2010'12'31 osk jkúg
wmrdO m¯laIK fomdr®;fïka;=j (CID) úiska is≥lrK uqo,a úY=oaêlrKh" ;%ia;jdohg wruqo,a iemhSug
,o m¯laIKhka mokï lrf.k kS;sm;s fomdr®;fïka;=j w∞< .kqfokq y∫kd .ekSu úYaf,aIKh ls¯u yd
úsiska uqo,a úY=oaêlrKh iïnkaOj wêfpdaokd m;% 2 la o jdr®;d ls¯u iïnkaOfhka ±kqj;a lrk ,°' ;jo"
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSfï jro iïnkaOj wêfpdaokd Y%S ,xld úksYaphldrjrekaf.a wdh;kfha (Sri
m;% 3 la o f.dkq lrk ,°' Lanka Judges Institute) iyfhda.h iys;j uQ,H
nqoaê tallh 2010 jifr®° wêlrK úksiqrejreka
10'2 kshduk rduqfõ m%j¾Okh i|yd úfYaI jevuqΩjla meje;a jQ w;r" ta i|yd
úksiqrejreka 61 fofkl= iyNd.s úh'
wka;r®cd;sl m%ñ;Skag iu.dój" mj;akd kS;suh rduqj"
;j≥rg;a Yla;su;a ls¯fï w†gkska" uQ,H nqoaê tallh iii) cd;Hka;r iïnkaO;d
wfkl=;a mdr®Yajlrejka iuÛ tlaj 2006 wxl 6 ork
^w& t.afudkaÜ lKavdhu (Egmont Group)
uqo,a .kqfokq jdr®;d ls¯fï mk;" 2005 wxl 25 ork
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSu je,elaùfï iïuq;s mk; iy uQ,H nqoaê tallfha úur®Yk lghq;= i|yd wjia:d
2006 wxl 5 ork uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï mk; 12 l° t.afudkaÜ lKavdhfï ^uQ,H nqoaê tall
ixfYdaOkh ls¯u wdrïN fldg we;' uqo,a úY=oaêlrKh 118 la idud‚l;ajh ork ixúOdkhls& idud‚lhkaf.a
je,elaùfï iy ;%ia;jdohg wruqo,a iemhSu je,elaùu iydh ,nd .kakd ,°' tf,iu t.afudkaÜ lKavdhfï
ms<sn| c.;a m%ñ;Ska ie,iqï lrkq ,nk wdh;kh idud‚l rgj,a úiska ;u úur®Yk lghq;=j,g w∞<
jk uQ,H lghq;= ldr®h idOk n,ldh ^Financial
idlaIs tla/ia ls¯u iïnkaOfhka lrkq ,enQ b,a,Sï 9 la
Action Task Force) u.ska ksl=;a lrk ,o m%ñ;Skag
uQ,H nqoaê tallh úiska ms<s.kakd ,°'
wkql+,j is≥ flfrk fuu ixfYdaOkhka w∞< kS;suh
yd kshduk moaO;Ska jr®Okh ls¯u i|yd b,lal lr ^wd& wdishdkq Ydka;slr l,dmSh uqo,a úY=oaêlrKh
we;'
ms<sn| lKavdhu (Asia Pacific Group on Money
Laundering)
10'3 fjk;a lghq;=
wdishdkq Ydka;slr l,dmSh uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn|
i) wjfndaO;d .súiqï w;aika lsrSu lKavdhfuys wdrïNl idud‚l rgla f,i Y%S ,xldj
2010 jifr®° isx.mamQrefõ° meje;s 13 jk jdr®Isl
iel lghq;= .kqfokqj,g wod< úsur®Yk
iuqΩjg iyNd.s úh' tfukau nx.,dfoaYfha mej;s ,dN
lghq;= iy fpdaokd f.dkq ls¯u Wfoid f;dr;=re
yqjudre lr .ekSfï l%shdj,sh myiq lr .ekSug" wruqKq lr fkd.;a ixúOdkhkays wj∞kï iy.;Ndjh
uQ,H nqoaê tallh 2010 jifr®oS fn,acshdkq uQ,H iy ñksia cdjdrï b,lal lrñka mej;s 13 jk jdr®Isl
f;dr;=re ieliqï tallh ^Financial Information jevuqΩjg o uQ,H nqoaê tallh iyNd.s úh'
Processing Unit of Belgium), ´iafÜ%,shdkq .kqfokq
iv) t;eka m¯laIK meje;aùu (On-site Examination)
jdr®;d yd úYaaf,aIK uOHia:dkh (AUSTRAC),
nx.,dfoaY" bka†hdkq" fid,uka ¥m;a uQ,H nqoaê tall .kqfokq jdr®;dlrK wdh;k uqo,a
iy Y%S ,xld fr®.=j hk wdh;k iuÛ wjfndaO;d .kqfokq jdr®;d ls¯fï mk;g iy uQ,H nqoaê tallh
.súiqï 6 la w;aika lrk ,°' ta wkqj" 2010 jir úiska m%ldYs; wfkl=;a kshdukj,g wkql+, fkdùï
wjidkfha° w;aika lr we;s uqΩ wjfndaO;d .súiqï
iy tu wdh;khka uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,shg iy
ixLHdj 12 olajd by< hk ,°'
;%ia;jdohg wruqo,a iemhSï lghq;=j,g md;%ùfï
ii) wdh;ksl yelshdjka m%jr®Okh ls¯u yd wj∞ku fidhd n,kq jia uQ,H nqoaê tallh úiska 2010
±kqj;a lsrSfï jev igyka jifr® ° t;eka m¯laIK 3 la mj;ajk ,°' ta wkqj w∞,
n,m;%,dNS jd◊c nexl=" n,m;%,dNS úfYaI;
s nexl=" ,shdm†xÑ úêúOdkhkag mgyeksj .kqfokq jdr®;d lrk ,o tla
uQ,H iud.ï" fmd,sia fomdr®;fïka;=j" wOHdmk wdh;k wdh;khlg tfrysj l%shd udr®. .kakd ,°'
11' uQ,H moaO;s ia:dhS;dj uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j 2009 uy nexl=
jdr®Isl jdr®;dfõ iy §uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d 2010¶
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%Odk wruqKq j,ska tlla jQ uQ,H jdr®;dfõ uQ,H wxYfha jr®Okh iy ia:dhs;dj i|yd
moaO;s ia:dhs;dj mj;ajdf.k hdu i|yd" 2007 jr®Ifha ° jQ m˙Éf√ohka ilia ls¯fï lghq;=j,g o ∞hl;ajh
uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j msysgqjk ,°' uQ,H ,ndfoñka iïnkaëlrK lghq;=j, ksheÆfKah'
moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=fõ m%Odk ldr®hhka jkqfha"
idr®j úplaIK wfõlaIK meje;aùu" jdr®Isl uQ,H moaO;s
ia:dhs;d úuiqu ilia ls¯u iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ 11'3 uQ,H moaO;s ia:dhs;djg wÞ< lñgqj,
yd uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqfõ jev lghq;= lghq;= iïnkaëlrKh
iïnkaëlrKh ls¯u wd†h fõ' 2010 jr®Ifha °
fomdr®;fïka;=j úiska lrk ,o m%Odk ldr®hhka ms<sn| uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d
,qyq~q úia;rhla my; olajd we;' WmfoaYl lñgqfõ f,alï ldr®hd,h jYfhka 2010 jr®Ifha
° o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j fkdlvjd
lghq;= mj;ajdf.k hk ,°'
11'1 id¾j úplaIK wfõlaIKh
^w& uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj
uQ,H wxYh flfrys we;s moaO;suh wj∞kï y∫kd .ekSu
iy tu wj∞kï i|yd uqyqK °ug tu wxYhg we;s yelshdj uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqfõ iNdm;s jkqfha uQ,H moaO;s
;lafiare ls¯u i|yd idr®j úplaIK wfõlaIKh meje;aùu ia:dhs;dj Ndrj lghq;= lrk ksfhdacH wêm;s ;=udh'
uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j u`.ska is≥ lrkq ,efí' 2010 jifr®° m%;s ksr®udKh l< lñgqfjys idud‚lhska
idr®j wdr®:ßl iy uQ,H fjf<|fmd< jr®Okhka úYaf,aIKh oy wgla isák w;r" tu idud‚lhska" ñ, ia:dhs;dj
iy nexl= iy wfkl=;a uQ,H wdh;khkays wj∞kï Ndrj lghq;= lrk ksfhdacH wêm;s;=ud" uQ,H moaO;s
wkdjrKh úYaf,aIKh ls¯u fï i|yd we;=<;a fõ' m%Odk ia:dhs;dj" ñ, ia:dhs;dj iy f.ùï yd mshùï hk
uQ,H wdh;kj, Yla;su;aNdjh i,ld ne,Su i|yd" ld,Sk wxYhka Ndrj lghq;= lrk iyldr wêm;sjreka ;sfokd
mokula u; úia;Sr®K uQ,H Yla;su;aNdj or®Yl iuQQyhla iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d" nexl= wëlaIK" nexl= fkdjk
uQ,H ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j úiska iïmdokh lrk uQ,H wdh;k wëlaIK" f.ùï iy mshùï" wdr®:ßl
,°' nexl=fõ wNHka;r m%fhdackh i|yd jQ uQ,H wxYfha mr®fhaIK" rdcH Kh" cd;Hka;r fufyhqï lghq;=" foaYSh
wj∞ku ;lafiaare lrk jdr®;d o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fufyhqï lghq;=" f;dr;=re ;dlaIK" ixLHdK" úksuh
fomdr®;fïka;=j úiska ms<sfh, lrk ,°' ixia:dms; md,k iy uQ,H nqoaê hk fomdr®;fïka;= m%OdkSkaf.ka
wxYfha Kh .e;shkaf.a uQ,H Yla;su;aNdjh iy iukaú; fõ' uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj hkq uQ,H wxYh
Kh wdmiq mshùfï yelshdj ;lafiare ls¯u Wfoid flfrys n,mdk wj∞kï y∫kd.ekSu" tu wj∞kï wju
tu wxYh i|yd jQ o;a; .nvdjla we;s ls¯ug ls¯ug .; yels l%shd udr®. idlÉPd ls¯u iy uQ,H moaO;s
wjYH lghq;= o wdrïN lrk ,°' uQ,H moaO;sh ia:dhs;dj jeä †hqKq ls¯fï W;aidyhka iïnkaëlrKh
flfrys wys;lr n,mEula we;s l< yels ixjr®Okhka i|yd jQ wka;r® fomdr®;fïka;= idlÉPd jghls' 2010
ms<sn| Y%S ,xld uy nexl=fõ oeä iqmrslaIdldrSNdjh jr®Ifha ° uQ,H moaO;s ia:dhs;d lñgqj /iaùï jdr y;la
i|yd bjy,a jk uQ,H wxY iy uQ,H fjf<|fmd<j,a mj;ajd we;'
wdjrKh lr.;a mQr®j wk;=re we`.ùfï moaO;shla ms<sfh,
ls¯u i|yd o uQ,H moaO;s ia:dhs;d fomdr®;fïka;=j ^wd& uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj
odhl;ajh ,ndfokq ,eîh'
uqo,a uKav,h úiska 2008 jifr® msysgqjkq ,enQ uQ,H moaO;s
ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj" uQ,H wxYfhys .egΩ ms<sn|
11'2 m%ldYk woyia iy Wmfoia uy nexl=j fj; ,nd°u i|yd fm!oa.,sl
wxYfha m<mqre≥ ks,Od¯kaf.ka iukaú; fõ'
2009 jirg w∞< uQ,H moaO;s ia:dhs;d úuiqu 2010 lñgqfjys jr®;udk idud‚l ixLHdj oyhla jk
ckjd˙ udifha ° m%ldYhg m;a lrk ,°' 2010 jirg w;r" 2010 jifr® ° /iaùï jdr 11 la mj;ajkq
w∞< uQ,H moaO;s ia:dhs;d úuiqu" 2010 jifr® wjidk ,eîh' uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqj
ldr®;=fõ ° ms<sfh, lrkq ,enQ w;r" th 2011 jifr® úiska Kh ldâm;a i|yd jk udr®f.damfoaYhka uQ,H
m<uq ldr®;=fõ° m%ldYhg m;aùug kshñ;h' th uQ,H
iud.ï i|yd jk kS;s¯;s" uQ,H WmlrK i|yd jk
moaO;s ia:dhs;d iuia; weÛhSu iy wj∞kï wju lr
n≥lrKhka" wka;r®cd, jxpd je<elaùu" fcHIaG
.ekSfï l%u" úfoaYSh iy foaYSh idr®j wdr®:ßl jr®Okhka"
mqrjeishka i|yd uQ,H iyk ,nd°u" nexl=
foaYSh uQ,H fjf<|fmd<j, ldr®h idOkh" nexl= wxYfha
;ekam;= .%dóh m%foaYj, kej; wdfhdackh" „ú;
ldr®h idOkh iy wj∞kï" wfkl=;a uQ,H wdh;kj,
jr®Okhka iy wj∞kï iy m%Odk f.ùï mshùï moaO;s rlaIK wxYfha jr®Okh i|yd kj ksmehqï l%u"
iy kshduk rduqfõ l%shdld¯;ajh hkd†h wdjrKh lrk tall Ndr yd uqo,a fjf<|fmd< wruqo,a iy
m˙Éf√o yhlska iy úfYaI igyka mylska iukaú; fldgia fjf<|fmd< ixjr®Okhka hkd†h iïnkaOfhka
fõ' ksr®foaY b†˙m;a lrk ,°'
nexl=j úiska m%;sia:dmkh lr we;s lñgq i|yd kj fiajlhka 265 fofkl= n|jd .ekSu;a iuÛ 2010
wêm;s;=ud b,a,d isák wjYH lrk f;dr;=re ,nd°ug foieïnr® jkúg uy nexl= fiajfha fh° isá iuia;
wêm;s f,alï fomdr®;fïka;=j úiska mshjr .kakd fiajl ixLHdj 1"497 la jQ w;r" fuu iuia; fiajl
,°' fuhg wu;rj" Y%S ,xld uy nexl=fõ 2011 - 2015 uKav,h" udKav,sl mka;sfha fiajlhka 654 f.kao"
Wmdh udr®.sl ie,iqu ilia ls¯u yd b†˙m;a ls¯fï udKav,sl fkdjk mx;sfha fiajlhka 666 f.ka o"
iqΩ fiajlhka 169 f.ka yd fldka;%d;a moku u; cQks yd iema;eïnr® udij,° l<ukdlrK
n|jd.;a fiajlhka 08 fofkl=f.kao iukaú; mqyqKqjkakka 96 fofkl= nexl= fiajhg n|jd .kakd
úh' ta wkqj 2009 jifr®° wjqre≥ 45 la j mej;s uy ,°' Bg wu;rj iqΩ fiajlhka 71 fofkla yd nexl=
nexl= ldr®h uKav,fha idudkH jhia m%udKh 2010 iydhlhka 94 fofkla o" ms<sfj,ska 2010 jifr® cQks
foieïnr® ui wjidkh jkúg wjqre≥ 41 olajd yd iema;eïnr® udij,° nexl= fiajdjg n|jd .kakd
wvq úh' tfukau wxl II-9 ixLHd igyfkys olajd ,°' tfukau nexl=fõ úfYaIs; wjYH;d i|yd wjYH
we;s m˙† udKAv,sl mx;ssfha ks,Od¯kaf.ka ishhg úfYaI{ jD;a;Shuh fiajdjkaf.a wjYH;dj ie,ls,a,g
80 la muK m%:u Wmdêhla" mYapd;a Wmdêhla fyda f.k nexl=fõ mdr®Yaúl n|jd .ekSï m%;sm;a;sh hgf;a
jD;a;Sh iq≥iqlula fyda ,nd ;sì◊' 2010 jir ;=<° 2010 jir ;=<oS ús≥,s bxcsfkarefjla" isú,a bxcsfkarefjla"
fiajlhska 09 fofkl= nexl= fiajfhka b,a,d iyldr wdrlaIl md,ljrfhla iy fcHIaG iyldr
wia jQ w;r" ;j;a fiajlhska 20 fofkl= nexl= wdrlaIl md,ljrfhla nexl= fiajdjg n|jd .kakd ,°'
fiajdfjka úY%du .kakd ,°'
nexl= ffjoH uOHia:dkh i|yd ffjoH ks,Od˙fhl=f.a
yd fyo ks,Od˙kshlf.a fiajh iy ldhjr®Ok
13'2 n|jd .ekSï
uOHia:dkh i|yd WmfoaYljrfhl=f.a fiajh ndysr
y∫kd.;a ksmqK;d wjYH;djhka imqrd,Su i|yd fiajd iemhqïlrejka fj;ska ,nd .ekSug o 2010
udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j ish idudkH n|jd jir ;=< ° lghq;= lrk ,°' fï w;r" wdrCIl fiajd
.ekSï m%;sm;a;sh hgf;a 2010 jifr® ° ms<sfj,ska fomdr®fïka;=fõ iy fNdackd.dr fiajfha we;eï
ixLHd igyk II - 9
2010'12'31 oskg udkj iïm;a jHqyh
fiajl mx;sh ms˙ñ .eyeKq uqΩ idudkH mYapd;a mYapd;a mYapd;a m%:u m%:u jD;a;Sh
jhi Wmdê" Wmdêh Wmdêh Wmdêh Wmdêh iq≥iqlï
ixLHdj
m%:u
^wjqre≥& Wmdêh yd m%:u iy iy
yd Wmdêh jD;a;Sh jD;a;Sh
jD;a;Sh
iq≥iqlï iq≥iqlï
iq≥iqlï
1' udKav,sl mx;sh
(i) IV fYa%◊h iy 51 17 68 52 13 45 02 04 04 0
by< fYa%◊
(ii) III fYa%◊h 69 19 88 52 08 40 01 03 36 0
(iii) II fYa%◊h 92 88 180 44 06 26 03 29 87 08
(iv) I fYa%◊h 85 137 222 45 0 12 01 06 109 0
(v) l<ukdldr mqyqKq 38 58 96 27 0 05 01 37 37 16
2' udKav,sl fkdjk
mx;sh
(i) V fYa%◊h 26 46 72 55 0 0 0 0 19 01
(ii) IV fYa%◊h 77 52 129 50 0 0 0 0 09 01
(iii) III fYa%◊h 71 14 85 50 0 0 01 0 01 03
(iv) II fYa%◊h 108 82 190 33 0 0 0 0 06 03
(v) I fYa%◊h 95 02 97 45 0 0 0 0 0 0
(vi) nexl= iydhl 40 53 93 23 0 0 0 0 11 02
3' iqΩ fiajl mx;sh
(i) I, II iy III fYa%◊ 155 14 169 31 0 0 0 0 0 0
4' fldka;%d;a moku
hgf;a n|jd.;a
ks,Od¯ka
(i) ishÆu ldKavhka 04 04 08 45 01 01 01 0 0 0
fiajdjkag wjYH fiajlhka o ndysr fiajd iemhqïlrejka mqrmamdvq iïmQr®K ls¯ug wjYH lghq;= iïmdokh lrk
fj;ska ,nd .kakd ,°' ,°' Bg wu;rj" 2010 jir ;=< ° fiajlhka 156 fofkl=g
fY%a◊" mx;s iy ;k;=re Wiiaùï ,nd °u o udkj iïm;a
tfukau m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°'
l%shd;aul lrk ,o †<s∫lu msgq ±lSu i|yd jk
iqΩ m˙udK jHdmD;sfha II jk w†hr i|yd wjYH
fiajlhka n|jd .ekSu i|yd o udkj iïm;a 13'5 mqyqKq lghq;= yd ixj¾Okh
fomdr®;fïka;=j myiqlï i,id fok ,°' ta wkqj"
Kh WmfoaYljrfhla" mqyqKq lghq;= úfYaI{fhla" l=i,;d uQ,sl fldg.;a wdh;khla ;=< by< ldr®h
wf,ú úfYaI{fhla yd fufyhqï úfYaI{fhla n|jd idOkhla w;am;a lr.ekSfuys,d mqyqKqùïj, jeo.;alu
.ekSug o udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j myiqlï imhk y∫kd.ksñka udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j nexl= ldr®h
,°' uKav,fha mqyqKq lghq;= yd ixjr®Okh i|yd foaYSh
yd úfoaYSh mqyqKq wdh;k u.ska mj;ajk ,o mqyqKq
mdGud,d" jevuqΩ" iïuka;%K yd wr®Old,Sk mdGud,d
13'3 ld¾hidOk l<ukdlrK l%uh wjia:djka imhd °ug wjYH myiqlï wLKaavj i,ik
,°' 2009 jir ;==<° ,nd≥ka mqyqKq wjia:d 1"170 g
uy nexl=fõ iuia; fufyjr yd ±lau ,Ûdlr .ekSu
idfmalaIj 2010 jir ;=<° udkj iïm;a fomdr®;fïka;=j
i|yd ,ndfok ∞hl;ajh wkqj tla tla ks,Od¯kaf.a
foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq wjia:d 1"641 la ,nd ° we;s w;r"
ldr®hidOkh we.ehSug yelsjk whq˙ka nexl=fõ
tajd wdr®:ßl úoHdj" uQ,H moaO;s ia:dhs;djh" wj∞kï
ldr®hidOk l<ukdlrK l%uh ilia lr we;' ta wkqj
l<ukdlrKh" nexl= wëlaIKh" ixÑ; l<ukdlrKh
jr®Ih wdrïNfha°u fiajlhska ;u wëlaIK ks,Od¯ka
hk lafIa;% wdjrKh lrk ,°' 2010 jir ;=<° úfoaYSh
iu. idlÉPd lr iq≥iq nr ;eîulska hqla;j ;u b,lal
ilia ls¯u u.ska ldr®hidOk we.ehSï l%uh wdrïN yd foaYSh mqyqKqùï i|yd iyNd.s jQ ks,Od¯ka ixLHdj
lrkq ,nhs' fuu b,lal u; mokïj fiajlhka úiska ms<sfj,ska 190 la yd 1"451 la úh'
tla tla b,lalh i|yd ldr®hidOk uÜgï b†˙m;a
ixLHd igyk II - 10
lrñka ldr®hidOk we.ehSï m;%sldfõ iajhx we.ehSfï
fláld,Sk úfoaY mqyqKq wjia:d - 2010
fldgi iïmQr®K lrkq ,nk w;r" ldr®hidOk
uÜgï ms<sn|j wjidk ;SrKhlg t<öu i|yd iyNd.s jQ
lafIa;%h
w∞, fiajlhd yd wëlaIK ks,Od˙hd w;r ldr®h ixLHdj
idOk we.ehSï idlÉPd mj;ajkq ,nhs' óg wu;rj" wdr®:sl úoHdj yd wdr®:sl m%;sm;a;s 47
fiajlhska úiska wOHhk" mqyqKq yd jD;a;Sh ixjr®Ok uQ,H fr.=,dis yd moaO;s ia:dhs;dj 46
ie,iqï o" ldr®hidOk we.ehSï m;%sldj iu. 34
wj∞kï l<ukdlrKh
wëlaIK ks,Od¯kaf.a we.ehSï i|yd b†˙m;a lrkq ,nhs'
uQ,Hh 4
Wiiaùï ,nd °fï° ie,ls,a,g .kq ,nk ksr®Kdhlhka
w;r tla ksr®Kdhlhla f,i wjika ldr®hidOk we.ehSï f;dr;=re ;dlaIKh yd f.ùï moaO;s 6
uÜgï Ndú;d lrkq ,nhs' rdcH Kh l<ukdlrKh 6
uy nexl= lghq;= 13
ta wkqj ishΩu nexl= fiajlhka i|yd jQ 2009 jifr®
ldr®hidOk we.ehSï" b,lal.; ld,ÉfPaoh ;=<°u udkj iïm;a l<ukdlrKh 25
iïmQr®K lrk ,°' jr®Ih wdrïNfha° b,lal.; l< fjk;a 9
ld,iSudj,g iu.dój fiajlhkaf.a yd fomdr®;fïka;= 190
tl;=j
j, 2010 jir i|yd jQ b,lal ilia ls¯u o is≥ lrk
,oS'
^w& úfoaYSh mqyqKq lghq;=
13'4 Wiia lsÍï 2010 jir ;=<° ,nd ≥ka úfoaY mqyqKq wjia:d ixLHdj 190
la jQ w;r" th 2009 jifr® ° ,nd ≥ka úfoaY mqyqKq wjia:d
nexl=fõ b;d jeo.;a ;k;==re ish,a, iq≥iq l=i,;djhkaf. ixLHdj jQ 141 g idfmalaIj ishhg 35 l jr®Okhla úh'
ka hq;= ks<Od˙kaf.ka iïmQr®K ls¯u ;yjqre ls¯ug udkj fuu ks,Od¯ka ms<s.;a úfoaYSh mqyqKq wdh;k u.ska
iïm;a fomdr®;fïka;=j 2010 jifr® ° mshjr .kakd ,°' mj;ajkq ,enQ mqΩ,a mrdihl úys≥kq mqyqKq mdGud,d"
ta wkqj tla iyldr wêsm;sjrfhl= ksfhdacH wêm;s iïuka;%K" jevuqΩ yd iuqΩ i|yd iyNd.s jk ,°'
≥rhg o" fomdr®;fïka;= m%OdkSka 4 fofkl= iyldr
wêm;sjreka f,i udKav,sl mx;sfha úfYaI fY%a◊hg mqyqKq jevigyka ;=<ska ,nd.;a ±kqu M,∞hs f,i fhd∞
o" udKav,sl mx;sfha III fY%a◊fha ks,Od¯ka 16 fofkl= .ekSu ;yjqre ls¯fï wruqKska fuu jevigykaj,g iyNd.s
ksfhdacH fomdr®;fïka;= m%OdkSka f,i o" Wiia ls¯ug ùu ;=<ska ,nd.;a ±kqu mokï lrf.k úfYaI mejreï
wjYH myiqlï i,iñka ishΩ m%Odk ;k;=re i|yd mej;s iïmQr®K ls¯ug" kj l%shdldrlï wdrïN ls¯ug fyda ±kg
nexl=fõ mj;akd l%shdldrlï jeä†hqKq ls¯u i|yd ∞hl 13'6 ia:dk udrelsÍï
jk f,i fuu jevigykaj,g iyNd.s jQ ks,Od¯kaf.ka
b,a,d isák ,°' fuu wruqK bgqlr .ekSu i|yd ia:dk udreùï jevigyfka wxYhla f,i nyqúO
ia:dms; lr we;s mqyqKq lghq;= ms<sn| Wm lñgqj 2010 l=i,;djhkaf.ka ms˙mqka fiajl ms˙ila ìyslr
jir ;=<° úfoaY mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.s jQ .ekSfï yd nexl=fõ iuia; M,∞hs;djh by< kxjd
ks,Od¯ka iu. fmr yd miq mqyqKq idlÉPd .ekSfï wruqKska hqla;j tla fomdr®;fïka;=jl jir
25 la mj;ajd we;' ta wkqj tlÛ jQ úfYaI mejreï 74 5 lg jvd fiajh l< fiajlhkag" Tjqka ;=< mj;sk
w;˙ka jir wjika jkúg mejreï 18 la iïmQr®K lr ksmqK;d uÜgï yd úúO fomdr®;fïka;=j, mj;sk
;sì◊' ksmqK;d wjYH;djhka ie,ls,a,g .ksñka fjk;a
fomdr®;fïka;= j,g ia:dk udreùï ,ndfok ,°' fï
^wd& mYapd;a Wmdê wOHhk lghq;= hgf;a 2010 jir ;=<° fiajlhka 20 fofkl=g udreùï
,nd °ug lghq;= lrk ,°'
foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq jevigyka ;=<ska
fiajlhka ixjr®Okh ls¯fï Wmdh udr®.sl
fhduqjg wu;rj nexl= fiajlhka ;=< nqoaêuh 13'7 fiajH - fiajl iïnkaO;d
yelshdj by< kexùu wruqKq fldg.;a ish YsIH;aj
