Professional Documents
Culture Documents
ekSu i|yd
uQ,H
idlaIr;dj
wdrïNlhska i|yd jk ud¾f.damfoaYh
FINANCIAL
LITERACY To Achieve Your Financial Wellbeing
fmrjok
fuu .%ka:h ;=<ska úfYaIs; jQ wdfhdack WmfoaYkhla imhkq fkd,nk w;r fuh
yqfolau ;u uQ,H Yla;sh$moku$Okh Èfkka Èk jeäÈhqKq lr .ekSu i|yd WmldÍ
jk ±kqu$WmfoaYkh$.uka uÕ meyeÈ,sj Tng lshd fok lD;shls'
8
je,a fmd,sh ^fmd,sh u; fmd,sh& Tnf.a úYsIaG;u ñ;=rdh 15
iuyr wdfhdack i;H ùug ;rï fyd| ke; 16
Kh fY%AKs.; lsÍï f;areï .kak 16 Tnf.a úY%du ld,h i|yd ie,iqï lsÍu 25
wdfhdackh lsÍfï wjodku ±k .kak 18 úY%du hdug ie,iqï lrkafka wehs@ 25
m%d.aOk fj,|fmdf<A wdfhdackh lsÍu 18 úY%du .ekSu i|yd wdfhdackh lsÍfï m%Odk wNsfhda. 26
wdfhdackh lsßfïÈ jD;a;Sh Wmfoia ,nd.kak 20 úY%du .sh miq Tnf.a b;=reï keKj;aj l<ukdlrKh 27
6
lrkak'
10
wdjodkï l<uKdlrKh 22
fhduqj ^wdY%s; .%ka: kdudj,sh& 29
1 uQ,H idlaIr;djh w¾:
±laùu iy tys m%;s,dN
uQ,H idlaIr;djh w¾: ±laùu idlaIsj,ska fmkS hkafka Y%S ,xldfõ wvq uQ,H
idlaIr;djh ÿmam;=kaf.a isg ffjoHjreka" kS;sfõÈka
iy úksYaphlrejka jeks jD;a;slhka olajd ish¨ iudc
uQ,H idlaIr;djh hkq flfkl=f.a uQ,Huh hymeje;au
ia:rhkays jHdma; ù we;s njhs'
jeäÈhqKq lsÍu i|yd wd¾Ól yd fm!oa.,sl ;;ajhka
u; mokïj fyd| uQ,H ;SrK .ekSug wjYH uQ,H ±kqu"
fndfyda jxl ixúOdk Y%S ,xldfõ kS;suh rduqjg
l=i,;d" wdl,am iy yeisßïj, tl;=jla f,i w¾:
msg;ska ls%hd;aul jkafkah' Tjqka by< fmd,S f.jk
±laúh yelsh' tkï"
;ekam;= Ndr.ekSu fyda wêl fmd,s wkqmd; hgf;a Kh
• zz±kquZZ hkafkka woyia lrkafka mqoa.,sl uQ,H .eg¿
,ndfok wúêu;a Kh fhdackd l%u bÈßm;a lsÍu iy
ms<sn| wjfndaOhla ;sîuhs' tajd uQ,Huh jYfhka kQ.;a wh flfrys fhduq lr
• zzl=i,;d hkafkka woyia lrkafka flfkl=f.a mqoa.,sl ls%hd;aul lsÍu ±lsh yelsh' tfia jkafka ck;djf.a
uQ,H l<ukdlrKh i|yd tu ±kqu fhdod .ekSuhs' uQ,H ±kqfï mj;sk wvqmdvq ksid iy Tjqka fláld,Sk
• zzwdl,am iy yeisÍïZZ hkafkka woyia lrkafka wjYH;d flfrys muKla wjOdkh fhduq lrk
flfkl=f.a mqoa.,sl uqo,a yeisrùug wod< ksrjq,a jq ksidfjka w;r Tjqkaf.a ;SrKj, È.=ld,Sk m%;súmdl
úYajdihka" yeÕSï iy yeisßu fõ' Tjqkagu nqla;s ú`Èug isÿfõ'
iEu ;rd;srulu mqoa.,hkag rfÜ mj;sk uQ,H ksjerÈ uQ,H ;srK .kakd mqoa.,hskag Tjqkaf.a uQ,H
moaO;shg m%fõY ùug fyd¢ka iy M,odhs f,i wruqKq idlaId;a lr .ekSug" uQ,H wjodkï
yelshdjla ,efnkafka mqoa.,hka ;uka .kakd wjodkï l<ukdlrKh lsÍug" uQ,H j;alï ixÑ;hla
ms<sn|j ±kqj;aj isà kï iy Tjqka uQ,H fiajdjka f.dvk.d .ekSug" iudchg nrla fkdùug iy rfÜ
Ndú;d lrk wdldrh ms<sn| úplaIKYs,S kï muKs' wd¾Ól j¾Okhg odhl ùug jeä bvla we;'
Y%S ,xldfõ mj;sk wvq uQ,H idlaIr;djh by< uÜgfï uqo,a meñfKa" tfukau tajd ke;sfõ' kuq;a uqo,a jvd;a
Kh.e;sNdjhlg ;=vq § we;s w;r tuÕska mqoa.,hska fyd¢ka ls%hd;aul jkafka flfiao hkak ms<sn| Tn
msrñv fhdackd l%u jeks wjodkï iy.; wdfhdack uQ,Huh idlaIr;djhlska hq;a; kï" Tng b;d fyd¢ka
ud¾. fj; fhduq ù we;' uqo,a md,kh l< yels w;r Okh f.dvke.Su wdrïN
l< yelsh'
l,dmfha uqøK idlaIr;djh iy uQ,H idlaIr;djh
w;r by<u mr;rh Y%S ,xldjg ysñ ù we;' m<uq yd jeo.;a mshjr jkafka Tfí uqo,a bmhSu"
idudkHfhka ÈhqKq wd¾:slhkays jeäysáhkaf.ka 55]la md,kh lsßu iy wdrlaId lsÍu ms<sn| olaI ùug Tn
uQ,Huh idlaIr;djfhka fmdaIKh ,enq whfõ' uQ,H ±kqj;a ùuhs' Tn úiska Tnf.a uQ,H nqoaêh jeä ÈhqKq lr
idlaIr;djfha wvqu m%;sY;h ol=Kq wdishdj jd¾;d .ekSug jev lsÍu wdrïN lr uQ,Huh idlaIr;djfhka
lrk w;r Y%S ,xldfõ tu w.h 35]la muK fõ' hq;= úh hq;= w;r tuÕska Tfí mrud¾:h id¾:lj
idlaId;a lr .ekSug Tng yelshdj ,efí'
01
2 uQ,H iajdêk;ajh iy Okh
w;alr .kafka flfiao@
Okh
fndfyda fofkla fkdoks;s' uQ,Huh jYfhka iajdëk
hkq ùug we;s tlu l%uh Tfí úhoï i|yd f.úh yels
wdodhï W;amdokh lrk j;alï /ia lsÍuhs' uQ,H
02
Okj;=ka Okj;a jkafka Tjqka ÿmam;=ka fuka ðj;ajk
wdodhï W;amdokh lrk j;alï ,ehsia;=jla Tnf.a
neúks' Bg mgyeksj ÿmam;=ka ÿmam;a jkafka Tjqka Okj;a
wjOdkh msKsi
f,i ðj;aùug W;aidy lrk neúks' Tng we;a;gu
wjYH jkafka Okj;a ùugo tfia fkdue;s kï Okj;a
hehs fndrejg fmkaùugo hkak is;d n,kak' Okj;=ka 1' WoaOuk wkqmd;hg jvd jeä fmd,S wkqmd;hla
Okj;ajkafka" Tjqkaf.a j;alï Tjqkaf.a úhoï mshjd f.jk ia:djr wdodhï WmlrK (Fixed Income
.ekSug m%udKj;a ;rï wdodhula Wmhk ksid jk w;r Instruments)'
wdodhfuka fldgila kj j;alïj,g kej; wdfhdackh 2' wdodhï Wmhk ^l=,shg §fï& iy ld,hla iu.u
lrkq ,nk neúks' tu ksid Wmhk wdodhï ;jÿrg;a jákdlu jeäfjk foam, (Property)'
jeäfjhs' kj j;alï i|yd wdodhï kej; wdfhdackh 3' Tn i;=j we;s jHdmdr i|yd iEu úgu Tnf.a
lsÍu ixhqla; fmd,S ^je,a fmd,s& wkqmd;hla we;s lrjk
meñKsu wjYH fkdjk kuq;a id¾:l yd ,dNodhS
w;r jrla we,anÜ whskaiaghska zzudhd f,dalfha wgjk
f,i mj;ajdf.k hdu i|yd wjYH l<ukdlrKh
mqÿuhZZ f,i fuh yÿkajd fok ,È' ukao th f;areï .;a
wh zzWmhd .ks;sZZ th f;areï fkd.;a wh È.gu úhoï lrkq ,eìh hq;= fõ'
lrhs' Okj;au yd nqoaêu;a wdfhdaclhska iEu úgu 4' fyd| ,dNdxY f.jk iy ld,h;a iuÕu w.h
iskyfjka isákafka Tjqka ojfia iEu ;;a;mrhlu uqo,a jeäfjk tall Ndr wdfhdack (Unit Trust).
Wmhk neúks' 5' ld,h;a iuÕ jákdlu jeä lrk iy fyd|
,dNdxY f.jk iud.ï fldgia (Company
l=vd ysu lene,a,la lkaola my<g meñK ld,h;a iuÕ Shares)'
jeä jeäfhkau ysu tl;= lrk úg ysu l=Kdgqjla jeks
m%n, n,fõ.hla njg m;afõ' Tfí Okh yßhg ls%hd
lrkafka tjeks f,ighs' wdrïNfha § Tn l< hq;=
ld¾hh fndfyda úg b;d fõokdldß jk w;r thg
úYd, úkhla wjYH fõ' Tng tl /hlska m%;sM,
fkdfmfka' kuq;a Tfí Okh ysufnda, fuka f.dvk.d
.;a miqj Tfí Okh iajNdjfhkau jeä Okhla
wdl¾IKh lrhs' túg je,a fmd,sfha we;s n,h Tng
jdisodhl f,i ls%hd lrkq ,nhs' ysufnda," ixfhda.hla
f,i ld,h;a iuÕ j¾Okh jk w;r Tfí Okho tfia
l< yelsh' lsisu flfkl=g th j¾Okh ùu je,elaùug
fkdyelsh' wdfhdackhla Tng fmd,shla f.jk ;dlal,a
Tng i;=áka isáh yelafla ld,h Tfí ñ;=rd nj okakd
neúks' Tng we;s ld,h jeä jk ;rug Tng Okj;a
ùug yelshdjla ,efí' Tnf.a ksIAls%h ^Passive& wdodhu
fmd,sh u; fmd,sh ^je,a fmd,sh& i;= iqúfYaIs yelshdj Tfí úhoï blaujd hk úg
jkafka idudkH uÜgfï ñksiqka fldaám;shka njg m;a
l< yels ùuhs' WodyrKhla f,i" wjqreÿ 25la jhie;s
Tn uQ,Huh jYfhka
flfkl= uilg remsh,a 287la b;sß lr 12]l jd¾Isl ksoyia fõ'
ixhqla; ^je,a& fmd,shla u; wdfhdackh lrhs kï wehg
fyda Tyqg wjqreÿ 55ka remsh,a ñ,shkhla ^1"000"000&
,efnkq we;' fuysÈ Wml,amkh lr we;af;a idudkH
ia:djr ;ekam;=jla i|yd f.jkq ,nk 12] jd¾Isl
fmd,s wkqmd;h" fuu wdfhdackh i|ydo f.jkq ,nk
nj yd udislj je,a fmd,sh .kkh lrkq ,nk nj fõ'
tfukau uq¿ wdfhdack ld, iSudj jir 30la jk nj
fõ' j¾Okh jk iud.ïj, wdfhdackh lsÍfuka iy ta
wkqj iud.ï úiska fldgia ysñhkag jeä jeäfhka uqo,a
^,dNdxY& f.ùfuka" uq,skau wdfhdackh l, uqo, È.=
ld, mrdihla ;=< fndfyda .=Khlska jeäúh yelsh'
fuu wdfhdack n,h lsis úgl;a wj;lafiare
fkdlrkak' th tfia jkafka ixhqla; ^je,a& fmd,sh
ksidh' fï ms<sn|j jeä úia;r zzixhqla; fmd,sh Tnf.a
fyd|u ñ;=rdZZ hk fldgfia jeäÿrg;a olajd we;'
03
uQ,H iajdêk;ajh iy Okh <Õdlr .ekSug Wmldß
jk m%Odk mdvï$b.ekaùï
1' Tn bf.k .kakd foa" Tnj ljfrl= njg m;alrjhso 8' Tfí ye.Sï md,kh lrkak' wka whf.a ìh fyda
hkak ;SrKh lsÍug WmldÍ fõ' tneúka Tn bf.k u;hka Tfí ls%hdjka wNsnjd hdug bv fkdfokak'
.kakd foa m%fõYfuka f;dardf.k lshjkak' 9' zzug tu úhou ord.; fkdyel'ZZ hehs mejiSu uÕska
Tjqfkdjqkaf.a lafIa;%fha fyd|u mqoa.,hka fidhd Tfí fud<h ;jÿrg;a jid ouhs' kuq;a zzug tu
.kak' ±kqu i|yd wdfhdackh lsÍfuka fyd| úhou ord.; yelafla flfiao@ hehs is;Su Tfí
m%;s,dN ,efí' Tn fuu fmd;a msxp lshùfuka is;Sfï ls%hdj,sh újD; lrjk w;r ks¾udKd;aul
jeo.;a wdfhdackhla isÿ lrhs' úi÷ula bÈßm;a lsßug Tfí uQ,H nqoaêh mqnqÿjkq
2' yqfola jeä wdodhula b,lal fkdlrkak' jeä ,nhs'
j;alï b,lal lr .kak' Tfí úhoï wvq uÜgul 10' wka;sug fkdj m<uqj Tn fjkqfjka f.jkak
;nd Tfí j.lSï wvq lr .kak' iqodkï fjkak' iEu udihlu" uq,skau Tn Tfí
3' Tng hula ñ,g .ekSug wjYH kï" Tng th w;am;a ì,am;a f.ùug fmr hï uqo,la wdodhï W;amdokh
lr .ekSug iy úhoï mshjd .ekSu i|yd m<uqj lrk j;alï i|yd wdfhdackh lsÍug ia:djr
Tfí j;alï j,ska m%udKj;a uqo,a m%udKhla ksfhda.hla Ndú;d lrkak' Tnyg tuÕska m%udKj;a
Wmhkak$ckkh lr.kak' Tfí wjYH;djhkag uqo,la b;sß fkdfõ kï" tu mSvkh Ndú;d lr
m%uqL;djh §ug bf.k .kak' iqfLdamfnda.S NdKAv úhoï f.ùug fyda Tfí úhou wvq lsßug m%udKj;a
ñ,§ .ekSu Tfí ffoksl w;HjYH oE w;am;a lr uqo,a Wmhd .ekSug kjH l%u$úê Ndú;d lsÍug yd
.ekSfuka miqj muKla isÿ lrkak' bÈßm;a lsÍug Tnj fmd<Ujkq we;' fuh ÿIAlr"
4' Tfí j;alï u.ska ckkh lrk w;sßla; uqo,a kuq;a b;d jeo.;a uQ,O¾uhls' Tn wjika jrg Tn
m%jdyh wdodhï W;amdokh lrk j;alïj, kej; fjkqfjka uqo,a f.jkafka kï" Tng lsisÿ mSvkhla
