T.C.

İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ

Mühendislik Fakültesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü

Betonarme II Dersi
-Tekil Temeller-
 2. BETONARME TEMELLER
Temel Türleri Duvar altı
temelleri

Tekil temeller İkili kolon

temeli
Yüzeysel Bir doğr.
temeller sürekli
Sürekli İkiden fazla
temeller kolonlu sürekli
İki doğr.
temel
sürekli
(ızgara)
Kirişli radye
TEMELLER Radye
temeller
Kirişsiz radye

Kuyu
temel
Derin
Keson
temeller
temel Sürtünme
kazığı
Kazık
Sayfa  1 temel Betonarme II
Uç kazığı
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller

Kolon
Düşey taşıyıcının kolon olması,
yüklerin hafif ve/veya kolon aralıklarının
büyük olduğu ve zemin taşıma
gücünün zayıf olmadığı durumlarda
«tekil temel» kullanılabilir.
Tekil temel seçeneğinin deprem
bölgelerinde kullanılması durumunda
bu tekli temelleri her iki yönde bağ
kirişleriyle birbirine bağlanması gerekir.

Sayfa  2 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller

Sayfa  3 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.1 Zemin İçin Güvenliğinin Sağlanması
Yüzeysel temele etkiyen statik ve deprem etkisini içeren yükleme
durumlarının her birinde aşağıdaki eşitsizlik sağlanacaktır.
qo≤ qt =qk/gRv
qo: temel seviyesinde etkiyen düşey yük, kesme ve moment etkilerinin oluşturduğu temel
taban basıncı, qt ise tasarım dayanımı Rt ’nin temel taşıma gücüne ilişkin karşılığıdır.
Yüzeysel Temeller İçin Dayanım Katsayıları

Sayfa  4a Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.1 Zemin İçin Güvenliğinin Sağlanması
Yüzeysel temellerde yatayda kayma ile ilgili olarak statik ve depremi
içeren yükleme durumlarının her birinde aşağıdaki eşitsizlik
sağlanacaktır.
Vth≤ Rth +0.3Rpt
Vth temel tabanında etkiyen tasarım yatay kuvveti’ni, Rth tasarım sürtünme direnci’ni, Rpt ise
tasarım pasif direnci’ni göstermektedir.

Kohezyonsuz (drenajlı) durumda Kohezyonlu (drenajsız) durumda (Yer

altı su seviyesinin altındaki temellerde)

Ptv, temel tabanına etkiyen basınç Ac, temel altında basınç

kuvveti, d ise temel tabanı ve gerilmelerinin oluştuğu toplam
zemin arasındaki sürtünme açısını alanı ifade etmektedir.
göstermektedir.
Sayfa  4b Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.2 Temel İçin Güvenliğinin Sağlanması
1.4G+1.6Q Yükleme gruplarından elde edilen en elverişsiz kesit
G+Q ± E tesirleri, betonarme hesapta esas alınır. Bu tesrilere göre
0.9G ± E kritik temel kesitlerinde kesit zorları bulunur.

Yükleme Temele üstyapıdan gelen Kritik Temel kesitinde oluşan

etkiler etkiler
1- 1.4G + 1.6Q Np1, Mp1, Vp1 M1, V1, Vp1

2- G + Q ± E Np2, Mp2, Vp2 M2, V2, Vp2

3- 0.9G ± E Np3, Mp3, Vp3 M3, V3, Vp3

Npi Npi
Mpi Vpi Mpi Vpi
Mi
Vi
Sayfa  5 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.2 Temel İçin Güvenliğinin Sağlanması

Yükleme Temelde oluşan etkiler

1- 1.4G + 1.6Q M1, V1, Vp1
2- G + Q ± E M2, V2, Vp2
3- 0.9G ± E M3, V3, Vp3

M1 V1 Vp1<Vpr1
Md=Max M2 Vd= Max V2
V3 Vp2<Vpr2
M3
Vp3<Vpr3
Eğilme donatısı Kesme hesabı yapılarak
hesabı yapılarak, kesmeye karşı güvenlik.
eğilmeye karşı Kesme kuvveti sadece Zımbalama hesabı
güvenlik. beton kesitle yapılarak zımbalamaya
karşılanmalı karşı güvenlik.
Vd < Vcr

Sayfa  6 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.2 Temel İçin Güvenliğinin Sağlanması
Zımbalama güvenliğinin sağlanması

Temellerde zımbalama çok kritik olabilir. Bununla beraber, temellerde özel

zımbalama donatısı kullanılmaz. Bu nedenle temelde beton kesitin
zımbalama dayanımı tüm zımbalama yükünü taşımaya yeterli olmalıdır.