jevigyk o nexl=j úiska wLKavj mj;ajd f.k hk 2010 jir ;=<° o jD;a;Sh iñs;s yd l<ukdld˙;ajh
,°' 2010 jir ;=< ° tlai;a rdcOdksh" weu˙ld tlai;a w;r ióm ixjdohla mj;ajdf.k hdu i|yd udkj
ckmoh" cmdkh yd ´iafÜ%,shdj hk rgj, ms<s.;a úYaj iïm;a fomdr®;fïka;=j úiska myiqlï i,ik ,°'
úoHd,j, úoHdm;s yd Ydia;%m;s Wmdê wOHhk lghq;= wjYH wjia:dj,° jD;a;Sh iñ;sj,g l<ukdld˙;ajh
wdrïN l< ks,Od¯ka ixLHdj 15 la jQ w;r" ks,Od¯ka yuq ù idlÉPd ls¯fï wjia:djka o i,id fok ,o w;r"
fofofkl= wdpdr®h Wmdêh i|yd jQ ish wOHhk lghq;= ta wkqj tjeks idlÉPd jdr 10 la mj;ajk ,°' fuu
wdrïN lrk ,°' úoHdm;s yd Ydia;%m;s Wmdê wOHhk ixjdoh ;=<ska nexl= l<ukdld˙;ajhg kj n|jd
lghq;= wjika l< ks,Od¯ka 6 fofkl= iy wdpdr®h .ekSï" Wiia ls¯ï" mqyqKq lghq;=" iqNidOk yd nexl=fõ
idudkH mrsmd,kh wd† lghq;= iïnkaOj
Wmdê wOHhk lghq;= wjika l< tla ks,Odrsfhl= 2010
mej;s .egΩld¯ ;;a;ajhka o uÛyrjd .ekSug
jir ;=<° nexl= fiajhg jdr®;d lrk ,°'
yelshdj ,enqKq w;r" 2010 jir ;=<° nexl=j ;=<
^we& foaYSh mqyqKq lghq;= lsis≥ ldr®ñl wdrjq,la we;s fkdúK'
7' iema;eïnr® udifha ° ksõfhdar®la ys° mej;s wdfhdacl 6' nexl= wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ jev n,k wOHlaI
/iaùï' à'tï'f–'jhs'mS' m%kdka≥ uy;añh 2010 fmnrjd˙ 11
†k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a
8' fkdjeïnr® udifha ° ms,smSkfha ° mej;s §f.da,Sh
lrk ,°'
wr®nqoh u.ska wdishdjg we;s jQ n,mEu" W.;a mdvï"
m%;sm;a;suh or®Ykh yd b†˙ ±lau¶ ms<sn| wdishdkq 7' foaYSh lghq;= fomdr®;fïka;=fõ jev n,k wOHlaI
ixjr®Ok nexl=fõ l,dmSh ieish' wdr®'ta'ta' ch,;a uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 †k isg tu
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
9' fkdjeïnr® udifha ° isx.mamQrefõ ° mej;s
f,dal nexl= - isx.mamQre há;, myiqlï 8' f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=fõ jev n,k
uQ,H iuqΩfõ" uQ,H yd kd.˙l kdhlhskaf.a wOHlaI fla'î' †idlreKd uy;d 2010 fmnrjd˙ 11
/iaùu' †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a
lrk ,°'
Wiia lsÍï$m;alsÍï 9' jevn,k úksuh md,l mS'tÉ'´' pkaøjxY uy;d 2010
fmnrjd˙ 11 †k isg úksuh md,l jYfhka m;a lrk
1' w;s.re ckdêm;s;=ud úiska tka'ta'Wu.s,sh uy;d ,°'
2010 uehs 25 †k isg n,meje;afjk m˙† uqo,a
10' l<ukdld˙;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI
uKav,fha idud‚lhl= jYfhka m;a lrk ,°'
tï'whs' iqµshdka uy;d 2010 cQks 21 osk isg uQ,H
2' my; i|yka Wiia ls¯ï yd m;als¯ï 2010 jir ;=< lghq;= fomdr®;fïka;=fõ m%Odk .Kldêld˙
l%shd;aul lrk ,°' jYfhka m;a lrk ,°'
(i) mS'ã'f–'m%kdka≥ uy;d 2010 ckjd˙ 5 †k isg 11' uQ,H lghq;= fomdr®;fïka;=fõ m%Odk .Kldêld˙
ksfhdacH wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' fla'tï'ta'tka'ojq,., uy;añh 2010 cQks 21
†k isg nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
(ii) jhs'ta' o is,ajd uy;d udKav,sl mx;sfha úfYaI
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg iyldr
wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' 12' nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI tia'tia' r;akdhl uy;d
(iii) wdpdr®h ví'tï'fyaupkaø uy;d udKav,sl 2010 cQks 21 †k isg rdcH Kh fomdr®;fïka;=fõ
mx;sfha úfYaI fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 wêld˙ iy f,aLldêld˙ jYfhka m;a lrk ,°'
†k isg iyldr wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk
,°' 13' fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=fõ wêld˙
tï'f–'tia' wfíisxy uy;d 2010 cQks 21 †k isg
(iv) tia',xld;s,l uy;d udKav,sl mx;sfha úfYaI m%;sm;a;s iudf,dapk yd ks¯laIK fomdr®;fïka;=fõ
fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg iyldr wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°'
wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°'
14' m˙Y% fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
(v) iS'f–'mS'is˙jr®Ok uy;d udKav,sl mx;sfha hQ'tÉ'B' is,ajd uy;d 2010 cQks 21 †k isg m˙Y%
úfYaI fY%a◊hg Wiia lr 2010 cQks 15 †k isg fomdr®;fïka;=fõ jevn,k wOHlaI jYfhka o" 2010
iyldr wêm;sjrhl= jYfhka m;a lrk ,°' foieïnr® 21 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI
3' jegqma rys; ksjdvq u; isg 2010 fmnrjd˙ 01 †k jYfhka o m;a lrk ,°'
kej; fiajhg jdr®;d l< w;sfr®l fomdr®;fïka;= 15' udkj iïm;a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
m%OdksS wdr®'ërisxy uy;añh 2010 fmnrjd˙ 01 †k ta'wdr®'fla' úf–fialr uy;d 2010 cQks 21 †k isg udkj
isg cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=fõ iïm;a fomdr®;fïka;=fõ jevn,k wOHlaI jYfhka
w;sfr®l wOHlaI jYfhka o" 2010 cQks 21 †k isg o" 2010 foieïnr® 21 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ
fiajl wr®:idOl wruqo,a fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a lrk ,°'
jevn,k wêld˙ jYfhka o" 2010 foieïnr® 21 osk
isg tu fomdr®;fïka;=fõ wêldrs jYfhka o m;a 16' l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ jevn,k
lrk ,°' w;sfr®l wOHlaI ta'tï'tka' .=Kjr®Ok uy;d 2010 cQks
21 †k isg l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ
4' wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ jev n,k jevn,k wOHlaI jYfhka o" 2010 foieïnr® 21 †k
wOHlaI fla'ã'rKisxy uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a
†k isg tu fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI yd m%Odk lrk ,°'
wr®:Ydia;%{ jYfhka m;a lrk ,°'
17' nexl= ú≥ msfhfiys w;sfr®l wOHlaI fla'mS'tka'tia'
5' uQ,H nqoaê tallfha jevn,k wOHlaI ã'tï' rEmisxy lreKdf.dv uy;d 2010 cQks 21 †k isg iqNidOk
uy;d 2010 fmnrjd˙ 11 †k isg tu fomdr®;fïka;=fõ fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a
wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' lrk ,°'
18' m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ jevn,k 5' udKav,sl mka;sfha III fY%a◊fha î' f,dl=rKuql
w;sfr®l wOHlaI tia'tï'ta' is˙jr®Ok uy;d 2010 cQks uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
21 †k isg m<d;a ldr®hd, ks¯laIK fomdr®;fïka;=fõ
w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' 6' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha tÉ'msS'tï' jika;
l=udr uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh
19' m<d;a ldr®hd, ks¯CIK fomdr®;fïka;=fõ jevn,k fj;'
w;sfr®l wOHlaI tÉ'wur;=x. uy;d 2010 cQks 21
†k isg l<uKdld¯;aj ú.Kk fomdr®;fïka;=fõ 7' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha hQ'ù' fmfr®rd uy;d
w;sfr®l wOHlaI jYfhka m;a lrk ,°' uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
20' jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ jevn,k w;sfr®l 8' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha tï' uyskao id,sh
wêld˙ ví'wdr®'ta' Or®ur;ak uy;d 2010 cQks 21 †k uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
isg udkj iïm;a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI
jYfhka m;a lrk ,°' 9' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha ã'tï' jkakskdhl
uy;d rdcH wdrlaIl wud;HdxYh fj;'
21' wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=fõ jevn,k
w;sfr®l wOHlaI tÉ'mS'à' úf–iQ˙h uy;añh 2010 cQks 10' udKav,sl mka;sfha II fY%a◊fha ví'tÉ'tï' l=udr
21 †k isg jHjydr uqo,a fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l uy;d rdcH wdrlaIl wud;HdxYh fj;'
wêld˙ jYfhka m;a lrk ,°'
11' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha tÉ'mS'ta' m%shYdka;s
22' f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l wOHlaI uy;añh uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
wdr®'î' ùrisxy uy;añh 2010 iema;eïnr® 26 †k
isg f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ jevn,k 12' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha ^m˙jdi ks,Od˙&
wOHlaI jYfhka o" 2010 foieïnr® 26 †k isg tu f–'ta'ta' m%shka; uy;d ckdêm;s f,alï ldr®hd,h
fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI jYfhka o m;a lrk ,°' fj;'
13' udKav,sl mka;sfha I fY%a◊fha ã'fla' Whkaf.dvf.a
úY%du .ekSï
uy;añh cd;Hka;r uQ,H wruqo, fj;'
1' ksfhdacH wêm;s wdpdr®h ã'tia' úf–isxy uy;d 2010 14' fldka;%d;a moku u; n|jd .kq ,enQ kS;s ks,Od˙ks
fmnrjd˙ 01 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd tÉ'tï'tka'tia' .=Kjr®Ok uy;añh uqo,a yd
,°'
l%uiïmdok wud;HdxYh fj;'
2' iyldr wêm;sks mS' ,shkf.a uy;añh 2010 ckjd˙
28 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°'
14' f;dr;=re ;dlaIK
3' iyldr wêm;sks iS'fla' kdkdhlaldr uy;añh 2010
uehs 25 †k isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°' f;dr;=re ;dCIK fomdr®;fïka;=j" nexl=fõ
4' f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ wOHlaI fla'î' Wmdh udr®.sl wruqKq uq≥ka muqKqjd .ekSfï ,d"
†idlreKd uy;d 2010 iema;eïnr® 26 †k isg nexl= taldnoaO iy mD;=< ;dCIKsl úi∫ï imhñka" jHdmd˙l
fiajdfjka úY%du .kakd ,°' fufyhqï lghq;= úYsIaG f,i mj;ajd .ekSug iajlSh
5' m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=fõ w;sfr®l l%shdYS,s ∞hl;ajh wLKavj imhk ,°' ish b,lal
wOHlaI mS'„' chiQ˙h uy;d 2010 foieïnr® 24 †k imqrd .ekSfï°" fomdr®;fïka;=j" m%Odk fCIa;% 4 la
isg nexl= fiajdfjka úY%du .kakd ,°' Tiafia l%sh;aul úh'
4' udKav,sl mka;sfha IV fY%a◊fha iS'tka' úchfialr 2010 jifr®° nexl=fõ f;aud mdGh jQ §fi!Nd.H lrd
uy;d uqo,a yd l%uiïmdok wud;HdxYh fj;' kj cjhlska¶ hkak n, .ekaùu i|yd" f;dr;=re
;dCIK fomdr®;fïka;=j taldnoaO iy kjH jHdmd˙l • nexl=fõ iuia; m%;siïmdok l%shdj,shg myiqlï
ksr®udK úúO fomdr®;fïka;= lghq;= wdjrKh ie,fik whq˙ka" taldnoaO m˙.Kl moaO;shla l%shdjg
m˙† ia:dmkh lrk ,°' fï u.ska moaO;sj, kexùu'
ldr®hCIu;djh" f;dr;=re iqrCIs;;djh yd M,∞hs;djh
jr®Okh iu. úksuh md,k" fiajl wr®: idOl" • rdcH fiajh yd iïnkaO uQ,sl o;a;" Y%u n,ldfha
rdcH Kh l<ukdlrKh iy uQ,H nqoaê wxYh jeks m%n,;dj iy keUqreùï úYaf,aIKh ls¯u i|yd §rdcH
tackais fiajd lghq;= fukau idx.ñl fiajd wxYh i|yd wxYfha fiajd kshqla;sh ms<sn| ióCIKh¶ hkqfjka
wjYH uD≥ldx. moaO;s jeä †hqKq ls¯u iy kv;a;= ls¯ug fjí moaO;shla l%shd;aul ls¯u'
wjYH ;dCIKsl iyh fkdlvjd iemhSh' jir ;=< uq∫ka muqKqjd .;yels jQ m%Odk;u b,lal
jir ;=< iïmQr®K lrk ,o m%Odk uD≥ldx. moaO;s i|yd my; i|yka oE we;=<;a fõ'
lsysmhla my; ±lafõ' • idud‚lhskaf.a wruqo,a wdmiq f.ùï läkï ls¯u iy
wdfhdack i|yd" ukd m˙irhla f.dv kexùu wruqKq
• wdkhk$wmkhk o;a; jdr®;dlrKh i|yd jQ
lr.;a m%;sksr®udKh lrk ,o wr®:idOl wruqo,a
b-fjf<| o;a; moku - Y%S ,xld fr®®.=j yd Rcqj
m˙.Kl moaO;sh l%shd;aul ls¯u'
iïnkaOjk fuu moaO;sh wdr®:sl mr®fhaIK
fomdr®;fïka;=fõ o;a; úYaf,aIK lghq;= i|yd • iyNd.s;aj wdh;k i|yd ffoksl øjYS,;d
fukau fjf<| or®Ylh .Kkh lsrSfïoS Wmfhda.s wjYH;d iajhx l<ukdlrKhg wjYH myiqlï
lr.kq we;' i,iñka cd;Hka;r m%ñ;Skag wkql+,jk m˙† cd;sl
f.ùï$mshùï moaO;sh kùlrKh lsrSu'
• wka;r® nexl= úksuh .kqfokq jdr®;dlrKh i|yd
Ndú;fha meje;s moaO;sh fjí ;dCIKh fhd∞ .ksñka wNHka;rj ksr®ñ; ishΩ m˙.Kl moaO;s w∞,
m%;sksr®udKh ls¯u' fï u.ska úksuh fjf<|fmd< m%ñ;Skaf.ka hq;=j kv;a;= lrk w;ru" ndysr
l%shdld˙;ajh ks¯CIKh ls¯u iy ksis f;dr;=re u; wdh;k fj;ska ñ,g .;a uD≥ldx. moaO;s" w∞,
mokïjQ ;SrK .ekSfï myiqj ie,fikq we;' fiajd fldkafoais j,g wkql+,j kv;a;= lrkjdo hkak
úur®Ykh ls¯uo lrk ,°' uQ,H ia:dhs;dj mj;ajd
• úksuh md,k fomdr®;fïka;=j úfoaY úksuh ñ,° .ekSfuys,d ;SrK;aul ldr®hhka" bgq lrkq ,nk
.ekSï$úl=Kqï jdr®;d ls¯u i|yd Ndú;d lrkq ,nk f.ùï$mshùï moaO;s jdr®Isl WmfhdacH;djh 99'7]
“ForexNet” fjí moaO;sh" Y%S ,dxlsl ixl%u◊lhkaf.a mj;ajd .ksñka wfkl=;a ishΩ m˙.Kl moaO;s 100]
úfoaY úksuh ñ,g .ekSï ms<sn| f;dr;=re jdr®Isl WmfhdacH;djhlska hq;=j mj;ajd .kakd ,°'
/ialr .ekSfï wjYH;d i|yd;a fldgia fjf<|fmd<
wdfhdack .sKqï jdr®;dlrKh ls¯fï wjYH;djh ^wd& f;dr;=re ikaksfõok ;dCIK há;, myiqlï
i|yd;a úksuh md,k ,sys,alrK m%;sm;a;s hgf;a jeä ixjr®Okh
oshqKq lrkq ,eîh'
úúO m˙.Kl fh≥ï iy kj fiajd y∫kajd
• foaYSh uQ,H fjf<|fmd< f;dr;=re tla /ia lr foñka f;dr;=re ;dCIK há;, myiqlï wLKavj
.ekSu yd jdr®;d ls¯u i|yd wka;r® cd;sl fufyhqï †hqKq ls¯ug fomdr®;fïka;=j ∞hl úh' wka;r®cd,
l<ukdlrK moaO;shla ksr®udKh ls¯u' /yeka Od˙;dj 6Mbps isg 10Mbps olajd jr®Okh lsrSu
;=<ska" wdr®:sl iy uQ,H fCIa;%hkays mr®fhaIK iy l=i,;d
• rdcH m%;sm;a;shg wkq.; fjñka" fcHIaG mqrjeishkaf.a jr®Okhg Wr≥ka w;r" fï u.ska fjí ;dCIKh mokï
m%ido fmd,S f.ùï m˙.Kl.;fldg jdr®;d ls¯u lrf.k ksr®ñ; uD≥ldx. moaO;s i|yd jvd;a ldr®hCIu
Wfoid" uD≥ldx. fhojqula ixjr®Okh fldg l%shdjg m%fõY myiqlï ie,isKs' wNHka;r$mqΩ,a me;=reï cd,"
kexùu' ndysr$ wNHka;r ;r®ck j,ska wdrCId lr.ekSfï mshjr
/ila ia:dmkh lrk ,°'
• by< ;dCIKh iy taldnoaO wdrCIl Wml%u fhd∞
.ksñka Y%S ,xld wka;r® nexl= f.ùï moaO;sh ^we& f;dr;=re ;dCIK wjodkï l<ukdlrKh
kùlrKh lrk ,°' fï u.ska wêl Odrß;djhlska
;SrKd;aul jHdmd˙l lghq;= i|yd jHdmdr wLKav;d
hq;= .kqfokq ksYaldIK udr®. iy T+0 mshùï
ie,iqul we;s jeo.;alu jgyd .ksñka" nexl=fõ
myiqlï nexl= fCIa;%hg y∫kajd fok ,°'
jHdmd˙l wLKav;d ie,iau ksrka;r úur®Ykhlg ,la
• SWIFT moaO;sh" jvd;a kùlrKh ls¯u ;=<ska lrñka jeä †hqKq lrk ,°' w∞, fomdr®;fïka;=" jd◊c
m˙.Kl moaO;s w;r uQ,H o;a; Rcq yqjudrej i|yd nexl=" m%d:ñl fjf<`≥ka iy ,xld la,shr® fm!oa.,sl iud.
myiqlï ie,iSu' fïo iyNd.s;ajh we;sj" jir ;=< foj;djla nexl=fõ
ffoksl jHdmdrsl lghq;= oaú;Shsl m˙.Kl wxYfha isg
• nexl=jg we;=Ωjk wuq;a;ka ms<sn| f;dr;=re is≥ lrk ,°' wjodkï l<uKdlrKfha ;j;a mshjrla
ldr®hCIuj yeisrùu i|yd §wuq;a;ka i|yd wjir jYfhka jvd jeo.;a f.ùï$mshùï moaO;sj, fufyhqï
oSfï¶ m˙.Kl moaO;sh ia:dmkh ls¯u' iudf,dapkh i|yd ;dCIKsl iyh ,ndfok ,°'
^wE& f;dr;=re ;dCI◊l w.h tl;= l, fiajdjka ,eîh' 2010 jifr® uqΩ f,dalh mqrdu me;s¯ .sh hQfrda
Kh wr®nqofhys m%;sM,hla f,i m%Odk uqo,a jr®.j,
f;dr;=re ;dCI◊l fufyhqï lghq;= iy w∞,
iy ne∫ïlr wkqmd;hka ys ie,lsh hq;= úp,khka we;s
m%;siïmdok lghq;= i|yd fomdr®;fïka;=j wLKavj úh' fuu miqìu hgf;a wj∞ku wju lr .ksñka yd
;dCIKsl Wmfoia iemhSfï ksr; úh' úfoaY M,∞hS;dj Wm˙u lr.ksñka úplaIKYS,Sj cd;Hka;r
úksuh fjf<| .kqfokq ldr®hCIuj iy M,∞hs f,i ixÑ; l<ukdlrKh ls¯fï wNsfhda.d;aul j.lSu
fufyhùu i|yd kj m˙.Kl moaO;shla ñ,g bgq ls¯ug Y%S ,xld uy nexl=jg is≥ úh' cd'fu'l'
.ekSfï lghq;= j,° fomdr®;fïka;=j" w∞, fomdr®;fuka;=j u.ska .kakd ,o ldf,daÑ; l%shdudr®."
fgkavr® ,sms f,aLK ieliSu iy ,xiq we.hSu i|yd ish úplaIKYS,S wj∞kï l<ukdlrK lghq;= iy
;dCI◊l Wmfoia iemhSh' úúOdx.SlrK l%ufõohka Y%S ,xld uy nexl=fõ úfoaY
wdfhdackhka ys w.h wdrlaId lr.ekSug iydh úh' ta
nexl= fiajlhska i|yd Wmldrl fiajd wLKavj
wkqj" úp,khlska hq;a fjf<|fmd<j, lrk ,o Y%S ,xld
iemhSu i|yd f;dr;=re ;dCIK Wmldrl wxYh uy nexl=fõ wdfhdackj,g w∞<j ldf,daÑ;j .kakd
meh 0700 isg meh 1830 olajd ffokslj ls%hd;aul ,o wj∞kï ,sys,a ls¯fï l%shd udr®. ksid" hQfrda Kh
úh' fuu jHdmD;s w;r" wka;r®cd,h iy cx.u wr®nqofhka we;súh yelsj ;snQ ±ä n,mEu wvq úh'
≥rl:k yryd lrkq ,nk nexl= lghq;=" rcfha
fiajd .dia;=" bf,lafg%dksl ldâm;a u.ska lrkq ,nk rg ;=< jir 30 la uqΩ,af,a meje;s wr.,h wjika
f.ùï jeks cd;sl ;,fha jHdmD;s i|yd ;dCIKssl ùu;a" mj;akd ia:djr wdr®:ßl yd foaYmd,ksl miqìu;a
Wmfoia ud,djka ilia ls¯u iy ,shdm†xÑ uQ,H iu. jr®Okh jQ wdfhdack úYajdih ksid rfgys úfoaY
iud.ïys f;dr;=re moaO;s ia:dmkfha° wkq.ukh l,hq;= ixÑ; ie,lsh hq;= by< uÜgulg <Ûd úh' 2010 jir
Wmfoia ud,djla iïmdokh lrk ,°' wjidk Nd.h jk úg wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r®
ì,shk 6'6 blaujñka ft;sydisl by< uÜgulg Y%S
f;dr;=re ;dCIK wdh;kfhao iyfhda.h we;sj uQ,H ,xldfõ ixÑ; <Ûd ùug cd;Hka;r ne∫ïlr ksl=;=j
wxYh i|yd m˙.Kl wdrCIK ì| jeàï jdr®;dlrKh iy cd;Hka;r uQ,H wruqof,ys iómia: Kh myiqlu o
iy m%;spdr ±laùfï wdh;khla ia:dmkh ls¯ug uQ,sl úYd, jYfhka ∞hl úh'
mshjr .kakd ,°'
i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< cd;Hka;r ixÑ;
f;dr;=re ;dCIK ±kqu jr®Okh lsrSu i|yd wLKav mqyqKq wdfhdackh" uqo,a uKav,h úiska wkqu; lrk ,o úfoaY
wjia:d nexl= fiajlhkag imhk ,°' f;dr;=re ;dCIK úksuh l<ukdlrK u. fmkaùïj,g wkql+,j iy
iïm;a ksis f,i Ndú;h n,d;aul ls¯u i|yd §f;dr;=re úfoaY ixÑ; l<ukdlrK lñgqfõ wëlaIKhg hg;aj
;dCIK iïm;a M,∞hs Ndú;h¶ i|yd jQ m%;sm;a;s ud,dj lrk ,°' tlai;a ckmo fvd,r®" hQfrda" iagr®,ska mjqï"
l%shd;aul lrk ,°' f;dr;=re ;dCIK wdrCIKh i|yd ´iafÜ%,shdkq fvd,r® n≥ úfoaY uqo,aj,ska yd rkaj,ska
±ä wjOdkh fhduq lrñka" úfYaIs; ±kqïj;a ls¯fï jev iukaú; cd;Hka;r ixÑ; m%Odk jYfhka" ia:djr wd∞hï
igyka mj;ajk w;ru" wNHka;r iy ndysr ú.Kkhka iq/l=ï yd uqo,a fjf<|fmd< WmlrK hk j;alï
i|yd wjYH iyh olajk ,°' ldKav fojr®.fhysu wdfhdackh lrk ,°' ia:djr
wd∞hï iq/l=ïm;a wdfhdackhka by< we.hqulska
hq;= rdcHhka úiska ksl=;= iq/l=ïm;a" rdcH
15' cd;Hka;r fufyhqï wemùula iys; iq/l=ïm;a" rdcH ksfhda‚; wdh;k
iy m%uqL cd;Hka;r wdh;k u.ska ksl=;a l<
cd;Hka;r ixÑ; l<ukdlrKh ls¯fï ldr®hh" iq/l=ïm;aj,ska iukaú;h' ia:djr wd∞hï iq/
cd;Hka;r fufyhqï lghq;= ^cd'fu'l& fomdr®;fïka;=jg l=ïm;a yd uqo,a fjf<|fmd< wdfhdack hk fojr®.
