Ham c7

HİLÂL-İ AHMER
MECMÛ‘ALARI
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER............................................................................................................. III
FOTOĞRAF ALT YAZILARI................................................................................XXIX
TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

SAYI 60
REKLÂMLAR............................................................................................................2914
Osmanlı Bankası................................................................................................2914
İCTİMÂʻÎ HIFZISSIHHA...........................................................................................2915
-33- Hastabakıcılık Teşkîlâtı..............................................................................2915
MEKTEB ÇOCUKLARINDA KUVVE-İ BÂSIRA...................................................2918
FÂRELER...................................................................................................................2919
BU SICAKLARDA ÇOK KÜÇÜK ÇOCUK ÖLÜYOR............................................2920
Ne Yapmalı? Nasıl Mücâdele Etmeli?...............................................................2921
HİLÂL-İ AHMER HAVÂDİSİ...................................................................................2922
Merkez-i Umûmî Mukarrerâtı............................................................................2922
İzmir Merkezi Faʻâliyeti....................................................................................2923
Dispanserler.......................................................................................................2923
Sarıkız Maʻden Suyu..........................................................................................2923
Hareketzedelere Muʻâvenet...............................................................................2924
Bir Hilâl-i Ahmer Hastahânesi Teʼsîsi...............................................................2924
Belediyenin Muʻâveneti.....................................................................................2924
İstanbul Merkezi Faʻâliyetlerinden....................................................................2924
Bir Sünnet Düğünü............................................................................................2925
Hastabakıcı Mektebi..........................................................................................2925
Hayırlı Meslek...................................................................................................2925
III
İstanbul Merkezine Mülhak Şuʻabât..................................................................2926
Kanada'da Türkiye Hakkında Bir Konferans.....................................................2926
Havza'da Tayyâre ve Hilâl-i Ahmer Müsâmereleri............................................2927
İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti........................................2927
İkiçeşmelik Dispanseri Temmuz 1926 istatistiği...............................................2927
Teberruʻât...........................................................................................................2930
Merâkiz ve Şuʻabâtın Hulâsa-i Hesâbiyeleri.....................................................2930
Karacabey Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2930
Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2931
Çatalca Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2931
Konya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2931
Akşehir Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2932
Bursa Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar..... 2932
Eskişehir Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2933
Göynük Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2933
Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Evv3el [1]341 [Aralık 1925] târîhinden
31 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhine kadar.....................................2933
Torbalı Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2934
Tokad Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar..... 2934
Burdur Merkezi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2934
Antalya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2935
IV
Diyarbekir Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Mart [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2935
Sivas Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Mart [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2935
Samsun Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2936
Konya Ereğli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2936
Erzincan Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2936
Kocaeli (İzmit) Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2937
Beyşehri Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................2937
Amerika'da Milwaukee Ahâlî-i İslâmiyesi Tarafından Cemʻ Edilerek Merkez-i
Umûmîmize İrsâl Olan 541x43/00 Dolar......................................................2938
Âtîde esâsı muharrer zevât tarafından Helsingborg Cemâʻat-i İslâmiyesi
vâsıtasıyla merkez-i umûmîmize gönderilen iʻânenin mikdârını müşʻir
cedveldir........................................................................................................2939
Cemâhîr-i Müttefika...........................................................................................2940
Almanya.............................................................................................................2941
Çekoslovakya.....................................................................................................2941
İsveç...................................................................................................................2942
İtalya..................................................................................................................2942
Danimarka..........................................................................................................2943
Avusturya...........................................................................................................2944
Arnavud Salîb-i Ahmeri.....................................................................................2944
Belçika...............................................................................................................2944
Bulgaristan'da.....................................................................................................2945
İspanya...............................................................................................................2945
V
Yunan.................................................................................................................2945
Salvador.............................................................................................................2945
İsviçre.................................................................................................................2945
Gençlik Salîb-i Ahmeri......................................................................................2946
Norveç................................................................................................................2948
Avusturya...........................................................................................................2949
7 Haziran [1]926 Târîhinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Kabûl Edilen Dînî,
Millî Bayram Günlerinde İstiʻmâl Edilecek Hilâl-i Ahmer Şefkat Pulları
HakkındaKânûn Sûreti.......................................................................................2949
İNGİLİZCE VE FRANSIZCA KISMI........................................................................2950
REKLÂMLAR............................................................................................................2955
Haleb Eczâhânesi, Beşir Kemal.........................................................................2955
Osmanlı Eczâ-yı Tıbbiye Deposu, Ekrem Necib...............................................2955
Resne Fotoğrafhânesi, Rahmizâde Bahaeddin...................................................2956
Evliyâzâde Mehmed Nureddin, Devâir-i Âliye Müteʻahhidi.............................2956

SAYI 61
REKLÂMLAR............................................................................................................2962
Osmanlı Bankası................................................................................................2962
ALTINCI YIL..............................................................................................................2963
-34- Prevantoryum – Sanatoryum......................................................................2963
FELÂKETE MAʻRÛZ OLAN BİR MAHALDE SALÎB-İ AHMER İMDÂD
VE MUʻÂVENET TEŞKÎLÂTINA ÂİD İSTİHZÂRÂT-I UMÛMİYE...........2966
-1- İttihâz Edilecek Tedâbîr................................................................................2966
-2- Âfât ve Mesâibin Avâkıb-ı Melhûzası..........................................................2966
-3- Bizi Tehdîd Eden Felâketler.........................................................................2967
-4- İmdâd ve Muʻâvenet Malzemesi..................................................................2967
VI
Muʻâvenet-i Hâriciye.........................................................................................2968
Hilâl ve Salîb-i Ahmer Merâkiz ve Şuʻabâtının Âfât ve Mesâibe Karşı
İstihzârâtı.......................................................................................................2968
Muʻâvenet Komitesi...........................................................................................2969
Husûsî Komisyonların Teşkîlâtı.........................................................................2969
Muʻâvenet Menâbiʻ ve Vesâiti Hakkında Tahkîkât............................................2969
İmdâd ve Muʻâvenet Seferberliği......................................................................2970
İstahzârât ve Tedârükât-ı Mütekaddime.............................................................2970
KUDUZDAN ŞÜBHELİ BİR HAYVÂN TARAFINDAN ISIRILAN BİR KİMSE
HAKKINDA VÂCİBÜ'L-İTTİHÂZ TEDÂBÎR...............................................2970
Dâhiliye Vekâleti'nin Hilâl-i Ahmer'e Teşekkürü...............................................2974
Amerika'da Buffalo Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi........................................................2974
Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Amerikan Detroit Merkezi Buffalo Şuʻbesi
Heyʼet-i İdâresi..............................................................................................2976
Amerika'da Hilâl-i Ahmer Günü Addedilen Kurbân Bayramı Nasıl
Tesʻîd Edildi?................................................................................................2977
Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi Faʻâliyeti..........................................................2978
Merâkiz ve Şuʻabât Hulâsa-i Hesâbiyeleri.........................................................2989
İstanbul Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2983
Beyoğlu Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2984
Hüseyinabad (Alaca) Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Ağustos
[1]926 târîhine kadar............................................................................2984
Karaisalı Şuʻbesi'nin 1 Şubat [1]340 [1924] târîhinden 1 Ağustos
[1]926 târîhine kadar............................................................................2984
Altıntaş Şuʻbesi'nin 29 Teşrîn-i Evvel [1]339 [Ekim 1923] târîhinden
30 Haziran [1]926 târîhine kadar.........................................................2985
Beyanabad Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden 30 Haziran[1]926
târîhine kadar.......................................................................................2985
VII
İznik Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2985
Foça-i Cedîd Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]341 [1925] târîhinden 30 Haziran
[1]926 târîhine kadar............................................................................2986
Aksaray Merkezi'nin 1 Haziran [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2986
Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 20 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2986
Sivas Merkezi'nin 1 Temmuz [1]341 [1925] târîhinden 30 Kânûn-ı Evvel
[1]341 [Ekim 1925] târîhine kadar......................................................2987
Sivas Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2987
Araç Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 10 Haziran
[1]926 târîhine kadar............................................................................2987
Kuyucak Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2987
Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden
31 Kânûn-ı Evvel [1]341 [Aralık 1925] târîhine kadar.......................2988
Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî 1926 târîhinden 31 Mart [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2988
Çarşamba Şuʻbesi'nin 28 Mart [1]340 [1924] târîhinden 31 Mayıs [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2988
Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden
Mardin Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................2989
Hastabakıcı Mektebi'ne Kabûl Şerâiti................................................................2989
Pul Resmi Müsâbakası.......................................................................................2990
Beyoğlu Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi..........................................................................2990
Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi Süt Damlası Müessesesi Temmuz 1926
İstatistiği........................................................................................................2991
VIII
Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri........................................................................2991
İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti........................................2991
Hilâl-i Ahmer Edebiyâtı - Besim Mehmed........................................................2994
SALÎB-İ AHMERLER HAVÂDİSİ............................................................................2995
Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri Heyʼet-i İttihâdiyesi...............................................2995
Amerika..............................................................................................................2995
Venezuela ..........................................................................................................2997
İsviçre.................................................................................................................2997
Kolombiya..........................................................................................................2998
Panama...............................................................................................................2998
Çekoslovakya.....................................................................................................2999
REKLÂMLAR............................................................................................................3004
Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Piyangosu....................................................................3004

SAYI 62
REKLÂMLAR............................................................................................................3012
Osmanlı Bankası................................................................................................3012
GUSTAVE MOYNIER................................................................................................3013
-35- Diş Hıfzıssıhhası........................................................................................3018
ÂFÂT VE MESÂİB-İ UMÛMİYEYE KARŞI HİLÂL VE SALÎB-İ AHMER
MUʻÂVENET TEŞKÎLÂTI...............................................................................3022
İlk Muʻâvenât.....................................................................................................3022
IX
Bir Merkez-i İdâre İntihâbı................................................................................3022
Fişler..................................................................................................................3022
Komisyonların Tarz-ı Faʻâliyeti.........................................................................3023
Matbûʻât ile Temâs ve Münâsebât.....................................................................3024
Meʼmûrîn-i Mülkiye ve Askeriye ile Münâsebât...............................................3024
ELLERİNİZİ YIKAYINIZ! - Doktor İsmail Kenan...................................................3025
KUDUZDAN ŞÜBHELİ HAYVÂNÂTA KARŞI......................................................3029
Beyoğlu Hilâl-i Ahmer Heyʼeti..........................................................................3030
Çatalca Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi...........................................................................3030
Soma Şuʻbesi.....................................................................................................3030
İzmir Hilâl-i Ahmer Dispanserleri Faʻâliyeti.....................................................3032
Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi Süt Damlası Müessesesi Eylül 1926
İstatistiği........................................................................................................3035
Lapseki Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 1 Haziran
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3035
Birecik Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3036
Tarsus Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3036
Soma Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden gâye-i Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3036
Yabanabad Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3037
Adana Merkezi'nin [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926 târîhine kadar.........3037
Çorum Merkezi'nin 22 Eylül [1]339 [1923] târîhinden 14 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3037
Adana Merkezi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 31 Ağustos [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3037
X
Ankara Merkezi'nin 1 Mayıs [1]341 [1925] târîhinden 20 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3038
Adana Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3038
Bodrum Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Haziran
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3038
Kilis Şuʻbesi'nin 15 Nisan [1]340 [1924] târîhinden 18 Ağustos [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3039
Karamürsel Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3039
Yenipazar Şuʻbesinin bidâyet-i teessüsünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar..... 3039
Savur Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Nisan [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3040
Dink Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar....3040
Mutki Şuʻbesi'nin bidâyet-i teessüsünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar....3040
Hamidabad Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3041
Mustafakemalpaşa Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3041
Aydın Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Haziran
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3041
Hopa Şuʻbesi'nin bidâyet-i teessüsünden 29 Ağustos [1]926 târîhine kadar.....3042
Diyarbekir Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3042
Vezirköprü Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3042
Bitlis Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sanî [1]926 târîhinden 15 Temmuz [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3043
Tarsus Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3043
XI
Eskişehir Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3043
Orhaneli Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3044
Konya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]9326
târîhine kadar.................................................................................................3044
Kocaeli (İzmit) Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3045
Ayrancı (Osmaniye) Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3045
Yenipazar Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]92
târîhine kadar.................................................................................................3045
Bursa Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3045
Aziziye (Afyon) Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]338 [Ocak 1922]
târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]338 [Aralık 1922] târîhine kadar................3046
Keskin Şuʻbesi Merkezi'nin bidâyet-i teessüsü târîhinden 26 Ağustos [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3048
Gümüşhacıköy Şuʻbesi Merkezi'nin 15 Teşrîn-i Sânî [1]340 târîhinden 7 Temmuz
[1]926 târîhine kadar.....................................................................................3048
Bahçe Şuʻbesi Merkezi'nin 16 Mart [1]926 târîhinden 31 Ağustos [1]926
târîhine kadar.................................................................................................3049
Malzeme-i Sıhhiyenin Tevhîd-i Ebʻâdı..............................................................3049
Zamân-ı Harbde Gâiblerin Adedini Tenkîse Hâdim Tedâbîr.............................3049
Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi'nin Suriye Murahhası...............................3049
İzlanda ve Dominik Cumhûriyeti.......................................................................3049
Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi'nin Masârıf-ı İdâresine İştirâk................3050
Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Piyangosu.............................................................................3050
REKLÂMLAR............................................................................................................3051
XII

SAYI 63
REKLÂMLAR............................................................................................................3064
Osmanlı Bankası................................................................................................3064
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NDE REÎSİCUMHÛR HAZRETLERİNİN İFTİTÂHÎ
NUTUKLARINDA HİLÂL-İ AHMER'İ TAKDÎR...........................................3067
-36- Bebek-Çocuk Meşher ve Müsâbakaları.....................................................3068
1-Gebelik zamânında vâlideye âid menâkib (250)...................................3069
[2]- Lohusalık Devresi (100)....................................................................3070
3-Bebek: Bakılması, Teşekkül-i İʻtiyâdât ve Muhît (400)........................3070
4-Muʻâyene-i Tıbbiye (250).....................................................................3072
VEREMLE MÜCÂDELE EDEBİLİR MİYİZ? - Doktor İsmail Kenan....................3073
Merkezin Teşkîlâtı..............................................................................................3074
İLK İMDÂD................................................................................................................3077
İlk İmdâd Mevkiʻleri..........................................................................................3079
İmdâd Kutuları...................................................................................................3079
GECELERİ YATAKDA KİTÂB VEYA GAZETE MUZIR MIDIR?.........................3080
İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkezi Muʻâvenet Faʻâliyetinden...............................3085
Tokad Hilâl-i Ahmer Merkezi............................................................................3086
Salîb-i Ahmer Kongresine İştirâkimiz...............................................................3087
Kanada'da Türk Himâye-i Etfâli Hakkında Hitâbe............................................3087
Edouard Naville.................................................................................................3087
XIII
Kanada'da Türk Maʻârif ve Mektebleri Hakkında Bir Nutuk............................3087
Bir Ufûl-i Hazîn.................................................................................................3088
Adana Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanser Faʻâliyeti..........................................3088
Teşekkür.............................................................................................................3088
Seyyid Muhammed Sıddık Bey'in Mahdûmu....................................................3089
Hilâl-i Ahmer Balosu.........................................................................................3093
Alaşehir Sarıkız Maʻden Suyu Menâfiʻi Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne Âiddir....3094
Karabiga Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden gâye-i
Şubat [1]926 târîhine kadar..................................................................3097
Akşehir Merkezi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar...3097
Sinob Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3098
Kastamonu Merkezi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3098
Kütahya Merkezi'nin Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden
30 Haziran [1]926 târîhine kadar.........................................................3099
Midyat Şuʻbesi Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3100
Denizli Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3100
Karesi Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3100
Antalya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül
târîhine kadar.......................................................................................3101
Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3101
Safranbolu Şuʻbesi'nin [1]341 [1925] senesi ibtidâsından 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3101
Aksaray Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3101
XIV
Mutki Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3102
Samsun Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3102
Bergama Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü olan 1 Teşrîn-i Evvel [1]338
[Ekim 1922] târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar..................3102
Florida Felâketi..................................................................................................3103
Estonya Salîb-i Ahmeri......................................................................................3103
Danimarka..........................................................................................................3105
Letonya..............................................................................................................3106
Panama...............................................................................................................3106
Şili......................................................................................................................3106
Amerika'da Salîb-i Ahmer Tahlîsiye Dersleri....................................................3106
Muʻâvenet..........................................................................................................3107
Hatt-ı İstivâ........................................................................................................3107
Arnavud Salîb-i Ahmeri.....................................................................................3107
Danzig Salîb-i Ahmeri.......................................................................................3107
Belçika...............................................................................................................3107
Lehistan..............................................................................................................3108
Romanya............................................................................................................3108
Japonya Feyezânları...........................................................................................3109
REKLÂMLAR............................................................................................................3115
XV
SAYI 64
REKLÂMLAR............................................................................................................3122
Osmanlı Bankası................................................................................................3122
-37- Sütanneliğinin Ehemmiyeti........................................................................3123
JAPON SALÎB-İ AHMERİ.........................................................................................3128
Hastahâneler.......................................................................................................3129
Muʻâvenet Merkezleri........................................................................................3129
Seyyâr Dispanserler...........................................................................................3129
İlk İmdâd Kutuları..............................................................................................3129
Muʻâvenet Faʻâliyeti..........................................................................................3129
Sanatoryumlar....................................................................................................3129
Propaganda.........................................................................................................3129
Taʻtîl Kolonileri..................................................................................................3130
İstatistik..............................................................................................................3130
NIGHTINGALE MADALYASI..................................................................................3133
MÜHİM VE CÂLİB-İ NAZAR BİR MEŞHER.........................................................3134
KARAHİSARISAHİB MAʻDEN SUYU İMTİYÂZI................................................3135
Karahisarısahib Maʻden Suyunun Şartnâmesi...................................................3137
İstanbul Merkezi Faʻâliyetlerinden....................................................................3145
Mersin'de Hilâl-i Ahmer Faʻâliyeti....................................................................3145
Doktor Zeki Nâsır Bey.......................................................................................3145
Hilâl-i Ahmer Üçüncü Mıntıka Müfettişliği Dâhilindeki Faʻâliyet...................3145
Diyarbekir Hilâl-i Ahmer Merkezi.....................................................................3146
Büdce.................................................................................................................3146
Heyʼet-i Merkeziye Aʻzâsı.................................................................................3147
Merkez-i Umûmî Mukarrerâtı............................................................................3148
XVI
Heyʼet-i İdârenin 17 Teşrîn-i Evvel Mukarrerâtı...............................................3148
Hilâl-i Ahmer İzmir Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti........................................3149
Süt Damlası Faʻâliyeti........................................................................................3151
Artukova Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 15 Teşrîn-i Sânî
[1]926 târîhine kadar............................................................................3153
Tokad Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 13 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3153
Hamidabad Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3154
Tavas Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3154
Sürmene Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden
30 Kânûn-ı Evvel [1]341 târîhine kadar..............................................3154
Giresun Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Teşrîn-i Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3155
Görele Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]339 [Ocak 1923] târîhinden
30 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar...............................................3155
Malatya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3155
Tokad Merkezi'nin Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3156
Karamürsel Şuʻbesi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3156
Sivas Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3156
Akçaabad Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden
Mardin Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3158
Sürmene Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden [1]340 [1924] senesi
gâyesine kadar......................................................................................3158
Erzincan Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3159
XVII
Tirebolu Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden
30 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar...............................................3159
Giresun Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden
Ordu Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3160
Karabiga Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 1 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3160
Ünye Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 5 Teşrîn-i
Sânî [1]926 târîhine kadar....................................................................3160
Eceabad Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3161
Sinob Merkezi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar......3162
Karaman Şuʻbesi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar.....3162
Hollanda.............................................................................................................3162
Bulgar.................................................................................................................3163
Florida Felâketi..................................................................................................3164
Küba...................................................................................................................3164
Amerika..............................................................................................................3165
Danimarka Salîb-i Ahmer Günü........................................................................3165
Yunan.................................................................................................................3165
MUKTEBESÂT..........................................................................................................3165
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti - Mehmed Asım.........................................................3165
Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi'nin piyango biletlerinden kazanan numaraların sıra
gözetilmek sûretiyle tertîb olunan cedveli.........................................................3166
İkrâmiye Tablosu.........................................................................................................3181
REKLÂMLAR............................................................................................................3187
XVIII
SAYI 65
REKLÂMLAR............................................................................................................3194
Osmanlı Bankası................................................................................................3194
-38- Kuşpalazından Tahaffuz.............................................................................3195
ÇEKOSLOVAKYA SALÎB-İ AHMERİ......................................................................3199
Teşkîlât-ı Sıhhiye...............................................................................................3200
Teşkîlât-ı Sıhhiyeye Mahsûs Meʼmûrîn.............................................................3200
İmdâd ve Muʻâvenet İçin Sarf Olunan Mebâliğ................................................3201
Hastalara Muʻâvenet..........................................................................................3201
Himâye-i Etfâl....................................................................................................3201
Veremle Mücâdele..............................................................................................3201
Aʻmâ, Dilsiz ve Aklen Zaʻîf Vesâir Bu Gibi Mütereddîler................................3201
Yetîm ve Metrûk Çocuklara Yapılan Muʻâvenet................................................3202
Dârülfünûn Talebesi İle Çıraklara Yapılan Muʻâvenet......................................3202
LES GALLERIES LAFAYETTE'İN ÇOCUK BAKIM TEŞKÎLÂTI........................3202
HAZER EDİLMESİ LÂZIM GELEN ŞEYLER........................................................3203
Öpmenin Tehlikeleri...........................................................................................3203
Şapka Mübâdelesi..............................................................................................3203
Cebinizdeki Mendil İle Kunduralarınızın Tozunu Silmeyiniz...........................3204
Köpeğin Yüz Yalamasına Müsâʻade Edilmemelidir..........................................3204
Kedi, Köpek, Bârgîr Gibi Hayvânâtı Öpmedeki Tehlike...................................3205
Bir Kitâbın Sahîfelerini Çevirmek İçin Parmaklarınızı Tükürüklemeyiniz.......3205
Büyük Gâzî'mizin İrşâd ve Teşvîki İle Fedâkâr Ödemişliler Kâmilen Hilâl-i
Ahmer'e Giriyor.............................................................................................3206
Tayyâre, Hilâl-i Ahmer ve Himâye-i Etfâl Cemʻiyetlerine Vâridât Tahsîsi.......3207
Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi...................................................................3207
Merkez-i Umûmî Müdüriyet Vekâleti................................................................3209
XIX
Merâkize Gönderilen 157/2256 Numaralı Tahrîrât-ı Umûmiye Sûreti..............3209
Şefkat Pulları Hakkında Merkez-i Umûmî Taʻmîmi..........................................3210
Merâkize Teblîgât...............................................................................................3210
Hilâl-i Ahmer Pulları Hakkında.........................................................................3211
Adana Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanser Faʻâliyeti..........................................3215
Mersin Hilâl-i Ahmer Merkezi'nin Bir Hitâbesi................................................3215
Bozkır Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3216
Adapazarı Şuʻbesi'nin 17 Haziran [1]341 [1925] târîhinden 31 Kânûn
[1]341 [1925] târîhine kadar................................................................3216
Bafra Şuʻbesi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 1 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3217
Balya Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3217
Alaçam Şuʻbesi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 1 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3217
Niksar Şuʻbesi'nin [1]336 [1920] senesinden 10 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3217
Amasya Merkezi'nin [1]339 [1923] senesinden 20 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3218
Terme Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3218
Nevşehir Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden [1]341 [1925] senesi
gâyesine kadar......................................................................................3218
Nazilli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 2 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3219
Nallıhan Şuʻbesi'nin [1]341 [1925] senesi ibtidâsından 7 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3219
XX
Marmaris Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 26
Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar......................................................3219
Erzurum Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3220
Ürgüp Şuʻbesi'nin [1]330 [1914] senesinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3220
Zile Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 17 Teşrîn-i Sânî 1[926]
târîhine kadar.......................................................................................3220
Ermenak Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3221
Boyabad Şuʻbesi'nin [1]340 [1924] senesi ibtidâsından 17 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3221
Fethiye Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 25 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3221
Köşk Şuʻbesi'nin 23 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3222
Göynük Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3222
Konya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3222
Tarsus Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3223
Millî Takvîm.................................................................................................................3223
MUKTEBESÂT..........................................................................................................3223
Hilâl-i Ahmer'e Yazılalım! – Muzaffer Hâmid...................................................3223
SALÎB-İ AHMER HAVÂDİSİ....................................................................................3225
Amerika..............................................................................................................3225
Ermenistan Zelzelesi..........................................................................................3226
Belçika...............................................................................................................3226
Yardımlar............................................................................................................3227
Finlandiya..........................................................................................................3227
Siyam.................................................................................................................3227
XXI
Macar.................................................................................................................3227
REKLÂMLAR............................................................................................................3232
Türkiye Millî Sigorta Şirketi..............................................................................3232
Evliyâzâde Nureddin, Devâir-i Âliye Müteʻahhidi............................................3232

SAYI 66
REKLÂMLAR............................................................................................................3238
Osmanlı Bankası..........................................................................................................3238
-39- Güneşin Sıhhat Üzerine Teʼsîrâtı, Ziyâ Tedâvîsi........................................3239
1-Güneş Banyosunun Tarzı ve Devâm Cedveli – Asgarî Taʻrife.......................3242
2-Güneş Banyosunun Tarzı ve Devâm Cedveli – Aʻzamî Taʻrife......................3242
ÖZBEKİSTAN HİLÂL-İ AHMERİ............................................................................3242
SİYAM SALÎB-İ AHMERİ.........................................................................................3245
Hastahâneler.......................................................................................................3245
Muhtelif Tedâvî..................................................................................................3245
Etfâli Himâye.....................................................................................................3246
Kısm-ı Fennî......................................................................................................3246
Sıhhiye Şuʻbesi..................................................................................................3246
MEKTEB ÇOCUKLARI İÇİN SÜT...........................................................................3247
BÜNYENİN SÛ-İ TEŞEKKÜLÜNE KARŞI MÜCÂDELE.....................................3249
Mühim Bir İstatistik: Dâülkelb Müessesesinin Faʻâliyeti..................................3250
İHTİYÂR ÇOBANIN İSTİHMÂMI...........................................................................3255
Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nin İmtihânları..........................................3256
5 Şubat 1927 Târîhli Tahrîrât-ı Umûmiye..........................................................3256
XXII
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne Dâimî Aʻzâ Olanlar...............................................3256
Rosa Hanım........................................................................................................3257
Adana Merkezi Dispanser Faʻâliyeti..................................................................3258
Doktor Sesi.........................................................................................................3258
Adana Merkezi'nin 1 Eylül [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3261
Misis Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden [1]338 [1922], 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3262
Malatya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3262
Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3262
Tokat Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3263
Denizli Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3263
Eskişehir Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3263
Yenipazar Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3264
Ertuğrul Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3264
Bursa Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]920 târîhine kadar............................................................................3264
Hamidabad Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
Evvel [1]926 târîhine kadar.................................................................3265
Aziziye (Afyon) Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
XXIII
Giresun Merkezi'nin 28 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3265
Havza Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 22 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3266
Trabzon Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]340 [Ekim 1924] târîhinden
Mustafakemalpaşa Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
Afyonkarahisar Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Eylül
[1]926 târîhine kadar............................................................................3267
Sinob Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]916 târîhine kadar............................................................................3267
Bozkır Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Eylül [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3267
Antalya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]342 [Aralık 1926]............................................................................3268
Akşehir Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3268
Gerze Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3268
Alaiye Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3269
Aksaray Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3269
Cebel-i Bereket Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3270
Uzunköprü Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3270
XXIV
Bulgaristan.........................................................................................................3270
Almanya.............................................................................................................3271
Kanada...............................................................................................................3271
Kolombiya..........................................................................................................3272
İngiltere..............................................................................................................3272
Romanya............................................................................................................3272
Avusturya...........................................................................................................3272
Cemâhîr-i Müttefika...........................................................................................3272
Lehistan..............................................................................................................3273
Portekiz..............................................................................................................3273
Letonya..............................................................................................................3273
Kanada...............................................................................................................3273
Norveç................................................................................................................3273
MUKTEBESÂT..........................................................................................................3274
Hilâl-i Ahmer – Çorum......................................................................................3274
REKLÂMLAR............................................................................................................3279
Hilâl-i Ahmer Karahisarısahib ve Alaşehir Maʻden Suları................................3280

SAYI 67
REKLÂMLAR............................................................................................................3286
Osmanlı Bankası................................................................................................3286
AʻZÂ KAYDI SEFERBERLİĞİ.................................................................................3287
HİLÂL-İ AHMER'İN CÂMİʻ VE BAYRAM GÜNLERİ..........................................3289
ABUT FİRÂRÎLERİ...................................................................................................3290
XXV
-40- Vitamin Noksânlığı ve Bundan Mütevellid Hastalıklar.............................3292
AZERBAYCAN HİLÂL-İ AHMERİ..........................................................................3299
ALAŞEHİR SARIKIZ MAʻDEN SUYU'NUN ŞARTNÂMESİ................................3302
Hilâl-i Ahmer İstanbul Vilâyeti Merkezi 1927 Senesi Meclis-i Umûmîsi.........3311
Reîs Ali Paşa'nın Nutku.....................................................................................3313
Büdcenin Taʻdîli.................................................................................................3314
Teşkîlât...............................................................................................................3314
Taʻlîmât..............................................................................................................3316
Aʻzâ Teksîri........................................................................................................3316
Yardım İşleri.......................................................................................................3317
1) İlk Mekteblerdeki Muhtâc Çocukları İʻâşe..........................................3317
2) Fakîr Veremlilere Yardım.....................................................................3318
3) Maltepe Yangın Musâblarına Yardım...................................................3318
4) Maltepe Harîkzedelerine Verilen Ekmek.............................................3319
5) Gayr-ı Melhûz ve Âcil Yardımlar.........................................................3320
Dispanserler.......................................................................................................3320
Sanʻatevi............................................................................................................3320
Geçen Sene Büdce Tahakkukâtı.........................................................................3321
Yeni Büdce.........................................................................................................3321
İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Meclis-i Umûmîsi...............................................3323
Yardımlarımız....................................................................................................3324
İzmir Merkezinin 1927 Senesi Büdcesi.............................................................3327
Antalya...............................................................................................................3327
Sinob Hilâl-i Ahmer Merkezi.............................................................................3328
Potemkin Yoldâş................................................................................................3328
Aksaray Hilâl-i Ahmer Merkezi Faʻâliyeti........................................................3328
Fukarâyı Etfâle Çamaşır Tevzîʻi........................................................................3328
XXVI
Sultaniye Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3329
Burdur Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3329
Vakfıkebir Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]337 [Ocak 1921] târîhinden
Karadeniz Ereğlisi Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924]
târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]341 [Aralık 1925] târîhine kadar......3329
Ayrancı Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3330
Karadeniz Ereğlisi Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
Niğde Merkezi'nin 28 Haziran [1]341 [1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3330
Maçka Şuʻbesi'nin [1]338 [1922] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3331
Karahisarışarkî Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı
Of Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3331
Urfa Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3332
Kandıra Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden
Ermenak Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3332
Hendek Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden
Kemah Şuʻbesi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3333
XXVII
Bartın Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3334
Şarköy Şuʻbesi'nin 15 Nisan [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar.......................................................................................3334
Samsun Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3334
Diyarbekir Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3335
Kayseri Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar............................................................................3335
Hilâl-i Ahmer İzmir Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti..............................3335
MUKTEBESÂT..........................................................................................................3338
Hilâl-i Ahmer - Faruk Şükrü..............................................................................3338
Nasıl Unutabilirim? - Oğuz Lütfi.......................................................................3340
Hilâl-i Ahmer - Aksaray Vilâyet gazetesi...........................................................3341
Hilâl-i Ahmer- Mahmud Ragıb..........................................................................3342
Amerika..............................................................................................................3344
Filipin Adaları....................................................................................................3345
Japon Salîb-i Ahmeri'nin Ellinci Devr-i Senevîsi..............................................3345
Aksâ-yı Şark İkinci Salîb-i Ahmer Konferansı..................................................3345
Lehistan..............................................................................................................3346
Bulgaristan.........................................................................................................3346
Japonya Salîb-i Ahmeri......................................................................................3347
REKLÂMLAR............................................................................................................3354
Hilâl-i Ahmer Karahisarısahib ve Alaşehir Maʻden Suları................................3354
XXVIII
FOTOĞRAF ALT YAZILARI
Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 60
• Birecik'de Kurbân Bayramı'nda rozet tevzîʻ eden talebe ile Hilâl-i Ahmer şuʻbe heyʼeti.... 2923
• Amerika'da Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi'nin geçen 19 Mayıs'da tertîb etdiği

muʻazzam müsâmerede fedâkârâne bir sûretde ibrâz-ı semâhat eden vatandâşlarımız
ile oralarda mütemekkin İslâm ve Türk muhiblerinin fotoğrafîlerini kıymetdâr hâtıra
olarak derc ediyoruz. Heyʼet-i şerefiyeden bir grup....................................................... 2978
• Hizmetleri sebk eden küçük hanımlar grubu..................................................................... 2979
• Hilâl-i Ahmer hakkında nutuk îrâd eden Arif Bey kerîmesi Memi Hanım........................ 2980
• Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan Kiğı kazâsından Hasan Efendi bin
Mustafa Efendi ve Hilâl-i Ahmer'e aʻzâ kaydını teşvîk ve birçok ictimâʻlarda rozet
tevzîʻ eden Melek Abdülehad Davud Hanım................................................................. 2981
• Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan Elaziz vilâyetinden Mustafa Efendi
ve Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan İnebolulu Şakir Efendi bin
Mustafa Efendi............................................................................................................... 2981
• Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan Kiğı kazâsından Muhyiddin
Efendi bin Mustafa Efendi ve Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan
Dersimli Mehmed Efendi bin Süleyman Efendi............................................................ 2982
• Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan Elaziz vilâyetinden Fettah Efendi
bin Zülfikar Efendi ve Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede bulunan Palulu
Ali Efendi bin Hüseyin Efendi....................................................................................... 2982
• Henry Dunant..................................................................................................................... 3013

• Gustave Moynier. Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi Müessisi ve ilk reîs Gustave
Moynier 21 Eylül 1826'da tevellüd ve 21 Ağustos 1910'da vefât etmişdir.................... 3014
• 1) General Dufour, 2) Gustave Moynier, 3) Doktor Maunoir, 4) Doktor Louis Appia..... 3015
• Dâülkelb Müessesesi Müdür-i muhteremi Doktor Haim Naim Bey................................. 3029
• 2 Eylül 1926'da Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Soma Şuʻbesince icrâ kılınmış olan sünnet
düğünü grubu.................................................................................................................. 3031
XXIX
• Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin hâmî-i muʻazzamı Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal

Paşa hazretleri................................................................................................................. 3065
• Cenevre Beynelmilel Merkez Komitesi sâbık Reîs Vekîli müteveffâ Edouard Naville........ 3087
• Afrika-yı Cenûbî'de Vereeniginge şehrinde mukîm eşrâfdan Seyyid Mehmed Sıddık
Bey'in mahdûmu............................................................................................................. 3088
• 29 Teşrîn-i Evvel Cumhûriyet Bayramı'nda Konya'da Hilâl-i Ahmer menfaʻatine rozet
tevzîʻ eden bir grup......................................................................................................... 3089
• Japon Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi binâsı................................................................. 3128

• Nâmına bir madalya ihdâs edilmiş olan Mis Florence Nightingale................................... 3133
• Türkiye'de ilk defa Nightingale Madalyası'nı alan İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkez-i
Umûmîsi aʻzâsından Safiye Hüseyin Hanımefendi........................................................ 3134
• Hastabakıcı Mektebi Heyʼet-i Tedrîsiyesi'yle son sınıf tâlibâtı. Sağdan iʻtibâren:

Başhemşîre Pavlakoç Hanım, Doktor Ali Eşref Bey, Gurebâ Hastahânesi Sertabîbi
ve Hastabakıcı Mektebi Müdürü Ömer Lütfi Bey, Doktor Osman Şerefeddin Bey,
Operatör Ali Rıza Bey.................................................................................................... 3208
• Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Müdür Vekîli Muhâsebeci Ziya Bey........................... 3209
• Özbekistan Hilâl-i Ahmeri tarafından idâre olunan bir dârületfâl..................................... 3243

• Özbekistan Hilâl-i Ahmeri tarafından idâre olunan çocuk muʻâyene merkezi.................. 3244
• Amerika'nın Detriot Hilâl-i Ahmer aʻzâ-yı âmilesinden Rosa Hanım............................... 3257
• Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri Tabîb ve Müessisi Doktor Ahmed Bey......................... 3258
• Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri Levâzım-ı Sıhhiye Antreposu................................................ 3299

• Azerbaycan Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin yetiştirdiği ilk hastabakıcı hemşireleri............. 3300
XXX
TÜRKİYE
HİLÂL-İ AHMER MECMÛ‘ASI
60
Beşinci Sene 6 Safer sene 1345 / 15 Ağustos 1926 Numara 60
TÜRKİYE
HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI
6 Safer sene 1345 / 15 Ağustos 1926
BULLETIN MENSUEL
DU
CROISSANT-ROUGE TURC
CONSTANTINOPLE
15 Août 1926
Nüshası 10 kuruşdur.
İstanbul
Ahmed İhsan Matbaʻası
1926
Osmanlı Bankası
İdâre-i Merkeziyesi: İstanbul'da Galata'da
Şuʻabâtı:
Türkiye'de: İstanbul'da Yenicami'de, İstanbul'da Beyoğlu Câddesi'nde ve Adapazarı, Antalya,
Adana, Afyonkarahisar, Aydın, Ayıntab, Akşehir, Edirne, Ankara, Balıkesir, Bilecik, Bitlis,
Diyarbekir'de Bursa, Kastamonu, Kayseri, Çanakkale, Denizli, Diyarbekir, Ceyhan, Erzurum,
Eskişehir, İnebolu, Giresun, Konya, Kütahya, Mamuretülaziz, Mersin, Nazilli, Ordu, Uşak, Urfa,
Bandırma, Tekirdağ, Samsun, Sivas, İzmir, Tarsus, Trabzon, Zonguldak, Van şehirlerinde
Fransa'da: Paris'de ve Marsilya'da, İngiltere'de: Londra ve Manchester'da, Tunus'da: Tunus
şehrinde
Mısır'da: İskenderiye, Kahire, Mansure, Minye, Port Said şehirlerinde
Kıbrıs'da: Larnaka, Limasol, Famaguste, Lefkoşa, Pakos, Troodos şehirlerinde
Irak'da: Bağdad, Basra, Musul şehirlerinde
Filistin'de: Hayfa, Yafa, Kudüs, Nablus, Remle şehirlerinde
Yunanistan'da: Kavala, Midilli, Selanik şehirlerinde
Bahr-ı Ahmer'de: Cidde, Hudeyde şehirlerinde
İran'da: Hemedan, Kirmanşah, Tahran şehirlerinde
Suriye'de Osmanlı Bankası tarafından teʼsîs edilmiş olan Suriye Bankası'nın şuʻabâtı:
Haleb, İskenderun, Beyrut, Şam, Hama, Humus, Lazkiye, Sayda, Trablusşam, Zahle şehirlerinde
Romanya'daki muhâbiri: Bank of Romanya Limited
Yapdığı başlıca muʻâmelât:

Eshâm ve tahvîlât veya senedât-ı ticâriye mukâbilinde hesâb-ı cârî sûretiyle yâhûd vaʻde-i
muʻayyene ile avanslar, senedât-ı ticâriye iskonto muʻâmelâtı, Türkiye ve memâlik-i ecnebiyenin
başlıca şehirleri üzerine poliçe, çek, iʻtibâr mektûbları, telgraf havâleleri keşîde ve iʻtâsı, hesâb-ı
cârî küşâdı ve eshâm ve tahvîlât muhâfazası, kupon tahsîlâtı, Türkiye'de ve memâlik-i ecnebiyede
senedât-ı ticâriye muhteviyâtının istîfâsı, borsa muʻâmelâtı, nükûd beyʻ ve iştirâsı, husûsî kasalar
îcârı
Beşinci Sene 6 Safer sene 1345 / 15 Ağustos 1926 Numara 60
Makâlât ve İʻlânât, TÜRKİYE Derc Edilmeyen Evrâk ve

Mecmûʻa Müdüriyeti'ne
HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI Makâlât İʻâde Edilmez.
Gönderilmelidir.
Her Ayın On Beşinde Neşrolunur.
Senelik abonesi bir liradır. Merciʻi: Yerebatan Câddesi'nde Hilâl-i Ahmer Merkezi.
Telefon: İstanbul 2653
Mündericât:
İctimâʻî Hıfzıssıhha – Mekteb Çocuklarında Kuvve-i Bâsıra – Fâreler – Bu Sıcaklarda Çok Küçük
Çocuk Ölüyor – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Salîb-i Ahmer Havâdisi – Gençlik Salîb-i Ahmeri –
Fransızca Kısmı – İngilizce Kısmı
İCTİMÂʻÎ HIFZISSIHHA
-33-
Hastabakıcılık Teşkîlâtı
Senelerden beri lüzûm ve ihtiyâcını idrâk etdiğimiz hâlde sıhhî ve ictimâʻî nokta-i nazardan
noksân kalan bir teşkîlâtımız da hastabakıcılıkdır.
Hastabakıcılık bizde eskiden hastahâne teşkîlâtı ile başlayarak bidâyetde sırf erkek efrâda mün-
hasır kalmış ve tamâmen pratik bir şekil hâlinde kalmış idi. Bilhâssa askerî teşkîlâtda yeni kurʻa
efrâdından özürlü, alîl ve kâbiliyeti nâ-kâfi olanlar tabîb, cerrâh ve tımârcılar maʻiyetine verilir, orada
birkaç seneler geçirerek hastabakıcılığa çerâğ edilirdi.
Kırım Muhârebesi'nde Florence Nightingale nâmında âlî-cenâb ve tamâmen şefkat ü rikkat his-
leri ile meşbûʻ bir kadın gece gündüz yaralıların ve hastaların arasında kalarak, çalışarak bu sanʻatın
daha ziyâde kadınlara âid olduğunu bütün dünyâya göstermiş oldu. Bu zamândan iʻtibâren hastaba-
kıcılık memâlik-i müterakkiyede kadınlara münhasır olarak gâyet esâslı teşkîlât ve teʼsîsâta mazhar
oldu. Bugün müstakil ve yüksek bir sanʻat hâlinde olan hastabakıcılık Almanya, İngiltere, Amerika,
Fransa gibi memâlikde binler, yüz binlerce hür, müşfik, vazîfe-perver orduları ile iftihâr etmekdedir.
Meşrûtiyeti müteʻâkib bütün müessesâtda olduğu gibi hastabakıcılıkda dahi bir teceddüd arzu
edildi. Bu meyânda hastahâne, dispanser gibi müessesâtımızda yavaş yavaş kadın hastabakıcılar gö-
rünmeğe başladı. Bunların bir kısmı hâdime şeklinde hastahânelerde birer vazîfe aldılar. Kâbiliyeti
görülenler kısım kısım hastabakıcılığa tahvîl ve terfîʻ olunmakda idiler. Bu sebebden hastabakıcı kad-
rosunda okuyup yazanlar arasında niʻmet-i ilm ü irfândan nasîbedâr olmayanlar dahi bulunuyordu.
Şâyân-ı kayıddır ki, böyle bir zamânda ihyâen teʼsîs [554] edilen Hilâl-i Ahmer'in ilk hastaba-
kıcıları bile Balkan Harbi'nde tamâmen erkek görünmüşlerdi.
2915
Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmû‘ası
Sayı 60
Bunu müteʻâkib, seneler geçdikçe mütemâdî harb ihtiyâcâtı arasında hastabakıcılık da mühim
bir keyfiyet hâline girerek hastahâne teʼsîsâtında kadınların adedi bâriz bir yekûna bâliğ olmakda idi.
Maʻamâfîh hastahâne ve sıhhiye hizmetinde bazı vezâif kemâkân erkeklere ayrılıyordu. Kadınlar
serîriyât ve koğuşlarda derece almak, hastaya bakmak, yemek yedirmek, ilâc içirtmek ve bazı gûnâ
müteferrik hidemâtda bulunmak sûretiyle muʻâvenet ediyorlar, erkekler daha ziyâde ağır ve kaba
işlerle meşgûl oluyorlardı.
Bu sûretle kadınlar için zamân geçdikçe müessesât-ı sıhhiyede kendi kendine 3 kısım vazîfe
tebellür etmiş oldu.
Bunlardan biri, "hâdime" nâmı tahtında ve hastabakıcılık ile bi'l-vâsıta alâkası olan ve tamâmen
ümmî bir zümreye münhasır kalan hidemât idi.
İkincisi, okuryazar kadınlardan kâbiliyetli olanlar "hastabakıcı" nâmı altında koğuşlarda hasta-
ya bakmak vazîfesiyle mükellef olanlar idi.
Üçüncüsü ise "hemşîre" nâmı tahtında bir mektebden meʼzûn ve şehâdetnâmeli hastabakıcılara
mahsûs bir kariyer yani meslek olmuş idi. Bu meslekde temâyüz edenler başhemşîrelik gibi oldukça
yüksek ve muʻtenâ bir reʼs-i kâra çıkabiliyorlardı.
Hiç şübhesiz bugün Türkiye'de senelerin ve inkılâbların yardımı ile ekserîsi alâylı ve amelî
olmak üzere müessesât-ı sıhhiyede mühim bir unsur hâlini alan ve vazîfe yapan hastabakıcı fırkası
mevcûddur.
Devr-i hürriyetde hastabakıcı yetişdirmek husûsundaki mesâʻîye daha ziyâde sıhhî askerîce
ehemmiyet verildi.
Orduların emri altında müteʻaddid hastabakıcı mektebleri açılıp ve buraya ordunun oldukça
kâbiliyetli, tüvânâ efrâdı alınarak 3-6 aylık nazarî ve amelî kurslar ile mütemâdiyen hastabakıcı ye-
tiştiriliyor ve ellerine birer de şehâdetnâme veriliyordu.
Buna mukâbil mülkî teşkîlât-ı sıhhiye, taşra tabîb ihtiyâcâtına muʻâvenet etmek ve hattâ bazı
mahallere tabîb kâimmakâmı taʻyîn etmek üzere Sıhhiye Meʼmûru Mektebi açmış ve 1-2 senelik
tahsîl ile daha ziyâde bu işe ehemmiyet vermiş idi.
Seneler geçdiği ve ihtiyâc oldukça tebârüz etdiği hâlde Hilâl-i Ahmer bilhâssa kendi teşkîlâtı
için elzem hastabakıcıları yetiştirecek bir müesseseye her nedense mâlik olamadı. Hattâ harb ve
mütâreke seneleri ihtiyâcâtı meyânında hastahâne ve imdâd-ı sıhhî heyʼetlerinin hastabakıcı kadroları
gazetelere verilen iʻlânât ile tatmîn edildi.
Bir zamânlar Tıb Fakültesi'nin bir köşesine sığarak oldukça müşkilât arasında bu nâzik sanʻatı
tahsîle azmeden on, on beş genç kadından 1-2 sene içinde şehâdetnâme alanlar ancak parmak ile
sayıldı. Tahsîllerini her nedense ikmâl edemeyenler ile âkıbeti mechûl kalanların kayıdları bile bulu-
namadı. Şehâdetnâme almağa muvaffak olanlardan bilâhare bir hastahânenin koğuş hastabakıcılığına
tâlib ve şehâdetnâmesizler kadar hukûka mâlik olmağa râzı olan zavallılar görüldü ve bî-nihâye müş-
kilât arasında bir hastabakıcı mektebi küşâd edilmiş oldu.
Mekteb, büdcenin fasıl ve âhenklerine tevâfuk etmek üzere keyfiyet ve kemiyetçe hâl-i hâzır
ve âtîyi [555] tatmîn edecek kudretde teʼsîs edilememiş iken son 1926 Hilâl-i Ahmer Umûmî Kong-
resi'nde bu mukaddes sanʻata lâzım gelen kıymet ve ehemmiyet verilerek İstanbul'da Yusufpaşa Câd-
desi'nde istikrâ edilen Hastabakıcı Mektebi ve müştemilâtı on bin liraya mübâyaʻa ve tâlibâtın aded-i
mürettebi iki misline yani yüze iblâğ edildi ve Anadolu'da da diğer bir Hastabakıcı Mektebi küşâdı
2916
Sayı 60
taht-ı karâra alındı. Bu sûretle hastabakıcı ordusunun nüvesi kurularak Hilâl-i Ahmer'in meşkûr ve
pâyidâr bir eser-i muʻazzamı meydâna getirildi.
Bu mesleğe âşık olup şehâdetnâme almağa muvaffak olanları hükûmet ve müessesât-ı ictimâʻi-
ye himâye etmeli, sûret-i idâre terfih ve terfîʻleri husûsu nizâmât ile teʼmîn edilmelidir.
Hastabakıcılar tıbkı meʼmûrîn ve müstahdemîn misillü hakk-ı terfih ve tekâʻüde mazhar olmalı
ve aralarında ayrıca bir de husûsî teşkîlât tanzîm edilmelidir.
Meslek mensûbîni hastabakıcılığa gâyet ulvî ve mukaddes bir sanʻat nazarıyla bakacaklar ve
bununla iftihâr edeceklerdir.
Hastabakıcılar rahm ü şefkat hislerinin en ince ve en hassâs kısımlarıyla mütehassis olacaklardır.
Bir de melâhat ve tenâsüb-i endâma mâlik olmaları, temiz âilelerden ve mebâdî-i ulûm ve
fünûna vâkıf bulunmaları, vücûdca ilel ü eskâm gibi şeylerden münezzeh olup yaşları 18-25 arasında
olması da îcâb eder.
Bu meslek mensûbîninin bütün memleketlerde renkli olmamaları kaydı mevcûd olduğu gibi
âile teşkîl ve terk-i meslek gibi hâlâtı da tecvîz olunamamakdadır.
El-hâsıl bir hastabakıcı ömrünün hitâmına kadar bu meslek âşığı kalacak ve intisâb etdiği bu
serbest sanʻat ile iftihâr ederek beşerî ve vicdânî vezâif-i ictimâʻiyesini îfâ edecekdir.
Son senelerde hastabacıkılığa memâlik-i medeniyede daha nâfiʻ hidemâtda bulunmak üzere
başka başka istikâmetler verilmişdir. Bu teceddüdât, hastabacıkılığa müessesât-ı sıhhiyenin kadrosu
hâricinde de bazı vezâif tahmîl etmiş ve ez-ân cümle şehir dâhilinden kasaba, köylere kadar hemen
her hânenin harîmine sokmuşdur. Bundan mâʻadâ Amerika'da sıhhat-i umûmiye hidemâtında ayrıca
bir hastabacıkılık teşkîlâtı ihdâs edilerek bütün sıhhî-ictimâʻî kadrolarda tabîb gibi bir vazîfe almışdır.
Hükûmet etıbbâsının refâkatinde hemen tabîb muhassesâtına karîb bir ücret ile çalışan bu sıh-
hat-i umûmiye mensûblarından hükûmet ve müessesât pek büyük istifâdeler etmişdir.
Bu nevʻ hastabacıkılığın tahsîli, husûsî mekteb ve kolejlerde bir seneden beş seneye kadar muh-
telif ulûm ve fünûna vâkıf olmak ve ayrıca amelî kurslara devâm etmek sûretiyle olmakdadır.
Okunan muhtelif dersler arasında hayâtiyât, iktisâdiyât, ictimâʻiyât ve bilhâssa taşra ve köylere
âid olan aksâmı, rûhiyât gibi dersler pek esâslı ve şümûllü bir tarzda tedrîs olunagelmekdedir.
Halka karşı söylenecek nutuklara, bilhâssa köy halkına yapılacak nesâyih ve telkînâta, ale'l-
umûm sıhhate ve iğtidâya âid maʻlûmâta ayrıca kıymet verilmekdedir.
Hastabacıkılığın son senelerde vâsıl olduğu tekâmül şuʻbeleri, ayrıca husûsî kurslara devâm
sûretiyle elde edilmekdedir.
Bunlar da verem, ihsâiyât, çocuk hıfzıssıhhası, mekteb, taşra, gebelikde ve lohusalıkdaki çocuk
hıfzıssıhhası, belde ve ve vilâdethâne teşkîlâtına âid hastabacılıklardır.
Bu gibi husûsî teşkîlât mensûbîni her tarafda [556] müstesnâ birer mevkiʻ sâhibi olmakda ve el
üstünde tutulmakdadırlar.
Âtîleri müemmen olduğu kadar sıhhî-ictimâʻî vezâife olan hizmet ve gayretleri de pek ziyâdedir.
Biz şu senelerde memleketimizin sâdece müessesât-ı sıhhiye ve ictimâʻiyesindeki kadrolara
kâfi mikdârda hastabakıcı yetiştirir isek, kendimizi bahtiyâr addetmeliyiz. Bu sınıf mensûbîninin kit-
2917
Sayı 60
le-i ictimâʻiyede âtîlerini bi-hakkın teʼmîn eder ve hastabakıcılığı serbest meslek hâline koyarsak pek
büyük hizmet ve istifâde ederiz.
El-hâsıl hastalarımıza, yaralılarımıza müşfik ellerle devâsâz olmak, vefeyâtın fazlalığı önüne
geçmek ister isek şefkat ve merhamet hisleriyle mütehassis, âlâm u ıztırâbât-ı beşeriyeyi tahfîf eden
ve insânî hislerle mütehallık olan hastabakıcı ordularını yetişdirmek lüzûmuna kâniʻ olmalı ve bu
ordunun nüvesini kuracak, temel taşını atacak Maʻârif ve Sıhhiye Vekâletlerini şimdiden tebrîk et-
meliyiz.
MEKTEB ÇOCUKLARINDA KUVVE-İ BÂSIRA

İsviçreli bir göz mütehassısı tarafından sinleri beşden dûn olan 20.000 çocuğun gözlerinde
yapılan tedkîkât netîcesinde yalnız bir tânesinin kasr-ı basaraya (myopie) mübtelâ olduğu ve hâlbuki
dârülfünûn talebesinin yüzde ellisinin bu ârıza ile maʻlûl bulunduğu anlaşılmışdır.
Mekteb çocukları ile dârülfünûn talebesinin birçoğunda mütâlaʻa ve tetebbuʻun sebebiyet ver-
diği kasr-ı basar meslekî bir hastalık telâkkî ediliyor.
Londra'da yaşları 4-7 arasında bulunan 800 çocuğun gözlerinde icrâ edilen tedkîkât dahi yuka-
rıki erkâmı teʼyîdden hâlî kalmıyor. Bu çocuklardan % 86'sının kuvve-i bâsırası hâl-i tabîʻîde görül-
düğü hâlde % 3,2'sinin hâssa-i rüʼyeti pek fenâ olduğu tahakkuk etmişdir.
Bilakis sinn-i tahsîlde bulunan çocuklardan yalnız % 27'sinde kuvve-i bâsıra tâm ve normal
olmasına rağmen % 22'sinde gâyet bozukdur.
Binâenaleyh sinleri terakkî etdikçe çocuklardaki hâssa-i rüʼyet de o nisbetde tagayyür etdiği ve
zamânında tedâbîr-i lâzıme ittihâz olunduğu takdîrde vâsiʻ mikyâsda bu maʻlûliyetin önüne geçilebi-
leceği kanâʻati hâsıl olmuşdur.
Tahsîl seneleri esnâsında çocukların gözlerine sarf-ı ihtimâm edilecek olsa binlerce insân göz-
lük istiʻmâlinden vâreste kalacağı bir hakîkat olarak kabûl edilmelidir.
İstatistiklerin şehâdeti ile sâbit olduğu üzere Amerika'da gözleri bozulan kasaba ve köy ço-
cukları şehir çocuklarından mikdârca daha fazladır. Meselâ Pensilvanya'nın köy havâlîsinde gözle-
ri muʻâyeneye tâbiʻ tutulan 500.000 çocukdan yüzde 16,8'inin kuvve-i bâsırası dûçâr-ı zaʻf olduğu
hâlde 30.000'den fazla nüfûsa mâlik şehirlerde işbu nisbet-i adediye ancak yüzde 8,5'e bâliğ olduğu
görülmekdedir.
Aradaki bu fark evlerin, mekteblerin fenâ tenvîr edilmiş ve çocukların gözlerine lüzûmu kadar
ehemmiyet verilmemiş olması sebeb gösteriliyor.
Bu husûsda tedâbîr-i mâniʻa ve tahaffuziye nâmına tatbîk edilecek usûlün gözün sinn-i tufeyli-
yetden zamân-ı şebâbete kadar geçirdiği safahât-ı inkişâfına âid maʻlûmât-ı ilmiyeye istinâd etmesi
şartdır.
Birçok etfâlde kasr-ı basar fizyolojiye taʻalluk eden bir tahavvülden ve diğer bir kısım çocuk-
larda ise [557] çocuğun neşv ü nemâsı esnâsında göz hıfzıssıhhasının taʻkîb ve tatbîkini îcâb etdi[ğin]
den marazî bir hâlden ve diğer bir kısım için de irsî bir istiʻdâddan mütevelliddir.
Aʻsâbın ve tegaddînin ise bu husûsda mühim bir rol oynadığı şübhesizdir. Mekteb çocuklarının
kuvve-i bâsırası sınıflarında ittihâz edilecek husûsî tedbîrlerle ve maʻlûliyet-i ayniyesi tebeyyün ede-
cekler hakkında da sûret-i mahsûsada sınıflar küşâdıyla muhâfaza edilebilir.
2918
Sayı 60
Muʻallim, sınıfda mevcûd talebeye kitâbı otuz santimetre kadar uzak tutmak, ziyâyı sol omuz-
dan alacak vazʻiyetde oturmak, tâm güneşde veyâhûd gayr-ı kâfi ziyâda kitâb kırâat ve mütâlaʻa-
sından ictinâb etmek, çalışır iken başı masa veya sıraya meyletdirmeyerek vücûdu dik tutmak gibi
göz hıfzıssıhhasına müteʻallik bi'l-cümle maʻlûmât-ı basîte ve ibtidâiyeyi taʻlîm edebilir. Talebesinin
gözleri yorulduğunu anlayan vazîfe-şinâs muʻallim hemen bir raporla mektebin tabîb veya hastaba-
kıcısına mürâcaʻat edecekdir.
Kuvve-i bâsırası muhtel olan talebe, ilk sıralara oturtulacak ve şuʻâʻât-ı şemsiyenin şiddetini
perde ve storları indirerek tahfîf ve karanlıkda ise ziyâ-yı sunʻîden istifâde etmek sûretiyle sınıf için
lâzım olan tenvîrâtı muʻallim idâmeye çalışacak ve gözlük takması tavsiye edilmiş talebenin gözlük-
süz gezmemesine ve gözlük camlarının dâimâ temiz tutulmasına dikkat edecekdir.
Husûsî sınıflara tefrîk olunan çocukları umûmiyetle muntazam ve devâmlı bir kontrole tâbiʻ bu-
lunduracak olan göz mütehassısı her talebenin kâbiliyet-i rüʼyet ve kuvve-i bâsırası hakkında muʻal-
lime maʻlûmât verecekdir.
Çocukların sabâh güneşinden ve günün mütebâkî sâʻatlerinde dâimî bir ziyâdan istifâde edebil-
melerini teʼmînen sınıf mümkün olduğu kadar şimâl-i şarkîye müvecceh bulunacakdır. Pencerelerin
sath-ı mecmûʻu döşemenin mesâha-i sathiyesinin dörtde birine muʻâdil olacak ve en iyi ziyâ yukarı-
dan geldiği için pencereler tavanın on beş santimetre aşağısından açılacakdır.
Müteharrik masa, sıra ve sandalyelerle sınıf tefrîş olunacak ve mekteb kitâbları gâyet okunaklı
hurûfâtla tabʻ edilecekdir.
Talebe yumuşak kurşun kalem, donuk ve hafifçe mülevven kâğıd istiʻmâl edecek ve bi'l-cümle
mekteb levâzımı ve hattâ siyâh yazı tahtası dahi mat yani perdâhsız olacak ve aslâ ziyâya karşı mev-
zûʻ bulunmayacakdır.
Gerçi sınıflar için taʻdâd etdiğimiz bu pahâlıya mâl olur ise de aʻmâlar için küşâd edilen mek-
teblerin daha ağır masârıfı müstelzim olduğu ve çocuğun ileride gerek bizzât kendisine ve gerek
cemʻiyet-i beşeriyeye bir bâr teşkîline mâniʻ olması iʻtibârıyla masârıf-ı teʼsîsiye-i mezkûrenin müfîd
addedileceği şübhesizdir.
FÂRELER
Yiyeceklerimizi telvîs eden, dolâb, döşeme, tavan gibi meskenlerimizin aksâm-ı haşebiyesini
kemiren, gaz borularını delerek yangınlara sebebiyet veren, kümeslerdeki piliçleri katliâma uğratan
ve'l-hâsıl ez-her cihet ziyânkâr olan fâreler, birçok emrâz-ı sâriye ve müstevliyenin nakl ü sirâyetine
vâsıta olmaları iʻtibârıyla da beşerin en büyük belâsıdır.
Herkes bilir ve bilmelidir ki, vebâ basilinin nâkili [558] yine fârelerdir. Bu habîs hayvânın
insânlara pireler vâsıtasıyla nakletdiği vebânın şimdiye kadar verdirdiği zâyiʻât mikdârını bile tahmîn
güçdür.
Bundan mâʻadâ fâreler bir nevʻ sarılık olan yarakân-ı nezlevî-i müstevlînin (ictère catharral épi-
démique), trişinöz, tifo hummâsı vesâire gibi diğer bazı emrâz-ı vahîmenin vâsıta-i sirâyeti olmakla
da müttehemdir.
Sâlifü'z-zikr sarılığın intişârında fârelerin oynadığı rol ancak pek yakında keşfedilebilmişdir.
2919
Sayı 60
Mâhiyeti 1849'da taʻayyün eden hastalığın aʻrâzı pek doğru olarak 1866'da Doktor Weil tarafından
tesbît edilmiş olduğundan maraz "la maladie de Weil" ismiyle kâfişine izâfe edilmişdir
İşbu sarılıkda, sarılık ile berâber vücûdda umûmî bir râhatsızlık, büyük bir zaʻf-ı kuvâ ve il-
tihâb-ı miʻde ve emʻâ gibi aʻrâz da müşâhede edilir.
Harb-i Umûmî devâm etdiği müddetçe siperlerde bazı zamânlar efrâdın onda biri bu hastalığa
musâb olmuş idi. Bereket versin, musâbînde aded-i vefeyât yüzde iki, nihâyet üçü geçmemiş ve asâ-
kir-i muhârebenin birçoğu hasta kaldıkları müddetçe vazîfelerini terk etmemişdir.
Sârî olan bu sarılığın bir fâre hastalığı olduğu ve illetin fâreden insâna intikâl etdiği bilâhare
anlaşılmışdır.
Vefeyât bazen Japonya'da kayden sâbit olduğu üzere yüzde 38 nisbetine vâsıl olarak maraz
vahîm bir şekil arz edebilir.
Bu sarılığın fârelerdeki âmil-i maraz mikrobu insânlarınkinin aynı olmakla berâber tarz-ı sirâ-
yeti henüz anlaşılamamışdır.
Bu sarılık Japonya'nın menâtık-ı maʻdeniyesine pek ziyâde intişâr etmiş ve fârelerin yüzde kırkı
bulaşdığı görülmüşdür. Ancak hastalığın bütün dünyâyı istîlâ etdiği unutulmamalıdır. Hattâ Cemâhîr-i
Müctemiʻa-i Amerika'nın muhârebât-ı dâhiliyesi esnâsında ittihâd ordusunun ırk-ı ebyaz mensûbîni
arasında musâbların adedi 71.691'den aşağı düşmemişdir.
Fârelerin idrâr vâsıtasıyla böbreklerinden tarh ve ihrâc etdikleri spirochète toprağı, mevâdd-ı
gıdâiye vesâireyi de bulaştırdığından hastalığın ya ağız tarîkıyla veya cild vâsıtasıyla geçdiği zanne-
dilmekdedir.
Fâreler cüzâm yani miskînlik illetine de mübtelâ olurlar. Hattâ Paris lağımlarındaki fâreler
meyânında illet-i mezkûre ciddî bir sûretde icrâ-yı hüküm etmekde olmasına rağmen fâre cüzâmı
insân cüzâmının aynı olmadığı gibi bunun insânlara sirâyet edeceğine de ihtimâl verilmemekdedir.
Hâlbûki diğer birçok emrâz fârelerle temâs ve ihtilât netîcesinde insânlara intikâl edebileceğinden bu
menhûs kâzımâtın tamâmen izâle ve imhâsına her mümkünün icrâsı lâ-büddür.
Fârelerin kurnazlığı ve kesret-i tenâsülü tamâmen imhâlarını gayr-ı mümkin kıldığından mürâ-
caʻat edilecek en müessir tedâbîr-i ihtiyâtiye şunlardır:
1-Meskenlerimizi fârelerin giremeyeceği tarzda inşâ etmek,
2-Meʼkûlâtımızı fârelerin yiyememesi için açık bırakmamağa dikkat etmekdir.
Fârelerin birçoğunu şahin, baykuş, yılan, dağ gelinciği, tilki, köpek, kedi gibi hayvânât ile veya
kapan, zehir, âlât-ı nâriye, muhnik gazlar vesâire ile itlâf etmek kâbildir. Ancak hayâtda kalacaklar-
dan az müddet zarfında zuhûr edecek nesil daha kurnaz olacak ve öldürülenlerin boşluğunu doldura-
cakdır.
[559] İstanbul Süt Damlası Müessesesi'nden teblîğ edilmişdir:
BU SICAKLARDA ÇOK KÜÇÜK ÇOCUK ÖLÜYOR.