wdfhdackh l< hq;=h' ±fkkafka ke;' tuksid fndfyda úg Tng kj
5' Tfí j;alï wdrlaId lsßug iy Tn f.jk nÿ wvq wdodhï m%Njhka we;s fkdfjkqq we;'
lsÍug iud.ula msysgqjkak' fiajlfhl= Wmhk uq¿
wdodhugu Wmhk úg f.jk nÿ ^PAYEE TAX& wh
flfrk w;r bka miq Tyqg b;sßjk foa úhoï
lsÍug isÿfõ' kuq;a iud.ul nÿ whlrkq ,nkafka
uq¿ wdodhfuka bvosh yels úhoï ^Allowable
expenses& wvq lsÍfuka ,efnk Y=oaO wdodhu u;
fõ' Okj;=ka Ndú;d lrk f,dl=u kS;suh wvqmdvqj
fuhhs'
6' bf.k .ekSu msKsi jev lrkak" Wmhd .ekSu i|yd
muKla jev fkdlrkak' Tfíu jHdmdrhla wdrïN
lsßfï l,dj Tng W.kajk /lshdjla fidhd .kak'
Tng jvd olaI mqoa.,hska Tn jgd tla /ia lr .kak'
Tjqkag fyd¢ka f.jkak'
7' iEu Okj;a mqoa.,fhl=gu hï wjia:djl § uqo,a
wysñ ù f.dia we;' uqo,a ke;s fkdlr .ekSug ls%hd
lsÍu hkq Tn lsis úfgl;a uqo,a Wmhkafka ke;s
njhs' zzch.%yKh lsÍu hkq mrdch ùug ìh
fkdùuhs'ZZ wiu;a ùu ^Failures& ch.%dylhkag ;j
;j;a wNsfm%arKhla ,nd fok w;r mrdð;hska
;jÿrg;a mrdð;hka njg m;a lrhs' tu ksid Tnf.a
hï ie,iqula is;+ f,i isÿ fkdfõ kï" úl,amhka
ie,iqï lrkak' bf.k f.k bÈßhg hkak'
04
3 mqoa.,sl uQ,H
ie,iqïlrKh
Tfí mjqf,a uQ,H wruqKq msysgqjd
uQ,H ie,iqïlrKfha mshjr yhla iy
.kak'
ihqre ^SMART& b,lal msysgqjd,Su
uQ,Huh hymeje;afï B<Õ mshjr jkafka uQ,H wruqKq
msysgqjd .ekSuhs' Tfí wruqKq ia:dms; lsÍu hkq Tng
mqoa.,sl uQ,H ie,iqïlrKhg Tfí úhoï uQ,Huh yd fm!oa.,slj w;a lr .ekSug wjYH foa
l<ukdlrKh" b;sß lsßï iy wdfhdack ls%hdldrlï ms<sn|j fidhd ne,Suhs" ks¾jpkh lsßu iy ,sùuhs'
l<ukdlrKh lsÍu we;=<;a fõ' uQ,Huh hymeje;aug" SMART ^ksYaÑ;" ueksh yels" w;a lr.; yels" m%;s,dN
iqjmyiq ðú;hla .; lsÍug" uQ,H iqrlaIs;Ndjhg iy f.k fok iy ld,dkqrEms& b,lal ^Goals& ilikak'
Tfí uQ,H wruqKq idlaId;a lr .ekSug mqoa.,sl uQ,H Tng ðú;fha wjYHh foa .ek is;d tajd idlaId;a lr
ie,iqï lsÍu w;HjYH fõ' Tn wo fld;rï ÿmam;a fyda .ekSu i|yd b,lal ;nkak' Tfí wruqKq fláld,Sk
Okj;a jqj;a" Tfí uQ,H lghq;= ksis f,i ^jirla fyda Bg wvq&" uOH ld,Sk ^wjqreÿ fofla isg my
l<ukdlrKh lsßug wfmdfydi;a jqjfyd;a" Tn uQ,H olajd& úh yelsh' WodyrKhla f,i Tng jir 5l
ÿIAlr;djkag m;aùfï iïNdú;dj w;sYhska by<h' ld,hla ;=< bvula ñ,§ .ekSug wjYH kï ta i|yd
Tng ord.; fkdyels ðjk rgdjlg wkqj ðj;a ùug b;sß lsÍu ±kau wdrïN lrkak' úl,amhla f,i
W;aidy lsÍu jHikhlg ;=vq fokq we;' Tfí uQ,H iqjmyiq úY%du ld,hla jeks È.=ld,Sk b,lalo msysgqúh
ie,eiaug iuia: mjqf,a wruqKq" Tn i;= iïm;a iy yelsh ^wjqreÿ mylg jvd jeä&' Tng b;du jeo.;a
ish¨ j.lSï we;=<;a úh hq;=h' Tn úiska mjqf,a iuia; jkakd jQ iy wd¾Ól m%;s,dN ,efnk hï lghq;a;l Tn
wjYH;d ^needs& imqrd Èh hq;= kuq;a mjqf,a iEu ksr; fõ kï" iEuúgu b,lalhla we;s lr .ekSu l<
idudðlhl=gu we;s mqoa.,sl Wjukd ^wants& imqrd,Su hq;= w;ru ld,iSudjla iys; ls%hdldß ie,eiaula o ;nd
w;HjYh fkdfõ' uQ,H ie,iqï ls%hdj,shg mshjr yhla .ekSu tys id¾:l;ajhg n,mdkq ,nhs' uqo,a ms<sn|
we;' b,lalh úh hq;af;a ld,h iy ksoyi ñ,§ .ekSu iy
Tn úYAjdi lrk Tn leu;s foa lsßug tuÕska ld,h
Tnf.a j¾;udk uQ,H ;;ajh b;=re lr .ekSuhs'
;SrKh lrkak'
Tn i;= úl,amhka y÷kd .kak - tkï
Tn isák ;;ajh ms<sn| woyila ,nd .ekSu i|yd Tfí Tfí wjYH;d iy Tfí Wjukd
ish¨ udisl bmehSï iy úhoï ,ehsia;=jla ilia l<
hq;=h' wdodhï iy úhoï ms<sn| jd¾;djla Tn i;=j we;s
úg" Tfí uqo,a úhoï fjkafka fld;ekgo hkak ms,sn| Tfí wjYH;d ^Tng ðj;a ùug w;HdjYH foaj,a iy
fyd| wjfndaOhla Tng we;' fuu wjia:dfõys§ j;alï Tfí Wjukd ^Tn leu;s kuq;a th fkdue;sj l< yels
^wo Tn i;=j we;s foa& iy j.lsï ^wo Tn wka whg fohla& w;r fjki y÷kd .ekSu b;d jeo.;a fõ'
f.úh hq;= uqo,a& y`ÿkd .ekSuo b;d m%fhdackj;a fõ' iqfLdamfNda.S foaj,a .ek is;Sug fmr Tfí uQ,sl
Tfí mqoa.,sl uQ,H l<ukdlrKh i|yd fyd| l%uhla wjYH;d imqrd,Sug ie,iqï lrkak' ksoiqkla jYfhka"
jkafka" mqoa.,sl uQ,H uDÿldx. fyda cx.u ÿrl:k rEmjdysksh jeks kj bf,lafg%dksl WmlrK" ñ, wêl
fhÿï ^Apps& Ndú;d lsÍuhs' iuyr tajd fkdñf,a ,nd we`ÿï jeks iqfLdamfNda.S NdKAv iy wdydr .ekSu i|yd
.; yelsh' msg;g hdu jeks foa i|yd uqo,a úhoï lsÍug fmr Tfí
orejkaf.a fmd;am;a ñ,§ .;a njg iy;sl jkak'
fndfyda ÿrg bv we;s mßÈ fï jk úg Tn Wmhk iEu fndfyda wh iudchg fmkSu msKsi ;ukag wjYH ke;s
fohlau úhoï lrkjd we;s' kuq;a Tn n,dfmdrd;a;= foaj,a ñ, § .ekSug jeäfhka uqo,a úhoï lr;s'
iqka fkdlr.kak' Okh f.dvke.Sfï fuu wjia:dj
y`ÿkajkafka zzÿmam;aZZ f,ihs' fudlo Tn uilg remsh,a uqo,a úhoï lsÍfï§ Tnf.a ye.Sï j,g Tnj md,kh
oioyila Wmh.;a;o fyda uilg remsh,a ,laI .Kkla lsßug bv fkdfokak' ;u ñ;=rka Tjqkaf.a ÿrl:k
Wmhd .;a;o Tfí wf;a b;sßfjk uqo,la fkdue;' th ks;r ks;r fjkia l<;a uQ,Huh jYfhka iajdëk
ufkdaNdjhla ksfhdackh lrhs' mqoa.,hska th .Kka .kafka ke;' iEu i;s wka;hlu
Tjqkaf.a ñ;=rka rd;%S wdydr iy úfkdaoùu msKsi t<shg
.sh;a th Tjqkag wod< lr fkd.kS'
05
Tng jeo.;a jkafka l=ulao iqmßlaIldÍ jkak' Tfí m%.;sh uekSu
hkak ;SrKh lrkak' iy wëlaIKh lrkak tuÕska Tfí
ie,eiau ixfYdaOkh lsßu(
Tn l,ska msysgqjd.;a uQ,H wruqKq Tfí uQ,H ;;ajh
l<ukdlrKh lr .ekSug Wmldß jk w;r Tfí tu Tfí wruqKq ms<sn| jd¾;d ;ndf.k tajd idlaId;a lr
wruqKq bgqlr .ekSu i|yd Tnj fhduq lrhs' ksielju .ekSfï§ m%Odk ixêia:dk i,l=Kq lrkak' jßka jr
Tn Tfí È.=ld,Sk wruqKq idlaId;a lr .ekSug kï fuu f;dr;=re n,kak' b,lal ,shd ;eîu" tajd
fláld,Sk i;=gla lem lsÍug wjYH jkq we;' iudf,dapkh lsßu iy Tfí m%.;sh igyka lsÍu u.ska
WodyrKhla f,i" wkd.; úY%du wruqo,la f.dvke.su Tnj ;jÿrg;a ffO¾h iïmkak fjkq we;' Tn Tfí
msKsi ÿïmdkfhka ,nk ;djld,sl i;=g Tng lem ie,iqï wkq.ukh lrk úg uQ,H ie,iqïlrKh È.gu
lsÍug isÿfjkq we;' Tn Èklg remsh,a 50 ne.ska is.rÜ mj;S' Tn jhig h;au" Tfí uQ,H wruqKq yd wjYH;d ta
;=kla mdkh lrkafka kï" th jirlg re' 54"750la wkqj fjkia fõ' thska woyia jkafka Tfí uQ,H
tl;= lrhs' Tn ÿïmdkh keje;ajqjfyd;a Tn jirlg ie,eiau o fjkia úh hq;= njhs' Tn iEu jirlu th
re' 54"750la b;sß lr .kakd w;r Tn tu uqo, jir 30l kej; we.hSug ,la l< hq;=h' ta wkqj b,lal fjkia
ld,hla ;=< uQ,H wdh;khl ia:djr ;ekam;=jla i|yd úh hq;=h'
jirlg 10]l ixhqla; ^je,a& fmd,shla i|yd
wdfhdackh lrkafka kï Tng remsh,a ñ,shk 12l
uQ,H ie,iqï lsÍu jeo.;a jkafka wehs@
úY%du wruqo,la jir 30la ;=< ìys lr .ekSug yelsh'
01' úkh.rel ie,iqï iy.; ls%hdj,shla" Okh
f.dvke.Sug fyd|u l%uhhs'
whjehla idod .kak'
02' fuh blaukska fmdfydi;a ùfï l%u j,ska Tnj
j<lajd .ekSug WmldÍ fõ'
fuys m<uq mshjr u.ska Tfí uqo,a ;;ajh ms<sn|
wjfndaOhla ,nd fokq we;' Tfí úhoï Tfí wdodhï 03' h:d¾:jd§" <Õdlr.; yels b,lal ;nd we;s nj iy;sl lr
blaujd hdu idudkH fohls' Tfí j.lSï Tfí miqj tu wruqKq bgqlr .ekSu msKsi lrkq ,nk iajhx
j;alïj,g jvd jeä ùu ke;fyd;a Tfí b,lal Tng md,s; m%fõYhla ^;ukagu md,kh lr.; yels& fhÈh yelsh'
b;=re lsÍug we;s yelshdj wNsnjd we;' Tfí m%uqL;d
ms<sn|j ;SrKh l< miq tajd i|yd fldmuK uqo,la 04' fuu.ska È.=ld,Sk wruqKq .ek is;Sug yd ie,iqï
f.úh hq;=±hs fidhd n,kak' Tn Wmhk uqo,g jvd lsÍug Tnj fmd<Ujhs'
úhoï fkdlsßug ie,iqï lr we;s njg j. n,d .kak'
tu ksid m<uqj whjehla msysgqjd .kak' ld,h;a iuÕ 05' ie,eiaula ksis f,i msysgqjd .ekSug ls%hd;aul jq
ñ, idudkHfhka by< hk nj u;l ;nd .ksñka Tfí jydu fjkialï yd .e,mSï myiqfjka l< yelsh'
uQ,H wruqKq idlaId;a lr .ekSu i|yd läirj jev
lrkak' thska woyia lrkafka Tng wdodhu ,eìh yels
06' wjYH;djh we;s jqjfyd;a md¾Yjlrejkag ^ld,d;%hd"
ud¾. ie,iqï lsÍuhs' Tfí wdodhfuka m%udKj;a uqo,la orejka" Wreulaldrhka& Tnf.a b,lal ms<sn|j meyeÈ,s
,nd .; fkdyels kï" w¾Old,Sk /lshdjka" ksjdi lsÍula ,nd Èh yelsh'
mokï lr.;a jHdmD;s wdÈh yryd wu;r uqo,a /ia
lrkak' Tfí úhoï lmd yer wdodhï W;amdokh lrk
j;alï f.dvk.d .; hq;=h' Tfí uQ,H wruqKq lrd ,Õd
ùug Tng hï uqo,la b;sßlr .; yelsjk mßÈ wvqfjka
úhoï lsßug l%u fidhkak' merKs úhoï mqreÿ ì| ±óu
ÿIAlr jkq we;' kuq;a Tn Tfí b,lal .ek u;la lr
fok ;dla l,a" Tnj ta i|yd Èß .ekajkq we;' b;sß
lsßï fyda Kh wvq lsßu i|yd uqo,a fiùug we;s fyd|u
l%uh jkafka" wdodhu ,efnk jydu th ta i|yd
bj;alsÍuhs' fuysÈ Tng tu j.lSï uÕ yefrkafka ke;s
w;r th yqfola úhoï ùuo k;r fõ'
06
úfoia .;jk whg uÕ fmkaùu iy 7' Tnf.a .kqfokq jvd;a oDYHudk jk
Y%S ,xldfõ isák ;u mjq,a fj; uqo,a tùu f,i yd nexl= .dia;= úksúo fmfkk
ms<sn| Wmfoia mßÈ nexl=j úiska Tfí PFCA .sKqfï
m%ldYkhla Tng tjkq we;ao@
Tn úfoaY /lshd .súiqula w;aika lsÍfuka 8' iïnkaO;d f;dr;=re" tkï Tng wjYH
miq" úfoaY.; ùug fmr mss<s.;a nexl=jlg úfgl ,sms yqjdure lr .; yels nexl=fõ
f.dia Tfí uqo,a Y%S ,xldjg fma%YKh ks,Odßhdf.a úoHq;a ;emE," cx.u
lrkafka flfia±hs fidhd ne,Sug hï ÿrl:k" Rcq ÿrl:k wxlh Tn úiska