mej¯ we;' 2010 jifr® ° o cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j hgu w∞< wdfhdack lghq;= j;alïj, iqrlaIs;Ndjh"
úfoaY ixÑ; M,∞hS whq˙ka l<ukdlrKh ls¯u u.ska øjYS,;djh yd m%;s,dN iïnkaO ksis wjOdkh fhduq
wdfhdack i|yd m%YxikSh uÜgul by< M,∞hS wkqmd;hla lrñka by< we.hqulska hqla;" l<ukdld˙;ajh wkqu;
w;alr.kq ,eîh' foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< l< .kqfokqldr mdr®Yajhka iu. muKla is≥lrk ,°'
wëlaIKfhys j.lSu o cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j i;= wdfhdackh l<hq;= j;alï iy uqo,a jr®. ixhq;sh ;SrKh
j.lSula jk neúka i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< ° .kakd ls˙fï° øjYS,;d wjYH;djhka" úfoaY Kh wdmiq f.ùï"
,o ksis l%shd udr®. u.ska fjf<|fmd< l%shdld˙;ajfhys wj∞kï l<ukdlrK ksr®Khka" wd∞hï bmehSfï
iqug nj ;yjqre lrk ,°' yelshdjka iy uqo,a uKav,fha úfYaIs; kshuhka uQ,sl
jYfhka ie,ls,a,g .kakd ,°'
m˙irhla ;=< jqjo" fjf<|fmd< WÉpdjpkhkaf. ixrpl mokï lrf.k úia;rd;aul we.hSï ls¯ug
ka Wm˙u f,i m%fhdack .ksñka úfoaY úksuh myiqlï i,ik" nexl=j wNHka;˙lj ixjr®Okh lrk
.kqfokq u.ska yd ia:djr wd∞hï iq/l=ïm;aj,ska ,o mdr®Yjldr Kh wj∞kï l<ukdlrK moaO;sh
m%d.aOk m%;s,dN u.ska wNsfhda.d;aul m˙irhla ;=< fhd∞ .kakd ,oS' m%udKj;a ;rï j;alï m%udKhla wê
we;s jQ ie,lsh hq;= m%.;shla w;alr .kakd ,°' Bg øjYS, j;alï jYfhka mj;ajd .kakd w;r;=r uqo,a
wu;rj" uqΩ úksuh wd∞hu by<hdu i|yd fjf<| m%jdy mqfrdal;k yd j;alï iy j.lSïj, l,ams¯fï
øjH fjf<|fmdf<ys jQ wiuiu ñ, WÉpdjpk u; wdldrh ú.%y ls¯u u.ska øjYS, wjOdku l<ukdlrKh
cd;Hka;r rka fjf<|fmdf<ys .kqfokq u.ska by< lrk ,°' øjYS, wjodkï l<ukdlrKfha ° wd;;s
uÜgul m%;s,dN ,nd.ekSu úYd, f,i ∞hl úh' m¯laIKho úYd, ldr®hNdrhka bgq flre◊' ldr®hhkays
kshq;= mqoa.,hka" moaO;Ska yd wfkl=;a l%shdj,SSka ;=<ska
úfoaY ixÑ;hkays jr®Okh;a iu." úfoaY ixÑ; u;=jk fufyhqï wj∞ku" wdfhdack u. fmkaùï
l<ukdlrK lghq;=j, úIh m:h yd m˙udj jeälr hdj;ald,Sk ls¯u" .kqfokq lrk moaO;s jeä †hqKq ls¯u
cd'fu'l'fomdr®;fïka;=fõ fufyhqï by< ±óug ;SrKh yd ksjer†;dj m¯laId ls¯fï l%shdj,sh Yla;su;a ls¯u
lrk ,°' fï i|yd ldr®h uKav,h jeä ls¯u" fN!;sl ;=<ska l<ukdlrKh lrk ,°'
miqìu kùlrKh ls¯u" nyq jevuqr we;s ls¯u" wdfhdack
wjldYh fjkials¯ï iy NdKavd.dr l<ukdlrK
moaO;shla ñ,g .ekSfï jev lghq;= we;=<;a fõ' ta wkqj 15'3 foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< m%.;sh
i,ld n,kq ,nk ld,h ;=< ° cd'fu'l fomdr®;fïka;=j
úiska tys úfoaY úksuh .kqfokq ldr®h uKav,h 11 isg 20 foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd< ukd l%shdld˙;ajhlska
olajd jeä ls¯u;a" ksis ,S nvq fuj,ï iy WmlrK iys; mj;ajd .ekSu jeä †hqKq ls¯u;a" Y%S ,xld remshf,a úfoaY
kùk NdKavd.dr tallhla msysgqùu" jev lrk fiajd úksuh wkqmd;slh l%uj;aj mj;ajd .ekSu ;yjqre ls¯u
ld,h jeä ls¯u" ke.S tk fjf<|fmd<j,go wdfhdack i|yd;a cd;Hka;r lghq;= fomdr®;fïka;=j foaYSh úfoaaY
udre ls¯u iy NdKavd.dr l<ukdlrK moaO;shla úksuh fjf<|fmd< lghq;=j,g tys .kqfokq iy tla
iemhSu i|yd iq≥iq wdh;khla f;dard .ekSfï l%shdj,sh tla jd◊c nexl= ffokslj mj;ajd .kakd úfoaY úksuh
wjika ls¯u wd†h is≥lrk ,°' fuu lghq;=j,ska úfoaY m%udKhka iómj wëlaIKh ls¯u wLKavj is≥ lrk
ixÑ; M<∞hSj l<ukdlrKh ls¯ug;a" cd;Hka;r ,°'
ixÑ; l<ukdlrKh i|yd fhd∞.kakd moaO;Ska yd
l%shd mámdàkaj, ldr®hlaIu;dj by< ±óug;a wfmalaId 2010 jir ;=< ° YS% ,xld remsh, m%;sm%udKh ùu i|yd
flfr®' m%Odk jYfhkau rg ;=<g meñ◊ úfoaY uqo,a m%jdyhkaf.a
by<hdu ^wmkhk ,eîï" cd;Hka;r ne∫ïlr ksl=;=j yd
fldgia fjf<|fmd< iïnkaO wNHka;r fm%aIK& ∞hl
15'2 wjÞkï l<ukdlrKh úh' m%Odk uqo,a jr®.j,g tfrysj l%ñlj m%;sm%udKh
jQ Y%S ,xld remshf,ys úksuh wkqmd;fhys úp,khka
cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=fõ ue† iukh ls¯u i|yd 2010 jir ;=< Y%S ,xld uy nexl=j
ldr®hd,h" i,ld n,kq ,nk jir uqΩ,af,au cd;Hka;r l%shdld¯ fufyhl ksr; úh' 2010 jir ;=< ° tlai;a
ixÑ; wdfhdackh yd ne≥k wj∞ku uekSfuys yd ckmo fvd,r® ñ,sshk 820 la Y%S ,xld uy nexl=j úiska
wëlaIKhkays ksr; úh' cd;Hka;r ixÑ; wdfhdackh foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd<g uq∞ y˙k ,o w;r
úúO wdldrfha wj∞kïj,ska iukaú; jk w;r úksuh tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 753 la foaYSh úfoaY úksuh
wkqmd; wj∞ku" fmd,S wkqmd; wj∞ku" Kh wj∞ku" fjf<|fmdf<ka wjfYdaIKh lr .kakd ,°' ta wkqj
øjYS,;d wj∞ku iy fufyhqï wj∞ku fuhska m%Odk 2010 jir ;=< ° foaYSh úfoaY úksuh fjf<|fmd<g
wx. f,i ie,fla' úksuh wkqmd; wj∞ku ke;fyd;a uq∞y˙k ,o Y=oaO úfoaY úksuh m%udKh tlai;a ckmo
úfoaY uqo,aj, w.h fjkiaùfuka jk wj∞ku" úfoaY fvd,r® ñ,shk 67 la úh'
wdfhdack úúOdx.SlrKh ls¯u u.ska yd úfoaY uqo,a
j.lSïj,g wkql+, f,i úfoaY uqo,a ixfhdackh u.ska 2010 jir ;=<oS Y%S ,xld remsh, wefu˙ldkq tlai;a
M,∞hSj l<ukdlrKh fl˙◊' fmd,S wkqmd; wj∞ku ckmo fvd,rhg tfrysj ishhg 3'10 ka m%;sm%udKhúh'
hkq fmd,S wkqmd; fjkiaùu fya;=fldgf.k fmd,S 2009 jir wjidkfha ° re'114'38 la jQ wefu˙ldkq tlai;a
ysñlu we;s j;alïj, w.h fjkia ùfï wj∞kuhs' ckmo fvd,rh" 2010 jir wjidk jk úg re'110'95
fmd,S wkqmd; by< hk úg ia:djr wkqmd; iys; olajd wvq úh' 2009 jifr® wefu˙ldkq tlai;a ckmo
ne∫ïlrj, ñ, my; jefgk w;r wfkla w;g fmd,S fvd,r® ì,shk 10'96 la jQ wka;r® nexl= úfoaY úksuh
wkqmd; wvqjk úg ne∫ïlr ñ, by< k.S' ia:djr .kqfokq m%udKh 2010 jifr® ° ishhg tllska jeä
wd∞hï iys; wdfhdackj, ld,h yd fjk;a wkqu; fjñka wefu˙ldkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk 11'06
uqo,a jr®.j,ska iukaú; uqo,a fjf<|fmd< WmlrK olajd by< ke.=◊' fjk;a jr®I ;=<° fukau Y%S ,xld
úúOdx.SlrKh ls¯u u.ska fuu wj∞ku" iukh remsh,g tfrysj wfkl=;a úfoaY uqo,a i|yd jQ úksuh
lrk ,°' cd'fu'l' fomdr®;fïka;=j" tys .kqfokqj,g wkqmd; iïnkaO f;dr;=re rcfha fomdr®;fïka;=j,g"
iïnkaê; mdr®Yjhkg w∞< Kh wj∞kï l<ukdlrKh ixia:dj,g" foaYSh yd úfoaYSh ksfhda‚; wdh;k iy
i|yd fjf<|fmd< wjOdku" Kh we.hqï yd uQ,H fjk;a mdr®Yjhkag iemhSu o wLKavj is≥lrk ,°'
foaYSh yd úfoaYSh mqyqKq mdGud,djka i|yd 2008" 2009 yd 2010 jr®Ifha uq,a yh udih ;=<° is≥ l<
ks,Od¯ka fhduql< w;r ú.Kk uD≥ldx.hla jk ú.Kk mejreï miq úmrï lrñka w∞< fomdr®;fïka;=
ACL (Audit Command Language) wdOdrfhka u.ska ú.Kk ksr®foaY ldr®hlaIuj yd tlÛ jQ
mrs.Kl.; moaO;sj, f;dr;=rej,g m%fõYùug yd tajd ld,m˙Éf√oh ;=< l%shd;aul lr we;s nj ;yjqre lr .ekSu
úYaf,aIKh ls¯ug fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka yg wjYH i|yd mYapd;a ú.Kk m¯laIdjka o is≥lrk ,oS' tfukau"
mqyqKqj ,nd°u ñka m%Odk l%shdudr®. lsysmhla fõ'
by< l<ukdlrKh úiska mjrk ,o úfYaIs; ú.Kk
fï w;r 2011 jr®Ih fjkqfjka wj∞kï mokï lr.;a mejreïj,g fhduqùu yd iqNidOk fomdr®;fïka;=jg
ú.Kk ie,eiaula ms<sfh, ls¯u i|yd fomdr®;fïka;=j iy f,alï fomdr®;fïka;=jg w∞< mQr®j ú.Kk lghq;=
úiska ndysr ú.Kl iud.ul fiajh ,nd .kakd ,°' is≥ ls¯u 2010 jr®Ih ;=<° is≥l< wfkl=;a l%shdldrlï
fulS lghq;a;g ndysr mdr®Yjhla iïnkaO lr .ekSug lsysmhls'
uQ,sl fya;=j jkafka fomdr®;fïka;=fõ ú.Kk lghq;="
wj∞kï mokï lr.;a l%ufõoh fj; m˙jr®;kh ls¯fï ;jo" wNHka;r ú.Kkfha° b;du jeo.;a fiajdjla
wjYH;djhhs' jk ú.Kkhkays ks¯laIK yd fhda‚; ksr®foaYhka
w∞< fomdr®;fïka;= m%OdkSka" wêm;s;=ud" uqo,a uKav,
2010 jr®Ih ;=<° ú.Kk l%shdjkays by; i|yka l<
WmfoaYk ú.Kk lñgqj yd uqo,a uKav,h fj; jdr®;d
jr®Okhka flfrys jeä wjOdkhla fhduq lrñka Y%S ,xld
uy nexl=fõ 2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,eiafuys wruqKq lrk ,o w;r" wr®O jdr®Isl jdr®;d ú.Kldêm;s;=ud fj;
idlaId;a lr .ekSug M,∞hS f,i iydh ùu i|yd wkqu; b†˙m;a lrk ,°'
jdr®Isl ú.Kk ie,eiau wkqj ú.Kk lghq;= wKavj is≥
lrk ,°' tu.ska wfkl=;a fomdr®;fïka;=j, l%shdj,Ska
yd md,k moaO;Ska iïnkaOj iajdëk ;yjqre ls¯ï iy 17' f.ùï iy mshùï
WmfoaYk fiajd iemhSu u.ska tu fomdr®;fïka;=j,
lghq;=j,g jákdlï tl;= ls¯ula is≥lrk ,°' Y%S ,xldj ;=< f.ùï iy mshùï yd iïnkaO há;,
myiqlïj, iqrlaIs; nj" ldr®hlaIu nj" ;rÛld¯ nj
;jo" 2010 jr®Ifha jdr®Isl ú.Kk ie,eiafuys wvx.= ú.Kk iy ia:dhS;djh iy;sl ls¯fï wruqK we;sj f.ùï iy
mejreïj,g wu;rj wdr®:ßl mr®fhaIK fomdr®;fïka;=j mshùï moaO;s kshdukh iy wfõlaIKh i|yd fukau
úiska Y=oaO cd;Hka;r ixÑ; iy ixÑ; uqo,a ms<sn|j cd;sl f.ùï m%;sm;a;shla l%shd;aul ls¯u i|yd o wjYH
cd;Hka;r uQ,H wruqo, fj; o;a; jdr®;dlrKh ls¯fï kS;suh n,h 2005 wxl 28 orK f.ùï iy mshùï moaO;s
l%ufõofhys ksrjoH;djh iy;sl ls¯u msKsi fuu mk; u.ska Y%S ,xld uy nexl=j fj; ,nd ° we;' fuu
fomdr®;fïka;=j úiska úia;Sr®K l%shdj,s wOHhkhla is≥
wruqKq <Ûdlr .ekSu i|yd Y%S ,xld uy nexl=j wdrlaIs;"
lrk ,°' tu úfYaI wOHhkh u.ska cd;Hka;r uQ,H
wruqo,g jdr®;d lrk o;a;hkays j,x.=Ndjh ;j≥rg;a ia:dhS iy ldr®hlaIu f.ùï iy mshùï moaO;shla mj;ajd
iy;sl lrkq ,eîh' ta wkqj" fomdr®;fïka;=j úiska 2010 f.khdfï fufyjr bgqlrkq ,nkafka f.ùï iy mshùï
udr®;=" cQks yd iema;eïnr® udi wjidkhg kshñ;j ;snQ fomdr®;fïka;=j u.sks' ta wkqj" f.ùï iy mshùï
m¯laIK †khkays° cd;Hka;r uQ,H wruqo,g jdr®;d lrk fomdr®;fïka;=j úiska moaO;suh jYfhka jeo.;a by<
,o o;a;hkays ksrjoH;djh ;yjqre ls¯u i|yd lghq;= jákdlfuka hq;= wka;r® nexl= f.ùï iy mshùï i|yd
lrk ,°' jk ;;ald,Sk o< mshjqï moaO;sfhys fufyhqï lghq;=
mj;ajd f.k hdu;a" Y%S ,xld uy nexl=fjys úfoaY ixÑ;
2010 jr®Ih ;=< is≥ lrk ,o m%Odk ú.Kk
l<ukdlrKh ls¯ug wjYH f.ùï iy mshùï o;a;
mejreï w;r mdr®Yjlrejkaf.a wj∞kï
ieliSu yd tajd l%shd;aul ls¯ug wjYH Wmfoia ksl=;a
l<ukdlrKh ls¯fï l%ufõoh wëlaIKh ls¯u"
cd;sl f.ùï moaO;sh wëlaIKh" ksr®f,aLk.; ls¯u i|yd miq fufyhqï ldr®hd, myiqlï ie,iSu;a"
iq/l=ïm;a mshùï moaO;sh yd uOHu ;ekam;= l%uh újg fjf<| lghq;= ms<sn| .kqfokq mshùu;a" iaúµaÜ
iïnkaOj wka;r®cd;sl mshùï nexl=j u.ska ksl=;a l< ikaksfõok lghq;= l<ukdlrKh ls¯u;a" ;j≥rg;a
ksr®foaYhka l%shd;aul ls¯fï idr®:l;ajh ksrSlaIKh fkdlvjd is≥lrk ,°' tfukau" f.ùï iy mshùï
ls¯u hkak m%uqL fõ' ;jo" úfoaY ixÑ;j, jr®Okh;a moaO;sfha ksis l%shdld˙;ajh mj;ajd .ekSu;a" f.ùï
iu.u f.ùï yd mshùï lghq;= wëlaIKh i|yd ú.Kk moaO;sj, ia:dhS;djhg n,mE yels wj∞kï wju ls¯u;a
ks,Od¯ka mQr®K ld,Skj f.ùï yd mshùï fomdr®;fïka;=fõ i|yd wjYH m%;sm;a;s iïmdokh ls¯u iy wfõlaIKh
fiajh i|yd fhdojk ,°' ;jo" úfoaY ixÑ; ls¯fï n,h o f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=jg
l<ukdlrKh iïnkaO úúO ú.Kk mejreï rdYshla mjrd we;' óg wu;rj l,dmSh rgj,a iu. mj;akd
2010 jr®Ih ;=<° l%shdjg kxjk ,°' tfukau f;dr;=re
wfkHdakH iyfhda.s;djh Yla;su;a ls¯fï wruqK
wdrlaIK m%;sm;a;sh" uD≥ldx. ksr®udKh" jegqma yd fõ;k
we;sj wdishdkq ksIaldYk ix.ufha idud‚l rgj,a
moaO;sh iy jHdmdr lghq;= wLKavj mj;ajd .ekSfï
ie,iqu hkd†h f;dr;=re moaO;s ú.Kk ldr®hh hgf;a w;r .kqfokq mshùug myiqlï ie,iSu;a" idla f.ùï
úur®Ykh lrk ,°' Bg wu;rj" ú.Kk mejreï is≥ m%fõYfhys f,alï ldr®hd,h Y%S ,xld uy nexl=j ;=<
lsrSfï° m˙.Kl.; moaO;sj, f;dr;=re úYaf,aIKh mj;ajd f.khdu;a f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
ls¯u i|yd ACL uD≥ldx.h Ndú;d lrk ,°' úiska is≥lrk ,°'
17'1 ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sh fufyhùu l%ufõohla 2010 jr®Ifha ° y∫kajd fok ,°' tfukau
úhou whlr .ekSfï l%ufõoh l%shd;aul ls¯u i|yd
,xldfiÜ,a moaO;sh u.ska" uQ,H fjf<|fmdf<yss ld, .;a ;SrKh u; mokïj" ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfha
ixfõ° wka;r® nexl= f.ùï fukau .kqfokqlrejkaf.a .kqfokqjla i|yd wh lrk .dia;=j" 2010 uehs ui 01
f.ùï o" ;;ald,Sk o< mshùï moku u; mshùug f.ùï jeks∞ isg n,meje;afjk m˙† remsh,a 400 isg remsh,a
iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska lghq;= lrk ,°' jeäjk 420 olajd by< ouk ,°'
.kqfokq wjYH;d iy ;dlaI◊l †hqKqjg .e,fmk f,i
moaO;shg wjYH jeä †hqKq ls¯ï lghq;= o f.ùï iy
mshùï fomdr®;fïka;=j úiska .;jQ jir ;=<° is≥lrk 17'2 úfoaY úksuh ixÑ; l<ukdlrKhg wÞ<
,°' moaO;sfhys fufyhqï is≥jk ld,h ;=<° iyNd.s;aj .kqfokq mshùu
wdh;kj,g wjYH jk Wmldrl fiajd ,nd°u o 2010
jr®Ih ;=<° is≥ lrk ,°' fuu jr®Ih ;=<° ;;ald,Sk o< 2010 jr®Ih ;=<° o cd;Hka;r fufyhqï lghq;=
mshùï moaO;sh ;=< is≥l, .kqfokq ixLHdj 246"824 la jQ fomdr®;fïka;=j u.ska is≥lrk .kqfokq i|yd
w;r tu .kqfokqj, uQ,Huh jákdlu remsh,a á%,shk 47 NdKavd.dr .kqfokq l<ukdlrK l%uh u.ska iqug
la úh' 2010 jr®Ih ;=<° ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sh ;=< yd úYajikSh mshùï l%ufõohlaa imhd foñka úfoaY
tla †kl° jdr®;d l< jeäu .kqfokq ixLHdj 1"729 la o" úksuh" rka iy úfoaY iq/l=ïm;a .kqfokqj,g w∞< miq
jeäu uQ,H jákdlu remsh,a ì,shk 446 la o úh' jr®Ih fufyhqï ldr®hd, lghq;= ie,iSu" f.ùï iy mshùï
;=< is≥l, .kqfokq ixLHdfõ iy uq,H jákdlïj, fomdr®;fïka;=j úiska fkdlvjd is≥lrk ,°' ta wkqj"
ffoksl idudkHh ms<sfj,ska 1"024 la iy remsh,a 2010 jr®Ih ;=< ° fvd,r® ì,shk 139'45 l jákdlulska
ì,shk 198 la úh' ,xldfiÜ,a moaO;sh u.ska mshfjk hq;a .kqfokq 19"030 lg w∞< f.ùï mshjk ,°' 2009
.kqfokq m%jdyfhys iqug l%shdld˙;ajh mj;ajd.ekSu jr®Ih yd ii|k úg ° ±lsh yels jQ iqúfYaIS ,laIKhla
i|yd" ffokslj ,ndfok øjYS,;d myiqlu b,a,d isá jQfha 2010 jr®Ifha ° is≥lrk ,o .kqfokqj, m%udKh
;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfhys iyNd.s;aj wdh;k ishhg 165 lska jeä ùuhs'
fj; ffokslj remsh,a ì,shk 11'4 la ksoyia ls¯u
iy tajd ks¯laIKh ls¯u i|yd o f.ùï iy mshùï uE; ld,fha ° rfgys úfoaY j;alïj, is≥jQ ie,lsh hq;=
fomdr®;fïka;=j úiska myiqlï i,ik ,°' jr®Okfhys m%;sM,hla jYfhka cd;Hka;r fufyhqï
fomdr®;fïka;=j úiska is≥lrk ,o úfoaY úksuh"
2010 jr®Ih wjidkfha ° ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfhys rka iy úfoaY iq/l=ïm;a yd iïnkaO .kqfokqj,
iyNd.s;aj wdh;k jQfha Y%S ,xld uy nexl=j" n,m;%,dNS jeäùula is≥jQ w;r" tu jr®Okh cd;Hka;r fufyhqï
jd◊c nexl= 22 la" nexl= fkdjk m%d:ñl fjf<∫ka 6 la"
fomdr®;fïka;=fõ .kqfokq fufyhqï ue†˙fha (Dealing
fiajl wr®:idOl wruqo, iy fld<U fldgia yqjudrefõ
Room) lghq;= kùlrKh ls¯fuys jHdmD;shla wdrïN
uOHu ;ekam;= moaO;sh hk wdh;khkah' m%d:ñl
ls¯ug fya;=mdol úh' fuu kùlrKh ;=<ska b†˙fha °
fjf<kaf|l=j isá fi,dka nEkala wefiÜ uefka–ukaÜ
jeä fõ hehs wfmalaIs; .kqfokq i|yd fiajd iemhSug;a"
wdh;kh" fi,dka nexl=j iu. taldnoaO ùu ksid 2010
.kqfokq fufyhqï ue†˙fha nyq jev uqr l%uhg wkqn,hla
jr®Ih wjidkh jk úg ,xld fiÜ,a moaO;sfha iyNd.s;aj
wdh;k ixLHdj 31 olajd wvq úh' ldr®hidOk or®Ylhla °ug;a" fjf<| l<fUys m˙udj úia;drKh ls¯ug;a"
f,i .;a úg ;;ald,Sk o< mshùï moaO;sfha l%shdld¯ cd;Hka;r m%ñ;Skag wkq.; ùug;a n,dfmdfrd;a;= fõ'
meje;au 2010 jr®Ih ;=< ° ishhg 99'72 la f,i mj;ajd fuu jr®Okhg idfmalaIj f.ùï iy mshùï
.ekSug f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=jg yels úh' fomdr®;fïka;=j úiska jeäjk .kqfokqj,g i˙,k m˙†
y†is wjia:djl ° moaO;ßfhys l%shdld¯ meje;au fiajd
miq fufyhqï ldr®hd, .kqfokq l%shdj,sh i|yd wjYH
ì| jeàulska f;drj mj;ajd.; yels nj ;yjqre lr
udkj iy fufyhqï Od˙;djh jeä †hqKq lrk ,o w;r
.ekSu i|yd m%;sm%dma;s jevìfuys isg foj;djlau i„ù
mshùï l%shdj,sfha ° we;sjk .egΩ ksrdlrKh lr.ekSu
fufyhqï lghq;= idr®:lj is≥lrk ,o w;r" m%;sm%dma;s
i|yd cd;Hka;r fufyhqï lghq;= fomdr®;fïka;=j iuÛ
jev ìfuys lghq;= ;j≥rg;a Yla;su;a ls¯u o is≥lrk
idlÉPd lrk ,°' óg wu;rj" miq fufyhqï ldr®hd,fha
,°' iyNd.s;aj wdh;kj, jHdmdr wLKav;d ie,iqï o
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lr we;s úê úOdkhkag ;dlaI◊l wjYH;djhka ms<sn| fhojqï b†˙m;a ls¯u;a"
wkqj jeä †hqKq ls¯ug Wkka≥ lrjkq ,eîh' f;dard.;a ;dlaI◊l fiajd imhkakka úiska b†˙m;a
lrk ,o ;dlaI◊l úi∫ï we.hSfï l%shdj,shg
iyNd.s;aj wdh;kj, b,a,Su u; imhk ,o ffokslj iyNd.sùu;a ;=<ska f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
,ndfok øjYS,;d myiqlu" 2010 fmnrjd˙ ui isg .kqfokq fufyhqï ue†˙fha kùlrK lghq;= yd l%shdYS,Sj
iyNd.s;aj wdh;kj, wNsu;h m˙† oji ;=< ´kEu iïnkaO úh' ;jo hQfrdala,shr® moaO;sfha we;s lrk ,o
fõ,djl ° i,id .; yels jk wdldrhg tu myiqlu jr®Okhkag iu.dój hñka mj;akd NdKavd.dr .kqfokq
l%shd;aul flfrk l%ufõoh jeä†hqKq lrk ,°' ;jo" l<ukdlrK l%uh ;j≥rg;a kùk l%fudamdhhkag
mQr®j ±kqï °ulska f;dr ksjdvq †khka fh≥k úg wkq.; jk whq˙ka †hqKq ls¯fï ldr®hhgo f.ùï iy
,xldfiÜ,a moaO;sfhys ffoksl .kqfokq mshùu i|yd mshùï fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh'
17'3 újg fjf<| lghq;= ms<sn| .kqfokq mshùu ixLHd igyk II-13
mshùï fomdr®;fïka;=j úiska bgqlrk ,°' 2010 jr®Ih Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,g lrk ,o wmkhk 67'0 85'0
;=<° jákdlu remsh,a ì,shk 10"723 la jQ m%;sñ,° .ekSï Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,ska lrk ,o wdkhk 339'6 428'4
.kqfokq 8"201 la o jákdlu remsh,a ì,shk 13'3 la jQ Y%S ,xldj wd'ks'ix' rgj,a iuÛ lrk ,o 406'6 513'4
ia:ßr mokula u; lrk ,o úl=Kqï .kqfokq 37 la o uqΩ fjf<| .kqfokq
jákdlu remsh,a ì,shk 1"467 la jQ uy nexl= iq/l=ïm;a wd'ks'ix' .kqfokqj, Y=oaO mshùï 158'5 265'2
.kqfokq 1"270 la o i|yd mshùï lghq;= is≥lrk ,°' ia:ßr
uq,h( Y%S ,xld uy nexl=j
mokula u; lrk ,o ñ,° .ekSï lghq;= fuu jir ;=<°
is≥ fkdfl˙k' f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j u.ska 38 jk wd'ks'ix' wOHlaI uKav, /iaùfï ° .kakd ,o
újg fjf<| lghq;= i|yd ;u miq fufyhqï ldr®hd, ;SrKhlg wkqj ud,osjhska ckrch fj; wd'ks'ix'ys
myiqlu ;j≥rg;a jeä †hqKq lrñka" ffokslj ,nd idud‚l;ajh ms˙kuk ,o w;r tfyhska ud,†jhska
fok øjYS,;d myiqlu ,nd°u;a" tu øjYS,;d myiqlu uQ,H wêld˙h u.ska 2010 ckjd˙ ui isg wd'ks'ix'
mshjkq ,nk wdldrh ks¯laIKh ls¯u;a is≥lrk ,o fufyhqï lghq;= wdrïN lrk ,°' ta wkqj" wd'ks'ix'
w;r 2010 jr®Ih ;=<° jákdlu remsh,a ì,shk 2747'3 la ys idud‚l rgj,a .Kk 9 olajd by< .sfhah' 39 jk
jQ .kqfokq 7"427 la i|yd myiqlï imhk ,°' wOHlaI uKav, /iaùu 2010 cQks udifha ° N+;dkfha °
meje;ajqkq w;r tys ° jeä wjOdkhla fhduq lrk ,oafoa
bka†hdkq uy nexl=j (Reserve Bank of India) úiska
17'4 iaú*aÜ ikaksfõok lghq;=
le|jk ,o ;dlaIKsl lñgqj úiska b†˙m;a lrk ,o
md,k l%ufõo jHqylrK l%shd∞uhka iy wj∞kï ksr®foaY flfrysh' wOHlaIl uKav,h úiska my;
l<ukdlrK l%shd ms<sfj;a hkd†h ms<sn|j iaúµaÜ i|yka ksr®foaY talu;slj iïu; lrk ,°'
uOHia:dkh úiska b†˙m;a lrk ,o l%shd∞uhkag 1' iïuka;%K u.ska jd◊c nexl=j," fjf<| wdh;kj,
wkql+,j" f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska Y%S ,xld iy jd◊c uKav,j, fiajlhska ±kqïj;a ls¯u"
uy nexl=fõ iaúµaÜ ikaksfõok moaO;sh l<ukdlrKh wd'ks'ix' .kqfokq iïnkaOfhka rgj,a w;r we;s jk
lrk ,°' wdrjq,a fíreï ls˙u i|yd l%ufõohka iy l%shdmámdá
msysgqùu iy m◊jqv yqjudrej" .sKqï.; ls¯u iy
2010 jr®Ih ;=<° Y%S ,xld uy nexl=j úiska hjk .sKqï iei£u i|yd wd'ks'ix' idud‚l rgj,g iy
,o iy Y%S ,xld uy nexl=jg ,enqKq iaúµaÜ m◊jqv wd'ks'ix' f,alï ldr®hd,hg wka;r®cd,h mokï
ixLHdj ms<sfj,ska 1"538"588 la iy 816"060 la úh' lr.;a m˙.Kl moaO;shla we;s ls¯u u.ska wd'ks'ix'
2010 jr®Ifha ,enqKq uqΩ m◊jqv ixLHdfjka 212"480 hdka;%Kh jeä †hqKq ls¯u'
la Y%S ,xld uy nexl=fõ .kqfokqj,g w∞< tajd
jQ w;r" b;s˙h ;;ald,sk o< mshùï moaO;sh iy 2' ±kg mj;akd udi foll mshjqï yqjudre lr.ekSfï
iq/l=ïm;a wdY%s; .kqfokq yd iïnkaO m◊jqv úh' myiqlu ;j≥rg;a mj;ajd f.k hdu; .kqfokq
i|yd foaYSh uqo,a jr®. Ndú;d ls¯fï fhda.H;djh
iy YlH;djh fidhd ne,Su; uQ,Huh iyfhda.s;djh