Çocuklarda görülecek ufak bir râhatsızlığın, bâ-husûs böyle sıcak mevsimlerde vaktiyle önü
alınmalıdır.
2920
Sayı 60
Her yerde, her sene Temmuz, Ağustos, Eylül'de, bu üç aylarda, bâ-husûs küçük süt çocukları
çok ölüyor. Bu ayların en fenâsı, en tehlikelisi Temmuz ile Ağustos ibtidâlarıdır.
Zâten bizde doğan çocukların hemen yarıdan ziyâdesi telef oluyor. Bu bâbda tekmîl zâyiʻâtımız
hesâb edilecek olur ise nüfûsa pek ziyâde muhtâc vatanımız ölmek için değil, yaşamak için doğan
çocuklardan her sene ne kadar çok gâib ediyor, anlaşılır.
Çocuklar her vakit helâk oluyor; bâ-husûs bu mevsimde.
Ölenler arasında anneleri tarafından emzirilenler de var, inek sütüyle ve emzikle büyütülenler
de. Fakat en ziyâde hayvân sütünden, emzikden helâk oluyorlar.
***
Anne sütü ile beslendikleri, anneleri tarafından meme verildiği hâlde ölenler hemen tamâmen
cehâletden, bilgisizlikden, kötü öğüdlerden, fenâ sağlıklardandır.
Meme yolunda verilmiyor. Çocuk çok sık ve her ağlayışında emziriliyor. "Cân boğazdan geldi-
ği" kanâʻatiyle bâ-husûs çocuklar da "boğazdan gitdiği, çıkdığı" düşünülemiyor. Süt çağında çocuk
çok defa açlıkdan değil, toklukdan, oburlukdan ölüyor.
Yolunda verilmeyen anne sütü bile çocuk için zehir olabilir.
Anne memesiyle büyütülen çocuklar bu mevsimde en ziyâde miʻde ve bağırsak ufûnetinden
(iltihâb-ı miʻde ve emʻâ), bağırsak zehirlenmesinden ve netîcesi ishâlden ve sebebi olmak üzere çok
defa oburlukdan, ziyâde nizâmsız ve sık emzirilmekden telef oluyorlar.
Sık ve tıka basa emzirildiği vakit bittabʻ ne meme başları temiz tutulabilir ve ne de çocuğun ağzı.
Emzik ile büyütülenlerde vefeyâtın ziyâde olmasına sebeb süt, emzik ve emzirmede yolsuzlukdur.
İnek sütü, insân sütü gibi memeden çocuğun ağzına akmaz. Aksa bile inek ve memesi hasta
olabilir. Süt sağılır, kaplarda toplanır ve onlarla taşınır, getirilir, kaynatılır ve nihâyet emzik ile çocu-
ğa verilir. O hâlde hayvân hastalanabilir. Süt temiz sağılmaz, kirli kaplarda toplanır, güğümden pis
ölçeğe, bundan açık bir tencereye boşaltılır, iyi kaynatılmaz, temiz ve serin tutulmaz [ise] bu hâlde süt
bozukdur, kesikdir, bulaşıkdır, fenâdır. İçinde mikroblar da peydâ olmuşdur. Evvelden bulunan bazı
zara[r]sız mikroblar da çok ziyânlı bir şekle dönmüşlerdir. Süt, mikrobların salyalarıyla zehirlenmiş-
dir. Böyle bir süt kaynatılsa, içindeki mikroblar öldürülse bile lâşeleri, zehirleri yine fenâdır.
Sâf ve hâlis inek sütü çocuğa yolunda verilmezse çok muzırdır. Anne sütü nizâmında verilmedi-
ğinden muzır olursa inek sütünün bu hâlde ne kadâr fenâlık vereceği bir kere düşünülsün! Hele böyle
sıcak mevsimlerde inek sütü ile emzirilen çocuklarda miʻde ve bağırsak ufûneti derʻakab zuhûr eder.
O zamâna kadar pek iyi büyüyen, şen ve sıhhatde olan çocuk, birdenbire âteşlenir, çırpınıp durur, bî-
karâr haykırır. Verilen sütü, hattâ suyu bile çıkarır. Çok geçmeksizin ishâl, bâ-husûs "çocuk kolerası"
ismiyle yâd olunduğundan dolayı kadınları çok korkutan "yeşil ishâl" başlar.
Ne Yapmalı? Nasıl Mücâdele Etmeli?

Çocuklarda bu çok ölüme karşı mücâdeleye her annenin kendi çocuğunu emzirmesini teʼmîn
ile başlamalıdır. Hiçbir anne vazîfeden çekinmemelidir. Arslan ve kaplan, keçi ve kedi, hattâ balina
ve gece kuşu anneleri bile yavrularını seve seve emzirirler.
2921
Sayı 60
Çocuk yolunda ve muntazam zamânlarda gündüzleri [560] her üç sâʻatde bir, geceler[i] sâʻat
yirmi dörtden sabâh sâʻat altıda bir emzirilecekdir. Çocuk büyütmekde dâimâ bir mütehassıs dokto-
run nasîhatini almalıdır. Artık komşu ninenin, Ayşe kadının görgüsüne, öğüdüne lüzûm yokdur.
Anne memesiyle emzirilen çocuk sütün azlığından değil, çok defa ziyâdeliğinden, fazlalığından
ölür. Yazın süt taşkınlığından, ziyâdeliğinden miʻde ve bağırsakları bozulan çocuk ishâle hattâ yeşil
ishâle tutulur.
Çocuğunuza süt vermeyiniz, açlığı tokluğundan iyidir.
Yazları bugünkü hafîf bir ishâl yarın büyük bir ehemmiyet alır.
İnek sütüyle büyütülen çocuklarda yazın en evvel süte dikkat etmeli. Süt tâze ve hâlis olmalı.
Karışık, bozuk, bulaşık süt çok fenâdır.
Sütü şişeler içinde ve su ile dolu bir kapda, en aşağı kırk beş dakîka kaynatmalı, kaynamış sütü
ağzı açık bir şişede ve kapda bırakmamalı. Emzik şişeleri, meme başları kaynattırılarak gâyet temiz
tutulmalıdır.
***
İster annesi tarafından emzirilsin, ister inek sütü ile büyütülsün, çocuklar dâimâ bir muʻâye-
nehâneden, Süt Damlası'ndan, mütehassıs bir tabîbin nezâretinden geçmelidir. Çocuklar fennî, sıhhî
bir sûretde büyütülmelidirler. Onlarda ufak bir râhatsızlığın bâ-husûs böyle sıcak mevsimlerde vak-
tiyle önü alınmalıdır.
HİLÂL-İ AHMER HAVÂDİSİ

Merkez-i Umûmî Mukarrerâtı
Ahîren Marmaris, Fethiye ve Köyceğiz havâlîsinde vukûʻa gelen şiddetli hareket-i arzdan
musâb olanların ihtiyâcına tevzîʻ olunmak üzere İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi emrine 300 çadırla
15.000 lira nakid irsâl edilmişdir.
***
Harb-i Umûmî esnâsında Rusya'da kalıp mütâreke ve harb dolayısıyla anavatanına getirileme-
yen üserânın memleketlerine nakilleri için muktezî tahsîsât merkez-i umûmiyece kabûl edilmişdir.
***
Harb-i Umûmî esnâsında Suriye ve Irak'da kalan âilelerin münferiden celbleri için vukûʻ bulan
mürâcaʻat isʻâf edilerek muktezî tahsîsât gönderilmekdedir.
_______________
2922
Sayı 60
İzmir Merkezi Faʻâliyeti

Merkezin Büdcesi
İzmir merkezinin 1926 senesi büdcesi 74.000 lira vâridât ve 40.000 lira masârıfât olarak kabûl
ve tasdîk edilmiş idi.
İlk altı ay zarfında 38.062 lira 15 kuruş vâridât teʼmîn eden İzmir merkezi meblağ-ı mezbûrdan
dispanserlerle kendi masârıf-ı idâresi için 22.072 lira 76 kuruş sarf etmiş ve merkez-i umûmîmize
10.000 lira irsâlâtda bulunmuşdur.
Merkezin intizâm-ı mesâʻî ve muʻâmelesi merkez-i umûmîmizin mazhar-ı takdîri olmuşdur.
***
Dispanserler
İzmir şehrinde her türlü ihtiyâcı kâfil iki ve Torbalı-Tepeköy çiftliğinde bir ki, cemʻan üç dis-
panseri hüsn-i idâre eden İzmir [561] merkezi, dispanserlerin her ay ilâc vesâire için 2.000 liraya
karîb bir meblağı mesâʻî ve teşebbüsâtıyla teʼmîn etmede ve binlerce hastayı emsâline makîs olmaya-
cak bir sûretde büyük bir ciddiyetle tedâvî etdirerek halkın Hilâl-i Ahmer'e karşı hürmet ve muhabbe-
tini tezyîde vâsıta olmakdadır.
Birecik'de Kurbân Bayramı'nda rozet tevzîʻ eden talebe ile Hilâl-i Ahmer şuʻbe heyʼeti
Groupe distribuant la fleurette du C.R. à Birédjik
Sarıkız Maʻden Suyu

Memleketimizin hıfzıssıhhasına ve dolayısıyla iktisâdiyâtına hizmet edebilmek üzere Alaşe-
hir'de Sarıkız maʻden suyu Hilâl-i Ahmer nâmına işletilmek üzere İzmir merkezince devren alınmış
ve istihsâlât ile sarfiyâta başlanmışdır.
2923
Sayı 60
Havâss-ı şifâiyesi iʻtibârıyla bi'l-umûm maʻden sularına fâik bulunan Alaşehir maʻden suyunun
menbaʻında yeniden tathîrât yapdırılarak suyun bir kat daha sâfiyeti teʼmîn olunmuşdur. Türkiye'nin
her tarafında tanınmış olan Alaşehir maʻden suyu memâlik-i ecnebiyede ve bilhâssa Mısır'da büyük
bir rağbete mazhar olmuşdu.
Evvelce her sene yalnız İskenderiye'ye iki yüz bin şişe sevkiyât yapılmakda iken mütevâlî
muhârebelerin teʼsîriyle dûçâr-ı taʻtîl olan bu sevkiyâtın ihyâsına çalışılmakda ve muvaffakiyet husû-
lü meʼmûl edilmekdedir.
***
Hareketzedelere Muʻâvenet
Fethiye, Marmaris, Köyceğiz ve havâlîsi [562] hareketzedelerine muʻâvenetde bulunmak üzere
teşkîl edilen bir heyʼet-i mahsûsa mahalline iʻzâm kılınmış ve yirmi gün kadar îfâ-yı vazîfe etdikden
sonra avdet eylemişdir.
Heyʼet-i mezkûre felâketzedegânından açıkda bulunanları berâberinde getirdiği çadırlara iskân
ederek esbâb-ı istirâhatlerini teʼmîn ve en mübrem ihtiyâclarının tedârükü için de nakden 10.000 lira-
yı mütecâviz bir meblağ tevzîʻ etmişdir.
***
Bir Hilâl-i Ahmer Hastahânesi Teʼsîsi

Hilâl-i Ahmer hidemâtının yalnız seferberlik ve harb zamânlarına münhasır olmadığını ve hâl-i
hazerîde de menâfiʻ-i umûmiyeye hâdim yardımları ihzâr ve îfâya sâʻî olduğunu ızhâr edebilmek
için İzmir'de fennin son terakkiyâtına göre umûmî ve husûsî bir hastahâne ile fennî ve sıhhî banyolar
vesâire vücûda getirilmesi karârlaştırılmış ve bunun için ihtiyâca kâfi emlâk ve arâzî satın alınmışdır.
***
Belediyenin Muʻâveneti
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin îfâ etdiği muʻâvenet ve yardımlara medâr olmak üzere İzmir Be-
lediyesi cemʻiyet nâmına büdcesine 5.000 lira tahsîsât koymuş olmakla berâber İzmir'de cemʻiyetin
ulviyetiyle mütenâsib bir dâire inşâ etdirilmek üzere şehrin en şerefli bir mevkiʻinde arsa ihdâsını
taht-ı karâra almış ve muʻâmele-i kânûniyesinin ikmâli kuvve-i karîbeye gelmişdir.
_______________
İstanbul Merkezi Faʻâliyetlerinden

İstanbul merkezi veremle mücâdele eden cemʻiyetlere yardım etmeğe karâr vermişdir.
Ez-cümle dispanserlere berây-ı tedâvî mürâcaʻat eden ilk devreli veremlilere yemek, elbise
vesâire tevzîʻi ve muvakkat bir zamân için bunların iʻâşe ve istirâhatlerinin teʼmîni takarrür etmişdir.
2924
Sayı 60
İstanbul merkezi veremle mücâdele eden cemʻiyetlere daha esâslı bir tarzda yardım edebilmek
için başka vâsıtalar da taharrî etmekdedir.
_______________
Bir Sünnet Düğünü

Üsküdar Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi tarafından tertîb edilen büyük sünnet düğünü geçen hafta Per-
şembe ve Cuma günleri Doğancılar'daki Jale Bahçesi'nde icrâ edilmişdir.
Şuʻbe heyʼeti bu vesîle ile tertîb edilen müsâmerenin intizâm ve mükemmeliyetini teʼmîn için
fevkalâde sarf-ı mesâʻî etmişdir.
Ekserîsi şehîd evlâdı olan 170 çocuğun hitânı meccânen icrâ edilmişdir.
_______________
Hastabakıcı Mektebi
Merkez-i umûmînin pek büyük bir iʻtinâ ile idâre etdiği Hastabakıcı Mektebi'nin tevsîʻine
kongrece karâr verildiğini ve mektebin Aksaray'da Yusufpaşa Câddesi'nde işgâl etdiği konak ile dört
dönüm bâğçenin cemʻiyet nâmına mübâyaʻa edildiğini geçen nüshamızda yazmış idik.
Bu sene mektebe yeniden kabûl edilecek elli tâlibe için mevcûd binânın gayr-ı müsâʻid olması-
na mebnî şimdiden mekteb bâğçesinde bir dershâne [563] ile dört odayı hâvî kârgîr bir binânın inşâsı
takarrür ederek 2 Ağustos 1926 târîhinde yapılan münâkasa-i aleniyede Mehmed Rüşdü Bey İnşâât
Müessesesi 8.585 lira ile inşââtı derʻuhde etmişdir.
_______________
Hayırlı Meslek
Memleketimizin, mesleğin îcâb etdiği maʻlûmât ve tecrübe-i ameliye ile mücehhez hakîkî has-
tabakıcılara ihtiyâcı pek şedîddir. Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i Umûmîsi yüksek bir
fikr-i insânî ile bu maksadın teʼmîni için İstanbul'da Aksaray'da Haseki Câddesi'nde bir Hastabakıcı
Mektebi ve Yurdu teʼsîs etmişdir. Bu azîz mesleğe intisâb edenler hem memleketin en muhtâc ol-
duğu sâhada fâideli ve şefkatle memlû bir hizmetde bulunmuş hem de ihtiyâcın vüsʻatine nazaran
kendilerine hayâtlarını nâmûslu ve hayırlı bir saʻy ile kazanmak gibi şerefli bir istikbâl teʼmîn etmiş
olurlar. Memleketin her tarafındaki hastahânelerden maʻlûmâtlı hastabakıcılar isteniliyor. Mektebi
ikmâl eden hastabakıcı h emşîre hanımlar iʻâşe ve ibâtelerinden mâʻadâ şehrî en az dört bin kuruş bir
para alacaklardır. Mektebe mülhak yurd bu hanımların âtîleriyle meşgûl olacak ve bunları hizmetleri
müddetince kendi mâlı addedecekdir. Mektebin kabûl şerâiti ber-vech-i âtîdir:
1-Türkiye Cumhûriyeti tebaʻasından olmak
2-Yaşı on sekizden küçük ve otuzdan büyük olmamak
3-İlk tahsîl şehâdetnâmesini hâiz olmak veya o derece tahsîl görmüş bulunmak. (Şehâdetnâme-
si olmayan imtihâna tâbiʻ tutulacakdır.)
2925
Sayı 60
4-Sıhhati tâm olmak. (Sıhhî muʻâyene yapılacakdır.)

5-Müteehhil olmamak. Evvelce evlenmiş ve dul kalmış ise çocuğu bulunmamak
6-Mektebin taʻlîmâtına riʻâyeti ve tahsîli terk târîhine kadar ihtiyâr olunan masârıfın tazmînini
tahrîren taʻahhüd etmek
Bu sene elli tâlibe alınacakdır. Mürâcaʻat edenlerin adedi fazla olursa müsâbaka imtihânı yapı-
lacakdır. Orta tahsîl görmüş olanlar mürâcaʻat fazla olsa da tercîhen ve imtihânsız kabûl olunacakdır.
Kayıd muʻâmelesi Eylül nihâyetine kadardır. Tâlibelerin bütün tahsîl müddetince iʻâşe, ibâte ve ilbâs-
ları mekteb tarafından teʼmîn edildiği gibi münâsib mikdâr harclık da verilir.
_______________
İstanbul Merkezine Mülhak Şuʻabât

Beyoğlu ve Üsküdar Hilâl-i Ahmer merkezlerinin şuʻbe hâline ifrâğıyla İstanbul merkezine rabt
edilmesi taht-ı karâra alındıkdan sonra İstanbul vilâyeti dâhilinde Hilâl-i Ahmer teşkîlâtı âtîdeki on
dört şuʻbeye taksîm edilmişdir:
1-Adalar Şuʻbesi
2-Çatalca Şuʻbesi
3-Silivri Şuʻbesi
4-Büyükçekmece Şuʻbesi
5-Bakırköy Şuʻbesi
6-Şile Şuʻbesi
7-Kartal Şuʻbesi
8-Kadıköy Şuʻbesi
9-Üsküdar Şuʻbesi
10-Anadoluhisarı Şuʻbesi
11-Beyoğlu Şuʻbesi
12-Beşiktaş Şuʻbesi
13-Yeniköy Şuʻbesi
14-Kasımpaşa Şuʻbesi
_______________
[564] Kanada'da Türkiye Hakkında Bir Konferans

Mecmûʻamız "İctimâʻî Hıfzıssıhha" makâlâtı muharriri, erkân-ı tahrîriyemizden Amerika'da
hıfzıssıhha-i ictimâʻî ve tabâbet-i tahaffuziye tetebbuʻunda bulunan Doktor Zeki Nâsır Bey bu kere
Kanada'nın Toronto şehrindeki hastabakıcılar merkezinde verilen bir ziyâfeti müteʻâkib Türk Kadın-
lığı, yeni nesil ve bilhâssa hastabakıcılığımız hakkında bir sâʻat kadar pek müfîd maʻlûmât vererek
alkışlanmış ve memleketimiz hakkında büyük bir alâka uyandırmışdır.
_______________
2926
Sayı 60
Havza'da Tayyâre ve Hilâl-i Ahmer Müsâmereleri

Havza'dan yazılıyor:
Havza münevverlerinin yeni yol, yeni mefkûre etrâfındaki muvaffakiyetlerinden birisi de hiç
şübhesiz tayyâre ve Hilâl-i Ahmer menfaʻatlerine tertîb edilen müsâmereler teşkîl eder. Haziran'ın
otuzuncu günü hanımlara ve bir Temmuz akşâmı da erkeklere verilen bu müsâmerelere on beşinci
fırkanın çok güzel ve çok muntazam bandosu iştirâk etmiş ve Havza'daki tekmîl ecnebîler âileleriyle
birlikde müsâmereye gelmişlerdi.
Şimdiye kadar kafesler arkasında yaşayan ve hayâtının şu ince ve necîb sahnelerini görmeyen
-bittabʻ münevver hanımlarımız müstesnâ- Havza kadınlığı, burada ilk şuʻûrlu ve millî heyecânını
yaşadı. Hanımlarımızın birçoğu kostümleriyle, mantolarıyla gelmiş, müsâmereyi çok derin bir alâka
ile taʻkîb ederek alkışlamışlardır.
Hilâl-i Ahmer Reîsi ve Tayyâre Kâtibi Zübeyiroğlu Fuad Bey'in heyecânlı ve âteşîn bir ifâde
ile îrâd etdiği ve alkışlandığı bir hitâbeyi müteʻâkib demiryolu inşâât taşeronlarından Nâzım Nazmi
Bey'in "Türk Varlığı" nâmındaki piyesi cândan, gönülden temsîl edildi.
Piyes, kara günlerin yeʼs ve hicrânını gösteren ve millî târîhimizin başladığı büyük zaferi tasvîr
eden, üç perdelik heyecânlı, cânlı bir eserdir.
Nâzım Nazmi, Kâzım Şevki, Mühendis Hayri, Yüzbaşı Ali, Zübeyiroğlu Fuad, Mehmed Ge-
rizâde Kâzım, Muʻallim Mehmed Zeki, Kâtibzâde Hilmi, Zabıt Kâtibi Tahsin, Hacimzâde Yusuf Sa-
lim, Ali Osman Ağazâde Arslan, Samizâde Avni Beylerden ibâret olan münevver bir heyʼet, müsâ-
mereyi tertîb ve piyesi temsîl etmek husûsunda derîn bir ferâgat-i nefsiye ile çalışmış ve muvaffak
olmuşlardır.
Memleketin bu öz ve hakîkî çocuklarını hürmetle, takdîrle yâd ederken Kâbile Fatma Tevfik ve
Sadiye Nusret Hanımefendilerin, bu iki Türk hanımının bilet satmak sûretiyle gösterdikleri yüksek ve
asîl alâkayı takdîrle karşılarız. Köylerde bilet satmak için birkaç gün mâddî mahrûmiyetlere katlanan
Müddeʻî-i Umûmî Nusret Bey'in mesâʻîsini de bu cümleden tanırız.
Aynı zamânda tertîbâtın ihzâr u icrâsına büyük hizmet ve mesâʻîleri geçen Kâimmakâm Vehbi,
Belediye Reîsi İbrahim, Mustantık Âli Rıfkı, Muʻallim Fuad ve Kâmil Beyleri de tebrîk ve takdîr
ederiz. Halkın bilhâssa köylülerimizle hanımlarımızın büyük bir alâka gösterdikleri bu müsâmereler,
her iki cemʻiyete sâfi üç yüz liraya yakın bir menfaʻat teʼmîn etmişdir.
_______________
İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti

İkiçeşmelik Dispanseri Temmuz 1926 istatistiği
Esâmî-i Emrâz Aded
Malarya, hâd ve müzmin 416
Nezle-i kasabât-ı hâdde 120
[565] Grip 60
Koma 1
Suçiçeği 2
2927
Sayı 60
Kalb hastalıkları 91
Edrân-ı riʼe 85
Sâir aʻzâ veremi 35
Cild hastalıkları 40
Tenya ve dîdân-ı emʻâ 30
Resye, hâd ve müzmine 143
Asabî hastalıklar 130
Boğmaca öksürüğü 20
Humre-i vechiye 2
Kızamık 2
Hurkatü'l-bevl 3
İltihâb-ı kasabât-ı müzmine ve intifâh-ı riʼe 60
Böbrek hastalıkları 65
Miʻde ve emʻâ hastalıkları 357
Hâricî 559
Kadın hastalıkları 317
Kulak, burun, boğaz hastalıkları 74
Ayniye (göz hastalıkları) 54
Yekûn 2.666
2 Numaralı İzmir-Tepeköy Muʻâyenehânesi Dispanseri Temmuz 1926 istatistiği

Emrâz Aded
Dahâme-i tıhâlli sıtma 104
Dahâmesiz sıtma 20
Emrâz-ı üzniye ve ayniye 35
Emrâz-ı asabiye ve akliye 7
Emrâz-ı cildiye 52
Emrâz-ı hâriciye 8
Emrâz-ı şegâfiye-i kalbiye ve veʻâiye 19
Ale'l-umûm tederrün 4
Emrâz-ı plevrâiye ve riʼeviye 38
Emrâz-ı fem, esnân, belʻûm ve hancere 16
Emrâz-ı miʻdeviye 16
Emrâz-ı miʻâiye ve kebediye 53
Emrâz-ı kilyeviye ve cihâz-ı tenâsüliye 15
Emrâz-ı intâniye ve grip 11
Humre -
Emrâz-ı efrenciye ve zühreviye 35
2928
Sayı 60
Emrâz-ı sâire 170

Yekûn 603
Etfâl 263
İnâs 128
Zükûr 212
Yekûn 603
3 numaralı Karşıyaka Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Temmuz ayı istatistik
cedveli
1926 Temmuz Ayı Zarfında
Esâmî-i Emrâz Mürâcaʻat Eden Marzâ Yekûn
Çocuk Kadın Erkek
Emrâz-ı cihâz-ı hazmiye 21 35 11 67
İltihâb-ı kasabât 15 25 9 49
Akciğer veremi - 6 1 7
Belsoğukluğu - 6 2 8
Cild hastalıkları 7 10 6 23
Çiçek - - - -
Dizanteri 6 3 4 13
Zâtü'l-cenb maʻa-insıbâb - - 2 2
Zâtürriʼe - 2 1 3
Resye 1 10 6 17
Sâir aʻzâ veremi 1 4 1 6
Sıtma 21 36 15 72
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları - 13 2 15
Tufeylât-ı miʻâiye 3 2 - 5
Asabî ve aklî hastalıklar - 23 1 24
Frengi - 1 - 1
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kalb hastalıkları 2 6 3 11
Kulak hastalıkları 1 3 1 5
Kızamık 1 - - 1
Göz hastalıkları 3 4 2 9
Yılancık - - 1 1
Nisâî (kadın) hastalıkları - 67 - 67
Sâir hastalıklar 23 95 19 137
Hâricî hastalıklar 13 10 21 44
Yekûn 148 396 108 652
2929
Sayı 60
[566] Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi Süt Damlası Müessesesi Temmuz 1926 İstatistiği
Tâze muʻakkam süt 2.980
Çocuk 18.880
Şişe adedi 1.318 kıyye
Pirinç unu, beheri üç yüz gramdan 720 paket
Fosfatin, beheri üç yüz gramdan 510 paket
Muʻâyene edilen çocuklar 6481
Her gün süt verilen çocuğun adedi 100
Tedâvî 479
Neşv ü nemâları taʻkîb olunanlar 450
Ziyâretçi hastabakıcılık 46
Sunʻî güneş banyosu tedâvîsî 268
Tabîʻî güneş banyosu tedâvîsî 149
_______________
Teberruʻât
İskenderiye'de tüccâr-ı muʻtebereden Giridli İmâmzâde Mehmed Hakkı Bey nâmına Balıkpa-
zarı, Asmaaltı tüccârlarından Giridli Ali Vâfi ve Abdülkerim Beyler vedâʻatıyla İstanbul merkezine
on beş İngiliz lirasını muhtevî bir çek tevdîʻ edilmişdir. Muhterem müteberriʻe arz-ı şükrân eyleriz.
Merâkiz ve Şuʻabâtın Hulâsa-i Hesâbiyeleri
Karacabey Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât ve âidât 2.500
Çiçek Günü hâsılâtı 5.791
Kurbân Bayramı hâsılâtı 909
9.200
Teʼdiyât
Merkez-i umûmîye irsâlât 6.700
Yekûn 6.700
1 Görülen hastalıklar: 439 ishâl, bağırsak ve miʻde ufûneti, 3-6 istikâʼ-i reʼs vesâire gibi. 40 kemik yâhûd İngiliz has-
talığı, 20 akciğer veremi (T.B.), 12 kemik veremi, 50 sû-i tegaddî netîcesi egzama, 8 malarya, 40 solucan hastalıkları,
10 muhtelif göz hastalıkları, 10 fıtık, 5 kulak zârı iltihâbı.
2930
Sayı 60
Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Pul hâsılâtı 2.000
11.049
Teʼdiyât
Masârıf-ı idâre 240
Bursa merkezine irsâlât 20.000
Yekûn 20.240
[567] Çatalca Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât 1.209,75
Kurbân Bayramı hâsılâtı 1.646,50
26.132,75
Teʼdiyât
Yekûn 26.086
Konya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât 920
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan âidât 200
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât 282.292
Vâridât-ı muhtelife 6.925
Ilgın şuʻbesinin irsâlâtı 55.000
Ereğli şuʻbesinin irsâlâtı 5.615
Sultaniye şuʻbesinin irsâlâtı 1.195
Akşehir şuʻbesinin irsâlâtı 60.000
Kurbân Bayramı hâsılâtı 250
429.989
2931
Sayı 60
Teʼdiyât
Muʻâvenât-ı muhtelife 11.900
Masârıf-ı idâre 68.540
Yekûn 80.440
Akşehir Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Kurbân derileri hâsılâtı 23.759
Çiçek hâsılâtı 8.902
Doğanhisar şuʻbesinin irsâlâtı 15.010
53.704
Teʼdiyât
Konya merkezine irsâlât 60.000
Yekûn 78.153
[568] Bursa Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât 1.600
Müzeyyenât bedeli 377
Koza hâsılâtı 68.404
97.537
Teʼdiyât
Yekûn 82.528
2932
Sayı 60
Eskişehir Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
13.625
Teʼdiyât
Yekûn 17.979
Göynük Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Gazete hâsılâtı 200
3.173
Teʼdiyât
Bolu Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne irsâlâtı 120
Yekûn 3.093
Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Evvel [1]341 [Aralık 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Sânî [1]341
[Ocak 1925] târîhine kadar
Makbûzât
18.294
Teʼdiyât
Yekûn 8.541
2933
Sayı 60
[569] Torbalı Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Vâridât-ı muhtelife 850
74.750,50
Teʼdiyât
Merkez-i umûmîye irsâlât (İzmir merkezine) 50.000
Masârıf-ı muhtelife 1.167
Yekûn 65.787
Tokad Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Ramazân Bayramı gazetesi 420
Sadaka-i fıtır 44.690
70.285
Teʼdiyât
Yekûn 71.962
Burdur Merkezi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Çiçek Günü hâsılatı 4.294
4.294
Teʼdiyât
Yekûn 11.917
2934
Sayı 60
Antalya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
30.858
Teʼdiyât
Yekûn 27.993
[570] Diyarbekir Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Mart [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde âidât 4.815
157.980
Teʼdiyât
Otomobil mübâyaʻası için 100.000
Yekûn 186.375
Sivas Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Mart [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Vâridât-ı muhtelife 30
6.245
Teʼdiyât
Yekûn 22.747
2935
Sayı 60
Samsun Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Piyango hâsılâtı 181.745
228.188
Teʼdiyât
Yekûn 193.692
Konya Ereğli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
17.255
Teʼdiyât
Konya merkezine irsâlât 25.615
Konya merkezine gazete bedeli 350
Yekûn 75.130
[571] Erzincan Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Müsâmere hâsılâtı 26.100
78.615
2936
Sayı 60
Teʼdiyât
Muʻâvenât-ı muhtelife 707
Yekûn 4.234
Kocaeli (İzmit) Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Gazete hâsılâtı 4.293
Kurbân hâsılâtı 1.400
İznik şuʻbesinden 900
Sadaka-i fıtır ve zekât mikdârı 69.114
Çiçek Günü hâsılâtı 18.701,50
403.199,50
Teʼdiyât
Yekûn 21.528
Beyşehri Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Pul hâsılâtı 200
Kurbân Bayramı hâsılâtı 1.264
Kurbân derileri 36.068
41.772
Teʼdiyât
Yekûn 41.254
2937
Sayı 60
[572] Amerika'da Milwaukee Ahâlî-i İslâmiyesi Tarafından Cemʻ Edilerek Merkez-i

Umûmîmize İrsâl Olan 541x43/00 Dolar
Esâmîsi âtîde muharrer zevât tarafından teberruʻ edilmişdir.
İʻâne
Sıra Esâmî Memleketi
Mikdârı
1 Hüseyin bin Ali Elaziz Berivan karyesinden 62
2 Süleyman Sırrı Elaziz Dersim 30
3 Hızır İsmail Elaziz Berivan karyesinden 24
4 Süleyman Mehmed Elaziz Miyadin karyesinden 21
5 Zülfü Cuma Diyarbekir Çanakçı karyesinden 21
6 İbrahim bin İbrahim Elaziz Miyadin karyesinden 20
7 Mehmed Hızır Elaziz Nurali karyesinden 10
8 Mehmed Mevlud Elaziz Miyadin karyesinden 19
9 Main Çorbacıyan Kayseri Tomarza karyesinden 17
10 Hüseyin Bekir Manastır Rupişte karyesinden 15
11 Süleyman Hüseyin Dersim Kocauşağı karyesinden 12
12 Hızır İsmail Elaziz Migi karyesinden 12
13 Ahmed Bekir Kayseri Şıhbarak karyesinden 12
14 Bayram Pasiç Bosna 10
15 Adem Hüseyin Makedonya Nasliç kasabası 12
16 Ali Abbas Elaziz Kârgâğ karyesi 11
17 Hasan Hamza Elaziz Şiro karyesi 5
18 Temur Murtaza Elaziz Hasanuşak karyesi 5
19 Resul Derviş Elaziz Palu karyesi 5
20 Aziz Mehmed Elaziz Sun karyesi 5
21 Osman Mustafa Elaziz Miyadin karyesi 7
22 Şahin Timur Elaziz Mercimut karyesi 7
23 Mıgırdıç Davudyan Kayseri Talas karyesi 5
24 Mehmed Hasan Diyarbekir Çanakçı karyesi 5
25 Bekir Mustafa Elaziz Miyadin karyesi 5
26 Veli İsmail Erzincan Açerir karyesi 4
27 Mahmud Süleyman Diyar[bekir] Çanakçı karyesi 5
28 Derviş Hüseyin Hacılar karyesi 5
29 Mehmed İbrahim Elaziz Nurali karyesinden 6
30 Arif Osman Elaziz Miyadin karyesinden 15
31 Ali oğlu Mehmed Çavuş Erzurum, Kiğı, Şavalan karyesinden 10
32 Ferhad bin Ferhad Erzincan Erkân karyesinden 6
33 Mustafa Osman Elaziz Arpavud karyesinden 6
2938
Sayı 60
34 Mehmed Ali Diyarbekir Çanakçı karyesinden 5

35 Mustafa Osman Diyarbekir Çanakçı karyesinden 5
Mehmed Çavuş
36 Diyarbekir Çüngüş kasabası 6
Şeyhmus
37 Hüseyin Manzur Elaziz Beyleruşağı karyesinden 5
Makedonya Manastır Dolanende
38 Akif Memlus 6
karyesinden
39 Mehmed Çavuş Diyarbekir Çüngüş kasabası 6
40 Asım Abidin Manastır Setmo karyesinden 9
41 Reşid Mehmed Elaziz Nurali karyesinden 11
42 Mehmed Ali Kıbrıs 5
43 Hüseyin Ali Erzincan Minaçor karyesinden 6
44 Derviş Ahmed Elaziz Miyadin karyesinden 5
45 Kâmil İsmail Erzurum Kiğı Abvank karyesinden 5
46 Yusuf Mehmed Kayseri Devenye karyesinden 5
47 Ahmed Süleyman Elaziz Miyadin karyesinden 5
48 Mehmed Said bin Bekir Elaziz Hunspek karyesinden 5
49 Hüseyin Abdurrahman Makedonya 5
50 Veli Cuma Diyarbekir Çanakçı karyesinden 16
51 Sadık İbrahim Elaziz Hamzgân karyesinden 5
52 Hüseyin Mustafa Kayseri 3
53 Mehmed Melek Manastır 2
54 Kesberya Bayan Diyarbekir Çüngüş 1
55 Arslan Talib Filorina 1
537
[573] Âtîde esâsı muharrer zevât tarafından Helsingborg Cemâʻat-i İslâmiyesi vâsıtasıyla merkez-i
umûmîmize gönderilen iʻânenin mikdârını müşʻir cedveldir.
Hüseyin Seyfullah 150 Mark
İsa Beşer 50 "
Hüseyin Minhacüddin 50 "
Zeynelbeşer Ali 100 "
Celâleddin Cemaleddin 100 "
Abdülkerim Hayreddin 30 "
Zuhur Tahir 200 "
Zeynullah Ahsen 500 "
İsa Sadık 50 "
Yakub Fethullah Bekir 200 "
2939
Sayı 60
Safiyullah Nizameddin Togan 25 "

Abdurrahman Hüsameddin 50 "
Ömer Bedreddin Talos 50 "
Numan Nasibullah 200 "
Hasan Nizameddin 150 "
Mevludiddin Aynüddin 50 "
Sıddık Sadık 50 "
İbrahim Toktaş 150 "
Fahreddin Bedreddin 150 "
Ali Ömer 50 "
Safa İsmail 50 "
2.405 "

Cemâhîr-i Müttefika
Aʻmâlara mahsûs olup yüzde altmışı Amerika Salîb-i Ahmeri meʼmûrîninin çîre-dest himme-
tiyle vücûda getirilen Braille usûlündeki âsâra 1926 senesinin ilk üç ayı zarfında roman, seyâhat-
nâme, terceme-i hâl, târîh vesâireyi câmiʻ olmak üzere yeniden 61 kitâb daha ilâve edilerek âsâr-ı
mezkûre yekûnu 347'ye bâliğ olmuşdur.
Amerikaca pek maʻrûf olan sağır aʻmâ Mis Helen Keller, bu âsârın gerek hüsn-i intihâbında
ve gerek alâ vechi's-sıhha aʻmâ lisân-ı tahrîrine naklinde gösterilen dikkat ü ihtimâma takdîrkâr bir
lisânla işâret etdikden sonra Amerika Salîb-i Ahmer meʼmûrîni hakkında yine sitâyişi mutazammın
şu sözleri de ilâve ediyor:
"…Bu vesîleden bi'l-istifâde kalbimden taşan şükrân hisleriyle Salîb-i Ahmer hâdimîn-i gay-
ret-verânının aʻmâlar için ibzâl etmekde oldukları mesâʻî-i mebrûre ve himem-i insâniyet-perverîye
teşekkürâtımı arz u takdîm ediyorum. Bizi muhât olan karanlıklarda yıldızlar gibi parlayan o âsârın
tezyîd ü teksîri emrinde masrûf olan bu fedâkârâne mesâʻîyi takdîsât-ı vicdâniye ile yâd ederim. Bü-
tün hayâtında muhtelif mevzûʻlar üzerine yazılan âsârı mütâlaʻaya teşne bir insânım. Gören gözlerle
kütübhânelerine gıbta ediyorum. Onlar istedikleri âsârı her şehirde kemâl-i sürʻat ve sühûletle tedârük
etdikleri hâlde biz aʻmâlar, dest-i mütâlaʻadan artan birkaç cildi ekseriyâ ta uzaklardan istiʻâre etmek
mecbûriyetindeyiz.
Acaba bir gün gelecek midir ki, bizler de âsâr-ı müfîde ve mühimmeyi bulabilmek için vesâit-i
kâfiyeye mâlik olalım? suâlini nefsime hitâb ederken bu yevm-i mesʻûdun uzak bulunmadığını ümîd
ediyorum.
Çünkü Salîb-i Ahmer aʻzâsı bî-şübhe bugünün ihzârına yardım edeceklerdir.
***
2940
Sayı 60
[574] Amerika Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi etıbbâ, hastabakıcı, muhâsib vesâir meʼmûrî-
nin esâmî ve adreslerini hâvî bir defter tanzîm etmişdir.
Bir vazîfe ile istihdâm edildikleri zamân maʻâşa kesb-i istihkâk edecek olan bu meʼmûrîn vekâ-
yiʻ-i müstaʻcelede Salîb-i Ahmer tarafından telgrafla vukûʻ bulacak mürâcaʻata hemen icâbet etmek
mecbûriyetindedirler.
Bu usûl sâyesinde bir felâketi taʻkîb eden ilk müşkil sâʻatlerde birçok hayât-ı beşeri kurtarmak,
ıztırâbâtı tahfîf etmek, bîhûde mesâʻîye meydân vermemek için müretteb muʻâvenet vakt ü zamânıyla
mahalline sevk u îsâl edilerek izâʻa-i vakt edilmemiş oluyor.
Amerika Salîb-i Ahmeri'nin İmdâd ve Muʻâvenet Dâiresi müdürü tarafından geçenlerde verilen
konferansda ale'l-acele yapılacak hastahâne, matbah ve mesken ve melceʼlere ve âilelere tevzîʻ olu-
nacak muʻâvenât-ı nakdiyeye dâir pek mufassal maʻlûmât verilmiş ve buna müşâbih kursların San
Francisco'da da tertîbi takarrür etmişdir.
_______________
Almanya
Almanya Salîb-i Ahmeri, hastabakıcılık teşkîlât ve vezâifini gösteren yeni bir film tertîb etmişdir.
Birçok Salîb-i Ahmer merkez ve şuʻbe rüesâsı ile etıbbâ ve belediye heyʼetleri, hastabakıcı-
lar ve muhtelif müessesât-ı hayriye aʻzâsı huzûrunda bu film ilk defa 15 Mayıs'da umûmun seyr u
temâşâsına arz edilmişdir.
Filmi temâşâ edenler bu şefkat hemşîrelerinde meslekleri için ta çocukluklarından başlayan
meyil ve istiʻdâdı gitdikçe mütezâyid bir merâkla taʻkîb etmişlerdir.
Hastabakıcıların mektebe devâm etdiklerini görmüşler, tahsîllerinin safahât-ı muhtelifesinde
hâzır bulunmuşlar ve imtihân-ı nihâîlerinde geçirdikleri heyecânlı dakîkalara şâhid olmuşlar, şehâ-
detnâme ahzına kesb-i istihkâk edenlerin bî-pâyân sevinçlerine iştirâk etmişlerdir ve sonra beşeriyet
uğrunda fevkalâde fedâkârlığı istilzâm eden muhtelif vazîfe ve faʻâliyet sâhalarını seyrederken hasta-
bakıcı mesleğinin rûh ve mâhiyet-i muʻallâsını anlamışlardır.
Bundan sonra film sâhil-i bahrda, ormanlar arasında, dağlarda ve'l-hâsıl latîf ve hârikulâde
menâzır-ı tabîʻat içinde hastabakıcıların nasıl istirâhat etdiklerini göstermişdir.
Hastabakıcıların hayât-ı yevmiye sahnelerinden büyük bir kısmını yaşatan ve asrî hastahânele-
rin teşkîlât-ı hayret-bahşâsını hulâsa eden film, bu fedâkâr kadınların gâyet faʻâl ve müfîd bir hayâtdan
sonra pek müsterîhâne bir tarzda geçirdikleri bakıyye-i ömürlerini de nazar-ı temâşâya vazʻ etmişdir.
_______________
Çekoslovakya
Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri, sinîn-i sâbıkada olduğu üzere bu sene de paskalya yortuları
münâsebetiyle üç gün için her türlü ihtilâfât ve kanâʻât-i siyâsiyeyi muvakkaten taʻtîl eden bir Salîb-i
Ahmer (Sulh ve Müsâlemet) Günü tertîb etmişdir.
Paskalyaya tekaddüm eden mukaddes Cumartesi günü reîsicumhûr hâzır bulunduğu hâlde
merâsim-i mahsûsa ile iʻlân olunan bu sulh ve müsâlemet eyyâmında hükûmet erkânı, Salîb-i Ah-
2941
Sayı 60
mer murahhasları, meclis-i mebʻûsân reîsi taraflarından birer nutuk îrâd edildikden sonra muzıkanın
müntehab parçaları dinlenmiş ve merâsim aynı zamânda telsiz telefonla memleketin her tarafına neşr
u taʻmîm edilmişdir.
[575] Timsâl-i şefkat olan Salîb-i Ahmer bayrağı altında bi'l-cümle siyâsî fırkalar mensûbîn ve
aʻzâsı ve sunûf-ı ahâlî üç gün için her türlü nizâʻ ve ihtilâfâtdan tecrîd-i nefs ederek beşerin âlâm ü
ıztırâb[â]tına sevk-i efkâr etmişlerdir.
_______________
İsveç
İsveç Velîʻahdı Prens Charles hazretlerinin taht-ı riyâsetinde inʻikâd eden İsveç Salîb-i Ahmer
Meclis-i Umûmîsi tayyârelerle hasta nakliyâtı sâhasında cemʻiyet-i mezkûrenin faʻâliyetini irâʼe eder
bir film için ihzâr edilen projeyi tedkîk etmişdir.
İsveç Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti'nin senelik raporundan âtîye hulâsaten derc etdiğimiz maʻlûmât,
bu cemʻiyetin hayât-ı milliyede mazhar olduğu muvaffakiyetin ehemmiyetine delâlet etmekdedir.
El-yevm İsveç Salîb-i Ahmeri'nin aded-i aʻzâsı 75.000'[e] bâliğ olmakdadır ki, nüfûs-ı mevcû-
deye nazaran yüzde 1,25 demekdir.
Geçen sene zarfında Gençlik Salîb-i Ahmeri de fevkalâde inkişâf etmişdir.
Cemʻiyet büdcesinin matlûbât kısmı 635.000 kron (95 milyon Fransız frangı) olup son propa-
ganda haftası beş buçuk milyon Fransız frangı muʻâdili bir para teʼmîn etmişdir.
İsveç Salîb-i Ahmeri'nin başlıca faʻâliyeti köy hayât-ı sıhhiyesinin ıslâhı ve hasta nakliyâtı teş-
kîlâtında temerküz etmekde ve beş yüze karîb merâkiz ve şuʻabâtda yeni doğan çocuklara çamaşır ve
kundak takımı iʻâre olunmakdadır.
_______________
İtalya
İtalya Salîb-i Ahmeri'nin icrâât ve mesâʻîsine taʻalluk eden neşriyâtı muntazam bir sistem dâi-
resinde idâre ve inkişâf etdirmek üzere merkez-i umûmîsi tarafından bir propaganda komitesi teşkîl
edilmişdir. Bu komiteye İtalya Salîb-i Ahmeri Müdür-i Umûmîsi Müderris Baduel, Matbûʻât Cemʻi-
yeti'nden bir murahhas, hükûmetden, gazete sâhib ve müdürlerinden ve umûr-ı hayriye ile meşgûl
olan müessesâtdan altı zât iştirâk etmişlerdir.
İtalya Salîb-i Ahmer reîsinin taht-ı riyâsetinde Mayıs'ın birinci günü ilk ictimâʻını akdeden
mezkûr komitede Salîb-i Ahmer'in icrâât ve mesâʻîsini memlekete tanıtdırmak için ittihâz olunacak
tedâbîr tedkîk edilmiş ve matbûʻât mümessilleri İtalya Salîb-i Ahmeri'nin vereceği makâlâtı gazetele-
rinde neşretmek sûretiyle propaganda mesâʻîsine muʻâvenet edeceklerini vaʻd etmişlerdir. Mütekâsif
bir propaganda sâyesinde bi'l-cümle sunûf-ı ictimâʻiyeye nüfûz edileceği ve bu sûretle Salîb-i Ahmer
programının bir esâs metne istinâd etmiş olacağı ümîd edilmekdedir.
_______________
2942
Sayı 60
Danimarka
Târîh-i teessüsünün ellinci sene-i devriyesi münâsebetiyle Danimarka Salîb-i Ahmeri'nin sûret-i
mahsûsada tabʻ ve neşretdiği risâleye cemʻiyetin icrâât ve mesâʻîsinin bir hulâsası derc edilmişdir.
1925 senesinde Danimarka Salîb-i Ahmeri 40.000 aʻzâya ve 440.514 kron yani tahmînen dört
milyon frank sermâyeye ve 35 kadınlar şuʻbesine ve 29 şuʻabât-ı mahalliyeye mâlik bulunuyor idi.
Sulh zamânına âid vezâif meyânında ilk imdâd ve muʻâvenet, Samaritenler teşkîlâtı, hıfzıssıhha
mesâili ve hastabakıcı kısmı son derece hâiz-i ehemmiyetdir.
[576] Vezâif-i mezkûreden ilk imdâd ile Samaritenler ber-vech-i âtîdir:
Danimarka Salîb-i Ahmeri'nin âfet veya sârî bir illet zuhûrunda hemen istiʻmâline müheyyâ
malzeme-i sıhhiye depoları vardır.
Şuʻbelerin ekserîsinde sedye, seyyâr hastahâne ve hastalar için vesâit-i nakliye-i sâire mev-
cûddur. Ufak bir ücret mukâbilinde sûret-i muntazamada hâl-i faʻâliyetde bulunan yirmi beş Salîb-i
Ahmer seyyâr hastahânesi vardır.
Her sene tertîb edilen Samariten ve ilk imdâd kurslarını muvaffakiyetle ikmâl eden talebe bir
kazâ veya felâket vukûʻunda hemen faʻâliyete geçmeğe hâzır sıhhiye kolonlarına veya îd-i millîler-
le, spor eğlenceleri vesâire gibi umûmî tecemmuʻlarda ilk imdâd ve muʻâvenet mevkiʻleri teşkîline
meʼmûr olan Samariten zümrelerine intisâb etmekdedirler.
Tahlîsiye Mevkiʻleri
Danimarka Salîb-i Ahmeri birçok tahlîsiye mevkiʻleri teʼsîsine kemâl-i faʻâliyetle çalışmakdadır.
Hıfzıssıhha ve Çocuk Bakımı

Hastalara yapılacak ihtimâm hakkında amelî ve nazarî kurslar tertîb edildiği gibi birçok şuʻbe-
lerde hıfzıssıhha-i şahsî hakkında dersler verilmekdedir.
Fakîr ve muhtâc vâlidelere yeni doğan çocukları için en lüzûmlu olan eşyâyı muhtevî sepetler
tevzîʻ edildiği sırada bunların tarz-ı istiʻmâli hakkında da ayrıca maʻlûmât verilir. Bundan mâʻadâ
Danimarka Salîb-i Ahmeri'nin meccânen çamaşır iʻâre eden 200'den fazla merkezi vardır.
Hastabakıcılar
Danimarka Salîb-i Ahmeri'nde hastabakıcı teşkîlâtına 1876'da başlanmışdır. Bir felâket veya
sârî bir illet zuhûrunda kendilerine vâkiʻ olacak mürâcaʻatı kabûle hâzır gönüllü hastabakıcılar teşkîli
maksadıyla ilk imdâd ve muʻâvenete ve hastalara yapılacak ihtimâma dâir ayrıca dersler tertîb edil-
mişdir.
Beytî Muʻâvenet
Kanada Salîb-i Ahmeri gibi Danimarka Salîb-i Ahmeri de iyi terbiye almış kadınlar için has-
talık veya nâgehânî ahvâl ve hâdisât karşısında bir âile vâlidesine ve bir ev hanımına terettüb eden
vezâif-i beytiyeyi de taʻlîm etmekdedir.
2943
Sayı 60
Gençlik Salîb-i Ahmeri

Danimarka Salîb-i Ahmeri'nin en yeni faʻâliyetlerinden birini teşkîl eden bu şuʻbe, mekteblerde
şâyân-ı memnûniyet bir tarzda inkişâf etmekdedir.
Neşriyât
Danimarka Salîb-i Ahmeri tarafından neşredilen Salîb-i Ahmer Mecmûʻası'nın senelik abonesi
iki kron yani yirmi frankdır.
_______________
Avusturya
Avusturya Hükûmeti 20 ilâ 26 Haziran'a kadar Viyana'da İsveç memleketinin şerefine bir silsile
ziyâfet ve eğlenceler tertîb etmişdir.
Birkaç yüz İsveç Salîb-i Ahmer aʻzâsının medʻuv bulunduğu bu eğlencelerin programı Avustur-
ya reîsicumhûrunun riyâset etdiği husûsî bir komite tarafından tanzîm edilmişdir.
On, on beş bin Avusturya çocuğunun Harb-i Umûmî'yi müteʻâkib İsveç âileleri nezdine kabûl
edilerek mazhar-ı muʻâvenet olmasından ve İsveç'in o zamânlar Viyana'ya altı milyon kron kıymetin-
de meʼkûlât ve mevâdd-ı gıdâiye irsâl etmesinden nâşi Avusturya Hükûmeti İsveç'e karşı bu sûretle
şükrânını arz u ifâde etmiş oluyor.
_______________
[577] Arnavud Salîb-i Ahmeri

Arnavud Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti Heyʼet-i İdâresi geçen Temmuz esnâsında Maʻârif Nezâre-
ti'nin de iştirâkiyle hıfzıssıhha mücâdelesine teşebbüs etmişdir.
Malaryaya musâb olan muhtelif havâlîdeki muʻallimler için sıtma ve mekteb hıfzıssıhha kurs-
ları tertîb edilmişdir.
Konferans tarzında devâm edecek olan bu kurslarda Salîb-i Ahmer Heyʼet-i İttihâdiyesi'nin iʻâ-
re etdiği üç filmin projeksiyonları gösterilecek ve baʻdehû kursları taʻkîb eden muʻallimlerle Gençlik
Salîb-i Ahmer teşkîlâtı mevkiʻ-i müzâkereye vazʻ olunacakdır.
_______________
Belçika
Belçika Salîb-i Ahmeri tarafından kongrenin senelik ilk ictimâʻına takdîm olunan raporda 1925
senesi zarfında Belçika'da hıfzıssıhha propagandasının muvaffakiyet-i mütezâyidesi bir lisân-ı şükrân
ile kaydedildikden sonra Salîb-i Ahmer'in hıfzıssıhhaya taʻalluk eden icrâât ve mesâʻîsi hakkında
her sınıf halkda uyanan efkâr, takdîrât-ı mahsûsa ile yâd edilmiş ve her yerde devâirin, uzviyetlerin,
mekteblerin, patron ve amele gruplarının, müessesât-ı ictimâʻiye vesairenin hıfzıssıhha mesailine âid
teşebbüslerinde dâimâ Salîb-i Ahmer'e mürâcaʻat etdikleri ve Salîb-i Ahmer'in tertîb etdiği kursları,
2944
Sayı 60
konferansları ve filmleri, mecmûʻa ve neşriyât-ı sâiresi ile teʼmîn-i muvaffakiyet etdiği ve Salîb-i
Ahmer'in neşriyât sâhasındaki işbu muvaffakiyetine misâl olarak sırf Brüksel amelesi için sûret-i
mahsûsada filme alınan Sıhhatimizi Sûistiʻmâl Etmeyelim! ismindeki risâlenin üç aydan daha az bir
zamân zarfında 60.000 nüsha[sı]nın satıldığı ilâve edilmişdir.
_______________
Bulgaristan'da
Cemʻiyet-i Akvâm Meclisi son ictimâʻında Bulgar muhâcirlerinin îvâ ve iskânı için meclis-i
mezkûr mâliye komisyonunun teklîf etdiği istikrâza meʼzûniyet vermişdir. Mikdârı iki milyon iki yüz
elli bin İngiliz lirasına bâliğ olan bu istikrâz yalnız muhâcirîn için mesken inşâsına ve âlât-ı zirâʻiye
vesâire mübâyaʻasına tahsîs edilmişdir.
Cihet-i sarfı bu sûretle takyîd edilen işbu istikrâzdan muhâcirîne nakden muʻâvenet edilemeye-
cekdir. Cemʻiyet-i Akvâm karârının tatbîkât-ı fiʻliyesi için epeyce zamân mürûr edeceğinden Bulgar
Salîb-i Ahmeri muhâcirîn için Salîb-i Ahmer Cemʻiyetlerinin muʻâvenet-i uhuvvetkârânesine mürâ-
caʻat edecekdir.
_______________
İspanya
İspanya Salîb-i Ahmeri Bulgar muhâcirîni için Bulgar Salîb-i Ahmeri'ne iki defada cemʻan on
iki bin frank göndermişdir.
_______________
Yunan
Ahîren Romanya'da enhârın feyezânından müteessir olanlara bir muʻâvenet olmak üzere Yunan
Salîb-i Ahmeri, Romanya Salîb-i Ahmeri'ne bin frank irsâl etmişdir.
_______________
[578] Salvador
Salvador Salîb-i Ahmeri, Macar ve Romanya seylâbzedegânına iʻâneten 100 dolar göndermişdir.
_______________
İsviçre
İsviçre'de Cenevre Salîb-i Ahmer şuʻbesi emrâz-ı zühreviyeye karşı bir mücâdele komisyonu
teşkîl etmişdir.
Komisyonun emrâz-ı zühreviye mücâdelesinde mürâcaʻat etdiği iki kuvvetli vâsıtadan biri cin-
2945
Sayı 60
seynin münâsebât-ı samîmiyelerine taʻalluk eden kavâʻid-i hıfzıssıhhayı halka öğretmek ve diğeri
dispanserlerde muʻâyenelerle istişâreleri meccânî kılmak.
Bu vazîfenin ehemmiyetli olan ilk kısmı amele dârülfünûnu müdâvimlerine ve kışlada genç
askerlere ve Cenevre'nin başlıca mekâtibinde son sınıf talebesine verilen konferanslarla teʼmîn edil-
mişdir.
Şurasını da hemen ilâve edelim ki, emrâz-ı zühreviyeye dâir mekteblerde konferanslar verilme-
si için zâten Maʻârif-i Umûmiye Dâiresi Riyâseti'nden mürâcaʻat vâkiʻ olmuş idi.
Verilen konferanslar talebe tarafından kemâl-i dikkat ve ehemmiyetle taʻkîb ve istimâʻ edilmiş
ve hiçbir iʻtirâz ve münâkaşayı daʻvet etmemişdir.
***
Ekseriyâ vâlide cehâletinin sebebiyet verdiği vefeyât-ı etfâle karşı mücâdelede bulunmak üzere
Cenevre Salîb-i Ahmer şuʻbesi mahallî diğer müessesât-ı hayriye ve insâniyenin de iştirâkiyle bir
Çocuk Bakım Sergisi tertîb etmiş ve sergi halk nezdinde pek büyük rağbete mazhar olmuşdur.
Mini mini yavruların elbise, tuvalet ve gıdâlarına müteʻallik ihzâr olunan numûneler cidden
şâyân-ı takdîr görülmüş, oyuncaklar ve çocuk eşyâsı sâde ve basît olduğu kadar bizzât ebeveyn ta-
rafından kolayca yeniden terkîb edilecek tarzda iʻmâl edilmişdir. İstatistikleri ve desâtîr-i sıhhiyeyi
gösteren levhalar bir şekl-i bedîʻî ve amelîde resimlerle tezyîn olunmuşdur.
Diğer cihetden sergi heyʼet-i tertîbiyesinin mürâcaʻatı üzerine çocuk bakmağa âid muhtelif
mesâil hakkında etıbbâ-yı mütehassısa tarafından konferanslar verilmişdir.
Sergiyi ziyâret edenlerin mikdârı altı bini geçmişdir. Sergi nevâhî-i mühimmede birer hafta
kalmak şartıyla Cenevre kantonunun bütün aksâmını dolaşacakdır.

Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri Heyʼet-i İttihâdiyesi'ne vârid olan maʻlûmâta nazaran 1 Temmuz
1926 târîhinde tekmîl dünyâ Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 8.944.243'[e] bâliğ olmuş bulunuyor.
15 Şubat 1926 târîhinde aʻzâ-yı mezkûrenin mikdârı 8.662.583 olmasına nazaran altı aydan az
bir müddet zarfında 281.600 aʻzâ daha gençliğe iltihâk etmiş oluyor.
Bu gençlik aʻzâsının münkasem olduğu memleketler şunlardır:
1-Avrupa'da mevcûd 21 Gençlik Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti'ne mukayyed aʻzânın mecmûʻu
2.168.323'dür.
Bu erkâmın her memlekete isâbet eden mikdârı:
[579] Aded
Avusturya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 140.000
Belçika Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 27.315
Bulgaristan Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 53.800
2946
Sayı 60
Danimarka Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 209

İspanya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 4.000
Estonya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 13.586
Fransa Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 20.000
İngiltere Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 3.770
Yunanistan Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 150.000
Macaristan Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 112.000
İtalya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 1.000.000
Letonya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 8.000
Litvanya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 2.000
Norveç Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 3.800
Lehistan Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 114.000
Romanya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 50.000
Sırp-Hırvat-Slav (Sırbistan) Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 142.999
İsveç Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 6.409
İsviçre (Cenevre Kantonu) Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 708
Çekoslovakya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 315.726
***
Latin ırkıyla meskûn Amerika kısmında mevcûd olan 52.688 aʻzâ da şu sûretle taksîm olun-
muşdur:
Arjantin Gençlik Salîb-i Ahmeri 41.668
Hatt-ı İstivâ Gençlik Salîb-i Ahmeri 1.020
Paraguay Gençlik Salîb-i Ahmeri 9.000
Venezuela Gençlik Salîb-i Ahmeri 1.000
***
Kanada Gençlik Salîb-i Ahmeri 107.864

Cemâhîr-i Müttefika-i Amerika Gençlik Salîb-i Ahmeri 5.738.648
Cenûbî Amerika Salîb-i Ahmeri 1.006
Avustralya Salîb-i Ahmeri 80.000
Japonya Salîb-i Ahmeri 763.411
Yeni Zelanda Salîb-i Ahmeri 1.800
Siyam Salîb-i Ahmeri 30.053
***
2947
Sayı 60
2-Sâlifü'z-zikr Gençlik Salîb-i Ahmerlerinden bazılarının târîh-i teşekkülleri:

Kanada Gençlik Salîb-i Ahmeri 1914'de teşekkül etmişdir.
Cemâhîr-i Müttefika Gençlik Salîb-i Ahmeri 1917'de teşekkül etmişdir.
Avustralya Gençlik Salîb-i Ahmeri 1918'de teşekkül etmişdir.
Macaristan Gençlik Salîb-i Ahmeri 1920'de teşekkül etmişdir.
İtalya Gençlik Salîb-i Ahmeri 1921'de teşekkül etmişdir.
Avusturya Gençlik Salîb-i Ahmeri 1922'de teşekkül etmişdir.
Belçika Gençlik Salîb-i Ahmeri 1923'de teşekkül etmişdir.
Şili Gençlik Salîb-i Ahmeri 1924'de teşekkül etmişdir.
Almanya Gençlik Salîb-i Ahmeri 1925'de teşekkül etmişdir.
***
Henüz Gençlik Salîb-i Ahmeri teşekkül etmemiş memleketler de şunlardır:

Lüksemburg, Finlandiya, Arnavudluk, Türkiye, Portekiz, Bolivya, Küba, Guatemala, Danzig
serbest şehri
***
Gençlik Salîb-i Ahmer Mecmuʻalarının teessüs târîhleri:

- 1919'da Amerika Gençlik Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
- 1921'de Çekoslovakya [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
[580] - 1922'de Avusturya [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
- 1923'de Romanya [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
- 1924'de Letonya [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
- 1925'de Fransa [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
- 1926'da Almanya [Gençlik] Salîb-i Ahmer Mecmûʻası intişâra başlamışdır.
_______________
Norveç
Norveç Salîb-i Ahmeri veremin tevessüʻ ve intişârına mâniʻ olmak ve mekteblerin şerâit-i sıh-
hiyesini ıslâh etmek maksadıyla ahîren bir tahrîrât-ı umûmiye neşretmişdir.
Bu tahrîrâtda mekteblere devâm eden talebenin tâbiʻ bulundurulacağı muʻâyene-i tıbbiye netî-
cesinde veremin henüz bidâyetde iken meydâna çıkarılmasındaki ehemmiyete nazar-ı dikkat celb
edildikden sonra tabîb masârıfının Salîb-i Ahmer tarafından derʻuhde edileceği ilâve ediliyor.
Aynı tahrîrât-ı umûmiyede köylerdeki çocukların ekseriyâ mektebden uzak mahallerde ikâmet
etdiklerini nazar-ı dikkate alan Norveç Salîb-i Ahmeri sınıflara ayakları ıslak olarak gelen çocukla-
rın soğuk almamaları için her çocuğun mektebde yedek bir çift kundura bulundurmasını da tavsiye
etmekdedir.
2948
Sayı 60
Bundan mâʻadâ gençlik zümresinin topladığı para sâyesinde öğleyin her çocuğun bir sıcak çor-
ba içebilmesini teʼmîn etdiğini ilâve ediyor.
_______________
Avusturya
Avusturya Gençlik Salîb-i Ahmeri Mayıs'ın 29'uncu günü Viyana'nın en büyük bir konser salo-
nunda parlak bir müsâmere tertîb etmişdir.
Müderris Bendorf tarafından bir konferans verildikden sonra iki bin Gençlik Salîb-i Ahmer
aʻzâsı, erganunun iştirâki ile "Gençlik Marşı"nı terennüm etmişdir.
Viyana'nın en meşhûr sanʻatkârânın[ın] muzâhereti de teʼmîn edilmiş olduğundan müsâmere
cidden pek parlak muvaffakiyetlerle tetevvüc etmişdir.
Konsere gelen Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsından dühûliye alınmamışdır.
Masârıf, mekâtib-i tâliye talebesine satılan kartlar ve bazı âilelerin verdiği teberruʻâtla kapatıl-
mışdır.
Müdür-i Mesʼûl: Mehmed Refik
[581] 7 Haziran [1]926 Târîhinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Kabûl Edilen Dînî,
Millî Bayram Günlerinde İstiʻmâl Edilecek Hilâl-i Ahmer Şefkat Pulları Hakkında Kânûn
Sûreti
Birinci Mâdde- Dînî ve millî bayram günlerinde posta ve telgraf ücretinden ayrı olarak âdî
mektûblara bir, taʻahhüdlü mektûblara iki buçuk ve telgrafnâmelere beş kuruşluk Hilâl-i Ahmer şef-
kat ve hâtıra pulu ilsâkına Dâhiliye vekîli meʼzûndur. İşbu pullar Hilâl-i Ahmer Cemʻiyetince ihzâr
edilir. Sarf edilen pulların bedeli bir ay zarfında posta ve telgraf idârelerince Hilâl-i Ahmer Merkez-i
Umûmîsi Veznesi'ne teslîm olunur.
İkinci Mâdde- İşbu kânûn târîh-i neşrinden muʻteberdir.
Üçüncü Mâdde- İşbu kânûnun ahkâmını icrâya Dâhiliye vekîli meʼmûrdur.
2949
Sayı 60
2950
Sayı 60
2951
Sayı 60
2952
Sayı 60
2953
Sayı 60
2954
Sayı 60
Haleb Eczâhânesi, Beşir Kemal

Sirkeci'de şimendifer istasyonu karşısında
Müstahzarâtı
Beşir Kemal Balık Yağı Sübyesi: Bizzât balık yağından daha kuvvetlidir. Bilhâssa balık yağı
içmeyenlere tavsiye olunur.
Osmanlı Kınakına Hulâsası: Miʻde ve bağırsak zaʻfiyetlerinden mütevellid usret-i hazımlar-
da, kansızlıkda, nehâfet-i bünyede mukavvî ve hâzımdır.
Beşir Kemal Nâsûr İlâcı: Bi'l-cümle müzʻic nâsûrları pek az zamânda defʻ u izâle eder.
Sıhhî Osmanlı Enfiyesi: Nezleyi çarçabuk defʻ u izâle eder ve göğse inmesine mâniʻ olur.
Kıl Düşüren Tahâret ve Nezâfet Pudrası: Vücûddaki fazla kılları tahrîş etmeksizin defʻ u
izâle eder.
Beşir Kemal Kolonya Suyu: Sırf nebâtî ıtriyât ile yapılmış banyo ve tuvalet için istiʻmâl olunur.
Tarâvet Suyu: Çehre ve ellerinde ve bedenin sâir mahallerinde hâsıl olan ergenlik ve rûhiye,
çatlak ve çil ve buna mümâsil lekeleri izâle ve cildin beyâzlığını ve yumuşaklığını ve güzelliğini
muhâfaza eder.
Letâfet Suyu: Yani sıhhî düzgün, cildin tarâvet, nezâket ve melâhatini hüsn-i muhâfaza ile çil,
leke ve çatlaklarla pişikleri defʻ u izâle, teni soğuk, rüzgâr ve güneşin teʼsîrinden pek güzel muhâfaza
eyler bir düzgündür.
Şark Sürmesi: Gözlere katʻiyen mazarrat vermeksizin letâfet bahşeden en sıhhî bir vâsıtasıdır.
Müstahzarâtımızın cümlesi, Sıhhiye Müdüriyet-i Umûmiyesi'nin ruhsat-ı resmiyesini hâizdir.
_______________
Osmanlı Eczâ-yı Tıbbiye Deposu

Ekrem Necib
Dersaadet.- Meydancık Posta Telgraf ve Telefon Nezâreti karşısında, numara 14

Avrupa'nın en maʻrûf fabrikalarının markalarını hâiz her nevʻ eczâ ve malzeme-i tıbbiye ve
kimyeviye ile meşhûr ve muʻteber fabrikaların bi'l-cümle ıtriyât ve tuvalete müteʻallik lavanta ve
losyonlarının deposudur.
Her tarafdan sipâriş kabûl ve sürʻatle îfâ olunur.
_______________
2955
Sayı 60
Resne Fotoğrafhânesi
Rahmizâde Bahaeddin
Bâbıâli karşısında, numara 15
En kıdemli müessese-i milliyedir.

