You are on page 1of 69

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj

2021

lïlre wud;HdxYh
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj
2021

lïlre wud;HdxYh
^lïlre yd úfoaY /lshd wud;HdxYh&

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


lïlre wud;HdxYh
i
.re lïlre wud;H;=udf.a m‚jqvh
ukQI kdkdhlaldr ^md'u'&
lïlre yd úfoaY /lshd wud;H
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
jeh YS¾I wxl 193 lïlre wud;HdxYh 2021 j¾Ih ;=< id¾:lj uqyqKq §ug yels jk fia j¾;udkhg
w;am;a lr.;a m%.;sh we;=<;a ld¾hidOk .e,fmk mßÈ" h,amek .sh lïlre wKmk;a
jd¾;djg m‚jqvhla tla lsÍug ,eîu ixfYdaOkh lsÍug oekgu;a mshjr f.k
ms<sn|j uu w;sYhska i;=gq fjñ' we;' ;jo" rg ;=<g wdfhdack .,d taug
ys;lr mßirhla we;s lsÍug fhda.H jk
rfÜ wd¾Ólfha Ôjkd,sh jk jev lrk mßÈ fukau lïlre kS;s yd wKmk;a w;r
ck;djf.a" jD;a;Sh whs;sjdislï wdrlaId mj;akd ixlS¾K;d bj;a lrñka ix.;Ndjh
lsÍu yd fiajd iqrlaIs;;dj ;yjqre lsÍu wdrlaId jk mßÈ ir, lsÍu ;=<ska ish¨‍
lïlre wud;HdxYfha m%Odk ld¾hhls' md¾Yjhkag m%;s,dN ,efnk mßÈ fulS
tfiau" fm!oa.,sl wxYfha fiajl wdrlaIdj wKmk;a ixfYdaOkh lsÍug wjYH lghq;=
we;s lsÍu yd ksmqK úfoaY Y%ñl n,ldhla lr we;s nj;a" lïlre ck;djg ,efnk
we;s lsÍu hk lafIa;%hka hgf;a jQ ld¾hhka m%;s,dN ;jÿrg;a mq¿,a lsÍug lghq;= lr
iqúfYaIs m%uqL;d f,i y÷kd .ksñka jev w;s nj;a i;=áka m%ldY lrñ'
lrk ck;djf.a whs;sjdislï iqrlaIs;
ish¨‍ ysñlï wejß‚ lrñka M,odhs;djh yd iqNidOkh by< fldúâ 19 jix.;h fya;=fjka fuu
2022 cqks kexùug;a lïlre wud;HdxYh yd Bg wud;HdxYfha fufyjr kj ÈYdjlg
wkqnoaO wdh;k jk lïlre fomd¾;fïka;=j" fhduq lsÍug isÿúh' jev lrk ck;djf.a
iïmdokh cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh" cd;sl jD;a;Sh wdrlaIdj ie,iSu fukau Tjqkaf.a fi!LH
ie,iqï" m¾fhaIK yd ixj¾Ok wxYh iqrlaIs;;d yd fi!LH wdh;kh" lïlre wdrlaIs;nj ;yjqre lrñka ksIamdok
jkaÈ flduidßia ld¾hd,h yd cd;sl l%shdj,sh Yla;su;a lrkq ,nk l%ufõoh
m%ldYkh M,odhs;d f,alï ld¾hd,h úiska lghq;= iúu;a lsÍfï wNsfhda.h wm fj;
lïlre yd úfoaY /lshd wud;HdxYh lrkq ,nhs' mejß‚' foaYSh fukau úfoaYSh Y%ñlhkaf.a
7 uy<" —fufyjr msfhi˜ /lSrlaId wdrlaId lr .ekSu i|yd;a" Y%S
kdrdfyakamsg ta hgf;a lïlre ck;djf.a whs;sjdislï ,xldfõ /lshd úrys; jk whg iyk
fld<T 05 iqrlaIs; lrkq jia wkd.; wNsfhda.hkag ie,iSu i|yd;a wm wud;HdxYh;a" Y%S
ÿrl:kh( 011 2581991

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


ii lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
iii
,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh;a 2021 j¾Ih ;=< úYsIag ld¾hidOkhla
tlaj wod< mshjrhka oekgu;a ilia lr w;am;a lr .ekSug lghq;= l< ysgmq lïlre
we;' furg Y%ñlhskaf.ka 60]la wúêu;a wud;H .re ksu,a isßmd, o is,ajd ue;s÷ka
wxYh ;=< fiajh lrk w;r Tjqkag iy ysgmq wud;HdxY f,alï tï mS ã hQ fla
iudc wdrlaIK l%ufõohla y`ÿkajdoSu udmd m;srK uy;d fj; lD;{;dj m<
jeä wjOdkhla fhduq l< hq;= ;j;a lsÍug fuh wjia:djla lr .ksñ' tfiau"
wNsfhda.hls' ta i|yd fukau wkfmalaIs; fuu ld¾hidOkh w;alr .ekSfuys,d
fya;+ka u; /lshd wysñ jQ fiajlhskag uy;a jQ lemùfuka l%shd l< wud;HdxYfha
iyk ie,iSu i|yd iudc wdrlaIK ld¾h uKav,fha ish¨‍u ks,OdÍkag;a"
wruqo,la msysgqùu iïnkaOfhka wOHhkh wud;HdxYh hgf;a mj;sk ish¨‍u wdh;k
lr fhdackdjla bÈßm;a lsÍug cd;sl m%OdkSka we;=¿ ld¾h uKav, ks,OdÍkag;a
lïlre WmfoaYl iNdj uÕska wkqlñgqjla udf.a lD;{;dj msßkuñ'
m;a lr we;' wkqlñgq ks¾foaY u; fï
iïnkaOfhka wjYH mshjr .ekSug lghq;= ukQI kdkdhlaldr ^md'u'&
lrkq ,efí' lïlre yd úfoaY /lshd wud;H

lïlre wud;HdxY f,alï;=udf.a m‚jqvh

wd¾ mS ta úu,ùr
f,alï

;Dma;su;a M,odhs Y%S ,dxlsl Y%u n,ldhla lsÍug mshjr f.k we;' j¾;udk yd
ìys lsÍfï wruq‚ka lïlre wud;HdxYh wkd.; wNsfhda.hkag id¾:lj uqyqK §ug
iy ta hgf;a we;s fomd¾;fïka;= yd yels jk mßÈ fukau wKmk;ays mj;akd
wdh;k úiska 2021 j¾Ih ;=< w;am;a lr.;a ixlS¾K;d bj;a lrñka iy ix.;Ndjh
ld¾hidOkh iy bÈß ld, mßÉfþofha wdrlaId jk mßÈ ir, lsÍu ;=<ska ish¨‍
§ l%shd;aul lsÍug wfmalaIs; ie,iqï md¾Yjhkag m%;s,dN ,eîu iy;sl lrñka
ms<sn|j bÈßm;a lrk fuu m%ldYkh Tn wKmk;a ixfYdaOk lghq;= isÿ lrkq
w;g m;a lrkafka buy;a i;=áks' ,nhs' m%Odk wKmk;a lsysmhl ixfYdaOk
lghq;= 2021 j¾Ih ;=< wjika lsÍug yels
—fm!oa.,sl wxYfha fiajlhskaf.a ùu wm ,o ch.%yKhls'
jD;a;Suh wdrlaIdj we;s lsÍu iy ksmqK
Y%u n,ldhla úfoaY /lshd fj<|fmd< ² /lshdjkays fh§fï wju jhi wjqreÿ
i|yd ìyslsÍu˜ hk lafIa;%hka hgf;a 14 isg 16 olajd jeä lsÍu uÕska
jQ ld¾hhka yd iqúfYaIS m%uqL;d" ;srir orejka wOHdmkfhka neyerùu j<lajd
ixj¾Ok b,lal iy Y%S ,xldj tlÕ;ajh wdrlaId lsÍu
m< lr we;s cd;Hka;r lïlre iïuq;Skag ² lïlrejkaf.a rlaIdj wjika lsÍfï
wkql+,j fuu wud;HdxYfha jevigyka ^úfYaI úêúOdk& mk; hgf;a tk jkaÈ
ilia lr we;' iQ;%fha Wmßu jkaÈ iSudj re' ,laI 12'5
isg re' ,laI 25 olajd jeä lsÍu
lïlre wud;HdxYfha m%Odk j.lSula jk" ² re' 10"000$- f,i mej;s cd;sl wju
jevlrk ck;djf.a whs;sjdislï wdrlaId fõ;kh re' 12"500$- olajd re' 2"500$-lska
lr §u fukau Tjqkaf.a fiajd iqrlaIs;Ndjh by< kexùu
ie,fik mßÈ rg ;=<g wdfhdack .,d ² fiajl w¾:idOl wruqof,a idudðlhka
taug ys;lr mßirhla we;s lsÍug fhda.H fiajhg ne£ Èk Èk 30la we;=<;
jk whqßka wod< wKmk;a ixfYdaOkh ,shdmÈxÑh wksjd¾hh lsÍug iy

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


iv lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
v
fiajl w¾:idOl odhl uqo,a .sKqï.; meje;aùu yd ish¨‍ md¾Yjhka iuÕ ksrka;r
ùu ms<sn|j idudðlhkag flá
m‚úvhla uÕska (SMS) oekqï §u
ixjdohkag t<öu" <ud Y%uh msgq oelSu
i|yd jevigyka l%shd;aul lsÍu iy jev
wka;¾.;h
² f;a iy rn¾ j;= lïlrejkaf.a wju lrk ldka;djkaf.a whs;sjdislï iqrlaIs;
ffoksl jegqm re' 1"000$- olajd jeä lsÍug wjYH mshjr f.k we;' wkfmalaIs;
lsÍu i|yd wod< kS;suh m%;smdok we;s fya;+ka u; /lshd wysñ jQ fiajlhskag iyk
lsÍfï lghq;= ie,iSu i|yd iudc wdrlaIK wruqo,la
² fiajlhska úY%du .ekaùfï wju jhia msysgqùu ld,Sk wjYH;djla f,i y÷kd
iSudj wjqreÿ 60 olajd by< kexùu f.k ta iïnkaOfhka wOHhkh lsÍu i|yd
cd;sl lïlre WmfoaYl iNdj uÕska
tfiau" ;j;a wKmk;a rdYshl ixfYdaOk wkqlñgqjla m;a lr we;' ;jo" fiajl
lghq;= fï jk úg;a isÿ lrñka mj;sk w¾:idOl wruqof,a m%;s,dN ,nd§u we;=¿
w;r tajd bÈß j¾Ih ;=< wjika lsÍug lïlre fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lrk
wfmalaIs;h' fiajd iemhSfï lghq;= iajhxl%ShlrKh .re lïlre wud;H;=udf.a m‚jqvh iii 3'3 2021'12'31 Èfkka wjika j¾Ih i|yd
lïlre wud;HdxY f,alï;=udf.a m‚jqvh v jk uqo,a m%jdy ms<sn| m%ldYh 71
lsÍfï yd ish¨‍u fiajdjka tlu ia:dkhlska wka;¾.;h vii 3'4 uQ,H m%ldY igyka 72
fldúâ - 19 f.da,Sh jix.; ;;ajh ,nd §u i|yd uQ,sl jev lghq;= oekgu;a j.= kdudj,sh viii 3'5 wdodhï tl;= lsÍfï ld¾hidOkh 72
fya;=fjka Woa.; jQ wys;lr n,mEï wdrïN lr we;' tfiau" fuu wud;HdxYhg m%ia;dr yd rEmigyka ix 3'6 fjka lrk m%;smdok Wmfhda.S lr
uOHfha jqjo jevlrk lïlre ck;djf.a wkqnoaê; ish¨‍u wdh;k úiska lïlre .ekSfï ld¾hidOkh 72
whs;sjdislï iqrlaIs; lsÍug m%uqL;djhla m%cdjf.a whs;Ska" iqNidOkh" fi!LH iy m<uq mßÉfþoh 1 3'7 uq'fr' 208 m%ldrj" fjk;a wud;HdxY$
wdh;ksl me;slv $ l%shdjg kexùfï idrdxYh 1 fomd¾;fïka;=j, ksfhdað;fhl= f,i
§ lghq;= lr we;s w;r mj;akd uQ,H wOHdmkh kÕd isgqùfï jevigyka yd lïlre wud;HdxYh 3 fuu wud;HdxYhg m%odkh lrk ,o
wNsfhda. yuqfõ mjd mSvdjg m;aj isák jHdmD;ska l%shd;aul lrkq ,nk w;r 1'1 ye¢kaùu 3 m%;smdok 73
fiajdfhdacl m%cdj o wdrlaId lsÍug yels M,odhs;d ixl,amh ;=<ska fm!oa.,sl fukau 1'2 oelau" fufyjr yd wruqKq 3 3'8 uQ,H fkdjk j;alï jd¾;d lsÍfï
iEu W;aidyhlau f.k we;' tfiau" Woa.; rdcH wxYfha wdh;khka n, .ekaùu o isÿ 1'3 m%Odk ld¾hhka 4 ld¾hidOkh 73
ù we;s wd¾Ól wNsfhda. i|yd id¾:lj lrkq ,nhs' 1'4 ixúOdk igyk 5 3'9 ú.Kldêm;sjrhdf.a jd¾;dj 74
1'5 wud;HdxYh hgf;a mj;sk wxY 6
uqyqK foñka rfgys bÈß wd¾Ól oelaug 1'6 wud;HdxYh hgf;a mj;sk wdh;k 8 isõjk mßÉfÊoh 89
wkql+,j ieug m%;s,dN w;alr Èh yels by; ld¾idOkh bgq lsÍug wjYH 1'6'1 lïlre fomd¾;fïka;=j 8 ld¾hidOk o¾Yl 89
lafIa;%hka mq¿,a lrñka yd miqnEug m;a ù kdhl;ajh" uÕfmkaùu yd wkqYdil;ajh 1'6'2 cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh 9 4'1 wud;HdxYfha ld¾hidOk o¾Yl
we;s wxYhka k`.d isgqùug wjYH uxfm;a ,nd ÿka ysgmq lïlre wud;H .re 1'6'3 cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd ^l%shdldÍ ie,eiau u; mokïj& 91
újr lr foñka fiajH fiajl fomd¾Yjfha ksu,a isßmd, o is,ajd ue;s;=uka fj; fi!LH wdh;kh 10
1'6'4 lïlre jkaÈ flduidßia miajk mßÉfþoh 93
hq;=lï" j.lSï yd whs;sjdislï ;yjqre wm wud;HdxYfha lD;{;dj m< lrk ld¾hd,h 10 ;srir ixj¾Ok wruqKq (SDG) imqrd
lrñka ld¾ñl iduh mj;ajd f.k hdu w;r lïlre wud;HdxYfha 2021 j¾Ifha 1'6'5 cd;sl M,odhs;d f,alï .ekSfï ld¾hidOkh 93
wm wud;HdxYfha j.lSuls' ld¾hidOkh w;alr .ekSfuys,d uy;a jQ ld¾hd,h 11 5'1 y÷kd .kakd ,o wod< ;srir
lemùfuka l%shd l< wud;HdxYfha ysgmq ixj¾Ok wruqKq 95
tfukau" cd;Hka;r lïlre m%ñ;Skaj,g f,alï tï mS ã hQ fla udmd m;srK uy;dg;a fojk mßÉfþoh 13 5'2 ;srir ixj¾Ok b,lal imqrd
m%.;sh yd bÈß oelau 13 .eksfï ch.%yK yd wNsfhda. 99
.re lrñka iqksis fufyjr ixl,amh uÕska ld¾h uKav,fha ish¨‍u ks,OdÍkag;a" 2'1 úfYaI ch.%yK" wNsfhda. yd bÈß
hym;a jev mßirhla iy hym;a fiajH wud;HdxYh hgf;a mj;sk ish¨‍u wdh;k oelau 15 ihjk mßÉfþoh 101
yd fiajl iïnkaO;djhla f.dvke`.Sfï m%OdkSka we;=¿ ld¾h uKav, ks,OdÍkag;a 2'2 wud;HdxYfha m%.;sh 24 udkj iïm;a me;slv 101
wruq‚ka úúO jevigyka l%shd;aul lsÍu udf.a lD;{;dj msßkuñ' 6'1 fiajl ixLHd l<ukdlrKh 103
iy fiajH fiajl fomd¾Yjfhau iyNd.S;ajh ;=kajk mßÉfþoh 67 6'2 wdh;kfha ld¾hidOkh Wfoid udkj
2021 foieïn¾ 31 Èfkka wjika jQ jir iïm;a ysÕh fyda w;sßla;h n,md we;s
we;sj lïlrejkaf.a whs;Ska iqrlaIs; lsÍu i|yd jk iuia; uQ,H ld¾hidOkh 67 wdldrh 103
yd ld¾ñl iduh mj;ajd f.k hdu i|yd wd¾ mS ta úu,ùr 3'1 2021'12'31 Èfkka wjika j¾Ih i|yd 6'3 udkj iïm;a ixj¾Okh 103
cd;sl lïlre WmfoaYl iNdj kshñ; mßÈ f,alï uQ,H ld¾hidOk m%ldYh 69
3'2 2021'12'31 Èkg uQ,H ;;ajh ms<sn| i;ajk mßÉfþoh 113
m%ldYh 70 wkql+,;d jd¾;dj 115

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


vi lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
vii
j.= kdudj,sh m%ia;dr yd rEmigyka

2-1 iudc l;sld jevigykaj, 2-16 jd¾;d jQ udrl fkdjk wk;=rej, m%ia;dr
m%.;sh - 2021 27 ydksfha iajNdjh 51
2-2 jev j¾ck ms<sn| o;a; jd¾;d - 2020 2-17 jkaÈ f.ùfï lghq;=j, fN!;sl yd 2-1 lïlre mÍlaIK - 2020 j¾Ifha wdodhu - cd' Y%' w' wd' 49
jirg idfmalaIj 2021 j¾Ih 30 uQ,H m%.;sh - 2021 52 m%.;shg idfmalaIj 2021 j¾Ifha 2-6 jd¾;d jQ udrl wk;=re
2-3 Y%ñl whs;Ska m%ñ;s.; lsÍfï 2-18 cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h úiska m%.;sh 28 ixLHdj - 2021 50
l%shdldrlï - 2021 31 mj;ajk ,o mqyqKq jevigyka 53 2-2 2020 j¾Ihg idfmalaIj 2021 2-7 jd¾;d jQ udrl fkdjk
2-4 wju jegqma hdj;ald,Sk l< 2-19 cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,fha j¾Ifha§ ld¾ñl wdrjq,a iy wk;=re ixLHdj - 2021 50
mä md,l iNd 32 wdodhï W;amdokh 54 jHjia:dms; kS;s W,a,x>kh ùï 2-8 ixpdrl wêlrK m%foaY wkqj
2-5 fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs; nj 2-20 iqksis fufyjr jevigyfkys m%.;sh 55 ms<sn| meñ‚,s ,eîï yd úi£ï 29 jd¾;d jQ wk;=re m%udKh - 2021 51
mÍlaIdjg ,la lsÍu i|yd isÿ lrkq 2-21 lïlre fom¾;fïka;=fõ Odß;d j¾Ok 2-3 Èia;%sla yd Wm lïlre ld¾hd, 2-9 2016 isg 2021 olajd isÿ lrk ,o
,enQ l%shdldrlï - 2021 33 l%shdldrlï i|yd 2021'12'31 Èkg uÕska mjrk ,o kvq iy úi£ lïlre mÍlaIK ixLHdj 58
2-6 fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs; nj iuia; úhou 59 we;s kvq - 2021 46 2-10 fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN
wdrlaId lsÍug wjYH oekqu 2-22 wdh;k lghq;=j, m%.;sh 61 2-4 cd' Y%' w' wd' úiska 2021 j¾Ih ;=< f.ùu i|yd .;jQ ld,h - 2017 isg
,nd §u iy oekqj;a lsÍfï 2-23 lïlre fomd¾;fïka;=fõ bÈ lsÍï mqyqKq lghq;=j,ska ,o wdodhu 48 2021 olajd 59
jevigyka meje;aùu - 2021 34 lghq;=j, m%.;sh 63 2-5 mqyqKq l%shdldrlïj,ska ,efnk 2-11 wNHka;r ú.Kk lghq;=j, m%.;sh 66
2-7 jD;a;Sh iqrlaIs;;dj by< kexùï 2-24 wud;HdxYfha iuia; uQ,H m%.;sh 65
i|yd isÿ lrk ,o oekqj;a lsÍfï 3-1 wdodhï tl;= lsÍfï ld¾hidOkh 72
jevigyka - 2021 35 3-2 fjka lrk ,o m%;smdok Wmfhda.S lr
2-8 jD;a;Sh fi!LH yd iqrlaIs;;dj .ekSfï ld¾hidOkh 72
ms<sn| m%j¾Ok jevigyka 36 3-3 fjk;a wud;HdxY $ fomd¾;fïka;=j, rEmigyka
2-9 jD;a;Sh wdrlaIdj iy fi!LH ms<sn| ksfhdað;fhl= f,i fuu wud;HdxYhg
mqyqKq jevigyka - m%odkh lrk ,o m%;smdok 73 rEmigyk 1-1 wud;HdxYfha ixúOdk igyk 5
cd' jD' iq' yd fi!' wd' 37 3-4 uQ,H fkdjk j;alï jd¾;d lsÍfï
2-10 /lshdjl kshq;= ldka;djka" ld¾hidOkh 73
;reK wh yd <uqka ms<sn| mj;akd kS;s 4-1 wud;HdxYfha ld¾hidOk o¾Yl 91
l%shd;aul lsÍu - 2021 38 5-1 wud;HdxYhg wod< ;srir ixj¾Ok wruqKq 95
2-11 fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN ,enQ 6-1 2021'12'31 Èkg wud;HdxYfha ld¾h
ixLHdj - 2021 44 uKav,h 103
2-12 wkqu; w¾:idOl wruqo,a wëlaIK 6-2 wud;HdxY ks,Orhka foaYSh mqyqKq
m%.;sh - 2021 44 mdGud,d i|yd iyNd.S;ajh 103
2-13 wêlrK wkqj kvqj, 6-3 lïlre fomd¾;fïka;=fõ ks,Orhka
ld¾hidOkh - 2021 45 foaYSh mqyqKq mdGud,d i`oyd
2-14 cd;sl Y%u wOHhk wdh;kfha iyNd.S;ajh 105
uQ,H m%.;sh 48 6-4 úfoaY mqyqKq mdGud,d i|yd
2-15 jd¾;d jQ udrl iy udrl fkdjk ks,Orhkaf.a iyNd.S;ajh 109
wk;=rej, iajNdjh 50 7-1 wkql+,;d jd¾;dj 115

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


viii lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
ix
m<uq mßÉfþoh

wdh;ksl me;slv $
l%shdjg kexùfï idrdxYh

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


x lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
1
lïlre wud;HdxYh

1'1 ye¢kaùu jD;a;Suh wdrlaIdj we;s lsÍu iy ksmqK


Y%u n,ldhla úfoaY /lshd fj<|fmd<
lïlre kS;s m%{ma;s m%ñ;s iïnkaOfhka i|yd ìyslsÍu˜ ms‚i rdcH wud;HdxYh
cd;Hka;rh iuÕ in|;d mj;ajd .ksñka" i|yd m%;sm;a;suh uÕ fmkaùu isÿ lsÍu
lïlre m%cd wdrlaIKh" iqnidOkh isÿ iy kshñ; kS;s iy wKmk;aj,g wkql+,j
lsÍu yd ld¾ñl iduh yd iyfhda.S;djh lïlre úIhg wod< m%;sm;a;s" jevigyka
m%j¾Okh lsÍu lïlre wud;HdxYfha yd jHdmD;s iïmdokh lsÍu" l%shd;aul
úIhm:hg wh;a fõ' fi!Nd.Hfha oelau lsÍu" miqúmrï lsÍu yd we.hSu uÕska
m%;sm;a;s m%ldYhg wkQl+,j iy rch uÕska wud;HdxYfha oelau idlaId;a lr .ekSug
l%shd;aul lrkq ,nk cd;sl m%;sm;a;Ska u; lghq;= lrkq ,efí' ta wkqj" wud;HdxYfha
msysgd —fm!oa.,sl wxYfha fiajlhkaf.a oelau" fufyjr yd wruqKq my; mßÈ fõ'

1'2 oelau" fufyjr yd wruqKq

;Dma;su;a M,odhs Y%S ,dxlsl Y%u


n,ldhla
oelau

ld¾ñl iduh yd iyfhda.S;dj iudc


fufyjr iqrlaIs;;djh" lïlre whs;sjdislï yd
M,odhs;dj ;=<ska iudc wd¾Ól ixj¾Okhg
odhl ùu

wud;HdxYfha wruqKq lsÍu yd jD;a;Suh kS;s" whs;sjdislï


;yjqre lsÍu
² ff;%md¾Yùh iún, .ekaùu ;=<ska ² lïlre kS;s Í;s yd mßmdáj,
fiajH-fiajl in|;d Yla;su;a lsÍu kuHYS,S;ajh by< kexùu
² cd;Hka;r m%ñ;Skag wkql+,j fiajd ² jev lrk ck;djf.a iudc
;;a;ajhka yd fiajl whs;Ska ;yjqre lsÍu iqrlaIs;Ndjh ;yjqre lsÍu i|yd
² <ud Y%u fhojqï ;=rka lsÍu iqÿiq l%fudamdhka ilia lsÍu
² /lshdj, kshq;= ldka;djka iún, ² ksmqK úfoaY /lshd n,ldhla ìys
.ekaùu" jD;a;Suh wdrlaIdj Yla;su;a lsÍu i`oyd m%;sm;a;suh u`. fmkaùu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


2 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
3
wud;HdxYh hgf;a mj;sk ish¨‍u wdh;k cd;Hka;r iudc wdrlaIK ixúOdk

ld'ld'i ^01&

ie' m¾' yd' ix' - ie,iqï" m¾fhaIK yd ixj¾Ok


úiska my; oelafjk úIh lafIa;%hka iuÕ wka;¾ iyfhda.S;dj mj;ajd
(Thrust Areas) Tiafia lghq;= lrkq ,nhs' .ekSu

ixj¾Ok ks,OdÍ ^03&

l<ukdldrK
iyldr ^01&
m%Odk wNHka;r
1' lïlre úIhg wod< m%;sm;a;s 4' fiajl w¾:idOl wruqo," fm!oa.,sl

ú.Kl
iïmdokh w¾:idOl wruqo,a iy fm!oa.,sl
2' ld¾ñl iduh yd ixys¢hdj úY%du .ekaùfï l%u mßmd,kh lsÍu
3' lïlre m%ñ;Ska iy kS;s Í;s

ixj¾Ok ks,OdÍ ^07&


l%shd;aul lsÍu 5' ld¾ñl in|;d iy ld¾ñl wdrjq,a
4' ldka;d Y%ñlhskaf.a whs;sjdislï ksrdlrKh lsÍu ms‚i l%ufõo ilid
iq/lSu yd <ud Y%uh msgq oelSu tys ld¾hlaIu l%shdldÍ;ajh kshdukh

ld'ld'i ^01&
5' jD;a;Sh iqrlaIs;;djh yd fi!LH lsÍu

m%Odk uQ,H ks,OdÍ

m%Odk .KldêldÍ

.KldêldÍ
6' iudc wdrlaIKh

whjeh iyldr ^v&


7' lïlre lafIa;%hg wod< 6' lïlre in|;dj,g wod< kS;s Í;s
wOHdmkh" mqyqKqj" m¾fhaIKh iïmdokh iy kshdukhg wod<

m%Odk l<ukdldr

l<ukdldrK
iy ixj¾Okh lghq;=

iyldr ^02&
iyldr ^01&
^v&
iyldr wOHlaI
^m¾fhaIK yd ixj¾Ok&
1'3 m%Odk ld¾hhka 7' jD;a;Sh iñ;s ,shdmÈxÑ lsÍu iy rdcH
iy fm!oa.,sl wxYj, ish¨‍u jD;a;Sh

ixj¾Ok ks,OdÍ ^03&


wOHlaI ^ie' m¾' yd' ix'&
1' lïlre wud;HdxYh hgf;a we;s iñ;sj, lghq;= rfÜ ixj¾Okhg fhdod
fomd¾;fïka;= yd jHjia:dms; .ekSu i|yd wjYH idOkSh mshjrhka

l<ukdldrK

ld'ld'i ^01&
iyldr ^02&
wdh;khkays úIhkag wod< m%;sm;a;s" y÷kajd §u iy l%shd;aul lsÍu

ksfhdacH wOHlaI
jevigyka iïmdokh lsÍu" l%shd;aul

w;sf¾l f,alï

^ie,iqï&
^ixj¾Ok&
lsÍu" miq úmrï lsÍu yd we.hSu 8' lïlre fomd¾;fïka;=j" cd;sl Y%u
wOHhk wdh;kh" cd;sl jD;a;Sh
2' cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska" iqrlaIs;;d iy fi!LH wdh;kh"
fiajl mßmd,kh iy iqNidOkh lïlre jkaÈ flduidßia ld¾hd,h

fcHIaG iyldr f,alï


iïnkaOfhka m%;sm;a;s ilia lsÍu iy yd cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h

m%Odk l<ukdldr
^úfoaY in`o;d&

^úfoaY in`o;d&
iyldr f,alï

l<ukdlrK
ks,OdÍ ^03&

iyldr ^02&
l%shd;aul lsÍu hk wdh;khkag mejÍ we;s wfkl=;a

ld'ld'i ^01&
iyldr ^v&
ixj¾Ok
ish¨‍u úIhkag wod< lghq;= iy

f,alï
3' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iy wdh;khka wëlaIKh

f;dr;=re ;dlaIK
w;sf¾l f,alï ^md,k&

iyldr ^01&

wud;HdxYfha ixúOdk igyk


l<uKdlrK

ld'ld'i ^07&
ßhÿre ^10&
iyldr ^08&
iyldr f,alï

;dlaIK ks,OdÍ ^01&


^wdh;k&

m%Odk l<ukdlrK
ks,OdÍ ^14&

iyldr ^01&
f;dr;=re

ixj¾Ok
fcHIaG iyldr f,alï

f,aLl ^01&

ld' ld' i' - ld¾hd, ld¾h iyhl


ùäfhda leurd

,>q
^md,k&

Ys,amS ^v&
ks,OdÍ ^v&
mßmd,k
ixúOdk igyk

iyldr f,alï

mßj¾;l ^01&

ks,OdÍ ^01&
f,alïf.a iïnkaëlrK

^md,k&

m%jD;a;s
NdId

PdhdrEm Ys,amS ^01&

rEmigyk 1-1
iyhl ^v&
f,alï

ksYap,

leurd

V - mqrmamdvq
ks,OdÍ
kS;s
1'4

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


4 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
5
1'5 wud;HdxYh hgf;a mj;sk wxY 1'5'2 ie,iqï" m¾fhaIK iy ixj¾Ok úi÷ï ,nd§u i|yd jevlrk lrk wod< wfkl=;a wdh;k iy lïlre
wxYh ck;dj mÈxÑ m%foaY ;=<§u cx.u fomd¾;fïka;=fõ ks,Odßka iyNd.s
1'5'1 md,k iy wdh;k wxYh wud;HdxYh yd ta hgf;a jk ish¨‍u fiajd jevigyka ixúOdkh lsÍu lsÍug mshjr .ekSu
wud;HdxYfha mßmd,kh" l<ukdlrKh" wdh;kj, ixj¾Ok jevigyka ksjerÈ
idudkH kv;a;=j" mqyqKq lsÍu iy b,lal Tiafia l%shd;aul lsÍug wjYH VII. wud;HdxYh úiska w;alr.;a m%.;sh V. EU GSP+ iykh ,nd .ekSu iïnkaOj
wud;HdxYh;a wud;HdxYh hgf;a ie,iqï ilia lsÍu" tajd l%shd;aul lrùu" we;=,;a jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj we;s .eg¿ ksrdlrKh lsÍfï jd¾;dj
l%shd;aul jk wdh;k;a iïnkaëlrKh m%.;s iudf,dapkh yd miq úmrï lsÍu ilia lsÍu iïmdokh lsÍu iy GSP+ nÿ iykh
lsÍu iy udkj iïm;a l<ukdlrKh m%Odk ld¾hNdrh jk w;r my; i|yka wëlaIKh lsÍu i|yd m;a lrkq
yd ta wdY%s; rdcldß fï hgf;a isÿ fõ' ta ld¾hhka o wxYh úiska isÿ lrkq ,nhs' VIII. md¾,sfïka;=fõ whjeh ldrl iNd ,enq ff;%md¾Yùh lñgqfõ /iaùï
wkqj" wjia:djg bÈßm;a lsÍu i|yd m%.;s meje;aùu yd Bg wod< ish¨‍ lghq;=
I. wud;HdxYh yd ta hgf;a we;s wdh;k jd¾;dj ilia lsÍu ixúOdkh lsÍu iy iyNd.s ùu
I. wud;HdxYhg wkqhqla; ish¨‍u úiska isÿ lrkq ,nk ixj¾Ok
rdcH ks,OdÍkaf.a fukau .re b,lalhka we;=,;a jd¾Isl l%shdldÍ 1'5'3 lïlre yd úfoaY in|;d wxYh VI. Y%S ,xldj yd úfoaY rgj,a w;r
wud;H;=ukaf.a iydh ld¾h uKav,hg ie,eiau ilia lr wod< md¾Yj cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iuÕ tu lïlre lafIa;%hg wod< iudc
wod< fm!oa.,sl ,smsf.dkq kv;a;=j yd fj; fhduq lsÍu' Y=kH mdol whjeh ixúOdkfha idudðl rgla f,i Y%S ,xldj wdrlaIK wOHdmkh iïnkaOfhka
ta wdY%s; wfkl=;a wdh;k lghq;= yd ixj¾Ok jevigyk hgf;a jd¾Isl úiska we;s lr.;a ne£u" wka;¾cd;sl bÈßfha § we;s lr .ekSug kshñ;
ld¾h uKav, f;dr;=re hdj;ald,Skj l%shdldÍ ie,eiau ilia lsÍu" l%shd;aul jYfhka ms<s.;a iïuq;Ska yd ks¾foaYhka wjfndaO;d .súiqï yd ta iïnkaO ish¨‍
mj;ajd .ekSu lsÍu iy iEu uilu m%.;sh we.hSu hgf;a furg lïlre whs;Ska iqrlaIs; jevigykaj,g wod<j lghq;= lsÍu
uÕska b,lal fj; <Õdùu wëlaIKh lsÍu iy lïlre lafIa;%fha .eg¿ úi£u
II. lïlre wud;HdxYh hgf;a mj;sk yd Èß.ekaùu i|yd Wmfhda.S lr .ekSug wod< j.lSu VII. iqksis fufyjr jevigyk (DWCP)
fomd¾;fïka;= yd jHjia:dms; fuu wud;HdxYh úiska bgq lrkq ,nhs' hgf;a jk ld¾hidOk n,ld /iaùï
wdh;kj, fiajh lrk ks,OdÍkaf.a II. wod< pl%f,aL m%ldrj ckdêm;s i|yd wod< lghq;= iïmdokh yd Bg
wud;HdxYh iïnkaOfhka isÿl< hq;= f,alï ld¾hd,h" uqo,a wud;HdxYh" lïlre lafIa;%h iïnkaOfhka jk wjYH iyfhda.h cd;Hka;r lïlre
wdh;k lghq;= jHdmD;s l<uKdlrK yd wëlaIK cd;Hka;r lïlre ixúOdkh yd wfkl=;a ixúOdkhg ,nd §u
fomd¾;fïka;=j iy cd;sl l%uiïmdok nyqmd¾Yùh ksfhdað; wdh;k Wfoid
III. úfoaY ¥; uKav, rdcldß i|yd fomd¾;fïka;=j iuÕ iïnkaëlrKh idudðl rgla jYfhka Y%S ,xldfõ ne£u VIII. <ud Y%uh ms<sn| cd;sl l%shdldÍ
lïlre ks,Odßka fhoùu wdY%s; meje;aùu yd m%.;s jd¾;d udislj yd yd j.lSï imqrd we;s nj iy;sl lsÍu yd lñgqjg (NSCCL) wod< /iaùï yd Bg
rdcldß ff;%udislj bÈßm;a lsÍu lïlre m%;sm;a;s iïmdokh lsßu" cd;sl wod< ish¨‍u lghq;= iïnkaëlrKh
uÜgfï iudc ixjdo we;s lsÍu iy udkj lsÍu
IV. wud;HdxYh i|yd wud;H uKav, III. lïlre lafIa;%fha kj m%jK;d" iïm;a ixj¾Okh i|yd cd;Hka;r iydh
ixfoaY ieliSu yd wud;H uKav, lïlre .eg¿ i|yd úi÷ï ,nd .ekSug o lghq;= lrkq ,efí' ta wkqj" IX. úfoaY lghq;= wud;HdxYh yd wfkl=;a
;SrK ms<sn| l%shd lsÍu fuu tallh ,nd .ekSug m%;sm;a;suh wxYh úiska my; lghq;= isÿ lrkq ,nhs' rdcH wud;HdxY fj; lïlre
uÕska isÿ lrkq ,nk w;r ta hgf;a" ud¾f.damfoaYhla ,nd .ekSu i|yd lafIa;%hg wod< jk kj m%jK;d
mj;sk lïlre kS;sh hdj;ald,Sk jd¾Islj lïlre lafIa;%fha úúO I. ff;%md¾Yùh ksfhdackfhka hqla; ms<sn| jd¾;d iïmdokh lsÍu
lsÍu yd kj kS;s mekùu ;=<ska ld¾ñl ldf,daÑ; f;audjka mdol lr .ksñka cd;sl lïlre WmfoaYl iNd (NLAC)
iyfhda.s;dj we;s lsÍug m%;sm;a;suh úoaj;a l;sldj;la ixúOdkh lsÍu /iaùfï § myiqlï imhkakd f,ig X. rchg mjrd.;a j;= iud.ïj,
odhl;ajh imhhs iy tys m¾fhaIKd;aul ,sms wvx.= fiajlhkag wh úh hq;= ysÕ w¾:idOl
l%shd lsÍu
lrñka c¾k,hla m%ldYhg m;a lsÍu wruqo,a" fiajl Ndrldr wruqo,a
V. WmfoaYl ldrl iNd" uyck fm;aiï yd mdßf;daIsl uqo,a f.ùu ms<sn|
II. lïlre lafIa;%hg wod< wKmk;a
ldrl iNd fj;ska isÿ lrk fhduq IV. iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lïlre fomd¾;fïka;=j" Y%S ,xld uy
m%;sm;a;Ska ixfYdaOkh lsÍu iïnkaO
lsÍï i|yd ms<s;=re iemhSu fukau lsÍu iïnkaO ish¨‍ lghq;= nexl=j yd j;= lïlrejka ksfhdackh
ff;%md¾Yùh lñgq /iaùu meje;aùu
md¾,sfïka;= m%Yak i|yd ms<s;=re iïnkaëlrKh lrk jD;a;Sh ix.ï idudðlhka
iemhSu o isÿ lrkq ,nhs' ckdêm;s iuÕ ld¾;=uh iudf,dapk /iaùï
III. cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ixúOdkh lsßu
ld¾hd,h yd w.%dud;H ld¾hd,h uÕska V. w¾O jd¾Islj m%ldYhg m;a lrk Y%S
jHjia:d wxl 22 hgf;a heúh hq;=
fhduq lrk uyck meñ‚,s fukau ,xld fiajl iÕrdj m%ldYhg m;a
jd¾;d iïmdokh lsÍu XI. jd¾Islj heúh hq;= Y%u ixLHdf,aLk
iDcqju ,efnk uyck .eg¿ wod< lsÍu iïnkaO ish¨‍ lghq;= isÿ lsÍu
wxY fj; fhduq lsÍu o isÿ lrkq ,nhs ms<sn|j m%Yakdj,shg ms<s;=re cd;Hka;r
VI. lïlre lafIa;%hg wod< .eg¿j,g IV. úfoaYSh YsIH;aj jevuq¿ iy mqyqKq lïlre ixúOdkh fj; iemhSu
jevigyka i|yd fuu wud;HdxYhg