ld,hla .; l< hq;=h' mqoa.,sl úfoaY uqo,a wid ±k.kq ,eìh hq;=h' wruqo,a j,
.sKqula ^PFCA& orkafkl= f,i ,shdmÈxÑ wdrlaIdj ms<sn|j nexl=j iuÕ
ùug Tjqka Tng Woõ lrkq we;s w;r Tng ikaksfõokh lsßug Tng yelsúh hq;=h'
tjeks .sKqula újD;l, yels wdldrh iy túg Tnf.a ish¿ iel ixld ke;s lr
Tn fiajh i|yd hk rfÜ Tjqkaf.a .; yelsh'
ksfhdað;hd ljqrekao hkak j. yd uqo,a
fm%aYkh lsßug Tn hd hq;af;a l=uk by; i|yka ish,a, úúO rgj, ls%hd;aul
ia:dkhgo hkak Tng lshkq we;' jk úksuh wdh;k úiska imhkq ,nk
fiajdjkag idfmaCIj ixikaokhla lr
uqo,a yqjudrej i|yd Tng fldmuK uqo,la ne,sh hq;=h' flfia fj;;a' Tjqkaf.a .dia;=
jeh fõ±hs fidhd .; hq;=h' Tng fuu uqo,a Y%S ,xldfõ n,m;%,dNs nexl=jlg jvd jeä
fm%aYkh l< yels ,dNu yd fõ.j;au l%uh úh yels nj Tn f;areï .; hq;= w;r tys
l=ula±hs ne,Sug fjk;a nexl=j, iy m%;sM,hla f,i Tfí wdodhfuka úYd,
fjiag¾ka hqkshka wdÈ uqo,a fm%aYkh l<yels m%udKhla Tng wysñ ù hd yelsh' mj;sk
ia:dk j,ska úuiSï l< yelsh' úl,amhka ms<sn|j wOHhkhla lr Tnu ta
ms<sn|j iEySulg m;afjkak' ish,a,gu miq
Tn weish hq;= m%Yak Tn úfoaY.; jkafka" yels ;rï uqo,la
1' msßjeh l=ulao@ th wju msßjehla njg b;sß lr .ekSug uqo,a Wmhd .ekSu i|ydh'
Tn iEySulg m;aúh hq;=h' uqo,a yqjudre fiajd u.ska wêl f,i wh
2' Tng wjYH .sKqug uqo,a ner lsßug lsÍu ksid Tfí wdodhu ie,lsh hq;= f,i
fldmuK ld,hla .;fõo@ uqo,a Tfí wvqfjkafka kï Tn mrdð;hd jkq we;'
m%;s,dNshdf.a .sKqug yels blauKska <Õd n,m;%,dNs nexl=jla jeks uQ,H wdh;khl
úh hq;=h' úYajdiodhl mqoa.,hskaf.ka Wmfoia ,nd
3' m%;s,dNShdg fma%Ykh l< uqo,a myiqfjka .ekSu i|yd wjOdkh fhduq lrkak'
yd fõ.fhka ,nd.; yels ls%hd mámdáh
l=ulao@
4' fm%aYkh lrkafka l=uk uqo,a
tallfhkao@
5' Tnf.a PFCA b;sßlsßï i|yd nexl=j
Tng f.jk fmd,S wkqmd;h l=ulao@
6' úfoaY uqo,a remsh,a njg mßj¾;kh lsÍu
i|yd wod< jk úksuh wkqmd;h l=ulao@
mßj¾;khla isÿ lrk iEu wjia:djlu
fuh Tng okajk f,i Tn wjOdrKh
l< hq;=h' túg Tng jvd;au ;rÕldß
úksuh wkqmd;hla ,efnk njg
úYAjdihla we;sfõ'
07
4 keKj;aj Khg .kak
^Khg .ekSfïÈ keKj;a fjkak&
lsishï lghq;a;la i|yd Khla .ekSu .ek i,ld 03' Kh uqof,a mrud¾:h - fuu wdfhdackh
ne,Sfï§ my; i|yka idOl i,ld ne,Sug M,odhs wdfhdackhlao@ fuuÕska udyg
wu;l fkdlrkak' tfukau lsishï ielhla meyeÈ,s wdodhula Wmhd .; yelso@ tuÕska Kh uqof,a
lr .ekSu i|yd Kh fokakdf.ka m%YaK wikak' fuu msßjeh iïmq¾Kfhka mshjd .; yelso@
idOl ie,ls,a,g .ksñka úúO Kh fokakkaf.ka iuia:hla f,i .;fyd;a Kh uqo,la ,nd
fyd|u §ukdj ^Best Offer& i|yd úmrï lr ne,Sug .ekSu uÕska isÿ lrkq ,nk fuu wdfhdackh
ld,h jeh lrkak' ;=,ska Wmhk wdodhfuka ish¨ úhoï ^Kh
msßjeh o we;=,;aj& wvq l< miq m%udKj;a
jeo.;au lreK kï" iEu uilu fyda i;shlu Kh ;rï uqo,la b;sßlr .; yelso@
wdmiq f.ùug bv ie,iSug wjYH w;sßla; wdodhula
Tn i;=j ;sfío hkak ;yjqre lr .ekSuhs' fuh Tnj 04' Kh fokakdg wjYH wemlr ^Tn i;= fohla&
iïuqL mßlaIKhg Ndckh lrk ´kEu Kh fudkjdo@ Tfí Kh wdmiq f.ùug
ks,Odßfhl= úiska ±k.; hq;= m%Yakhlajk w;r Tn wfmdfydi;a jqjfyd;a" ,nd § we;s wemlrh
fl;rï ±kgu;a Kho hkak u; Tng Kh§u ms<sn|j ;uka ika;l lr .ekSug fyda Kh wdmiq
Tyq ish ;SrKh .kq ,nhs' Kh wdmiq f.ùfï yelshdj f.jk f,i wemlref.ka b,a,d isàug Kh
Tng we;s nj Tmamq lsÍug yels kï" uQ,H wdh;kh fokakdg ish¨ kS;suh whs;sjdislï we;s nj
Tng Kh uqo, ,ndfok w;r Tfí .sKqfuka udislj u;l ;nd .kak' wemlr b,a,d fkdisák Kh
fyda i;sm;d wdmiq f.ùu iajhxlS%hj isÿ lsÍu i|yd fok wdh;k b;d by< fmd,S wkqmd; wh
uQ,H wdh;khg ia:djr ksfhda.hla ,nd Èh hq;=h' tfia lrk w;r Tjqka tfia lrkq ,nkafka
ke;skï Tfí .sKqu we;s nexl=fjka ksYAÑ; uqo,la udre wdrlaIdjla fkdue;s ^wemlrhla fkdue;s&
lsÍu i|yd wjYH Wmfoia Tn úiska Èh hq;=h' Khla ,nd §u b;d wjodkï iy.; neúks'
Tng wdrlaIdjla$wemlrhla fkdue;s Khla
,nd §u b;d wjodkï iy.; neúka Tng
wdrlaIdjla$wemlrhla fkdue;sj ljqreka fyda
Khla ,nd fokafka kï tu Kh uqof,a
fldkafoais .ek fyd¢ka ie,ls,su;a fjkak'
wfkl=;a m%Odk lreKQ jkqfha
08
06' fmd,s .Kkh lsÍu - ia:djr ^Fixed& fyda 07' wh l< yels wu;r .dia;= fudkjdo@
úp,H (Variable) fyda iuj¾; (Flat) fyda wvq ksoiqkla jYfhka" iuyr Kh i|yd boasßmi
fjñka hk (Declining) fmd,sh .Kkh .dia;=$uq,skau f.úh hq;= .dia;= ^Front-end
lrkafka flfiao@ Kh ld, iSudj ;=< ia:djr Fees& uqoaor .dia;=" l,a;shd mshùfï .dia;="
fmd,S wkqmd;hla fyda Kh ld, iSudj ;=< Kh ieliqï .dia;= hkdÈh we;' fïjd
fj<|m, fmd,S wkqmd; by< hdfï m%;sM,hla idlÉPd l< yels w;r iuyr uQ,H wdh;k
f,i jßka jr by< my< hk úp,H fmd,S .kqfokqlrejka Èkd .ekSug yelsjk mßÈ
wkqmd;hla udf.ka wh flf¾o@ ia:djr fuu .dia;= ksoyia lrhs' tneúka Tfí
wkqmd;hla" úp,H wkqmd;hlg jvd jeä jqjo" .kqfokq iylre ^uQ,H wdh;kh& ms<sn|j
Tfí wkd.; f.ùï ksjerÈj mqfrdal:kh ;SrKhla .ekSug fmr fjk;a uQ,H wdh;k
lsßug Tng bv i,ihs' wkd.;fha§ fj<|m, foio n,kak' th b;d ;rÕldÍ
fmd,S wkqmd; jeä jqjfyd;a Kh fokakdf.a fj<|fmd<la jk neúka thska Tng fyd|u
wNsu;h mßÈ by< udisl f.ùula lsÍug úp,H .kqfokqj f;dard .; yelsh' ^Wod ( wvq fmd,S
fmd,S wkqmd;h hgf;a Tng isÿ úh yelsh' wkqmd;slhla we;s uQ,H wdh;khla&
fmd,sh iuj¾; mokula ^Flat& f,i fyda
l%ufhka my; jefgk ^Declining& moku u;
.Kkh l< yelsh' 15]l wvqfjk moku u; 08' jdßl f.ùula Tng u. yereKfyd;a wh
.Kkh lrk fmd,shla iys; Khla i|yd lrkq ,nk ov uqo,a iy tu ov uqo,a
15]l iuj¾; fmd,shla iys;j .;a Khlg fudkjdo@ hkak;a wid ±k.kak'
jvd wvq msßjehla ±Íug isÿfõ' fuhg fya;=j
zzwvqfjk fmd,S mokuZZ u; Tn we;a;
jYfhkau uq¿ Kh uqo,ska ±kg b;sßù we;s
uqo, i|yd muKla fmd,sh f.jk w;r 09' Kh ,nd .ekSfï nÿ n,mEu l=ula fõo@
iuj¾; fmd,S mokfï§ ^Flat& isÿjkafka Khg j¾;udkfha§ ish¿ ;ekam;= fmd,S wdodhu
.;a uq¿ uqo, wdmiq f.jk;=reu Khg .;a uq,a i|yd 5]l noaola we;s kuq;a mqoa.,hska úiska
uqo, u; fmd,sh .Kkh lsÍuhs' ksjdi Kh we;=¿j ´kEu Khla i|yd f.jkq
,nk fmd,sh i|yd nÿ iykhla fkdue;'
f.jk fmd,sh wvq lsÍfuka miq jHdmdr
Khla .ekSu ms<sn| ;SrKhla .kakd úg wod, wdmiq ,dNhg nÿ wh flf¾' tneúka jHdmdrhla
f.jk uqo, Tfí udisl whjehg tl;= lrkak' kj i|yd Khg .ekSu m%fhdackj;a fõ'
ñ,§ .ekSu i|yd úhou we;=<;a lsÍfï§ by;
ud¾f.damfoaY i,ld n,kak' ñ,§ .ekSu i|yd l,hq;=
f.ùu ks¾foaYhka blaujd .shfyd;a" uqo,a b;sß lsÍug
Tng bv fkdfokafka kï fyda Tfí udisl úhou Tfí
udisl wdodhu blaujd hdug fya;= fõ kï" jeä uqo,la b;sß jk ;=re Tfí ñ,§ .ekSu l,a ±óug wjYH úh yelsh'
túg jvd ±ßh yels ñ,la fidhd .kak W;aiyd lrkak iy ieiÈh yels fjk;a whs;uhla fidhd .kak fyda ±kg
we;s wfkl=;a Kh f.jd oukak W;aiql fjkak'
AER =
Tn Khg .ekSu ms<sn| ;SrKhla .ekSug fmr by; i|yka oE i|yd m%udKj;a ld,hla fjka fkdlrkafka kï Tn
ksrka;rfhka Kh W.=,lg yiqjkq we;s w;r tu.ska Tng .e,ùug jv jvd;a wmyiq jkq we;' ksjerÈ m%YAk
weiSfuka Tn nqoaêu;a nj;a Tnj uq,dlsßug fkdyels nj;a Kh ks<Odßhdg iy uQ,H wdh;khg t;a;= .ekafõ' tfia
fkdjkafka kï uQ,H wdh;kh Tfí uQ,H fkd±kqj;alñka wh:d m%fhdack .ekSug fm<fUkq we;' iEu úgu Kh
uqo,g wod< fldkafoais iy wfkl=;a úia;r we;=,;a ,smshla ^Offer Letter& uQ,H wdh;kfhka ,nd .ekSug wu;l
fkdlrkak'
09
wdl%uKYS,s Kh fokakka$Kh w;aika lsÍug fmr Khg iïnkaO ish¨ fldkafoais Tn
fudarekaf.ka ^Loan Sharks& Tn wdrlaId yg jegfya' Khla .ekSug tlÕ ùug fmr wjYH ish¨
f;dr;=re ,nd .ekSu Tfí whs;shla jk w;ru th
jkafka flfiao@ ,nd§u Kh fokakdf.a j.lSula o fõ' iEu úgu ishqï
uqøKh ^l=vd m%udKfha wl=re& iy úhdpkhka
^Disclaimers& ms<sn| j.ka;s fidhd n,d fuu j.ka;s
wdl%uKYs,S Kh fokakkaf.ka mßiaiï jkak' zzmyiqZZ ;sìh hq;af;a uka±hs uQ,H wdh;kfhka m%Yak lrkak'
Kh fhdackd l%u j,ska Kh ,nd .ekSug Tnj
fmd<Ujk Kh fokakkaf.ka j<lskak iy Kh f,aLk fndfyda Kh fokakka úiska iïu; iq;%hla Ndú;d
lshùu iy wjfndaO lr .ekSug Tnj wffO¾hu;a lrñka jßka jr jdßl f.ùu .Kkh lrkq ,efí'
lsÍug iqodkï jk Kh wdh;k j,ska" Kh ,nd ^my; olajd we;'& Kh jdßlh iy fmd,S wkqmd;h
.ekSfuka j,lskak' Tjqka Tfnka m%fhdack .ekSug jd¾Islj" udislj iy i;sm;d Wmqgd ±laùfïÈ úYd,
W;aidy l< yelsh' ish¨ Kh ,shlshú,s lshùug ks;s fjkila ±lsh yelsh'
wjOdkhla fhduq lr meyeÈ,s lsÍï b,a,d isákak' túg
Kh fokakd úiska wh lrkq ,nk jd¾Isl iM, fmd,S wkqmd;fhka ms<sìUq jk Kh .ekSug wod< ienE msßjeh jk
f.úh hq;= uq¿ fmd,sh .ek Tjqka lsisfia;a m%Yak fkdlrkq we;' túg Tng Kh uqo,g wod< f.úhhq;= uq¿ fmd,s
uqof,a we;s úYd,;ajh fkdf;afrkq we;'
Tn Khla .ekSug fmr Kh uqof,ys uq¿ ld, iSudj ;=<u Tn wdmiq f.úh hq;= uq¿ uqo, .ek Kh fokakdf.ka
úuikak' fuhg Khg .;a uqo, o" uq¿ fmd,S msßjeho wh l< fjk;a fmd,S$.dia;= o we;=<;a fõ' Tn fyd|u Kh
fokakd fidhd .ekSug iq¿ ld,hla jeh lrkafka kï Tn fndfyda úg jvd fyd| wdmiq f.ùfï fldkafoais iu.