1337 / 1917 senesi Hilâl-i Ahmer Sergisi madalyasını kazanmışdır.
_______________
Evliyâzâde
Mehmed Nureddin
Devâir-i Âliye Müteʻahhidi
Dersaadet Bahçekapı, Yaldız Hân
Bi'l-cümle kimyâhâne levâzımâtı, eczâ-yı kimyeviye, evânî-i züccâciye, edevât ve kütüb-i fenniye,
kontrollü serum ve aşılarla kolonya, losyon, lavanta, esans ve şişelerinin deposu
2956
TÜRKİYE
61
Altıncı Sene 8 Rebîʻulevvel sene 1345 / 15 Eylül 1926 Numara 61
TÜRKİYE
8 Rebîʻulevvel sene 1345 / 15 Eylül 1926
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Septembre 1926
İstanbul
1926
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 8 Rebîʻulevvel sene 1345 / 15 Eylül 1926 Numara 61
Makâlât ve İʻlânât, Mec- TÜRKİYE Derc Edilmeyen Evrâk

mûʻa Müdüriyeti'ne Gön- ve Makâlât İʻâde Edil-
derilmelidir. HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI mez.
Mündericât:
İctimâʻî Hıfzıssıhha – Felâkete Maʻrûz Olan Bir Mahalde Salîb-i Ahmer İmdâd ve Muʻâvenet
Teşkîlâtı – Kuduzdan Şübheli Bir Hayvân Tarafından Isırılan Bir Kimse Hakkında Vâcibü'l-İttihâz
Tedâbîr – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Salîb-i Ahmer Havâdisi – Fransızca Kısmı – İngilizce Kısmı
ALTINCI YIL
Mecmûʻa, bu nüsha ile hayât-ı neşriyesinin altıncı senesini idrâk ediyor.

Bu vesîleden bi'l-istifâde neşriyâtımızı taʻkîb lütfunda bulunan azîz kârilerimizle
makâlelerimizi sütûnlarına nakil ve derc ederek devâm-ı intişârımızı teşvîk eden muh-
terem rüfekâmıza en hâr teşekkürâtımızı takdîm ediyoruz.
-34-
Prevantoryum – Sanatoryum
Sıhhat-i umûmiye nokta-i nazarından yirminci asrın bir zaferi de, prevantoryum ve sanatoryum-
ların teessüs ve tekâmülü olmuşdur diyebiliriz. Fi'l-hakîka geçen asrın nısf-ı ahîrine doğru tekâmüle
başlayan müessesât-ı sıhhiyeye bulunduğumuz asır bidâyetinde sanatoryum denilen bir nevʻ husûsî
ve sıhhî müessese daha ilâve edildi. Veremin tarz-ı sirâyet ve intişârı iyice tahakkuk etdikden sonra
bu gibi hastagânı toplu olarak bir müesseseye kabûl ve orada yeknesak bir tarz-ı tedâvîye maʻrûz
kılmak ihtiyâcı hâsıl olmakla veremlilere en nâfiʻ ve şâfi olan sâf havâ ve güneşin bol ve kuvvetli
olduğu ekâlîm ve mevkiʻler intihâb edilerek taht-ı tedâvîye almak zarûreti karşısında sanatoryumlar
teʼsîs edilmiş [2] oldu. Sanatoryum lugatda çok hasta olmayan veya hâl-i nekâhetde bulunanlara
mahsûs husûsî bir müessese-i sıhhiye maʻnâsına gelir. Bugün Avrupa ve Amerika'nın birçok şehirle-
rinde bu kabîl müessesât mevcûd olup ücretli tedâvî arzu eden tıbbî ve cerrâhî bütün hastaları kabûl
etmekdedirler. Maʻa[mâ]fîh bugün her yerde sırf veremliler için açılan hastahânelere de sanatoryum
denilmekdedir.
2963
Sayı 61
Sanatoryumlar husûsî mevkiʻlerde, müstesnâ iklîmlerde teʼsîs edilen güzel, temiz, her husûsda
konforu hâvî muhteşem birer dârüttedâvîdir. Husûsî olanları bittabʻ daha ziyâde tekâmüle mazhar
olmakda ve pek müstesnâ huzûr ve râhatı teʼmîn etmekdedirler. Hükûmet idâresindeki umûmî sana-
toryumlar bittabʻ büdcesi dâhilinde icrâ-yı faʻâliyet edeceğinden nisbî bir ihtişâma sâhib olabilirler.
Veremin derecesine göre müesses sanatoryumlar kadrosunda açık ve kapalı veremlilere mahsûs
olan müesseseler olduğu gibi ilerlemiş ve başlangıç devresindeki veremlilerin sanatoryumları da son
zamânlarda ayrılmışdır.
Sanatoryum toz ve dumandan ârî bâğ, bâğçe ve orman ile muhât her mevkiʻ ve iklîmde teʼsîs
olunabilir. Ancak şedîd ve mütemâdî havâ cereyânlarına maʻrûz olmayan yerlerde ve güneş teʼsîrinin
şedîd olduğu yüksekliklerde olması pek lâzım keyfiyetdir. Bu cihetle İsviçre ve İtalya'nın müessesâtı
Avrupa'da bir ideal şeklindedir. Deniz ve büyük göl kenârlarında yüksekçe bir mevkiʻ intihâb edil-
mek şartıyla sanatoryum teʼsîsi de muvâfık bir keyfiyet sayılır. Bu gibi müessesât-ı sıhhiyede diğer
bütün hastahânelerdeki usûl ve nizâmâtın fevkinde bir inzibât cârî olmalıdır. Mevcûdun hepsi hemen
aynı hastalıkla musâb oldukları cihetle gerek tarz-ı hayât ve gerekse iʻâşe ve tedâvî nokta-i nazarın-
dan hemen bir yeknesakî taʻkîb olunacakdır. Hastalar gezdikleri yerlerde tükürük hokkaları taşıyarak
buradan mâʻadâ hiçbir yere tükürmeyecekler, hızlı konuşmayacaklar, etrâfa habbe saçacak derecede
şiddetli öksürüp aksırmayacaklardır.
Sabâhleyin vakt-i muʻayyende erken kalkan hastalar tuvaletlerini, duş ve banyolarını yapdıkdan
sonra kahvaltı alacaklar ve müteʻâkiben açık havâda istirâhat ve güneş banyosuna maʻrûz kalacaklar-
dır. Gıdâlar keyfiyeten ve kemmiyeten hadd-i kifâyede olacak ve iştihâ celb edecek bir tarzda ihzâr
edilecekdir. Hemen birçok müessesâtda yevmiye altı vakit yemek verilmesi bir teʻâmül şeklindedir.
El-yevm sanatoryumlarda taʻkîb edilen tedâvî açık havâ, sunʻî güneş ziyâsı, sunʻî pnomütoraks
ameliyesi ve tüberkülin nâmı verilen devâdır. Bunlar her hastanın hâline, marazın seyr u tekâmülüne
göre muhtelif tarz ve şiddetde tatbîk olunagelmekde ve son zamânlarda bilhâssa pnomütoraksdan çok
istifâde edilmekdedir.
Sanatoryumun bitmez tükenmez (monoton) hayâtında hastaları oyalamak, eğlendirmek için
münâsib ve muvâfık eğlence sâʻatleri de vardır. Bir kısım hastalar ufak el işleri ile oyalanmakda, bir
kısmı ise vücûdu yormayacak tarzda hafîf, zevkli, bedenî, kâğıd, top ve bilardo gibi oyanlar ile meş-
gûl edilmekdedir.
Bundan mâʻadâ sâz, piyano, gramofon gibi rûhu okşayacak tatlı sesli musikî âlâtı da münâsib
sâʻatlerde hastaların maʻneviyâtını yükseltmekdedir. Son senelerde radyonun tekâmülü sâyesinde her
[3] hastaya bir kulaklık verilerek istediği zamân kendini eğlendirmesi usûl ittihâz edilmişdir.
Sanatoryumların hıfzıssıhha nokta-i nazarından en müsbet fevâidi açık veremlerin yani balgam
ve tükürüğünde verem mikrobu bulunan ve mütemâdiyen öksürerek etrâfa neşreden hastaların bir
hudûd dâhiline alınarak tedâvîye maʻrûz kalmasını ve bu sûretle muttarid bir inzibât-ı sıhhî listesi
ile etrâf ve muhîtinin vereme aşılanmakdan kurtulmasıdır. Bu cihetle bu gibi müessesât-ı sıhhiyenin
çoğalıp tekâmül etmesi dolayısıyla verem mücâdelesinden pek bâriz ve müsbet netâyic alınmışdır.
Sanatoryumlar bugün yeryüzünde mevcûd hastahânelerin temizlik, zenginlik, ihtişâm ve kon-
for dolayısıyla en mütekâmili sayılırlar. Ücretli olan nevʻlerinin hâricî ve dâhilî manzarası en müstes-
nâ mevkiʻde inşâ olunan bir sarây hükmünde bir gurura mâlik görünürler. Buraya ayağını atıp giren
her hastanın maʻneviyâtı yükselmekde, rûh ve dimâğı inbisât ve inşirâh hissetmekde ve binâenaleyh
kuvvet ü kudreti inkişâf ederek râhatsızlığı günden güne zâil olmakdadır. Bu gibi müessesât-ı ic-
2964
Sayı 61
timâʻiye kadrosundaki heyʼet-i sıhhiyenin sâf ve ceyyid havâ dâhilinde hastalarına şifâ bulmak husû-
sunda telkîn edecekleri iʻtimâd sâyesindedir ki, birçok hastaların hayâtı idâme edilmiş ve ölümden
kurtarılmışdır.
Prevantoryum isminden de anlaşılacağı vechile intişâr edebilmesi melhûz olan bazı hastalıklara
karşı teʼsîs edilen müessesât-ı sıhhiyedir. Bunlara lisânımızda tahaffuzhâne denilmesi muvâfık olsa
gerekdir. Bilhâssa son senelerde veremin irsî olmayıp kesbî olduğu anlaşıldıkdan sonra bu kabîl mü-
essesâta pek ziyâde ehemmiyet verilmiş ve vereme karşı bütün medenî memleketlerde müteʻaddid
prevantoryumlar teʼsîs edilmişdir.
Bu müessesâta süt çocuğundan mekteb çocuğuna kadar bi'l-umûm gençler kabûl olunarak taht-ı
himâye ve tedâvîye alınırlar. Bittabʻ bebek kısmının çocuk kısmından ayrı olması ve ayrıca himâye
ve mesâʻîye mazhar bulunması lâzım gelir. Veremli ebeveynin zürriyetleri, verem ocağı bir âilede
yetişen nesiller ile mekteb çocuğu çağında et tutmayan, okkaca kazanılması lâzım gelen dereceye bir
türlü varamayan çocuklar prevantoryuma kabûl şerâitini hâizdirler. Daha şümûllü bir taʻbîr ile diye-
biliriz ki, eskiden beri tabâbetde kullanılan "meşkûkü'r-riʼe" teşhîs ile musâb bütün genç çocuklar bu
müessesede taht-ı himâye ve inzibâta alınmakdadırlar.
Veremli annelerin şefkatli kucağında veya veremli babaların fakîr ocağında vereme tutulması
pek melhûz olan bebeklerin de bu müessesâta kabûl edilerek büyütülmeleri pek mühim sıhhî-ictimâʻî
bir ihtiyâcdır. Bu sûretle bir tarafdan bebek pek nârîn ve vereme pek müsâʻid bir yaşında veremden
korunacağı gibi diğer tarafdan anne de emzirmek ve yavrusunu büyütmek sûretleriyle izʻâc olunma-
yarak pek muhtemel ki hastalıkdan kurtulacakdır.
Prevantoryum mekteb çağında çocukların bir meʼvâsı olması dolayısıyla dereceye göre sınıf-
lara ayrılarak münâsib ve muʻtedil mekteb sistemi taʻkîb etmesi ve tedrîsâtda bulunması îcâb eder.
Ve bu sûretle Türkçe yatı mektebine de teşbîh olunabilir. Buranın sükkânı hasta vazʻiyetinde
olmadıkları cihetle gündüzleri yatakda kalmazlar. Yalnız gündüzleyin istirâhat ve uyku zamânları [4]
vardır. Sabâh akşâm bazı zamânlarda derece-i harâretleri alınarak kaydı herhangi bir şikâyetde bulu-
nanın hastabakıcı ve doktorlar tarafından tedkîk ve muʻâyene ve taʻkîbi usûldendir.
Burada çocuklar tamâmen serbest bir hayâta mâlikdirler. Açık havâda gezmek ve tozmak,
adalât-ı bedeniyeyi faʻâliyete getirecek sıhhî oyunlar oynamak, koşmak prevantoryumun hemen ide-
al birer sergüzeşt polisidir. Bu cihetle bu gibi müessesâtın şehirden epeyce uzak bir mahalde çam
ormanları bulunan semtde inşâ ve teʼsîsi de pek münâsib olur.
Prevantoryumda ehemmiyet verilecek bir mesʼele de gıdâdır. Neşv ü nemâ hâlinde bulunan ve
verem gibi mühlik bir hastalığa tutulması melhûz olan genç yavruların keyfiyeten ve kemmiyeten
yevmî kalori ihtiyacına kâfi bir gıdâ ile tağdiye edilmeleri iktizâ eder.
Bu gibi müessesât birçok memleketlerde şahsî ve husûsî iʻânât ve hedâyâ ile yaşayan mües-
sesât-ı hayriye ve sıhhiyenin idâresi tahtında icrâ-yı faʻâliyet eder. Maʻamâfîh hükûmet büdcesi ta-
rafından muʻâvenet ve muzâheret gören müesseseler de pek çokdur. Müessesenin tıbbî vezâifi hafîf
olduğu cihetle ekseriyâ ve hemen dâimâ mütehassıs etıbbâ tarafından fahriyen ve maʻa'l-memnûniye
derʻuhde edilir.
Müessese âkil ve kâmil bir müdîrenin idâresinde birkaç hastabakıcı ve hâdime ile pek güzel
ve tâm idâre edileceğinden büdcesi de verem mücâdelesinde yapacağı hidemâta mukâbil pek cüzʼî
sayılabilir.
2965
Sayı 61
Memleketimizde verem mücâdelesinde gerek prevantoryum ve gerekse sanatoryumdan pek bü-

yük fâideler meʼmûldür. Sıhhî büdcemizin vüsʻü dâhilinde bu müessesâtı bir tarafdan hükûmet teʼsîs
etmekle berâber diğer tarafdan mahallî teşkîlâtının ve bilhâssa hayr u hasenât ile muttasıf ağniyânın
kendilerine ebedî bir fahr u şeref verecek bu teʼsîsâtı velev ki küçük bir numûne de olsa bir an evvel
teʼsîs etmeleri şâyân-ı temennîdir.
Gerek teʼsîs masrafı ve gerekse idâme büdcesinin azlığı dolayısıyla hiç olmazsa şimdilik her
vilâyetimizde birer prevantoryum teʼsîs edilerek genç neslin veremden muhâfaza ve himâyesi mem-
leketimizin hâl-i hâzırda sıhhî-ictimâʻî bir ihtiyâc-ı mübremidir.
Şunu hatırdan çıkarmamalıyız ki, prevantoryum ve sanatoryumların tedâvîdeki düstûr ve gâye-
leri sâf havâ, bol gıdâ, sükûn u safâdan ibâretdir.
FELÂKETE MAʻRÛZ OLAN BİR MAHALDE SALÎB-İ AHMER İMDÂD VE

MUʻÂVENET TEŞKÎLÂTINA ÂİD İSTİHZÂRÂT-I UMÛMİYE
Âfât ve mesâib-i umûmiyeye ve nâgehânî zuhûr edecek kazâlara karşı imdâd ve muʻâvenet
teşkîlâtı en ziyâde Amerika Salîb-i Ahmeri'nde mazhar-ı tekâmül olduğundan teşkîlât-ı mezkûreye
müteʻallik neşriyâtdan bizce kâbil-i istifâde olabilecek kısımları, memleketimizin ara sıra maʻrûz
kaldığı harîk-ı hâil, hareket-i arz, tuğyân-ı miyâh vesâir bu gibi umûmî felâketlerde istifâde-bahş olur
ümidiyle terceme ve merkezlerimize ithâf ediyoruz.
-1-
İttihâz Edilecek Tedâbîr
Sath-ı arz üzerinde hiçbir havali âfât ve mesâib-i umûmiyeden masûn kalamıyor. Mesâib-i kev-
niye hemen dâimâ ânî ve nâgehânî vukûʻ bulmasına mebnî herhangi bir Salîb veya Hilâl-i Ahmer
merkez [5] ve şuʻbesinin mıntıka-i faʻâliyeti dâhilinde veya hem-hudûd bulunduğu mahâl ve mevâ-
kiʻde muʻâvenet-i serîʻa ve müessireyi teʼmîne hâdim bazı tedâbîr ittihâzı îcâb eder. Binâenaleyh
istihzârât-ı mahalliye için âtîdeki nukât-ı esâsiyenin nazar-ı dikkat ve ehemmiyetden uzak bulundu-
rulmaması lâzımdır.
Onlar da şudur:
1-Felâketin îrâs etdiği hasârın mâhiyeti
2-Merkez veya şuʻbenin bulunduğu mıntıka ve havâlînin en ziyâde maʻrûz kaldığı âfât
3-İhtiyâcâta karşı vesâit-i mevcûde
-2-
Âfât ve Mesâibin Avâkıb-ı Melhûzası
Her âfet ve musîbet mutlakâ ölüm, maʻlûliyet-i dâime veya muvakkate, teşevvüş-i dimâğî, em-
vâl-i şahsiye ve gayr-ı menkûle zâyiʻâtı gibi elîm netîcelerle nihâyet bulur.
2966
Sayı 61
Musîbet ve felâkeler, ekser zamânlar hayât ve maʻîşeti ya dûçâr-ı taʻtîl veya büsbütün mahv
eder, her nevʻ ihtiyât eşyâ ve malzemeyi ifnâ ve bütün mesâʻîyi zîr ü zeber eder, işsizlik hâsıl olur,
hâmî ve muʻînlerinden mahrûm kalan âilelerde pek derîn yeʼs ve nevmîdî tevlîd eder.
Felâket netîcesinde nüfûs zâyiʻâtı ve hasârât-ı mâddiye mikdârı her ne mikdâra bâliğ olursa
olsun, her hâlde hayât-ı âile müteessir ve mutazarrır olacağından yapılacak muʻâvenete esâs dâimâ
âile olacak ve muʻâvenete âileden başlanacakdır.
-3-
Bizi Tehdîd Eden Felâketler
Âfet ve felâket gerek her mahal ve mevkiʻin maʻrûz kaldığı yangın olsun, gerek Cenûbî Ameri-
ka'nın ekser havâlîsinde görüldüğü üzere kasırga veya tuğyân-ı miyâh olsun yâhûd ormanlık arâzînin
maʻrûz olduğu orman yangınları veya menâtık-ı fahmiye harîkleri ve maʻden ocaklarının iştiʻâli kabî-
linden olsun yâhûd tersâne, mühimmât-ı harbiye, bârûthâne, eczâ-yı kimyeviye fabrikaları gibi iştiʻâ-
linden korkulan mevâkiʻ civârı bulunsun veya hareket-i arz, kazâ-yı bahrî ve tayyâre kazâları olsun,
ve'l-hâsıl bizi tehdîd eden âfât ve mesâibden herhangi biri olursa olsun, felâketzedegâna müteʻallik
mesâil-i imdâdiye her yerde bir ve yekdiğerinin aynıdır. Her havâlî en ziyâde taht-ı tehdîdinde kaldığı
âfât ve mesâibi nazar-ı dikkate alarak ona göre muʻâvenet tertîbâtını almalıdır.
Bir musîbet ve felâkete karşı tedâbîr ittihâz etmek onun defʻi çâresini düşünmek demekdir ve
bu felâketlerin kâffesi ölüm, mecrûhiyet ve harâbî ile netîceleneceği de unutulmamalıdır.
-4-
İmdâd ve Muʻâvenet Malzemesi
İmdâd ve muʻâvenetde elzem ve zarûrî olan tedâbîr-i evveliye, mevâdd-ı iʻâşe, elbise ve çama-
şır, muvakkat melceʼler, muʻâvenet-i tıbbiye, meʼmûrîn-i muntazama, nakliyâtda sühûlet olmak üzere
altı kısma ayrılır.
Yapılacak muʻâvenet âfetin mâhiyet ve vüsʻatine göre taʻayyün eder.
Her şeyden evvel tedârükü elzem olan mevâd ve eşyâ:
Mecrûhînin tedâvîsine mahsûs pansuman ve dâfiʻ-i taʻaffün edviye, felâketzedegânın ihtiyâ-
cât-ı zarûriyesi için elbise, yorgan, yatak, şilte, çarşaf, çadır, baraka, matbah ve matbah takımları ve
mevâdd-ı iʻâşe [6] ve emrâz-ı müstevliyenin menʻ-i zuhûr u intişârı için dezenfektanlar.
Felâkete mücâvir mahallerden bir müddet-i kalîle zarfında tedârük ve ihzârı kâbil olabilecek
bozulmağa müstaʻid meʼkûlâtı bir yerde cemʻ etmekden merâkiz ve şuʻabât ictinâb etmelidir.
Mesken mesʼelesi de âfetin mâhiyet ve vüsʻatine tâbiʻ olup mekteb, câmiʻ, kilise, kışla ve buna
mümâsil emâkin-i umûmiye ve mahv u harâb olmayan emâkin-i husûsiye muvakkat mesken hizme-
tini îfâ edebilirler. Aksi takdîrde çadır rekzine mecbûriyet hâsıl olur.
Mecrûhîn ile hastaların tedâvîsi için mahallî hastahâne ve dispanserlerinden ve hastabakıcılık
teşkîlâtından pek büyük istifâdeler teʼmîn edilebilir.
Hastahâne yok ise veya harâb olmuş bulunuyorsa veyâhûd mesâib-dîdegânı istiʻâba gayr-ı kâfi
geliyor ise, hemen muvakkat bir hastahâne teʼsîs veya ordunun ambülanslarından istiʻâne etmek ve
2967
Sayı 61
bazı ahvâlde dahi mecrûhîn ile hastagânın bir kısmını hastahânesi olan yakın mevâkiʻe göndermek
îcâb eder.
İmdâd ve muʻâvenet işlerinde muntazam teşkîlâta tâbiʻ bir heyʼet-i meʼmûrîne de ihtiyâc
derkârdır. Etıbbâ, hastabakıcılar, erbâb-ı ihtisâs, Hilâl ve Salîb-i Ahmer otomobilcileri, hulâsa kadın
ve erkekden teşekkül edecek olan bu meʼmûrîn ve müstahdemînin kâffesi faʻâl ve fikr-i teşebbüse
mâlik kimselerden intihâb edilmelidir.
İmdâd ve muʻâvenet teşkîlâtı ne derecelerde mükemmel tertîb ve ihzâr edilmiş olursa olsun, an-
cak o teşkîlâtı idâre edecek olanların vukûf ve maʻlûmâtı kâfil-i muvaffakiyet olacağından bu cihete
riʻâyet edilmedikçe teşkîlât mekanizması nâ-tamâm addedilmelidir.
Taʻbîr-i diğerle sarf edilecek muʻâvenetin müessir ve semeredâr olabilmesi tehyiʼe ve ihzâr
edilen muʻâvenet-i mâddiye ve ayniyeden ziyâde muʻâvenetin tatbîk ve icrâsına meʼmûr edilenlerin
saʻy ü gayretine tâbiʻdir. Binâenaleyh merâkiz ve şuʻabât tarafından ciddî hizmet îfâsına muktedir
kimselerin cedvel-i esâmîsi dâimâ göz önünde tutulmalıdır.
_______________
Muʻâvenet-i Hâriciye
Hilâl ve Salîb-i Ahmer merkez veya şuʻbesi muʻâvenet teşkîlâtını tehyiʼe ve ihzâr ederken ken-
di menâbiʻiyle berâber lede'l-îcâb mürâcaʻat edebileceği merkez ve şuʻbenin yapacağı muʻâveneti de
nazar-ı dikkate almalıdır. Bundan mâʻadâ yerine göre ordudan ve cihet-i bahriyeden istiʻâne edeceği
kuvvetlerle kavânîn-i mevzûʻaya hürmeti, sükûn u âsâyişin idâmesini, sıhhat-i umûmiyenin muhâfa-
zasını, emvâl ü eşyânın himâyesini, iʻânâtın nakil ve tevzîʻini de teʼmîn etmiş olur.
Malzeme, gıdâ, meʼmûrîn ve hastahâneye kabûlde sühûlet gibi esbâb u vesâit, muʻâvenetin
mebzûliyeti şübhesiz o mahallin ehemmiyetiyle mütenâsibdir. Birçok küçük şehirler, hastahâne ve
hastabakıcıdan ve muʻâvenet-i ictimâʻiye teşkîlâtından mahrûmdur. Bir de bu gibi şehirler âfet ve
musîbete karşı muhtelif erzâk ve meʼkûlâtı külliyetli olarak bir tarafda cemʻ edemeyeceğinden ken-
dilerinden daha zengin, daha iyi mücehhez olan civâr şehirlerin muʻâvenetine arz-i iftikâr ederler.
Büyük şehirler mâlik oldukları stoklarla ve mevcûd birçok teşkîlât-ı sıhhiye ve ictimâʻiyeleriyle bir
âfetin îkâʻ edeceği felâketlere daha sühûletle çâresâz olabilirler.
İmdâd ve muʻâvenete meʼmûr olan merkez herc ü merc-i umûmî içinde iʻtidâl ve sükûnet ve
mahâretle [7] çalışabilecek, müstaʻid, zekî, akl-ı selîm sâhibi kadın ve erkeklerin hissiyât-ı şefkat-per-
verîsine mürâcaʻat etmelidir.
Hilâl ve Salîb-i Ahmer Merâkiz ve Şuʻabâtının Âfât ve Mesâibe Karşı İstihzârâtı

Basît ve Amelî Teşkîlât
Merkez ve şuʻbe muʻâvenet teşkîlâtının gâyet basît ve sâde olması lâzımdır. Bir de mesâʻî ve
faʻâliyeti isrâf etmemek ve tekerrür-i muʻâmele mahzûruna meydân vermemek için teşekkül edecek
komisyonların aʻzâsı mahdûd olmalıdır.
Bu bâbda uzun tecrübelerden istihsâl edilen netâyici gâyet basît desâtîr şeklinde aşağıya derc
ediyoruz.
2968
Sayı 61
Muʻâvenet Komitesi
Merkez veya şuʻbe tarafından bir muʻâvenet komitesi teşkîl olunacak ve bu mümkün olamadığı
takdîrde bu komitenin vezâifi merkezce derʻuhde edilecekdir.
Muâvenet komitesi kadın erkek zevât-ı mümtâze ve maʻrûfeden teşekkül edecekdir. Belediye
ve vilâyet erkânından iki-üç zâtın bu komiteye iştirâki câizdir. Sıhhiye müfettişinin ve sıhhiye müfet-
tişi bulunmayan yerlerde etıbbâ-yı sıhhiyeden bir zâtın, Ticâret Odası veya bir şirket-i ticâriye mü-
messilinin ve müessesât-ı hayriyeye mensûb ashâb-ı vukûf ve tecrübenin, muʻâvenet işlerinde mes-
bûku'l-hademe kimselerin mezkûr komiteye daʻvet ve iştirâk edilmelerinden fevâid-i azîme teʼmîn
edilmiş olur.
Muʻâvenet komitesi aʻzâsını, merkez veya şuʻbe intihâb edecekdir.
Husûsî Komisyonların Teşkîlâtı

İcrââta müteʻallik idâre-i umûmiye merkez veya şuʻbeye mevdûʻ olup ikinci derecede ehem-
miyeti hâiz mesâʻî, husûsî komisyonlara verilecekdir. Her komisyonun intizâm-ı mesâʻîsini teʼmîn
etmek maksadıyla komisyon reîsi muʻâvenet komitesine aʻzâ olacakdır. Komisyonların riyâset vazî-
fesi kadın ve erkek memleketde en ziyâde nüfûz sâhibi ve teşebbüs kâbiliyeti olan kimselere tevdîʻ
edilmelidir.
Komisyonların aʻzâsı az ve fakat faʻâl olacakdır. Muʻâvenet komitesi mukarrerâtının tatbîk ve
icrâsı komisyon reîslerine havâle edildiği için mukarrerâtın icrââtından reîsler mesʼûldür.
Âfetzede havâlî ahâlîsinin ihtiyâcâtını tatmîne zîrde muharrer altı komisyon kâfidir:
1-Mevâdd-ı iʻâşe komisyonu
2-Elbise ve çamaşır komisyonu
3-Mesken komisyonu
4-Müdâvât-ı sıhhiye komisyonu
Mesâib-dîdegânın dört türlü ihtiyâcât-ı esâsiyesine tekâbül eden bu komisyonlara ilâvesi îcâb
eden:
5-Mâliye komisyonu
6-Nakliyât komisyonu
Bu altı komisyonun vezâifine dâir ileride îzâhât verilecekdir.
***
Muʻâvenet Menâbiʻ ve Vesâiti Hakkında Tahkîkât

Evvelâ, lüzûmu hâlinde işe yarayabilecek vesâit ve menâbiʻ-i muʻâvenet taʻyîn edilmiş olacakdır.
Bu bâbda icrâ edilecek tahkîkâtdan bakkâliye, et, konserveler, ekmek, süt, yatak, [8] şilte, yor-
gan, matbah levâzımı, ocak gibi şeylerin vakit gâib edilmeksizin nereden tedârük edilebileceği anla-
şılacakdır. Kezâlik bu tahkîkât netîcesinde âfetzedegâna muvakkat mesken ittihâz edilecek kışlalar,
mekteb, câmiʻ ve kilise gibi emâkin-i umûmiyenin mahalleri ve adedleri maʻlûm olacakdır.
2969
Sayı 61
Muʻâvenet-i sıhhiye için mahallî hastahâneleriyle havâlî-i mütecâvirede lüzûm-ı âcil takdîrin-
de hastahâne ve ambülans ittihâz edilecek mebânî ve eczâcı ve eczâ-yı tıbbiye, ticârethâne sâhibleri
kayıd ve zabt olunacakdır. Hizmetlerinden istifâde edilecek kimselerin ve bilhâssa tabîb, hastabakı-
cı, menâfiʻ-i umûmiyeye hâdim cemʻiyet aʻzâsı, otomobilcilerin ve hasbî olarak hizmet edeceklerin
esâmî ve adresleri kemâl-i iʻtinâ ile zabt-ı defter edilecekdir.
Otomobil ve kamyonlar vâsıtasıyla nakliyâtın sühûletle icrâ edilip edilemeyeceği nazar-ı dik-
kate alınacakdır.
Îcâbında kamp teʼsîsine yarayacak sutûh-ı müstevliye gösterilecek ve feyezân, yangın, iştiʻâl
vesâire vukûʻunda zahîre ve meʼkûlâtın naklolunacağı mevâkiʻ taʻyîn edilmiş olacakdır. İşbu tahkîkât
civâr mahallerin menâbiʻ ve vesâit-i muʻâvenetine de teşmîl olunacakdır.
***
İmdâd ve Muʻâvenet Seferberliği

Muʻâvenet komitesi maʻdenleri, bârûthâneleri, mühimmât-ı harbiye iʻmâlâthâneleri, enhârın
geçdiği havâlî vesâire gibi âfât ve mesâibe en ziyâde maʻrûz kalan menâtıkdaki nukâtı gösterir bir
cedvel ihzâr edecekdir.
Bir âfet vukûʻunda sâlifü'z-zikr mahallere âid muʻâvenet vesâiti ve ittihâz olunacak tedâbîr
planlar[ı] da ayrıca gösterilecekdir.
İstahzârât ve Tedârükât-ı Mütekaddime

Muʻâvenet komitesi, ân-ı felâketde hakk-ı rüchâna mâlik olmak üzere ekmekçiler, mevâdd-ı
iʻâşe bâyiʻleri ve sütçülerle yapılacak mukâve[le]nâmeleri ihzâr edecekdir.
Merkez ve şuʻbeler muʻayyen ve sarîh kontratolar sâyesinde lüzûmu olacak zahîre ve meʼkûlâtı
derhâl tedârük edebileceklerinden azîm mikdârda bu gibi mevâddı iddihâra lüzûm kalmayacakdır.
Hidemât-ı umûmiye ve bilhâssa itfâiye, polis, telefon ve telgraf mevkiʻleri, mahallî gezete idâ-
rehâneleri ve merkez veya şuʻbe reîsinin âfet ve felâketden vakt ü zamânıyla haberdâr edilmesi için
tertîbât-ı mahsûsa alınacakdır.
(Mâbaʻdi var.)
KUDUZDAN ŞÜBHELİ BİR HAYVÂN TARAFINDAN ISIRILAN BİR KİMSE

HAKKINDA VÂCİBÜ'L-İTTİHÂZ TEDÂBÎR
Kuduzdan şübheli bir hayvân tarafından ısıtılan şahsın nezdine daʻvet edildiğimiz zamân her
şeyden evvel ısıran hayvân câlib-i nazar-ı endişemiz olmalıdır.
Hayvân henüz ber-hayât ise itlâf edilmeyecek ve diğer kimseleri ısırmamak için bir yerde taht-ı
muhâfazaya alınarak bir baytarın nezâret ve müşâhedesine verilecekdir.
Şâyed ısıran hayvân hasta değil ise veya hiç olmazsa sekiz, on, on iki ve hattâ on beş gün dik-
2970
Sayı 61
katli bir müşâhededen sonra kuduzdan [9] şübhe etdirebilecek hiçbir aʻrâz u alâim göstermiyorsa
hayvânın kudurmadığına hükmedilerek ısırılan şahsın Pasteur usûlü ile tedâvîsine ihtiyâc kalmaz.
Eğer bunun aksi olarak ısıran hayvân hakîkaten kudurmuş ise teşhîs vazʻı gecikmeyeceği gibi
hayvânda marazın inkişâf ve tekâmül-i mümeyyizi görülecekdir. Meselâ ekseriyâ vâkiʻ olduğu üzere
ısıran hayvân köpek ise biraz zamân sonra gazab u tehevvürle eşhâs ve hayvânâtı ısıran için saldıra-
cak ve tesâdüf edeceği eşyâyı paralayıp yırtacak ve ecsâm-ı ecne[bi]yeyi her ne olursa olsun yuta-
cakdır. Gözleri kanlı, ağzı köpüklü, tüyleri ürpermiş bir hâlde medîd boğuk havlamadan sonra sesi
birdenbire kesilecek ve sonra kısm-ı süflâsından başlayan felç tekmîl vücûdu istîlâ edecekdir.
Kuduran köpeğin sudan havf etdiği, hâif mine'l-mâʼ olduğu hakkında ezhân-ı nâsda dâir ve
birçok felâketlere bâʻis olan fikir ve iʻtikâd mahz-ı hatâdır. Hayvânâtda aslâ havf mine'l-mâʼ yokdur.
Binâenaleyh kudurmuş kelb su içecek veyâhûd gırtlağının adalâtı takallus ederek mâyiʻâtın mürûruna
mâniʻ oluncaya kadar su içmek isteyecekdir.
Köpekde kuduz bazen felç aʻrâzıyla başlar ve hayvân harlamadığı için buna "ebkem kudurma"
nâmı verilir ki, alt çeneyi "fekk-i esfel" tahrîk eden adalât dûçâr-ı felç olduğundan havlayamaz ve
ağız ale'd-devâm açık kalıp dişlerini sıkamaz. Fiʻl-i belʻ mümkün olamadığından dudak kenârları
hizâsından salya akar.
Bu ciheti idrâk önünde bulunduramayan kimseler için kuduzun bu şekli en tehlikelisidir ve
kuduzun bu şeklinde köpek âsâr-ı tehevvür göstermeyerek ekseriyâ korkak görünür. Izhâr etdiği bu
teşevvüş bazen boğazında kalmış bir kemik parçasına atfedilir. Kemiği çıkarmak için hayvânın boğa-
zına el idhâl edildiği zamân ekseriyâ âfet de bulaşmış olur.
Isıran köpek gözden nihân olduğu takdîrde kudurmuş olup olmadığının bilinmesi hemen gayr-ı
mümkindir. Maʻamâfîh hayvânın gâib olduğu târîhe, ne tarzda yemek yediğine, ısırmaya tekaddüm
eden günlerdeki tavr u hareketine dâir tahkîkât-ı mûşikâfâne icrâsı lâ-büddür. Bundan mâʻadâ mü-
teʻarrız ve mütecâviz olup olmadığı, diğer eşhâs ve hayvânâtı ısırıp ısırmadığı ve bilhâssa evvelce
başka hayvân tarafından ısırılıp ısırılmadığı ve ısırılmış ise târîhi maʻlûm olmak muktezîdir.
Şâyed köpek itlâf edilmiş ise feth-i meyyit ameliyâtı icrâ edilmelidir. Miʻdesinin boşluğu yâhûd
miʻdede çöp, saman, taş parçaları gibi mevâdd-ı ecnebiye görülürse bu hâl kuduz için yalnız bir zan
ve şübhe tevlîd etmeli ve bir hükm-i katʻî verilmelidir. Ancak hayvânın kafasından alınacak beyin
parçasının tavşana veya hind domuzuna telkîhi ile kuduz teşhîsi sûret-i sahîhada vazʻ edilir. Hâlbuki
bu tarz-ı teşhîs için lâ-ekal üç hafta ve bazen daha ziyâde zamân geçdiğinden netîceye intizâren uzun
müddet tedâvîsiz bırakılan hastalar pek büyük tehlikeye maʻrûz kalmış olurlar.
***
Yaranın tehlikesi vüsʻat ü umk ve bilhâssa mevziʻe göre değişir. Yara elbise içinde bulunuyorsa
[10] intâniyet suʻûbet kesb eder. Hâlbuki ısırılan uzuv yüz ve el gibi vücûdun açık ve çıplak kısmında
ise vakʻa fevkalâde tehlikelidir.
Hayvân ısırmaksızın da kuduz geçebilir. Tâze bir yaranın, kesik ve tırmığın bir köpek tarafın-
dan yalanması, aşılanmağa kâfi bir sebeb olup baytarlarda müşâhede edilen bazı kuduz vekâyiʻi bunu
teʼyîd eylemekde ve kudurmuş hayvânâta yapılan ameliyâtda operatörün ellerinde yara bulunması
illetin telkîhine sebeb olduğu zannını hâsıl etmekdedir.
2971
Sayı 61
İntânî hastalıklarda olduğu üzere her nevʻ ifrât, yorgunluk, keder ve bilhâssa ayyâşlık gibi uz-
viyâtın mukâvemetini zaʻfa uğratacak sebeblerin kuduzun zuhûruna bâriz bir teʼsîri vardır. Yalnız
yaşın mahsûs bir teʼsîri olacağı zannedilmemekdedir. Maʻamâfîh boylarının kısalığı ve vesâit-i mü-
dâfaʻalarının zaʻfı cihetiyle küçük yaşdaki çocukların aʻzâ-yı vechesi ısırılmağa büyüklerden ziyâde
maʻrûz kaldığından onlardan ziyâde kuduza musâb olurlar.
Bundan mâʻadâ sıcakların şiddetle icrâ-yı hükm etdiği zamânlar kuduzun tefrîhine en müsâʻid
esbâbdan addedilmekde ise de Mart, Nisan ve Mayıs'da kuduz vukûʻâtının yaz aylarından daha fazla
olduğu istatistiklerden anlaşılmakdadır.
***
Hayvânâtda olduğu insânda da şekli ne olursa olsun, kuduzun gayr-ı kâbil-i ictinâb olan âkıbeti
maʻalesef mevtdir.
Bu müdhiş illetin hâtime-i fecîʻasına mâniʻ olmak üzere beşeriyet şimdiye kadar çok çalışmış
ve fakat kudurmuş bir şahsın hayâtını kurtarmakdan dâimâ âciz kalmışdır.
Beşerin kuduranlar için yapabildiği şey onları gürültüsüz ve ziyâsız sıcak bir odaya kapaya[ra]
k ziyâde mikdârda kloral ile teskîn-i âlâm ve tahfîf-i ıztırâblarına çalışmakdan ibâret kalıyor.
Bu sûretle kuduzun şifâsı mümkün olamadığı anlaşıldıkdan sonra kuduz zehrinin (virüs) yara-
dan merâkiz-i asabiyeye gitmesi için mürûr edecek zamân zarfında âfetin önüne geçmeğe ihtimâm
etmek lâzımdır.
Hastalığın tedâvîsi on beşden yirmi beş gün kadar devâm eder. Ancak yirmi beş günlük tedâvî
vahîm ve büyük yaralara ve bilhâssa yüz ve çıplak aʻzâya veyâhûd ısıran hayvânın daha henüz hayât-
da iken kudurmuş olduğu hakkında baytar tarafından teşhîs vazʻ edilen vekâyiʻe mahsûsdur. Yara az
muhâtaralı veya şahıs hayvân tarafından ısırılmamış ve fakat vücûdun meselâ el gibi açık aksâmında
zâten mevcûd olan bere ve sıyrıltı, kuduzdan şübheli hayvânâtın luʻâb ve salyasıyla bulaşmış olursa
on beş günlük tedâvî tatbîk olunur. Bundan mâʻadâ on sekizden yirmi bir güne kadar imtidâd eden
diğer tarz-ı tedâvîler de vardır. Tedâvî için yapılacak tahte'l-cild veya beyne'l-adale şırıngalar gerek
kuvvetli ve gerek zaʻîf olsun ve müddet-i tedâvî her kaç güne bâliğ olursa olsun, günde yalnız bir şı-
rınga yapılır. Yapılan şırıngalar hiçbir tehlike arz etmeyeceği gibi bir aksülamel de hâsıl etmez. Sıtma
çekenlerde bazen derece-i harâretin yükseldiği vâkiʻ ise de hâiz-i ehemmiyet değildir.
Aşının müessir olabilmesi için tedâvîye nihâyet veren son şırınga târîhinden iʻtibâren on altı
gün mürûr etmesi îcâb eder. Binâenaleyh hastanın kuduza karşı taht-ı emniyete alınması ve vakʻaya
nazaran [11] otuz, otuz dört, otuz yedi, kırk dört gün üzerine hesâb edilir. Âfet, ekseriyâ ısırmayı
taʻkîb eden ikinci veya üçüncü ayda kendini gösterir. Tedâvîye vakt ü zamânıyla başlanmış ise devr-i
tefrîhin imtidâdı sâyesinde hastalık mağlûb edilmiş ve önüne geçilmişdir. Tedâvî gecikmiş ve ısırma
yarası devr-i tefrîhi nisbeten kısa olan aʻzâ-yı vechiyede ise âfet, tedâvî esnâsında veya tedâvîyi taʻkîb
eden on beş gün zarfında zuhûr etmiş bulunur.
Muʻâfiyet müddeti bir buçuk seneden iki seneye kadardır. Maʻamâfîh evvelce kuduzdan taht-ı
tedâvîye alınmış bir kimse kuduz olduğu tahakkuk eden bir köpek tarafından ısırılmış ise tedâvîye
yeniden başlanması ihtiyât ve basîretkârlık mukteziyâtındandır.
Pasteur tarafından kuduzun cevher-i müessiri keşfedilmezden mukaddem her sene birçok
2972
Sayı 61
hayâtlar en müdhiş âlâm u ıztırâb içinde sönmekde ve birçok âilelerin büyût-ı meserreti mâtemgâhı
olmakda iken ve mikdâr-ı vefeyât yüzde yirmiden yüzde seksene varırken aşının keşfinden sonra
makâdîr-i mezkûre yüzde 0.40, 0.30, 0.20 ve 0.10 tenezzül etmişdir.
Fransız Hastabakıcıları Mecmûʻası

1926 senesi meclis-i umûmîsince nizâmnâme-i esâsîde icrâ edilen taʻdîlât heyʼet-i vekîlenin
tasdîkine iktirân etmişdir.
***
Eskişehir Hilâl-i Ahmer anbârları önüne bir istasyon yapılması takarrür ederek inşââta başlan-
mışdır.
***
İlk mekteblerdeki fakîr talebeye öğle yemeği verilmesini teʼmînen teşekkül edecek komisyon-
lara Hilâl-i Ahmer merkez ve şuʻbelerinin iştirâki merkez-i umûmîce taht-ı karâra alınmışdır.
***
Hastabakıcı Mektebi heyʼet-i idâresinde inhilâl eden üç aʻzâlık için yapılan intihâbda Ticâret
Odası Reîsi Hüseyin Hüsnü, Doktor Tevfik Salim ve Neşet Ömer Beyler intihâb olunmuşlardır.
***
Ankara'da Hilâl-i Ahmer meʼmûrîni için bir apartman inşâsı takarrür etmişdir.
***
Merkez-i umûmî binâsı için lüzûmu olan arsa mübâyaʻa edilmiş ve planları ihzâra başlanmışdır.
***
Afyonkarahisar maʻden suyunun imtiyâzı istihsâl edilmek üzeredir.
***
2973
Sayı 61
Eskişehir anbârı dâhilindeki değirmenden istifâde sûretiyle anbâr atölyelerinin elektrikle tahrîki
ve anbârın elektrikle tenvîri takarrür etmişdir.
***
Çırağan'da satış komisyonu muʻâmelâtı hitâm bulmuşdur.
***
[12] Son defa vukûʻ bulan hareket-i arzdan harâb olan Kaş ve Finike kazâlarına Hilâl-i Ahmer-
ce teşmîl-i muʻâvenet edilerek merkez-i umûmîden mahallerine on bir bin lira gönderilmişdir.
***
Rusya'dan anavatanına celb edilmeleri takarrür eden Harb-i Umûmî üserâsının masârıf-ı sev-
kiyeleri için merkez-i umûmîden Moskova Büyükelçiliği emrine on bir bin sekiz yüz elli lira irsâl
edilmişdir.
***
İstanbul merkezi şuʻabât teşkîlâtı merkez-i umûmîce kabûl ve tasvîb olunmuşdur.
Dâhiliye Vekâleti'nin Hilâl-i Ahmer'e Teşekkürü

Marmaris ve Köyceğiz kazâları harîkzedegânına Hilâl-i Ahmerce edilen muʻâvenetden dolayı
merkez-i umûmî riyâsetine Dâhiliye Vekâlet-i Celîlesi'nden mevrûd teşekkürnâme sûretini derc edi-
yoruz:
"-Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Riyâset-i Aliyyesi'ne,
12 Temmuz 1926 târîh ve 455/453 numaralı tezkere-i aliyyeleri cevabıdır:
Marmaris ve Köyceğiz kazâları hareketzedegânına muʻâveneten cemʻiyet-i muhteremece tah-
sîs olunan beşer bin lira nakid ile çadırların tevzîʻi sûretiyle de ibrâz buyurulan meâsir-i şefkatden
dolayı takdîm-i teşekkürât ve teʼyîd-i ihtirâmât eylerim, efendim.
2 Ağustos 1926
Dâhiliye Vekîli
M. Cemil"
_______________
Amerika'da Buffalo Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi

Amerika'da Detroit Şehri Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne merbût olarak ahîren teşekkül eden Buffalo
şuʻbesinin beyânnâmesiyle intihâbnâmesini ve Hilâl-i Ahmer Günü'ne âid mektûbunu aşağıya derc
ediyoruz:
2974
Sayı 61
"-Detroit ve Buffalo'da yüzlerce Türk ve müslümân kedd-i yemîn ve ırk-ı cebînleriyle esbâb ve
vüsʻat-ı maʻîşetlerini teʼmîn etmekdedirler.
Buffalo Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi teessüs ederken vatandan uzak başka iklîmlerde yaşayan Ana-
dolu'nun ve diyâr-ı İslâm'ın bu pek sâf, samîmî evlâdlarının öteden beri Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne
gösterdikleri yüksek fedâkârlığı ve hamiyet ve sehâveti bir daha kemâl-i hürmet ve takdîr ile kayde-
diyoruz".
***
"-Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i Umûmî Riyâset-i Aliyyesi'ne,

Efendim,
Öteden beri vatan-ı azîzimizden cüdâ olarak ecnebî memleketlerde âile maʻîşetini teʼmîn etmek
maksadıyla vatan hasretliği çekmekle berâber elimizden geldiği kadar vatanımız dâhilinde bulunan
efkar-ı fukaraya yardımı, bizlere farz olan bu vazîfeyi îfâda kusûr etmemeğe gayret göstermekdeyiz.
Bilhâssa Cihân Harbi'nde ve Kurtuluş [ve] Zafer Muhârebelerinde vazîfe-i vataniyemizi îfâ edemedik
ve fakat bu maksad uğrunda cânlarını fedâ eden şehîd ve gâzî kardeşlerimize her zamân yardım et-
meği düşündük ve bu vazîfeyi birçok vâsıtalar ile îfâda kusûr etmedik. Maʻamâfîh Amerika'da bulun-
duğumuz bu zamânlarda birçok cemʻiyetler teşkîline muvaffak olduk isek de maʻalesef yine inhilâl
ve yine sükût ederek mahrûmiyetlere gark [13] olduk ve en nihâyet cemʻiyetsiz yaşanamayacağını,
sâhibsiz sürü hâlinde her belâdan kurtulunamayacağını ve cemʻiyet hâlinde yaşayanların birçok mâ-
niʻaları atlayarak zaferle netîceye vâsıl olduklarını nazar-ı iʻtibâra aldık. Akl-ı selîmimizin idrâk et-
diği kadar kânûnlar getirmeğe muvaffak olduk. Yalnız temeli sağlam bir cemʻiyet teşkîline muvaffak
olamadık. Kânûnlarımızın gayr-ı muntazamlığından bunlar pâyidâr olamayarak mahvına sebebiyet
verdik. Yine bu defa vicdân azâbı içerisinde yaşamakda iken azm ü sebâtın yapdığı hiçbir kuvvetin
meydâna getiremeyeceğini ve zarardan müteessir olmanın ve kuvve-i maʻneviyemizin kırılmasının
âsârını son ve katʻî bir karâr ile ve biz Türklerin iştirâkiyle bi'l-umûm İslâm ahâlînin aralarında dolaş-
mak ve cemʻiyetsiz yaşamak mahkûm olmak kadar müessir olduğunu ve Hazret-i Peygamber'in emir
buyurduğu hadîs-i şerîfi nazar-ı iʻtibâra alarak İslâmlar arasında müzâkere ve teʻâtî-i efkâr edildikden
sonra Amerika'da belli başlı birkaç cemʻiyetin kânûnları nazar-ı mütâlaʻadan geçirilmiş, en nihâyet
Türkiye Hükûmeti kânûnlarından Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Kânûnu daha muvâfık bulunduğundan
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin sîne-i şefkatine ve bizce istifâdesi lâzım olan kânûndan müstefîd olmak
üzere 16 Haziran 1926 târîhinde Detroit Michigan Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne mürâcaʻat etmek üzere
bir heyʼet-i murahhasa sevk etdik. Detroit merkeziyle aramızda ne gibi irtibât teʼsîs edileceği hakkın-
da fikirlerini aldıkdan sonra müstaʻcel bir ictimâʻ akdederek 20 Haziran 1926 târîhine musâdif Pazar
günü Hilâl-i Ahmer günü olduğu bir günde kuvvetle meydâna getirilmesi için Detroit merkezi riyâ-
setine telgraf keşîde edilerek Detroit merkezi reîsi ve kâtibinin gelmesi behemahâl lüzûmlu olduğu
bildirilmiş ve hemen de ihzârâta başlanılmışdır.
19 Haziran Cumartesi günü gelerek cemʻiyetin resm-i küşâdına Pazar günü ale's-sabâh mübâ-
şeret edilmişdir. Böyle meserretli bir günün hâtıralarını yâd etmek üzere umûm İslâmlara teʻâvün ve
tesânüd ne demek olduğunu îzâh etdik. Amerikan cemʻiyet kulüpleri salonlarından biri sekiz sâʻat
için îcâr edilmiş ve 62 otomobil muʻazzez Türk ve Hilâl-i Ahmer bayraklarıyla tezyîn edilerek Buf-
falo şehrinin sokaklarından geçilerek ictimâʻ mahalline azîmet edilmişdir.
2975
Sayı 61
Bizim için meserretli olan bu günde cemʻiyetin Türkçe, Arabca ve İngilizceden mürekkeb olan
kânûnu umûma kırâat edilerek ekseriyet-i ârâ ile muhterem Hilâl-i Ahmer'in Amerika'ya sevk u iʻzâm
etdiği kânûn 600 hâzırûn ile mübâşeret edilip 315 reʼy ile kabûl edilmiş ve cemʻiyetin resm-i küşâdı
şerefine Elaziz'in Holpink karyesinden Ahmed Efendi bin Reşid ve Dersim vilâyeti Zımık karyeli
Said Ali Efendi [bin] Abbas, Elaziz'in Holpink-i Süflâ karyesinden Arif Efendi bin Süleyman ve kezâ
Elaziz'in Kermili karyesinden Mustafa Efendi bin Bekir Efendiler tarafından kurbânlar kesilerek 30
Temmuz [1]926 târîhinde ilk ictimâʻ-ı umûmî akd ve intihâb yapılmak üzere karâr verildikden sonra
ictimâʻa nihâyet verilmişdir.
Cemʻiyetin resm-i küşâd târîhinden bu târîhe kadar olan bu müddet zarfında cemʻiyetin Det-
roit merkezinden gönderilen dört yüz aded nizâmnâmesi ve düğmeleri tevzîʻ edilerek yegân yegân
kayıdları icrâ edilmiş ve kanâʻat-ı kâmile hâsıl oldukdan sonra 30 Temmuz 1926 târîhinde umûmî
ictimâʻ akdedilerek zîrde isimleri gösterilen zevât [14] intihâb netîcesi olarak vazîfelerine mübâşeret
etmişlerdir.
Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Amerikan Detroit Merkezi Buffalo Şuʻbesi Heyʼet-i
İdâresi
Heyʼet-i İdâre
Reîs-i Evvel Ahmed Efendi bin Reşid Holpink, Elaziz
Muhammed Efendi bin Abdullah Saʻd
Reîs-i Sânî Yemen
el-Cehimî
Kâtib Ali Remzi Efendi bin Abdi İstanbul
Muʻâvin Muhammed Efendi bin Ömer Zalberha Yemen
Sandık Emîni Seyyid Ali Efendi bin Abbas Zımık, Dersim
Muʻâvin Abdullah Efendi bin Osman el-Arıkî Yemen
Dâhiliye Müfettişi Bekir Efendi bin İbrahim Deyşidî Elaziz
Yahya Efendi bin Salih el-Cüheymî
Aʻzâ Yemen
Rayaşebe
Aʻzâ Muhammed Efendi bin Ahmed el-Habeşî Yemen
Aʻzâ Abdullah bin İbrahim el-Marokî Afrika
Aʻzâ Muhammed Efendi bin Osman-ı Taizzî Yemen
Aʻzâ Râhim Efendi bin Süleyman Makedonya, Konya
Aʻzâ Mehmed Efendi Zımık, Dersim
Aʻzâ Hüseyin Efendi bin Abbas Şanik, Elaziz
Aʻzâ Mustafa Efendi bin Bekir Kermili, Elaziz
Aʻzâ Arif Efendi bin Süleyman Holpink, Elaziz
Heyʼet-i Tenvîriye
Reîs Mevlud Efendi bin Hüseyin Holpink, Elaziz
Muʻâvin Muhammed Efendi bin Ahmed el-Marokî Afrika
2976
Sayı 61
Aʻzâ Muhammed Efendi bin Mansub-ı Zebhanî Yemen

Aʻzâ Av. Yusuf Efendi bin es-Somalî Afrika
Aʻzâ Süleyman Efendi bin Tahir İzmir
Banka Meʼmûrları
Hasan Efendi bin Hamîd el-Bertî Yemen Aʻzâ-yı umûmiyeden
Muhammed Efendi bin Ahmed el-Ma-
Afrika Heyʼet-i tenvîriyeden
rokî
Mehmed Efendi bin Ömer Alişan Elaziz Aʻzâ-yı umûmiyeden
Muhammed Efendi bin Abdullah Said
Yemen Reîs-i sânî
el-Cüheymî
Yahya Efendi bin Salih el-Cüheymî Rayaşebe, Yemen Heyʼet-i idâreden
Abdullah Efendi bin Osman el-Arıkî Yemen Heyʼet-i idâreden
Müfettiş-i Hâriciye
Salim Efendi bin Said İstanbul
Abdülhac Efendi bin Mücahid-i Zebhanî Yemen
Ali Kasım Efendi bin Muhammed el-Gazzalî Yemen
Kâid Efendi bin Abduh ed-Davkîm Yemen
Rüşdü Efendi bin Bilâl Perçinç, Elaziz
Evrâk Meʼmûru
Naci Efendi bin Ahmed el-Mevlid Zî-Adîd Yemen
Cemʻiyet Polisi
Kâid Efendi bin Salih el-Baʻdânî Yemen
Amerika'da Hilâl-i Ahmer Günü Addedilen Kurbân Bayramı Nasıl Tesʻîd Edildi?
Beşeriyet-i medeniyenin insânlara bahşetdiği Avrupa'da bilhâssa Amerika'da insâniyetin bir
kitle hâlinde yaşaması cemʻiyetlere vâbestedir. Bizler de Amerika'yı kendimize bir numûne mektebi
addetdiğimizden insâniyet-i müşfikanın bi'l-umûm kürre-i arz üzerinde kabûl etdiği gâyet sevimli
bir kânûnu kendimize rehber addederek Kurbân Bayramı'na tesâdüf eden 20 Haziran 1926 târîhi[ni]
Hilâl-i Ahmer Günü olduğunu kabûl ederek Amerika'da NewYo[r]k vilâyetine mülhak Buffalo şeh-
rinde Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Detroit Merkezi Buffalo Şuʻbesi nâmıyla cemʻiyet teşkîline muvaffak
olduk.
İşte bugün bir Hilâl-i Ahmer Günü'dür. Hilâl-i Ahmer'in sîne-i şefkatine sığınan bir millet günü-
dür. Böyle meserretli bir günde milyonlarca ahâlî ferah u fahûr, neşʼeyâb oldukları günde geride kalan
ve milyonlarca kitleden ayrılan yüzlerce insânlara hizmet etmek ve onların da gözyaşlarını silmeği
2977
Sayı 61
azmeden Hilâl-i Ahmer'imize yardım bizlere de borçdur. Böyle bir günde Hilâl-i Ahmer'imizin [15]
sevindireceği birkaç yetîm yavruya ve birkaç harb gâzîlerine ve şehîd evlâd âilelerine böyle bir günde
yardım etmeyip hangi bir gün yardım edilecekdir? İşte bunu nazar-ı dikkate alan bizler de aynı günün
şerefine olmak üzere âtîde bu gibi kardeşlerimize yardım etmek üzere karâr vererek 62 otomobil ile
sevgili bayraklarımızı câddelerde dalgalandırmak sûretiyle kulüb salonuna gidilmiş, beş yüz küsûr
kişilik olan bu ictimâʻda Hilâl-i Ahmer'in gâyesi hakkında nutuklar îrâd edilerek 315 aʻzâ kaydedil-
dikden sonra Hilâl-i Ahmer şerefine kurbânlar kesilip ictimâʻa nihâyet verilmişdir.
Amerika'da Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi'nin geçen 19 Mayıs'da tertîb etdiği muʻazzam müsâmerede
fedâkârâne bir sûretde ibrâz-ı semâhat eden vatandâşlarımız ile oralarda mütemekkin İslâm ve Türk
muhiblerinin fotoğrafîlerini kıymetdâr hâtıra olarak derc ediyoruz.
Les photos suivant représentent les membres du comité organisateur de la représentation de gala donnée à
Detroit, E.U.A. le 29 mai dernier, au profit du Croissant-Rouge Turc
Heyʼet-i şerefiyeden bir grup
Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi Faʻâliyeti