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


6 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
7
XII. ;dlaI‚l iydh ,nd oSu fjkqfjka f,alï ld¾hd,h hk wdh;khkays uQ,H m%Odk ld¾hhka cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha
Y%s ,xldjg meñfKk cd;Hka;r l<ukdlrKh" wNHka;r md,kh iy iïuq;Ska kS;sfhka yd Ndú;fhka
lïlre ixúOdkfha ks,Odßka i|yd tu wdh;khkays M,odhs;djh hk lreKq I. wdh;kj, fiajlhka yd n,d;aul lsÍug lghq;= lsÍu
ùid b,a,Sï ,sms úfoaY wud;HdxYhg iïnkaOfhka mj;sk ÿ¾j,;djhka" fiajdfhdaclhka w;r l;sldj;
bÈßm;a lsßu wvqmdvq j,lajd .ekSu yd wruqKq <Õd lr m%j¾Okh lsÍu XI. <ud Y%uh yd wk;=reodhl <ud Y%uh
.ekSu i|yd wdh;k ix.%yh" uqo,a fr.=,dis" ;=rka lsÍug lghq;= lsÍu
1'5'4 uqo,a wxYh m%iïmdok ud¾f.damfoaY iy rch úiska II. lïlre kS;Ska l%shd;aul lsÍu yd
jd¾Isl whjeh uÕska wud;HdxYhg fjka ksl=;a lrk pl%f,aLj,g wkq.;ùu iïnkaO iudc l;sldj; m%j¾Okh uÕska 1'6'2 cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh
lrk ,o uQ,H iïm;a rcfha m%;sm;a;sj,g uÕ fmkaùu' fi!Nd.Hfha oelau m%;sm;a;s ld¾ñl wdrjq,a we;sùu je<elaùu yd lïlre wud;HdxYh hgf;a l%shd;aul
wkql+,j wod< wruqKq bgqlr .ekSu i|yd m%ldYh" ;sridr ixj¾Ok wNsu;d¾:hka we;sjQ wdrjq,a ksrjq,a lsÍu jk cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh 2007
ld¾hlaIuj yd M,odhS f,i Ndú; lsÍug fj; <Õd ùu i|yd lïlre wud;HdxYh iema;eïn¾ 11 jk Èk ia:dms; lr 2010
wjYH lghq;= lsÍu wxYh úiska isÿ lrkq hgf;a mj;sk wdh;khkays .eg¿ wju lr III. M,odhSj ld,Sk mÍlaIK isÿ lsÍu iy wxl 12 orK cd;sl Y%u wOHhk wdh;k
,nk w;r thg my; i|yka m%Odk wNHka;r md,kh Yla;su;a lsÍug odhlúu ta i|yd fomd¾;fïka;= ks,Orhkag mk; uÕska n,d;aul lrk ,§' fuu
l%shdldrlï wh;a fõ yd úêu;a wjxl fiajhla Wfoid wLKavj wejeis oekqu ksrka;rj hdj;ald,Sk wdh;kh ff;%md¾Yùh yjq,alrejka jk
iyfhda.h oelaùu o isÿ fõ' lsÍu uÕska fiajlhkaf.a jHjia:dms; fiajH" fiajl yd rcfha ks,Odßkaf.ka
I. 01$2020 rdcH uQ,H pl%f,aLhg wkqj ysñlï ;yjqre lsÍu ieÿï,;a md,l uKav,hla uÕska md,kh
jd¾Isl iólaIK uKav,h meje;aùu 1'6 wud;HdxYh hgf;a we;s wdh;k fõ' lïlre wKmk;a" kS;s Í;s yd fr.=,dis
IV. fiajH" fiajl fomd¾Yjh ;=< lïlre ms<sn|j oekqj;a jQ M,odhS Yla;sula Y%u
II. uQ,H wêldßfha ksfhdað;dh;kh 1'6'1 lïlre fomd¾;fïka;=j kS;s ms<snoj mj;sk oeKqu yd n,ldhla ks¾udKh lsÍu i|yd wjYH
iïnkaO jd¾;d ilia lsÍu iy uQ,H fm!oa.,sl wxYfha iy w¾O rdcH wxYfha wjfndaOh mq¿,a lsÍu ;=<ska ld¾ñl mqyqKq yd wOHdmk lghq;= ie,iqï lsÍu"
n,;, mejÍfï lghq;= isÿ lsÍu fiajfha kshq;= fiajlhkaf.a jD;a;Sh iduh ;yjqre lsÍu l%shd;aul lsÍu fuu wdh;kh uÕska isÿ
ysñlï ;yjqre lsÍu yd iudc wdrlaIKh lrkq ,nhs'
III. jd¾Isl whjeh weia;fïka;= ilia lsÍu we;s lsÍu fjkqfjka l%shd;aul jk rdcH V. cd;sl wd¾Ól jHqyfha fjkialï wkqj WÑ;
wdh;kh lïlre fomd¾;fïka;=j fõ' jkakd jQ Y%u m%ñ;Ska" wka;¾cd;sl m%ñ;Ska cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh ish wruqKq
IV. j¾Ih i|yd uq,H m%ldYk ilia lsÍu fuu úIh uOHu rch hgf;a md,kh wkqj hñka ieliSu yd l%shdjg kexùu idlaId;a lr .ekSu i|yd lïlre
jkakla fyhska fomd¾;fïka;=j úiska kS;sh yd ld¾ñl in|;d" udkj iïm;a
V. rcfha .sKqï ms<sn| ldrliNd jd¾;dj Bg wod< wKmk;a l%shd;aul lsÍu iy VI. fiajl w¾:idOl wruqo, ukd f,i l<ukdlrKh iy jevìï M,odhs;dj hk
ilia lsÍu" uyd NdKavd.drhg yd wod< wjYH m%j¾Okh lsÍï isÿ lsÍu i|yd" oSm mßmd,kh lsÍu ;=<ska ysñlrejkag m%Odk úIh lafIa;%hka ;=k Tiafia mdGud,d
wfkl=;a wdh;kj,g udislj yd ld¾;=uh jHdma;j lïlre ld¾hd, mj;ajd .ksñka m%;s,dN kshñ; mßÈ ,nd §u ;yjqre mj;ajkq ,nhs' fuu úIh lafIa;%hka
jYfhka uQ,H jd¾;d bÈßm;a lsÍu mejÍ we;s j.lSu bgq lrkq ,nhs' lsÍu iy tmßÈu wkqu; fm!oa.,sl wNHka;r wxY ;=kla uÕska l%shd;aul
w¾:idOl wruqo,a yd úY%du §ukd jk w;r mqyqKq iy jevuq¿" fláld,sk
1'5'5 wNHka;r ú.Kk wxYh Y%S ,xldfõ j;=j, fiajh lsÍu i|yd l%u ms<sn| mßmd,kh mdGud,d" iy;slm;a iy ämaf,daud
cd;sl ú.Kk mkf;a 38 ^wd& iy ^B&ys ì%;dkH cd;slhka úiska bkaÈhdfõ mdGud,d jYfhka wxY lsysmhla hgf;a
olajd we;s mßÈ m%Odk .Kka§fï ks,OdÍf.a isg furgg f.kajk ,o lïlrejkag VII. ldka;djka" ;reK wh yd <uqka ms<sn| l%shd;aul fõ'
j.lSu bgq jk njg iy;sl lsÍu i|yd iqnidOkh iemhSfï wruq‚ka 1923 wxl lïlre kS;s we;=¿ ish¨‍ lïlre kS;s
tu mkf;a 40 jk j.ka;sh m%ldrj isÿlr 01 orK bkaÈhdkq wd.ñl lïlre wd{d idOkSh f,i l%shdjg kexùu wruqKq
we;s m;a lsÍï yd uq'fr' 133 yd 134 m%ldrj mk;g wkqj fuu fomd¾;fïka;=j uq,a
wNHka;r ú.Kk wxYhg ,eî we;s n,;, jrg msysgqjd we;' VIII. jev ìu ;=< fi!LH wdrlaIs; nj yd I. foaYSh yd úfoaYSh wdh;k iuÕ
yd l<ukdlrK ú.Kk fomd¾;fïka;=fõ wk;=re rys; nj ms<sn|j fiajlhka iyfhda.fhka Y%u wOHhk jevigyka
wxl 01$2019 yd 2019$01$12 Èke;s tfiau" Èjhsk mqrd úisß isák lïlre oekqj;a lsÍu" fi!LHdrlaIs; nj l%shd;aul lsÍu iy ixj¾Ok
pl%f,aLfha kshuhka mßÈ wud;HdxYfha m%cdjf.a wfmalaIs; fiajd myiqlï ;yjqre lsÍu yd wk;=re rys; nj l%shdj,shg l%shdldÍ odhlhka f,i
wNHka;r ú.Kk lghq;= isÿ fõ' iemhSfï wÈgkska l,dm lïlre ld¾hd, ;yjqre lsÍu fiajlhskaf.a hymeje;au iy;sl
11la o" Èia;%sla lïlre ld¾hd, 40la o" lsÍug mshjr .ekSu
lïlre wud;HdxYh yd ta hgf;a mj;sk Wm lïlre ld¾hd, 17la iy Èia;%sla IX. by; ld¾hhka i|yd ;SrK .ekSug
lïlre fomd¾;fïka;=j" lïlre jkaÈ l¾udka;Yd,d mÍlaIl bxðfkare ld¾hd, wjYH ixLHdf,aLk o;a; /ia lsÍu yd II. Y%u wOHhkh ms<sn| iïuka;%K"
flduidßia ld¾hd,h" cd;sl Y%u wOHhk 10la o lïlre fomd¾;fïka;=fõ lghq;= úYaf,aIKh jevuq¿" iy /iaùï meje;aùu iy
wdh;kh" cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd úuOH.; lsÍu hgf;a" Èjhsk mqrd msysgqjd iÕrd" jdr iÕrd yd fmd;a m%ldYhg
fi!LH wdh;kh iy cd;sl M,odhs;d fiajd imhkq ,efí' X. Y%S ,xldj úiska wmrdkqu; lr we;s m;a lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


8 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
9
III. Y%u wOHdmkh iïnkaO m¾fhaIK" ² fndhsf,are l%shdlrjkakka mqyqKq lsÍu m%Odk ld¾hNdrhka ld¾hd,h" lïlre wud;HdxYh hgf;a
iólaIK meje;aùu iy mdGud,d ² ld¾udka;hka ms<sn| jev wOHhk ia:dms; w;r" 1966 jif¾ § wdishdkq
ixúOdkh lsÍu jevigyk I. rdcH fyda fm!oa.,sl wxYfha M,odhs;d ixúOdkfha idudðl;ajh
² l¾udka; lafIa;%fha fyÈhka mqyqKq lsÍu fiajd kshqla;sfha§ mek kÕsk yÈis ,nd .ekSfuka wk;=rej Y%S ,xldj ;=<
IV. mqia;ld, iy f;dr;=re fiajd msysgqùu ² frday,a ld¾h uKav,h i|yd jD;a;Sh wk;=re" jD;a;Sh frda. i|yd fiajd M,odhs;dj by< kexúu Wfoid úúO
iy kv;a;= lsÍu iqrlaIs;;dj iy fi!LHh fhdaclhkaf.ka jkaÈ whlr .ekSug l%shdud¾. Èh;a lrk ,§'
² ld¾hd,hSh ld¾h uKav,h i|yd wod< l%shdldrlï iy fiajlhka
V. iudk wruqKq iys; foaYSh yd úfoaYSh jD;a;Sh iqrlaIs;;dj iy fi!LHh ñhhdul§ hefmkakka i|yd jkaos m%Odk l%shdldrlï
wdh;k" ixúOdk" ix.ï iy iudc ² mßlaIKd.drj, jD;a;Sh iqrlaIs;;dj whlr oSu ^2005 wxl 10 orK mk;
iuÕ ióm in|;djhla mj;ajd .ekSu iy fi!LHh u`.ska isÿ lrk ,o wjika ixfYdaOk I. rdcH" wOHdmk" fiajd" m%cd" iy iq¿ yd
² ridhksl øjH wdrlaId iys;j wkqj ,ndÈh yels Wmßu jkaÈ uqo, uOH mßudK jHjidhlhska b,lal lr
VI. úYajúoHd, iy tajdg wkqnoaO mßyrKh lsÍu remsh,a 550"000$}ls' th remsh,a .ksñka M,odhs;d m%j¾Ok jevigyka
wdh;kj, iydh we;sj Y%u wOHhkh ² wdydr mßyrKh lrkakka i|yd ñ,shk 2 olajd jeä lsÍug lghq;= l%shd;aul lsÍu
ms<sn| ämaf,daud mdGud,d we;=¿ iqrlaIs;;dj iy fi!LHh lrñka mj;S&
mdGud,d meje;aùu iy wjYH úfgl ² wd;;s l<ukdlrK mqyqKq jevigyk II. M,odhs;d úIhhkag wod< mqyqKq
iy;sl iy ämaf,daud m%odkh lsÍu II. ñh.sh fiajlfhl=f.a hefmkakkag jevigyka l%shd;aul lsÍu
1'6'4 lïlre jkaÈ flduidßia ld¾hd,h ysñjk jkaÈ uqo, mßK;Ndjhg m;ajk  M,odhs;d ämaf,daud jevigyka
VII. ld¾ñl iduh mj;ajd .ekSu wruqKq fiajfha fh§ isák wjia:dfõ § isÿjk f;la lïlre jkaÈ flduidßiajrhdf.a  M,odhs;d iy;sl m;% mdGud,d
lr.;a l%shdldrlïj, ksr; ùu wk;=re iïnkaOfhka jkaÈ ,nd§u i|yd Ndrldr;ajh hgf;a ;nd .ekSu iy  M,odhs;d fláld,sk mdGud,d
1934 wxl 19 orK lïlre jkaÈ wd{d tajd mßmd,kh lsÍu  mqyqKqlrejka mqyqKq lsÍfï
1'6'3 cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd fi!LH mk; mkjd we;' fuu mk;g hï hï jevigyka
wdh;kh wjia:djkays§ ixfYdaOk lsysmhla we;=<;a III. fiajdfhdaclhd jkaÈ f.ùu meyer yßk
2009 wxl 38 orK cd;sl jD;a;Sh jQ w;r" wjidk ixfYdaOkh 2005 wxl wjia:dj,§" tjeks fiajdfhdaclhkaf.a III. wdh;kj, M,odhs;dj jeälsÍu
wdrlaIK iy fi!LH ms<sn| wdh;k mk; 10 mk;ska isÿlr we;' lïlre jkaÈ pxp, iy ksYap, foam, w;am;a lr iïnkaOfhka WmfoaYl fiajdjka ,nd§u
uÕska tjl mej;s lïlre yd lïlre Widúh Èid úksiqre yd ufyaia;%d;a .ekSu iy jkaÈ whlr .ekSu i|yd
in|;d wud;HdxYfha wkqnoaO wdh;khla n,;, iys;j uq¿ Èjhsku wdjrKh jk m%isoaO fjkafoaisfha úlsŒu IV. wdishdkq M,odhs;d ix.uh yd iïnkaO
f,iska cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd mßÈ ixpdrl Widú 14lska o iukaú; ù jevigyka l%shd;aul lsÍu
fi!LH wdh;kh msysgqjk ,§' furg fõ' wêlrK fiajd fldñIka iNdj uÕska IV. fiajl jkaÈ rlaIK n,m;% ksl=;a  mqyqKq jevuq¿ meje;aùu
;=< ukd fi!LH yd wdrlaIK l%shdud¾. m;alrkq ,nk wêlrK ks,OdÍka jk lsÍu" w¨‍;a lsÍu iy wj,x.= lsÍu  E learning jevigyka meje;aúu
;=<ska jD;a;Sh wk;=re yd jD;a;Sh frda. lïlre jkaÈ flduidßia" w;sf¾l lïlre  ;dlaI‚l úfYaI{ fiajdjka
je<lSu yd ksjerÈ wdrlaIs; m%;sm;a;shla jkaÈ flduidßia yd ksfhdacH lïlre jkaÈ V. fiajlhl=g isÿjk wk;=rl§ ia:dkSh ,nd.eksu ;=<ska jevigyka
yd l%ufõohka ms<sme§u ;=<ska hym;a jev flduidßia hk ;k;=re 3lska o Y%S ,xld mÍlaIK meje;aùu l%shd;aul lsÍu
mßir ;;a;ajhla iEu mqoa.,fhl=gu .KldêldÍ fiajfha I jk mka;sfha ;k;=rlao
,nd§ug fuu wdh;kh lghq;= lrk w;r Y%S ,xld mßmd,k fiajfha ;k;=rla o we;=¿ VI. Y%S ,xldfjka msg; isÿjk wk;=re V. "‍5S"‍ iy;sllrK jevigyk l%shd;aul
fujeks mqyqKqjla ;=<ska m%;s,dN ,nd.; ;k;=re 43lska iukaú; fõ' i|yd Y%S ,xldfõ ,shdmÈxÑ lr we;s lsÍu
yels fiajl" fiajH yd ´kEu mqoa.,hl= keõ iy .=jka hdkdj, fiajfha kshq;=
i|yd wjYH wOHdmkh o fuu wdh;kh /lshdfõ fh§ isáh§ isÿjk wk;=rej,ska fiajlhka i|yd jkaÈ whlr .ekSug VI. udOH yd m%pdrK jevigyka l%shd;aul
úiska ,ndfokq ,nhs' ;=jd, ,nk fiajlhskag" /lshdfõ lghq;= lsÍu lsÍu
iajNdjh ksid je<÷Kq frda.j,ska mSvd
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd fi!LH ú`Èk fiajlhskag" fiajfha fh§ isák úg 1'6'5 cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h VII. cd;sl M,odhs;d iïudk ;rÕdj,sh
wdh;kh úiska mj;ajkq ,nk mdGud,d isÿjk wk;=rej,ska ñhhk fiajlhskaf.a j¾;udkfha § cd;sl M,odhs;d f,alï meje;aùu
hefmkakkag jkaÈ whlr §u m%Odk wruqK
² jD;a;Sh iqrlaIs;;dj iy fi!LH fõ' lïlre jkaÈ wêlrK l%shdj,sh
ms<sn| ämaf,daud mdGud,dj i|yd wmrdO kvq úOdk ix.%yh" isú,a
² jD;a;Sh iqrlaIs;;dj iy fi!LH kvq úOdk ix.%yh iy idlaIs wd{d mk;
ms<sn| iy;sl m;% mdGud,dj wod< lr .kakd w;r wNshdpk mámdáh
² jeú,s wxYfha jD;a;Sh iqrlaIs;;dj Èid wêlrKhlg iudk fõ'
iy fi!LH ms<sn| Wiia iy;slh

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


10 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
11
fojk mßÉfþoh

m%.;sh yd bosß oelau

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


12 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
13
m%.;sh yd bÈß oelau

jevlrk ck;djf.a whs;sjdislï wdrlaId fjkqfjka úfYaI ch.%yK /ila w;am;a


lr§u iy Tjqkaf.a fiajd iqrlaIs;;djh lr §ug wm wud;HdxYhg yels ùu ms<sn|
i,id §u lïlre wud;HdxYh i;= m%ldY lrkqfha f.!rj mQ¾jljh' tfia
m%Odk fufyjr fõ' tlS fufyjr lrd w;am;a lr.;a ch.%yK yd bÈß b,lal
.uka lsÍfï § úúO l%shdldrlï yryd my;ska ixlaIsma;j olajd we;
lïlre m%cdjg .;sl fiajdjla iemhSfï
j.lSu fuu wud;HdxYh úiska orkq ,nhs' 2'1'1 fiajlhskaf.a jD;a;Sh whs;sjdislï
—fi!Nd.Hfha oelau˜ m%;sm;a;s m%ldYhg iqrlaIs; lsÍfï wruq‚ka lïlre kS;s
wkql+,j rch uÕska l%shd;aul lrkq ,nk jvd;a Yla;su;a lsÍu
m%;sm;a;Ska u; msysgd —fm!oa.,sl wxYfha
fiajl wdrlaIdj we;s lsÍu iy ksmqK úfoaY lïlre fomd¾;fïka;=j wdrïN lrk ,o
/lshd n,ldhla ìys lsÍu˜ hk lafIa;%hka 1923 ld,fha isg mkjk ,o wd{d mk;a
hgf;a i|yka lr we;s ld¾hhka iy yd miqld,Skj mkjk ,o mk;a 50la
iqúfYaIs m%uqL;d" ;srir ixj¾Ok b,lal muK Y%S ,xldj ;=< lïlre iqNidOkh"
iy Y%s ,xldj tlÕ;ajh m< lr we;s yd whs;sjdislï wdrlaId lsÍu Wfoid
cd;Hka;r lïlre iïuq;Skag wkql+,j j¾;udkfha § l%shd;aul fjñka mj;S'
wud;HdxYfha jevigyka ilia lr we;' ,dxlSh Y%u n,ldh uqyqK fok j¾;udk
wud;HdxYh iy wkqnoaê; wdh;k úiska yd wkd.; ld,Sk wNsfhda. ch.ekSu
2021 j¾Ih ;=< lïlre m%cdj fjkqfjka i|yd iqÿiq jk wdldrhg mj;akd lïlre
bgq lrk ,o ld¾hNdrh fuu mßÉfþoh kS;s ixfYdaOkh lsÍug iy w¿;ska
uÕska bÈßm;a lr we;' kS;s ilia lsÍug lïlre wud;HdxYh
úiska mshjrhka f.k ;sfí' j¾;udk
2'1 úfYaI ch.%yK" wNsfhda. yd bÈß lïlre kS;sfhys mj;akd ixlS¾K;d iy
oelau m%dfhda.sl Ndú;fha § u;=jk .eg¿
y÷kdf.k fiajH - fiajl yd rdcH hk
Y%S ,xldj ;=< wdfhdack ys;ldó mßirhla ff;%md¾Yjh fj;u kS;sfha wdjrKh
we;s lsÍu Wfoid fukau rfgys wkd.; ie,fik mßÈ lïlre kS;s ixfYdaOkh
wNsjDoaêh w;am;a lr .ekSug yels jk yd kj kS;s mekùu flfrys wud;HdxYfha
mßÈ ms<s.;a cd;sl yd cd;Hka;r iudc wjOdkh fhduq ù we;'
wd¾Ól ;;ajhkag iy lïlre m%{ma;s
yd m%ñ;Skag wkql+, jk whqßka ffk;sl 1' cd;sl wju fõ;kh re' 10"000$- isg
m%;smdok iïmdokh lr §u wud;HdxYh re' 12"500$- olajd re' 2"500$-lska
i;= ld,Sk j.lSuls' tys § mj;akd wK by< kexùu
mk;a" kS;s Í;s j¾;udk yd wkd.; jev fiajdfhdaclfhl= úiska hï fiajlfhl=
f,dalhg .e,fmk whqßka ixfYdaOkh lsÍu fiajfha fhdojd .ekSfï § uilg
fukau jev lrk ck;djf.a whs;sjdislï f.úh hq;=j ;snQ wju fõ;kh jk
iqrlaIs; lsÍug o fuu wud;HdxYh ne£ re' 10"000$-l uqo, 2021 wxl 16 orK
isáhs' fiajlhskaf.a cd;sl wju fõ;kh
^ixfYdaOk& mk; uÕska re' 12"500$- olajd
2021 j¾Ifha § rg ;=< mej;s fldúâ - by< kxjk ,§' 2021 wf.daia;= ui iïu;
19 jix.; ;;a;ajh yuqfõ jqjo ld¾ñl lrk ,o fuu mk;ska f.ùug kshu jk
iduh mj;ajdf.k hñka lïlre ck;dj re' 12"500$-l wju uQ,sl jegqmg wu;rj

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


14 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
15
re' 1"000$-la yd re' 2"500$-la jk whjeh lïlre kS;Skays <ud Y%uh fhdod .ekSu 5' fiajl w¾:idOl wruqof,a w¾: ksrEmKh 2021 wxl 23 orK fiajl
iyk §ukd fol tlal< úg re' 16"000$-l ms<sn| ffk;sl m%;smdok my; i|yka idudðlhkag ;u udisl odhl uqo,a w¾:idOl wruqo,a ^ixfYdaOk& mk; uÕska
wju udisl jegqmla ;u fiajlhka fj; mk;a yd fr.=,dis ixfYdaOkh lrñka .sKqï.; ùu ms<sn|j laI‚lj ixfYdaOkh lrk ,§'
f.ùug fiajdfhdaclhka kS;suh ne£ulg iïu; lr .kakd ,§' oekqï §u i|yd cx.u ÿrl:k flá
,la fõ' ² 2021 wxl 01 orK idmamq yd m‚úv fiajdjla l%shd;aul lsÍug ta wkqj" fuys m%:u iudc wdrlaIK .súiqu
ld¾hd,Sh fiajlhska ms<sn| wod<j fiajl w¾:idOl wruqo,a bkaÈhdkq rch iuÕ w;aika lsÍu i|yd
2' lïlrejkaf.a rlaIdj wjika lsÍfï§ ^ixfYdaOk& mk; mkf;a fr.=,dis ixfYdaOkh wjYH lghq;= isÿ lrñka lrñka mj;S' ta
f.úh hq;= jk Wmßu jkaÈ uqo, ² 2021 wxl 02 orK ia;%Ska" ;reK fiajl w¾:idOl wruqof,a idudðlhkaf.a iuÕ bkaÈhdfõ fiajh lrk Y%S ,dxlsl
re' 1"250"000$- isg re' 2"500"000$- wh iy <uhska fiajfha fhoùfï udisl odhl uqo,a fiajdfhdaclhd úiska Y%ñlhkag ish iudc wdrlaIK wruqof,a
olajd by< kexùu ^ixfYdaOk& mk; ksis mßÈ Y%S ,xld uy nexl=j fj; f.jd odhl uqo,a ,nd .ekSug bkaÈhdkq kS;sh
fiajdfhdaclhka úiska idOdrK fya;=jla ² 2021 wxl 03 orK bkaÈhdkq we;ao hkak fyda ;u .sKqug uqo,a ksis wkqj jhi wjqreÿ 58 iïmQ¾K jk ;=re
fkdue;sj fiajlhka fiajfhka bj;a lsÍfï mßÈ fma%IKh ù we;ao hkak idudðlhdg n,d isàug isÿ fkdjkq we;'
ixl%u‚l lïlre ^ixfYdaOk& mk;
§ o wdh;k m%;sjHqy.; lsÍfï§ fiajl läkñka oek.ekSug yelshdjla fuf;la
² 2021 wxl 04 orK l¾udka;Yd,d
ixLHdj wvqlsÍu iy wdh;k jid oeóu fkdmej;s w;r Y%S ,xld uy nexl=j úiska 7' jhi wjqreÿ 18g wvq <uhska fiajfha
^ixfYdaOk& mk;
jeks wjia:dj,§ fiajlhkaf.a fiajh ,ndfokq ,nk w¾O jd¾Isl .sKqï m%ldYh fhoùu ;ykï flfrk wka;rdhldÍ
² 2021'01'06 Èke;s 2209$41 wxl
wjika lrk wjia:dj,§ o f.úh hq;= uÕska jir ueo iy jir wjidk fYaIh /lshd ksfhda. ,ehsia;=j ixfYdaOkh
jkaÈ uqof,a m%udKh ;SrKh lsÍug mokï orK .eiÜ m;%fha m< lrk
ms<sn| f;dr;=re muKla ,nd fohs' wruqo,a lsÍu
lr .kakd 1971 wxl 45 orK fiajlhskaf.a ,o 1958 wxl 15 orK fiajl
.sKqï.; ùfï f;dr;=re idudðlhdg 1956 wxl 47 orK ia;%Ska" ;reK wh iy
fiajh wjika lsÍfï ^úfYaI úêúOdk& mk; w¾:idOl wruqo,a mk;g wod<
läkñka oek .ekSug yelshdj mj;skafka <uhska fiajfha fhoùfï mk; hgf;a iïu;
hgf;a .eiÜ lr ;snQ jkaÈ iQ;%fha mej;s fr.=,dis kï fiajdfhdacl úiska f.ùï meyer lrk ,o 2021 wxl 01 orK wka;rdhldÍ
Wmßu jkaÈ iSudj re' 1"250"000$-la úh' yeÍula isÿlr we;akï ta ms<sn|j lïlre /lshd ksfhda. uÕska ta jkf;la mej;s
fuu ;;ajh ;=< by< jegqmla ,nd .kakd 4' fiajlhl= fiajhg n|jdf.k Èk 30la fomd¾;fïka;=j fj; oekqï §fuka wjYH wka;rdhldÍ /lshd 51l ,ehsia;=j
jeä fiajd ld,hla imqrk ,o fiajlhkag we;=<; lïlre fomd¾;fïka;=fõ bÈß mshjr i|yd fhduq ùug fiajlhdg /lshd 71la olajd mq¿,a lrk ,§' fuu kj
,nd.; yelsj ;snQ Wmßu jkaÈh jegqmg ,shdmÈxÑh wksjd¾h lsÍu i|yd yelshdj ,efí' udislj ;u .sKqug fr.=,dis uÕska jhi 18g wvq ;eke;a;ka
idfmalaIj iq¿ w.hla .kakd neúka 1958 wxl 15 orK fiajl w¾:idOl uqo,a nerùu ms<sn| cx.u ÿrl:k flá .Dyia: fiajlfhl= f,i fiajfha fhoùu"
widOdrK nj fmkS hk ,§' tu iSudj wruqo,a mkf;a fr.=,dis ixfYdaOkh m‚úvhla uÕska idudðlhdg oekqï §ug i;aj >d;ld.drj," m<sfndaOkdYl jeks
ixfYdaOkh lrñka 2021'02'25 Èke;sj fndfyda fiajdfhdaclhka ;u fiajlhkaf.a yelsjk mßÈ 2021'10'12 Èke;s wxl 2245$13 lDIsridhk øjH ksIamdokh lrk" .nvd
ksl=;a lrk ,o wxl 2216$17 orK .eiÜ fiajl w¾:idOl wruqo,a Y%S ,xld uy orK .eiÜ m;%fha m< lrñka 1958 wxl lrk" úl=Kk ia:dkj," r;s{a{d jeks
m;%h uÕska re' ,laI úismy ^2"500"000$-& nexl=j fj; f.ùï l<o Tjqkaf.a Ôj o;a; 15 orK fiajl w¾:idOl wruqo,a mk;a mqmqrk øjH ksmojk fyda úl=Kk ia:dkj,"
olajd by< kxjk ,§' úia;r we;=<;a ABH wdlD;sm;% ksis mßÈ fr.=,dis ixfYdaOkh lrk ,§' uD; YÍrd.drj," wjux.,Yd,dj,
lïlre fomd¾;fïka;=fõ ,shdmÈxÑ lsÍu fyda hï ;reK wfhl=f.a fi!LHhg fyda
3' fiajlhka /lshdfjys fhdojd .ekSug w;miq lrkq ,nhs' fuu úia;r ,nd §u 6' úfoaYhka iuÕ iudc wdrlaIK wdrlaIdjg ydkslr úh yels ia:dkj,
yelsjk wju jhia iSudj wjqreÿ 14 ffk;sl wjYH;djla f,i i|yka jqjo hï .súiqïj,g t<ôu myiq lrjk mßÈ we;=¿ /lshd 71l fhoùu kS;sfhka ;ykï
isg 16 olajd by< kexùu ksYaÑ; ld, iSudjla ;=< ,shdmÈxÑ úhhq;= 1958 wxl 15 orK fiajl w¾:idOl lrhs' fuuÕska orefjl=g $ ;reK wfhl=g
orejkag ysñúh hq;= wdorh yd /ljrKh njg i|ykla fkd;sîu fya;=fjka fiajd wruqo,a mk; ixfYdaOkh wk;=reodhl úh yels iy orefjl=f.a
,nd foñka yd .=Kd;aul wOHdmkhla ,nd fhdaclhka úiska fuf,i ;u fiajlhka Y%S ,dxlsl iud.ul úfoaY YdLdj, fiajh fyda ;reK wfhl=f.a ldhsl" udkisl yd
§u ;=< wkd.; f,dalhg jákd mqrjeishka fiajl w¾:idOl wruqof,a ,shdmÈxÑ lrk fiajlhka fjkqfjka trg iudc iodpdrd;aul j¾Okhg ndOd úh yels
ìys lsÍfï wruqK fmroeßj 2015 § fkdlsÍu fya;=fjka ish w¾:idOl m%;s,dN wdrlaIK wruqo,a i|yd f.úh hq;= odhl /lshdjkays kshe,Su j<lajd we;' fuu
wOHdmk wd{d mk;g mkjk ,o fr.=,dis wdmiq .ekSug hk wjia:dfõ § fiajlhkag uqo,a fjkqjg Y%S ,xldfõ fiajl w¾:idOl ixfYdaê; wka;rdhldÍ /lshd ksfhda.
uÕska Y%S ,xldfõ orejkaf.a wksjd¾h úúO wmyiq;djkag uqyqK mEug isÿ fõ' wruqo,g wLKavj odhl;ajh oelaúh 2021'11'18 Èke;s wxl 2251$35 orK .eiÜ
wOHdmk jhi wjqreÿ 16 f,i kshu lr fuu ;;a;ajh j<lajd,Sfï wruq‚ka yels jk mßÈ yd úfoia iud.ul Y%S ,xld m;%fha m<lr md¾,sfïka;= wkque;sh ,nd
we;' Y%S ,xldj úiska wmrdkqu; lrk hï fiajlfhl= fiajhg ne£ Èk 30la YdLdj, fiajd kshqla;slhka Wfoid furg we;'
,o cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha 1973 we;=<; ish fiajd ia:dkh msysá m%foaYhg fiajl w¾:idOl wruqo,g odhl;ajh
^wxl 138& fiajfhys fhoùfï wju jhi wod< lïlre ld¾hd,fha ,shdmÈxÑhg oelaùug yelsjk mßÈ forg w;r iudc 8' fm!oa.,sl wxYfha fiajlhka i|yd
iïuq;sfhyso /lshdjl fhÈh yels wju fiajdfhdaclhd úiska úia;r heùu wdrlaIK .súiqïj,g t<öug myiqjk wju úY%du jhila ;srKh lsÍfï
jhi wjqreÿ 15 fyda wod< rfgys wksjd¾h wksjd¾h lrñka fiajl w¾:idOl wruqo,a mßÈ 1958 wxl 15 orK fiajl w¾:idOl l%ufõohla y÷kajd foñka 2021 wxl
mdi,a wOHdmk jhi úh hq;= nj okajd mkf;a fr.=,dis ixfYdaOkh lrk ,o wxl wruqo,a mkf;a fiajd kshqla;slhd hk w¾: 28 orK fiajlhka úY%du hdfï wju
we;' tu ,dxlSh yd cd;Hka;r ffk;sl 2249$13 yd 2021'10'12 Èke;s .eiÜ m;%h ksrEmKh yd wdjrK fiajd kshqla;sh hk jhi mk; y÷kajd §u
;;a;ajhkag wkql+, jk mßÈ Y%S ,xldfõ md¾,sfïka;= wkque;sh u; ksl=;a lrk ,§'

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


16 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
17
Y%S ,xldfõ fm!oa.,sl wxYh i|yd jk mßÈ m%;smdok tla fldg we;' wêlrKh fyda lïlre flduidßia yryd wk;=rej mk;a flgqïm; .eiÜ m;%fha
lïlre kS;s uÕska kshu lrk ,o ksYaÑ; kS;s{fhl=g fyda fjk;a ksfhdað;fhl=g m< lsÍug;a md¾,sfïka;=fõ wkque;shg
úY%du jhila fkdmej;s w;r fiajl 10' lïlre kvq úuiSu läkï lsÍu fmks isáug n,h ,nd fokq ,efí' bÈßm;a lsÍug;a wjYH lghq;= isÿ lrkq
w¾:idOl wruqof,a m%;s,dN ,eìh yels i|yd ufyaia;%d;a wêlrK yd ,efí'
wju jhi jk ldka;djka i|yd jhi wjq' lïlre úksYaph iNd fj; iu.dó j¾;udkfha § lïlre úksYaph iNdfõ
50 iy msßñ fiajlhka i|yd jhi wjq' 55 wêlrK n,hla ,nd §u ksfhda.h ,nd §fuka miq tu ksfhda.h 13' ;SrK l%shd;aul lsÍfï§ isÿ jk
iïmQ¾K ùfï § úY%du .kajk l%ufõohla j¾;udkfha § ish¨‍u lïlre kS;s yd fiajl meyer yßk fiajdfhdaclhskag tfrysj wkjYH wNshdpkhka wju lsÍu
wkq.ukh lsÍu we;eï fiajdfhdaclhka w¾:idOl m%;smdok W,a,x>kh jQ úg iyk ksfhda.h n,d;aul lsßu i|yd ufyaia;%d;a i|yd fíreïlrK m%odk" ld¾ñl
úiska isÿ lrk ,§' ol=Kq wdishdkq l,dmSh ,nd .ekSug ufyaia;%d;a wêlrKfha kvq wêlrKfha meñ‚,s f.dkq l< hq;=j we;' wêlrK ksfhda.j,g ßÜ whÿïm;%"
rgj, úY%du jhi wjq' 58" 59" 60 f,i mejßh hq;= fõ' fuys§ we;sjk m%udohka fï iïnkaOfhka jk m%udohka wju lsßu m%;sfYdaOk yd wNshdpk f.dkq lsÍfï
mej;Su yd Y%S ,dxlslhskaf.a Wmf;a § ksid fiajlhkag ysñ mdßf;daIsl" fiajl i|yd lïlre úksYaph iNd iNdm;sjrekag § wem ;ekam;a lsÍfï m%;smdok f.k
wdhq wfmalaIdj hk lreKq i,ld n,d w¾:idOl yd ysÕ jegqma jeks jHjia:dms; ;u ksfhda. n,d;aul lsÍfï n,h ,nd Èh tau
fm!oa.,sl wxYfha wju úY%du jhi wjq' ysñlï whlr §u i|yd jir 5 - 6l hq;= fõ' fï i|yd 1950 wxl 43 orK ld¾ñl
60 f,i ;SrKh lsÍu i|yd 2021 wxl 28 §¾> ld,hla n,d isàug isÿfõ' fuhg wdrjq,a mk; ixfYdaOkh lrkq ,efí' mk;
orK fiajlhkaf.a úY%du hdfï jhi mk; úi÷ula f,i ld¾ñl wdrjq,a úi`oSu fuu ixfYdaOkhka isÿ lsÍu i|yd jk ixfYdaOkh i|yd jk wjika flgqïm;
2021 wf.daia;= ui § iïu; lr.kakd i|yd muKla n,d;aul jk mßÈ w;sf¾l wjika flgqïm; kS;sm;s fomd¾;fïka;=j kS;sm;s fomd¾;fïka;=j fj; bÈßm;a
,§' óg wdkqYdx.slj 2021 wxl 29 orK ufyaia;%d;a n,;, lïlre úksYaph fj; bÈßm;a lr tu fomd¾;fïka;=fjka lr we;s w;r tu fomd¾;fïka;=fjka
lïlrejkaf.a rlaIdj wjika lsÍfï iNd iNdm;sjreka fj; mejÍug úfYaI kS;sm;s iy;slh ,eî we;s w;r kS;s kS;sm;s iy;slh iy kS;s flgqïm;a
^úfYaI úêúOdk& mk; o mkjk ,§' úêúOdk mk;la flgqïm;a lr we;' mk; flgqïm;a iïmdol fomd¾;fïka;=fjka iïmdol fomd¾;fïka;=fjka ff;%NdIsl
fuu kj mk;a ;=<ska fm!oa.,sl wxYfha ixfYdaOkh i|yd jk wjika flgqïm; ff;%NdIsl wjika flgqïm; ,eîfuka wjika flgqïm; ,eîfuka wk;=rej mk;a
m<mqreÿ mßK; fiajlhkaf.a oekqu tu kS;sm;s fomd¾;fïka;=j fj; bÈßm;a wk;=rej mk;a flgqïm; .eiÜ m;%fha flgqïm; .eiÜ m;%fha m< lsÍug;a
wdh;khkays fukau rfÜ ixj¾Okhg lr we;s w;r tu fomd¾;fïka;=fjka m< lsÍug;a md¾,sfïka;=fõ wkque;shg md¾,sfïka;=fõ wkque;shg bÈßm;a
o jvd M,odhS f,i odhl lr .ekSug kS;sm;s iy;slh iy kS;s flgqïm;a bÈßm;a lsÍug;a wjYH lghq;= isÿ lrkq lsÍug;a wjYH lghq;= isÿ lrkq ,efí'
wjia:dj Wod jk w;r Y%u n,ldfha by< iïmdol fomd¾;fïka;=fjka ff;%NdIsl ,efí'
M,odhs;djla wdrlaId lr .ekSug uy;a wjika flgqïm; ,eîfuka wk;=rej mk;a 14' úIudpdr l%shdjla fya;=fldg f.k
rel=,la ,nd fokq we;ehs wfmalaId flf¾' flgqïm; .eiÜ m;%fha m< lsÍug;a 12' ksfhda. l%shd;aul lsÍfï§ isÿ jk ydïmq;=ka úiska jev ;ykï lsÍï
md¾,sfïka;=fõ wkque;shg bÈßm;a wkjYH wNshdpkhka wju lsÍu fyda fjk;a wdldrfha úkh l%shdud¾.
9' fiajfha fh§ isáh§ isÿjk wk;=rl§ lsÍug;a wjYH lghq;= isÿ lrkq ,efí' i|yd ßÜ whÿïm;%" m%;sfYdaOk yd f.k wjidk úkh ;SrKh ,nd Èh
lïlre jkaÈ wd{d mk; hgf;a wNshdpk f.dkq lsÍfï § wem ;ekam;a hq;= ld,iSudjla kshu lsÍu
,ndfok Wmßu jkaÈ uqo, re' 11' lïlre úksYaph iNd bÈßfha lsÍfï m%;smdok f.k tau úkh mÍlaIKj,g ,laj isák fm!oa.,sl
550"000$- isg re' 2"000"000$- olajd kS;s{hka fkdjk fiajl lïlre flduidßia ckrd,ajrhdf.a wxYfha fiajlhka iïnkaOfhka .kq ,nk
by< kexùu ksfhdað;hkag fmks isáug iy ksfhda.hg tfrysj ßÜ wd{djla b,a¨‍ï úkh l%shdud¾. läkï lsÍug wjYH
1934 wxl 19 orK lïlre jkaÈ wd{d lïlre úksYaph iNd ksfhda. lsÍfï § fyda ufyaia;%d;a wêlrK ;Skaÿjlg kS;suh m%;smdok f.k tau i|yd 1950 wxl
mk;g wjika jrg 2005 jif¾§ f.k tk n,d;aul lsÍfï n,h lïlre tfrysj wNshdpkhla isÿ lsÍfï § wem 43 orK ld¾ñl wdrjq,a mk; ixfYdaOkh
,o ixfYdaOkh wkqj fiajfha fh§ isáh § úksYaph iNd iNdm;sjreka fj; ,nd uqo,la lïlre flduidßia ckrd,ajrhd flf¾'
isÿjk yÈis wk;=rl §" jD;a;Sh frda.hl §u fj; ;ekam;a lsÍfuka wk;=rej muKla
§ fiajlfhl= fj; whlr Èh yels Wmßu ydïmq;=ka úiska widOdrK f,i fiajfhka tu wêlrK l%shdj,sh wdrïN lsÍug yels wjidk úkh ;SrK ,nd §ug oS¾> ld,hla
jkaÈ iSudj re' 550"000$- f,i mej;sks' bj;a lsÍï iïnkaOj fiajlhka úiska jk mßÈ" lïlrejkaf.a rlaIdj wjika .; ùu uÕska fiajlhskag yd fiajlhskaf.a
fuu Wmßu jkaÈ iSudj re' ñ,shk fol mjrd we;s kvqj,§ fiajlhska fjkqfjka lsÍfï ^úfYaI úêúOdk& mk; ixfYdaOkh hefmkakkag úYd, w.;shla isÿ fõ' úkh
^re' 2"000"000$-& olajd jeälsÍug iy Bg j¾;udkfha § fmks isákq ,nkafka ks;s{hska lrkq ,efí' ;SrK l%shd;aul lsÍfï§ isÿ l%shdud¾. f.k wjidk úkh ;SrKh ,nd
iudkqmd;sl f,i wfkla jkaÈ iSudjkao iy jD;a;Sh iñ;s ksfhdað;hska mu‚' fï jk wkjYH wNshdpkhka wju lsÍu i|yd §u i|yd ld, rduqjla ks¾Kh l< hq;=
jeä lsÍug 2022 wxl 10 orK mk; i|yd kS;s{hska fkdjk ksfhdað;hskag fuu kS;suh m%;smdok we;s lrkq ,efí' fõ' tneúka" fiajlfhl=f.a jev ;ykï
uÕska md¾,sfïka;= wkque;sh ysñ úh' fuu fiajlhska fjkqfjka fmks iSáug n,h ,nd fuu ixfYdaOkhka isÿ lsÍu i|yd jk lrkq ,enQ wjia:djl §" tÈk isg udi
ixfYdaOk uÕska fuf;la rdcH fiajlhkag §ug wjYH lghq;= wrUd we;' tys§ 1950 wjika flgqïm; kS;sm;s fomd¾;fïka;=j 06la we;=<; úkh mÍlaIKhla mj;ajd
muKla ysñj ;snQ whs;sjdislula jk fiajd wxl 43 orK ld¾ñl wdrjq,a mkf;a 46 fj; bÈßm;a lr tu fomd¾;fïka;=fjka wjika úkh ksfhda.hla ,nd §ug yd wod<
ia:dkhg hk w;r iy fiajh ksu fldg jk j.ka;sh ixfYdaOkh lsÍfuka ´kEu kS;sm;s iy;slh ,eî we;s w;r kS;s fpdaokdj uQ,H jxpdjla fkdjkafka kï
wdmiq tk w;r isÿjk wk;=rej,go n,h,;a ks,Odßfhl=g" fíreïlrefjl=g flgqïm;a iïmdol fomd¾;fïka;=fjka jev ;ykug ,la jQ ld,h ;=< fiajlhdg
fiajdfhdaclhd úiska jkaÈ f.ùug yels lïlre úksYaph iNdfõ ld¾ñl ff;%NdIsl wjika flgqïm; ,eîfuka wv jegqma ,nd .ekSug yels jk mßÈ

