You are on page 1of 62

O34u odkh msKsihs

iQis .=K jkaokdj


iQis uyd .=Kh
iQis .=K wksixih
fjila mqka mif<diajl fmdfydh fjkqfjka msxj;a ore msi
j34Ihla mdid lrk O34u odkuh msxluls
in odkx Ou odkx kd;S
ish odkhkaf.ka O34u odkh khs
wkq.%yh
^ tu ore msif.a umshka iska&
imdol -#
mQcH odiaj;af;a iqukiS, iajdka jykafia

fjila mqka fmdfydh ks;af;ks


O34u odkh
msxj;a ore msila ^ umshkaf.a wkq.%yfhks&

mgqk

myka is;s,s
fmrjok
yekau
odhl umshkaf.a wdYs34jdoh
wmf.a jd34Isl O34u odkuh mskaluhs
m%d34:kd jdlH
is,a iudokau
nq.=Kh yd nq.=K Ndjkdj
wryx .=Kh
iud inqoaO .=Kh
cdprK imkak .=Kh
iq.; .=Kh
f,dal .=Kh
wkq;a;r mqiou_uidr:S .=Kh
i;a:d foajukqiaidkx.=Kh
nqoaO .=Kh
N.jd .=Kh
iajdlaLd; .=Kh
ikal .=Kh
wld,sl .=Kh
tysmiaisl .=Kh
mkhsl .=Kh
mp;a;x f;fnda .=Kh
uyd ix> r;akfha .=Kh yd i>.=K
Ndjkdj
iqmmkak .=Kh
Wcqmmkak .=Kh
[dhmmkak .=Kh
idmmkak .=Kh
wdyqfKhH .=Kh
mdyqfKhH .=Kh
olafKhH .=Kh
w[ac,slrKSh .=Kh
wkq;a;r mq[a[fL;a; .=Kh
f;rejka wdrCIl .d:d

13
15
23
29
32
37
39
45
47
51
53
58
63
67
69
73
76
79
82
84
87
90
94
96
100
103
106
108
113

jQy
myka is;s,s
^Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:d iuq;amdol ufydamdOH w;s.re
mQckSh rdclSh mKa; wmj;a jod, lvjeoaf Y%S
kjxidNsOdk uyd iajdka jykafiaf.a myka is;s,s .%ka:h
weiqfrks&
wry ^wryx& hkq nq.=K fmf<a uq,au .=Kh hs ta mofha
f;areu iqiq u hkqhs nqrcdKka jykafia ish,a,gu iqiq jQ
fial iud inqoaO cdprK imkak wd fiiq ish nq
.=Khkag iqiq njh f uq,au .=K mofhka meye,ss jkafka
nqrcdKka jykafia iud inqoaO .=Khg w34y ^iqiq& jQ fial
cdprK imkak .=Khg w34y iqiq jQ fial hk ms<sfj<ska
ish .=K mohka yd w34y moh fhdod n,kak .Dyhl leKs
u`v, fuka ish nq .=Khka w34y mofhys ke.S mj;akd ie
jegfykjd we;
Wka jykafiaf.a w34y nj jevqfKa mdr N+fha mgkah
fmre mqrkjdh lshkafka nq is; ilia lsuh nq nf jev
lrf.k hduhs tys w;rla ke; nq .ufkys fhfok W;=ud
tys idlPdld fjhs W;=re lgqj W;=rg ke.kakdla fuka
fndai;a is; ksr;=re ke mj;skafka nq nj i|ydh f,dalhd
lajk y`vk je<fmk m;a lror mjd Wka jykafia mdr
njg m;a lr.;a ie isys lrkak fuhska W.; hq;= mdv k
n,dfmdfrd;a;= jk yeu fohlau mdid uQ,slj imqrd ,sh hq;=
jev fldgila we;s nj;a tajd uekka imQ34K lsfukau
wfmaCIs; w34:hg w34y iqiq jk nj;a h
w{dk ixYh m;.%dyh hk lreKq j,ska isf;a jefvk
wr ksid we;sjk wk34: mrmrdj b;d ysiqKqh fkdkSu
ielh hk folgu jvd kmqrg ch jkafka m; .%dyh hhs
lshk ,o hul we;s ;;= we;s iefhka fkdj fjk;a f,ilska
je/ f,ilska is;d .ekSuh zzPd mrudks jcdksZZ
hk nq jokska iosgqfjda jrojd .ekSfuys w;sNSCIK;dj
jgyd .; yelsh wre f,djg t,shla o,ajd,Suh nqrcdKka
jykafia isfldg jod< uyd lreKd fiajh ta nq t<sfhka
;h t<shlr.;a nqifjdao ta lreKd fmryrg wkqhd;

ta fmryrghs wm;a f fma<s iskafka fuh tlu t<sh


fmryrla fia h hq;=h wfma isf;a t<sh fkdksjd /l.;a
l,ays ta isf;a t<sfhka wfma ish mej;= wdf,dalj;a fjhs
myka jef ,afjk tla myklska wfkla mykg .eyegla
ke;tla mykl t<sh wfkla mykg tla nen<S .ekau myka
tl;=f iajrEmhhs wfma iiqka fmryf34 tl;=j;a fun h
hq;=h

fmrjok
zztjx nqoaOx irk;dkx - Oux ix>[p NsCLfjda
Nhxjd cuNs;F;x jd - f,duyxfid k fyii;sZZ
^Oc.a. iQ;%h&
zznq .=K oy.=K i .=K fufia ks;r Ndjkd jYfhka
isyslrkakd jQ uyfKks f;dmg Nhla fyda ;e;s .ekaula fyda
f,duq veye .ekSula fyda fkdjkafkauhZZ hkq .d:df ir,
woyih
nq .=K wkka;h i|y .=K wkka;h uy i .=K
wkka;h nqoaO Ou_u ix> hk r;k;%fha wkka; .=K
iNdrh imsKavkh jk fia i34j{hka jykafia iskau
.d:d mdG ;=klska foaYkd lrk ,oafoa fjhs iQis uyd .=Kh
kka yekajkqfha tu .d:d mdG ;=fkys we;=<;a jQ wkka;
.=K iNdrhhs b;sms fid .d:d mdGfhys nq .=K kjhls
iajdlaLdf;da .d:d mdGfhys i|y .=K ihls iqmmfkkd
.d:d mdGfhys uy i`. .=K mo kjhls fufia jQ iQis uyd
.=Kfhys r;ak;%h i;= wjldYh fiaa wkka; .=K iNdrh
ix.%y we;
iu i;<sia iu: Ndjkd w;frka nqoaOdkqiai;s - O_udkqiai;s
- ix>dkqiai;s k jQ wkqiai;s Ndjkd l34uia:dk jvkq msKsi
iQis uyd .=Kh ufydamld f iia;r jYfhkao ixfCIam
jYfhkao f wkqiai;s ;=k jefuka kSjrK hgm;a
Wmpdr iudhg;a tuska fiiq w34mKd l34uia:dk Ndjkd;a
jvd ;a; idudh Yla;su;a fldg o34Ykd Ndjkdj jvd
wkqms<sfj<ska ud34. M, ks34jdKdjfndaOh f;la w.uhka
idCId;a lr .; yels f
f W;= O34u odkuh l=i,dksixih wmj;a jod< Y%S l<HdKs
fhda.dY%u ixia:d iuq;amdol m%Odk wkqYdil ufydamdOHdh
rdclSh mKa; lvjeoaf Y%S kjxidNsOdk uyd iajdka
jykafiaf.a f;jia .=KdkqiaurKh isysm;a lrka is lrk

O34u odkuh W;= msfkka w;s mQckSh mKa; udysmdKka


jykafiag W;= nq nj w;am;a fjd!
.= l,la ;siafia iu: - oY_kd Ndjkd WmfoaYlhka m%.=K
lrjk jHla; m%;sn, Ndjkd WmfoaYlhka jykafia kula jk
mQcH odiaj;af;a iqukiS, iajdka jykafia iska imd; fuu
iQis uyd .=K Ndjkd oy fmd; fndfydafokd yg Ndjkd
wNsjDoah msKsi taldka;fhka fya;= fjd mQcH odia j;af;a
iqukiS, iajdka jykafiag r;ak;%hdkqNdj n,fhka ksla
ksfrda.S iqjm;a Ndjfhka xY;a Y;j34Idl ld,hla 34>dhq
Y%S im;a w;afjd
fuu O34u odkuh l=i,h i|yd Okh Y%uh jeh l< mskaj;a
ore msig;a fuu W;= l=i,hg orejka fhduq l< msxj;a
foumshkag;a tu mjq,a j, ore ys; ;% ish fokdg;a
fuu O34u .%ka:h mYS,kh lrk ieu fokdg;a uqK lghq;=
l< ieu fokdg;a iqQis f;rejka n,fhka ish iuHla m%34:kd
uqka m;a fof,dj ch f.k me;+ fnda {dkhkaf.ka w.%
wud uy ksjka iqjh wjfndaO fjd
zzif iF;d Njk;= iqF;;dZZ
fuhg
fu;e;s
kdWhfka whOuu i:r
kdWhk wrKH fiakdikh

yekau
Y%Su;a iud inqoaO Ydikhl ;sfnk W;=u .=Kh
;kqrejkaf.a iQis uyd .=Khhs iud inqoaO Ydik ld,h
;=< muKla oHudk jk W;= .=Khls fuh f,dalfha l,am
flda .Kklska my< fjk W;= jia;=jls ksh; jrK
,nd .;a fndai;dKkajykafia,d jQjo m%{dfjka wlk
idrdixLH l,am ,CIhla o Y%oaOdj wl k wgd ixLH
l,am ,CIhlao 34h wlk fidf<did ixLH l,am
,CIhla jeks w;s 34> ld,hlska f,dalfha fndai;dKkajykafia
kula f,djq;=rd nq mohg m;a fuka wk;=rejhs ;=Kqrejka
f,dalhg m;ajkafka ksh; jrK ,nkakg by; w;s 34>
ld,hla wksh; jYfhkau mdr o msh hq;=h tjeks ld,
mfohla .ek is;k g ld,h .ek wmg iSud l<
fkdyelsh
il, f,dal jdiSkaf.a iQis .=K oekqug jvd uy;a jQ iQis .=K
oekqula tla fidajdka mqoa.,fhl=g we;ehso fidajdka mqoa.,hska
oyilg jvd tl ilDod.d mqoa.,fhl=g oekqu we;ehso
ilDod.d mqoa.,hka oyilg je oekqula wkd.d tla
mqoa.,fhl=g we;ehso wkd.d oyila fokdg jvd wry;a
mqoa.,hdg oekqula we;a;dy idudkH ry;ka jykafiaf.a
.=Khg jvd wiQ uy ry;=ka jykafia,df.a .=Kh jeh wiQ uy
ry;=ka jykafia w;=ka ldYHm wkqreoaO uyd lpdhk
uyd fld; ta uy ry;=ka jykafia,d w;sf34l oekqulska
hqla;h Bg jvd oekqula wiQ uyd Y%djlhka jykafia,dgo
Bg jvd oekqula mfia nq rcqka flfkl=go Bg jvd ilaj,
mqrd isjqre fldk .Efjk fia isgf.k iQis .=K isys lrk
wjia:djla fo Bg jvd f,d;=rd nqrcdKka jykafia,df.a
iQis .=K {dk uy;ah iQis .=K {dkhla tl nqrcdKka
jykafia flfkl=g we;ehso olajd we; tfukau nqrcdKka
jykafia,d iska foaYkd lrk ,o Y%S ioaO34u r;akh iir
.ufka i;a;ajhka iika tf;r lrjkak Wmldr jk kejla
yd iudkh thg wkqhd; m%;sm;a;sfha fhokakd jQ f.!rj l<
hq;= m%;sm;a;s ud34.fha fhfokakd jQ Y%djlhkaf.a W;= .=K
i,ld wm yeu fokdg;a f W;= iQis .=Kh ;=<ska W;=

ksjka iqjh wjfndaO lr .ekSug yels fjdhs m;uq f iQis


uyd .=KdkqNdj n,h isysm;a lrka is lr.;a O34u odkuh
l=i,dkqNdj n,fhka wmj;a jod< ue,a,., fhda.dY%udm;s
w;s f.!rjkSh o34YKdpdH_h wiauvf,a Y%S r;kmd,dNsOdk
uyd iajdka jykafiag w;s W;= ksjka iqjh msKsiu Wmldr
fjd!
fuu W;= l=i,h wmj;a jod< Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:d
m%Odk l34uia:dkdpd34h m%Odk wkqYdil w;s f.!rjkSh
ufydamdOHdh rdclSh mKa; ud;r Y%S {dkdrdudNsOdk uyd
iajdka jykafiag w;s W;= ksjka iqjhu wjfndaO fjd!
inqoaO Ydikfhys m%;sm;a;s O34uh k.d isgqu i|yd ;
m;Hd.fhka Ydik fufyh wv ish jirlg je ld,hla
Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:dj wdrN fldg mj;ajdf.k .sh
w;s f.!rjkSh m%Odk wkqYdil rdclsh mKa; lvjeoaj Y%S
kjxidNsOdk uyd iajdka jykafiag O34u odkuh mskalfuka
w;am;a jQ W;= l=i, n,fhka iir iqjfiau mdr O34uhka
imQ34K fldg f,d;=re nq nj msKsiu Wmldr fjd`
wmj;a jod< ue,a,., fhda.dY%udm;s w;s.re mQckSh
mkak, Y%S iquk iajdka jykafiag f l=i,a n,fhka W;=
ksjka wjfndaOh msKsi Wmldr fjd`
w;s.re mQcksh wmj;a jod, kd:.fKa wrKH fiakdikdm;s
fhda.dY%u uyd ix> iNdf iNdm;s .egudkafka Y%S
u,jxidNsOdk uyd iajdka jykafiag w;s W;= ksjka iqjh
wjfndaO fjd`
fuu W;= l=i,h idik NdrOdj isg wmj;a jod, ishu
iajdka jykafia,dg W;= ksjkaiqjh wjfndaO u msKsiu
Wmldr fjd!
`Y%S l<HdKs fhda.udY%u ixia:d ldrl ix> iNdf iNdm;s
wmj;a jod, w;s.re mQckSh kqjka.uqf kd.s;dNsOdk
uyd iajdka jykafia m;k fndahlska ksjka iqjh wjfndaO

fjd!
odhl umshkaf.a wdYs34jdoh
Y%S l<HdKs fhda.dY%udm;s m%Odk wkqYdil m%Odk
l34uia:dkdpd34h ;%smsgldpdH_h w;s.re mQcksh kdWhfka
whOuudNsOdk uyd iajdka jykafiag fuu W;= jQ l=i,aa
n,fhka iqjfiau mdr imQ34K lrka Ydik wNsj34Okh
i|yd lghq;= lsug
Yla;sh n,h ffO34h 34hh
wdYs34jdoh ,efjd ksla ksfrda.S Ndjh r jkh ,efjd!
me;= uqka m;a w;s W;= nq nj ,efjd!
kd:.k wrKH fiakdikdm;s w;s.re mQckSh yejekame,eiafia
pJjxidNsOdk uyd iajdka jykafiag ksla ksfrda.S Ndjfhka
Ydik fiajdjka imQ34K lr .ekSug Yla;sh ,efjd` me;=
m W;= jQ ksjka iqjh ,efjd!
Ydik NdrOdj iiqka ms<sfj;a mqrk ishu uyd ix> r;akhg
iiqka fl; wdrCId lrf.k mdr Yla;sh uqka m;a ksjka
iqjhu ,efjd!
fuu W;= O34u odkuh l=i,h j34Ihla mdid fjila kh
fjkqfjka is lrk msxj;a orejkaf.a ; jgd meK
we;s ish wm, Wmj .%y fodai i;=re lror ndOl
msvd u. yef34jd! wixjr lue,s .;s mej;= re fjd!
ldhsl ksfrda.S iqjh udkisl ksfrda.S iqjh ,efjd! t<U is
isys kqjKska ;ekg iqiq kqjKska ixjrj umsh .=rejr
jeyshkag wjk;j i;a mqreI .=K kqjKska Wiia wOHdmk
lghq;= fkka k hqKq fjd` wkd.; fi!Nd.H Wod fjd!
ijp lSlre ksy;udkS i;amqreI l<.=K i;aldr lrkakg
yels fjd` ksla ksfrda.sj 34>dhqI ,efjd`

is,aj;aj wjqre ishhla j;a ug jvd is,aj;aj tla kla


.; lrk ;h w.kd nj ;sf,da.=re nqrcdKka jykafia
foaYkd l< fial W;= is,d .=Kfhka mmQ34K jQ 34,N
l,HdK ;% W;=uka jykafia kula jQ ksjka u fidhka hk
msig YS, iud wdi m%;sm;a;s iu: miaikd wd
Ydiksl .=Khkaf.ka imsreK ; ,nd .ekSug Wmldr l<d
jQ wm ieu ksjka ug fhduq l<d jq wmj;a jod< fndai;aj
.=fKdafma; w;s mQckSh l34uia:dkdpd34h odiaj;af;a iquKiS,
iajdka jykafia wjika jrg ixialrKh lrk ,o fuu fmd;
uqKh lsu flfrys Wkajykafia lemulska lghq;=
l< nj f.!rjfhka isysm;a lruq ^fuu fmd; Wkajykafia
iska wmyg ilia lr ka wdldrhgu uqKh lsug lghq;=
flrefjuq&
kka foiska .,d wd oy msmdis; fhda.djprhka yg isis,a
h oyrla f,iska w34:fhka O34ufhka wkqYdikd lrk ,o
wdi m%;sm;a;s mQcdjka i`oyd u`. fmkajka Wmfoia foka
inqoaO Ydikfha wNsjDoah i`oyd lem jQ ; mQcdfjka
lghq;= l< w;s.re cQcksh odiaj;af;a iqukiS, iajdka
jykafiag fuu W;= O34u odkuh l=i,h f,djq;=rd nqnj
,nd .ekSu msKsi Wmldr fjd` ixidrfha ieirk ;dla l,a
Wkajykafiag 34>dhqI msKsi u f l=i,h fya;= fjd`
fuu O34u odkuh l=i,h Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:d m%Odk
wkqYdil wmj;a jod< w;s.re mQckSh rdclSh mKa;
ud;r Y%S {dkrdu uyd iajdka jykafiag ksjka iqj msKsiu
Wmldr fjd!
Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:d iuq;amdol fndai;aj .=fKdafma;
wmj;a jod< w;s.re mQcksh rdclSh mKa; lvjeoaf
Y%S kjxYdNsOdk uyd iajdka jykafiag iqjfiau mdr mqrd
f,djq;=rd nqnj msKsiu f l=i,h fya;= fjd`

Y%S l<HdKs fhda.dY%u ixia:d m%Odk


wkqYdil
fndai;aj.=fKdafma; w;s.re mQckSh uyd l34uia:dkdpd34h
kdWhfka whOu ud ysmdKka jykafiag iqjfia mdr mqrd
W;= nqnj msKsiu fya;= fjd` wjidkfha W;= nqnju
,efjd`
.re iqukiS, iajdka jykafia f.a mrf,da iem;a mshdKka
jykafiag;a fY%aIaG .=Kfhka hq;= mqf;l= ys l< j;aj isk
ohdnr uEKshkag;a ifydaor ifydaohka msi g;a w;s W;=
ksjka iqjh u ,efjd`
wm ieuf.a kka h mrf,dj .sh ish u {d;sjrekag fuu
mska wkqfudaoka fjd`
fuu fmd; uqKh lrjd O34u odkuh jYfhka mskeug
lghq;= l< wm ieu fokdg;awmf.a iQj;a j isk umsh
ore ifydaor ifydaohka ieugu uqkqmqre Ksms ieu
fokdgu {d;s ys; ;%dkago fuh lshjk ieufokdgu;a
iqjfia iS, iud m%{d .=K mqrdf.k W;= ksjka iqjfhka
iekiSug fya;= fjd`
uqK lghq;= uekka imQ34K l< uq;= uqKd,fha t t
t nKavdr uy;aud we;= ieu fokdg;a ksjka iqjh w;a
fjd`
fuhg
mska leu;s
Ndjkd fhda.S msi

wmf.a jd34Isl O34u odkuh msxluhs


odkhka w;r O34u odkh b;d W;= f ^m%{d wdf,dalh
,nkakg fya;= fjkjd&
01 fuu W;= l=i,a n,fhka wm yeu fokdgu iemfhka
i;=ka fkdaofhka isysfhka kqjKska ixjrfhka wOHdmkh
b;d Wiia f,i imqrd,kakg jdikdj Wod fjd
02 wmg b;d wdorfhka ore fifkyiska wmj yod fmdaIKh
lr .kakd jQ ohdnr umsh fofokdg iqjp lSlrej hgy;a
my;aj j;a fjkakg ,efjd
03 wmg m%{df,dalfhka ; wdf,dalj;a lrk ukdj Ys,am
W.kajk .=re W;=ukag iqjpj lSlrej ksy;udkSj .=re is;
fkdojd b;dfydka bf.k .kakg ,efjd
04 wmf.a ifydaor ifydaohka iu. yd {d;s ys;;%dka
iu. wi,ajdiSka iu. iu.sfhka iduodkfhka j;afjkak
,efjd
05 wmg wkd.;fhys rg h fjkqfjka wd.u fjkqfjka
iudch ;=< j;afjkak ,efjd
06 wmg t<U is isys kqjKska Wiia wOHdmk lghq;= lr
.kakg ,efjd
07 wmf.a wkd.; ; jdikdjka; lr .ekSug
;=Kqrejkaf.a wdYs34jdoh umsh .=rejrekaf.a wdYs34jdoh
{d;s ys; ;%dkaf.a wdYs34jdoh ,efjd
08 wmg wkd.;fhys ye .=K.rel ;hla ,ndf.k
rg h fjkqfjka fiajhfldg wjidkfha ksjk wjfndaO lr
.kakg ,efjd

m%d34:kd jdlH

vii ksh; :Hd oDIah


viii wnqoafOda;amdo ld,h

wjir iajdka jykai m<uqjo fojkqj o ;=kafjkqjo


nqoaOr;akhg Ou r;akhg ix> r;akhg umsh .=re
W;=uka jykafia,dg ldh oajdrfhka jdla oajdrfhka ufkda
oajdrfhka oajdr;%fhka fodfyd;a uqfka ;nd wdorfhka
f.!rjfhka Nla;sfhka fm%aufhka ;a; m%idofhka
ksy;udksj je`o kuialdr lr kuialdr fjd!