17'5 wdishdkq ksIaldYk ix.ufha ^wd'ks'ix'& .kqfokq jeä †hqKq ls¯u i|yd wd'ks'ix' fjf<| iy ixjr®Ok
nexl=jla msysgqùu iy fjf<| uQ,HlrK l%u y∫kajd
Y%S ,xldj wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd lrk ,o uqΩ °u hk wruqKq we;sj wd'ks'ix'ys úIh m:h mqΩ,a
.kqfokqj, jákdlu 2009 jr®Ifha ° remsh,a ì,shk 190'7 ls¯u'
isg 2010 jr®Ifha ° remsh,a ì,shk 309'8 la olajd ishhg
62 l ie,lsh hq;= jr®Okhla fmkakqï lf<ah' thg tfukau wd'ks'ix'ys úIh m:h mqΩ,a ls¯u i|yd b†˙m;a
m%Odk fya;=j jQfha wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd brdkfhka l< fhdackd ms˙laiSug ;dlaI◊l lñgqjla m;als¯ug
wdkhkh lrk f;,a i|yd f.ùï kej; wdrïN ls¯uhs' o ;SrKh úh' wd'ks'ix' ys 40 jk wOHlaI uKav,
2010 jr®Ih ;=< ° wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd is≥lrk ,o /iaùu 2011 jr®Ifha ° bka†hdfõ ° meje;aùug
uqΩ .kqfokq m%udKh ishhg 16 l jr®Okhla fmkakqï kshñ;h' jifrka jir udreùfï uQ,Or®uh
lf<ah' tys m%;sM,hla f,i wd'ks'ix' hdka;%Kh yryd wkq.ukh lrñka jr®I 2011 ° wd'ks'ix' iNdm;s;ajh
lrk ,o Y=oaO mshùïj, remsh,a jákdlu 2009 jr®Ifha bka†hdkq uy nexl=fõ wêm;sjrhd úiska o Wm iNdm;s;ajh
° ì,shk 158'5 isg 2010 jr®Ifha ° ì,shk 265'2 olajd brdk bia,dóh ckrcfha uy nexl= wêm;sjrhd úiska o
jr®Okh úh' orkq we;'
17'6 f.ùï moaO;s ms<sn| m%;sm;a;s iïmdokh iy cd;sl f.ùï ljqkais,fha fmr ±lafuys meje;s m%Odk
wfõlaIKh fufyhqula l%shdjg kxjñka ,xldla,shr® iud.u u.ska
l%shd;aul lrkq ,nk ±kg mj;sk m%Odk iqΩ m˙udK
.;jQ jr®Ih mqrd f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska f.ùï moaO;shla jk Y%S ,xld wka;r® nexl= f.ùï
uQ,H moaO;s ia:dhS;djh wdrlaId ls¯fï wruqKq <Ûdlr moaO;sh .kqfokq lrk †kfhau mshúh yels udr®..;
.ekSu i|yd f.ùï iy mshùï moaO;s ia:dhS;djh mj;ajd f.ùï moaO;shla olajd jeä †hqKq lrk ,°' ta wkqj" Y%S
.ekSug wjYH kshduk iy wëlaIK lghq;= fkdlvjd
,xld wka;r® nexl= f.ùï moaO;ßfha fufyhqïlre iy
is≥lrk ,°' .;jQ oYlfhys wjidk Nd.h ;=<° f.ùï
iyNd.s;aj wdh;k úiska ms<sme†sh hq;= kS;s ud,djla
iy mshùï moaO;s wfõlaIKfha ° m%Odk jYfhka wjOdkh
ilia lrk ,o w;r" 2011 uq,a Nd.h ;=<° th ksl=;a
fhduqlrk ,oafoa úoHq;a udr®.fhka flfrk iqΩ m˙udK
ls¯ug kshñ;h'
f.ùï moaO;s flfrysh' kshdukh fkdlrk ,o f.ùï
ldâm;a lr®udka;fhys we;s wj∞kï iy uQ,H moaO;s moaO;suh jYfhka jeo.;a f.ùï moaO;sfha fufyhqï
ia:dhS;djh flfrys we;s úh yels iDKd;aul n,mEï lghq;=j, úYajikSh;ajh ;yjqre ls¯u i|yd
ie,ls,a,g .ksñka f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j ,xldfiÜ,a moaO;sfha ishΩu iyNd.s;aj wdh;kj,
úiska 2009 jr®Ifha ° Y%S ,xld uy nexl=jg f.ùï ldâm;a jHdmdr wLKav;d ie,iqï we.hSu fkdlvjd is≥lrk
fiajd iemhqïlrejka kshdukh iy wëlaIKh i|yd ,°' ta wkqj jHdmdr wLKav;d we.hSfï fojk w†hr
kS;suh n,;, ysñjk wdldrhg 2009 wxl 1 orK f.ùï
f,i f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska iyNd.s;aj
ldâm;a fiajd iemhqïlrejka i|yd jQ ksfhda. ksl=;a
wdh;kj, m%;sm%dma;s jevìï m¯laId ls¯u;a" jHdmdr
ls¯ug wjYH mshjr .kakd ,°' fuu ksfhda.j,g wkqj
wLKav;d ie,iqï jeä †hqKq ls¯ug m<uqqjk w†hfr® °
Y%S ,xldj ;=< f.ùï ldâm;a lr®udka;fhys /° isàug
fok ,o Wmfoia ms<sme°u;a wëlaIKh lrk ,°' 2010
kï iEu f.ùï ldâm;a fiajd iemhqïlrefjlau Y%S ,xld
jr®Ih ;=<° iyNd.s;aj wdh;k 18 l m%;sm%dma;s jevìï
uy nexl=fjka jdr®Islj n,m;%hla ,nd .; hq;=h' ta wkqj
fiajd iemhqïlrejka úiska b†˙m;a lrk ,o wh≥ïm;a m¯laId lrk ,o w;r tajd ;j≥rg;a jeä †hqKq ls¯u
we.hSfuka miq 2010 jir ;=< ° fiajd iemhqïlrejka i|yd Wmfoia ,ndfok ,°'
17 fofkl=g ;u jHdmdr lghq;= lrf.k hEu i|yd Pdhd.; fplam;a ms<sônq ksIaldYk moaO;sh y∫kajd°u;a
n,m;% ksl=;a lrk ,°' tfukau kshduk" udr®f.damfoaY
iuÛ Y%S ,xldj mqrdu fplam;a ksIaldYk ld,h T+1
iy pl%f,aL hkd†h ksl=;a ls¯ug fuu ksfhda. u.ska
olajd wvq ùula n,dfmdfrd;a;= úh' fplam;a ksIaldYk
° we;s n,h wkqj" f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j
l%shdj,sh iy fplam;a ksIaldYkhg .;jk ld,h
úiska 2010 udr®;= ui 01 jk †k isg n, meje;afjk m˙†
ms<sn| .kqfokqlrejkaf.a woyia oek.ekSu msKsi
2010 wxl 1 orK Kh ldâm;a fufyhqï Wmfoia ud,dj
cd;sl f.ùï ljqkais,fha Wmfoia u; f.ùï iy mshùï
ksl=;a lrk ,o w;r ta wkqj ≥ria: wfõlaIK lghq;=
o wdrïN lrk ,°' fuu fufyhqï Wmfoiaj, m%Odk fomdr®;fïka;=j u.ska ixLHdk fomdr®;fïka;=j iy YS%
wruqK jkafka iqrlaIs;" wdrlaIdld¯ iy ldr®hlaIu ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ldr®hd,j, Wmldr we;sj
Kh ldâm;a jHdmdrhla we;s ls¯u;a ldâm;a ysñhkaf.a W;=re kef.kysr m%foaY yer wfkl=;a ishΩ m%foaY
whs;sjdislï wdrlaId ls¯u;ah' fuhg wu;rj f.ùï wdjrKh jk m˙† iólaIKhla 2009 jr®Ifha ° mj;ajk
iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska fok ,o Wmfoiaj,g ,°' 2010 ° wjika lrk ,o tu iólaIK jdr®;dj wkqj
wkqj Y%S ,xld f.ùï ldâm;a jHdmd˙l ix.uh úiska fplam;a ksIaldYk l%shdj,sh;a fplam;a ksIaldYkhg
Kh ldâm;a ksl=;alrkakka i|yd pr®hdOr®u ud,djla .;jk ld,h ms<sn|j;a .kqfokqlrejkag meye†,s
ilia lrñka isà' fuu pr®hdOr®u ud,dj ms<sfh, ls¯u wjfndaOhla fkdue;s nj fy<sorõ úh' tu ksid Pdhd.;
2011 jr®Ifha oS wjika ls¯ug n,dfmdfrd;a;= jk w;r" fplam;a ms<sônq ksIaldYk l%uh ms<sn|j Y%S ,xld uy
th ldâm;a ysñhka iu. .kqfokq ls¯fï fiajd kshuhka nexl=j úiska ksl=;a lrk ,o ksfhda.j,g wkqj lghq;=
ms<sn| ñKqï oKAvla f,io lghq;= lrkq we;ehs lrk f,ig iy .kqfokqlrejka ±kqïj;a ls¯u i|yd
n,dfmdfrd;a;= fõ' wjYH wfkl=;a l%shdudr®. .kakd f,ig;a ishΩu
n,m;%,dNS jd◊c nexl=j,g Wmfoia fok ,°'
tmuKlao fkdj uQ,H fjf<|fmd< ;=< cx.u ≥rl:k
mokï lr.;a f.ùï l%uj,g keUqreùfï m%jK;dj f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska f.ùï iy
ie,ls,a,g .ksñka f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j mshùï moaO;s ms<sn| f;dr;=re m%pdrKh ls¯u i|yd
úiska fuu f.ùï l%uj,g iqrlaIs; jd;djrKhla we;s ksl=;a lrkq ,nk ldr®;=uh f.ùï iÛrdj Y%S ,xld uy
ls¯u i|yd tu f.ùï l%u kshdukhg fufyhqï Wmfoia nexl= fjí wvúfhys m<ls¯u 2010 jr®Ih ;=<° o lrf.k
ud,djla flgqïm;a lrk ,°' cx.u ≥rl:k mokï hk ,°'
lr.;a f.ùï l%u i|yd jQ fufyhqï Wmfoia flgqïm;
uyck;djf.a woyia i|yd Y%S ,xld uy nexl= fjí tfukau f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j úiska
wvúfhys m<lrk ,o w;r tu fufyhqï Wmfoia ud,dj idudkH ck;dj iy jd◊c nexl= ldr®h uKav," f.ùï
2011 m<uq ldr®;=j ;=<° ksl=;a ls¯ug n,dfmdfrd;a;= moaO;s iy wfkl=;a w∞< lreKq ms<sn|j ±kqïj;a ls¯u
fõ' i|yd jevigyka l%shd;aul lrk ,°'
17'7 idla f.ùï m%fõYh mr®Io uÜgñka ixúOdkh fl˙Ks' Wmdh udr®.sl
ie,iqï l%shdj,sfha m%Odk lreKq ms<sn| Wiia
f.ùï iy mshùï fomdr®;fïka;=j idla f.ùï oekqula nexl=fõ ldr®hh uKav,h i;=j we;s nj
m%fõYfhys f,alï ldr®hd,fha lghq;= 2010 jifr® ° jevuqΩfõ wx.hla f,i mj;ajk ,o ióCIKfhka ,;a
fkdlvjd is≥lrk ,°' idla f.ùï m%fõYfha fjí f;dr;=rej,ska oelaúsKs' Y%S ,xld uy nexl=fõ Wmdh
wvúh" w∞, f;dr;=re iy m%.;ssh ms<sn| lreKq we;=<;a udr®.sl jev uqΩj jdr®Islj meje;aùu fhda.H njo
lrñka hdj;ald,Sk fl˙◊' 2010 jr®Ih ;=<° idla ióCIKfhka wkdjrKh úKs'
f.ùï újr◊ldfõ 4 jk iy 5 jk fjΩu m%ldYhg
m;alrk ,°' nx.a,dfoaYfha ° iy bka†hdfõ ° idla §fi!Nd.Hh lrd fõ.j;aj¶ hk f;audj hgf;a
f.ùï ljqkais,fha 7 jk iy 8 jk /iaùï mj;ajk ,o ieliQ Y%S ,xld uy nexl=fõ isõjk Wmdh udr®.sl
w;r" ta i|yd wjYH iïnkaëlrK lghq;= yd f,alï ie,iqu 2010 jr®Ih ;=<oS idr®:lj l%shd;aul úh' nexl==fõ"
ldr®hd, lghq;= is≥ lrñka w∞< idud‚l rgj,g iydh fomdr®;fïka;= iy m<d;a ldr®hd, tlaj 2010 jr®IfhaoS
olajkq ,eîh' bgq ls¯ug wfmaCId l, ldr®h Ndrfhka ishhg 91 blau
jQ ldr®h idOk idudkHhla jdr®;d lrk ,°' nexl=fõ
ldr®hhkays M,odhs;djh iy ldr®hCIu;djh by< kxjñka
18' m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK iEu fomdr®;fïka;=jlau ish m%Odk ldr®hhka b,lal
l, ld,h ;=< iïmQr®K lsrSug iu;aj ;sìKs' Wmdh
m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK fomdr®;fïka;=j" Y%S ,xld udr®.sl ie,iqfï wruqKq yd j.lSï ms<sn| ukd wjfndaOh;a"
uy nexl=j wkq.ukh lrk m%;sm;a;s ms<sn|j iudf,dapk" ldr®h uKav,fha lemùu;a" fuu by< ldr®h idOk uÜgu
mr®fhaIK fyda wOHhkhka ls¯u iy uy nexl= m%;sm;a;s yd idlaId;a lr.ekSug bjy,a úh'
l%shdudr®. ms<sn|j jQ úoHq;a mqia;ld,h wLKavj hdj;ald,Sk
ls¯u" Wmdh udr®.sl ie,iqï l%shdj,sh iïnkaëlrKh fomdr®;fïka;=j, ldr®h idOkh we.hSu i|yd kshñ;
lsrSu iy b†˙ jr®I 5 l ld, m˙ÉfcAoh i|yd Y%S ,xld uy ld, igyk m˙† fomdr®;fïka;= iuÛ ff;%udisl m%.;s
nexl=fõs Wmdh udr®.sl ie,iqu jdr®Islj hdj;ald,Sk ls¯u" iudf,dapk /iaùï meje;aúKs' tlS ldr®h idOk we.hSï"
Wmdh udr®.sl ie,iqï jevuqΩj iy ióCIKh meje;aùu Y%S ,xld uy nexl=fjs wêsm;s;=udf.a m%Odk;ajfhka
iy uy nexl= fomdr®;fïka;=j, l%shdldrlï iïnkaO hq;= Y%S ,xld uy nexl=fõ by< l<uKdldrs;ajfhka
m%.;sh ff;%udislj ks¯CIKh ls¯u hk ldr®hhkaj, ie≥ï,;a Wmdh udr®.sl ie,iqï ks¯CIK
kshqla; fõ' lñsgqj fj; jdr®;d lrk ,°' Wmdh udr®.sl ie,iqu
l%shd;aul lsrSfï° is≥j we;s wvqmdvq iy miqneiSï
^1& m%;sm;a;s iudf,dapkhka is≥ls¯u y∫kd.ekSug;a" tajdg ksis m%;slr®u fhoSug wjYH mshjr
l<uKdld˙;ajfha tlÛ;ajh iys;j m%;sm;a;s iudf,dapk .eksSug;a" l<uKdlrKhg tuÛska yels úh'
iy wOHhk lsysmhla jr®Ih ;=<oS is≥ lrk ,o w;r tajd
^3& 2011 - 2015 Wmdh udr®.sl ie,iqï l%shdj,sh
mokï fldg.;a m%;sm;a;s ksr®foaY l<uKdld˙;ajhg
iïnkaëlrKh lsrSu
bosrsm;a lrk ,oS' uq,H m%;sm;a;sh ,sys,a lsrSfuka
miq Kh iemhqu" .egqïj,ska miq W;=re kef.kysr zzkj hq.h iuÛska fm< .efiuq wΩ;ska¶ hk f;aud mdGh
m%foaYhkays ixjr®Ok úNj;djhka" iy hqoaOfhka hgf;a m%;sm;a;s iudf,dapk iy ksrSCIK fomdr®;fïka;=j
ixpdrl lr®udka;hg jQ n,mEu hkdosh fuu iudf,dapk tys miajeks Wmdh udr®.sl ie,iqï l:sldj; idr®:lj
iy wOHhkj,g we;=<;a úh' ksu lrk ,°' fuu f;audj Y%S ,xldfõ kj hq.hl
kj wreKΩ biau;= lrñska oYl ;=kl °r®> ld,hla
Y%S ,xld uy nexl=fõ fomdr®;fïka;= úiska ksl=;a lrk mej;s .egqï ksudj;a iuÛ rfÜ wdr®:slfha bosrs .uk
,o úOdkhka" Wmfoia iy m%ldYk tla ls¯fuka m%;sm;a;s jvd fõ.j;a lsrSu i|yd fmr fkdjQ úrE wdldrfha
yd ls%hdudr®. ms<sn|j jQ úoHq;a mqia;ld,h jr®Ih ;=<oS wjia:djka yd wjldYhka we;s nj wjOdrKh lrk
hdj;ald,Sk lrk ,°' m%;sm;a;s yd ls%hdudr®. ms<sn|j jQ w;ru Y%s ,xld uy nexl=fõ wruqKq ,Ûd lr.ksñka Y%S
úoHq;a mqia;ld,hg Y%S ,xld uy nexl=fõ úoHq;a ;emE, ,xld wdr®:slh kj fidhd .ekSï" kj †Ydk;s iuÛ
yryd msúsish yelsh' fm< .eiaùfï wjYH;djho biau;= lrhs' foosk Wmdh
udr®.sl l:sldj; ishÆu fomdr®;fïka;= m%OdkSkaf.a"
^2& 2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,iqu l%shdjg kexùu
Tjqkaf.a ksfhdacs;hskaf.a iy fcAHIaG l<uKdldrs;ajfha
2010 - 2014 Wmdh udr®.sl ie,iqu ms<sn|j Y%S ,xld iyNd.s;ajfhka 2010 Tlaf;danr® ui 1 isg 3 olajd
uy nexl=fõ ishÆu ks<Od¯ka oekqj;a ls¯fï fo†k lKaav,u" fy˙gkaiays° meje;aúsKs' 2016 jr®Ih jk úg
jevuqΩjla 2010 ckjdrs ui m<uq i;sfhaoS meje;aúKs' tal mqoa., wdodhu fo.=K lsrSfï rcfha m%ldYs; wruqK
Y%S ,xld uy nexl= ldr®hhka jvd M,odhs f,i yd wkql+, jk m˙† Y%S ,xld uy nexl=fõ jr®;udk Wmdh
bgqls¯ug il%Shj odhl ùu wrNhd Wmdh udr®.sl udr®.sl ie,iqu 2011 - 2015 jr®I 5 l ld,hlg
ie,iqu ls%hdjg kexùfï° ;u ldr®hh ukdj wjfndaO hdj;ald,Sk ls¯u fuu l:sldjf;a uQ,sl wruqK
lr .ekSug WmldrS jk f,iska jevuqΩfõ ieis jdr" úh' fomdr®;fïka;= Wmdh udr®.sl ie,iqïj," Wmdh
udr®.sl ie,iqfï f;audj ukdj ms<sôsUq ù we;s oehs iys;j wΩ;ajeähd ls¯fï ldr®h wdrïN ls¯fï lghq;=
iy;sl lr .ekSu i|yd l:sldj; meje;aùug ie,iqï lr we;s w;r" uOHu m<d;a ldr®hd,fha msysá
m%:ufhka m%;sm;a;s iudf,dapk yd ks¯CIK Y%jKd.drh o jdhq iólrK hka;% iúls¯u jeks ldr®hhka
fomdr®;fïka;=j ishÆu fomdr®;fïka;= iuÛ fjka fjka ;=<ska jeä †hqKq lr we;' tfiau Y%S ,xld uy nexl=fõ
jYfhka idlÉcd mj;ajk ,°' lghq;= ;j≥rg;a mqΩ,a lrñka W;=re yd kef.kysr
m<d;aj, o m<d;a ldr®hd, msysgqjd,Sug lghq;= lrk ,°'
tys° fuu m%foaYj,ska wjYH f.dvke.s,s iemhSu iy
19' mßY% wfkl=;a myiqlï iemhSu ;=<ska tu ldr®hd, mj;ajdf.k
hdug wjYH lghq;= ilia lr °fï m%Odk N+ñldjla m˙Y%
2010 jir ;=<° wdrïN lrk ,o m%;sixialrKh ls¯fï fomdr®;fïka;=j úiska bgq lrk ,°'
jHdmD;s lsysmhl lghq;=j, ksr;ùug wu;rj uy nexl=
m˙Y%h kv;a;= ls¯u iy ukd f,i mj;ajdf.k hdu m˙Y% fomdr®;fïka;=j úiska m%Odk ldr®hd,fha jeä
fukau fomdr®;fïka;=j úiska imhkq ,nk ishÆu †hqKq ls¯fï jHdmD;s .Kkdjlau is≥lrk ,°' ta
jeo.;a fiajdjka ndOdjlska f;drj mj;ajdf.k hdfï w;r cd;Hka;r fufyhqï fomdr®;fïka;=fõ .kqfokq
lghq;= wLKavj is≥ ls¯ug m˙Y% fomdr®;fïka;=j mshjr ldr®hd,fha (Dealing Room) kùlrKh yd mqΩ,a ls¯u;a
.kakd ,°' jdhq iólrK" c, iemhqu iy ikaksfõokh uy nexl= iïuka;%K Yd,d wxl 3 (C3) kùlrKh
jeks b;d jeo.;a fiajd ishhg ishhl úYajdi uÜgulska ie,iqï ls¯u;a m%Odk fldg ±laúh yelsh' tfiau uy
hq;=j iemhSu ;=<ska m˙Y% fomdr®;fïka;=j 2010 jir nexl= m%Odk ldr®hd,hg hdnoj ;Ügq yhlska hq;=j
;=< YS% ,xld uy nexl=fõ jHdmdr wLKav;d ie,iqu b†ls¯ug ie,iqï lr we;s r:.df,ys ishΩ uq,sl lghq;=
mj;ajdf.k hdug ∞hl úh' wjika lr we;' tfukau Y%S ,xld uy nexl=fõ lghq;=j,
mqΩ,aùu;a iu. jeä jk ks, .uka i|yd jk jdyk
Y%S ,xld uy nexl=fõ 60 jk ixj;airh ieu¯ug wjYH b,aÆug i˙,k whq˙ka r:jdyk m%udKh jeä ls¯ug o
myiqlï iemhSu i|yd rdc.s˙fhys msysá nexl= ú≥mshi miq.sh jir ;=< ° lghq;= lr we;'
kùlrKh ls¯fï m%Odk jHdmd;shla 2010 ° wdrïN lrk
,°' ta wkqj jdia;= úoHd;aul uQ,Or®u mokï lr .ksñka 2010 jir ;=< ° m˙Y% fomdr®;fïka;=jg kjl
wNHka;r w,xlrK lghq;= y∫kajd≥ka w;r nexl= ú≥ jD;a;slhka n|jd .ekSug lghq;= l< w;r" Bg iu.dój
mshfiys Y%jKd.drh kùk myiqlï iys;j Wiia fomdr®;fïka;=fõ ks,Od¯ka mqyqKq mdGud,djkaj,go
;;a;ajhlg kùlrKh lrk ,°' m%Odk f.dvke.s,a, iyNd.s lrjk ,°' imhk fiajdjkaj, ;;a;ajh
iy tys wjg m˙irfhys ndysr fmkqu jeä †hqKq ls¯u" iy;sl lrñka fufyhqï wjOdku wju lr .ekSu i|yd
ikSmdrlaIl myiqlï mqΩ,a ls¯u" N+ñ w,xlrKh" ;Ska; jD;a;Sh m%ùK;dj m%.=K ls¯u m%;sm;a;shla f,i l%shdjg
wdf,amkh" udn,a we;s¯u wd° lghq;= ;=<ska is≥ lrk ,o kxjd we;'
jeä †hqKq ls¯ï ksid nexl= ú≥ mshi kùk jQ cd;Hka;r
mqyqKq uOHia:dkhl ;;a;ajhg f.k taug yels úh'
20' m<d;a ld¾hd, fufyhqï lghq;=
Y%S ,xld uy nexl=fõ ia:djr j;alïj,g wΩ;ska tla jQ
f,dhsâ f.dvke.s,af,ys m%;sixialrK lghq;= läkñka
ls¯u i|yd wu;r fiajlhka m%Odk ldr®hhka i|yd m<d;a ld¾hd,hkays lghq;= fufyhùu
fhd∞ .kakd ,°' fuu f.dvke.s,af,a ft;sydisl
iajrEmh tu wdldrfhka wdrlaId lr .ekSu iy by< 2009 jr®Ifha msysgqjk ,o m<d;a ldr®hd, fufyhqï lghq;=
.=Kd;aul Ndjhlska hq;=j f.dvke.Sfï lghq;= is≥ ls¯u fomdr®;fïka;=j ^m'fu'fo'& uy nexl=fõ m%;sm;a;suh
i|yd nexl=fõ jD;a;slhkaf.a iy ndysr mdr®Yjhkaf.a wruqKqj,g wkql+,j m<d;a ldr®hd,j, lghq;= fufyhùu
∞hl;ajh ,nd .kakd ,oS' Y%S ,xld uy nexl=fõ 2010 jr®Ih ;=<† o ;j≥rg;a mj;ajdf.k hkq ,eîh'
m%Odk ldr®hd,hg b†˙miska msysgd we;s keIk,a ;jo" oYl lsysmhla mqrd meje;s .egqïld¯ ;;a;ajh
ñhqpqj,a f.dvke.s,af,ys m%;sixialrK ie,iqu 2010 ksudùu;a iu. W;=re yd kef.kysr m<d;aj, wdrïN
° ksu lrk ,o w;r tys m%;sixialrK lghq;= 2011 lrk ,o wdr®:ßl ixjr®Ok l%shdj,sh i|yd wjYH uQ,H
jifrys ° wdrïN ls¯ug n,dfmdfrd;a;= fõ' yd wfkl=;a Wmldrl fiajd iemhSfï wruq◊ka uqo,a kS;s
mkf;a 7 jk j.ka;shg wkql+,j 2010 jifr®° W;=re yd
m˙Y% fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jir ;=< oS fidaudj;sh kef.kysr m<d;a ldr®hd, hdmkh yd ;%sl=Kdu,h hk
cd;sl jfkdaoHdkh ;=< kj ksjdvq ksfla;khla b;d k.rj, msysgqjk ,°'
idr®:l f,i b† lrk ,°' ;jo kqjrt<sh" l;r.u yd
wkqrdOmqr hk ia:dkj, we;s ksjdvq ksfla;kj, myiqlï m<d;a ldr®hd, msysgqùfï tla Wmdh udr®.sl wruqKla
jeä †hqKq ls¯ï lghq;= 2010 jifr® wdrïN lrkq ,enQ w;r" jkqfha m<d;ano ;=<s; wdr®:ßl ixjr®Okhla we;s lrùu
tu lghq;= 2011 jifr® m%:u ldr®;=j ;=< ° wjika ls¯ug i|yd M,∞hS wdr®:ßl wxYhka Wfoid uQ,Huh Wmldrl
n,dfmdfrd;a;= fõ' W;=re ueo m<d;a ldr®hd,fha msysgd fiajd jHdma; ls¯uhs' Y%S ,xld uy nexl=j u.ska y∫kajd
we;s wjqre≥ 25 lg jvd mer◊ Y%jKd.drh kùk fmkqula ° we;s úfYaI Kh fhdackd l%u m<d;a uÜgñka l%shd;aul
ls¯u i|yd ;u l%shdld¯ ∞hl;ajh ,nd°u u.ska m%dfoaYSh y∫kd .ekSu" kS;s úfrdaë uQ,H jHdmdr iy fjk;a fmd≥
ixjr®Ok wruqKq idlaId;a lr .ekSug m<d;a ldr®hd, yd ld,Sk jQ uQ,Huh lreKq we;=<;a ud;Dld ms<sn|j
lghq;= lr we;' ;jo" fhda.H jHjidhlhska b,lal úfYaI iïuka;%K m<d;a ldr®hd, u.ska ixúOdkh lrkq
lr.;a ±kqj;a ls¯fï yd ksmqK;d ixjr®Ok jevigyka ,eì◊' tfukau" †hqKq j.d l%u Ndú;h" úoHd;aul
meje;aúu;a" wvq wd∞hï,dNSka úêu;a jQ uQ,H wxY fj; ls˙.j md,kh" f.j;= j.dj" ìïu,a j.dj" fldyq yd
iïnkaO lrùu u.ska Tjqkaf.a wd∞hï W;amdok lghq;= fldyq wdY%s; ksIamdok" ó ueis md,kh" u,a yd úis;=re
jr®Okh lr .ekSu i|yd wjYH iydh ,nd°u;a m<d;a me,Eá j.dj yd miq wiajkq ;dlaIKh jeks jvd;aa mqΩ,a
jQ lafIa;%hka wdjrKh jk m˙† ksmqK;d ixjr®Ok
ldr®hd, u.ska is≥ flfr®'
jevigyka rdYshla ta ta m<d;aj, w∞< wdh;khkays
iyfhda.h we;sj m<d;a ldr®hd, u.ska mj;ajkq ,eì◊'
úfYaIs; m<d;a ixj¾Ok l%shdldrlï 2010 jr®Ih ;=<° meje;a jQ tjeks jevigykaj, m%.;sh
my; j.=fõ ±lafõ'
m<d;anoj „j;ajk úúO ck fldgiaj, ksIamdok
yelshdj yd wd∞hï uÜgu by< kexùu i|yd ixLHd igyk II - 14
WÑ; jQ kj wdr®:ßl ixjr®Ok l%ufõohka yd ta ta m<d;a ld¾hd, úiska 2010 jir ;=< mj;ajk ,o
jevigykaj, m%.;sh
m%foaYhkag úfYaIs; jQ kj jHdmD;s yd jevigyka
y∫kd.ekSu ms<sn|j m<d;a ldr®hd,hkays wLKav m<d;a ldr®hd,fha ±kqj;a ls¯fï ksmqK;d ixjr®Ok
jevigyka jevigyka
wjOdkh fhduq ù mj;S' nv b˙Û= j.dj i|yd m%∞kh ku
jevigyka iyNd.s jQ jevigyka iyNd.s jQ
lrk ,o j.d Kh wdmiq whlr.ekSu i|yd W;=re -
ixLHdj ixLHdj ixLHdj ixLHdj
ueo m<d;a ldr®hd,h iyNd.s;aj uQ,H wdh;kj,g 6"225 18 641
ol=Kq m<d; 205
mqΩ,a iyfhda.hla ,ndfok ,o w;r" tu.ska 2008$2009
W;=re - ueo 100 6"825 33 1"001
j.d lkakfha meje;s ishhg 67 la jQ j.d Kh wdmiq
whùï wkqmd;h 2009$2010 j.d lkakh ;=<° ishhg 82 uOHu 190 4"108 43 1"282
olajd by< kexùug yelshdj ,eì◊' ;jo" .súiqï.; W;=r 38 1"089 - -
idOdrK ñ,lg ;u ksIamdok b†˙ fjf<| .súiqï kef.kysr 08 100 - -
l%uh hgf;a wf,ú ls¯u i|yd nv b˙Û= f.dùkag
wjYH myiqlï iemhSuo is≥lrk ,°' tu jev ms<sfj< Wmldrl$m%j¾Ok fiajd
hgf;a W∫" uqx weg yd fidahd jeks OdkH jr®. i|yd o
wf,ú myiqlï ie,iSug fuu jr®Ih ;=< lghq;= lr m<d;a ldr®hd, u.ska uy nexl=fõ fjk;a
we;' uOHu yd W;=re ueo m<d;a ldr®hd," lDIslr®u fomdr®;fïka;=j, lghq;= i|yd olajk ,o
fomdr®;fïka;=fõ o iyfhda.h we;sj foaYSh f,dl= ΩEKq wkq.%yhkg úúO iólaIK lghq;= i|yd
iyNd.sùu" iïuka;%K yd ±kqj;a ls¯fï jevigyka
îc ksIamdokh m%jr®Okh ls¯u i|yd wjYH mshjr f.k
ixúOdkh" fiajl wr®OidOl wruqo,a iïnkaO lghq;="
we;' tfukau b;d Wiia ;;a;ajfha j.d l%u y∫kajd°u
nexl= m%ldYk yd iure ldis wf,úh" 60 jk ixj;airhg
u.ska lDIsldr®ñl ksIamdokh by< kexùu i|yd rdcH yd
iu.dój mj;ajk ,o ±kqu ñKqu ;rÛfha lghq;= m<d;a
fm!oa.,sl wxYfha iyfhda.h we;sj w∞< lghq;= ishÆu uÜgñka ixúOdkh ls¯u i|yd ∞hl;ajh ,nd°u wd†h
m<d;a ldr®hd, u.ska iïnkaëlrKh lrkq ,eîh' Y%S we;=<;a úh' tfukau úúO fomdr®;fïka;= u.ska mj;ajk
,xld uy nexl=j foaYSh †hr ls˙ ksIamdokh jeä ls¯fï ,o lafIa;% m¯laIK" iólaIK yd m%dfoaYShj is≥ flfrk
wruq◊ka y∫kajd fok ,o lDIs fnda. yd †hr ls˙ wfkl=;a lghq;= i|yd m<d;a ldr®hd,j,g wkqnoaê;
ksIamdokh m%jr®Okh ls¯fï Kh fhdackd l%uh m%p,s; ldr®h uKav,h fhoùu u.ska iydh ,nd° we;'
ls¯u i|yd o m<d;a ldr®hd,j, ∞hl;ajh ,enq◊'
hdugo rdcH Kh l<ukdlrKh jeä†hqKq ls¯ug o wf,úlrejkaf.a m%Odk úOdhl ks,Od¯ka iu.