V pr  V pd

gf ctdU p d  V pd

Temel yüksekliğinin belirlenmesinde bu koşul belirleyici

Sayfa  7 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.2 Temel İçin Güvenliğinin Sağlanması

Kesme güvenliğinin sağlanması

Tekil temellerde kayma donatısı kullanılmaz. Bu nedenle temelde beton

kesitin kesme dayanımı tüm kesme kuvvetini taşımaya yeterli olmalıdır.

Vcr  Vd

0.65 f ctd bd  Vd

Temel yüksekliğinin belirlenmesinde bu koşul belirleyici

Sayfa  8 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.2 Temel İçin Güvenliğinin Sağlanması

Eğilme Donatılarının Hesabı

Kritik temel kesitlerinde

belirlenen eğilme
momentlerine göre donatı
s h hesabı yapılır.
1-1 KESİTİ İÇİN
1
Kesit yüksekliği: h
s Kesit genişliği: by

2 2 by
2-2 KESİTİ İÇİN
Kesit yüksekliği: h
Kesit genişliği: bX
bx
Sayfa  9 1 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.3 Temel Boyutlarının Uygunluğunun Kontrolü
N
M V

1
NG h
  qt  qk /g Rv 
o o

1 2

Yükleme N M V
G+Q NG+Q MG+Q VG+Q

1.4G+1.6Q N1.4G+1.6Q M1.4G+1.6Q V1.4G+1.6Q

E NE ME VE
Sayfa  11 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.3 Temel Boyutlarının Uygunluğunun Kontrolü
M O  M  Vh
N
M V N  NG M o
N = NG+Q+ NE  1,2  
NG h bxby WT
M = MG+Q+ ME bx2 by
o
V = VG+Q+ VE WT 
bx/2 bx/2 6

1 2 veya
MO M  Vh
eO  
N  NG N  NG

by N  NG  6 eo 
 1,2   1  
bx by  bx 

1   qt  qk /g Rv 
Sayfa  12 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
N

M H
NG h
o
bx/2 bx/2

TEMELE ETKİYEN YÜKLER

Yükleme N M V
G+Q NG+Q MG+Q VG+Q
1.4G+1.6Q N1.4G+1.6Q M1.4G+1.6Q V1.4G+1.6Q
E NE ME VE
Sayfa  15 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı

Kritik temel kesitleri: Kolon

yüzlerinden geçen kesitlerdir.

h
1-1 KESİTİ İÇİN
1
Kesit yüksekliği: h
Kesit genişliği: by

2 2 by
2-2 KESİTİ İÇİN
Kesit yüksekliği: h
Kesit genişliği: bX
bx
1
Sayfa  16 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
2

by/
2
N

o
1

by/
2
1
2
N
0
M V
o: Temelin orta noktası
h
o
bx/2 bx/2

1 2
Sayfa  17 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
2 bx 2-2 kesitinde “Düşey yükten
oluşan kesit tesirlerinin Hesabı
Esas alınacak kesit tesirleri:
by N1.4G+1.6Q, M1.4G+1.6Q, V1.4G+1.6Q

M O M  Vh
2 M O  M  Hh eO  
N N N

M V N  NG  6 eo 
 1,2   1  
NG h bx by  bx 

o veya
bx/2 bx/2
N  NG M o
 1,2  
1 2 bxby WT

Sayfa  18 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
2 N 2-2 kesitinde “Düşey yükten
oluşan kesit tesirlerinin Hesabı
M H
NG h   bx  a x   2 1 

 k    
o   2  2 
M 22  by
bx/2 bx/2  1
     bx  a x  2 bx  a x 
2  2 1 k
2 3 2 
(bx- ax)/2

1 2 bx  a x 
k
2
M 2  2  2 1   k  b y
24

(1/2)(bx- ax)/2

(2/3)(bx- ax)/2
Sayfa  19 Betonarme II
 2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
2 N 2-2 kesitinde “Düşey yükten
oluşan kesit tesirlerinin Hesabı
M H
 bx  a x  
NG h   
k
 2 
V2 2   by
 1     bx  a x  
o
bx/2 bx/2  2 1 2 
k
2
(bx- ax)/2
 1   k bx  ax 
2 V22  by
1 k 2 2