wjidkfha oS wvq uqo,la f.jkq we;'
10
Khg .ekSu myiq kuq;a thska keKj;aj fl%äÜldâm;a
ñ§u wmyiqh' l<ukdlrKh lrkak'
Tn uqo,a Khg .kafka kï" Kh uqo, Ndú;d lrkafka fl%äÜ ldâm;la ,nd .ekSu myiqh' kuq;a th
flfiao iy Tn th wdmiq f.jkafka flfiao hkak fyd¢ka l<ukdlrKh lsÍu myiq ke;' fl%âÜ ldâ m;a Ndú;d
ie,iqï lrkak iy Tfí ie,eiaug wkqj ls%hdlrkak' Tn lsÍu uqo,a Khg .ekSuls' Tn Khg .;a foa wdmiq
Khg .;a uqo,a iEu úgu Kh ,nd .;a wruqKq fjkqfjka f.úh hq;=h' fl%äÜ ldâm; Ndú;d lsÍu fjkqfjka
Ndú;d lrkak' Tng f.ùug isÿjk Kh msßjeh ^fmd,S iEu uilu kshñ; Èkg" fkdjrojdu f.úh hq;=
wkqmd;h& wvq fkdjkafka kï fjk;a Khla mshùu i|yd iïmQ¾K fYaIh f.ùug b;d by< uQ,H úkhla wjYH
Khg .ekSfuka j<lskak' Tnf.a mj;sk Kh f.ùu i|yd fõ' iEu uilu Tng f.úh yels m%udKhg jvd jeä
;j;a Khla .ekSu" Kh W.=,g Tnj jvd;a keUqre lrkq uqo,la lsis úfgl;a úhoï fkdlrkak' Tn iEu uilu
we;s w;r tuÕska Tng .e,ùug jvd;a wmyiq jkq we;' Tfí fYaIh iïmQ¾Kfhka f.ùug wfmdfydi;a
jqjfyd;a" fmd,sh jd¾Islj 28] fyda uilg 2'33]l
Kh wdmiq f.ùu i|yd Tfí uqo,a ;j ÿrg;a uqo,a bmhSu wkqmd;hlg tl;= jk w;r B<Õ udifha§ Tn f.úh
msKsi M,odhs f,i fhdod .ekSug Tng isÿ jkq we;' w.h hq;= uq¿ uqo,g tl;= fõ' bkamiqj tu fmd,sh i|ydo
jeä lrk bvï lene,a,la ñ,g .ekSu jeks M,odhs fmd,sh whlrkq ,nk fya;=fjka Tfí Kh iSudj lrd
wdfhdack i|yd muKla Khg .kak' úl,amhla f,i" Tng <Õd jk f;la Tfí ysÕ fYaIh fõ.fhka j¾Okh fõ'
tu uqo, wdodhï bmhsh yels j.djla i|yd fyda Tfí
jHdmdrh ;j ÿrg;a mq¿,a lsßu i|yd Ndú;d l< yelsh' Tfí uqo,a l<ukdlrK ls%hdj,sfhaÈ uilg 2'3]lg
wjYH kï Kh wdmiq f.jd miqj Khg .kak' lsis úfgl;a Kh ,nd .ekSfuka m%.;shla ,nd.; fkdyels w;r
Khg .ekSug blauka fkdfjkak' iqfndamfNda.S NdKAv Tng Kh W.=f,ka ñ§ug fkdyels fõ' Tfí fl%äÜldâ
ñ,g .ekSfï§ fyda lsisu uqo,la bmhSug fkdyels úhoï m; ksis f,i Ndú;d fkdlsÍfuka Tnj fõ.fhka Kh
lsÍug fmr fojrla is;kak' ^Wod( úfoaY ixpdr" jdyk" nrg weo ±ñh yelsh' Kh f.ùug jir lsysmhla .;
.Dyia: bf,lafg%dksl NdKAv" ñ, wêl we`ÿï wdÈh&' úh yels w;r úYd, lemlsÍï lsÍug o isÿfõ' fl%äÜ
mßfNdackh i|yd Khg .ekSu uq¿ukskau M,odhs fkdfõ' ldâ Kh hkq Tn úiskau we;s lrkq ,nk fohla jk
w;r lrorfhka ñ§ug jvd lrorfhka wE;aj isàu
Kh .súiqfï olajd we;s mßÈ kshñ; fõ,djg f.ùug Tn myiqh' fl%äÜ ldâm;la keKj;aj Ndú;d l, yels
wiu;a jkq we;ehs Tn is;kafka kï Tfí Kh fokakdg jkafka ysÕ uqo, wdmiq f.ùug uQ,H wdh;kh úiska
l,a;shd ±kqï § tu Kh .ek kej; idlÉPd lrkak' wjir § we;s fmd,S rys; Kh ld,fhka m%fhdack .ekSu
w.reùug kshñ; fplam;la ,nd§ ld,h Èla lr .ekSug ;=,skah' úfYaIfhka Tng ñ,§ .ekSu i|yd uqo,a
W;aidy fkdlrkak' ^Tfí .sKqfï m%udKj;a uqo,a fkdue;s fkdue;s úg wdmiq f.ùug wju jYfhka i;s 3laj;a
úg fplam;la ksl=;a lsÍu idmrdë jrols&' jHdc fyda ,nd fohs' fndfyda fofkl=g fuu uQ,sl ixl,amh
fkduÕ hjk iq¿ f;dr;=re ,nd fkdfokak' f;afrkafka ke;' kshñ; Èkg f.úh hq;= uq¿ uqo,
f.ùu i|yd ia:djr ksfhda.hla § ;sfí kï Tng lsisu
wfkla wh Khg .kakd ksid Kh .ekSfuka j<lskak' Tn fmd,shla fyda wu;r .dia;=jla f.ùug isÿ fkdjk
wjg isák wfkla wh tfia lrk ksid Khla .ekSu kqjKg w;r nexl=o Tfí fl%äÜ ldâmf;ka lsisjla Wmhd
yqre ke;' Tng we;a; jYfhkau Kh wjYH±hs Tnf.kau fkd.ks' wju jYfhka fuysÈ nexl=j mrdð;hd jk
úuikak' fndfyda úg Khla .ekSug jvd b;sß lsÍu jvd w;r Tn ch.%ylhd njg m;afõ' ìiakia ghsïia
fyd|h' Khla .ekSu isÿlrkq ,eìh hq;= jkafka wjidk ^Business Times& mqj;am;g wkqj 2017 wfm%a,a jk úg
úl,amh$W;aidyh f,i muKs' rfÜ ls%hdldÍ fl%äÜ ldâm;a ixLHdj ñ,shk 1'35la jQ
w;r jdKSc nexl= yg ldâm;a ysñhka úiska f.úh hq;=
by< fmd,s whlrkq ,nk fl%äÜldâ ^Khm;a& m;a i|yd uq¿ uqo, re' ì,shk 78'7ls' ta wkqj fuu ixLHd j,ska
f.ùula lsÍfuka miq fl%äÜ ldâ fYaIh fnfyúka wvq jq fmkS hkafka Y%S ,xldfõ iEu mqoa.,hka 20
nj Tn ÿgq wjika wjia:dj ljodo@ Tn by< fmd,S iys; fofkl=f.ka tla wfhl=g fl%äÜ ldâm;la we;snjhs'
Khlg jefgk úg Tn igka lrkq ,nkafka by; bf.k ;j ÿrg;a fuu.ska fmkShkafka fl%âÜ ldâm;a u.ska
.;a je,a fmd,S l%uh hgf;a" fmd,S ;j ;j;a tl;= ùfï muKla iEu ldâm;a ysñfhl=u nexl=jg re' 581"540
n,hg tfrysjhs' lsisfjl= tl /hlska ienE Okhla Wmhd ^remsh,a ñ,shk Nd.hlg jvd jeä& muK úYd, uqo,la
fkd.kS' tfukau tla rd;%shlska lsisfjl= nkafldf,d;a Kh ù we;s njhs'
jkafkao ke;'
;jo fuu mqj;am; fhdackd lr we;af;a is.rÜ melÜ
Í;shg we;s jH;sf¾lhka ld,h;a iuÕ tajd ;sìh hq;= ;ekg ms<sn| wksjd¾h ù we;s zzTfí fi!LHhg wk;=rlaZZ jeks
kej; meñfKA' f,d;/hs ch.%dylhska fndfyda úg jir wk;=re weÕùu fuka fl%äÜ ldâm;aj, zzTfí úhoñka
.Kkdjlg miqj nkafldf,d;a jkafka tneúks' Tn úhoï lrkakZZ hk mKsúvh /f.k hd hq;= njhs' tfia
ðj;ajk mqreÿ Tfí Okh ms<sn|j w¾: olajhs' Tfí úhoï fkdue;s kï zzTn m%md;h lrd hkq we;ZZ jeks isxy,
lsÍug we;s mqreÿ ksid Tng fmd,shg tfrysj È.gu igka lshukla o fhdod .; yelsh'
lsÍug isÿfõ kï" Tn Tfí ðú;fha b;sß ld,h o igka
lrkq ,nkafka fmd,s f.ùu i|yd fõ' lK.dgqjg lreK
kï túg Tn lsis úfgl;a Okj;a fkdjkq we;'
11
fl%äÜ ldâ Kh j<lajd .ekSfï m%Odk foh kï Tng 50] jÜgula hgf;a úlsKsug we;s nj Tn ÿgqjfyd;a
±ßh yels foa muKla ñ,È .ekSug mqreoaola we;s lr iy tu rEmjdysksh Tn úiska ñ,È .;af;a kï" Tn re
.ekSuhs' Tfí uÜgug jvd by< ðjk rgdjla i|yd 30"000$}la b;sß lr we;ehs fkdis;kak' Bg mgyeksj"
uqo,a iïmdokh lsÍug Tfí fl%äÜldâm; Ndú;d Tn lr we;af;a Tnf.a isñ; uqo,ska re 30"000la úhoï
lsÍug mgka .;a miq" fl%äÜ ldâ Khg jeàfï lr ;sîuhs' ta yd iudkj" ksjdvq Èkj, úfkdao ùug
wjodkfuka .e,ùug Tng fkdyelsh' fl%äÜ ldâ i|yd 50]l jÜgula iuÕ fydag,a kjd;eka
msßkukq ,efí' fuu.ska Tng ienúkau wjYH fkdjk
Tn i;=j we;s fl%äÜldâm;a jeäjk ;rug Tfí ysig fyda ord.; fkdyels mßfNdackhla i|yd Tnj
by<ska Kh .,d hdu isÿfõ' fndfyda ldâm;a ysñhkag fmd<Ujkq we;'
úúO ldâm;a j¾. folla fyda ;=kla we;s w;r Wmßu
úhoï iSudj blaujd .sh miq tla ldâm;la zzm%;slafIamZZ fmd,s rys; fl%äÜ ldâ jdßl f.ùï Ndú;d lrk úg
l<úg fojk fyda f;jk ldâm;a Ndú;d fõ' tla udisl f.ùula mjd uÕ yeßfï m%;súmdl u;l ;nd
.kak' f.ùï w;miq lsÍu uQ,H wdh;kh úiska Tng
uQ,H wdh;k wdl¾IKsh fj<| ±kaùï úldYkh lsÍu m%udo jQ f.ùï .dia;=jla iy Kh uqo,ska fldgila
;=<ska b;d by< jÜgï ñ, .Kka hgf;a ksIAmdok yd mshjd ;snqKo ysÕ uqo, i|yd uilg 2'3]l iïu;
fiajdjka rdYshla ,nd fok nj yd ðú;h i;=áka .; wkqmd;hlg fmd,shla wh lsÍug o fya;= úh yelsh'
l< hq;= nj;a ta;a;= .kajhs' Tnj ;j ÿrg;a Kh .ekSug iSudj blaujd hdfïÈ whlrk .dia;= jeks úúO .dia;=
fmd<Ujd .ekSu i|yd udi 12 isg 60 olajd fmd,S rys; Tnf.a uq¿ msßjeh jeä lrhs'
jdßl f.ùï mjd Tjqka ,nd fohs'
iEu úgu Tfí Kh m;a Tn iuÕ /f.k fkdhkak'
flfia fj;;a Tn N=la;s ú`Èk tu ðjk rgdj fl%äÜ ldâm;la ;sîu uÕska Tnj idudkHfhka ñ,È
fláld,Sk jkq we;' fuys WÉp;u wjia:dj jkafka .ekSug fkdis;k foaj,a ñ,g .ekSug myiqfjka
iqfLdamfNda.S NdKav yd fiajd Tnf.a wjYH;d njg fmd,Ujkq ,nhs' Tn ldâm; ksjfia ;nd we;akï" Tng
m;aùu iy tuÕska Tfí uq¿ ðú;hu óhka ;rÕhlg ienúkau wjYH fkdjk NdKAv ñ,§ .ekSu .ek Tn
^Rat Race& meg,S isák ;eklg meñfKkq we;' tu fojrla is;kq we;'
ksid iqfLdamfNda.S NdKAv Khg .ekSfïÈ Tn È.=
ld,Skj miq;eùug ,la fõ' Tfí j;alï uÕska Tfí úhoïj,g jvd jeä wdodhula
Wmhhs kï iy Tfí udisl fl%äÜ ldâm;a fYaIhka
iuyre ishÈú kidf.k we;af;a Kh nr by< uÜgul iïmQ¾Kfhka thska f.jd ±ñh yels kï iy Tn úiska
mej;Su fya;=fjks' ;reK mrïmrdj w;r Kh nr by< ilik ,o whjehg wkql+,j úhoï lsÍug uQ,H úkhla
hdu i|yd m%Odk;u fya;=jla jkafka Tn Wmhk uqo,g ;sfí kï muKla Khm;a m%fhdackhg .; yelsh' túg
jvd jeä uqo,la úhoï lsÍug Tnj fmd<Ujk iy Tfí ðjk rgdjg iß,k mßÈ Khldâ ksl=;a lrkakka
wjidkfha Tfí uQ,H wkd.;h úkdY lrk mdßfNda.sl úiska ,ndfokq ,nk wdl¾IKSh m%j¾Okhka iy
Khhs ^Consumer loans&' Tn wi,ajeishka fyda iudc wfkl=;a §ukd Tng myiqfjka ,nd.; yelsh'
mx;sh iuÕ iïnkaO ùug W;aidy lrk nj" Tng
;rfha m%;slafIam l< yels kuq;a fkd±kqj;aju th Tn NdKAvhla ñ,§ .kakd úg Tfí nexl= .sKqfuka
isÿjkafka wm ðj;ajk mdßfNda.sl iudch ksidh' uqo,a yr lrk fvìÜ ldâ ^Debit Card& iy
ienúkau wjYH jkafka wju ðjk rgdjla jk w;r ±ä cx.u miqïì" ^Mobile Wallets& uqo,a /f.k
uQ,H úkhla iys;j Tnf.a wdodhug .e,fmk mßÈ fkdhd Tfí ffoksl w;HjYH oE ñ,§
ðj;aùuhs' Tn fjkqfjka jeo.;a yd jeo.;a foa i|yd .ekSug myiq l%uhla jk w;r ks;r
Tfí uqo,a úhoï lsÍug j. n,d .kak" tuÕska Tfí uqo,a ,nd .ekSu i|yd nexl= fyda
ðjk rgdj ir, lr.kak' mdßfNda.sl Kh Ndú;dfjka iajhxls%h fg,¾ hka;% fj; hdugo
f;drj Tng wjYH foa muKla ñ,g .kak' thska wjYH fkdfõ' fvìÜ ldâ m;a iy
m%dfhda.slj woyia lrkafka ñ,§ .eksug hk foa cx.u miqïì" fidrlï j,skao Tnf.a
w¾:j;a ±hs th ñ,È .eksug fmr is;d ne,sh hq;= w;r uqo,a j,g hï wdrlaIdjla imhhs' by<
hula ñ,§ .ekSug jeä ld,hla n,d isákak' jákdlï iys; ñ,§ .eksï i|yd
úYd, uqo,a m%udKhla /f.k
jerÈ jÜgï j,ska mßiaiï jkak' fjk;a jpk j,ska fkdhdfï jdish iy Kh uqo,la ,nd
lsjfyd;a hula tys idudkH ,ehsia;= ñf,ka wvq l< .ekSfï we;s wjdis j<lajd .ekSfuka
muKska th ñ,g fkd.kak' th Tng ienúkau wjYH Tng" ±kgu;a .sKqfï we;s uqo,a fyda
fohla jk yd th Tng ±ßh yels ñ,la kï muKla th cx.u miqìfha we;suqo,a muKla Ndú;d
ñ,§ .kak' re 60"000l rEmjdyskshla ±ka re 30"000l l< yelsh'
12
m<uqjrg Kh b,a¨ïlrejka i|yd jk 06 Kh meyer yeßh fyd;a Tn ms<sn| úia;r Kh
f;dr;=re ld¾hxYhg ^CRIB& jd¾;d jk w;r Tfí
Wmfoia ud,dj ysÕ uqo,a ksishdldrj f.jk;=re Tng fjk;a uQ,H
wdh;khlska Kh uqo,la fkdfokq we;'
Tn Tfnka weish hq;= m%Yak 7' Kh uqo, fjkqfjka wemlrhla f,i §ug Tn i;=
1' Tng Kh uqo,la wjYH jkafka wehs@ th j;alula ;sfío@ tfia fkdue;skï Tn .kakd
w;HjYHo@ Khg jeä fmd,Shla f.ùug isÿfõ' tfukau udisl
2' Kh uqo,g wod< uq¿ msßjeh ^udislj wdmiq f.úh jdßlh f.ùu i|yd ia:djr ksfhda.hla ,nd §u
hq;= uqo,& ms<sn| Tn ±kqj;ao@ uÕska Kh msßjeh wvqlr.; yelsh'
3' Tng fmd,S msßjeh f.úh yels nj úYajdio@ 8' Tn Kh uqo,la ,nd .ekSfïÈ ;uka i;= ia:djr
4' udisl jdßl uqo,a f.ùu i|yd iß,k jeh l< ;ekam;=jla wemlrhla f,i Ndú;d lrhs kï my;
yels wdodhula Tng ;sfío@ oE .ek is;d n,kak'
5' Kh uqo,la .ekSug fmr wfkl=;a ;rÕldß • Kh uqof,a ld, iSudj ia:djr ;ekam;=j
nexl=j, msßkuk fmd,s wkqmd; iy wfkl=;a foa l,amsfrk ld, iSudjg jvd wvqkï ia:djr
iïnkaOj ikaikaokhla lr n,kak' ;ekam;=j u; Kh .ekSu iqÿiq fõ'
• kuq;a ia:djr ;ekam;=jg Tng ,efnk fmd,sh
my; oE wjfndaO lr .ekSu Tng b;d wkqmd;h Kh uqo, fjkqfjka Tn f.jk fmd,s
wkqmd;hg jvd wvqkï Tfíu uqo,a mdúÉÑ lsÍu
jeo.;a fõ' fjkqfjka jeämqr fmd,shla Tnf.jkq ,nhs' th
tfia fkdl< hq;=h'
1' Tfnka whlrkq ,nk fmd,s wkqmd;h l=ulao@ th
whlrkq ,nkafka udisljo@" jd¾Isljo@" i;sm;do@
2' fmd,sh .Kkh lrkafka flfiao@ wvqjk fYaIh
^Reducing Balance& u; mokïjo@ fkdue;skï
uq¿ Kh ld,mßÉfÊoh mqrdjgu Khg .;a uq,a
uqo, i|ydo@
3' wdmiq f.úh hq;= ld, iSudj l=ulao@ Tng wdodhu
,efnkafka udislj kï" wdmiq f.ùu;a udislj
úhhq;= w;r Bg wvq ld,hla ;=< fkdúh hq;=h'
^Wod( i;sm;d&
4' Kh ks<Odßhd iuÕ Tng .e<fmk wdmiq f.ùfï
ld,iSudjla ;SrKh lsÍu i|yd idlÉPd lrkak'
Tnf.a udisl wdodhu iy úhou .ek Tyq iuÕ
idlÉPd lr Kh ld, iSudj .ek ;SrKh lrkak'
w¨;ska tlajk Kh jdßl uqo, ksid Tnf.a udisl
úhou fjkia jkafka flfiao@ th ord.; yelso@
hkak ;SrKh lrkak'
5' udisl Kh jdßlh meyer yeßh úg Tnf.ka o`vqjï
fmd,shla wh lrkq we;' th b;d by< wkqmd;hla
jk w;r Tng th È.gu ord.; fkdyelsh'
13
5 uqo,a ls%hdlrkafka flfiao@
Tn ks;sm;d fldmuK uqo,la b;sß lrkafkao iy Tn w;S;fha ðj;ajQ mqoa.,hska Kh ,nd .ekSu ms<sn|j jvd;a
jev lrk ld,h ;=< keKj;aj wdfhdackh lrkafkao iqmßlaIdldÍ jq w;r Kh meyer yeÍu idfmalaIj wvq
hkak u; id¾:l;ajh rod mj;s' Tn ksis f,i wdodhï uÜgul mej;sks' j¾;udkfha ðj;ajk ck;dj fï
iy úhoï whjeh .; lr Tfí yelshdj mßÈ fudfydf;a ðj;a ùu ms<sn| jeä wjOdkhla fhduq lrk w;r
ðj;ajkafka kï Tng Okd;aul uqo,a m%jdyhla ìyslr Tjqkaf.a uq,H ;;a;ajh fjkia lsÍu flfrys wvq wjOdkhla
.ekSug yelshdj we;s w;r th Tng ±ßh yels foaj,a fhduq lr;s'
;SrKh lsßug bv i,ihs' Tn úhoï lrkjdg jvd
jeäfhka Wmhkafka kï miqld,Skj Tng iqjmyiq iuyr foaj,a md,kh lr.ekSug fkdyels nj ±k.;a miq
f,i ðj;aùug yels jk mßÈ Tfí Okh f.dvk.d ñksiqka iuyr úg flfkl=f.ka Woõ b,a,hs' fuu ish¨
.ekSug wjYHh ish,a, Tn i;=j we;' Tn uQ,Huh fokdgu tl fohla fmdÿh' tajd jhi" /lshdj fyda ðjk
rgdfõ f;aÍï fkdfõ' Tjqka ish,a,kau fnod.kakd .;s
Tfí uQ,H f;aßïj, m%;súmdl ,laIKh kï Tjqka
wi;=áka isàuhs' zz±ka
jYfhka id¾:l fõo hkak Kh u; ðj;a ùu ñ,g .kak" miqj
;SrKh lrk jeo.;au foh f.jkakZZ hk laIKsl
wd;;sh
jeäfhka ñ, wêl ðjk rgdj
14
Tfí b;=reï Tn fjkqfjka jev lsßu
msKsi fhdod.kak' b;sß lsÍï
wikSm" wk;=re" ú/lshdj"
uqo,a bmhSug l%u folla ;sfí' tla l%uhla jkafka uqo,a
uxfld,a,lEu" kshÕh" .xj;=r"
i|yd jev lsÍuhs' th wm ljqre;a lrk fohls' wm
wjux.,H hk wkfmalaIs; .eg¿
ish,a,u fkdi,ld yßk ;j;a l%uhla kï" b;sß lsÍu
j,ska Tfí nvq ndysrdÈh fyda fNda.