05 m[apO wka;rdh
1 l34uwka;rd- m[apdkka;h l34uh
2 laf,aYdka;rdh - ksh; igqnj ^ :Hd oDIah&
3 mdldka;rd - wfya;=l oa fya;=l m%;sikah
4 Wmjdodka;rd - nqoaOd wd34hhka jykafia,dg .erySu
5 wdkd;sl%ukdka;rd - is,amo `o .ekSu

fufia wdorfhka f.!rjfhka Nla;sfhka fm%aufhka


;a;mam%idofhka ksy;udksj je`o kuialdr lsf l=i,
f;kdf wdkqNdjfhka iir ieirk ;=rd krld
i;r wmdfhd;am;a;sfhkao ;%sO i;aj kdYfhkao
wIaGIaGCIKfhkao m[apO wka;rdfhkao i`oygu
w;fojd iajdks wka;su wd;au Ndjfha ud34. M, ks34jdK
O34uh iqjfiau wjfndaO fjd!
m%d34:kd jdlHfha .eg ;eka
01 fuys fm%aufhka hkak ysff;IS nj k jQ ffu;%sh nj o;
hq;=hs
02 i;r wmdh - krlh ;sika wmdh fm%a; wmdh wiqr
wmdh
03 ;%sO i;aj kdYh - ukqIH f,dalfhys mrudhqI oi j34Ih
jk ld,fhys isfjk i;a; kdY ;==khs ^34NsCIfhka
wdhqOfhka frda.fhka&
04 wIaGIaGlaIKh
i tlish i;sila jQ ^136& krlh
ii ;sika wmdh
iii fma; yd wiqr wmdh
iv wrEm ;,h yd wi[a[;,h
v msgilaj,
vi bJsh l, Ndjh ^ w`o f.d ys&

is,a iudoka u
^is,a iudoka jk g ;uka iudoka jk iS,fha ku lshkak&

ldi wyxNkaf; ;sirfKk ioax m[ap iS,x ^wj wGul


iS,x& ^Wfmdai: wGx. iS,x& Ou_ux ^.yG oi iS,x& hdpd
wkq.a.yx l;ajd is,x fo: f Nkaf;
;shms -wyx Nkaf;a ;sirfKak ioax ^m[ap iS,x& ^
wdj wGul is,x& ^Wfmdai: wGx. iS,x& ^.yG oi
iS,x& Oux hdpd wkq.a.yx l;ajd iS,x fo: f Nkaf;
;;shms -wyxNkaf;a ;sirfKak ioax m[ap iS,x ^
wdj wGul is,x& ^Wfmdai: wGx. iS,x& ^.yG
oi
iS,x& Oux hdpd wkq.a.yx l;ajd iS,x fo: f
Nkaf;awkqlmx Wmdodh
f;areu -wjir iajdka jykai uu f ;sirK iys;
^wdj wGul is, O34uh b,a,d is Wfmdai: wGdx.iS,
O34uh b,a,d is .yG oi iS,
O34uh b,a,d is & ug
wkq.%y fldg iS,h fok fialajd`

Nd.Hj;a jQ w34y;a jQ iud inqrcdKka jykafiag udf.a


kuialdrh fjd`
Nd.Hj;a jQ w34y;a jQ iud inqrcdKka jykafiag udf.a
kuialdrh fjd`
nqoaOx irKx .Pd
ksjka iqjh u msKsi nqoaO r;akh irK h
Oux irKx .Pd
ksjka iqjh u msKsi Ou r;akh irK h
ix>x irKx .Pd
ksjka iqjh u msKsi ix> r;akh irK h
;shms nqoaOx irKx .Pd
ksjka iqjh u msKsi fojkqjo nqoaOr;akh irK h

wjir iajdks - fojkqjo ;=kafjkqjo ug wkqlmd Wmojd


iS,h fok fialajd`

;shms Oux irKx .Pd


ksjka iqjh u msKsi fojkqjo Our;akh irK h

foaYl - huyx jod ;x jfo:


uu hula lshkafka k th lshkq uek

;shms ix>x irKx .Pd


ksjka iqjh u msKsi fojkqjo ix>r;akh irK h

Y%djl - wdu Nkaf;


tfiah iajdka jykai

;;shms nqoaOx irKx .Pd


ksjka iqjh u msKsi f;jkqjo nqoaOr;akh irKh

kuialdrh#kfuda ;iai N.jf;d wryf;d iud inqoOii


kfuda ;iai N.jf;d wryf;d iud inqoOii
kfuda ;iai N.jf;d wryf;d iud inqoOii

;;shms Oux irKx .Pd


ksjka iqjh u msKsi f;jkqjo Our;akh irK h

f;areu
Nd.Hj;a jQ w34y;a jQ iud inqrcdKka jykafiag u d f . a
kuialdrh fjd`

;;shms ix>x irKx .Pd


ksjka iqjh u msKsi f;jkqjo ix>r;akh irK h
foaYl # irKd .ukx imqKaKx
irKd .ukh imQ34Kh
Y%djl #wdu Nkaf;

tfiah iajdka jykai`


01 mdKd;smd;d fruKS islaLdmox iudhd
m%dK>d;fhka fyj;a i;=ka uefuka je<lSf
YsCId moh iudoka fj
02 wkakdodkd fruKS islaLdmox iudhd
wkakdodkfhka fyj;a wkqka i;= Tjqka leue;af;ka
fkdka foh fidr is;ska .ekSfuka je<lSf
YsCIdmoh iudoka fjss
03 ldfiq Pdpdrd fruKS islaLdmox iudhd
ldfiqPdpdrfhka fyj;a lduhkays jrojd
yeisfuka je<lSf YsCIdmoh iudoka fj
04 uqidjdod fruKS islaLd mox iudhd
uqidjdofhka fyj;a k k fndre lSfuka
je<lSf YsCIdmoh iudoka fj
05 iqrdfrh ucmud oGdkd fruKS islaLd mox
iudhd
iqrd mdkfhka fyj;a m%udohg fya;=jk u;a jHh
mdkh lsfuka je<lSf YsCIdmoh iudoka fj
06 msiqkdjdpd fruKS islaLd mox iudhd
msiqkd jdpfhka fyj;a fla, lSfuka je<lSf
YsCId moh iudoka fj
07 mreIdjdpd fruKS islaLdmox iudhd
mreI jpkfhka fyj;a kmqre jpk lSfuka
je<lSf YsCIdmoh iudoka fj
08 iMmam,dmd fruKS islaLdmox iudhd
iMmam,dmfhka fyj;a ysia jpk lSfuka je<lSf
YsCIdmoh iudoka fj

09 Pd wdjd fruKS islaLdmox iudhd


:Hd wdjfhka fyj;a wO34u ldfjka je<lSf
YsCIdmoh iudokafj
foaYl #
;sirfKak ioax ^wdj wGul iS,x& ^Wfmdi: wGdx
iS,x& ^.yG oi iS,x& Oux idOqlx iqrC;x l;ajd
wmamudfok imdfo;nx
;sirK iys; ^wj wIaGul iS, O34uh& ^Wfmdi: wGdx.
iS, O34uh& ^ .yG oi iS, O34uh& ukdj iqrCIs; fldg isys
kqjKska hqKq l< uek
Y%djl
wdu Nkaf;
Y%djl ms<s.ekSu tfiah iajdka jykai`
kfuda f;a mqidc[a[ - kfuda f; mqiq;a;u
kfuda f; mqrid;=,H - kfuda f; mqidiN
f;areu
iwdc[a[ mqi jQ nqrcdKka jykai Tn jykafiag udf.a
kuialdrh fjd`
iiW;a;u mqi jQ nqrcdKka jykai Tn
kuialdrh fjd`

jykafiag udf.a

iiiwiu mqi jQ nqrcdKka jykai Tn jykafiag u d f . a


kuialdrh fjd`
ivfY%aIaG mqi jQ nqrcdKka jykai Tn
kuialdrh fjd`

jykafiag udf.a

;=kqrejka irK hdf jeo.;a lu


;=kqrejka hkq nqoaO Ou ix> hk ;%sO r;akhs muK
l< fkdyels jkdlula we;s ksid rejka hk kduh jHjydrhs
tfiau i;a;ajhkag iir flka ug msysg jk neka irK
hk neka fuu rejka ;=ku ;sirK hkqfjka i|yka f
nqoaO k nqrcdKkajyfiah ixidr .ufka iir Nh gqjd
jQ W;=uka jykafia,d iir la w;ak f,dai;=ka flfrys
lreKdfjka ;ud w;g m;a ish iem w;ayer oud iirg
jeo uy la ka f,dj i;aj O34uhka wjfndaO lrf.k
iir lska f,dajeis i;ajhdg;a i;H wjfndaO lrkq msKsi
flka ug u. fmkajQ W;a;uhka jykafia nqoaOk f
tu W;a;uhka jykafia f,djg fmkajd jod< ksjka ud34.h
wd34h wIaGdx.sl ud34.h iy thska ,nk ks34jdK wjfndaOhka
hk f fol O34uh k f tjeks ud34.hl .uka.;a ksjk
wjfndaO lr.;a W;= msi ^me msi& wd34h ix> k f
5
irKd.ukh hkq irKhs msysghs hkqfjks f,dj iir flka
u msKsi irKhs msysghs hkqfjks fYaIfhka nqoaO Ou_u
ix> hk r;ak;%h Wfoid ;udf.a isf;a we;s msysgh ;udg
msysg hehs .ekSu irKd.ukhhs msysghehs is;d fiajkh lsu
fyda ta nj kSu irKd.ukhhs
nqoaO r;akh hkq#
ixidrfhys wmuK la .eyeg k f,da jeis i;a;ajhka
flfrys lreKdfjka w;g m;a ksjka iem; yer oud iirg
nei wm jekakka flfrys wmuK la ka iir fndfyda
ld,hla .=K oy mqqrd oi mdr oy iu;skai;a wdldrfhka
imQ34K lrka f,dj ish O34uhka ;;ajQ moafokau i;H
i;rg kxjka ;uka jykafiaf.au kqjKska wjfndaO fldg
f,dal i;ajhdg iir flka tf;r ug u fmkajQ f,dalfha
fY%aIaG;u W;a;uhdfKda f,d;=rd nqrcdKka jykafiah
wmg Wkajykafiaf.a irKhs msysghs

Ou r;akh hkq#
nqrcdKka jykafia iska jodrK ,o kj f,daflda;a;r Y%s
ioaO34u r;akh ksjka olskakg we;s ud34.h iy ksjk;a hk
f folu O34uh k f tu O34uh irKhs msysghs
ix> r;akh hkq#
ksjka ud34.fha f.dia ksjka iem ,enQ W;= jQ msi iy ksjka
u ms<smk msi wd34h uyd ix>r;akh k f th irKhs
msysghs
fufia irKd.ukh i;r wdldr f
i ;;amrdhK;d irKd.ukh
ii YsIHNdfjdm.uK irKd.ukh
iii m%KSmd; irKd.ukh
iv wd;au ikaks34hd;K irKd.ukh
;;amrdhK irKd.ukh#
uu nqka oy i=ka irK h ug msysg jYfhka
fiajkh lrhs lshd flfkla irK hhso th ;;amrdhK;d
irKd.ukhhs
YsIHNdfjdm.uK irKd.ukh #
ug iir flka ug u. fmkajk .=rejrhd lshd f;rejka
flfrys Y%djlfhla fj YSIHfhla fj lshd irK hhso ta
YsIHNdfjdm.uK irKd.ukhhs
m%Ksmd; irKd.ukh
W;= jQ nqoaOr;akhg Our;akhg ix>r;akhg udf.a
kuialdrh fjd lshd kuialdr lsfuka irK hdu m%Ksmd;

irKd.ukhhs
wd;au ikaks34hd;K irKd.ukh #
ms<sfj;a /lSfuys fhK flfkla nqoaO Ou ix> r;akh
Wfoid ;u ;h m;Hd. lrka irK hhso ta wd;au
ikaks34hd;K irKd.ukhhs
by; lS irKd.uk i;r wdldrfhka f,!lsl irKd.ukhg
wh;a f ksjka wjfndaO fkdl< whf.a irKd.ukh f,!lsl
irKd.ukhhs ms<sfj;a u .uka lrka {dkh hqKq lr
ksjka wjfndaO lr W;a;u wd34h .=Khg meKs whf.a
irKd.ukh f,daflda;a;r irKd.ukhhs
irKd.ukh msysg fkdjk wdldrh #
hfula kEoElula i<ldf.k je wdh lsfuka irKla
msysgla ke; jxY mrmrd jYfhka fyda rEm fYdaNdj wd
hula i<ldf.k jekafod;a fyda rcqkaf.ka fyda fohkaf.ka
yd kEoEys;;=rkaf.ka ysyer lror fjkjdg fhka je
ms lrkakdg msysgla fkdjkafkah
irKd.ukh hdu #
irKd.ukfhka lsisfia;a f,daflda;a;r irKd.ukh
hkafka ke; f,!lsl irKd.ukh hd yel ;=kqrejka flf34
we;s weoys,a, ke;s hdfuka irKd.ukh hkafkah
iir flka ug k ;kqrejkaf.a msysfgka fkdjkafka hhs
i<ld wkH flfkl=f.a msysg fidhd hdfuka irKd.ukh
jer f,i hEuhs ^ hkafkah&
f,!lsl mqoa.,hdf.a urKfha iajNdjfhka irKd.ukh
hkafkah ;=kqrejkaf.a weoySug le<,la u irKd.ukh
ls,s ug fya;= jkafkah ;=kqrejka flfrys iel lsu
;=kqrejkaf.a .=K fkdkSu ;=kqrejkag wf.!rj lsu
wdfhka irKd.ukh ls,s jkafkah
irKd.ukfhys wdksixi #

i34j{ Ydikhg we;=f fodrgqj irKd .ukhhs f,!lsl


irKd.ukfhys wksixih k i;r wmdhg fkdmeK jH
ukqIH foflys iem im;a uhs Nd.Hj;=ka jykafia iskau
fufia foaYkd l< fial
fhfl nqoaOx irKx .;dfia
kf;a .iik;s wmdhx
mydh udkqix foyx
foj ldhx mmqfriik;s
~~h flfkla nqrcdKka jykafia irK fldg .shdyq o
Tjqyq wmdhg fkdhkafkdah irKdksixi fya;= fldgf.k f
ksia lh yer fo f,djg hkakdyqh~~
;=kqrejka irK .sh i;a;ajfhda fo f,dj Wmkakdyqh
;=kqrejka irK fkdf.dia wjfYaI mskal fldg fo f,dj
Wmka fohkag jvd im;a oyhlska wm;sj iem im;a
,n;s jHuh whqI jHuh Yr j34Kh jHuh iem
jHuh hii jHuh wm;s nj iy jHuh jQ rEm Yo
.kaO ri iam34I hk lreKq j,ska fohka mrojd ch
.ks;a oy irK yd i irK fol ms<sn|j;a fuf,iuhs
iir flka tf;r f woyiska ksjka w;g is; fhduq lrka
;=kqrejka irK hk mqoa.,hd fidajdka wd ud34.M,j,g
meK f,daflda;a;r irKd.ukhg m;a jkafkah
iir flka tf;r u i|yd ;=kqrejka wdY%h lr .kakd
;=kqrejka msysg lr .kakd mqoa.,hdh nqrcdKka jykafia
Ydia;Djrhd yehg i<lk mqoa.,hdh hk w34:hhs ;sirKh
iys; mxp YS,h rlsk mqoa.,hd fn!oaOhd hkqfjka Wmdil
hkqfjka ykajhs

nq .=Kh iy nq .=K Ndjkdj'


tl Ofuud ysCLfj Ndf;d nyq,slf;d tlk; ksnh"
tlk; rd.dh" ksfrdaOdh" Wmiudh" wNs[[dh" ifundOdh
ksndkdh ixj;;;s l;fud tl Ofuud nqoaOdkqii;s whx
fLd yslaLf tl Ofuud Ndf;d nyq,slf;da tlk; ksnodh
tlk; rd.dh" ksfrdaOdh" Wmiudh wNs[[dh ixj;;;s
ifundOdh ksndkdh'
uyfKks tlu O34uhla Ndjkdjla jYfhka jvk ,oafoa fndfyda
fldg jvk ,oafoa l, lsu msKsi" ksu ixisu msKsi yd;a
miska lSu msKsi" wjfndaOh" kqjK msKsi mj;So" ljr k tlu
O34uhlao nqoaOdkqiai;shhs' fiiq O34u wjfndaOhhs' fuh ksjka
wjfndaOh msKsi Wmldr f'

nqfoOdms nqoOii NfKhH jKKx


lmmxms fp w[[ uydiudfKd
fh: lfmmd r oS>uk;fr
jfKKd kfh: ;:d.;ii
zznqrcdKka jykafia nq jqKq k mgka wksla fohla fkdfldg
jd ? foflys fkdkj;ajdu wdhq l,amhla uq,af,au
nqrcdKka jykafiaf.au nq.=K j34Kdj lrkafka k wdhq
l,amh f. hhs' nq .=K lshd wjika lsrSug fkdyels f'ZZ
f,dalfhys nqrcdKka jykafia kula my<u b;du;au
34,Nh' fndai;aj ixl,amkdj is;g .;a {dkjka;
i;a mqreIfhda w;s 34> ld,hla fndai;a is; mqre
lrka mefKkafka uyd im;a;sh mqre lrkah tk"
wNsksndrfha imQ34K h hq;= lreKq" W;= ksia Njh"
,sx. im;a;sh ry;a ug fya;=jh' Ydia;D o34Ykh"
wldrh n,j;a Pkaoh ^leue;a;& imQ34K lrka meK
nqrcdKka jykafia kulf.ka ksh; jrK ,ndf.k t;eka
mgka idrd ixLH l,am ,CIhla fyda wgdixLH l,am ,CIhla
fyda fid<id ixLH l,am ,CIhla fyda fnda ldrl O34uhka
imQ34K l< hq;=h' f ;r ld,hla mdr mqrd f,d;=rd
23

nq nj ,nkafka nq nj m;d mdr o mqrk fndai;dKka


jykafia,df.a ika;dkfhys ksh;skau wd.u Y%oaOdj mj;sk ksid
nq.=K Ndjkdj b;d fydka meye,sj mj;S' nq.=K foaYkd
l< hq;= wh w;r;a" nq.=K weiQ wh w;r;a" nq.=K .ehQ wh
w;r;a" nq.=K rE wh w;r;a f,d;=rd nqrcdKkajykafia
u fY%aIaGhs" W;a;uhs" w.%hs" mfia nq uyry;ka jykafia,do
b;d W;=h' ksrka;rfhkau nq.=K isyslrk fhda.shdg nqnj
,nkakg is; fhduq fjhs' fkdwkqudkh' nqnj wkd.;fhys
,eug isk who wksjd34hfhkau nq.=K Ndjkdj is l<
hq;=uh'
uy fndai;dKka jykafia,d f.a ika;dkfhys nq.=K
msysgk wdldrh wkqj wm uy fndai;dKka jykafiaf.a
ika;dkfhys nq .=K msysfha l,am is wixLHhlg
u;af;kah' tk" ufkdam%ksOdkh wdrNfhah' t;eka mgka
w;s 34> ld,hla nq.=K Ndjkdf wdksixih ka mdr
mqrd.;a wdldrh iEu flfkl=gu b;du;a wdo34Yj;ah'b;du;a
is;=reh' ta id 34> ld,hla we;=<; f,dalfhys my< jQKq
^512027& mka,CI fodf<diaoyia isy;a kulf.a rEm
,dih ish fk;ska l Wkajykafia,df.a nq.=K ;;=fia
kqjKska kf.k ta W;=uka jykafia,df.a wjjdofhka "
wkqYdikdfjka" WmfoaYfhka" wdo34Yfhka Wkajykafia,dgu
wkql+,j" wkqrEmj" wkqhd;j" wkqnoaOj" nq.=Khgu t,an
is isysfhka nqoaO ldrl O34uhka imq34K lsu jYfhka
nq.=K Ndjkdj imQ34K l< fial' .=Kj;a jQ is,aj;a jQ
whgu msysgk W;= .=Khls' idudkH flfkla isyslrk
nq.=Khg jvd is,aj;aj .=Kj;aj isyslrk .=Kh b;d
uy;ah' il, f,!lsl ckhdf.a nq.=K kqug jvd tl
fidajdka mqoa.,fhl=g we;af;ah' fidajdka mqoa.,hka oyilg
we;s nq.=K kqug jvd nq.=K kSula tl ilDod.d
mqoa.,fhl=g we;af;ah' ilDod.d mqoa.,hka oyilg jvd
nq.=K kqula tl wkd.d mqoa.,fhl=g we;af;ah' wkd.d
mqoa.,hka oyilg jvd nq.=K kqula tl idudkH ry;ka
jykafia kulg we;af;ah' wiQ uy Y%jlhka jykafia,df.ka
ldYHm" wkqreoaO" uydlpdhk iajdka jykafia,dg w;sf34l
kqula we;af;ah' w.i fofokd jykafiag Bg;a jvd
24