Amerika'da Detroit şehrinde East-Lafayette’de Ahmed, Mehmed ve Afganlı Ankuk Efendilerin
müştereken idâre etdikleri gazinoda Mayıs'ın dokuzuncu günü muʻazzam bir müsâmere tertîb edil-
mişdir.
Sekiz Mayıs sabâhı, heyʼet-i tertîbiye Türk ve müslümân semt ve mahallelerini dolaşarak Hilâl-i
Ahmer Cemʻiyeti menfaʻatine Mayıs'ın dokuzuncu günü bir müsâmere tertîb edildiğini ve yevm-i
mezkûrun Hilâl-i Ahmer Günü olarak tesʻîd kılınacağını iʻlân etmiş ve aynı gün Detroit'den otuz beş
mil buʻd mesâfede Pontiac [16] şehri de heyʼet-i mezkûre tarafından sûret-i mahsûsada ziyâret edile-
rek burada mütemekkin vatandâşlarımız da işbu müsâmereye daʻvet olunmuşlardır.
2978
Sayı 61
Mayıs'ın dokuzuncu günü müsâmere mahalline fevcâ fevc vürûd eden medʻuvvîni Detroit
Hilâl-i Ahmer Reîs-i muhteremi Resul Derviş Bey istikbâl ederek arz-ı şükrân etmişdir.
Hizmetleri sebk eden küçük hanımlar grubu
Resul Derviş, hâzırûna merkezin vazʻiyet-i mâliyesini îzâh etdikden sonra Hilâl-i Ahmer'e
muʻâvenetin şahsa, vatana, millete ve dîn ve insâniyete hizmet olduğu meâlinde îrâd eylediği nutku
pek çok alkışlara mazhar olmuşdur.
Mûmâileyhimden sonra Erzurum'un Kiğı kazâsından Arif Bey kerîmesi Memi Hanım İngiliz-
ce söylediği nutukda Amerika'da ve bilhâssa Detroit'de çalışan Türklerin ve Türk câmiʻasına dâhil
bulunanların [17] fedâkârlığı bir lisân-ı takdîr ile yâd edilmiş ve Türk ve Amerika bayraklarında
bir müşâbehet gördüğünü ve Cemâhîr-i Müttehide'nin çalışanları dâimâ sevdiğini ve onlara dâimâ
rehberlik etdiğini ve Amerika'nın mefkûre-i insâniyeti dâimâ iʻlâ arzusunda bulunduğunu bir tarz-ı
belîğânede tasvîr etdikden sonra sözlerine nihâyet vermiş ve hâzırûn tarafından fevkalâde alkışlan-
mışdır.
2979
Sayı 61
Hilâl-i Ahmer hakkında nutuk îrâd eden Arif Bey kerîmesi Memi Hanım
Memi Hanım bizzât kendi eliyle işlediği gâyet nefîs bir köşe yasdığını müzâyedeye vazʻ
edilmek →
2980
Sayı 61
Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede Hilâl-i Ahmer'e aʻzâ kaydını teşvîk ve

bulunan Kiğı kazâsından Hasan Efendi bin birçok ictimâʻlarda rozet tevzîʻ eden Melek
Mustafa Efendi Abdülehad Davud Hanım
Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede

bulunan Elaziz vilâyetinden Mustafa bulunan İnebolulu Şakir Efendi bin
Efendi Mustafa Efendi
2981
Sayı 61
[19] Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede

mühimmede bulunan Kiğı kazâsından bulunan Dersimli Mehmed Efendi bin
Muhyiddin Efendi bin Mustafa Efendi Süleyman Efendi
Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede Hilâl-i Ahmer'e teberruʻât-ı mühimmede

bulunan Elaziz vilâyetinden Fettah Efendi bulunan Palulu Ali Efendi bin Hüseyin
bin Zülfikar Efendi Efendi
[20] üzere Hilâl-i Ahmer'e teberruʻ etmişdir.
2982
Sayı 61
Memi Hanım'ı müteʻâkib müessis-i aʻzâdan Ömer Efendi ve daha birçok zevâtın nutukları is-
timâʻ edilmişdir. Bilhâssa İstanbul Çamlıca Sultânîsi'nden meʼzûn Melek Abdülehad Hanım'ın Hilâl-i
Ahmer'in istihdâf etdiği gâyenin ulviyetini tasvîr eden gâyet müessir ve samîmî hitâbesi çok alkış-
lanmışdır.
Nısfü'l-leyle kadar devâm eden bu müsâmereden medʻuvvîn iʻtâ-yı iʻânede yekdiğeriyle
müsâbaka edercesine fevkalâde fedâkârlık göstermişdir.
30 Mayıs'da Şikago'da ve 4 Temmuz'da Milwaukee-Wisconsin'de derc olunan iʻânât dahi mü-
him yekûnlara bâliğ olmuşdur.
Mecmûʻanın mahdûd sahîfelerinde daha fazla tafsîlât veremediğimizden dolayı müteessifiz.
Ekserîsi tünel hafriyâtında müstahdem bulunan bu vatandâşların ne büyük mihnet ü meşakkatle maʻî-
şetlerini teʼmîn etdiklerini düşündüğümüz zamân gösterdikleri fedâkârlığı cidden muhayyirü'l-ukûl
buluyoruz.
Vatandan cüdâ bu yüksek kalbli insânları takdîsât-ı vicdaniye ile tezkâr ederken Reîs Derviş
Resul Bey'e, heyʼet-i tertîbiyeye ve müteberriʻîn-i kirâma en hâr, en samîmî teşekkürâtımızı takdîme
müsâraʻat eyleriz.
Merâkiz ve Şuʻabât Hulâsa-i Hesâbiyeleri
İstanbul Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Vâridât-ı muhtelife 4.364,50
Müsâmere hâsılâtı 7.007,25
Borçka şuʻbesinin irsâlâtı 10.000
963.515,75
Teʼdiyât
Merkez-i umûmîye irsâlât -
Muʻâvenât-ı muhtelife 134.659,50
Masârıf-ı idâre 186.963,50
Çiçek Günü masrafı 36.400,25
Yekûn 358.023,25
2983
Sayı 61
Beyoğlu Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
606.641,50
Teʼdiyât
Yekûn 396.950,25
[21] Hüseyinabad (Alaca) Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Ağustos [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât -
Pul ve Çiçek Günü hâsılâtı 3.538
36.248
Teʼdiyât
Muʻâvenât-ı muhtelife -
Yekûn 36.248
Karaisalı Şuʻbesi'nin 1 Şubat [1]340 [1924] târîhinden 1 Ağustos [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât -
Kurbân derileri 22.550
87.370
2984
Sayı 61
Teʼdiyât
Adana merkezine irsâlât 78.315
Yekûn 83.215
Altıntaş Şuʻbesi'nin 29 Teşrîn-i Evvel [1]339 [Ekim 1923] târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât -
17.005
Teʼdiyât
Yekûn 5.091
Beyanabad Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
10.600
Teʼdiyât
Yekûn 5.213
[22] İznik Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât 50
4.642,75
2985
Sayı 61
Teʼdiyât
Kocaeli merkezine irsâlât 2.200
Yekûn 2.303
Foça-i Cedîd Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]341 [1925] târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Vâridât-ı muhtelife 82,50
31.200
Teʼdiyât
Yekûn 85.367
Aksaray Merkezi'nin 1 Haziran [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan âidât 5.060
7.960
Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 20 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât ve âidât 780
15.990
Teʼdiyât
Merkez-i umûmîye irsâlât 200
Yekûn 10.207
2986
Sayı 61
[23] Sivas Merkezi'nin 1 Temmuz [1]341 [1925] târîhinden 30 Kânûn-ı Evvel [1]341 [Ekim
1925] târîhine kadar
Makbûzât
21.503
Sivas Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Zara şuʻbesinden Çiçek Günü hâsılâtı 3.795
51.135
Teʼdiyât
Yekûn 29.485
Araç Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 10 Haziran [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Kurbân deresi hâsılâtı 2.181
4.560
Teʼdiyât
Yekûn 2.379
Kuyucak Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
12.606
2987
Sayı 61
Teʼdiyât
Yekûn 5.091
[24] Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]341 [Aralık 1925] târîhine kadar
Makbûzât
105.210
Teʼdiyât
Yekûn 119.343
Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî 1926 târîhinden 31 Mart [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
5.625
Teʼdiyât
Yekûn 13.120
Çarşamba Şuʻbesi'nin 28 Mart [1]340 [1924] târîhinden 31 Mayıs [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
[Vâridât-ı muhtelife] 83
43.377
Teʼdiyât
Yekûn 43.294
2988
Sayı 61
Gaziayıntab Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
Makbûzât
98.850
Teʼdiyât
Yekûn 65.723
Mardin Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Heyʼet-i sâbıkadan devralınan 73.900
102.628
Teʼdiyât
Yekûn 105.888
_______________
[25] Hastabakıcı Mektebi'ne Kabûl Şerâiti

Memleketimizin mesleğin îcâb etdiği maʻlûmât ve tecrübe-i ameliye ile mücehhez hakîkî has-
tabakıcılara ihtiyâcı pek şedîddir. Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i Umûmîsi, yüksek bir
fikr-i insânî ile bu maksadın teʼmîni için İstanbul'da Aksaray'da Haseki Câddesi'nde bir "Hastabakıcı
Mektebi ve Yurdu" teʼsîs etmişdir. Bu azîz mesleğe intisâb edenler hem memleketin en muhtâc ol-
duğu sâhada fâideli ve şefkatle memlû bir hizmetde bulunmuş hem de ihtiyâcın vüsʻatine nazaran
kendilerine hayâtlarını nâmûslu ve hayırlı bir saʻy ile kazanmak gibi şerefli bir istikbâl teʼmîn etmiş
olurlar. Memleketin her tarafındaki hastahânelerden maʻlûmâtlı hastabakıcılar isteniliyor. Mektebi
ikmâl eden hastabakıcı hemşîre hanımlar iʻâşe ve ibâtelerinden mâʻadâ şehrî en az dört bin kuruş bir
para alacaklardır. Mektebe mülhak yurd bu hanımların âtîleriyle meşgûl olacak ve bunları hizmetleri
müddetince kendi mâlı addedecekdir.
Mektebin kabûl şerâiti ber-vech-i âtîdir:
1-Türkiye Cumhûriyeti tebaʻasından olmak
2-Yaşı on sekizden küçük ve otuzdan büyük olmamak
2989
Sayı 61
3-İlk tahsîl şehâdetnâmesini hâiz olmak veya o derece tahsîl görmüş bulunmak. (Şehâdetnâme-
si olmayan imtihâna tâbiʻ tutulacakdır.)
4-Sıhhati tâm olmak. (Sıhhî muʻâyene yapılacakdır.)
5-Müteehhil olmamak. Evvelce evlenmiş ve dul kalmış ise çocuğu bulunmamak
6-Mektebin taʻlîmâtına riʻâyeti ve tahsîli terk etdiği hâlde terk târîhine kadar ihtiyâr olunan
masârıfın tazmînini tahrîren taʻahhüd etmek
Bu sene elli tâlibe alınacakdır. Mürâcaʻat edenlerin adedi fazla olursa müsâbaka imtihânı yapı-
lacakdır. Orta tahsîl görmüş olanlar mürâcaʻat fazla olsa da tercîhen ve imtihânsız kabûl olunacakdır.
Kayıd muʻâmelesi Eylül nihâyetine kadardır. Tâlibelerin bütün tahsîl müddetince iʻâşe ve ilbâsları
mekteb tarafından teʼmîn edildiği gibi münâsib mikdâr harclık da verilir.
_______________
Pul Resmi Müsâbakası

Hilâl-i Ahmer şefkat ve hâtıra pullarına konulmak üzere şerâit-i âtiye dâiresinde ikrâmiyeli
müsâbaka açılmışdır.
1-Resimler, Hilâl-i Ahmer şefkatinden ve cemʻiyetin mesbûk hidemâtı hâtırasından mülhem
olacakdır.
2-Resimler, bakır levha ve tipografiye kâbil-i nakil bir sûretde yapılacakdır.
3-Müsâbakaya iştirâk eden her zât birisi şefkat ve muʻâveneti temsîl etmek ve diğeri Hilâl-i
Ahmer hidemâtını tahattur etdirmek üzere iki resim yapacakdır.
4-Resimler müsâbakanın târîh-i iʻlânından kırk gün zarfında Ankara'da Hilâl-i Ahmer Merkez-i
Umûmîsi'ne teslîm olunacakdır.
5-Heyʼet-i idâre tarafından yapılacak intihâbda birinci zâta iki resmi mukâbili 500, ikinciye 300
lira ikrâmiye iʻtâ edilecekdir.
6-Müsâbakaya iştirâk edip resimleri ikinciden sonra intihâb edilen zevâtın arzu etdikleri takdîr-
de resimleri muʻayyen bir bedel mukâbilinde satın alınabilir.
_______________
Beyoğlu Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi

Beyoğlu Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi Kongresi, Eylül'ün on ikinci günü Doktor Hekîmbaşı[26]zâde
Muhyiddin Bey'in taht-ı riyâsetinde akd-i ictimâʻ etmişdir.
Celse küşâd edildikden sonra kongre riyâsetine ekseriyet-i ârâ ile Abdullah Münir, kitâbete
Muhâmî Salahaddin Emin Beyler intihâb olunmuşlardır.
Baʻdehû büdce tedkîk ve bazı taʻdîlâtla kabûl edilmiş ve vâridâtın yüzde yirmi sarfıyla büdce-
ye mevzûʻ taʻahhüdât ve tahsîlâtın teʼmîni imkân hâricinde görülerek sarfiyâtın yüzde otuza iblâğı
karârgîr olmuşdur.
_______________
2990
Sayı 61
Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi Süt Damlası Müessesesi Temmuz 1926 İstatistiği
Çocuk 3.000
Fosfatin, beheri üç yüz gramdan 650
Muʻâyene edilen çocuklar 7601
Her gün süt verilen çocuğun adedi 102
Tedâvî 490
Ziyâretçi hastabakıcılığı 30
_______________
Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri

Temmuz'da Adana Dispanseri'ne mürâcaʻat eden 1.280 hastanın muʻâyeneleri icrâ ve muʻâ-
leceleri meccânen iʻtâ edilmişdir. Bundan mâʻadâ 86 kişi hastahâneye sevk ve 150 hastanın reçete
bedelleri teʼdiye olunmuşdur.
Ağustos zarfında 1.462 hastanın dispanserde tedâvîsi icrâ ve muʻâleceleri iʻtâ kılınmış ve 61
hasta belediye hastahânesine sevk edilmişdir.
_______________
İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti

1 numaralı İkiçeşmelik Dispanseri'nin Ağustos 1926 istatistiği
Esâmî-i Emrâz Aded
Malarya, hâd ve müzmin 380
Nezle-i kasabât-ı hâdde 90
Grip 55
Koma 1
Suçiçeği 1
Kalb hastalıkları 85
Edrân-ı riʼe 70
Sâir aʻzâ veremi 30
Cild hastalıkları 30
742
1 Görülen hastalıklar: 500 ishâl, bağırsak ve miʻde ufuneti; 60 egzama: sû-i tegaddî netîcesi; 1 sifiliz, 55 solucan
hastalıkları, 60 kemik yâhûd İngiliz hastalığı, 15 ciğer veremi 10/B, 15 kemik veremi, 9 malarya, 30 scrofuleux ve
muhtelif göz hastalıkları, 10 fıtık, 10 kulak zârı iltihâbı.
2991
Sayı 61
Tenya ve dîdân-ı emʻâ 30

Resye, hâd ve müzmine 130
Asabî hastalıklar 100
Boğmaca öksürüğü 15
Humre-i vechiye 2
Hurkatü'l-bevl 3
İltihâb-ı kasabât-ı müzmine ve intifâh-ı riʼe 55
Böbrek hastalıkları 60
Miʻde ve emʻâ hastalıkları 150
1.287
Hâricî 482
Nisâî 242
Üzniye 93
Ayniye 78
Yekûn 2.182
[27] Karşıyaka Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Ağustos ayı sıhhî istatistik ced-
velidir.
1926 Ağustos Ayı Zarfında
Esâmî-i Emrâz Mürâcaʻat Eden Marzâ Yekûn
Çocuk Kadın Erkek
Belsoğukluğu 1 7 5 13
Çiçek - - - -
Dizanteri 4 3 4 11
Zâtü'l-cenb maʻa-insıbâb - 2 2 4
Zâtürriʼe - - 1 1
Resye - 9 8 17
Sâir aʻzâ veremi 1 3 - 4
Sıtma 34 31 17 82
Asabî ve aklî hastalıklar 1 24 - 25
Frengi - - - -
Kabakulak - - - -
2992
Sayı 61
Kara hummâ - - - -
Kulak hastalıkları 4 2 2 8
Kızamık - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 165 348 140 635
_______________
3 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi, Torbalı 1926 senesi Ağustos ayı hastagân istatistik
cedveli
Emrâz Aded
Dahâmesiz sıtma 24
Humre -
Yekûn 474
Etfâl 139
İnâs 123
Zükûr 212
Yekûn 474
_______________
2993
Sayı 61
Hilâl-i Ahmer Edebiyâtı
Şehîdlerin eytâmına yardım edelim kardeşler!

Babaları, kardeşleri koşup harbe yetişmişler
Vatanı tahlîs uğrunda harblerde şehîd düşmüşler
Eytâmına yardım bekler her an bizden o şehîdler
Bir cemʻiyet ki, teşekkül etmiş kırmızı bir hilâl ile

Muhtâcîni tehvîn için derc edilen emvâl ile
[28] Yedirmeğe, giydirmeğe dâim mâl-ı helâl ile
Hilâl-i Ahmer vâsıtadır emr-i hayra gelin verin

Her ne gönülden koparsa muhabbetle hemen verin
Dîne hizmet isterseniz eytâmı şefkatle görün
İki cihânda meʼcûr şehîd rûhu sevindiren

Öz kardeşdir yetîmlere mâlın zekâtını veren
Hilâl-i Ahmer değil midir muhtâcîni tehvîn eden
Şehîdlerin terk etdiği yetîmlere imdâd etmek

Bize borçdur itʻâm ile, ilbâs ile sevindirmek
İnsâniyete yakışır mı avuç açıp dilendirmek
Şehîdlerin mertebesi pek yüksekdir Hak yanında

Eytâmına yardım eden yer bulur Allah katında
Vicdân azâbı çeker mi sehî insân hayâtında?
Ricâ eder Besim sizden yetîmleri unutmayın

Unutmayın muhtâcîni tasaddukdan çekinmeyin
Yetîmlere iʻânede sakın teseyyüb etmeyin
Ankara, 21 Temmuz [1]341 [1925]
Mâliye Vekâleti ve Posta Telgraf

Müdüriyet-i Umûmiyesi Tabîbi
Besim Mehmed
2994
Sayı 61
SALÎB-İ AHMERLER HAVÂDİSİ

Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri Heyʼet-i İttihâdiyesi
Heyʼet-i İttihâdiye Müdür-i Umûmîsi Mösyö Claude Hill, İrlanda denizinde Man Adası Vâlîli-
ği'ne taʻyîn edilmesine mebnî müdür-i umûmîlikden istiʻfâ etmişdir.
Sir Claude Hill'e heyʼet-i ittihâdiye karârıyla fahrî müdür-i umûmî unvânı tevcîh edilmişdir.
Bir müdür-i umûmî intihâb edilinceye kadar Amerika Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti Reîs-i Sânîsi Mîralây
Bicnel?, îfâ-yı vekâlet edecekdir.
***
Heyʼet-i İttihâdiye'nin 1 Temmuz 1926'dan Kânûn-ı Evvel gâyesine kadar altı aylık masârıfât
büdcesi 140.000 dolara bâliğ olmakdadır.
1927 senesi masârıf büdcesi için Mâliye Komisyonu 280.000 dolar teklîf etmişdir.
Amerika
Amerika Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti teşkîlâtının ıslâh ve taʻdîl edildiği 1905 târîhinden iʻtibâren
îfâ etdiği muʻâvenetlerden en ehemmiyetlilerini aşağıya derc ediyoruz.
1905 senesinde beş yüz nüfûsun telef ve 2.000 kişinin melceʼ ve meskenden mahrûm olduğu
San Francisco harîk-ı kebirinde Amerika Salîb-i Ahmeri nakden üç milyon dolar maʻâvenetde bulun-
muşdur.
1918 senesinde icrâ-yı hükm eden grip salgınında hastalara 2.000.000 dolar teberruʻ etmişdir.
1921 senesi Temmuz'unda Pueblo nehrinin [29] feyezânıyla aynı isimdeki şehrin sular altında
kalmasından telefon, telgraf muhâberâtının ve şimendifer münâkalâtının münkatıʻ olması üzerine
mahallî Salîb-i Ahmer şuʻbesi hemen faʻâliyete geçerek ilk imdâd ve muʻâvenet mevkiʻleri teʼsîs
ve beş yüzden fazla mültecîyi kendi kantinlerinde itʻâm etmiş ve ertesi gün Salîb-i Ahmer Merkez-i
Umûmîsi elli bin dolar göndermişdir. Bilâhare Colorado Hükûmeti'nin talebi üzerine imdâd ve muʻ-
venât teşkîlâtını tamâmen derʻuhde eden Salîb-i Ahmer, 500.000 dolar iʻâne cemʻ etmeğe muvaffak
olmuşdur.
1922 senesinde Rio Grande nehri vâdîsinde vukûʻa gelen feyezândan dolayı mahsûlât mahv
olmuş ve bin âile melceʼsiz kalmışdır. Burada da Salîb-i Ahmer, felâketzedegânın ihtiyâcâtını tehvîn
etmişdir.
1924 senesinde Ohio eyâletinin kısm-ı şimâlîsini tahrîb eden kasırgada 78 kişi telef ve 1.000'den
fazla insân mecrûh ve 1.500 hâne harâb olmuş ve mâddî zâyiʻât 6.500.000 dolardan fazla tahmîn edil-
mişdir.
Vâlînin riyâset etdiği muʻâvenet komitesinden vukûʻ bulan taleb üzerine Salîb-i Ahmer Cemʻi-
yeti 2.800 âileyi teşkîl eden 10.000'den fazla felâketzedelere bir milyon dolar iʻâne tevzîʻ etmişdir.
1925 senesinde İllinois, Missouri ve İndiana Hükûmetleri dâhilinde 400 kilometreden fazla bir
sâhayı tahrîb eden şiddetli bir kasırgada 800 nüfûs telef ve 3.000'den fazla insân mecrûh olmuş ve
24.000 kişi melceʼsiz kalmışdır.
2995
Sayı 61
Salîb-i Ahmer bu mesâibzedegân için de 3.000.000 dolar sarf etmişdir.

Zikretdiğimiz âfât ve mesâibden mâʻadâ ikinci derecede hâiz-i ehemmiyet olan kasırgalarla
maʻâdin iştiʻâlâtı ve harîkler için yapılan muʻâvenetler bu erkâma dâhil değildir.
1922 senesinde zuhûr eden 66 âfet ve felâkete 1.441.000 dolar ve 1923 senesinde 39 felâkete
400.000 dolar ve 1924 senesinde 62 felâkete 737.000 dolar ve 1925 senesinde vukûʻ bulan âfet için
3.500.000 dolar iʻâne Salîb-i Ahmer tarafından tevzîʻ edilmişdir.
***
Neşrolunan son raporlara nazaran Cemâhîr-i Müttefika-i Amerika'nın ihtiyât hastabakıcı mek-
tebinin el-yevm 42.876 aʻzâsı vardır. Bunlar emrâz-ı müstevliye, âfât ve mesâib-i umûmiye zuhûrun-
da ve ahvâl-i istisnâiyede muʻâvenetle de mükellefdir.
Amerika hastabakıcıları aynı zamânda ordu, bahriye ve sıhhiye-i umûmiyenin ihtiyât hastaba-
kıcısı heyʼetini teşkîl ederler.
***
Harb-i Umûmî'ye iştirâk eden efrâda muʻâvenetle meşgûl olan 2.591 Amerika Salîb-i Ahmer
şuʻabâtı 1923 senesinde efrâd-ı mezkûre için 2.237.000 dolar sarf etmişdir.
Bu şuʻbeler ayrıca efrâdın devâir-i hükûmet nezdindeki mutâlebâtını taʻkîb ve hastahâneye ka-
bûllerini teshîl ve husûsât-ı zâtiyelerine yardım etmekdedir.
***
Amerika Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri ikinci konferansda Cemâhîr-i Müttefika Salîb-i Ahmer
İstihbârât ve Kayd-ı Aʻzâ Şuʻbesi Müdürü Mister Douglas tarafından îrâd edilen nutukda iʻlânât ve
yeniden aʻzâ kaydı usûl ve kavâʻidine temâs eden kısmında [30] mühim ve câlib-i nazar-ı dikkat bazı
telkînât ve beyânâta tesâdüf olunmakdadır.
Amerika Salîb-i Ahmeri'nin her sene Teşrîn-i Sânî'de yapdığı Aʻzâ Kaydı Seferberliği Teş-
kîlâtı'na Kânûn-ı Sânî'de başlandığı için istihzârâtın uzun sürmesinde ve aʻzâ kaydı mücâdelesi târîhi-
nin senenin ne pek sıcak ve ne de soğuk olmayacak bir zamâna tesâdüf etdirilmesindeki ehemmiyeti
îzâh etmişdir.
Yeniden aʻzâ kaydında yapılacak şey evvel emirde bir müdür taʻyîn ve baʻdehû tekmîl merâkiz
ve şuʻabâtı elde edecek vâsıtayı tedkîk etmekdir.
Aʻzâ Kaydı Seferberliği merâkiz ve şuʻabâta tevdîʻ edilmesini ve şuʻbe bulunmayan şehir ve
kasabalarda bir Salîb-i Ahmer Komitesi teşkîl edilerek vezâifine âid taʻlîmâtın merkez-i umûmîden
iʻtâsını Mister Douglas müdebbirâne bir hareket olarak tavsiye etmekdedir.
Mûmâileyh, merkez-i umûmîden büyük şehirlere iʻzâm kılınacak bir murahhasın o şehirdeki
merkezle baʻde'l-müzâkere en münâsib Seferberlik Teşkîlâtı'nı ihzâr etmesine tarafdâr görünüyor.
Mister Douglas bu teşkîlât hakkında en müfîd sistem olmak üzere şu sözleri ilâve ediyor:
2996
Sayı 61
"-İlk kâʻide memleketde her âileyi ziyâret ederek Salîb-i Ahmer'e aʻzâ kaydetdirmeğe ve aʻzâ
âidâtını istihsâle muvaffak olacak bir kimseyi meʼmûr etmekdir. Umûmiyet üzere bu husûsda en ziyâ-
de kadınlar evsâf-ı lâzımeyi hâizdirler.
Her hâneyi ziyârete kâfi meʼmûr istihdâmı gayr-ı mümkin olan büyük merkezlere kâbil-i tatbîk
olacak ikinci kâʻide ise ticârethâne ve bürolarla teʼsîs-i münâsebât etdikden sonra erkek ve kadın
tekmîl meʼmûrîn ve müstahdemîni Salîb-i Ahmer'e aʻzâ kaydetmek ve aʻzâ âidâtını tahsîle müstah-
demînden birinin meʼmûr edilmesini şeflerinden ricâ ve iltimâs eylemekden ibâretdir. Yeniden aʻzâ
kaydolunanların esâmîsi ile toplanan âidât bilâhare o büro ve ticârethâne tarafından Salîb-i Ahmer
Merkezi'ne gönderilecekdir".
Teşkîlâta meʼmûr olan idâre, her komite için lâzım olacak propaganda vesâitini irsâle mecbûrdur.
Bu vesâit ise evvelâ Aʻzâ Kaydı Seferberliği'nin iʻlân ve küşâdında bir-iki hafta mukaddem
mağaza camekânlarına, şimendifer istasyonlarına, posta şuʻbelerine ve münâsib mahallere taʻlîk olu-
nacak iʻlânları; sâniyen halkı aʻzâ kaydına teşvîk edecek diyapozitif câmlar, Salîb-i Ahmer icrâât ve
mesâʻîsi hakkında maʻlûmât ve îzâhâtı hâvî risâleler (Amerika'da dört milyon kadar tevzîʻ edilir.) ve
aynı zamânda Salîb-i Ahmer reîsi bulunan reîsicumhûrun halkı Salîb-i Ahmer'e aʻzâ kaydolunmağa
ve muʻâvenete teşvîk eden hitâbesidir.
Bir de Aʻzâ Kaydı Seferberliği'nin küşâdına tekaddüm eden ve "Salîb-i Ahmer Pazar Günü"
nâmı verilen günde propaganda için kilise râhiblerinden de istifâde olunmakdadır.
***
Amerika Salîb-i Ahmeri, Meksika'da vukûʻ bulan feyezânlardan mutazarrır olanların ihtiyâcâtı-
na sarf edilmek üzere 5.000 ve Bulgar muhâcirleri için de ayrıca 5.000 dolar teberruʻ etmişdir.
Venezuela
Venezuela Salîb-i Ahmeri, Bulgar muhâcirlerinin ihtiyâcâtına sarf edilmek üzere 2.000 frank
göndermişdir.
[31] İsviçre
İsviçre Salîb-i Ahmeri'nin sulh zamânına âid vezâifi meyânında kâbil-i nakil ve sirâyet emrâza
karşı tertîb etdiği propaganda mühim bir mevkiʻ işgâl eder. İsviçre'de bu maksad-ı sıhhîyi taʻkîb eden
birçok cemʻiyetler olup İsviçre Salîb-i Ahmer Kitâbet-i Umûmiyesi bu cemʻiyetlerin birçok komite-
lerinde mensûb olduğu cemʻiyeti temsîl eder.
İsviçre Salîb-i Ahmeri bu cemʻiyetlerin de iştirâkiyle birçok konferanslar tertîb etmişdir. 1925
senesi zarfında Salîb-i Ahmer'in diyapozitif câmları koleksiyonundan istifâde edilerek âtîdeki konfe-
ranslar verilmişdir:
Aded
İlk imdâd ve muʻâvenete dâir konferans 22 defa
Ayak hıfzıssıhhasına dâir konferans 9 defa
2997
Sayı 61
Boyun urlarına dâir konferans (2 seri) 13 defa

Kanser hakkında konferans (2 seri) 13 defa
Verem hakkında konferans (3 seri) 15 defa
Dişler hakkında konferans 14 defa
Yeni doğan çocuklar hakkında konferans 24 defa
Çocuklarda intânî hastalıklar hakkında konferans 16 defa
Kâhillerde intânî hastalıklar hakkında konferans 14 defa
Raşitizm hakkında konferans 5 defa
Çiçek hastalığı hakkında konferans 10 defa
İrsiyet hakkında konferans 2 defa
Gebelik hakkında konferans 3 defa
Rusya'ya gönderilen hastahânelere dâir konferans 7 defa
Salîb-i Ahmerlerin harb ve sulh zamânlarındaki faʻâliyetine dâir konferans 3 defa
Ayyâşlık hakkında konferans 1 defa
Kolombiya
Kolombiya Salîb-i Ahmer Reîsi müessisîninden Doktor Hipolido Machada?, Mayıs'ın on altın-
cı günü vefât etmişdir.
Doktor Machada'nın vefâtı Tıb Akademisi, Eczâcılar Cemʻiyeti ile memleketin bi'l-cümle ilmî
ve insânî müessesât ve cemʻiyâtı için hakîkî bir ziyâʻdır.
Doktor Machada yerine riyâsete maʻlûmât-ı vesîʻa-i ilmiyesiyle şöhret-şiʻâr Doktor Calderon
intihâb olunmuşdur.
Panama
Amerika Salîb-i Ahmerler İttihâdı birinci konferansının ilk ictimâʻ târîhi olan 1923 senesinden
iʻtibâren Panama Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti çocuk vefeyâtının önüne geçmek maksadıyla faʻâl bir
mücâdeleye girişmişdir.
El-yevm bu mücâdele ile meşgûl on beş ziyâretçi hastabakıcı her sene Salîb-i Ahmer serî-
riyâtında 9.000 kadar çocuğun tedâvîsine hasr-ı himmet etmekde ve çocukların gıdâ ve muʻâlecâtı
meccânen iʻtâ olunmakdadır.
Bu serîriyâtın küşâdından beri vefeyât-ı etfâl 1.000'de 237'den 138'[e] tenezzül etmişdir.
1920 târîhinde teʼsîs olunan Çocuk Yurdu da mesʻûd netîceler vermişdir. Burada mevcûd 120
çocuk sanʻat tahsîli için bir dârüleytâma naklolunacaklardır.
Panama Salîb-i Ahmeri diğer cihetden muʻâvenetini teşmîl etdiği veremlilerin yemek ve muʻâ-
lecâtını da teʼmîn etmişdir.
Bunlardan mâʻadâ, muhtelif tâbiʻiyet ve milliyete mensûb yüz kadar miskînin tedâvî edildiği
Paulo-Luco? Miskînhânesi'ne Panama Salîb-i Ahmeri îfâ-yı muʻâvenet etmekdedir.
2998
Sayı 61
Panama Salîb-i Ahmeri'nin Muʻâvenet-i İctimâʻiye Şuʻbesi müstahıkk-ı muʻâvenet bulduğu

fakîr âilelere yardım ve müddet-i mahbûsiyetini ikmâl eden kadın ve erkeklere iş teʼmîn eder ve on-
ların maʻneviyâtını yükseltir.
[32] Çekoslovakya
Geçen yaz Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri'nin yedi şuʻbesi tarafından müştereken teʼsîs olunan
taʻtîl kolonisine erkek ve kız olmak üzere 60 çocuk kabûl edilmiş ve çocuklar güzel bir meşcerede altı
hafta kalmışlardır. İki muʻallim, bir tabîb ve iki hastabakıcının nezâretine tevdîʻ edilen bu çocukların
taʻlîm ve terbiyeleri, sıhhatleri, gıdâları bir iʻtinâ-yı mahsûs ile taʻkîb edilmişdir.
Her çocuk koloniye kabûl edilmezden evvel bir muʻâyene-i tıbbiyeye tâbiʻ bulundurulmuş ve
herhangi bir hastalık aʻrâzı gösteren etfâl ise derhâl arkadâşlarından tecrîd olunarak berây-ı tedâvî
muvakkat hastahâneye nakli usûl ittihâz kılınmışdır.
Çocukların her hafta icrâ edilen muʻâyenelerinde sıklet-i bedeniyelerinin pek mahsûs bir de-
recede tezâyüd etdiği ve altı hafta zarfında erkek çocuklarda asgarî bir kilo ve kızlarda 800 gram ve
erkek çocuklarda aʻzamî beş kilo 900 gram ve kızlarda 6 kilo bir terakkî müşâhede edilmişdir.
Taʻtîlin hitâmında çocukların ahvâl-i umûmiyelerinde şâyân-ı memnûniyet mühim bir salâh
görüldüğünü ve fakrü'd-dem ile boyun bezlerinin gâib olduğunu tabîb beyân etmişdir.
Taʻtîl kolonisinde usûl ve kavâʻid-i mevzûʻanın hüsn-i cereyânını teʼmînen bizzât çocuklar
tarafından müntehab çocuk şef ve müfettişlerle etfâlin fikr-i teşebbüs, muʻâvenet-i mütekâbile ve
serbestî harekâtından istifâde edilmişdir.
Müdür-i Mesʼûl: Arif Süleyman
[33] Hilâl-i Ahmer'e aʻzâ kaydolan her vatandâş

gerek şahsı ve gerek vatanı için en mühim bir
vazîfeyi îfâ etmiş olur.
2999
Sayı 61
3000
Sayı 61
3001
Sayı 61
3002
Sayı 61
3003
Sayı 61
5.000 Bilet Üzerine Müretteb

Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Piyangosu
Çekileceği Gün: Pazar, 31 Teşrîn-i Evvel 1926
1.100 numaraya 500 numaraya

1 liradan 150 liraya kadar muhtelif kıy-
metde Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi maʻmûlâtı Mütenevviʻ, zarîf hediyeler ‫؞؞؞؞‬
çıkacakdır. çıkacakdır.
3004
Sayı 61

Müstahzarâtı
izâle eder.
muhâfaza eder.
_______________

Ekrem Necib

_______________
3005
Sayı 61

_______________
Evliyâzâde
Mehmed Nureddin
3006
TÜRKİYE
62
Altıncı Sene 8 Rebîʻulâhir sene 1345 / 15 Teşrîn-i Evvel 1926 Numara 62
TÜRKİYE
8 Rebîʻulâhir sene 1345 / 15 Teşrîn-i Evvel 1926
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Octobre 1926
İstanbul
1926
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 8 Rebîʻulâhir sene 1345 / 15 Teşrîn-i Evvel 1926 Numara 62

Gönderilmelidir.
Mündericât:
Gustave Moynier – İctimâʻî Hıfzıssıhha – Âfât ve Mesâib-i Umûmiyeye Karşı ilh. – Ellerinizi
Yıkayınız – Kuduzdan Şübheli Hayvânâta Karşı – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Salîb-i Ahmer Havâdisi
– Fransızca Kısmı – İngilizce Kısmı
GUSTAVE MOYNIER
Gustave Moynier'nin yüzüncü sene-i devriye-i
vilâdeti ve Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin sebeb-i
teʼsîs ve ihyâsı olan bir mektûbu
Cenevre, Eylül'ün yirmi birinci günü cihân-şümûl
bir şöhrete mâlik olan necîb, kıymetdâr ve pek yüksek bir
evlâdının, Gustave Moynier'nin yüzüncü sene-i devriye-i
vilâdetini merâsim-i mahsûsa ile tesʻîd etdi.
Bu merâsime müteveffânın aʻzâsından olduğu Pa-
ris Ulûm-ı Ahlâkiye ve Siyâsiye Akademisi ile mües-
sislerinden bulunduğu Lahey Hukûk-ı Düvel Enstitüsü,
İsviçre Menâfiʻ-i Umûmiye Cemʻiyeti, İsviçre ve Cenev-
re Salîb-i Ahmerleri, hukûk ve coğrafya cemʻiyetleri ve
vaktiyle Kongo General Konsolosluğu'nda bulunduğu
için Belçika Hükûmeti daʻvet edilmişdir.
Beynelmilel Cenevre Salîb-i Ahmer Merkez Komi-
tesi'nin müessisi ve ilk reîsi olan Gustave Moynier, aynı Henry Dunant
zamânda Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti'ni ibdâʻ eden eʻâzım-ı
maʻâlî-perverândan biri olup 21 Eylül 1826 târîhinde Ce- Henry Dunant, fondateur de la Croix-
Rouge
nevre'de doğmuşdur. Pederi →
3013
Sayı 62
[40] Gustave Moynier

Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi Müessisi ve ilk reîs Gustave Moynier 21 Eylül 1826'da tevellüd ve 21
Ağustos 1910'da vefât etmişdir.
Gustave Moynier, fondateur de lʼoevre de la Croissant-Rouge et premier président de la Croissant-Rouge
Intérnationale, né le 21 Septembre 1826, mort le 21 Août 1910
3014
Sayı 62
[41] Cenevre’de 1863’de Salîb-i Ahmer eser-i âlîsini vücûda getirenler

Les fondateurs de la Croissant-Rouge en 1863
2) Gustave Moynier
Gustave Moynier
1) General Dufour
Général G. H. Dufour
4) Doktor Louis Appia 3) Doktor Maunoir

Dr. Louis Appia Dr. Th. Maunoir
3015
Sayı 62
[42] Jean André Moynier, mühim bir sâʻat ticârethânesi müdürü idi.
Gustave Moynier, Paris'de hukûk tahsîlini ikmâl etdikden sonra 1850'de Cenevre'ye avdet ede-
rek şehr-i mezkûr barosuna kaydolundu.
Ancak fikren dâimâ mesâil-i ictimâʻiye ve hayriye ile meşgûl olmasına binâen târîh-i mezkûr-
dan sonra bütün hayâtını bu istikâmete tevcîh etdi.
1857 târîhinde henüz otuz bir yaşında iken Cenevre Menâfiʻ-i Umûmiye Cemʻiyeti Riyâseti'ne
intihâb olundu.
1862'de Henry Dunant1 Un Souvenir de Solférino (Bir Solférino Hâtırası) nâm eser-i muhal-
ledinde şefkat-i insâniye ve terakkiyât-ı medeniye nâmına mecrûhîn-i askeriyenin hâl-i bî-tarafîsini
beynelmilel bir hak olmak üzere kabûl ve taknîne bütün beşeriyet-i müşfikayı daʻvet etmiş idi.
Bi'l-cümle tabakât-ı ictimâʻiyede ve bütün Avrupa'da büyük bir teʼsîr bırakan Bir Solférino
Hâtırası'ndan mülhem olan Gustave Moynier, Cenevre Menâfiʻ-i Umûmiye Cemʻiyeti'nin 9 Şubat
1863 târîhli celsesinin rûznâme-i müzâkerâtına "muhârib ordulara gönüllü bir hastabakıcı heyʼetinin
ilâvesi" tarzında bir mâdde vazʻını Henry Dunant'dan istîzân etdi. Dunant tarafından mazhar-ı kabûl
olan bu teklîfin tedkîkine Umûm İsviçre Orduları Başkumandanı General Dufour, Doktor Appia,
Henry Dunant, Maunoir ve Moynier'den müteşekkil bir komisyon meʼmûr olarak Moynier riyâsete
ve Dunant kitâbete intihâb edildiler.
Komisyonun 1863 senesi Teşrîn-i Evvel'inde nîm resmî mâhiyetde Cenevre'de ictimâʻa daʻvet
etdiği konferansa 16 Avrupa devleti iştirâk etdi. Bu konferans için Moynier tarafından kaleme alınan
projede her memleketde sıhhiye-i askeriyeye muʻâvenet etmek üzere millî bir cemʻiyetin teşkîli ve
beyâz zemîn üzerine kırmızı salîbi hâvî bir pazubendin cemʻiyete alâmet-i fârika ittihâzı teklîf edi-
liyordu. Bir sene sonra Üçüncü Napolyon'un hayırhâhâne tavassutuyla Beynelmilel Salîb-i Ahmer
Komitesi (Comité Internationale de la Croissant-Rouge) nâmını alan bu beşler komisyonu İsviçre
Nevâhî-i Müttehide Meclisi'nden istihsâl etdiği müsâʻade üzerine siyâsî bir konferansı Cenevre'de
akd-i ictimâʻa daʻvet eyledi.
On beş gün devâm eden uzun müzâkerâtdan sonra konferans, şefkat-i umûmiye-i beşeriyenin
bir şehkârı olan Cenevre Mukâvelenâmesi'ni 22 Ağustos 1864 târîhinde kabûl ve imzâ etdi. Bu târîh-
den iʻtibâren Gustave Moynier'nin teşvîkât ve telkînâtıyla Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi'nin
mesâʻî ve faʻâliyeti inkişâf ederek her memleketde birer millî Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti teşekküle
başladı.
Moynier tâm kırk bir sene Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi riyâsetinde kalmış ve 21 Ağus-
tos 1910 târîhinde de meşrık-ı ebediyete intikâl etmişdir.
Gustave Moynier'nin Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin teʼsîs ve ihyâsında pek büyük hiz-
meti sebk etmişdir.
1876 senesinde Hükûmet-i Osmaniye, Sırbistan ve Karadağ ile hâl-ı harbde bulunuyordu. İdâ-
re-i askeriye ele geçirdiği etıbbâyı, cerrâh ve tımârcıları mevkiʻ-i harbe gönderiyor ve o zamânlar
mevcûd vesâit-i gayr-ı kâfiye ile yaralıların ve hastaların tedâvîsini [43] teʼmîne çalışıyordu. Hükû-
met-i Osmaniye sâlifü'z-zikr Cenevre Mukâvelenâmesi'ni kabûl ve imzâ etmiş olduğu hâlde ordu
kumandanları bu mukâvelenin bahşeylediği hukûk ve menâfiʻ ve müsâʻadât-ı mühimmeden istifâde
yolunu bilemiyorlardı. Hâlbuki düşmanlar, daha yeni teşekkül etmiş küçük ve ehemmiyetsiz akvâm-
dan ibâret olmakla berâber bütün Avrupa cemʻiyât-ı imdâdiyesinin mazhar-ı muʻâveneti oluyorlardı.
1 "Salîb ve Hilâl-i Ahmer'in Menşeʼleri", Mecmûʻa, numara 42, sahîfe 228.
3016
Sayı 62
Memleketimizce Cenevre Mukâvelenâmesi'nden istifâdede gösterilen bu ihmâl ve gaflet Gus-

tave Moynier'nin nazar-ı hayr u şefkatini celb etdi ve alâkadârânı îkâz için Cemʻiyet-i Tıbbiye-i Şâhâ-
ne aʻzâsından Doktor Peştemalcı'ya husûsî bir mektûbla mürâcaʻatda bulundu.
Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin teʼsîs ve ihyâsına bâʻis olan bu kıymetli ve târîhî vesîka-
nın tercemesini aşağıya derc ediyoruz2:
"-…Riyâsetiyle müftehir olduğum Beynelmilel Mecrûhîn-i Askeriye Muʻâvenet Komitesi,
mevzûʻ-ı iştigâli olan emr-i hayrın Türkiye'de teʼsîsyâb olmamasından dolayı memâlik-i sâire muʻâ-
venet cemʻiyetlerinin Osmanlı mecrûhînine yardım edemediklerine cidden teessüf eder. Bundan ev-
vel İstanbul'da dahi Cenevre Mukâvelenâmesi ahkâmına tevfîkan bir muʻâvenet-i mecrûhîn cemʻi-
yeti teşkîl edilmişdi. Fakat kâtib-i umûmîsi Doktor Abdullah Bey'in vefâtından beri bu cemʻiyetin
ne olduğunu haber alamadık. Ahvâl-i hâzırada mecrûhînin menâfiʻini yed-i ihtimâm ve muhâfazaya
alacak ve kendisine tevdîʻ olunacak teberruʻâtın hüsn-i sûretle sarf u istiʻmâlini teʼmîn edebilecek bir
cemʻiyetin teşekkül etmesinde Türkiye için pek büyük bir menfaʻat elde edileceğini zannediyoruz.
İstanbul'da böyle bir cemʻiyet mevcûd ise ve biz de memâlik-i sâirede bulunan cemʻiyetlere bu bâbda
resmen iʻtâ-yı maʻlûmât edecek olur isek, bunun mecrûhîn-i Osmaniye hakkında pek ziyâde fâidesi
olacağı muhtemeldir. Karadağ ile Sırbıstan'da bu misillü cemʻiyetler icrâ-yı faʻâliyet etmekdedirler.
Biz bî-taraflığımız hasebiyle herhangi millete mensûb olursa olsun, bütün harb felâketzedelerinin
teskîn-i âlâm u ıztırâbâtına sarf-ı mesâʻî etmekde isek de Devlet-i Aliyye-i Osmaniye ordularındaki
mecrûhînin vesâit-i mevcûdemizden müstefîd olamadığını görmekle pek müteessiriz. Maʻlûmûnuz-
dur ki, Bâbıâli Cenevre Mukâvelenâmesi'ni kabûl ve imzâ etdi ve taʻahhüdâtı mûcebince düşmandan
ele geçecek yaralıları da kendi mecrûhları gibi tedâvîye mecbûrdur.
Ancak askerlerinin bu esâsâta riʻâyet etmesi için îcâb eden tedâbîr ittihâz edildi mi? Burası me-
chûlümüzdür. Türkiye dahi muʻâmele-i mütekâbilede bulunmak şartıyla Cenevre Mukâvelenâmesi'ni
imzâ eden Sırbistan ile Karadağ'ın ahkâm-ı mukâvelenâmeye riʻâyet edecekleri katʻiyen mukarrerdir.
Îzâhât-ı mesrûdeden de müstebân olacağı üzere iki şeyin işʻârını lütuf ve himmetinizden bek-
liyorum:
Evvelâ, Osmanlı Mecrûhîn-i Askeriyesine Muʻâvenet Cemʻiyeti'nin bugünkü derece-i hayâti-
yeti hakkında Marko Paşa'dan veya diğer ricâl-i Osmaniye'den ahz-ı maʻlûmât ediniz. Bu cemʻiyet
îfâ-yı vazîfe edecek hâlde ise bizim ile teʼsîs-i münâsebet etmesi lüzûmunu dermeyân ediniz. Şâyed
infisâh etmiş ise bu noksânı izâle etmek için ne yapılmak lâzım geleceğine dâir mütâlaʻât ve mülâ-
hazâtınızı bildiriniz.
Sâniyen, Hükûmet-i Osmaniye'nin kendi ordusunda [44] Cenevre Mukâvelenâmesi'ne riʻâyeti
teʼmîn etmek için ne gibi tedâbîr ittihâz eylediğine dâir istihsâl edeceğiniz maʻlûmâtı bize bildiriniz.
Bu cihetin maʻlûm olması yalnız diplomasi nokta-i nazarından değil, düşman hizmet-i sıhhiyesinin
vazîfesini hüsn-i îfâ etmesi nokta-i nazarından da hâiz-i ehemmiyetdir. Memleketinizde muʻâvenet-i
umûmiyenin celb ve daʻvetinde ve Cenevre Mukâvelenâmesi'nin tamâmî-i tatbîkinde tesâdüf edile-
cek müşkilâtı takdîr ederiz. Bununla berâber müşkilât-ı mezkûreye galebe edilebileceğini de ümîd
ediyoruz. Vatan-perverlik ve insâniyet hisleri vatandâşlarınızı bu yolda sarf-ı mesâʻîye maʻa'l-mem-
nûniye sevk edecekdir.
Ahvâl-i hâzıra bu talebe bir nevʻ müstaʻceliyet veriyor. Her hâlde müddet-i kalîle-i mümkine
zarfında icrâ-yı tahkîkâtla cevâb vermenize muntazırım, efendim".
2 Bu mektûbun Fransızca aslı kısm-ı mahsûsumuzda mündericdir.
3017
Sayı 62
Gustave Moynier'nin bu mektûbu Doktor Peştemalcı Efendi tarafından aʻzâsından bulunduğu

Cemʻiyet-i Tıbbiye-i Şâhâne'ye takdîm edilerek muhteviyâtı müttefikan tasvîb ve kabûl ve bu bâb-
da Sadrıaʻzam Mehmed Rüşdü Paşa nezdinde teşebbüsâtda bulunulmasına Doktor Peştemalcı Efen-
di'nin de dâhil olduğu üç kişilik bir heyʼet meʼmûr edildi.
Asâkir-i Osmaniye'nin tedâbîr ve ihtimâmât-ı sıhhiyeden ne derecelerde mahrûm kaldığını pek
iyi bilen Mehmed Rüşdü Paşa mürâcaʻat-ı vâkıʻayı ziyâdesiyle hüsn-i telâkkî ederek derhâl icrâ-yı
îcâbını emretdi ve on beş gün zarfında Cenevre Mukâvelenâmesi ahkâmına tevfîkan bir Mecrûhîn ve
Zuʻafâ-yı Askeriyeye İmdâd ve Muʻâvenet Cemʻiyeti teşkîlini tedkîk etmek üzere Mekteb-i Tıbbiye-i
Şâhâne ile muhtelif müessesât ve cemʻiyâtdan iʻzâm kılınan aʻzâ ve murahhaslardan mürekkeb bir
heyʼet, Mekteb-i Tıbbiye'nin büyük salonunda 12 Ağustos 1876 târîhinde akd-i ictimâʻa daʻvet edildi.
Bu heyʼetin rûznâme-i mesâʻîsini teşkîl eden mevâd ber-vech-i âtîdir:
Evvelâ Cenevre Mukâvelenâmesi'nin tarz-ı tatbîki ve bî-taraflık alâmeti olan Salîb-i Ahmer
yerine Osmanlı ordularında diğer bir alâmet-i fârikanın istiʻmâl edilip edilmeyeceğinin tedkîki,
Sâniyen cemʻiyet için bir nizâmnâme-i esâsî lâyihasının ihzârı,
Sâlisen bir heyʼet-i merkeziye intihâb ve teşkîli ve derhâl iʻâne cemʻine başlanması.
Nihâyet 14 Nisan 1877 târîhinde cemʻiyetin bütün müessisleri Marko Paşa'nın riyâsetinde akd-i
ictimâʻ etmiş ve bu celsede cemʻiyet resmen tanındığı gibi heyʼet-i merkeziyesini de intihâb eylemişdir.
Binâenaleyh gelecek 14 Nisan 1927 târîhi Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin ellinci sene-i devriye-i
teessüsü olacakdır.
-35-
Diş Hıfzıssıhhası
Dişler vücûdda hayât ve sıhhat ile alâkadâr olan mühim birer uzuvdur. Bunlar altlı üstlü 36 tâne
olmak üzere kanât-ı hazmînin fetha-i dühûlü olan ağızda sıralanmışlardır. Süt çocuklarında altı aydan
iʻtibâren çıkmağa başlarlar. Adedleri yirmiye varan çocuk dişlerine "süt dişi" taʻbîr olunur. Bunlar
muvakkat [45] olup yedi yaşına kadar birer birer dökülürler. Bundan sonra sâbit ve dâimî dişler çık-
mağa başlar ki, adedleri otuz altı tânedir. En son çıkan azılara "akıl dişi" nâmı verilmişdir ve ekseriyâ
yirmi yaşını müteʻâkib meydâna çıkar. Esnân-ı dâime bir hastalık ve kazâya uğramazlarsa ömrün
hitâmına kadar ağızdaki mevkiʻlerini muhâfaza ederler.
Dişler küçük çocuklarda neşv ü nemâ ve âfiyetin mühim bir miʻyâr ve delîli telâkkî olunur. İyi
beslenmeyen, neşv ü nemâsı teehhur eden raşitik çocukların dişleri muʻayyen zamânlarda çıkmaya-
cağı gibi kolay sûretde inficâr dahi edemezler. Bu gibilerinde meydâna çıkan dişler terkîb cihetiyle
ekseriyâ bozuk ve gayr-ı mukâvim olduğu kadar şekil cihetiyle de acîb ü garîb manzaradadırlar.
Genç, kâhil olanlarda dişin veche, nâsıyeye ve bilhâssa tebessüme verdiği zarâfet şâyân-ı kayıd ve
gıbtadır. Temiz, düzgün, muntazam ve tâm dişlere mâlik olanların sık sık tebessüm etmek sûretiy-
le muhîtlerine icrâ-yı teʼsîr etmek istedikleri inkâr olunamaz. İhtiyâr yaşda olanların yegâne fahr u
3018
Sayı 62
gurûrları vücûdlarında tamâmiyet-i sıhhiye ve hayâtiyelerini muhâfaza etdikleri dişleri olsa gerekdir.
Bunlar sağlam, temiz dişleri ile muhîtlerine uzun ve râhat yaşayacaklarını âdetâ ifhâm etmek isterler.
Esnân, cihâz-ı hazmînin müteʻallikâtından olup vazîfeleri ağza alınan sulb mevâdd-ı gıdâiye ve
etʻimeyi parçalayıp öğütmek ve yeknesak bir hamûr hâline getirmekdir.
Etʻime bundan sonra dilin himmeti ve belʻin gayreti ile ağızdan merî borusuna sevk edilir.
Bundan dolayı dişler etʻimeye karşı olan vazîfesine göre muhtelif nâmlar ile yâd olunurlar. Ağzın
önündeki dişlere kesici, yandakilere parçalayıcı (köpek dişi) ve arka tarafdakilere de öğütücü nâmı
verilmekdedir. Vazîfelerine göre şekilleri de değişir. Kesici ve parçalayıcı olanlar daha ziyâde uzun
ve sivri, kâtıʻ bir kenârları vardır. Öğütücüler ise yayvan ve toparlak şekildedirler. Dişlerin ağza âid
hazım fiʻlinde vazîfeleri mühim olduğu kadar hazm-ı miʻdîye olan bi'l-vâsıta teʼsîrleri de ehemdir.
Dişleri noksân ya maʻdûm veya herhangi bir diş râhatsızlığı yüzünden vazîfelerini îfâ edemeyen kes-
meler de ekseriyâ hazım râhatsızlıkları ve miʻde hastalıkları meydâna çıkarır. Bu gibiler temâdî eden
teşevvüşât-ı hazmiye hasebiyle az zamânda bedenen kuvvetden düşecekleri gibi zaʻf ve fakrü'd-deme
de musâb olurlar. Bu gibi noksânî-i tegaddî ve kuvvet yüzünden verem, kanser gibi mühlik hastalık-
ların inzimâm edemeyeceğini de kimse iddiʻâ edemez.
Dişler bedendeki bütün aʻzâ gibi râhatsızlanırlar. Bu gibi ârızalar ya dişin terkîb ve kıvâmının
noksân ve gayr-ı tabîʻî olmasından veya dişlere yapılacak dikkat ü ihtimâmın tamâmen veya kısmen
ihmâl edilmesinden zuhûra gelir. Bundan mâʻadâ bünyevî bazı hastalıklar (skorbüt, frengi), kan has-
talıkları (tesemmüm-i küûlî ve nikotinî ilh.) sebebiyle de dişler hastalanarak çürür ve dökülürler.
Dişlerin hıfzıssıhhasına verilecek ihtimâm pek lüzûmlu ve ehemmiyetli bir keyfiyetdir. Bugün
diş hastalıkları ve tedâvîsi fenn-i tıbbın pek mühim bir şuʻbesi hâline girmiş ve rubʻ asırdan beri diş
tabâbeti tamâmen müstakil bir sanʻat hâline gelmişdir.
Bundan mâʻadâ son senelerde diş tabîb ve mütehassıslarından gayrı ayrıca diş hıfzı[46]ssıhha-
cıları da yetişerek mühim bir yekûne bâliğ olmuşdur.
Bugün diş tabâbeti asrın en modern bir şuʻbesi hâlindedir.
Dişçi mekteb ve fakülteleri ayrıca birer uzuv hâlinde bütün memâlik-i medeniyede yükselmek-
de ve çoğalmakdadır.
Senevî binlerce diş tabîbleri meʼzûniyet ruûsu alarak hayât-ı ictimâʻiye ve sıhhiyeye karışmak-
dadır.
Bu şuʻbe-i tıb birçok diş râhatsızlık ve ârızalarını teşhîs ve tedâvî etmekle berâber dişlerin
teşekkülât, galatâtını mütâlaʻa ve tedkîk ve bunların esbâbını taharrî ve taʻmîrlerini teʼmîne sâʻîdir.
Bundan mâʻadâ çarpık çene ve dişleri düzeltmek sûretiyle veche ve nâsıyeye hüsn, zarâfet ver-
mekle de mübâhîdir.
Bundan rubʻ asır evvel dişi hastalanan ve diş ağrısı ile muztarib olan herkes muhakkak dişçi
denilen fen ve sanʻatdan bî-behre bir şahsa tesellüm-i nefs ederek gûnâgûn ıztırâbât içinde dişlerini
çekdirmeğe mecbûr kalırdı. Bugün ise diş tabâbetinin terakkiyâtı sâyesinde diş hastalıkları hiçbir
elem duyulmadan tedâvîye mazhar olmakda ve birçok çürük dişler muhtelif ameliyeler iʻânesiyle
doldurularak ağızda uzun seneler idâme-i mevcûdiyet ve teʼmîn-i vazîfe etmekdedirler.
Bilhâssa tarz-ı tegaddî ve iʻâşenin dişlere olan teʼsîri pek bârizdir. Tecrübe bir nevʻ gıdâ ile
beslenen maymunlarda dişlerin az zamânda çürüyerek döküldüklerini göstermekdedir. Sâdece seb-
3019
Sayı 62
ze veya et veya hubûbât ile beslenen bazı hayvânâtın dişlerinin pürtük bir şekil aldığı ve satıhları
çürüyerek diş etlerinde kan ve cerâhat ile müterâfık mütemâdî karhât zuhûra geldiği görülmüşdür.
Maʻamâfîh maʻâd-ı hayât-ı ictimâʻiyede dişlerde zuhûra gelen avârız ve râhatsızlıklar ekseriyâ bu
mühim uzuvlara lüzûmu derecede dikkat ü ihtimâm edilmemesinden husûl buluyor. Yemekden sonra
bilhâssa yatmağa giderken ağzı ve dişleri temizlememek, fırçalamamak diş râhatsızlıklarının başlıca
sebebi sayılmakdadır. Ağız içinde dişlerin aralarında ve oyukluklarında kalan taʻâm bekâsı zamânla
tahammürâta maʻrûz kalarak mikrob ve mayalar teʼsîriyle ekşir ve taʻaffün ederek mînâ-yı sinne ic-
râ-yı teʼsîr etmeğe başlar. Bu kovukluklarda husûle gelen diş kirinden alınan bir topluiğne başı kadar
mâddede milyonlarca muhtelif cins ve nevʻde mikroblar görülmüşdür. Bunlar mürûr-ı zamânla üre-
yerek ve cibilliyetlerini ızhâr ile mînâ ve tâcü's-sinni tahrîb ederek nesh ve cezrü's-sine kadar nüfûz
etmeğe başlarlar. Bunların hayât-ı sinne olan sûikasdlarını şahıs ancak diş ağrısı denilen gâyet şedîd
ve elemli bir his üzerine duymağa başlar. Böyle 2-3'üncü derece hastalığa maʻrûz kalan dişlerin te-
dâvîleri de müşkilleşir. Hattâ bazen hastalıklı ve elemli dişi ağızdan çıkarıp sâhibine teslîm etmekden
başka çâre kalmaz.
Dişlerin sıhhatine edilecek ihtimâm pek muʻdil bir iş değildir. Bedende en mukâvim ve râhat-
sızlıkları hemen ekseriyâ sâhibinin ihmâli yüzünden zuhûra gelen bir uzuv varsa o da dişlerdir. Katı,
sulb mevâddı kırmak, çatlatmak ve ezmek gibi husûsâtda dişler hiçbir zamân kullanılmamalıdır.
Bundan mâʻadâ dişler ile bir şeyi kaldırmak, çekmek, koparmak gibi sû-i iʻtiyâdât da terk edil-
melidir. Bunlar dişin salâbetine, kıvâmına ve çeneye kökleriyle olan iltisâklarına icrâ-yı teʼsîr ederek
mukâvemetlerini [47] hiç şübhesiz azaltacak esbâbdandır.
Ağzın içini yevmiye birkaç defa temiz ve tâze bir su ile yıkamak ve çalkalamak dişlerin muhâ-
fazası için oldukça kıymetdâr bir vâsıta iʻtibâr olunur. Bilhâssa bu gasl, yemekleri müteʻâkib ve sabâh
uyanınca, akşâm yatmadan evvel olan zamânlarda yapılmak iʻtiyâd edilirse pek muvâfık bir vâsıta-i
tahaffuz sırasına geçer.
Dişleri böyle muʻayyen zamânlarda ve dört kere oldukça sert bir diş fırçası ile yukarıdan aşağı-
ya içli ve dışlı fırçalamak ve aralarında kalmış etʻime bakâyâsını refʻ etmek de lâzımdır. Bu meyânda
dişleri zararsız bir diş tozu veya maʻcûnu ile ovalamak da fâideden hâlî değildir. Maʻamâfîh terkîbi
bozuk veya muzır mâddeleri hâvî olan diş müstahzarâtı ile dişleri beyâzlatacağım diye uğraşmak fenâ
netîceler verir.
Dişlerin eşhâsa ve bünyelere göre muhtelif renkleri vardır. Bazı şahsiyetlere tabîʻat kar gibi
beyâz diş lütfetmişdir. Bir kısım bünyelerde beyâz, sarımtırak renkde dişler meydâna çıkmışdır. An-
cak sigara, nargile ve ispirto teʼsîriyle veya uzun zamân dikkat ü ihtimâmsızlık yüzünden dişler üze-
rinde gayr-ı tabîʻî renkde diş kiri dediğimiz tartarlar husûle gelmiş ise bunlar yine bir mütehassıs
tarafından muʻâyene ve tedâvî ile izâle olunmak îcâb eder.
Ufak bir bahâne ile altın, platin gibi sunʻî dişlere heves ve bunları tabîʻî dişlere tercîh etmek
hiçbir sûretle doğru olamayacağı gibi muhtelif sebebler ile tabîʻî dişlerden tamâmen veya kısmen
mahrûm olanların sunʻî dişlere (protez) ihtiyâc göstermemeleri de şâyân-ı tenkîd ve hıfzıssıhha nok-
ta-i nazarından doğru değildir.
Binâberîn gayr-ı meʼmûl diş râhatsızlıklarından korunmak ve bilhâssa pek elemli olan diş ağrı-
sını duymamak için her şahsın senede hiç olmazsa iki defa iʻtimâd etdiği bir diş tabîb ve mütehassısı-
na dişlerini muʻâyene etdirmesi ve îcâb etdiği takdîrde hemen müdâvâtını ihmâl etmemesi îcâb eder.
3020
Sayı 62
Bütün memâlik-i mütemeddinede halka olan muʻâvenet-i ictimâʻiye ve sıhhiyenin en bâriz ve

vâsiʻ tarzı diş dispanserleri ve klinikleridir.
Bunlardan bir kısmı sırf küçük çocuklara tefrîk edilmekde ve buraya mürâcaʻat eden bütün
gençler diş tedâvîsine mazhar olmakdadır.
Bu gibi müessesâtda halka dişin ehemmiyetini anlatmak ve diş hıfzıssıhhasını öğretmek üzere
haftada muʻayyen gün ve sâʻatlerde serbest kurslar verilmekde ve îcâb eden diş fırçası ve maʻcûnları
hakkında tatbîkât yapılmakda ve hattâ sinemada diş hıfzıssıhhasına âid müteʻaddid filmler gösteril-
mekdedir.
Sırf diş temizliği ve sıhhati husûsunda Dâire-i Sıhhiye tarafından ihzâr edilen sinema filmle-
ri bütün mekteblerde bir program tahtında talebeye gösterilerek dişlere verilecek ehemmiyet telkîn
edilmekdedir.
Bu filmlerin teʼsîrâtından olmak üzere 5-10 yaşında çocukların dişlerini muʻâyene ve tedâvî
etdirmek maksadıyla hiçbir heyecân ve halecân göstermeden dişçi sandalyesine oturmaları ve sıra
beklemeleri ne kadar şâyân-ı tedkîk ve gıbtadır.
Bir de mekâtibde tedrîs edilen hıfzıssıhha mebâhisinin diş temizliği kısmına ayrıca ehemmiyet
[48] verilmeli ve bütün talebelerin hiç olmazsa senede iki defa dişleri muʻâyene edilmelidir.
Maʻârif Hıfzıssıhha Dâiresi'nin sırf mekâtib talebesine münhasır ve talebenin adedine nisbeten
açacağı bir diş dispanseri ufak nakdî bir fedâkârlık mukâbilinde pek büyük sıhhî hidemât îfâ edecek-
dir. Böyle bir müessese mekâtibin birinde açılacağı gibi ayrıca bir dâirede de teʼsîs edilebilir. Bugün
Maʻârif teşkîlâtında mekteb çocuğu hıfzıssıhhasının kadrosunda diş serîriyât ve dispanserleri pek
nâfiʻ ve müsmir faʻâliyetde bulunmakda ve ehemmiyetli bir mevkiʻ almakdadır.
Dişlere yapılacak ihtimâm bir tarafdan mekâtibde ve diğer tarafdan âile ocaklarında taʻkîb edi-
lir. Her âile reîsi ve efrâdı ayrı ayrı diş fırçalarına mâlik olmalı ve bunlar eskiyince yenisi tedârük
edilmelidir. Çocuklar için son zamânlarda zarîf ve küçük fırçalar meydâna çıkmışdır. Fırçalar temiz
bir câm kab ve mahfazada hıfz edilmeli ve kullanıldıkdan sonra iyice yıkanmalıdır. Ağız ve diş temiz-
liği dîn-i Muhammedî'nin emretdiği bir farîza olup dişleri ayrıca misvâklamak da sünnet-i şerîfdir.
Ecdâdımızın temiz, parlak ve uzun ömürlü dişlere mâlik olması evlerinde ve seyâhatlerinde
misvâk ile yaşamalarındandır. Ancak misvâkın ibtidâî bir tarzda olması ve kolayca taşınacak bir ha-
cimde bulunmaması bu mühim hıfzıssıhha vâsıtasının mürûr-ı zamân ile ortadan gâib olmasına bâʻis
olmuşdur, denilebilir. Bilhâssa diş fırçalarının ucuzluğu, kolayca tedârük edilecek ve taşınılacak ha-
cimde olması az zamânda bütün dünyâya yayılmasına sebeb olmuş ve bugün bütün ev ve âilelerin
lâzım-ı gayr-ı müfârık bir eşyâsı hükmüne girmişdir.
Bugün hayât-ı ictimâʻiyede sıhhat için el ve yüz temizliği ne derece lâzım ise diş temizliği de
hiçbir vakit ihmâl edilmeyecek mertebededir. Bilhâssa hayâtın en mühim vazîfe-i fizyolojiyesi olan
hazm-ı fiʻlî ile alâkadâr oldukları düşünülürse diş hıfzıssıhhasına, yenilen ve içilen mevâd kadar
ehemmiyet verilmesi îcâb edeceği tezâhür eder.
3021
Sayı 62
ÂFÂT VE MESÂİB-İ UMÛMİYEYE KARŞI HİLÂL VE SALÎB-İ AHMER