foaYSh Kh fjf<|fmd, ixjr®Okh ls¯u ms◊i W;aidy iEu udihl° /iaùï mj;ajkq ,eì◊' thg
orñka rdcH Kh m%;sm;a;sh Yla;su;a ls¯ug rdcH Kh wu;rj jr®Ih ;=<° m%d:ñl wf,ú lrejkaf.a
fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° úúO l%shdudr®. fcHIaG ks,Od˙ka i|yd úfoaY wOHhk pd˙ld"
.kakd ,°' 2010 jr®Ifha Kh l<ukdlrK Wmdhudr®. iïuka;%k iy jevuqΩ" úfoaYSh wOHhk lKavdhï
fhduqlr ;snqfka wj∞kï l<ukdlrK Ys,amSl%u uqK.eiSï wd†h we;=<;a úúO udOHhka u.ska ±kqu
M,∞hs f,i l%shd;aul ls¯ug iy ue†ld,Sk rdcH Kh jr®Okh lr.ekSu ms◊i wjia:dj i,ikq ,eìK'
l<ukdlrKfhys Wmdhudr®. l%shd;aul ls¯fï° ms˙jeh
ldr®hlaIu;dj <`.dlr .ekSug;ah' rdcH Kh l<ukdlrKh ;j≥rg;a Yla;su;a ls¯u ms◊i
2010 jr®Ih ;=< ° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
rcfha Kh wjYH;djka imqrd.ekSu ms◊i uqo,a uKav,h Kh l<ukdlrK Wmdhudr®. M,∞hs f,i l%shdfõ
u.ska wkqu; lrkq ,enQ Kh l<ukdlrK Wmdhudr®.h fh°u ms<sn|j jeä wjOdkhla fhduq lrKq ,eì◊' tys
2010 jr®Ih ;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska M,∞hs m%;sM,hla f,i iuia: rdcH Kh l<fUys idudkH ld,
f,i l%shdjg kxjkq ,eì◊' tA wkqj fjf<|fmdf,ys mrdih 2009 jifr® mej;s jir 4'20 isg 2010 ° jir 4'31
úúO ia:rhka iy wdfhdaclhkaf.a reÑl;ajhka olajd by< .sh w;r" Kh l<fUys idudkH l,ams¯fï
ie<ls,a,g .ksñka wkqu; lrKq ,enQ iSudj ;=< Kh ld,h 2009 ° jir 5'29 isg 2010 ° jir 5'25 olajd my;
,nd.ekSu i|yd rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jeá◊'
úúO Kh WmlrK Ndú;d lrKq ,eì◊' rg;=< mej;s
ys;lr idr®j wdr®:sl jr®Okhka u.ska jeä †hqKq jQ rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° o b;d
wdfhdaclhkaf.a úYajdih fya;= fldgf.k úfoaY Kh iqΩ m%udKhlska fyda lsis≥ Kh meyer ye¯ulska f;drj
.ekSu myiqùu ksid foaYSh yd úfoaYSh jYfhka ,nd.;a kshñ; ld,hg foaYSh iy úfoaYSh Kh fiajdlrKh
idfmalaI Kh m%udKhkA hï ;rulg fjkia úh' jr®Ih wLKavj is≥lrñka rdcH Kh meyer fkdye¯u ms<sn|j
;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska fláld,Sk" fuf;la mj;ajdf.k tñka ;snQ jdr®;dj wLKavj
ue†ld,Sk iy †.=ld,Sk ^jir 10 olajd& iq/l=ïm;a ksl=;a mj;ajd.kakd ,°'
lrKq ,eì◊' ys;lr fmd,S wkqmd;sl miqìula mej;s
neúka fjf<|fmdf,ys †.=ld,Sk iq/l=ïm;a nyq, ls¯u rdcH Kh l<ukdlrK lghq;= úksúo Ndjh" j.lSu
i|yd jir 10 lska l,amsfrk NdKavd.dr ne∫ïlrhla iy úYajikSh;ajh jeä†hqKq ls¯u i|yd rdcH Kh
ksl=;a lrkq ,eìK' jr®Ifha wjidk Nd.fha ° fomdr®;fïka;=j úiska fj<|m,g hdj;ald,Sk f;dr;=re
we' t' c' fvd,r® oY,laI 1"000 l jákdlfuka hq;a wLKavj ,nd°u ms◊i úúO ls%hdudr®. .kq ,eìK'
f;jk cd;Hka;r iaffj¯;aj ne≥ïlrh ksl=;a lrkq m%Yia: Kh l<ukdlrK l%uhla ixjr®Okh ls¯u i|yd
,eì◊' fuys° Kh jr®.SlrK ksfhda‚; wdh;k u.ska fuu ,CIKhkaf.a jeo.;alu h<s wjOdrKh lrñka
Y%S ,xldfõ iaffj¯;aj Kh jr®.SlrKh by< ±óu rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska Y%S ,xld uy nexl= fjí
cd;Hka;r fjf<|fmd<ska wvq ms˙jehlg Kh ,nd. wvúh wLKavj hdj;ald,Sk lrk ,o w;r udisl o;a;
ekSu i|yd Wmld¯ úh' jr®Ih ;=<° iaffj¯;aj Kh m%ldYkh o tys jdr®Isl m%ldYkh jk Y%S ,xldfõ rdcH
jr®.SlrK lñgqj ;dlaI◊l wjhjhla f,i l%shd lrñka Kh l<ukdlrKh o wdfhdaclhka iy fjf<|fmd,
o Kh jr®.SlrKh úur®Ykh ls¯fï lghq;= i|yd iyNd.sjkakka fj; ksl=;a lrK ,°'
myiqlï imhñkao rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
b;d jeo.;a ldr®hNdrhla bgqlrkq ,eìK' thg wu;rj" ishΩu rcfha iq/l=ïm;a .kqfokq kshñ; wjia:dfõ°u
Y%S ,xld ixjr®Ok ne≥ïlr ksl=;als¯u u.ska o we't'c' Y%S ,xld uy nexl=j úiska mj;ajdf.k hkq ,nk uOHu
fvd,r® oY,laI 628 la rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska ;ekam;= l%uh ;=< jdr®;d.;ùu iy;sl lr.ekSu ms◊i
foaYSh fjf<|fmd,ska /ialr.kakd ,°' uOHu ;ekam;= l%uh u.ska mj;ajdf.k hkq ,nk
ishΩu jdr®;d.; ls¯ï rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
m%d:ñl wf,úlre l%uh ia:djrj yd ndOd rys;j b;d iómj wëlaIKh iy ks¯laIKh lrkq ,eì◊'
l%shd;aul ùu ;yjqre lr.ekSu i|yd rdcH Kh ishΩu wdfhdaclhkag 2010 jr®Ih ;=<° jd˙l .sKqï
fomdr®;fïka;=j úiska rcfha iq/l=ï m;a iïnkaO m%ldYk ksl=;a ls˙ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg
m%d:ñl wf,úlrejka ms<sn| ≥ria: - wëlaIKh iy yels úh' jvd;a ;r`.ld¯" .;sl iy øjYS,;djfhka hq;a
t;eka m¯laIKhka jr®Ih ;=<° wLKavj is≥lrKq ,eì◊' iq/l=ïm;a fjf<|m,la ixjr®Okh ls¯fï wruq◊ka hq;=j
fjf<|fmd,g iyNd.s jkakka iu. iïnkaO;d Yla;su;a wdfhdacl moku mqΩ,a yd úúOdx.SlrKh ls¯u ms◊i
lr.ekSug o fjf<|fmd, iïnkaOfhka mekk.sk jr®Ih ;=<° jr®Ih ;=<° rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska"
.egΩ iy ixjr®Okhka ms<sn| idlÉPd lr.ekSug úúO W;aidyhla orKq ,eìK' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j
wjia:djla i,id .ekSugo wΩ;ska y∫kajd fokq ,nk úiska rcfha iq/l=ïm;a ms<sn|j uyck;djf.a ±kqu
m%;sm;a;Ska ikaksfõokh ls¯ug yd woyia yqjudre jr®Okh ls¯u i|yd mj;ajdf.k hkq ,enQ jevigyk
lr.ekSug o rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl wLKavj ls%hd;aul lrkq ,eì◊'
2010 jir ;=< ixj¾Okh /ial, wruqo,a m%udKh by< .sfhah' fï fya;=fjka 2010
jifr®° NdKavd.dr ì,am;a u.ska /ia l, Kh m%udKh
^w& Kh tla/ia ls¯fï b,lal iy l%fudamdhh remsh,a ì,shk 82'8 olajd by< .sfhah' flfia jqjo"
2010 wxl 7 orK úir®ck mk; hgf;a" 2010 jir jifr® wjidk ld,Éf√ofha° mej;s ys;lr ;;a;ajh
fjkqfjka mdr®,sfïkaa;=j úiska wkqu; lrk ,o uqΩ o< ksid remsh,a ì,shk 433'6 l jákdlulska hq;a uOH yd
Kh iSudj ^fmd;a w.h& remsh,a ì,shk 980'0 la úh' fuu †.=ld,Sk m˙K; ld,hla iys; NdKavd.dr ne∫ïlr
m%udKfhka remsh,a ì,shk 685'3 la foaYSh m%Njhkaf.ka ksl=;a ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg yels úh' óg
,nd.;a w;r fYaIh jQ remsh,a ì,shk 294'7 úfoaYSh wu;rj" 2010 jifr®° Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr ;=<ska
m%Njhkaf.ka Wmhd .ekSug wfmalaId lrk ,°' flfia tlai;a ckmo fvd,r® ñ,shk 628 la ^remsh,a ì,shk
jqjo" jir ;=<° wdfhdaclhkaf.a úYajdih by< hdu 71'2& /ialr .kakd ,°' foaYSh Kh f;d.fhys mj;sk
fya;=fjka" úfoaY wruqo,a rg ;=<g .,d tAfï ie,lsh fjf<|fmd,dNsuql fkdjk Kh f;d.h wvq ls¯fï
hq;= jr®Okhla olakg ,enqkq w;r úfoaYSh m%Njhkaf.ka ms<sfj; ;j ≥rg;a mj;ajd .ksñka 2010 jifr®°;a rdcH
Kh fomdr®;fïka;=j úiska remsh,a Kh ksl=;a fkdlrk
,nd .;a Kh m%udKh wfmalaIs; uÜgug jvd by<
,°'
.sfhah' tfukau foaYSh m%Njhkaf.ka /ia lrKq ,enQ Kh
m%udKh remsh,a ì,shk 594'2 olajd wvq jQ w;r úfoaY 2010 jr®Ifha°" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska udisl
m%Njhkaf.ka ,nd .;a Kh remsh,a ì,shk 327'9 olajd Kh tAlrdYS ùfï mSvkh wju ls¯fï Wml%uh wLKavj
by< .sfhah' ls%hdjg k.ñka †k 91 iy †k 182 NdKavd.dr ì,am;a
ksl=;a ls¯u iSud l, w;r" †k 364 NdKavd.dr ì,am;a
2010 foieïnr® wjidkfha remsh,a j,ska iukaú;
ksl=;a ls¯u by< ouk ,°' tu.ska" 2010 jifr®° udi
rcfha iq/l=ïm;a j, ^NdKavd.dr ì,am;a iy
3 g wvq l,ams¯ï iys; NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a ls¯u
NdKavd.dr ne∫ïlr& úfoaY wdfhdackh remsh,a ì,shk
NdKavd.dr ì,am;a uqΩ ksl=;=fjka ishhg 19 la olajd
240'9 la ^uqyqK;a w.fhka& njg m;afjñka 2010
my; ±óug yels úh' 2009 jifr®° fuu w.h ishhg
jir ;=<° úfoaY wdfhdack remsh,a ì,shk 55'3 lska
21 la úh' †k 182 l,ams¯ï iys; NdKavd.dr ì,am;a m%udKh
by, .sfhah' ;jo 2010 Tlaf;danr® udifha° tlai;a
2009 jQ ishhg 35 isg ishhg 34'5 olajd iqΩ jYfhka
ckmo fvd,r® ñ,shk 1"000 l ^remsh,a ì,shk 112&
my; ouk ,°' wΩ;ska ksl=;a lrK ,o †k 364 m˙K;
jákdlulska hqla;j ishhg 6'25 l fmd,S wkqmd;slhla
ld,h iys; NdKav.dr ì,am;a m%udKh 2009 ys jQ ishhg
yd jir 10 l m˙K; ld,hla iys;j Y%S ,xldfõ f;jk 43'6 isg 2010 jifr®° ishhg 46'3 olajd by< kxjk ,°'
iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;=j is≥ lrk ,°' iaffj¯;aj 2010 jr®Ifha uq,a udi lsysmh ;=< fjf<|fmdf,ys mej;s
ne∫ïlr ksl=;=j u.ska idfmalaIj wvq ms˙jehla iys; by< WoaOuk wfmalaIdjka iu." uOH yd †.= ld,Sk
wruqo,a tla/ia lr .ekSug yelsùu ksid" wêl ms˙jehla m˙K;ld,h iys; NdKavd.dr ne∫ïlr jeämqr ksl=;a
iys; fláld,Sk Kh ie,lsh hq;= m%udKhla mshùu ls¯fï l%fudamdhh l%shd;aul ls¯u wNsfhda.hla úh'
;=<ska rdcH Kh m%;sjHQy.; ls¯ug yelsúh' iyk∞hS flfia jqjo" jir 5 iy 5 g jeä m˙K;ld,hla iys;
m%Njhkaf.ka tla/ia lrK ,o Kho we;=<;aj ^jHdmD;s NdKavd.dr ne∫ïlr ksl=;a ls¯u" uqΩ NdKavd.dr
$ jevigyka Kh& 2010 jr®Ifha wfkl=;a úfoaY Kh ne∫ïlr ksl=;= m%udKfhka" 2009 ys jQ ishhg 33'5 isg
/ia ls¯u remsh,a ì,shk 163'9 la úh' ishhg 37'9 olajd jeä ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=jg
jifr® uq,a udi lsysmh;=< fjf<|fmd,a ;=< mej;s by< yels úh' ;jo jir 8 iy jir 10 m˙K;ld,h
WoaOuk wfmalaIdjka ksid fmd,S wkqmd;sl by< .sfhah' NdKavd.dr ne∫ïlr ksl=;a ls¯u u.ska" jir 10 olajd
flfia jqjo" wdr®:ßl l%shdld˙;ajh jeä†hqKq ls¯u i|yd jQ †.=ld,Sk mdol M,∞ jl%h il%sh ls¯ug rdcH Kh
fomdr®;fïka;=jg yels úh'
l%shdjg kxjk ,o uQ,H m%;sm;a;s" wdfhdaclhkaf.a WoaOuk
wfmalaIdjka my; jeàu" rcfha iq/l=ïm;a j,g úfoaY ^wd& Kh WmlrK Ndú;d ls¯u
wdfhdack .,d tAu" fya;=fjka úfoaY úksuh rg ;=<g
.,d tau fjf<|fmd, ;=< jeä†hqKq jQ øjYS,;d ;;a;ajh l,ska jr®Ifha° fukau NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr
iy rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska l%shdjg kxjk ,o ne∫ïlr ksl=;a ls¯u ms◊i fjkafoais iy iDcq ksl=;=
úplaIKYS,s Kh l<ukdlrK Wmdh udr®.hka fya;=fjka" m%fõYhka Ndú;fhka is≥lrk ,°' NdKavd.dr
jifr® wjidk Nd.fha° M,∞ jl%fha my;g keUqre ùula ì,am;a jevigyk hgf;a" 2010 jifr® ° rdcH Kh
olajñka fmd,S wkqmd;sl l%udkql+,j wvq úh' fuu wvq ùu" fomdr®;fïka;=j úiska remsh,a ì,shk 1"000 la jákd
jir ;=<° M,∞ jl%fha udi 3 isg jir 6 olajd m˙K;Ska NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a lrk ,°' tu uqΩ w.fhka
iys; NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr j, remsh,a ì,shk 910 la m˙K; jk NdKavd.dr ì,am;a
fmd,S wkqmd;slhka mdoldxl 37-262 olajd jQ mrdihlska kej; ksl=;a ls¯ï jQ w;r" wjfYaI remsh,a ì,shk 90 u
my; jeàu u.ska ms<sìUq fõ' kj ksl=;=ka úh' jir ;=<° NdKavd.dr ì,am;a fjkafoais
53 la meje;ajQ w;r tu fjkafoais u.ska remsh,a ì,shk
jifr® m<uq udi lsysmfha° jQ by< WoaOuk wfmalaIdjka 520 la /ialrk ,o w;r remsh,a ì,shk 346 la ksl=;= u.ska
fya;=fjka wdfhdaclhska uOH yd †.=ld,Sk foaYSh Kh fjf<|fmd< iyNd.Slrejka fj;ska /ialrk ,°'
WmlrK j, wdfhdackh ls¯ug ±lajQ miqnEu ksid NdKavd.dr ì,am;a jevigyk i|yd úfoaY
foaYSh fj<|fmdf,a fláld,Sk Kh WmlrK u.ska wdfhdaclhskaf.a iyNd.S;ajh remsh,a ì,shk 17 la úh'
NdKavd.dr ne∫ïlr jevigyk hgf;a 2010 jifr®° ^wE& M,∞ wkqmd;slh iy oaú;Shsl fjf<|fmd<
/ialrk ,o uqΩ wruqo,a m%udKh remsh,a ì,shk 509 la l%shdld¯;ajh
úh' rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jir ;=< fjkafoais
17 la idr®:lj mj;ajñka tA u.ska remsh,a ì,shk 46 la jir ;=<° NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr
/ia lrk ,o w;r iDcq ksl=;= yryd remsh,a ì,shk 462 j, udi 3 isg wjqre≥ 6 olajd m˙K; ld,h i|yd M,∞
la /ia lrk ,°' NdKavd.dr ne≥ïlr jevigyk i|yd wkqmd;slh mdoldxl 30-270 mrdihlska my; jegq◊'
úfoaY wdfhdaclhskaf.a iyNd.S;ajh remsh,a ì,shk 38 ìysfjñka mj;sk idr®j wdr®:ßl jd;djrKhg m%;spdr
la úh' olajñka Y%S ,xld uy nexl=j úiska .kakd ,o uQ,H
m%;sm;a;s ia:djrhkag wkq.;j fuu my; jeàu is≥ úh'
m˙K; jk Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr m%;suQ,H ls¯fï
M,∞ jl%fha fláld,Sk wka;h tkï" udi 3 isg wjqre≥
wruq◊ka rd'K'fo' úiska Y%S ,xld ixjr®Ok ne∫ïlr
fjkafoais 3 la mj;ajk ,°' fjkafoais iy iDcq ksl=;= 1 olajd ld, m˙Éf√oh ;=< M,∞ wdka;slh mdoldxl
yryd /ia l< uqΩ wruqo,a m%udKfhys jákdlu tlai;a 30-180 olajd o wjqre≥ 2 l m˙K; ld,h i|yd M,∞
ckmo fvd,r® ñ,shk 628 la úh' fuu wruqo,a ih wdka;slh mdoldxl 270 lska ishhg 8'23 olajd o wjqre≥
udisl ,kavka wka;r® nexl= wr®mk wkqmd;slh (LIBOR) 4 l m˙K; ld,h i|yd M,∞ wdka;slh mdoldxl 213
iy mdoldxl 350 isg 395 olajd mrdihlska" hq;a fmd,S lska ishhg 9'39 olajd o wjqre≥ 6 l m˙K; ld,h i|yd
wkqmd;hla iys;j" wjqre≥ fol iy ;=k hk m˙K; ld, M,∞ wdka;slh mdoldxl 262 lska ishhg 9'40 olajdo
m˙Éf√ohka f.ka iukaú; ne∫ïlr ksl=;a ls¯u u.ska my; jegq◊' ta wkqj wjqre≥ 10 l m˙K; ld,hlska hqla;
/ia lr.kakd ,°' kj NdKavd.dr ne≥ïlrhla ishhg 9'30 l M,∞ wdka;slhla
foaYSh fjf<|fmd< u; we;sjk n,mEu wju ls¯u i|yd iys;j ksl=;a ls¯ug rdcH Kh fomdr®;fïka;=j iu;a
Kh l<U úúOdx.SlrKh ls¯u iy úfoaY fjf<|fmdf<a úh'
mj;sk wju wr®mk wkqmd;slfhka m%fhdack .ekSu i|yd
2010 jir ;=<° remsh,a ñ,shk 1"000 l" jir 10 l m˙K; NdKavd.dr ì,am;a iy NdKavd.dr ne∫ïlr folskau
ld,hlska hqla; cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ishhg iukaú; uqΩ .kqfokq j, ie<lsh hq;= jeä ùula 2010
6'25 l ia:djr l+mka wdka;slhla iys;j ksl=;a lrk ,°' jir ;=<° olakg ,eìK' oaú;Sh fjf<|fmdf<a rdcH Kh
m%Odk jYfhka hqoaOh wjika ùfï m%;sM,hla f,i Kh WmlrK j, ms˙jegqï wkqmd;h 2009 jifr® ° 16'1 isg
fY%a◊.; ls¯fï wdh;k úiska Y%S ,xldfõ iaffj¯;aj Kh 2010 jifr®° 22'5 olajd jr®Okh ù we;' 2009 jir iu`.
fY%a◊h by< kexùu iy rdcH Kh fomdr®;fïka;=fõ Kh iei°fï°" fuu ie<lsh hq;= jr®Okh" ks;H mokula
/ia ls¯fï ms˙jeh wju ls¯ug we;s lem ùu fuu u; jk .kqfokq iy m%;sñ<° .ekSfï .kqfokq l%u hk
iaffj¯;aj ne∫ïlrfha l+mka wdka;slh ñka fmr ne∫ïlr oaú;Sh fjf<|fmdf,a .kqfokq l%u foflau by< hdu
iu`. iei°fï ° ishhg 6'25 la jeks uÜgulg wju ls¯ug
fya;= úh'
rel=,la úh' cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr j, l+mka
wkqmd;slhka 2007 jifr® mej;s m<uq ksl=;=fõ° ishhg 8'40 ^b& ksr®f,aLk iq/l=ïm;a mshjqï l%uh (SSSS) iy uOHu
la iy 2009 jifr® mej;s fojeks ksl=;=fõ° ishhg 7'25 la ;ekam;= l%uh (CDS) ,xldfilsfhda
úh'
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j 2010 jifr®° tys
^we& Kh fiajdlrK f.ùï iyNd.slrejka jYfhka we;=<;ajkakdjQ n,m;%,dNS
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<° jd◊c nexl= 22" nexl= fkdjk m%d:ñl wf,úlrejka
fiajdlrKh lrk ,o iuia; foaYSh yd úfoaYSh Kh 6 iy Rcq .kqfokqlrejka fkdjk m%d:ñl wf,úldr
m%udKh remsh,a ì,shk 820 ls' fiajdlrKh lrk ,o uqΩ iyNd.slrejka 2 fldgia fjf<|fmdf,ys iSudiys;
Kh m%udKfhka remsh,a ì,shk 352 la fmd,S f.ùï jk uOHu ;ekam;= l%u ^fm!oa.,sl& iu. ,xldfilsfhda
w;r" remsh,a ì,shk 468 la Kh wdmiq f.ùï úh' 2010 fufyhqï mj;ajd.; hdug iu;a ú◊' ksr®f,aLK
jir ;=<° foaYSh Kh i|yd uqΩ f.ùï remsh,a ì,shk iq/l=ïm;a l%uh ;=<ska is≥jQ .kqfokqj, jákdlu
687 la jQ w;r úfoaYSh Kh m%udKh remsh,a ì,shk 133 la remsh,a ñ,shk 32'69 olajd ishhg 25'5 lska jr®Okh úh'
^t'c' fvd,r® ñ,shk 1"197 la& úh' fuhg wu;rj" jr®Ih uOHu ;ekam;= l%ufhys fufyh jk ,o .sKqï ixLHdj
;=<° l,a msreKq NdKavd.dr ì,am;a kej; ksl=;a ls¯u 2009 jir wjidkfha isg 2010 jir wjidkh jk úg
remsh,a ì,shk 844 la úh' 64"680 isg 73"396 olajd ishhg 13'5 lska by, .sfhah'
,xldfilsfhda u`.ska" rcfha iq/l=ïm;ays wdfhdaclhkayg
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska t†fk∞ is≥ .kqfokq idrxY f.ùu m%ldYk yd fYaI m%ldYk jYfhka
lrkq ,nk Kh fiajdlrK ldr®hhg wu;rj" Kh jr®. ;=kl m%ldYk jr®Ih ;=< ° ksl=;a lrkq ,efí'
fiajdlrK ldr®hhka úêu;a ls¯u i|yd fojk udifha m<uq i;sh we;=<; .kqfokq idrdxYho w∞,
jrg;a mqΩ,a l<ukdlrK ú.Kkhla is≥ lrk ,°' fmd,S yd l+mka f.ùfuka wk;=rej l< miq i;shla
ú.Kk wê.ukhka uqo,a wud;HdxYfha úfoaY iïm;a we;=<; f.ùï m%ldYkho yd udi 6 lg miq i;s 3 la
fomdr®;fïka;=j fj; ±kqï ° we;' we;=<; fYaI ;yjqre ls¯fï m%ldYh .kqfokqlrejka
fj; ksl=;a lrkq ,efí' .kqfokq idrdxY 116"962 lao" wëlaIK lghq;= j,g wu;rj" 2010 jir ;=<°
f.ùï m%ldYk 69"847 la o yd il%Sh iyNd.slrejka fjf<|fmd< idud‚lhkaf.a ±kqu jr®Okh ls¯fï
fj; fYaI ;yjqrels¯fï m%ldYk 51"701 la jYfhka 2010 lghq;= o is≥lrk ,°' 2010 udr®;= udifha° ixjr®ê;
jifr®° wdfhdaclhska fj; ksl=;a lrK ,°' Kh fjf<|fmd<l l%shd;aul m%;sm;a;s yd moaO;s
ms<sn|j ±kqu jr®Okh lr .ekSfï wruq◊ka m%d:ñl
2010 jir wjidkfha°" ,xldfilsfhdays jdr®;d.; jQ wf,úlrejkaf.a m%Odk úOdhl wf,ú ks<Od¯kag
ksr®f,aLk iq/l=ïm;ays jákdlu re' ì,shk 2"399'2 ´iafÜ%,shdjg wOHhk pd˙ldjla ixúOdkh lrk ,°'
úh' remsh,a ì,shk 571'8 l jákdlu iys; ksr®f,aLk wOHhk pd˙ldfõ° m%Odk úOdhl ks<Od¯kag ´iafÜ%,shdkq
NdKavd.dr ì,am;aj,ska iy re'ì,shk 1"837'4 l jákdlu uy nexl=j" ´iafÜ%,shdkq uQ,H l<ukdlrK ldr®hd,h
iys; ksr®f,aLk ne`≥ïlr j,ska fuu ksr®f,aLk iy ´iafÜ%,shdkq iq/l=ïm;a yqjudrej wd° rdcH wdh;k
iq/l=ïm;a jákdlu iukaú; ú◊' lsysmhlu ixpdrh ls¯ug wjia:dj W∞úh' ;jo Tjqkag
uQ,H fjf<|fmd, ix.ufhys iy Kh iy m%d.aOk
2010 jr®Ifha° ,xldfilsfhda moaO;sfhys ls%hdld˙;ajh fjf<|fmd<j, idud‚lhska lsysm fofkl= iu.