nq .=Kh iy nq .=K Ndjkdj'


tl Ofuud ysCLfj Ndf;d nyq,slf;d tlk; ksnh"
tlk; rd.dh" ksfrdaOdh" Wmiudh" wNs[[dh" ifundOdh
ksndkdh ixj;;;s l;fud tl Ofuud nqoaOdkqii;s whx
fLd yslaLf tl Ofuud Ndf;d nyq,slf;da tlk; ksnodh
tlk; rd.dh" ksfrdaOdh" Wmiudh wNs[[dh ixj;;;s
ifundOdh ksndkdh'
uyfKks tlu O34uhla Ndjkdjla jYfhka jvk ,oafoa fndfyda
fldg jvk ,oafoa l, lsu msKsi" ksu ixisu msKsi yd;a
miska lSu msKsi" wjfndaOh" kqjK msKsi mj;So" ljr k tlu
O34uhlao nqoaOdkqiai;shhs' fiiq O34u wjfndaOhhs' fuh ksjka
wjfndaOh msKsi Wmldr f'

nqfoOdms nqoOii NfKhH jKKx


lmmxms fp w[[ uydiudfKd
fh: lfmmd r oS>uk;fr
jfKKd kfh: ;:d.;ii
zznqrcdKka jykafia nq jqKq k mgka wksla fohla fkdfldg
jd ? foflys fkdkj;ajdu wdhq l,amhla uq,af,au
nqrcdKka jykafiaf.au nq.=K j34Kdj lrkafka k wdhq
l,amh f. hhs' nq .=K lshd wjika lsrSug fkdyels f'ZZ
f,dalfhys nqrcdKka jykafia kula my<u b;du;au
34,Nh' fndai;aj ixl,amkdj is;g .;a {dkjka;
i;a mqreIfhda w;s 34> ld,hla fndai;a is; mqre
lrka mefKkafka uyd im;a;sh mqre lrkah tk"
wNsksndrfha imQ34K h hq;= lreKq" W;= ksia Njh"
,sx. im;a;sh ry;a ug fya;=jh' Ydia;D o34Ykh"
wldrh n,j;a Pkaoh ^leue;a;& imQ34K lrka meK
nqrcdKka jykafia kulf.ka ksh; jrK ,ndf.k t;eka
mgka idrd ixLH l,am ,CIhla fyda wgdixLH l,am ,CIhla
fyda fid<id ixLH l,am ,CIhla fyda fnda ldrl O34uhka
imQ34K l< hq;=h' f ;r ld,hla mdr mqrd f,d;=rd
25

nq nj ,nkafka nq nj m;d mdr o mqrk fndai;dKka


jykafia,df.a ika;dkfhys ksh;skau wd.u Y%oaOdj mj;sk ksid
nq.=K Ndjkdj b;d fydka meye,sj mj;S' nq.=K foaYkd
l< hq;= wh w;r;a" nq.=K weiQ wh w;r;a" nq.=K .ehQ wh
w;r;a" nq.=K rE wh w;r;a f,d;=rd nqrcdKkajykafia
u fY%aIaGhs" W;a;uhs" w.%hs" mfia nq uyry;ka jykafia,do
b;d W;=h' ksrka;rfhkau nq.=K isyslrk fhda.shdg nqnj
,nkakg is; fhduq fjhs' fkdwkqudkh' nqnj wkd.;fhys
,eug isk who wksjd34hfhkau nq.=K Ndjkdj is l<
hq;=uh'
uy fndai;dKka jykafia,d f.a ika;dkfhys nq.=K
msysgk wdldrh wkqj wm uy fndai;dKka jykafiaf.a
ika;dkfhys nq .=K msysfha l,am is wixLHhlg
u;af;kah' tk" ufkdam%ksOdkh wdrNfhah' t;eka mgka
w;s 34> ld,hla nq.=K Ndjkdf wdksixih ka mdr
mqrd.;a wdldrh iEu flfkl=gu b;du;a wdo34Yj;ah'b;du;a
is;=reh' ta id 34> ld,hla we;=<; f,dalfhys my< jQKq
^512027& mka,CI fodf<diaoyia isy;a kulf.a rEm
,dih ish fk;ska l Wkajykafia,df.a nq.=K ;;=fia
kqjKska kf.k ta W;=uka jykafia,df.a wjjdofhka "
wkqYdikdfjka" WmfoaYfhka" wdo34Yfhka Wkajykafia,dgu
wkql+,j" wkqrEmj" wkqhd;j" wkqnoaOj" nq.=Khgu t,an
is isysfhka nqoaO ldrl O34uhka imq34K lsu jYfhka
nq.=K Ndjkdj imQ34K l< fial' .=Kj;a jQ is,aj;a jQ
whgu msysgk W;= .=Khls' idudkH flfkla isyslrk
nq.=Khg jvd is,aj;aj .=Kj;aj isyslrk .=Kh b;d
uy;ah' il, f,!lsl ckhdf.a nq.=K kqug jvd tl
fidajdka mqoa.,fhl=g we;af;ah' fidajdka mqoa.,hka oyilg
we;s nq.=K kqug jvd nq.=K kSula tl ilDod.d
mqoa.,fhl=g we;af;ah' ilDod.d mqoa.,hka oyilg jvd
nq.=K kqula tl wkd.d mqoa.,fhl=g we;af;ah' wkd.d
mqoa.,hka oyilg jvd nq.=K kqula tl idudkH ry;ka
jykafia kulg we;af;ah' wiQ uy Y%jlhka jykafia,df.ka
ldYHm" wkqreoaO" uydlpdhk iajdka jykafia,dg w;sf34l
kqula we;af;ah' w.i fofokd jykafiag Bg;a jvd
26

nq.=K kqula we;af;ah' ta W;=uka jykafia,d w;ka Bg;a


jvd nq.=K kqula ofifk iehq;a uy ry;ka jykafiag
we;af;ah'
nqrcdKka jykafia tla iuhl kd,kaodf
mdjdl wU jkfhys jev jdih lrk fial' ta iufhys
kqjKe;s Y%djlhka w;r w.;ekam;a jq ofifk idmq;a;"
uyry;ka jykafia tu wUjkfhysu M, iudm;a;shg
iuje bka ke.S isg ;uka jykafiaf.au .=Kh isyslrkakg
mgka .;a fial' ;uka jykafiaf.au iS, .=Kfhka mgkaf.k
wkqms<sfj<ska iud" m%{d" uqla;s" uqla;s {dk oiaik m%:u
OHdk iudm;a;sfha mgka fojeks ;=kajeks" i;rjeks iudm;a;s
j,g iuje wkqms<sj<ska wrEm iudm;a;s j,g iuje
miaikd {dk" mqfksjdi {dk" LplaLq" fida;dm;a;s
wd i;r M, iudm;a;s {dk" p;=miNsod {dk
iys;j idjl mdr;d {dkh my<fuka
wfkduoiaiS
nqrcdKka jykafiaf.a mdo uQ,fhys mgka tldixLH l,am
,CIhlska u;af;ys isg ta fudfydf;a jev is wdikh olajd
mqk mqkd kej; kej; isys lrkakg mgka .;af;ah' tg
;uka jykafiaf.au .=Kh fuf;lehs m%udK l< fkdyels nj
;uka jykafiagu jegfykakg h'
;uka jykafiaf.a .=Kh m%ldY l< fkdyels k"
uu h Ydia;Djrfhla Wfoid mejQfhah" ta wm;
.=KialkaOhla we;s uf.a Ydia;Dka jykafiaf.a .=Kh
flnhs oi n,Od ij_{hka jykafiaf.a .=KialkaOh
isys lsug mgka .;ay' tu .=K kd kd m%ldrfhka fno
fnod fufkys l< fial' nq.=Kh wkka;h" nqrcdKka
jykafiaf.a iS,h" iudh" m%{dj" uqla;sh uqla;s {dk
o34Ykh" i;r i;smGdk" i;r iDoamdo" i;r iuHla
m%Odk 34h" m[ap bkash" m[ap n," i;r M," i;r
miNsod" I
widOdrK [dK" oin, [dk" pqoaoi
nqoaO.=K [dK" fidf<dia uyd [dK wGdri nqoaO {dk
iQis fldajdr" iudm;a;s wry;a M," jr [dK" wkka;
Kh iukakd.;' iuka; mGdk m%lrK Ihka;34.;
.Nsr {dk wd wfkal O {dkhkao" .=Khkao isyslsug
mgka .;afial' f,dalfhys ysud, m34j;fhka .,d niakd uyd
27

.x.djg blgq u,la fhduq l< l,ays blgq uf,ka hk


c,h b;d iaj,amh' uyd .x.df .,d niskd c,h fndfyda
jkakdy' uy fmdf,dfjka ksh msgg .;a mia l yd iudkhhs
uu isys l< nq .=Khhs idmq;a; uy ry;ka jykafiag
jegyqKdy' nq.=K wk;a; wm%udKhehs ;SrKh fldg jodf<a
;uka jykfiaf.a kqjKska l jod< ksihs' ^fuys je ia;r
> ksldfha imidokSh iQ;%h yd ix.s;s iQ;%h jeks iQ;% iy
tu wgqjd n,d f;are .kak&

nq.=K Ndjkdfjys wksixi'


l=i,a wl=i,a kdkdsO wruqKq j, isreKq is; iudu;a
u nq.=K Ndjkdf buy;au wdksixihhs lsh hq;=
jkafkauh' nq.=K isys lrkakd jQ Ndjkd fhda.shdg nqrcdKka
jykafia flfrys wm%udK f.!rjh" Nla;sh" weoySu" Yajdih
we;sf' Y%oaOdfjka" isysfhka" m%{dfjka buy;a mq,;ajhg
m;a f' m%S;s m%fudaofhka hqla; f' l=vd uy;a la bjikafkla
njg m;af' uu nqrcdKka jykafia iu jdih lrkafkhehs
yeSfuka nq .=Kfhka nr ;hla njg m;a f' nq.=Kfhka
yo is; mskd .sh nq.=K ksoka jq Tyqf.a yoj; nq uerla
fuka msh hq;= jkafkah' Tyqf.a is; nq nj ,eug is;a we;s
jkafkah' mdmhg is; fkdkefukafkah' mdm is;s,a,la
is;g we;s jQ .iu nqrcdKka jykafia < isk fia
fmfkkakdla fuka mjg ,ecdj Nh Wmkafkah' mdmfhka is;
j,lskafkah' ta jdf.au hlsis kd." hCI" N+;" msidp wuqkqIH
Wmjhkaf.ka imQ34Kfhkau fokafkah' ta whf.ka ish
/ljrK ,efnkafkah' Tn h flfkfl=f.ka fyda fndfyda
fokdf.a wj{djg" kskaodjg wjudkhg" wmydihg" ms<sl=<g
B34IHdjg wdhg m;a we;s k thska fokakg k nq.=K
ksrka;rfhka isys lrkak' Tng kskao fkdhkafka k kmqre
isysk fmfkkafka k isysfkka Nh fjkafka k" wou nq .=K
isys lrkak' nq .=K Ndjkdf fhfokak'

zziqmm nqoaOx mnqck;s - iod f.d;u idjld


fhix jd p rf;;dj - kspx nqoO.;d i;sZZ
h flfkl=kag jd ? foflys
28 ks;r nq.=K wruqKq fldg

Wmka isysh weoao ta nqoaO Y%djlfhda ieuod iqjfia ksod ukdj


mqnq;a' hkq .d:df f;areuhs'
f .d:d O34uh idr uyrc;=udf.a m%Yakhg ms<s;=re
jYfhka foaYkd lr jod< .d:djls' f ksid inqoaO
Ydikfhka udkisl iqjhla ,nkakg n,dfmdfrd;a;= jk
ish fokdu nq.=K isyslrka idiksl W;= .=Khka isf;a
ordf.k ish is;ska nq mfianq uyry;ka jykafia,d fk;a
folska l ish oE;ska Wmia:dk lrka mdr mqrdf.k wkd.;
jdikd Yla;sh we;s lr ksjka wjfndaO lr .; hq;=h' tu
ksid wmg;a wkd.;fha jdikdjla Wodfjdhs m;ka mdr
O34uhka imQ34K lrf.k fuf,dj hqKqj msKsi;a mrf,dj
iq.;sh msKsi;a wjidkfhys fof,dj chf.k W;= jQ
ksjkaiqjh
wjfndaO lr .ekSu msKsi ish fokdgu fuu
u. Wmldr fjd'

nq.=K Ndjkdf wksixi'


1' i;r wmdhg m;a fkdu'
2' msg ilaj< fkdbmu'
3' w`o" f.d" ys wd wNjH fkdu'
4' ukao nqoal Wu;a;l fkdu'
5' igq fkd.ekSu'
6' mdmhg ,ecd Nh we;s u'
7' .%y fodaI" wm, Wmj re l=i, mdl u;=u'
8' ji" i" w" whqO c, .sks wdfhka je<lSu'
9 ' N+; msidp" fm%a; wdkaf.a m;a;s je<lSu'
10' Nh" ;e;s.ekS" f,duq veye .eka wdh is fkdu'
11' fldk" nkaOk" weiajy" lgjy wd m;a;s reu'
12' urKhg ks34Nhj uqyqK u'
13' i;sh kqjK t<U isu'
14' OdrK Yla;sh yd wjfndaO lr .ekSf oCI;dj we;su'
15' .=K kqjkska idro u'
16' uqyqfKa j34Kh we;su'
17' f,dalhdg m%sh u'
18' fndfydaa fldg isjqmi ,eu'
19 fohkaf.a /ljrKh ,eu'

29

20' wka whf.a lreKdjg ffu;%shg md;% u'


21' iqjfiau ie;mSu" iqjfiau wj u'
22' kmqre isysk fkdfmkSu'
23' iud fha msysu'
24' nq .=K jvkakdg ukdj is; iud u'
25' nq.=K jvkakd yg f ;fhys u M, fkd,enqfkd;a
iq.;s iem ,eu'
26' nq.=K jvkakd i;Hjdfhla fjhs'
27' nq.=K jvkakd ks;r fidaukiai is;ska hq;=j jdih lrhs'
28 nq.=K jvkakd g iif34 nqjre yuqfjhs'
29' ;ud flfrys iEu flfkl=f.au is; kefuhs'
30' nqnj me;Sug is; kefuhs'
31' ;u y|j; nquerla fjhs'
32' ksy;udkS mej;= yd .;s.=K hqKq fjhs'
33' m%N+jrekaf.a f.!rjhg ie<ls,a,g Ndckh fjhs'
34' ;ukaf.a is;= me;= bgq fjhs'
35' wl=i,hg is; kefuhs'
36' ;ukaf.a fhdackd" woyia wka wh tl fy,du ms<s.kS'
fujeks woyia imqrd .ekSug ish,af,dau nq.=K jv;ajd

idOq idOq idOq

wryx .=Kh'
1

^idrdxY w34:h&

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia jdikd iys;


30

f,daN" oafY" fuday" udk "k" WoaOp


lsPd' wysl wfkd;a;mam wd il, laf,aYhka
flfrka re jQ fyhska wry;a k jk fial'
2'

3'

iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fidajdka


ilDod.d wkd.d w34y;a u. M, wdfhka rd.d
flf,ia i;=rka keiQ fyhskao wry;a k jk fial'

fkdikaiqka njla" mdmhg ,ecd Nh ke;s lu hk f


oi O Wm laf,aYfhda Nd.Hj;=ka jykafiag ke;af;ah'
;uka jykafiaf.a ika;dkfhys my< fkdjkafkauh'
tfia fyhska o" wry;a k jk fial'
2'

iajdks Nd.Hj;=ka jykaiz Tn jykafia flf,ia


i;=rka keiQ fyhskao" i;r u. keKska flf<ia i;=rka
keiQ fyhskao" fidajdka ud34.fhka ilaldh "
lsPd" is,n; mrdudi" ixfhdack keiQ fial'
ilDod.d ud34.fhka ldurd. m>" ;=kS l< fial'
wkd.d ud34.fhka ldurd. m> imQ34Kfhka re
l< fial w34y;a ud34.fhka rEmrd." wrEmrd."
udk Woaop" wcd WoaOxNd.sh ixfhdack O34u
imQ34Kfhka re l< fial'tfia fyhska ish flf,ia
i;=rka kid ish mQckSh;ajhg iqiq jk fyhskao"
wry;a k jk fial'

3'

ziajdks Nd.Hj;=ka jykafia Tnjykafia mp


iuqmamdoh imq34Kfhka re l< fial' laf,aY"
jg lu_u jg" mdl jg" wcd" ixLdr"
[a[dK" kdurEm" i<dh;k" Miai" fokd" ;Kayd"
Wmdodk" Nj cd;s" crd urK mp iuqmamdo w`v.hka
imQ34Kfhkau re l< fial' ^ wr is| fial& tfia
fyhskao' wry;a k jk fial'

4'

ziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZ Tn jykafia wdi


mqcd" m%;sm;a;s mQcd" isjqmi mQcd" jr msKavmd;"
fiakdik" .s,kami" m%;sm;a;s mQcd iS," OHdk" OQ;x."
iu:miaikd m%;sm;a;s mQcdjkag iqiq jQ fial' tfia
fyhskao" wry;a k jk fial'

5'

ziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZ Tn jykafia jdikd iys;


ish wdYh" wkqYh O34u imQ34Kfhka u m%ySK l<
fial' ^ryiskaj;a mjla ke;s fyhskao& tfia fyhskao
wry;a k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mp


iuqmamdo w`v. fod<y ixidr pl%hdf.a woHd wd
flf,ia wr kej; kQmokd f,i iso fyhskao wry;a
k jk fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ish


mQckSh;ajfhka wdi m%;sm;a;s mQcdjkag iqiq jQ
fyhskao wry;a k jk fial'
5'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia :Hd wdYh"


wkqYh ish flf,ia j,ska k fyhska ryila mjla
ke;s w;s mdY=oaO ika:dk we;s fyhskao" wry;a k
jk fial'

wryx .=Kh'
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai" Tn jykafia jdikd iys;


il, laf,aYhka flfrka rejQ fyhskao" ish wruqKq
flfrys wef,k ish wruqKq flfrys .efgk ish
wruqK flrys uq,dfjk" iajNdj ke;s fyhskao"
i;a;ajhdf.a Wia my;a uksk iajNdjhla ke;s
fyhskao" wi;H foa i;HNdjfhka uksk iajNdjh
je/ f,i .ekSula ke;s fyhskao" i;H foa i;H
f,igu
.;af;ah' nqoaOd wg ;ekays ielhla
ke;af;ah'
^nqoaO" Ou" ix> r;ak;%h flfrys
o fuf,dj flfryso" mrf,dj flfryso" fuf,dj
mrf,dj flfryso fya;=M, islaLd mo ms,sn| ielh&
isf;a miq ;eula" is;s,s j, miqneiSula" isf;a
31

wryx .=Kfhys wdksixih'


32

wryx .=Kfhys idudkH w34:h iqiq ;eke;a;d


hkqfjks' ;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia uq f,dal Od;=j ;=<
oCIsKdjla ms<s.ekSug iqiqh' oCIsKdj hkq wkd.;fhys
f,!lsl jQo" f,daflda;a;r jQo" Wiia M, n,dfmdfrd;a;=fjka
ieye;shka iska isjqmi jYfhka mQcd lrk m%;Hh f'
tu oCIsKdj uy;a M, f.k u nqrcdKka jykafiag
muKla fkdj uyd ix>r;akhg;a we;af;ah' il< flf<ia
m%ydKh fldg mdY=oaO;ajg meKs nq mfia nq" uyry;ka
jykafia,d b;du;au iqiqh' ry;a Ndjhg m;a fkdjQ is,aj;a
.=Kj;a l<HdK ;%hka jykafia,d b;du;au iqiqh' ^ is,aj;a"
.=Kj;a" Wmdil" Wmdisld msio we;=<;ah' tfia kuq;a tu
fok odkh oCIsKdjla jYfhka jHjydr fkdflfrkq ,ef'&
th tfia kuq;a msis ika;dkfha flf,ia my jQ ;rughs
Wiia mdY=oah jq ;rughs wksixih uy;a M, jkafka hehs
ie<lsh hq;=h'
f,du iQ;%fhka fuh b;du;au meye,sj k
.; yelsh' fmr ,xldf NsCIQkajykaafia,d yeg kula
kd.mh jkaokdjg f.dia jkaokd fldg miq k . fodr
kd.d k ia;%shla ka msKavmd;h mqcd fldg odkh mQcd l<
wdldrh kah' iajdka jykafia,d fmrjre ld,fhau ry;a
njg m;a odkh je<y' mqKaK .shd isgq njg m;a jQfha
oCIsKdf n,fhks' wkakNdr .Shdf.a oCIsKdj;a uy;a
M, lsf n,h WmG k mfia nqrcdKka jykafiaf.a
W;= oCIsfKH .=Kh ksihs' nq nj m;k fndai;dKka
jykafia,d uy oka nqrcdKka jykafia,d yuqfu
m%d34:kd lsu nq nj ,eug WmksY%h jYfhkau Wmld
f" Wm;siai" flda,s; fofokdf.a m%d34:kdj fuka" msmaM,S
udkjl Ndlms,dks hk whf.a m%d34:kdjkao fuu wryx
.=Kfha W;= n,fhkau is h' ;:d.;hka jykafia wryx
.=K n,fhka Wmka wjia:df mgka fohka" n%yauhka"
ukqIHhka f.ka ksishdldrju mQcd i;aldr ,enQy' wjqre
45 la ;r ld,hla judkj mQcd ,nd mks34jdKfhka
miqj;a f olajdu mqcd i;aldr tl fiau meje;af' fuh
33

wry;a .=Kfha n,fhks' fuu w34y;a .=Kfhka iukakd.;


iud inqrcdKka jykafia g uu kuialdr lr' udf.a
kuialdrh fjd

idOq idOq idOq


iud inqoaO .=Kh ^idrdxY w34:h&
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia YsIag
[dKfhka o; hq;= jQ i;H O34uhka YsIag [dKfhka
wjfndaO l< fyhskao iud inqoaO k jk fial'
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai
Tn jykafia ms<siso
wjfndaO l< hq;= laL i;H ms<sis| wjfndaO l<
fyhska o" iud inqoaO k jk fial'
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai
Tn jykafia m%ydKh
l< hq;= jQ iuqoh i;H m%ydKh l< fyhskao"
iud inqoaO k jk fial'
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia m%;HCI l<
hq;= jq ksfrdaO i;Hh m%;HCI l< fyhskao"iud
inqoaO k jk fial'
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia Ndjkd jYfhka
jeh hq;= jQ ud34. i;Hh Ndjkd jYfhka jevQ
fyhskao" iud inqoaO k jk fial'
iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ixLdr" ldr
,CLK" m[a[;s" ksndk k jQ m[apO f[hH
uKav,h mfrdmfoaY rys;j ijhxN= [dKfhka
i34jm%ldrfhka wjfndaO l< fyhskao iud inqoaO
k jk fial'

iud inqoaO .=Kh'