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


18 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
19
úêúOdk we;=<;a lrñka ld¾ñl wdrjq,a jk mßÈ ^úfYaIfhka ldka;d fiaúldjkaf.a fiajd ia:dkfha § isÿ jQ wk;=re i|yd jkaÈ m%;sldr wdjrKh lsÍu i|yd wefußldkq
mk; ixfYdaOkh lsÍug wfmalaIs;h' wdrlaIdj ;yjqrejk mßÈ& idmamq yd f.ùfï l%shdj,sh läkï lsÍu Wfoid jkaÈ fvd,¾ 3"000 - 15"000 w;r jkaÈ uqo,la
uQ,sl flgqïm; kS;s flgqïm;a iïmdol ld¾hd, fiajl mk; ixfYdaOkh lsÍu f.ùug wod< kvq úNd. lsÍug lïlre m%odkh lsÍug;a uQ,sl l%shdud¾. f.k
úiska ilia lr we;s w;r ta iïnkaOfhka ;=<ska wod< fiajd fldkafoais ms<sn| iSud jkaÈ flduidßia iy lïlre úksYaph iNd we;' oeä ysßyerhg ,laùu" nrm;,
wud;HdxY ksÍlaIK ,nd § we;' wjika ,sys,a lsÍu isÿ l< hq;= fõ' tfiau" Y%u fj; iu.dó wêlrK n,;, ,nd §ug frda.dndOj,g f.dÿre ùu" nrm;,
flgqïm; yd kS;sm;s iy;slh ,eîfuka n,ldh ;=< ldka;d fiajd kshqla;sh by< wfmalaId flf¾' wud;H uKav, m;%sldj wk;=rlg uqyqK mEu fukau fldúâ - 19
wk;=rej mk;a flgqïm; .eiÜ m;%fha kexùu i|yd kuHYS,S fiajd uqr l%uhla iuÕ ixfYdaê; mk;a flgqïm;a ilia lr jeks jix.; ;;a;ajhka wdjrKh lsÍu
m< lsÍug;a md¾,sfïka;=fõ wkque;shg y÷kajd §u jeks l%shdud¾. o we;=,;a l< we;' wud;H uKav,fha wkque;sh ,enqKq i|yd m%;smdok we;=<;a lsÍug wfmalaIs;h'
bÈßm;a lsÍug;a wud;H uKav,fha hq;= fõ' wod< lafIa;%j, jHjidhlhska" miq bÈß lghq;= isÿlsÍug kshñ;h Bg wu;rj" tu rlaIK wdjrKh
wkque;sh kej; ,nd .; hq;= fõ' fiajdfhdaclhskaf.a iy f;dr;=re yd wksjd¾hfhka ,nd § we;s njg ikd: lrk
ikaksfõok ;dlaIK ksfhdað;dh;kfhys 20' .Dyia; fiajlhska i|yd iudc idlaIs bÈßm;a l< hq;= njg msg;aùug fmr
15' jD;a;Sh wdrlaIdj" fi!LH yd (ICTA) ks¾foaY i,ld n,d ilia lrk wdrlaIKh jHdma; lsÍug .Dyia: bÈßm;a l< hq;= fldkafoaishla jYfhka
iqnidOkh iïnkaO kj mk;la ,o flgqïm;" cd;sl lïlre WmfoaYl fiajlhska lïlre kS;s uÕska ksIaldYk jd¾;djg we;=<;a lsÍug
y÷kajd §u iNdfõ wkque;sh i|yd bÈßm;a lsÍug wdjrKh lsÍu fhdackd flf¾' fï iïnkaOfhka wud;H
l¾udka;Yd,d wd{d mkf;a oekg mj;sk kshñ;h mämd,l iNd wd{d mk;" fiajl w¾:idOl uKav,fha wkque;sh ,ndf.k we;s w;r
ffk;sl m%;smdok fiajl fi!LH yd wruqo,a mk;" fiajl Ndrldr wruqo,a úfoaY /lshd m%j¾Ok iy fjf<|fmd<
iqNidOkh wdrlaId lsÍu i|yd m%udKj;a 17' 1958 wxl 15 orK fiajl w¾:idOl mk;" ud;D m%;s,dN mk;" mdßf;daIsl úúOdx.SlrK rdcH wud;HdxYh uÕska
fkdfõ' cd;Hka;rj ms<s.;a m%ñ;Ska flfrys wruqo,a mk; ixfYdaOkh lsÍu mk; wd§ mk;a lsysmhla ;=<g .Dyia: wjYH bÈß l%shdud¾. .ksñka isà'
wjOdkh fhduq lrñka fiajd ia:dkhkays fiajl iqNidOkhg iy j¾;udk iudc fiajlhska we;=,;a lsÍu isÿ l< hq;= fõ'
fiajl fi!LH" iqrlaIs;;dj yd iqNidOkh wd¾Ól ;;a;ajhg .e<fmk mßÈ fiajl ixl,am m;%sldj cd;sl lïlre WmfoaYl 2'1'2 fldúâ - 19 jix.;h yuqfõ fiajlhska
iq/flk jd;djrKhla we;s lsÍu i|yd w¾:idOl wruqo,a mk; ixfYdaOkh l< iNdj fj; bÈßm;a lr wkque;sh ,o miq iy fiajdfhdaclhska wdrlaId lsÍu
kj kS;s y÷kajd §u ld,Sk wjYH;djls' hq;=h' fiajlfhl= iafõÉPd úY%du fhdackd ta wkqj wod< mk;a ixfYdaOkh lsÍug
ilia lr we;s flgqïm;g isÿ l< yels l%uhla hgf;a fyda j¾;udk jev f,dj wud;H uKav,fha wkque;sh ,nd.; hq;=h 2020 j¾Ifha § fldúâ - 19 jix.;h
ixfYdaOk y÷kd .ekSu i|yd wud;H wjYH;d u; jhi wjqreÿ 55 iïmQ¾K ùug wdrïNùu;a iuÕska m%Odk;u iudc
uKav,h úiska .re kS;sm;s;=udf.a iy fmr úY%du .ekSfï§ fiajl w¾:idOl 21' rlaIK w,úlrejka i|yd fiajl l;sldj; hdka;%Kh jk cd;sl lïlre
kS;s flgqïm;a iïmdol fomd¾;fïka;=fõ wruqof,a m%;s,dN ,nd .ekSug m%;smdok w¾:idOl wruqo,a mkf;a wdjrKh WmfoaYl iNdfõ wkqlñgqjla f,i .re
ksfhdað;hska o we;=<;a jk mßÈ lñgqjla ie,iSug lghq;= lrkq ,efí' Y%S ,xld ,nd §u wud;H;=ud uq,iqk orK ff;%md¾Yùh
m;a lrk ,§' lñgqfõ ksÍlaIK ,eîfuka uy nexl=fõ ksÍlaIK ie,ls,a,g f.k rlaIK w,úlrejka i|yd fiajl ld¾hidOk n,ldhla ia:dmkh lrk
miq bÈß l%shdud¾. .ekSug kshñ;h' lïlre fomd¾;fïka;=j úiska ilia lrk w¾:idOl wruqo,a mkf;a wdjrKh ,nd ,§' ld¾hidOk n,ldfha ld¾hh jQfha
,o flgqïm; cd;sl lïlre WmfoaYl §ug wod< md¾Yjhka iuÕ uQ,sl idlÉPd fldúâ - 19 uÕska fiajlhka iy wdh;k
16' fiajl iqnidOkhg yd j¾;udkhg iNdfõ wkque;sh i|yd bÈßm;a lsÍug mj;ajkq ,nk w;r wud;H uKav,fha fj; we;s jk n,mEu wju lsÍu ms‚i
.e,fmk mßÈ 1954 wxl 19 orK kshñ;h wkque;sh ,enqKq miq bÈß lghq;= isÿlsÍug mQ¾j l%shdldÍ l%shdud¾. .ekSuh'
idmamq yd ld¾hd, fiajl mk; kshñ;h
ixfYdaOkh lsÍu 18' 1983 wxl 12 orK mdßf;daIsl mk; 2021 j¾Ih ;=< lñgqj /iaùï jdr ;=kla
úfYaI ksfhda. u; iSud ,sys,a lr we;s idmamq ixfYdaOkh lsÍu 22' Y%S ,dxlsl ú.u‚l Y%ñlhska i|yd mj;ajd we;' úúO md¾Yjlrejka w;r
yd ld¾hd, fiajl mk; hg;g .efkk fiajl iqNidOkhg iy j¾;udk rlaIK ysñlï m%odkh lsÍu úYajdih f.dv ke.Sug iy hï .eg¿ldÍ
.=jkaf;dgqm<" fkajdisl fydag,a iy iudc wd¾Ól ;;a;ajhg .e<fmk mßÈ Y%S ,dxlsl ú.u‚l Y%ñlhskag m%;s,dN ;;a;ajhka w¾nqo olajd W;aikak ùug
wjkay,a ^rd;%s 10& hk jHdmdr wdh;k yer mdßf;daIsl mk; ixfYdaOkh l< hq;=h' iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xld úfoaY fiajd fmr wjYH l%shdud¾. .ekSug fuu
fiiq wdh;kj,g rd;%s 8ka miq ldka;djka lïlre fomd¾;fïka;=j úiska ilia lrk kshqla;s ld¾hdxYh uÕska ú.u‚l Y%ñl lñgqj fnfyúka bjy,a úh' ld¾hidOk
fiajfha fhoùug fiajdfhdaclhskag ,o o< flgqïm; cd;sl lïlre WmfoaYl rlaIK wdjrKhla mj;ajdf.k hkq ,nhs' /iaùïj,§ fiajlhka yg jegqma f.ùu
whs;shla ke;' ta iïnkaOfhka" f;dr;=re iNdfõ wkque;sh i|yd bÈßm;a lsÍug j¾;udkfha§ ú.u‚l Y%ñlfhl=f.a iïnkaOfhka my; oelafjk tlÕ;djkag
;dlaIKh iïnkaO oekqu mdol lr.;a kshñ;h urKhl§ ,nd fok Wmßu jkaÈ uqo, t<fUk ,§
jHdmdr l%shdj,s l<ukdlrK (Business re' 600"000$-la jeks wju uÜgul mj;S'
Process Outsourcing (BPO) jHdmdr 19' lïlre jkaÈ ,nd §u iïnkaO ld¾hh ú.u‚l Y%ñl urKhl§ hefmkakka ² 2021 ckjdß isg cqks olajd ld,
wka;¾cd;sl ld, iSud wkqj l%shd;aul läkï lsÍu i|yd lïlre jkaÈ i|yd wefußldkq fvd,¾ 15"000l wju mßÉfþoh i|yd ixpdrl lafIa;%fha
ùu ksid tu ld, iSud kS;s wkqj jHdmdr flduidßia iy lïlre úksYaph iNd jkaÈhla we;=¿j kj rlaIK l%uhla fhfok jHdmdr yd fldúâ - 19
mj;ajd .ekSu wiSre fyhska tu lafIa;%j, fj; iu.dó wêlrK n,hla ,nd§u y÷kajd§ug;a" iaÓrj fyda w¾O jYfhka jix.;fha n,mEu yuqfõ fï jk
kshe,S isák fiajlhkaf.a whs;Ska iqrlaIs; wdndê; ;;a;ajhg m;a jqjfyd;a ffjoH úg;a idudkH mßÈ mj;ajd f.k

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


20 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
21
hdug fkdyels wfkl=;a lafIa;%j, iuÕ Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s iuia; Y%S ,dxlsl Y%u n,ldhu 2'1'7 lïlre wdrjq,a ksrdlrKh i`oyd
jHdmdr i|yd lïlre flduidßia ld¾hdxYfha myiqlï iemhSfï ld¾hNdrh wd¾Ólfha fldgialrejka lsÍfï iïu; fufyhqï mámdáhla y÷kajd
ckrd,af.a mQ¾j wjirhg hg;aj iïnkaëlrK lsÍu' wruq‚ka lïlre fomd¾;fïka;=j §ug wjYH uQ,sl l%shdud¾. weröu
fiajlhd úiska wjidkhg ,nk ,o uÕska oekg l%shd;aul lrkq ,nk
udifha uQ,sl jegqfmka 50]la fyda fldúâ - 19 jix.;fha m%;sM,hla f,i ish¨‍u kS;sÍ;s iudf,dapkh lr ish¨‍ lïlre ld¾hd,hkays lïlre
re' 14"500$-l uqo, hk foflka jvd /lshd wysñùu fyda ùid ld,h wjika tajd ir, lsÍug wjYH ixfYdaOk wdrjq,a ksrdlrKh taldnoaO lsÍu
jeä uqo,la fiajlhskag f.ùu ùu fya;=fjka kej; meñfKk Y%S ,dxlsl isÿ lsÍug;a kS;sÍ;sj, úIu;d iy iy ksrdlrK l%shdoduh läkï lsÍu
ú.u‚l Y%ñlhskag kej; meñŒu i|yd ixlS¾K;d bj;a lr ir, lsÍug;a ioyd ilia lrk ,o lïlre wdrjq,a
² bka wk;=rej" 2021 cQ,s isg foieïn¾ úfoaY wud;HdxYh iy fldúâ - 19 me;sÍu lghq;= wdrïN lr we;' 2022 j¾Ifha§ ksrdlrKh lsÍfï iïu; fufyhqï
olajd ixpdrl lafIa;%fha jHdmdrj,g je<elaùfï cd;sl l%shdkaú; uOHia:dkh kS;s ixfYdaOkj,g wod< lghq;= mßmdáhla ilia lrk ,o w;r ish¨‍
muKla fuu jegqma f.ùfï .súiqu iuÕ iïnkaëlrKh lsÍug lghq;= lrk iïmQ¾K lsÍug wfmalaId flf¾ lïlre ld¾hd,hka úiska fuu iïu;
l%shd;aul lsÍug ff;%md¾Yúl ,§' fï iïnkaOfhka" Y%S ,xld úfoaY fiajd
fufyhqï mámdáh Ndú;d lsÍu uÕska
ld¾hidOl n,ldh úiska ;SrKh kshqla;s ld¾hdxYh úiska wdmiq meñfKk 2'1'6 lïlre fomd¾;fïka;=fõ fiajd
lïlre wdrjq,a ksrdlrKh lsÍu
lrk ,§ mqoa.,hska fkdñf,a ksfrdaOdhkh lsÍu iemhSu i|yd äðg,a ;dlaIKhka
ld¾hlaIuj isÿ lsÍug wfmalaIs;h'
i|yd fydag,a oyhla fjka lsÍug lghq;= wdrïN lsÍu
1971 wxl 45 orK lïlrejkaf.a fhdod we;s w;r" ta hgf;a o< jYfhka
fiajd kshqla;sh wjika lsÍfï ^úfYaI i;shlg re'ñ' 18l úhoulska mqoa.,hska j¾;udkfha fiajl w¾:idOl 2'1'8 kj wNsfhda.hka
úêúOdk& mk; hgf;a fiajlhskaf.a 571la i|yd myiqï imhkq ,efí wruqof,a lghq;= i|yd iajhxl%Sh
fiajh wjika lsÍu i|yd whÿïm;a moaO;shla Ndú;d fõ' m%;s,dN rfÜ meje;s fldúâ jix.; ;;a;ajh
bÈßm;a lsÍug fiajdfhdaclhskag 2'1'4 iudc wdrlaIK l%ufõohla y÷kajd whÿï lsÍfï isg f.ùu olajd iy yd j¾;udk wd¾Ól w¾nqoh yuqfõ
yelshdj mj;S' kshñ; jkaÈ uqo,a §u úNj;djhla iys; wfkl=;a ish¨‍u fuu wud;HdxYfha ld¾hNdrhkays
f.ùfuka wk;=rej fiajh wjika l%shdldrlï äðg,a ;dlaIKh ÈYdk;sh kj udkhlg fhduq lsÍug
lsÍu i|yd wkque;sh ,nd §ug j¾;udkfha rg ;=< iudc wdrlaIK l%u fhdod .ksñka isÿ lsÍug wjYH isÿfõ' wd¾Ól w¾nqoh fya;=fjka
lïlre flduidßiajrhdg n,h rdYshla mj;S' kuq;a fldúâ - 19 jeks w¾nqo" jHdmD;s oekgu;a wdrïN lr we;' lïlre m%cdjg isÿ jk RKd;aul
mj;S' fldúâ - 19 jix.;h yuqfõ iajNdúl úm;a fyda wdmodj,§ fiajlhkaf.a óg wu;rj" tla ia:dkhlska$ n,mEï wvq lsÍug;a rg ;=< ld¾ñl
fiajlhskaf.a /lshdj wdrlaId lr §u wjYH;d imqrd,Sug tajdg fkdyels fõ' ljqkagrhlska ish¨‍u fiajd iemhSu iduh wdrlaId lsÍug;a wud;HdxYh
i|yd fiajlhska iy fiajdfhdaclhska fuu ikao¾Nh ;=<" iudc wdrlaIdj i|yd i|yd mß.Kl cd,hla ia:dms; úiska ff;%md¾Yùh iyNd.S;ajfhka
tlÕ;djhla we;s lr .ekSug yels fjku wruqo,la msysgqùu i|yd úúO lsÍug wfmalaIs;h' tfiau" meñ‚,s wjYH mshjr .; hq;= fõ'
ieu mshjrlau .ekSug lïlre l%ufõo .fõIKh lsÍu iy RKd;aul l<ukdlrK moaO;shla (Complaint
fomd¾;fïka;=j l%shd lrk ,§ n,mEï wju lsÍu i|yd úúO wjia:d u; Managememt System) y÷kajd §ug
mokïj odhl;ajh ,ndÈh yels wdldrh wfmalaIs; w;r tys§ fiajlhskag
2'1'3 Y%S ,dxlsl ú.u‚l Y%ñl iqnidOkh i,ld ne,Su ldf,daÑ; wjYH;djhls' ;jo" lïlre ld¾hd, fj; meñŒulska
i|yd myiqlï ie,iSu Y%ñlhskaf.ka 60]la wúêu;a wxYh ;=< f;drj cx.u ÿrl:kh uÕska ish tï mS ã hQ fla udmd m;srK
fiajh lrk w;r Tjqka iudc wdrlaIKhg meñ‚,s lïlre fomd¾;fïka;=j ysgmq f,alï
fldúâ - 19 jix.;h fya;=fjka wjodkug wdjrKh lsÍu jeä wjOdkhla fhduq l< fj; fhduq lsÍug yelshdj ,efí' lïlre wud;HdxYh
,la jQ ú.u‚l Y%ñlhska i|yd úh<s i,dl" hq;= ;j;a wNsfhda.hls' tneúka" wkfmalaIs;
uQ,sl ffjoH myiqlï" uqyqKq wdjrK" fya;+ka u; /lshd wysñ jQ fiajlhskag iyk
ikSmdrlaIl WmlrK iy ;djld,sl ie,iSu i|yd iudc wdrlaIK wruqo,la
kjd;eka myiqlï iemhSug Y%S ,xld úfoaY msysgqùu w;HjYH fõ'
fiajd kshqla;s ld¾hdxYh úiska wod< rgj,
Y%S ,xld ;dkdm;s ld¾hd,j, iyfhda.h fï iïnkaOfhka wOHhkh lr fhdackdjla
we;sj lghq;= lr we;' bÈßm;a lsÍu i|yd cd;sl lïlre
WmfoaYl iNdj uÕska wkqlñgqjla m;a lr
,shdmÈxÑ ld,h ;=< fldúâ - 19 wdidokh we;' wkqlñgq ks¾foaY u; fï iïnkaOfhka
ù kej; Y%S ,xldjg meñfKk Y%ñlhskag wjYH mshjr .kq ,efí'
jkaÈ f.ùu iy fldúâ - 19 fya;=fjka
Y%ñlfhl= ñh .shfyd;a hefmkakka i|yd 2'1'5 lïlre kS;sj, mj;sk ixlS¾K;d
jkaÈ f.ùug Y%S ,xld rlaIK ixia:dj bj;a lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


22 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
23
2'2 wud;HdxYfha m%.;sh ² j;= fiajl m%cdj uqyqKmdk II. lïlre lafIA;%hg wod< wKmk;a fujr ud¾..; l%uh Tiafia
.eg¿ úi£ug fiajl md¾Yjh m%;sm;a;Ska ixfYdaOkh lsÍu iy kj ff;%md¾Yùh ksfhdacs;hka iyNd.s
2'2'1 Y%u n,ldh Yla;su;a lsÍu ksfhdackh lrk jD;a;sh iñ;s mk;a wdrïN lsÍu ms<sn`o lreKq lrùug wod< ish¨‍u lghq;=
iy cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska ksfhdað;hska yd ydïmq;=ka iu`. m%jK;djka yd wjYH;djka ms<sn`o iïnkaëlrKh lsÍu iy miqúmrï
mj;ajdf.k hdu oaúmd¾Yùh idlÉPd mj;ajd idlÉPd lsÍu i`oyd úfYaIs; lñgqjla lsÍu' ta i`oyd rdcH ksfhdacs;hska y;a
wjYH tlÕ;djhka t<fUk jk lïlre kS;s yd m%;sm;a;Ska fofkla" ydïmq;=kaf.a ksfhdacs;hska tla
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iuÕ tu f,ig Wmfoia ,nd §u iïnkaOfhka wud;HdxY lñgq /iaùï wfhla o" jD;a;Sh iñ;s ksfhdacs;hska
ixúOdkfha idudðl rgla f,i Y%S ,xldj meje;aõu ih fofkla o iyNd.s úh
úiska we;s lr.;a ne£u" wka;¾cd;sl ² fíreïlrK m%odk" ld¾ñl  ld¾ñl wdrjq,a mk;
jYfhka ms<s.;a iïuq;Ska yd ks¾foaYhka wêlrK ksfhda.j,g tfrysj  fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; VI. cd;Hka;r lïlre iïfï,kfha
hgf;a furg lïlre whs;Ska iqrlaIs; ßÜ whÿïm;%" m%;sfYdaOk yd  mdßf;daIsl f.ùï mk; iïu; lr .kakd ,o iïuq;Ska yd
lsÍu iy lïlre lafIa;%fha .eg¿ úi£u wNshdpkd f.dkq lsÍfï§ wem  lïlrejkaf.a rlaIdj wjika ks¾foaY md¾,sfïka;=fõ iNd.; lsÍu
i|yd Wmfhda.S lr .ekSug wod< j.lSu ;ekam;a lsÍfï m%;smdok f.k lsÍfï mk; i|yd wjYH lghq;= iïmdokh lsÍu
fuu wud;HdxYh úiska bgq lrkq ,nhs' tAu
2' cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska VII. cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha
lïlre lafIa;%h iïnkaOfhka jk ² lïlre kvq úuiSu" kS;s{ mj;ajdf.k hdu iyfhda.fhka ziqksis fufyjr
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh yd wfkl=;a fkdjk ksfhdacs;hkag lïlre jevigykZ (DWCP) kj uqyqKqjrlska
nyqmd¾Yùh ksfhdað; wdh;k Wfoid úksYaph iNd bÈßfha fmkS I. cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha bosßhg mj;ajdf.k hdu i`oyd
idudðl rgla jYfhka Y%S ,xldfõ ne£u isàug n,h ,nd §u iy lïlre jHjia:d wxl 22 hgf;a 2021 j¾Ih /iaùï meje;aùu yd Bg wod< lghq;=
yd j.lSï imqrd we;s nj iy;sl lsÍu yd úksYaph iNd iNdm;sjrekag ;u i`oyd iïuq;Ska y;rla i`oyd jd¾;d iïmdokh lsÍu
lïlre m%;sm;a;s iïmdokh lsßu" cd;sl ksfhda. $ ;Skaÿ n,d;aul lsÍug iïmdokh lsÍu
uÜgfï iudc ixjdo we;s lsÍu iy udkj n,h ,nd§u" úkh mßlaIKhla VIII. cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha
iïm;a ixj¾Okh i|yd cd;Hka;r iydh mj;ajd ;SrKhla ,nd Èh hq;= II. EU GSP+ iykh ,nd .ekSu iïnkaOj ;dlaIKsl iyfhda.S;djfhka
,nd .ekSug o lghq;= lrkq ,efí' fuu ld, iSudjla kshu lsÍu we;s .eg`: ksrdlrKh lsÍfï jd¾;dj l%shd;aul lrk jHdmD;s yd
b,lal imqrd,Sug 2021 jir ;=< my; iïmdokh lsÍu iy GSP+ nÿ iykh jevuq`:j,g wod< ish¨‍u
mshjr f.k we; ² jkaÈ iQ;%fha Wmßu iSudj re' wëlaIKh lsÍu i`oyd m;a lrkq iïnkaëlrK lghq;= lsÍu' tys§
,laI 12'5 isg re' ,laI 25 olajd ,enQ ff;%md¾Yùh lñgqfõ /iaùï ëjr iïuq;sh (C188) wmrdkqu;
1' Y%u n,ldh n,.ekaùu iy wdrlaId jeä lsÍu meje;aùu yd Bg wo< ish¨‍ lghq;= lsÍug we;s yelshdj ms<sn`o ëjr
lsÍu ixúOdkh lsÍu yd iyNd.s ùu wud;HdxYh iu`. idlÉPd lsÍu
² fiajlhka uqyqK fok yÈis
I. ff;%md¾Yùh ksfhdackfhka hqla; wk;=rej,§ f.jk Wmßu jkaÈ III. tlai;a cd;Skaf.a úfYaI ksfhdacs;fhla IX. Y%S ,xldj ;=< <ud Y%uh fhoùu
cd;sl lïlre WmfoaYl iNd (NLAC) uqo,a iSudj re' 550"000$- isg jQ fgdfudahd Tfndlgd iu`. ms<sn`o fidhd ne,Su fjkqfjka wjYH
/iaùfï § myiqlï imhkakd f,ig re' 2"000"000$- olajd jeä lsÍu (United Nations Special Rapporteur l%shdud¾. .ekSu' tys§ wod< m%Odk
l%shd lsÍu' 2021 j¾Ih ;=< /iaùï on Contemporary Forms of Slavery, md¾Yjlrejka iu`. /iaùï jdr
yhla meje;aùu uÕska my; l%shdud¾. ² Y%s ,xldj ;=< oekg mj;akd Including its Causes and Consequences) 03la mj;ajd we;s w;r <ud Y%uh
isÿ lr we; lïlre kS;Ska u`.ska iqÿiq mßÈ Y%S ,xldfõ lïlre lafIa;%hg wod< ms<sn`o hdj;ald,Sk o;a; ,nd .ekSfï
.Dyia: lïlrejka fj; cd;sl lreKq ms<sn`oj idlÉPd lsÍu wjYH;dj y`ÿkd.kakd ,§
² fm!oa.,sl wxYfha fiajlhska lïlre WmfoaYl iNdfõ
yg úY%du hEfï wju jhila idudðl;ajh ,nd §ug we;s IV. Y%S ,xldj yd úfoaY rgj,a w;r X. Y%S ,xld uy nexl=j úiska m%ldYhg
y÷kajd§ug tlÕ ùu yd ta yelshdj ms<sn| idlÉPd lsÍu lïlre lafIa;%hg wod< iudc m;a lrk ld,Sk wd¾Ól ixj¾Okfha
iïnkaOfhka lghq;= lsÍug wdrlAIK wOHdmkh iïnkaOfhka jeo.;a wxY iy wd¾Ól ixj¾Okfha
wkqlñgqjla ia:dmkh lsÍu ² cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha bosßfhaoS we;s lr .ekSug kshñ; bosß oelau iïnkaOfhka jk jd¾;djg
jev f,dj ;=< m%pKav;ajh yd wjfndaO;d .súiqï yd ta iïnkaO wod< f;dr;=re iïmdokh lsÍu
² fm!oa.,sl wxYfha fiajlhska ysxikh ;=rka lsÍu iïnkaOj ish¨‍ jevigykaj,g wod<j lghq;=
i|yd iudc wdrlaIK iïuq;sh ms<sn| ixIsma; lsÍu XI. úfoaY wud;HdxYh yd wfkl=;a rcfha
jevms<sfj,la y÷kajd §u jd¾;djla md¾,sfïka;=j fj; wud;HdxY fj; lïlre lafIa;%hg
fjkqfjka lghq;= lsÍug bÈßm;a lsÍug mshjr .ekSu V. jd¾Islj cskSjdys meje;afjk wod< jk kj m%jK;d ms<sn`o jd¾;d
wkqlñgqjla m;a lsÍu cd;Hka;r lïlre iuq`:j i`oyd iïmdokh lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


24 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
25
XII. rchg mjrd.;a j;= iud.ïj, NdIdj yeisrùug fkdyels ùu" bx.%Sis NdIdj Bg wu;rj" tu rlaIK wdjrKh mÍlaIK isÿ lsÍu" jHjia:dms; ysñlï
fiajlhkag wh úh hq;= ys`. fiajl ms<sn| m%ùK;dj fkdue;slu iy ksmqK;d wksjd¾hfhka ,nd § we;s njg ikd: lrk wysñùï ms<sn| meñ‚,s úi£u iy ld¾ñl
w¾:idOl wruqo,a" fiajl Ndrldr fkdue;slu fya;=fjka kshñ; m%ñ;Skag idlaIs bÈßm;a l< hq;= njg msg;aùug fmr wdrjq,a ksrjq,a lsÍu" Y%ñlhkaf.a jD;a;Sh
wruqo,a yd mdßf;daIsl uqo,a f.ùu wkql+,j ld¾hlaIuj yd M,odhS f,i mjrk bÈßm;a l< hq;= fldkafoaishla jYfhka whs;sjdislï iq/lSu i|yd wêlrK l%shdud¾.
ms<sn`o lïlre fomd¾;fïka;=j" ,o rdcldß bgq lsÍfï ÿIalr;djkag uqyqK ksIaldYk jd¾;djg we;=<;a lsÍug .ekSu hk m%Odk ld¾hhka y;r hgf;a
Y%S ,xld uy nexl=j yd j;= § we;s nj ksÍlaIKh úh' fuu ;;a;ajh fhdackd flf¾' fï iïnkaOfhka wud;H lïlre fomd¾;fïka;=j l%shd;aul fõ'
lïlrejka ksfhdackh lrk jD;a;Sh uÕyrjd .ekSug Y%S ,dxlsl ú.u‚l uKav,fha wkque;sh ,ndf.k we;s w;r
ix.ï idudcslhka iu`. ld¾;=uh Y%ñlhkaf.a /lshd iïnkaOfhka mek kÕsk úfoaY /lshd m%j¾Ok iy fjf<|fmd< fiajH fiajl fomd¾Yjh w;r l;sldj;la
iudf,dapk /iaùï ixúOdkh lrk kS;suh yd iudÔh .eg¿j,g M,odhS yd úúOdx.SlrK rdcH wud;HdxYh uÕska mj;ajd .ekSu Èjhsk mqrd úisÍ we;s
,§' tys§ ys`. uqo,a f.ùu i`oyd wjYH ld¾hlaIu fiajdjla iemhSu Wfoid my; wjYH bÈß l%shdud¾. .ksñka isà' fm!oa.,sl yd w¾O rdcH wdh;kj, Wmßu
uqo,a tu wdh;k u`.ska läkñka i|yka mshjrhka i|yd wud;H uKav,fha M,odhS;dj yd ld¾hlaIu;djh j¾Okh
fidhdf.k tu lghq;= wjika lrk wkque;sh ,nd .kakd ,§' 2'2'3 ld¾ñl iduh iqrlaIs; lsÍu uÕska lsÍu i|yd fiajH fiajl fomd¾Yjh w;r
f,i Wmfoia ,ndfok ,§ wd¾Ól ixj¾Okh fõ.j;a lsÍu ld¾ñl iduh ;yjqre flfrk jev mßirhla
² tla tla rgg úfYaIs; jQ oekg ks¾udKh lsÍfï l%shdj,sh bgq lsÍu Wfoid
XIII. jd¾Islj heúh hq;= Y%u ixLHdf,aLk mj;sk ;k;=re iy fiajl ixLHdj wka;¾cd;slj ;rÕldÍ wd¾Ólhla 2021 j¾Ifha§ my; ld¾hhka bgq lrk ,§'
ms<sn`o m%Yakdj,shg ms<s;=re cd;Hka;r iudf,dapkh lsÍu iy wod< f¾Çh i|yd l,amj;akd ld¾ñl iduhla iys;
lïlre ixúOdkh fj; iemhSu wud;HdxY iy fomd¾;fïka;= iuÕ rgla ks¾udKh lsÍu i|yd odhl;ajh 1' fiajH fiajl oekqj;a lsÍfï
iyfhda.S;djfhka n|jd .ekSfï iemhSu lïlre fomd¾;fïka;=fjys jevigyka meje;aùu
XIV. .Dyia; fiajlhska" cSú; rlaIK l%ufõohla ilia lsÍu oelau jk fyhska ld¾ñl iduh mj;ajd
ksfhdacs;hska yd rlaIK iud.ïj, ² ixfYdaê; n|jd .ekSfï mámdáhg .ekSu lïlre fomd¾;fïka;=fõ uQ,sl yd fiajH fiajl oekqj;a lsÍfï jevigyka
ysñlrejka iu`. lïlre whs;Ska wkqj úêu;a mßÈ úNd. mj;ajd w;HjYH ld¾hh fõ' j.=j 2-1 mßÈ isÿ l< w;r lïlre
ms<sn`o .eg¿ fidhd ne,Su fjkqfjka úksúoNdjfhka hq;=j ksis l%ufõohlg fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍka i|yd
idlÉPd meje;aùu wkqj muKla wod< ;k;=rej,g fï i|yd fiajH fiajl fomd¾Yjh w;r mqyqKqlrejka mqyqKq lsÍfï jevuq¿ follao
n|jd .ekSï isÿ lsÍu l;sldjla mj;ajdf.k hdu" taldnoaO Y%ñl mj;ajk ,§'
2'2'2 úfoaY /lshd m%j¾Okh i|yd
m%;sm;a;suh ud¾f.damfoaYh 2' Y%S ,dxlsl ú.u‚l Y%ñlhska i|yd j.=j 2-1 iudc l;sld jevigykaj, m%.;sh - 2021
rlaIK ysñlï m%odkh lsÍu
fi!Nd.Hfha oelau m%;sm;a;s m%ldYhg iyNd.S jQ ixLHdj $ m%;s,dNSka
wkqj úfoaY /lshd fj<|fmd< Wfoid Y%S ,dxlsl ú.u‚l Y%ñlhskag m%;s,dN jevigyka ixLHdj
ld¾hh
ksmqK Y%u n,ldhla we;s lsÍug iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xld úfoaY fiajd ixLHdj
fiajlhka fiajHhka
wod< rdcH wud;HdxYhg m%;sm;a;suh kshqla;s ld¾hdxYh uÕska ú.u‚l Y%ñl
ud¾f.damfoaY iemhSu 2020'10'06 Èke;s rlaIK wdjrKhla mj;ajdf.k hkq ,nhs' fiajH fiajl fomd¾Yjh
wxl 2196$27 orK w;súfYaI .eiÜ j¾;udkfha§ ú.u‚l Y%ñlfhl=f.a 1 oekqj;a lsÍfï wdh;k 31 875 307
ksfõokh uÕska fuu wud;HdxYhg mejÍ urKhl§ ,nd fok Wmßu jkaÈ uqo, uÜgfï jevigyka
we;s úIhhka iy ld¾hhkays tla wxYhls' re' 600"000$-la jeks wju uÜgul mj;S' w¾O rdcH wdh;kj,
2 3 150 10
2021 j¾Ih ;=< fï iïnkaOfhka my; ú.u‚l Y%ñl urKhl§ hefmkakka mj;ajk ,o jevigyka
i|yka l%shdud¾. f.k we; i|yd wefußldkq fvd,¾ 15"000l wju
jkaÈhla we;=¿j kj rlaIK l%uhla 2' uyck;dj oekqj;a lsÍu i|yd l;sldj; j¾Okh lr ld¾ñl iduh
1' ú.u‚l Y%ñlhkaf.a iqnidOkh y÷kajd§ug;a" iaÓrj fyda w¾O jYfhka m%ldYk t<s oelaùu iqrlaIs; lsÍfï wruq‚ka fkdñf,a fnod
iy wdrlaIdj iy;sl lsÍu i|yd Y%S wdndê; ;;a;ajhg m;a jqjfyd;a ffjoH yeÍu i|yd uqøs; fuu iÕrdfjys m<uq
,xld rdcH ;dka;%sl ¥; uKav,j, m%;sldr wdjrKh lsÍu i|yd wefußldkq ² l;sldj mqj;a iÕrdj l,dmh 2021 cqks udifha§ Navigating
lïlre lghq;= iïnkaOfhka l%shd fvd,¾ 3"000 - 15"000 w;r jkaÈ uqo,la cqks 12 jk Èk fh§ ;snQ f,dal <ud Y%u Conflicts hk f;audj hgf;a o fojk l,dmh
lsÍug m;a lrk ,o ks,OdÍka f;dard m%odkh lsÍug;a uQ,sl l%shdud¾. f.k úfrdaë Èkh yd 2021 cd;Hka;r <ud Y%uh 2021 foieïn¾ udifha§ Work-Life Balance
.ekSug iqÿiq l%ufõohla ilia lsÍu we;' oeä ysßyerhg ,laùu" nrm;, ;=rka lsÍfï jirg iu.dój —l;sldj˜ hk f;audj hgf;a o t<s olajk ,§'
frda.dndOj,g f.dÿre ùu" nrm;, mqj;a iÕrdj 20 jk fj¿u t<s olajk ,§'
Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh wk;=rlg uqyqK mEu fukau fldúâ - 19 ² iudc l;sld jevigyka w;afmd;a
uÕska rdcH ;dka;%sl ¥; uKav, i|yd jeks jix.; ;;a;ajhka wdjrKh lsÍu ² Prime Work iÕrdj iy lïlre kS;s w;afmd;a
wkqhqla; lrk ,o ks,OdÍka i;aldrl rfÜ i|yd m%;smdok we;=<;a lsÍug wfmalaIs;h' wdh;kj, fiajlhka yd fiajdfhdaclhka furg fm!oa.,sl wxYfha iy w¾O rdcH
w;r lïlre lafIa;%h ms<sn| oekqu iy wxYfha fiajdfhdaclhka" fiajlhka"