iy wdfhdackh lsÍfuka Tfí uqo,a Tn fjkqfjka jev
úkdY lrk w;r tajdg úiÿï
lsÍu msKsi fhdod .ekSuhs' uqo,a .ia u; jefvkafka ke;s
fiùug b;=reï b;d WmldÍ fõ'
w;r Tn b;sß lr keKj;aj wdfhdackh lrk úg th
tjeks wjia:djkays§" Tfí b;sßlsßï
l%ufhka j¾Okh fõ' Tfí uqo,a b;sß lr wdfhdackh
Tnj h:d ;;ajhg m;a lsÍug Woõ
lsÍug Tn olaIfhla úh hq;= ke;' Tn ±k.; hq;af;a
fõ'
uq,sl lreKq lsysmhla iy Tfí uQ,H lghq;= ms<sn|
úplaIKYS,S ùug we;s wêIaGdkh muKs'
yÈis wjia:d i|yd Tn uqo,a ;nd .ekSug j. n,d .kak'
Tng ljod fyda Tnf.a yÈis wruqof,ka fldgila
Tfí uqo,a Tn fjkqfjka ls%hd lrk úg ia:djr wdodhula
Ndú;d lsÍug isÿjqjfyd;a" yels blaukska th kej;
Wmhd.; yelsh' ksoiqkla jYfhka Tfí uqo,a hï
by<g .kak' Tnf.a b;=reï j,ska udi 2l uqo,a
ld,hla i|yd Ndú;d lsÍug hful= uqo,a b,a,.;a úg
ixÑ;hla iEu úgu mj;ajdf.k hdu ;=<ska fuu
Tyq Tng wjidkfhaÈ fmd,S uqo,;a iu. ,nd.;a uqo,a
wkfmalaIs; wjia:djkag uqyqK§ug Tng WmldÍ fõ'
kej; ,nd fokq we;' ke;fyd;a Tn zz,dNdxYZZ f.jk
óg wu;rj uqo,a ixÑ;hla u.ska Tn Kh nrg jeàfï
iud.ul fldgia ñ,g .kafka kï iud.u Tng
iïNdú;dj wvq lrhs'
bmehSïj,ska fldgila jd¾Islj f.jkq ,nhs'
15
tneúka fmrksñ wjodku ^Default Risk& iy Woaoukh NSB b;sß lsÍfï .sKqul re' 1"000la jir úiaila i|yd
fya;=fjka ld,hdf.a wejEfuka ñ,§ .ekSfï Yla;sh b;sß lr Wmhd .; yels re' 6"335l uqo,g idfmaCIj
jvd;a ishqï f,i wysñ ùu ksid Tn zzwdrlaIs;ZZ hehs wdfhdaclfhl= úiska wdmiq f.ùfï wjodku rys;
is;k b;=reï ;ekam;=o t;rï wdrlaIs; fkdfõ' Tn NdKAvd.dr ì,am;la i|yd tu re' 1"000 wdfhdackh
Tfí uqo,a ish,a,u b;sßlsßfï .sKqul Ⱦ> ld,hla lrhs kï' tuÕska Tyqg re' 16"520la jir 20lÈ Wmhd
;siafia ;nkafka kï" Tn Wmhk fmd,sh WoaOukh .; yels jk w;r tuÕska NSB b;sß lsÍfï .sKqug jvd
iuÕ fkd.e,fmk neúka Tng ie,lshhq;= ñ,§ re' 10"185l uqo,la jeämqr ,efí' tfukau re' 6"280l
.ekSfï Yla;shla wysñ úh yelsh' WodyrKhla f,i uqo,la WoaOukhg jvd by<ska Wmhd.; yelsh'
Tn 1980 § tka'tia'î b;sß lsÍfï .sKqul re 1000la
wdfhdackh lr jir 20la i|yd idudkH b;=reï wjodkï ±ßh yels wdfhdaclfhl= úiska 2002 cq,s 01 Èk
wkqmd;h jk 9'67]l fmd,shla Wmhd we;akï Tnf.a iïm;a nexl=fõ fldgia re' 1"000la úhoï fldg ñ,g
b;sß lsÍfï .sKqfï b;sß jk uqo, remsh,a 6"335la jk .;af;a kï 2018 cq,s 2 Èk jk úg jir 16l ld,hla
w;r tuÕska Tnf.a ñ,s§ .ekSfï Yla;sh re' 3"905 mqrdjg Wmhd.; yelsj ;snq uq¿ uqo, re' 388"829ls'
^10"240 - 6"335& lska my< jefÜ' ^thg m%d.aOk ,dN" ,dNdxY iy m%ido fldgia 403la
we;=<;a fõ'& re' 36lg ñ,È .;a fldgil ñ,
Guide To
th yßhg mdka f.ähla ñ, § .ekSug lrk b;sßhla yd re' 302'70la f,i 2018 cq,s 2 jk Èk jk úg jeä ù
iudk jk w;r jir 20lg miq Tn tu uqo,a iy wjqreÿ ;sfí' tneúka hï wjodkula .ekSu iy ksis fldgia
20lg jeä ld,hla Wmhd .;a fmd,sh wdmiq .;aúg" tu ñ,È .ekSu$f;dard .ekSu ksid tu wdfhdaclhdg
uqo,g ñ,§ .; yelafla mdkaf.äfhka wvla muKla re' 372"000lg wêl uqo,la Wmhd .; yels úh'
nj Tng fmkS hhs' §¾> ld,hla ;siafia jeämqr Wmhd
.ekSu i|yd Tfí uqo,a j,ska fldgila wdfhdackh ta yd iudkj" Tn 2002 ckjdß 2 jk Èk we'fvd' 100
lsÍug wjYH jkafka fï ksidh' th wjqreÿ ;=kla fyda ^1 USD @ re' 93'39 } re' 9"339& wdfhdackh lrñka wem,a
Bg jeä ld,hla i|yd wdfhdackh l< hq;=h' ta w;ru bkafldamf¾Ika ys fldgia y;rla ^04la& ñ,g .;af;a
wkfmalaIs; wjYH;dj,g uqyqK §u i|yd m%udKj;a kï jir 16la ;=< uq¿ fldgia ixLHdj 56 olajd by<
uqo,la muKla b;sß lsÍfï .sKqfï ;nd .ekSu iEfya' hk w;r ^m%ido fldgia ,eîu fya;=fjka& tys uq¿
jákdlu we'fvd' 10"735'20 ^1 USD @ re' 157 }
re' 1"685"426& ls' fufia jákdlu by< hkq ,nkafka
wdfhdack 2002 jif¾ weußldkq fvd,¾ 23'30j mej;s wem,a
wdfhdackh hkq wkd.; m%;, s dNhla iud.fï fldgil ñ, 2018 jk úg weußldkq fvd,¾
W;amdokh lsÍu i|yd §¾> ld,hla 191'70la olajd by< f.dia we;s ksidfjks' fufia fyd|
;sifa ia lrkq ,nk j¾;udk fldgia lsysmhla ñ,È f.k r|jd .ekSfï Wmdh ud¾.h
mßfNdackfha lemlsÍuhs' tuÕska wkq.ukh lsÍu ksid Tfí ðjk rgdfõ úYd, fjkila
wdfhdaclhdg m%;, s dN ,efnkqfha ^1& isÿl< yelsh'
^igyk ( o;a; ,nd .ekSfï wmyiqj ksid jir 20la fjkqjg 16la
uqo,a wdfhdackfha ld, iSudj i|yd Ndú;d lr we;'&
^2& wfmalI a ;
s WoaOuk wkqmd;h
fjkqfjka ^3& wjodkï tkï
wkd.;h ms<n s | wúksYÑ
A ;dj fjkqfjka' wdfhdackh hkq
Tfí uqo,a j¾Okh lr .ekSuhs' wdfhdackhla iam¾Yh l<
yels j;alï ^mY= iïm;a" r;a;rka iy foam< iy Tfíu
jHdmdrh jeks& iy wiamDYH j;alï ^Khlr" tall Ndr iy
fjk;a jHdmdrhl fldgia jeks& úh yelsh'
16
ixhqla; ^je,a& fmd,sh Tfí
úYsIaG;u$fyd|u ñ;=rdh
WoaOukhg tfrysj igka lsÍug we;s f,dl=u wdhqO jkafka
1' ixhqla; fmd,sh ^je,a fmd,sh&
2' Tn úY%du hdug fmr Tfí j;alï j¾Okh ùug Tn úiska fok ld,h
3' WoaOukhg jvd by<ska fldmuK m%;s,dNhla ,nkafkao hkak'
udislj remsh,a 287 ne.ska jir 30la i|yd jd¾Isl fmd,S wkqmd;h 12] ^fmd,S uqo, je,a fmd,S l%uhg .sKqug ner
lrhs& wdfhdackh lrhs kï jir 30lÈ re' 1"003"054l uqo,la Wmhd .; yelsh' jir 30l ld,h i|yd Tn b;=re lrkq
,enqfõ re' 103"320la ^287 x udi 360& jqj;a" Tnyg jeämqr ,enqK re' 899"734 jkqfha fmd,sh u; Wmhk ,o fmd,sh
fõ'
72 kS;sh ±k .kak ( jd¾Isl fmd,S wkqmd;h Ndú;fhka 72 hk w.h fnÿ úg ,efnk ms<s;=frka lshkq ,nkafka"
Tfí wdfhdackh fo.=K lsÍug fldmuK ld,hla .;fõo hkakhs' ksoiqkla f,i Tng ,efnk fmd,s wkqmd;h
6]la kï ^72$6& túg Tnf.a uqo, fo.=K lsÍug jir fod<yla .; fõ' tfukau Tng 12]l fmd,S wkqmd;hla ,efí
kï ^72$12& túg uqo, fo.=K lsÍug .;jkafka jir 6la muKs' jvd;a jeo.;ajkafka WoaOuk fõ.h wNsnjd hk
m%;s,dNhla ,nd.; yelso hkakhs ^jd¾Isl fmd,s wkqmd;h - WoaOuk fõ.h&' WoaOuk fõ.h wNsnjd ,efnk
m%;s,dNh jeäjk ;rug Tnj Okjf;la jk fõ.ho jeäfõ'
17
iuyr wdfhdack i;H ùug ;rï Kh fY%aKs.; lsÍu f;areï .kak
fyd| ke;
iuyr wdfhdack i;H ùug ;rï fyd| ke;s w;r Kh fY%aKs.; lsÍu uÕska wdh;khla úiska fmdfrdkaÿ
tajdhska mßiaiï ùu uÕska Tng úYd, w,dN uÕyrjd jQ fmd,sh iy uQ,sl f.ùu ldf,daÑ; mokula u;
.; yel' msßóv fhdackd l%u jeks blaukska wdmiq f.ùfï yelshdj ms<sn| m%fõYfuka ilia lrk
fmdfydi;a jk fhdackd l%u j,ska j<lskak' ^Tn ,o iajdêk u;hla ms<sìUq lrhs' fjk;a jpkj,ska
fuu fhdackd l%uhg jeä idudðlhka y÷kajd lsjfyd;a fmrksñ wjodku ^Default Risk& .ek fuhska
ÿkafkd;a Tng f.ùug Tjqka fmdfrdkaÿ fõ'& lshfõ' fmrksñ wjodku hkq Kh .eKqïlreg wod<
fmd,s uqo, yd uQ,sl uqo, kej; wdmiq f.ùug fkdyels
rEmjdysks fj<| ±kaùï" mqj;am;a ±kaùï iy ùuhs'
m%j¾Oklrejkaf.ka ^úl=Kqïlrejka& ,efnk ÿrl:k
weu;=ï j,ska Tfnka b,a,d isákafka úúO wdfhdack Kh fY%aKs.; lsÍfï tackaisfha u;h uyck;djf.a
úl,am iy uQ,H fiajd m%j¾Okh lr .ekSuhs' hym; Wfoid m%jD;a;s udOHj, m< fõ' fY%aKs.; lsÍu
w,dN fkdfõ hehs lshdfokq ,nk iy;slhla fkdfõ'
wjodkï meyeÈ,s lsÍu i|yd Tng iajdëk f;jk iq/l=ïm;a ñ,§ .ekSu" úlsKsu fyda r|jd ;nd .ekSu
md¾Yjhla wjYH fõ' úl=Kqïlrejkaf.a l;dj úYAjdi i|yd ks¾foaYhla o fkdfõ'
fkdlrkak' Tng fndfyda úg wefik jpk fm<la
jkqfha zzTfí wdfhdackh iy;slhsZZ hkakhs' Tnf.a tajd yqfola fmrksñ wjodku ms<sn|j fokq ,nk
wdfhdackh iy;sl jkafka flfiao hkak Tn wid u;hkah' Y%S ,xldfõ uyck uqo,a$;ekam;= b,a,d isák
±k.; hq;=hs' fya;=j jkafka" Kh .eKqïlreg muKla ish¨u nexl= iy uQ,H iud.ï i|yd Kh fY%aKs.; lsÍu
iy;slhla ,ndÈh fkdyel' ukao Kh.e;shd flfia wksjd¾h fõ' ;ekam;= tla/ia lrkq ,nk ´kEu uQ,H
fyda Kh kshñ; Èkg wdmiq f.ùug kS;Hdkql+,j ne`È wdh;khl Kh fY%aKs.; lsÍu ±k .ekSug$b,a,Sug
isák neúks' Kh.e;shd meyer yßkq ,enqjfyd;a túg Tng whs;shla we;s w;r Kh fY%aKshla fkdue;s lsisÿ
Kh wdmiq f.jk njg iy;slhla Èh yelafla uQ,Huh uQ,H wdh;khl wdfhdackh fkdlrkak'
jYfhka Yla;su;a f;jk md¾Yjhlg muKs' Khla
fyda wdfhdackhla iy;sl lr we;akï" f;jk Kh fY%aKs.; lsÍï ksl=;a lrkq ,nkafka Kh fY%aKs.;
md¾Yjhla úiska ,nd fok wemh fldkafoais úrys; lsÍfï wdh;k ^CRAs& úisks' fujeks wdh;k
iy wdmiq yerúh fkdyels" ish¨ ;;ajhka hgf;a iq/l=ïm;a yd úksuh fldñIka iNdfõ (SEC) úIh
n,d;aul l< yels úh hq;=h' fjk;a jpk j,ska m:hg$wêCIKhg wh;a fõ' fï jk úg" *sÉ f¾áka
lsjfyd;a" Kh.e;shd meyer yßk úg wemlrhg .re ,xld ,sñgâ ^t*a'wd¾'t,a& iy whs'iS'wd¾'ta' ,xld ,sñgâ
fkdlsÍug ud¾.hla fidhd .ekSug wemlreg fkdyels hk wdh;k folla iq/l=ïm;a yd úksuh fldñIka
úh hq;=h' iNdfõ ,shdmÈxÑ ù Kh fY%aKs.; lsÍï ,nd fohs'
úl=Kqï Wml%u j,g uq,d fkdjkak' bÈßm;a lrk ,o Kh fY%AKs.; lsÍu u.ska Kh ,nd.;a md¾Yjhg
wdfhdack WmlrK ms<sn|j fyd¢ka fidhd n,d iïnkaO fmr ksñ wjodku ueksh yels w;r wfkl=;a
wdfhdackh lsÍug fmr" mj;sk wjodkï fidhd .kak' idfmaCI fY%AKs.; lsÍï fyda wfkl=;a ish¨u fY%aKs.;
iajdëk úYAf,aIlhskaf.a m¾fhaIK jd¾;d iy Kh l< WmlrK iuÕ ikaikaokh l< yel' mßudKfha
fY%aKs.; lsÍu wdÈh ,nd § Tnj ±kqj;a lsÍug wjHdc by<skau we;s AAA(lka) fY%aKs.; lsÍu uÕska woyia
uQ,H wdh;k leue;af;ka ls%hdlrkq we;' lrkafka Kh .kq ,nkakdf.a meyer yeÍfï wjodku
w;sYhska wvq jk njhs' ;jo hful= mßudKfhka my<g
±kqj;a ;SrKhla .ekSug Tn ld,h ,nd .kak' jvd;au hkafka kï fmrksñ wjodku l%ufhka jeä fõ'
jeo.;a foh kï" Tn wdfhdackh l< hq;af;a ^fY%AKs.; lsÍfï mßudKhka iy tajdfha w¾: ±laùu 1
n,m;%,;a kshdukh lrk ,o uQ,H wdh;kj, muKs' jk j.=fõ ±lafõ&' Kh fY%aKs.; lsÍug wu;rj"