01 iajdks" Nd.Hj;=ka jyka


34i Tn jykafia YsIag

{dkfhka wjfndaO l< O34u tk ialkaO 05 wdh;k


12 Od;= 18" bkash 22" wd34H i;H 4 mp iuqmamdo
12 iQis m%;H 24 wjfndaO l< fial' tfia fyhska
iud inqoaO k jk fial'
02 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia o; hq;= O34uh
jYfhka cd;s" crd" urK" fYdal" mfoaj" laL
fodaukiai" Wmdhdi" wm%sh im%fhda." msh mamfhda.'
iy is;+foa bgq fkdu" m[ap Wmdodk" ialkaO l
wjfndaO lr .ekSu' ^wjfndaO l< fial& tfia fyhskao
iud inqoaO k jk fial'
03 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia m%ydKh l< hq;=
O34u ldu ;Kaydj" Nj ;Kaydj Nj ;Kaydj m%ydKh l<
fial' tfia fyhskao" iud inqoaO k jk fial'
04' iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mila l< O34u
wixL; Od;= ixLHd; ks34jdKh ksfrdaO i;H wjfndaO
l< fial' tfia fyhskao iud inqoaO k jk fial'
05' iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia Nd;d l<d jQ
O34u jYfhka wd34h wIaGdx.sl O34uh hym;a lSu"
hym;a l,amkdj" hym;a jpkh" hym;a l34udka;h"
hym;a wdjh" hym;a W;aidyh" hym;a i;sh"
hym;a iudh Nd;d l< fial' tfia fyhskao iud
inqoaO k jk fial'

01' Gdkd Gdk [dKh' ^ ia:dk wia:dk okakd kqjK&


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys ta ta foa isf
fya;= O34u ksje/ f,i okakdy" wfya;= O34uo ksjer
f,i okakdy' fya;= wfya;= O34u folu fkdjrojdu we;s
yefhkau okakd kqjK ;:d.;hka jykafiaf.a m<uqfjks
;:d.; n,hhs'

2' lu mdlc [dKh'

^ ld,;%hg wkqj l34u iudodkfhkaf.a mdl okakd {dkh'&


35

w;S;" wkd.;" j34;udk ld,fhys l=i,dl=i, l34uhkaf.a


mdlh ;;ajdldrfhka okakd kqjK ;:d.;hka jykafiaf.a
fojk ;:d.; n,hhs'

3' inF: .dKs mmod [d=Kh'


^ish m%;smod okakd kqjK&

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia i;a;ajhka iq.;shg" .;shg


hk ud34.hka okakd kqjK w34y;ajhg muqKqjkakd jq ms<sfj;a
u okakd kqjK ish m%;smod iy.; kqjK we;s fyhskao
;:d.;hka jykafia i;= ;=kafjks ;:d.; n,hhs'

4' wfkaalOd;= kdkdOd;= [dKh'

^wfkal Od;= kdkd Od;= okakd kqjK&


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys wfkl Od;= f,dalfhys
;;ajdlrfhka okakd kqjK" f,dalh imQ34Kfhka we;s
ke;s hk wdldrh uka uo fldgia jYfhka ` ` m
hk wdldrh ialkaO" wdh;k" Od;=j, ;;a;ajdldrh okakd
kqjK ;u ;ukaf.a iajNdjfhka we;a;d jQ ish Od;=j,
iajNdjh okakd kqjK ;:d.;hka jykafiaf.a y;r fjks
;:d.; n,hhs'

5' kdkd uqla;sl [dKh'

^i;a;ajhkaf.a woyia oek .kakd kqjK&


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdyS iEu i;a;ajhkaf.a
is;a j, mj;akd woyia f;are .ekSug iu34:h' fudkh
flfkla jQj;a ;uka jykafia imhg meKsfha k Tyqf.a
woyi kf.k wkqYdikd lr;s' wkqkaf.a woyia ksje/j
oek .kakd kqjK ;:d.;hka jykafiaf.a miafjks ;:d.;
n,hhs'

6' bJosh mfrdamh;a; mh;a; [dKh'


36

^i;a;ajhf.a Y%oaOdoS bJsh O34uhkaf.a hqKq fkdhqKq nj


okakd kqjK&
wkH i;ajhkaf.a wkH mqoa.,hkaf.a Y%oaOd bJsh O34uhka
fudard we;s ke;s nj okakd bJsh mfrdamh;a; [dKh
;:d.;hka jykafiaf.a yhfjks ;:d.; n,hhs'

7' OHdkd ixlsf,i [Kh'


^OHdkdkaf.a ixlaf,aIdh okakd kqjK&
;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys wIag fudCIhkaf.kao"
m%:u OHdkd iudm;a;skaf.a" ixlaf,ai" fjdaodk O34uhka
okakd kqjK i;afjks ;:d.; n,hhs'

8 mqf ksjdi [dKh'


^w;S; cd;s okakd kqjK&

;:d.; N.Hj;=ka jykafia jkdys w;S; Nj mrmrdj olakd


kqjK' mhka; mfohla ke;sj leu;s m%udKhla w;S;
cd;Ska lsh yels kqjKla nqrcdKka jykafiag we;af;ah'
th ;:d.;hka jykafiaf.a wgfjks ;:d.; n,hhs'

9' osL plaLq [dKh'

^i;a;ajhkaf.a pq;s Wmam;a;sh okakd kqjK&


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdyS ta ta Njfhka pq; fjk
ta Tjqka l< mska m wkqj i;a;ajhkaf.a iq.;s .;s foflys
Wmokd ie ukd kqjKska olskakdy' th ;:d.;hka jykafia
f.a kjfjks ;:d.; n,hhs'

10' wijlaLh [dKh'


^wdY%jCIh kqjK&

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia ldudoS wdY%jhka CIhfuka


wkqih O34uhka rys;ju w34y;aM, iudh iy w34y;a
M, im%hqla; m%{dj j34;udk wd;au NjfhaoSu wl;r
m%{dfjka ;uka jykafia m%;HCI lr .;a ksid th ;:d.;hka
37

jykafiaf.a oifjks ;:d.; n,hhs'

;:d.; ldh n,h'


;:d.;hka jykafiaf.a {dk n, oyh fukau ldh
n,ho b;d uy;ah' f,dalfhys n, we;s we;a;ka w;r
we;d n,j;ah h; we;a n, Wmudjlska th b;d meyeos,sh'
ld,djl k wef;l=g uOHu mqreIhka oi fofkl=f.a n,hla
we;' ld,djl we;=ka oifofkl=g we;s n,hla .xf.Hh
wef;l=g we;af;ah" .xf.Hh oi fokdf.a n,hg je
n,hla mKavr wef;l=g we;' mKavr oifofkl=g we;s
n,hla ;N wef;l=g we;' ;N oifofkl=g we;s n,hla
tl msx., wef;l=g we;' msx., we;=ka oi fokl=g je
n,hla tl .kaO wef;l=g we;' .kaO we;=ka oi fofkl=g
we;s n,hla tl ux., wef;l=g we;' ux., we;=ka oi
fofkl=g we;s n,hla tl fyauka; wef;l=g we;' fyauka;
we;=ka oi fofkl=g we;s n,hla tl Wfmdai: wef;l=g we;'
Wfmdai: oi fofkl=f.a n,hla tl Poaoka; wef;l=g we;'
Poaoka;hka oi fofkl=g we;s ldh n,hla tl ;:d.;hka
jykafia kulg we;' tu n,hg krdhk ;:d.; n,hhehso
i|yka f' idudkH we;=ka oi fldahl n,hlao" idudkH
ukqIH .Kkska uOHu mqreIhka flda oi oyil n,hlao
we;af;ah'
fufia ta oi n, [dKhkaf.ka iy ldh n,fhka
iukakd.; jk fyhska nqrcdKka jykfia iud inqoaOk
jkfiaal' ta iud inqrcdKka jykafiag uu kuialdr
lr udf.a kuialdrh fjd'

idOq

idOq

idOq

iud inq .=Kfhys wdksixi


iud inq W;a;uhka jykafia lsis ;ekl je/ula
fkdue;sj wf;a we;s fohla ukdj fmfkkakd fia ;uka jykafiaf.au
kqjKska u" w;S;" j34;udk" wkd.;" hk ld,;%hgu wh;a ish,a,
k jod< ksid iud inqoaO k jk fial' ialkaO wd O34uhkaf.a
i;H jgyd .ekSu jYfhka jYS Ndjh ,nd o th iud inqoaO k
38

jk fial' ;:d.;hka jykafia f,dalfha W;= ia:dkhg meKs ksidu


CI;%Sh" n%dyauK" .Dym;s" Y%uK" pd;=34uydrdl msi ;dj;sxi
msi" udr msi" n%yau msi" wg msfiys wNS; isxykdo meje;a jQ
nj uyd isykdo iQ;%fha i|yka f' tneka ;:d.;hka jykafia oi
n, {dkhkaf.ka iy ldh n, oyfhka iukakd.; jk fyhska iud
inqoaO k jk fial'

/ialrk i;a;ajhkaf.a pq;s Wmam;a;s okakd kqjK ta


ta i;a;ajhka ta ta Njfhka Tjqka l< mska m wkqj
i;ajhkaf.a i;shla ;=< pq;s W;am;a;s fol Wmokd ye
;:d.;hka jykafia ukd fldg wjfndaO l< fyhskao
cdprK imkak k jk fial'

cdprK imkak .=Kh ^idrdxY w34:h&

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ish wdY%jhka


CIh lrk w34y;a ud34. {dkh wjfndaO l< fyhskao"
cdprK imkak k jk fial'

1' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mqf ksjdi[dKh


fmr iQ l| ms<sfj, okakd kqjK" L plaLq [dKh" i;shla
;=< uefrk Wmk iq.;s" .;s l=i,a wl=i,a k .kakd kqjK
wdY%jCIh l< {dkh" wry;a ud34. [dKfhka wjfndaO l<
fial' ta iu. o34Ykd [dK ufkdauh [dKh" boao [dKh"
mr;a; cdkk {dkh" Lfida; [dKho" wjfndaO l<
fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia o34Ykd


{dk" ufkdauh {dk" iDoaO {dkh" jH fid;
{dkh" mr;a; cdkk {dkh" ;%s oHd {dk iu.
wIag oHdjkaf.ka iukakd.; jk fyhskao cdprK
imkak k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mif<diaprK O34uh


wjfndaO l< fial' m%d;sfudaCI ixjr iS,h" bJsh ixjr
iS,h" fNdackud;%{;djh" cd.hdkq fhda.h" Y%oaOdj" ysh"
T;a;mamh" nyqY%e; Ndjh" mrdl%u 34hh" i;sh" m%{dj" OHdk
p;=Ialh" wjfndaO l< fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia m%d;sfudaaCI


ixjr iS,h" bJsh ixjr iS,h" fNdackfh ud;%{;djh"
cd.hdkqfhda.h" ioaOdj" ysh" T;a;mamh" nyqY%e;
Ndjh" 34h" i;sh" m%{dj" mGu" ;sh" ;;sh" p;=F:"
OHdkhka wjfndaO l< fyhskao" cdprk imkak k
jk fial'

cdprK imkak .=Kh

cdprK imkak .=Kfhys wksixih'

1' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fmr iQ l| ms<sfj,


okakd kqjK mqf ksjdidkqiai;s [dKh w;S; cd;Ska isysl<
kqjK ndysr ;jqikag ^40& l,amhlao" Nd.Hj;=ka jykafiaf.a
we;e Y%jlfhda l,am ishhla" oyila" w;S;h okS' wiQuyd
Y%jlfhda l,am ,CIhla okS' w.% Y%djl foku tld ixLH
l,am ,CIhla w;S;h okS' mfia nqrcKka jykafia,d
l,am wixLH folla w;S;h okS' f,djq;=rd nqrcdKka
jykafia,df.a {dkh mfohla ke;sj
leue;s
muKla w;S;h isysl< yels ksid w;S;h wjfndaO l<
fyhskao cdprK imkak k jk fial'
2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia l=i,a wl=i,a

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafiaf.a fuu .=Kh


f;cjPf.d;a; iQ;%fhys ukdj meye,s fjhs' oin,
l;dfjys i|yka wg" kjh" oyh hk ;eko Nhfyrj
iQ;%fhys ^;%SoHdj& b;du meye,s f' oHdj ksid udKslH
r;akhla kso fmfkkakdla fuka kdu rEm kso fmfkk
o34Ykd {dkho" i34jdx. mmQ34K lhla ks34udKh l< yels
ufkdauh iDoa {dkho" is; ilia lr .;a fhda.djprhdg
fndfydaa rEm ks34udKh fldg ;udgu fndfyda fofkl= fia
fmkS ish yelsh n%yau f,dalh olajd ;udf.a BYajr;ajh
meje;ah yels {dkh iD`O {dkhhs' ^pq,a,mka:l iajdka
jykafia fukah' lmamsk rc;=ud we;= ms34i wfkdacd foahg
fkdfmfkkak ie,iqjd fukah&' nUf,dj" fof,dj" mrilaj<

39

40

olajd msh lkg fkdwefik Yo wefik {dkh jHfida;


{dkhhs' fidf<dia wdldrfhka wkqkaf.a is;a k.kakd {dkh
mr;a; cdkk {dkhhs'
prK O34u" m%d;sfudaCI ixjr iS,h" n%yau cd,
iQ;%fhys pQ,iS," uu iS," uyd iS," hkqfjka i|yka
fjhs' bJshka ihfokdf.a iy tu wruqKq ih fokdf.a
ixjrh bJsh ixjrhhs' kqjKska wdydr wkqNj lsu muK
fkdblaujd wdydr .ekSu' fNdack ud;%d{;djhhs' fkdksod
isf fhu fkdksod mxp ksjrKhkaf.ka is; msis lsu'
^ cd.hdkq fhda.hhs& ;:d.; k p34hdj wh ld,fha Wfoa
6 isg oj,a 12 f;la mqf34N;a; lsph oyj,a 12 isg iji 6
jk ;=re mPdN;a; lsph iji 6 isg rd;%s 10 olajd' uOHu
hdu lsph rd;%s 10 isg rd;%s 2olajd uu hdu lsph rd;%s
2 isg wh 6 ld,h olajd mYau hdu lsph hkqfjks'
;=Kqrejka ms<s.ekSu Y%oaOdjhs' mjg ms<sl=,a iajNdjh yshhs'
mjg h iajNdjh T;a;mamhhs' O34uh isf;ys u nqyqY%e;
Ndjhhs' i;r iuHla jHdhduh hH_hhs' wl=i,h hg fldg
l=i,h u;=lr .ekSu isyshhs' o34Yk m%{dj ud34. m%{dj
m%{djhs' rEmdjpr wrEmdjpr OHdk iudm;a;shhs' fufia
cdprK .=Kfhka iukakd.; iud inqrcdKka
jykafiag uu kuialdr lr udf.a kuialdrh fjd

idOq idOq idOq


iq.; .=Kh
01 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mdY=oaO
jQ wd34h ud34. ixLHd; ^wd34h wIaGdx.sl ud34.fhka
iud wd wx`v 8'& fYdaNk .uka we;s fyhskao
iq.; k jk fial'
02 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia cd;s" crd"
jHd" urKd la ke;a;d jQ Ydka; iqkaor ks34jdKhg
.uka.;a fyhskao iq.; k jk fial'
41

03' iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia i;r u.


M, keKska keiQ flf,iqka kej; kQmojka .uka .;a
fyhskao iq.; k jk fial'
04 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mxlr mdo
uQ,fha mgka fndaa uKav,h olajd uOHu m%;smodfjka
iu;sxila mdr .=Kfhka .uka .;a fyhskao iq.; k
jkfial'
05' iajdks"
Nd.Hj;=ka
jykai
Tn
jykafia
id34:l ioaO34u foaYkd we;sj .uka .;a fyhskao
iq.; k jk fial'

iq.; .=Kh
01' iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fYdaNk .uka
we;s fyhskao" hym;a lSfuka" hym;a l,amkdfjka"
hym;a jpkfhka" hym;a l34udka;fhka" hym;a ye
;fhka" hym;a W;aidyfhka" hym;a i;sfhka"
hym;a iudfhka hqla; jQ wd34h ud34.fhka .uka .;a
fyhskao iq.; k jk fial
02 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iqkaor jQ ksjkg
je fyhska o ^bmula ke;s" crdjla ke;s" jHdhla ke;s"
urKhla ke;s fYdalhla ke;s' mfoajhla ke;s' Wmdhdihla
ke;s fyhska o" iq.; k jk fial'
03 iajdks" Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia keiQ flf,ia
kej; kQmjka ksjkg .uka .;a fyhskao" fidajdka
ud34.fhka ilaldh " lsPd" iS,n; mrdudi"
ixfhdacko" ilDod.d ud34.fhka f,daN" fodai ixfhdack
iy wkqYh fol ;=kS lsfuka o" wkd.d ud34.fhka f,daN
oafY ixfhdack o" f,daN oafY wkqYho" imQ34Kfhka
re lsfukao w34y;a ud34.fhka WoaOxNd.Sh O34uhka
rEm rd." wrEmrd." udk" WoaOp" wcd mio" wkqYh
42

jYfhka wcd wkqYh" udkdkqYh" Ndjrd.dkqYh" keiQ


fyhskao" iq.; k jk fial'
04 ijdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ldu iqL,a,sldkq
fhda.hg iy w;a;ls,u:dkq fhda.hg fkdmeK uOHu
m%;smodfjka wd34h wIagdx.sl m%;smodfjka ksjkg meKs
fyhskao Ydiaj; Wfo wka;hg fkdmeKs fyhska o"
iq.; k jk fial'
05' ijdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iqiq l, i;H
jQ m%sh jQ w34:odhl jq yd iqiq l< wm%sh jQ i;H jQ
w34:odhs jQ jpk we;s fyhska iq.; k jk fial'
06' ijdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia uq, ueo
w. hym;a fyhska ;u ;uka iskau lsh yels
fyhskaowld,sl jYfhka M,h f.kfok fyhskao iqiq
oHdudk wksixi we;s fyhskao" ;u is; ;=< ks34jdKh
wruqKq lrk fyhskao" keKj;=ka iska ;ukaf.au keK
muKskau ish is; ;=< m%;HCI l< hq;= wjfndaO lr.;
hq;= O34uhla foaYkd l< fyhskao iq.; k jk fial'

;:d.;hka jykafiaf.a ud34.h'


1' ;: w.f;d;s ;:d.f;d'
ijdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia jkdys fmr
nqrcdKka jykafia,d wd mu meKs neka ;:d.; k
f' fmr w;S;fha my< jqK mxlr wd nqjrfhda il,
i;a;ajhkaf.a hym; Wfoidu meKshdy' fmr nqrcdKka
jykafia,d mdr O34uhka jYfhka odk" iS," fkLu"
m%{d" hH_hLka;s" i;H" wIaGdk" ffu;%s" WfmaCId wd
jYfhka oi mdr jYfhkao" oi Wm mdr jYfhkao"
oi mru;a; mdr jYfhkao" iu;sia Ou_ msrEy' wd;au
m;Hd." fka;% m;Hd." Okm;Hd." rdcH m;Hd.
wUqorejka m;Hd. jYfhka m[aj m;Hd.hka mdr
mqrd wd nekao tfiau i;r i;smGdk" i;riDoamdo"
i;r iuHla 34h m[aj bJsh m[aj n," ima;
43

fnd`v." O34u wd34h wIaGdx.sl ud34.h mqrdf.k


w;S; nqrcdKkajykafia,d wkqju wd ksid ;:d.; k
f' ;:wd.f;d;s ;:d.f;d hkqfjka i|yka f'