MUʻÂVENET TEŞKÎLÂTI
(Geçen nüshadan mâbaʻd)
İlk Muʻâvenât
İttihâd Edilecek Tedâbîr-i İbtidâiye
Felâkete maʻrûz olan mahallerde Salîb-i Ahmer İmdâd ve Muʻâvenât Teşkîlâtı'na âid istihzârât-ı
umûmiye arz etdiğimiz tarzda tertîb edilecek olursa bi'z-zarûre her felâketi taʻkîb eden herc ü mercin
ve intizâmsızlığın vehâmeti bertaraf veya hiç olmazsa taʻdîl edilmiş olur.
Bir de muʻâvenet komitesiyle teşekkül eden komisyonlar derʻuhde etdikleri vezâifi kemâl-i
dikkatle îfâya müsâraʻat etmelidirler. Hilâl veya Salîb-i Ahmer merkez veya şuʻbe reîsinin ilk vazîfesi
bu komisyonların derhâl icrââta geçmesini ve komisyonlar mesâʻîsinin bi-hakkın îfâsını teʼmîn etdik-
den sonra o mahallin en büyük meʼmûr-ı mülkîsi nezdine azimetle imdâd ve muʻâvenete âid icrââta
teşebbüs edildiğini ihbâr etmekdir.
[49] Verilecek maʻlûmât pek az dahi olsa merkez-i umûmînin behemahâl telgrafla veya suver-i
sâire ile bilâ-ifâte-i vakt felâketden haberdâr edilmesi ehemmiyetle telâkkî edilmelidir.
İʻtâ edilecek ilk maʻlûmâtdan sonra felâketin vüsʻat ve şümûlüne, ölenlerin, mecrûhların, gâib-
lerin, meskenden mahrûm kalanların, yıkılan ve ciddî sûretde dûçâr-ı hasâr olan hânelerin mikdârına
ve en ziyâde muktezî muʻâvenetin cins ü nevʻine dâir îzâhât-ı sarîha ve mütemmime verilecekdir.
***
Bir Merkez-i İdâre İntihâbı

Muhtelif komisyonların ayrı ayrı îfâ-yı vazîfe edebilmelerine müsâʻid bir veya birden fazla
binâlarda müsâraʻaten bir merkez-i idâre teʼsîs edilecekdir. Ekseriyâ bu husûsda bir mekteb binâsı
tercîh olunmakdadır. Âfetzede halkın faʻâliyetine muktezî mebânî ile câmiʻ ve kiliseler merkez-i
idâre ittihâz olunmamalıdır.
***
Fişler
Felâketden müteessir olan muhtâc-ı muʻâvenet âilelerin vazʻiyetleri ve her âilenin ihtiyâcât-ı
mühimmesi ber-vech-i âtî bir cedvel şeklinde tesbît edilecekdir:
- Âilenin İsmi
- Pederin İsim ve Mahlası
- Vâlidenin İsim ve Mahlası
- Çocukların İsimleri
- Felâketden Evvel Oturdukları Mahal
- Değişmiş ise Hâl-i Hâzırdaki Adresi
3022
Sayı 62
- Tedkîk, Müşâhedât ve Malâhazât

- Târîh
Komisyonların Tarz-ı Faʻâliyeti

Âfetzede havâlî ahâlîsinin ihtiyâcâtını tatmîn maksadıyla iʻâşe, ilbâs, ibâte, müdâvât-ı sıhhiye,
mâliye ve nakliyât nâmıyla teşekkül edecek altı komisyon vezâifine dâir îzâhât vereceğimizi geçen
nüshamızda vaʻd etmişdik.
1-Mevâdd-ı İʻâşe Komisyonu

Bu komisyon mesâib-dîdegânın nafaka ve kifâf-ı nefsi için lüzûmu olacak meʼkûlât ve zehâiri
cemʻ ve tevzîʻe meʼmûr olup âfet ve felâket netîcesinde birçok hânelerin harâb ve bir kısım halkın
hayât-ı maʻîşeti münkesir olmasına binâen mevâdd-ı iʻâşe tevzîʻi için muvakkat bir merkez-i iʻâşe
teşkîline ekseriyâ lüzûm hissolunmakdadır.
Teşekkül edecek bu komisyon Hilâl ve Salîb-i Ahmer meʼmûrîninin muʻâvenetini teʼmîn ede-
cekdir.
2-İlbâs Komisyonu
Bu komisyon mübâyaʻa veya teberruʻ sûretiyle gelen elbiseleri cemʻ ve sûret-i münâsibede
tasnîf ve tevzîʻ etmeğe meʼmûr olup mesâʻîsi bu işden anlar bir zâtın kontrolüne tevdîʻ olunacakdır.
Eğer Hilâl veya Salîb-i Ahmer Merkezi âdî (normal) zamânlarda bir dârüssınâʻaya mâlik bulunuyorsa
bu müessesenin aʻzâsı işbu komisyona iştirâk edeceklerdir.
3-Mesken Komisyonu
Bu komisyon meskenleri harâb olan kimseler için câmiʻ, kilise, mekteb, kışla vesâire ile husûsî
evlerde, otellerde, barakalarda birer melce teʼsîs edecekdir. Mültecîlerin mikdârı fazla bulunduğu
takdîrde hakîkî kamplar teʼsîsine ihtiyâc hâsıl olacağı şübhesizdir.
4-Müdâvât-ı Sıhhiye Komisyonu

Felâketin akab-i vukûʻunda bu komisyon mecrû[50]hînin müdâvât-ı ibtidâiyesini icrâ etdikden
sonra herhangi bir mahalde bulunurlarsa bulunsunlar, hastalarla mecrûhların tedâvîsi zımnında hasta-
bakıcıları ve etıbbâyı teʼmîn edecek tedâbîri ittihâz eyleyecekdir. En ağır mecrûhlarla hastalar mev-
cûd hastahânelere nakledilecek ve hastahâne bulunmadığı veya mevcûdu istîʻâba gayr-ı kâfi geldiği
takdîrde muvakkat hastahâneler teʼsîs olunacakdır.
Bir felâketin sebebiyet verdiği sadmenin ve her türlü ıztırâbâtın âfetzedelerin kuvve-i mukâvi-
mesini zaʻfa uğratacağı ve bilhâssa bunları hastalığa müstaʻid kılacağı ve dimâğ ve aʻsâblarını ihlâl
edeceği aslâ unutulmamalıdır.
3023
Sayı 62
5-Mâliye Komisyonu
Mâliye Komisyonu'nun vazîfesi imdâd ve muʻâvenetin icrâsına muktezî mebâliği cemʻ etmek
için tedâbîr-i lâzımeye mürâcaʻatdan ibâret olup zarar u hasârın mâhiyet ve vüsʻati anlaşılır anla-
şılmaz merkez veya şuʻbenin kasa mevcûdu her zamân için gayr-ı kâfi bir yekûn teşkîl etmesine
binâen felâketin yevm-i vukûʻunda dahi mebâliğ-ı mukteziyenin taharrîsi çâreleri derpîş edilecekdir.
Bu maksadın husûlü için gazetelerle beyânnâmeler neşredilecek ve âfetin vukûʻa geldiği mıntıka
dâhilindeki halkın ve bilhâssa tüccârın ulüvv-i cenâb ve lüft-ı mürüvvetine mürâcaʻat olunacakdır.
Toplanılan mebâliğ Hilâl veya Salîb-i Ahmer Merkezi veznedârına veya bu vazîfeyi îfâya
meʼmûr edilecek zâta tevdîʻ kılınacak ve teʼdiyât yalnız bu vâsıta ile icrâ olunacakdır.
6-Nakliyât Komisyonu
Bu komisyon tarafından istiʻmâl edilebilecek bi'l-cümle vesâit-i nakliyeye vazʻ-ı yed edilecek-
dir. Komisyon riyâsetine nakliyât umûrundan anlar zevâtdan biri intihâb olunacakdır.
***
Matbûʻât ile Temâs ve Münâsebât

Âfet ve felâketin vukûʻuna dâir keşîde edilecek ilk telgrafnâmelerde Hilâl ve Salîb-i Ahmer
muʻâvenet faʻâliyetinin zikrolunmasına fazla ehemmiyet atfedilmelidir. İʻtâ olunacak maʻlûmâtın her
hâlde felâket sahnesine âid olması ve sürʻat-i teblîği şartdır.
Binâenaleyh imdâd ve faʻâliyetini idâreye meʼmûr olan zâtın gazetecilerle ve matbûʻât muhâbir-
leriyle hemen teʼsîs-i münâsebât ederek Salîb-i Ahmer icrââtına dâir mufassal maʻlûmât vermelidir.
Bir âfet ve felâketi taʻkîb eden ilk günlerde müheyyic ve ekseriyâ yanlış haberler işâʻa edilece-
ğinden imdâd ve muʻâvenet komitesinin vereceği maʻlûmât-ı sahîha ve sarîhadan gazeteciler müte-
şekkir ve memnûn edilmiş ve icrâât hakkında yazılacak makâlât ile de Hilâl ve Salîb-i Ahmer'in hâiz
olduğu mevkiʻ-i bülend enzâr-ı umûmiyede bir kat daha taʻayyün ve tebârüz etmiş olacakdır.
İmdâd ve muʻâvenet faʻâliyetine meʼmûr olan müdür fotoğraf ve sinema operatörleri ile teʼsîs-i
münâsebât ederek alacağı klişeleri gazetelere verilecek makâlâta ilâve etdirmelidir.
***
Meʼmûrîn-i Mülkiye ve Askeriye ile Münâsebât

Hilâl veya Salîb-i Ahmer merkez veya şuʻbe reîsi imkân müsâʻid olur olmaz, bulunduğu ma-
hallin en yüksek meʼmûr-ı mülkîsine mürâcaʻat ederek imdâd [51] ve muʻâvenet teşkîlâtının resmen
tanınması ve bunun halka bir beyânnâme ile taʻmîmini teʼmîn edecekdir.
Mebânî-i husûsiye ve emâkin-i umûmiyenin yeniden inşâsı için mebâliğ-ı mukteziyeye taʻalluk
eden mesâil hakkında dahi merkez veya şuʻbe reîsi hükûmet-i mahalliye ile anlaşacakdır.
Felâketin vukûʻ bulduğu havâlide idâre-i örfiye iʻlân edilmiş olursa Hilâl veya Salîb-i Ahmer
meʼmûrîninin menâtık-ı askeriye ve memnûʻa dâhilinde serbestçe geşt ü güzâr edebilmesi için eskerî
kumandanının müsâʻadesi istihsâl olunacak ve bu meʼmûrların her birine garnizon kumandanıyla
Salîb-i Ahmer reîsinin müşterek imzâlarını hâvî birer lesepase verilecekdir.
3024
Sayı 62
İcrââta mübâşeret edildiği sırada esâmîsi zabt-ı defter edilen her âile ziyâret olunacak ve mev-
cûd vesâit-i muʻâvenet dâiresinde bunların ihtiyâcât-ı zarûriye ve müstaʻceleleri tatmîn edilecekdir.
İşbu ziyâret için imdâd ve muʻâvenet husûsâtında tecrübe ve ihtisâsa mâlik hastabakıcılarla
ziyâretçi hanımlar meʼmûr edilerek âilenin zâyiʻâtını ve felâketin âile hayâtında hâsıl etdiği tahav-
vülâtı, bertaraf edilmesi lâzım gelen müşkilâtı, vâsıta-i maʻîşeti, akdetmiş oldukları sigortaları, ih-
tiyâcını, istikbâldeki tasavvurları tesbît ve ifâdât-ı mazbûta âileyi yakînen tanıyan kimseler nezdinde
tevsik edilecekdir. Baʻdehû bu tahkîkât netîcesi ve âilenin vazʻiyet-i hâzırası ziyâretçi hastabakıcılar
vâsıtasıyla muʻâvenet komitesine teblîğ olunacakdır.
Yapılacak muʻâvenetin felâketden mütevellid hasârâta tahsîs edilmesi şartdır. Tahkîkât icrâ
edildiği sıralarda zâhire çıkacak sefâlet ve mahrûmiyetler merkezin yalnız nazar-ı ıttılâʻına arz edil-
mekle iktifâ edilmelidir.
Her âile hakkında yapılacak tahkîkâtın mutlakâ mahremâne bir mâhiyeti hâiz olması muktezî-
dir. Bu sâyede âilelerin bizzât iʻtimâdı celb edilmiş olur.
ELLERİNİZİ YIKAYINIZ!
Muharriri: Doktor İsmail Kenan
Yukarıdaki serlevha size ilk bakışda büyük bir şey ifhâm edemeyecekdir. Âtîdeki satırları dik-
katle okudukdan sonra hakkımı kuvvetle teslîm edeceksiniz. Vücûdumuzu teşkîl eden, aʻzâ-yı hâricî
ve ecvâf ile münâsebeti teʼmîn eden ellerimizdir. Yüzünüzü kaşırsınız, yanağınız üzerinde beliren
bir sivilceyi koparırsınız, idrâr ederken aʻzâ-yı tenâsüliyenize temâs edersiniz, gözlerinizi silersiniz,
dişlerinizi karıştırırsınız, kulaklarınızı kaşırsınız, ve'l-hâsıl el ile birçok hareketler ve temâslar yapar-
sınız. El, her biri muhtelif tûl ve ebʻâdda olan beş parmak ve tırnakdan ibâret bir uzuvdur. Tırnakların
altında bazen en kâtil mikroblar saklanır. Müşâhedelerim vâzıhdır. Burada yalnız kendi müşâhedele-
rimden değil, fakat birçok âlimlerin bu husûsdaki tecrübe ve müşâhedelerinden bahsedeceğim. Şahsî
müşâhedelerim:
İsmi: Ş. Efendi
Sanʻatı: Perukâr
Memleketi: Bulgaristan
Milleti: Türk
Sinni: 18
Sebeb-i Şikâyeti: Bu genç bana idrâr ederken [52] yanma, yanma ve akıntısı olduğundan şikâyet
ederek mürâcaʻat etmişdi. Zavallı beş günden beri ıztırâbât içerisinde kıvranıyor, fakat doktora mürâ-
caʻata sıkılıyordu. Akıntıyı lam üzerine aldım.
Muʻâyene-i Mikroskobîsi: Mebzûl mikdârda kayhî hücerât dâhilinde gonokok müşâhede etdik.
Hastayı tedâvîye başladık. Hasta bana mürâcaʻat etdiği zamân hastalığın beşinci günü idi. Tedâvînin
beşinci gününde yani hastalığın onuncu günü Ş. Efendi makʻadında bir yanma olduğundan bana bah-
3025
Sayı 62
setdi. Yanma ile berâber kaşıntı hissi mevcûddu. Tamâmıyla birkaç gün sonra bir rectite aigue tablosu
karşısında bulunuyordum.
Evcâʻ kesb-i şiddet etdi ve bilhâssa evcâʻın tezâyüdü defʻ-i hâcet zamânında tezâyüd ediyordu.
Kayhî bir seyelân vardı. Bazen bu kayhî seyelân ile berâber biraz kan geliyordu. Dışarı çıkmak his-
leri ve zahîr-i miʻâ-i müstakîmi devâm ediyordu. Yavaş yavaş hasta tahammül edemeyecek bir hâle
geldi. İlk günü aldığım maslî kısımda bir şey görülemedi. Dört gün sonra aldığım kayhda Cerrahpaşa
Hastahânesi Laboratuvar Şefi Doktor Fethi Bey vâzıh gonokokların mevcûd olduğunu söylemişdi.
Bu sûretle rectite iague, iltihâb-ı miʻâ-i müstakîmînin bir iltihâb-ı miʻâ-i müstakîmi, hurkatü'l-bevli
olduğu tahakkuk etdi. Hastamıza sorduğumuz suâlden anladık ki, hastanın bu hastalığın sirâyeti ve
intişârı hakkında maʻlûmâtı olmaması dolayısıyla bize mürâcaʻat etmeden evvel zerre kadar hiçbir
temizliğe ehemmiyet vermiyormuş ve birkaç defa hastanın zannına göre aʻzâ-yı tenâsüliyesine elini
temâs etdirdikden sonra tahâretlendiğini bize beyân etdi ve bu sûretle bir dikkatsizlik hastanın aylarca
ıztırâbına sebeb oldu. Çünkü başka bir tarzda, ortadan mesʼeleyi îzâh edecek tıbbî delâil yokdu.
Müşâhede 2
İsmi: N. Efendi
Sinni: 40
Mesleği: Tüccâr
Memleketi: Gördes
Milleti: Türk
Bu adamcağızın hikâyesi pek fecîʻdir. Belsoğukluğuna tutulur. Pis ellerini gözüne sürer ve gö-
zünü gayb eder. Bu sûretle husûle gelen ophtalmie gonococc que, onu ebediyen sol gözden mahrûm
eder.
Müşâhede 3
İsmi: A.
Sinni: 35
Memleketi: Adapazarı
Milleti: Çerkes
A. Hanım burnunda ufak bir sivilce çıkarıyor. Sivilceyi kaşıyor. Sivilce kızarıyor, büyüyor. İki
gün sonra akşâm üzeri şiddetli bir titreme geliyor. Derece-i harâreti 41'i buluyor. Başağrısı ile müşte-
rek olmak üzere yüzü kızarıyor, şişiyor. Muʻâyenede bir yılancık karşısında bulunduğumuz tezâhür
ediyor. Sivilceyi kaşımakla, elinde ve tırnağında pusuda bekleyen streptokoklar, lenf yolu tarîkıyla
vücûda giriyorlar ve zavallı kadın on bir gün 39-40 derece-i harâret arasında pek fecîʻ ve tehlikeli
dakîkalar yaşıyor.
***
3026
Sayı 62
Profesör Vincent, Tıb Encümen-i Dânişi'ndeki teblîgâtında hummâ-yı şibh-i tifoidin sirâye-
tine sebeb pis elli insânlar olduğunda ısrâr ediyor ve bu fibi insânların birçok hastalıkların intişâr
ve tevessüʻünde âmil-i yegâne olduklarını iddiʻâ edecek kadar ileri varıyor. İnsânların elleri günde
[53] bin türlü eşyâ üzerinde dolaşır, parmaklar birçok yerlere temâs eder. Bu temâs edilen yerler bir
muʻâyene-i mikroskobiyeye tâbiʻ tutulsa, binlerce, milyarlarca mikrobun saklandığı görülebilecekdir.
Bugün hayvânâtı ellerimizle okşarız. Arkadâşlarımızın ve sevdiklerimizin ellerini kuvvet ve samîmi-
yetle sıkarız. Bir arkadâşımızı gördüğümüz zamân ilk hareket el uzatmak, ikinci hareket elini kuv-
vetle sıkmakdır. Yeni birisiyle tanışdığımız zamân el ele veririz. İnsân, ellerinin sâyesinde vücûdun
her aksâmıyla münâsebet peydâ eder. El vücûd ile kafa arasında en çok vazîfedâr bir uzuvdur. Ek-
meklerinizi ellerinizle koparırsınız, üzerinizdeki tozları bazen ellerinizle silersiniz. Ellerinize yapışan
mikroblar hâtır u hayâle gelmeyecek hastalıkları bulaşdırır. Pis eller ve tırnaklar mikrob yuvalarıdır.
Tırnak ve tırnak araları mikrobları himâye eden vücûd aksâmıdır. Tırnakların ne kadar çabuk tozlan-
dığı maʻlûmdur. Tırnaklarınızı kesmeyecek olursanız, siyâh bir hâle yapar. Daha Tıb Fakültesi'nde
iken tırnaklarda bulunan pisliklerdeki mikrobların taʻyîn-i cinsine merâk etmişdim. Mektebe devâm
ederken Etfâl Hastahânesi'nde ve laboratuvarında çalışıyordum.
Sâik-ı merâk ile tırnak arasından muhtelif günlerde yapdığım preparasyonlarda muhtelif cins
mikrobları tesbîte uğraşmış idim. Stafilokok cinsinden sarı, turuncu, stafilok[ok] ile berâber, cinsini
o zamân taʻyîn edemediğim bazı bakterileri tırnak kirleri arasında görmüşdüm.
Çocuklarımız her gördükleri eşyâya elleriyle temâs ederler. Sokakda buldukları bir parça kirli
bezi, bir demir parçasını, bir lastik ucunu açıp bakarak tecessüs hislerini tatmîn etmek isterler. Her
şeyi öğrenmek en büyük merâklarıdır. Çocuk öğrenmek için her tarafa dokunur, karıştırır, uğraşır. Bu
sebeble çocuklarda en çok dikkat edilecek, elleri sık sık yıkamakdır.
***
Şimdiye kadar ellerimizin mikrob hâmili olduğunu îzâha çalışdım. Size bunu vâzıh bir sûretde
isbât edebilen İngiliz âlimlerinden Profesör Morgan'ın tecrübesinden bahsedeceğim.
Profesör, âbdestâneye su dökmek üzere giden muʻâvinlerinden birisine helâdan çıkdıkdan son-
ra ellerini yıkamamasını söyler. Âlim petri kutusunda jelöz denilen ve mikrobların neşv ü nemâsına
yardım eden vasatı ihzâr eder. Muʻâvine gelince ellerini petri kutusu içerisine koymasını ricâ eder.
Ellerini petri kutusuna temâs etdiren muʻâvinden sonra Mösyö Morgan kutuyu 37 derece-i harâretde
36 sâʻat etüv içerisinde bırakır. Ertesi gün akşâm üzeri kutuda muhtelif cins ve nevʻde mikrob koloni-
lerinin neşv ü nemâ bulduğunu görür. Neşv ü nemâ bulan kolonilerin arasında parmak izlerine tesâdüf
eden nukâtdaki kolonilerin idrârda bulunan cinslerden olduğunu taʻyîn ve tesbît eder. Bu tecrübeden
sonra yıkanmayan ellerde vâzıhan mikrobların kaldığını isbât etmiş olur.
Profesör Carnot, hummâ-yı şibh-i tifoidiye mübtelâ hastaların tırnakları arasında tifo mikrobu-
nu boyamağa ve göstermeğe muvaffak olmuşdur. Ellerini uzun müddet yıkamayan insânların ellerin-
de, bağırsakda yaşayan muhtelif nevʻ ve cins yara ve mikroblar dâimâ bulunmuşdur.
Müşâhede 1
1880 senesinde Paris civârında icrâ-yı savlet eden tifo esnâsında Madam X tifoya tutulur [54]
ve birkaç ay sonra kesb-i âfiyet eder. Bir müddet sonra zevci aynı hastalığa tutulur. Bu târîhden iʻ-
tibâren 1900 senesine kadar evin muhtelif halkı, peder, çocuklar, akrabâ kız ve çocukları ve dokuz
3027
Sayı 62
hizmetçi tifoya tutulurlar. Bu esnâlarda hiçbir mıntıkada tek bir tifo vakʻası görülmemekde idi. 13
sene bu minvâl üzere bütün eve mensûb olan âile halkında tifo vekâyiʻi görülür.
Âile on üç meşʼûm sene zarfında aynı evde kalmaz ve apartmanlarını birkaç defa değiştirdikleri
hâlde tifo dâimâ bunları taʻkîb eder, yakalarını bırakmaz. Bu zavallı âile her altı ayda bir uzuvlarından
birini tifoya musâb görür. Bakteriyoloji bu on üç sene mütemâdiyen izʻâcâtını eksik etmeyen mesʼe-
leyi kökünden halleder. İlk defa tifoya musâb olan vâlidenin mevâdd-ı gâitasında tifo mikrobu (basil
dʼEberth) bulunur. Maʻatteessüf ana zamân zamân bağırsaklarından aldığı tifoyu pis elleri vâsıtasıyla
etrâfa saçmakda idi. Bu sûretle âilenin felâketli ve şeâmetli dakîkalar geçirmesini bâʻis olur. Ellerini
temiz tutmayan, yıkamaya alışmayan pis elli insânların taşıdıkları felâket ne fecîʻ netîceler verir!
Mikroba alışan vücûd ondan korkmaz. Onun hücûmlarına karşı müdâfaʻa silâhlarını antikor
denilen muʻâfiyet cisimlerini hâzırlamışdır. Fakat yazık ki, karşısında hiçbir müdâfaʻa silâhı bulun-
mayan uzviyetde zâlim ve bî-amân mikroblar kuvvetli darbeleriyle vücûdu hâk-i helâke sererler.
Müşâhede 2
Bu müşâhede neşʼeli ve saʻâdetli bir gecenin ferdâ-yı felâketini gösteren yürek parçalayıcı bir
fâciʻadır.
Tâliʻsiz bir çiftin hayâtdan kâm almadan gözlerini kapatan, onların neşʼe ve inşirâh âlemlerine
sevine sevine gelen sevgili ve azîz dostlarını berâber mezâra sürükleyen fecîʻ bir hikâyedir. Düğün
ziyâfeti için mükellef bir sofra ihzâr ediliyor. Bu sofrayı ihzâr eden kimdir bilir misiniz? Bir aşçı
kadın ki, on gün evvel kuvvetli bir dizanteri geçirmişdir. Bu dizanterinin maraz-ı âmili salomonilla
grubundan pek zehirli bir mikrobdur. Aşçı kadın mukâvimdir. Bu mikroba karşı vücûdunda artık
muʻâf cisimler teşekkül etmişdir. Yemekleri ihzâr ederken bağırsaklarından alarak ellerinde ve tırnak-
larında sakladığı o müdhiş mikrobu yemeklere zerʻ ediyor. Herkes bu neşʼeli sofra başında yüksek
kahkahalar ve bir inşirâh-ı bî-pâyân ile gelen yemekleri kemâl-i iştihâ ile yiyorlar. Fakat bilmiyorlar
ki, şu gelen kremin her parçası kuvvetli ve müdhiş bir zehirdir. Panzehirini maʻatteessüf daha tabâbet
bulamamışdır. Herkes yemek esnâsında aşçı kadını takdîr ediyor. Fakat bu kreme meşʼûm ellerini
koyan aşçı kadın kâtil mikrobu oraya zerʻ etmişdir. öyle bir zerʻ vasatı ki, bin aded olarak zerʻ edilen
mikrob bir sâʻat sonra yumurta, şeker, patates gibi mikrobların pek sevdiği bu zerʻ vasatında trilyon-
lar, katrilyonlar kadar nâ-mütenâhî tezâyüd ediyor.
Artık bu sâf kültür vasatından yiyen zavallı yeni evliler ve misâfirler bir-iki sâʻat sonra şiddetli
ağrılarıyla kıvranıyorlar. On, yirmi, otuz, altmış defʻ-i tabîʻî! Kusuyorlar, daha beş sâʻat evvel neşʼe-
nin hafîf kanadları üstünde pervâz eden, muhtelif mevzûʻlar üzerinde eğlenerek konuşan bu kitle artık
ölümün siyâh pençeleri altında kıvranmakda idiler. Maʻatteessüf iki gün, [55] evet iki kısa gün gibi az
müddet içerisinde bütün sofranın etrâfında halka olan neşʼeli ve şuh dudaklar ebediyen kapanıyorlar.
Gözlerinde bahtiyârlığın ziyâları dalgalanan gelin ve güveyi kıymetli misâfirleriyle berâber ebediyen
gözlerini kapadılar. İntânî pis bir el krem üzerine müdhiş mikrobu ekiyor. Patatesli, şekerli ve yu-
murtalı olan bu sâhada matbahın ılık derece-i harâretinde mikroblar arayıp da bulamadıkları muhît-i
müsâʻidi buluyorlar ve milyonlar, trilyonlarla tekessür ediyorlar. Pis elli bir aşçı kadın nezâfete riʻâ-
yet etmemekle belki on kişinin kâtili oluyor.
3'üncü Müşâhede
1908 senesinde Petersburg şehrinde zuhûra gelen kolera esnâsında ihtiyâr ve zengin bir kadın
vardı ki, ölümden pek korkardı. Koleradan tahaffuz maksadıyla bir otele kapandı. Çamaşırlarını,
3028
Sayı 62
elbiselerini, yiyeceğini bir ihtimâm-ı mahsûs ile kaynatırlardı. Fakat o ölümden kaçmışdı. Ölüm onu
yine otelin içerisinde buldu. Ölümün karanlık çehresini görmemek için her şeyi yapmışdı. Yaşamak
istiyordu. Hayâta doymamışdı. Serveti, mâlikâneleri, çiftlikleri mevcûddu. Her tedâbîre mürâcaʻat
etmişdi. Bu zengin kadın unutmuşdu ki, yanında ona müşfik bir el ile yardım eden kadın kolera mik-
robunu hâmil olabilirdi.
Hasta bir adam, hâmil-i mikrob olan adamdan daha az tehlikelidir. Hastalık tezâhür edince
muhîti tedâbîr-i ihtiyâtiyeye mürâcaʻat ederler. Fakat hâmil-i mikrob olanları kimse tanımaz. Onlar
hastalıkların en tehlikeli nâşirleridir. Bunlar seyyâr bir dinamit fıçısıdır. Her yanına yaklaşan eşhâs
tehlikeye maʻrûzdur. İşte ihtiyâr kadın bunu bilmiyordu. Maʻatteessüf yanındaki hizmetçiden hasta-
lığı alarak öldü. Hizmetçisi yaşıyor, geziyor, dolaşıyordu. Kadının vârisleri bu ölümün sebebini ara-
mak sevdâsına düştüler. Netîcede hizmetçinin mevâdd-ı gâitasında kolera vibriyonu bulundu, ölümün
sebebi tamâmıyla taʻayyün etdi.
Elleri mütemâdî toprakla temâs eden maʻdenciler, toprak yiyen çocuklar, siperler içerisinde
kalan insânlar ale'l-ekser hâmil-i tufeylâtdır. Toprak yiyenlere "geophage" taʻbîr olunur. Evlerinde
köpek besleyenlerde çok defa kist hidatik görülür. Askerlerde harb esnâsında gördüğümüz miʻâî ih-
tilâtât toprakda bulunan tufeylât yumurtalarının tırnak aralarına girmesiyledir. Meselâ birçok cild
hastalıkları ez-cümle ekseriyetle çocuklarda görülen impetigo (murdârlık), lenfanjit ve flegmonlar,
muhtelif çıbanlar, yılancığın vâsıta-i intişâr ve sirâyeti ellerdir. Pis bir el tehlikeli bir bombadır. Do-
kunduğu yerde bazı defa gayr-ı merʼî felâketler tevlîd eder. Pis bir elin girdiği ve taşıdığı bir mikrob,
muhîti müsâʻid bulunca, bir memleketi harâb edecek kadar kuvvet ve kudret gösterir.
Muhterem kârilerim! Size son sözüm ellerinizi sık sık yıkayınız. Ellerinizi yemek yemezden evvel
ve bir işe başlamazdan evvel dâimâ yıkayınız ve tırnakla-
rınızı dâimâ kesiniz. Düşününüz ki, yanlış bir hareketiniz,
bu husûsdaki ihmâliniz en sevdiklerinizden bazılarını kara
topraklara gömebilir.
Doktor İsmail Kenan
[56] KUDUZDAN ŞÜBHELİ HAYVÂNÂTA

KARŞI
Kuduzdan şübheli hayvânât tarafından ısırılan kim-
seler için ittihâz edilecek tedâbîre dâir Fransız Hastaba-
kıcıları Mecmûʻası'ndan terceme etdiğimiz bir makâleyi
geçen nüshamızla neşretmiş idik.
Mecmûʻa mündericâtını mütâlaʻa ve tedkîk lütfun-
da bulunan Dâülkelb Tedâvîhânesi Müdür-i muhteremi
Doktor Haim Naim Beyefendi ahîren o makâlenin hutût-ı
umûmiyesini müfîd bir tarzda hulâsa eden âtîdeki cedveli Dâülkelb Müessesesi Müdür-i
muhteremi Doktor Haim Naim Bey
irsâl etmişdir.
Dr. Haïm Naïm Bey, directeur de
lʼInstitut Antirabique
3029
Sayı 62
Isıran Hayvân
1-Ledgdan on iki gün zarfında ölürse
2-Ledgdan on iki gün zarfında öldürülürse Tedâvî-i dâülkelbî lâzımdır.
3-Ledgdan on iki gün zarfında gâib olursa
4-Maʻlûm değilse
Hayvân yaşıyor ise

Bu on
5… on iki gün taht-ı Tedâvî-i dâülkelbî
iki gün a) Hayvân kudurur ise
müşâhedeye koymak lâzımdır.
zarfında
lâzımdır.
b) Hayvân kuduzdan
şübheli ölürse veyâhûd Tedâvî-i dâülkelbî
diğer bir hastalıkdan lâzımdır.
ölürse
Müşâhede müddetini
c) Hayvân hastalanır, on
uzatmak lâzımdır.
iki gün zarfında ölmez
Ölürse tedâvî-i dâülkelbî
ise
lâzım.
d) Hayvân yaşıyor ve
Tedâvî-i dâülkelbî lâzım
on iki gün sonra hâl-i
değildir.
sıhhatde ise

Beyoğlu Hilâl-i Ahmer Heyʼeti
Beyoğlu Kazâsı Hilâl-i Ahmer Reîsi Muhyiddin Bey'in Adana ve havâlîsi müfettişliğine taʻyîn
edilmesi üzerine inhilâl eden riyâsete Abdürrezzak Şükrü Bey ve heyʼet-i merkeziye aʻzâlığına Dok-
tor Haydar İbrahim ve kâtib sıfatıyla heyʼet-i idâre aʻzâlığına Daʻvâ Vekîli Salahaddin Neşʼet Beyler
intihâb edilmişlerdir.
_______________
Çatalca Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi

Çatalca Hilâl-i Ahmer ve Himâye-i Etfâl şuʻbeleri menfaʻatine Teşrîn-i Evvel'in sekizinci Cuma
günü mahallî Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin teşebbüsüyle koşu, futbol, güreş gibi eğlenceler tertîb edil-
miş ve akşâmleyin de belediye bâğçesinde kasaba ve köy çocuklarından iki yüz kadarının sünnet
düğünleri yapılarak tedâvî, iʻâşe, ilbâs, istirâhat gibi ihtiyâcları da teʼmîn olunmuşdur. Bu husûsda
vâkiʻ âtıfet ve şefkatden dolayı mahallî hükûmetiyle belediye ve Türk Ocağı heyʼetlerine teşekkürât-ı
mahsûsamızı takdîm ederiz.
_______________
Soma Şuʻbesi
Eylül'ün ikinci Perşembe günü Hilâl-i Ahmer Soma Şuʻbesi tarafından öksüz çocuklar için
gâyet mutantan sûretde bir sünnet düğünü icrâ kılınmış ve on yedi öksüz çocuğa Şuʻbe Reîsi Doktor
3030
Sayı 62
İzzeddin Bey tarafından sünnet ameliyesi yapılmışdır. Bu muʻâmele-i insâniyet-perverâne halk üze-
rinde gâyet derîn bir hiss-i iftihâr bırakmışdır. Sünnetleri yapılan çocukların elbise, ayakkabı, serpûş
gibi levâzımâtı, bir günlük iʻâşeleri dahi teʼmîn ve bu vechile çocuklar, ebeveynlerinin icrâsına muk-
tedir olamayacakları derecede refâh u sürûra mazhar olmuşdur.
Sünnet programı sûretidir.

1) 1926 senesi Eylül'ünün ikinci Perşembe günü Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Soma Şuʻbesi tara-
fından bi'l-umûm yetîm ve fakîr çocuklar için sünnet düğünü yapılacağından düğün tertîbât-ı âtiye
dâiresinde icrâ olunacakdır.
2-Düğün Eylül'ün ikinci günü icrâ kılınacağına nazaran çocukların melbûsât vesâire istihzârâtı-
na medâr olmak üzere sünnet olacak yetîm ve fakîr çocukların 25 Ağustos [1]926 târîhine kadar
behemahâl Soma Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi Reîsi Doktor İzzeddin Bey'e mürâcaʻat edip kaydolunmaları
lâzımdır. Târîh-i mezkûrdan sonra mürâcaʻat kabûl değildir.
3-İkinci mâdde mûcebince kayıdlarını icrâ etdirmiş olan çocuklardan köylüler Eylül'ün birinci
Çarşamba günü öğleden sonra, yerliler ikinci Perşembe günü sabâh sâʻat alaturka on ikide Hilâl-i
Ahmer şuʻbesinde hâzır bulunacaklar ve sâʻat birde köylü ve yerli çocuklar müctemiʻan hammâma
götürülecekler. Hammâmdan çıkdıklarında Hilâl-i Ahmerce ihzâr edilmiş [58] olan melbûsât giydi-
rilerek Hilâl-i Ahmer dâiresine avdet adecekler ve hâzırlanmış olan belediye bâğçesinde bir müddet
istirâhat ve âhenk eyleyecekler. Alaturka sâʻat üçde Belediye Sandık Emîni Hacı Hâfız ve Hâfız Sadi
Efendiler tarafından câmiʻ-i şerîfde mevlid-i şerîf kırâat olunacakdır.
2 Eylül 1926'da Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Soma Şuʻbesince icrâ kılınmış olan sünnet düğünü grubu
Cérémonie de circocision organisée à Soma par le Comité du Croissant-Rouge
4-Mevlid-i şerîfin kırâatını müteʻâkib müftü efendi tarafından duʻâ olunacak. Câmiʻ-i şerîfden
çıkılarak doğruca belediye bâğçesine gidilecek, orada Hilâl-i Ahmer fevâid ve muhassenâtına dâir
3031
Sayı 62
birkaç söz söylendikden sonra çocukların sünnet ameliyâtı Doktor İzzeddin Bey tarafından icrâ kılı-
nacakdır.
5-Sünnet günü gecesi belediye bâğçesi tezyîn olunacak, gece sâʻat üçe kadar icrâ-yı âhenk
olunacakdır.
6-Düğünün esnâ-yı icrâsında münâsib zamânlarda ihzâr olunacak musika terennüm-sâz olacakdır.
7-Sünnet olan çocuklardan yerliler gece icrâ olunacak âhenkden sonra, köylüler ertesi Cuma
günü velîleri tarafından ahz ve naklolunacakdır.
8-Sünnet meccânî, iştirâk ihtiyârîdir.
9-Sünnet olan çocukların sünnet olunduğu gün sabâh ve akşâm yemekleri Hilâl-i Ahmer Cemʻi-
yeti tarafından teʼmîn edilecekdir.
10-Sünnet olan çocukların yaraları iyi oluncaya kadar hasta evinde her gün pansumanları ya-
pılacakdır.
Uzak köylerden gelen çocuklar îcâb-ı hâle göre hasta evinde iki-üç gün kalabilirler. Fakat bu
hâl ihtiyârîdir.
[59] İzmir Hilâl-i Ahmer Dispanserleri Faʻâliyeti

İkiçeşmelik Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Eylül ayı sıhhî istatistik cedvelidir.
Bir Mâh Zarfında Mürâcaʻat
Esâmî-i Emrâz Eden Marzâ Mikdârı Yekûn
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Akciğer veremi 2 20 8 30
Belsoğukluğu - - - -
Trahom - 2 4 6
Çiçek - - - -
Dizanteri - 2 4 6
Zâtü'l-cenb - 2 1 3
Zâtürriʼe - - - -
Resye - 50 20 70
Sıtma 60 120 80 260
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları - - - -
Tufeylât-ı miʻâiye 15 20 10 45
3032
Sayı 62
Frengi - 1 - 1
Kabakulak 4 - - 4
Kara hummâ - - - -
Kalb hastalıkları - 70 40 110
Kuşpalazı - - - -
Kulak, boğaz, burun hastalıkları 20 17 10 47
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Güneş vurması ve çarpması - - - -
Lekeli tifo - - - -
Nezle-i müstevliye (influenza) 5 30 15 50
Yılancık - - 1 1
Yekûn 436 1.112 439 1.987
_______________
3 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Eylül ayı sıhhî istatistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 5 6 4 15
Zâtü'l-cenb - - 2 2
Resye - 11 6 17
Sâir aʻzâ veremi - 2 1 3
Sıtma 28 24 14 66
3033
Sayı 62

Frengi - - - -
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Nezle-i müstevliye (influenza) - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 176 285 133 594
[60] İzmir Torbalı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin Eylül 1926 istatistik cedvelidir.
Emrâz Aded
Dahâme-i tıhâlsiz sıtma 28
Humre -
3034
Sayı 62

Yekûn 469
Emrâz Etfâl
Etfâl 117
İnâs 131
Zükûr 221
Yekûn 469
_______________
Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi Süt Damlası Müessesesi Eylül 1926 İstatistiği
Çocuk 3.750
Fosfatin 640
Muʻâyene edilen çocuk 994
Her gün süt verilen çocuğun adedi 120 ilâ 128
Tedâvî edilenler 440
Ziyâretçi hastabakıcılık 25
Lapseki Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 1 Haziran [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
127.611
Teʼdiyât
3035
Sayı 62

Yekûn 127.435
[61] Birecik Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
20.090
Teʼdiyât
Yekûn 19.692
Tarsus Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
İmdâd-ı sıhhî levhaları satış hâsılâtı 2.080
Müzeyyenât satış hâsılâtı 27.400
76.316
Teʼdiyât
Yekûn 234.590
Soma Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden gâye-i Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
23.297
Teʼdiyât
Yekûn 18.091
3036
Sayı 62
Yabanabad Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
1.636
Adana Merkezi'nin [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Şapka satış hâsılâtı 100
59.296
Teʼdiyât
Yekûn 18.835
[62] Çorum Merkezi'nin 22 Eylül [1]339 [1923] târîhinden 14 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Çiçek günü hâsılâtı 4.325
Hüseyinabad şuʻbesinden 17.844
Osmancık şuʻbesinden 585
Alaca şuʻbesinden 4.100
26.854
Teʼdiyât
Yekûn 47.413
Adana Merkezi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 31 Ağustos [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Pul hâsılatı 732
3.453
3037
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 15.315
Ankara Merkezi'nin 1 Mayıs [1]341 [1925] târîhinden 20 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan iʻânât 107,75
Çiçek hâsılâtı 43.187,25
Çubukabad şuʻbesinden 13.061
Akçaşehir şuʻbesinden 1.505
Koçhisar şuʻbesinden 1.000
Urfa merkezinden 8.700
Kayseri merkezinden 15.280
83.766
Teʼdiyât
Yekûn 31.543
Adana Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
294.217
Teʼdiyât
Yekûn 174.915
[63] Bodrum Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Haziran [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde olmayan âidât 7.055
23.532
3038
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 39.365
Kilis Şuʻbesi'nin 15 Nisan [1]340 [1924] târîhinden 18 Ağustos [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
147.749
Teʼdiyât
Yekûn 162.838
Karamürsel Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
93.629
Teʼdiyât
Yekûn 78.674
Yenipazar Şuʻbesinin bidâyet-i teessüsünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
18.177
3039
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 18.177
[64] Savur Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Nisan [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
39.299
Teʼdiyât
Yekûn 30.952
Dink Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
1.000
Suruç Şuʻbesi'nin [1]341 [1925] senesi ibtidâsından 30 Mayıs [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
2.650
Teʼdiyât
Yekûn 4.535
Mutki Şuʻbesi'nin bidâyet-i teessüsünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
1.306
3040
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 600
Hamidabad Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
10.086
28.421
Teʼdiyât
Yekûn 22.476
[65] Mustafakemalpaşa Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926

târîhine kadar
Makbûzât
18.422
Teʼdiyât
Yekûn 58.755
Aydın Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
485.116
Teʼdiyât
Yekûn 529.811
3041
Sayı 62
Hopa Şuʻbesi'nin bidâyet-i teessüsünden 29 Ağustos [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
7.250
Teʼdiyât
Yekûn 7.250
Diyarbekir Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
296.582
Teʼdiyât
Yekûn 126.675
Vezirköprü Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
4.912
Teʼdiyât
Yekûn 4.402
3042
Sayı 62
[66] Bitlis Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sanî [1]926 târîhinden 15 Temmuz [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Pul hâsılâtı 422,50
Hizan Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi'nden 1.716
34.718,25
Teʼdiyât
Yekûn 44.886
Tarsus Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
İmdâd-ı sıhhî levhaları satışından 840
Müzeyyenât satışından 175
5.463
Teʼdiyât
Yekûn 8.250
Eskişehir Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Seyyidgazi şuʻbesinden 201
201
3043
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 26.688
Orhaneli Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
9.888
Teʼdiyât
Yekûn 17.000
[67] Konya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]9326 târîhine kadar
Makbûzât
Şuʻabâtdan mevrûdât 61.430
Konya sınâʻîler merkezinden 1.550
Akşehir şuʻbesinden 40.000
Sille şuʻbesinden 19.880
Eşyâ satışından 1.100
187.518
Teʼdiyât
Yekûn 88.790
3044
Sayı 62
Kocaeli (İzmit) Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
266.958
Teʼdiyât
Yekûn 17.399
Ayrancı (Osmaniye) Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Pul 40
755
Yenipazar Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
2.000
Teʼdiyât
Yekûn 2.000
[68] Bursa Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Orhaneli şuʻbesinden 17.000
Emânât 1.518
95.161
3045
Sayı 62
Teʼdiyât
Emânâtdan reddiyât 2.158
Yekûn 51.490
Aziziye (Afyon) Şuʻbesi Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]338 [Ocak 1922] târîhinden 31
Kânûn-ı Evvel [1]338 [Aralık 1922] târîhine kadar
Makbûzât
37.407
Teʼdiyât
Yekûn 31.407
1 Kânûn-ı Sânî [1]339 [Ocak 1923] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]339 [Aralık 1923] târîhine
kadar
Makbûzât
30.083
Teʼdiyât
Yekûn 14.955
kadar
Makbûzât
Çiçek hâsılâtı 871
27.487
kadar
Makbûzât
Gazete satışından 970
4.972
3046
Sayı 62
Teʼdiyât
Yekûn 45.248
[69] 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Mart [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
İmdâd-ı sıhhî levhaları satışından 2.999
11.651
Teʼdiyât
Yekûn 2.000
1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Gazete bedeli 500
11.153
Teʼdiyât
Yekûn 500
1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Gazete satışından 600
4.845
Teʼdiyât
Yekûn 8.051
3047
Sayı 62
Keskin Şuʻbesi Merkezi'nin bidâyet-i teessüsü târîhinden 26 Ağustos [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Muhtelif vâridât 24.980
97.451
Teʼdiyât
Yekûn 86.438
Gümüşhacıköy Şuʻbesi Merkezi'nin 15 Teşrîn-i Sânî [1]340 târîhinden 7 Temmuz [1]926

târîhine kadar
Makbûzât
15.919
Teʼdiyât
Masârıf 25
Yekûn 6.395
[70] Bahçe Şuʻbesi Merkezi'nin 16 Mart [1]926 târîhinden 31 Ağustos [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
7.773
3048
Sayı 62

Malzeme-i Sıhhiyenin Tevhîd-i Ebʻâdı
Cenevre Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkez Komitesi'nden vâkiʻ olan daʻvet üzerine malze-
me-i sıhhiyenin tevhîd-i ebʻâdı mesâili ile iştigâl eden komisyon 19 Teşrîn-i Sânî'de ilk ictimâʻını
akdedecekdir.
Mezkûr komisyon malzeme-i sıhhiye için açılacak müsâbakada heyʼet-i mümeyyize vazîfesini
îfâya meʼmûrdur.
Muhtelif memleketlerin idâre-i sıhhiyeleri ile millî Salîb-i Ahmerlerinde istiʻmâl olunan malze-
me-i sıhhiyeye âid maʻlûmât peyderpey Cenevre merkezine gönderilmekdedir.
Bu müsâbakaya fevkalâde bir ehemmiyet atfeden Felemenk Salîb-i Ahmeri müsâbaka masârıfı
olmak üzere Cenevre merkezine 200 İsviçre frangı irsâl etmişdir.
***
Zamân-ı Harbde Gâiblerin Adedini Tenkîse Hâdim Tedâbîr

Portekiz Sıhhiye-i Askeriyesi müfettiş-i umûmîsinin geçen Ağustos târîhiyle Beynelmilel
Salîb-i Ahmer Merkezi'ne gönderdiği mufassal raporda Harb-i Umûmî esnâsında üserâ-yı harbiye,
gâibler ve ölenler hakkında yazılan raporları cemʻ ve tasnîfe meʼmûr olan İstatistik ve Sicil Kale-
mi'nin tarz-ı idâresi îzâh edilmişdir. İdâre-i mezkûre, vefât edenlerin taʻyîn-i hüviyeti ve gâiblerin ta-
harrîsiyle el-yevm iştigâl etmekde olduğu gibi harekât-ı askeriyeye civâr olan mahallerde mesâʻîsine
devâm eden Portekiz Harb Mezârları Komisyonu'nu da idâre etmekdedir.
Portekiz Harb Mezârları Komisyonu ihrâc-ı meyyit ile vefât eden Portekiz askerlerinin taʻyîn-i
hüviyetine meʼmûrdur. Danimarka Salîb-i Ahmeri el-yevm mülgâ bulunan Üserâ-yı Harbiye Komis-
yonu'nun Harb-i Umûmî'de Danimarka'da icrâ kılınan tedkîkât ve taharriyâta âid vesâiki Beynelmilel
Merkez Komitesi'ne irsâl etmişdir.
***
Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi'nin Suriye Murahhası

Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkezi'nin Suriye Murahhası Mösyö Burnier tarafından gönderi-
len tahrîrâtda kurâ ve kasabâtından Şam'a ilticâ etmiş on iki bin müslümânın büyük bir fakr u ihtiyâc
içinde bulunduğu işʻâr edilmekdedir. Aynı tahrîrâtda [71] 58 bini Haleb'de, 30 bini Beyrut'da, 15 bini
Antakya, İskenderun ve Süveyde'de, 10 bini Şam ile Havran'da, 5 bini Lübnan kurâ ve kasabâtında,
2.500'ü Lazkiye'de, bini Humus ile Hama'da, 2 bini Trablus'da ve bini Sayda ile Teyr'de olmak üzere
124.500 Ermeni muhâciri bulunduğu gösterilmekdedir.
***
İzlanda ve Dominik Cumhûriyeti

Hâl-i harbde bulunan ordular mecrûhîn ve hastagânının tehvîn-i ıztırâb ve ıslâh-ı hâlleri hak-
3049
Sayı 62
kında 6 Temmuz 1906 târîhinde münʻakid Cenevre Mukâvelenâmesi'ni İzlanda ile Dominik Cum-
hûriyeti de imzâ etdiği İsviçre Nevâhî-i Müttehide Meclisi'nden Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkez
Komitesi'ne vârid olan 24 Ağustos 1926 târîhli teblîğnâmede bildiriliyor.
***
Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi'nin Masârıf-ı İdâresine İştirâk

Beynelmilel Cenevre Merkezi'nin masârıf-ı idâriyesi için Letonya Salîb-i Ahmeri 500 İsviçre
frangı ve Sırp-Hırvat-Slav unvânını alan Sırp Salîb-i Ahmeri 10.000 dinar, Küba Salîb-i Ahmeri 100
dolar ve Alman Salîb-i Ahmeri 1 Nisan - 31 Mart 1927 tahsîsâtı olmak üzere 2.000 altın mark irsâl
etmişdir.
5.000 Bilet Üzerine Müretteb

Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Piyangosu
Çekileceği Gün: Pazar, 31 Teşrîn-i Evvel 1926
1.100 numaraya
500 numaraya
1 liradan 150 liraya kadar muhtelif kıy-
Mütenevviʻ, zarîf hediyeler ‫؞ ؞ ؞ ؞‬
metde Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi maʻmûlâtı
çıkacakdır.
çıkacakdır.
3050
Sayı 62
3051
Sayı 62
3052
Sayı 62
3053
Sayı 62
3054
Sayı 62
3055
Sayı 62

Müstahzarâtı
izâle eder.
muhâfaza eder.
_______________

Ekrem Necib

_______________
3056
Sayı 62

_______________
Evliyâzâde
Mehmed Nureddin
3057
TÜRKİYE
63
Altıncı Sene 10 Cemâziyel evvel sene 1345 / 15 Teşrîn-i Sânî 1926 Numara 63
TÜRKİYE
10 Cemâziyelevvel sene 1345 / 15 Teşrîn-i Sânî 1926
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Novembre 1926
İstanbul
1926
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin hâmî-i muʻazzamı Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal Paşa hazretleri
Ghazi Moustafa Kémal Pacha
Président de la République Turque qui a bien voulu prendre le Croissant-Rouge sous sa Haute Protection
Reîsicumhûr hazretlerinin
1 Teşrîn-i Sânî'de Büyük Millet Meclisi'nde îrâd etdikleri nutkun
Hilâl-i Ahmer'e taʻalluk eden kısmı
Efendiler! Târîh-i harb-i sıhhîde ve memleketin muʻâvenet-i

ictimâʻiye ve târîhinde bir mevkiʻ-i mahsûs ihrâz etmiş olan Türkiye
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin bu sene zarfında mübâdillerin sıhhî
ve ilbâs ve iskân umûruna ve memleketin âfât-ı ictimâʻiye ve
arziyesine yapdığı kıymetli yardımları takdîrle zikrederim.
(Alkışlar)
Hilâl-i Ahmer aʻzâ adedinin memleketin rüşd-i ictimâʻîsi ile

mütenâsib bir dereceye varmasını ve bütün milletin bu tenâsübü
teʼmîn etmesini temenni eylerim.
63 numaralı Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası'na ilâvedir.

Altıncı Sene 10 Cemâziyel evvel sene 1345 / 15 Teşrîn-i Sânî 1926 Numara 63

Gönderilmelidir.
Mündericât:
Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin Îrâd Buyurdukları Senelik Nutuklarında
Hilâl-i Ahmer Mesâʻîsi – İctimâʻî Hıfzıssıhha – Verem ile Mücâdele Edebilir miyiz? – İlk İmdâd
– Geceleri Yatakda Mütâlaʻa Muzır mıdır?– Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Fransızca Kısmı – İngilizce
Kısmı
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NDE REÎSİCUMHÛR HAZRETLERİNİN İFTİTÂHÎ

NUTUKLARINDA HİLÂL-İ AHMER'İ TAKDÎR
1 Teşrîn-i Sânî'de Büyük Millet Meclisi'nin ilk ictimâʻında reîsicumhûr hazretleri îrâd bu-
yurdukları senelik nutuklarında himâye-i fahîmânelerinde bulunmakla mübâhî olan Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyeti'nin mesâʻî ve icrââtı takdîrlerle yâd edildikden sonra cemʻiyetimiz aʻzâ adedinin Türk
milletinin rüşd-i ictimâʻîsiyle mütenâsib bulunması ve bütün milletin bu tenâsübü teʼmîn etmesi te-
menniyâtı ızhâr buyurulmuşdur.
Reîsicumhûr hazretlerinin işbu iltifât-ı ber-güzîde ve irşâdât-ı celîleleriyle merkez-i umûmî-
mizin tezyîd-i feyz ü kudret etmesi Hilâl-i Ahmer için kemâl-i minnet ü şükrânla kaydolunacak en
büyük bahtiyârlıklardandır.
Fi'l-hakîka birçok ecnebî Salîb-i Ahmer Cemʻiyetlerinde görülen âsâr-ı terakkî ve tekâmül bu
cemʻiyetlerin binlere ve hattâ milyonlara varan aʻzâsının iştirâk-i mesâʻîsi sâyesinde vücûda geldiği
maʻlûmdur.
Reîsicumhûr hazretlerinin irşâd ve arzuları dâiresinde cemʻiyetimiz kendi aʻzâsının adedini
artdırmağa bütün kuvvetiyle bezl-i mesâʻî etmekle berâber nutk-ı iftitâhîdeki sözler Hilâl-i Ahmer
mefkûresini memleketin her tarafına neşr u taʻmîmde mühim ve büyük bir âmildir.
Bu kıymetdâr hitâb, yeniden aʻzâ kaydı için âdetâ seferberlik açıyor demekdir. Mesʻûd netîce-
sinde Türk Hilâl-i Ahmeri'nin aʻzâ adediyle de yükseleceğinde şübhe yokdur.
Hilâl-i Ahmer'e pek büyük şeref bahşeden cemʻiyetin hâmî-i müfahhamı Reîsicumhûr Gâzî
Mustafa Kemal Paşa hazretlerine Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası en derîn hislerini ve en kalbî
minnetdârlığını taʻzîm ü tekrîm ile arz u takdîm eder.
3067
Sayı 63
[78] İCTİMÂʻÎ HIFZISSIHHA

-36-
Bebek-Çocuk Meşher ve Müsâbakaları
Son seneler zarfında ırkın tekâmülü ve neslin tezâyüdü husûsunda pek mühim bir âmil olan ço-
cuk meşherlerinin teʼsîrâtı nazar-ı dikkati câlib bir hadde bâliğ olmuşdur. Bugün bütün medenî millet
ve devletlerde oldukça mühim bir yekûna bâliğ olan annelerin kalbi senenin muʻayyen günlerinde
açılacak çocuk sergilerinde mükâfât kazanacak yavrunun ihzârı ile çarpmakdadır.
Fi'l-hakîka yüzler, binlerce çocuk arasında kendi yetiştirdiği yavrusunun derece alarak mükâfât
kazanması kadar bir anneyi tesrîr ve teşvîk edecek başka ne olabilir? Bundan mâʻadâ ekseriyâ ve
bilhâssa zengin şehir ve kasabalarda tevzîʻ edilen mükâfât-ı nakdiyenin mikdârı da hiçbir sûretle is-
tiğnâ gösterilmeyecek derecededir. Bunun bazı mütevâzıʻ büdcelere yapacağı teʼsîr ile âile refâhının
teessüs edebilmesi de pek mümkündür.
Çocuk meşherleri muʻayyen senelerde veya senenin muʻayyen gününde idâre-i sıhhiyelerin
nezâreti tahtında küşâd edilerek îcâb eden merâsimle mükâfâtlar tevzîʻ olunmakdadır. Birçok şehir-
lerde sıhhî meşherlerin küşâdı, anında teşhîr olunur. Bu gibi sergilerde tevzîʻ edilen 3 veya 5 dereceli
mükâfât ekseriyâ kıymet-i maʻneviyesi pek yüksek olan gümüş kupa gibi şeylerden ibâret ise de ba-
zen de hayr u hasenâtı seven ve bilhâssa nesl-i âtînin tekâmülünü teşvîk eden zengin hayır-perverlerin
oldukça mühim şahsî nakdî mükâfâtını muhtevîdirler. Bilhâssa sınâʻî şehirlerde derece-i servetleri
hâl-i hâzır mikyâsâtı ile ölçülemeyecek dereceye gelen ticârî müessesâtın bu meşherlerin muvaffa-
kiyâtı husûsunda yapageldikleri teşvîkât ve teʼsîrât şâyân-ı dikkatdir.
Çocuk meşherleri yaşa göre teşhîr olunabilir. 1-2 yaşına kadar binler, 3-6 yaşına kadar oyun ço-
cukları ve hattâ mekteb çocukları bile teşhîr olunurlar. Fakat ber-muʻtâd ve ekseriyâ 1-3 yaşına kadar
olan çocuklardan mü[te]şekkildir.
Bebek yaşda olanlarda daha ziyâde sıhhat ü âfiyet, annenin çocuk bakımı usûlleri, intizâm-ı
hayât gibi mesâil hattâ bebeğin muʻayyen zamânda uykuda kalması bile tedkîk ve taʻkîb olunur.
Küçük çocuklarda âfiyet ile birlikde güzellik, zekâ, serbest, iyi giyinmek ve yakıştırmak cihetleri de
aranılmakdadır. Bu gibilerinde müsâbakayı hâd bir şekle îsâl için mükâfât kazanan birincilere kral
ve kraliçe sıfatları bile izâfe olunur. Gazeteler, Resimli Mecmûʻa ve musavverler günlerce bahseder,
anne ve çocuğun fotoğrafîlerini en kıskanç bir iʻtinâ ile tabʻ ederler. Bilhâssa resm-i geçidde halk ve
binlerce çocuk, kral ve kraliçe çocuğun etrâfında nümâyiş yaparlar. Müsâbaka gününün eşkâli günler,
haftalarca annelerin, kulüp ve meclislerin dedikodusu şeklinde devâm ederek hassâsiyetini hâlet-i
mebnâda kalan vâlideleri bile tenbîh etmeğe başlar.
Bir çocuk meşherinde mükâfât kazanmak zannolunduğu kadar basît değildir. Âtîye derc edilen
meşher şehâdetnâmesinden de anlaşılacağı vechile mükâfât ve derecât tevzîʻi müsâbakaya iştirâk
eden bebeklerin o günkü sıhhat ü âfiyet ve zindegîsi üzerine mübtenî değildir. Vâlidenin gebelik
zamânından [78] başlayarak lohusalık devresi esnâsında gerek anne ve gerekse bebeğin tarz-ı hayât
ve menâkıb-ı ictimâʻiyesi nazar-ı iʻtibâra alınarak ona göre tanzîm olunmakdadır.
Fi'l-hakîka bin dereceli bir şehâdetnâme usûlünde vâlidenin gebelik anındaki tarz-ı hayât ve
menâkıbı 250, lohusalık anındaki ahvâli 100 numara kazanmakdadır. Bebeğin bakılması ve tekâmülü
400 numara kazanması îcâb ederken müsâbakaya iştirâki anındaki âfiyeti ve hâl-i hâzırı ancak 250
derece alabilmekdedir.
3068
Sayı 63
Vâlidenin gerek gebelik ve gerekse lohusalık anındaki ahvâli resmî sûretde taʻyîn olunan ve bu
husûsâtda mütehassıs, kâbiliyetli nörsler tarafından taʻkîb olunarak derecât imlâ edilmekde olduğu
gibi bebeğin tarz-ı hayât ve bakılışı da etıbbâdan ziyâde ziyâretçi nörsler tarafından vâkiʻ olagelmek-
dedir.
Ancak bebeğin müsâbakaya iştirâk zamânı yapılan ve 250 numara kazanan muʻâyene-i tıbbiye-
si bir heyʼet-i tıbbiye tarafından yapılmakdadır. Bu heyʼet her şuʻbede mütehassıs çocuk doktorların-
dan müteşekkil olup çocuğun her cümle ve aʻzâsı, heyʼet-i umûmiye-i sıhhiyesi gâyet dakîk ve yegân
yegân tedkîk ve muhâkeme olunur. Bu cihetle müsâbakaya iştirâk eden binlerden yevmiye ancak
30-40 tânesi muʻâyene olunabilmekde ve bunlara dört renkden mü[te]şekkil kurdelalar verilerek içle-
rinden birisi bilâhare birincilik almakdadır. Her günün birinci ayrılanları en son gün toplanarak nihâî
derecât olan ve mükâfâta kesb-i istihkâk eden kral-kraliçeler tefrîk olunurlar.
Bu müsâbakalar her hükûmet ve memleketde oldukça farklı usûl ve tarzlar tahtında yapılırsa da
heyʼet-i umûmiyesi yekdiğerine müşâbihdir.
Her mahallin kendine mahsûs şehâdetnâmeleri ve dereceleri ale'l-ekser muhtelifdir.
Bebek müsâbakalarının sıhhat-i umûmiyeye olan teʼsîri âşikârdır. Bu müsâbakalar teʼsîrleriyle
seneden seneye ırkda tekâmül ve bebek bakmak usûllerinde vâlidelerin tenevvür ve terakkîsi ziyâde-
leşmekdedir.
Senenin muʻayyen günlerinde veya birkaç senede bir şehir ve kasabada yapılagelen bu müsâba-
kalara iştirâk eden halk bazen yüz binlerce kişiye bâliğ olduğu düşünülürse bu kabîl meşherlerin ve
meselâ Himâye-i Etfâl İstanbul Merkezi'nin Kalender'de ve ez-cümle Süt Damlası Müessesesi'ne
mukayyed mini mini yavrular arasında tertîb etdiği sıhhat ve güzellik müsâbakaları gibi velev ki basît
ve ibtidâî tarzda olsun, memleketimizde ve şimdilik belli başlı büyük şehirlerimizde de başlanmasını
temennî etmek hakkımızdır.
_______________
Bir çocuk meşherinde mükâfât kazanmak için îcâb eden dereceli şehâdetnâme sûreti
Târîh
Numara… Târîh-i Vilâdet… Cins… Vâlidenin Milliyeti… Peder… Vâlidenin Yaşı… Pederin
Yaşı… Vâlidenin Sıhhati… Pederin Âfiyeti… Yaşayan Çocukların Adedi… Yaşları… Bebek Yaşında
Ölenlerin Adedi… Hısım ve Akrabânın Öldüğü Hastalıkların Taʻdâdı…
1-Gebelik zamânında vâlideye âid menâkib (250)

Tâm Takdîr
Müfredât
Derece Edilen
Sanʻat ve meşgûliyet… Tenezzüh ve eğlence… 20
Lohusalıkdan evvel terk-i meşgûliyet müddeti 10
Lohusalıkdan evvel doktora muʻâyene etdirilen zamân… 20
[80] Havsalanın ölçüleri dâhil olduğu hâlde tâm bir
70
muʻâyene-i beden ve îcâb eder ise Wassermann…
3069
Sayı 63
Lohusalıkdan evvel muntazam idrâr ve tazyîk-i dem

20
muʻâyenesi…
Doktor tarafından ağdiye hakkında tavsiye olunan şeylerin
tatbîki… Kahve, çay ve alkol… İstirâhat… Harekât-ı beden… 50
Lohusalık hâzırlıkları… Bebeğin elbiselerinin ihzârı…
Pramid, mizâca uygun ve bahtiyâr âile hayâtı 20
Düşen çocuklar… Niçin?... 10
Pederin mizâcı… Senede iş hârici kaldığı zamânın müddeti…
30
Çocuklara olan alâkası…
Yekûn 250
[2-] Lohusalık Devresi (100)

Müfredât
Doktorun lohusalık husûsunda iʻtâ etdiği evâmirin gerek
evde ve gerekse hastahânede tatbîk ve devâmı… Eğer değilse 15
niçin?...
Lohusalıkda doktor veya ebe çağırılması… 20
Lohusalıkdan ne kadar zamân sonra vâlidenin muʻtâd işlerine
15
başlaması…
Lohusalıkdan 6 hafta sonra doktorun nihâî muʻâyenesi… 30
Çocuğun gözlerine doğumu müteʻâkib hemen göz damlası
20
damlatılması
Yekûn 100
3-Bebek: Bakılması, Teşekkül-i İʻtiyâdât ve Muhît (400)

a) Umûmî:
Müfredât
Bebeğin uyuma zamânları… Bebeğin yalnız uyuması…
15
Odanın tecdîd-i havâsı… Açık havâ hayâtı…
Bebek uyurken sallanıyor mu?... Bebek devâmlı elde
10
tutuluyor mu?...
Bebek memede iken uyumasına müsâʻade... Ağzına boş
10
emzik veriliyor mu?...
Bebeği vâlidenin emzirmesi… Memeden ne vakit kesilmesi…
15
Niçin?...
Emzirme cihâzının temizliği… 15
Sütden gayrı verilen mevâddın soğukdan ve sineklerden
10
muhâfazası… İçilen suyun menbaʻı…
Bebeğe kaç defa banyo yapılıyor?... 10
Kirlenen çamaşırlar iyice yıkanıyor mu?... 10
3070
Sayı 63
Bebek havâya göre giydiriliyor mu?... 10

Vâlidenin gaybûbetinde bebeğe lâzım gelen ihtimâm
10
yapılıyor mu?...
Bebeğin her hafta tartılması… 5
Bebeğin defʻ-i hâcet zamânlarının intizâmı 15
Çocuğun doktor tarafından muntazaman muʻâyene
10
edilmesi…
Bebeğin hasta çocuk ve kâhiller ile temâsı veya kendine
10
bakanların râhatsızlığı…
Bebek nezle hâlinde tecrîd ediliyor mu?... 10
Hastalığı hâlinde derhâl tıbbî muʻâyene ve tedâvî yapılması… 10
Evde verem veya dâimî öksürüklü eşhâsın bulunmaması… 15
Civârda kontrolsüz hasta vekâyiʻinin mahallî dâire-i
5
sıhhiyesine ihbârı
Çiçek aşısı yapılması 10
Kuşpalazına karşı muʻâfiyet teʼsîsi 10
Doğumun mahallî dâire-i sıhhiyeye ihbâr ve kaydı 5
Çocukların büyüdüğü evde odaların güneş… ısınmak…
15
avlu… kum sandığı… araba… sinek olmaması…
Bebeğin kalabalığa, mitinglere götürülmesi, tramvaya
10
bindirilmesi…
b) Tekâmülât-ı Rûhiye
Çocuk kolaylıkla itâʻat ediyor mu?... Sizi sinirlendiriyor ve
kızdırıyor mu?... Ona el ile hafifçe vurmak îcâb etdi mi?...
20
Niçin?... Kabâhatden ne kadar zamân sonra?... Ne gibi
mücâzât yapıyorsunuz?...
Cezâlandırdıkdan sonra ne gibi teʻâmül gösteriyor?... İsyân
5
mı yoksa korku mu?...
Baş parmağını emiyor mu?... Yatağını ıslatıyor mu?...
10
Doktorunuza gösterdiniz mi?...
Bebek eğlence yerlerine götürülüyor mu?... Günde kaç kere
5
çocuk yalnız oynuyor?...
Çocuğun tekâmülât-ı rûhiyesini muʻâyene için ber-vech-i âtî dört şekil çocuğun yaşına göre
tatbîk edilir.
6 Aylık
Başın muvâzenetde durması… Vücûdunu ânî kaldırması…
Yiyecek gösterildiğinde ağlamasını kesmesi ve ağzını
20
açması… Eli ile erişmesi ve yakalaması…. Oyuncak
tutması…
3071
Sayı 63
1 Yaş
Ayakda durması… Yerde sürünmesi… Resimlerdeki eşkâli
göstermesi… Basît harekâtı taklîd etmesi (Elleri çarpmak, 20
bay bay yapmak)…
2 Yaş
Koşması… Topu getir gibi emirlere itâʻati… Paketleri açması
20
ve oyuncakları kullanması kâbiliyeti…
3 Yaş
Eşyâ ve resimlerin isimleri… Âile ismini söylemesi
20
kâbiliyeti…
c) Yaşa Göre Tegaddiyesi

3 - 18 Aylık
Bebek nasıl besleniyor? Meme. Sunʻî irzâʻ. Bunu doktor
mu emretmiş?... Eğer sunʻî ise bunu doktor mu söylemiş?... 20
Portakal usâresi veriliyor mu?... Balık yağı kullanıyor mu?...
18 Ay - 3 Yaş
Katı yiyecekler ne vakit verilmişdir?... Ne nevʻ gıdâlar
verilmiş?... Günde kaç defa muntazam yemek veriliyor?...
20
Çocuğa yemek vakitleri hâricinde yiyecek veriliyor mu?...
Çocuk her gün ne kadar süt içiyor?...
Yekûn 400
4-Muʻâyene-i Tıbbiye (250)

Sıklet… İrtifâʻ… Mülâhazât…
Müfredât: Umûmî görünüşü… 30
Baş: Cild-i meşʻar… 5
Gözler… 10
Kulaklar… 10
Burun… 10
Boğaz… 20
Dişler… 15
Diş etleri… 5
3072
Sayı 63
Göğüs: Siʻa-i sadr… 10

Ciğerler… 25
Kalb… 25
Batn… 55
Etrâf… 30
Yekûn 250
Cemʻan Yekûn 1.000
[82] VEREMLE MÜCÂDELE EDEBİLİR MİYİZ?