flfia fj;;a" m%;s,dN fl;rï wdl¾YKsh jqj;a th fY%aKs.; lsÍfï wdh;k úiska iúia;r Kh úYaf,aIK
n,m;%,dNs kshdukh lrk ,o uQ,H wdh;khla jd¾;djla m%ldYhg m;a lrkq ,efí'
fkdfõ kï Tn .kafka úYd, wjodkuls'
ia:djr wdodhï WmlrKj, j, ;u uqo,a fhdojk
;jo jHdc iy;sl ,nd foñka Tfí uqo,a ,nd .; yels fndfyda wdfhdaclhskag Tjqkaf.a wdfhdackfha iïmQ¾K
m%isoaO ixúOdk ksfhdackh lrk nj lshd isák fyda w¾O jYfhka wysñ ùfï fmrksñ wjodku
mqoa.,hska ms<sn|j b;d úmrfuka isákak' wdfhdackh ;lafiare lsßug yd tajd ikaikaokh lr ne,Sug
lsÍfuka miq" Tfí wdfhdack b,lal imqrd .ekSu l%uhla fkdue;' wjodkï rys; rcfha ne÷ïlr yer
i|yd wjYH m%;s,dN Wmhk njg;a Tfí wjodku fjk;a ´kEu wdfhdack WmlrKhl hful=
bjiSfï uÜgu ;=< ;sfnk nj;a iy;sl lsÍu i|yd wdfhdackh lrk úg" fmrksñ wjodku wka;¾.;j
Tn ksrka;rfhka ;u wdfhdack wêlaIKh l< hq;=h' ;sfí' fmrksñ wjodku hkq nexl= b;sß lsßï iy
fj<|m, fmd,s wkqmd; iy fldgia fj<|m, ia:djr ;ekam;=" wdh;ksl ne`ÿïlr fyda Khlr"
fufyhjk m%jK;d ms<sn|j ks;ru ±kqj;a ùu ;=<ska rlaIK jkaÈ iy uQ,H iud.ïys ;ekam;= j,g f.ùug
Tfí wdfhdack ms<sn| ksis wêCIKhla l< yelsh' ne¢ isák fmd,sh iy uQ,sl uqo, kej; f.ùug
wfmdfydi;a ùuhs'
18
Y%S ,xldj i|yd Kh fY%AKs.; lsÍfï mßudKh
Kh fY%aKs.; ks¾jpkh
lsÍu
hful= úiska nexl= ;ekam;=jl" uQ,H iud.u Investment Grade
;ekam;=jl" wdh;ksl ne`ÿïlrhl" Khlrhl fyda
rlaIK Tmamqjl wdfhdackh lrk wjia:djkays" AAA(lka) by<;u Kh .=K;aul Ndjh AAA’ fY%aKs.; lsÍï u.ska
wdfhdaclhskag Kh fY%aKs.; lsÍu Ndú;d lr tu Kh wjodku ms,sn| wju wfmalaIdj olajhs' fuu Kh
fY%aKs.; lsÍu lrkq ,nkafka uQ,Huh ne¢ï l,g
wdfhdackfha wjodku ;ukaf.au wjodkï bjiSfï fõ,djg f.ùu i|yd iqúfYaIS Yla;su;a Odß;djla we;s
uÜgug .e,fmkjdo hkak ;SrKh lssÍug iy ,nd úg muKs' fuu Odß;dj i|yd wkd.;fhaÈ wfmaCId l<
fok m%;s,dN" .kq ,nk wjodkug idfmaCIj yels isÿúï wys;lr f,i n, fkdmdhs'
Kh fY%aKs.; lssÍu .ek fkdokakd wdfhdaclhskag A+(lka) by< Kh .=Kd;aulNdjh' ‘A’ fY%AKs.; lsßï uÕska
wdfhdack ;SrK .ekSug isÿjkafka wdh;kfha A (lka) Kh wjodku ms<sn| wvq wfmalaIdjla olajhs' uQ,H
A-(lka) ne¢ï ksis l,g f.úfï yelshdj Yla;su;a f,i
ckms%h;djh u;hs' Y%S ,xldfõ wdfhdaclhskaf.ka ie,fla' flfia fj;;a fuu Odß;dj by; ±lajq
nyq;rhlg we;af;a wdfhdack wjodku ms<sn| wmeyeÈ,s fY%AKs.; lsÍïj,g jvd wd¾Ól ;;ajhkays
wjfndaOhls' th tfia jkafka" Tjqka ;u wdfhdack fjkiaùï j,g f.dÿre úh yelsh'
19
wdfhdackh lsÍfï wjodku ±k .kak
20
wjodkï wju lsÍu i|yd Tfí wdfhdack m%d.aOk fjf<|fmdf<a wdfhdackh
úúOdx.SlrKh lrkak'
úúO j;alï mx;sj, úúO uÜgïj, wjodkï iy
lsÍfuka ,efnk m%;s,dN
m%;s,dN ,laIK we;s w;r tajd ld,h;a iuÕ tlu
fj<|m, ;;ajhka hgf;a jqj;a fjkia f,i yeisf¾' m%d.aOk ,dN ,nd .ekSu
1.
tneúka tla j;alï mka;shl OKd;aul ^Positive&
fldgia" Khlr fyda tall Ndr jeks ,ehsia;=.;
ls%hdldß;ajh uÕska ;j;a j;alï mka;shl RKd;aul
iq/l=ïm;a j, wdfhdackh lsÍfuka b;=reï .sKqï iy
^Negative& ls%hdldß;ajh uÕyrjd .; yelsh' tneúka
ia:djr ;ekam;a j,g jvd jeä È.= ld,Sk m%;s,dN"
wdfhdaclhska j;alï mka;s yryd iy tlS j;alï mka;s
m%d.aOk ,dN iy ,dNdxY f,i ,nd .; yelsh' È.=
;=< ;jÿrg;a úúOdx.SlrKh l< hq;=h'
ld,Skj iq/l=ïm;a ñ, .Kka WoaOukh blaujd hhs'
Tfí wdfhdack l<U (Investment Portfolio) ks;sm;d
iudf,dapkh lrkak'
Tng wjYH jQ úúOdx.SlrKh wod< wdfhdack l<U
uÕska imhk nj iy;sl lsÍu i|yd Tfí l<U
ksrka;rfhka iudf,dapkh lrkak' Tfí wdfhdack
l<fò m%;s,dN l<ska msysgqjd.;a wfmaCIs; m%;s,dN
wkqmd; iuÕ .e<fma±hs ks;ru ikaikaokhl
fhfokak'
28 11 4 wjqreÿ .Kk
Tfí mrud¾:h úh hq;af;a ia:djr ;ekam;= jeks wju fulS wdfhdack iq/l=ïm;a" uq,H wdh;khlska Khla
wjodkï úl,amhla i|yd wdfhdackh lsÍu fkdj" Tn ,nd .ekSfïÈ wemlrhla f,i Ndú;d l< yels fõ'
ord .ekSug leu;s wjodkug wkql+,j yels Wmßu
m%;s,dN ,nd .ekSuhs' fuh l< yelafla Tn ta
iïnkaOj bf.kSug iy jD;a;Sh Wmfoia ,nd .ekSug
leu;s kï muKs' tfia fkdfõ kï" Tn fkd±kqj;aju
wjYH m%udKhg jvd jeä wjodkula .ekSu ksid
fndfyda wdfhdaclhska fuka uqo,a wysñ lr .kq we;'
21
Tn wdfhdack WmfoaYlfhl= f;dard .ekSug fmr
wdfhdack isÿ lsÍfï§ jD;a;Sh Wmfoia hïlsis fidhd ne,Sula lrkak' n,m;%,dNs jD;a;Sh
,nd .kak' wdfhdack WmfoaYlhskaf.a ,ehsia;=jla i|yd Tng
iq/l=ïm;a yd úksuh fldñIka iNdj yd iïnkaO úh
yelsh' ke;fyd;a wdfhdack id¾:l lr.;a i.hl=
wdfhdackh lrk úg" wdfhdack úfYaI{hl=f.ka iuÕ l;d lrkak' flfia fj;;a lsisu úfYaI{fhl=
jD;a;Sh Wmfoia ,nd .kak' Tyq by< fldñia uqo,a wkaO f,i úYajdi fkdlrkak' Tyq$weh fldñia uqo,la
miqmi yUd fkdhk" fyd| w;S; jd¾;djla" by< ,nd .ekSfï wruqKska Tyqf.a$wehf.a ksIAmdok
ksmqK;djhla iy ±ä wdpdr O¾u moaO;shla yd jD;a;Sh úlsKsug W;aidy lrhs' úúO woyia ,nd .ekSfuka miq
yeisßï j, m%ñ;Skag ne£ isák mqoa.,fhl= úh hq;=h' Tfíu ±kqj;a ;skaÿj ms<sn|j úYAjdi lrkak' Tfí
Tn ðú; ld,h mqrdu lrk ,o b;sß lsÍï iqugj iy wdfhdack f.dvk.d .ekSug Wmldß jk wdfhdack
wdl¾YkSh f,i úl=Kqïlrefjl=g Ndr fkdÈh hq;=h' ta WmfoaYk iud.ula ^fndfyda úg fldgia ;e/õlrejl="
yd iudkj" Tn lsisúfgl;a Tfí uqo,a fl,skau wruqo,a l<ukdlrefjl= fyda Okh l<ukdlrefjl=
wdfhdack WmfoaYlfhl=g Ndr fkdÈh hq;=h' ta f,i úia;r lsÍu& f;dard .ekSu wdfhdaclfhl= f,i
fjkqjg" úYd, ms<s.;a nexl=jla jeks Ndrlrefjl= Tn .kakd jeo.;a ;SrKhls' Tn kjlfhl= fyda jir
^Trustee& Ndú;d lrkak' fuysÈ WmfoaYlhd Tfí .Kkdjla wdfhdackh lr we;ao hkak .eg¿jla
;ekam;= fyda uqo,a wdmiq .ekSu Rcqju yiqrejkafka fkdjk w;r tu ksid m%Yak weiSug lsis úfgl;a miqng
ke;s ksid fuh jxpdjg we;s wjia:d wvq lrhs' fkdjkak' Tn fjfyi uykaisfhka Wmhd .;a uqo,a
Tng úYAjdi l< yels iy fyd| ye`.Ssulska jevl< yels
wdfhdack WmfoaYlfhl= iuÕ wdfhdackh lsÍug
;SrKh lsÍug fmr Tn weish hq;= m%Yak lsysmhla ;sfí'
22
6 Okh l<ukdlrKh
(Wealth Management)
Okh$iïm;a l<ukdlrKh hkq wdfhdaclfhl= is;=ú,a,l miqfõ' f,dalfha rka yd foam<j, ñ, lvd
wdfhdack l<Ulg fhduq lsÍuhs' th fldgia f;dard jeá we;s wjia:d .Kkdjla ;sfí' tjeks j;alï
.ekSu fyda olaI f,i wdfhdackh lsÍu fkdfõ' fyd¢ka wjidkfhaÈ Tjqkaf.a uq,a ñ,È .ekSfï ñ,g jvd
úúOdx.SlrKh jQ wdfhdack l<Ulg jvd flakaø.; jq ie,lshhq;= ;rï wvq ñ,lg wf,ú lsÍug isÿúh'
l<Ula mdvq ,eîfï wjodkulg uqyqK fohs' úúOd.SlrKh jQ j;alï mx;sj, l<Ula iy tla tla
j;alï mka;sh ;=< ;jÿrg;a úúOdx.SlrKh lsÍu
Okh l<ukdlrKh wdrïN jkafka Tng wjYHh foa wjodkï l<ukdlrKh lsÍug Wmldß jkafka by; lS
wjfndaO lr .ekSfuka" fj<|m,j,a wjfndaO lr lreKq ksidh' th Tng wd¾Ól jYfhka le,ô,s iys;
.ekSfuka iy Tfí wdfhdack l<fò m%d.aOkh iq/lSu ld,j,§ wdfhdackh lsÍug iy j;alï mx;s lsysmhlg
iy wkd.; j¾Okh w;r ;=,khla fidhd .ekSfuks' muKla wêl f,i wdfhdackh lsÍfuka we;sjk
Okh l<ukdlrKh lsÍu hkq blaukska fmdfydi;a wjodkfuka Tnj j<lajd .ekSug WmldÍ fõ'
ùu fyda fldgia fj<|fmdf,a iufmalaIkh
^Speculation& lsÍu fkdfõ' Okh l<ukdlrKh hkq ;ks wdfhdaclfhl= i|yd wdfhdack l<U úl,amhka"
Tnf.a wd¾Ól iuDoaêh i|yd fyd¢ka hd hq;= .ukls' j;alï mka;s lsysmhlska iukaú;úh yelsh'
ñksiqka Okj;ajk úg Okh l<ukdlrKh lsÍu yd WodyrKhla f,i rcfha NdKAvd.dr ì,am;a iy
r|jd .ekSu jvd;a ixlS¾K fõ' ne÷ïlr jeks ia:djr wdodhï WmlrK" ,ehsia;=.;
wdh;ksl Kh WmlrK" foaYsh yd úfoaYSh ,ehsia;=.;
fldgia iy uqo,a yd uqo,aj,g wdikak j;alï'
j;alï fjka lsÍu iy l<U
úúOdx.SlrKh fuu ish¨ j;alï mka;s myiqfjka uqo,a njg
mßj¾;kh l< yelsh' iud.ï fldgia j,o Tng mka;s
folla ;sfí' tkï j¾Ok fldgia ^Growth Stocks& iy
wdfhdackh lrk úg" ;ks wdfhdaclfhl= iEu úgu wdodhï fldgia ^Income Stocks& fõ' ia:djr wdodhï
wdfhdack l<Ula ;nd .; hq;=h' thska woyia lrkafka m%jdyhla imhk neúka wdodhï fldgia wvq wjodkï
Tyq fyda weh úiska ;u ;;ajhkag .e,fmk iuia: iys; fõ' tkï fjf<|fmd< my; jeá we;s úg mjd
l<fò wdfhdack ,laIK i|yd úúO jQ j;alï mka;s ,dNdxY ,efí' Tfí l<fUys hï øjYS,;djhla ;sìh
iy iq/l=ïm;a we.hSug ,la l< hq;= njhs' wdfhdack hq;=h' iïu;h kï uqo,a fjf<|fmdf,a ^Money
l<U úúOdx.SlrKh wdfhdaclhskag úkdYldß Market& fyda blaukska uqo,a bmhsh yels WmlrKj,"
wdfhdack m%;sm;a;s j<lajd .eksug Wmldß fõ' udi 3-6la i|yd Tfí úhoïj,g iß,k uqo,la ;nd
.ekSuhs' Bg wu;rj" Tfí wdfhdack l<Ug foam<" rka
fndfyda úY%dñlhka ;u uqo,a j,ska jeä m%udKhla jeks jákd f,day jeks wvq øjYs, j;alï o we;=<;a úh
l<lg by; nxfldf,d;a jQ lsishï uQ,H iud.ul ;nd yelsh' úúO úl,am wdfhdack jk mqoa.,sl iud.ïj,
;snQ nj ljqre;a okakd lreKls' Tjqka uQ,Huh jYfhka fldgia o ^Private Equity& fuhg we;=<;a úh yelsh'
úkdYhg m;a jQ w;r Tjqkaf.a ffjoH úhoï mjd mshjd jeo.;a jkafka úúO j;alï mka;sj, wjodkï iy
.ekSug fkdyels jQ w;r wjidkfhaÈ ish,a, wysñ úh' tajdfha m%;s,dN ,laIK iyd tajd w;r mj;sk iy
fuhska bf.k .; hq;= mdvu jkafka zzTfí ì;a;r iïnkaO;djhhs' ksoiqkla f,i fmd,S wkqmd; by< hk
ish,a, tl l+vhlg fkdoukakZZ hkakhs' fjk;a jpk úg fldgia ^iy foam<& fj<|m, my; jefÜ' fmd,S
j,ska lsjfyd;a úúOdx.SlrKh jQ l<Ul wdfhdackh wkqmd; my; jefgk úg Bg m%;súreoaO foh isÿfõ'
lsÍu ;=<ska wfmaCIs; m%;s,dN wkqmd;h wvq fkdlr wdfhdack WmfoaYljrhd idlaId;a lr .ekSug W;aidy
Tnf.a wjodku muKla wvqlr .ekSug yelshdj ,efí' lrkafka mq¿,a f,i úúOdx.slrKh jQ wdfhdack l<Ula
fndfyda ÿmam;=ka r;arka i|yd wdfhdackh lrk w;r jk w;r th wkd.; .kqfokqlref.a$wdfhdaclhdf.a