2 ;:.f;d;s ;:d.f;d
fmr w;S;fha nqoqjre .sh u`. .sh nekao" ;:d.;
k f' fmr fndai;=kaf.a Wmf;a i;a mshjrla .uka
l<y' wfma fndai;dKka jykafiao ta i;a mshjr .shy' ta
f .uk fYaI w.ukhla ,nkakg iqiq fmr ks;a;la
jk .ukls' fndai;dKka jykafia msm;=,a iuf,i
fmdf<dfjys msysu i;r iDoamdo O34uh ,ef fmr
ks;sh' W;=rg .uka lsu f,daflda;a;r O34uhka wjfndaO
lsug fmr ks;sh' i;a mshjr hdu ima; fnd`v.
O34uh wjfndaO lsug fmr ks;sh' rka o`vq pdur tiu
wkH ;S34:lhka oukh lsug fmr ks;sh' Yaf;P;%h
tiu wry;a M, uqla;sh ,eug fmr ks;sh' il,
Ydjka ne,Su wkdjrK ij_{;d {dkh ,eug fmr
ks;sh' wNS; isxykdoh lsu oila meje;aug fmr
ks;sh' tu .ufka isjqKq ish,a, imQ34K h' Wmka
flfkysu .sh .uklah fmr fndai;dKka jykafia,d
tfiauh' fmr nqjre fkLufhka lduPkaoh o
wjHmdofhka" ^ffu;%sfhka& jHdmdoho wf,dal ix{dfjka
koaOho" is; ;ekam;a fuka WoaOpho" O34ufhka
lsPdjo" {dkfhka woHdjo" m%S;sfhka wr;sho"
m%:u OHdkfhka mxp kSjrKo" fidajdka ud34.fhka f,daN
ho" ilDod.d ud34.fhka ,dl laf,aIhkao"
wkd.d ud34.fhka wkqih iys; flf,iao" w34y;a
ud34.fhka ish laf,aIhkao m%ydKh fldg iqkaor ksjkg
fmr nqjre .sh wdldrfhka .uka .;a ksid ;:d.; k
f' ^;: .f;d;s ;:d.f;da hkqfjks&'

3' ;:,CLKx w.f;d;s ;:d.f;d'


kdu rEm O34uhka f.a kshu ,CIKh i;H ,CIKfhka
k.;a ksid ;:d.; k f' Nd.Hj;=ka jykafia,d kdu
44

rEm O34uhka f.a kshu iajNdjh ,CIKh we;s iefhkau


kSu ;: ,CIK {dkfhka meKSuls' ;: ,CIKfhkau
meKSfhah kshu ,CIKh kSu hkq ;:,laLKx
w.f;d;s ;:d.f;da hkqfjks'

4' ;: Ofuu h:djf;d wNsiuLqfOd;s ;:d.f;d'


Nd.Hj;=ka jykafia laLi;Hh" iuqoh i;Hh" ksfrdaO
i;Hh" ud34. i;Hh tfiau we;s fyhskao" ;: O34uhhehs
lshhs' th we;s iefhkau wjfndaO lr.;a ksid ;:
Of h:djf;d;s ;:d.f;da hkqfjks'

5' ;: oiis;dh ;:d.f;d


Nd.Hj;=ka jykafia i;a;ajhkaf.a oajdr j,ska .kakd rEm
Yo wdoS wruqKq oajdrdkqidrfhka i;ajhka oek .kakd jQ
rEmdoS O34uhka we;s iefhka k ixialdrhka jYfhka o"
ish,a, we;s iefhka laldy' fidhd.;a;do ish,a, we;s
iefhka olakd ksid ;:oiis;dh ;:d.f;da hkqfjks'

6' ;:djdos;dh ;:d.f;d'


Nd.Hj;=ka jykafia fnda uQ,fha nqnjg m;a jQ wjia:df
mgka wkqmdfYaI mks34jdKhg meKsu f;lau w;r ldf,fha
hula m%ldY lrk ,oafoao" th tfiau isjk fyhska fkdjrk
fyhska ;:djd;dh ;:d.f;da hkqfjks'

7' ;:ldrs;dh ;:d.f;da'


Nd.Hj;=ka jykafia h wdldrhlska hula lshkfiala k
ta wdldrfhkau lrk fial' tfia fyhska ;:d.; k jk
fial' ;:ld;dh ;:d.f;da hkqfjks'

8 wNsNjkfgGk kqjK'
Nd.Hj;=ka jykafia f,dalfhys wNsNjkh lrkakg flfkla
ke;' iS,fhka" iudfhka" m%{dfjka" uqla;sfhka" {dk
o34Ykfhka" foaYkd ,difhka" wm%fuhH wkq;a;r fjhs'
tfia fyhska wNsNjkfgGk ;:d.f;da hkqfjks'

iq.; .=kh

45

1' zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h


wi;H jQo" wk34:fhka hqla; jQ wkqkag wm%sh jQ jpk
foaYkd fkdlr;s'
2' zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h
i;H jQo" wk34:fhka hqla; jQ wkqkag wm%sh jpk foaYkd
fkdlr;s'
3' zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h
i;H jQo" w34:fhka hqla; jQo" wkqkag wm%sh jQo" tn
jpk lSf ld,h okafkao tu jpk foaYkd lr;s'
4' zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h
wi;H jQ" wk34:fhka hqla; jQo" wkqkag m%sh jQj;a foaYkd
fkdlr;s'
5 zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h
i;H jQo" wk34:fhka hqla; jQo" wkqkag m%sh jQj;a foaYkd
fkdlr;s'
6' zNd.Hj;=ka jykafiaZ tfiau ;uka jykafia okakd h i;H
jQo" w34:fhka hqla; jQo" wkqkag m%sh jQo" fun jpk
ld,h kf.k foaYkd lr;s'

iq.; .=Kfhys wdksixi'


;:d.;hka jykafia jkdys YsIag imkak jdikdjka;
mqoa.,hd hkakh' iqkaor mqoa.,hdh"iqkaor i;ajhdh'
m%;sikafha mgka mks34jdKh olajd ; ld,h mru iqkaor
ld,hhs' uy fndai;dKka jykafia,d isys kqjKska u l=ig
msfi;s' uu u l=fiys iskafkhs oks' fndai;ajfhda u
l=fiys fjfik nj isys kqjKska okS' fndai;a ujq ;=h lsis
flfkl=f.a fufyhula ke;sj jH mq;%fhda i;r fofkla
i;r me;af;ka wdrCId lr;s' uy fndai;a orefjla l=i jq;a
uEKshkag wfkal jia;=j ,efnhs' fndai;a uEKshkag rd."
ldu" i{djla my< fkdfjhs' mqreIfhl=g rd. is;ska fndai;a
46

ud;dj <g <xfjkakg fkdyelsh' fndai;a uEKshkag lsisu


frda.dndOhla we;s fkdfjhs' fndai;a orejd fndai;a uEKshkag
msis re lr`vqjla ;=< ;sfnk udKslH r;akhla fia msis
f,i fmfkhs' O34u llhka jykafiakula O34udikfhka
niskakdla fuka fndai;a orejd ujql=fika ys fjhs' ijlska
T;d ;snQ udKslH r;akhla fia b;d iqmY=oaOj ujql=iska
ysfjhs' tfy;a msis isis,a jQ WKq jQ c, Odrd folla
wyiska .,df.k;a fndai;a l=ure keyefjhs' uEKshka
isgf.k isoaoSu fndai;a Wm; isfjhs' n%yau rdcfhla rka
,lska ms<s.kS' bka wk;=rej fohka ms<s.kS' bka wk;=rejhs
ukqIHhka w;r uyd iu; weu;sfhla w;g fndai;a
l=urejd mefKkafka fndai;a l=urejd uEKshka bfha ;nk
g fmdf<dj mh ;nk g oi oyila ilaj, tlu ,la
fia fndai;=kag fmfka' ;uka yd iudk flfkl= iy
;ukag jvd Wiia flfkl= fkdl fiai;a"p;% hka iy
fmdf<dfjka u;= jqKq i;a mshq msg md ;nka W;=re . n,d
i;a mshjrla f.dia wNS; isxy kdoh mj;ajhs' fufia f wd
fo;sia mq34j ks;so my< fndai;a Wmf;a oi oyila ilaj,
lmd fjoa" oi oyila f,dal Od;= wf,dalj;a fjoa isy;a
fndai;dKka jykafia f.a Wm; ish' iq.;hka jykafiaf.a
W;= iq.; .=Kfhys n,h fufiah tu W;= .=Khg uu
kuialdr lr' udf.a kuialdrh fjd

f,dal .=Kh'
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia f,dalh f;fu


wjfndaO l< ksid ialkaO f,dalh wjfndaO l< fyhskao
f,dal k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia f,dal iajNdjh


f,dalh yg .ekSu f,dalh yg .ekSf fya;=j" f,dalfhka
tf;ru" tf;r f Wmdh ud34.h' k jod< fyhskao
f,dal k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai" Tn jykafia ish i;a;ajfhda
wdydrh msysg fldg isk nj;a" fojeoEre kdu rEm
jYfhkao" ;=ka jeoEre fokd" i;r jeoEre wdydr
jYfhkao" mia jeoEre ialkaO jYfhkao" yh jeoEre
wdh;kjYfhkao" i;a jeoEre [a[dK;s jYfhkao"
wg jeoEre wIag f,dal jYfhkao" kj jeoEre kj
i;aj jdi jYfhkao" oi jeoEre oi wdh;k jYfhkao"
wgf,dia jeoEre f,dal jYfhkao wjfndaO l< fyhskao"
f,dal k jk fial'

f,dal .=Kh ^idrdxY w34:h&

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia w[a[dKl"


i[a[dKl jYfhkao" w,am rcial uyd rcial"
jYfhkao" wjfndaO l< fyhskao" f,dal k jk
fial'

1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ^11& tfldf<dia


jeoEre ldu f,dalh ^16& oyih jeoEre rEm f,dalh
^4& isjq jeoEre wrEm f,dalh wjfndaO l< fyhska o
f,dal k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia tlfjdaldr"


p;= fjdaldr m[apfjdaldr" f,dalh k jod< fyhskao"
f,dal k jk fial'

idOq idOq idOq

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ialkaO f,dalh i34j


m%ldrfhka wjfndaO l< fyhskao f,dal k jk fial'

2'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ixLdr f,dalh


i34jm%ldrfhka wjfndaO l< fyhska o" f,dal k jk
fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia wjldY f,dalh
i34jm%ldrfhka wjfndaO l< fyhskao f,dal k jk
fial'
47

7' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia N= ;sia tla ^31&


48

;,h iys; wkka; f,dal Od;=fjys wjldi f,dalh k


jod< fyhskao f,dal k jk fial'

f,dal .=Kfhys wdksixi'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys f,dalfhys
iajNdjh ;Fjdldrfhkau foaYkd l< W;a;uhka jykafiah'
f,dalfhys wm okakd ;ru h jla jeksh fkdokakd
;ru uyd id.rhg iudkh' f,dalfha i;a;ajhka jYfhka"
i;aj f,dalh" wjldYh jYfhkao" ialkaO f,dal jYfhkao"
.=K jYfhka f,dalh wjfndaO lr .ekSuh' f,dalfhys uq,
fkdfih hq;=h' fya;=M, O34uh nj kqjKska ms<s.; hq;=h'
wkj;.a. ixhq;a;fha tk iQ;% n,d k .; hq;=h' fuu
f,dal iajNdjh ish,a, wjfndaO lr.;a W;a;uhka jykafiag
uu kuialdr lr udf.a kuialdrh fjd

idOq idOq idOq


wkq;a;r mqrsiou idr .=Kh ^ idrdxY w34:h &
01 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iS,d W;a;;r
.=K iuQyfhka ;uka jykafiag jvd W;= flfkla fkdue;s
fyhskao" wkq;a;r mqiou idr k jk fial'

jk fial'
05 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia uqla;s {dk
o34Yk wd W;a;;r .=K iuQyfhka ;uka jykafiag
jvd W;= flfkl=ka fkdue;s fyhskao"
wkq;a;r
mqiou idr k jk fial'
06 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia rEm ldh
im;a;sfhka ;uka jykafiag jvd W;= flfkl=ka
fkdue;s fyhskao" wkq;a;r mqiou idr k jk
fial'
07 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia i;a;sia fnda
mdCIsl W;a;;r .=K iuQyfhka ;uka jykafiag jvd
W;= flfkl=ka fkdue;s fyhskao" wkq;a;r mqiou
idr k jk fial'
08 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia f,dj oukh
l< hq;= mqoa.,hka f,dj W;a;;r .=Kfhka oukh l<
fyhskao wkq;a;r mqiou idr k jk fial'

wkq;a;r mqiou idr .=Kh'

02 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iud wd


W;a;;r .=K iuQyfhka ;uka jykafiag jvd W;=
flfkla fkdue;s fyhskao wkq;a;r mqiOu_u idr k
jk fial'

01' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iS, iud"


m%{d" uqla;s" uqla;s {dk o34Ykd W;= W;a;;r
.=Kfhka iukakd.; jk fyhskao" wkq;a;r mqiou
idr k jk fial'

03 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia m%{d.=Kd


W;a;;r .=K iuQyfhka ;uka jykafiag jvd W;=
flfkl=ka fkdue;s fyhska o wkq;a;r mqiOu_u idr
k jk fial'

02 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia p;=mdY=oaO


is,h" m%d;sfudaCI ixjr YS,h" bkash ixjr iS,h" wdj
mdY=oaO YS,h" m%;H ikaksY%S; iS,fhka iukakd.; jk
fyhskao" wkq;a;r mqiou idr k jk fial'

04 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tnjykafia uqla;s wd


W;a;;r .=K iuQyfhka ;uka jykafiag jvd W;=
flfkla fkdue;s fyhskao wkq;a;r mqiou idr k

03' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia Wmpdr


iud" w34mKd" iud ldudjpr iud" rEmdjpr iud"
wrEmdjpr iud" f,d!lsl f,daflda;a;r iudfhka
50

49

iukakd.; jQ wkq;a;r mqiou idr k jk fial'


04 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iq;uh
{dkh" ka;duh {kh" Ndjkduh {dkh wd fldg
we;s fyhskao fyhskao" wkq;a;r mqiou idr k jk
fial'
05 iajdks Nd.Hj;=kajykai Tn jykafia bJsh
mfrdamh;a; {dkh" wdihdkqih {dkh" hul m%d;syd34h
{dkh" uyd lreKd iudm;a;s {dkh" i34j{;d {dkh"
wkdjrK {dkh wdfhka iukakd.; fyhskao" wkq;a;r
mqi ou idr k jk fial'
06 iajdks Nd.Hj;=kajykai
Tn jykafia ;ox.
IalNk" iuqfo mmamiaioa" ksiairK hk m[aO
uqla;sfhka hqla; jQ fyhskao" wkq;a;r mqi ou idr
k jk fial'
07' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ud34. M,
w.ukhg wk;=rej ,efnk m%;HfCId {dkhkaf.ka
hqla; jQ fyhskao" wkq;a;r mqi ou idr k jk
fial'
08 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia i;a;sia fnda
mdCIsl O34uhkaf.ka i;r i;smGdk" i;r iDoamdo"
i;r iuHla m%Odk 34h m[ap bJsh O34u m[ap n,
O34u" ima; ifndcx. O34u" wd34h wIaGdx.sl
ud34.h" w O34uhkaf.ka hqla; jQ fyhskao" wkq;a;r
mqiou idr k jk fial'
09 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia p;= idro
{dkhkaf.ka iukakd.;hs" ij_{;d {dkh ms<sn|
idro w34y;a ud34.h ms<sn| idro ffkhH_dksl O34uh
ms<sn|" idro l34ulaf,aI" mdl wdY%j jH;suKdka;rh
ms<sn| idro Ndjfhka hq;a; jQ fyhskao " wkq;a;r
mqiou idr k jk fial'
51

10 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia oukh l< hq;=


ukqIH wukqIH" jH" n%yau" ;srYak wd i;a;ajhka
YsIag f,i oukh l< fyhskao" wkq;a;r mqiou
idr k jk fial'

wkq;a;r mqrsiou idr .=Kfhys wdksixih'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys iS,dos W;=
.=KialkaOfhka f,dalfhys ish fokdu ukd kqjKska oukhg
m;a l< fial' ;sika i;=ka oukhg myiqh' ukqIHhka oukh
Ialrh' nqrcdKka jykafia irK iS,d m%;sm;a;s O34ufhka
oukh lsu b;du;au jeo.;ah' ksjka ud34.hg m%;sreoaO
ud34.fhys hk wh irK iS,d .=Kfhka ij34. fudaCI
ud34.fhys .uka lrkqjka njg m;a u b;du W;= oukhhs'
wkqkaf.a oukhg jvd wmg msysg jkafka ;uka oukhg m;a
uh' wkqka oukh l< yelsjkafka ;ukaf.a ;a; oukfhka
miqjhs' ;:d.; iud inqrcdKka jykafia oi fmre mqrd
tys n,fhka fnda uq,fhys il, Cf,aIhka w34y;a ud34.{dk
keue;s .skafkka ojd i34jm%ldrfhka mdY=oaOFjhg meK
;uka jykafia m<uq fldg ;ukaf.a ika;dkh oukh fldg
mkaid,sia jila uq,af,a wmuK i;a;ajhka oukhg m;a
l<y' iym;s n%yau rdchdf.a wdrdOkdfjka m<uq meje;a jQ
Ou plal iQ;%fhka w[a[d fldKav[a[ f;reka we;= oy
wg fldahla n%yaufhda oy weiska oukhg m;a jqy' fuf,i
mqoa.,hdf.a oukh wry;ajfhka wjika fldg jod< iud
inqrcdKka jykafiag uu kuialdr lr' udf.a kuialdrh
fjd '

idOq idOq idOq

i;a:d foajukqiaidkx .=Kh ^idrdxY w34:h&


52

01 iajdkss Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia foksiqkag


f,d;=rd iqjh msKsi wkqYdikd l< fyhskao" i;a:dfoaj
ukqiaidkx jk fial'
02' ijdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fo ksiqkag
fuf,dj ys; iqj msKsi wkqYdikd l< fyhska" i;a:d foaj
ukqiaidkx jk fial'
03 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fo ksiqkag
mrf,dj ys; iqj msKsi wkqYdikd l< fyhskao" i;a:d
foajukqiaidkx jk fial'
04' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia fo
ksiqkag mrud34: w34:h msKsi ^ks34jdK wjfndaOh
msKsi&
wkqYdikd l< fyhskao" i;a:d foajukqiaidkx
jk fial'
05' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iir
l;ka i;a;ajhka tf;r lrkq msksi ks34jdK fCIau
N=hg meKSu msKsi wkqYdikd l< fyhskao i;a:d
foajukqiaidkx jk fial'

i;a:d foajukqiaidkx .=Kh'


1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia f,djq;=rd iqjh


msKsi wkqYdikd l< fyhskao fuf,dj w34:h msKsi
mrf,dj w34:h msKsi mrud34:h msKsi ks34jdKd34:h msKsi
wkqYdikd l< fyhskao i;a:d foajukqiaidkx jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ixidr


ldka;drfhka cd;s" crd" jHd" urK" fidal" mfoj"
laL foddaukiai" Wmdhdi rd." fodai fudayd tfldf<dia
.sks ksjQ fyhskao wkqYdikd l< fyhskao i;a:d
foajukqiaidkx jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia laf,aI
ldka;drfhka ixidr ldka;drfhka tf;r jQ fyhskao
53

wkqYdikd l< fyhskao i;a:d foajukqiaidkx jk fial'


4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ksjkg muqKqjk
ixjrfhka isu' u;s isoka" w34:h mK.kajka"
w34:h ksPh lrka m%;sm;a;sh fmkajka" m%;sm;a;s
rih f.kfoka" kQmka ksjka u`. Wmojka" wkqkaf.a
ika;dkfhys ksjka u Wmojka fndai;=kag ksjka u`.
fmkajka" jrK foka" ;uka Wmojd .;a ksjka u`.
olska wkqkag Wmk ksjka u olska" fndai;=kag Wmka
ksjka u olska Ydia;Dka jykafia ^;uka jykafia&
.uka .;a ksjka u`. wkqj Y%djlfhda ksjkg wkqj hjka
wkqYdikd l< fyhskao" i;a:d foajukqiaidkx jk fial'

i;a:d foajukqiaidkx .=Kfhys wdksixih'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia jkdys uq ;=ka f,dalhgu tlu
wkqYdilhka jykafia njg m;a jQfha sis wixLH l,am ,CIhla
nq mfia nq uyry;a wd W;=uka jykafia,df.a wjjdo wkqYdikd
,nd .;a ksid;a th tf<iu ms<smka ksid;a" m%;HCI jYfhka O34uh
wjfndaO lr.;a ksid;ah' wkqYdilhka jykafia kula njg m;a jQfha
f ;fhys u. M, ksjka wjfndaO lr .ekSug fya;= im;a we;s
whf.a woyig wkql+,j wkqYdikd l< fyhskao" fmr mska we;s ke;s
nj k.;a ksidh" ;%s fya;=l m%;sikahla ,nd kqjK hqKq l< fkdl<
flfklaoehs ne ksid;a" u M, ksjka ,nkakg l34u laf,aYhkaf.ka
ndOdjla we;s ke;s nj f;are .;a ksid;a ta mqoa.,hdf.a p;hg
wkqj wkqYdikd l< yels ksid;a p;hg wkqrEmj l34uia:dk f;dard
.; hq;= ksid;a fufia wka whg wkqYdikd lsf ish wx.hkaf.ka
f,d;=rd nqrcdKka jykafia fndai;a ld,fha;a wkqYdikd mj;ajd
f,djg fi; ie,iQ ksid;a fuf,dj hqKqj msKsio" mrf,dj hqKqj
msKsio fof,dj hqKqj msKsi ksjka iqjh wjfndaO lr .ekSu msKsio
f,!lsl ;fhys hqKqj msKsio" f,daflda;a;r hqKqj msKsio
wkqYdikd l< fyhskao" i;a:d foajukqiaidkx jk fial f W;=
wkqYdil iud inqrcdKka jykafia g uu kuialdr lr'
udf.a kuialdrh fjd'

idOq idOq idOq

nqoaO .+Kh ^ idrdxY w34:h&


54

1'

zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia wd34h i;H


wjfndaO fldg wkHhkag wjfndaO lrjQ fyhskao" nqoaO
k jk fial'

wjfndaO lrjQ fyhskao" nqoaO k jk fial'