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


26 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
27
lïlre kS;s ms<sn|j Wkkaÿj olajk msßia ;rÕdj,shla lïlre fomd¾;fïka;=j 2021 j¾Ifha§ isÿ lrk ,o lïlre Èia;%sla ld¾hd, yd Wmld¾hd, fj;
iy lïlre lafIa;%h ms<sn|j wOHhkfha úiska jd¾Islj meje;aùug lghq;= lrkq mÍlaIK ixLHdj fmr j¾Ij,g idfmalaIj fhduq lsÍu fiajlhka fyda jD;a;Sh iñ;s
fhfok úoHd¾:hskaf.a m%fhdackh i|yd ,nhs' kuq;a fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh wvq ù we;' thg fya;= jkqfha 2021 mej;s úiska lrkq ,efí' Èia;%sla ld¾hd," l,dm
ir, niska rÑ; lïlre kS;s fmd;l fya;=fjka fuu ;rÕdj,sh 2021 jif¾§ fldäâ 19 jix.; ;;a;ajh fya;=fjka ld¾hd, yd m%Odk ld¾hd,fha wod<
wjYH;dj imqrd,Su i|yd lïlre kS;s fkdmeje;aùug ;SrKh lrk ,§' lïlre mÍlaIK isÿ lsÍu j¾Ifha we;eï wxY uÕskao tajd úi£ug lghq;= lrkq
w;afmd;la iïmdokh lrk ,o w;r iudc udihkays§ iïmQ¾Kfhkau w;aysgqjd ;sîu ,efí' tu W;aidyh wid¾:l jqjfyd;a
l;sldj yd jevfmd< iyfhda.s;dj ms<sn|j 3' ld,Sk mÍlaIK isÿ lsÍu iy mÍlaIK isÿ lsÍu iSud lsÍu fõ' tu ld¾ñl wdrjq,a" úIhNdr weu;s;=ud
fiajH fiajl fomd¾Yjh oekqj;a lsÍu úiska fíreïlrefjl= fj; fyda ld¾ñl
i|yd w;afmd;la o iïmdokh lrk ,§' ld,Sk mÍlaIK isÿlsÍfï uqLH mrud¾:h 4' jHia:dms; ysñlï W,a,x>kh ùï wêlrKh fj; fhduqlr úi÷ula ,nd
jkqfha jev mshfia§ fiajlhkaf.a ms<sn| meñ‚,s úi£u iy ld¾ñl §ug lghq;= lrkq ,efí'
jHjia:dms; ysñlï wdrlaId lsÍu i|yd wdrjq,a ksrjq,a lsÍu
fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh fya;=fjka rfÜ
mkjd we;s kS;s yd fr.=,dis ksis mßÈ 2020 j¾Ihg idfmalaIj 2021 j¾Ifha§
mej;s ;;a;ajh u; iudc l;sld wxYh" jHjia:dms; kS;s W,a,x>kh ùï yd ld¾ñl ld¾ñl wdrjq,a iy jHjia:dms; kS;s
l%shd;aul fõo hkak mÍlaIdjg ,la lr"
l,dm lïlre ld¾hd," Èia;%sla lïlre wdrdjq,a we;s ùug bv we;s wjia:d yd jev W,a,x>kh ùï ms<sn| meñ‚,s ,eîï yd
wjYH l%shdud¾. .ekSu iy fiajH fiajl
ld¾hd, yd Wm lïlre ld¾hd, uÕska j¾ck ms<sn| meñ‚,s m%Odk ld¾hd,hg" úi£ï my; mßÈ fõ'
fomd¾Yjh w;r .eg¿ we;s ùu md,kh
meje;aùug wfmalaId lrk ,o fiajH fiajl
lr iqyo iïnkaO;djhla we;s lsÍuhs'
fomd¾Yjh oekqj;a lsÍfï jevigyka" iudc
fuu ld¾hh bgq lsÍu i|yd Y%S ,xldju
fõÈld jevigyka iy l,dm WmfoaYk iNd wdjrKh jk mßÈ l,dm $ Èia;%sla $ Wm
meje;aùug fkdyels úh' lïlre ld¾hd, yd Èia;%sla l¾udka;Yd,d 2020 j¾Ihg idfmalaIj 2021 j¾IfhaoS ld¾ñl wdrjq,a iy
mÍlaIl bxðfkare ld¾hd, ia:dmkh lr jHjia:dms; kS;s W,a,x>kh ùï ms<sn`o meñKs,s ,eîï yd úi`oSï
tfiau" iudc l;sldj fld;rï ÿrg we;s w;r" m%Odk ld¾hd,fha wxYhka o 15"014
wdh;k ;=< ;yjqre ù ;sfío hkak we;=¿j 2021'12'31 Èkg fomd¾;fïka;=fõ 16000
ms<sn|j ksIamdok" fiajd" weÕ¨‍ï yd j;= 13"545 13"545 13"920 j¾Ih wdrïNl
fiajh lrk uq¿ lïlre ks,Orhka 14000 oskg fYaIh
wxYh ksfhdackh jk mßÈ l=vd" uOH yd 12"052
ixLHdj 474la fõ' 2021 jif¾§ lïlre 12000 11"774 11"399
uyd mßudK jYfhka §m jHdma;j iudc ks,Orhka úiska isÿ l< iuia; lïlre 10"583 j¾Ih ;=<
l;sldj yd jevfmd< iyfhda.S;djh ms<sn| mÍlaIK ixLHdj 45"724la fõ' 10000 ,enqKq meñKs,s

ixLHdj
8000 ixLHdj

6000 j¾Ih ;=< úi`¥


meñKs,s
4000
ixLHdj
lïlre mÍlaIK - 2020 j¾Ifha m%.;shg idfmalaIj 2021 j¾Ifha m%.;sh 2000
j¾Ih wjika
10000 0 oskg fYaIh
9000 2020 j¾Ifha oS isÿ l< 2020 2021
8000 lïlre mÍlaIK ixLHdj j¾Ih
7000
6000 2021 j¾Ifha oS isÿ l<
ixLHdj

lïlre mÍlaIK ixLHdj


5000 m%ia;drh 2-2 2020 j¾Ihg idfmalaIj 2021 j¾Ifha§ ld¾ñl wdrjq,a iy jHjia:dms; kS;s
4000 W,a,x>kh ùï ms<sn| meñ‚,s ,eîï yd úi£ï
3000
2000
1000
0 fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh fya;=fjka úiska tu ;;a;ajh md,kh lsÍug lghq;=
2021 j¾Ih ;=< ,enqKq iy úiª meñ‚,s lrk w;r" jev j¾ckhla we;s jqjfyd;a
1

,d 2
3
uqj

U
Hu

=K

W; W!j

=r

sr
ue
W;

y
jh
h
h
mh

ol
uO
r.

k
y ,dm

ixLHdj fmr j¾Ij,g idfmalaIj my< ta i|yd wjYH ueÈy;aùï isÿ lr úi£ug
dm

=re

.
ng l,

in

ef
l

w.hla f.k we;s nj ksÍlaIKh fõ' lghq;= lrkq ,efí' 2020 jirg idfmalaIj
k
sr
sr

sr
y

y
ng

2021 jif¾ jd¾;d jQ jev j¾ck ixLHdfõ


ng

l,dmh
ld¾ñl wdrjq,la jev j¾ckhla olajd iq¿ wvqùula olakg we;s kuq;a wysñ jQ
j¾Okh úh yels ;;a;ajhka ksÍlaIKh ñksia Èk ixLHdj f,i .;a l, jeäùula
m%ia;drh 2-1 lïlre mÍlaIK - 2020 j¾Ifha m%.;shg idfmalaIj 2021 j¾Ifha m%.;sh jQ jydu lïlre fomd¾;fïka;= ks,Orhka ksÍlaIKh fõ'

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


28 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
29
j.=j 2-2 jev j¾ck ms<sn| o;a; jd¾;d - 2020 jirg idfmalaIj 2021 j¾Ih jákdlu re' 21"782"992'58la jk w;r /lshd iqrlaIs;Ndjh yd iqNidOkh
.Kkh lrk ,o fjk;a ysÕ jHjia:dms; flfrys n,mdkakd jQ jegqma" fiajd
§ukd jákdlu re'14"061"361'23la fõ' ;;a;ajhka yd fldkafoais ms<sn|j m%ñ;Ska
ilia lsÍu" hdj;ald,Sk lsÍu yd tajdg

wdydr iemhqu

fjk;a fiajd
m;,a leKSï
2'2'5 Y%u m%ñ;Ska wdrlaId lsÍu iy ffk;sl ;;a;ajh ,nd§u lïlre

kjd;eka yd
j¾Ih

uq¿ tl;=j
w¾O rdcH
isÿùu m%j¾Okh lsÍu fomd¾;fïka;=fõ m%uqL ld¾hNdrhla fõ'

ksIamdok
boslsÍï
fï wkqj" 2021 j¾Ifha§ my; l%shdldrlï
fm!oa.,sl wxYfha fiajd kshqla;hkaf.a isÿ lr we;'

j;=
jev j¾ck jd¾;d
13 - 12 - 2 - 1 28
ùï
j.=j 2-3 Y%ñl whs;Ska m%ñ;s.; lsÍfï l%shdldrlï - 2021
2020

iyNd.s jQ fiajl
1"936 - 4"040 - 64 - 85 6"125
ixLHdj wkq jevigyk $ 2021 jir i|yd jQ b,lal 2021'12'31 Èkg m%.;sh
wysñ jQ ñksia Èk wx' l%shdldrlu fN!;sl uQ,H ^re'& fN!;sl uQ,H ^re'&
9"375 - 12"806 - 324 - 85 22"590
ixLHdj
ld,h bl=;a jk mä md,l
jev j¾ck jd¾;d 1 iNd 05la i|yd ksfhdað;hka 100] 250"000'00 90] 183"421'80
05 - 12 - - - - 17
ùï m;a lsÍu
iyNd.s jQ fiajl
2021

848 - 5"872 - - - - 6"720 cd;sl wju fõ;k mk;


ixLHdj ixfYdaOkh lsÍfuka
2 100] 12"600"000'00 35] 1"082"429'10
wysñ jQ ñksia Èk wk;=rej mä md,l iNd 40
3"705 - 105"067 - - - - 108"772
ixLHdj le|ùu
mä md,l iNdj, jegqma
ld¾ñl wdrjq,a ksrjq,a lsÍfï§ iduQysl iEu jD;a;Sh iñ;shlau lïlre ixfYdaOkh lsÍu
.súiqïj,g t<öu uÕska fiajH fiajl fomd¾;fïka;=fõ ,shdmÈxÑ ùu wksjd¾h
rn¾ jeùfï yd o< rn¾
fomd¾Yjh fj; jvd iaÓr úi`ÿula ,eîu lghq;a;ls' ta wkqj" 2021 j¾Ifha§
ksmoùfï l¾udka;h
fukau lïlre kS;s Í;sj,ska ,nd§ we;s fomd¾;fïka;=fjys ,shdmÈxÑ lrk ,o
whs;sjdislï iy jrm%idoj,g jvd jeä jD;a;Sh iñ;s ixLHdj 128ls' 2021'12'31 3 f;a jeùfï yd iE§fï 100] 600"000'00 100] 473"282'80
jrm%ido ,nd .ekSug yelshdjo ,efí' Èkg l%shd;aul j,x.= uq¿ jD;a;Sh iñ;s l¾udka;h
tfiau" iduQysl .súiqï i|yd iudc ixLHdj 1"936ls' u,a úis;=re me, t<j¿
l;sldj; ;=<ska fm<Uùula isÿlsÍug yd m<;=re j.d lsÍfï
lïlre fomd¾;fïka;=j úiska W;aidy 2'2'4 úfYaI úu¾Yk yd wmkhkh lsÍfï
.kq ,efí' 2021 j¾Ih ;=<§ .eiÜ m;%fha l¾udka;h
m< lrk ,o iduQysl .súiqï 25o we;=¿j lïlre fomd¾;fïka;=fõ hï wxYhla fldfldajd" lr`ouqx.= yd
2021'12'31 Èkg l%shd;aulj mj;sk iduQysl fyda lïlre ld¾hd,hla úiska isÿ lrk .ïñßia jeùfï yd iE§fï
.súiqï ixLHdj 171ls' ,o hï meñ‚,s úu¾Ykhla fyda hï 4 l¾udka;hg wod< udisl 100] 312"000'00 92] 391"278'60
wdh;khl isÿ lrk ,o mÍlaIKhla jegqma .Kkh lsÍu yd
m%dfoaYSh ld¾hd, uÕska fyda m%Odk isÿjQ wdldrh ms<sn| iEySug m;afkdjk m%isoaO lsÍu
ld¾hd,fha ld¾ñl iïnkaO;d wxYh whl= úiska iajdëk mÍlaIKhla kej;
Èk my jev i;sh i|yd b,a,Sï
uÕska lghq;= l< o ksrjq,a l< fkdyels ,nd.kq ms‚i lïlre flduidßia ckrd,a 5 210
wkque;sh ,nd §u wkqj - -
jQ wdrjq,a" fíreïlrKhg fyda ld¾ñl fj; lrkq ,nk b,a,Sï wjYH;dj mßÈ
wêlrKhlg fhduq lsÍu isÿ lrkq kej; úu¾Ykh lrkq ,efí' tu úu¾Yk iduQysl .súiqïj, kS;suh b,a,Sï
6 35
,nk w;r 2021 j¾Ifha§ wksjd¾h lghq;= fomd¾;fïka;=fõ úfYaI úu¾Yk j,x.=Ndjh mÍlaId lsÍu wkqj - -
fíreïlrKhg fhduq lsÍï 73lao m%odk wxYh úiska isÿ lrkq ,efí' mä md,l iNd wd{dmk;a
ksl=;a lsÍï 49lao isÿ lr we;' fuu yd idmamq yd ld¾hd, fiajl
b,a,Sï
fíreïlrK lghq;= ld¾hlaIuj isÿ lsÍu ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ meñ‚,s mÍlaIK 7 mk; hgf;a jegqfmka wvq 29
wkqj - -
i|yd 2021 j¾Ih ;=<§ fíreïlrejka 86 422la isÿ lrk ,o w;r tuÕska .Kkh lsÍï i|yd ,efnk b,a,Sï
fofkl= i|yd m;a ùï ,nd § we;' lrk ,o ysÕ fiajl w¾:idOl wruqo,a i|yd wkque;sh ,nd §u

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


30 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
31
wxYh úiska m%ldYhg m;a 7 .fvd,a iy W¿ ksmoùfï 11"126'00 13"351'00
lrkq ,nk .eiÜ" mk;a l¾udka;h 445'00* 534'00*
ixfYdaOk yd fr.=,disj, wjYH;djh
8 3 8 fmd,a ksmoùfï l¾udka;h 425'00* 500'00*
uDÿ msgm;a fomd¾;fïka;= wkqj - -
fjí wvúfhys Wvq.; lsÍu 9 f;a jeùfï yd iE§fï 405'00* 900'00*
i|yd fhduq lsÍu l¾udka;h
mä md,l iNd ;SrK bx.%Sis 10 rn¾ jeùfï yd o< rn¾ 405'00* 900'00*
9 yd oñ< NdIdjg mßj¾;kh 100] 120"000'00 60] 13"357'50 ksmoùfï l¾udka;h
lsÍu igyk - *Èkl jegqm
wKmk;a ms<sn|j
uyck;dj yd úúO
wdh;k uÕska lrkq ,nk b,a,Sï 2'2'6 fiajlhdf.a jD;a;Sh fi!LH fiajd ia:dkhl fi!LH .eg¿ fyda wk;=re
10 39
úuiSïj,g meyeÈ,s lsÍï wkqj - - wdrlaIs;nj i|yd iqksis jev mßirh isÿùug we;s wjia:d ;sfío hkak úoHd;aul
yd w¾:ksrEmK bÈßm;a ;yjqre lsÍu l%ufõohka hgf;a fidhdne,Su" tu wk;=re
lsÍu je<elaùu i|yd mshjr .ekSu yd j<lajd
1 lïlre fomd¾;fïka;=j úiska .ekSug .; hq;= l%shdud¾. ms<sn| oekqj;a
jD;a;Sh fi!LHdrlaIs;nj ;yjqre lsÍu lïlre fomd¾;fïka;=j úiska isÿ
mä md,l iNdj, wju jegqma hdj;ald,Sk jegqm" jev l< hq;= meh .Kk" ksjdvq ,nd lsÍu i|yd bgq l< l%shdldrlï lrkq ,efí'
lsÍu Èh hq;= ld, iSudjka yd Bg wod< lreKq
ms<sn| kshuhka yd tu kshuhka mekùug l¾udka;Yd,d wd{d mk; wkqj wk;=re isÿùug we;s wjia:d ;sfío hkak
l¾udka;j, fiajfha kshqla;j isákakkaf.a wod< ffk;sl ;;a;ajhka ms<sn| úêúOdk fiajlhkaf.a fi!LH ;;a;ajh wdrlaId mÍlaId lsÍu i|yd fomd¾;fïka;=j
mä iy fjk;a mdßY%ñl úêu;a lsÍu fuu mkf;a we;=,;a fõ' jk mßÈ fiajd ia:dkfha mßirh ieliSu úiska fiajd ia:dkhkays mdßißl ;;a;aj
i|yd o mä md,l iNd msysgqùu yd fiajdfhdaclhdf.a wksjd¾h j.lSula jk wëlaIK i|yd mdßißl ñkqï ,nd .ekSu"
ixia:dmkh lsÍu i|yd o tlS lreKq ta wkqj" re' 12"500$-g wvq udisl wju w;r" wdrlaIs; fiajd mßirhl fiajh ffcj úoHd;aul wëlaIK" Yío uekSfï
iïnkaO fjk;a ld¾hh i|ydo úêúOdk jegqma iy re' 500$-g wvq ffoksl jegqma lsÍug we;s ysñlu fuuÕska ;yjqre lr mÍlaIK" jD;a;Sh fi!LH yd iqrlaIs;;d
ie,iSu 1947 wxl 27 orK mämd,l iNd mj;sk my; mä md,l iNdj, wju jegqma we;' ú.Kkhka wdÈh isÿ lrkq ,efí' ta wkqj"
wd{d mkf;a kshuhka wkqj isÿ lrkq hdj;ald,Sk lsÍu lïlre fomd¾;fïka;=j 2021 j¾Ifha§ isÿ lrk ,o l%shdldrlï
,efí' hï fiajhla i|yd f.úh hq;= wju úiska 2021 j¾Ifha§ isÿ lrk ,§' I. fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs;nj my; mßÈ fõ'
mÍlaIdjg ,la lsÍu
j.=j 2-4 wju jegqma hdj;ald,Sk l< mä md,l iNd

j.=j 2-5 fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs; nj mÍlaIdjg ,la lsÍu i|yd isÿ lrkq ,enQ l%shdldrlï - 2021
jegqma hdj;ald,Sk jegqma hdj;ald,Sk
wkq lsÍug fmr udisl lsÍug miq udisl
mä md,l iNdj jevigyk $ l%shdldrlu ixLHdj
wxlh jegqm ^uQ,sl jegqm& jegqm ^uQ,sl jegqm&
re' re' 1 mdßißl ñkqï 86
1 rn¾" ma,diaála yd fmfg%da,shï 10"000'00 12"500'00 2 ffcj úoHd;aul mÍlaIK 1"475
frisk wdY%s; NdKav ksmoùfï 3 jD;a;Sh fi!LH yd iqrlaIs;;d ú.Kkhka 150
l¾udka;h
2 wdrlaIl fiajd l¾udka;h 10"000'00 12"500'00
fuys§" mdßißl ñkqï ,nd .ekSu hgf;a II. fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs;nj
3 frÈ ms<s ksIamdok l¾udka;h 10"000'00 12"500'00 wdf,dal ;Sj%;djh" Yíoh" iq<fÕa fõ.h" wdrlaId lsÍug wjYH oekqu ,nd
4 uqøK l¾udka;h 10"000'00 12"500'00 WBGT Index, Dry Dull WIaK;ajh" Wet Bulb §u iy oekqj;a lsÍfï jevigyka
5 fydag,a yd fNdack iemhSfï 10"000'00 12"500'00 WIaK;ajh" Globe WIaK;ajh" idfmalaI meje;aùu
l¾udka;h wdø;djh hk ñkqï hgf;a kshe`È ,nd
6 is,a,r yd f;d. fj<`o 11"500'00 12"500'00 .ekSug lghq;= lrk ,o w;r 2021 j¾Ih fiajd ia:dkhl fiajlhkaf.a fi!LHuh
l¾udka;h ;=< ,nd .kakd ,o iuia; kshe`È ixLHdj wdrlaIdj ms<sn|j fiajH fiajl
3"562ls' fomd¾Yjhu wdjrKh jk mßÈ oekqj;a

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


32 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
33
lsÍfï jevigyka mj;ajkq ,efí' 2021 fuys§" fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh hgf;a tajd l¾udka;Yd,d wd{d mk;g wkql+, ² wêwka;rdhodhS hka;% mÍlaIdj $
j¾Ifha§ lïlre fomd¾;fïka;=j úiska l¾udka;Yd,dj, ksIamdok lghq;= fi!LH jkafka o hkak mÍlaId lsÍu yd ta nj kshdukh lsÍu
mj;ajk ,o oekqj;a lsÍfï jevigyka Wmfoiaj,g wkql+,j" fiajl wdrlaIdj iy;sl lsÍu isÿ flf¾' 2021 j¾Ih ;=<§
ms<sn| úia;r my; j.=j 2-6 mßÈ fõ' ;yjqre lrñka" jD;a;Sh fi!LH wdY%s; f.dvke.s,s msUqrem;a 133la mÍlaId lr l¾udka;Yd,d wd{d mk; hgf;a
tu oekqj;a lsÍfï jevigykaj, iuia; fiajH fiajl .eg¿ we;s fkdjk mßÈ iy;sl lr we;' mÍlaIdjg Ndckh lr mÍlaIK jd¾;d
m%;s,dNSka ixLHdj 2"041ls' wLKavj mj;ajdf.k hdug wjYH oekqj;a ,nd .; hq;= l¾udka;Yd,dj, Ndú;d
lsÍïo isÿ lrk ,§' ² l¾udka;Yd,d mÍlaId lsÍu lrk yqud, fndhsf,are" yqud, .%dyl"
jdhq .%dyl" tijqï hka;%" fidamdk we;=¿
iEu Èia;%sla l¾udka;Yd,d bxðfkare wê wka;rdodhS hka;% mÍlaId lrùug
j.=j 2-6 fiajd ia:dkj, fi!LHdrlaIs; nj wdrlaId lsÍug wjYH oekqu ,nd §u iy oekqj;a
ld¾hd, n, m%foaYhla ;=< u mj;akd lghq;= lsÍu isÿ flf¾' ta wkqj" 2021
lsÍfï jevigyka meje;aùu - 2021
l¾udka;Yd,d ksrka;r mÍlaId lsÍug j¾Ih ;=<§ tjeks mÍlaIK 7"405la isÿ
,la lrk w;r tuÕska wk;=re we;sùfï lr we;'
jevigyk $ l%shdldrlu ixLHdj ;;a;ajhka l,a ;nd y÷kdf.k wjYH
oekqj;a lsÍfï jevigyka Wmfoia yd l%shdud¾. .ekSug lghq;= lrkq ² meñ‚,s úu¾Ykh
1 ,efí' ta wkqj" 2021 jir ;=< l¾udka;Yd,d
fiajH-fiajlhka" lïlre ks,Odßka yd ffjoH ks,OdÍka i|yd jQ wOHdmksl
67 1"587l m%udKhla mÍlaId lr we;' l¾udka;Yd,d fiajl fiaúldjkaf.a
jevigyka
jD;a;Sh iqrlaIs;;djh yd fi!LHhg
fiajH-fiajlhka" lïlre ks,Odßka yd ffjoH ks,OdÍka i|yd jQ mqyqKq ² wk;=re úu¾Ykh iy wka;rdodhS wod<j ,efnk meñ‚,s úu¾Ykh lsÍu yd
57
jevigyka isÿùï úu¾Ykh mj;sk .eg¿ ksrdlrKh lsÍuo lïlre
2
fiajH-fiajlhka" lïlre ks,Odßka yd ffjoH ks,OdÍka i|yd jQ oekqj;a fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lrkq ,efí'
100
lsÍfï jevigyka 2021 j¾Ih ;=< urŒh wk;=re 63la yd ta wkqj" 2021 j¾Ih ;=<§ meñ‚,s 81la
3 úfYa{ idlaIs iemhSu 10 urŒh fkdjk wk;=re" 1"130l m%udKhla úu¾Ykh lr we;'
lïlre fomd¾;fïka;=j fj; jd¾;d ù
III. ffjoH uKav, ;SrK ,nd §u Èia;%sla l¾udka;Yd,d mÍlaIl bxðfkare we;' fuu wk;=re úu¾Ykh lr wod< ² oekqj;a lsÍfï jevigyka
ld¾hd, 10la we;s w;r tajdfhys fiajfha kS;suh mshjr .ekSug lghq;= lsÍu;a meje;aùu
ffjoH fya;= u; fiajl w¾:idOl kshq;= iqÿiqlï ,;a bxðfkarejreka úiska wk;=rg fya;= fidhd .ekSu ;=<ska tjeks
wruqof,a yd fiajd kshqla;hkaf.a l¾udka;Yd,d mÍlaId lr fuu ld¾h bgq wk;=re kej; isÿ fkdjk wdldrhg lghq;= jD;a;Sh iqrlaIs;;dj by< kexùï
Ndr wruqof,a m%;s,dN b,a¨‍ï lrk lrkq ,efí' lsÍug fiajdfhdaclhska oekqj;a lsÍu;a lghq;=j,§ kS;s Í;s l%shd;aul lsÍu
whÿïlrejka fjkqfjka ffjoH uKav, lïlre fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lr fukau fiajH fiajl fomd¾Yjfhau oekqu
11la 2021 j¾Ifha§ mj;ajd ;SrK ,nd § ² kj l¾udka;Yd,d ,shdmÈxÑ lsÍu we;' ta wkqj" l¾udka;Yd,d wd{d mk; j¾Okh lsÍu m%uqL ld¾hhla fia i,ld
we;' fuu ffjoH uKav, ;SrK uÕska W,a,x>kh jk mßÈ lghq;= l< fiajHhka l¾udka;uh iqrlaIs;;d wxYh uÕska iy
fiajl w¾:idOl wruqof,a m%;s,dN ,enQ kj l¾udka;Yd,d wdrïN lsÍfï§ fyda 26lg tfrysj 2021 j¾Ih ;=<§ lïlre Èia;%sla l¾udka;Yd,d mÍlaIl bxðfkare
fiajl ixLHdj 850la jk w;r fiajd ,shdmÈxÑh i|yd b,a¨‍ï l< wjia:dj,oS fomd¾;fïka;=j úiska ffk;sl l%shdud¾. ld¾hd, uÕska 2021 j¾Ih ;=<§ meje;ajQ
kshqla;hkaf.a Ndr wruqof,a m%;s,dN ,enQ tu l¾udka;Yd,d kshñ; m%ñ;Ska f.k we;' jevigyka ms<sn| f;dr;=re my; mßÈ fõ'
fiajl ixLHdj 240ls' wkq.ukh lr ;sfío hkak mÍlaId lr n,d
tfia fkdue;s kï tajd ksjerÈ lr .ekSug j.=j 2-7 jD;a;Sh iqrlaIs;;dj by< kexùï i|yd isÿ lrk ,o oekqj;a lsÍfï jevigyka - 2021
IV. wk;=re rys; jev mßirh ;yjqre Wmfoia §u yd kshñ; m%ñ;Ska yd iïu;hka
lsÍu wkq.ukh lr we;s wjia:dj,§ ,shdmÈxÑ
wkq wod< wxYh jevigyka iyNd.s jQ
lsÍu isÿ lrkq ,efí' 2021 jir wjika jk
wxlh ixLHdj ixLHdj
l¾udka;Yd,d ;=< fiajfhys fhfok úg lïlre fomd¾;fïka;=fõ ,shdmÈxÑ
fiajlhka yg úÿ,sh" ;dmh" jdhq mSvkh" ù we;s iuia; l¾udka;Yd,d ixLHdj 1 weÕ¿ï iy ksIamdok 05 360
wêl wdf,dalh yd Yíoh uÕska fyda fjk;a 32"414ls' fuu jir ;=< ,shdmÈxÑ lrk ,o 2 bÈlsÍï 03 375
l=uk wdldrhlg fyda YdÍßl ydkshla fyda kj l¾udka;Yd,d 684o thg we;=,;ah' 3 ñY% jevigyka ^bÈlsÍï" ksIamdok iy fiajd iemhqï& 26 1"050
urKh mjd isÿùfï wjOdkula mj;sk w;r
tl;=j 34 1"785
tajd wju lsÍu lïlre fomd¾;fïka;=fõ ² f.dvke.s,s msUqrem;a mÍlaId
m%Odk ld¾hNdrhls' lsÍu yd iy;sl lsÍu

Y%S ,xldju wdjrKh jk mßÈ msysgqjd we;s l¾udka;Yd,d i|yd f.dvke.s,s bÈlsÍfï§

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


34 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
35
fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh fya;=fjka 19 jix.; ;;ajh fya;=fjka 2021 j¾Ifha§ 2 cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH ìyslrùu ioyd wjYH jk fi!LH yd
mej;s iSud fya;=fjka oekqj;a lsÍfï meje;aùug fkdyels úh' wdh;kh úiska jD;a;Sh wdrlaIdj iy iqrlaIs;;d ks,OdÍka ìys lsÍfï wruq‚ka
jevigyka meje;aùu wfmalaIs; mßÈ isÿ fi!LH jeä ÈhqKq lsÍu i|yd bgq l< cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH
lsÍu wmyiq úh' cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH l%shdldrlï wdh;kh (NIOSH) uÕska my; i|yka
i;sh ksñ;af;ka jQ cd;sl iïuka;%Kh mßÈ jD;a;Sh wdrlaIdj iy fi!LH ms<sn|
V. f,dal iqrlaIs;;d Èkh ieureu 2021'10'11 Èk ud¾..; l%uhg mj;ajk fiajd ia:dkj, isÿjk jD;a;Sh wk;=re mdGud,d mj;ajhs'
iy cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;dj yd ,oS' fï i|yd l¾udka;Yd,d fiajHhka iy wju lsÍu i|yd yd iqrlaIs; jevìï
fi!LH ms<sn| i;sh fiajlhka 100 fofkl= iyNd.s úh'

iEu jirlu wfma%,a 28 Èkg fhfok óg wu;rj" cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d j.=j 2-9 jD;a;Sh wdrlaIdj iy fi!LH ms<sn| mqyqKq jevigyka - cd' jD' iq' yd fi!' wd'
f,dal iqrlaIs;;d Èkh fjkqfjka lïlre iy fi!LH i;shg iu.dój l¾udka;Yd,d"
fomd¾;fïka;=j úiska jd¾Islj ixúOdkh bÈlsÍï jevíï yd jD;a;Sh mqyqKq wdh;k meje;a jQ iyNd.S jQ
lrkq ,nk cd;sl iïuka;%Kh iy m%dfoaYSh i|yd jD;a;Sh fi!LH yd iqrlaIs;;dj ms<sn| mdGud,dj ^re' ñ'&
mdGud,d .Kk ixLHdj
uÜgñka j!;a;Sh iqrlaIs;;djh yd fi!LH m%j¾Ok jevigyka 06la mj;ajk ,§' tu
ms<sn| oekqj;a lsÍfï jevigyka fldúâ jevigyka ms<sn| f;dr;=re my; mßÈ fõ' cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd
01 3 115 11'51
fi!LH ms<sn| ämaf,daud mdGud,dj
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d
j.=j 2-8 jD;a;Sh fi!LH yd iqrlaIs;;dj ms<sn| m%j¾Ok jevigyka 02 yd fi!LH ms<sn| iy;slm;% 4 125 5'81
mdGud,dj
wkq iyNd.S jQ fiajH $ cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd
ia:dkh 03 2 29 0'88
wxlh fiajl m%udKh fi!LH ms<sn| mokï mdGud,dj
1 Fire control drill at Port City 150 úOdhl fYa%‚ ks,OdÍka i|yd jk
04 4 82 1'64
2 u¾fndla wdh;k Y%jKd.drh" fydrK BOI 75 mdGud,dj
3 ITC Project, Galle face 150 úfoaY.;j isg ,xldjg meñ‚
05 msßi i|yd jQ iy;slm;% 1 56 2'52
4 iS;djl BOI Y%jKd.drh 75
mdGud,dj
5 lgqkdhl BOI Y%jKd.drh 60
fldúâ ú.kKh isÿ lrkafka
6 uykqjr" l=Kavidf,a BOI Y%jKd.drh 50 06 flfiao ms<sn| oekqj;a lsÍfï 1 14 0'07
7 HKN Waterfront construction site 75 jevuq¿j

cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH fhÿ‚' Èk myla mqrdjg fuu iïfï,kh


VI. 2021 j¾Ifha§ lghq;= wdrïN lrk ,o w;r th 2022 j¾Ifha§
wdh;kh úiska 2021 j¾Ifha§ wjOdkï mj;ajkakg lghq;= lrkq ,enQ w;r Èk my
,o wfkl=;a l%shdldrlï m%pdrKh lsÍug wfmalaIs;h
we.hSfï iólaIK 105 isÿ l< w;r tys i|yd 100;a 110;a w;r msßila iyNd.S úh'
² wjodku jeä lafIa;% y÷kd.ekSu
o< wdodhu re' 5"250"000$- muK fõ'
² iqrlaIs;;dj yd fi!LH ms<sn| i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fõ
2021 j¾Ifha§ cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d
iajhx ú.Kkh iïnkaO bxðfkarejreka fhdojd wOHkhla
fldúâ jix.;h uOHfha jqjo cd;sl iy fi!LH wdh;kh úiska bgq lrk ,o
fr.=,dis we;=,;a fhdackd ilia isÿ lsÍug wjYH uQ,sl mshjr
jD;a;Sh iqrlaIs;;d iïuka;%K Wf<, iudc fufyjr
lr we;s w;r ffk;sl m%;smdok .kakd ,§' tys bÈß lghq;= i|yd
2021 id¾:lj ksu lrk ,§' 2021'11'22
y÷kajd §u i|yd lghq;= isÿ úfYaI{ Wmfoia ,nd .ekSug
Èk lïlre wud;H;=udf.a m%Odk;ajfhka ² fldúâ jix.;h ms<sn|j yd
lrñka mj;S wfmalaIs;h
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iïuka;%K lïlrejka uqyqKfok .eg¿ ms<sn|j
² jD;a;Sh iqrlaIs;;dj yd fi!LH ² l¾udka;uh iqrlaIs;;d wxYhg
Wf<, mj;ajkq ,enQ w;r tÈk rd;%sfha§ oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;aùu
m%j¾Okh lsÍu i|yd w;afmd;a" wh;a cdj;a; ld¾hd, mßY%h
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d ämaf,daud yd ² fldúâ jix.;h ms<sn|j fmdaiag¾
fmdaiag¾ yd w;a m;%sld uqøKh uy ck;djg wdo¾Yhla f.k
iy;slm;% m%Odfkda;aijh mj;ajk ,§' ks¾udKh lr l¾udka; w;r fkdñf,a
lsÍug lghq;= lrk ,§ fok mßÈ iy fiajd ia:dkhkays
fnod§u
² bÈlsÍï iqrlaIs;;djh iqrlaIs;;djh ms<sn| oekqu
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d i;sh mokï ² cd;Hka;r lïlre ixúOdkh yd tlaj
ms<sn| jd¾;duh rEmjdyskS ,ndfok mßÈ kùlrKh lrk
lr.ñka cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d fkdñf,a mqyqKq jevigyka meje;aùu
jevigykla ilia lrk ,§
iïfï,kh 2021 ud¾..;j mj;ajkakg ² jD;a;Sh iqrlaIs;;dj yd fi!LH

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


36 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
37
ms<sn| ud¾f.damfoaY fmd;la ilia wdjrKh jk lïlre kS;Ska l%shd;aul 4 ldka;djka rd;%S 592 Èia;%sla ld¾hd, uÕska wkque;Ska 579la o
lsÍu lsÍu" tu kS;s ld,Skj iudf,dapkh lrñka fiajfha fhoùu Wm ld¾hd, uÕska wkque;Ska 13la o jYfhka
² isiqka 19 i|yd iqksis fufyjr wjYH ixfYdaOkhka ks¾foaY lsÍu u`.ska i|yd wkque;sh ,nd ldka;djka rd;%S fiajfha fhoùu i|yd
jevigyk hgf;a fkdñf,a M,odhS ldka;d Y%u odhl;ajhla rgg §u wkque;sh ,nd § we;
jevigykla meje;aùu ,nd§u lïlre fomd¾;fïka;=fõ tla
5 wk;=reodhl <ud 64 wdh;k 318la mÍlaId lrk ,o w;r
² Online Asia Regions wdh;kfhys m%uqL j.lSula fõ'
Y%uh yd <ud Y%uh wk;=reodhl <ud Y%uhla jd¾;d fkdùh
oekqj;a lsÍfï jevigykaj,g
ms<sn| úfYaI
ud¾..;j iyNd.Sùu ish¨‍ md¾Yjlrejkaf.a odhl;ajh ;=<ska
ldKavdhï mÍlaIK
² cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d yd fi!LH Y%S ,xldj ;=< <ud Y%uh ;=rka lsÍfï
ms<sn| cd;Hka;r iuq¿jg ud¾..;j l%shdj,sfha m%uqL ld¾hhla bgq lsÍug 6 ldka;d Y%ñlhka 60 wdh;k 302la mÍlaId lrk ,§' wdh;ksl
iyNd.Sùu lghq;= lsÍu fukau" jhi wjqreÿ 18g wvq ms<sn| úfYaI fldkafoais 30la lv lsÍï jd¾;d ù we;'
<uqka i|yd jk lïlre kS;s l%shd;aul lKavdhï mÍlaIK fldkafoais lvùï hgf;a wdh;k 2la i|yd
2'2'7 ia;%Ska" ;reK wh iy <uqkaf.a lsÍu;a" ia;%Ska" ;reK wh iy <uqka fiajfha kvq mjrk ,§' wfkl=;a wdh;k 28 úiska iq¿
jD;a;Sh whs;sjdislï wdrlaId lsÍu fhoùu ms<sn| kS;s Í;s ld,Skj ixfYdaOkh jerÈ u; isÿ lr we;s fldkafoais lvlsÍï
yd <ud Y%uh msgq oelSu lsÍu i|yd ks¾foaYhka bÈßm;a lrñka tajd ioyd wjjdo lsÍï lrk ,§
l%shd;aul lsÍu;a fuu fomd¾;fïka;=fõ 7 lïlre kS;sh 08 l,dm lïlre ld¾hd, 11 yryd tu
jevìfuys ld;a;d jD;a;Sh ysñlï m%uqL j.lSula fõ' ms<sn|j isÿlrk ,o l,dmj,g wh;a fm!oa.,sl wxYfha ldka;d
oekqj;a lsÍï fiaúldjka 30l muK lKavdhï 08la i|yd
ldka;djka yd <uhska iïnkaO lïlre kS;s
iïnkaOfhka oekqj;a lsÍï isÿ lrk ,§
j.=j 2-10 /lshdjl kshq;= ldka;djka" ;reK wh yd <uqka ms<sn| mj;akd kS;s l%shd;aul lsÍu - 2021 8 ëjr lafIa;%h ;=< 104 ëjr lafIa;% n, m%foaY wdY%s; lïlre ld¾hd,
<ud Y%uh iïnkaO f;dard.ksñka oekqj;a lsÍfï jevigyka
wkq ixLHdj oekqj;a lsÍfï 104la mj;ajk ,§' tu jevigyka uÕska ëjr
ldKavh ksÍlaIK jevigyka meje;aùu lafIa;%fha fiajl fiaúldjka 5"069la i|yd
wxlh
<uhska iïnkaO lïlre kS;s iïnkaOfhka
1 ffoksl mÍlaIK 37 mj;sk fldúâ jix.; ;;a;ajh fya;=fjka
oekqj;a lsÍï isÿ lrk ,§
ld,Sk mÍlaIK isÿ lsÍu w;aysgqjd ;snq‚
2 <ud Y%uh ms<sn| 204 2021 j¾Ifha meñ‚,s 126l mÍlaIK
mÍlaIK wjika lr f.dkq mshjk ,§' 2019 iy 2020 1' wod< m%Odk ieureï Èkhka meje;aùu wjfndaO;d .súiqula w;aika lrk ,§
j¾Ihkag wh;a mÍlaIK f.dkq 14la o 2021 iy oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;aùu
§ mÍlaIK wjikalr f.dkq mshjk ,§'  fm!oa.,sl yd w¾O rdcH wxYfha
2021 j¾Ifha ,o meñ‚,s mÍlaIK 07l <ud I' wod< m%Odk ieureï Èkhka meje;aùu /lshd,dNS iy /lshd wfmalaIs;
Y%uhla wkdjrKh ù we;s w;r bka meñ‚,s uÕska oekqj;a lsÍu mqoa.,hkaf.a /lshd Ôú;hg
04la i|yd kvq lghq;= wdrïN lr we;' msájy,la jkq ms‚i Wmfoia ud,djla
2020 j¾Ihg wod< kvq wdrïN l< meñ‚,s ² cd;Hka;r ldka;d Èkh - 2021 wka;¾.; —/lshd jd¾;dj˜ kñka
04la i|yd 2021 j¾Ifha § wêlrKfha kvq —kdhl;ajfhys ldka;dj˜ f;audj lr.;a w;afmd;la y÷kajdfok ,§
mjrd we;' j¾Ih ;=< kvq 03lg wod< 2021$03$08 Èkg fhÿk cd;Hka;r ldka;d
lghq;= wjika lr we; Èkhg iu.dój lïlre fomd¾;fïka;=fõ  lïlre kS;s" wKmk;a w;r .efgñka
ldka;d Èkh iurñka jevigyka lsysmhla ld¾hd,Sh Ôú;h .;lrk lïlre
3 ldka;djkaf.a fiajd 16 2021 j¾Ihg wh;a meñ‚,s 02l mÍlaIK fomd¾;fïka;=fõ ks,Odßkshkaf.a
.re wud;H;=udf.a m%Odk;ajfhka
fldkafoais ms<sn|j wjika lr f.dkq mshjk ,§' 2018" 2019 iy udkisl iqj;djh by< kexùfï
l%shd;aul lrk ,§'
,enqKq meñ‚,s 2020 j¾Ihkag wh;a f.dkq 11l mÍlaIK wruq‚ka m%ùK ufkda úoHd WmfoaYsld
mÍlaIK wjika lr f.dkq mshjk ,§' fldkafoais
 lïlre fomd¾;fïka;=j" Y%S ,xld wud Èidkdhl uy;añhf.a iïm;a
lvùï iïnkaOfhka 2021 jif¾§ meñ‚,s odhl;ajfhka ldka;d Odß;d ixj¾Ok
nd, olaIsld ix.uh iuÕ w;aje,a
11la i|yd kvq lghq;= wdrïN lrk ,§' ix.S;uh jevigykla mj;ajk ,§
ne|.ksñka nd, olaIsldjka fj;
^2020 j¾Ifha isg mÍlaId lrk ,o meñ‚,s
lïlre kS;sh ms<sn|j oekqu ,nd§u
i|yd fuu kvq 2021 jif¾ § mjrk ,§&  tfiau" lgqkdhl iy fld.a.,
;=<ska iudch oekqj;a lsÍu iy Tjqka
iún, .ekaùu hk úfYaI wruqKq fkajdisld.dr fkajdisldjka i|yd
b,lallr .ksñka fomd¾Yjh w;r ufkda úoHd;aul WmfoaYk yd