jeä†hqKq ls¯ï rdYshla ia:dmkh lrk ,°' idlÉPd ls¯ug o wjia:dj ie,iqks' 2010 uehs udifha°
iyNd.slrejkag yeisrúh yels tla†k øjYS,;d myiqlu m%d:ñl wf,úlrejkaf.a m%Odk wf,úlrejka yd
(ILF) iy m%;sñ,° .ekSfï .kqfokq (Repo) iajhxls%j ks<Od¯ka b,lal lr .ksñka Tjqkag foaYSh yd cd;Hka;r
.kqfokqlrejkafj; kej; mej¯fï myiqlu hk m%Odk fjf<|fmd, yd wdr®:ßlfha kj;u m%jk;djhka ms<sn|j
jeä†hqqKq ls¯ï folla jYfhka ±laúh yelsh' Tjqkaf.a .eUqre wjfndaOhla ,nd°u i|yd tla†k jevuqΩjla
uQ,H wdh;k u.ska wfkl=;a iyNd.Sldr uQ,H wdh;k ixúOdkh lrk ,°' fuu jevuqΩfõ° rcfha iq/l=ïm;a
i|yd jk f.ùï ls¯ug øjYS,;djh wjYH jQ úg°" iïnkaOj m%d:ñl fjf<∫kaf.a ldr®hNdrh o wjOdrKh
iyNd.Slrejka úiska l<ukdlrKh lrkq ,nk tla †k lrk ,°'
øjYS,;d (ILF) myiqlu nyqjdr .Kkdjla ,nd°u u.ska rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska jir ;=<° Y%S ,xldfõ
jHdmdr †kh we;=<; iyNd.Sldr wdh;kj, fufyhqï rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmdf<ys fufyhqï iy m%d:ñl
moaO;sfha lghq;= i|yd tla †k øjYS,;d myiqlï b,a,Sï fjf<|lre moaO;sh ms<sn|j >dkd uy nexl=j" flkahdkq
yd m%;sjr®;k lr f.k hdug bv i,ik ,°' m%;sñ,° rch iy nx.,dfoaY m%d:ñl fj<|lre ix.uh hk
.eKqï .kqfokqjla l,a ms¯fï° is≥ lrk m%;sjr®;kh" wOHhk lKavdhï ;=k i|yd jevuqΩ mj;ajk ,°'
m%;sñ,° .ekSï i|yd jk iajhxl%Sh m%;sjr®;k myiqlu
u.ska iajhxlS%h whq˙ka th is≥ ls¯u j,lajk ,°' ^W& rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ixjr®Okh
rcfha iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ixjr®Okh ls¯fï
^B& m%d:ñl wf,úlrejka wëlaIKh
jeo.;alu y`≥kd .ksñka iy rcfha iq/l=ïm;aj,
m%d:ñl wf,úlre moaO;sfhys úYajikSh;ajh iy wdfhdacl moku mqΩ,a ls¯fï wruqfKka" rdcH Kh
ia:dhs;dj mj;ajd.ekSfï wruqfKka rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska †jhsk mqrdu mj;ajdf.kq hkq
fomdr®;fïka;=j úiska 2010 jr®Ih ;=<°;a t;eka iy ,nk wdfhdaclhka ±kqj;a ls¯fï jevigyk 2010
≥ria: m¯laId u.ska m%d:ñl fjf<∫ka wëlaIKh ° o wLKavj l%shd;aul lrk ,°' ta wkqj jir ;=<
fkdlvjd is≥lrk ,°' taa wkqj m%d:ñl fjf<| lghq;= rdcH Kh fomdr®;fïka;=j uyckhd ±kqj;a ls¯fï
jevigyka 18 la o" Y%S ,xld .=jka ú≥,s ixia:dfõ
lrf.k hdfï° uqyqK°ug is≥jk fjf<|fmd, wj∞ku"
m%dfoaYSh .=jka ú≥,s fiajdjka jk reyqKq fiajh" rcrg
øjYS,;d wj∞ku" iy fufyhqï wjodku jeks wjodkï
fiajh iy l∫rg fiajh Tiafia jevigyka 61 la o"
b,lal lr .ksñka mqΩ,a t;eka m¯laIdjka 3 la iy
wOHdmksl jevigyka 2 la o" rEmjdyskS idlÉPd 12 la o
úfYaI t;eka m¯laId 2 la jr®Ih ;=<° is≥lrk ,°' t;eka meje;aùh' Bg wu;rj" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j rcfha
m¯laIdj,g wu;rj tla tla m%d:ñl fjf<∫ka i|yd iq/l=ïm;aj, wdfhdack ms<sn| uyck;djf.a yd mdi,a
wLKav ≥ria: m¯laIKo i;sm;d yd udisl jdr®;d mokï orejkaf.a ±kqu †hqKq ls¯u i|yd zz±hg lsre< m%or®YkhZZ
lr.ksñka mj;ajk ,°' i|yd o iyNd.S úh'
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j yd fjf<|fmd, idud‚lhka rcfha iq/l=ïm;aj, oaù;shsl fjf<|fmd< ixjr®Okh
w;r iDcq ikaksfõok iïnkaO;djla f.dvke.Su i|yd ls¯fï woyiska" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j oaù;shsl
rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska m%d:ñl wf,úlrejkaf.a fjf<πu i|yd úoaHq;a fjf<πï fõ†ldjla kej;
m%Odk úOdhl ks<Od¯ka i|yd /iaùï 8 la mj;ajk y∫kajd °fï yelshdj fidhd ne,Sh' fuu wruqfKys
,o w;r fuys° foaYSh yd cd;Hka;r fjf<|fmd, iy m<uq mshjr;a f,i" rdcH Kh fomdr®;fïka;=j úiska
wdr®:slfhys kj;u m%jk;djhka ms<sn|j f;dr;=re Blooomberg ys iydh we;sj" m%d:ñl wf,úlrejkaf.a
ikaksfõokh lrk ,°' iuia: m%d:ñl fjf<| ldr®h yd n,m;%,dNS jd◊c nexl=j, m%Odk úOdhl ks,Od¯ka
idOkho fuys° b†˙m;a flreKq w;r uQ,H or®Ylj, iy NdKavd.dr ldr®h uKav, ±kqj;a ls¯u i|yd úoaHq;a
olakg ,efnk wys;lr jr®Okhka yd keUqre;d ms<sn|jo fjf<πï fõ†ldjl m%;s,dN iy idudkH fufyhqï
fmd≥fõ idlÉPdjg ,la fl˙Ks' lghq;= ms<sn| iïuka;%Khla ixúOdkh lrk ,°'
^wE& iajdNdúl yd ñksiqka úiska ksr®ñ; úm;a u.ska ydkshg jr®Ih ;=< mej;s iduldó jd;djrKh hgf;a" fiiq
m;a m%foaYj, jHdmdr yd wdr®:ßl lghq;= kej; wdrïN ixjr®Ok Kh fhdackd l%uhka o fuu m<d;a fol
ls¯u' ;=< l%shdjg kxjkq ,eîh' fï jr®Ifha° iyNd.S;aj
uQ,H wdh;kj, iydh we;sj †<s∫lu msgq ±lSfï
^b& iajhxfmdaIs;Ndjh ;=<ska ck;dj m˙fNdackh lrk CIqø uQ,H jHdmD;sh ^m%fnda†kS& hgf;a fuu m<d;a
wdydrj, iqrCIs;;djh ;yjqre ls¯u i|yd w;HjYH foflys fjfik †<s∫ mjq,a fj; wjOdkh
wdydr øjH ksIamdokh jeä †hqKq ls¯u' fhduq ls¯ug m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
lghq;= lrk ,°' 2009 jr®Ih wjidkh
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j uÛska" 2010 jr®Ih
jkúg m%fnda†kS jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ jQ
;=<° iyNd.S;aj uQ,H wdh;k i|yd m%;s uQ,H fyda fmd,S
kef.kysr m<df;a m%;s,dNSka ixLHdj 10"302 la f,i jdr®;d
iykdOdr iemhSu yd wjYH;djh mek keÛ=Kq
úh' fïjd w;˙ka m%;s,dNSka 5"837 la i|yd m%∞kh lrk
wjia:djkays° Kh Wmldrl fiajd iemhSu u.ska my;
,oafoa uqΩ jákdlu remsh,a ñ,shk 258 la jQ CIqø Kh
i|yka Kh fhdackd l%u l%shdjg kexùu$iïnkaëlrKh
m%udKhls' ;jo" 2010 jr®Ifha° y∫kajdfok ,o kj Kh
ls¯u is≥ lrk ,°'
fhdackd l%u 2 la jk fi!Nd.Hd Kh fhdackd l%uh iy
iajhx /lshd W;amdok uQ,drïNl Kh fhdackd l%uh
22'1 .egqïj,ska ydkshg m;a m%foaY ixj¾Okh hgf;a o m<d;a foflys fhda.H m%;s,dN,dNSka i|yd Kh
myiqlï imhk ,°'
oYl ;=kla mqrd ixjr®Ok m%h;akhkag ndOd muqKqjñka hqO
jd;djrKhka Woa.; ù mej;s W;=re kef.kysr m<d;aj, kef.kysr m<df;a .egqï u.ska ydkshg m;a wNHka;r
ixjr®Okh wdY%S; .egΩ flfrys i,ld n,k jr®Ih ;=<° wj;ekajQjka 378 la i|yd jQ iudc ixjr®Ok jev igyklg
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j o m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j iyNd.s úh' fuu
wjOdkh fhduq lrk ,°' ksoyi ,eîfuka miqj fuu jHdmD;sh i|yd ,xld nexl=j iy uyck nexl=j úiska
m<d;aj, ck;djf.a iy wNHka;r wj;eka jQjkaf.a Tjqkaf.a jev igyk hgf;a wruqo,a imhk ,°' ,xld
„jfkdamdh iy wdr®:ßl lghq;=j,g iyhùfï iy nexl=j" uyck nexl=j" m%dfoaYSh f,alï ldr®hd," Y%S ,xld
ck;djf.a „jfkdamdh ixjr®Okh jeä †hqKq ls˙fï yuq∞ Y%S ,xld fmd,sia úfYaI ldr®h n,ldh iy ir®fjdaoh
jHmdrh jeks úêu;a wdh;kj, iydh we;sj kej; m†xÑ jr®Ihg idfmalaIj ishhg 55 lska jr®Okh jQ w;r" Khj, uqΩ
jQ wNHka;r wj;eka jQjkaf.a ydkshg m;a ksjdi ms<silr jákdlu remsh,a ñ,shk 1"568 la úh' uq∞y, Kh
ls¯u iy Tjqkaf.a „jfkdamdh lghq;= kej; wdrïN ls¯u m%udKfha jeäùu ù iy wfkl=;a fnda. j.dl< N+ñ
i|yd iydh ùug .;a iyfhda.s;d m%h;akhla f,i fuu m%foaYh u.ska o ms<sìUq úh' kj ims˙ .%dóh Kh fhdackd
jev igyk l%shd;aul úh' uvl,mqj m%foaYh ;=< fuu l%uh u.ska uq∞y, Kh m%udKfhka ishhg 60 la ù i|yd
jHdmD;sh idr®:l ùfuka fmkS hkafka m%cd iyNd.S;ajh fhojqKq w;r" fiiq Kh m%udKh nv brsÛ=" wr®;dm,a " ¨Kq
hgf;a wju ms˙jehlska ydkshg m;a ms˙ia h<s kÛd issgqùu iy fjk;a fyaka fnda. i|yd fhoú◊' fmdf<dkakrej"
i|yd fuu l%ufõoh fiiq m%foaY i|yd o fhoúh yels wkqrdOmqrh" hdmkh iy yïnkaf;dg †ia;%slalj,g kj
njhs' ims˙ .%dóh Kh fhdackd l%uh hgf;a jeäu Kh m%udKhla
imhkq ,eîh' fï w;r" lDIs kfjdaoh Kh fhdackd
22'2 m%foaYj,g úfYaI jQ ixj¾Ok jev igyka l%uh hgf;a iyNd.S;aj uQ,H wdh;k u.ska rcfha fmd,S
iykdOdr wkq.%yh iys;j CIqø yd iqΩ jHjidh i|yd
W;=re yd kef.kysr m<d;aj,g wu;rj" fiiq †ia;%slalj, ue† yd †.=ld,Sk Kh m%∞kh lrk ,°' fuu jr®Ih ;=<°
wd∞hï W;amdok l%shdldrlï m%jr®Okh u.ska ck;djf.a lDIs kfjdaoh jHdmD;sh hgf;a Kh iqΩ m%udKhla W;=re
„jk ;;a;ajh Wiia ls¯fï wruq◊ka tu †ia;%slalj,go yd kef.kysr m<d;a i|yd o uqod y˙k ,°'
m%dfoaYSh jYfhka úfYaI jQ Kh fhdackd l%u we;s lrk ,°' fï
wkqj i,ld n,k jr®Ih ;=<° úh,s l,dmSh „jfkdamdhhka
i|yd iydhùfï yd yjq,aùfï jev igyk" §Nd.Hd¶ 22'4 iqΩ¿ yd uOHu mßudK jHjidh uQ,HlrKh yd
^fudKrd.," l=reKE.," n≥,a, iy wkqrdOmqr †ia;%slal&" fiajd kshqla;s m%j¾Okh
l=vd j;= jHjidh ixjr®Ok jev igyk ^ueo rg m%foaYh
2010 jr®Ih ;=<°" m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
iy fudKrd., †ia;%slalfha wka;r®l,dmSh m%foaYhka&"
úiska CIqø" iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidhhkag
ud;f,a m%dfoaYSh wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh iy inr.
iy Wj≥re uÛska ydkshg m;a tjeks jHjidhkag
uq m<d;a taldnoaO .%dóh ixjr®Ok Kh jHdmD;sh hk
jHdmD;Ska l%shdjg kxjk ,°' myiqlï iemhSfï wruqK iys;j fi!Nd.Hd kñka
Kh fhdackd l%uhla y∫kajd fok ,°' uqΩ †jhsku
wdjrKh lrk fuu Kh fhdackd l%uh u.ska wΩ;ska
22'3 lDIsld¾ñl yd i;aj md,k wxYh wdrïN lrk CIqø" iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidhhkag
remsh,a 500"000 l Wmrsuhlg hg;aj yd Wj≥re u.ska
Y%S ,xld uy nexl=fõ m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j ydkshg m;aa CIqø" iqΩ yd uOHu mrsudK jHjidhhka
u.ska rfÜ †hr ls˙ ksIamdokh m%jr®Okh ls¯u m%Odk i|yd remsh,a ñ,shk 20 l Wmrsuhlg hg;aj Kh
jYfhka wruqKq lr.;a lDIs i;aaj md,k Kh imhkq ,efí' fuys° m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j
fhdackd l%uh ;j≥rg;a l%shd;aul lrñka jr®Ih ;=<°
úsiska by; i|yka Wmrsuhkag hg;aj iyNd.S;aj
fhda.H Kh .sKqïlrejka i|yd Kh imhk ,°' fï hgf;a
uQ,H wdh;kj,ska imhkq ,nk Kh i|yd ishhg
ls˙ f.dùkag wu;rj" fm!oa.,sl wxYfha uOHu m˙udK
100 l m%;suQ,H myiqlï imhkq ,efí' 2010 jr®IfhaoS"
wdfhdaclhskao ls˙ ieliqï iy lDIs-ieliqï lr®udka; j,g
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úsiska uqo,a yd l%u
.nvd$lr®udka;Yd,d wd†h b†ls¯u" iy hka;%$WmlrK
iïmdok wudHdxYh iy jD;a;Sh iy ;dCIKsl
ñ,hg .ekSu i|yd Kh myiqlï ,nd .ekSug iq≥iqlï
,nhs' jr®Ih ;=<°" fuu fhdackd l%uh hgf;a iq≥iqlï,;a mqyqKq wud;HdxYfha iydh we;sj jD;a;Suh iq≥iqlï
Kh.ekqïlrejka i|yd remsh,a ñ,shk 442 l uqo,la ,;a ;reK ms˙ia w;r iajhx fiajd kshqla;sh m%p,s;
m%∞kh ls¯ug iyNd.S;aj uQ,H wdh;kj,g yels úh' ls˙ ls¯u i|yd iajhx /lshd W;amdok uQ,drïNl Kh
f.dùka w;r hym;a m˙ph m%jr®Okh ls¯fï wruq◊ka fhdackd l%uh kñka kj Kh fhdackd l%uhla y∫kajd
m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska ls˙ ksIamdok fok ,°' fuu.ska rfÜ ms<s.;a jD;a;Sh mqyqKq wdh;kj,ska
l<uKdlrkh ms<sn| w;a fmd;la m< lrk ,°' ;jo" mqyqKqj ,;a ;reK ms˙ia i|yd Tjqka iajhx fiajd kshqla;s
f.dùkaf.a ls˙fokqka ñ,g .ekSu yd úls”ug wjYH jHdmD;s msysgqùug wjYH uQ,Huh iydh imhkq ,efí'
myiqlï ie,iSu i|yd fydrK" udoïfma" lelsrdj iy
wΩ;ska y∫kajd ≥ka fhdackd l%uj,g m˙ndysrj" 2010
l=reKE., m%foaYj, ls˙ iïm;a uOHia:dk 5 la újD;
jr®Ifha° fjk;a Kh fhdackd l%uhka u.ska o b,lal
lrk ,°'
.; ck fldÜGdY i|yd iqΩ yd uOHu m˙udK jHjidh
2010 jr®Ifha°" lDIsldr®ñl fnda. j.d lsrSu i|yd m%jr®Okh yd fiajd kshqla;s W;amdokh ls¯u wruqKq fldg
f.dùkag myiqlï ie,iSfï,d kj ims˙ .%dóh Kh ;=< l%shd;aul lrk ,°' jr®Ih ;=<° hqfrdamd wdfhdack
fhdackd l%uh ;j≥rg;a l%shd;aul úh' 2009$10 nexl=fõ mYapd;a iqkdñ Kh ^.súiqu î& hgf;a remsh,a
uy lkakh ;=<°" f.dùka 41"950 la i|yd remsh,a ñ,shk 87 la jákd Kh m%udKhla m%∞kh lrk ,o
ñ,shk 2"016 l Kh m%∞kh lrk ,o w;r" th w;r" bosls¯ï wxYfha ixjr®Ok jHdmD;s i;=gq∞hl f,i
miq.sh jr®Ifha tu lkakhg idfmalaCIj ishhg 5'3 l idr®:l;ajhg m;afjñka remsh,a ñ,shk 268 la jákd
jr®Okhla úh' h, lkakfha°" m%Odks; Kh m%udKh miq.sh Kh m%udKhla m%∞kh ls˙ug iu;a úh' inr.uq m<d;a
m%dfoaYSh ixj¾Ok fomd¾;fïka;=j úiska ls%hd;aul lrkq ,nk m%dfoaYSh ixj¾Ok Kh fhdackd l%uj, m%Odk ,laIK
2'2 inr.uq m<d;a taldnoaO YS% ,xld rch jHdmD;sh ls%hd;aul jk m%foaYh ;=< remsh,a ñ,shk 10] 93]
.%dóh ixjr®Ok ^jl%Sh ck;djf.a wd∞hï W;amdok lghq;= 100
wruqo,a&Kh jHdmD;sh ;=<ska Tjqkaf.a „jk ;;a;ajh by<
(SPIRDPRF) ±óu'
^2007 - 2010&
2'3 hqfrdamd wdfhdack hqfrdamd iqkdñ jHikhg f.d≥re jQ m%foaY j, 9] 90]
nexl=fõ mYapd;a iqkdñ wdfhdack iqΩ yd uOH m˙udK jHdmdr h<s hQfrda ñ,shk blaujd we;'
Kh fhdackd l%uh nexl=j k.d isgqùu' 10
(.súiqu B)(EIB) (EIB)
^2006 - 2014&
2'4 iqiyk Kh fhdackd Y%S ,xld uy
iqkdñfhka ydks jQ laIøq l=vd iy uOHu remsh,a ñ,shk 6] Kh uqo,a iyk
l%uh ^w†hr 2& nexl=j m˙udKfha jHdmdr m%;siaGdmkh ls¯u 500 ld,h ;=< mj;S
i|yd iydh ùu
2'5 b†ls¯ï wxYfha m%xY ixjr®Ok mYa p d;a iq k dñ b†ls ¯ ï lghq ; = j , hQfrda ñ,shk 9] 90]
ixjr®Ok jHdmD;sh ksfhda‚; fhfok" b†ls¯ï" jd◊c yd ixjr®Ok 10 blaujd we;
^2007-2015& wdh;kh (AFD) wdh;kh úiska wkqu; iud.ï fj;
hkaf;%damlrK ñ,† .ekSu
2'6 msìfok W;=r úfYaI Y%S ,xld uy wNHka;r wj;eka jQjka iy wfkla remsh,a ì,shk 9] Kh uqo,a iyk
m%;u
s ,
Q H Kh fhdackd nexl=j mqo.
a ,hka m<d;a ;=< m†xÑ lrùug iy 3 ld,h ;=< mj;S
l%uh Tjqkfa .a wdr®:l
ß l%hs dldrlï kej; wdrïN
ls¯ug iydh ùu'
2'7 §kef.kysr kfjdaoh¶ Y%S ,xld uy wNHka;r wj;eka jQjka iy wfkla remsh,a ì,shk 9] Kh uqo,a iyk
kef.kysr m<d; nexl=j mqo.a ,hka m<d;a ;=< m†xÑ lrùug iy 1 ld,h ;=< mj;S
ixjr®Okh i|yd jk pl%h
S Tjqkfa .a wdr®:lß l%hs dldrlï kej; wdrïN
wruqo, ls¯ug iydh ùu'
3'4 †<s∫lu msgq±lSfï YS% ,xld rch m%;s,dN ,nkakkaf.a iqNidOkh iy remsh,a ñ,shk 16] 90]
laIqøuQ,H jHdmD;s wdr®:sl ;;a;ajh jeä †hqKq ls¯u ms◊i 1"385 blaujd we;
^pl%Sh wruqo,a& Kh .%dóh †<s∫ ck;djf.a wd∞hï bmehSfï
fhdackd l%uh lghq;= fjkqfjka úêu;a uQ,HlrK
PAMP (RF) myiq l ï iemhS u i|yd M,∞hS Kh
2009 - 2013 uq∞ye¯fï hdka;%Khla ilia ls¯u'
y∫kd.;a Kh .ekq ï lrejka w;r
wd∞hï bmehS f ï l% u y∫ka j d°fuka
†<s∫nj ≥/,Su'
ixúê; uQ , H wxYh yd iïnka O ùu
i|yd wvq wdodhï,dNS l=vd lKavdhï cmka fhka
ixúOdkh ls¯u ñ,shk 2"100
3.5 †<s∫lu msgq±lSfï YS% ,xld rch -tu- Wm˙u 15'5] Kh uqo,a iyk
laIqøuQ,H jHdmD;sh II ld,h ;=< mj;S'
(PAMP II)
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j
taldnoaO .%dóh ixjr®Ok Kh jHdmD;sh (SIRDP-RF) iy m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j úiska W;=re m<df;a
ud;f,a m%dfoaYSh wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh (MREAP- f.dú m%cdjf.a hym; i|yd kj Kh wem wdjrK l%uhla
RF) o 2010 jr®Ifha° w∞, †ia;%slalj, ;j≥rg;a l%shd;aul y∫kajd fok ,°' iyNd.S;aj uQ,H wdh;k úiska fláld,Sk
úh' jr®Ih ;=<° inr.uq m<d;a taldnoaO .%dóh ixjr®Ok fNda. j.d lrk f.dùkag ,nd ≥ka Kh i|yd fuu wm
Kh jHdmD;sh hgf;a remsh,a ñ,shk 42 la jákd Kh wdjrK fhdackd l%uh hgf;a wem wdjrK imhk ,°'
i|yd m%;suQ,H myiqlï imhk ,o w;r ud;f,a m%dfoaYSh fuu wem wdjrK l%ufha wruqK jkafka .egqï meje;s
wdr®:ßl m%jr®Ok jHdmD;sh hgf;a remsh,a ñ,shk 54'9 la ld, jljdkqj ;=<° Tmamq iy fjk;a ,shlshú,s úkdY
jákd Kh i|yd m%;suQ,H myiqlï imhk ,°' ùu fyda ke;sùu fya;=fjka j.dlrk ,o bvïj, whs;sh
;yjqre lr .ekSug wfmdfydi;a jQ uq,;sõ" ls,sfkdÉÑ
yd ukakdrï †ia;%slalj, f.dùka i|yd Kh myiqlï ,nd
22'5 È<s÷lu msgqoelSu yd fiajd kshqla;sh we;s lsÍu .ekSug iydh ùuhs' fuu wem wdjrK fhdackd l%uh
u.ska whs;s ;yjqre ls¯ug fkdyels bvï wemhg ,nd≥ka
cmka wka;r® cd;sl iyfhda.s;d ixúOdkh (JICA) u.ska Kh fya;=fjka w,dN ,enQ iyNd.S;aj uQ,H wdh;k j,g
uQ,Hkh jk †<s∫lu msgq oelSfï CIqø uQ,H jHdmD;sh jka† ,ndfokq ,efí'
^m%fnda†kS& 2010 jr®Ifha° f;dard.;a †ia;%slal 14 la ;=<
;j≥rg;a l%shd;aul úh' fuu jHdmD;sfha wruqK jkafka
wd∞hï W;amdok l%shdldrlï i|yd Kh iemhSu yd 23' f,alï
ksmqK;d ixjr®Ok mqyqKq jev iemhSu u.ska †<s∫lu
f,alï fomdr®;fïka;=j 2010 jifr® ° l,g
msgq±lSug ∞hl;ajh imhñka †<s∫ ck;djf.a wd∞hï fõ,djg NdKav yd fiajdjka iemhSfuka o"
uÜgu by< kexùu yd Tjqka úêu;a uQ,H fiajdjka fufyhqï l%ufõohka iy l%shdms<sfj;a ksrka;r
;=<g wka;r®.%ykh lrùuhs' jr®Ih ;=<° m%fnda†kS we.hSulg ,la ls¯fuka iy jeä†hqKq ls¯fuka o"
jHdmD;sh hgf;a ,shdm†xÑ m%;s,dNSka ixLHdj 40"384 la ksjdvq" úY%du jegqma wruqo,a" foaYSh yd úfoaYSh .uka
f,i jdr®;d úh' fï w;˙ka m%;s,dNSka 19"860 la i|yd iïnkaO kS;s yd ksfhda. l%shdjg k.ñka o" nexl=fõ
remsh,a ñ,shk 865 la wd∞hï W;amdok l%shdldrlï ldr®hhka ldr®hlaIuj bgq ls¯u i|yd ∞hl úh'
wdrïN ls¯u i|yd m%∞kh lrkq ,eîh' fuh miq.sh
jr®Ihg idfmalaIj m%doks; Kh m%udKfha ishhg 17 l jr®Ih ;=< fomdr®;fïka;=j fgkavr® mámdáh uQ,sl
jeäùuls' lr .ksñka remsh,a oY ,laI 208'9 l jákdlñka hq;a
m%d.aOk yd m%d.aOk fkdjk NdKav yd fiajdjka"
fï w;r" .%dóh †<s∫ ck;djf.a wdr®:sßl ;;a;ajh yd fmd≥ .=Kd;aul Ndjfhka hq;=j ;rÛld¯ ñ, .Kka
iqNidOkh jeä †hqKq ls¯fï wruqK iys;j iqΩ f.dùka hgf;a l,g fõ,djg imhk ,°' fmr jr®Ifha °
iy bvï fkdue;s wh i|yd jk iqΩ m˙udK Kh jHdmD;s fukau uy nexl=fõ ñ, ° .ekSfï l%shdj,sh
fhdackd l%uh m%;s,dNSka 5"753 fofkl= i|yd remsh,a wëlaIKh ls¯u ;=<ska fomdr®;fïka;=j, NdKav
ñ,shk 140 la jákd Kh m%∞kh lrñka 2010 jr®Ih ;=<° yd fiajd wjYH;d l,g fõ,djg iemhSu läkï
idr®:l;ajhg m;a úh' wkqrdOmqr" n≥,a," fudKrd., ls¯fï wruq◊ka ñ,° .eKqï ie,iqï ls¯fï l%shdj,sh
iy l=reKE., †ia;%slalj, wdka;sl iqΩ bvï ysñhka yd ;j≥rg;a l%shdjg k.kq ,eì◊' tys m%;sM,hla f,i
uy nexl=fõ iuia: ñ,° .ekSfï wjYH;dj,ska ishhg
†<s∫ Wvrg wdydr fnda., jeú,slrejkaaf.a „jfkdamdh
92 l m%udKhla b;d idr®:l f,i wjika ls¯ug
ixjr®Okh wruqKq lr.;a úh,s l,dmSh „jfkdamdh i|yd
fuu jr®Ih ;=<° f,alï fomdr®;fïka;=jg yels úh'
iydhùfï yd yjq,aùfï jev igyk u.ska remsh,a ñ,shk óg wu;rj" nexl=fõ ishΩu foam, i|yd iM, úia;Sr®K
47 la jákd Kh m%;s,dNSka 909 fofkl= i|yd m%∞kh rlaIK wdjrKhla ,nd .kakd ,°' uy nexl= úY%du
lrk ,°' fhdackd l%ufha jekaoUq iy wk;aore wruqof,a iy jekaoUq
mqreI iy wk;aore wruqof,a md,k lghq;= o" f,alï
fomdr®;fïka;=j úiska lrf.k hk ,oS' fuu fhdackd
22'6 Kh w;sf¾llrKh
l%uhka hgf;a jr®Ih wjidk jk úg úY%dñlhka 1987
2010 jr®Ifha° m%dfoaYSh ixjr®Ok fomdr®;fïka;=j Kh fofkl= ,shdm†xÑ ù isák w;r" úY%du wruqo,a uq∞ye¯fï
w;sfr®llrK fhdackd l%u 12 g w∞,j" jdr®Isl jd˙l lghq;=j, ldr®hlaIu;djh by< kexùu i|yd m˙.Kl
tl;= ls¯u" ysñlï mEfï wh≥ïm;a l<ukdlrKh ls¯u" uD≥ldx. moaO;shla y`≥kajdfoñka" wruqof,a o;a; moaO;sh
wh≥ïm;a f.ùu i|yd fhduq ls¯u fyda m%;slafIam ls¯u m˙.Kl .; ls¯fï lghq;= jr®Ih ;=<° iïmQr®K lrk
,°'
iy f.ùï kej; wh lr.ekSu hk Kh w;sfr®llrKhg
w∞, fufyhqïj, wLKavj l%shd;aul úh' 2010 jr®Ifha° 2010 jr®Ih ;=<° o f,alï fomdr®;fïka;=j nexl=j i|yd
fuu fhdackd l%u hgf;a tl;= lrk ,o uqΩ jd˙l wjYH kS;suh fiajdjka wLKavj imhd °fuys ksr; úh'
jákdlu remsh,a ñ,shk 53 la jQ w;r" Kh wem wdjrK nexl=fõ lghq;= W;afm%arKh ls¯u i|yd wjYH iqmqre≥
ysñlï mEï i|yd f.jQ uqΩ jákdlu remsh,a ñ,shk 184 la kS;suh lghq;=j, isg m%;sm;a;s ie,iqï ls¯u olajd jQ
f,i jdr®;d úh' mqΩ,a mrdihla ;=< fulS fiajdjka imhk ,°'
wêlrKuh lghq;= fufyhùfï ° mQr®j l%shdldrs mshjr tallh yd Ydka; fcdaka .s,ka r: fiajdfõ iydh
wkq.ukh ls¯u ;=<ska nexl=fõ whs;sjdislï ;yjqre ls¯u ,nd.kakd ,°'
yd wdrCId ls¯u is≥ úh' nexl=j yuqfõ we;s wNsfhda.