3'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iuqoh i;Hh


m%ydkh lr kdu rEm O34uhka la Wmojk nj l34u /ia
lrk nj" lg ksOdkh nj flka neo ;nk nj" ksjkg
ndOd lrknj" wjfndaO l< fyhsskao wka whgo m%ydKh
lrjd wjfndaO lrjQ fyhskao nqoaO k jk fial'
iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ksfrdaO i;Hh
m%;HCI lr kdu rEm O34uhkaf.a kslauqK nj ialkaO
lska wY% nj fya;= O34uhkaf.ka yg fkd.;a nj"
urKhla ke;s nj wka whg m%;HCI lrjd wjfndaO l<
fyhskao nqoaO k jk fial'

zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia laL i;Hh


wjfndaO fldg wkHhkag wjfndaO lrjQ fyhskao nqoaO
k jk fial'

zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia iuqoh i;Hh


wjfndaO fldg m%ydKh l< fial wkHhkag wjfndaO
lrjd m%ydKh lrjq fial tfia fyhskao nqoaO k jk
fial'

zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia ksfrdaO i;Hh


wjfndaO fldg" m%;HCI fldg wkHhkag wjfndaO lrjQ
fyhskao" nqoaO k jk fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ud34. i;H

jevQ fyhskao" kdurEm jeu jYfhka ksjkg kslafuk


nj ksjk wjfndaO lr.ekSug fya;= jk nj' ksjk
wruqKq fldg olsk nj" wkd: Ndjfhka wirK iir la
kslaujd bka biqre nj wjfndaO l< fyhskao wka whg;a
ud34.h jvd wjfndaO l< fyhskao nqoaO k jk fial'

zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia ud34. i;Hh


wjfndaO fldg wkHhkag wjfndaO lrjQ fyhskao" nqoaO
k jk fial'

06 zziajdks Nd.Hj;=ka jykaiZZ Tn jykafia wnqoa


keiQfyhskao nqoa wjfndaO fldg wkHhkag wjfndaO l<
fyhskao" nqoaO k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia wdj34ckd l<


muKska ish,a, o;a fyhskao" wdj34ckhla ke;s fyhskao"
ish,a, kso o;a nekao" ;uka jykafia iskau
wjfndaO l< fyhskao" flf<ia kskafoka wj jQ fyhskao"
isjqu. keKska ish flf,ia CIh l< fyhskao" jdikd
iys; flf,ia ke;s fyhskao" nqoaO k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ldu rd.h;a"


Nj rd.h;a" keiQ fyhskao" oafIh keiQ fyhskao" ish
fudayh woHdj keiq fyhskao" ish flf,iqka keiQ
fyhskao" iajhxN+[dKfhka ish O34uhka wjfndaO l<
fyhskao" wka whg;a wjfndaO lrjQ fyhskao" nqoaO k
jk fial'

nqoaO .=Kh'
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia p;=rd34h


i;Hh ;ukau wjfndaO lr wkHhkayg wjfndaO lrjQ
fyhska o" nqoaO k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia laL i;Hh"


kdurEm O34uh ksrka;rfhkau fmf,k nj fya;=fjka
yg.;a nj tfldf<dia .skafkka ;efjk nj crd urKhg
fmrf<k nj" ms<sis| .;a fyhskao wka whg ms<sis|
55

nqfoOd mo.:d34:h'
56

nqfoOd;s flkgG nqfoOd


ljr w34:hlska nqoaO k fo @

nq;d ijjdkS;s nqfoOd


p;=iai;Hhka wjfndaO l< fyhska nqoaO k f'

fndfO;d mcdhd;s nqfoOd


p;=iai;Hhka wkH i;a;ajhkag wjfndaO lrjk fyhska nqoaO
k f'

in[;dh nqfoOd
ish,a, o;a fyhska nqoaO k f'

inn oiid;dh nqfoOd


ish,a, olakd fyhska nqoaO k f'

wk[[fkhH;dh nqfoOd

tlk; ksflaf,fid;s nqfoOd


tldka;fhka kslaflf,is fyhska nqoaO k f'

tlk; u..x .f;d;s nqfoOd


taldhk ud34.fhys .sfhkqhs nqoaO k f'

tfld wkq;a;rx iuud ifundx wNsiunqfoOd;s


nqfoOd
tl,dj iud ifndah w.ukh l< fyhska nqoaO k f'

wnqoy;;;d nqom,dNd nqfoOd'


wnqoah kid nqoah ,enQ fyhska nqoaO k f'

nqfoOd;s fk;x kdu ud;rd l;x k ms;rd l;x k


Nd;rd l;x k N.skh
s d l;x'

wkHhka iska wjfndaO lrh hq;= fkdjk fyhska nqoaO k


f'

nqoaO hk kduh uj iska fok ,oaola fkdj mshd iska fok


,oaola fkdj ifydaorhka iska fok ,oaola ksid fkdj'
ifydaohka isk fok ,oaola fkdf'

i;dh nqfoOd

k ;;d ufppys l;x k [%;i


s df,dysf
s ;ys l;x

flf,ia kskafoka ms .;a fyhska nqoaO k f'

{d;s ys; ;%dka fok ,oaola fkdf'

Kdij ixLdf;k nqfoOd

k iuK n%dyufkys l;x k foj;dys l;x

ldudoS wdY%jhka CIh l< fyhska nqoaO k jk fial'

Y%uK n%dyauKhka iska fyda fohka iska fok ,oaola


fkdf'

ksrEmf,i ixLdf;k nqfoOd'


Wmlaaf,aY rys; fyhska nqoaO k jk fial'

tlk; ;rdf.d;s nqfoOd

fudCLk;sl
fu;x
nqoOdkx
N.jk;dkx
fndhduqf, iy iLL[; [Kii m,dNd
ipld m[a[k;s hox nqfoOd;s'

taldka;fhka oafYh re l< fyhska nqoaO k f'

nqoaO hk kduh i34j{hka jykafiag w34y;a ud34. ixLHd;


fudaCIhdf.a fl<jr ,nk i34j{;d {dkh ksid ,efnk
f.!rj kduhls' Nd.Hj;=ka jykafiag fnda uq,fha i34j{;d
{dkh ,eu ks;s fldg f.k ,efnk m%{ma;shls'

taldka;fhka fudayh re l< fyhska nqoaO k f'


57

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia wnqoah kid nqoah


58

tldka;fhka rd.h re l< fyhska nqoaO k f'

talk; ;fodafid;s nqfoOd


tlk; ; fudfyd;s nqfoOd'

nqoaO .=Kfhys wdksixih'

wjfndaO l< fyhskao" wjfndaO l< O34ufhys i;H Ndjh


b;du;au jeo.;ah' ;uka jykafia i;H wjfndaO lrf.k"
wka whg;a wjfndaO lrjd fuu Nhdkl iika i;a;ajhka
tf;r lrjqy' uiqre ksfil= fodr cfk,a jidf.k wkqNj
lrkakdla fuka fkdj ;uka jykafia wjfndaO lr .;a
O34uh ijdf.k isfha ke;' wjfndaO lr.;a O34uh
ufyda;aidyfhka fiiq fo ksiqkag fnod O34uh wjfndaO
lrjd ksjkg muqKqjd y' ;uka jykafiaf.a O34ufhka msysg
,nd .ekSug n,dfmdfrd;a;= fjk iuyr wh imhg f.dia
O34uh wjfndaO lr ka fial' uyd lmamsk rc;=ud we;=
msig fhdka .Kka r f.jd O34uh wjfndaO l<y' tu
O34ufhys ish m%fNao iys;j ia;r iys;j fya;=M,
O34uhka okakd kqjKska wkqYdikd l< fyhskao" fya;=M,
O34uh wka whf.a is;a j,g ta;a;= .kajka O34uh wka whg
wjfndaO l<y' fuu O34uhka f,dalhdg wjfndaO lru
i|yd ;uka jykafiaf.a wdihdkqih [dKh iy uyd lreKd
iudm;a;s [dKh msysg lrf.k wka i;a;ajhd fj; uy;a jQ
lreKdfjka wka whg O34uh wjfndaO lf<a wkHhkg O34uh
wjfndaO lrjd ksjkg muqKqjkakg;a" f,dj my< jQ tlu
W;a;uhka jykafia Nd.Hj;=ka jykafiauh' uu ta Nd.Hj;a
W;a;uhka jykafiag kuialdr lr" udf.a kuialdrh
fjd'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia iir mdr k jQ


mqKH Nd.Hfhka iukakd.; jk fyhskao N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ftYaphH_


Nd.Hfhka iukakd.; jk fyhska N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia O34u Nd.Hfhka


iukakd.; jk fyhska o" N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia hi Nd.Hfhka


o" iukakd.; jk fyhska N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia Y%S Nd.Hfhka


iukakd.; jk fyhska o" N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia m%h;ak


Nd.Hfhka iukakd.; jk fyhskao" N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ldu Nd.Hfhka


iukakd.; jk fyhskao" N.jd k jk fial'

f,dj n,d jodrK im;a;sh

1' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia w;s fY%aIG;u

iQis flda jdr w34y;a M, iudm;a;sh' rEmdjpr OHdk 5"


wrEmdjpr OHdk 4 w34y;aM, iudm;a;shhs' 11 ksfrdaO
iudm;a;sh 12 uyd lreKd iudm;a;shhs' fuh wh
ld,fha fodf<dia flda iudm;a;sjdrhhs' ijig fodf<dia
flda iudm;a;s jdrhhs' ojig iQis flda iudm;a;s jdrhla
iujka f,dj n,d jodrka ;uka jykafia wjfndaO lr.;a
O34uh wka i;a;ajhkag wjfndaO fldg i;ajhka oukh fldg
nqoaO" Ou" ix> r;akh irK hkaa f,!lsl iudm;a;sfhkao"
iika t;r lrjd f,daflda;a;r jYfhkao ksjkg m;a l<
fyhskao nqoaO k jk fial'
N.jd .=Kh ^ idrdxY w34:h &
59

N.jd .=Kh
f.!rjkSh .=K kdufhka hqla; jQ fyhska o" N.jd k
jk fial'
2' iajdks Nd.Hj;=kajykai Tnjykafia fndaiNdr
O34uhkaf.a n,fhka" laf,aI" udr ialkaO udr" wNsixialdr
udr" jH mq;% udr" upq udr" m[ap udrhka o uq
fyhska o" N.jd k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia ftYap34h"
O34u" hi" Y%S ldu" m%h;ak hk Nd.H O34uhkaf.ka
iukakd.; fyhska o" N.jd k jk fial'
60

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia mrud34:


O34u jYfhka wdh;k" Od;=" bJsh O34u" mp
iuqmamdo" wd34h i;H iQis m%;H O34uhka fnod la jQ
fyhskao" N.jd k jk fial'
5' iajdsks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia W;a;;r ukqIH
O34uhka fnod la jQ fyhskao ldh fl' ;a; fl" Wm
fl" jH ydr" n%yau ydr" wd34h ydr" iq[[; fudCL"
wks;a; fudlaL" wmamKsys; fudlaL" O34uh wjfndaO l<
fyhska o" N.jd k jk fial'
6'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia Nj.d mqk34Njh


keiq fyhskao N.jd k jk fial'

7'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia i34j imQ34Kj mqre


lrk ,o ldh Ndjkd" iS, Ndjkd" ;a; Ndjkd" m%{d Ndjkd
ukdj jevQ fyhskao N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia isjq mi m%;H,dNs


fyhska N.jd k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia f,dflda;a;r M,


imhqla; iS,fhka hqla; jQ fyhska o" w iS," w ;a;" w
m%{d" fyhska o p;=F: OHdk,dNS fyhskao fu;a;d' lreKd"
uq;d" WfmaCLd,dNS jk fyhskao i;r wrEm iudm;a;s,dNS jk
fyhskao" N.jd k jk fial'

10 iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia wdkdmdk i;s OHdk


,dNs lkao" w34: ri" Ou ri" uqla;s ri ,dNS nekao" N.jd
k jk fial'
11' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia wIaG fudCIhkaf.ka
o" wG wNsNdh;k jYfhkao" ishu iudm;a;s jYfhkao"
ksfrdaO iudm;a;s ,dNs jk fyhskao" N.jd k jk fial'
12' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafia oi i[a[d" oiwiqN"
oilisK" oiwkqiai;s" oin,[dk" p;= idro {dk" p;=
61

miNsod [dK i wNs[a[d" wGdri" nqoaO .=K" [dKd


.=Kfhka iukakd.; jk fyhskao" N.jd k jk fial'

N.jd .=Kfhys wdksixi


;:d.;
Nd.Hj;=ka
jykafia
hkak
f.!rj
imhqla;ju fhfok f.!rj kdu fYaIhls' flfkl=ka
iska ;nk ,o kduhla fkdfjhs' mqKH iNdrhkaf.a
n,fhka fnda uQ,fha w34y;a ud34. ixLHd; uqla;s iqjh
,enQ wjia:df ,nk ,o f.!rj kduhls' tfiau wfkal
wdldrfhka fkdfhla wdldrfhka j34Kkd l< yels f.!rjdka;
jpkhls' w;s fY%aIaG w;s W;a;u nj lau i`oyd lrk
kduhls' fofhdao" n%yaufhdao" .re nqyquka lrka nq ismd
jekaody' fuh nqrcdKka jykafiaf.a W;= jQ iS,d mqKH
iNdr O34uhkaf.a n,fhks' b;d Wiia iDn, wglska
;:d.;hka jykafia b;du Wiiah' ;:d.;hka jykafiaf.a
Yrh l=vd l< yelsh' wn weghla ;=< wIag mlaldr Orj
i;r bh meje;ah yelsh' ksfil=f.a weia msh frdauhl
;r l=vd ;ekl ilauka l< yelsh' Yd, jYfhka ila fo rc
;=udf.a mdKavqln, ffY,dikfhys Yd,;ajhg Yrh Yd,
l< yel' .ska yeg fhdkla m<, mkia fhdkla >Klka
myf<dia fhdkla . m<, we;s wdikfhys jev isug
;r Yrh Yd, l< nj wNsO34u foaYkdf i`oyka f'
iD n,fhka iukakd.;hs' hi ls34;sh msjr im;a;sfhka
hqla;hs' wkka; {dk im;a;shlska hqla;hs' rEm im;a;sfhka
hqla;hs' ishu fokdf.a m%d34:kd uqka m;a lr fokafkah'
fujeks W;= N.jd .=Kfhka hqla; jQ' Nd.Hj;=ka jykafiag
uu kuialdr lr udf.a kuialdrh fjd '

idOq idOq idOq


oy .=K - Oudkqiai;s Ndjkdj'
62

Y%S ioaO34u r;akfha n,h b;du jeo.;ah'


m%;sm;a;s O34uh m%Odk jkafkah mhmaa;sfhka m%;sm;a;shg"
m%;sm;a;sfhka m%;sfOhg" m%;sfOfhka u.M,
ksjka
wjfndaOhg fya;= f' f,daflda;a;r ud34.hkaf.a n,h hgm;a
l< flf,ia kej; kQmkafkah fidajdka ud34. {dkfhka"
wd;au wglg iir fl fldg ilDod.d ud34.fhka ,dl
flf,ia hgm;a fldg wkd.d ud34.fhka kej; ldu f,dalhg
fkdhk fyhskao" w34y;a ud34.fhka ish Njfhka ksoyia jk
fyhskao" iika tf;r ug tlu ud34.h O34u ud34.hu nj
isysm;a l< hq;=h'

tl Ofuud yslLfj Ndf;d nyq,l


s f;d tlk;
ksLodh" tlk; rd.dh" ksfrdaOdh" Wmiudh"
wNs[[dh" ifundOdh ksnndkdh ixj;;;s l;fud
tl Ofuud Ouudkqii;s whx fLd yslLf tl Ofuud
Ndf;d nyq,l
s f;d tlk; ksnodh tlk; rd.dh"
ksfrdaOdh Wmiudh wNs[[dh ixj;;;s'
uysfKks tlu O34uhla Ndjkdjla jYfhka jvk
,oafoa" fndfyda fldg jvk ,oafoa l<lsu msKsi" ksu ixisu
msKsi" yd;amiska kSu msKsi" wjfndaOh ksjk msKsiu mj;S'
ljr k tlu O34uhlao" Oudkqiai;shhs fuh ksjka iem
msKsiu Wmld f'
f,dj my< jk ishu nqrcdKka jykafia,d iEu
Ydikhlu tlu f,i foaYkd lrk O34uh Y%S ioaO34u r;akhhs'
m34hdma;s O34uh yd kj f,daflda;a;r O34uhhs' Nd.Hj;=ka
jykafia fndai;aj ;h wdrN lrk ,oafoa is wixLH
l,am ,CIhlg u;af;ys isg fnda uKav,h olajd mqrk ,o
mdr Yla;sfhys n,fhka tod oUj nqoaO.hd Y=oaO N+fha
ch Y%S uy fnda uev wjfndaO fldg jod<d jQ imhdma;sl
kj f,daflda;a;r Y%S ioaO34u r;akh uq," ueo" w. hym;a
jk fyhskao" w34: imkak jH[ack imkak i34j imQ34K
iqmY=oaO Ydik n%yaup34hdj m%ldY jk fyhskao ijdlaLd;
wd .=Kfhka iukakd.; Y%S ioaO34u r;akh i34jm%ldrfhka
wjfndaO l< wjqre mkaid,sia jila uq,af,a ta ta ;ekaj,
foaYkd l< nqoaO jpkh mhdma;s O34uh k f' i;r
63

wmdfhka w; u i`oyd fo ksia iem yd ksjkaiem ,eu


i`oyd msh hq;= O34uh Ydiksl m%;sm;a;s O34uhhs' .syshka
iska Tjqkag iqiq m meoaoka iska Tjqkag iqiq moafokao
ms<sfj;a msh yelsh' w34h ud34. i;r iy M, O34uhka i;r
iy ks34jdKh kj f,daflda;a;r O34uh m%;sfO O34uh k
f'
;jo" nqka jod, O34uh jYfhka kh msglh" iQ;%
msglh' wNsO34u msglh" hhs msgl jYfhka ;%sO fjhs'
tl yd iudk ,CIK we;s nqoaO jpk iuQyh jYfhka .;a
l,ays msgl k fjhs' kh msglh fldgia 05lska hqla;hs'
iQ;% msglh ksldh jYfhka fldgia 05lska hqla;hs' wNsO34u
msglh fldgia 7lska hqla;hs' ialkaO jYfhka iqjdiq oyila
we;'^84000& tl wkqikahla we;s fldgia tl ialkaOhls'
kh msglh ialkaO jYfhka is tla oyils' iq;% msglh
ialkaO jYfhka is tla oyils' wNsO34u msglh ialkaO
jYfhka y;<sia fooyils' hk wd jYfhka kjf,daflda;a;r
O34uh jYfhka fidajdka wd ud34. i;r M, i;r iy
ks34jdKh kj f,daflda;a;r O34uhhs'
O34uh hkqfjka i`oyka lrkafka zzw;a;dkx
Odfrfk; p;=iq wmdfhiq jgg flL iq p wm;udfk
lFjd Odfr;s;s OfuudZZ O34uh f w34:fhka i;r
wmdhg fkdje iir lg jefgkakg fkd /lSuh' O34uh
orkakjqka i;r wmdhg;a iir lg;a jefgkakg fkd
wdrCId flf34 hk w34:hhs'
fujeks w34:hlska iukakd.; O34uhla ukdj wjfndaO
lr .ekSu b;du;a .eUqreh' lSug b;d wmyiqh' wjfndaO
lr.ekSu;a b;d Ialrh' tjeks O34uhla wudrefjka jQj;a"
Ialr jQj;a wjfndaO lr .kafka k b;du;a hym;ah'
b;du;au ysh b;du;au iekiq iys;h' i;H O34uh
wjfndaOh b;du;a ysh' O34uh ms<smeh hq;= wjia:df
mgka wdksixi lsh yels O34uhls'
ms<smkakdg tu
fudfydf;au mdl ,nd.; yels O34uhls' mdlh wdksixih
uq," ueo" w. lshk wjia:dj, ,nd.; yelsh' fuu
64