(1/2)(bx- ax)/2

(2/3)(bx- ax)/2
Sayfa  20 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
1-1 kesitinde “Düşey yükten
oluşan kesit tesirlerinin Hesabı

bx

N1.4G+1.6Q

by/2
1

o
1 by

by/2
0
N1.4G 1.6Q
o 
bx by

Sayfa  21 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
N1.4G+1.6Q
1-1 kesitinde
1 “Düşey yükten
oluşan kesit
NG h tesirlerinin Hesabı
1
N1.4G 1.6Q
o 
bx by
by
(by - ay)/2 ay (by - ay)/2


  by  a y  1
2

M 11   o   bx

 
2  2

Sayfa  22 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı
N1.4G+1.6Q
1-1 kesitinde
1 “Düşey yükten
oluşan kesit
NG h tesirlerinin Hesabı
1
N1.4G 1.6Q
o 
bx by
by
(by - ay)/2 ay (by - ay)/2

  by  a y 
V11   z  bx
  2 
Sayfa  23 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.4 Kritik Temel Kesitlerinde Kesit Tesirlerinin Hesabı

İşletmedeprem yüklemesi için (G+GE) 1-1 ve 2-2 kritik

temel kesitlerindeki tesirler, 1.4G+1.6Q yüklemesine benzer
bir biçimde hesaplanır.

1.4G+1.6Q G+Q+E
M1-1, V1-1 M1-1, V1-1
M2-2 , V2-2 M2-2 , V2-2

Büyük olanları seçilip betonarme hesapta

kullanılır.

Sayfa  24 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.5 Temelin Zımbalama Güvenliğinin Hesabı
Nd
d1  d 2
d
2
M H
Nd
h V pd  N d  ( ax  d )( a y  d )
bx by

V pr  gf ctd 2( a x  a y  2 d )d
2
1
g 
ex  e y
1  1.5
1 ax ay ay+ d
1b
y
ax  d a y  d 
Mx My
ax+ d ex  0.4 e y  0.4
N N
2 Her yükleme grubu için ayrı ayrı kontrol edilir.
bx
Sayfa  25 Betonarme II
2. BETONARME TEMELLER
2.6 Tekil Temeller
2.6.6 Minimum Koşullar
lkonsol lkonsol

h  25cm; h  lkonsol / 4

b70cm Her bir doğrultuda ρ 0.002 olmalı

Donatı aralığı s ≤ 25 cm olmalı

Donatı çapı Ø10mm olmalı (tavsiye)

lkonsol
lkonsol lkonsol
ay by 70cm
ax
lkonsol

bx 70cm
Sayfa  26 Betonarme II
 Temel Altındaki Gerilme Dağılımına Yönelik Açıklamalar
N
Dikkat: Açıklamalarda temelin kendi
ağırlığı ihmal edilmiştir.
M V
M O  M  Hh h
M M  Vh o
eO  O  N N
N N eo
e bx/2 bx/2
= M=Ne bx
N N 1 2 eo 
6
M O  Neo Temel basınca çalışıyor
bx
M  Vh eo 
 1, 2 
N
 1 2 6
bx by WT
Temel basınca çalışıyor
N eN
 1, 2   o
bx by WT 2 eo 
bx
1 6
N  6eo  Temelin bir bölümü çekmeye çalışıyor
 1, 2  1   (temelin bir bölümü yukarı kalkıyor)
bx by  bx 
Sayfa  27 Betonarme II
 Temel Altındaki Gerilme Dağılımına Yönelik Açıklamalar
N
Dikkat: Açıklamalarda temelin kendi
ağırlığı ihmal edilmiştir.
M V
N  6eo 
 1, 2  1   h
bx by  bx 
o
Temel boyutları verilirken, temel N N
tabanında çekme oluşması eo
istenmez (Temel boyutları temelin bx/2 bx/2
tamamı basınca çalışacak şekilde
bx
verilmelidir yani eb/6 olmalıdır).
1 2 eo 
Bu yapılamıyor ise çekmeye 6
çalışan bölgenin boyutu temel Temel basınca çalışıyor
bx
boyutunun 1/3’ünü aşmamalıdır. eo 
1 2 6
Temel basınca çalışıyor

2 eo 
bx
1 6
Temelin bir bölümü çekmeye çalışıyor
(temelin bir bölümü yukarı kalkıyor)

Sayfa  28 Betonarme II
Temel Altındaki Gerilme Dağılımına Yönelik Açıklamalar

N
bx
M H eo 
6
h
Temelin bir bölümü çekmeye
o çalışıyor (temelin bir bölümü
bx/2 bx/2 yukarı kalkıyor)
N N
eo
2 b’x = Temelin basınca çalışan
1
bölümü
N
b’x
Zemin çekme almadığı için, temele etkiyen
yüklerin tamamı temelin basınca çalışan
bölümüyle zemine aktarılır. Bu durumda gerilme
dağılımı değişir, σ1 yeniden hesaplanmalıdır.

Sayfa  29 Betonarme II