hkag idr®:lj uqyqK°u i|yd" nexl= yd uQ,H lafIa;%hg 2010 jr®Ifha ° Y%S ,xld uy nexl=fõ wdrlaIl fiajdfõ
w∞, kS;s iy wkqkS;s ieliSfï ° l%shdld˙ iyfhda.h kshq;= ishΩu ks,Od¯ka i|yd wú mqyqKqjla yd i„j fjä
,nd fok ,°' ;eîfï jevigykla Y%S ,xld hqO yuq∞j úiska mj;ajk
,°' tfukau wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=j jHdmdr
2010 jr®Ih ;=<° fomdr®;fïka;=j úiska °r®> fiajd ;s<sK wLKavj mj;ajdf.k hdfï ie,iqu wkqj wj∞kï wxY
m%∞kh yd ksoyia †k W;aijh jeks jdr®Isl W;aijhka o mj;ajdf.k hdu i|yd jk wNHdihkag o iïnkaO
úúO wd.ñl W;aijhka o iïnkaëlrKh iy ixúOdkh
úh' fï wkqj wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=jg
lrk ,°'
;j≥rg;a lsis≥ wdrlaIl ys±ilska f;dr idr®:l jr®Ihla
mj;ajdf.k hdug yels úh'
24' wdrlaIl fiajd
Y%S ,xld uy nexl=fõ wdrlaIdj" ;j≥rg;a ;yjqre ls¯u 25' ixLHdk yd lafIa;% iólaIK
i|yd" wdrlaIl yuq∞jkaf.a iy fmd,Sisfha iydh iys;j 2010 jifr®oS ixLHdk fomdr®;fïka;=j cd;sl .sKqï" ñ,"
uy nexl=fõ fiajlhska" f.dvke.s,s" j;alï" wuq;a;ka
jegqma" Y%u n,ldh" fiajd kshqla;sh iy wfkl=;a iudc
yd w;r ue† uqo,a f;d. m%jdyk lghq;= wdrlaId ls¯u
wdr®:sl wxYhka ms<sn| o;a;hka tla/ia ls¯u" iïmdokh
wLKavj mj;ajdf.k hk ,°' wuq;a;ka yd uy nexl=
ls¯u" tu o;a; úYaf,aIKh ls¯u iy fn∞ ye¯u hk
m˙Y%hg f.k tk ishΩ NdKav úkdä 03 la we;=<;
m¯laId lr ksoyia ls¯fï ldr®hh ldr®hlaIuj bgq ls¯u m%Odk ldr®hhka bgq lrkq ,eîh' f;dr;=re fn∞ ye¯fï
i|yd wuq;a;ka l<ukdlrK iy iqm¯laIK cd,.; ldr®h ;=<ska ixLHdk fomdr®;fïka;=j" mqj;am;a iy
l%uhla wÆ;ska y∫kajd fok ,°' wÆ;ska ia:dmkh lrk Y%S ,xld uy nexl=fõ fjí wvúh yryd f;dard.;a wdr®:ßl
,o hdmkh yd ;%sl=Kdu,h m<d;a ldr®hd,j, wdrlaIl or®Yl i;sm;d iy udislj ksl=;a ls¯u u.ska iudc wdr®:ßl
lghq;= i|yd wu;r 15 fofkl=f.ka hq;a wdrlaIl o;a; iy f;dr;=re o" udisl mqj;am;a ksfõok u.ska
ks,Od¯ka lKavdhula w;=re .súiqï u; fiajhg md˙fNda.sl ñ, or®Ylfha yeis¯u ms<sn|j f;dr;=re o
n|jd.kakd ,°' Y%S ,xld uy nexl= m%Odk ldr®hd,fha uyck;dj fj; ,nd fok ,°'
flakaø.; ixl,s; wdrlaIl l%uh hdj;ald,Sk ls¯fï
yd iudf,dapkh ls¯fï wdrlaIl lghq;= wdrïN lrk fuhg wu;rj" jr®Ih ;=< ° fomdr®;fïka;=fõ fcHIaG
,°' (Turnstiles meñ”fï yd msgùfï l%uh yd oajdr ks,Od¯ka nexl=j u.ska ixúOdkh l< fndfyduhla
m%fõY md,k l%uh&' rdc.s˙h ú≥ mshi cd;Hka;r mqyqKq ±kqïj;a ls¯fï jevigyka iy mqyqKq jevigyka i|yd
wdh;khl ;;a;ajhg m˙jr®;kh ls¯fï jevigykg iïm;a∞hlhska f,i ;u ∞hl;ajh ,nd ≥◊' iuia;
iu.dój tys wdrlaIl (CCTV)leurd moaO;shla yd M,∞hs;djh jr®Okh lr .ekSfï wNs,dIfhka jir
má.; ls¯fï l%uhla ia:dms; lrk ,°' ;=< ° fomdr®;fïka;=j ;u ldr®h uKav,fha fndfyda
udKav,sl fY%a◊fha iy udKav,sl fkdjk fY%a◊fha
wdrlaIl fiajd fomdr®;fïka;=fõ lghq;= ldr®hlaIuj ks,Od¯ka foaYSh iy úfoaYSh mqyqKqj i|yd wLKavj
yd Yla;su;aj ls¯fï wruq◊ka yuq∞uh miqìula iys;
fhduq lrkq ,eîh'
ks,Od¯ka fofofkl= udKav,sl fY%a◊hg wÆ;ska n|jd
.kakd ,°' kùk;u jd◊cuh wdrlaIl ±kqu ,nd°u 25'1 ixLHdk iólaIK
wruqKq lrf.k udKav,sl ks,Od¯ka fofofkl= i;s
foll mqyqKqj i|yd ^Wiia wdrlaIl l<ukdlrKh 2006 jifr® w. Nd.fha wdrïN lrk ,o udisl WoaOuk
mqyqKqj i|yd& uef,aishdjg hjk ,°' ;j≥rg;a wdrlaIl wfmalaIdjka ms<sn| iólaIKh ;j≥rg;a wLKavj is≥ lrkq
yd ldr®hd, l<ukdlrK lghq;= jeä †hqKq lrjkq jia ,eîh' m%;spdr olajkakka 300 l f.ka muK iukaú;
úúO wdrlaIl mqyqKq lghq;= i|yd udKav,sl ks,Od¯ka ksh†hla fuu.ska wdjrKh jQ w;r" tys° iDcq iïuqL
11 fofkl= o udKav,sl fkdjk ks,Od¯ka 184 fofkl= idlÉPd iy úoHq;a ;eme,a udr®.sl l%u u.ska Tjqkaf.a
o iyNd.s lrjk ,°' m%;spdr tl;= lr .ekSu is≥ fl˙◊' iEu udisl
.sks ksùu" .sks je<elaùu yd m%:udOdr iys; †k foll iólaIKhlu m%;sM, B<Û udih ;=< ° mj;ajkq ,nk
ixlaIsma; mqyqKq jevigykla m<d;a ldr®hd, o we;=Ωj uQ,H m%;sm;a;s lñgqfõ iy uQ,H m%;sm;a;s WmfoaYl
iEu fomdr®;fïka;=jlska f;dard.kakd ,o .sks iydhl lñgqfõ /iaùïj,g b†˙m;a lrkq ,eîh' 2006 jifr®°
ks,Od¯ka i|yd mj;ajk ,o w;r jdr®Isl .sks ksúfï wrUk ,o bvï ñ, ms<sn| iólaIKh o wLKavj is≥
fmryqrejla yd m%dfhda.sl mqyqKq jevigykla Y%S ,xld lrk ,o w;r" ;lafiare fomdr®;fïka;=fjka ,nd.;a
uy nexl=fõ ishΩu fiajd kshqla;shka i|yd mj;ajk o;a;hka Ndú;d lrñka o bvï ñ, ms<sn| or®Ylh
,°' ta i|yd Y%S ,xld .=jka yuq∞j" fld<U .sks ksùfï .Kkh lrkq ,eîh'
fuhg wu;rj" ixLHdk fomdr®;fïka;=j hdmkh WÉpdjpkhka iy m%dfoaYSh fjkialï úYaf,aIKh i|yd
†ia;%slalh wdjrKh lrñka kshe† iólaIKhla o mj;ajkq o Wmld¯ fõ' jr®Ih wdrïNfha ms<sfh< l< jdr®Isl
,eîh' ck;djf.a „jk ;;a;ajh" Y%u fjf<|fmd< jevigyklg wkqj uOHia:dkj, is≥ l< l%uj;a lafIa;%
;;a;ajh" l=gqïN l%shdldrlï iy ck;djf.a wfmalaIdjka wëlaIKhka yryd o;a;j, ksrjoH;djh ;yjqre fl˙◊'
ms<sn|j mqΩ,a mrdihl me;sreKq f;dr;=re talrdYS ls¯u °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï jevms<sfj< ;j≥rg;a
fuu iólaIKfha wruqK úh' hdmkh †ia;%slalfha Yla;su;a ls¯fï wruqfKka f;dard .kakd ,o o;a;
k.rno iy .%dóh wxYj,ska l=gqïN 600lska muK /ia ls¯fï uOHia:dkhkays wëlaIK lghq;= úuOH.;
iukaú; jk ksh†hla fï i|yd f;dard .kakd ,°' óg lr th Y%S ,xld uy nexl=fõ w∞< m<d;a ldr®hd, fj;
wu;rj" wr.,ld¯ jd;djrKh ksujQ miqj ck;djf.a mej˙◊'
„jk ;;a;ajh iy iudc wdr®:sl ;;a;ajfha fjkiaùï
ms<sn|j ióCIKhg iyNd.sjQjkaf.a wfmalaIdjka jir 31 la mqrd wLKavj l%shd;aul jQ o;a; /ia
iïnkaO f;dr;=re tla/ia lrk ,°' ls¯fï jevms<sfj< i|yd ∞hl jQ o;a; iólaIl
.=reNj;=ka úiska lrk ,o w.kd fiajh iksgqyka
fhda‚; md˙fNda.sl uQ,H iy iudc wdr®:ßl iólaIKh ls¯fï woyiska 2010 ckjd˙ udifha ° rg mqrd isák
2011$12 ms<sn| uQ,sl lghq;= o jr®Ih ;=< ° wdrïN lrk o;a; iólaIl .=reNj;=ka i|yd iïuka;%Khla
,°' fuu iólaIKfha ° W;=re m<d; o we;=Ωj uqΩ meje;aú◊' tlu idlÉPd uKavmhl °" jevms<sfj<
†jhsku wdjrKh ls¯ug wfmalaIs; w;r" fuh 1981$82 l%shd;aul ls¯ug w∞< fmd≥ .egΩ idlÉPd ls¯ug iy
iólaIKhg miqj uqΩ osjhsku wdjrKh jk m˙os mj;ajkq fmd≥fõ jeo.;a jk lreKq ms<sn| woyia yqjudre lr
,nk m%:u iólaIKh o jkafkah' ;j o" jir ;=< is≥ .ekSug" fuu.ska wjia:dj ie,is◊' ;j o" W;=re yd
lrkq ,enQ ;j;a m%Odk ldr®hhla jQfha Y%S ,xldfõ iy tys kef.kysr m<d;aj, miq.sh jir lsysmh mqrd mej;s
m<d;aj, fi!Nd.Hh uekSu i|yd ixfYdaê; fi!Nd.H isú,a wr., fya;=fjka fujeks wjia:djka fkd,o
or®Ylh .Kkh ls¯uhs' oñ< NdIdj l:d lrk tu m%foaYhkays o;a; iólaIl
.=reNj;=kag o Tjqkaf.a w;a±lSï fn∞ .ekSug
fuu.ska wjia:djla ie,is◊' fuhg wu;rj" o;a; /ia
25'2 jHdmdr mj;ajdf.k hdfï myiqj fY%a◊‚.; ls¯fï ksrjoH;djh" .=Kd;aul nj" ldr®hlaIu;djh iy
lsÍu jeäÈhqKq lsÍu ld,Sk nj jeä†hqKq ls¯u i|yd o;a; /ia lrkakkayg
2010 jifr® ° fomdr®;fïka;=j Y%S ,xldj ;=< §jHdmdrhla jeä≥r mqyqKqjla ,nd°fï wruqfKka 2010 jifr® °
mj;ajd f.k hdfï myiqj ms<sn| fY%a◊.; ls¯u¶ jeä†hqKq ud;r" wkqrdOmqr iy uykqjr m%dfoaYSh iïuka;%K 3 la
ls¯fï úfYaI jHdmD;shla wdrïN lrkq ,eîh' fuu mj;ajk ,°' fuu iïuka;%Kj, ° is≥ l< idlÉPd
wNsu;dr®:h uq≥ka muqKqjd .ekSu i|yd uQ,sl mshjrla ieis m%Odk jYfhka u" rg ;=< mYapd;a hqo ixjr®Okhka
f,i wud;HdxY f,alïjreka iy Wiia ks,Od¯kaf.a iy tajd ñ, .Kka yd jegqma u; we;s l< n,mEu we.hSu
iyNd.s;ajfhka by< uÜgfï iïuka;%Khla ixúOdkh wruqKq fldg meje;aú◊' ;j o" iaffj¯;aj ne∫ïlr
l< w;r" fuys° Y%S ,xldfõ fY%a◊.; ls¯u by< kxjd ksl=;a ls¯u" ñ, uÜgu yd WoaOukfhys úp,kh" iy
.ekSu i|yd Wmdh udr®.h ilia ls¯u is≥ lrkq ,eîh' WoaOuk wfmalaId ms<sn| iólaIKh jeks ud;Dld ms<sn|
Y%S ,xldfõ jHdmdrhla mj;ajd f.k hdug §mshjfrka úfYaI ±kqj;a ls¯fï ieis o mj;ajkq ,eì◊' tn∫
mshjr udr®f.damfoaYkh¶ (A Step by Step Guide for jevigykaj, M,∞hs;djh o;a; iólaIl .=re Nj;=kaf.a
Doing Business in Sri Lanka) kï jQ f;dr;=re we;=<;a ±kqj;a nj jr®Okh ùu iy Tjqka ±lajQ WfoHda.h ;=<ska
w;a fmd;la o jir ;=< ° fomdr®;fïka;=j úiska ksl=;a ms<sìUq úh' wkd.;fha ° °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï
lrkq ,eì◊' jevms<sfj<" b;d iQlaIu WoaOuk mqfrdal:khka ,nd °u
i|yd ksIamdokh" ñ, jr®Okhka ms<sn| mQr®j ±kqï°ï
moaO;shl wx.hla f,i fhd∞ .ekSug o ;SrKh úh'
25'3 §m jHdma; o;a; /ia lsÍfï jevms<sfj<
1978 ° werô °m jHdma; o;a; /ia ls¯fï jevms<sfj< 25'4 ñ," jegqma yd fiajdkshqla;sh
hgf;a md˙fNda.sl NdKavj, is,a,r ñ," lDIsldr®ñl
NdKavj, ksIamdok ñ, iy wúêu;a wxYfha jegqma ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j úiska
ms<sn| f;dr;=re l%uj;aj tla/ia lrñka wLKavj .Kkh lrkq ,nk fld<U md˙fNda.slhkaf.a ñ,
mj;ajd f.k hkq ,eì◊' W;=re yd kef.kysr m<d;aj, or®Ylh ^fld'md'ñ'o'& ^2002}100& mokï lr.ksñka
uOHia:dk 18 la we;=Ωj †jhsk mqrd l%shd;aul jk o;a; md˙fNda.sl ñ, .Kkaj, yeis¯u úYaf,aIKh ls¯u iy
/ia ls¯fï uOHia:dk 102 la i|yd o;a; iólaIljreka ta ms<sn| udisl mqj;am;a ksfõok ksl=;a ls¯u ixLHdk
f,i fhdojd .kq ,enQ rcfha mdi,a .=rejreka yryd fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ lrk ,°' fï
o;a; /ia ls¯u is≥ fl˙◊' fuu jevms<sfj< hgf;a w;r" idr®j wdr®:sl l<ukdlrKh i|yd Wmld¯ jk
tla/ia lrkq ,nk o;a; ñ, or®Yl .Kkh ls¯u" ñ, jr®Okhka ms<sn| úYaf,aIKd;aul jdr®;d ilia
m%;sm;a;s ;SrK i|yd wjYH jk ñ, úp,khka ms<sn| ls¯u o is≥ fl˙◊' ñ, úp,khkays b†˙ yeis¯u
mqfrdal:k" m%;sm;a;s fjkia ls¯ï fya;=fjka ñ, .Kka ;SrKh ls¯ug u.fmkajkq ,nk or®Ylhla f,i fhd∞
u; we;s jk n,mEu ;lafiare ls¯u iy cd;sl úhou .ekSu i|yd fomdr®;fïka;=j úiska flá yd ue†ld,Sk
yd wd∞hu weia;fïka;= ls¯u i|yd mqΩ,aj fhd∞ .efka' WoaOuk mqfrdal:khka ilia lrk ,°' tfukau" 2010
fuu o;a;" ñ, .Kka iy jegqmaj, iD;=uh fjkia ùï" ° úfYaIs; whs;uhkays wkqrEm ñ, fjkiaùï iy n≥
fjkialï wd†h flfrys ixfõ° jk m˙† me;=reï m;ays ms<sn| jdr®Isl iólaIKfhys jdr®;d jQ fiajlhka 1000 g
^Spread Sheets) fld'md'ñ'or®Yl mqfrdal:khka ms<sfh< jeä uOHu rcfha wdh;k" m<d;a md,k wdh;k iy
fl˙◊' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j wr®O rdcH wdh;k ish,a,u ldr®;=uh iólaIKh
u.ska 2006$07 jr®Ihkays ° mj;ajk ,o l=gqïN ;=<ska wdjrKh flreKq w;r" óg m<d;a iNdj,g
wd∞hï iy úhoï iólaIKfhka ms<sìUq flfrk wh;a wdh;k we;=<;a fkdú◊' fuu iólaIKj,ska
md˙fNda.sl úhoï rgdjg wkqj fld'md'ñ' or®Ylfha moku tla/ia lr.;a f;dr;=re rcfha j;auka fiajd kshqla;s
ixfYdaOkh ls¯u i|yd jQ fhda‚; jHdmD;sfha m%.;sh iy m%;sm;a;sfhys M,∞hs;djh we.hSu i|yd Wmld¯jk
.egΩ ms<sn|j idlÉPd ls¯ug tu fomdr®;fïka;=j iuÛ w;ru rdcH wxYfha M,∞hs;djh iy ldr®hlaIu;djh
jr®Ih ;=< ° /iaùï lsysmhla mj;ajk ,°' jeä†hqKq ls¯fï udkhla f,i o fhd∞ .efka' úfoaY
fiajd kshqla;sh" lïlre in|;d yd Y%u fj<|fmd<
m<d;a ixjr®Okfha ° m<d;a uÜgfuka m%;sm;a;s iïmdokh m%;sixialrK iy Y%u M,∞hs;djh hk wxYhka wdjrKh
ls¯fï wjYH;djh imqrd,Sfï woyiska 2003$04 jr®Ihkays jk m˙† Y%u n,ldh iy Y%u fj<|fmd< ms<sn|j
is≥ l< md˙fNda.sl uQ,H yd iudc wdr®:sl iólaIKh /ia l< f;dr;=re úYaf,aIKh ls¯u o ixLHdk
mokï lr.;a m<d;a md˙fNda.sl ñ, or®Ylhka .Kkh fomdr®;fïka;=j úiska is≥ lrk ,°'
ls¯u" ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ fl˙◊'
fuhg wu;rj" cd;sl ;,fha ñ, uÜgïj, yeis¯ï
ms<sìUq flfrk" 2003$04 jr®Ihkays is≥ l< md˙fNda.sl 24'5 cd;sl yd m%dfoaYSh wdÞhu
uQ,H yd iudc wdr®:sl iólaIKh mokï lr.;a" uqΩ
Y%S ,xld wdr®:slfha uQr®; wxYfha we;s jk ixjr®Okhka
rgu wdjrKh jk m˙† ieliQ ixhqla; md˙fNda.sl ñ,
iqm¯laIKh ls¯u;a cd;sl wd∞hu ms<sn| w∞<
or®Ylh .Kkh ls¯u ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska
mqfrdal:khka ieliSu;a ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska
fkdlvjd is≥ lrk ,°' fuu or®Yl .Kkh ls¯u wLKavj is≥ lrkq ,eì◊' óg m%d:ñl yd oaú;Shsl o;a;
i|yd wjYH ñ, .Kka m%Odk jYfhkau °m jHdma; o;a; tla/ia ls¯u;a" wdr®:slfha ixjr®Okhka ms<sn|
/ials¯fï jevms<sfj< yryd ,nd .eksKs' úYaf,aIKh ls¯u;a" rfÜ ksIamdokh" m˙fNdackh"
°m jHdma; o;a; /ials¯fï jevms<sfj< hgf;a b;=reï yd wdfhdack ms<sn| b†˙ m%jK;d mqfrdal:kh
/ialrk ,o jegqma o;a; mokï lr.ksñka Y%S ,xldj i|yd ls¯u;a we;=<;a fõ'
wúêu;a wxYfha jegqma .Kkh ls¯u o fomdr®;fïka;=j ixLHdk fomdr®;fïka;=j" rfÜ cd;sl wd∞hï weia;fïka;=
úiska is≥ fl˙◊' fuu jevms<sfj< hgf;a ù" f;a" ilia ls¯fï ks, j.lSu ork ckf,aLk yd ixLHdf,aLk
rnr® yd fmd,a j.dj" l=vd m˙udK lr®udka;" b†˙ls¯ï fomdr®;fïka;=j iuÛ ksrka;rfhka iïnkaO ù lghq;=
yd fiajd hk Wm wxY wdjrKh jk m˙† jegqma o;a; lrñka f;dr;=re yqjudre lr .ekSu u.ska wdh;k
/iaflfr®' fuhg wu;rj" uOHu rcfha úOdhl fkdjk foflysu l%shdldrlï idr®:l lr .ekSug ie,lsh hq;=
fY%a◊ yd iqΩ fiajl fY%a◊ iy rcfha mdi,a .=rejreka uÜgulska ∞hl úh'
wdjrKh jk m˙† rdcH wxYh i|yd jQ jegqma m%udK or®Yl
.Kkh ls¯u iy úYaf,aIKh ls¯u o fomdr®;fïka;=j miq.sh jir ;=< ° fukau ixLHdk fomdr®;fïka;=j
úiska is≥ lrk ,°' tfukau" lïlre fomdr®;fïka;=j jirl ld,mudjla o iys;j 2009 jir i|yd m<d;a wkqj
u.ska lDIslr®u" lr®udka; yd jd◊c iy fiajd hk wxY jdr®Isl o< foaYSh ksIamd†;h .Kkh ls¯u" úYaf,aIKh
i|yd .Kkh lrkq ,nk wju jegqma m%udK or®Yl yryd ls¯u iy uq∞ye¯u is≥ lrk ,°' 1996 isg 2009 olajd
úêu;a fm!oa.,sl wxYfha jegqma f;dr;=re wëlaIKh ld,mrdihl me;sreKq m<d;a o< foaYSh ksIamd†; ixLHd;s
ls¯u o ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska is≥ fl˙◊' uyck;djg ,nd .ekSfï yelshdj mj;S' fuu ixLHd;s
wdr®:sl l%shdldrlïj, m%dfoaYSh úIu;djhka iy rfgys
fï w;r" m%d:ñl fj<|fmd< uÜgfuys ñ, yeis¯ï jr®Ok ldr®hidOkhka y∫kd .ekSug iy úYaf,aIKh
úYaf,aIKh ls¯u i|yd f;d. ñ, or®Ylh .Kkh ls¯ug m%;sm;a;s iïmdolhkag mqΩ,a mrdihl o;a;
ls¯u ixLHdk fomdr®;fïka;=j úiska wLKavj is≥ lrk imhkq ,nhs'
,°' ±kg Ndú;djk f;d. ñ, or®Ylfha mj;sk m%Odk
≥r®j,;d i|yd ms<shï f,i cd;Hka;r m˙phka wkqj
hñka" j;auka f;d. ñ, or®Ylh ixfYdaOkh ls¯fï fyda 25'6 ixLHd f;dr;=re fnÞ yeÍu
kj ksIamdok ñ, or®Ylhla y∫kajd °fï YlH;dj úuiSu
ixLHdk fomdr®;fïka;=j jr®Ih ;=< ° tys jdr®Isl
i|yd 2010 jifr® ° wOHhkhla is≥ lrk ,°' ta wkqj"
m%ldYkhka jk Y%S ,xldfõ wdr®:sl iy iudc ixLHdk
ksIamdok ñ, or®Ylhla ieliSu i|yd o;a; /ia ls¯fï
2010 ^fjΩu XXXII& iy Y%S ,xldfõ iudc wdr®:sl o;a;
lghq;= 2010 jr®Ih ;=< ° wdrïN lrk ,°'
^fjΩu XXXIII& ms<sfj<ska 2010 wfm%a,a iy cqks udij,°
rdcH wxYfha fiajd kshqla;sfhys uÜgï yd Wmk;sh ksYaph ksl=;a lrkq ,eîh' óg wu;rj" nexl=fõ 2011 idlal=
ls¯fï wfmalaIdfjka 2001 jifr® ° fomdr®;fïka;=j †k fmdf;a ixLHdk j.= hdj;ald,Sk lrk ,°' ixLHdk
úiska wdrïN lrk ,o rdcH wxYfha fiajd kshqla;sh fomdr®;fïka;=j jr®Ih ;=<° nexl=fõ jHjia:dms; iy
ms<sn| jdr®Isl iy ldr®;=uh iólaIK 2010 jr®Ifha ° wfkl=;a m%ldYk i|yd ;u wLKav ∞hl;ajh olajk ,°'
o wLKavj mj;ajk ,°' fuu o;a;" ldr®;=uh cd;sl Y%S ,xld uy nexl= fjí wvúh" fomdr®;fïka;= wNHka;r
wd∞hï weia;fïka;= ms<sfh< ls¯u i|yd o Wmfhda.S lr fjí wvúh iy wNHka;r cd,h ;=< fomdr®;fïka;=
.eks◊' 2009 jifr® is≥ l< rdcH wxYfha fiajd kshqla;sh fjí wvúh ksr;=rej hdj;ald,Sk lrk ,°' ó
26' nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK ^wjqreoaolg jvd jeä ld,hl° l,a msfrk& ;ekam;= i|yd
Wm˙u fmd,S wkqmd;slh osk 364 l NdKavd.dr ì,am;a
,shdmosxÑ uqo,a iud.ï kshdukhg iy wëlaIKhg wod< i|yd wod< nr ;nk ,o idudkH M,od wkqmd;slhg
1988 wxl 78 ork uqo,a iud.ï mkf;a úêúOdkj,ska m%;sY; wxl 5 la tl;= lsrSfuka ,nd.kakd w.h olajd
mej¯ we;s n,;, ls%hd;aul lsrSu i|yd" 1988'12'12 jk wvqlrk ,°' tfia jqjo" fcHIaG mqrjeishka úiska
osk nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j mj;ajdf.k hk ;ekam;= i|yd ms˙kukq ,nk fmd,S
msysgqjk ,°' l,an≥ uQ,HlrK jHdmdr kshdukh iy wkqmd;slh" by; i|yka kshñ; fmd,S wkqmd;slfha isg
m%;sY; wxl tllska ^1& by< kexùug ,shdmosxÑ uqo,a
wëlaIKh i|yd jQ 2000 wxl 56 ork l,an≥ uQ,HlrK
iud.ï fj; wjir fok ,°'
mk; n,d;aul ùu;a iuÛ fuu fomdr®;fïka;=fõ úIh
m:h ;j≥rg;a mqΩ,a úh' úplaIKYS,S wjYH;djhka ii. YS% ,xld ;ekam;= rlaIK l%uh y∫kajd °u(
iïmdokh yd ls%hd;aul lsrSu" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
uQ,H iqrlaIs;;d jevms<sfj,la y|qkajd °u iy
wLKavj wëlaIKh lsrSu yd ld,Sk jHjia:dms;
;ekam;=lrejkaf.a úYajdih ;yjqre lsrSu i|yd uqo,a
mrSlaIK is≥lsrSu" úfYaIs; ldr®hhka i|yd wjir ,ndoSu" uKav,h úiska uqo,a kS;s mkf;a úêúOdk hgf;a mejrS
wëlaIKhg hg;aj ≥r®j, iud.ï h:d ;;a;ajhg m;alsrSu we;s n,;, wkqj" n,m;%,dNS nexl= iy ,shdmosxÑ uqo,a
i|yd iq≥iq jevigyka ls%hd;aul lsrSu" wjirhlska iud.ï i|yd l%shd;aul lrkq ,enQ Y%S ,xld ;ekam;=
f;drj ls%hd;aul jk uqo,a jHdmdr iïnkaOfhka rlaIK fhdackd l%uh hgf;a" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 2010
mrSlaIK meje;aùu yd kS;suh ls%hdudr®. .ekSu iy Tlaf;danr® 01 osk isg ls%hd;aul jk mrsos ;u ;ekam;=
uyck;dj oekqj;a lsrSfï jevigyka meje;aùu fuu j.lSï" rlaIKh l< hq;=fõ' fuu fhdackd l%uh
fomdr®;fïka;=fõ wëlaIK j.lSïj,g we=;=<;a fõ' 2010 hgf;a ,shdmosxÑ uqo,a iud.ula ;u ;ekam;= j.lSfuka
jir wjidkh jk úg" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 37 laa iy ishhg 0'15 l jdr®Isl jd˙lhla udisl mokula hgf;a
l,an≥ uQ,HlrK iud.ï 70 la ls%hd;aul fjñka mej;=Ks' f.úh hq;=h' fuu l%uh hgf;a" uqo,a uKav,h úiska