;fhau ;ud iska u ;u ika;dkfhau m%;HCI lr.;


hq;= ikaoDIal O34uhls' M,h f.k ug fumuK hhs
ld,hla ke;s fyhska wld,sl k f' h flfkla O34uh
ms<smeo M, mdl ks34Nhj lsj yels fyhska taysmiaisl k
f' ;udf.a isf;ys t<Ujd .; yels msysgqjd .; yels O34uh
fyhskao zmkhslz f' [dKjka;hka siska m%;HCI lr .;
hq;= O34uh fyhska mp;a;x f ;fnda k f' f jdf.a
W;= .=Kfhka hq;= O34uhla Ydikfhys nqrcdKka jykafia
iska foaYkd lr i;a;ajhkaf.a is;a j, flf,ia .sks ksjd,sug
iu34: jk O34uhla nj wm iska m%;HCI lr .; hq;=h'
Ouu moh gq l,ays" iEu ;eklu tlu w34:hla fkdf.k
iqiq ;ekg .e<fmk fia iqiq w34:h .; yels O34uhls'
;%smsgl O34ufhys O34uh hkq fkdfhla w34:hka f.k
yer lafjk W;= oy mohls' th w34: .%yh wkqj m%Odk
fldgia jYfhka .=K jYfhka 6lg fnod fjka lr we;' ta
w34:h fldg ieflka fyda kf.k O34udkql+, ;hla .;
lsfuka fuf,dj mrf,dj hqKqj i`oyd;a ksj_dK .dKS ud34.h
meye,s lr .ekSu msKsi;a ish fokdgu Wmld fjd'

hqla; jk fyhskao" iajdlaLd; k jk fial'


5

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh w34: im;a;sfhka yd iqmY=oaO wd34h n%yau
p34hdfjka hqla; jk fyhska o" O34uh ijdlaLd; k jk
fial'

6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh wka;oajh j34; uOHu m%;smodfjka .uka .;a
fyhskao" ijdlaLd; k jk fial'
7' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh wd34h ud34.fhka fidajdka" ilDod.d" wkd.d"
w34y;a" ud34.fhka hqla; jk fyhskao" ijdlaLd; k jk
fial'
8' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh fya;= m%;Hfhka ilia fkdlrk ,o ks34jdKh ta
iajNdjfhkau jod< fyhskao" ijdlaLd; k jk fial'

iajdlLd; .=Kh ^idrdxY w34:h&

iajdlLd; .=Kh'

1' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ukd f,i foaYkd l< fyhska mhdma;s O34uh
iajdlaLd; k jk fial'
iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh Y%jKfhkau hym; f.k fok fyhska o" wd
l,HdK" uf l,HdK mfhdaidk l,HdK" jk fyhska
o" ijdlaLd; k jk fial'

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh mhdma;s" m%;sm;a;s" m%;sfO hk fyhskao"
ijdlaLd; k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh YS, iud" m%{d im;a;sfhka mmQ34K;ajfhka
65

ioaO34u r;akh ukdj foaYkd l< fyhska fuu O34uh


wka;rdhlh f O34uh ffkhH_dKslh O34ufha iajNdjh
fkdblaujk fyhskao f,daflda;a;r ksjkg wkqrEmjk
fyhska o" Y%S ioaO34u r;akh ijdlaLd; k jk fial'
2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh uq," ueo" w. hym;a fyhskao iQ;% ksOdkh"
foaYkdj" ks.ukh wdfhkao m%:u wkqikafhka w.
wkqikafhka ueo fiiq wkqika j,skao" fjfkhH
mqoa.,hskag wkqrEm jk fyhskao" fkdfmfkk w34: we;s
fyhskao" WodyrK iys; jk fyhskao" ckhdg Y%oaOdj
Wmojk fyhskao" O34uh Y%jKh lsfukao"IalNkfhkao"
wd l<HdKh iu: miaikd iem m%;sm;a;sfhka o" ufc
66

l<HdKh" m%;sm;a;s M,fhka mfhdidkfhka hqla; jQ


fyhskao Y%S ioaO34u r;akh ijdlaLd; k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh mh;a;s jYfhka Wf.kSu" u" W.ekau"
idhkd lsu' fufkys lsu jYfhka mqyqKq l<
hq;=hs' kh iQ;%" wNsO34u ;%smsgl O34uh mh;a;shhs'
is," iudodk" OQ;x. iudodkh" iu: miaikd wd
i;a;sia fnda mdCIsl O34u jYfhka ms<smeh hq;= u.
m%;sm;a;s ud34.hhs' OHdk" iud" iudm;a;s ;%s oHd p;=
miNsod I wNs[d" ud34. M, ks34jdK w.ukh
m%;sfo O34uhhs' tfia fyhska l<hq;= m%;sfo l<hq;=
fyhskao" Y%S ioaO34u r;akh ijdlaLd; k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh iS, imod jYfhka wLKav oaO win,"
wl,a udi" N=msiai" [a[mi;a;" wmrduG" iud
ixj;a;ksl wdfhka msis jQ fyhskao p;= mdY=oa
YS,fhka iukakd.; jk fyhskao" Wmpdr" w34mKd" wIag
iudm;a;s iy iq;uh {dkfha mgka w34y;a ud34. M,
m%{dj olajd imQ34K jQ fyhska o" Y%S ioaO34u r;akh
ijdlaLd; k jk fial'
5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh iS, idud uQ,O34u fyhskao" o34Ykd ud34.
fol uOH O34uh fyhska o" M, O34u yd ks34jdKh w.
O34u jQ fyhskao" O34uh Y%jKh fldg ms<smkakdjqka
iska w.ukh l<hq;= wNsifndafhkao" m%f;Hl
fndafhkao" Y%djl fndafhkao" hqla; jQ fyhskao" Y%S
ioaO34u r;akh ijdlaLd; k jk fial'
6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh w34: im;a;s" jHd[ack im;a;s" ixlafIamfhka
lSu" m%:ufhka lSu ia;r lsu" kej; kej; lSu jv
jvd;a ia;r lsu jvd;a ia;r lsu Y%jKh lrkakkaf.a
i;=g je u" wCIr Nla;s" jH[ack mo iuQyhlskao
67

iEfok jdlH w34: ks34foaY" w34: ksrela;s w34: m%;sfO


.NSr;djfhka id34:l w34:h we;=<;a l< hq;= w34:hla
ke;s fyhskao" ish,a, imQ34Kh bj;a l< hq;= wmsis
hula ke;s fyhskao" iqmY=oaOhs' iS, iud m%{d ;%S
YsCIdj iys; wd34h ud34.h ud34. n%yauphH_djh ue
ms<sfj;ska ud34. M, wjfndaOh f,daflda;a;r M, ixisu
we;af;ah' th ukdj jod< fyhskao Y%S ioaO34u r;akh
ijdlaLd;k jk fial'
7'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u r;akh


fya;= m%;Hfhka ilia fkdlrk ks34jdKh iajNdjfhkau jod<
fyhskao Y%S ioaO34u r;akh ijdlaLd; k jk fial'

ijdlaLd; .=Kfhys wdksixi'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia f.a O34uh jkdyS YsIag
[dKfhka k ukd fia jodrK ,o ;uka jykafia m%;HCI
jYfhkau k f.ku foaYkd lr;s' fya;= O34u we;sju foaYkd
lr;s' fya;= O34u fkdk foaYkd fkdlr;s' reoaO O34uhka
neyer lsf f;kdfjkau fya;= iys;ju foaYkd lr;s'
flfkl=g fndre fkdl< yels O34uhls' O34uh mru i;H
fyhska uq," ueo" w. ;=ka ;eku wvqjla ke;s fyhskao" ilia l<
hq;= fohla ke;s fyhskao" neyer l< hq;= fohla ke;s fyhskao"
wmdh la" iir la ke;s lrk fyhskao" ms<smefukau f,!lsl
f,daflda;a;r O34uhka wjfndaO l< yels fyhskao" iajdlaLd; k
jk fial' O34uh flfrys myka jQ is;ska O34uh weiQ muKskau fo
ksia iem ,enQ ;sika i;=ka jYfhka isg fo f,dj Wmo uKavql
foaj mq;%hd O34uhg idOqldr uy;a wkqiia ta ; ;=<u ,nd
f.k we;' O34uh ms<smefuka fudk ;r wdksixihla ,efnhso
th ms<smefuka ksjka iqjh wjfndaO lr .ekSu i`oyd Wmldr
jk O34ufhys uq, ueo w. hk ijdlaLd; .=Khg uu kuialdr
lr' udf.a kuialdrh fjd'

idOq idOq idOq


iJgl .=Kh ^idrdxY w34:h&
68

1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ;uka iskau f ;fhau iajW;aidyfhkau
m%;HCI l<hq;= O34uhla fyhska iJgl k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ;u ;ukaf.a ijlSh ika;dkfhys rd.d
laf,aYhka m%ydKh lsu jYfhka wd34h ud34.h l .;
hq;= fyhskao" iJl k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh h flfkl=ka iska wjfndaO lrk ,oafoa k wkqka
weoySfuka f;drj ;u ;ukaf.a m%;HfjCId {dkfhka
k .; yels fyhskao" iJl k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh h flfkl= iska wjfndaO lrk ,oafoa k
;ukagu ud34. im%hqla; jQ ikaoDIafhka flf,iqkaf.ka
ch ,nkafka kqhs iJl k jk fial'
5

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh h flfkl=ka iska m%;HCI lf<a k ukdj lSu
jYfhka f,daflda;a;r wd34h ud34. O34uh NdjkdNsiuh
jYfhka lSfuka iJl k jk fial'

6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ;u ;ukaf.a iajlSh ika;dkh ;=< hqKq lr
.ekSu jYfhka ^ilshdNss iuh & jYfhka isf;ys
my< lr .ekSu jYfhka m%;HCI lr .ekSu jYfhka
iJl k jk fial'

iJl .=Kh'
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh fuf,dj ;fha u iajlSh ika:dkfhys
flf,iqka ke;s lrk fyhska ;ud iskau lsh hq;=
O34uhla jk fyhskao" iJl k f'
69

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh flf,iqka ke;s lrk ksid la fodkia jO
fokdjka
msKsi fkdmj;skafkah'
tfia fyhskao"
ikal k jk fial'

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh kj f,d;=re f,daflda;a;r O34uh h flfkl=f.a
iajlSh ika:dkfhys w.; jQfha k ;ukagu m%;HfCId
{dkfhka ;ud iskau o; yels ksid iJl k jk
fial'
4

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh iJh" iJfhkau kkafka k" hk fyhska
iJl k jk fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh iir Nh kj;ajkafkakqhs iika tf;r
jkafkakqhs" iika kkafkakqhs" O34uh m%;HCI lrkafka
kqhs iJl k jk fial'

idkaDIal .=Kfhys wdksixi'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafiaf.a" O34uh jkdys
NdjkdNsiuh jYfhka O34uh ;u is;skau l .ekSfukao"
ilshdNsiuh jYfhka ;u isf;ys my< lr .ekSfukao"
wik" ork' isyslrk iEu flfkl=gu fYdal Nh wdh re
wdhqrdfrda.H iem im;a ,ef fuu W;= Yla;sh ms;a
foaYkdfjys fYaIfhkau fuf,dj u ,efnk wdksixihhs'
r;k iQ;%h foaYkd lrk fjf,au ;=ka h re u" ffu;%S
iq;%fhka NsCIQkag wukqIH Nh re u" Oc.a. iQ;%fhka
urK Nh re u buy;a fYdalfhka Wu;= jQ mgdpdrdj oy
weiSfuka iqjm;a u' ilafo rcqf.a wdhqIh f.fuka we;s
jQ Nh nqrcdKka jykafiaf.ka O34uh wid kej; wdhqIh
34> u' odk iS," Ndjkd m%;sm;a;sfhka fndfyda ckhdg
m%shu" fuf,dju ,efnk ixoDIal mdlhhs' m%;sm;a;s ld
mqoa.,hd i;a mqreIhkau weiqre lrhs' ta fuf,dj ,efnk
70

wdksixihhs' ;jo lS34;shla ,nhs' ks34Ns;ju f;acdka;j


fidkiska lgh;= lrhs' fujeks wdksixi fuf,dju
,efnk iJoDIal mdlhs' fuu W;= .=Khg uu kuialdr
lr' udf.a kuialdrh fjd'

idOq idOq idOq


wld,sl .=Kh ^idrdxY w34:h'&
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ;u ;uka ms<smkakd jQ O34uhg wkqj ;ukag
,efnk M, mdlh f.k ug ld,hla ke;af;akqhs
wld,sl k jk fial'

7' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh f,daflda;a;r Miai" fokd" i[a[d" f;kd
;a;hkag wk;=reju M, mdl ,efnk fyhskao"
wld,sl k jk fial'

wld,sl .=Kh
1'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u


r;akh ;u ;uka ms<smkakd jQ O34uhg mdlh f.k
ug ld, mfohla ke;af;aah' i;s udi wjqre
l,amd jYfhka ld,hla ke;' ;ukaf.a ika;dkfhys
W;amdo" ;s" Nx. jYfhka CIK;%hg wk;=reju M,
f.k fok fyhskao" wld,sl k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ialkaO wdh;k Od;= O34uhg wk;=reju M,
mdl ,efnk fyhskao wld,sl k jk fial'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u


r;akh wld,sl M, mdl f.ka fokafkah' W;amdo" ;s"
Nx." CIK;%hg wk;=rej M, mdl ,efnk fyhska o"
wld,sl k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u r;akh"


fidajdka" ilDod.d" wkd.d" w34y;a ud34.hkg wk;=reju
M, ;a;h my< jk fyhskao wld,sl k jk fial'

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh fidajdka ilDod.d" wkd.d" w34y;a ud34.
;a;hdf.a Nx.CIKhg wk;=reju M, mdl f.k
fok fyhskao" fidajdka" ilDod.d" wkd.d w34y;a M,
;a;hka my< jk fyhskao wld,sl k jk fial'

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh iq[a[;" wks;a;" wmamKsys;" jYfhka ksjka
wruqfKys M, mdl wld,sl jk fyhskao" Y%S ioaO34u
r;akh wld,sl k jk fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u


r;akh wks;a; wmmKsys;" iq[a[;" hk O34uhkag
wk;=reju M, mdl f.k fok fyhskao" ksjk wjfndaO
lr fok fyhskao" wld,sl k jk fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u


r;akh foaYkd ,di jYfhka" ud34.dx. yd M, wg
jYfhka" ud34. ;a;hka jYfhka" tald.%;djh jYfhkao"
Y%S ioaO34u r;akh wld,sl k jk fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh i;a;sia fndamdCIsl O34uhka ks;s fldg
wk;=reju M, mdlhka f.k fok fyhskao" wld,sl k
jk fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ud34. ;a;fha" i;smGdkh" i;r iuHla
34hh" i;r iDmdo" m[ap bJsh" m[ap n," ima;
fndx. ud34. is;g ,efnk fyhskao" ioaO34u r;akh
wld,sl k jk fial' 72

71

.=Khg uu kuialdr lr' udf.a


6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh i;r ud34. i;Hhg i;Hhehso" ud34.dx. wgu
iu: hehso" i;r ud34.h i;r wmdfhka f.dv .kakd
fyhskao" rdYS w34:fhka i;r ud34.hgu ialkaO hkqfjka
o" i;r ud34.hg wdh;k hhso i;rud34.hg Od;= hehso"
i;r ud34.hg u wdydr jYfhka o" i;r ud34.hg Miai
hehso" i;r ud34.hg u fidukiai WfmCId hehso"
i;r ud34.hgu i[a[j kkao f;kdj ud34. ;a;h
ks;s fldg i;r ud34.hg wk;=rej M, mdl ,efnk
fyhskao" Y%S ioaO34u r;akh wld,sl k jk fial'

kuialdrh fjd'

idOq idOq idOq

wld,sl .=Kfhys wdksixi'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafia f.a O34uh wld,sl
fyhska ta fj,dfu laIK;%hg wk;=reju iukka;r
^w;rla kEru& M, mdl ,efnkafkah' m%ldYs; O34ufhys
wld,sl .=K we;af;ah' f,daflda;a;r ud34.M, ;a;hkaf.a
fYaI jYfhka we;af;ah' fidajdka ud34. M, wd jYfhka
fmfkhs' fidajdka ud34. ;a;h iu`.u ilaLdh" lsPd
is,n;
mrdudi" hk ixfhdack O34ufhda ta wjia:dfu
iy uq,ska re fj;s' i;r wmdfha bmeug
isfjk
ishu mdm l34u re fjkafkah' f,daN iy.; .;
im%hq;a; is;a 4 refjhs' mamhq;a; is;a y;frys wmdh.d
Ndjh ke;sfjhs' ilDod.d ud34.fhka ldurd." m> is;a
foflys ,dl iajNdjh ke;s lrhs' ldu f,dalhg tla jrla
mefKhs wkd.d ud34.fhka imQ34Kfhka ldu f,dalfhka
fjka f' iqoaOdjdi f,dalfhys bm 5 ^mia& wdldrhlska
ksjka wjfndaO lrhs' w34y;ajfhka rEmrd." wrEmrd." udk"
WoOP wcd imq34Kfhka wld,sl mdlhka re lrhs'
ilDod.d" wkd.d" w34y;a ud34.hkag wk;=reju M, mdlh
,efnkafkah' f,!lsl ;fha tu wld,sl mdl tla;rd
m%udKhlska ,efnkafka iiqfkys uyK u tla;rd l%uhl
wld,sl mdlhls' h mdm l%shdjlska mdm jpkhlska mdm
is;s,a,lska fjka u tla;rd wld,sl mdlhls' f,!lsl
;h tla;rd m%udKhlska ,enqj;a f,daflda;a;r mdlh
wld,sl jYfhkau ,efnkafka73
h' fuu O34ufhys wld,sl

tysmiaisl .+Kh ^ idrdxY w34:h &


1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


74

r;akh
Odkhg iqiq w34:h we;af;ahehs fyhska
tysmiaisl k jk fial'
2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh f,dj oHdudk fyhskao b;d msis w34: we;s
fyhskao tysmiaisl k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a
Y%S ioaO34u r;akh j,dmg,hlska Kq mqkai`o u`v, fuka
f,dj oHdudk jk fyhskao" tysmiaisl k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh cd;s rx. udKslH r;akhla fuka b;du;au msis
jk fyhskao" tj n,jhs mejiQ fyhskao" tysmiisl k
jk fial'

1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh Odkhg iiq jQ fyhskao tysmiaisl k jk
fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S


ioaO34u r;akh is, imodfjka" iud imodfjka"
m%{d imodfjka" uqla;s
imodfjka" uqla;s k
imodfjka hqla; jk fyhskao tysmiaisl k jk fial'

3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u


r;akh iS, Y=oa" ;a; Y=oaO" Y=oa" l`vld
;rK Y=oa" u.a.d u.a. [dK oiaik Y=oa"
mmod [dK oiaik Y=oa" [dK oiaik Y+oa wd
i;a; Y=oafhka hqla; jQ fyhska o" tysmiiaisl k jk
fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh iS," iud" m%{d" uqla;s" uqla;s [dK o34Yk
im;a;sfhka hqla; jk fyhskao" tysmiaisl k jk
fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh i;r i;smGdk" i;riDoamdo" i;r iuHla
m%Odk m[ap bJsh" m[ap n," ima; fndx." wd34h
wIaGdx.sl ud34.h hk O34uhkaf.ka hqla; jQ fyhska o"
tysmiaisl k jk fial'

6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh is," ;a; " l`Old;rK" u.a.d u.a."
mmod {dk oiaik" {dk oiaik" wd i;a; Y=oa
O34uhkaf.ka hqlal jk fyhskao" tysmiaisl k jk
fial'