Veremle Mücâdele Cemʻiyeti'ne,
Çocuklardaki veremle mücâdele etmek için bazı tahaffuz çâreleri düşünülmüşdür. Bu tahaffuz
çârelerinden birincisi, çocuğu doğar doğmaz ebeveyninden ayırmak veyâhûd doğdukdan bir müd-
det sonra ayırmak. Yapılan tedkîkât göstermişdir ki, verem âilenin muhîtinden menşeʼini alır. Yüzde
doksan vâlideden çocuğa sirâyet eder. Bu muʻdil ve muʻazzam ictimâʻî mesʼele ile uğraşmak Türk
tabâbetine borç ve mukaddes bir vazîfedir.
Hâl-i hâzırda müşâhede etdiğimiz birçok hastalıkların sebeb-i yegânesi veremdir. Diyebilirim
ki, İstanbul etıbbâsı her gün birkaç bin veremliyi görmekdedir. Muhtelif şuʻbelerde çalışan arkadâş-
larımız veremin muhtelif şekillerini görmekde, bu bî-amân hastalığın neslin üzerindeki tahrîbâtını
kaydetmekdedirler. Vereme karşı şiddetli bir harb açmalıyız. Bu harbde muvaffakiyet bi'l-cümle Türk
doktorlarının ve ictimâʻiyâtçılarının el ele vererek lâzım gelen tedâbîre mürâcaʻat etmeleriyle kâbil
olacakdır. Verem bir mesʼele-i ilmiye ve fenniyeden ziyâde bir mesʼele-i ictimâʻiyedir. Son zamânlar-
da verem aşılarından elde edilen cesâret-bahş netîceler bizde bu ümîdleri uyandırmağa sâik olmuşdur.
Veremin açdığı cerîhalar dolayısıyla birçok memleketlerde veremden tahaffuz için muhtelif mücâdele
sistemleri kabûl edilmişdir. Bu sistemlerin kuvveden fiʻle çıkması için büyük bir teşkîlâta, kuvvetli
bir büdceye ihtiyâc vardır.
Fakat aşı mesʼelesinde bu hâl yokdur. Kuvvetli bir teşkîlât ile büyük bir büdceye pek o kadar
ihtiyâc yokdur. Netîcesi hem daha parlak ve kâbiliyet-i tatbîkiyesi de daha kolaydır.
Vereme karşı kullanılan muhtelif tahaffuz çârelerinden hulâsaten bahsedeceğim. Veremli vâ-
lidenin nezdinden ayrılacak çocuk ya müşâhede kreşlerine gönderilmeli veya kontrol edilmesi sehîl
olan âileler nezdine yerleştirilmelidir.
Müşâhede kreşlerinin vazîfesi nedir?

Burada çocuğun şübhe edilen hastalıkla maʻlûl olup olmadığını taʻyîn ve tefrîk etmekdir.
Paris'de Laink? Hastahânesi'nde açılan "Müşâhede Kreşi" bu vazîfeyi îfâya tahsîs edilmişdir.
Sıhhatde olan çocukları vâlidelerinden ayırdıkdan sonra bir âile nezdine misâfir etmek, misâfir
edilen yerlerin ciyâdet ve sâfiyet-ı havâsından yavruları müstefîd etmek gâyesi taʻkîb edilmekdedir.
3073
Sayı 63
Havâdâr ve ziyâdâr yerlerde yerleştirilen mini minilerin sıhhatleri pek mükemmel bir hâlde devâm
ve hayâtlarını ve sıhhatlerini kazanabilmek imkân ve ihtimâlleri günden güne tezâyüd etmekdedir.
Acabâ çocuğu bir âile nezdine yerleştirmekle iş bitiyor mu?

Hayır! Bilakis asıl vazîfe o vakitden iʻtibâren başlıyor. Çocuğun neşv ü nemâsını taʻkîb etmek,
gıdâlarını kâfi sûretde teʼmîn etmek, meme sâʻatlerini tesbît etmek, verilen süt mikdârını, emzirde
müddetini taʻyîn etmek çocuklarda görülen en ufak miʻdevî ve miʻâî teşevvüşâta karşı lâzım gelen
tedâbîr-i tıbbiyeye mürâcaʻat etmek lâzımdır. Bu gibi dakîk mesâʻî hastabakıcıların dûş-ı zaʻflarına
[83] yüklenmekdedir. Âile nezdine yerleştirilen çocuklar dispanserlere yakın olmalıdırlar.
Bu sûretle çocukların hastabakıcı hemşîreler tarafından daha sık sık kontrolü kâbil olmakdadır.
Hemşîreler sütü ihzâr ve tevzîʻ ederler. Dispanserlerde bulunan bir mütehassıs tabîb her gün mun-
tazaman tıbbî müşâverelerine devâm eder. Dispanserlere merbût beş-on yataklı revirlerin bulunması
lâzımdır. Zîrâ çocuklar burada muvakkat bir zamân alıkonularak müşâhede altına alınır. En ufak bir
ârıza-i maraziye taʻkîb edilebilir. Bu işleri başaracak Fransa'da "Lʼoeuvr du placement familial de
fout petit" nâmıyla bir takım müessesât-ı hayriye-i sıhhiyeler mevcûddur. Bu teşkîlâtın Fransa'da
hâl-i hâzırda yedi merkezi vardır. Bu merkez tarafından 320 çocuk muhtelif âileler nezdine yerleştiril-
mişdir ve her türlü istirâhatleri hakkıyla teʼmîn edilmişdir. Sıhhatleri muntazaman kontrol edilmekde
ve en ufak bir ârıza görülür görülmez hastahâneye yatırılmakdadırlar.
Her merkez, bir doktor ile birçok hastabakıcılardan terekküb etmekdedir. Merkez dâiresinin tâlî
dâire ve şuʻabâtı vardır. Bu tâlî şuʻbeler mütehassıs doktorun emri altındadır.
Merkezin Teşkîlâtı
Bir dispanser, bir ınfirmerie ve bir biberon tevzîʻ eden kısımlardan mürekkebdir.
Merkezde pek küçük yaşdaki çocuklar kabûl edilmekdedir. Tâlî şuʻbeler on beş aylıkdan 4
yaşına kadar olan çocuklara mahsûsdur. Bu teşkîlât sâyesinde fevkalâde şâyân-ı memnûniyet netîce-
ler elde edilmişdir. Vâlidelerinden ayrılarak takayyüd ve ihtimâm ile bakılan bu çocuklara âid olan
istatistikler şâyân-ı dikkat netîceler vermişdir. 265 çocukdan 123 adedi doğar doğmaz vâlidelerinden
ayrılmışdır. 142 adedi vâlideleriyle bir müddet berâber bulunduktan sonra tecrîd edilmişdir. Vakt-i
muʻayyeninde doğan çocuklarda (kiloları tabîʻî) bunların neşv ü nemâları iki tarzı taʻkîb etmekdedir.
On sekiz aya kadar neşv ü nemâda bir betâet nazar-ı dikkate çarpmakdadır. Süt perhîzine mukâbil
çocuğa diğer gıdâların verilmesiyle çocuk hâl-i tabîʻî neşv ü nemâ münhanîsi çizmeğe başlar.
4 yaşında olup da âile nezdinde büyüyen bu çocukların faʻâliyet-i uzviyeleri, aynı yaşda olan
kuvvetli çocukların faʻâliyet-i uzviyesine muʻâdildir. Hastalıklara karşı mukâvemetleri tabîʻîdir. Bun-
lar arasında vilâdî verem vekâyiʻi görülmez.
Çocuğu âile nezdinden ayırmakla tamâmıyla vefeyâtın önüne geçmek kâbil değildir.
Sağlam âileler nezdinde büyütülen çocuklar arasında vefeyât % 6-7 olduğu hâlde herhangi bir
sebeble çocuklarını vermekden istinkâf eden âilelerde vefeyât mikdârı % 82 kadar müdhiş bir yekûna
bâliğ olmakdadır. İlk üç ayda âileler nezdinde çocuklardaki vefeyât mikdârı % 38 ile % 12 arasında
tehâlüf etmekdedir.
3 aydan sonra vefeyât mikdârı % 5-7 adedine tevâfuk etmekdedir ki, bu aded hâl-i tabîʻîdeki
çocukların vefeyâtına tevâfuk etmekdedir.
3074
Sayı 63
Sağlam âileler nezdinde büyüyen çocuklar bütün maʻnâsıyla iʻâşe ve ibâte mesʼelesi teʼmîn
edildiği cihetle bunlar arasında vefeyât diğerlerinden az görünmekdedir. Bir defa çocuk verem mih-
râkından ayrılmışdır. Sâniyen ziyâ iʻtibârıyla ve havâ iʻtibârıyla sağlam mıntıkalar intihâb edilmek-
dedir. Leon Bernard sistemi veremin tahrîbâtını âilevî sirâyete atfetmekdedir. Fi'l-vâkiʻ bu nazariyeyi
tamâmıyla reddetmek [84] kâbil olamamışdır. Zîrâ birçok çocuklar vilâdî olarak veremli doğarlar.
Bazı müellifler verem basilinin meşîmeden geçerek çocuğun bünyesinde bir hâlet-i hafiyede kalmak-
da ve zamânla iʻlân-ı husumet eylemekde olduğu kanâʻatindedirler. Baumgarten, "hâlet-i hafiye-i
vilâdiye-i dereniye" nâmında bir nazariye vazʻ etmişdir. Fakat bugüne kadar nazariye olarak kalan,
tamâmıyla isbât edilmeyen bir hâldir.
Calmette ve Olins? iki defa müteverrimlerin teraşşuh edilmiş ıtrâhâtını kobaylara şırınga et-
mişlerdir. Bu kobayların dünyâya getirdikleri kobaylarda verem âfâtı görülmüşdür. Bu vilâdî âfât,
meşîmeden geçen "bacille de Koch"un bir cinsine âid olduğu zannediliyor. Bu tecârübün büyük bir
kıymeti olmakla berâber dâimâ yapabilmek kâbil olamıyor.
Ve bu sûretle bu tecrübelerden büyük bir netîce çıkarmak imkânsızdır. Acabâ filtreden geçebi-
len bir bacille de Koch mevcûd mudur? Filtreden geçen bir bacille de Koch mevcûd olmasa, teraşşuh
edilmiş ıtrâhât şırınga edilen kobayların yavrularında verem tezâhürâtı olmaması îcâb ederdi. Acaba
filtre bozuk olup da tek tük bacille de Koch geçmiş olmasın? Bu tecrübeleri neden her zamân yap-
mak kâbil olamıyor? Hakîkaten filtreden geçen bir bacille de Koch cinsi mevcûd ise bittabʻ çocuğun
rahm-i mâderde iken tüberkülozu alması îcâb edecekdi. Mesʼele bugün hakkıyla tenevvür etmemiş-
dir. Belki yarının ilmi bu karanlıkları aydınlatacak ve bize yeni bir nûr ve ziyâ bahşedecekdir.
Veremde muʻâfiyetin mihanikiyeti hakkındaki tedkîkât ve tetebbuʻât bir çâryek asırdan beri
birçok âsârın intişârına sâʻî olmuşdur. Tüberküloz teʻâmülleri keşfedileliden beri gerek dâhil-i cilde
ve cild teʻâmülleri yapılmakdadır. İntân-ı derenîyi tederründen ayırmak îcâb ediyor.
Vücûdun lenfâî sisteminde, hayvânî ve insânî bünyede lenf adacıklarında saklanan Koch ba-
silleri sonradan gelecek olan mükerrer verem intânlarına karşı bir mukâvemetin tahassulüne yardım
ediyorlar. Bu hâl, hâd hastalıklarda tahassul eden muʻâfiyete müşâbihdir.
Yalnız bu fark ile ki, muʻâfiyetin temâdîsi zerk edilen cürsûme mikdârının uzviyet-i lenfâviye-
de kalmasıyla müterâfıkdır. Buna prémunition taʻbîr edilmekdedir.
Bu sûret-i muʻâfiyet diğer bazı hastalıklarda da müşâhede edilmekdedir. Virüsiyeti az veya çok
verem mikroblarıyla uzviyetin intânına sebeb olmak, bu intânı tevlîd etmek her zamân tehlikelidir.
Zîrâ mikrobun tahrîbât sâhasını taʻyîn etmek kâbil olamaz. Verem mikrobu istiʻmâl etmek için virüsi-
yeti azaltmak veyâhûd müştâkâtından ve ıtrâhâtından olan kısımlardan istifâde etmek lâzımdır.
Maʻatteessüf bugüne kadar yapılan aşı tecrübeleri menfi netîceler vermişdir. Bu tecrübeler es-
nâsında kullanılan tüberkülin, bacille de Koch hulâsa-i etribeleri muhtelif, kimyevî ve hükmî vesâit
ile öldürülmüş basiller kullanılmışdır. Bütün bu kadar didinmeden sonra hiçbir netîce elde edilmemiş
ve her bir mücerreb sükût-ı hayâle uğramışdır. Son zamânlarda zî-hayât basillerle tecrübeler yapılma-
ğa başlanmışdır. Almanların "lebende bacill" ve Fransızların "bacilles vivante" dedikleri bu zî-hayât
basiller iyi netîceler vermeğe başlamışdır. Calmette'e ilk fikir Pasteur'ün şarbon basilinde taʻkîb etdiği
virüsiyeti azaltmak yolunu düşündürmüşdür. Fiʻlî ve tahrîbkâr olan Koch basilini hücerât-ı lenfâiye-i
[85] uzviye ile bir arada yaşayacak bir hâle getirmek ve onu etrâfına zehir saçacak bir hâlden çıka-
rarak ve müvellid-i deren hâssalarını izâle etmek için uzun müddetden beri çalışan Calmette bunu
keşfe muvaffak olmuşdur. Gliserinli öküz safrâsı üzerine zerʻ etdiği bacille de Kochlar kalevî olan bu
3075
Sayı 63
vasatda tasabbun ederek şişmekde ve ciro-graissieuse olan kışrlarını zâyiʻ etmekdedirler ve bu sûretle
muhtelif zerʻ vasatlarında yapılan tecârüb-i adîde ve mütenevviʻadan sonra müvellid-i deren hâssa-
sını gâib eden, fakat vücûd-ı hayvânîde antikor teşekkülüne yarayan "Bordet gencou" teʻâmülüyle
müsbet netîce veren ve tüberkülin tahassulüne yardım eden bir ırk elde edilmişdir.
Hâl-i hâzırda B.C.G. harfleriyle beyân edilen Bacille, Calmette, Guérin nâmıyla tevsîm edilen
aşı elde edilmişdir. Bu aşı vâsıtasıyla genç danalar ve küçük çocuklar aşılanmakdadır.
İlk aşı tecrübeleri 1921 senesinde Weill-Hallé ve Turpin tarafından Charité Hastahânesi'nde kü-
çük çocuklar üzerine tatbîk edilmişdir. Bu aşıların sâha-i tatbîkâtı günden güne tevessüʻ etmekdedir.
Fransa'da on bine yakın çocuğa aşı tatbîk edilmişdir. Muhtelif milletlerde mevcûd verem mücâdele
cemʻiyetlerinin ve Fransa'da mevcûd Seine Eyâlâtı Hıfzıssıhha-i İctimâʻî Müessesâtı'nın (Office dʼH-
ygiene Social de Departement de la Seine) en son istatistiklerine nazaran vâlidesi müteverrim olan
çocuklarda vefeyât, hayâtın birinci senesinde yüzde 25 ve yüzde 30 nisbetinde kaydedilmekdedir.
Fakat B.C.G. aşısıyla aşılanan çocuklarda müteverrim vâlidesiyle bir sene müşterek bir hâlde
ve dâimî bir temâs ile yaşadığı müddetçe vefeyât yüzde 2'[yi] geçmemekdedir.
Bu yüzde iki vefeyât, aşı yapılan çocukların esâsen veremli olarak doğmalarından neşʼet ediyor
ve yapılan aşı muʻâfiyeti teʼmîn edemiyor. Rahmî echize-i tenâsüliyesi tederrününe mübtelâ olan vâ-
lidelerin çocukları esâsen veremli olarak doğduklarından bunlardaki vefeyâtın ö[nü]ne geçmek kâbil
olamıyor. Vefeyât-ı etfâli yüzde 25 ve yüzde 32'den yüzde ikiye kadar düşürmek, aşının kudret ve
muʻâfiyet kuvvetini iblâğa kifâyet eder.
Aşılar tamâmıyla zarardan ârîdir. Hiçbir adem-i intizâm-ı fizyolojiyeyi husûle getirmez. Bu
aşının muʻâfiyet müddeti ne zamâna kadar devâm der? Bunu bilmiyoruz. Şimdilik yapabileceğimiz
bu gibi veremli muhîtde bulunan çocuklarda aşıyı tekrâr etmekdir.
Aşıyı nasıl kullanacağız?

B.C.G. istiʻmâli gâyet basîtdir. Doğduğu günden iʻtibâren on gün zarfında ağız tarîkıyla 48
sâʻat fâsıla ile 3 defada olmak üzere mikrob müstahlebinden vermekdir. Bu müstahlebi bir kaşık süt
içerisine karıştırarak memeden yarım sâʻat evvel verilecekdir. Eğer ikinci defa vücûda muʻâfiyet
vermek istiyorsak, yemekden bir sâʻat evvel vermeliyiz. İlk on gün zarfında vermek üzere intihâb
edişimiz bağırsakların bu zamânlarda gerek mikroblar ve gerek anti-toksinlere karşı kuvvetli bir hâs-
sa-i incizâbiyesi mevcûd olduğundan ileri geliyor. Ağız tarîkıyla verdiğimiz aşı tamâmıyla tehlikeden
ârîdir. Hiçbir sûretle sû-i hazm-ı miʻdevî ve miʻâî husûle getirmez. Pasteur Müessese[si]'nin ihzâr et-
diği bu aşılar bir kutu derûnunda 3 aded ampulden ibâret olmak üzere pazar-ı ticârete sevk edilmişdir.
Fransa'daki maternitelere, dispanserlere, veremle mücâdele cemʻiyetlerine bu ampuller gönde-
rilmekdedir.
[86] Buna mukâbil aşılayan zât yevmî îzâhâtı hâvî bir beyânnâmeyi doldurarak Veremle Mücâ-
dele Cemʻiyetine veyâhûd Pasteur Müessesesi'ne göndermekdedir.
Bu beyânnâmede:
1-Aşılanan çocuğun ismi, babasının ismi, adresi
2-Doğduğu târîh, aşıyı aldığı gün
3-Neşv ü nemâ-yı bedenîsinin taʻyîni; boy, vezn-i beden
4-Çocuğun basili hâvî muhît ile derece-i temâsı
3076
Sayı 63
5-Vereme mübtelâ olan pederi mi, vâlidesi mi, bunun kaydı

6-Ölecek olursa sebeb-i vefâtı
7-Tedâvî eden doktorun ismi, adresi veya ziyâretçi hemşîrenin ismi ve adresi [yer almaktadır.]
Veremle mücâdele için birçok sistemler vardır. Bu sistemlerden Grancher teşkîlâtı prevantor-
yumlar ve hastahâne sanatoryumlar küşâdı ve sanatoryumlar açılması pek büyük masraf ve külfeti
bâdîdir. Veremle Mücâdele Cemʻiyeti'nin Calmette aşıları hakkında nazar-ı dikkatini celb ederim.
Fransa'da "Tıbbî Günler" esnâsında Calmette'in bizzât beyân etdiği muvaffakiyetli netîceler bizim bir
an evvel bu aşıları tecrübe etmemizi istilzâm ediyor. Bunun için memleketde çalışacak pek kıymetli
arkadâşlarımız vardır. Her doktor kendi mıntıkasında heyʼet-i ihtiyâriyeleriyle ve bütün doktorlar
mıntıkalarında toplanarak tanıdıkları veremli âileleri tesbît etmeli. Bu âilelerden doğan çocuklara
doğar doğmaz B.C.G. aşısı tatbîk edilmelidir. Bu sûretle her sene müdhiş bir yekûna bâliğ olan verem
vefeyâtına karşı mücâdele kâbil olabilecekdir.
İLK İMDÂD
Son iki nüshamızda âfât ve mesâib-i umûmiyeye karşı Salîb-i Ahmer Cemʻiyetlerinin muʻâve-
net teşkîlâtını ve bu teşkîlâtın bizce kâbil-i istifâde olabilecek aksâmını arz etmiş idik.
Bu nüshamızda da ilk imdâd veya taʻbîr-i diğerle muʻâvenet-i serîʻanın mâhiyetinden bir nebze
bahsetmek istiyoruz.
Bir kazâ veya bir felâketin akab-i vukûʻunda en iyi şerâit-i mümkine ile hemen o kazâ veya
âfete çâresâz olabilecek bi'l-cümle tedâbîrin ittihâzı ilk imdâd veya muʻâvenet-ı serîʻayı teşkîl eder.
İlk imdâd teşkîlâtında evvel emirde bilinmesi lâzım gelen nukât şunlardır:
1-Bir kazâ vukûʻ bulduğu zamân mevzûʻ-ı tedkîk olacak mesâil nelerden ibâretdir?
2-Nazariyâtda bu ihtiyâcâtı teʼmîn edecek hangi teşkîlâtdır?
3-Hâl-i hâzırda elde mevcûd vesâitle bir idâre-i mükemmele ne sûretle teʼsîs edilecekdir?
Birinci Mesʼele:
Bir müdâhale-i tıbbiye veya cerrâhiyeyi istilzâm eden az çok hâiz-i ehemmiyet her hâdise
"kazâ" taʻbîr-i umûmîsine dâhildir. Binâenaleyh muʻâvenet-i müstaʻceleden bahsetdiğimiz zamân
maksad yalnız câdde ve sokaklarda değil ve fakat âilelerde, mekteblerde ve fabrikalarda zuhûr edip
de bir müdâhale-i ecnebiyeyi daʻvet edebilecek olan bi'l-cümle vekâyiʻ ve hâdisâtı pîş-i nazara alma-
mız lâzım geliyor demekdir.
Nâgehânî bir kazâ vukûʻunda ise:
Evvelâ, bir tabîb veya cerrâha veyâhûd bir hasta[87]bakıcıya veya hiç olmazsa bazı âlât ve
vesâit-i imdâdiyeye mâlik bir şahsa mürâcaʻat edilebilmelidir.
Sâniyen, bundan sonra hasta veya mecrûhun sâbit ve gayr-ı müteharrik bir vazʻiyetde kalabile-
ceği veya müdâvât-ı evveliyesinin icrâ edileceği bir mahalle gitmesi veya götürülmesi lâzımdır.
3077
Sayı 63
Sâlisen, en nihâye vakʻa mühim ise nakil keyfiyeti mümkün mertebe iyi şerâit dâhilinde icrâ
edildikden sonra kazâzede için lüzûm görülecek muʻâvenet-i cerrâhiye veya tıbbiye teʼmîn edilebil-
melidir.
***
İkinci, yani bu ihtiyâcâtı teʼmîn edecek hangi teşkîlâtdır mesʼelesine gelince; bu husûsda evvelâ
etıbbâ, imdâd ve muʻâvenet mevkiʻleri, âlât ve levâzım-ı imdâdiye depoları, dispanserler vesâire ile
teʼsîs-i münâsebât edilebilecek telefon mevkiʻleri intihâb olunmalıdır.
Sâniyen, zâbıta meʼmûrları doğrudan doğruya bununla alâkadâr olduklarından her polis merke-
zinde maʻlûmât-ı mukteziyeyi ve husûsî adresleri muhtevî listeler bulundurulmalıdır.
Sâlisen, etıbbânın müdâhalesine intizâren bazı muʻâvenetlerin îfâsı mümkün olabileceğinden
her mahallenin muʻayyen noktalarında imdâd ve muʻâvenet kutuları bulundurmak lâzımdır.
Râbiʻan, birçok ahvâlde vukûʻa gelen kazâlar müdâhalât-ı mühimmeyi istilzâm eder ki, gündüz
ve gece mecrûh ve hastaları kabûl ve tedâvî edebilecek bir heyʼet-i tıbbiye ve cerrâhiyeyi her zamân
için hizmete âmâde bulunduracak tekmîl âlât ü edevâtıyla mücehhez imdâd mevkiʻlerinin ihzâr ve
tertîbinde pek büyük fâide vardır.
Birçok memleketlerde olduğu gibi bizde de henüz böyle bir teşkîlât mevcûd olmamakla berâber
tarîk-ı âmda tesâdüf etdiğimiz mecrûh, hasta ve muhtellü'ş-şuʻûr kimseler hakkında şimdiki hâlde
ittihâz olunan tedâbîr ya telefonla belediye etıbbâsına mürâcaʻata veyâhûd yakın hastahânelerden
birine nakil ve sevkine münhasır kalıyor.
Burada Hilâl ve Salîb-i Ahmerlere teveccüh eden vazîfe gâyet mühimdir.
Şimdiye kadar tevârîh-i muhtelifede akd-i ictimâʻ eden Salîb-i Ahmer konferanslarında muʻâ-
venet-i müstaʻceleye esâs olmak üzere kabûl olunan üç mühim prensibi aşağıya derc ediyoruz:
1-Muʻâvenet-ı müstaʻcelenin teknik yani ilmî kısmını etıbbâ vücûda getirecek ve etıbbâ idâre
edecekdir.
2-Müdâvât ya kazânın vukûʻ bulduğu mahalde veya imdâd mevkiʻinde yapılacakdır.
3-İmdâd ve muʻâvenet, müdâvât-ı evveliyeye inhisâr ederek tekerrür etmeyecekdir.
***
Bir şehrin huzûr u âsâyişini o şehrin zâbıtası teʼmîne meʼmûr olduğu ve bir yangın zuhûrunda
itfâsını belediyesi teʼmîn etdiği hâlde muʻâvenet-i serîʻa ve ilk imdâd için yapılacak teşkîlâtın birçok
esbâb dolayısıyla muhtâr bir idâreye tevdîʻi iktizâ eder.
Masârıfın kısm-ı aʻzamı tesviye edilmek şartıyla bu teşkîlâtı ancak Hilâl-i Ahmer ve Salîb-i
Ahmer Cemʻiyetleri derʻuhde edebilirler.
***
Hâl-i hâzırdaki vesâit-i mevcûde ile idâre-i mükemmele ne sûretle teʼsîs edilecekdir mesʼelesi-
ne gelince; evvelâ telefonlardan istifâde edilecekdir. [88] Sâniyen, imdâd kutuları ve ilk imdâd mer-
3078
Sayı 63
kezleri vazʻ ve teʼsîs olunacakdır. Sâlisen, vekâyiʻ-i mühimme için bir merkez-i aslî teşkîl ve hasta ve
mecrûhların nakli teʼmîn edilecekdir.
Kalabalık câdde ve sokaklarda halk tarafından hayâtın her türlü vekâyiʻ ve hâdisâtına karşı
mürâcaʻat edilebilecek bir telefon merkezi olmalıdır.
Bunun için bir kazâ vukûʻunda halkın her câddede telefonundan istifâde edebileceği bir veya
daha fazla kimseler intihâb olunmalıdır.
Bu husûsda müsâʻadede bulunan hâne veya mağazanın cebhesine "Türkiye Hilâl-i Ahmeri"
veya "Filân Memleket Salîb-i Ahmeri" ve bunun altına "Müstaʻcel Telefon Mürâcaʻat Mahalli" ibâre-
leri yazılı bir levha taʻlîk edilecekdir.
Telefon cihâzının yanına taʻlîk edilmiş bir cedvelde evvelâ mahallede mevcûd etıbbânın isim,
adresi ve telefon numarası yâhûd Hilâl ve Salîb-i Ahmer etıbbâ sinekliği?
2-Hastabakıcıların ve ambülansçıların isim, adresi ve telefon numarası
3-En yakın ilk imdâd merkezinin adresi
4-İmdâd kutularının mevzûʻ bulundukları mahallerin adresleri
5-Ambülans otomobillerin adresi ve garajı
***
İlk İmdâd Mevkiʻleri

Az hâiz-i ehemmiyet olan vakʻa ve kazâlar için ilk imdâdı teʼmîn edebilecek bir tarzda ibtidâî
ve basît ilk imdâd merkezleri teşkîl etmek lâzımdır.
Bu merkezlerde küçük mikyâsda bazı dispanserler levâzımı ile lâ-ekal iki sedye bulunacakdır.
İbtidâî ilk imdâd merâkizinin vezâifini bir hastabakıcı da idâre edebilecekdir. Bu vezâifin îfâsı
için 4 x 5 metre tûl ve arzında bir oda kâfidir.
İlk imdâd merkezleri için pek az istisnâlarından sarf-ı nazar edildiği hâlde hemen her şehir teş-
kîlât-ı mevcûdeden istifâde edebilir.
***
İmdâd Kutuları
Husûsî evlere veya bazı müessesât-ı umûmiyeye Salîb veya Hilâl Cemʻiyetlerince kabûl edil-
miş numûneye tevfîkan imdâd kutuları vazʻ edilecekdir.
Ancak kutunun mevzûʻ bulunduğu binâ dâhilinde veya pek yakınında Hilâl veya Salîb-i Ahmer
Cemʻiyeti'nden diplomalı erkek veya kadın bir "ambulancier" ikâmet etmiş olması şartdır.
Binânın cebhesine Salîb veya Hilâl-i Ahmer'in ismi ve bunun altına "İmdâd Kutusu" ibâresi
yazılı bir levha asılacakdır.
***
3079
Sayı 63
Vahîm ve mühim vukûʻât ve kazâlarda ehemmiyetli mahâl ve mevâkiʻ için muʻâvenet-i mü-
kemmeleyi teʼmîn edecek asıl imdâd mevkiʻleri âtîdeki şerâiti hâizdir:
1-Aynı zamânda etıbbâ için kalem odası vazîfesini görecek bir intizâr salonu
2-Mecrûhların istihmâmına mahsûs bir mahal
[89] 3-Bir pansuman odası
4-Bir taʻkîm salonu ile berâber mükemmel bir ameliyathâne
5-İki yataklı bir hastahâne, vesâit-i nakliye malzeme deposu, bir veya daha ziyâde ambülans
otomobillerine mahsûs garaj ve merkez geceli gündüzlü açık bulundurulacağından 2 veya 3 cerrâh, 4
kadın hastabakıcı ve biri şoförlük vazîfesini de görebilecek 2 erkek hastabakıcı istihdâm edilecekdir.
***
İlk imdâd merkezinin vezâifi gâyet basît bir tarz[d]a cereyân eder.
Yukarıda arz u îzâh etdiğimiz vechile telefon merkezinden vâkiʻ olacak her mürâcaʻata imdâd
merkezi cevâb vereceğinden nevbetçi bulunan tabîb-i cerrâhî refâkatinde bir hastabakıcı bulunduğu
hâlde ambülans otomobiline râkiben hemen mahall-i kazâya hareket edecek ve mecrûh veya hastayı
alarak imdâd mevkiʻine getirecekdir. Burada müdâvât-ı mukteziye îfâ edildikden ve îcâbı takdîrinde
bir müdâhale-i cerrâhiyeden sonra mecrûh hemen ikâmetgâhına veya bizzât intihâb edeceği hastahâ-
ne veya bir kliniğe naklolunacakdır.
_______________
GECELERİ YATAKDA KİTÂB VEYA GAZETE MUZIR MIDIR?

Bunda ihtilâf-ı efkâr vardır. Bazı etıbbâ bu iʻtiyâdın gözlere son derece muzır olduğunu iddiʻâ
ve diğer bazıları ise zıddını iltizâm etmekdedir.
Ez-cümle Doktor De Flori'nin? bu husûsa âid efkâr ve mütâlaʻâtı şudur:
"-Yatağa dâhil oldukdan sonra kitâb veya gazete mütâlaʻasının fenâ bir iʻtiyâd olduğu hakkında
birçok şeyler söyleniyor. Ben, bu tarzda söylenen sözlerin esbâbını anlayamadığımı iʻtirâfa mecbû-
rum.
Vâkıʻâ bir genç için vücûdunun neşv ü nemâsı hengâmında aʻzâ-yı bedene vereceği fenâ vazʻi-
yetlerin muzır teʼsîrleri olacağı şübhesizdir.
Fakat hayât-ı rûz-merresinden biraz yorgun olarak avdet eden otuz yaşında bir adamın bir sâʻat
için yasdığa omuzlarını dayayarak adalâtının vazʻ-ı serbestîsi ile zevkyâb-ı mütâlaʻa olmasında ben
hiçbir mahzûr görmüyorum.
Vaktiyle babalarımız uzakda bir masa üzerine vazʻ edilmiş gaz lâmbası ziyâsında kitâb ve ga-
zetelerini kemâl-i zahmet ve müşkilâtla okumağa mecbûr idiler. Hâlbuki asrî elektrik teʼsîsâtımız
sâyesinde lâmba gözlerimizi yormaksızın yalnız kitâbı bol beyâz bir ziyâ ile tenvîr etdiği hâlde odayı
latîf bir gölge kaplar. Gecenin hâl-i sükûnunda baş tamâmıyla yasdığa ittikâ etmiş, vücûd vazʻiyet-i
tabîʻiyesinde uzanmış olduğu hâlde göz kapaklarının taleb-i afv etdiği sâʻat-i muʻayyen hulûl edin-
3080
Sayı 63
ceye kadar meşhûr bir muharririn âsâr-ı kalemiyesinden bir parçayı veya birkaç sahîfeyi okumak az
bir zevk midir? Hele bu esnâda elinizin ufak bir hareketiyle ziyâ sönmüş ve hâb-ı istirâhat gelmiş
olursa… Ben, işte bunun için yatakda okumağı tavsiye ediyorum".
Şu satırlarla bizzât kendi iʻtiyâdını tasvîr etdiğine ihtimâl verdiğimiz Doktor Flori'nin? bu
husûsda pek mülâyim ve müsâmahakâr davrandığını zannediyoruz.
Fi'l-hakîka birçok kimseler vardır ki, geceleri birkaç sahîfe okumadan uyuyamazlar. [90] Bil-
hâssa asabî mizâc olanlar gece yatağa girdikleri zamân faʻâliyet-i dimâğiyelerini ancak mütâlaʻa ile
yavaş yavaş teskîn ve tenvîm edebilirler. Bir şartla ki, okunan kitâb bir mâcerâ-yı âşıkâne veya ih-
tirâsât-ı insâniyeye mevzûʻ teşkîl etmesin. Yoksa uyku bekle[ye]cek yerde tebâʻüd eder.
Müzʻic bir fikrin teʼsîriyle uyanıp da tekrâr uyuyamayanlara mütâlaʻa şâyân-ı tavsiyedir. Bu
gibiler için birkaç dakîkalık mütâlaʻadan daha muvâfık bir şey tasavvur olunamaz.
Ancak diğer birçok husûsâtda olduğu gibi yatakda mütâlaʻada dahi "istiʻmâl ediniz, fakat sûis-
tiʻmâl etmeyiniz" vecîzesi unutulmamalıdır.
İsviçre Salîb-i Ahmer Mecmûʻası
Nizâmnâme-i Esâsî'nin bazı mevâddının taʻdîline âid karârnâme ile muʻaddel lâyiha sûreti
Karârnâme Sûretidir.
Numara
4093
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Nizâmnâme-i Esâsîsi'nin beşinci, yirmi üçüncü, otuz birinci, otuz ye-
dinci, kırkıncı, seksen üçüncü, doksan üçüncü, yüz üçüncü, yüz onuncu, yüz on ikinci, yüz on beşinci,
yüz yirmi üçüncü, yüz otuz birinci ve yüz otuz üçüncü mâddeleriyle altmış birinci mâddenin doku-
zuncu ve on ikinci fıkralarının merbût lâyihada münderic olduğu şekilde taʻdîli Dâhiliye Vekâleti'nin
24 Mayıs [1]926 târîh ve 7066/1869 numaralı tezkeresiyle vukûʻ bulan teklîfi üzerine İcrâ Vekîlleri
Heyʼeti'nin 1 Eylül [1]926 târîhli ictimâʻında tasvîb ve kabûl olunmuşdur.
1 Eylül [1]926
3081
Sayı 63
Reîsicumhûr
Gâzî Mustafa Kemal
Müdâfaʻa-i
Başvekîl Adliye Vekîli Bahriye Vekîli
Milliye Vekîli
İsmet Mahmud Esad İhsan
Receb
Mâliye Vekîli
Dâhiliye Vekîli Hâriciye Vekîli Maʻârif Vekîli
Mustafa
Cemil Tevfik Rüşdü Mustafa Necati
Abdülhâlik
Sıhhiye ve
Nâfiʻa Vekîli Zirâʻat Vekîli Ticâret Vekîli Muʻâvenet-i
Behiç Mehmed Sabri Mustafa Rahmi İctimâʻiye Vekîli
Doktor Refik
[91] Sûret
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i Umûmîliği Riyâseti'ne
Numara
3785/43
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Nizâmnâme-i Esâsîsi'nin taʻdîli hakkında İcrâ Vekîlleri Heyʼeti'nin 1
Eylül [1]926 târîhli ictimâʻında ve Başvekâlet-i Celîle'den 12 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîh ve Kalem-i
Mahsûs Müdüriyeti 3910/6 numaralı tezkere ile mübellağ karârnâme ile merbûtu muʻaddel lâyihanın
musaddak sûretleri leffen takdîm kılınmışdır, efendim.
14. 10. [1]926
Sıhhiye ve Muʻâvenet-i İctimâʻiye Vekîli

Doktor Refik
İhtâr.-
Zîrdeki sahîfelerin sağ sütûnları hâl-i hâzır ve muʻaddelini, sol ikinci sütûnları hâl-i sâbıkını ve
sol sütûnlardaki kalın yazılar mâddenin şekl-i sâbıkını, ince yazılar mâddenin şekl-i muʻaddelini ve
sağ birinci sütûnlardaki kalın yazılar mâddenin şekl-i muʻaddelini ve ince yazılar şekl-i sâbıkını irâʼe
eder.
3082
Sayı 63
Beşinci Mâdde- Türkiye Hilâl-i Ahmer

Beşinci Mâdde- Türkiye dâhilinde ecnebî bir Cemʻiyeti Merkez-i Umûmîsi'nin müsâʻadesi
devlete âid bir Hilâl-i Ahmer veya Salîb-i Ahmer olmadıkça Türkiye dâhilinde ecnebî bir devlete
şuʻbesinin küşâdı taleb olunursa merkez-i âid bir Hilâl-i Ahmer veya Salîb-i Ahmer
umûmînin mütâlaʻası alındıkdan sonra îcâbı şuʻbesi açılamaz. Taleb olunan müsâʻadenin
devletçe teemmül olunur. reddi hâlinde merkez-i umûmî esbâb-ı mûcibe
göstermeğe mecbûr değildir.
Yirmi Üçüncü Mâdde- Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Yirmi Üçüncü Mâdde- Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti
gerek teberruʻ ve gerek iştirâ ve teferruğ gerek teberruʻ ve gerek iştirâ ve teferruğ
sûretiyle emvâl-i gayr-ı menkûle temellük ve sûretiyle şehir ve köy dâhil ve hâricinde emvâl-i
tasarruf edebilir gayr-ı menkûle temellük ve tasarruf edebilir.
Otuz Birinci Mâdde- Türkiye Hilâl-i Ahmer Otuz Birinci Mâdde- Türkiye Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyeti, meclis-i umûmî tarafından idâre Cemʻiyeti, meclis-i umûmî tarafından idâre
olunur. Meclis-i umûmî merkez-i umûmî aʻzâsı olunur. Meclis-i umûmî, merkez-i umûmî
ve Hilâl-i Ahmer'e meʼmûr berrî ve bahrî askerî aʻzâsı ve Hilâl-i Ahmer'e meʼmûr berrî ve bahrî
murahhaslar ve vilâyet murahhaslarından askerî murahhaslar ve vilâyet murahhaslarından
terekküb eder. Her sene Nisan içinde meclis-i terekküb eder. Her sene Mart içinde meclis-i
umûmî âdiyen ve lüzûm üzerine 48'inci mâdde umûmî âdiyen ve lüzûm üzerine 48'inci mâdde
mûcebince fevkalâde olarak ictimâʻ eyler mûcebince fevkalâde olarak ictimâʻ eyler.
[92] Otuz Yedinci Mâdde- Her vilâyet merkezi
meclis-i umûmîye kendi mıntıkası dâhilinde Otuz Yedinci Mâdde- Her vilâyet merkezi
mukayyed olup âidât-ı seneviyesini tamâmıyla meclis-i umûmîye kendi mıntıkası dâhilinde
îfâ etmiş bulunan aʻzânın reʼy-i hafîsiyle ve mukayyed olup âidât-ı seneviyesini tamâmıyla
beş yüzde bir nisbetinde murahhas gönderir. îfâ etmiş bulunan aʻzânın reʼy-i hafîsiyle ve
Mukayyed aʻzâsı beş yüzden dûn olan iki yüzde bir nisbetinde murahhas gönderir.
vilâyetler adedi ne olursa olsun, bir murahhas Mukayyed aʻzâsı iki yüzden dûn olan
gönderebilirler. Murahhaslara masârıf-ı seferiye vilâyetler adedi ne olursa olsun, bir murahhas
ve zarûriyelerine mukâbil mahalleri meclis-i gönderebilirler. Murahhaslara harcırâh veya
umûmîlerince 123'üncü maddedeki kayıd tazmînât verilmez.
dâhilinde olmak şartıyla tazmînât verilebilir.
Kırkıncı Mâdde- Otuz üçüncü mâddede mezkûr Kırkıncı Mâdde- Otuz üçüncü mâddede mezkûr
aʻzâdan elli zât hâzır bulunmadıkça meclis-i aʻzâdan yetmiş beş zât hâzır bulunmadıkça
umûmî inʻikâd edemez. İlk yevm-i ictimâʻda meclis-i umûmî inʻikâd edemez. İlk yevm-i
bu ekseriyet hâsıl olamadığı takdîrde ictimâʻ ictimâʻda bu ekseriyet hâsıl olamadığı hâlde
bir gün sonraya taʻlîk ve keyfiyet gazeteler ve ictimâʻ bir hafta sonraya taʻlîk ve keyfiyet
Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası'yla iʻlân olunur. İkinci gazeteler ve Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası'yla
yevm-i ictimâʻda aʻzâ-yı mevcûdenin adedi kaç iʻlân olunur. İkinci yevm-i ictimâʻda aʻzâ-yı
olursa olsun, meclis küşâd edilerek müzâkereye mevcûdenin adedi kaç olursa olsun, meclis
ibtidâr olunur. küşâd olunarak müzâkereye ibtidâr edilir.
Altmış Birinci Mâdde- 9) Heyʼet-i idârenin Altmış Birinci Mâdde- 9) Heyʼet-i idârenin
teklîfi üzerine müdür ve müfettişleri ve rüesâ-yı teklîfi üzerine rüesâ-yı meʼmûrîni ve müfettişleri
meʼmûrîni nasb u azl nasb u azl
Altmış Birinci Mâdde- 12) Cemʻiyetin merâkiz
ve şuʻabâtını teftîş ve murâkabe etmek üzere
-
müfettiş-i umûmî maʻiyetine lüzûmu kadar
muvazzaf müfettişler nasb u taʻyîn eder.
Seksen Üçüncü Mâdde- Vilâyet meclis-i Seksen Üçüncü Mâdde- Vilâyet meclis-i
umûmîleri senevî ictimâʻlarını Şubat'ın on umûmîleri senevî ictimâʻlarını Teşrîn-i Evvel'in
beşinde akdederler. on beşinde akdederler.
3083
Sayı 63
Doksan Üçüncü Mâdde- Kazâ şuʻbeleri meclis-i Doksan Üçüncü Mâdde- Kazâ şuʻbeleri meclis-i
umûmîleri her Kânûn-ı Sânî'nin on beşinde umûmîleri her Teşrîn-i Evvel bidâyetinde
başlamak üzere senelik ictimâʻlarını akdederler. başlamak üzere senelik ictimâʻlarını akdederler.
[93] Yüz Üçüncü Mâdde- Nâhiye şuʻbeleri Yüz Üçüncü Mâdde- Nâhiye şuʻbeleri meclis-i
meclis-i umûmîleri her sene Kânûn-ı Sânî'nin umûmîleri her sene Eylül'ün on beşinde
onuncu günü ictimâʻlarını akdederler. ictimâʻlarını akdederler.
Yüz Onuncu Mâdde- Köy (mahalle) meclis-i Yüz Onuncu Mâdde- Köy (mahalle) meclis-i
umûmîleri dâhilinde mukayyed aʻzânın her sene umûmîleri dâhilinde mukayyed aʻzânın her sene
Kânûn-ı Sânî bidâyetinde toplanmasıyla inʻikâd Eylül bidâyetinde toplanmasıyla inʻikâd eder.
eder. İçlerinden bir reîs ve bir kâtib intihâb İçlerinden bir reîs ve bir kâtib intihâb ederler
ederler ve müntehab reîs mecâlisi açar ve idâre ve müntehab reîs mecâlisi açar ve idâre eder ve
eder ve müzâkerelerini bir günde ikmâl ederler. müzâkerelerini bir günde ikmâl ederler.
Yüz On İkinci Mâdde- 2) Her sene Kânûn-ı Yüz On İkinci Mâdde- 2) Her sene Eylül'de bir
Sânî'de bir senelik vâridât ve masârıfât ve senelik vâridât ve masârıfât ve muʻâmelâtını
muʻâmelâtını merbût bulunduğu nâhiye merbût bulunduğu nâhiye heyʼetine
heyʼetine bildirmekdir. bildirmekdir.
Yüz On Beşinci Mâdde- Merkez ve şuʻbeler
cemʻiyetin nizâmnâme-i esâsîsine ve bütün Yüz On Beşinci Mâdde- Merkez ve şuʻbeler
nizâmât ve taʻlîmâtına tevfîk-ı harekete cemʻiyetin nizâmnâme-i esâsîsine ve bütün
mecbûrdurlar. Hükûmet her zamân cemʻiyetin nizâmât ve taʻlîmâtına tevfîk-ı harekete
muʻâmelât-ı umûmiye ve kuyûdât-ı hesâbiyesini mecbûrdur.
teftîşe salâhiyetdârdır.
Yüz Yirmi Üçüncü Madde- Vilâyet merkezleri
bi'l-umûm şuʻbeleri dahi dâhil olduğu hâlde
bir senelik vâridât-ı umûmiyelerinin yüzde
kırkına kadar olan mikdârını mahallî ihtiyâcâtına
tahsîsine meʼzûn ve mütebâkîsini merkez-i
Yüz Yirmi Üçüncü Madde- Vilâyet merkezleri
umûmîye irsâle mecbûrdurlar. Ancak bu
bi'l-umûm şuʻbeleri dahi dâhil olduğu hâlde
hadd-i aʻzamî meʼzûniyet dâiresinde meclis-i
bir senelik vâridât-ı umûmiyelerinin yüzde
umûmîlerince tanzîm edilecek büdcelerinin
kırkına kadar olan mikdârını mahallî ihtiyâcâtına
merkez-i umûmîce tasdîk edilmesi meşrûtdur.
tahsîsine meʼzûn ve mütebâkîsini merkez-i
Merâkiz bulundukları mıntıkalarda umûmî âfât
umûmîye irsâle mecbûrdurlar. Ancak bu
ve mesâibden biri vukûʻunda o merkez veya
hadd-i aʻzamî meʼzûniyet dâiresinde meclis-i
şuʻbe kendi idâre heyʼetinin mesʼûliyeti altında
umûmîlerince tanzîm edilecek büdcelerinin
sandık mevcûdundan ilk imdâd ve muʻâvenet
merkez-i umûmîce tasdîk edilmesi meşrûtdur.
için şuʻbelerde yüz ve merkezlerde iki yüz
Merâkiz bulundukları mıntıkalarda umûmî âfât
elli liraya kadar sarfiyât icrâsına mübâşeretle
ve mesâibden biri vukûʻunda o merkez veya
berâber keyfiyeti merkez-i umûmîye serîʻan
şuʻbe kendi idâre heyʼetinin mesʼûliyeti altında
ihbâr ve lüzûmu varsa merkez-i umûmîden
sandık mevcûdundan ilk imdâd ve muʻâvenet
ayrıca muʻâvenet dahi taleb eder. Vilâyet
için şuʻbelerde yüz ve merkezlerde iki yüz
merkezleri her sene Kânûn-ı Sânî, Nisan,
elli liraya kadar sarfiyât icrâsına mübâşeretle
Temmuz ve Teşrîn-i Evvel bidâyetlerinde
berâber keyfiyeti merkez-i umûmîye serîʻan
muhâsebe taʻlîmâtnâmesi mûcebince tanzîm
ihbâr ve lüzûmu varsa merkez-i umûmîden
[94] edecekleri hesâb hulâsalarını ve Kânûn-ı
ayrıca muʻâvenet dahi taleb eder.
Sânî'nin on beşinde heyʼet-i merkeziyelerince
tasdîk edilmiş bir sene-i kâmile zarfındaki
vâridât ve sarfiyât icmâllerini ve Kânûn-ı Evvel
nihâyetinde de mevcûd nakidlerini merkez-i
umûmîye göndermeğe mecbûrdurlar.
3084
Sayı 63
Yüz Otuz Birinci Mâdde- İşbu nizâmnâme-i

esâsînin tecdîd veya bazı mevâddının taʻdîli
merkez-i umûmî tarafından verilecek esbâb-ı
mûcibe mazbatası veya meclis-i umûmî
Yüz Otuz Birinci Mâdde- İşbu nizâmnâme-i aʻzâsından elli zâtın vereceği takrîr üzerine
esâsînin tecdîd veya bazı mevâddının taʻdîli meclis-i mezkûrca bi'l-müzâkere ekseriyet-i
merkez-i umûmî tarafından verilecek esbâb-ı sülüsân-ı ârâ ile kabûl edilmeğe mütevakkıfdır.
mûcibe mazbatası veya meclis-i umûmî Teklîf-i vâkiʻ bu sûretle kabûl olunduğu hâlde
aʻzâsından elli zâtın vereceği takrîr üzerine ol bâbda icrâ-yı müzâkere ile bir karâr ittihâzı
meclis-i mezkûrca bi'l-müzâkere ekseriyet-i husûsu bir sene sonra ictimâʻ edecek meclis-i
sülüsân-ı ârâ ile kabûl edilmeğe mütevakkıfdır. umûmînin rûznâme-i müzâkerâtına idhâl
ve keyfiyet gazetelerle iʻlân olunur. Tecdîd
veya taʻdîl hakkında verilecek karârların da
ekseriyet-i sülüsân-ı ârâya müstenid bulunması
şartdır.
Yüz Otuz Üçüncü Mâdde- 1326 [1910] Yüz Otuz Dördüncü Mâdde- 1327 [1911]
târîhli Hilâl-i Ahmer Nizâmnâme-i Esâsîsi târîhli Hilâl-i Ahmer Nizâmnâme-i Esâsîsi
ve nizâmnâme-i mezbûrun on beşinci ve on ve nizâmnâme-i mezbûrun on beşinci ve on
dokuzuncu mâddeleriyle diğer bazı mevâddının dokuzuncu mâddeleriyle diğer bazı mevâddının
maʻaddel olarak İcrâ Vekîlleri Heyʼeti'nin 5 maʻaddel olarak İcrâ Vekîlleri Heyʼeti'nin 5
Şubat 1341 [1925] târîhli ictimâʻında kabûl Şubat 1341 [1925] târîhli ictimâʻında kabûl
olunan mevâdd-ı nizâmiye mülgâdır. olunan mevâdd-ı nizâmiye mülgâdır.
[95] İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkezi Muʻâvenet Faʻâliyetinden

Lira Kuruş
23 Şubat'dan 24 Nisan'a kadar 400 talebeye 621 60
27 Nisan'dan 16 Haziran'a kadar 826 talebeye 977 64
Taʻtîlden sonra: 21 Eylül'den 26 Teşrîn-i Evvel'e kadar 486
451 21
talebeye
27 Teşrîn-i Evvel'den 10 Teşrîn-i Sânî'ye kadar 2.632 talebeye 675 28
Yekûn 2.725 73
***
Hilâl-i Ahmer İstanbul Merkezi tarafından İstanbul ilk mekteblerindeki gıdâsız talebeye tevzîʻ
edilen gıdâ bedeliyle talebe mevcûdunu gösteren şu mücmel listeyi derc ediyoruz:
Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi'nin İstanbul'daki son kongresinde Doktor Ali Paşa tarafından
teklîf ve heyʼet-i idâreye tevdîʻ edilen şu emr-i hayra geçen sene İstanbul Merkezince karâr verilerek
büdceye üç bin lira konmuş ve merkez-i umûmîce tasvîb edilerek 23 Şubat'dan iʻtibâren İstanbul
cihetindeki etfâle evvelâ peynirli poğaça, baʻdehû mütenâviben peynir, helvâ, zeytin gibi katıklarla
husûsî olarak iʻmâl etdirilmiş francala tevzîʻ edilmekde iken 27 Teşrîn-i Evvel'den iʻtibâren keyfi-
yet İstanbul ciheti mekâtibinin kâffesini teşmîl ve bu sûretle 2.632 çocuğa imdâd edilmişdir. İşte bu
3085
Sayı 63
niyet-i hayriyenin teʼsîrât-ı mesʻûdesi derhâl görülerek bu husûsa sarf edilmek üzere evvel be-evvel
Şehremâneti meʼmûrîni kâffeten nâil oldukları zammın Mart maʻâşına âid farkını teberruʻ ile hâsıl
olan 4.869 liraya İzmirli Tevfik Paşa tarafından gönderilen 100 ve sâbık Karantina Meʼmûru Mösyö
Badeti? tarafından teberruʻ edilen 100 ve Şehremânet-i Celîlesi icrâât-ı fâhire-i meşkûresinden olarak
tahsîs edilen 12.000 ve Operatör Kemal Bey tarafından mersûl yirmi lira ile sermâye 17.394 lira ve
altmış kuruşa bâliğ olmakla İstanbul merkezi Üsküdar, Beyoğlu kazâları ve şuʻabâtı reîslerini daʻ-
vetle bi'l-müzâkere şuʻbeleri dâiresindeki mekâtibin muhtâcîn listeleri tertîb ve celb edilmiş ve tarz-ı
tevzîʻi siyyân olmak üzere muʻâmele-i mukteziye taʻlîmât-ı mahsûsa ile karârlaştırılarak el-yevm
İstanbul, Üsküdar, Kadıköy, Beyoğlu, Beşiktaş cihetlerinde min haysü'l-mecmûʻ beş bin çocuğun
tegaddîsine hizmetle memleketin selâmet-i irfânına medâr-ı emniyet olacağı gibi İstanbul merkezinin
şu delâleti Hilâl-i Ahmerce bir gâye-i kudsiye taʻkîb edildiğinin delîli ve memleketimizin her cihetine
teşmîli arzu edilen bir numûne-i hayriyedir.
Ümîd ederiz ki, erbâb-ı hayr-ı millet kuvve-i umûmiye-i müstakbeleyi teşkîl edecek nesl-i âtîye
yardımı unutmazlar.
Tokad Hilâl-i Ahmer Merkezi

Vilâyet Hilâl-i Ahmer Meclis-i Umûmîsi, 25 Teşrîn-i Evvel [1]926 Pazartesi akşâmı Türk Oca-
ğı binâsında elli altı aʻzânın iştirâkiyle inʻikâd eylemişdir. Bu münâsebetle Tokad merkezinin [1]926
senesi dokuz buçuk aylık mesâʻîsini ber-vech-i zîr derc ediyoruz.
1) [1]925 senesinde aʻzâ adedi 69 iken [1]926 senesi dokuz buçuk ayı zarfında 301 adede bâliğ
olmuşdur.
2) [1]926 senesi için geçen seneki ictimâʻda kabûl edilen muhammen büdcede vâridât-ı [96]
umûmiye 543 lira gösterilmiş olup şimdiye kadar tahakkuk eden mikdâr 911 lira 88 kuruşdan ibâret
bulunmuş olup müfredâtı ber-vech-i zîrdir.
Aʻzâ taʻahhüdâtı 208 lira elli kuruş, sadaka-i fıtr 446 lira 90 kuruş, Çiçek Günü hâsılâtı 152
lira 50 kuruş, teberruʻât-ı muhtelife 47 lira yirmi beş kuruş, şefkat pulları 20 lira on beş kuruş, gazete
hâsılâtı 10 lira 95 kuruş, kutu hâsılâtı 563 kuruş, konser hâsılâtı 20 liradır. Bundan mâʻadâ Hilâl-i
Ahmer'e dahi ziyâde vâridât teʼmîn etmek arzusuyla cemʻiyet menfaʻatine tertîb edilen sonbahâr at
koşusu 8 Teşrîn-i Evvel [1]926'da icrâ edilmiş, 1.785 lira 22 kuruş hâsılâtdan ikrâmiye ve masârıf-ı
tertîbiye baʻde't-tenzîl 1.089 lira 65 kuruş hâsılât-ı sâfiye teʼmîn edilmiş, âdî ve fevkalâde vâridât
yekûnu 2.697 lira yirmi kuruşa bâliğ olmuşdur.
3-Meclis-i umûmîce kurʻa keşîdesiyle çıkarılan beş ve inhilâl eden üç ki, cemʻan sekiz aʻzâlık
için icrâ kılınan intihâbda Sıhhiye Müdürü Doktor Remzi, Sıhhiye Kâtibi Kadri, Hükûmet Tabîbi
Vasfi (ibkâen), Gençler Birliği Reîsi İsmail Hakkı, Dizdârzâde Âsaf, Ahz-ı Asker Kalemi Reîsi Mî-
ralây Nuri Beylerle Belediye Kâbilesi Mürüvvet Rıza, Horuş Kız Mektebi Başmuʻallimi Nuriye Sabri
Hanımlar birinci derecede ihrâz-ı ekseriyet eylemişlerdir. Bu sûretle on beşe iblâğ edilen heyʼet-i
merkeziyece Sıhhiye ve Muʻâvenet-i İctimâʻiye Müdürü Doktor Remzi Bey reîs-i evvelliğe, Ahz-ı
Asker Kalemi Reîsi Mîralây Nuri Bey reîs-i sânîliğe, Maʻârif Başkâtibi Nuri Bey muhâsibliğe ve Tah-
rîrât Başkâtibi Hüsnü Bey veznedârlığa ve Sıhhiye Kâtibi Kadri Bey kâtibliğe intihâb edilmişlerdir.
_______________
3086
Sayı 63
Salîb-i Ahmer Kongresine İştirâkimiz