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


38 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
39
we.hqï jevigyka meje;aùug  Y%S ,xldfõ <ud Y%uh ;=rka lsÍfï yd <ud lghq;= wxYfha lïlre ld¾hd, iy ish¨‍u lïlre ld¾hd, ;=<
lghq;= lrk ,§' ta wkqj" oekg jevigykg l%shdldÍj iïnkaO flduidßia úiska idlÉPdjla ,nd m%o¾Ykh lsÍu Wfoid ixfYdaê; kj kS;s
lïlre fomd¾;fïka;=fõ wëlaIKh jk yd úfYaI l=i,;d olajk fok ,§' tys § <ud Y%uh iïnkaO wKmk;a iys; fmdaiag¾ ks¾udKh lrk
hgf;a l%shd;aul jk lgqkdhl nd,olaIsldjkag m%odkh lsÍug lïlre kS;s wKmk;a iïnkaOfhka ,o w;r m%dfoaYSh lïlre ld¾hd, yryd
fkajdisld.drfha fkajdisldjka kshñ; ,dxPk ks¾udKh lsÍug odhl ck;dj oekqj;a lsÍu iy mqoa.,hl= tu fmdaiag¾ fnod yeÍfï lghq;= isÿ lrk
i|yd 2021 fmnrjdß ui 04 jk jQjkaf.a l=i,;d we.hSu" m%:u" fojk fiajfha fhoúh yels wju jhia iSudj ,§'
Èk;a" fojk jevigyk fld.a., yd f;jk ia:dk f;aÍu yd f;dard f,i mej;s jhi wjqreÿ 14 iSudj
fkajdisld.drfha fkajdisldjka i|yd .kakd ,o ,dxPkh t<soelaùu iy jhi wjqreÿ 16 olajd by< oeóu tfiau" <ud Y%uh ;=rka lsÍu wruqKq
2021 ud¾;= ui 07 Èk;a mj;ajk ,§ <ud Y%uh iïnkaO úfYaI ,sms /ila iïnkaO mk; ixfYdaOkh 2021'01'18 lr.ksñka jhia ixfYdaOkh ms<sn|j iy
iys; —l;sldj˜ iÕrdj t<soelaùu jk Èk md¾,sfïka;=fõ§ iïu; ùu kS;s úfrdaê f,i <uhska fiajfha fhoùug
² cd;Hka;r <ud Y%u úfrdaê Èk hk lreKq bÈßm;a lrk ,§ wod< ovqjï ms<sn|jo iudch oekqj;a
jevigyk  f,dal <ud Y%u úfrdaë Èkhg lsÍu i|yd ,x'.'u' nia r:j," ÿïßh
iu.dój <uhska iïnkaO kS;s iy  2021 - f,dal <ud Èkg iu.dój ia:dkj, iy mdi,aj, m%o¾Ykh lsÍu
—<ud Y%uh msgq oelSfï cd;Hka;r j¾Ih˜ <uhskaf.a wdrlaIdj ms<sn| idlÉPdj <uhska iïnkaO kS;s iy <uhskaf.a Wfoid iaálrhla ks¾udKh lr uqøKh
jk 2021 j¾Ifha cqks ui 12 Èkg fhÿk - 2021 ,laúre .=jka úÿ,s kd,sldfõ rlaIdj ms<sn| udOH idlÉPdj lrk ,§'
cd;Hka;r <ud Y%u úfrdaë Èkhg iu.dój 2021'06'10 Èk —is;a myka jeg˜
lïlre fomd¾;fïka;=fõ" ldka;d yd <ud jevigyk Tiafia <uhska iïnkaO rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=fõ ² <ud Y%uh ;=rka lsÍu wruqKq
lghq;= wxYh uÕska jevigyka rdYshla kS;s iy <uhskaf.a wdrlaIdj ms<sn|j 2021'09'30 Èk —wfkalúO Wjÿrej,ska lr .ksñka mdi,a orejkaf.a
l%shd;aul lrk ,§' ta w;ßka my; ld,Sk idlÉPduh jevigykla isÿ orejd /l.ksuq˜ hk f;audj fmrgq lr oekqj;aNdjh Wfoid —w;a;gq˜
úfYaIdx. m%Odk ;ekla .kakd ,§' lrk ,§ .ksñka rcfha udOH idlÉPdjla lïlre iÕrdj ks¾udKh lsÍu
flduidßia ckrd,af.a iyNd.S;ajfhka
 2021'06'11 Èk .re wud;H;=udf.a ² f,dal <ud Èk ieureu mj;ajk ,§ —<ud Y%uh ;=rka lsÍfï cd;Hka;r
m%Odk;ajfhka <ud Y%uh yd iïnkaO j¾Ih 2021˜ fjkqfjka mdi,a orejkaf.a
kS;suh rduqj ms<sn|j iudch ;=<  .re lïlre wud;H;=udf.a <ud Èk 2' Y%S ,xldfõ <ud Y%uh ;=rka lsÍfï oekqj;aNdjh Wfoid ks¾udKh lrk ,o
mq¿,a lÓldj;la ks¾udKh lsÍu yd m‚úvh mqj;am;a ys m< lsÍu wruqK fmroeßj isÿ l< jevigyka —w;a;gq˜ iÕrdj msgm;a 5000la uqøKh
Y%S ,xldfõ <ud Y%uh Y+kH;ajhg 2021'10'01 Èkg fh§ ;snQ <ud Èkh lr 2021'12'14 Èk mej;s úfYaI W;aijfha
m;alsÍfï iudc j.lSu ms<sn|j fjkqfjka —<ud Y%ufhka f;dr rgla - ² <ud Y%uh ;=rka lsÍu wruqKq lr § t<soelaùu isÿ lrk ,§' fuu iÕrdj
uyck;dj we;=¿ ish¨‍ md¾Yjhka orejkag iqrlaIs; fygla˜ f,i lïlre .ksñka f;aud .S;hla ks¾udKh mdi,a mqia;ld, fj; ,nd §u Wfoid
oekqj;a lsÍu i|yd ud¾..; l%uh wud;H;=udf.a <ud Èk m‚úvh lsÍu Èia;%sla lïlre ld¾hd, fj; fnod yeÍu
(online) Tiafia jevuq¿jla (Zoom mqj;am;a ys m< lrk ,§' isÿ lrk ,§'
2021 <ud Y%uh ;=rka lsÍfï cd;Hka;r
;dlaIKh fhdod.ksñka& mje;aùu
j¾Ih ksñ;af;ka f;aud .S;hla t<soelaùu
 2021 - f,dal <ud Èk ieureug 3' <ud Y%uh ;=rka lsÍu ms<sn| cd;sl
2021'12'14 Èk mej;s úfYaI jevigyfka §
 tys§ <ud Y%uh iïnkaO f;dr;=re iu.dój —p,k rE˜ flá Ñ;%mg fufyhqï lñgqj - 2021
lïlre wud;H .re ksu,a isßmd, o is,ajd
/ialr .ekSfï fldgialrejka ;rÕhla meje;aùu
ue;s;=udf.a iyNd.S;ajfhka isÿ lrk
jYfhka udOH m%cdjo iïnkaO f,dal <ud Èk ieureug iu.dój 2025 j¾Ih jk úg Y%S ,xldfõ <ud Y%uh
,oS' fuu f;aud .S;h mo rpkh wdpd¾h
lr.ksñka <ud Y%uh yd wk;=reodhl —p,k rE˜ flá Ñ;%mg ;rÕhla ;=rka lsÍug Y%S ,xld rch m%;s{d § we;s
r;ak Y%S úfÊisxy uy;d" ;kqj iy ix.S;
<ud Y%uh ms<sn|j uE;l§ isÿ l< ixúOdkh lrk ,§' isxy, yd oñ< w;r rcfha wdh;k lsysmhla fï i|yd
ks¾udKh wdpd¾h frdayK ùrisxy uy;d
ixfYdaOk ms<sn|j úêu;a wjfndaOhla udOH uÕska flá Ñ;%mg ;rÕh lghq;= lrñka isà' tneúka <ud Y%uh yd
úiska isÿ lrk ,o w;r .S; .dhkh
,nd §u meje;ajQ w;r m<uq" fojk yd f;jk wk;=reodhl <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd
forK ã%ïiagd¾ .dhl .dhsldjka ih
ia:dk i|yd ;Hd. yd iy;slm;a ,nd .kq ,nk iduQysl m%h;akhka ;jÿrg;a
fokl=f.a iyNd.S;ajfhka isÿ lrk ,§
 Y%S ,xldfõ <ud Y%uh ;=rka lsÍfï §u isÿ lrk ,§' Yla;su;a lsÍu w;HjYH fõ' <ud Y%uh ;=rka
^f;aud .S;fha YouTube È.=j - https://youtu.
wNs,dYhka imqrd .ekSu Wfoid lsÍu ms<sn| cd;sl fufyhqï lñgqj (NSC)
be/pgBULzDz2ks fõ&'
nd,olaIsld jHdmdrh iuÕ we;s  2021- f,dal <ud Èkg iu.dój <uhska msysgqjk ,oafoa wod< md¾Yjlrejka fuu
lr.;a wjfndaO;d .súiqu wkqj l%shd iïnkaO kS;s iy <uhskaf.a wdrlaIdj ² <ud Y%uh ;=rka lsÍug wod<j b,lal iduQysl;ajfhka idlaId;a lr .ekSu
lrñka <ud Y%uhg tfrysj ,dxPk ms<sn| mqj;am;a idlÉPdj iaálrhla yd fmdaiagrhla i|yd lghq;= lsÍu iy;sl lsÍu i|ydh'
ks¾udKh lsÍfï ;rÕhla meje;aùu 2021'09'27 Èke;s —kj,sh˜ mqj;am; ks¾udKh lsÍu
yd tuÕska nd,olaIsldjkag <ud Y%uh fj; <uhska iïnkaO kS;s iy fuu lñgqj 2021'03'02 Èk úúO wdh;k
ms<sn|j mq¿,a .fõIKhla isÿ lsÍug <uhskaf.a wdrlaIdj ms<sn|j ldka;d <ud Y%uh ;=rka lsÍug wod<j ish¨‍u ksfhdackh lrñka ks,OdÍka 26 fofkl=f.a
wjia:dj ie,iSu m%dfoaYSh f,alï ld¾hd," .%du ks,OdÍ iyNd.S;ajfhka lïlre fomd¾;fïka;=fõ

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


40 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
41
isõjk uy< Y%jKd.drfha§ mj;ajk ,§' ² 8'7 ikaOdkhg ^8'7 Alliance& wod<j kj /lshd ms<sn| uyck;dj oekqj;a lsÍu iud.u iuÕ wjfndaO;d .súiqula w;aika
tÈk fhdackd lr.kakd ,o mßÈ ;dlaI‚l 2021 <ud Y%uh ;=rka lsÍfï cd;Hka;r Wfoid lïlre wud;H .re ksu,a isßmd, lsÍu tys § isÿ lrk ,oS'
lñgqj úúO wdh;kj, ks,OdÍka 16 j¾Ih fmroeß lr.ksñka wkq.dñl o is,ajd ue;s;=udf.a m‚úvh iuÕ kj
fofkl=f.a iyNd.S;ajfhka 2021'04'07 Èk rgla jYfhka l%shdldÍ m%;s{djla /lshd 71l ,ehsia;=j ckm%sh mqj;am;a jk ² <uhska iïnkaO kS;s iy <uhskaf.a
lïlre fomd¾;fïka;=fõ isõjk uy< f,ig wk;=reodhl /lshd ,ehsia;=j ÈkñK" ;sklrka" fâ,sksõia" Èjhsk iy wdrlaIdj ms<sn| idlÉPdj - 2021
Y%jKd.drfha § mj;ajk ,§' ixfYdaOkh lsÍug 2021'01'26 Èk ,xld§m hk mqj;am;a myl m< lrk ,§'
tlÕ;dj ,nd fok ,§' fï iïnkaOj TV 1 rEmjdysks kd,sldfõ 2021'01'20 Èk
4' iudf,daÑ; ld,h ;=<" fjk;a ud¾..; l%uh Tiafia mej;s jevuq¿ 6' kS;s ixfYdaOkh —igk˜ jevigyk Tiafia <uhska iïnkaO
wdh;k u.ska ldka;djka" ;reK i|yd lïlre fomd¾;fïka;=j kS;s iy <uhskaf.a wdrlaIdj ms<sn|j
wh iy <uqkaf.a iqrlaIs;;djh iyNd.s úh ldka;djka" ;reK wh iy <uqkaf.a idlÉPd lrk ,oS' tu jevigykg lïlre
fjkqfjka lrk ,o ld¾hhkays§ iqrlaIs;;djh fjkqfjka mj;sk wod< kS;s fomd¾;fïka;=fõ ldka;d yd <ud lghq;=
iyh ùï ² <ud Y%uh ;=rka lsÍfï wruq‚ka Y%S ,xld ixfYdaOkh iy kj kS;s y÷kajd §u i|yd wxYfha lïlre flduidßia iyNd.S úh
nd,olaIsld ix.ufha nd,olaIsldjka wjYH ksÍlaIK yd fhdackd ,nd §fuka
² mj;akd fldúâ-19 jix.; ;;ajh iy flduidßiajßhka fj; oekqj;a lïlre wud;HdxYhg iydh ùu ² ldka;djkaf.a jevmßirh iy
hgf;a jqjo lïlre fomd¾;fïka;= lsÍfï mqyqKq jevigyka mj;ajk ,sx.sl ysxikh ms<sn|j oekqj;a
ks,Odßka" rgmqrd mej;s Èia;%sla $ ,§' fuu jevigyk ieis 4la f,i 7' wfkl=;a úfYaI jevigyka lsÍfï jevigykla 2021'02'12 jk
m%dfoaYSh <ud ixj¾Ok lñgq /iaùï 2021'11'28" 2021'12'04" 2021'12'11$12 Èk kqka.uqf.dv mdr" le<‚h hk
28la i|yd iyNd.s jQ w;r" tys§ lñgq hk Èkj,§ zoom ;dlaIKh Tiafia ² 2021 ˜<ud Y%uh ;=rka lsÍfï ,smskfha msysá m%skaÜ flhd¾ wdh;kfha
idudðlhka —<ud Y%uh˜ iïnkaOfhka mj;ajk ,§ cd;Hka;r jir˜ fjkqfjka úfYaI fiajl fiaúldjka i|yd tu wdh;k
oekqj;a lsÍï isÿ lrk ,§' ;jo 2021 jevigyk - 2021'12'14 N+ñfha§ isÿ lrk ,§
<ud Y%uh ;=rka lsÍfï cd;Hka;r 5' w;am;%sld uqøKh
j¾Ih iïnkaOj ish¨‍u Èia;%sla yd 2021 ˜<ud Y%uh ;=rka lsÍfï cd;Hka;r ² lïlre kS;sh ldka;djkaf.a
m%dfoaYSh f,alïjreka oekqj;a lr lïlre kS;s wKmk;a wkqj nd, jhialdr jir˜ fjkqfjka úfYaI jevigykla wd¾Ólhg ys;ldóo hk ud;Dldj
we;s w;r ta i|yd o m%Odk;ajh <uqka fiajfha fhoùu je<elaùu Wfoid .re lïlre wud;H;=udf.a wkq.%yfhka hgf;a 2021'03'05 Èk mej;s idlÉPdj
foñka fuu jevigyka isÿ lsÍug jhi wjreÿ 14 iSudj jhi wjqreÿ 16 ixúOdkh lrk ,§' i|yd fomd¾;fïka;=fõ iyNd.S;ajh
lghq;= lrk w;r fld<U Èia;%slalhg olajd iy wk;=reodhl /lshd i|yd jhi ,nd fok ,§
wh;a m%dfoaYSh f,alï ld¾hd, iuÕ wjqreÿ 16 iSudj 18 olajd;a by< oeóu lïlre wud;H .re ksu,a isßmd, o
iïnkaO fjñka ldka;d yd <ud lghq;= iïnkaOj isÿ lrk ,o jhia ixfYdaOkh is,ajd uy;d" lïlre wud;HdxYfha 2'2'8 fiajlhkaf.a iudc wdrlaIKh
wxYfha lïlre ks,OdÍka úiska iïnkaOj w;am;%sldjla isxy," bx.%Sis iy f,alï iy lïlre flduidßia ckrd,a
/iaùï folla o mj;ajk ,§ oñ< udOHhkaf.ka uqøKh lr m%dfoaYSh we;=¿ iïNdjkSh wdrdê; wuq;a;kaf.a Y%S ,xldfõ fm!oa.,sl wxYfha iy w¾O
ld¾hd, yryd fnodyeÍu iy úfYaI iyNd.S;ajfhka <ud Y%uh ;=rka lsÍu ms<sn| rdcH wxYfha fiajfha fhfok fiajlhka
² cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh úiska jevigykaj,§ fnodyeÍfï lghq;= isÿ cd;sl fufyhqï lñgqfõ md¾Yjlrejkaf.a yg hym;a wd¾Ól ;;a;ajhla iys; úY%du
mj;ajk ,o lemlre udmsh m%;sm;a;sh lsÍug lghq;= fhdod we; iy lïlre fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍkaf.a Èúhla Wreu lr§fï uQ,sl mrud¾:h
ms<sn| lñgq /iaùula zoom ;dlaIKh iy wod< ish¨‍u md¾Yajhkaf.a wju fmroeß lrf.k 1958 wxl 15 orK
Tiafia 2021'08'24 jk Èk mj;ajk ,o jhi wjqreÿ 18g wvq lsisu ;eke;af;l= fN!;sl iyNd.S;ajh iy ud¾..; l%uh fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; uÕska
w;r tys md¾Yjlrejka f,i lïlre fhoúh fkdyels wka;rdhldÍ /lshd Tiafia iyNd.S;ajh we;sj fuu jevigyk fiajl w¾:idOl wruqo, ia:dms; lr
fomd¾;fïka;=fõ iyNd.S;ajh ,nd 51l m%udKh /lshd 71la olajd jeä lsÍu 2021 foieïn¾ 14 jeks Èk mj;ajk ,§' we;' fuu wruqof,ys mßmd,k lghq;=
fok ,§ iïnkaOj tu kj /lshd ms<sn| uyck;dj lïlre fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lrkq
oekqj;a lsÍu Wfoid isxy," bx.%Sis iy —p,k rE˜ flá Ñ;%mg ;rÕfha ,nk w;r" tys wruqo,a l<ukdlrKh
² cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh oñ< udOHkaf.ka w;am;%sld ks¾udKh lr ch.%dylhkag ;Hd. uqo,a" l=i,dk iy ms<sn| j.lSu Y%S ,xld uy nexl=fõ uqo,a
úiska mj;ajk ,o —Y%S ,xldfõ <ud uqøKh lrk ,§' tu w;am;%sld m%dfoaYSh iy;slm;a m%odkh lrk ,o w;r Y%S uKav,h úiska orkq ,efí' 2021'09'30 Èkg
Èjd iq/l=ï myiqlï ms<sn| cd;sl ld¾hd, yryd fnodyeÍu i|yd lghq;= ,xld nd,olaIsld jHdmdrfha ,dxPk fuu wruqof,ys jákdlu remsh,a ñ,shk
m%;sm;a;sh˜ ms<sn| idlÉPdjla zoom isÿ lrk ,§ ks¾udK ;rÕfha ch.%dylhkag molalï 2"540"438la jk w;r" wruqof,a iuia;
;dlaIKh Tiafia 2021'09'28 jk iy iy;slm;% m%odkh lrk ,§' <ud idudðl .sKqï ixLHdj ñ,shk 19ls'
Èk mj;ajk ,§' tys md¾Yjlrejka Y%uh iïnkaO f;aud .S;hla t<soelaùu"
f,i lïlre fomd¾;fïka;=fõ ² wk;=reodhl /lshd 71 ,ehsia;=j <ud Y%uh ;=rka lsÍu ms<sn| w;afmd;a I. fiajl w¾:idOl wruqo, i|yd
iyNd.S;ajh ,nd fok ,§ ms<sn| mqj;am;a ,sms m< lsÍu t<soelaùu iy ue,snka ìialÜ mqoa.,sl fiajd wdh;k ,shdmÈxÑ lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


42 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
43
fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; hgf;a ixLHdj 314"058la fõ' tfiau" fï jk úg V. wruqo, uÕska idudðlhka fj; ,nd§ wka;¾cd,h yryd Èkhla fõ,djla ,nd
wdjrKh jk ish¨‍u fiajHhka wruqof,a il%Sh idudðl .sKqï ñ,shk 2'5la mj;S' we;s m%;s,dN §fuka m%;s,dN whÿïm;a Ndr.ekSu we;=¿
,shdmÈxÑ úh hq;=h' ta wkqj" 2021 j¾Ih ;=< fiajdjka imhk ,§'
,shdmÈxÑ jQ fiajdfhdacl ixLHdj 2"407ls' odhl uqo,a f.ùu meyer yßk ² fiajl w¾:idOl wruqof,ys idudðl
2021 j¾Ih ;=< wruqo, fj; odhl uqo,a fiajdfhdaclhkaf.ka tu uqo,a whlr .sKqï fYaIh wemhg ;nd ksjdi Kh fiajl w¾:idOl wruqo,a m%j¾Okh
ner lr we;s ilS%h fiajdfhdacl ixLHdj .ekSu i|yd m%:u ksfõok yd r;= ksfõok ,nd§u lsÍfï wruqKska fiajl w¾:idOl wruqo,
84"874ls' j¾Ih ;=< wruqo,g ner jQ ksl=;a flfrk w;r ta i|yd m%;spdr iïnkaOfhka idudðlhka oekqj;a lsÍu
odhl uqo, remsh,a ñ,shk 99"587la fõ' fkdolajkafka kï kS;s uÕska lghq;= lr idudðlhkaf.a Ôjk ;;a;ajh Wiia i|yd fomd¾;fïka;= ks, hQ áhqí pek,h
tu odhl uqo,a yd wêNdr whlr .sKqï lsÍfï wruq‚ka fiajl w¾:idOl wruqo,a fj; we;=,;a lsÍu i|yd ùäfhdamg ilia
II. fiajl w¾:idOl wruqo, i|yd .; lsÍug l%shd lrkq ,efí' 2021 j¾Ifha idudðl .sKqï fYaIh wemhg ;nd 75]l lrñka mj;S' tfiau" fiajl w¾:idOl
idudðlhka ,shdmÈxÑ lsÍu § tjeks m%:u ksfõok 8"491 ksl=;a lsÍu Wmßuhla olajd ksjdi Kh ,nd .ekSfï wruqo,a m%j¾Okd;aul rEmjdyskS oekaùulao
uÕska remsh,a ñ,shk 4"242l uqo,lao" r;= myiqlu i,id we;' ta wkqj" 2021 j¾Ih ks¾udKh lr we;s w;r th m%pdrh lsÍu
fiajl w¾:idOl wruqo,a mk; uÕska ksfõok 7"858la ksl=;a lsÍu uÕska remsh,a ;=< ksjdi Kh whÿïm;a 6"792la i|yd i|yd bÈß lghq;= isÿ lrñka mj;S'
wdjrKh jk ish¨‍ fiajlhska fj; idudðl ñ,shk 4"198l uqo,lao whlr f.k we;' wkque;sh ,nd § we;' wkque;sh ,nd §
wxl ,nd § Tjqka wruqof,a ,shdmÈxÑ we;s uqo, re' ì,shk 3'8ls'
lrùu fiajdfhdaclf.a j.lSu jk w;r th III. fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN f.ùu 2'2'9 fiajlhkaf.a jD;a;Sh whs;sjdislï
wëlaIKh lïlre fomd¾;fïka;=j úiska ² cx.u fiajd jevigyka meje;aùu iq/lSu i|yd ffk;sl /ljrKh
isÿ lrkq ,efí' ta wkqj" 2021 j¾Ih ;=<§ 2021 j¾Ifha§ fiajl w¾:idOl wruqo,a
fomd¾;fïka;=fõ ,shdmÈxÑ jQ idudðl m%;s,dN ,enQ ixLHdj my; mßÈ fõ' fiajl w¾:idOl wruqo, iïnkaOfhka fiajlhkaf.a jD;a;Sh whs;sjdislï wdrlaId
fiajd ,nd §u Wfoid cx.u fiajd lr §u i|yd lïlre fomd¾;fïka;=j
jevigykla 2021'12'18 Èk kqjrt<sh úiska úúO mk;a .Kkdjla l%shd;aul lrkq
,nqlef,a j;a;ys§ mj;ajk ,§' tuÕska ,nhs' ta wkqj" lïlre fomd¾;fïka;=j
j.=j 2-11 fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN ,enQ ixLHdj - 2021 m%;s,dN ,enQ ixLHdj 518ls' úiska l%shdjg kexúh hq;= tu wKmk;ays
m%;smdok Èjhsk mqrd taldldÍj
m%;s,dNfha iajNdjh m%;s,dN ,enQ ixLHdj m%Odk ld¾hd,h úiska ,nd ÿka fiajd l%shd;aul lsÍu iy;sl lsÍu i|yd
idudkH m%;s,dN f.ùï 95"474 m%dfoaYSh ld¾hd, olajd úuOH.; lsÍu tu kS;s W,a,x>kh lrkakkag tfrysj
ñh.sh idudðl m%;s,dN f.ùï 4"607 ;=<ska idudðlhka fj; fmrg jeä myiqlï wêlrK l%shdud¾. .ekSu;a ta ;=<ska
i,id we;' fiajH-fiajl whs;Ska iqrlaIs; lrñka
30] mQ¾j m%;s,dN f.ùï 16"015 fiajH-fiajl iyfhda.S;djh j¾Okh
fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh yuqfõ fiajl lsÍu fomd¾;fïka;=j úiska isÿ lrkq
IV. wkqu; w¾:idOl wruqo,a wruqo,aj, odhl uqo,a ner lsÍu" m%;s,dN w¾:idOl wruqof,a fiajdjka fiajd,dNSka ,nhs' ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ lïlre
wëlaIKh f.ùu we;=¿j l%shdldß;ajh wëlaIKh fj; wLKavj iemhSu i|yd ÿrl:k fomd¾;fïka;=fõ ffk;sl l%shdldrlïj,
lsÍu lïlre fomd¾;fïka;=j úiska isÿ ud¾. Tiafia fiajd Wmfoia ,nd §u" m%.;sh my; mßÈ fõ
2021 foieïn¾ 31 Èkg fiajl w¾:idOl lrkq ,nk w;r ksis f,i l%shd;aul fkdjk
wruqo, hgf;a wkqu; w¾:idOl wruqo,a wruqo,a lïlre flduidßia ckrd,a hg;g
mj;sk wdh;k 117la ,shdmÈxÑj we;' tu mjrd .kq ,efí' j.=j 2-13 wêlrK wkqj kvqj, ld¾hidOkh - 2021

2021 j¾Ihg 2021 j¾Ih 2021 j¾Ih Wmfoia ,sms yd


wêlrKh bÈßhg f.k ;=< wdrïN ;=< wjika Wmfoia f.dkq
j.=j 2-12 wkqu; w¾:idOl wruqo,a wëlaIK m%.;sh - 2021
wd fYaIh lrk ,o kvq lrk ,o kvq ixLHdj
lreK ixLHdj fY%aIaGdêlrKh 124 14 19
,eî we;s meñ‚,s 41 wNshdpkdêlrKh 160 132 12
úi|d f.dkq mshjd we;s meñ‚,s 35 uydêlrKh 97 33 20
lafIa;% ks,Orhka úiska wëlaIKh lrk ,o mq'w'w' iïnkaO jd¾;d 81 Èia;%sla wêlrKh $ 277 3 0
jd‚cH uydêlrKh
wëlaIKh isÿ fldg we;s wdh;k 88
ufyaia;%d;a wêlrKh 93 170 154 77
tl;=j 751 352 205 77

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


44 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
45
my; i|yka mßÈ kS;s ixfYdaOk iy kj f;dr;=re uyck;dj fj; ,nd §ug
osia;%sla yd Wm lïlre ld¾hd, u`.ska mjrk ,o kvq iy úi`oS we;s kvq kS;s iïmdokh i|yd lïlre wud;HdxYhg lghq;= lrkq ,efí'
iydh ùu
2000 ta wkqj" 2021 jif¾§ fjí wvúh" ia,ela
1868
1800
 kj mk;a iy fr.=,dis flgqïm;a fhojqu" f*ianqla msgqj" Üúg¾ .sKqu
lsÍu iy hQ áhqí pek,h yryd lïlre
1600  j;auka kS;suh ;;a;ajh úYaf,aIKh fomd¾;fïka;=j úiska imhk ,o fiajd
1400
lsÍu iy wod< ksÍlaIK iemhSu my; mßÈ fõ'
1221
 j;auka ;;a;ajh iy wjYH;dj
1200 wOHhkh lsÍfuka miq kj kS;s  ish¨‍u wdlD;s m;% ^wdrlaIl fiajd
ixLHdj

1000
iïmdokh i|yd ksÍlaIK iemhSu i|yd ksIaldYk iy;slh i|yd
800 b,a¨‍ï m;% we;=¿j&
816
800 2'2'10 fiajd iemhSu i|yd f;dr;=re  ixLHdf,aLk f;dr;=re ^lïlre
600
;dlaIKh Ndú;d lsÍu ixLHd;s" jd¾Isl /ls rlaId iólaIK"
jd¾Isl jd¾;d" fldúâ - 19 iólaIK
400 341 fiajd,dNSkag ld¾hlaIu fiajhla ,nd §u jd¾;d jeks&
200 132
190 wruqKq lr .ksñka f;dr;=re ;dlaIKh  ish¨‍u mßmd,k f;dr;=re
1 90 44 5 10 0 19 21 4 5 64 81 Ndú;fhka fiajdjka ,nd§fï myiqlï jeä  fiajl w¾:idOl wruqof,a icSú
19 24
0 ÈhqKq lsÍu flfrys lïlre fomd¾;fïka;=j m%;s,dN f.ùug wod<j whÿïm;%
oeä wjOdkh fhduq lr we;' fï jk úg Ndr§u i|yd ud¾..; l%uh Tiafia
;

a'''

da.
;
mk

mk

k
fh

sfh
&m

dm

&m

&m

dm

dm
iaj

dk
fomd¾;fïka;=j úiska fiajl w¾:idOl fõ,djla fjkalr .ekSu
,

ajl
d{

w{

k
k

k
uqo

af

oSu
daO

daO

daO

iN
fi
dw

qk
wr

dr wruqof,a wëlaIK moaO;sh" Y%S ,xld  ldka;djka rd;%S fiajfha fhoùu i|yd
<u

k
xf

xf

xf

aph
iN

dO

iy
l

hd
^i

^i

^i

sl
dO

sY

,l

ai

uy nexl=fõ fiajl w¾:idOl wruqof,a wkque;sh ,nd.ekSfï whÿï m;%h


Q;

úk
ùï

q,a

dk

h
:i

dl

m%i

je
wj

k
md

úO
f.

a;

re
wh
qy

e;

K
ñl

mß.Kl o;a; moaO;sh iuÕ iïnkaO lr ud¾..; l%uh Tiafia fhduq lsÍu

úê

ïl
mam
sl
ajl

or

K
ek
daI

l
K

aI
id

or
fi


l
;

32

l%shd;aulj mj;S' l;sldj" Prime Work" w;a;gq wd§


or
ßf

úf
K

K
K

07
K

l
27

or
md

re
or

wx
or

iÕrdjka B-mqia;l f,i t<s oelaùu


a" ;
sÍf
l
K

wx
19

43

39
15

wx

al
or

k
l

19

16
l
l


dj
ik

tfiau" fomd¾;fïka;=fõ wNHka;r fldúâ - 19 jix.;h fya;=fjka


wx
41

20
12

wx
wx

a;
19

wj

dk
54
l

iy

j¾Ih ;=< f.dkq l< kvq ixLHdj


50
58

wx

19

ikaksfõok lghq;= i|yd ia,ela ksjfia isg jev lsÍfï l%uh hgf;a
19
19

ajh

K
K
83

or
fi

or
19

fhojqu (Slack Application) 2020 j¾Ifha§ rdcldß bgq lsÍfï§ fomd¾;fïka;=fõ


05
K

j¾Ih ;=< wjika kvq ixLHdj


47
or

l
l

y÷kajdfok ,o w;r fuu`.ska wNHka;r wNHka;r ikaksfõok udOHhla f,i


wx
wx
45

05
56
l

ikaksfõok lghq;= laI‚lj yd lvodis SLACK fhÿu Ndú;d lsÍu


20
wx

19

mk;
71

Ndú;h wju lrñka isÿ lsÍug yelshdj  YouTube kd,sldj" Facebook iy Twitter
19

,eî w;r ks,OdÍka úiska ksjfia isg yryd hdj;ald,Sk f;dr;=re iemhSu
m%ia;drh 2-3 Èia;%sla yd Wm lïlre ld¾hd, uÕska mjrk ,o kvq iy úi£ we;s kvq - 2021 rdcldß bgq lrk wjia:djkays§ tu lghq;=
ld¾hlaIu f,i isÿ lsÍugo yelshdj ,eî 2'2'11 jvd fyd| ld¾ñl in|;d i|yd
we;' ff;%md¾Yaùh yjq,alrejka oekqj;a
lïlre fomd¾;fïka;=fõ kS;s l%shd wxYhg ² újD; jfrka;= jQ kvq iïnkaOfhka
lsÍu
,enqKq wl%Sh kvq ixLHdj 5"151 iy uQ,H ksfhdacH lïlre flduidßia fj;ska
fï yereKq fldg uyck;djg fiajd
jákdlu re' 3"108"693"249'34 jk w;r kej; tu jfrka;=j, msgm;a f.kajd
,nd .ekSug wjYH whÿïm;a" wdlD;s yd lïlre kS;sh" ld¾ñl in|;d iy
újD; jfrka;= kvq ixLHdj 2"822la jk .ekSu yd tajd ksfhdacH fmd,siam;s
lïlre wKmk;a" fiajdfhdaclhska úiska udkj iïm;a ixj¾Okh ms<sn|
w;r uQ,H jákdlu re' 879"249"209'85la fj; fhduq lr läkñka l%shd;aul
wjOdkh fhduq l< hq;= mä md,l iNd wOHdmkh
úh' tu kvq il%Sh lsÍu iïnkaOfhka my; lrjd .ekSug mshjr .ekSu
;SrK wd§ wjYH f,aLk nd.; lr.; yels
mshjr .kakd ,§'
mßÈ fomd¾;fïka;= fjí wvúfhys m< cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh (NILS)
² újD; jfrka;= kvq il%Sh lsÍu yd
lr we;s w;r tu f;dr;=re ksrka;rfhka lïlrejkaf.a oekqu" wdl,am iy l=i,;d
² úfoaY.; fiajdfhdaclhka iïnkaOj wl%Sh kvq il%Sh lsÍug wjYH Wmfoia
hdj;ald,Sk lsÍug lghq;= lrkq ,efí' j¾Okh i|yd lïlre kS;s" ld¾ñl
újD; jfrka;= ksl=;a lr we;s úg Check list jYfhka ilialr l,dm
tfiau" fomd¾;fïka;=j úiska ks, hQáhqí in|;d iy udkj iïm;a l<ukdlrKh
.=jkaf;dgqm, fmd,Sish oekqj;a lsÍu ld¾hd, yd Èia;%sla ld¾hd, i|yd
pek,hla" f*ia nqla msgqjla iy Üúg¾ ms<sn| ämaf,daud mdGud,d mj;ajhs'
yd ,smsk we;s wjia:dj,§ úfoaYhg fhduq lsÍu
.sKqula mj;ajdf.k hñka hdj;ald,Skj fm!oa.,sl wxYfha yd w¾O rdcH
is;dis fhduq lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


46 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
47
wdh;khkays fiajlhka" fiajHhka" jD;a;Sh ld,Sk mdGud,d iy Y%u wOHhkh ms<sn| 3' mj;ajkq ,enQ mdGud,d wkqj mqyqKq lghq;=j, wdodhu
iñ;s kdhlhka jeks ks,OdÍkaf.a Odß;d iy;sl m;% mdGud,d mj;ajkq ,nhs'
j¾Okh i|yd wjYH jk wOHdmk iy
mqyqKq wjia:d wdh;kh uÕska l%shd;aul 1' 2021'12'31 Èkg uQ,H m%.;sh 8"000"000'00
lr we;' óg wu;rj" wdh;kh flá
6"915"575'00
7"000"000'00
j.=j 2-14 cd;sl Y%u wOHhk wdh;kfha uQ,H m%.;sh
6"000"000'00 5"644"000'00
weia;fïka;=.; 2021'12'31 Èkg i;H
úhou ^re'& 000Z úhou ^re'& 000Z 5"000"000'00
wdodhï 31"300 28"489

jákdlu
NILS bmehSï 4"000"000'00
3"285"425'00
mqyqKq jevigyka 20"975 18"730
3"000"000'00
úNd. 8"000 7"226
wdfhdack wdodhï 2"325 2"533 2"000"000'00
NdKavd.dr m%;smdok 11"000 923"000'00
1"000"000'00 772"000'00 488"000'00
mqkrdj¾;k 10"000 10"000 245"781'25
m%d.aOk 1"000 1"000 0'00
uq¿ wdodhu 42"300 38"489

aosk

osk

qK

,d

q¿

,d
qK

vu
qy

mqy

ud

ud
fo
tl

dm

dG

dG
je
úhou 35"937 25"195

sl

am

dm
oy

m;
h;

du
i`

af,
sl
d.
w;sßla;h $ ysÕh 6"363 3"294

wd

äm
úN

iy
2 2021 j¾Ih ;=< mqyqKq lghq;=j, o< wdodhu
m%ia;drh 2-5 mqyqKq l%shdldrlïj,ska ,efnk wdodhu - cd' Y%' w' wd'
2"943"000'00

2"743"900'00

2"303"100'00 4' jHdmD;s" m¾fhaIK yd m%ldYk ldka;d Y%u odhl;ajhla olajk ndysr
md¾Yj fj; fnod yeÍu i|yd lghq;=
2"084"000'00

2021 jif¾ ud¾;= ui 15 jk Èk ‘‘Women lrk ,§'


at Work’’ kñka m¾fhaIK iïuka;%Kh
1"500"781'25

ud¾..; l%uh Tiafia b;d id¾:lj 2'2'12 jD;a;Sh wk;=re i|yd jkaÈ f.ùu
1"408"900'00

ixúOdkh lr mej;=ks' tysÈ wjidkhg


1"178"000'00

1"125"000'00

f;aß m;ajQ m¾fhaIK ,sms 10l m¾fhaIlhska fiajd kshqla;sfha§ ;=jd, ,nk" /lshdfõ
i|yd bÈßm;a lsÍï isÿ lsÍug wjia:dj iajNdjh fya;=fjka je<f`ok frda.j,g f.dÿre
944"000'00
909"000'00

787"000'00
771"000'00

i,id § ;snqKs' tu f;dard .kakd ,o jk fiajlhkag iy fiajd ia:dkj, wk;=re


m%ldYk ,sms 10ys uDÿ msgm;a tl;=j cd;sl fya;=fjka ñh hk Y%ñlhskaf.a hefmkakkag
Y%u wOHhk wdh;kfha fjí msgqj uÕska lïlre jkaÈ flduidßia ld¾hd,h uÕska
m%ldYhg m;a lsÍu miq.shod isÿl< w;ru jkaÈ f.ùug lghq;= lrhs' jd¾;d jQ wk;=re
tu uDÿ msgm;a we;=,;a ixhqla; ;eá" ta m%udKhka iïnkaO f;dr;=re iy jkaÈ f.ùu
yd iïnkaO leue;a;la olajk yd by< iïnkaO m%.;sh my; mßÈ fõ'
ß

hs

¾
¾;

m%a,

cqk

cQ,

a;
jd

dan

ïn
ue

dai
j


ud

wf
ck

nr

af;
.

ie
ma;

dj
wf
fm

Tl

fo
fk
ie

m%ia;drh 2-4 cd' Y%' w' wd' úiska 2021 j¾Ih ;=< mqyqKq lghq;=j,ska ,o wdodhu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


48 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
49
1 2021 j¾Ih ;=< jd¾;d jQ udrl iy udrl fkdjk wk;=re Èfha .s,Sï 04 -
iajNdúl wk;=re 02 -
udrl wk;=re m%udKh - 157
hka;% iy ,siaid hEï 05 28
10]
15] fjk;a yÈis wk;=re 27 82
j;=
myr §ï $ ;=jd, lsÍï - 02
boslsÍï tl;=j 157 180
20]
18] iq¿ jHdmdr
3 jd¾;d jQ udrl fkdjk wk;=rej, ydksfha iajNdjh
rdcH wdh;k
j.=j 2-16 jd¾;d jQ udrl fkdjk wk;=rej, ydksfha iajNdjh
13] fiajd
24]
ksIamdok
lafIa;%h wk;=re m%udKh
;djld,sl iq¿ ;=jd, 53
ms<siaiSï 10
m%ia;drh 2-6 jd¾;d jQ udrl wk;=re ixLHdj - 2021 weÕs,s wysñùï 23
wiaÓ ì£ï 37
udrl fkdjk wk;=re m%udKh - 180 w; $ w;af,a fldgia bj;alsÍï 18
fldkao $ iqIqïkdjg ydks 17
j;=
27] 25] md weÕs,s $ mdo wysñùï 7
boslsÍï weig ydksùu 5
fjk;a 10
iq¿ jHdmdr
tl;=j 180
7]
rdcH wdh;k
9]
4 ixpdrl wêlrK m%foaY wkqj jd¾;d jQ wk;=re m%udKh
fiajd
9] 23]
ksIamdok 70

60
m%ia;drh 2-7 jd¾;d jQ udrl fkdjk wk;=re ixLHdj - 2021
50
2 jd¾;d jQ udrl iy udrl fkdjk wk;=rej, iajNdjh
40
j.=j 2-15 jd¾;d jQ udrl iy udrl fkdjk wk;=rej, iajNdjh
30
udrl fkdjk wk;=re
lafIa;%h udrl wk;=re m%udKh 20
m%udKh
Wia ia:dkhlska weo jeàula 20 18 10
úÿ,sier 08 03
0 jd¾;d jQ udrl fkdjk
.sks $ ridhksl øjH $ wmøjH 02 09 wk;=re m%udKh
U

r; a,
mqr

r
,a,

qjr

k gka
l t<sh

avd ,
wk j,

y qr
iai j;

a,
uqj

r
;

;
Om
d<

nK E.
d,

õ,
ßh wk;=re 57 25

k
ak

ó.
rf
ud

¿
nÿ

d
fl

,
y

qrd
qjr
uy

df

l
jd¾;d jQ udrl wk;=re

=re
m%udKh


i;=kaf.ka 06 05
fjk;a øjH mqoa.,hd u;g m;s; ùu 13 08
wikSm ;;a;aj 13 - m%ia;drh 2-8 ixpdrl wêlrK m%foaY wkqj jd¾;d jQ wk;=re m%udKh - 2021