Tjqkag uqo,a wjYH jQ úg tajd Wlia lrk w;r Okj;=ka wkd.; wkfmalaIs;Ndjhg tfrysj Tyqf.a Okh
bvï" ksjdi fyda uy,a ksjdij, wdfhdackh lr;s' wdrlaId lr .ekSug wjia:dj Wodlrfokq we;'
tajdfha jákdlï È.ska È.gu by< h;ehs hk jerÈ
23
wjodkï l<ukdlrKh
24
wkfmalaIs; foa i|yd
7 iqodkï jkak
rlaIKh wod< jkafka hï isÿúula isÿúug fmr Tn th
rlaIKhla .kafka wehs@ wdjrKh lsÍu msKsi rlaIKh ñ,È .;a úg muKs'
rlaIK m%;sm;a;sh ^Insurance Policy&hkq rlaIK iud.u
Tn rlaIKhla .;aúg wkfmalaIs; isÿùï iïnkaO Tng f.úhhq;= ;;ajhka iy fldkafoais hgf;a
uQ,H wjodkï lsysmhla Tn bj;alrhs' rlaIKh hkq úia;rd;aulj úia;r lrk fldka;%d;a;=j fyda kS;suh
wfmalaIs; w,dNhla isÿjqjfyd;a uqo,a f.ùu i|yd ,shú,a,hs' Tng jkaÈ f.jkq ,nkafka tys w,dNh hï
Tnj uQ,Huh jYfhka wdrlaId lr .ekSfï l%uhls' rCIK m%;sm;a;shla u.ska wdjrKh jkafka kï muKs'
uQ,H m%;súmdl fjk;a flfkl=g mejÍfuka
wúksYAÑ;;dj bj;a lrhs' idudkHfhka fuh lrkq rlaIKh uÕska wdjrKh jkafka Tng l,a;shd iQodkï úh
,nkakfka rlaIK iud.ula úisks' fkdyels wjodkï jk neúka th i|yd úYd, uqo,la b;sß
lr .; hq;= fkdfõ' rlaIKlrejkag Tjqkag isÿúh yels
yÈis wk;=rla" .skakla" fidrlula" wikSmhla fyda mdvq ms<sn| ksjerÈj mqfrdal:kh l< yelsh' Tjqka
urKhla fya;=fjka isÿ jq ksYAÑ; w,dNhla i|yd yßhgu fkdokakd kuq;a ;u w;a±lSï iy úúO jQ
rCIK iud.u úiska jkaÈ f.jkafka tlÕ jQ hï ixLHdk o;a; ta ms,sn|j Tjqkag fyd| woyila ,nd fokq
uqo,lg l,a;shd jdßl jYfhka f.jk ,o uqo,la we;' we;a; jYfhkau ´kEu j¾Ihl§ mdvq ,nkafka
u;h' ^fuh jdßlhla f,i ye¢kafõ&' fuu jkaÈ rlaIK Tmamq ysñhkaf.ka b;d iq¿ fldgila muKs'
f;jk md¾Yjhlg o l< yelsh' ^Wod( Tn ßh
meoùfï§ mdf¾ .uka lrk u.sfhl= yemamqjfyd;a& rlaIK iud.ula ish fiajdj imhkafka tlu wjodkulg
Tng ðú; rlaIKhla ;sfí kï iy Tn ñh .shfyd;a" ksrdjrKh jk ish¨ fokd tla/ia lsÍfuks' tla tla
Tfí ðú;h rCIKh lr we;s uqo, Tfí mjq,g f.jkq mqoa.,hdf.ka uqo,a jdßlhla tl;= lsÍfuka rlaIKlreg
,efí' Tfí jdykh fyda h;=re meÈhgo rlaIK rlaIK ixÑ;hla f,i ye¢kafjk wruqo,la /ialr .;
wdjrKhla ;sìh hq;=h' yels w;r thska jkaÈ uqo,a f.úh yelsh'
rlaIK j¾.
ðú; rlaIKh hkq rlaIK iud.ula iy mqoa.,fhl= Tn w;ska hful=f.a fi!LHhg fyda foam<j,g ydkshla
w;r .súiqula jk w;r Tn ñh hk úg Tfí mjq,g fyda fjk;a kï isÿ jQ úg j.lSï rlaIKh u.ska Tng wdrlaIdjla ,nd foa' th
lrk ,o m%;s,dNSkag hï uqo,la f.ùug rlaIKlre fmdfrdkaÿ fõ' wdjrKh lrkafka wfkla mqoa.,hdf.a mdvq muKs' Tn iy Tfí foam,
wkdrlaIs;h' kuq;a j.lSï rlaIKh wfkla mqoa.,hdf.a ydksj,g
j.lsj hq;= ùfuka Tnj wdrlaId lrhs' ksoiqkla jYfhka" Tfí
f.dvke.s,a, bÈfjñka mj;sk úg th lvd jeá mqoa.,fhl=g ;=jd,
isÿjqjfyd;a fuu rlaIKh uÕska tu mqoa.,hdf.a ffjoH úhoï n,d
.kS" Bg wu;rj wk;=r isÿjk wjia:dfõ ydkshg m;a mqoa.,hdf.a nvq
i|yd rlaIK wdjrKh f.jkq ,efí'
fi!LH rCIKh hkq rlaIK Tmamqjg we;=,;a lr
we;s mßÈ we;eï ffjoH úhoï wdjrKh lrhs' l=uk ffjoH ;;ajhka
iy fiajdjka wdjrKh lrkafkao iy l=uk m%udKhlgo hkak Tn
fyd¢ka f;areï f.k we;s njg j. n,d .kak' fndfyda rCIK m%;sm;a;s
tajd wdjrKh fkdlrk foa flfrys jeä wjOdkhla fhduq lrk w;r
rCIKlre iuÕ tjeks foa ms,sn| fyd| idlÉPdjla meje;aùu b;d Tfí /lshdj wysñ jQ úg fyda yÈis wk;=rla fya;=fjka
jeo.;a fõ' tu.ska rCIK iud.u úiska f.ùï meyer yeÍug we;s
wdndê; ;;a;ajhla u; jev lsÍug fkdyels jQ úg wdndê;
bvlv wvqlr .; yelsh'
rlaIKh Tng ta i|yd wdrlaIdj imhhs' Tfí wdndê; ;;ajhg
tfrysj rlaIKh lr we;akï" túg Tfí bmehsï$wdodhï wysñùu i|yd
rlaIK iud.u Tng jkaÈ ,nd fokq we;'
25
rlaIKhla ,nd .ekSfïÈ l< hq;= iy fkdl< hq;= foaj,a
1' fyd|u rlaIK iud.u y|kd .ekSu( Tjqkaf.a Kh fY%aKs.; lsÍu' fldkafoais"
ls%hdj,ska iy jkaÈ f.ùug .;jk ld,h wkqj Tjqkaf.a f.úfï yelshdj i,ld
n,kak' úúO rlaIK iud.ï" ksfhdað;hska" ;e/õlrejkaf.ka ñ, .Kka le|ùï
,ndf.k ikaikaokh lrkak' l,ska rlaIK ñ,§ .;a ñ;=rka fyda Y%S ,xld rlaIK
kshduk fldñIka iNdj ^IRCSL& iuÕ l;d lr wjfndaOhla .kak' úl,am .ek
fyd¢ka is;d n,kak' bkamiq Tfí wjYH;d imqrd,k rCIK wdjrKhla$m%;sm;a;shla
f;dard.kak'
2' rlaIK fldka;%d;a f,ank i|yd ksjerÈ f;dr;=re ,nd fokak' Tn ksjerÈ f;dr;=re
,nd fkdfokafka kï rlaIK iud.u Tfí ysñlï f.jkafka ke;'
4' blauka yd wjxlj jkaÈ ,nd .ekSu lrkak' rlaIK Tmamqj uÕska wdjrKh jk lsishï
w,dNhla Tng isÿjqjfyd;a jydu Tfí rlaIK iud.ug ±kqï fokak' lsishï jkaÈ
,nd .ekSula lrk úg ieuúgu i;Hh mjikak' jerÈ f;dr;=re ,nd §u idmrdê
jrols' Tn idjoH f;dr;=re ,nd fokafka kï Tnf.a ysñlï rlaIK iud.ï úiska
f.jkq fkd,efí'
5' rlaIK iud.fuka jkaÈ b,a,d isàug fmr isÿ jQ fidrlï" wk;=re iy fjk;a ydks
ms<sn|j fmd,sishg jd¾;d lrkak' wk;=r isÿ jQ wdldrh iy foam, wysñ jQ fyda ydks
jQ foa ikd: lsÍug Tng fmd,sia jd¾;djla fkdue;s kï Tng jkaÈ f.ùu rlaIK
iud.u m%;slafIam lrkq ,efí' ´kEu ysñlï mEula i|yd Tn ,sÅ; idlaIs ;nd
.ekSug j.n,d .kak' ^Wod( ffjoH úhoï iy fmd,sia fhduq wxlh& Tfí jkaÈ
.Kkh lsÍu i|yd rlaIK iud.ug jeo.;ajk f;dr;=re Tn úiska iemhsh hq;=h'
6' rlaIK iud.u Tng jkaÈ f.ùu widOdrK f,i m%;slafIAm lr fyda Tng m%udKj;a
jkaÈ uqo,la ,nd § fkdue;s nj Tn is;kafka kï" Tng rlaIK iud.ug meñKS,s
l<yelsh' rlaIK iud.u Tfí meñKs,a, i,ld ne,Su m%;slafIAm lrkafka kï fyda
rlaIK iud.u Tfí meñKs,a,g idOdrK m%;spdrhla olajd fkdue;snj Tn is;kafka
kï Tng IRCSL fyda Y%S ,xld rlaIK Tïnâiauka fj; meñKs,s l< yelsh' Tjqkaf.a
fiajdjka fkdñf,a imhkq ,efí'
26
8 Tnf.a úY%du .ekSu i|yd
ie,iqï lsÍu
;ekam;= j,ska iukaú; fõ' B'mS't*a' iïnkaOj we;s
úY%du hdug ie,iqï lrkafka wehs@ .eg¿j kï th idudðlhskag 1980 isg 2017 olajd
ld,h ;=< idudkHfhka 11'5]l muK wvq m%;s,dNhla
úY%du .ekSu hkq Tn iïmq¾Kfhkau jev lsÍu ,nd § ;sîu iy B'à't*a' úiska Bg;a jvd wvq
kj;ajk iy tu.ska udkj m%d.aOkfhka ,efnk m%;s,dNhla ,nd § ;sîuhs' ^flfia fj;;a" ðú;
wdodhu ^jegqm" jD;a;h S fyda jHdmdßl wdodhu& rlaIKh iy ffjoH úhoï jeks fjk;a m%;s,dN i|yd
iïmq¾Kfhkau k;rjk wjêhhs' fndfyda wh úY%du Tn fuysÈ iqÿiqlï ,nhs' tho wruqo,g odhl jk ld,
.ekSu i|yd l,a;h s d ie,iqï fkdlrk ksid jev lsÍu iSudj ;=< muKla fõ'&
iïmq¾Kfhkau k;r fkdlr;s' idudkH úY%dñl jhig
miqj;a Tjqkg a È.gu jev lsÍug isÿfõ' úêu;a 1980 isg 2017 olajd ld,h ;=< idudkH jd¾Isl
/lshdjla i|yd Y%S ,xldfõ úY%du hdfï wju jhi WoaOukh 10'4]la f,i igyka jk w;r tu ld,
wjqreÿ 55ls' ñksik
q a iafõÉPdfjka úY%du hhs ^wju úY%du isudj ;=< 1'1] ^11'5] - 10'4]&l ;rï l=vd ienE
jhig fmr b,a,d wiaùu fyda úY%du .ekSu&' tfukau m%;s,dN wkqmd;hla ^Real Return& ,eî we;s nj Tng
leue;af;ka f;drj ^jhi ksid úY%du hdug n, lsÍu" jegfykq we;' fuhska fmkS hkafka Tnf.a fiajd
/lshdfjka bj;a lsÍu fyda wikSm fyda wdndê; ;;ajh ld,h ;=< Tnf.a jegqfmka 23]la jk udisl b;sß lsÍu
fya;f= jka& jev k;r lsÍug n, lsÍuo isÿfõ' m%udKj;a uqo,lg j¾Okh fkdjk njhs' tysÈ Tn
úiska wjika jYfhka wdmiq .kakd uqo, iqj myiq
Tn rdcH wxYfha /lshdjl kshq;= kï úY%du hdfuka úY%duhla i|yd muKla m%udKj;a fõ'
miqj Tng rcfha úY%du jegqmla ysñfõ' úY%du jegqm
,nd .ekSug iqÿiqlï ,enQ úg rdcH wxYfha fndfyda Y%S ,dxlsl Y%u n,ldfhka ie,lsh hq;= m%udKhla
wh úY%du h;s' rcfha úY%du jegqm ms<sn| .eg¿j kï ^27]lg jeä& ie§ we;af;a iajhx /lshdj, kshq;=
^idudkHfhka fiajd ld,h u; mokïj wjika jrg mqoa.,hska iy wúêu;a wxYfha kshq;= fiajlhkaf.ks'
,nd.;a udisl jegqfmka m%;sY;hla& th WoaOukh Tjqkag úY%du jegqma fyda w¾: idOl wruqo,a fhdackd
iuÕ fkd.e<fma' úY%du .ekSfuka jir lsysmhlg miq" l%uhla fkdue;' Tjqkaf.ka fndfyda fofkl=g
tÈfkod ðjk úhoï iy ffjoH úhoï i|yd Tng ;ukaf.au wdodhï ud¾.hla fkdue;sj wdmiq yeß hk
jeämqru uqo,a wjYHh jk fudfyd;l rcfhka f.jkq w;r mjq,a iyfhda.h u; hemSug n, flfrhs' tksid
,nk úY%du jegqm m%udKj;a fkdfõ' Tjqkaf.ka fndfyda fofkla Tjqkaf.a ðú;fha wjika
ld,fhaÈ w÷re wkd.hlg uqyqK § isá;s'
Tn fm!oa.,sl wxYfha /lshdjla lrkafka kï Tfí
jegqfmka 8]la wvq lr fiajl w¾:idOl wruqo,g tuksid" iEu flfkl=u Tyqf.a fyda wehf.a úY%du
^B'mS't*a& hjkq ,efí' Tfí fiajdfhdaclhd úiska Tfí .ekSu i|yd ie,iqï l< hq;=h' th blaukska ls%hd;aul
jegqfmka 12]l odhl;ajhla B'mS't*a fj; ,nd Èh hq;= jk ;rug Tnf.a úY%du b,lalh lrd ,Õd ùfï
w;r Tnf.a jegqfmka 3]l iudk uqo,la fiajl Ndr iïNdú;dj jeä fõ' túg úY%du .ekSfuka miq Tnf.a
wruqo,g ^B'à't*a& iEu udihlu ner l< hq;=h' iEu úY%du jegqm fyda w¾:idOl wruqo,a wdfhdack
uilu Tfí uqo,a b;sß jk nj iy;sl lsÍu i|yd wdodhug m%fhdackj;a tl;= lsÍula fï ;=<ska ,efnkq
B'mS't*a' iy B'à't*a' fj;ska Tfí m%ldY ,nd .ekSu we;' Tng úY%du jegqmla fyda w¾:idOl wruqo,a
ieuúgu jeo.;a fõ' Tn jhi wjqreÿ 55g <Õd jQ úg wdodhula fkd,efnkafka kï" fuu b;sß lsßï iy
B'mS't*a' iy B'à't*a' m%;s,dN i|yd Tnf.a uq¿ odhl wdfhdack uy¨ úh
uqo,a wdmiq ,nd .; yelsh' ;jo" B'à't*a' i|yd Tn i|yd Tng wdrlaIdj
,nd ÿka uq¿ odhl;ajh iy ta i|yd ,efnk m%;s,dN imhkq we;' Tn yd
iEu jir mylg jrla wdmiq ,nd .; yelsh' wruqo,a Tfí hefmkakka
foflysu wdfhdack m%;sm;a;sh uÕska wjOdkh fhduq kv;a;= lsßug yelsjk
lr we;af;a idudðlhskag È.= ld,Sk Okd;aul ienE mßÈ úY%du hk úg Tng
m%;s,dN wkqmd;hla ,nd §u jk w;r wruqof,a fldmuK wdodhula
wdrlaIdj iy;sl lsÍu iy uqo,a wdmiq f.ùu iy wjYH ±hs Tnf.ka