İsviçre'nin Cenevre şehrinde Beynelmilel Salîb-i Ahmer Komitesi ile Cemʻiyet-i Akvâm Salîb-i
Ahmer Heyʼet-i İttihâdiyesi münâsebât-ı hâzıra ve müstakbelesini tesbît ve takrîr etmek üzere İs-
viçre'nin Bern şehrinde 16 Teşrîn-i Sânî'de inʻikâd edecek olan kongreye hükûmet ve Hilâl-i Ahmer
murahhasları olarak Bern Sefîri Münir Bey'le merkez-i umûmî aʻzâsından İstanbul Mebʻûsu Hakkı
Şinasi Paşa iştirâk eylemişlerdir.
_______________
Kanada'da Türk Himâye-i Etfâli Hakkında Hitâbe

Toronto şehrinde Süt Anneler Teşkîlâtı'nı muvaffakiyetle idâre eden Çocuk Yurdu Merkezi'nde
verilen çayı müteʻâkib erkân-ı tahrîriyemizden Doktor Zeki Nâsır Bey tarafından Türkiye'de çocuk ve-
feyâtı ve buna karşı yapılmış ve yapılacak mücâdele ve bilhâssa Himâye-i Etfâl Cemʻiyeti'nin mesâʻî-i
dâime ve meşkûresinden bâhis bir hitâbede bulunu[l]muş ve muvaffakiyet temennî edilmişdir.
Ontario vilâyetinde bu ve buna mümâsil mücâdelât semeresi olarak yirmi beş sene zarfında
çocuk vefeyâtı binde 192'den 61'e düşmüşdür.
_______________
Edouard Naville
Cenevre Beynelmilel Salîb-i Ahmer Merkez Komitesi
aʻzâ-yı fahriyesinden ve sâbık Reîs Vekîli Mösyö Edouard Na-
ville, 17 Teşrîn-i Evvel'de [97] 82 yaşında olduğu hâlde vefât
etmişdir.
Edouard Naville, Mısır-ı kadîm âsâr ve ahvâl-i târîhiye-
sinde cihân-şümûl bir şöhrete mâlik zamânımızın en yüksek
bir âlimi idi.
Büyük ölünün nâm-ı ebediyet-karînini kemâl-i hürmetle
selâmlar ve merkez komitesine hissiyât-ı taʻziyetkârânemizi
takdîm ederiz.
_______________
Kanada'da Türk Maʻârif ve Mektebleri Hakkında

Bir Nutuk
Taʻtîl devresinden bi'l-istifâde umûr-ı sıhhiye ve ictimâʻi-
yesini tedkîk ve tetebbuʻ etmek üzere Kanada'da seyâhatde Cenevre Beynelmilel Merkez
Komitesi sâbık Reîs Vekîli
bulunan erkân-ı tahrîriyemizden Doktor Zeki Nâsır Bey bu müteveffâ Edouard Naville
kere High Park'da müesses ve devre-i tedrîsiyesi Mayıs-Teş-
Feu Edouard Naville, vice président
rîn-i Evvel gâyesine kadar devâm eden Açık Havâ Orman
et doyen du Comité International
Mektebi'ni ziyâreti esnâsında Türk maʻârifi, terbiye ve tedrîs de la Croi[ssant]-Rouge
3087
Sayı 63
husûsâtındaki inkılâbâtı ve bilhâssa kızlarımızın asrî maʻârif ve ictimâʻî terbiye cihetinden hârikulâde
terakkiyâtı hakkında iʻtâ-yı maʻlûmât ederek sâmiʻîni hayretlere gark etmiş ve alkışlanmışdır.
_______________
Bir Ufûl-i Hazîn

İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkezi Tahrîrât Kâtibi Cevdet Fehim Bey'in hemşîresi hanımefendi
bir kazâ-yı nâgehânî netîcesinde yapılan birçok ihtimâm ve tedâvîye rağmen irtihâl etmişdir. Cevdet
Bey'e ve mâtemzede âilesine beyân-ı taʻziyet ederiz.
_______________
Adana Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanser Faʻâliyeti

1926 Eylül ayı zarfında Adana Dispanseri'ne 1.001 hasta mürâcaʻat etmişdir. Teşrîn-i Evvel'de
814 hastanın muʻâyeneleri icrâ ve muʻâleceleri meccânen verilmişdir.
Bu hastadan ayakda tedâvîsi mümkün olamayan 411 hasta mahallî belediyesi hesâbına memle-
ket hastahânesine sevk edilmişlerdir.
_______________
Teşekkür
İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkezi'nden:
1-Gülhane Serîriyât-ı Hâriciye Muʻallimi M. Kemal Bey tarafından ilk tahsîlde bulunan gıdâsız
çocukların tegaddiyesine sarf olunmak üzere cemʻiyetimize yirmi lira teberruʻ olunmuşdur.
2-Bulgaristan'da Kızanlık kasabasında Hüsnü [98] Beyzâde Ali Bey tarafından da merkezimize
yirmi beş lira teberruʻ edilmişdir.
Afrika-yı Cenûbî'de Vereeniginge şehrinde mukîm eşrâfdan Seyyid Mehmed Sıddık Bey'in mahdûmu
Mr. Zakii, Sahale Zadah S. M. Siddik Immam Jame Masgid de la vile de Vereeniginge Transval, lequel a fait
un don à notre société
3088
Sayı 63
3-İsmini söylemek istemeyen bir Rus madamı tarafından merkezimize bin kuruş teberruʻ edil-
mişdir.
_______________
Seyyid Muhammed Sıddık Bey'in Mahdûmu

Afrika-yı Cenûbî'de Vereeninging'de mütemekkin Seyyid Muhammed Sıddık Bey'in mahdûmu
merkez-i umûmîmize 13 İngiliz lirası, 16 şilin ve 6 pens irsâl etmek sûretiyle ibrâz-ı âsâr-ı semâhat
etmişdir.
_______________
Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi Riyâseti'nden vârid olan 11 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhli mektûb sû-
retidir.
Efendim,
Cemʻiyetimiz Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi sandık emîni Dersim, Mamuretülaziz vilâyeti,
Hozat sancağı, Dere nâhiyesinin Şuşenk karyeli Hızır bin Ahmed Efendi öteden beri cemʻiyetimizde
îfâ-yı hüsn-i hizmet eylemekde olmakla berâber senelerden beri gurbet hayâtında sırf işçilik ve alın
teriyle kazandığı nafakasının bir kısm-ı mühimmini de hiçbir vakit hâtır u hayâlinden çıkarmadığı
vatan-ı azîzi [99] muhtâcîne muʻâvenet olmak üzere muhtelif nâm ve vâsıtalarla muhtelif târîhlerde
Türkiye'mize irsâl etmek hamiyet-perver ve fedâkârlığında bulunduğundan bu mühim meblağdan
târîhleri mazbût olanları ber-vech-i zîr tesbît ederek bu numûne-i hamiyet ıtlâkına sezâ zâtın îsârından
bir zevk duyduğu katre-i semâhati bir daha nazar-ı ıttılâʻınıza arz eylerim, efendim
29 Teşrîn-i Evvel Cumhûriyet Bayramı'nda Konya'da Hilâl-i Ahmer menfaʻatine rozet tevzîʻ eden bir grup
Groupe distribuant les fleurettes du C.R.
3089
Sayı 63
Çek
Dolar
Numarası
Dârüleytâma 20
Hilâl-i Ahmer'e (Ankara), 15 Temmuz [1]338 [1922] 914 120
Hilâl-i Ahmer'e (İstanbul), 2 Haziran [1]340 [1924] 1.103 50
Himâye-i Etfâl'e, 24 Teşrîn-i Evvel [1]339 [Ekim 1923] 3.962 255
Himâye-i Etfâl'e, 27 Kânûn-ı Evvel [1]339 [Aralık 1923] 50
Himâye-i Etfâl'e (Ankara), 10 Haziran [1]341 [1925] 12
Himâye-i Etfâl'e (Ankara), 3 Teşrîn-i Evvel [1]338 [Ekim
20
1922]
Hilâl-i Ahmer'e (İstanbul), 24 Kânûn-ı Evvel [1]340 [Aralık
7
1924]
Hilâl-i Ahmer'e (Ankara), 27 Ağustos [1]926 569 162
Hilâl-i Ahmer'e, 20 Haziran [1]926 6.321 21
Yekûnu: Yedi yüz on yedi dolar 717
[100] 1 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Teşrîn-i Evvel ayı sıhhî ista-
tistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 3 5 8 16
Resye - 49 28 87
Sıtma 62 91 63 216
3090
Sayı 63

Frengi - 2 1 3
Kabakulak 3 - - 3
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 544 964 560 2.061
3 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Teşrîn-i Evvel ayı sıhhî istatistik
cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 3 5 1 9
Zâtü'l-cenb - - - -
Resye - 7 4 11
3091
Sayı 63
Sıtma 20 28 8 56
Asabî ve aklî hastalıklar - 28 28
Tufeylât-ı miʻâiye 3 3
Frengi - - 1 1
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 135 210 81 426
[101] 2 numaralı İzmir-Torbalı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 Teşrîn-i Evvel istatistik
cedvelidir.
Emrâz Aded
3092
Sayı 63
Humre -
Emrâz-ı sâire 91
Yekûn 275
Etfâl 62
İnâs 91
Zükûr 122
Yekûn 275
Hilâl-i Ahmer Balosu

Büyükada'da 16 Eylül 1926 târîhinde Hilâl-i Ahmer menfaʻatine tertîb edilen baloya muʻâve-
netde bulunan zevât ve müessesâtın esâmîsi ber-vech-i zîrdir:
Lira
Osmanlı Bankası 250
Elektrik ve Tramvay Şirketi 250
Ticâret ve Sanâyiʻ Bankası 200
İş Bankası 150
İʻtibâr-ı Millî Bankası 150
Deutsche Bank 150
Deutsche Orientbank 150
Duhân Tütün Şirketi 150
Salim Nuri Bey 150
Hermann Spierer Ticârethânesi 150
Şirket-i Hayriye 100
Fransız Bankası 95
Crédit Lionne 100
Hollanda Bankası 100
Belçika Bankası 100
Selanik Bankası 100
Sovyet Bankası 100
Banco Di Roma 100
Umûm Sigorta Şirketi 100
Liman İnhisâr Şirketi 100
Kibrit İnhisâr Şirketi 100
Avundukzâde Birâderler Ticârethânesi 100
Nemlîzâdeler Ticârethânesi 100
İbrahim Paşa Mahdûmları Ticârethânesi 100
3093
Sayı 63
Standard Oil Şirketi 100

Banca Commerciale 75
Banko İtalio Orientale 50
Ionian Bank 50
Socombel Şirketi 50
J. V. Vitali 50
Nesim Taranto Ticârethânesi 50
Dilberzâdeler Ticârethânesi 50
Kırzâde Şevki Bey 50
Assicurazioni Generale Şirketi 25
Türkiye Millî Sigorta Şirketi 25
Hofer Schranz Âlât-ı Zirâʻiye Ticârethânesi 25
Avundukzâde Mehmed Efendi 25
Ata Refik Bey 25
[102] Macid Mehmed Karakaş Bey 25
Tevfik Paşa 20
Vâfi, Abdülkerim Beyler 20
İncili Kardeşler Ticârethânesi 20
Rella Şirketi 20
Fratelli Verona Ticârethânesi 20
Zirâʻat Bankası 15
Madam Panciri 16
İsmail Fuad Bey 10
Sezai Ömer Bey 10
Yanko Ananyadi Ticârethânesi 10
İzak Kohen İdârehânesi 10
Balcı Kardeşler Ticârethânesi 10
M. Ummayer? İdârehânesi 10
Sabuncuzâde Mehmed Şakir Bey 10
Nihad Şamlı Bey 10
Celâl Mehmed ve Ziyaeddin Said Beyler 10
Rehber-i Ticâret Mağazası 5
4.096
_______________
Alaşehir Sarıkız Maʻden Suyu Menâfiʻi Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne Âiddir.

Sarıkız maʻden suyunun terkîb-i kimyevîsi miʻde, karaciğer, mesâne, şeker ve böbrek ve ka-
raciğer kumları, sinir zaʻfiyeti ve fakrü'd-dem gibi hastalıklarda ve alelâde sıhhatin muhâfazası için
vezâif-i hayâtiyeyi radyum faʻâliyetiyle uyanık bulundurmak husûslarında âmil-i müessirdir.
3094
Sayı 63
Terkîbâtı: Bir litre maʻden suyunda:

1,910 hâmız-ı karbon 0,0243 sânî fahmiyet-i hadîd
0,0127 sânî karboniyet-i potas 0,0151 kibritiyet-i sud
0,0179 sânî fahmiyet-i sud 0,6152 klor sodyum
0,3494 sânî fahmiyet-i silis 0,0102 silis
0,1238 sânî fahmiyet-i magnezi 0,0020 eser-i mevâdd-ı uzviye
[103] Fî 20 Haziran 1926 târîhinde Amerika'nın Fordson Michigan şehrinde Rumî Ömer Efendi
ve refîkası Necme Ömer Hanımefendi'nin kahvehânelerinde Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Detroit
Merkezi tarafından tertîb edilen müsâmerede verilen iʻânât ile müteberriʻlerin esâmîsini irâʼe eder
cedveldir.
Verdiği
Sıra Dolar
İsmi Memleketi
Numarası İʻâne
Mikdarı
Erzurum, Kiğı, Hevsenk
1 12 Hüseyin bin Memiş Efendi
karyeli
Erzurum, Kiğı, Şaman
2 10 Hasan bin Ali Efendi
karyesinden
Mehmed bin Hüseyin Erzurum, Kiğı, Ceybkân?
3 7
Efendi karyesinden
Erzurum, Kiğı, Çelebi
4 7 Dursun bin Yusuf Efendi
mezraʻasından
Elaziz, Hozat, Titenik
5 2 Ali Efendi bin Hasan
karyeli
6 2 Hızır bin İbrahim Efendi Neccar karyesinden
7 2 Hızır bin İbrahim Efendi Ulupınar karyesinden
Süleyman bin Mahmud Erzurum, Horhor
8 3
Efendi karyesinden
Erzurum, Mamahatun
9 2 Emin Efendi bin Kekil
Bardakçı karyesinden
Erzurum, Kiğı, Kajikân
10 4 Abdullah bin Resul
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Kârsun
11 4 Şerif bin Mehmed
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Licik
12 10 Hasan bin Mehmed
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Şaman
13 1 Ali bin Arif
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Gelinpesak
14 5 Hüseyin bin Hando
karyesinden
3095
Sayı 63
Erzurum, Kiğı, Çerme

15 2 Mehmed Çavuş bin İbrahim
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Zertanos
16 2 Fazlı bin Hasan
karyesinden
17 2 Daʻisis veled-i Serkis Suriyeli
Erzurum, Kiğı, Humsor
18 2 Necme Ömer Hanım
karyesinden
Suriye, Trablusşam
19 2 Mehmed Ali bin Osman
kasabasından
Erzurum, Kiğı, Arzukömü
20 3 Arif bin Mehmed
karyesinden
21 5 Nufel Ağazâde Yonsor Ağa Elaziz, İçme karyesinden
Rumi bin Ömer Efendi ve Erzurum, Kiğı, Humsor
22 68
refîkası Necme Hanım karyesinden
23 5 Mehmed Malik Efendi Manastır vilâyetinden
Elaziz, Hozat, Şuşenk
24 21 Hızır bin Ahmed Efendi
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Kârir
25 4 İmâm Mirza Ali Efendi
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Pülür
26 4 İsmail bin Ali Efendi
karyesinden
Elaziz, Mazgird, Çencik
27 2 Hasan bin Hüseyin Efendi
karyesinden
Erzurum, Kiğı,
28 2 Süleyman Hacı
Osmanuşaklı karyesinden
Elaziz, Mazgird, Haç
29 2 Yusuf bin Musa Efendi
karyesinden
30 1 Ahmed bin Ali Efendi Yemen vilâyetinden
31 1 Ahmed Kâʻid Efendi Yemen vilâyetinden
Erzurum, Kiğı, Öl[m]ez
32 2 İbrahim bin Allahverdi
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Sirgülük
33 6 Arif bin Arnavudzâde
karyesinden
Harput, Tepecik
34 4 Ahmed bin Mehmed Efendi
karyesinden
Elaziz, Hozat, Şuşenk
35 5 Hasan bin Hüseyin
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Amerik
36 2 Ali bin Mehmed Efendi
karyesinden
Makedonya, Manastır,
37 2 Şükrü bin Yanoş
Ke[s]riye kasabasından
38 38 Remzi Kahraman Bey
3096
Sayı 63
39 4 Saadet Hanım, Midhat Bey
Midhat Bey, Makedonya, Manastır,
40 1
Kahramanoğulları'ndan Ke[s]riye kasabasından
Erzurum, Kiğı, Sefkâr
41 2 Ali bin Mustafa
karyesinden
Elaziz, Hozat, Sağman
42 2 İlyas bin Kali
Dersim karyesinden
Erzurum, Kiğı, Sefkâr
43 5 Mustafa bin Halil
karyesinden
Erzurum, Kiğı, Humsor
44 4 Hasan bin Rumi
karyesinden
Elaziz, Hozat, Eyin
45 4 Ali Bey bin Mehmed Bey
karyesinden
_______________
[104] Merâkiz ve Şuʻabât Hulâsa-i Hesâbiyeleri
Karabiga Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden gâye-i Şubat [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
11.216
Teʼdiyât
Yekûn 19.013
Akşehir Merkezi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
30.350
3097
Sayı 63
Teʼdiyât
Yekûn 44.000
Sinob Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Vâridât-ı muhtelife, sadaka-i fıtır 3.966
32.838
Teʼdiyât
Yekûn 12.389
1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
44.587,25
Teʼdiyât
Yekûn 10.305
[105] Kastamonu Merkezi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Cide şuʻbesinden mevridât 895
7.177,75
3098
Sayı 63
Teʼdiyât
Yekûn 5.222
1 Mart [1]926 târîhinden 30 Nisan [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
17.400
Teʼdiyât
Yekûn 53.817
1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 gâye-i Şubat târîhine kadar

Makbûzât
34.281
Teʼdiyât
Yekûn 7.222
Kütahya Merkezi'nin Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Armud[eli] şuʻbesinden 4.000
9.216,75
Teʼdiyât
Yekûn 9.237
3099
Sayı 63
Midyat Şuʻbesi Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
10.550
Teʼdiyât
Yekûn 10.550
[106] Denizli Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Maktûʻmakbûz mukâbilinde iʻânât 550
Nazilli şuʻbesinden 7.500
9.452
Teʼdiyât
Gereniz hareketzedelerine muʻâvenet 17.764
Yekûn 44.229
Karesi Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Bigadiç şuʻbesinden irsâlât 20.000
59.048
Teʼdiyât
Yekûn 12.000
3100
Sayı 63
Antalya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül târîhine kadar

Makbûzât
68.491
Teʼdiyât
Yekûn 10.679
Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
3.433
Teʼdiyât
Yekûn 6.211
[107] Safranbolu Şuʻbesi'nin [1]341 [1925] senesi ibtidâsından 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
22.026
Teʼdiyât
Yekûn 517
Aksaray Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Pul hâsılâtı 1.047,50
5.797,50
3101
Sayı 63
Mutki Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
865
Samsun Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
24.900
Teʼdiyât
Yekûn 119.089
Bergama Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü olan 1 Teşrîn-i Evvel [1]338 [Ekim 1922] târîhinden
30 Haziran [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
1.287.673
Teʼdiyât
Germencik seylâbzedegânına muʻâveneten vilâyete 13.035
Yekûn 1.283.181
_______________
3102
Sayı 63
[108] SALÎB-İ AHMERLER HAVÂDİSİ

Florida Felâketi
Amerika Salîb-i Ahmeri bir asırdan ziyâde bir zamândan beri târîhin henüz kaydetmediği bü-
yük bir felâket muvâcehesinde bulunmakdadır.
Eylül'ün on sekizinci günü gâyet şiddetli bir kasırga Florida kıtʻasının Miami havâlisini tahrîb
etmiş, sekiz yüz nüfûs telef olmuş ve 40.000 kişi melceʼsiz kalmışdır. Zâyiʻât-ı mâddiye 150 milyon
dolar tahmîn edilmekdedir.
Rüzgâr sâʻatde 150 kilometre bir sürʻat peydâ ve tekmîl dalgalar tehevvür ve şiddetle karaya
hücûm etmişdir.
Evler yıkılmış, köprüleri sular götürmüş, şehirler zulmet içinde kalmış ve su kanalizasyonu
parçalanmışdır.
Felâket nihâyet bulmazdan evvel Salîb-i Ahmer, imdâd ve muʻâvenet faʻâliyetini tertîb ve tah-
rîk eylemişdir.
Miami'den alınan ilk maʻlûmâtda Salîb-i Ahmer imdâd merkezleri tarafından meʼkûlât, içecek
su, elbise tevzîʻine başlandığını ve Salîb-i Ahmer meʼmûrîni polisle müştereken kazâzedelerin tahlîsi
ile meşgûl olduğu bildirilmekde idi.
Mahall-i felâkete yakın olan şuʻabâtın gönderdiği imdâd trenleri su altında kalan menâtıkı geç-
meğe muvaffak olmuşdur.
Washington Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi felâketin derece-i vüsʻat ve ehemmiyeti hakkın-
da peyderpey maʻlûmât vürûd etdikçe merkez-i umûmî imdâd ve muʻâvenet tertîbâtını gâyet vâsiʻ
bir mikyâsda ihzâra mecbûr olarak etıbbâyı, hastabakıcıları ve bi'l-cümle malzemeyi tayyâreler ile
Washington'dan Florida'ya nakletmişdir.
Salîb-i Ahmer reîsi olan Reîsicumhûr Mister Coolidge dahi neşretdiği bir beyânnâme ile bütün
Amerika ahâlîsini iʻtâ-yı iʻâneye daʻvet etmişdir.
_______________
Estonya Salîb-i Ahmeri

Estonya Salîb-i Ahmeri'nin teşkîlât ve icrââtı hakkında âtîdeki maʻlûmâta destres olduk:
-1-
Umûmî Hıfzıssıhha
1-Estonya Salîb-i Ahmeri birçok etıbbânın iştirâk ve muʻâvenetleriyle merkez-i umûmîsinde
bir poliklinik,
2-Bir jimnastik ve masaj merkezi,
3-Üç muhtelif şehirde birer dispanser,
4-Altı ay için 45 talebeye terbiye-i bedeniye dersleri veren bir merkez teʼsîs etmişdir.
3103
Sayı 63
-2-
Himâye-i Etfâl ve Sanatoryum
1) 210 zaʻîf çocuğu kabûl edecek 4 aded taʻtîl kolonisi
2) Reval'de 30 çocuk için bir dârüleytâm
3) Mülkî ve askerî hastalar için 50 yataklı bir sanatoryum
4) 50 yataklı bir nekâhet evi
5) Ayrı ayrı üç mahalde 485 çocuğa mahsûs taʻtîl kolonileri
[109] -3-
Ziyâretçi Hastabakıcılar
Estonya Salîb-i Ahmeri masraf büdcesine ziyâretçi hastabakıcılar teşkîlâtı için 1.773.233 Es-
tonya markı vazʻ etmişdir.
-4-
İlk İmdâd ve Hasta Nakliyâtı
Bu kısımda iki hastabakıcı, üç ambülans otomobili bulunmakdadır.
Senenin ilk altı ayı zarfında Salîb-i Ahmer vâsıtasıyla 800 hasta nakledilmiş, bundan mâʻadâ
Reval'de bir tahlîsiye mevkiʻi teʼsîs olunmuşdur.
-5-
Veren Dispanserleri
Veremle mücâdele etmek üzere memleketin dört şehrinde birer verem dispanseri teşkîl edilmiş-
dir.
-6-
Halk Hıfzıssıhhası
Hıfzıssıhha, ilk imdâd ve muʻâvenete ve çocuk bakmağa dâir Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmî-
si'nde birçok konferans verilmişdir.
-7-
Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı tarafından hıfzıssıhhaya, ilk imdâd ve muʻâvenete ve mücâdeleye
âid diyapozitif ve filmlerle gösterilen bir silsile-i musâhabet iʻtâ edilmişdir.
3104
Sayı 63
Kısm-ı Mâlî
Estonya Salîb-i Ahmeri'nin vâridât-ı seneviyesi 43.500.000 Estonya markıdır. Bu meblağ teber-
ruʻât ve iʻânât ile hükûmetin şimendifer biletlerine vazʻ etdiği resm ve oyun kâğıdları imtiyâzı, vergi
ve piyangolardan ayrıca cibâyet olunan rüsûmdan hâsıl olmakdadır.
_______________
Danimarka
Danimarka'da tahlîsiye heyʼetinin târîh-i teşekkülü olan 1906 senesinden beri son derece tekâ-
mül eden bu müessesenin tekmîl Danimarka'da bugün birçok şuʻabâtı bulunmakdadır.
Müessese-i mezkûre tahlîsiye usûllerini ilmî bir şekle vazʻ ederek en asrî vesâiti tatbîk etmekde
olup tedrîsât için de mebânî-i mahsûsa yapdırmışdır.
Tahlîsiye heyʼetleri yangın, feyezân ve kazâ vukûʻunda her zamân için hizmete hâzır bulun-
makdadır.
Ambülans hidemâtı, pansumanların, ilk imdâd ve muʻâvenete muktezî bi'l-cümle levâzımın
tevzîʻâtını da Danimarka tahlîsiye heyʼetleri îfâ etmekdedir.
***
Danimarka Salîb-i Ahmeri teessüsünün ellinci devr-i senevîsi münâsebetiyle bir Hastabakıcılar
Yurdu teʼsîsine sarf edilmek üzere 10.000 kron tahsîs etmişdir.
***
Danimarka Salîb-i Ahmer Mecmuʻası'nın Eylül nüshasında cemʻiyetin 1925 senesi faʻâliyeti
hakkında zîrdeki maʻlûmât mündericdir:
Aʻzânın mikdârı 39.816
Şuʻabâtın adedi 391
Gençlik Salîb-i Ahmer şuʻbesi 4
Gençlik Salîb-i Ahmeri aʻzâsı 209
Teberruʻât 83,376 kron
Yekûn-ı vâridât 265.546 kron
[110] İlk imdâd kursları 62 (1.918 talebe)
İlk imdâd takımları 26 (1.626 aʻzâ)
Çocuk bakım dersleri 16 (215 talebe)
Salîb-i Ahmer hastabakıcıları 54
Otomobil ambülansları 26
Demirbaş eşyâ anbârları 170
3105
Sayı 63
Letonya
Letonya Salîb-i Ahmeri 12 Eylül'den 19 Eylül'e kadar bir hıfzıssıhha propaganda haftası tertîb
etmişdir. Programda hıfzıssıhha meşherleri, tabâbet-i vâkıye konferansları görülmekdedir.
Konferansları istimâʻ etmek üzere gelenlere hıfzıssıhhaya dâir kaleme alınmış birçok risâleler
tevzîʻ olunmakdadır.
Bunlardan ahîren neşir ve tevzîʻ olunanlar Verem, Süt, Başın Temizliği'dir.
Letonya Salîb-i Ahmeri'nin aʻzâ-yı sınâʻiye iʻmâlâthânesi husûsî dârüssınâʻalara fâik ve fiyâtça
% 30'dan % 50'ye kadar daha ucuzdur.
İlk imdâd ve muʻâvenet için Letonya Salîb-i Ahmeri polis meʼmûrlarına mahsûs dersler tertîb
etmişdir. Etıbbâ tarafından verilen bu derslerin taʻlîm ve tatbîkinde hastabakıcılardan istifâde edil-
mekdedir.
Letonya Salîb-i Ahmeri mekteb hıfzıssıhhasına ve mekteblerin hayâtına dâir muʻallimlere mah-
sûs ayrıca kurslar da teʼsîs etmişdir.
_______________
Panama
Panama Salîb-i Ahmeri'nin mesâʻî ve icrâât-ı muhtelifesi meyânında "çocuk bakımı"na verdiği
ehemmiyet bilhâssa nazar-ı dikkati celb etmekdedir.
_______________
Şili
1923 Japon hareket-i arzında Salîb-i Ahmer imdâd faʻâliyeti gösteren bir film, Japon Salîb-i
Ahmeri tarafından Şili Salîb-i Ahmeri'ne ihdâ edilmişdir.
***
Hastalığa karşı sigorta olmak mecbûriyeti hakkında 8 Eylül 1924 târîhinde neşrolunan kânûnda
kadın işçilerin haml esnâsında ve lohusalıklarında muʻâvenet-i tıbbiyeye ve çocuğun tevellüdüne te-
kaddüm ve tevellüdünü taʻkîb eden ikişer hafta zarfında muʻâvenet-i nakdiyeye mazhar olacaklarına
ve çocuğu irzâʻ etdirdiği müddetçe aldığı yevmiyenin bir rubʻu "prim" olarak vâlideye iʻtâ olunması-
na dâir bir kayıd vazʻ edilmişdir.
_______________
Amerika'da Salîb-i Ahmer Tahlîsiye Dersleri

Amerika Salîb-i Ahmeri tarafından Haziran'ın ilk on beş günü için tertîb edilen ilk imdâd ve
tahlîsiye derslerini taʻkîb edenlerin mikdârı 1.000 kişiye bâliğ olmuşdur.
3106
Sayı 63
Bu dersler tahlîsiye diplomasını hâiz gönüllüler tarafından 11 kampda verilmişdir.

1925 senesi Haziran'ından 1926 senesi Haziran'ına kadar Amerika Salîb-i Ahmer Tahlîsiye
Heyʼeti'ne kaydolunanların adedi 29.266'ya ve el-yevm tahlîsiye mensûbîninin yekûnu da 102.075'e
bâliğ olmuşdur.
_______________
Muʻâvenet
Amerika Salîb-i Ahmeri, Sırbistan seylâbzedegânı için Sırbistan Salîb-i Ahmeri'ne 5.000 dolar
teberruʻ etmişdir.
_______________
[111] Hatt-ı İstivâ

Hatt-ı İstivâ Salîb-i Ahmeri, Bulgar muhâcirleri için 2.000 frank teberruʻ etmişdir.
_______________
Arnavud Salîb-i Ahmeri

Arnavud Salîb-i Ahmeri yeniden 14 şuʻbe açmışdır. Ahîren Avlonya şuʻbesinde malaryalılarla
emrâz-ı zühreviye maʻlûlînine mahsûs olmak üzere bir dispanser küşâd edilmişdir.
_______________
Danzig Salîb-i Ahmeri

Danzig Serbest Şehri Salîb-i Ahmeri 19 Haziran 1922 târîhinde teşekkül etmiş ve aynı târîhde
hükûmet tarafından tasdîk edilmişdir. Danzig Salîb-i Ahmeri sene-i mezkûrede Beynelmilel Cenevre
Merkez Komitesi'ne mürâcaʻat ederek Salîb-i Ahmer âilesine dâhil olmuşdur.
Mevcûd altı şuʻbesinin teşkîlâtını ikmâl etdikden sonra Danzig Salîb-i Ahmeri her şuʻbe dâhi-
linde bir sıhhiye koloni teʼsîsi, muʻâvenet ve ilk imdâd, tebhîrât ve tathîrât ve hıfzıssıhha prensiplerini
neşir ve taʻmîme mahsûs merkezler teşkîl eylemişdir.
Bu altı şuʻbeden bazıları Gençlik Salîb-i Ahmeri gruplarına mâlik bulunuyor. Şuʻbelerin kadın-
lar kısmı bilhâssa himâye-i etfâl işleriyle meşgûldür.
Danimarka Salîb-i Ahmeri 40 çocuğu kabûl edebilecek bir taʻtîl kolonisi teşkîl etmişdir.
_______________
Belçika
Belçika'da vukûʻ bulan son feyezânlar münâsebetiyle Amerika Salîb-i Ahmeri'nin îfâ etdiği
muʻâvenete bir nişâne-i şükrân olmak üzere Belçika Salîb-i Ahmeri tarafından verilen gümüş madal-
ya Washington Salîb-i Ahmer Müzesi'ne gönderilmişdir.
***
3107
Sayı 63
Belçika'da vukûʻa gelen şimendifer kazâlarında şimendifer idâresiyle Salîb-i Ahmer'in mesâʻî-i
müşterekesine âid Salîb-i Ahmer Mecmûʻası'nda tesâdüf etdiğimiz maʻlûmâtı aşağıya derc ediyoruz.
Henüz birkaç aydan beri başlamış olan bu mesâʻî-i müştereke garlarda dispanserler ve levâ-
zım-ı imdâdiye depoları teʼsîsi sûretiyle ikmâl edilmiş olacakdır.
Birçok vekâyiʻe müdâhale etmiş olan iki dispanser şimdiki hâlde hâl-i faʻâliyetdedir.
Bir kazâ vukûʻunda Şimendifer İdâresi Umûr-ı Sıhhiye Şuʻbesi, Salîb-i Ahmer Merkez-i
Umûmîsi ile temâs ederek yapılacak muʻâveneti tesbît ve meʼmûrlarına verecekleri taʻlîmâtı yekdi-
ğerine teblîğ ederler.
Her istasyonda, her şimendifer taʻmîrhânesi veya fabrikasında Salîb-i Ahmer Merkezi sertabîbi
ile etıbbâsının ve hastabakıcılarının esâmî, adres ve telefon numaraları yazılı bir levha taʻlîk edilmiş-
dir. Bir kazâ vukûʻunda istasyon müdürü hemen Salîb-i Ahmer Merkezi'ni haberdâr eder.
Eğer kazâ pek mühim ise telefon veya telgraf ile Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi'ne mürâ-
caʻat edilir. Masârıf, Şimendifer İdâresi'ne âid olup Salîb-i Ahmer işbu teşkîlât-ı imdâdiyesi için idâ-
re-i mezkûreden hiçbir tahsîsât almaz.
_______________
[112] Lehistan
Lehistan Salîb-i Ahmeri'nin 11 Eylül 1926 târîhli merkez-i umûmî ictimâʻında Matmazel Anna
Paçkoska kâtib-i umûmîliğe intihâb olunmuşdur.
_______________
Romanya
Bu sene teessüsünün ellinci devr-i senevîsini tesʻîd maksadıyla Romanya Salîb-i Ahmeri an 3
ilâ 10 Teşrîn-i Evvel'e kadar devâm etmek üzere bir propaganda haftası tertîb etmişdir. Propaganda
haftasının tertîbinden istihdâf edilen gâye Salîb-i Ahmer müessesât ve icrââtını halka tanıtdırmak,
cemʻiyete yeniden aʻzâ kaydetmek ve Salîb-i Ahmer'in muhtelif faʻâliyetinin inkişâf ve tekâmülüne
muktezî mebâliği toplamakdır.
Propaganda haftası programında münderic başlıca mevâd şunlardır:
Salîb-i Ahmer menfaʻatine kiliselerde mevʻize îrâd etmek ve yine Salîb-i Ahmer menfaʻatine
ictimâʻlar, konferanslar, temsîller, konserler tertîb ve Salîb-i Ahmer'in târîhiyle Romanya ve bütün
cihân Salîb-i Ahmer teşkîlâtından bâhis risâleler tevzîʻ etmek.
***
Hıfzıssıhha sâhasında Romanya Salîb-i Ahmeri sıtmaya ve emrâz-ı zühreviyeye karşı şiddetli
bir mücâdele açmışdır.
***
3108
Sayı 63
Romanya Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsının adedi 50.000'e bâliğ olmuşdur.

Gençlik Salîb-i Ahmeri Bükreş'de olduğu kadar vilâyetlerde de âsâr-ı terakkî göstermekdedir.
Gençlik Salîb-i Ahmeri Mecmûʻası, 10 bin nüsha tabʻ etmekdedir. Bu senenin bidâyetinde 102
Romanya Mektebi Amerika, İngiltere, Kanada, İtalya ve Çekoslovakya Gençlik Salîb-i Ahmeri grup-
ları ile muhâberâta başlamış idi.
***
Transilvanya'da geçen senenin Kânûn-ı Evvel'inde vukûʻa gelen feyezânlar köprüleri, yolları,
evleri tahrîb ve mahsûlâtı mahv etmiş idi. Romanya Salîb-i Ahmeri elbise, yatak, yorgan tevzîʻ etmiş
ve yüzlerce mültecîlere muvakkat melceʼler teʼsîs ve bunların iʻâşelerini teʼmîn etmiş olduğundan
hükûmet tarafından tahsîsât olarak verilen 10 milyon leyi sarf ederek vazʻiyet-i mâliyece çok müşkil
bir mevkiʻe düşmüşdür.
_______________
Japonya Feyezânları
Geçen Temmuz'da Niigata havâlîsini tahrîb eden feyezânlarda Japon Salîb-i Ahmeri'nin îfâ et-
diği muʻâvenet cidden şâyân-ı takdîr bir derecededir. Bu felâketde ölenlerle gâiblerin mikdârı 400
tahmîn edilmiş ve 8.000 hâne kısmen ve 800 hâne tamâmen harâb olmuşdur. Elli hektar pirinç tarlası
mahv olmuş ve 45 köprüyü sular götürmüşdür.
Zâyiʻât-ı mâddiye beş milyon dolardan fazla tahmîn edilmekdedir.
Şimendifer münâkalâtı tamâmen mün[ka]tıʻ olduğundan imdâd faʻâliyeti pek ziyâde müşkilâa
uğramışdır.
Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Piyangosu Bir Ay Teʼhîr Edilmişdir.

Çekileceği Târîhi 1 Kânûn-ı Evvel 1926
Piyango biletleri Hilâl-i Ahmer Merkezi'nde ve şuʻbelerinde, İstanbul'da Tülbendci Muhyiddin,

Ertuğrul, İsmail Fuad Mahdûmları Mağazalarıyla Yeni Şark perukâr dükkânında, Beyoğlu'nda Pera
Palas ve Tokatlıyan Otellerinde, Union Mağazası'nda satılmakdadır. Piyangoya konulan eşyâ-yı
nefîseden bir kısmı Beyoğlu'nda Union Mağazası'nda teşhîr edilmekdedir.
3109
Sayı 63
3110
Sayı 63
3111
Sayı 63
3112
Sayı 63
3113
Sayı 63
3114
Sayı 63

Müstahzarâtı
izâle eder.
muhâfaza eder.
3115
Sayı 63
_______________

Ekrem Necib

_______________

_______________
Evliyâzâde
Mehmed Nureddin
3116
TÜRKİYE
64
Altıncı Sene 10 Cemâziyelâhir sene 1345 / 15 Kânûn-ı Evvel 1926 Numara 64
TÜRKİYE
10 Cemâziyelâhir sene 1345 / 15 Kânûn-ı Evvel 1926
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Décembre 1926
İstanbul
1926
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 10 Cemâziyelâhir sene 1345 / 15 Kânûn-ı Evvel 1926 Numara 64

Gönderilmelidir.
Mündericât:
İctimâʻî Hıfzıssıhha – Japonya Salîb-i Ahmeri – Nightingale Madalyası – Mühim Bir Meşher
– Karahisarısahib Maʻden Suyu İmtiyâzı – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Salîb-i Ahmer Havâdisi –
Muktebesât – İngilizce Kısmı – Fransızca Kısmı
-37-
Sütanneliğinin Ehemmiyeti
Hayât-ı âilede asırlardan beri sıhhî ve ictimâʻî nokta-i nazardan ehemmiyet verilen nukâtdan
biri de sütanneliğimizdir.
Sütanneliğinin târîhi, anʻanesi Türklerde kadîmden beri pek müteʻârif ve kıymeti pek mütemâ-
yizdir. Âile arasında, ictimâʻiyâtda her neden ise bu husûsa ayrıca bir kıymet verilmiş, hattâ yakın
zamânlara kadar dîn ve şerîʻatın ahkâm-ı husûsiyesine bile tâbiʻ kalmışdır.
Birçok âilelerde sütninelerinin mâzîsi, târîhi birer tefâhur hâlinde nesilden nesile intikâl etmek-
de ve efrâd-ı âilece anne timsâli bir şahsiyet hâlinde telâkkî edilmekdedir.
Bâ-husûs bu hâtıralar içinde annesi lohusalığı müteʻâkib vefât etmiş veya verem döşeğine yat-
mış olan binlerin bir de yâd-ı hazîni okunduğu cihetle başkaca bir ehemmiyet kesb ediyordu.
Yeni doğan bir yavrunun vâlidesinden hakkı olan emeceği süt herhangi bir sebeble ziyâʻa ve
ketme uğrarsa bir sütanne aramak ve bulmak tabîʻî ve hulkî bir keyfiyet olacağı bedîhîdir.
Ta eski zamânlardan beri âile ve ictimâʻiyâtımızda henüz hayvân sütlerinin keyfiyet ve kemmi-
yeti tamâmen taʻayyün etmemesi ve hattâ inek, keçi, eşek sütleri ile yavrularımızı beslemenin insân-
lık nokta-i nazarından bir tehlike teşkîl edeceği mesʼelesi sütnine aramak ve emzirmek husûsunda
başlıca bir âmil olmuşdur, diyebiliriz.
Fi'l-hakîka bugün bile inek ve koyun gibi hayvânâtın sütleriyle çocuklara tevehhüm edilen her-
hangi bir hayvâniyet geçeceğini iddiʻâ edecek bî-şuʻûrlar mevcûd olmadığı iddiʻâ edilemez.
3123
Sayı 64
Sütnine aramak esbâbı arasında vâlidenin vefâtı, hastalığı, sütünün azlığı, terkîb ve kıvâmı
[120] cihetiyle besleyememesi gibi az çok ciddî ve sıhhî esbâb mevcûddur. Maʻamâfîh bazen hiçbir
sebeb olmaksızın ve ekseriyâ bi'l-iltizâm veya fantazik sebeb ve bahânelerle de bebeği emzirtecek
sütnine aranılmakda ve bu kısım daha ziyâde hoppa, zengin ve güya asîl âilelerde görülmekde ve
tesâdüf olunmakdadır.
Sütanneliğin eskiden beri maʻlûm olan bizdeki şekli çocuğu olan emzikli bir vâlidenin doğru-
dan doğruya başka bir yavruyu emzirmesi keyfiyetidir. Bu sûretle sipâriş edilen ve muvakkaten satın
alınan sütanneleri ekseriyâ çocuğu vefât etmiş veya herhangi bir sebeble ziyâʻa uğramış fakr-ı hâl ile
muttasıf genç kadınlar teşkîl etmekde idi. Bu gibilerin intihâbında sütninenin sıhhat ü âfiyeti, herhan-
gi bir maraz-ı sârî ile musâb olup olmadığı, sütünün terkîb ve kıymetinden ziyâde şirinliği, güzelliği,
rengi ve ucuzluğu daha ziyâde ehemmiyete alınmakda idi.
Hattâ ehibbâ ve kurebâ tarafından tavsiye olunanlar, herhangi bir sebeble zevci tarafından terk
edilerek hayât-ı maʻîşetini tehvîne kâdir olamayanlar ve bilhâssa ebe hanımların tavsiye-kerdesi olan-
lar intihâbâtda dâimâ kazanmış bulunuyorlardı.
Sütnineliğimizin bu şekldi muvakkat ve dâimî olmak üzere tedkîk olunabilir. Muvakkat olan-
lar ekseriyâ pek kısa bir müddet, daha doğrusu vâlidenin sıhhî ve ictimâʻî maʻzereti hitâmına kadar
devâm eder ve daha ziyâde konu komşu, ehibbâ ve akrabâdan emzikde tesâdüf edenlerden intihâb
olunurdu. Burada âileler arasındaki muhâdenet, samîmiyet ve insâniyet hisleri galebe çalmakda ve
vâlideler mütekâbilen yavrularına muʻâvenet etmekde bulunurlar. Ancak bu nevʻde sütü bol olan ve
kuvvetli addedilen tecrübeli anneler fark ve temyîz olunduğu gibi huyu, ahlâkı, haseb ü nesebi de pek
ehemmiyete alınırdı. Çünkü şerîʻatın ahkâmı böyle müşterek anneden süt emen yavruları kardeş yapı-
yor ve bilâhare cinsi ayrı çiftler yekdiğerini ne kadar sevse ve ne derece arzu etseler bir türlü teehhül
edip de âile teşkîl edemiyorlardı.
Dâimâ sütanneler muʻayyen müddetde ve ekseriyâ 5-6 aydan aşağı olmamak üzere ve hattâ
sütü kesilinceye kadar derʻuhde etdiği çocuğu emzirenlerdir.
Burada maʻnevî ve ahlâkî esbâb-ı hissiyeden ziyâde kâr u kisbe taʻalluk eden mâddî esbâb
cârîdir. Sütnine ekseriyâ çocuğu ile âile harîmine girer, yer, içer, hem kendi çocuğunu emzirir hem de
para ile bağlandığı diğer çocuğu besler.
Bazı âileler, çocuğu vefât etmiş ve sütü bol olan nineleri intihâb ederler ve süt değişmesin diye
sütninenin bütün şerâit ve huysuzluklarına mutâvaʻata mecbûr kalırlar. Sütanneliğimizin asırlardan
beri devâm edegelen şu şekli, iktisâdî nokta-i nazardan şâyân-ı arzu ise de sıhhî nokta-i nazardan pek
o kadar emîn ve kâfi derecede değildir. Birçok âileler sütnine tutacakları zamân onu ehemmiyetle bir
muʻâyene-i tıbbiyeye tâbiʻ bulundurmak akıllarından bir defa olsun geçmemişdir.
Bundan mâʻadâ, sârî veya gizli emrâz-ı ictimâʻiyeyi meydâna çıkaracak kan gibi mâddelerin
tahlîli de hiç kâle alınmaz ve bi'l-cümle sütünün muʻâyenesi ve terkîbi de aranılmaz idi.
Hâlbuki denilebilir ki, sütninelikde en ziyâde ehemmiyete alınacak bir mesʼele vâlide makâ-
mına âileye [121] giren kadından bebeğe bazı mühim ve mühlik hastalıkların sirâyeti mesʼelesidir.
Bilhâssa hiçbir muʻâyeneye tâbiʻ olmamış sütninelerden verem, frengi, uyuz gibi sârî ve muh-
rib hastalıklar geçmesi nâdir değildir. Zavallı bir yavrunun henüz sarıldığı, emdiği ve gıdâsını aradığı
bir memeden bu gibi hastalıkları alıp bütün hayâtça maʻlûl ve mahrûm kalması kadar acıklı bir vazʻi-
yet ihdâs edilemez.
3124
Sayı 64
Sütnineliğin bizde şekl-i hâzırına fennin bugünkü elde etdiği hakâyık ortasında ancak dakîk u
amîk bir muʻâyene-i tıbbiyeden sonra cevâz verilebilir ve idâmesine muvâfakat olunur.
Maʻamâfîh hâl-i hâzırda birçok âileler sütnine yerine temiz ve muʻakkam inek sütleri kullan-
mağa başlamışlar ve emzik usûlünü kabûl etmişlerdir. Ancak bu husûsun da sûistiʻmâl edilmemesi ve
anne sütünün yerine hiçbir şeyin kâim olamayacağı zihniyetinin yerleşmesi lâzımdır.
Sütninenin emzirdiği çocukları dîn ve şerîʻat noktasından ayrıca ahkâma tâbiʻ kılmak bu asrın
îcâbâtı noktasından ne dereceye kadar doğrudur bilinemez. Aynı süt ve memeden emen ve beslenen
iki yavruda tezâhür ve tebellür eden bir keyfiyet ancak sütün terkîbi, kıvâmı ve kuvve-i gıdâiyesi
dolayısıyla iyi beslenmek, gürbüz olmak, hastalıklara mukâvemet etmek gibi hâlât olup tamâmen
mâddîdir.
İctimâʻiyâtımızda asırlardan beri anʻaneden başka bir tarz ile tefsîr edilemeyecek olan sütbaba,
sütkardeş ve anne gibi izâfetler devredip durmakdadır.
Bu kabîl rekorlar ne hükûmet ve ne belediye ihsâiyâtında sarâhaten tesbît ve ne de ehibbâ ve
akrabâ arasında bir zabıt tahtında takayyüd edilmişdir.
Ancak âileler arasında tevâtüren şâyiʻ olarak îcâb eden yerlerde tamâmen mâddiyâta ve bazen
hissiyâta istinâd ederek birer hakîkat ve engel olarak meydâna çıkarılmakdadır.
Yıllarca evvel verildiği iddiʻâ olunan ve ekseriyâ bir günlük ve hattâ bir defalık emzirmekden
ibâret kalan ve tamâmen muhâdenet ve muhâlesat hissiyâtıyla meşbûʻ olan süt mesʼelesinden dolayı
bilâhare sütkardeşlerin teehhül ve saʻâdet çağlarında âileler arasına ne gibi nifâk u şikâklar girdiği ve
bu yüzden nice gençlerin saʻâdet ü selâmeti rahnedâr olduğu herkesçe mechûl değildir.
Yeni kânûn-ı medenînin ictimâʻiyâtımızda mühim teʼsîrler yapan sütden mütevellid ahkâmı asrî
bir sûretde teʼlîf ve taʻdîl edeceğine hiç şübhe yokdur.
Sütanneliğinin Avrupa ve Amerika'daki bugünkü şekli tamâmen başka bir şekilde devâm ede-
gelmekdedir.
Memâlik-i medeniyede bir defa herhangi bir sûretle yavrusunu emzirmeyen vâlideler kontrol
edilmekde, sıhhî-ictimâʻî bir sebeb taharrî olunmakdadır. Hattâ bi'l-iltizâm veya fantazik esbâb ile ço-
cuğunu emzirmekden imtinâʻ eden vâlideler bazı memleketlerde taʻkîbât ve tahkîkâta maʻrûz kalırlar.
Maʻzereti sahîh olan vâlidelerin yavruları ale'l-ekser ve ale'd-devâm sıhhî ve herhangi bir tehlikeden
ârî muʻakkam inek sütleri ile fennin ve çocuk mütehassıslarının nezâreti tahtında beslenegelmekdedir.
Ancak vaktinden evvel doğmuş veya ebeveynin illet ve râhatsızlıkları yüzünden zaʻîf, cılız ve
çelimsiz doğmuş çocuklar bir hadd-i kemâle gelinceye kadar insân sütü ile beslenmek mecbûriyeti
olduğu [122] cihetle sütanneliğin tamâmen başka bir şekli ihdâs edilmişdir.
Bu sûretde sütannelik doğrudan doğruya ticârî bir keyfiyet olup sütü bol ve terkîbi cihetiyle
kıymet-i gıdâiyesi yüksek olan emzikli annelerin her gün muʻayyen mikdâr sütlerini sağıp bazı husûsî
müessesâta satmalarıdır. Bu şekildeki "insân sütü" ticâreti bilhâssa yeni dünyâda oldukça ehemmiyet-
li sıhhî ve ictimâʻî bir ticâret hâline geçmişdir.
Bu şekildeki sütanneler fevkalâde sıkı bir inzibât-ı sıhhî altında kâr u kisblerine devâm edege-
lirler.
Evvelâ, mürâcaʻatlarında etıbbâ tarafından gâyet dakîk bir muʻâyene-i tıbbiyeye tâbiʻ olurlar.
Bütün echize muʻâyene olduğu gibi kan, idrâr vesâir gûne tahlîlât da icrâ olunur.
3125
Sayı 64
Her bir annenin sağılıp numûne ittihâz edilen sütü muhtelif zamânlarda bi'l-kimyâ tahlîl oluna-
rak yağ, kazein gibi mevâdd-ı gıdâiyeden hadd-i muʻayyen ve nizâmîde olduğu aranılmakla berâber
süt derûnundaki mikrobların cins ve adedini de tesbît etmek ihmâl olunamaz.
Bundan başka sütanne, emzikdeki çocuğunu da hiçbir vakit ihmâl etmeyecek ve binâenaleyh
yavrusunun süt hakkını tamâmen alıp almadığını tedkîk için de asgarî iki haftada bir vezin olunarak
rekord tutulacakdır. Şâyed çocuk vezn-i nizâmîye erişemiyor ise annenin süt ticâretine nihâyet veri-
lecekdir.
Bu nevʻ sütanneler günün muʻayyen sâʻatlerinde husûsî müessesât-ı sıhhiyeye muntazaman
mürâcaʻat edip nörslerin nezâreti altında sütlerini bizzât sağacaklardır. Bunlar ya kendilerine taʻlîm
edilen sûretde bizzât kendi memelerini sağmak sûretiyle veyâhûd elektrikli müteharrik tahliye cihâ-
zı ile müessesenin nörsleri tarafından yapılır. Maʻamâfîh ale'l-ekser annelerin kendilerini sağmaları
tercîh etdikleri görülüyor. Her iki sûretde de süt gâyet temiz ve muʻakkam sûretde ihzâr ve tedârük
olunur.
Sağmal vâlideler gerek evlerinde ve gerek süt alınırken aʻzamî sûretde temizliğe riʻâyet edecek-
lerdir. Ellerini, göğüslerini fennin îcâbâtı olarak muntazam ve muʻayyen şekilde muhâfaza edecek-
lerdir. Sağılan süt evvelâ küçük fincân kadar alüminyumdan maʻmûl kaplara sağılmakda ve bunlar
doldukça mikdârı muʻayyen ve dereceli muʻakkam ve ekseriyâ bir litrelik şişelere dökülerek cemʻ
olunmakdadır.
Sağmal kullanılan malzemenin hepsi gâyet dikkatli bir sûretde ve yüksek derece-i harâretde
taʻkîm olunmakdadırlar.
Şişelere muhtelif vâlidelerden toplanan sütler hemen buzluk derûnuna konularak üzerinde sağı-
lan annenin ismi ve tamâmen künyesini hâvî etiket vazʻ edilerek çiğ muhâfaza olunur.
Sütanne herhangi bir sebeble müesseseye gelemiyor ise her gün husûsî kap ve takımlar hânesi-
ne gönderilerek sağılan süt hemen buz derûnunda müesseseye iʻâde olunur. Bu sûretle toplanan sütler
müessesede behemahâl Pasteur usûlü taʻkîme tâbiʻ tutulmakda olduğu gibi ara sıra gerek bakteri ve
gerek havâss-ı kimyeviyesi nokta-i nazarından dakîk muʻâyenâta tâbiʻdir.
Sütü bol ve tamâmen sıhhat ü âfiyetde olan vâlidelerden yevmî sağılan sütün mikdârı ale'l-ekser
[123] bir, bir buçuk litreye, pek nâdir olarak da iki litreye bâliğ olmakdadır.
Sütnineliğin bu şekli yüzünden hâl-i hâzırda ve âlem-i ticâretde "insân sütü" nâmıyla ve tamâ-
men bebekleri tağdiyeye mahsûs bir nevʻ husûsî ticâret meydâna çıkmı[ş]dır.
Bu sütün kıymet-i gıdâiye ve devâiyesi hiç şübhesiz vaktinden evvel doğmuş çocuklar için pek
yüksekdir. Yeni dünyâda her gün beyâz ve siyâh annelerden alınarak ihzâr edilmiş insân sütleri taleb
ve arzu edilen mikdârlara tevâfuk etmek üzere muʻayyen müesseselerde emre hâzır bulundurulmak-
dadır.
Bu sütlerde annelerin huyu, rengi, haseb ü nesebi hiçbir sûretle mevzûʻ-ı bahis olmayıp ancak
sıhhat ü âfiyet ve sütün terkîb ve kıymet-i gıdâiyesi aranılmakdadır.
Maʻamâfîh insân sütünün piyasadaki kıymeti diğer nevʻ sütlerden 15-20 misli ziyâde olması dola-
yısıyla müstehlikleri en ziyâde zengin nesillerin olacağı bedîhîdir. Bununla berâber îcâb etdiği takdîrde
fakîr evlâd ve nesillere belediye ve muʻâvenet-i ictimâʻiye dâireleri muʻâvenet etmekdedirler.
İnsân sütü ticâretinin tabîʻî ve kolay şekli birçok vâlideleri bu şekil sütnineliğe cezb edegel-
mekdedir. Bu husûsda hemen her gün müessesâta yüzlerce mürâcaʻat vâkiʻ ve âdetâ müsâbaka hü-
küm-fermâ olmakdadır. Fi'l-hakîka Ermeni milletinden bir vâlidenin 3 sene zarfında kendi memesin-
3126
Sayı 64
den sağdığı süt ile Amerika'nın bir şehrinde (Detroit) 3 bin dolar aldığı nazar-ı iʻtibâra alınırsa, bir
kısım insânlar için bu şekl-i ticârete gıbta etmemek mümkün değildir.
Bugün memâlik-i mütemeddine ve müterakkibede bizim memleketimizde devâm edegelen şe-
kilde sütninelik târîhe karışmış bulunuyor. Gerek vâlidelerin sıhhat ü âfiyeti gerek sütün mikdâr ve
hâssasının noksânı cihetiyle bebeklerin yevmî gıdâsı kâfi olmadığı takdîrde bu noksân muʻakkam
inek sütleri veya tamâmen fennî kontrol altında husûsî sûretde ihzâr olunan şehâdetnâmeli sütlerle
taʻvîz olagelmekdedir. Ancak vaktinden evvel doğmuş, zaʻîf ve cılız çocuklara insân sütü içirmek
mecbûriyetidir ki, piyasaya insân sütü çıkarmağa vesîle olmuş ve ayrıca bir ticâret hâlini almışdır.
Sütnineliğin başka bir şekli de bîkes ve metrûk bebeklerin husûsî müessesât tarafından himâye
edilerek muhtelif evlere dağılması keyfiyetidir. Bu husûsât ayrıca müessesât tarafından idâre edil-
mekdedir. Evvelâ, bu gibi çocukların verileceği âileler sıhhî-ictimâʻî nokta-i nazardan pek amîk te-
dkîk ve tahkîke maʻrûz kalırlar. Husûsî kadın meʼmûrlar vâsıtasıyla muhîtin ve evin hâli, âilenin ço-
cukları, vazʻiyet-i sıhhiye ve ictimâʻiyesi tedkîk olundukdan sonra bebek yed-i himâye ve nezâretine
tevdîʻ olunmakdadır.
Sütanneliğin buradaki vazîfesi kendisine tevdîʻ olunan yavruyu usûl-i mahsûsasına tevfîkan ve
sâdece muʻakkam inek sütüyle emzirmek ve tamâmen sıhhî bir muhîtde yavruyu yetiştirmekdir. Hattâ
bu kabîl evler, evlenmemiş olup da çocuğu dünyâya gelen vâlideleri de (bâkir vâlideler) almakda ve
pansiyon tarzında bir hayât yaşamakda ve gerek anne ve gerek yavrusunun masârıfâtı mâh be-mâh
müessese tarafından derʻuhde edilmekdedir.
Bu gibi evler haftada asgarî iki defa muʻayyen nörsler tarafından teftîş ve bebekler müşâhede
[124] ve taʻkîb olunur. Nörsler ekseriyâ muhtelif zamânlarda ve apansınız ziyâret ederek bebeğin hâ-
lini, beslenmesini, uykusunu, muntazam sâʻatlerde süt verilip verilmediğini ilh. hepsini tedkîk eder.
Hastalığını, râhatsızlığını sorar ve îcâb ederse doktora muʻâyene etdirir, tedâvîsini taʻkîb eder.
Bebeğin muʻayyen zamânlarda tartılması, çamaşırlarının, yatağının hâli, güneşe, bâğçeye çı-
karılıp çıkarılmadığı keyfiyetleri ihmâl olunmaz. El-hâsıl müessese pek büyük masârıfâtı taʻahhüd
etmesi ve sütannelikler bu şekilde bir ticâret ve kazanç teʼmîn etmeleri dolayısıyladır ki, mütekâbilen
himâye ve şefkate mazhar ve az zamânda yetişerek gürbüz, besili birer çocuk olurlar.
Bu kabîl müessesât sâyesinde Almanya, Amerika gibi memâlikde vefeyât-ı etfâlin pek mühim
bir kısmının önüne geçilmişdir. Çocuk vefeyâtının en ziyâde metrûk, bîkes ve evlenmemiş vâlidelerin
çocuklarından olduğu düşünülürse bu husûsun ehemmiyeti tezâhür edecekdir.
Sütanneliğin izâfî bir şekli de fakîr ve amele tabakasından olan kadınların gündüzleri çalışdık-
ları müddetçe memedeki çocuklarını bir müesseseye tevdîʻ etmeleri ve burada usûl-i sıhhî ve nizâmî-
de himâye edilmeleridir. Bu, bilhâssa sınâʻiyâtı ve fabrikaları pek işlek olan memleket ve şehirlerde
amele gibi çalışmak mecbûriyetinde olan ve mütemâdiyen doğuran âilelere pek güzel bir yardım olup
bakımsızlık ve ihmâl yüzünden çocuk vefeyâtına karşı büyük bir kuvvet ve istinâd teşkîl etmekdedir.
***
Her annenin muhakkak yavrusunu emzirmesi ve böylece yetiştirmesi keyfiyeti tabîʻî bir kânûn
ve düstûrdur. Hilkatin bu bahşâyış ve enmûzecini yavrusundan esirgemek zilletini irtikâb eden ve
yavrusunun tabîʻî ve hulkî ihtihkâkı olan gıdâsını gasbeden bir vâlidenin ictimâʻiyâtda lâyık olacağı
mertebenin takdîri hiçbir vakit lehinde olamaz.
3127
Sayı 64
Maʻamâfîh herhangi bir sıhhî ve ictimâʻî esbâb tekevvün edip de yavrusunu emzirmek müm-
kün olamayacağı takdîrde şehâdetnâmeli veya muʻakkam inek sütleri ile beslemek tercîh olunmalı ve
bundan mâʻadâ vaktinden evvel doğmuş cılız ve zaʻîf bebekleri de muhakkak ticârete çıkaracağımız
insân sütleri ile beslemek usûlünü ihdâs etmek mecbûriyetindeyiz.
El-hâsıl yavrularımızı nasıl besleyip yetiştireceğimizi bilir, sütanneliğimizi ıslâh, taʻdîl ve bil-
hâssa insân sütü ticâretini ihdâs eder isek son senelerde hepimizin önüne her adımda bir tehlike-i
ictimâʻiye ve siyâsiye gibi çıkıp duran ve gitdikçe korkunç bir şekil olan vefeyât-ı etfâl heyûlâsının
mühim bir istinâdgâhını yıkmış olacağız.
JAPON SALÎB-İ AHMERİ

Japon Salîb-i Ahmeri'nin sulh mesâʻîsi programı seneden seneye yeni bir safha-i inkişâfa dâhil
olmakdadır.
Mevcûd müessesâtında icrâ edilen birçok ıslâhât ve taʻdîlât dâhil-i hesâb edilmediği hâlde Ja-
pon Salîb-i Ahmeri 1925 senesinde bir umûmî hastahâne, iki dâimî muʻâvenet merkezi, iki seyyâr
dispanser, iki sanatoryum, bir vilâdethâne, hâmil kadınlarla memedeki çocuklara mahsûs bir muʻâye-
ne merkezi, sâhil-i bahrda bir mekteb, zaʻîf ve cılız çocuklar için dokuz [125] taʻtîl kolonisi ve dört
çocuk bakımevi teʼsîs ve teşkîl etmişdir.
Japon Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi binâsı

Siège du Comité Centrale de la Croissant-Rouge Turc Japonaise
1925 senesinde Japon Salîb-i Ahmeri, yekûnu 3.938 yatağa bâliğ olan yirmi bir hastahâneye
mâlik bulunmakda idi.
3128
Sayı 64
Hastahâneler
1925 senesinde Japon Salîb-i Ahmer hastahânelerine berây-ı tedâvî 1.202.587 hasta kabûl edil-
miş ve 1.967.987 hasta da ayrıca ayak tedâvîsine tâbiʻ tutulmuşdur. Bu rakamlar bir sene evvelki
erkâm ile mukâyese edildiği takdîrde 1925 senesinde hastahânelere kabûl edilenlerde 70.995 ve ayak
tedâvîsine tâbiʻ olanlarda 139.985 nisbetinde bir tezâyüd görülür.
***
Muʻâvenet Merkezleri
Japon Salîb-i Ahmeri'nin dördü hasta kabûl eden 17 ilk imdâd merkezi vardır. 1926 senesinde
bu merkezlere mürâcaʻat edenler 725.110 kişiye bâliğ olmuşdur ki, 1924 senesine nisbetle % 33 faz-
ladır.
***
Seyyâr Dispanserler
On Japon Salîb-i Ahmer şuʻbesinin teşkîl etdikleri seyyâr dispanserlere 364.408 hasta mürâ-
caʻat etmişdir.
***
İlk İmdâd Kutuları