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


50 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
51
5 jkaÈ f.ùfï lghqj, m%.;sh j.=j 2-18 cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h úiska mj;ajk ,o mqyqKq jevigyka

j.=j 2-17 jkaÈ f.ùfï lghq;=j, fN!;sl yd uQ,H m%.;sh - 2021 jevigyka úhou wdodhu
mdGud,dj
.Kk ^re' ñ,s'& ^re' ñ,s'&
fN!;sl uQ,H ^re' ñ,s'&
1 M,odhs;dj ms<sn| ämaf,daud mdGud,dj 01 0'35 1'66
l%shdldrlu wfmalaIs; ;;H wfmalaIs; ;;H
2 5S iy;sllrK mdGud,dj 21 0'08 0'04
ixLHdj ixLHdj ixLHdj ixLHdj
3 fláld,Sk mdGud,d 05 0'14
wjika l< udrl yd udrl fkdjk kvq
360 277 120 178'8 4 iy;sl m;% mdGud,d 24 0'65
f.dkq .Kk
.súiqï 90 58 9 4'4 5 mqyqKqlrejka mqyqKqlsÍfï jevigyka 3
wdrïN l< nd, jhialdr .sKqï 100 155 30 19'5
ksoyia l< nd, jhialdr .sKqï 132 95 17'1 23'8 ² wdishdkq M,odhs;d ixúOdkfha M,odhs;d fuj,ï yd ;dlaIKh ms<sn|
ueÈy;aùu u; ;dlaI‚l úfYaI{ oekqj;a ùu yd m%dfhda.sl Ndú;h ;=<ska fuu
fiajd - Technical Expert Services (TES) ixl,am wdh;k fj; m%fõY lsÍu fuuÕska
jevigyka 3la my; mßÈ mj;ajk isÿ fõ' tfukau l%shdj,s jeäÈhqKq lsÍu
2'2'13 rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha w.%dud;H ld¾hd,h i|yd" ud¾..; ,§' ;=<ska wdh;ksl M,odhs;djh j¾Okh lr
M,odhs;dj m%j¾Okh lsÍu l%uh ;=<ska M,odhs;d iy;sl m;% fiajd ld¾hlaIu;djh j¾Okh lsÍug wjYH
mdGud,djla l%shd;aul lrk ,§' fuhg Smart Transformation for Service Sector miqìu o fuuÕska ,efnkq we;' 2021 jir
Y%S ,xldfõ rdcH iy fm!oa.,sl wxYhkays wod< úNd. mj;ajd wjika lr we;s Performance Management ;=<§ my; i|yka wdh;k fj; M,odhs;d
jvd;a ld¾hlaIu yd .=Kd;aul fiajd iemhSula w;r" iy;sl m;% ,nd§ug kshñ;h' Big Data for Public Sector m%j¾Ok jevigyka l%shd;aul lrk ,§'
i|yd cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h úiska fuu úfYaI jevigyk 42l=f.a
M,odhs;d m%j¾Ok jevigyka l%shd;aul lrkq iyNd.s;ajfhka isÿlrk ,§' ² Trendy Talk ud¾..; ieis ud,d  ixj¾Ok f,d;/hs uKav,h
,efí' fiajd,dNska wdh;k mßY%h ;=< /¢ meje;aùu  fn!oaO lghq;= fomd¾;fïka;=j
isàfï ld,h wju lsÍu i|yd iqÿiq l%ufõo ² Èjhsk mqrd msysá ish¨‍ ,xld nexl=  ixpdrl wud;HdxYh
ieliSu;a" ta ;=<ska wdh;ksl ld¾hlaIu;djh i|yd jevigyka l%shd;aul lsÍu id¾:l Ôú;hlg wjYH M,odhs;d ixl,am  iudc fiajd fomd¾;fïka;=j
iy iM,;djh by< kexúu;a iy i;=gqodhl ,xld nexl= YdLdj, M,odhs;djh by< yd m%dfhda.sl Ndú;hka ms<sn| oekqu ,nd§u  Y%S ,xld cd;sl frday,
yd ld¾hlaIu mdßfNda.sl fiajd l%shdj,s kexùu ;=<ska fiajd,dNSkag ld¾hlaIu i|yd Trendy Talk kñka ud¾..; ieis ud,d  wêlrK wud;HdxYh
j¾Okh lsÍu i|yd j¾;udkfha Ndú;d iy .=Kd;aul fiajdjla ,nd§u i|yd 7la wÈhr follska mj;ajd wjika lrk  iqrdnÿ fomd¾;fïka;=j
jk mdßfNda.sl fiajd l%shdj,s úYaf,aIKh Èjhsk mqrd msysá ,xld nexl= 705l ,§' m<jk wÈhr hgf;a ˜M,odhs;djh  Y%u jdikd wruqo,a ld¾hd,h
lsßu" mdßfNda.sl yd fiajl ;Dma;sh ms<sn| M,odhs;d m%j¾Ok jevigyka iy ;=<ska id¾:l;ajh" ;srir f.j;= j.dj"  frðiag%d¾ fckrd,a fomd¾;fïka;=j
ix.Kkhla isÿlsÍu" by< l<ukdldß;ajh ú.Kk jevigyka l%shd;aul lrk ,§' jix.;h yuqfõ riúkaokh" iy fldõâ  mqkre;a:dmk flduidßia ckrd,a
iy ld¾h uKav,h iuÕ idlÉPd isÿlsÍu 19 jix.;h yuqfõ Okd;aulj is;uq˜" hk ld¾hdxYh
yd l%shdj,s ixfYdaOk we;=<;a jd¾;djla by< ² Y%s ,xld .ukd.uk uKav,h hgf;a ud;Dldjkag wod< ieisud,djka mj;ajk  ld¾ñl wOHdmk mqyqKq lsÍfï
l<ukdldÍ;ajh fj; fhduqlsßu ;=<ska wod< msysá wdh;k i|yd jevigyka ,o w;r" fojk wÈhr hgf;a iq¿ yd uOH fomd¾;fïka;=j
jeäÈhqKq lsßï isÿlrkq ,efí' 2021 j¾Ih l%shd;aul lsÍu mßudK jHjidhl;ajh ms<sn| oekqu ,nd§u  fmd,a ixj¾Ok wêldßh
;=< wdh;kh úiska w;alr.;a m%.;sh my; wdh;k yd mqoa., ld¾hlaIu;dj ;=<ska i|yd ˜M,odhs;djh yd jHjidhl;ajh˜ hk  fiajd kshqla;slhksf.a Ndr wruqo,a
mßÈ fõ M,odhs fiajdjla m%cdj fj; ,nd§u ud;Dldj hgf;a ieisud,djka 3la l%shd;aul m%Odk ld¾hd,h
i|yd Y%s ,xld .ukd.uk uKav,h lrk ,§' fuu ieisud,dj iu. fï jkúg  ixj¾Ok f,d;/hs uKav,
1 l%shdldÍ ie,eiafï lghq;=j,g wod< hgf;a msysá äfmda 107" ßhÿre mdi,a 4 krUkakka 435la cd;sl M,odhs;d f,alï  <ud f,alï ld¾hd,h
m%.;sh yd m%dfoaYSh jevm< 9la i|yd M,odhs;d ld¾hd,h iu. iïnkaO ù we;  wdhq¾fõo T!IO ixia:dj
m%j¾Ok jevigyka l%shd;aul lrk ,§'  mQ¾j <udúh ixj¾Ok f,alï
úfYaI jevigyka ² M,odhs;d m%j¾Ok jevigyka ld¾hd,h
² w.%dud;H ld¾hd,h i|yd úfYaIs; wdxYsl jevigyka l%shd;aul lsÍu  rdc.sßh ckdêm;s úÿy,
jevigykla l%shd;aul lsÍu ² mqyqKq jevigyka meje;aùu  cd;sl udkj iïm;a ixj¾Ok
Èjhsk mqrd msysá wdh;kj, M,odhs;d wdh;kh
ixl,am m%p,s; lsÍfï wruq‚ka M,odhs;d  niakdysr m<d;a wOHdmk fomd¾;fïka;=j
m%j¾Ok jevigyka l%shd;aul jk w;r"  ld¾ñl yd ;dlaIK fomd¾;fïka;=j

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


52 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
53
² msßfjka i|yd .=Kd;aul o¾Yl ld¾hd, fj; wkqhqla; M,odhs;d ixj¾Ok 2021 jif¾ iema;eïn¾ udih jk;=reu úh hq;= ùu úfYaI;ajhls' iqksis fufyjr
y÷kajd §u ks,Odßka i|yd jd¾Isl b,lal w.hka fldúâ 19 jix.; ;;ajhkag wod<j wdrlaIs; jevigyk m%Odk ia:ïNhka y;rla ;=<
,nd§u ;=<ska wdh;kj, M,odhs;d ixl,am l%shdud¾. wkq.ukh lsÍug isÿjQ fyhska l%shd;aul fõ'
msßfjka wOHdmk mrud¾: idOkh lr .ekSu l%shd;aul lsÍu isÿlr we;' kjHlrKh" ^mqoa., talrdYSùï wj,x.= lsÍu" ksjfia isg
i|yd M,odhs;d ixl,am msßfjka moaO;shg ld¾hlaIu;djh" yd M,odhs jev mßirhla rdcldß lsÍug isÿùu jeks&" cd;sl M,odhs;d  /lshd W;amdokh" m%j¾Okh yd
y÷kajd §u wruqKq lr .ksñka msßfjka 187 ;=,ska wdh;ksl fiajdjka ld¾hlaIu lsÍu f,alï ld¾hd,fha úIh m:hg wod< we;eï cd;sl M,odhS;dj
iy iS,ud;d msßfjka 15la i|yd .=Kd;aul fuys uQ,sl wruqK fõ' Èia;%sla f,alï ld¾hd, jevigyka bgq lsÍfï yelshdjla fkdmej;=ks'  jevìfuys ysñlu
o¾Yl y÷kajd §u 2021 jir ;=<§ l%shd;aul fj; wkqhqla; ks,Odßka i|yd my; i|yka yels iEu wjia:djl§u ud¾..; l%uhg  iudc wdrlaIKh
lrk ,§' wdh;kj, jevigykla ne.ska isÿ lsÍug wkq.; jqjo" we;eï wdh;k fuu l%uh  iudc l;sldj;
b,lal ,nd§ we;' u.ska ú.Kk lghq;= isÿlsÍu yd WmfoaYk
² l=vd mßudK jHjidhl ixj¾Ok fiajdjka ,nd .ekSu m%;slafIam lrk ,o fuu m%Odk ia:ïN 4g wu;rj my;
jevigyk  frday,a wjia:djkao mej;=ks' oelafjk úIh lafIa;%hka wdjrKh jk mßÈ
tla m%dfoaYSh f,alï fldÜGdihlska  bvï frðiag%d¾ ld¾hd,h jevigyka l%shd;aul lrñka iEu wxYhlau
jHjidhlhska 20 ne.ska Èjhsk mqrd  l,dm wOHdmk ld¾hd,h 2'2'14 iqksis fufyjr jevigyk iïnkaëlrKh lrkq ,efí'
jHjidhlhska 6"620la f;dard wod< f;dr;=re  Èia;%sla f,alï ld¾hd,h
tla/ia lr" m%;s,dNSka f;dard .ekSug lghq;=  wêlrK $ fmd,sia ia:dk ixj¾Okh lrd hk ud¾.hg Y%S ,xldj  M,odhs;d m%j¾Okh
lr we;s w;r" iq¿ mßudK jHjidhlhska yd  fm!oa.,sl wxYfha wdh;k wj;S¾K ùug kï hym;a /lshd m%j¾Okh  ia;%S mqreI iudcNdjh ;yjqre
ldka;d jHjidhlhska iún, .ekaùu i|yd l< hq;= fõ' fuuÕska ksoyi" idOdrK;ajh" lsÍu
mqyqKq yd oekqj;a lsÍfï jevigyka 13la m%dfoaYSh f,alï ld¾hd, fj; wkqhqla; wdrlaIdj yd udkj .re;ajh hk ;;a;ajhka
mj;ajd 93]l fN!;sl m%.;shla ,nd we;' ks,Odßka i|yd m%dfoaYSh f,alï ld¾hd," ;=< M,odhS jev ,nd .ekSug ldka;djkag 2021 j¾Ih ;=< iqksis fufyjr jevigyk
fuu jHjidhlhska i|yd Zoom ;dlaIKh rdcH wxYfha wdh;k" msßfjka i|yd yd msßñkag iudk wjia:d m%j¾Okh lsÍug hgf;a úúO jevigyka yd jHdmD;s
Tiafia ish¨‍ oekqj;a lsÍï isÿlr we;s w;r" jevigykla ne.ska iy fmr mdie,a i|yd wfmalaIs;h' tfiau" /lshd ks¾udKh lsÍu l%shd;aul lsÍug remsh,a ñ,shk 33la my;
fldúâ jix.; ;;aj hgf;a jqjo" fuu jevigyka folla ne.ska isÿ lsÍug b,lal muKla wfmalaId fkdlrk w;r tu ks¾udKh i|yka wdh;kj,g fjka lr l%shd;aul
oekqj;a lsÍï wLKavj mj;ajd f.k hdug ,nd§ we;' flfrk /lshd ms<s.; yels ;;a;ajfha tajd lrk ,§'
lghq;= lrk ,§'
wdodhï W;amdokh j.=j 2-20 iqksis fufyjr jevigyfkys m%.;sh
² Èia;%sla yd m%dfoaYSh f,alï fldÜGdi
uÜgñka wdh;k ;=< M,odhs;d ixl,am 2021 jir ;=<§ isÿlrk ,o l%shdldrlï
Y=oaO m%;smdokh úhou úhoï
l%shd;aul lsÍu wdY%fhka re' ñ,s' 2'5l wdodhula W;amdokh wdh;kh
^re' ñ,s'& ^re' ñ,s'& m%;sY;h
lsÍug c;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h
Èia;%sla f,alï ld¾hd, iy m%dfoaYSh f,alï iu;a ù we;' lïlre fomd¾;fïka;=j 15'92 11'81 74]
cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh 10'14 10'14 100]
cd;sl jD;a;sh iqrlaIs;;d yd fi!LH wdh;kh 1'35 1'35 100]
j.=j 2-19 c;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,fha wdodhï W;amdokh
lïlre wud;HdxYh 3'38 3'38 100]
Wmhk ,o lïlre jkaÈ flduidßia ld¾hd,h 2'09 2'09 100]
wdodhï W;amdokhg odhl jQ lafIa;% wdodhu tl;=j 32'88 28'77 87]
^rems' ñ,s'& uyNdKavd.dr Wmfoia u; b;sßlsÍï 12'12
mqyqKq jevigyka u`.ska ^ämaf,daud mdGud,dj" fláld,Sk iy iy;sl 1'70 uq¿ tl;=j 45'00
m;% mdGud,d u`.ska&
5S iy;sllrK mdGud,d 0'05 2'2'15 jvd fyd| fiajdjla iemhSu we.hSu i|yd cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d
m<d;a md,k ks,Odßka i|yd mj;ajk ,o mqyqKq mdGud,d 0'15 fjkqfjka wdh;k we.hSu iy fi!LH wdh;kh úiska jir follg
2020 cd;sl M,odhs;d iïudk Wf<,g wod< ld¾hhka u`.ska yd 0'60 jrla cd;sl uÜgñka jD;a;Sh iqrlaIs;;d
m%ldYk ksl=;a lsÍï u`.ska 1 cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH iy fi!LH úYsIag;d iïudk Wf<,
úYsIag;d iïudk Wf<, mj;ajhs' iïudk,dNSka úiska jD;a;Sh
tl;=j 2'5 iqrlaIs;;dj iy fi!LH i|yd jk iqúfYaIS
fiajd ia:dkj, hym;a fi!LH iy lemùu y÷kd .ekSug wjia:dj i,ik
wdrlaIs; ms<sfj;a wkq.ukh lrk wdh;k ixlS¾K l%shdj,shla yryd fyd|u jD;a;Sh

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


54 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
55
wdrlaIdj iy fi!LH iïnkaO l%shdud¾. kshñ;h' fï jk úg rfÜ mj;sk jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj fomd¾;fïka;=fõ ish¨‍u ld¾h uKav,h
wkq.ukh lrkq ,nk l¾udka; f;dard .kq jd;djrKh fya;=fjka fujr ilia lsÍu i|yd wjYH jk mqyqKqj ,nd §u ndysr
,efí' l=i,;d iïudk" wxY iïudk iy úoaj;a l;sldj;la fkdmj;ajd wdh;k úiska mj;ajk mqyqKq mdGud,d
úYsIag;d iïudk jYfhka m%Odk ldKav c¾k,h m%ldYhg m;a lsÍu VII. wud;HdxYfha 2022 j¾Ihg fj; ks,Orhka fhduq lsÍu" úYaj úoHd,
;=kla i|yd iïudk msßkukq ,efí' muKla isÿ flf¾ wod< whjeh m%;smdok wkqu; Wmdê yd mYapd;a Wmdê i|yd wjYH uQ,H
2021 jif¾ meje;aùug kshñ; iïudk lr .ekSu i|yd mj;ajkq ,nk m%;smdok iemhSu iy úfoaY mqyqKq i`oyd
m%odfkda;aijh i|yd whÿïm;a le|jQ w;r II. iqksis fufyjr jevigyk md¾,sfïka;=fõ whjeh ldrl wjYH iïnkaëlrK ld¾hh bgq lsÍu fuu
tys uQ,sl iQodkï lsÍfï lghq;= fï jkúg l%shd;aul lsÍug wod< ish¨‍ iNd újdohg bÈßm;a lsÍu wxYh úiska bgq lrkq ,nk udkj iïm;a
isÿfjñka mj;S' iïnkaëlrK lghq;= isÿ lrk i|yd m%.;s jd¾;dj ilia lsÍu ixj¾Okh ms<sn| ld¾hNdrh fõ'
,o w;r tys m%.;sh 2'2'14 hgf;a
2 cd;sl M,odhs;d iïudk Wf<, olajd we; 2 lïlre fomd¾;fïka;=j tfiau" fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍka i|yd
wjYH lïlre kS;s iïnkaO wKmk;a iy
Y%S ,xldfõ rdcH" w¾O rdcH iy fm!oa.,sl III. Y%S ,xld fiajl iÕrdj m%ldYhg I. fomd¾;fïka;= ld¾hhka mä md,l iNd ;SrK uqøKh lr ,nd §u"
wxYfha wdh;kj, mdßfNda.slhka fj; m;a lsÍu iïnkaO ish¨‍ lghq;= wëlaIKh u`.ska b,lalhka lrd lïlre ks,OdÍkag lafIa;% lghq;= i|yd
fyd|u M,odhs fiajdjla imhk wdh;k isÿ lsÍu' j¾;udkfha § w¾O fufyhùu Wmfhda.S lr .ekSu ms‚i wjYH jk Y%ñl
we.hSu i|yd cd;sl M,odhs;d f,alï jd¾Islj m%ldYhg m;a lrkq mÍlaIK jd¾;d" udisl Èk fmd;a wd§ fmdÿ
ld¾hd,h úiska cd;sl M,odhs;d iïudk ,nk Y%S ,xld fiajl iÕrdfõ fomd¾;fïka;=fõ l%shdldÍ ie,eiau yd Wmdh wdlD;s m;% uqøKh lr ,nd §u wd§ uqøK
Wf<, mj;ajkq ,nhs iudf,daÑ; ld,hg wod<j ud¾.sl ie,eiau ilia lsÍu iy ta hgf;a jk lghq;= o fuu wxYh úiska isÿ lrkq ,efí'
ldKav wxl 72ys 1 l,dmh b,lalhkag wod<j fomd¾;fïka;=fõ ish¨‍u
iïudk Wf<, i|yd 2020 j¾Ifha§ ksl=;a lrk ,o w;r 2 l,dmh wxYhka yd m%dfoaYSh ld¾hd, fufyhùfï ² Èia;%sla $ Wm lïlre ld¾hd,
whÿïm;a le|jk ,o w;r" uyck;dj" m%ldYhg m;a lsÍu i|yd lghq;= lghq;= iïnkaëlrKh" fomd¾;fïka;=fõ wëlaIKh
ksIamdok" fiajd wxYfha wdh;k iy iQodkï flfrñka mj;S wxYhkays m%.;sh iy bÈß lghq;= ms<sn|j
mdi,aj,ska whÿïm;a 1"820la ,eî we;' idlÉPd lsÍu i|yd mj;ajkq ,nk lïlre 2021 j¾Ih ;=< Èia;%sla yd Wm lïlre
iïudk Wf<, 2022'03'28 Èk w;s.re IV. wud;HdxYh yd ta hgf;a we;s flduidßiajrekaf.a udisl /iaùfï lghq;= ld¾hd, 57l m%.;sh wëlaIKh lrk
ckdêm;s;=udf.a m%Odk;ajfhka meje;aùug wdh;k úiska isÿ lrkq ,nk iïnkaëlrKh lsÍu" lïlre wud;HdxYh ,§' tys§ lïlre ks,Orhkaf.a lafIa;%
lghq;= iQodkï lrñka mj;S' ixj¾Ok b,lalhka we;=,;a úiska m%.;s iudf,dapkh i|yd udislj mÍlaIK lghq;= iy wêlrK lghq;=" ysÕ
jd¾Isl l%shdldÍ ie,eiau ilia mj;ajkq ,nk l<ukdlrK fufyhqï lñgq fiajl w¾:idOl wruqo,a wh lr .ekSfï
2'2'16 ie,iqï" m¾fhaIK" ixj¾Ok iy lr wod< md¾Yj fj; fhduq /iaùu i|yd fomd¾;fïka;=fõ m%.;sh l%shdj,sh iy fiajl w¾:idOl wruqo,a
m%ldYk lghq;= lsÍu' Y=kH mdol whjeh ilia lsÍu iy tu /iaùfï iïnkaëlrK m%;s,dN f.ùï lghq;=" fomd¾;fïka;=j
ixj¾Ok jevigyk hgf;a lghq;= isÿ lsÍu" lïlre wud;HdxYh yd fj; ,efnk ld¾ñl wdrjq,a iy
1 lïlre wud;HdxYh jd¾Isl l%shdldÍ ie,eiau ilia wfkl=;a wud;HdxY úiska b,a¨‍ï lrkq ,nk jHjia:dms; ysñlï W,a,x>kh ùu ms<sn`o
lsÍu" l%shd;aul lsÍu iy iEu o;a; yd jd¾;d iemhSu" ie,iqï m¾fhaIK" meñ‚,s ld¾hlaIuj úi£fï lghq;= iy
I. fuu wud;HdxYh úiska jd¾Islj uilu m%.;sh we.hSu u.ska mqyqKq yd m%ldYk wxYfha ie,iqï yd m%.;s ld¾hd,hkays mßmd,k lghq;= l%shdldrlï
lïlre lafIa;%fha úúO ldf,daÑ; b,lal fj; <Õdùu wëlaIKh iudf,dapk ld¾hNdrh fõ' ms<sn|j wëlaIKh lr ;jÿrg;a
f;audjka mdol lr .ksñka yd Èß.ekaùu ld¾hlaIu úh hq;= l%shdldrlï i|yd
úoaj;a l;sldj;la ixúOdkh lïlre fomd¾;fïka;=fõ m%dfoaYSh Wmfoia ,nd §ug lghq;= lrk ,§'
lrk w;r tys m¾fhaIKd;aul V. cd;sl whjeh pl%f,aL wkqj ld¾hd,hkays m%.;s iudf,dapk lghq;=
,sms wvx.= lrñka c¾k,hla ckdêm;s f,alï ld¾hd,h" fufyhùfï j.lSu fuu wxYh u`.ska orkq mej;s fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh
m%ldYhg m;a lrhs' ta wkqj" uqo,a wud;HdxYh" jHdmD;s ,nhs' ta hgf;a" m%dfoaYSh ld¾hd,hkays fya;=fjka 2021 j¾Ih ;=<§ m%dfoaYSh
2021 j¾Ifha "‍Guaranteeing l<uKdlrK yd wëlaIK jd¾Isl m%.;s iudf,dapk ie,eiau ilia lïlre ld¾hd,hkays m%.;sh iudf,dapkh
Workers’ Right; Expanding the fomd¾;fïka;=j yd cd;sl lsÍu yd wëlaIKh fuu wxYh úiska i|yd l,dm uÜgñka m%.;s iudf,dapk
Horizon"‍ hk f;audj mokï lr l%uiïmdok fomd¾;fïka;=j isÿ lrkq ,nhs' tys§ l,dm Ndr ksfhdacH /iaùï meje;aùu isÿ l< fkdyels úh'
.ksñka m¾fhaIKd;aul ,sms iuÕ iïnkaëlrKh meje;aùu lïlre flduidßiajreka u`.ska tla tla
le|ùu isÿ lr wjika w;r yd m%.;s jd¾;d udislj yd l,dmhkays m%.;s iudf,dapk lghq;= ² lïlre ks,Orhkaf.a lafIa;%
tajd lïlre úIh ms<sn| yi< ff;%udislj bÈßm;a lsÍu isÿ lsÍu fukau wxYh u`.ska wëlaIK mÍlaIK lghq;=
oekque;s úoaj;a lñgqjla úiska lKavdhï fhduq lr tla tla ld¾hd,hkays
we.hSfuka wk;=rej c¾k,hla VI. wud;HdxYh úiska 2020 j¾Ifha§ m%.;sh ms<sn| mÍlaId lsÍuo isÿ lrkq lafIa;% mÍlaIK lghq;= ie,iqï lsÍu
f,i m%ldYhg m;a lsÍug w;alr.;a m%.;sh we;=,;a ,nhs' yd wkque;sh ,nd .ekSu" ta i|yd

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


56 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
57
wdh;k f;dard .ekSfï§ m%uqL;djh 2021 j¾Ih ;=< isÿ lrk ,o lïlre
,nd Èh hq;= wdh;k yd tu wdh;k mÍlaIK ixLHdj l%ñlj jeä ù we;s 2021 ^ck( isg foie(&
iyldr lïlre flduidßia úiska ,nd kuq;a mej;s fldäâ 19 jix.; ;;a;ajh
§u" lafIa;% mÍlaIKj, .=Kd;aulNdjh fya;=fjka Y%ñl mÍlaIK isÿ lsÍu 2020 ^ck( isg foie(&
j¾. lsÍu" lïlre ks,Orhka úiska j¾Ifha we;eï udihkays§ iïmQ¾Kfhkau
jd¾;d kshñ; Èkhkag ,nd§u yd tu w;aysgqjd ;sîu iy mÍlaIK isÿ lsÍu iSud
2019 ^ck( isg foie(&
jd¾;dj, ks¾foaYhka l%shd;aul lsÍfï lsÍu fya;=fjka 2020 iy 2021 j¾Ihkays
ld¾hlaIu;djho wëlaIKh lrk ,o mÍlaIK ixLHdj fmr j¾Ihkag idfmalaIj
2018 ^ck( isg foie(&
w;r tys m%.;sh my; mßÈ fõ' wvq w.hla f.k we;'

2017 ^ck( isg foie&

0] 10] 20] 30] 40] 50] 60] 70] 80] 90] 100]
miq.sh jri yh ;=< isÿ lrk ,o lïlre mÍlaIK ixLHdj
tla oskla ;=< osk 2-3la ;=< osk 4-7la ;=< osk 8-15la ;=< osk 16-30la ;=< osk 31g jvd jeä
100000 87"692
90000 83"333 m%ia;drh 2-10 fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN f.ùu i|yd .;jQ ld,h - 2017 isg 2021 olajd
80000
70000 61"073 64"708
55"126 II. udkj iïm;a ixj¾Okh rdcH mßmd,k pl%f,aL wxl 02$2018 wkqj
60000
ixLHdj

50000
bÈß fojir i|yd fomd¾;fïka;=fõ udkj
40000 45"724 fomd¾;fïka;= ks,OdÍka fj; ;u iïm;a ixj¾Ok ie,eiau 2020 j¾Ifha§
30000 ld¾hNdrh ms<snoj mj;akd oekqu yd flgqïm;a lrk ,o w;r ta wkqj" 2021
20000 m%dfhda.slj l%shd;aul ùug we;s wjfndaOh j¾Ih ;=< mqyqKq jevigyka meje;aùu
10000 j¾Okh lrñka fomd¾;fïka;=j úiska ie,iqï lrk ,§'
0 imhk fiajdj, .=Kd;aulNdjh jeä
2016 2017 2018 2019 2020 2021 ÈhqKq lsÍu Wfoid ks,OdÍkaf.a Odß;d 2021 j¾Ifha§ mj;ajk ,o mqyqKq
jir ixj¾Okh w;HjYH l%shdldrlula fõ' jevigyka ms<sn| jeäÿrg;a f;dr;=re
ta wkqj" fomd¾;fïka;=j úiska mqyqKqj ihjk mßÉfþofha udkj iïm;a
m%ia;drh 2-9 2016 isg 2021 olajd isÿ lrk ,o lïlre mÍlaIK ixLHdj
,nd §fï§ ks,OdÍkaf.a mqyqKq wjYH;d ixj¾Okh hgf;a i|yka lr we;'
y÷kdf.k ta wkqj wod< mqyqKqj ,nd
§u uÕskao ndysr wOHdmk wdh;k úiska lïlre fomd¾;fïka;=j úiska ks,OdÍka
mj;ajk mdGud,d i|yd iyNd.S ùug i|yd mqyqKq jevigyka 19 ixúOdkh
² fiajl w¾:idOl wruqo,a meñ‚,s úi£fï l%shdj,sh iy úi£fï wjYH uQ,H m%;smdok ,nd §u uÕska lr mj;ajk ,o w;r ta i|yd ks,Orhka
m%;s,dN f.ùï lghq;= lghq;= m%udo ù we;s f.dkq m%udKhka fukau úfoaY mqyqKqùï i|yd fhduq lsÍug 2"328la iyNd.s jk ,§' mYapd;a Wmdê"
y÷kdf.k tajd i|yd jydu mshjr .ekSu wjia:d ,o úg Bg wjYH uQ,H m%;smdok kS;sfõ§ Wmdê jeks ndysr mqyqKq wdh;kays
fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN f.ùï i|yd wod< Wmfoia yd ks¾foaY ,ndfok yd iïnkaëlrKh isÿ lsÍu u`.ska o fuu mqyqKqj i|yd fomd¾;fïka;= ks,OdÍka
lghq;=j, l%ñl m%.;shla olakg we;s ,§' fomd¾;fïka;=j fj; ,efnk fm;aiï mqyqKq ld¾hhka isÿ lrkq ,efí' 69la fj; m%;smdok ,nd § we;'
w;r 2017 j¾Ihg idfmalaIj 2021 j¾Ih úi£u i|yd iïu; ld¾h mámdáhla
j.=j 2-21 lïlre fom¾;fïka;=fõ Odß;d j¾Ok l%shdldrlï i|yd 2021'12'31 Èkg iuia; úhou
wjidk jk úg Èk 14la ;=< m%;s,dN f.jQ 2021 j¾Ifha fkdjeïn¾ udifha isg
m%;sY;h 43] isg 65] olajd j¾Okh ù we;' y÷kajdfok ,o w;r 2022 j¾Ifha§ tys
ta wkqj" m%;s,dN f.ùfï ld¾hlaIu;djh m%.;sh iudf,dapkh lsÍug wfmalaIs;h' 2021 j¾Ih m%;smdokfha
2021'12'31 Èkg 2021'12'31 Èkg
j¾Okh ù we;s nj m%ia;drh 2-10 u`.ska jeh YS¾Ih i|yd m%;smdok m%;sY;hla f,i
úhou ^re& fYaIh ^re&
ms<sìUq fõ' tfiau" ish¨‍u Èia;%sla yd Wm lïlre ^re& úhou
ld¾hd,hkays m%.;sh iudf,dapkh lsÍu 221-01-01-2401 5"500"000 2"232"264 3"267"736 41]
² fm;aiï lghq;= i|yd lïlre flduidßia ckrd,af.a 221-02-02-2401 300"000 - 300"000 0]
m%Odk;ajfhka ud¾..; l%ufõoh 221-02-03-2401 1"500"000 103"500 1"396"500 7]
ta ta Èia;%sla yd Wm ld¾hd, fj; ,eî we;s Ndú;fhka /iaùï ud,djla mj;ajk ,§'
221-02-04-2401 1"500"000 19"790 1"480"210 1]
tl;=j 8"800"000 2"355"554 6"444"446 27]

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


58 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
59
2'2'17 ixLHdf,aLk lghq;= m%ñ;Skag hg;aj Y%S ,xldfõ Y%u IV. f;dr;=re oek .ekSfï mk; hgf;a M,odhs;d m%j¾Ok jevigykla
fj<|fmd< m%Odk o¾Yldxl b,a,Sï 13la ,eî we;s w;r b,a,Sï wdrïN lrk ,§
Y%S ,xldfõ lïlre lafIa;%fha ÈYdk;sh (Key Indicators of Labour Market 10la iïnkaOfhka f;dr;=re ,nd
ms<sn|j wjfndaOhla ,nd .ekSu" - KILM) 14la ilia lr bÈßm;a § we;' b,a,Sï 3la f;dr;=re ,nd VII. rfÜ mj;sk ;;a;ajh ie,ls,a,g
m%;sm;a;suh ;SrK .ekSu" mj;sk lïlre lsÍug lghq;= lrk ,§ §u m%;slafIam lr we; .ksñka —fufyjr msfhi˜
kS;s iy wKmk;a ixfYdaOkh lsÍfï f.dvke.s,s ixlS¾Kfha úúO
wjYH;djh y÷kd .ekSu yd lafIa;%h 2'2'18 md,k iy wdh;k lghq;= V. úúO wdh;k uÕska mj;ajkq wdh;kj, fiajh lrk ks,OdÍka
ms<sn|j wkd.; mqfrdal:kh i|yd ,nk mqyqKq mdGud,d 18la i|yd i|yd fldúâ - 19 tkak;a ;=k
lïlre lafIa;%hg wod<j o;a; tla /ia 1 lïlre wud;HdxYh wud;HdxY iy wkqnoaO wdh;k ,nd§ug lghq;= lrk ,§'
lr úYaf,aIKh lsÍu ie,iqï" m¾fhaIK" ks,Orhka 364la iudf,daÑ; wdrlaIl ks,OdÍka" kv;a;= ld¾h
mqyqKq yd m%ldYk wxYfha lïlre I. 2021 j¾Ih ;=< fuu wud;HdxYh ld,h ;=< iyNd.s lrjd uKav,h iy wfkl=;a bÈßfm<
flduidßiaf.a wëlaIKh hgf;a we;s úiska wud;H uKav, ixfoaY 26la we;' m%iïmdok l%shdj,sh" ks,OdÍka fuhg we;=<;a úh
ixLHdf,aLk wxYh úiska isÿ lrkq ,efí' wud;H uKav,h fj; bÈßm;a mdßfNda.sl fiajd iemhSu" VIII. úfoaYSh YsIH;aj jevuq¿
ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ my; ld¾hhka isÿ lr we;s w;r tu ixfoaY 26 jD;a;Sh ixj¾Okh" ld¾hd, iy mqyqKq jevigyka i|yd
lrk ,§' i|ydu wkque;sh ,eî we;' l<ukdlrKh yd uqo,a fuu wud;HdxYhg wod<
ta w;r cd;Hka;r lïlre fr.=,dis iy rdcH fiajfha wfkl=;a wdh;k iy lïlre
I. lïlre ixLHd;s 2019 ^jd¾Isl ixúOdkfha 205" 206 jeks úkh mámdáh wd§ úúO fomd¾;fïka;=fõ ks,Odßka
jd¾;dj& msgm;a 150la uqøKh ks¾foaY yd 190 jeks iïuq;sh úIh lafIa;%hka Tiafia jk iyNd.s lsÍug mshjr .ekSu'
lr fnodyßk ,§ md¾,sfïka;=j fj; bÈßm;a mdGud,djka i|yd ks,OdÍka 2021 j¾Ih ;=< ks,Odßka 17la
II. lïlre ixLHd;s 2020 ^jd¾Isl lsÍu" úfoaY.;j fiajh lrk Y%S fhduq lrjd we; úfoaY mqyqKq mdGud,d iy
jd¾;dj& ilia lrk ,o w;r ,dxlslhska i|yd iudc wdrlaIK jevuq¿ i|yd ud¾..; l%uh
kej; mÍlaId lsÍfï lghq;= wruqo,la msysgqúu" fldúâ -19 VI. wud;HdxYh fufyjr msfhi Tiafia iyNd.s lrjd we;s w;r
isÿ lrñka mj;S jix.;h fya;=fjka we;s ù f.dvke.s,af,a 6 iy 7 uy,aj, tla ks,Odßkshla cmka rcfha
III. jevl< meh .Kk yd Y%u ;sfnk w¾nqoh yuqfõ mqoa.,sl ia:dms; lsÍfuka wk;=rej" fiajd Ydia;%m;s YsIH;aj mdGud,dj
msßjeh ms<sn| iólaIKh 2020 wxYfha fiajlhskag jegqma f.ùu" M,odhs;dj yd ld¾hlaIu;djh i|yd iyNd.s ù we;
i|yd wod< o;a; úYaf,aIKh j;= lïlrejkaf.a wju jegqm jeä lr .ekSug fukau" wdh;k
lr wjika lrk ,o w;r j.= by< kexùu" fm!oa.,sl wxYfha mßirh jvd;a wdl¾IŒh IX. óg wu;rj" iudf,daÑ; ld,
ilia lrñka mj;S fiajlhska i|yd wju úY%du whqßka ilia lr.ekSug;a cd;sl iSudj ;=< my; wdh;ksl
IV. jevl< meh .Kk yd Y%u jegqmla y÷kajd §u iy ld¾ñl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h uÕska ld¾hhka isÿ lrk ,§
msßjeh ms<sn| iólaIKh 2021 wdrjq,a mk;" fiajl w¾:idOl
i|yd f;dr;=re ,nd .ekSug wruqo,a mk; yd fiajh wjika j.=j 2-22 wdh;k lghq;=j, m%.;sh
m%Yakdj,s ilia lr wod< lsÍfï ^úfYaI úê úOdk& mk;
wdh;k fj; ;eme,a lsÍfï ixfYdaOkh wdÈh fõ w' wx' l%shdldrlu m%.;sh
lghq;= isÿ lrk ,§
01 jdÑl m%Yak i|yd ms<s;=re 16
V. fiajl iÕrdj i|yd wjYH II. cQ,s j¾clhskag iyk ie,iSu
o;a; ,nd §u isÿ lrk ,§ hgf;a jhi wjq' 65 iïmq¾K jk 02 l,a ;eîfï fhdackd iy ia:djr ksfhda. i|yd ms<s;=re 06
VI. wju jegqma wkqmd; o¾Ylh cQ,s j¾clhska 49la fjkqfjka 03 uyck fm;aiï lñgqjg jd¾;d 04
i|yd o;a; /ia lsÍu yd tla jrla muKla f.jk iyk 04 cd;sl lïlre WmfoaYl iNdj fj; jd¾;d 05
o¾Ylh ilia lsÍu isÿ lrk §ukdj" f.ùï lghq;= i|yd
05 wud;H uKav, ixfoaY i|yd ksÍlaIK 03
,§ wOHlaI ckrd,a" cd;sl whjeh
VII. fiajl w¾:idOl wruqo,a kj fomd¾;fïka;=j fj; ks¾foaY 06 kj idudðlhka m;a l< mämd,l iNd 04
,shdmÈxÑ lsÍï mß.Kl.; bÈßm;a lr we; 07 ;SrK ixfYdaOkh lrk ,o mämd,l iNd 07
lsÍu i|yd ks¾udKh lr we;s
o;a; moaO;sh fj; 2020 j¾Ih III. uyck meñ‚,s 1"396la 2 lïlre fomd¾;fïka;=j I. lïlre fomd¾;fïka;=fõ
i|yd we;s ish¨‍u ,shdmÈxÑ iudf,daÑ; ld,h ;=< ,eî we;s mßmd,k lghq;=
lsÍï fla; lsÍu yd mß.Kl.; w;r ish,a, bÈß mshjr .ekSu lïlre fomd¾;fïka;=fõ md,k wxYh
lsÍu isÿ lrk ,§ i|yd wod< wxY fj; fhduq lr YdLd 04lska iukaú; fõ' tkï" md,k ta w;=ßka md,k YdLdj uÕska
VIII. cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha we; YdLdj" wdh;k YdLdj" f.dvke.s,s kv;a;= fomd¾;fïka;=fõ ish¨‍u fiajd iy
tallh iy mqia;ld,h fõ' iemhSï ms<sn|j lghq;= lrkq ,nhs' ta