5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ud34. M, O34uhkaf.ka hqla; jQ fyhskao"
urKhla ke;s ;DIaKdj blau jQ ks34jdK Od;=j tysmiaisl
k jk fial'

tysmiaisl .=Kfhys wdksixih'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a i;r iuHla


m%Odk i;r i;smGdk" i;r iDoamdo" m[ap bJsh"
m[ap n," ima; fndx." wd34h wIaGdx.sl ud34.h
hk wdfhka hqla; jk fyhskao tysmiaisl k jk
fial'

taysmiaisl .=Kh
75

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafiaf.a O34uhs jkdys fuys


tj n,j hhs lsh hq;af;a Odkh l< hq;af;a oHudk foauh
msis wyfia mif<diajl od pkahd oHdudkh' r;= m,i
u; ;snQ udKslH oHudkh tfia f,d;=rd O34uh oHudkh'
tfia fyhska
tysmiaisl .=Kfhys jkdlu
m%;sm;a;s
mqrkakdg lsj yelsh' m<uq fldgu fidajdka wd ud34. M,
,enQ whg ta O34ufhka Wmojd.;a ksid" m%;HCI lr .;a ksid
t;=uka jykafia,dg O34uh flrys ielhla ke;sj iiqfkys
76

ms<sfj;a mqrkak lshd ta O34uh ,nd .kak lshd" ks34Nhju lsj


yelsh' h lsis O34uhla weisfuka" lsfuka" th lsfuka
m%fhdackhlaf k th lsug iqiqh' O34uh wkqj j;a jk
whg" ud34. M, ,enQ whg" ,efnk iemh krla fkdjk" lsis
ldf,l ke;s fkdjk iemhls' tu ksid rcflfkl=g jQjo" rc
iemh w;ayer O34uh weiSu" O34uh lSu" O34uh ms<smeu
iqiqh" tu ksid uy rcjre rc iem; w;ayer idikfhys
mej iir la fl lr ksjka wjfndaO lr .;ay' wkH
;S34:lhka mjd mesK O34uh l idikfhys mejj iir
fl lr .;ay' ld, k isgq mq;%hd fuka O34uh lsh yelsh'
ms<sfj;a mqrk idikfhys kEu flfkl=g ielhla ke;sj fuu
O34uh n,kak hehs lsj hq;= .=Kfhka hqla; ksid tysmiaisl
k f' fuu O34ufhys oHudk jQ tysmiaisl W;= .=Khg
uu kuialdr lr' udf.a kuialdrh fjd

idOq idOq idOq

1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh isf;ys ^Wmojd& msysgqjd .; hq;= .=Kfhka hqla;
jQ fyhska o" mkhsl k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh m[ap ksjrK O34uhkag m%;smCI jQ O34uhka
;ukaf.a isf;ys Wmodjd .ekSu msysgqjd .ekS jYfhka
hqla; jk fyhskao" mkhsl k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh wcd wkaOldrh" fuday wkaOldrh" hgm;a
fldg O34u wjfndaOh m%{d wdf,dalh ;udf.a isf;ys
Wmojd .ekS jYfhka msysgqjd .; hq;= .=Kfhka hqla;
jk fyhska o mkhsl k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh fl jdifhys fh wl=i,fhys fkdwe,S
ksrdi m%fudaofhka ;udf.a isf;ys Wmojd .ekS jYfhka
hqla; jk fyhskao" mkhsl k jk fial'
5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh m[ap ksjrK O34uhka hgm;a fldg OHdk
iudm;a;s ;ukaf.a isf;ys Wmojd .;a fyhskao" mkhsl
k jk fial'
6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u
r;akh ;udf.a m[apialkaO flfrys we;sjk ishu
miaikd [dKfhka ;udf.a isf;ys Wmojd .;a fyhskao
mkhsl k jk fial'
7' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh ud34. M, O34uhka wruqKq ls jYfhka ;ukaf.a
isf;ys Wmojd .;a fyhskao mkhsl k jk fial'

mkhsl .=Kh ^idrdxY w34:h&


77

mkhsl .=Kh
78

1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh isf;ys t<Ujd msysgqjd .; hq;= O34uhla fyhska
o" i;r u. i;r M, ;ukaf.a isf;ys wruqKq lr.;
hq;= fyhskao"
mqyqka wh wd34h mqoa.,hska njg
muqKqjkafkakqhs wd34h mqoa.,hka iska m%;HCI l< hq;=
njg meKs fyhskao mkhsl k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ffkIal%uH ixl,amkdj" wjHdmdo ixl,amkdj"
wf,dal i[a[d ukisldrh" pJ iQH_h lisK wdf,dalh"
iud tald.%;djh" m[aCsJsh O34u [dKh" w l=i,
O34ufhys fkdwef,k m%fudaoh" ksrdi iemh" mqyqka
wh wruqKq lrk fyhskao" wjfndaO l<hq;= njg m;a
jk fyhskao mkhsl k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh m<uqfjks" fofjks" ;=kafjks" y;rfjks OHdk
iudm;a;s wjfndaO l< hq;= fyhskao" mkhsl k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u
r;akh m[apialJOh wks;H jYfhkao" CL" wkd;au"
l<lsu" fkdwe,S" ksreoaO ls" w;aye" "
w;S;" wkd.;" j34;udk fjkia ks;H fkdjk iemhhs
fkdf.k wd;auhehs fkdf.k ks;H iekiqu wd;au
jYfhka fkdf.k Nx. jYfhkao" ialkaO Nh jYfhka
o" ^l34u" Nj" .;s" fhdks" [a[dK wd jYfhkao"
ialkaOhkaf.kao" u jYfhkao" ksjk wruqKq lsu
jYfhka wjfndaO l< hq;= fyhskao mkhsl k jk
fial'
5

;:d.; Nd.Hj;=ka jykafiaf.a O34uh jkdyS ysi


.sks.;a l,ayso" wej; .sks .;a l,ayso we;s jk" blauka u
mi,d i;r u`. M, O34uh isf;ys my< lr .kakg iqiq
O34uhla iajlSh i;a;dkhg muqKqjd .ekSug ish is;skau
meKSug iqiq jQ fyhska mkhsl k jk fial' Wmojd
.ekSu jYfhka" muqKqjd .eks jYfhka" wd34h ud34. i;r
wd34h M," i;r f,daflda;a;r O34ufhda wgfok f,daflda;a;r
O34uh mkhsl k f' f,daflda;a;r O34uhka wruqKq ls
jYfhka fld;r m;Hd.hla fld;r uy;a lla `o iaj
ika;dkhg O34uh wruqKq lsu jYfhka .ekSu iqiq jk
fyhska mkhsl k f' fuh iajlSh ika;dkhg .ekSug
mqreI n,fhka" mqreI 34hfhka" mqreI mrdl%ufhka" lsis miq
neiSula fkdue;sj tfia l<d jq ud iska wm%udofhka wkq;a;r
jQ w34y;a M,h w.ukh lrk ,oafoahehs ;:d.;hka
jykafiaf.a ms<s.ekSuhs' tfia fyhska uyfKks" fufia yslah
hq;=h' w;S;fha we;e NsCIqka ; m;Hd.fhka l%shdfldg
isf;ys ord.;ay' tu ksid ish,af,dau O34uh ;u isf;ys
ordf.k ksjka wjfndaO lr .eksu msKsi W;= jQ O34ufhys
mkhsl .=Khg uu kuialdr lr' udf.a kuialdrh fjd'

idOq idOq idOq

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh i;r u`. M, ks34jdKh wruqKq ls jYfhka o"
wjfndaO l< hq;= fyhskao mkhsl k jk fial'

mkhsl .=Kfhys wdksixi'


79

mp;a;x f;fnd [aCyS .=Kh ^ idrdxY w34:h&


80

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh kqjK we;a;ka iska ;u ;uka flfrys o; hq;=
fyhskao" ^ m%;HCI l< hq;= fyhskao & ;u ;ukaf.a keK
muKska wjfndaO l< hq;= fyhskao" mp;a;x f;fnda
[aCys k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh ;ud iskau 34h jvjk ,oafoa k" M,h
w.ukh lrk ,oafoa k ks34jdKh idCId;a lrk ,oafoa
k" th ;uka iskau keK muKskau wjfndaO l< hq;=
fyhskao" mp;a;x f;fnd [aCys k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.aa Y%S ioaO34u
r;akh o34Yk im%hqla; ish u O34uhka ;u ;ukaf.a
keK muKska wjfndaO l< hq;= fyhskao mp;a;x
f;fnd [afCys k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S
ioaO34u r;akh ud34. M, O34uhka ;u ;ukaf.a keK
muKska wjfndaO l< hq;= fyhska o" mp;a;x f;fnd
[aCys k jk fial'

mp;a;x f;fnd [Cys .=Kh'


1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh kqjK we;a;ka iska ;u ;ukaf.a m%;HCI
wjfndaOfhkau ,nd .; hq;= fyhskao" ud iskau ud34.h
jvk ,oafoah" ud iska u M, O34uh w.ukh lrk
,oafoah' fuh kqjK we;a;kag wjfndaO O34uhla jq
fyhskao" Y%S ioaO34ur;akh mp;a;x f;fnd k jk
fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh iS," imod" iud imod" m%{d imod" uqla;s
imod" uqla;s {dk imodfjka hqla; jQ fyhskao"
mp;a;x f;fnd k jkfial'
81

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh is, iqoah" ;a; iqoah" iqoah"
l`vld;rK iqoah" u.a.d u.a. [dK oiaik
iqoah" mmod [K oiaikiqoah" [dK oiaik
iqoah jQ fyhskao" mp;a;x f;fnd k jk fial'

4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%S ioaO34u


r;akh w;s;" wkd.;" j34;udk ld,;%hg wh;a
kdu rEm o34Ykd lsu" kdu rEm O34uh Wohjeh
ne,Su" kdu rEm O34uhkaf.a f o34Ykdj ialkaO"
O34uhkaf.a Nh jYfhka o34Ykd lsu' kdu rEm
O34uhkaf.a wdkj"miaikd lsu" kdu rEm O34uhkaf.a
l<lsf o34Ykdj" kdurEm O34uhkaf.a f n,j;a
leue;a;" kdu rEm O34uhkaf.a ixidr jg laLfhka
u' ish ixLdr O34uhkaf.a uOHia: Ndjh' ud34.
;a; fhys wjika o34Ykh' kdu rEm O34uhkaf.ka
mD:.ack f.d;%h blaujd wd34h f.d;%hg mshjr ;nkakd
jq m%:u ud34. ;a;hg m%:ufhka ks34jdKh ,nkakd jQ
o34Ykd ;a; fha wka;su o34Ykd m%{dj ,nd ud34.
M, ;a;h ;=<ska ks34jdKh wruqKq lrka ks34jdK
Od;=j lSu jQ fyhskao" Y%S ioaO34u r;akh mp;a;x
f;fnd [aCyS k jk fial'

mp;a;x f;fnd .=Kfhys wdksixi'


;:d.; Nd.Hj;=ka jykafiaf.a O34uh jkdys
WmdOHdhka jykafia wjfndaO lr .;a O34uh wd34h ud34.hg
wkqj jevQ l,ays ioaydlhdg ^YsIHhdg& flf,ia m%ydKh
fkdjkafkah' umshka wjfndaO fldg .;a O34uh orejkag
fkdjkafkah' wkqka me< wdNrKhla .; fkdyelsh kqjK
we;s wh iska ;ukaf.au m%;HCI wjfndaOfhka ,nd .; hq;=
f,daflda;a;r .=Kh O34uOrhka iska fjka fjka
jYfhka
iajlSh ika:dk j, m%;HCI lr .; hq;= O34uhla" ri `h
hq;= O34uhla" OHdk O34uhla" f,daflda;a;r O34uhla f'
wkaO mqoa.,hkag fkdj mqKH Nd.Hjka;hkag fya;= im;a
we;a;kag fhda.H jQ W;a;;r ksia oyfuka m%;HCI fjk
82

O34uhls' ;%Sfya;=l cd;s m%{dj we;s" Nd; m%{dj we;s"


o34Ykd m%{dj we;s whg O34uh m%;HCI lr .; yelsh'
fuu kqjK iif34 ,nd .kska O34uh m%;HCI lr .kska
f,daflda;a;r ksjka wjfndaOh kqjK we;s ish,a,kagu m%;HCI
jk W;= O34uhls' fuu W;= m%;HCI l< hq;= mp;a;
f;n O34uhg uu kuialdr lr' udf.a kuialdrh
fjd'

idOq idOq idOq

uyd ix>r;akfha .=Kh

i`..=K iy i`..=K Ndjkdj


83

tl Ouu ysCLfj Ndf;d nyq,s lf;d tlk;


rd.dh" ksfrdaOdh Wmiudh" wNs[a[dh ifundOdh
ksnodh ixj;;;s l;fud tlOfuud ix>dkqii;s whx
fLd ysCLfj tl Ofuud Ndf;d nyq,slf;d tlk;
ksnh tlk; rd.dh ksfrdOdh Wmiudh wNs[[dh
ifundOdh ksnndkdh ixj;;;s'
uyfKks tlu O34uhla Ndjkdjla jYfhka jvk
,oafoa fndfyda fldg jvk ,oafoa l< lsu msKsi ksu msKsi"
ixisu msKsi" yd;amiska lsu msKsi" ksjka wjfndaOh
msKsi mj;So" kqjK msKsi mj;So" ljrk tlu O34uhlao"
ix>dkqiai;shhs' fiiq O34u wjfndaOh msKsio mj;s'
ix> hk kdufhka y`kajkafka iuQyh hk w34:hhs'
h flfkl=f.a Y%djlfhda hkakh' f,dalfha fndfyda
Y%djlfhda ishy' f,dalfha fndfyda kdhlhkaf.a Y%djlfhda
ish;a wmf.a Ydik n,h wkqj wm i<lkafka Nd.Hj;=ka
jykafiaf.a Y%djl msihs' wmf.a ix> mdGfha f;areu wkqj
ZzN.jf;da idjl ixf>dZZ hkq Nd.Hj;=ka jykafiaf.a
Y%djl iuQyhdghs' Y%djlfhda hkq wik ;eke;a;dhs' wmg
;sfnkafka Nd.Hj;=ka jykafiaf.a O34uh wik ;eke;af;dahs'
;:d.;hka jykafia O34uh wid th f.!rjfhka ms<sf.k
tys ms<sfj;a mqrk" ms<sm`k" ms<s.ekSug W;aidy ork i;a
mqreIfhda ;:d.;hka jykafiaf.a Y%jlfhda fj;s' weish
hq;= O34uhka w;r w34:fhka mhH_ma;s O34uhhs' ta mhH_ma;s
O34uhg wkqj ms<sfj;a mqrkafka k Y%djlhd hkqfjks'
nqrcdKka jykafiaf.a O34uh wid ms<sfj;a mqrk f.!rjfhka
ms<sf.k W;aidy lrk Y%djlhka w;r ukqIH" foaj" n%yau
jYfhka fldgia ;=klg fnfoa' .sys me jYfhka o" wd34h"
mD:.ack jYfhkao" Wmimkak" wkqmimkak jYfhka
o fldgia j,g fnfoa' f fkdfhla wdldr Y%djl msila
ish;a" uydix>r;akh hkqfjka i<lk Y%djl msi b;du;a
fY%aIaGhs'" W;a;uhs hkq ms<s.ekSuhs' uyd ix>r;akfha
.=Kh uy;ah' uyd ix>r;akfha m%udKh .Kkska iSud l<
fkdyelsh' .=Kfhka m%udKh l< fkdyelsh' Ydikfha r
84

meje;au uyd ix> r;akh i;=j mj;S' hq., jYfhka i;rla


yd mqoa., jYfhka wgla f' ud34.ia: y;rfokhs' M,ia:
y;r fokhs hkqfjks' w iS," w;a;" wm%{d"
YsCId
f.!rjh rlskqfha uyd ix> r;akhhs' t;=uka jykafia,df.a
m%;smodj b;du;au ruKShhs' iuHla m%;smodfjka hqla;hs'
Ydik O34uh ukdj ms<smka fyhskao" wd34h ud34. m%;smodjg
ms<smka fyhskao" f.!rj l< hq;= ud34.hg ms<smka fyhskao"
b;d r isg jqjo f.k jq;a ug iqiq .=Kfhka hqla; jQ
fyhskao" wd.ka;=l i;aldrhkag ms<sfh, l< fohla jQj;a'
ug iqiq fyhskao" mrf,dj iem m;d fok fohla ug iqiq
jQ fyhskao" we`,s neo kuialdr lsug iqiq .=Kfhka hqla;
jQ fyhskao" f,dalhdf.a ys; iqj msKsi lghq;= lrk fyhskao
uyd ix> r;akh b;d jkd .=Kdx. kjhlska hqla; jk
fyhskao" .=Kh wkka;hs" wm%udKhs" nqrcdKka jykafiaf.a
Y%djl nqoaO mq;%hka jykafia,d jev isu wmg Ydikhg f,dl=
msysgls" Wmldrhls" tfukau wmf.a f,!lsl ;h iemj;a
lr .ekSug;a" f,dflda;a;r ;hg m;a ug;a uy;a
Wmldrhls' ;uka jykafia,df.a W;= .=Kh isysm;a lsu
wkqiai;s Ndjkdjls' Wmpdr iudhla ,eh yels W;=
.=Khls' nqrcdKka jykafiaf.a W;= Y%djl Ndjhg m;a jQjd
jQ iehq;a uq.,ka mrmrdfjka mej;f.k tk wkakj
Ydik m%;smodj bhg f.k hkq ,nkafka mhma;s" m%;sm;a;s"
m%;sfoh okakdjQ nqoaO mq;%hka jykafia,dh' tjeks W;=uka
jykafia,df.a l,HdK ;% weiqr ksid ;hla hym;g
kxjd .ekSug b;d uy`.= Wmldrhla f' Ydiksl W;= mdr
O34uhka imqrd,Sug wdi m%;sm;a;s" iu: miaikd wd" W;=
.=K O34uhkaf.ka iajlsh ika:dkh fmdaIKh lr .ekSug
Wmld f' ksjka u. iq.;s u. mdod fok l,HdK ;%hkaf.a
weiqr wm ieu fokdgu ksjk olajdu Wmld fjd fujeks
W;= ix> r;akfha .=Kh wm ieu fokdf.a is;g oy
iekis,a,la fjd fof,dj chf.k" me;+ fnda {dkhka imqrd
.ekSug;a iqjfiau mdr mqrd w;s W;= ksjka iqjh wjfndaO
lr .ekSug;a Wmld fjd ish,af,dau i`. .=K jv;ajd'
ksjkska iekfi;ajd'

;iud Nf wmmudox
tjx uydkqNdjdh

85

lhsrd: iqfuOfid
ix>dkqii;shd iod

i`.

.=K Ndjkdj h fyhlska uydkqNdj imkak fo"


tfia fyhska is,aj;a keKjka;hd wm%udoj i`. .=K Ndjkdj
jvkafkah

iqmmkak .=Kh' ^idrdxY w34:h&


1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd


ix> r;akh ukdfldg ms<smka fyhska o" iqmmkak k
jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd


ix> r;akh w34h ud34. ixLHd; iuHla ud34.hg ms<smka
fyhskao" iqmmkak k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd
ix> r;akh wd34h ud34.fhka keiq flf,ia kej; kqmokd
fyhska o" iqmmkak k jkfial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl
uyd ix> r;akh wkqms<sfj<ska ksjka ud34.hg ms<smka
fyhskao" iqmmkak k jk fial'
5' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl
uyd ix> r;akh wreoaO m%;smodjg ms<smka fyhskao"
iqmmkak k jk fial'
6' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd
ix> r;akh O34udkqO34u m%;sm;a;shg ms<smka fyhskao"
iqmmkak k jk fial'
7' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd
ix> r;akh i;a; iqoahg ms<smka fyhskao" iqmmkak
k jkfial'
8' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl
86

uyd ix> r;akh i;a;sia fnda mdCIsl O34uhkag ms<smka


fyhska o" iqmmkak k jk fial'
9

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl


uyd ix> r;akh ud34. M, O34uhkag ms<smka fyhska o"
iqmmkak k jk fial'

10' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl


uyd ix> r;akh ud34. M, O34uhkag ms<smka fyhskao
iqmmkak k jk fial'

iqmmkak .=Kh'
1'

iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd ix>


r;akh miaikd mdol wLKav" woao" win," wl,audi"
N=iai" [amamiF: wmrduG" iud ixj;a;ksl" hk
.=Khkaf.ka iukakd.; fyhskao iqmmkak k jk fial'

2' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd


ix> r;akh ldh" fokd" ;a;" Ou" i;smGdkfhkao
i;r iuHla m%Odk 34hfhkao" Pkao 34hh ;a; uxid
hk i;r iDoamdo O34uhkaf.kao" ioaOd" 34h" i;s" iud"
m%{d hk bJsh O34uhkaf.kao tfiau n, O34uhkaf.kao
i;s" Ouh" h" m%s;s" miaioa" iud WfmCId hk
fndx.hkaf.kao" iud " iud ixlmam" iud
luka;" iud wdj" iudjdhdu" iud i;s" iud iud
.=Kfhka iukakd.; jk fyhska iqmmmkak k jk fial'
3' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd
ix> r;akh iS, iqoah" ;a; iqoah" iqoah"
l`vld;rK iqoah u.a.du.a.[dK" oiaiK iqoah"
mmod [dK oiaik iqoah" [dK oiaik iqoahg
ms<smka fyhskao iqmmkak k jk fial'
4' iajdks Nd.Hj;=ka jykai Tn jykafiaf.a Y%djl uyd
ix> r;akh m<uq ud34. M,fhka ilaldh " lsspd"
iS,n; mrdudi" ixfhdack ;=k" " lsPd' wkqih
87

folo" fofjks ud34. M,fhka f,daN" oafI ixfhdack


fol" f,daN oafI wkqih fol ;=kS lrk fyhskao";=kafjks
ud34.M,fhka ixfhdack fol iy wkqih fol isfok
fyhskao" i;rfjks ud34. M,fhka ixfhdack my wkqih
;=k rEmrd." wrEmrd." udk" Woaop" woHd" woHd udk
Woaop wkqih is|jQ m%;smodjg ms<smka fyhskao" iqmmkak
k jk fial'

iqmmkak .=Kfhys wdksixih'


;:d.; Nd.Hj;=kajykafia Y%djl uyd ix>r;akh
iud mmodj" wksj;a; mmodj" wkqf,dau mmodj"
wreoaO mmodj" Oudkq Ou mmodjg" ms<smka fyhskao
iqmmkak k jk fial' OHdk wNs{d wGiudm;a;s ud34. M,
O34uhka wjfndaO lr.;a uy ry;a Ndjhg meKs ieufokd
<u ks;H jYfhka f ukd meje;au iuHla ud34.h mj;S'
b wkd.;fha tu wjia:djka ,nkakg iQodkka ms<sfj;a
mqrk ieufokd ;=<u fuu meje;au ukdj ms<smeh hq;=h'
;sh hq;=h we;e Y%djlfhda idikfhys ,dN" lS34;s" m%Yxid
n,dfmdfrd;a;= fkd wdrKH" msKavmd;" OQ;x." OHdk ud34.
M, n,fmdfrd;a;=fjka iu: miaikd Ndjkd jvk msil=;a
is;s' f ;fha th ,eh yelsh hk ye`.Sfuka ms<sfj;a
mqrk msil=;a is;s' ls34;s" m%Yxid ,nka th imQ34K lrk
msil=;a is;s' flfia fj;;a ;:d.;hka jykafia iska
foaYkd fldg jod< ksjkg muqKqjk iqmmkak .=Khuhs' tla
tla whf.a meje;au wkqj tu .=Kh mj;sk nj lsj yelsh'
iuHla ud34.h ksjkg fya;= jk ksid iqmmkakk f' fuu
W;= iqmmkak .=Khg uu kuialdr lr' udf.a kuialdrh
fjd

idOq idOq idOq


Wcqmmkak .=Kh ^idrdxY w34:h&
88

You might also like