wruqof,a wfkl=;a úhoï mshjd .ekSu i|yd m%udKj;a úuid ne,Su jeo.;ah'
øjYs,;djhla mj;ajd .ekSuo jeo.;a fõ' l,a;shd ie,iqï lsÍu"
b;sß lsßu iy
Young OLD
B'mS't*a' wdfhdack l<U rcfha iq/l=ïm;a j,ska ishhg úYajdijka;j
91'3]la fldgia j,ska ishhg 4'2la wdh;ksl wdfhdackh lsÍu" úY%du
Khlrj,ska ishhg 2'1la iy b;sß ishhg 2'4 ia:djr hdfï§ Tfí wjYH;d
imqrd,Sug Wmldß fõ'
27
idfmalaIj wvq fmd,s wkqmd; fndfyda ÿrg bÈßhg
úY%du .ekSu i|yd wdfhdackh lsÍfï mj;ajdf.k hkq we;' ;ekam;= fuka fkdj wdfhdackh
m%Odk wNsfhda. lsÍfï§ fj<|m, wia:djr;ajh fya;=fjka Tfí
wdfhdackfha jákdlu WÉpdjpkh ùfï wjodku Tn
úiska ±ßh hq;=h' Y%S ,xldfõ fndfyda wdfhdaaclhska
m%Odk lreKq ;=kla ;sfí' m<uqj" Tn úY%du hk úg ;ju;a is;kafka tu wjodku iuÕ ðj;aúh fkdyels
Tng wjYH jk wruqof,a m%udKh l=ulao@ Tfí njhs' bÈßhg hkúg th fkdue;sj Tjqkag ðj;a ùug
wdfhdack wdodhu iuÕ ðj;a ùug yelshdj fkdyels jkq we;ehs mejiSu jvd;a ksjerÈ jkq we;'
,efnkafka túgh' úY%du .ekSfuka jir 20la muK wdfhdack l<Ula ;=< mfriaiñka uksk ,o
ðj;a jkq we;ehs is;k flfkl=g uilg remsh,a wjodkulska f;drj Tnf.a wdfhdack b,lal lrd hd
1"000la wjYH kï" WoaOukh fkdi,ld yßñka Tyqg fkdyel' tfia wjodkula fkd.kafka kï Tnf.a úY%du
remsh,a 240"000l wruqo,la wjYH fõ' ^tkï 1"000x12 b,lalh lrd ,Õd ùu i|yd Tfí b;=reï úYd,
x20& uilg re' 100"000la wjYHh jk mqoa.,hl=g jYfhka jeä l< hq;=h' tfia ke;fyd;a Tn wjidkfha
WoaOukh fkdi,ld yßñka uq¿ uqo, f,i remsh,a § wvq wdfhdack w.hla .kakd nj ms<s.kak'
ñ,shk 24la ;sìh hq;=h' Tng uilg re' 200"000la
wjYH kï ðj;aùu i|yd Tng remsh,a ñ,shk 48la 6'5]l jd¾Isl fmd,shla f.jk NSB ys udi 12l
;sìh hq;=h' ia:djr ;ekam;=jla i|yd Tn jir 25la i|yd jirlg
remsh,a 1"000la wdfhdackh lrhs hehs Wml,amkh
fojkqj" Tn uq,skau lrk ,o wdfhdackh ^Initial l<fyd;a Tng wjika jYfhka ,efnkafka re' 58"888ls'
Investment& wysñ fkdú wdrlaId lr .kafka flfiao" idfmaCIj Tn iud.ï fldgia i|yd 60]la iy 40]
ukao wdfhdackh i|yd wjodkï fyda m%;s,dNj, neÿïlrj, wdfhdackh lrkafka kï tu fldgia
wia:djr;ajh ^Volatility& we;=<;a fõ' tkï" Tfí i|yd jirlg 16]l m%;s,dNhla iy ia:djr wdodhï
wdfhdack u.ska wfmalaIs; m%;s,dN fyda m%;sM, WmlrK i|yd 8]l m%;s,dNhla ,nhs kï Tng jir
fkd,efnkq we;' 25;a ;=< re' 150"866la ,efnkq we;' th l,ska i|yka
l< b;=reï fuka 2'5 .=Khla muK fõ'
f;jkqj" Tfí ñ,§ .eksfï Yla;sh Ldokh jk
WoaOukfhka Tfí m%d.aOkh wdrlaId lr .kafka Y%S ,xldfõ fndfyda wdfhdaclhska Wml,amkh lrk
flfiao@ miq.sh jir my ;=< Y%S ,xld mdßfNda.sl ñ, mßÈ fldgia fj<`ofmdf,a wdfhdackh lsÍfï m%Odk
o¾Ylh u.ska ukskq ,nk WoaOukh 4'5] olajd my; wjodku jkafka ;uka wdfhdackh l< uqo, wdrCId
jeá we;' kuq;a tfia jqjo" jir 20la ;=< Tfí uq,a lr .ekSug fkdyelsh hk u;hhs' fld<U fldgia
wdfhdackh 62]la olajd wysñ úh yelsh' fj<|fmd, 2011 § 8]la wysñ jqk w;r miq.sh jir 10
;=< ;ju;a jd¾Islj 17]l idudkH m%;s,dNhla
Y%S ,xlslhka uE;la jk ;=reu by< fmd,S wkqmd; mj;ajdf.k we;' jvd;a nrm;, wjodkï kï
N+la;s ú| we;s w;r úY%du .ekSu i|yd wdfhdackh fj<|fmd, mßydkshl ld, mßÉfÊohla ;=< fldgia
lsÍfï uQ,sl l%uh f,i by< fmd,S f.jk nexl= yd úlsKSfuka Tn Tfí mdvq j,g m%;spdr olajkq we;s
uQ,H iud.ïj, ;ekam;= i|yd mqreÿ ù isáhy' flfia w;r tuÕska fjf<|fmd< h<s ke.sáulÈ jk jdish
fj;;a" oYl foll isú,a hqoaOfha wjidkfhka miq nqla;s úÈh fkdyel' fujeks ;;ajhlg ^fjf<|fmd<
fmd,s wkqmd; 50] blaujd my; jeá we;s w;r my< hdulg& fyd¢ka uqyqK §u i|yd Tnf.a
wdfhdack l<U ;=< fldgia iy ne֕lr hk
foj¾.hu ;sìh hq;=h'
28
tkï ksjdi" Wmfhda.s;d" wdydr iy fi!LH fiajd jeks
úY%du hdfïÈ Tnf.a b;sßlsßï Tfí ffoksl ðjk úhoï i|yd m<uqfjka whjeh .;
keKj;aj l<ukdlrKh lrkak' lsÍu Tng wjYHh jkq we;' fojkqj" b,lal iy
wNs,dIhka i,ld n,kak' uqKqnqrka" úfoaY ixpdr"
úfkdaodxY fyda Bg;a jvd úYd, ñ,§ .eksï fuhg
fndfyda wh ;u jev lrk ðú;fhka jeä ld,hla .; we;=<;a úh yelsh' mqKHdOdr §u fyda Tfí mjq,g
lrkafka Tjqkaf.a wkd.;h fjkqfjka b;sß lsÍugh' Wreuhla ,nd §ugo Tng wjYH úh yelsh' Tng jvd;au
tfy;a b;sß lsßï ms<sn| úkh.rel ùfuka jir jeo.;a jk foa wkqj Tfí wdYdjkag m%uqL;djh §ug
.KkdjlÈ miq" úY%dufhka miq Tn fjfyi j.n,d .kak'
uykaisfhka Wmhd .;a b;sß jQ uqo,a" jev lsÍu iy b;sß
lsÍfï isg úY%du .ekSu iy úhoï lsÍu olajd udreúu Tng .e,fmk uqo,a wdmiq .eksfï Wmdh ud¾.hla
ÿIAlr úh yelsh' Tn úY%du .ekSfuka miq Tng B'mS't*a' ^Withdrawal Strategy& ;SrKh lrkak' Tfí úhoï
B'á't*a' iy mdßf;daIslh úúOdldr jQ wdfhdack l<Ula ie,eiau ilia lr miq Tfí j;alï j,ska ia:djr
i|yd keKj;aj wdfhdackh lsÍu ;=<ska ðú; ld,h wdodhï ud¾. we;slr .kafka flfia±hs fidhd .ekSug
mqrdjgu Tng ðj;a ùug m%udKj;a udisl wdodhula wjYHh jkq we;' úY%du jegqm" udisl ia:djr ;ekam;=
Wmhd.; yels nj jgyd .ekSu w;HdjYH fõ' fmd,Sh jeks foa we;=<;a iy;sl l< wdodhï ud¾.
iqfLdamfNda.s NdKAv ñ,È .ekSu fyda udislj wdodhula lsysmhla ;nd .kak' ksjdi" wdydr" Wmfhda.s;d" .uka"
Wmhd.; fkdyels úhoï ^Tng l,ska ñ,È .; ffjoH úhoï iy rlaIKh jeks wjYH;d fuu.ska
fkdyelsj ;snq foaj,a ñ,g .ekSug fm<ôu& lsÍu ;=<ska wdjrKh l< yelsh' fuu wjYH;d i|yd Tfí wruqo,a
flá ld,Sk ;Dma;shla muKla ,efnk w;r tajd j,ska fjka lsÍu u.ska úfoaY ixpdr fyda w;HjYH fkdjk
yels;dla wE;aj isákak' nyq;r Y%S ,dxlSlhka fujeks NdKAv i|yd uqo,a úhoï l<o" ðú;fha uQ,sl wjYH;d
úhoï rgdjkag yqreù we;af;a Tjqka i;=j we;s wvq uQ,H i|yd Tng ;ju;a uqo,a f.úh yels nj ±k .ekSfuka
idlaCIr;djh ksidfjks' uQ,H iqrlaIs;Ndjh ms<sn| yeÕsula ,nd.; yelsh'
h:d¾:jd§ úhoï ie,eiaula idokak' úY%du hdfuka wkfmalaIs; foa .ek ie,ls,su;ajkak' úhoï ie,eiaula
ðj;a ùu i|yd ie,eiaula ia:dms; lsÍu o jeo.;ah' iy uqo,a wdmiq .ekSfï m%fõYhla i|yd Wmdh ud¾.hla
fuysÈ iunr;djhla mj;ajd.; hq;=h' tkï Tfí ilia lsÍu jeo.;a jk w;r" wkfmalaIs; foa i|yd
b;=reï blauKska bjr lr .ekSug Tng wjYH ke;' iqodkï ùu o jeo.;ah' wdhq wfmalaIdj jeäùu iy
kuq;a Tfí ðú;fha fï ld,h N=la;s ú§fï wjia:dj u. fi!LH fiajd msßjeh by< hdu;a iuÕ úY%du ie,iqï
yeÍugo Tng wjYH ke;' th ksis f,i l<ukdlrKh lsÍfï Wmdh ud¾.hlg ffjoH úhoï o b;d jeo.;a
lsÍug Tng wjYHh neúka Tfí úhoï lrk wdldrh fõ' Tn jhi wjqreÿ 70 blau jQ miq ffjoH rlaIKhla
ms<sn| h:d¾:jd§ úu jeo.;ah' ðú;fha fjk;a wjia:d fkdue;s nj u;l ;nd .kak'
j,È Tn fuu ixl,amh whjehla f,i y÷kajkq ,nk
kuq;a úY%du hdfïÈ th úhoï ie,eiaula f,i ye¢kaúh Tfí Wreuh wdrlaId lrkak' Tnf.a ish¿ ia:djr
yel' ;ekam;= i|yd kï orkafkla ^Nominee& kï lrkak'
tfukau Tyqf.a$wehf.a iylre" iyldßh" mq;d fyda
wjYH;d ^Needs&" wruqkq ^Goals& iy wNs,dIhka ÈhKsh fyda ifydaorfhla iuÕ taldnoaO cx.u .sKqula
^Aspirations& i|yd Tfí úhoï fjka lsÍu Tfí uqo,a ;nd .kak' yÈis urKhlÈ Tfí wdorKshkag fï ksid
m%jdyh l<ukdlrKh lsÍu iy iqjmyiq ðú;hla .; lsisÿ wmyiq;djhka yg uqyqK §ug isÿ fkdjkq we;'
lsÍu i|yd jvd fyd| rduqjla iemhSug Wmldß fõ'
fuh isÿ lsÍu i|yd whs;ulrKh ^Itemizing& jeo.;a
mshjrls'
29
9 ks.ukh
fuu fmd;a msxp u.ska idlÉcd lrkq ,nkafka Tfí uqo,a
l<ukdlrKh lsÍfï§ jvd;a id¾:l jkafka flfiao@ Tfí
uqo,a j,ska jeä uqo,la Wmhd f.k Okh /ia lr .kafka
flfiao hkakhs' Tfí jeäysá ðú;h i|yd Tng ;sìh hq;=
wju uQ,H ±kquo fuysÈ imhhs'
30
10 fhduqj ^wdY%s; .%ka: kdudj,sh&
Frank K. Reilly & Keith C. Brown. 2012. “Investment Analysis and Portfolio Management”
South-Western Cengage Learning.
Jamie Mcintyre. 2009. “Think & Grow Rich!” 21st Century Publishing.
Laurence B. Siegel. 2009. “The Future of Life-Cycle Saving and Investing: The Retirement Phase”
The Research Foundation of CFA Institute.
Michael Jonah Jones. 2012. “Everything You Know About Money is Wrong!“ Jonah Jones at
Smashwords.
Mwesige Emmanuel & Mustafa Mugambe. 2017. “Financial Literacy Handbook – Increase Your
Financial Skills”
Robert T. Kiyosaki. 2011. “Rich Dad Poor Dad: What the Rich Teach Their Kids About Money –That the
Poor and Middle Class Do Not” Plata Publishing LLC.
Terry D. Clark. “The Simpler Way to Managing Money and Getting Your Finances in Order Without Going
Crazy” TDC Enterprise.
31
CFA Society
Sri Lanka
Visit cfainstitute.org/futurefinance
wfíiqßh uy;d w.%dud;H ld¾h idOl n,ldfha m;aùula jk uQ,H wxY m%;sixialrK
lñgqfõ ^tï'tia'wd¾'iS'& iaÓr idudðlfhl= f,i lghq;= l< w;r fojrla Y%S ,xldfõ
iq/l=ïm;a yd úksuh fldñika iNdfõ lñgq idudðlfhl= f,i m;a lrk ,È'
Tyq Y%S ,xld rlaIK ixia:dfõ ^SLIC& wOHlaIjrhl= jQ w;r tys wdfhdack lñgqfõ
iNdm;sjrhd o úh' wfíiQßh uy;d Y%S ,xld uyd nexl=fõ uKAv, wjodkï wëlaIK
lñgqfõ iy uQ,H moaO;s ia:dhs;d WmfoaYl lñgqfõ idudðlfhl= f,i iy uQ,H yd f;dr;=re ;dlaIK ix.ï
lsysmhl iNdm;s f,i o lghq;= lr we;'
wfíiQßh uy;d tlai;a rdcOdksfha jr,;a l<ukdlrK .Kldêldß wdh;kfha idudðlfhl= jk w;r weußld
tlai;a ckmofha jr,;a f.da,Sh l<ukdlrK .Kldêldßjrfhl= o fõ' ;jo weußld tlai;a ckmofha jr,;a uQ,H
úYaf,aIlfhl= jk w;r TiafÜ%,shdfõ fudkeIa úYaj úoHd,fhka MBA Wmdêhla ,nd we;'
wdfhdack l<ukdlrK jD;a;sh fjkqfjka l< lemùu fjkqfjka wfíiQßh uy;d 2017 § weußld tlai;a ckmofha
CFA wdh;kh úiska zzðú; ld,h i|yd iïudk,dNSZZ ^Life Time Achievement& iïudkfhka msÿï ,eîh'
idlaIr;dj
wdrïNlhska i|yd jk ud¾f.damfoaYh