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


60 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
61
hgf;a fomd¾;fïka;=fõ f.dvke.s,s bÈ tfiau" j¾Ih ;=<§ isÿ lrk ,o ks,OdÍka ² ld¾hd, mßY%hg we;=¿ùug ùï wju lsÍu yd ta fjkqjg Zoom,
lsÍug wod<j bvï wjYH;d y÷kd .ekSu n|jd .ekSï iy Wiia lsÍï ms<n| fmr YÍr WIaK;ajh mÍlaId Teams fyda ta yd iudk ;dlaI‚l
iy bvï w;am;a lr .ekSu" f.dvke.s,s f;dr;=re my; mßÈ fõ' lsÍu" w;a fia§u jeks myiqlï l%ufõo fhdod .ekSu
bÈ lsÍfï lghq;= fufyhùu" f.dvke.s,s iemhSug lghq;= lsÍu
mqkre;a:dmkh iy jeä ÈhqKq lsÍug ² iqÿiqlï iïmQ¾K lrk ,o ² fiajd ,nd .ekSug meñfKk II. lïlre fomd¾;fïka;=fõ bÈ
wod< lghq;= fufyhùu" wjYH;djh ish¨‍u lïlre ks<OdÍka I uyck;dj iSñ; bvlv ;=< lsÍï lghq;=
mßÈ f.dvke.s,s l=,shg ,nd .ekSu" fYa%‚hg Wiia lsÍu /iaùfuka we;s jk wjOdkï
fomd¾;fïka;=fõ jdyk mßmd,kh" ² ,>q f,aLlhka n|jd .ekSu ;;aj uÕ yrjd .ekSug úêu;a f.dvke.s,s kv;a;= tallh uÕska
fomd¾;fïka;=fõ wxY iy m%dfoaYSh i|yd úNd.h mj;ajd ,>q l%ufõo ilia lr l%shd;aul fomd¾;fïka;=fõ f.dvke.s,s bÈ lsÍug
ld¾hd, i|yd wjYH há;, myiqlï f,aLlhka 02 fofkl= n|jd lrk w;r ta i|yd iqÿiq iy f.dvke.s,s mqkre;a:dmkhg yd jeä
iemhSu" m%d.aOk NdKav yd WmlrK .kakd ,§ wëlaIK ks,Odßhl= m;a lr ÈhqKq lsÍug wod< lghq;= iïnkaOfhka
l<ukdlrKh" w;sld," ksjdvq Èk jegqma" ² 2019 j¾Ifha mj;ajk ,o n|jd tu lghq;= ksis f,i wëlaIKh jd¾Isl whjeh weia;fïka;= iy
w.%ydr rlaIK iy wdmod Kh wkqu; .ekSfï úNd.h wkqj iyldr lsÍu m%iïmdok ie,eiau ilia lsÍu i|yd iyh
lsÍu wd§ lghq;= isÿ lrkq ,nhs' lïlre flduidßiajreka ² yels iEu wjia:djl§u ùu" f.dvke.s,s bÈ lsÍu iïnkaOfhka
^fomd¾;fïka;=uh& oi fofkl= ks,OdÍka iuqy jYfhka tl;= f.dvke.s,s fomd¾;fïka;=j we;=¿ wfkl=;a
wdh;k YdLdj uÕska fomd¾;fïka;=fõ n|jd .kakd ,§ jk wjia:djka yd wxY w;r wdh;k iuÕ iïnkaëlrK lgh;= isÿ
ld¾h uKav, wjYH;d y÷kd .ekSu" ² Y%S ,xld ;dlaIK fiajh - ixprKhka wju jk f,i lsÍu" f.dvke.s,s mqkre;a:dmkh iy
wjYH;djh mßÈ n|jd .ekSï iïnkaO újD; iy iSñ; úNd.h kej; lghq;= lsÍu jeä ÈhqKq lsÍug wod< lghq;= wëlaIKh
ish¨‍ lgh;=" ks,OdÍkaf.a Wiia lsÍï" mj;ajk f,i cd;sl Y%u ² fomd¾;fïka;= ks,OdÍka i|yd fukau fomd¾;fïka;=fõ m%Odk ld¾hd,fha
ld¾hlaIu;d lvbï úNd. meje;aùï" wOHhk wdh;kh fj; okajk fldúâ 19 u¾Ok tkak;a m<uq iy m%dfoaYSh ld¾hd,j, ish¨‍u kv;a;=
ld¾hidOkh we.hSu" jegqma j¾Ol ,nd ,§ iy fojk ud;%d ,nd §ug wod< lghq;= iïnkaOfhkao lgh;= lrkq ,nhs'
§u" ia:dk udre lsÍï" ks,OdÍka úY%du lghq;= isÿ lsÍu
.ekaùu" ks,OdÍkaf.a ksjdvq lghq;= iy isß;a mßÈ isÿ flfrk lghq;=j,g ² fN!;slj isÿ lrk idlÉPd" ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ my; ld¾hd,hkays
ld¾h uKav,fha úkh lghq;= hk úIhhka wu;rj fldúâ 19 jix.; ;;ajh yuqfõ iïuka;%K" /iaùï yd iuQy talrdYS há;, myiqlï ixj¾Okh lrk ,§'
iïnkaOfhka lghq;= lrkq ,nhs' fomd¾;fïka;=fõ fiajd wLKavj mj;ajd.fk
hdu i|yd my; l%shdldrlï isÿ lrk ,§' j.=j 2-23 lñlre fomd¾;fïka;=fõ bÈ lsÍï lghq;=j, m%.;sh
ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ fomd¾;fïka;=j
úiska meje;ajQ ld¾hlaIu;d lvbï úNd. ² 2021'11'01 Èk isg .¾NŒ ie,iqï l< m%Odk 2021 jir i|yd 2021'12'31 Èkg 2021'12'31 Èkg
ms<sn| f;dr;=re my; mßÈ fõ' ks,OdÍkshka yer wfkl=;a l%shdldrlï $ jHdmD;s m%;smdokh ^re'& uQ,H m%.;sh re' fN!;sl m%.;sh
ish¨‍u ks,Odßka fiajhg
² iyldr lïlre flduidßia le`oùug lghq;= l< w;r nÿ,a, Èia;%sla lïlre 126"080"000'00 126"080"000'00 95]
ld¾hlaIu;d lvbï úNd.h - 2022'01'01 Èk isg .¾NŒ ld¾hd,h bÈlsßu ^wÈhr 1&
2021 ks,OdÍkshkao we;=¿j ish¨‍u yegka Èia;%sla lïlre 71"719"000'00 71"719"000'00 95]
² bxðfkare fiajfha ks,OdÍka ks,Odßka fiajhg le|ùug ld¾hd,h bÈlsßu ^wÈhr 1&
i|yd 1 ld¾hlaIu;d lvbï lghq;= lrk ,§ l=reKE., Èia;%sla lïlre 2"200"000'00 2"200"000'00 96]
mÍlaIKh fi!LH ud¾f.damfoaYhka hgf;a ld¾hd,fha w;sf¾l jev
² lïlre ks<OdÍ ld¾hlaIu;d rdcldÍ bgq lsÍu i|yd my; weia;fïka;=j lsßu iy .sks
lvbï úNd.h 2021 -1 yd 2 l%shdud¾. .kakd ,§ wdrlaIK moaO;sh iú lsßu
² udkj iïm;a ixj¾Ok ks<OdÍ ² ld¾h uKav, iy fiajd,dNSka
i|yd I iy II ld¾hlaIu;d úiska wkq.ukh l< hq;= fi!LH
w¿;ska bÈlrk ,o l=reKE., Èia;%sla fldka;%d;a msßkeóug lghq;= lr we;'
lvbï mÍlaIK ud¾f.damfoaYhka m%o¾Ykh
lïlre ld¾hd,h iy wïn,kaf.dv Wm
² ld¾hd, fiajl fiajfha lsÍu
lïlre ld¾hd,h 2021 j¾Ifha§ .re III. mqia;ld,h" fl!;=ld.drh iy
ks,OdÍka i|yd I" II iy III ² wxY $ ld¾hd,j, fmdÿfõ
lïlre wud;H ksu,a isßmd, o is,ajd f;dr;=re fiajdj
ld¾hlaIu;d lvbï mÍlaIK Ndú;d lrk ia:dk" ljqkag¾
ue;s;=udf.a iqr;ska újD; lr ld¾hd,
² ßhÿre fiajfha ks,OdÍka i|yd jeks ia:dk" lEu ldur" jeisls,s
lghq;= wdrïN lrk ,§' tfiau" fufyjr lïlre fomd¾;fïka;=fõ mqia;ld,h
I" II iy III ld¾hlaIu;d lvbï yd yjq,a wjldYhka ffokslj
msfhi f.dvke.s,af,a 8" 9" 10" 11 iy 12 lïlre lafIa;%hg wod< wKmk;a" fmd;am;a
mÍlaIK msßisÿj yd ikSmdrlaIs;j
uy,aj, wNHka;r ks¾ñ; ilia lsÍfï yd m%ldYk iïnkaOfhka Y%S ,xldfõ mj;sk
kv;a;= lsÍu
lghq;= i|yd wdh;khla f;dard f.k m%Odk;u mqia;ld,h fõ' fuuÕska lïlre

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


62 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
63
fomd¾;fïka;=fõ" lïlre wud;HdxYfha lïlre lafIa;%h yd ne£ mj;sk mer‚

úhoï
m%;sY;h ^]&

77]
91]
100]
100]
100]
100]
98]
85]
99]
97]
92]
67]

71]
83]
45]
85]
47]
iy ta hgf;a mj;sk wfkl=;a wdh;kj, wKmk;a yd lïlre lafIa;%h yd
ld¾h uKav, ioyd fukau ndysr mdGlhka f,aLK ixrlaIKh lsÍu i|yd lïlre
i|yd o lïlre lafIa;%hg wod< ish¨‍u fomd¾;fïka;=j úiska fl!;=ld.drhla
wKmk;a" fmd;a m;a" m%ldYk wdÈh o mj;ajd f.k hkq ,efí' Y%S ,xldfõ
mßYS,kh i|yd myiqlï i,ikq ,nhs' lïlre lafIa;%h wdrïNfha isg wo olajd

b;sß
m%;smdokh
^re' 000]&
47"483
4"993
0
0
0
0
9"644
3"877
313
183
58"440
40"553

1"480"520
432"099
949"428
490"539
989"981
lïlre fomd¾;fïka;=fõ mqia;ld,h ;=< úldYkh jQ whqre tu fl!;=ld.drh uÕska
fmd;am;a" m%ldYk yd iÕrd 180"000lg uekúka ms<sìUq lrhs'
wêl ixLHdjla ;ekam;a lr we;'
mqia;ld,h úiska fmd;a neyer§fï fiajdj" 2'2'19 wud;HdxYfha uQ,H m%.;sh
úu¾Yk fiajdj" Pdhd msgm;a fiajdj"

úhou
^re' 000]&

160"668
50"007
10"000
1"000
4"000
3"500
465"556
21"823
33"282
6"222
673"506
82"552
2"079"466

3"619"926
784"402
2"752"972
866"954
mqj;am;a ,sms tl;=j" mgqk msgq fiajdj iy 2021 whjefhka wud;HdxYhg iy wkqnoaO
wka;¾ mqia;ld, msre¿ fiajdj hk fiajd wdh;kj,g fjka lr we;s uQ,H iïm;a
o imhkq ,efí' 2021 j¾Ifha§ mqia;ld,h rdcH m%;sm;a;sj,g wkql+,j ld¾hlaIu"
i|yd foaYSh fmd;a 246la foaYSh iÕrd M,odhS iy wd¾Ól mßmd,kh i|yd wjYH

Y=oaO
m%;smdokh
^re' 000]&
209"151
55"000
10"000
1"000
4"000
3"500
475"200
25"700
33"595
6"405
731"946
123"105
2"511"565

5"100"446
1"733"830
3"243"511
1"856"935
05la iy úfoaYSh iÕrd 36la ,nd .ekSug mshjr f.k we;'
lghq;= lrk ,§

mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k
mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k

mqkrdj¾;k
m%d.aOk

m%d.aOk
m%d.aOk

m%d.aOk

m%d.aOk

m%d.aOk

m%d.aOk

m%d.aOk
úIh
jeh

193

221
cd;sl jD;a;Sh iqrlaIs;;d iy fi!LH wdh;kh
wud;HdxYfha iuia; uQ,H m%.;sh

lïlre jkaÈ flduidßia ld¾hd,h


cd;sl M,odhs;d f,alï ld¾hd,h
wdh;kh

cd;sl Y%u wOHhk wdh;kh

lïlre fomd¾;fïka;=j
wud;HdxY ld¾hd,h

uq¿ tl;=j
Wm tl;=j

tl;=j
j.=j 2-24

5
2

6
1

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


64 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
65
2'2'20 wNHka;r ú.Kk lghq;= wkqj l%shd l< hq;=h' tjeks l%shdldrlï
m%Yia; uÜgfï iïm;a Wmfhdackhlska
1 lïlre wud;HdxYh iy úksúoNdjhlska isÿ lrkafkao hkak
wëlaIKh fomd¾;fïka;= m%Odkshdf.a iDcq
wfkl=;a ish¨‍u rdcH wxYfha wdh;k wëlaIKh hgf;a mj;S' ta wkqj" 2021'01'01
fukau" lïlre wud;HdxYh o ish ish¨‍ isg 2021'12'31 olajd isÿ lrk ,o lghq;=
lghq;= uQ,H fr.=,dis" rch úiska jßka jr my; mßÈ fõ'
ksl=;a lrk pl%f,aL iy wNHka;r pl%f,aL
ú.Kk yd l<ukdlrK lñgq /iaùï iy isÿl< ú.Kk mÍlaIK
20
18
lrk ,o ú.Kk úuiqï .Kk iy
meje;a jQ /iaùï .Kk ksl=;a

16
ksl=;a lrk ,o wfkl=;a

14
12
jd¾;d .Kk

10
8
6
4
2
0
cd;sl jD;a;Sh lïlre cd;sl
cd;sl Y%u
lïlre lïlre iqrlaIs;;d jkaos M,odhs;d
wOHhk
wud;HdxYh fomd¾;fïka;=j yd fi!LH flduidßia f,alï
wdh;kh
wdh;kh ld¾hd,h ld¾hd,h
meje;a jQ ú.Kk yd l<ukdlrK
4 3 4 3 4 4
lñgq /iaúï .Kk
isÿl< ú.Kk mßlaIK .Kk 4 9 4 4 4 4
ksl=;a l< ú.Kk úuiqï yer
19 6 9 9 9 9
wfkl=;a jd¾;d .Kk

m%ia;drh 2-11 wNHka;r ú.Kk lghq;=j, m%.;sh

igyk(
i. lïlre fomd¾;fïka;=j fjkqfjka wud;HdxYh úiska isÿlrk ,o úfYaI ú.Kk úu¾Yk jd¾;d
02la o we;=<;a lr we;'
ii. /iaùï i|yd ilia lrkq ,nk jd¾;d" úfYaI ú.Kk úu¾Yk jd¾;d iy uQ,sl jd¾;dj we;=<;a
lr we;'

2 lïlre fomd¾;fïka;=j ² 2021 j¾Ifha§ wNHka;r ú.Kk


wxYh úiska j¾Ihg wod<j ilia
wfkl=;a ish¨‍u rdcH wdh;k fukau lrk ,o ú.Kk ie,eiau wkqj
lïlre fomd¾;fïka;=j úiskao ish ish¨‍ Èia;%sla lïlre ld¾hd, iy m%Odk
l%shdldrlï uqo,a fr.=,dis" rch úiska ld¾hd,fha wxYo wdjrKh jk
l,ska l,g ksl=;a lrk ,o pl%f,aL iy mßÈ wNHka;r ú.Kk mÍlaIK
fomd¾;fïka;=j úiskau ksl=;a lrk ,o kjhla isÿ lrk ,§
pl%f,aL m%ldrj úêu;a mßÈ isÿ l< ² rcfha ú.Kk wxYh u`.ska
hq;= fõ' ta wkqj" tu lghq;= iïm;aj, fomd¾;fïka;=fõ úúO
by< Wmfhda.s;djhla iys;j ukd ld¾hd, mßlaId lr ksl=;alr
úksúoNdjhlska iy m%Yia; uÜgñka ;snQ ú.Kk úuiqï 12la i|yd
isÿfõo hkak wëlaIKh lïlre ms<s;=re imhk ,§
flduidßia ckrd,af.a iDcq wëlaIKh ² 2021 j¾Ih ;=< ld¾;=uh
hgf;a isÿ fõ' ta wkqj" 2021 j¾Ifha§ isÿ jYfhka ú.Kk yd l<ukdlrK
lrk ,o ld¾hhka my; mßÈ fõ' /iaùï ;=kla mj;ajk ,§

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


66 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
67
;=kajk mßÉfþoh

2021 foieïn¾ 31 Èfkka wjika jQ jir


i|yd jk iuia; uQ,H ld¾hidOkh

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


68 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
69
3'1 2021'12'31 Èfkka wjika j¾Ih i|yd uQ,H ld¾hidOk m%ldYh

taiSta-t*a
;;H
kej;
whjeh 2021 igyk 2021 ^re'& .,mk ,o
2020 ^re'&

- wdodhï ,eîï - -
- wdodhï nÿ 1 - -
- foaYSh NdKav yd fiajd u; nÿ 2 - -
taiSta-1
- cd;Hka;r fj<|du u; nÿ 3 - -
- nÿ fkdjk wdodhï yd fjk;a 4 - -
- uq¿ wdodhï ,eîï ^w& - -

- wdodhï fkdjk ,eîï


- NdKavd.dr w.%su 709"243"000 597"229"588 taiSta-3
- ;ekam;= 185"421"121 145"447"356 taiSta-4
- w;a;sldrï .sKqï 18"019"240 10"393"617 taiSta-5
- fjk;a ,eîï - 28"682"525
- uq¿ wdodhï fkdjk ,eîï ^wd& 912"683"361 781"753"086
- uq¿ wdodhï ,eîï iy wdodhï fkdjk ,eîï we } ^w& ¬ ^wd& 912"683"361 781"753"086
NdKavd.dr fm%aIK ^wE&
Y=oaO wdodhï ,eîï iy wdodhï fkdjk ,eîï b } ^we& - ^wE&
wvql<d ( úhoï
- mqkrdj¾;k úhoï
502"440"000 jegqma" fõ;k iy wfkl=;a fiajl m%;s,dN 5 483"931"657 448"056"510
169"642"000 wfkl=;a NdKav yd fiajd 6 111"842"416 127"232"243
78"513"000 iykdOdr" m%odk iy udrelsÍï 7 77"435"090 54"723"510 taiSta-2 (ii)
- fmd<S f.ùï 8 - -
400"000 fjk;a mqkrdj¾;k úhoï 9 297"910 -
750"995"000 uq¿ mqkrdj¾;k úhoï ^B& 673"507"073 630"012"263

uQ,Ok úhoï
11"300"000 uQ,Ok j;alï mqkre;a:dmkh yd jeäÈhqKq lsÍï 10 8"551"062 3"007"462
18"905"000 uQ,Ok j;alï w;am;a lr .ekSï 11 17"456"540 2"078"047
4"500"000 m%d.aOk udrelsÍï 12 4"500"000 2"200"000
taiSta-2(ii)
- uQ,H j;alï w;am;a lr .ekSu 13 - -
67"300"000 yelshd j¾Okh 14 21"613"741 6"023"249
47"000"000 fjk;a uQ,Ok úhoï 15 30"431"303 4"465"785
149"005"000 uq¿ uQ,Ok úhoï ^W& 82"552"646 17"774"542

- ;ekam;= f.ùï 191"277"136 151"093"603 taiSta-4


- w;a;sldrï f.ùï 20"563"393 5"229"218 taiSta-5
- fjk;a m%Odk f,c¾ .sKqï f.ùï - -
m%Odk f,c¾ úhoï ^W!& 211"840"529 156"322"821
- uq¿ úhoï t } ^B ¬ W ¬ W!& 967"900"249 804"109"627
- 2021 foieïn¾ 31 Èkg w.%su fYaIh ta } ^b - t& ^55"216"888& ^22"356"541&
w.%su iei֕ m%ldYh wkqj fYaIh ^55"216"888& - taiSta -7
foieïn¾ 31 Èkg w.%su fYaIh - - taiSta-3
^55"216"888& ^22"356"541&

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


70 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
71
3'2 2021'12'31 Èkg uQ,H ;;a;ajh ms<sn| m%ldYh 3'3 2021'12'31 Èfkka wjika j¾Ih i|yd jk uqo,a m%jdy ms<sn| m%ldYh

taiSta-iS
taiSta-mS ;;H
;;H kej; .,mk
2021 ^re'& ,o 2020 ^re'&
igyk 2021 ^re'& 2020 ^re'& fufyhqï l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyhka
uq¿ nÿ ,eîï - -
uQ,H fkdjk j;alï .dia;=" wêNdr" ovuqo,a iy n,m;% - -
,dN
foam<" msßh; yd WmlrK taiSta-6 665"072"565 582"687"237
fjk;a wdodhï YS¾I fjkqfjka tl;= lrk ,o wdodhï 27"145"688 28"682"525
uQ,H j;alï w.%su ,eîï 709"243"000 628"523"532
w;a;sldrï .sKqï taiSta-5 58"068"525 55"524"372 w;a;sldrï whlr.ekSï 17"971"754 7"517"242
uqo,a yd uqo,a iudk oE taiSta-3 ;ekam;= ,eîï 185"421"121 145"447"356
fufyhqï l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyh ^w& 939"781"563 810"170"655
uq¿ j;alï 723"141"091 638"211"609
wvql<d ( uqo,a jeh lsÍï
Y=oaO j;alï $ ialkaOh mqoa., mäkä yd fufyhqï úhoï 627"442"551 612"095"558
Y=oaO j;alï 47"449"805 38"779"611 iykdOdr iy udrelsÍï 81"935"090 11"200"000
foam< msßh; yd WmlrK ixÑ;h 665"072"565 582"687"237 fjk;a jeh YS¾I fjkqfjka ork ,o úhoï 974"412 2"134"705
NdKavd.drhg mshjk ,o w.%su 31"293"944
cx.u j.lSï w;a;sldrï f.ùï 20"695"833 6"856"889
;ekam;= .sKqï taiSta-4 10"618"721 16"474"737 ;ekam;= f.ùï 191"277"136 151"093"603
w.%su fYaIh taiSta-3 270"024 fufyhqï l%shdldrlï i|yd jeh lrk ,o uqo,a m%jdyh ^wd& 922"325"023 814"674"699
uq¿ j.lSï 723"141"091 638"211"609 fufyhqï l%shdldrlïj,ska cks; jQ Y=oaO uqo,a m%jdyh ^we& } ^w& - ^wd& 17"456"540 ^4"504"044&
wdfhdack l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyhka
fmd<S - -
,dNdxY - -
msgq wxl 9 isg 55 olajd taiSta 1 isg taiSta 7 olajd jq wdlD;s m;%j,ska bÈßm;a flfrk .sKqï f;dr;=re iy ysñlï bj;aùfï m%;smdok yd fN!;sl j;alï úlsŒu - -
igyka msgq wxl 56 isg 67 olajd we;=<;a wfkl=;a .sKqï igyka úia;r o fuu wjika .sKqfuysu wka;¾.; WmKh whlr .ekSï -
wdfhdack l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyh ^wE& - -
fldgia fõ' fuu uQ,H m%ldYk ms<sfh, lsÍu fmdÿfõ ms<s.;a .sKqï uQ,O¾uj,g wkql+,j isÿlr we;s w;r
fuys§ uQ,H m%ldYhkays igyka uÕska fy<sorõ lr we;s mßÈ jvd;a iqÿiq .sKqïlrK m%;sm;a;s Ndú; lr we;' wvql<d ( uqo,a jeh lsÍï
by; wjika .sKqfuys i|yka ixLHd" Bg wod< .sKqï igyka yd wfkl=;a .sKqï f;dr;=re NdKavd.dr .sKqï fN!;sl j;alï bÈlsÍï fyda ñ,§ .ekSï yd fjk;a wdfhdack w;alr .ekSï 17"456"540 6"788"450
fmd;a iuÕ iei£ï lr we;s njg;a tajd tu ixLHd iuÕ tlÕ jk njg;a fuhska iy;sl lruq' wdfhdack l%shdldrlï i|yd jeh lrk ,o uq¿ uqo,a m%jdyh ^b& 17"456"540 6"788"450
wdfhdack l%shdldrlïj,ska cks; jQ Y=oaO uqo,a m%jdyh ^B& } ^wE& - ^b& ^17"456"540& ^6"788"450&
uQ,H md,kh i|yd M,odhS wNHka;r md,k moaO;shla" jd¾;dlrk wdh;kh ;=< mj;sk nj;a uQ,H md,kh
fufyhqï yd wdfhdack l%shdldrlïj,ska cks; jQ Y=oaO uqo,a m%jdyh ^W& } ^we& ¬ ^B& - ^11"292"494&
i|yd wNHka;r md,k moaO;sfha iM,;djh wëlaIKh lsÍug;a ta wkqj tu moaO;s M,odhS f,i l%shd;aul uQ,H l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyhka
lsÍug wjYH mßÈ fjkia lsÍï isÿlsÍug jßka jr iudf,dapkh isÿlrk nj;a fuhska iy;sl lruq' foaYSh Kh .ekSï - -
úfoaYSh Kh .ekSï - -
m%odkhka ,eîï - -
uQ,H l%shdldrlïj,ska cks; jQ uq¿ uqo,a m%jdyh ^W!& - -

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' wvql<d ( uqo,a jeh lsÍï


m%Odk .Kka§fï ks,Odß .Kka§fï ks,Odß foaYSh Kh wdmiq f.ùï - -
ku ( ku ( úfoaYSh Kh wdmiq f.ùï - -
;k;=r ( ;k;=r ( ;ekam;a .sKqï yd wfkl=;a j.lSïj, fjkiaùï - -
Èkh ( Èkh ( uQ,H l%shdldrlï i|yd jeh lrk ,o uq¿ uqo,a m%jdyh ^t& - -

uQ,H l%shdldrlïj,ska cks; jQ uqo,a m%jdyh ^ta& } ^W!& - ^t& - -


uqo,aj, Y=oaO fjkiaùï ^T& } ^W& - ^ta& - -
ckjdß 01 Èkg wdrïNl uqo,a fYaIh - -
foieïn¾ 31 Èkg wjidk uqo,a fYaIh - -

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


72 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
73
3'4 uQ,H m%ldY igyka 4' foam<" msßh; yd WmlrK 3'7 uq'fr' 208 m%ldrj" fjk;a wud;HdxY $ fomd¾;fïka;=j, ksfhdað;fhl= f,i fuu
y÷kd.ekSu yd uekSu wud;HdxYhg m%odkh lrk ,o m%;smdok
fuu uQ,H m%ldYk ms<sfh, lsÍu fmdÿfõ
ms<s.;a .sKqï uQ,O¾uj,g wkQl+,j isÿ lr j;alug wod< wkd.; wd¾Ól
we;s w;r fuys § jvd;a iqÿiq .sKqïlrK m%;s,dN wdh;khg ,efnk njg j.=j 3-3 fjk;a wud;HdxY $ fomd¾;fïka;=j, ksfhdað;fhl= f,i fuu wud;HdxYhg m%odkh
m%;sm;a;s Ndú;d lr we;' wjika .sKqfuys ;yjqrejla we;s úg yd tu j;alï lrk ,o m%;smdok

we;s ixLHd" Bg wod< .sKqï igyka iy úYajdikShj ueksh yels kï tu


re' "000
wfkl=;a .sKqï f;dr;=re NdKavd.dr .sKqï j;alï foam<" msßh; yd WmlrK
f,i y÷kd.kq ,efí' fjka lrk
fmd;a iuÕ iei£ï lr we;s w;r tajd tu ,o
foam<" msßh; yd WmlrK msßjehg Wmfhda.S
ixLHd iuÕ tlÕ fõ' m%;smdokh
y÷kd.kakd w;r msßjeh wdlD;sh lr .kakd
1' jd¾;dlrk ld,mßÉfþoh
wod< fkdjk wjia:dj,§ kej; ,o

wjidk m%;smdokh
2021 ckjdß 01 isg foieïn¾ m%;smdok ,o
m%;smdok"

w' w
31 olajd jQ ld,mßÉfþoh fuu ;lafiare lrk ,o w.h fhdod.kS' wud;HdxYh $ m%;smdokfha wruqKq
5' foam<" msßh; yd WmlrK ixÑ;h ,nd ÿka
uQ,H m%ldYhkag wod< jd¾;dlrk fomd¾;fïka;=j

;;H úhou
fuu ixÑ; .sKqu foam<" msßh; yd wjidk

m%;smdokh
ld,mßÉfþoh fõ'
WmlrKj, wkqrEm .sKqu fõ' m%;smdokj,
2' ms<sfh, lsÍfï moku
6' uqo,a yd uqo,a iudk oE ] f,i
uQ,H m%ldYk ft;sydisl msßjeh u;

uq,a
ms<sfh, lr we;s w;r iuyr j;alïj, 2021 foieïn¾ 31 Èkg w;e;s foaYSh
ft;sydisl msßjeh kej; ;lafiare jHjydr uqo,a fkdaÜgq iy ldisj,ska 01 rdcH fiajd m<d;a kjl WmdêOdÍ - 600 540 90
lrk ,o jákdlug jeäÈhqKq lr uqo,a yd uqo,a iudk oE iukaú; fõ' iNd yd m<d;a wNHdi,dNSkaf.a §ukd
we;' wkHdldrfhka olajd fkdue;s 7' uQ,H m%ldYk wdlD;sfhys isÿlrk md,k wud;HdxYh f.ùu i|yd
úg .sKqï ms<sfh, lsÍu jeäÈhqKq l< ,o fjkialï yd fmr j¾Ifha
02 úY%du jegqma úY%du .sh ks,OdÍkaf.ka - 434 434 100
uqo,a moku u; isÿlrhs' ixikaokd;aul w.hka kej; .e,mSu
fomd¾;fïka;=j whúh hq;= uqo,a ksrjq,a
2021 jir i|yd jk uQ,H m%ldYk
uQ,H m%ldY Y%S ,xld remsh,aj,ska lsÍu
wdlD;sj, isÿlrk ,o fjkialï
wdikak;u remsh,g bÈßm;a lr we;'
wkqj 2020 jir i|yd jk
3' wdodhu y÷kd .ekSu
ixikaokd;aul ixLHdj, wod< 3-8 uQ,H fkdjk j;alï jd¾;d lsÍfï ld¾hidOkh
yqjudre yd yqjudre fkdjk wdodhï
.e,mqï isÿlr we;'
tajdfha nÿ jk ld,iSudj fkdi<ld"
.sKqï ld,iSudj ;=< uqo,a ,eîï j.=j 3-4 uQ,H fkdjk j;alï jd¾;d lsÍfï ld¾hidOkh
3'5 wdodhï tl;= lsÍfï ld¾hidOkh
wkqj y÷kd.kq ,efí'
re' "000
j.=j 3-1 wdodhï tl;= lsÍfï ld¾hidOkh 2021'12'31 2021'12'31
m%.;sh
re' "000 Èkg NdKav Èkg uQ,H bÈßfha §
j;alï ] f,i
fla; úia;rh iólaIK ;;a;aj .sKqïlrKhg
wdodhï wdodhï weia;fïka;=j tl;= lrk ,o wdodhu fla;h jd¾;d
wdodhï jd¾;dj jd¾;dj kshñ;
fla;fha uq,a wjika m%udKh wjidk wdodhï lsÍu
fla;h wkqj fYaIh wkqj fYaIh
úia;rh weia;fïka;=j weia;fïka;=j ^re'& weia;fïka;=fõ ] f,i
9151 f.dvke.s,s yd jHqyhka 31"823 31"823 - -
ysia jd¾;djls 9152 hkaf;%damlrK 633"249 633"249 - -
3'6 fjka lrk m%;smdok Wmfhda.S lr .ekSfï ld¾hidOkh 9153 bvï - - - -
9154 wiamDYH j;alï - - - -
j.=j 3-2 fjka lrk ,o m%;smdok Wmfhda.S lr .ekSfï ld¾hidOkh
9155 Ôj úoHd;aul j;alï - - - -
re' "000
9160 flÍf.k hk jev - - - -
fjka lrk ,o m%;smdokh Wmfhda.S lrkq ,enq m%;smdok
m%;smdok ;;H 9180 nÿ fok ,o j;alï - - - -
uq,a wjidk wjika lrk ,o wjidk
j¾.h úhou
m%;smdokh m%;smdokh m%;smdok m%udKfha ] f,i
mqkrdj¾;k 753"600 750"995 673"507 90
m%d.aOk 146"400 149"005 82"553 55

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


74 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
75
3'9 ú.Kldêm;sjrhdf.a jd¾;dj

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


76 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
77
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
78 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
79
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
80 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
81
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
82 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
83
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
84 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
85
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
86 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
87
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
88 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
89
isõjk mßÉfþoh

ld¾hidOk o¾Yl

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


90 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
91
4'1 wdud;HdxYfha ld¾hidOk o¾Yl ^l%shdldÍ ie,eiau u; mokïj&

j.=j 4-1 wud;HdxYfha ld¾hidOk o¾Yl

wfmalaIs; ksuejqfï
m%;sY;hla ^]&
úfYaIs; o¾Yl f,i ;;H ksuejqu
100] - 75] - 50] -
90] 89] 74]
1 Y%ñl whs;sjdislï ;yjqre lsÍu i|yd w¿;ska mkjk ,o $
13 5 1
ixfYdaOkh lrk ,o kS;s ixLHdj *
2 wmrdkqu; lrk ,o cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;Ska
100%
i|yd jd¾Isl jd¾;d lsÍï ixLHdj
3 ld¾ñl iduh j¾Okh i|yd t<ô m%;sm;a;suh ;SrK ixLHdj * 7
4 j¾Ih ;=< isÿ l< iuia; lïlre mÍlaIKhkaf.ka
.=Kd;aulNdjfhka by< ^A iy B& lïlre mÍlaIK ixLHdfõ **
m%;sY;h
5 b,lal.; lïlre mÍlaIK ixLHdfjka isÿ lrk ,o mÍlaIK
**
ixLHdfõ m%;sY;h
6 <ud Y%uh ms<sn| ,o meñ‚,sj,ska mÍlaIK isÿ lr wjika
69%
ixLHdfõ m%;sY;h
7 iudc l;sldj Wfoid mj;ajk ,o jevigyka ixLHdj
17%***
b,lalfhys m%;sY;hla f,i
8 fiajl w¾:idOl wruqo,a m%;s,dN Èk 14la ;=< f.ùï m%;sY;h 65%
9 fiajlhskaf.a jD;a;Sh fi!LH yd wdrlaIdj fjkqfjka ìys l<
100%
iqrlaIs;;d ks,Orhka ixLHdj
10 lïlre kS;s ms<sn| Y%u n,ldh oekqj;a lsÍu fjkqfjka
72%
mj;ajk ,o mdGud,djka ixLHdj
11 jD;a;Sh wk;=re ^udrl yd udrl fkdjk& iïnkaOfhka wjika
77%
l< hq;= kvq ixLHdfjka wjika lrk ,o ixLHdj
12 M,odhs;d ixl,am ms<sn| wOHdmkh yd mqyqKqj ,nd ÿka
108%
ixLHdj

igyk
* wjYH;d we;s jk mßÈ tu l%shdldrlï isÿ lrk neúka wjika ksuejqu ksYaÑ; ke;'
tneúka m%;sY; jYfhka bÈßm;a l< fkdyel
** j¾Ih ;=< mej;s fldäâ 19 jix.; ;;a;ajh fya;=fjka lafIa;% mÍlaIK isÿ lsÍu j¾Ifha
we;eï udihkays§ iïmQ¾Kfhkau kj;d ;sîu iy lafIa;% mÍlaIK isÿ lsÍu iSud lsÍug
isÿ úh' tfiau" Èia;%sla yd Wm lïlre ld¾hd,hkaf.ka m%.;s jd¾;d ;ju;a ,efnñka
mj;sk neúka fuu w.hka fï wjia:dfõ§ ksYaÑ;j ilia lsÍu wmyiqj we;
*** fldúâ 19 jix.; ;;a;ajh hgf;a mej;s iSud fya;=fjka fiajH fiajl fomd¾Yjh
jevigyka i|yd /ialsÍug fkdyels ùu fya;=fjka iudc l;sld jevigyka meje;aùfï
m%;sY;h j¾Ih ;=< b,lal uÜgu lrd <Õd ùug wmyiq ù we;

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


92 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
93
miajk mßÉfþoh

;srir ixj¾Ok wruqKq (SDG)


imqrd .ekSfï ld¾hidOkh

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


94 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
95
96
lïlre wud;HdxYh
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
5'1 y÷kd .kakd ,o wod< ;srir ixj¾Ok wruqKq

j.=j 5-1 wud;HdxYhg wod< ;srir ixj¾Ok wruqKq

b,lalh $ wruqK b,lal ch.%yK o¾Yl fï olajd ch.%yK ,nd .ekSfï m%.;sh
05 ia;%S mqreI 5'1 ldka;djkag yd .eyeKq 5'1'1' ia;%S mqreINdjhg ² ldka;djkaf.a fiajd fldkafoais ms<sn|j
iudkd;au;djh <uqkag tfrysj ish¨‍u wod<j iudkd;au;djh lïlre fomd¾;fïka;=fõ ldka;d yd
<Õdlr ish¨‍ ia:dkhkays isÿjkakd iy fjkiafldg <ud lghq;= wxYh fj; ,enqKq meñ‚,s
ldka;djka iy jQ ish¨‍u wdldrfha fkdie,lSu m%j¾Okh" w;ßka 2021 j¾Ihg wh;a meñ‚,s 02l
.eyeKq <uqka fjkiafldg ie,lSï ;=rka n,d;aul lsÍu iy mÍlaIK wjika lr f.dkq mshjk ,§'
iún, .ekaùu lsÍu wëlaIKh ms‚i 2018" 2019 yd 2020 j¾Ihkag wh;a f.dkq
jk ffk;sl rduqjla 11lo mÍlaIK wjika lr f.dkq mshjk
mj;skafkao keoao ,§' fldkafoais lvùï iïnkaOfhka 2021
hkak jif¾§ meñ‚,s 11la i|yd kvq lghq;=
5'2 udkj l+Ügkh ,sx.sl iy 5'2'1 miq.sh udi 12l wdrïN lrk ,§' ^2020 j¾Ifha isg
fjk;a wdldrfha ¥IKhkao ld,h ;=<§" ysxikfha mÍlaId lrk ,o meñ‚,s i|yd fuu kvq
we;=<;aj ldka;djkag iy iajNdjh" iy jhi 2021 jif¾ § mjrk ,§&
.eyeKq <uqkag tfrysj wkqj" iylrefjla isá ² wdh;k 302la wdjrKh jk mßÈ ldka;d
fmdÿ iy fm!oa.,sl $ isák" jhi wjqreÿ Y%ñlhka ms<sn| úfYaI lKavdhï
ia:dkhkays isÿjkakd 15g jeä ldka;djka mÍlaIK isÿ lrk ,§' fuys§ wdh;ksl
jQ ish¨‍u wdldrfha iy .eyeKq <uqka fldkafoais lv lsÍï 30la jd¾;d ù we;s
m%pKav;ajhka ;=rka lsÍu w;ßka ldhsl" ,sx.sl" w;r fldkafoais lvùï hgf;a wdh;k
fyda udkisl ysxikhg 2la i|yd kvq mjrk ,§
,lajQ m%udKh
lïlre wud;HdxYh
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
97
5' we ia;%S mqreI iudcNdù 5'we'1 ia;%S mqreI ² l,dm lïlre ld¾hd, 11 yryd tu

98
iudk;ajh iy ish¨‍u iudkd;au;djh iy l,dmj,g wh;a fm!oa.,sl wxYfha
uÜgïj, ldka;djka iy ldka;djka iún, fiaúldjka 30l muK lKavdhï 8la
.eyeKq <uqka iún, .ekaùu y÷kd .ekSug i|yd ldka;djka yd <uhska iïnkaO
.ekaùu i|yd hym;a iy rdcH uqo,a fjka lïlre kS;s iïnkaOfhka oekqj;a lsÍï
m%;sm;a;s fhdod .ekSu" lsÍula iys; l%uhka isÿ lrk ,§
Yla;su;a lsÍu iy kS;suh mj;akd rgj,a m%udKh ² 2021 j¾Ifha ldka;d Èkhg iu.dój
f,i n,d;aul lsÍu lïlre fomd¾;fïka;=j" Y%S ,xld nd,

lïlre wud;HdxYh
olaIsld ix.uh iuÕ w;aje,a ne| .ksñka
nd, olaIsldjka fj; lïlre kS;sh ms<sn|j
oekqu ,nd §u ;=<ska iudch oekqj;a

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


lsÍu iy Tjqka iún, .ekaùu b,lal
lr .ksñka fomd¾Yjh w;r wjfndaO;d
.súiqula w;aika lrk ,§
² ˜Y%S ,xldfõ lïlre kS;sh ldka;djkaf.a
wd¾Ólhg ys;ldóo@˜ hk ud;Dldj hgf;a
2021'03'05 Èk Facebook iudc udOH cd,h
Tiafia iÔùj úldYkh jQ idlÉPdj i|yd
lïlre fomd¾;fïka;=fõ iyNd.S;ajh ,nd
fok ,§' tys§ ldka;d fiaúldjkaf.a fiajd
ld,h ;=< lïlre kS;s wK mk;a n,mdk
wdldrh ms<sn|j oekqj;a lsÍu isÿ lrk ,§
² ldka;djkaf.a jevmßirh iy ,sx.sl ysxikh
ms<sn|j oekqj;a lsÍfï jevigyklao le<‚h
msysá fm!oa.,sl wdh;khl fiajl fiaúldjka
i|yd mj;ajk ,§
² lgqkdhl iy fld.a., fkajdisld.
dr fkajdisldjka i|yd ufkda úoHd;aul
WmfoaYk yd we.hqï jevigyka
meje;aùugo lghq;= lrk ,§

08 ish,a,ka i|ydu 8'5' 2030 jk úg wdndê; 8'5'1 /lshdj" jhi iy lïlre kS;s wkqj fm!oa.,sl yd w¾O rdcH
fmdaIs;" mßmq¾K mqoa.,hska iy fh!jkhska o wdndO iys; mqoa.,hka wdh;khkays fiajd kshqla;slhkaf.a mehl
iy ;srir we;=<;aj ish¨‍u ldka;djka hk idOl wkqj msßñ idudkH wdodhu /lshdj" jhi iy wdndO
wd¾Ól j¾Okh" iy msßñka i|yd M,odhS iy .eyeKq fiajd iys; mqoa.,hka hk idOl wkqj fyda ia;%S
mq¾K" M,odhS yd iqksis /lshd wjia:djka kshqla;hkaf.a mehl mqreINdjh wkqj fjkia fkdfõ
iy hym;a ,nd §u idudkH wdodhu
/lshd m%j¾Okh bmehSu <ud l%shdldrlï jd¾;dj (Child Activity Survey -
lsÍu 2016) wkqj furg <ud Y%uh 1] jk w;r Y=kH
8'7 n,y;aldrfhka Y%uh ,nd 8'5'2 ia;%S mqreINdjh" jhi lsÍug wjYH lghq;= isÿ flfrñka mj;S
.ekSu ;=rka lsÍu i|yd iy wdndO iys;
jydu M,odhS l%shdud¾. mqoa.,hkag wod<j
.ekSu" ldka;djka jy,a ú/lshd wkqmd;h
fiajfha fhoùu iy udkj 8'7'1 ia;%S mqreINdjh iy
l=Ügkh wjika lsÍu iy jhi wkqj wjqreÿ 5-17
<uqka fid,aodÿjka jYfhka w;r <ud Y%ñlhska
n|jd .ekSu o we;=<;aj f,i fhdodf.k we;s
w;sYh krl wdldrfhka m%udKh iy ixLHdj
<ud Y%uh fhdod .ekSu
;ykï lsÍu iy ;=rka
lsÍu iy 2025 jk úg
ish¨‍u wdldrfha <ud Y%uh
fhdod .ekSu wjika lsÍu
lïlre wud;HdxYh
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
99
8'8 lïlre whs;sjdislï 8'8'1 ia;%S mqreINdjh iy /lshdj iïnkaO udrl yd udrl fkdjk