fuu l,an≥ uQ,HlrK iud.ï n,m;%,dNS jdKsc nexl= 2012 ckjdrs 01" fyda bka wk;=rej n,m;%h$,shdmosxÑsh
11 lska" n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 4 lska" ,shdmosxú uqo,a ;djld,slj w;aysgqjk fyda wj,x.= lrk ,shdmosxÑ uqo,a
iud.ul ;ekam;=lrejl=g re'200"000$- Wmrsuhlg
iud.ï 34 lska yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï
hg;aj ydksmQrKhla ,nd .ekSug bvlv ie,fikq
21 lska iukaú; úh' fuu ,shdmosxÑ uqo,a iud.ïj,
we;'
yd ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;kj, kdu f,aLkh
II-2 weuqKqfuys olajd we;' iii. ,shdm†xÑ .dia;= by< oeóu'
uqo,a iud.ula m<uq ,shdmosxÑfhaoS f.úh hq;=
26'1 úOdkhka iy úplaIKYS,S wjYH;djhka ,shdmosxÑ .dia;=j re' 50"000$- isg re' 500"000$- olajd
y`ÿkajd §u ixfYdaOkh lr we;s w;r" re' 50"000 laj mej;s jdr®Isl
n,m;% .dia;=j my; olajd we;s mrsos jeä lr we;'
uqo,a uKav,fha wkque;sh iys;j" kj úplaIKYS,S
kshuhka iy mej;s ks.ukhkag kj ixfYdaOkhka
,shdm†xÑ uqo,a iud.fï jdr®Isl n,m;% .dia;=j
lsysmhla 2010 jir ;=<° y∫kajd fok ,°' fuu
uqΩ j;alï m%udKh
kshuhkaf.a idrdxYh my; olajd we;s w;r iúia;rd;aul
f;dr;=re fuu jdr®;dfõ III fldgfia we;=<;a lr we;' remsh,a ì,shk 1 fyda Bg wvq re' 150"000
^wd& ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k i|yd jQ iv. YdLd$jHdmdr ia:dk újD; lsrSu$ia:dk fjkia
kshdukhka lsrSu$jeiSu i|yd wjirh ,ndoSu(
i. úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï i|yd jQ wju úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï úiska YdLd$jHdmdr
uQ,sl m%d.aOk wjYH;djh by< kexùu( ia:dk" újD; lsrSu$ia:dk fjkia lsrSu$jeiSu i|yd"
wdh;khkays Tfrd;a;=oSfï yelshdj yd Yla;su;aNdjh nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=fõ
by< kexùu wruqKq lr .ksñka" úfYaIs; l,an≥ wOHlaIjrhdf.a mQr®j ,sÅ; wkque;sh ,nd.ekSfï
uQ,HlrK iud.ï úiska my; i|yka w.hkag fkdwvq" wjYH;djh we;s lrñka" úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK
laIh fkdjQ uQ,sl m%d.aOkhla mj;ajd .;hq;= fõ' iud.ïj, YdLd$jHdmdr ia:dk" újD; lsrSu$ia:dkh
fjkia lsrSu$jeiSu úêu;a lrk ,°'
wju uQ,sl m%d.aOkh n,mj;ajk †kh
^re ñ,shk& v. ,shdmosxÑùu i|yd wh≥ïm;a .dia;=j" m%:u jr
,shdmosxÑ lsrSfï .dia;=j iy jdr®Isl n,m;%
100 2012'01'01 †k isg
wÆ;a ls¯fï .dia;=j by< kexùu(
150 2013'01'01 †k isg ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;khla jYfhka"
n,m;%,dNS jdKsc nexl=jla" n,m;%,dNS úfYaIs;
200 2014'01'01 †k isg nexl=jla fyda ,shdmosxÑ uqo,a iud.ula ,shdmosxÑ
250 2015'01'01 †k isg ùfïoS f.úh hq;= wh≥ïm;a .dia;=j re' 25"000$- la jk
w;r fjk;a ´kEu fmd≥ iud.ula i|yd fuu .dia;=j
300 2016'01'01 †k isg re' 50"000$- ls' idr®:l wh≥ï ls¯ulska wk;=rej m%:u
,shdmosxÑfha oS f.úh hq;= .dia;=j re' 250"000$- la jk m˙†
yd bka wk;=rej f.úh hq;= jdr®Isl n,m;% .dia;=j l,an≥
ii. úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ula f,i uQ,HlrK wdh;kfha uqÆ j;alï m%udKh u; mokïj
lghq;= lsrSu i|yd n,m;% ,nd.ekSug" my; ±lafjk f,i ixfYdaOkh lr we;'
wh≥ïlrk iud.ï i|yd jQ wju ksl=;a l< yd
f.jd ksñ m%d.aOk wjYH;djh by< kexùu(
Yla;su;a nexl= fkdjk uQ,H wdh;khka mj;ajd .ekSu wdh;kfha uqΩ j;alï jdr®Isl n,m;% .dia;=j
m%jr®Okh lsrSfï wruqKska" l,an≥ uQ,HlrK mk; m%udKh
hgf;a n,m;% ,nd.ekSu i|yd wh≥ï lrk fmd≥
remsh,a ì,shk 1 fyda re' 150"000
iud.ul mej;sh hq;= wju ksl=;a l< yd f.jd ksñ
Bg wvq
m%d.aOkh my; oelafjk f,i jeä lrk ,°'
remsh,a ì,shk 1 g jeä
kuq;a remsh,a ì,shk 10 fyda re' 250"000
wju ksl=;a l< yd f.jd n,mj;ajk oskh Bg wvq
ksñ m%d.aOkh ^re ñ,shk&
remsh,a ì,shk 10 g jeä re' 500"000
100 2011'01'01 †k isg
^wd& fï w;r n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 4 la taldnoaO wjodkï iy tajd ksjer† ls¯ug wjYH ksr®foaYhka wod<
ls¯fï m%;sM,hla jYfhka ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK iud.ïj, wOHlaI uKav,h fj; fhduq lrk ,°' fuhg
iud.ï ixLHdj jir wjidkfha° 70 olajd my; jegqKs' wu;rj" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 4 l iy úfYaIs; l,an≥
flfia jqj;a" oSm jHdma;j úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK uq,HlrK iud.ï 4 l øjYS,;djh" Kh l<ukdlrKh"
iud.ï yS kj YdLd 44 la" jr®Ih ;=<oS wdrïN flreKq j;alï l<U" m%d.aOk m%udKj;aNdjh iy moaO;s yd
w;r bka 15 lau W;=re yd kef.kysr m<d;aj, msysgqjk md,k úê hk iSñ; úIh m:hka wdjrKh jk m˙†
,°' m¯laIK is≥lrk ,°' jvd;a ie,ls,su;a úh hq;= hehs
y∫kd.;a lreKq iïnkaOfhka w∞< wdh;khkays wOHlaI
uKav,hka fj; jdr®;d lrk ,o w;r kshu lrk ,o
26'3 uQ,H wdh;k wLKavj wëlaIKh lsÍu
ld, mrdihka ;=< wjYH ksjeros lsrSï i|yd Tjqkaf.a ±ä
,shdmosxÑ uqo,a iud.ï yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK lemùfï wjYH;djh okajk ,°' fuysoS wjOdkhg ,lal<
iud.ï ld,Skj bosrsm;a lrkq ,nk uQ,H f;dr;=re m%Odk lreKq w;r jvd fyd| wjodkï l<ukdlrKhla
úYaf,aIKh ls¯u u`.ska tu wdh;k ≥ria: wëlaIKhg i|yd wjYH hymd,kh ms<sn| úOdkhg wkql+, fkdùu"
,lalrkq ,eîh' fuu úYaf,aIKhka" fuu iud.ïj, wj∞kï hym;aj l<uKdlrKh ms◊i wjYH ls%hdudr®.
wys;lr ;;a;ajhka we;sùfï mQr®j wjodkï y|qkd hka yd iïnkaê; mdr®Yajhka iu`. .kqfokq ls¯fïoS
.ekSu i|yd;a ;j≥rg;a mrSlaIK yd ksjeros lsrSfï úplaIKYS,S f,i lghq;= fkdlsrSu hkd†h flfrys jeä
ls%hdudr®. .ekSfï wjYH;djhka y∫kd .ekSu i|yd;a" wjOdkhla fhduq lrk ,°'
wjYH moku imhk ,°' fujka wys;lr ;;a;ajhka
úi|d .ekSu i|yd wjYH wjia:djkaj,oS" tu wdh;kj, 26'5 w¾nqohg ,lajQ ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
wOHlaI uKav,h" fcHIaG l<ukdldrs;ajh iy kej; f.dvkexùfï jHdmdßl ie,iqï
ú.Kljreka iuÛ o /iaùï mj;ajk ,°' ,shdmosxÑ
uqo,a iud.ï yd úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï jr®Ih ;=<°" nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK
lafIa;%h Yla;su;a lsrSfï wruqKska iEu ldr®;=jlu fomdr®;fïka;=fõ ie,lsh hq;= iïm;a m%udKhla
uy nexl= wêm;s;=ud tu wdh;kj, m%Odk úOdhl øjYS,;d .egÆjg uqyqKmE ,shdmosxÑ uqo,a
ks,OdrSka iuÛ /iaùï mj;ajk ,°' fuu /iaùïj,oS iud.ï 6 la iy tla úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK
idlÉPd lrkq ,enQ m%Odk lreKq w;r we;eï wdh;k iud.ula kej; h:d ;;a;ajhg m;alsrSu i|yd fhoùug
uqyqK md we;s øjYS,;d .eg,q ksrdlrKh lr .ekSu" is≥úh' miq.sh jr®Ifha isg ls%hd;aul jk m˙† fuu
ksYap, foam, i|yd wêl f,i keUqre ùfuka we;sjk wdh;khkaf.a l<ukdldrs;ajh uqo,a uKav,h úiska m;a
wjOdku wju lr.ekSu" jHdmdr fufyhqï lghq;=j,oS lrk ,o l<ukdlrK ksfhdacs;hka úiska is≥lrk ,°'
hymd,k ls%hdudr®.hka ls%hd;aul ls¯u" ,shdmosxÑ uQ,H wr®nqohkag ,la jQ iud.ïj, wOHlaI uKav,h"
uqo,a iud.ï fld<U fldgia fj<|fmdf,ys ,shdmosxÑ fcHIaG l<ukdldrs;ajh iy l<ukdlrK ksfhdacs;hka
ls¯u iy uQ,H TïnQâiauka wdh;kfha idud‚l;ajh yd wfmalaIs; wdfhdaclhka iuÛ nexl= fkdjk
,nd.ekSu hkd†h we;=<;a ú◊' uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j ksrka;r
/iaùï meje;aùu uÛska fuu iud.ïj, l%shdldrs;ajh
iómia: wëlaIKhg ,la lrk ,°' ;eka;m;=lrejkaf.a
26'4 uQ,H wdh;k mrSlaIK whs;Skays iqrlaIs;Ndjh ;yjqre lsrSu iy uQ,H l%ufha
ia:dhs;djh ;yjqre ls¯u fmr±˙j fuu iud.ï kej;
uQ,H wdh;kj, o%jYS,;djh" j;alïj, .=Kd;aulNdjh"
h:d ;;a;ajhg m;alsrSfï jHdmdrsl ie,iqï w.hk
m%d.aOk m%udKj;aNdjh" l<ukdlrK ldr®hlaIu;djh"
,o w;r fï i|yd 2009 jr®Ifha leìkÜ uKav,h
bmehSï" ,dNodhs;ajh" moaO;s yd md,k úê iy wdh;ksl
úiska m;alrk ,o idud‚lhka isõ fofkl=f.ka
hymd,k úê iïnkaOfhka we.hSula ,nd.ekSu i|yd
iukaú; úfYaIs; WmfoaYl uKav,fha jD;a;Sh
ld,Sk t;eka m¯laIK is≥lrkq ,eîh' wj∞kï y`≥kd
iyfhda.h ,eìK' ta wkqj fhdacs; jHdmdrsl ie,iqï
.ekSu" wj∞kï l<ukdlrKh ls¯u iy wj∞kï wvq
ls%hd;aul lsrSu i|yd w∞, iud.ïj,g wkque;sh
ls¯ug iïm;a ;lafiare ls¯u b,lal lr.;a wj∞ku
,nd fok ,°' wr®nqohg ,lajQ we;eï iud.ï i|yd
mokï lr.;a m%fõYhla fuu m¯laIK lghq;= is≥ ls¯u
uqo,a uKav,h i;= kS;sfhka mjrk ,o n,;,j,g
i|yd fhdod .kakd ,°'
wkql+,j kej; m%d.aOkSlrKh lsrSfï Wmdh udr®.hka
nexl= fkdjk uq,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j i|yd úOdkhka ,nd fok ,°' tu ie,iqï ;=< uyckhd
úiska" 2010 jr®Ih ;=<°" ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï 7 l iy fj; w,q;ska fldgia ksl=;a ls¯u" mqoa.,sl wdfhdack"
úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK iud.ï 5 l fufia t;eka ksYap, foam, úls”u" ;ekam;= j.lSïj,ska fldgila
m¯laIKhka is≥lrk ,°' fuu mrSlaIKj,° y∫kd.;a fldgia ysñldrs;ajhg mrsjr®;kh ls¯u jeks kej;
m%d.aOkSlrK l%uhka tlla fyda lsysmhla we;=<;a úh' ta 26'6 fjk;a ls%hdldrlï
wkqj 2010 jr®Ih wjidkh jk úg wr®nqohg ,lajQ tla
iud.ula ;u jHdmdr lghq;= idr®:lj h:d ;;a;ajhg ^w& fhdacs; kj mk;a flgqïm;aj, m%.;sh
m;alrf.k fufyhqï lghq;= idudkH m˙† is≥ls¯u 2010 uehs udifhaoS" leìkÜ uKav,h úiska 1988 uqo,a
wdrïN lrk ,oS' tys m%;sM,hla f,i tu iud.u i|yd iud.ï mk; wfydais lr uqo,a jHdmdr kshdukh
m;alrk ,o l<ukdlrK ksfhdacs;hdo jr®Ih wjidkh lsrSu i|yd kj mk;la flgqïm;a ls¯u i|yd
jk úg uqody˙k ,°' 2010 wjidkh jk úg wfkl=;a wkque;sh ,nd fok ,°' uqo,a jHdmdr kshdukh i|yd
wr®nqohg ,lajQ iud.ï o ish jHdmdr lghq;= h:d fhdacs; kj mk; uÛska oekg n,meje;afjk kS;sh
;;a;ajhg m;alsrSfï wjidk w†hrhkag <`.d ù ;snqKs' hdj;ald,Sk lr úplaIK jHdmdr l%u wkq.ukh lsrSu
weuqKqu II-2
,shdmosxÑ uqo,a iud.ï iy ,shdmosxÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k ^2010 jr®Ih wjdidkhg&
uqo,a iud.ï mk; hgf;a ,shdmosxÑ jQ iud.ï l,an≥ uQ,HlrK mk; hgf;a ,shdm†xÑ jQ wdh;k
,shdm†xÑ uqo,a iud.ï ,shdm†xÑ l,an≥ uQ,HlrK wdh;k
1' wndkaia µhskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ ^w& n,m;%,dNS jdKsc nexl=
2' t,dhkaia µskEkaia lïmks mSt,aiS
3' ta tï ví,sõ lemsg,a ,Sisx ,sñgâ 1' ,xld nexl=j
4' wdr®msflda µskEkaia lïmks mSt,aiS 2' fldur®I,a nEkala Tµa isf,daka mSt,aiS
5' taIshd wefiÜ µskEkaia ,sñgâ 3' yegka keIk,a nEkala mSt,aiS
6' taIshka µskEkaia ,sñgâ 4' tïiSî nekala ,sñgâ
7' wefidaisfhagâ fudagr® µskEkaia lïmks ,sñgâ 5' keIk,a äjf,dmaukaÜ nEkala mSt,aiS
8' ndr®Ü,SÜ µskEkaia ,sñgâ 6' fkaIkaia g%iaÜ nEkala mSt,aiS
9' ìïmq;a ,xld bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ 7' mEka taIshd nEkalska fldamfr®Ika mSt,aiS
10' fikag%,a µskEkaia lïmkss mSt,aiS 8' uyck nexl=j
11' fikag%,a bkafjiaÜukaÜia wekaâ µskEkaia ,sñgâ 9' iïm;a nEkala mSt,aiS
12' Ñ,õ µskEkaia ,sñgâ 10' fi,dka nEkala mSt,aiS
13' isáikaia äjf,dmaukaÜ ìiakia µskEkaia mSt,aiS 11' hqkshka nEkala Tµa l,ïnq ,sñgâ
14' fldur®I,a fl%äÜ ,sñgâ ^wd& n,m;%,dNS úfYaIs; nexl=
15' t†˙isxy g%iaÜ bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
16' .%dóka uhsfl%d fl%äÜ lïmks ,sñgâ 1' tïîtiat,a fiaúka.aia nEkala ,sñgâ
17' bkaviaá%h,a µskEkaia ,sñgâ ^fmr fi,skaflda fiaúka.aia nEkala ,sñgâ&
18' lekarsÉ µskEkaia ,sñgâ ^fmr fklaiaÜ µskEkaia ,sñgâ& 2' ãtµaiSiS nexl=j
19' ,xld T˙laia µskEkaia lïmks ,sñgâ 3' ,xldmq;% äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
20' t,a î µskEkaia mSt,aiS 4' iKi äjf,dmaukaÜ nEkala ,sñgâ
21' ur®lkaghs,a bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
^we& ìïmq;a ,xld bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ" .%dóka uhsfl%d
22' ur®pkaÜ fl%äÜ Tµa Y%S ,xld ,sñgâ
fl%äÜ lïmks ,sñgâ iy à fla tia µskEkaia ,sñgâ
23' kkaod bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
yer by; i|yka ish¨u ,shdmosxÑ uqo,a iud.ï
24' mSm,aia ,Sisx µskEkaia mSt,aiS
25' mSm,aia ur®pkaÜ µskEkaia lïmks ,sñgâ ^wE& úfYaIs; l,anoq uQ,HlrK iud.ï
^fmr is,aj¯ka µskEkaia lïmeks ,sñgâ& 1' taIshd fldur®ia ,sñgâ
26' fixlv., µskEkaia lïmks ,sñgâ 2' wefiÜ,hska ,Sisx lïmks ,sñgâ
27' isx.r® µskEkaia ^,xld& ,sñgâ 3' iS,Sia µskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ
28' isxymq;% µskEkaia mSt,aiS 4' fi,skaflda ,Sisx fldamfr®Ika ,sñgâ
29' fidµaÜf,dcsla µskEkaia mSt,aiS ^fmr 5' fldur®I,a ,Sisx lïmks ,sñgâ
lemsg,a rSÉ ,Sisx mSt,aiS& 6' fldamfr®áõ ,Sisx lïmks ,sñgâ
30' iajr®Kuy,a µskEkaIsh,a ir®úiia ,sñgâ 7' bkaød µskEkaia ,sñgâ
31' o µskEkaia wekaâ .rkaá lïmks ,sñgâ 8' biqre µskEkaia lïmks ,sñgâ
32' o µskEkaia lïmks mSt,aiS 9' lΩf;dg bkafjiaÜukaÜia wekaâ ,Sisx ,sñgâ
33' o u,aá µskEkaia lïmks ,sñgâ 10' fldISnd ,Sisx lïmks ,sñgâ
34' o iagEkavr®â fl%äÜ ,xld ,sñgâ 11' ,xld T˙laia ,Sisx lïmks mSt,aiS
^fmr fi,skaflda bkafjiaÜukaÜia wekaâ rsh,sá 12' ,siaúka bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ
,sñgâ& 13' t,a ´ t,a iS uhsfl%da fl%äÜ ,sñgâ
35' fÜ%â µskEkaia wekaâ bkafjiaÜukaÜia ,sñgâ 14' ur®pkaÜ nEkala Tµa YS% ,xld mSt,aiS
36' je,sn,a µskEkaia mSt,aiS 15' fkaIka ,xld µskEkaia mSt,aiS
37' à fla tia µskEkaia ,sñgâ 16' T˙hkag,a µskEkaIsh,a ir®úiia fldamfr®Ika
,sñgâ
17' mSm,aia ,Sisx lïmks ,sñgâ
18' mSm,aia ur®pkaÜ nEkala mSt,aiS
19' iïm;a ,Sisx wekaâ µelagrsx ,sñgâ
20' tia tï î ,Sisx mSt,aiS
21' fidµaÜf,dcsla fl%äÜ ,sñgâ
^fmr lemsg,a rSÉ fl%äÜ ,sñgâ&
i|yd myiqlï ie<iSu" wjir fkd,;a uqo,a ;ekam;= ^wE& wkjirfhka mj;ajdf.k .sh uqo,a jHdmdrj,g
,nd.kakd jHdmdr idr®:lj uevmeje;aùu yd úêu;a tfrysj .kq ,enQ ls%hdudr®.
kshdukh uÛska uQ,H lafIa;%fha ia:dhs;djh flfrys we;s
wkjirfhka mj;ajdf.k hk uqo,a jHdmdr ms<sn|j
jk wNsfhda.hkag uqyqK osfï yelshdj jr®Okh lsrSu
,enqKq uyck meñKs,sj,g w∞, wdh;k 14 la
jeks †.= l,l isg mej;s wjYH;djhka iïmQr®K jkq we;'
iïnkaOfhka" uqo,a iud.ï mkf;a 11 jk j.ka;sh hgf;a
fhdacs; mk;a flgqïm; mdr®,sfïka;=jg bosrsm;a lsrSu nexl= fkdjk uQ,H wdh;k wëlaIK fomdr®;fïka;=j
i|yd 2010'12'29 osk leìkÜ uKav,fha wkque;sh ,eìK' úiska mrSlaIK lghq;= is≥lrkq ,enQ w;r" ;j;a wdh;k
fï w;r laIqø uQ,H wdh;k kshdukh yd wëlaIKh 45 la iïnkaOj m˙laIK lghq;= is≥lrñka mj;S'
ls¯u i|yd jQ l%ufõohla iïmdokh lsrSfï lghq;= ksu fï w;r m%Odk jYfhkau uyck;djf.ka ;ekam;=
lrk ,o w;r" fuu fhdacs; kshduk l%ufõoh hgf;a /ialr tu uqo,a wdmiq f.ùug wfmdfydi;a ùu
ta i|yd iajdëk wêldrshla ia:dmkh flfrkq we;' fï ksid iud.ï follg tfrysj" tu iud.ïj, uqo,a
iïnkaOfhka uy nexl=j úiska uqo,a yd l%uiïmdok ;ekam;alrejka fY%aIaGdêlrKfha f.dkq lrk ,o
wud;HdxYhg bosrsm;a lrk ,o fhdacs; l%ufõoh i,ld uQ,sl whs;sjdislï fm;aiï i,ld neÆ wêlrKh"
ne,Sfuka wk;=rej leìkÜ uKav,h úiska 2010 cQ,s tu wdh;kj, uqo,a wdfhdaclhskaf.a$wdrlaIs;
udifhaoS laIqo% uQ,H wdh;k wëlaIKh yd kshdukh ;ekam;alrejkaf.a whs;sjdislï wdrlaId lsrSu
i|yd jQ mk; flgqïm;a ls¯u i|yd wkque;sh ,nd fok i|yd m;alrk ,o jr,;a .Kldêldrsjrekaf.ka
,°' kS;s flgqïm;a fomdr®;fïka;=j úiska fuu mk; ie≥ï,;a lñgqj fj;" fuu fomdr®;fïka;=j"
flgqïm;a lsrSug lghq;= lrkq we;' f,alïjrfhl=f.ka ie∫ï,;a f,alï ldr®hd,hla
msysgqùfuka myiqlï imhk ,°' fï iïnkaOfhka
^wd& uyck;dj oekqj;a lsrSfï jevigyka jr®Ih wjidk jkúg" f.da,avka lS fl%äÜ ldâ iud.fï
wdfhdaclhska$wdrlaIs; ;ekam;alrejka 8"110 la fjkqfjka
wjir fkdue;sj uqo,a jHdmdrj, ksr;ùu iïnkaOfhka remsh,a oY ,laI 805'5 la m<uq mshjr hgf;a f.jd wjika
uyck;dj oekqj;a ls¯ug fomdr®;fïka;=j úiska lghq;= jQ w;r fï i|yd f,alï ldr®hd, lghq;= i|yd remsh,a
lrk ,°' uyck;dj oekqj;a ls¯fï jevigykaj,g oY,laI 37 l úhoula oe¯ug is≥ úh'
my; ls%hdldrlï o we;=<;a úh'
lr wh≥ïm;a iu. bosrsm;a l< fiajd kshqla;slhka wdodhu yd úfYaI weKjqïj,ska ,enQ wdodhu ms<sfj,ska
yg jev lrk †k 5 la we;=<; Kh ,ndoSug re' 14"023"576$- la iy 1"678"614$- la úh' fuh ms<sfj,ska
fomdr®;fïka;=j úisska lghq;= lrk ,oS' fuu jir ;=<oS miq.sh jir yd iei|Sfï° 16] la iy 46] l jeäùuls'
fujeks Kh 1"179 m%odkh lr we;' ;jo" kj ksjdi
ishΩu ,shdm†xÑ m%;s,dNSka i|yd ffjoH úhoï m%;smQrKh
Kh 129 la jir ;=<° wkqu; lrkq ,enQ w;r" jd˙l
fkdlvjd l%shd;aul jQ w;r" fiajdkshqla;slhka i|yd
jYfhka Kh uq∞ ye¯u o jir mqrdu is≥ lrk ,°'
ldr®hd, fõ,djka ;=<° ffjoH uOHia:dk myiqlï
iqNidOk fomdr®;fïka;=j u.ska y∫kajd ≥ka Kh
iemhSu is≥ úh' ms<s.;a wdfrda.HYd,djlska uy nexl=fõ
wëlaIK l%uh hgf;a" fiajdkshqla;slhkayg ksjer†j
ffjoH uOHia:dkh i|yd ffjoH fiajh ,nd .ekSu
blau◊ka Kh uq∞ ye¯ug yels úh'
;=<ska tys .=Kd;aulNdjh jeä lrk ,°' idOdrK
uy nexl= wdmkYd,dj u.ska iajhx fiajd l%uh hgf;a ñ,g fnfy;a øjH iemhSu iy iSñ; ridhkd.dr
nexl= ldr®h uKav,hg iy nexl= mrsY%h ;=< msysá m¯laIK myiqlï o ffjoH uOHia:dkh u.ska iemhsk'
wfkl=;a wdh;kj, ldr®h uKav,hg o WoEik iy ffjoH uOHia:dkfha lghq;= m˙.Kl.; lrk ,o w;r"
osjd wdydr iemhSu ;j≥rg;a is≥ lrk ,oS' fuu kj l%uh 2011 ckjd˙ ui isg l%shd;aul ls¯ug
tfukau" iqNidOk fomdr®;fïka;=j u.ska f;a iemhSu kshñ;h' fuu.ska ishΩu fiajdkshqla;slhkaf.a ffjoH
o wLKaavj is≥ lrk ,oS' úsfYaI W;aij i|yd fcHIaG jdr®;d úoHQ;a l%uh ;=<ska mj;ajdf.k hdug yelsfõ'
l<uKdldrs;ajfhka iy fomdr®;fïka;=j,ska ,o weKjqï fiajdkshqla;slhkaf.a m%fhdackh i|yd ffjoH idhk iy
fjkqfjka Tjqkaf.a wNsu;hg .e,fmk mrsos wjYH oekqj;a ls¯fï jevigyka o iqNidOk fomdr®;fïka;=j
wdydrmdk imhk ,oS' miq.sh jir iu. iei|Sfï° ffoksl u.ska wLKavj mj;ajdf.k hk ,°'