100
wdrlaId lr.ekSu" ixl%u‚l ;;a;ajh wk;=re isÿ ùu jd¾;d jqj;a th ia;%S mqreINdjh
úfYaIfhkau ixl%u‚l wkqj /lshdj wdY%s; wkqj iy ixl%u‚l ;;ajh wkqj jd¾;d ;nd
ldka;djka we;=¿ udrl iy udrl .ekSug wjYH lghq;= isÿ lrñka mj;S
ixl%u‚lhska iy fkdjk wk;=re
wjOdkï iy.; /lshdj, isÿùfï wkqmd;hka
ksr; jQjka we;=,;aj jev
lrk ish¨‍fokd i|yd

lïlre wud;HdxYh
wdrlaIdldÍ iy m%fõiï
iy.; fiajd ia:dk iys;
mßirhka m%j¾Okh lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


8'8'2 ia;%S mqreINdjh iy /iaùfï yd flaj,a lsÍfï ksoyi mj;sk w;r"
ixl%u‚l uÜgï ta wkqj" 2020'12'31 Èkg furg ,shd mÈxÑ
wkqj" wka;¾cd;sl jD;a;Sh iñ;s ixLHdj 1"936ls
lïlre ixúOdkfha tfiau" 2021 j¾Ih i|yd wod< jd¾Isl jd¾;d
f,aLk uq,dY% cd;sl ILO fj; heùug lghq;= lr we;' tu jd¾;dj,
jHjia:dj mokïj i`oyka jQ lreKqj, wvqmdvq b;d wju nj ILO
lïlre whs;sjdislï úoaj;a lñgqfõ ksÍlaIK ;=< i`oykaj we;'
^/iaùfï iy iduqysl
flaj,a lsÍfï ksoyi&
iïnkaOfhka we;s
cd;sl wkql+,;djfha
uÜgu
5'2
.eksfï ch.%yK yd wNsfhda.

j¾Okh" mQ¾K M,odhS iy hym;a /lshd


08 jk wNsu;d¾:hhs' tkï" ish,a,ka
2030 j¾Ih jk úg Y%S ,xldj úiska idlaId;a

m%j¾Okh lsÍu hk wNsu;d¾:h fõ' ta


w;ßka" lïlre wud;HdxYfha fufyjr

wkqj" lïlre wud;HdxYfha oelau iy


i|ydu fmdaIs;" mßmQ¾K iy ;srir wd¾Ól
wkqj wud;HdxYh fj; iDcqj wod< jkqfha
lr .; hq;= ;sridr ixj¾Ok wNsu;d¾:hka
;srir ixj¾Ok b,lal imqrd

lïlre wud;HdxYh
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
101
wud;HdxYfha l%shdldrlï wkqj wod< fõ'
úoHudk fõ' fï yereKq fldg 05 jk
idlaId;a lr .ekSu fõ' ta wkqj" .;a l,
wdh;kj, ish¨‍ l%shdldrlïys wjidk

<Õdlr ish¨‍ ldka;djka iy .eyeKq


ksuejqu jkqfha fuu wNsu;d¾:h id¾:lj
w;r lïlre wud;HdxYfha yd wkqnoaê;

wNsu;d¾:h jk ia;%S mqreI iudkd;au;djh


wNsu;d¾:h idlaId;a lr .ekSfï m%.;sh
wud;HdxYfha iuia; m%.;sh uÕska 08 jk
fufyjr fuu wNsu;d¾:h yd iumd; jk

<uqka iún, .ekaùu hk wNsu;d¾:h o


ihjk mßÉfþoh

udkj iïm;a me;slv

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


102 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
103
6'1 fiajl ixLHd l<ukdlrKh

j.=j 6-1 2021'12'31 Èkg wud;HdxYfha ld¾h uKav,h

mqrmamdvq ixLHdj
wkqu; 2021'12'31 Èkg mqrmamdvq
;k;=r wkqu; ixLHdfõ
ixLHdj ;;H ixLHdj ixLHdj
m%;sY;hla f,i
fcHIaG uÜgu 273 171 102 37]
;D;sh uÜgu 694 494 200 29]
oaú;sh uÜgu 2"679 2"342 337 13]
m%d:ñl uÜgu 558 467 91 16]
tl;=j 4"204 3"474 730 17]

6'2 wdh;kfha ld¾hidOkh Wfoid ks,OdÍkag ;udg kshñ; rdcldßj,g


udkj iïm;a ysÕh fyda w;sßla;h wu;rj mqrmamdvq ;k;=rej, o rdcldß bgq
n,md we;s wdldrh lsÍug isÿfõ' úfYaIfhka úOdhl ks,Odß
ysÕh wdh;ksl OQrdj,sh ;=< ;SrK .ekSu"
wud;HdxYh yd wkqnoaê; wdh;kj, uQ,H n,;, wd§ j.lSï Ndr .ekSu fukau
udkj iïm;a ysÕh my; mßÈ fõ' uÕ fmkaùï myiq lsÍu yd úêu;a lsÍu jeks
wjia:dj,§ m%dfhda.sl .eg¿ Woa.; fõ' ta
ysÕh fya;=fjka ks,OdÍka ldhslj yd udkislj
² fcHIaG uÜgu 102 mSvdjg m;a jk w;r ks,OdÍkaf.a m%Yia;
² ;D;Sh uÜgu 200 ld¾hlaIu;djh iy;slj wfmalaId l<
² oaú;Sh uÜgu 337 fkdyels jkq we;' fï ;;ajh wud;HdxYfha
² m%d:ñl uÜgu 91 iuia; M,odhs;djhg wys;lr n,mEula
tl;=j 730 t,a, lrkq ,nk neúka wud;HdxYfha
ld¾hlaIu;djh my; hEfï iïNdú;djla
fuu udkj iïm;a ysÕh fya;=fjka mj;sk nj ksÍlaIKh fõ'

6'3 udkj iïm;a ixj¾Okh

6'3'1 wud;HdxY ks,Orhka foaYSh mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.S;ajh

j.=j 6-2 wud;HdxY ks,Orhka foaYSh mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.S;ajh

mqyqKq
iuia;
lrk ,o jevigyfka
jevigyfka ku wdfhdackh ksuejqu $ ,nd.;a oekqu
fiajl ld, isudj
^re'&
ixLHdj
1úkh ld¾h jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
1 meh 06 3"500'00
mámdáh ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu
2 ld¾hd, jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
l<ukdlrKh 1 meh 24 7"000'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu
yd uqo,a fr.=,dis

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


104 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
105
3 foam< $ WmlrK jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj 14 rdcH jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
ine¢j j;alï ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu fiajlhkaf.a ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
1 meh 06 3"500'00
mj;ajdf.k hdu" úkh ms<sn| 6 meh 35 4"200'00 lsÍu
kv;a;= lsÍu mj;ajkq ,nk
4 m%iïmdok jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj mqyqKq jevigyk
ie,eiau ilia 1 meh 06 3"500'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu 15 jD;a;Sh jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
lsÍu ixj¾Okh 6 meh 25 4"200'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
5 mqyqKqj yd jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj ms<sn| mqyqKqj lsÍu
1 meh 06 3"500'00
ixj¾Okh ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu 16 kdhl;ajh yd jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
6 wNHka;r jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj wNsfma%rKh 6 meh 50 9"600'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
ú.Kl ks,OdÍka ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu ms<sn| mqyqKqj lsÍu
1 meh 08 -
i|yd jk mqyqKq 17 fiajd wxYh jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
jevigyk i|yd iqyqre ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
20 Èk 03 -
7 ldka;d Odß;d hym;a wdl,amuh fjkila mßj¾;kh lsÍu
ixj¾Ok 9 meh 03 - we;s lsÍu ms<sn| jevuq¿j
jevigyk 18 by< ld¾hidOk jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
8 fiajdrïNl jev mßirh y÷kajd §u yd l<ukdlrKh 10 Èk 03 - ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
mqyqKqj rdcH fiajfha rdcldß lghq;= ms<sn| jevuq¿j lsÍu
^kHdhd;aul iïnkaOj uQ,sl oekqula ,nd 19 ;dlaI‚l jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
22 meh 34 25"000'00
oekqu yd lafIa;% §u ;=<ska jvd;a ld¾hlaIuj úfYaI{ fiajd ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
pdßld iuÕ& yd ksjerÈj ;u úIhdkql=, jevigyk - lsÍu
2 Èk 03 -
lghq;= isÿ lsÍu rdcH wxYh
9 rdcH NdId rdcH NdId m%;sm;a;sh M,odhSj i|yd úYd, o;a;
m%;sm;a;sh yd ld¾hlaIuj l%shd;aul lsÍu ms<sn| jevuq¿j
l%shd;aul lsÍu 20 neyer.; lKavdhï yeÕSï j¾Okh
i|yd jk kdhl;aj yd ;=<ska iuia; ld¾hlaIu;dj
50 Èk 02 1$2 440"000'00
Wmdhud¾.sl 1 meh 06 19"240'00 fm!reI ixj¾Ok yd M,odhS;dj by< kexùu
ie,eiau jevuq¿j
j,x.=lrKh
6'3'2 lïlre fomd¾;fïka;=fõ ks,Orhka foaYSh mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.S;ajh
i|yd jk
jevuq¿j
j.=j 6-3 lïlre fomd¾;fïka;=fõ ks,Orhka foaYSh mqyqKq mdGud,d i|yd iyNd.S;ajh
10 rdcH úIh lafIa;%h ms<sn| mq¿,a
l<ukdlrKh oekqula ,nd .ekSu ;=<ska
ms<sn| Ydia;%m;s jvd;a ld¾hlaIuj yd rdcldÍ
1 m<uq jir 175"000'00 mqyqKq
Wmdêh lghq;= isÿ lsÍu iuia;
lrk ,o jevigyfka ksuejqu $ ,nd.;a
fiajd jHjia:dj wkqj iïmQ¾K jevigyfka ku wdfhdackh
fiajl ld, isudj oekqu
l< hq;= wjYH;djls ^re'&
ixLHdj
11 rcfha m%iïmdok jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
1 ldka;d Èkhg ks,OdÍkaf.a ri
l%shdj,sh ms<sn| 6 meh 45 7"200'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu
iu.dój meje;ajQ úkaokh by<
mqyqKqj 150 Èk 01 95"720'00
Odß;d ixj¾Ok kexùu yd Odß;d
12 mdßfNda.sl fiajd jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj mqyqKq jevigyk ixj¾Okh
iemhSu ms<sn| 3 meh 51 3"600'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ
mqyqKqj lsÍu
13 fN!;sl j;alï jvd;a ld¾hlaIuj yd ksjerÈj
i;Hdmkh ms<sn| 4 meh 37 4"000'00 ;u úIhdkql=, lghq;= isÿ lsÍu
mqyqKqj

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


106 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
107
2 Y%ñl mÍlaIK ixfYdaê; Y%ñl 9 30] f.ùï 30] f.ùï iy
jd¾;d ixfYdaOkh mÍlaIK jd¾;d iy —L˜ wxYfha —L˜ wxYfha fiajd
ms<sn| oekqj;a w;ayod ne,Su fiajd ms<sn| 100 Èk 02 3"870'00 ms<sn| ks,OdÍkaf.a
lsÍu yd jD;a;Sh i|yd wjYH mqyqKq jevigyk oekqu hdj;ald,Sk
iajia:;djh yd 175 Èk 02 162"650'00 Wmfoia iy l%shd ^ud¾..; l%uhg& lsÍu
l¾udka;uh ms<sfj, y÷kajd§u 10 rdcH uQ,H rdcH uQ,H
iqrlaI;;dj l<ukdlrK l<ukdlrK
ms<sn|j ks,OdÍka l%shdj,sh yd rdcH l%shdj,sh yd
mqyqKq lsÍu m%iïmdok l%shdj,sh m%iïmdok
75 Èk 03 11"850'00
3 fia'w'w' wh lsÍï fia'w'w' wh lsÍï ms<sn|j ks,OdÍka l%shdj,sh
o;a; moaO;sh o;a; moaO;sh oekqj;a lsÍu - 2021 iïnkaOfhka we;s
iïnkaOfhka iïnkaOfhka ^ud¾..; l%uhg& .eg¿ ksrdlrKh
ld¾hd, uÜgñka 68 Èk 01 128"875'00 ks,OdÍka i;= lsÍu
ks,OdÍka oekqj;a oekqu hdj;ald,Sk 11 iqksis fufyjr ieÕjqKq fiajd
lsÍfï mqyqKq lsÍu iy .eg¿ jevigyk hgf;a kshqla;s in|;djh
jevigyk ksrdlrKh lsÍu ieÕjqKq fiajd ms<sn|j y÷kajd
4 nyqld¾h ixj¾Ok rdcldß lghq;= kshqla;s in|;djh 520 Èk 06 35"515'00 §u
iyhl fiajdrïNl 18 Èk 01 11"740'00 i|yd wjYH oekqu ms<sn|j ks,OdÍka
mqyqKq jevigyk ,nd §u oekqj;a lsÍu - 2021
5 úfYaI úu¾Yk úu¾Yk ^ud¾..; l%uh&
wxYfha ixj¾Ok lKavdhfuys 12 fia'w'w' whlsÍï fia'w'w' whlsÍï
04 Èk 02 8"280'00
ks,OdÍka i|yd jk lghq;= ms<sn|j o;a; moaO;sh yd o;a; moaO;sh
mqyqKqj oekqj;a lsÍu m%;s,dN f.ùï yd m%;s,dN
6 kjl ixj¾Ok ,sms f.dkq wxYfha fiajd f.ùï wxYfha
ks,OdÍka l<ukdlrKh ms<sn| mqyqKq 526 Èk 04 18"900'00 fiajd ms<sn|j
i|yd meje;ajQ 91 Èk 07 21"900'00 yd ld¾hd, l%u jevigyk ks,OdÍka i;=
fiajdrïNl mqyqKqj ms<sn|j ks,OdÍka ^ud¾..; l%uhg& oekqu hdj;ald,Sk
^ud¾..; l%uh& mqyqKq lsÍu lsÍu iy .eg¿
ksrdlrKh lsÍu
7 i'lï'fld' rdcldß lghq;=
fiajdrïNl mqyqKqj i|yd wjYH 13 mk;a y÷kajd§u" ks,OdÍkaf.a
08 Èk 02 112"055'00 oekqu ,nd §u kj mk;a ixfYdaOk oeKqu hdj;ald,Sk
iy fiajdrïNl iy meñ‚,s lsÍu yd .eg¿
mqyqKqj ,nd §u úu¾Ykh" idlaIs tla l,dmhla ksrdlrKh lsÍu
/ia lsÍu yd kvq 130 i`oyd Èk 01 129"700'00
8 lïlre meñ‚,s yd
mejÍu ms<sn| ne.ska
fomd¾;fïka;=jg fm;aiï úi£u
mqyqKq jevigyk -
,efnk meñ‚,s yd i|yd jk iïu;
uOHu l,dmh iy
fm;aiï úi£u i|yd ld¾h mßmdáh
ol=Kq l,dmh
jk iïu; ld¾h l%shd;aul lsÍu
mßmdáh l%shd;aul ms<sn| oekqj;a 14 rd'm'p'18$2020 ks,OdÍkaf.a
118 Èk 02 - wkqj mj;ajk NdId fou< NdId oekqu
lsÍu ms<sn| oekqj;a lsÍu 43 meh 100 75"000'00
lsÍfï jevigyk mqyqKq mdGud,dj - j¾Okh lsÍu
^SOP - 2021& m%d:ñl fiajd uÜgu
^ud¾..; l%uh& 15 rd'm'p'18$2020 wkqj ks,OdÍkaf.a
isxy, yd fou< mj;ajk NdId mqyqKq fou< NdId oekqu
136 meh 150 225"000'00
udOH mdGud,dj - oaú;Shsl j¾Okh lsÍu
fiajd uÜgu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


108 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
109
16 rd'm'p'18$2020 ks,OdÍkaf.a 26 rdcH mßmd,kh
wkqj mj;ajk NdId fou< NdId oekqu iy l<ukdlrKh
98 meh 200 150"000'00 05 - 425"000'00 tu
mqyqKq mdGud,dj - j¾Okh lsÍu ms<sn`o mYapd;a
fcHIaG fiajd uÜgu Wmdêh
17 lïlre kS;sh iy jvd;a ld¾hlaIuj 27 o¾Ykm;s Wmdêh 01 - 75"000'00 tu
ld¾ñl in`o;d yd ksjerÈj ;u
05 200"000'00
ms<sn`o Wiia cd;sl úIhdkql+, lghq;=
mdGud,dj ^NILS& isÿ lsÍu
6'3'3 úfoaY mqyqKq mdGud,d i|yd ks,Orhkaf.a iyNd.S;ajh
18 mqoa.,sl ,sms f.dkq jvd;a ld¾hlaIuj
l<uKdlrKh yd ksjerÈj ;u
ms<sn`o mqyqKq úIhdkql=, lghq;= j.=j 6-4 úfoaY mqyqKq mdGud,d i|yd ks,Orhkaf.a iyNd.S;ajh
07 2021'03'31 26"600'00
jevigyk - Y%S isÿ lsÍu
,xld mokï
mqyqKq
wdh;kh
lrk ,o jevigyfka
19 rdcH ks,OdÍka jvd;a ld¾hlaIuj jevigyfka ku ksuejqu $ ,nd.;a oekqu
fiajl ld, isudj
i|yd mj;ajkq ,nk yd ksjerÈj ;u ixLHdj
M,odhs;d iy;sl 42 meh 20 - úIhdkql=, lghq;=
1 ILO Regional Tripartite Meeting wdishd iy meis*sla
m;% mdGud,dj isÿ lsÍu
Towards a More Resilient, Inclusive l,dmfha weÕ¨‍ï iy
^ud¾..;&
and Sustanable Garment and 2021'10'18$ frÈms<s l¾udka;hkays
20 ld¾ñl in`o;d úIh lafIa;%h 02
Textiles Sector in Asia and the 2021'10'20 ;srirNdjh yd kj
yd udkj iïm;a ms<sn| mq¿,a Pacific m%jK;d ms<sn| oekqj;a
l<uKdlrK oekqula ,nd .ekSu ùu
mYapd;a Wmdêh ;=<ska jvd;a
2 Online South Asian Regional jvd;a ld¾hlaIuj yd
ld¾hlaIuj
01 - 100"000'00 Tripartite Training Course on 2021'11'22$ ksjerÈj ;u rdcldÍ
rdcldÍ lghq;= isÿ 02
“Evidence – based Policy Making 2021'11'26 lghq;= isÿ lsÍu
lsÍu
for Decent Work”
fiajd jHjia:dj
wkqj iïmQ¾K l< 3 Multi – Country Observation Study jvd;a ld¾hlaIuj yd
hq;= wjYH;djls Mission on Data Governance 2021'11'24$ ksjerÈj ;u rdcldÍ
01
in the Public Sector to Improve 2021'11'25 lghq;= isÿ lsÍu
21 f;dr;=re moaO;s Productivity
l<uKdlrK 01 - 139"250'00 tu
mYapd;a Wmdêh 4 Development of APO – Certified jvd;a ld¾hlaIuj yd
2021'12'06$
Public Sector Productivity 01 ksjerÈj ;u rdcldÍ
22 jD;a;Sh 2021'12'10
Specialists lghq;= isÿ lsÍu
iqrlaIs;;djh yd
fi!LH l<' mYapd;a 01 - 103"500'00 tu 5 Fourth Meeting of the Special iuqøSh lïlre iïuq;sh"
Tripartite Committee of the Maritime 2006g wod<j jd¾;d
Wmdêh ^fudrgqj
Labour Convention 2006, as iïmdokh lsÍu ms<sn|
úYaj úoHd,h&
amended (MLC, 2006), 2021'04'19$ oekqu ,nd .ekSu" iuqøSh
23 kS;sfõ§ mYapd;a 02
02 - 303"000'00 tu Geneva 2021'04'23 wxYfha yd jix.;h iy
Wmdê mdGud,dj iuqø wdY%s; cd;Hka;r
24 kS;sfõ§ Wmdê Y%uh iudf,dapkh lsÍu
03 - 97"050'00 tu
mdGud,dj iïnkaO oekqu ,nd .ekSu
25 mßir úoHdj
mYapd;a Wmdê 01 - 200"000'00 tu
mdGud,dj

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


110 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
111
6 Bilateral Seminar on the “Belt "‍Belt and Road"‍ 14 The 4th ILO Employment Policy /lshd m%;sm;a;s
and Road” International Capacity jevigyk hgf;a Ökh Research Symposium on m¾fhaIK ms<sn| oekqu
2021'11'15$
Cooperation for Sri Lanka iy Y%S ,xldj w;r “Employment policies for job-rich 02 ,nd .ekSu
2021'11'16
2021'05'11$ m%dfhda.sl iyfhda.S;dj recovery and a better future of
05
2021'05'31 m%j¾Okh lsÍu yd Y%S work”
,xldjg w;ajk m%;s,dN 15 Sri Lanka Tripartite Participation ol=Kq wm%sldfõ NEDLAC
ms<sn| wjfndaOh ,nd in South Africa NEDLAC Annual jd¾Isl iuq¿jg Y%S
.ekSu 07 2021'12'07
Summit ,xld ff;%md¾Yúl
7 Scholarship for online training on wmrdkqu; lr we;s iyNd.S;ajh isÿ lsÍu
“Best Practices in International cd;Hka;r lïlre
Labour Standards Reporting” ixúOdkfha (ILO)
2021'03'22$
01 iïuq;Skaj,g wod< 6'3'4 wud;HdxYfha ld¾hidOkhg mqyqKq wOHhkhlska y÷kd.;a mqyqKq wjYH;d
2021'05'14
jd¾Isl jd¾;d jevigykaj, odhl;ajh i|yd wod< ks,Odßka ksis mßÈ fhduq
iïmdokh ms<sn| lsÍfuka rdcH fiajfha w;aoelSï nyq,
l=i,;djh ,nd .ekSu wud;HdxYfha ks,Odßka fj; ,nd fok m<mqreÿ ;Dma;su;a ks,Odß lKavdhula
8 Technical meeting on the future of wOHdmk lafIa;%fha mqyqKq jevigyka ;=<ska idlaId;a lr.ekSug ìys lsÍu fuu mqyqKq jevigykaj,g
work in the education sector in the 2021'05'17$ wkd.; m%jK;d ms<sn| n,dfmdfrd;a;= jk wruqKq lsysmhla fhduq lsÍfï fmdÿ wruqK fõ'
01
context of lifelong learning for all, 2021'05'21 oekqu ,nd .ekSu fõ' ks,Odßkaf.a Odß;d ixj¾Okh yd
skills, and the Decent Work Agenda udkj iïm;a ixj¾Okh bka m%Odkh' ks,OdÍkaf.a mqyqKq jevigyka ie,iqï
9 Meeting of experts to discuss and frÈms<s" we÷ï me<÷ï" iSñ; m%;smdok iy iïm;a iuÕ lghq;= lsÍu my; m%Odk ixrplhka hgf;a isÿ
adopt a code of practice on safety iï iy mdjyka lrñka kj udOH yd ;dlaIKh ;u lr we;'
and Health in Textiles, Clothing, 2021'10'04$ l¾udka;hkays wdrlaIdj rdcldÍ jD;a;sh ixj¾Okh i|yd Ndú;d
02
Leather and Footwear, Geneva 2021'10'08 iy fi!LH ms<sfj;a lsÍug ks,Odßka fm<Uùu ;=<ska Tjqkaf.a ² fiajdrïNl mqyqKq
ms<sn| wjfndaOh ,nd rdcldß M,odhs;dj by< kexùug fuu ² kdhl;ajh yd wdl,am ixj¾Ok mqyqKq
.ekSu mqyqKq jevigyka b;d WmldÍ fõ' ;jo ² úIhdkqnoaO mqyqKq
10 Seminar on Building and /lshd fiajd moaO;sh wdl,amuh jYfhka ks,OdÍka ixj¾Okh
Developing of Employment Service 2021'11'09$ f.dvke.Su iy lsÍu ;=<ska yd ks,Odßkaf.a NdId ksmqK;djh wod< ixrpl hgf;a ks,OdÍka fj; isÿ
01 by< kexùu ;=<ska uyck;djg jvd ióm lrk ,o mqyqKqùï ms<sn| f;dr;=re by;ska
System in Developing Countries, 2021'11'22 ixj¾Okh ms<sn| oekqu
China ,nd .ekSu fiajdjla ,nd§ug ks,OdÍkag yels jk w;r olajd we;s w;r rg ;=< mej;s fldõâ -
th M,odhS wdh;ksl wka;¾ iïnkaO;d 19 jix.; ;;ajh yuqfõ wfmalaIs; mßÈ
11 Capacity building workshop on iemhqïodufha my<
f.dvke.Sugo bjy,a fõ' l%udkql+, ukd mqyqKq mdGud,d isÿ lr .; fkdyels úh'
Wage Concepts and Wage Setting ia:rj, isák .DydY%s;
Process for Informal and Home- yd wúêu;a lafIa;%fha
based Workers in Lower Tiers of lïlrejka i|yd jegqma
2021'10'11$
the Supply Chains 05 ixl,am iy jegqma
2021'10'14
ieliSfï l%shdj,sh
ms<sn|" cd;sl Odß;d
f.dvke.Su ms<sn|
wjfndaOh ,nd .ekSu
12 Technical meeting on the future of .%dóh wd¾Ólh i|yd
work in aquaculture in the context c,Ôù j.dfõ kj
2021'12'13$
of the rural economy, Geneva 02 m%fõYhka Wmfhda.S lr
2021'12'17
.; yels wdldrh ms<sn|
wjfndaOh ,nd .ekSu
13 Seminar on Industrial Park l¾udka;mqr
2021'10'28$
Construction for Belt and Road 04 bÈlsÍu ms<sn| oekqu
2021'11'10
Countries ,nd .ekSu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


112 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
113
i;ajk mßÉfþoh

wkql+,;d jd¾;dj

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


114 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
115
j.=j 7-1 wkql+,;d jd¾;dj

wkql+,
fkdúu
wkql+,;d
wkql+, fkdfõ wkd.;fha os
;;a;ajh
kï ta i`oyd j<lajd
wxlh wod< lr .; hq;= wjYH;dj ^wkql+, fõ $
flá meyeos,s .ekSug
wkql+,
lsßu fhdackd lrk
fkdfõ&
ksrjoH ;SrK
l%shdud¾.
1 my; i|yka uQ,H m%ldY $ .sKqï
kshñ; Èkg bÈßm;a fldg ;sfío
1'1 jd¾Isl uQ,H m%ldY wkql+, fõ
1'2 rdcH ks,OdÍkaf.a w;a;sldrï .sKqï wkql+, fõ
1'3 jHdmdr ksIamdok w;a;sldrï .sKqï
wod< ke;
^jd‚c w;a;sldrï .sKqï&
1'4 .nvd w;a;sldrï .sKqï wod< ke;
1'5 úfYaI w;a;sldrï .sKqï wod< ke;
1'6 fjk;a
2 fmd;am;a yd f,aLk kv;a;= lsÍu
^uq' fr' 445&
2'1 rdcH mßmd,k pl%f,aL 267$2018
wkqj ia:djr j;alï f,aLkh wkql+, fõ
hdj;ald,Sk lr mj;ajdf.k hdu
2'2 mqoa., mäkä f,aLk$mqoa.,
mäkä ldâm;a hdj;ald,Sk lr wkql+, fõ
mj;ajdf.k hdu
2'3 ú.Kk úuiqï f,aLkh
wkql+, fõ
hdj;ald,Skj mj;ajdf.k hdu
2'4 wNHka;r ú.Kk jd¾;d f,aLkh
wkql+, fõ
hdj;ald,Skj mj;ajdf.k hdu
2'5 ish¨‍u udisl .sKqu idrdxY
(CIGAS) ms<sfh, lr kshñ; Èkg wkql+, fõ
uyd NdKavd.drhg bÈßm;a lsÍu
2'6 fplam;a yd uqo,a weKjqï f,aLkh
wkql+, fõ
hdj;ald,Sk lr mj;ajdf.k hdu
2'7 bkafjkaá% f,aLkh hdj;ald,Sk lr
wkql+, fõ
mj;ajdf.k hdu
2'8 f;d. f,aLkh hdj;ald,Sk lr
wkql+, fõ
mj;ajdf.k hdu
2'9 ydks mdvq f,aLkh hdj;ald,Sk lr
-
mj;ajdf.k hdu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


116 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
117
2'10 nerlï f,aLkh hdj;ald,Sk lr 6'2 iEu wNHka;r ú.Kk jd¾;djlgu
wkql+, fõ
mj;ajdf.k hdu udihl ld,hla ;=< ms<s;=re imhd wkql+, fõ
2'11 Wm m;%sld fmd;a f,aLkh (GAN20) ;sîu
wkql+, fõ
hdj;ald,Sk lr mj;ajdf.k hdu 6'3 2018 wxl 19 orK cd;sl ú.Kk
3 uQ,H md,kh i|yd ld¾hhka mkf;a 40^4& Wm j.ka;sh m%ldrj"
wNsksfhdackh lsÍu ^uq'fr' 135& ish¨‍u wNHka;r ú.Kk jd¾;dj, wkql+, fõ
msgm;a l<ukdlrK ú.Kk
3'1 wdh;kh ;=< uQ,H n,;, mjrd §
wkql+, fõ fomd¾;fïka;=jg bÈßm;a lsÍu
;sîu
6'4 uqo,a fr.=,dis 134^3& m%ldrj" ish¨‍u
3'2 uq,H n,;, mjrd§u ms<sn|
wkql+, fõ wNHka;r ú.Kk jd¾;dj, msgm;a
wdh;kh ;=< oekqj;a lr ;sîu wkql+, fõ
ú.Kldêm;sjrhdg bÈßm;a lr
3'3 iEu .Kqfokqjlau ks,OdÍka ;sîu
fofofkl= fyda Bg jeä ixLHdjla
wkql+, fõ 7 ú.Kk yd l<ukdlrK lñgq
yryd wkqu; jk mßÈ n,;,
mjrd § ;sîu 7'1 DMA pl%f,aL 1-2016-9 wkqj" wju
jYfhka ú.Kk yd l<ukdlrK
3'4 2014'05'11 Èke;s wxl 171$2004 orK wkql+, fõ
lñgq 4la j;a wod< j¾Ih ;=<
rdcH .sKqï pl%f,aLh wkqj rcfha
mj;ajdf.k ;sîu
mäm;a uDÿldx. meflach Ndú;d wkql+, fõ
lsÍfï § .Kldêldrjrhkaf.a 8 j;alï l<ukdlrKh
md,khg hg;aj lghq;= lsÍu 8'1 wxl 01$2017 orK j;alï
4 jd¾Isl ie,iqï ilia lsÍu l<ukdlrK pl%f,aLfha 07 jk
mßÉfþoh wkqj" j;alï ñ,§
4'1 jd¾Isl l%shdldÍ ie,eiau ilia wkql+, fõ
wkql+, fõ .ekSu yd wmyrKh lsÍu ms<sn|
lsÍu
f;dr;=re fldïmafg%da,¾ ckrd,a
4'2 jd¾Isl m%iïmdok ie,eiau ilia ld¾hd,h fj; bÈßm;a lr ;sîu
wkql+, fõ
lsÍu
8'2 by; i|yka pl%f,aLfha 13
4'3 jd¾Isl wNHka;r ú.Kk ie,eiau jk mßÉfþoh m%ldrj" tu
wkql+, fõ
ilia lsÍu pl%f,aLfha úêúOdk l%shd;aul
4'4 jd¾Isl weia;fïka;=j ilia lr lsÍu iïnkaêlrKh i|yd iqÿiq
wkql+, fõ
cd;sl whjeh fomd¾;fïka;=jg wkql+, fõ iïnkaO;d ks,Odßfhl= m;alr
(NBD) kshñ; Èkg bÈßm;a lsÍu tu ks,Odßhd ms<sn| f;dr;=re
4'5 jd¾Isl uqo,a m%jdy m%ldYh fldïmafg%da,¾ ckrd,a ld¾hd,h
kshñ; Èkg NdKavd.dr fufyhqï wkql+, fõ fj; jd¾;d lr ;sîu
fomd¾;fïka;=jg bÈßm;a lsÍu 8'3 rdcH uqo,a pl%f,aL wxl 05$2016
5 ú.Kk úuiqï wkqj" NdKav iólaIK mj;ajd
wod< jd¾;d kshñ; Èkg wkql+, fõ
5'1 ú.Kldêm;sjrhd úiska kshu
ú.Kldêm;sjrhd fj; bÈßm;a
fldg we;s Èkg" ish¨‍u ú.Kk wkql+, fõ
lr ;sîu
úuiqïj,g ms<s;=re ,nd § ;sîu
8'4 jd¾Isl NdKav iólaIKfhka
6 wNHka;r ú.Kkh
wkdjrKh jQ w;sßla;" W!K;d yd
6'1 uq'fr'134 ^2& DMA$1-2019 wkqj" jir wkql+, fõ
fjk;a ks¾foaY pl%f,aLfha i|yka
wdrïNfha § ú.Kldêm;sjrhd ld,h ;=< isÿ fldg ;sîu
iuÕ idlÉPd lsÍfuka wk;=rej" wkql+, fõ
8'5 .¾Ns; NdKav wmyrKh lsÍu
wNHka;r ú.Kk ie,eiau ilia wkql+, fõ
uq'fr' 772 wkqj isÿ lsÍu
lsÍu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


118 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
119
9 jdyk l<ukdlrKh 12 rcfha ks,OdÍkaf.a w;a;sldrï
9'1 ixÑ; jdyk i|yd ffoksl .sKqï
Odjk igyka yd udisl idrdxY 12'1 iSujkag wkql+, ùu wkql+, fõ
wkql+, fõ
jd¾;d ilia fldg kshñ; Èkg 12'2 ysÕysá Kh fYaI ms<sn| ld,
ú.Kldêm;s fj; bÈßm;a lsÍu wkql+, fõ
úYaf,aIKhla isÿ lr ;sîu
9'2 jdyk .¾Ns; ù udi 06lg jvd wvq 12'3 j¾Ihlg jeä ld,hl isg mej;
wkql+, fõ
ld,hl§ wmyrKh lr ;sîu tk ysÕysá Kh fYaI ksrjq,a lr wkql+, fõ
9'3 jdyk f,d.a fmd;a mj;ajd .ksñka ;sîu
tajd hdj;ald,Sk lr mj;ajdf.k wkql+, fõ 13 fmdÿ ;ekam;a .sKqu
hdu
13'1 l,a bl=;a jQ ;ekam;= iïnkaOfhka
9'4 iEu jdyk wk;=rla iïnkaOfhkau wkql+, fõ
uq'fr'571 m%ldrj lghq;= lr ;sîu
uq'fr' 103" 104" 109 yd 110 m%ldrj wkql+, fõ
13'2 fmdÿ ;ekam;= i|yd jk md,k
lghq;= lsÍu
.sKqu hdj;ald,Sk lr mj;ajdf.k wkql+, fõ
9'5 2016'12'29 Èke;s wxl 2016$30 hdu
orK rdcH mßmd,k pl%f,aLfha 3'1
14 w.%su .sKqu
fþofha i|yka úêúOdk m%ldrj" wkql+, fõ
jdykj, bkaOk oykh ùu kej; 14'1 iudf,daÑ; j¾Ih wjidkfha §
mÍlaId lsÍu uqo,a fmdf;a fYaIh NdKavd.dr
wkql+, fõ
fufyhqï fomd¾;fïka;=jg
9'6 l,anÿ ld,iSudfjka wk;=rej" nÿ
fma%IKh lr ;sîu
jdyk f,d.a fmd;aj, iïmQ¾K wkql+, fõ
whs;sh mjrdf.k ;sîu 14'2 uq'fr' 371 m%ldrj ksl=;a l<
;;ald¾h w;=re w.%su" tu ld¾hh
10 nexl= .sKqï l<ukdlrKh wkql+, fõ
wjika ù udihla we;=<; ksrjq,a
10'1 kshñ; Èkg nexl= iei÷u m%ldY lr ;sîu
ms<sfh, lr iy;sl lr tajd wkql+, fõ
14'3 uq'fr' 371 m%ldrj wkqu; iSudj
ú.Kkh i|yd bÈßm;a lr ;sîu
blaujd fkdhk mßÈ ;;ald¾h wkql+, fõ
10'2 iudf,daÑ; j¾Ifha § fyda Bg fmr w;=re w.%su ksl=;a lr ;sîu
wkql+,
j¾Ij, isg bÈßhg /f.k wd wod< ke;
fkdfõ 14'4 w.%su .sKqfï fYaIh" NdKavd.drfha
wl%Sh nexl= .sKqï ksrjq,a lr ;sîu wkql+, fõ
fmd;a iuÕ udislj iei÷ï lsÍu
10'3 nexl= iei֕ m%ldYj,ska
15 wdodhï .sKqu
wkdjrKh jQ yd .e,mqï l<
hq;=j ;snQ fYaI iïnkaOfhka uqo,a 15'1 wod< fr.=,disj,g wkql+,j"
wkql+, fõ /ia l< wdodhfuka wdmiq f.ùï wkql+, fõ
fr.=,dis m%ldrj lghq;= fldg
tu fYaI udihl ld,hla we;=,; isÿ fldg ;sîu
ksrjq,a lr ;sîu 15'2 /ia lr ;snQ wdodhï" ;ekam;=
11 m%;smdok Wmfhdackh .sKqug ner fkdfldg >Dcqju wkql+, fõ
wdodhug ner lr ;sîu
11'1 i,id ;sfnk m%;smdok tajdfha
iSudj blaujd fkdhk mßÈ úhoï wkql+, fõ 15'3 uq'fr' 176 wkqj ysÕ wdodhï jd¾;d
oeÍu ú.Kldêm;sjrhd fj; bÈßm;a wkql+, fõ
lr ;sîu
11'2 uq'fr' 94^1& m%ldrj" i,ik ,o
m%;smdokfhka Wmfhdackh l< 16 udkj iïm;a l<ukdlrKh
miq j¾I wjidkfha § b;sß wkql+, fõ 16'1 wkqu; ld¾h uKav, iSudj ;=<
m%;smdok iSudj fkdblaujk mßÈ ld¾h uKav,h mj;ajdf.k hdu wkql+, fõ
nerlïj,g t<öu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


120 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
121
16'2 ld¾h uKav,fha ish¨‍u idudðlhka 19'2 ld¾h uKav,fha iEu idudðlfhl=
fj; rdcldÍ ,ehsia;= ,sÅ;j ,nd wkql+, fõ i|ydu j¾Ihlg wju jYfhka
§ ;sîu meh 12lg fkdwvq mqyqKq wjia:djla wkql+, fõ
16'3 20'09'2017 Èke;s MSD pl%f,aL by; i|yka udkj iïm;a ie,eiau
wxl 04$2017 m%ldrj ish¨‍u jd¾;d ;=< ;yjqre fldg ;sîu
wkql+, fõ
l<ukdlrK fiajd fomd¾;fïka;=j 19'3 by; i|yka pl%f,aLfha wuqKqu iuia; ld¾h uKav,h
fj; bÈßm;a lr ;sîu 01ys oelafjk wdlD;sh mokï i|ydu jd¾Isl ld¾hidOk
wkql+,
17 uyckhd fj; f;dr;=re ,nd §u lrf.k iuia; ld¾h uKav,h .súiqï w;aika lsÍug
fkdfõ
i|ydu jd¾Isl ld¾hidOk .súiqï wjYH lghq;= isÿ flfrñka
17'1 f;dr;=re oek.ekSfï mk;
w;aika lr ;sîu mj;S
yd fr.=,dis m%ldrj f;dr;=re
ks,Odßfhl= m;afldg f;dr;=re wkql+, fõ 19'4 by; i|yka pl%f,aLfha 6'5 fþoh
,nd §fï f,aLkhla hdj;ald,Sk m%ldrj udkj iïm;a ixj¾Ok
lr mj;ajdf.k hdu ie,eiau ms<sfh, lsÍu" Odß;d
ixj¾Ok jevigyka ixj¾Okh
17'2 wdh;kh ms<sn| f;dr;=re tys fjí wkql+, fõ
lsÍu" ksmqK;d ixj¾Ok jevigyka
wvúh yryd ,nd § ;sfnk w;r"
l%shd;aul lsÍu ms<sn| j.lSï
fjí wvúh yryd fyda úl,am
wkql+, fõ mjrd fcHIaG ks,Odßfhl= m;a
ud¾. yryd wdh;kh ms<sn|
fldg ;sîu
uyckhdf.a m%Yxid $ fpdaokd m<
lsÍug myiqlï i,id ;sîu 20 ú.Kk fþoj,g m%;spdr oelaùu
17'3 f;dr;=re oek .ekSfï mkf;a 20'1 bl=;a j¾I i|yd ú.Kldêm;s
08 jk yd 10 jk j.ka;s m%ldrj úiska ksl=;a l< ú.Kk fþo uÕska
wkql+, fõ wkql+, fõ
jirlg foj;djla fyda jirlg fmkajd § we;s wvqmdvq ksjerÈ fldg
jrla jd¾;d bÈßm;a lr ;sîu ;sîu
18 mqrjeis m%{ma;sh l%shd;aul lsÍu
18'1 wxl 05$2008 yd 05$2018^1& orK
rdcH mßmd,k yd l<ukdlrK
wud;HdxY pl%f,aL wkqj mqrjeis $ wkql+, fõ
fiajd,dNS m%{ma;shla iïmdokh fldg
l%shd;aul lsÍu
18'2 tu pl%f,aLfha 2'3 fþoh mßÈ"
mqrjeis $ fiajd,dNS m%{ma;sh
iïmdokh lsÍu yd l%shd;aul
wkql+, fõ
lsÍfï lghq;= wëlaIKh lsÍu
yd we.hSu i|yd wdh;k úiska
l%ufõohla ilia fldg ;sîu
19 udkj iïm;a ie,eiau iïmdokh
lsÍu
19'1 2018'01'24 Èke;s rdcH mßmd,k
pl%f,aL wxl 02$2018 weuqKqu
wkql+, fõ
02 wdlD;sh mokï lrf.k udkj
iïm;a ie,eiaula ilia fldg ;sîu

jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021 jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021


122 lïlre wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh
123
jd¾Isl ld¾hidOk jd¾;dj 2021
124 lïlre wud;HdxYh

You might also like