Salîb-i Ahmer şuʻbeleriyle Gençlik Salîb-i Ahmer [126] zümrelerine ve polise 1.363 imdâd
kutusu tevzîʻ ve 38.930 vekâyiʻ-i müstaʻcele tedâvî edilmişdir.
***
Muʻâvenet Faʻâliyeti
Kırk beş şuʻbe ve Kore Yarımadası Merkez Komitesi'yle Mançuri Komitesi 504 âfât ve mesâi-
be muʻâvenetde bulunmuşdur. Bu felâketlerin en mühimmi olup 1925 senesi Mayıs'ında Toyoka ve
Kinosaki şehirlerini kısmen tahrîb eden hareket-i arzda Japon Salîb-i Ahmeri 18 tabîb, 1 eczâcı, 13
meʼmûr ve 68 hastabakıcıyı felâketzedelerin imdâdına sevk etmişdir.
***
Sanatoryumlar
Japon Salîb-i Ahmeri'nin idâresinde 268 hastayı kabûle müsâʻid 9 verem sanatoryumu bulun-
makda olup bu sanatoryumlara 1925 senesinde 1.422 veremli dâhil olmuş ve 8.666 veremli de ayak
tedâvîsine tâbiʻ tutulmuşdur.
***
Propaganda
Veremle mücâdele maksadıyla 157 konferans verilmiş, 23 meşher tertîb edilmiş, 86 sinema
gösterilmişdir.
3129
Sayı 64
Bundan mâʻadâ verem tedâvîsine dâir teʼlîf edilen risâleden halka bir milyon nüsha tevzîʻ olun-
maş ve ayrıca propaganda varakaları ve kartpostallar tabʻ edilmişdir.
***
Taʻtîl Kolonileri
1925 senesinde Japon Salîb-i Ahmeri'nin küşâd etdiği 39 taʻtîl kolonisine 5.236 çocuk kabûl
edilmişdir. 25 bakım merkezinde taht-ı tedâvîye alınan hastaların adedi 2.095'e bâliğ olmuşdur. Bir
bakımevine merbût olmak üzere zaʻîf ve cılız çocuklar için sâhil-i bahrda bir mekteb teʼsîs olunmuş-
dur.
***
İstatistik
Japon Salîb-i Ahmeri'nin târîh-i teʼsîsi olan 1876 senesinden iʻtibâren aʻzâsı şâyân-ı hayret bir
tarzda tezâyüd etmişdir.
Senesinde Aded-i Aʻzâ
1877 38
1882 216
1887 2.179
1892 32.665
1897 455.638
1902 851.918
1907 1.397.344
1912 1.590.328
1917 1.798.835
1922 2.185.672
1925 2.421.776
Vâridâtı
Senesi Yen (Bir Yen = 2,5 Frank)
1887 9.681.309
1892 338.803.138
1897 1.133.055.489
1902 6.858.902.450
1907 14.128.116.376
1912 26.993.418.747
1917 36.769.950.500
1922 49.097.668.130
1925 53.252.861.460
3130
Sayı 64
[127] İmdâd ve Muʻâvenet Vezâifinde Müstahdem Meʼmûrîn

Erkek
Kadın
Senesi Etıbbâ Hastabakıcı Yekûn
Hastabakıcı
ve Sedyeci
1877 22 - 104 126
1887 - - 5 5
1897 91 300 59 450
1907 237 2.583 797 3.617
1917 186 3.960 1.001 5.147
Nisan 1926 243 4.997 139 5.379
Vesâit-i İmdâdiye ve Yatak Adedi

İmdâd ve
Dâimî İmdâd
Hastahâne Muâvenete
Senesi Yatak Adedi Merkezleri ve
Adedi Mahsûs Seyyâr
Sanatoryumlar
Hastahâneler
1886 1 62 - -
1896 1 111 - -
1 (1908, bir im-
1906 6 630 dâd merkezi teʼsîs 1 (1910'da)
edilmişdir.)
1916 16 2.176 5 1
1926 22 4.109 29 12
Tedâvî Edilen Hastaların Adedi

Dâimî
İmdâd Seyyâr
Hastahâ-
Ücretli Merkezleri Hastahâ-
nelerde
Sene veya Sanator- nelerde Yekûn
Eyyâm-ı
Meccânî yumlarda Eyyâm-ı
Tedâvî
Eyyâm-ı Tedâvî
Tedâvî
Ücretli 390.074 390.074
1886-1895
Ücretsiz 55.764 55.764
Ücretli 1.134.746 1.134.746
1896-1905
Ücretsiz 212.110 212.110
Ücretli 11.017.876 - - 11.017.876
1906-1915
Ücretsiz 1.290.532 47.065 78.572 [1.416.169]
Ücretli 28.493.520 - - 28.493.520
1916-1925
Ücretsiz 2.822.349 2.732.337 1.427.736 6.982.422
Yekûn Ücretli 41.036.216 - - 36.216
Yekûn Ücretsiz 4.380.745 2.779.402 1.506.308 8.666.455
3131
Sayı 64
[128] Verem Sanatoryumları ve Yatakların Adedi

Sene Sanatoryum Yatak
1914 2 69
1917 3 89
1920 4 99
1923 6 188
1925 9 268
Vereme Karşı Haklarında Tedâbîr-i Vâkıye İttihâz Olunan Hastalar

Sene Eyyâm-ı Tedâvî
1914-1916 425.932
1917-1919 704.532
1920-1922 709.960
1922-1925 767.110
Yekûn 2.607.534
Bu sanatoryumlardan başka merkez-i umûmînin idâre etdiği umûmî hastahâne ile Salîb-i Ah-
mer merkezleri hastahânelerinde ve devlet hastahâneleriyle umûmî ve husûsî veya etıbbânın kendile-
rine mahsûs hastahânelerde ayrıca verem koğuşları vardır.
_______________
Etfâlin ve Gebe ve Lohusaların Himâyesi

Taʻtîl Kolonileri
Hastabakıcıları
Sâhil-i Bahrda
Himâye Evleri
Etfâle Mahsûs
Doğumevleri
Merkezleri
Lohusaları
Mektebler
Muʻâyene
Gebe ve
Mekteb
Ebeler
Sene
1921 - 1 - - 1 - 13
1922 2 5 1 - 5 5 24
1923 3 6 3 - 6 14 38
1924 3 6 3 - 6 25 34
1925 4 7 4 1 10 31 39
1926 4 8 4 1 10 31 39
Taʻtîl kolonileri çocukların yaz taʻtîllerinde üç hafta kadar ya sâhil-i bahrda veya ormanlarda
teʼsîs edilir. Bu kolonilerin Japonya'da târîh-i teʼsîsi 1914'dür.
_______________
3132
Sayı 64
Japon Salîb-i Ahmeri'nin Himâye Etdiği Çocuklar ve Gebe veya Lohusaların Mikdârı
Gebe veya
Lohusaların
Doğumevinde Sâhil-i Bahrda Çocuk
Doğumevine Taʻtîl
veya Himâye Teʼsîs Edilen Muʻâyene
Kabûl Olunan Kolonilerine
Sene Melceʼlerinde Mektebe Ka- Merkezlerine
Memedeki Kabûl Edilen
veya Ebeler bûl Olunan Mürâcaʻat
Çocuklar Etfâl
Tarafından Etfâl Edenler
Tedâvî
Günleri
1914-
- - - - 1.169
1920
1921 69 - - - 1.309
1922 1.333 2.701 - 592 2.097
1923 29.389 13.935 - 1.195 3.952
1924 47.825 29.771 - 1.351 3.944
1925 50.983 24.765 173 2.095 5.236
Yekûn 138.599 71.172 173 5.233 17.707
NIGHTINGALE MADALYASI
Mis Florence Nightingale'in nâmını
teʼbîde vesîle olmak için vazîfesinde fe-
dâkârlık gösteren hastabakıcılara verilmek
üzere Cenevre Beynelmilel Salîb-i Ahmer
Merkezi'nin Florence Nightingale Madal-
yası (La Médaille Florence Nightingale)
nâmıyla bir madalya ihdâs etdiği maʻlûm-
dur.
Cenevre Merkez Komitesi, madalya-
nın yevm-i tevzîʻini her iki senede bir fe-
dâkâr ve âlî-cenâb hastabakıcının yevm-i
vilâdeti olan 12 Mayıs'da icrâsına karâr
vermiş idi.
[129] Nâmına bir madalya ihdâs edilmiş olan Mis

Florence Nightingale
Miss Florence Nightingale
3133
Sayı 64
Madalya ilk defa 1920 senesinde tevzîʻ edilmiş ve bu

defa da 1927 senesi Mayıs'ının on ikisinde tevzîʻ edilecekdir.
Madalya şahsa mahsûs olduğundan üzerinde sâhibinin
ismi mahkûk olduğu gibi ayrıca bir berâtı da vardır.
Nightingale Madalyası'nın tevcîh ve iʻtâsında aranılan
evsâf ve şerâit hakkında Beynelmilel On İkinci Salîb-i Ahmer
Kongresi âtîdeki mukarrerâtı ittihâz etmişdir:
1-Nâmzed evvel emirde tercîhen şehâdetnâmeli bir
Salîb-i Ahmer hastabakıcısı olacakdır.
[131] 2-Bu hastabakıcı meydân-ı harbde veya âfât ve
mesâib-i umûmiyede hizmet etmiş olacakdır.
3-Bu hastabakıcı, kendisini takdîm eden merkez-i
umûmînin mensûb olduğu millet efrâdından tercîh edilecek-
dir.
4-Meydân-ı şân ü şerefde vefât eden hastabakıcılar için
evvelâ muhârebede hidemât-ı fiʻliyede bulundukları esnâda,
sâniyen bir illet-i sâriye veya felâket-i umûmiye zamânlarında
[130] Türkiye'de ilk defa îfâ-yı vazîfe hâlinde vefât edenlere verilir.
Nightingale Madalyası'nı alan
İstanbul Hilâl-i Ahmer Merkez-i Nâmzedler esâmîsinin 31 Mart 1927 târîhinden evvel
Umûmîsi aʻzâsından Safiye Hüseyin Cenevre Merkez Komitesi'ne teblîğ edilmesi meşrûtdur.
Hanımefendi
Nightingale Madalyası, Salîb ve Hilâl-i Ahmer Mer-
Mme. Safieh Hussein Bey
Membre du Comité du C.R. du kez-i Umûmîleri tarafından merâsim-i mahsûsa ile taʻlîk edi-
Vilayet de Stamboul, première lir ve madalya altmışa takarrüb eden Salîb ve Hilâl-i Ahmer
titulaire de la Médaille Nightingale Merkez-i Umûmîlerinden gösterilecek nâmzedler meyânın-
en Turquie dan ancak on ikisine verilir.
Madalyanın ikinci defa tevzîʻinde Hilâl-i Ahmer tarafından nâmzedliği vazʻ edilen Safiye Hü-
seyin Hanımefendi bu madalya ile taltîf edilmiş idi.
Safiye Hüseyin Hanımefendi Çanakkale Harbi'nin en müşkil ve bî-amân safahâtında mecrûhla-
rımıza karşı gösterdiği fedâkârlıkla celb-i kulûba muvaffak olmuş ve Mütâreke'den sonra da Almanya
ve Avusturya'da kalmış olan Türk tebaʻa ve talebesine yapdığı muʻâvenetlerle pek büyük yararlıklar
göstermişdir. Hattâ Almanya'ya hîn-i azîmetinde râkib olduğu vapurun tifüslülerle dolu olmasına ve
o vapurla hareket etmekden sarf-ı nazar etmesi bazı taraflardan tavsiye edilmesine rağmen Safiye
Hanım vazîfesini îfâda bir dakîka tereddüd göstermemişdir.
MÜHİM VE CÂLİB-İ NAZAR BİR MEŞHER

Pek mühim ve hattâ denilebilir ki, şimdiye kadar hiç görülmemiş bir meşherin ahîren Viyana'da
Maʻârif Meclisi binâsında reîsicumhûr tarafından resm-i küşâdı icrâ edilmişdir.
İçki ile mücâdele terbiyesine tahsîs edilen bu meşherde içkinin teʼsîrât-ı muhribe ve meşʼûme-
3134
Sayı 64
sini cânlı bir tarzda gösteren âsâr ve masnûʻât içinde bilhâssa mekteb çocuklarının yapdıkları kurşun
kalem, yağlıboya resimler ve orijinal şiʻr ve nesirler nazar-ı dikkati celb etmişdir.
Meclis-i mekâtib reîsi nutk-ı iftitâhîsinde içki mücâdelesinin baʻdemâ mekteb programlarında
mühim bir mevkiʻ iştigâl edeceğini ve mekteb tenezzühlerinde ve talebe gezintilerinde meşrûbât-ı
küûliye istiʻmâline aslâ müsâmaha ve müsâʻade edilmediğini beyân etmişdir.
İçkiye karşı mücâdelede bir monitör tekmîl zamânını talebe ve muʻallimîne ve mücâdelenin
tarz-ı idâresini taʻlîme hasretmişdir.
İçki Aleyhdârı Muʻallimîn Cemʻiyeti'nin Viyana şuʻbesi reîsi olup serginin başlıca mürettib
ve müşevviki bulunan Doktor Rudolf Smola içki mücâdelesinde muvaffakiyeti bir kat daha teʼmîn
edecek esbâb u vesâit meyânında muʻallimîn için Viyana'da altıdan aʻzamî sekiz derse kadar kurslar
tertîbi pek nâfiʻ görmekde ve mekâtib-i tâliye için de içki düşmanı seyyâr monitörlere lüzûm göster-
mekdedir. Doktor Rudolf, gençliğin himâyesine taʻalluk eden kânûnun herkesçe maʻlûm olmasının
ve halk tarafından bilinerek tatbîk edilmesinin ehemmiyetine de işâret etmişdir.
Reîsicumhûr içki istiʻmâlinin âilelerde yapdığı tahrîbâta nazar-ı dikkati celb etdiği sırada [132]
polis vukûʻât raporlarındaki cerâimin % 60'dan % 70'inin sarhoşluğun taht-ı teʼsîrinde irtikâb edil-
diğini hatırlatarak bu nisbetin Cumartesi ve Pazar günleri maʻalesef yüzde seksene ve hattâ yüzde
doksana çıkdığını ve çocukların ve gençliğin terbiyesinden başlamakla ancak bu iʻtiyâdın önüne geçi-
lebileceğini ve bu belâ-yı ictimâʻî ile mücâdele edenlerin nazar-ı saʻy ü gayretlerinin dâimâ mektebe
teveccüh etmesi lâzım geleceğini beyân etmişdir.
KARAHİSARISAHİB MAʻDEN SUYU İMTİYÂZI
İmtiyâzı Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti nâmına istihsâl olunan Karahisarısahib maʻden suyuna âid
karârnâme, mukâvelenâme ve şartnâme sûretleridir:
Tasdîk-i âlîye iktirân eyleyen İcrâ Vekîlleri Heyʼeti'nin 17 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîh ve 4.223 nu-
maralı karârnâmesi sûretidir.
Karahisarısahib vilâyeti dâhilinde nebeʻân eden ve hükûmete âid bulunan maʻden suyunun 12
Nisan [1]341 [1925] târîh ve 608 numaralı kânûnun birinci mâddesi mûcebince altmış sene müddetle
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti nâmına ihâlesi hakkında Ticâret Vekâleti'nden yazılan 13 Teşrîn-i Evvel
[1]926 târîh ve 16360/482 numaralı tezkere ile merbûtu Maʻâdin Müdüriyet-i Umûmiyesi'nin 12 Teş-
rîn-i Evvel [1]926 târîhli mazbatası ve buna müteferriʻ mukâvele ve şartnâme lâyihaları İcrâ Vekîlleri
Heyʼeti'nin 17 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhli ictimâʻında mütâlaʻa ve tedkîk edilmiş ve mevzûʻ-ı bahis
maʻden suyuna âid ihâle muʻâmelesinin vekâletçe ihzâr olunan mukâvele ve şartnâme dâiresinde
icrâsı tasvîb ve kabûl olunmuşdur.
1 Teşrîn-i Sânî [1]926
Ticâret Vekîli
Mustafa Rahmi
3135
Sayı 64
Karahisarısahib vilâyetinde kâin maʻden suyunun imtiyâz karârnâmesine merbût

mukâvelenâmesidir.
Mâdde 1- Karahisarısahib vilâyetinde kâin maʻden suyunun işletilmesi imtiyâzı 17 Teşrîn-i Ev-
vel [1]926 târîhli karârnâme mûcebince târîh-i mezkûrdan iʻtibâren altmış sene müddetle ve şerâit-i
âtiye ile Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti uhdesine ihâle ve ilzâm olunmuşdur.
Mâdde 2- Harîta-i mahsûsasında gösterildiği vechile mezkûr maʻdenin hafr u iʻmâli için yirmi
dokuz cerîb arâzî tahsîs olunmakla işbu arâzînin hudûdu şimâlen ve şarkan Çaldede tepesinden istikâ-
met-i şimâliyesi müvâzî çekilen hattın Ablak karyesi tarîkına mülâkî olan noktasında kâin alâmet-i
fârika noktasından bedʼ ile Kalhane köprüsü noktası beyninde hatt-ı müstakîm, cenûben mezkûr nok-
tadan bedʼ ile Çaldede tepesinden hatt-ı müstakîm, garben mezkûr tepeden bedʼ ile mebdeʼ-i hudûd
olan Çaldede tepesinden istikâmet-i şimâliyeye olan noktasında kâin alâmet-i fârika noktası beyninde
hatt-ı müstakîm ile mahdûddur.
Mâdde 3- İşbu maʻden suyu için ber-vech-i muharrer tahsîs olunan yirmi dokuz cerîb arâzînin
Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince beher cerîbi için resm-i mukarrer olmak üzere senevî onar ku-
ruşdan iki yüz doksan kuruş ile mezkûr resm-i mukarrerin yüzde altısı hesâbıyla techîzât-ı askeriye
tertîbi olan on yedi kuruş kırk santim mültezim tarafından beher sene Mart ibtidâsında iʻtâ kılınacak
ve vakt-i muʻayyeninde iʻtâ olunmadığı hâlde eyyâm-ı müteehhire için nizâmen îcâb eden fâizi dahi
ayrıca teʼdiye olunacakdır.
Mâdde 4- Maʻden-i mezkûrdan ihrâc olunacak cevherin Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin ahkâm-ı
mahsûsasına tevfîkan taʻyîn edilecek kıymeti üzerinden yüzde on resm-i nisbî ile mezkûr resm-i nis-
bînin yüzde altısı nisbetinde techîzât-ı askeriye tertîbi mültezim tarafından teʼdiye olunacakdır.
Mâdde 5- Zikrolunan maʻden suyunun iʻmâli harcı olmak üzere yüz elli aded Türk lirası ile
[133] mezkûr harcın yüzde altısı nisbetinde techîzât-ı askeriye tertîbi mültezim tarafından teʼdiye
olunacakdır.
Mâdde 6- Mezkûr maʻden suyunun efʻâl ve esbâb-ı harbiye dolayısıyla mağara ve ebniyeleri
hedm veya harekât-ı askeriye icrâsıyla ameliyâtı kısmen veya kâmilen taʻtîl etdirildiği hâlde mül-
tezim hiçbir sûretle muhâlefete hakk u salâhiyeti olamayacağı gibi bir gûne zarar u ziyân, tazmînât
talebine dahi hakkı olamayacakdır.
Mâdde 7- Mültezim mezkûr maʻdenin iʻmâlât ve muʻâmelâtına müteferriʻ kâffe-i ahvâl ve
husûsâtda Maʻâdin Nizâmnâmesi ahkâmına tebaʻiyet ve tatbîk-i hareket eyleyeceği misillü ihâle
karârnâmesinin zeyli olarak teʻâtî olunan şartnâmeye ve Türkiye Cumhûriyeti kavânîn ve nizâmât-ı
hâliye ve müstakbelesine tamâmıyla tevfîk-i hareket edeceğini taʻahhüd eder.
Başvekâlet-i Celîle Kalem-i Mahsûs Evâmir ve Mukarrerât Kalemi Başkitâbeti'nden musaddak
mukâvelenâme ile mukâbele edilmişdir.
Maʻâdin Müdüriyet-i Umûmiyesi Mümeyyizi

Necati
İşbu mukâvelenâmenin 17 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinde karâr-ı âlîye iktirân eylediği Baş-
vekâlet-i Celîle'nin 25 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîh ve 6/4041 numaralı tezkeresiyle teblîğ buyurul-
muşdur.
10 Teşrîn-i Sânî [1]926
3136
Sayı 64
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i

Ticâret Vekîli
Umûmîsi Reîsi
Mustafa Rahmi
Doktor Refik
***
Karahisarısahib Maʻden Suyunun Şartnâmesi
Birinci Fasıl
Mültezimin Vezâif-i Umûmiyesi
Mâdde 1- 17 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhli karârnâme ve hudûd-ı muʻayyene ile ihâle olunan
Karahisarısahib maʻden suyu imtiyâzı karârnâme-i mezkûra merbût işbu şartnâme ahkâmına tâbiʻdir.
Sâhib-i imtiyâzın ikâmetgâh-ı kânûnîsi maʻdenin bulunduğu vilâyet dâhilinde olmak üzere bir
müdür-i mesʼûl irâʻe ve mûmâileyhin tebdîli takdîrinde maʻdenin bulunduğu vilâyet vâlîsini ve Ticâ-
ret Vekâleti'ni bir arzuhâl ile haberdâr etmeğe mecbûrdur.
Sâlifü'z-zikr karârnâmenin târîh-i neşrinden iʻtibâren bir sene zarfında mültezim kendi makâ-
mına kâim ve sermâyesi elli bin Türk lirası ve başlıca maksadı Karahisarısahib maʻden suyunun
işletilmesi olmak üzere bir şirket teʼsîs edebilecekdir. Sermâyenin Ticâret Vekâleti'nin müsâʻadesini
istihsâl şartıyla tezyîdi kâbildir.
Mâdde 2- Mültezim işbu şartnâmenin beşinci mâddesi mûcebince müddet-i imtiyâziyenin hitâ-
mında meccânen devlete rücûʻ edecek olan ebniye ve maʻdenin muhafazasına lâzım olan şeyleri
tamâmen uhde-i tasarrufunda bulunduracak ve hüsn-i hâlde muhâfaza eyleyecekdir. Mültezim maʻ-
denin iʻmâli için muktezî olan arâzî-i milliyeyi bilâ-bedel işgâl ve ashâbı uhdesinde bulunan arâzîyi
usûlüne tevfîkan satın almakda, istîcâr etmekde veyâhûd muvakkaten işgâl eylemekde muhtardır.
Mültezimin akdedeceği kâffe-i îcâr ve istîcâr veya kudret-i elektrikiye vesâire mukâvelenâmeleri
maʻden terk olunduğu veyâhûd ihâlesi feshedildiği veya müddet-i ihâle münkazî olduğu takdîrde
devletin mültezim makâmına kâim olacağı kayd-ı mahsûsunu ihtivâ edecekdir.
İşbu mâddenin tatbîkinden dolayı Maʻâdin İdâresi'yle mültezim beyninde ihtilâf zuhûrunda
işbu şartnâmenin yirmi beşinci mâddesi mûcebince hareket olunacakdır.
İkinci Fasıl
İhâle Müddeti – Müddetin İnkızâsı – Maʻdenin Terki – İhâlenin Feshi
Mâdde 3- İhâle müddeti, işbu şartnâmeye tevfîkan ihâleyi âmir bulunan karârnâmenin neşir ve
iʻlânını taʻkîb eden senenin Kânûn-ı Sânîsi ibtidâsından iʻtibâren altmış senedir.
Mâdde 4- Müddet-i ihâlenin inkızâsından lâ-ekal yirmi beş sene mukaddem mültezimin talebi
ve Maʻâdin İdâresi'nin teklîfi üzerine vekâlet, ihâlenin temdîdi lâzım gelip [134] gelmeyeceği hak-
kında bir karâr ittihâz edecek ve temdîdine karâr verdiği hâlde keyfiyeti resmen mültezime teblîğ
edecekdir.
Bu sûretle bir karâr teblîğ edilmediği takdîrde ihâle mâdde-i sâbıkada taʻyîn olunan müddetin
inkızâsında hitâm bulacakdır.
3137
Sayı 64
Mâdde 5- Mültezim icrâ edeceği teʼsîsât-ı ibtidâiye ameliyât masârıfını kaydetmek üzere bir
hesâb-ı mahsûs küşâd edecekdir. Mültezim her sene Mart ibtidâsından evvel ertesi sene içinde masâ-
rıfı hesâb-ı mahsûsa geçirilmek üzere icrâsını tasavvur etdiği teʼsîsât-ı ibtidâiye ameliyâtını masârıf-ı
melhûza-i muhammenesiyle mübeyyin bir projeyi hükûmet maʻden mühendisine verecekdir. Proje
Mart ibtidâsına kadar yetiştirilemediği takdîrde hükûmet maʻden mühendisi mültezime bir mühlet
iʻtâ edebilir.
Hükûmet maʻden mühendisi, ameliyât-ı mutasavverenin ne dereceye kadar teʼsîsât-ı ibtidâi-
yeden addedilebileceğini ve maʻdenin iʻmâlât-ı müstakbelesine nâfiʻ olup olmayacağı hakkındaki
mütâlaʻanâmesini, projenin iʻtâsı târîhinden iʻtibâren üç ay zarfında evrâk-ı âidesiyle berâber Maʻâ-
din İdâresi'ne gönderecek ve Maʻâdin İdâresi dahi ameliyât-ı mutasavvere masârıfının kısmen veya
tamâmen hesâb-ı mahsûsa geçirilmesi hakkında ittihâz-ı karâr ile netîcesini evrâkın vürûdu târîhin-
den iʻtibâren iki ay zarfında mültezime bildirecekdir.
Maʻâdin İdâresi'nin karârı projenin hükûmet maʻden mühendisine iʻtâsı târîhinden dokuz ay
zarfında mültezime teblîğ edilmediği takdîrde mültezimin teklîf etdiği masârıfın tamâmen hesâb-ı
mahsûsa geçirilmesi tasvîb edilmiş add ü iʻtibâr olunacakdır.
Her sene Mart ayı zarfında bir sene evvelki hesâb-ı mahsûsu hükûmet maʻden mühendisine
iʻtâ olunacak ve hükûmet mühendisi masârıfın sıhhatini tedkîke, hesâb-ı mahsûsa geçirilmesi kabûl
olunan ameliyâta âid olduğunu tahkîke ve lede'l-îcâb tashîhât-ı lâzımenin icrâsını emre salâhiyetdâr
olacakdır. Bu sûretle kabûl olunan masârıf ameliyâtın icrâsını taʻkîb eden senenin Kânûn-ı Sânîsi ibti-
dâsında hesâb-ı mahsûsa geçirilmiş add ü iʻtibâr olunacakdır. Müddet-i ihâlenin inkızâsında henüz bu
sûretle imhâ edilmemiş olan mebâliğ yekûnu on yedinci mâddede beyân olunan hesâbın tesviyesinde
nazar-ı iʻtibâra alınmak üzere hükûmete zimmet kaydedilecekdir.
İşbu hesâb mültezimin matlûbâtıyla netîcelendiği takdîrde hükûmetin medyûn olduğu mebâliğ
ihâle müddetinin inkızâsından iʻtibâren on iki ay zarfında mültezime teʼdiye olunacakdır. İşbu hesâb-ı
katʻîden sonra güzerân olan müddet için fâiz-i nizâmî yürütülecekdir.
İşbu mâdde ahkâmının tatbîkinden dolayı Maʻâdin İdâresi ile mültezim beyninde ihtilâf zuhû-
runda yirmi beşinci mâdde mûcebince hareket olunacakdır.
Mâdde 6- Mültezim bu ameliyâtın icrâsı için pazarlık sûretiyle akdedeceği mübâyaʻât ve bedel-i
maktûʻ mukâbilinde iʻmâlât mukâvelenâmeleri müsveddelerini hükûmet maʻden mühendisine tevdîʻ
edecek ve işbu müsveddeler mühendis tarafından tasdîk edilmedikçe akd-i mukâvele etmeyecekdir.
Mültezim icrâ edeceği ameliyâtdan dolayı dahi maʻâdin kavânîn ve nizâmâtına riʻâyet husûsun-
da mesʼûl olacakdır.
İşbu mâdde ahkâmının tatbîkinden dolayı Maʻâdin İdâresiyle mültezim beyninde ihtilâf zuhû-
runda yirmi beşinci mâdde mûcebince hareket olunacakdır.
Mâdde 7- Her ne sebebe mebnî olursa olsun, imtiyâzı istirdâd etdikden sonra satıhda zuhûr
edecek zararların tazmîn veya taʻmîrinden eşhâs-ı sâliseye karşı hükûmet mesʼûldür. Şu kadar ki, is-
tirdâddan iʻtibâren beş sene zarfında hükûmet mezkûr zararların tazmînini sâbık mültezimden daʻvâ
edebilir.
Mâdde 8- Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin seksen ikinci mâddesi mûcebince ihâle müddetinin in-
kızâsında meccânen hükûmete râciʻ olması lâzım gelen arâzî, ebniye, inşâât, makine, âlât ü edevât
ber-vech-i âtîdir:
3138
Sayı 64
1) Mültezimin maʻdeni işletmek için satın aldığı arâzî

2) Ebniye vesâir inşâât-ı sâbite
3) Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin altıncı mâddesi mûcebince demirbaş addolunan hayvânât ve maʻ-
den ihrâcı ve nakil ve tathîr u tenkîhi için müstaʻmel kâffe-i âlât ü edevât ve bir senelik levâzımât
[135] 4) Maʻden müstahrecâtının mevkiʻ-i fürûhta çıkarılmazdan evvel tâbiʻ tutulduğu ame-
liyât-ı sınâʻiye ve ticâriyede müstaʻmel kâffe-i teʼsîsât ve levâzım.
İşbu mâdde ahkâmının tamâmî-i icrâsını teʼmîn için imtiyâzın âhara devr u ferâğına ancak
bâlâdaki ahkâma tevfîkan ihâle müddetinin inkızâsında meccânen devlete râciʻ olması lâzım gelen
teʼsîsât ve levâzımın kâffesine şâmil olmak şartıyla müsâʻade edilecekdir.
Mâdde 9- Evvelen, ihrâc edilmiş cevherlerin ve bir senelikden fazla levâzımın vesâir eşyâ-yı
menkûlenin bir cüzʼü veya tamâmını,
Sâniyen, maʻdenin işletilmesine müteʻallik olduğu hâlde sekiznci mâddede taʻdâd olunanlar
meyânına dâhil olmayan gayr-ı menkûlâtı hükûmet müddet-i ihâlenin inkızâsında kendi hesâbına
veyâhûd taʻyîn edeceği yeni mültezim veya müsteʼcir hesâbına satın almakda muhtârdır.
Hükûmet hakk-ı hıyârını hangi menkûlât ve gayr-ı menkûlât için istiʻmâl edeceğini müddet-i
imtiyâziyenin hitâmından lâ-ekal iki sene evvel maʻden mühendisi vâsıtasıyla mültezime bildirecek-
dir.
Menkûlât ve gayr-ı menkûlâtın tefrîkinde meccânen istirdâd hakkının veya mübâyaʻa hakk-ı
hıyârının istiʻmâlinde veyâhûd bedel-i mübâyaʻanın takdîrinde iʼtilâf hâsıl olamadığı takdîrde yirmi
beşinci mâdde mûcebince hareket olunacakdır.
Mâdde 10- Mültezim müddet-i ihâlenin inkızâsından mukaddem imtiyâzı tamâmen veya kıs-
men terk etmek isterse Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin sekseninci mâddesi mûcebince hareket edecek ve
maʻden mahcûz ise beyânnâmesine mâdde-i mezkûrede zikrolunan vesâikden mâʻadâ terk etmek
istediği aksâm için olsun haczin fekkedildiğini mübeyyin bir vesîka rabt eyleyecekdir.
Maʻdenin kısmen terki matlûb ise, terk edilecek kısmın hudûd-ı imtiyâziyeyi ne sûretle tağyîr
etdiği eski ihâle haritası üzerinde gösterilmek sûretiyle 1/5.000 mikyâsında üç nüsha harita verilecek-
dir. Bu taleb üzerine ihâle muʻâmelesinde taʻkîb edilen usûlün aynı tatbîk olunacakdır.
Maʻden tamâmen terk olunacak ise Maʻâdin İdâresi keyfiyet-i terkin kabûlünden evvel bazı
ameliyâtın icrâsını mültezimden taleb edebilir. İşbu ameliyât icrâ ve bâlâda beyân olunan evrâk u
vesâik iʻtâ olunduğu takdîrde maʻdenin terkine vekâletçe karâr verilecek ve keyfiyet merkezde ve
maʻdenin bulunduğu mahalde gazetelerle üç defa iʻlân edilecekdir. Vekâletçe ittihâz olunan karâr
târîhinden iʻtibâren maʻden metrûk addolunur.
Maʻdenin terki ihâleye nihâyet vermiş olacağından hükûmet ve mültezimin hukûku işbu şartnâ-
menin inkızâ-yı müddet ihâleye âid ahkâmı dâiresinde tesviye olunur.
Mâdde 11- Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince fesh-i imtiyâzı mûcib olan ahvâlden mâʻadâ mül-
tezim birinci ve üçüncü mâddeler ahkâmına muhâlif hareketde bulunduğu veyâhûd zîrdeki yirmi
dördüncü mâdde mûcebince tahmîl edilecek vezâifin îfâsını red veya ihmâl etdiği takdîrde dahi ihâle
fesholunur.
Fesih imtiyâzı mûcib olan bu hâllerden birinin vukûʻunda mültezime ihtârnâme teblîğiyle îfâ-yı
muktezâya daʻvet olunur ve altı aydan aşağı olmamak üzere mühlet verilir.
3139
Sayı 64
Mültezim müddet-i muʻayyene zarfında îcâbını icrâ etmez veyâhûd mültezimin serd etdiği
aʻzâr şâyân-ı kabûl görülmez ise imtiyâzının feshine vekâletçe karâr verilir.
Bu karâr mültezime teblîğ olunur. Teblîğden iʻtibâren mültezim iki ay zarfında Şûrâ-yı Devlet'e
mürâcaʻat edebilir. Mürâcaʻat vukûʻunda karârın tatbîki teʼcîl olunur.
Mürâcaʻat müddetinin inkızâsında veyâhûd lede'l-mürâcaʻa fesih hakkındaki vekâlet karârının
teʼyîd ve tasdîkinde karâr-ı mezkûr altmışıncı mâdde-i nizâmiye mûcebince gazetelerle iʻlân edilir ve
keyfiyet-i fesih maʻdenin kaydına işâret olunur. Fesih karârının iʻlânından iʻtibâren maʻden hükûmete
intikâl edeceğinden işbu şartnâme mûcebince müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsinde îfâsı lâzım gelen
muʻâmelât icrâ olunur.
İmtiyâzı fesholunan mültezim tarafından ihtiyâr edilmiş olan masârıf maʻdenin kıymetini tez-
yîd etmiş olduğu takdîrde mültezime tazmînât iʻtâ olunur. İşbu tazmînâtın mikdârı vekâletçe ittihâz
olunan fesih karârında [136] taʻyîn edilir. Mültezim işbu mikdâra iʻtirâz eylediği takdîrde Şûrâ-yı
Devlet'e mürâcaʻat edebilir.
Üçüncü Fasıl
Ahkâm-ı Mâliye
Mâdde 12- Mültezimin Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince vereceği rüsûm-ı nisbiye ve mukar-
rereden mâʻadâ hükûmet yüzde yirmi beş hisse-i temettuʻ alacakdır. İşbu hisse, temettuʻâtdan mülte-
zime tahsîs edilen yüzde dokuz fâiz çıkarıldıkdan sonra kalan bâkî üzerinden istîfâ olunur. İşbu bâkî
fazla-i temettuʻu teşkîl eder.
Mâdde 13- Fâiz-i muhassas, fâiz-i nizâmî olan yüzde dokuzdan ibâretdir.
İşbu fâiz-i muhassas bazı seneler temettuʻâtdan dûn olduğu takdîrde noksânı ertesi seneler ik-
mâl olunur ve ikmâl edilinceye kadar ilerideki senelere âit fâiz-i muhassaslara ilâve edilir. Ol sûretle
ki, fazla-i temettuʻât ancak fâiz-i muhassas tedâhülâtının arkası alındıkdan sonra nümâyân olur. tedâ-
hülde kalan fâiz-i muhassaslara fâiz yürütülmeyecekdir.
Mâdde 14- Hükûmet sermâye-i mevzûʻa ifnâ edildikçe verdiği fâiz-i mübellağı o nisbetde
tenkîs edecekdir.
Sermâye, bir tarafdan sermâye-i mütedâvil ve diğer tarafdan maʻdenin taharrîsi ve işletilmesi,
maʻden müstahrecâtının tathîr ve kâl ve izâbesi ve sevki masârıfıyla bunlara müteferriʻ ameliyât için
yapılan bi'l-cümle teʼsîsât ve inşâât masârıfını ve şirket teşkîl edilmiş ise şirketin teşkîli için bilfiʻl
sarf edilmiş olan mebâliği ihtivâ edecek, fakat bu yekûndan on beşinci mâddenin fıkra-i ahîresinde
beyân olunduğu üzere işletme hesâbına geçirilen imhâ akçeleri mecmûʻu tenzîl olunacakdır.
Dokuzuncu mâddenin fıkra-i ûlâsının ikinci kısmında zikrolunan teʼsîsât-ı gayr-ı menkûleye
âid masârıf-ı teʼsîsiye dâhil-i hesâb edilmeyecekdir.
On beşinci mâddede beyân olunduğu vechile tahakkuk etdirilen işletme hesâbı ziyân ile netîce-
lendiği takdîrde işbu ziyân masârıf-ı teʼsîsiyeden addedilerek sermâye hesâbına geçirilecekdir.
Sermâye-i mütedâvile mültezimin talebi vechile her seneye âid işletme masârıfının maktûʻan
sülüsüne müsâvî olarak kabûl olunacakdır. Her senenin sermâye-i mütedâvil ve masârıf-ı teʼsîsiyesi
için fâiz-i muhassası olarak on üçüncü mâddede beyân olunduğu üzere yüzde dokuz fâiz-i nizâmî
kabûl olunacakdır.
3140
Sayı 64
İmhâât icrâsından veya herhangi bir sebebden nâşi teʼsîsât hesâbından tenzîli iktizâ eden me-
bâliğ dolayısıyla fâiz-i muhassasdan icrâ olunacak tenzîlâtın hesâbı için dahi ol sûretle hareket olu-
nacakdır.
Mâdde 15- Fazla-i temettuʻâtın taʻayyününe esâs olacak temettuʻât-ı seneviye, hâsılât-ı gayr-ı
sâfiyeden işletme masârıfıyla imhâ akçeleri mecmûʻunu tarh etmek sûretiyle taʻyîn olunur.
Temettuʻun taʻayyünü için müstahrecât-ı maʻdeniyenin tezyîd-i revâcına hâdim olan kâffe-i
ameliyât-ı ticâriye ve sınâʻiye masârıfı nazar-ı iʻtibâra alınır. Lâkin bâlâdaki sekizinci mâddenin fık-
ra-i ûlâsının iki numaralı kısmında zikredilen teʼsîsât-ı gayr-ı menkûleye âid masârıf ve hâsılât, te-
mettuʻun hesâbına idhâl edilmez.
Hâsılât-ı gayr-ı sâfiye, maʻden ile ona müteferriʻ müessesât müstahsalâtından o sene içinde sa-
tılanların esmânından ibâretdir. Şu kadar ki, müstahsalât-ı mezkûre temettuʻâtı bi-gayr-ı hakkın tenzîl
edecek sûretde kıymet-i hakîkiyelerinin dûnunda bir fiyât ile satılır veya istihlâk edilir veyahûd mü-
bâdele olunur ise, hâsılât-ı gayr-ı sâfiye mezkûr müstahsalâtın kıymet-i ticâriyeleri üzerinden takdîr
ve tahmîn edilir ve fakat maʻden suyu müstahdemîninin ve âilelerinin ihtiyâcları için müstahsalâtdan
meccânen kendilerine birer mikdâr verilebilir. Her sene dâhil-i hesâb edilen işletme masârıfı sermâye
hesâbına geçirilen teʼsîsât masrafını ihtivâ etmez. Fakat her gûnâ rüsûm ve teklîf ve menâfiʻ-i umû-
miyeye âid masârıfı câmiʻdir.
Ne maʻden veyâhûd müessesât-ı müteferriʻası için sipâriş üzerine iʻtâ olunan levâzımın veya îfâ
olunan hidemâtın bedeli ne de müstahdemîn lehine vâkiʻ olan ikrâzât (vâridât olsun, sarfiyât olsun)
nazar-ı iʻtibâra alınmayacakdır.
[137] Hâsılât-ı gayr-ı sâfiye ile işletme masârıfı beynindeki farkdan ibâret olan işletme hesâbı
kâr ile netîcelendiği takdîrde işbu işletme temettuʻâtı tamâmen veya kısmen sermâye-i mütedâvilin
imhâsına hasr ve tahsîs olunacakdır. İşbu imhâât mikdârları sermâye-i sâbitin onda birini geçmemek
üzere her sene mültezim tarafından taʻyîn edilecekdir.
Ticâret Vekâleti'nin karâr-ı mahsûsuyla sermâyelerin daha serîʻ bir sûretde imhâsı câizdir. Ge-
rek müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsinde gerek maʻdenin terk veya ihâlesinin feshinde son seneye
âit imhâ akçesi mikdârı, istihsâl-i mecbûriyete hâcet kalmaksızın sermâye-i mevzûʻun henüz imhâ
edilmemiş kısmına müsâvî olabilir.
Mâdde 16- Maʻdenin yeni bir mültezime devr u ferâğı hâlinde bedel-i ferâğ, yeni mültezime
âid fâiz-i muhassasın taʻyîni ve fazla-i temettuʻâtın hesâbı zımnında sermâye-i ibtidâînin kısm-ı sâbiti
olarak kabûl olunacakdır.
İşbu bedel-i ferâğ eski mültezimin maʻdeni işletdiği son senedeki sermâyenin on dördüncü
mâdde mûcebince hesâb edilen kısm-ı sâbiti tecâvüz etdiği takdîrde fazlası eski mültezim için bir
ilâve-i temettuʻ teşkîl edeceğinden işbu fazla her senenin fazla-i temettuʻâtına müsâvâten taksîm ve
ilâve olunacakdır.
Her seneye tefrîk edilen işbu fazla-i temettuʻât ilâvelerinden hükûmet hissesi fazla-i temettuʻât
dahi nazar-ı iʻtibâra alınarak bi'l-hesâb istîfâ olunacakdır. Maʻdene müteʻallik müstahrecât ve levâ-
zım veya sâir menkûlâtdan bir kısmı bedel-i ferâğa dâhil olduğu hâlde bunların kıymeti işbu mâdde
ahkâmının tatbîki için bedel-i ferâğa ilâve edilecekdir.
Mâdde 17- Gerek müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsi gerek maʻdenin terki veya ihâlenin fes-
hi hasebiyle ihâlenin hitâm-pezîr olduğu son günde maʻdende bulunan müstahrecât, levâzım vesâir
3141
Sayı 64
menkûlâtın ehl-i hibre maʻrifetiyle taʻyîn olunan kıymeti, taksîmi lâzım gelen meblağı teşkîl edecekdir.
Mültezim işbu makbûzâtdan mevcûd olduğu takdîrde evvelen henüz imhâ edilmemiş olan ser-
mâye-i sâbit mikdârını, sâniyen sinîn-i sâbıkadan mütedâhil fâiz-i muhassaslar mecmûʻunu tahsîl ve
istîfâ edecekdir. Mütebâkîsi mültezim için bir ilâve-i temettuʻ olduğundan her sene için müsâvî faz-
la-i temettuʻât ilâvelerinden mütevellid add u iʻtibâr olunarak bâlâdaki on altıncı mâdde mûcebince
taksîm edilecekdir.
Mâdde 18- Mültezim her seneye âid sermâye-i mevzûʻun ve fazla-i temettuʻâtın taʻyîni için
lâzım gelen hesâbâtı ertesi sene Mayıs ibtidâsından evvel hükûmete iʻtâya mecbûrdur.
Mültezim her hesâbın iʻtâsından iʻtibâren bir ay zarfında işbu hesâb mûcebince hükûmet hissesi
olarak tahakkuk eden mebâliği teʼdiye edecekdir. İşbu hisse, temettuʻâtın taksîm edileceği seneye âid
kâr u zarar hesâbına geçirilecekdir.
Teehhur vukûʻunda güzerân olan eyyâm için yüzde dokuz fâiz-i nizâmî yürütülücekdir.
Maʻdenin ferâğı hâlinde mefrûğun leh bâlâdaki on altıncı mâdde mûcebince hükûmetle amele
ve müstahdemîne âid mebâliğ için hükûmete karşı kefîl ü zâmin olacakdır.
Mâdde 19- Bâlâdaki on dört ve on yedinci mâddeler ahkâmına tevfikan iʻtâ edilen hesâbâtın
tedkîk-i sıhhati zımnında hükûmet maʻden mühendisinin lüzûm göreceği gerek maʻden suyuna gerek
maʻden suyunun satışına âid bi'l-cümle vesâik ve kuyûd-ı muhâsebeyi ibrâz etmeğe mültezim mec-
bûrdur.
İşbu teftîş-i muhâsebe muʻâmelesi maʻden mühendis veya sâir maʻâdin meʼmûrları ve has-
be'l-ihtisâs taʻyîn olunacak mâliye meʼmûrları tarafından icrâ olunacakdır.
Mâdde 20- Maʻâdin îcâr edildiği takdîrde temettuʻâtın bâlâdaki on üçüncü mâddede beyân olu-
nan nisbetleri dâiresinde hükûmetle taksîmi şerâiti maʻdenin îcâr ve istîcârına meʼzûniyet verildiği
esnâda tanzîm olunacak şartnâme-i mahsûsda taʻyîn olunacakdır.
Mâdde 21- Hükûmetin maʻdenlerden hâsıl olacak temettuʻâta iştirâkini teʼmînen husûsî bir ver-
gi tarhı hakkında ileride ahkâm-ı kânûniye vazʻ olunduğu hâlde mültezimin işbu şartnâme ahkâmına
tevfikan hisse-i temettuʻ olarak hükûmete vermeği taʻahhüd eylediği mebâliğ mezkûr vergi nisbetin-
de tenkîs olunacakdır.
[138] Mâdde 22- Mültezimin bâlâdaki on iki ve yirmi birinci mâddeler mûcebince iʻtâ edece-
ği hesâbât Ticâret Vekâletince intihâb olunacak maʻâdin mühendisleriyle Mâliye Vekâletince taʻyîn
olunacak iki mâliye müfettişinden mürekkeb bir encümen-i mahsûs tarafından lede't-tedkîk Ticâret
Vekâletince tesbît olunacakdır. Encümen, mezkûr hesâbâtın mültezim tarafından iʻtâsı târîhinden iʻti-
bâren sekiz ay zarfında ol bâbdaki lâyihasını tanzîm ve iʻtâ eyleyecekdir.
Mâdde 23- Mültezimin on ikinci mâdde mûcebince vereceği mebâliğ Hazîne-i Mâliye'ye âid
olacakdır.
Dördüncü Fasıl
İmtiyâzın Şerâit-i Husûsiyesi
Maʻden suyunun zurûfu üzerine suyun ismi ve Sıhhiye Vekâleti'nin tahlîl raporu sûretini ve su-
yun fiyâtını mübeyyin birer yafta ilsâk edilmek mecbûriyeti olduğundan zurûfu buna muhâlif olarak
3142
Sayı 64
görülecek maʻden suları her nerede bulunursa zabt u imhâ olunacak ve bundan dolayı sâhib-i imtiyâ-
zın bir gûnâ tazmînât iddiʻâsı mesmûʻ olmayacakdır.
Mâdde 24- Sâhib-i imtiyâz işbu maʻden suyundan şerâit-i sıhhiye ve fenniye dâiresinde istifâde
etmek üzere Sıhhiye ve Ticâret Vekâletleri tarafından müştereken lüzûmu takdîr ve tesbît edilecek
olan teʼsîsât ve inşââtda ve maʻden suyunu iʻmâl ve ihrâc ve cemʻinde ve suların şimendifer veya
muntazam şoseye araba ve otomobil ile her mevsimde nakliyâta sâlih bir yol inşâsına, elli bin liralık
bir sermâye tahsîsine mecbûrdur. İşbu sermâye âid olduğu sermâye-i sâbit ve mütehavvile idhâl ve
temettuʻdan mahsûb edilir.
Mâdde 25- İşbu şartnâmenin iki, beş, altı, yedi, sekiz ve dokuzuncu mâddeleri ahkâmının tatbî-
kinden dolayı Maʻâdin İdâresi'yle mültezim beyninde tahaddüs edecek ihtilâfât Şûrâ-yı Devletçe hall
ü fasl olunur ve fakat bidâyeten üç aʻzâdan mürekkeb bir komisyon tarafından tedkîk edilir. Aʻzâdan
biri Ticâret Vekâletince maʻden mühendisleri meyânından intihâb ve ikincisi mültezim tarafından
nasb olunur.
Bu iki aʻzâ, üçüncü aʻzâyı intihâb ederler. Edemedikleri takdîrde tarafeynden birinin mürâcaʻatı
üzerine Sıhhiye Vekâleti tarafından üçüncü aʻzâ intihâb edilir.
İşbu komisyon teşekkülünden iʻtibâren iki ay zarfında mütâlaʻasını esbâb-ı mûcibeli bir lâyiha
ile beyân edecekdir.
Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Reîsi Ticâret Vekîli

Doktor Refik Mustafa Rahmi

Nizâmnâme-i esâsînin taʻdîl edilen mevâddı hakkında merâkize gönderilen tahrîrât-ı umûmiye
ile mevâdd-ı muʻaddelenin sûretleridir.
Hilâl-i Ahmer Riyâset-i Muhteremesi'ne,
1 Eylül 1926 târîh ve 493 numaralı karârnâme ile Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Nizâmnâme-i Esâsî-
si'nin beşinci, yirmi üçüncü, otuz birinci, otuz yedinci, kırkıncı, seksen üçüncü, doksan üçüncü, yüz
üçüncü, yüz onuncu, yüz on ikinci, yüz on beşinci, yüz yirmi üçüncü, yüz otuz birinci, yüz otuz
üçüncü mâddeleriyle altmış birinci mâddenin dokuzuncu ve on ikinci fıkraları taʻdîl edilmiş ve işbu
taʻdîlâta göre yeniden tabʻ etdirilen nizâmnâmeden on beşer adedinin irsâli derdest bulunmuş ve işbu
taʻdîlâtdan şuʻbe ve merkezlerimizi alâkadâr kılan mevâddın bir sûreti leffen takdîm kılınmışdır.
Bi'l-vesîle teʼyîd-i hürmet ve temennî-i muvaffakiyet eyleriz, efendim.
Kâtib-i Umûmî
[139] Otuz Birinci Mâdde- Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti, meclis-i umûmî tarafından idâre
olunur. Meclis-i umûmî, merkez-i umûmî aʻzâsı ve Hilâl-i Ahmer'e meʼmûr berrî ve bahrî askerî mu-
3143
Sayı 64
rahhaslar ve vilâyet murahhaslarından terekküb eder. Her sene Nisan içinde meclis-i umûmî âdiyen
ve lüzûm üzerine 48'inci mâdde mûcebince fevkalâde olarak ictimâʻ eyler.
Otuz Yedinci Mâdde- Her vilâyet merkezi, meclis-i umûmîye kendi mıntıkası dâhilinde mukay-
yed olup âidât-ı seneviyesini tamâmıyla îfâ etmiş bulunan aʻzânın reʼy-i hafîsiyle ve beş yüzde bir
nisbetinde murahhas gönderebilir. Murahhaslara masârıf-ı seferiye ve zarûriyelerine mukâbil mahal-
leri meclis-i umûmîlerince 113'üncü mâddedeki kayıd dâhilinde olmak şartıyla tazmînât verilebilir.
Seksen Üçüncü Mâdde- Vilâyet meclis-i umûmîleri senevî ictimâʻlarını Şubat'ın on beşinde
akdederler.
Doksan Üçüncü Mâdde- Kazâ şuʻbeleri meclis-i umûmîleri her Kânûn-ı Sânî'nin on beşinde
başlamak üzere senelik ictimâʻlarını akdederler.
Yüz Üçüncü Mâdde- Köy (mahalle) meclis-i umûmîleri dâhilinde mukayyed aʻzânın her sene
Kânûn-ı Sânî bidâyetinde toplanmasıyla inʻikâd eder. İçlerinden bir reîs ve bir kâtib intihâb ederler
ve müntehab reîs meclisi açar ve idâre eder ve müzâkerelerini ikmâl ederler.
Yüz On İkinci Mâdde- (2) Her sene Kânûn-ı Sânî'de bir senelik vâridât ve masârıfât ve muʻâ-
melâtını merbût bulunduğu nâhiye heyʼetine bildirmekdir.
Yüz On Beşinci Mâdde- Merkez ve şuʻbeler cemʻiyetin nizâmnâme-i esâsîsine ve bütün nizâmât
ve taʻlîmâtına tevfîk-i harekete mecbûrdurlar. Hükûmet her zamân cemʻiyetin muʻâmelât-ı umûmiye
ve kuyûdât-ı hesâbiyesini teftîşe salâhiyetdârdır.
Yüz Yirmi Üçüncü Mâdde- Vilâyet merkezleri bi'l-umûm şuʻbeleri dahi dâhil olduğu hâlde bir
senelik vâridât-ı umûmiyelerinin yüzde kırkına kadar olan mikdârını mahallî ihtiyâcâtına tahsîse
meʼzûn ve mütebâkîsini merkez-i umûmîye irsâle mecbûrdurlar. Ancak bu hadd-i aʻzamî meʼzûniyet
dâiresinde meclis-i umûmîlerince tanzîm edilecek büdcelerinin merâkiz-i umûmiyece tasdîk edilmesi
meşrûtdur. Merkez bulundukları mıntıkalarda umûmî âfât ve mesâibden biri vukûʻunda o merkez
veya şuʻbe kendi idâre heyʼetinin mesʼûliyeti altında sandık mevcûdundan ilk imdâd ve muʻâvenet
için şuʻbelerde yüz ve merkezlerde iki yüz elli liraya kadar sarfiyât icrâsına mübâşeretle berâber key-
fiyeti merkez-i umûmîye serîʻan ihbâr ve lüzûmu varsa merkez-i umûmîden ayrıca muʻâvenet dahi
taleb eder. Vilâyet merkezleri her sene Kânûn-ı Sânî, Nisan, Temmuz ve Teşrîn-i Evvel bidâyetle-
rinde muhâsebe taʻlîmâtnâmesi mûcebince tanzîm edecekleri hesâb hulâsalarını ve Kânûn-ı Sânî'nin
on beşinde heyʼet-i merkeziyelerce tasdîk edilmiş bir sene-i kâmile zarfındaki vâridât ve sarfiyât
icmâllerini ve Kânûn-ı Evvel nihâyetinde de mevcûd nakidlerini merkez-i umûmîye göndermeğe
mecbûrdurlar.
_______________
İʻlâmât-ı adliyenin tabʻ ve ihzarına dâir merâkize 18 Teşrîn-i Sânî 1926 târîhinde gönderilen
tahrîrât-ı umûmiye
İʻlâmât-ı adliyenin Hilâl-i Ahmer Cemʻiyetince tabʻ ve ihzâr ve münâsib bir kıymet vazʻıyla
ashâb-ı mesâlihin ihtiyâcâtına arz olunacak evrâk-ı matbûʻa üzerine tahrîri lüzûmu Adliye Vekâlet-i
Celîlesi'nden 7607 / [140] 255 numara ve 9 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhiyle müddeʻî-i umûmîliklere
teblîğ edilmiş olmakla cemʻiyetimize mühim bir menbaʻ-ı vâridât olacak olan bu iʻlâmların mıntıka-
3144
Sayı 64
nız dâhilindeki mehâkim nezdinde istiʻmâlini teʼmîn edecek teşebbüsât-ı mukteziyede bulunulmasını
ve lüzûmu mikdâr irsâl edilmek üzere numûne ve envâʻıyla bir senelik ihtiyâc mikdârının müsâraʻa-
ten tesbît ve işʻâr buyurulmasını ve keyfiyetin şuʻabâta da taʻmîmini bilhâssa ve ehemmiyetle ricâ ve
bi'l-vesîle hürmetlerimizi takdîm eyleriz, efendim.
_______________
İstanbul Merkezi Faʻâliyetlerinden

Hilâl-i Ahmer İstanbul Heyʼet-i Merkeziyesi'nin 27 Teşrîn-i Sânî ictimâʻında mekteblerdeki
fakîr çocukların haftada üç gün iʻâşeleri müzâkere, iʻâşe edilecek talebe mikdârı beş bin olarak tesbît,
mekteblerde iʻâşe husûsunun sûret-i tedvîrine dâir ihzâr edilen taʻlîmâtnâme münâkaşa edilerek kabûl
ve şuʻbelere taʻmîmi tensîb edilmişdir.
Talebenin iʻâşesi için Hilâl-i Ahmer İstanbul Merkezi'nin bu teşebbüsde tamâmıyla muvaffak
olması ve teşebbüsün taʻmîm ü teşmîli için meclis-i umûmî-i vilâyete, Ticâret Odası'na ve ticâret
borsasına mürâcaʻat lüzûmu hakkındaki teklîf de kabûl olunmuşdur.
Cemʻiyet-i umûmiye-i belediye Hilâl-i Ahmer'e evvelce on iki bin lira teberruʻâtda bulundu-
ğu için mürâcaʻat edilecek sâlifü'z-zikr müessesâtın cemʻiyet-i umûmiyeyi taʻkîb edeceği kuvvetle
tahmîn edilmekdedir.
_______________
Mersin'de Hilâl-i Ahmer Faʻâliyeti

Mersin Hilâl-i Ahmer Merkezi milletin bu kara gün dostuna muʻâvenet için hummâlı bir faʻâli-
yetle çalışmakdadır. Mersin'in hamiyetli ahâlîsi de bu hareketi hüsn-i telâkkî etdiğinden bütün devâir
ve müessesât muʻâmelâtında Hilâl-i Ahmer'in şefkat pullarına mühim mevkiʻ verilmiş ve her muʻâ-
mele bu güzel ve kudsî emel için tabʻ olunmuş pullarla süslenmniş bir hâldedir.
_______________
Doktor Zeki Nâsır Bey

Erkân-ı tahrîriyemizden Doktor Zeki Nâsır Bey Şikago'nun meşhûr-ı âlem olan Verem Mücâ-
dele Teşkîlâtı'nı tedkîk ve bilhâssa prevantoryum ve sanatoryumlarını gezdikden sonra bu kere Balti-
more'da kâin ve Rockefeller'in altı milyon dolara teʼsîs etdiği Hıfzıssıhha Mektebi'ne avdet etmişdir.
_______________
Hilâl-i Ahmer Üçüncü Mıntıka Müfettişliği Dâhilindeki Faʻâliyet

Cenûb vilâyetlerimizin merkez ve şuʻbelerinden peyderpey vürûd etmekde olan maʻlûmâta
göre üçüncü mıntıka müfettişliği dâhilindeki merkez ve şuʻbelerimizde kıymetdâr bir faʻâliyet devâm
etmekdedir.
Adana merkezinin teʼmîn eylediği vâridât şâyân-ı ehemmiyet bir dereceyi bulmuşdur. Bu iki ay
zarfında mütenevviʻ iki bine yakın hasta muʻâyene ve tedâvî edilmişdir.
3145
Sayı 64
Mersin'de bir-iki hafta içinde iki yüze yakın aʻzâ kaydedilmiş, yevmiye pul hâsılâtı on lirayı
geçmekde bulunmuşdur. Adana ve Mersin'de pamuk balyalarından mühim bir vâridât teʼmîn edilmek
üzeredir. Ceyhan, Tarsus çok ümîdlidir. Cebel-i Bereket vilâyetinde dahi yeni heyʼet-i merkeziye
[141] aʻzamî bir faʻâliyetle sarf-ı mesâʻî etmekdedir. Dörtyol portakal sandıklarından vesâireden şef-
kat pulları mukâbilinde bir hayli vâridât teʼmîn edilmişdir.
Marmaris kazâsı Bozburun nâhiyesiyle berâber bir gecede yüz beş aʻzâ kaydına muvaffak ol-
muş ve sünger ihrâcâtından pul mukâbilinde mühimce bir teberruʻ teʼmîni takarrür etmişdir.
Milas'da yeniden yirmi yedi aʻzâ kayıd ve ictimâʻıyla müteşekkil meclis-i umûmî faʻâl bir
heyʼet intihâb ve tesbîte muvaffak olmuş ve Musevî vatandâşlardan iki yüz kadarı aʻzâlığı derʻuhde
etmişdir.
Aydın merkezi muntazam ve büyük bir faʻâliyete sahne olmakdadır.
Nazilli'de yeniden heyʼet teşkîl olunmuş ve derhâl faʻâliyete geçilmişdir.
Denizli'de dahi aynı mesâʻî sarf edilmekdedir.
Tavas bir hayli müddetden beri metruk ve mensî bir hâlde iken yeniden teşekkül eden heyʼet
sâyesinde az zamânda büyük bir eser-i terakkî ve tekâmül göstermişdir.
Isparta, Burdur'da halı ve seccâdelerin arşını başından Hilâl-i Ahmer'e bir menfaʻat teʼmîni
meclis-i umûmî-i vilâyetçe derdest-i tezekkürdür.
Bütün bu vilâyâtda iki aylık hâsılât geçen bir senelik hâsılâtı maʻa-ziyâdetin geçmişdir. Hami-
yetli halkımızın Hilâl-i Ahmer'ine bu muzâhereti devâm etdikçe işbu vilâyât hâsılât-ı seneviyesinin
iki yüz bin lirayı geçeceği tahmîn edilmekdedir.
_______________

Teşrîn-i Sânî 1926 ayı içinde Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri'ne mürâcaʻat eden 835 hastanın
muʻâyeneleri icrâ ve muʻâlecâtı meccânen iʻtâ edilmişdir.
_______________
Diyarbekir Hilâl-i Ahmer Merkezi

22 Teşrîn-i Evvel 1926 târîhinde ictimâʻ eden Diyarbekir Hilâl-i Ahmer Meclis-i Umûmîsi tara-
fından kabûl ve tasdîk edilen 1927 senesi büdcesiyle heyʼet-i merkeziyeyi teşkîl eden zevâtın esâmî-
sini ber-vech-i âtî derc ediyoruz:
Büdce
Muhammen Vâridât
Lira
Şuʻabâtdan 1.500
3146
Sayı 64
Aʻzâ taʻahhüdâtı 1.000

İʻânât 400
Eşyâ piyangosu hâsılâtı 1.000
Çiçek Günleri hâsılâtı 600
Eyyâm-ı muʻayyenedeki gazete hâsılâtı 10
Şefkat pulları 100
Belediye, evkâf ve idâre-i husûsiyeden 1.000
Teberruʻât-ı ayniye 300
Koşu vesâire hâsılâtı 500
Yekûn-ı Vâridât 6.410
Muhammen Masârıfât
Lira
Şuʻbe binâsının kirâsı 240
Tahsîldâr ve odacı ücret-i şehriyeleri 660
Piyango eşyâsı 500
Sıtma mücâdelesi için kinin mübâyaʻası 500
İmdâd ve muʻâvenet ile şuʻbelerin masraf ve müteferrikası 664
Yekûn-ı Masraf 2.564
Yekûn 6.410
Heyʼet-i Merkeziye Aʻzâsı

1 Doktor Gafur Nüzhet Bey Reîs-i Evvel
2 Zehra İhsan Hanım Reîs-i Sânî
3 [142] Saffet Bey Sıhhiye ve Muʻâvenet-i İctimâʻiye Müdürü
4 Cemil Bey, Muhâsib Vâridât Müdürü
5 Meliha Cafer Sadık Hanım -
6 İhsan Bey Numûne Hastahânesi Sertabîb Vekîli
7 Cafer Sadık Bey Dâülkelb Tedâvîhânesi Müdürü
8 Müftüzâde Hüseyin Efendi -
9 Eczâcı Samuel Şükrü Efendi Veznedâr
10 Attârzâde Hakkı Bey -
11 Muhâmî Kemal Şekib Bey -
12 Kadızâde Cevdet Bey -
13 Direkçizâde Tahir Efendi -
3147
Sayı 64
14 Tevfik Efendizâde Sıdkı Bey -

15 Garb Müdür-i esbakı Mustafa Efendi Kâtib
_______________
Merkez-i Umûmî Mukarrerâtı

Hastabakıcı Mektebi Taʻlîmâtnâmesi'nin 12'nci mâddesinin son fıkrasında “ihtiyâr edilmiş olan
masârıf-ı tahsîliye ber-mûceb-i mukâvelenâme kefîlinden taleb ve istirdâd olunur” cümlesi yerine
“ihtiyâr edilmiş olan mnasârıf-ı tahsîliye ber-mûceb-i taʻahhüdnâme velîsinden veya kendisinden
taleb ve istirdâd olunur” cümlesinin ikâmesine,
Manisa, Sinob Hilâl-i Ahmer Merkezlerinin heyʼet-i merkeziyelerinin tasdîk-i intihâbına,
Nizâmnâme-i esâsînin 94'üncü mâddesinin birinci fıkrasının sene-i sâbıka büdce hesâb-ı katʻî-
siyle sene-i âtiye büdcesini tedkîk ve berây-ı tasdîk merbût bulunduğu vilâyet merkezine takdîm yani
meclis-i umûmîlerin vezâifi meyânına sene-i âtiye büdceleriyle berâber sene-i sâbıka büdce hesâb-ı
katʻîleri tedkîkinin idhâli sûretiyle nizâmnâme-i esâsînin 84 ve 94'üncü mâddelerinin tefsîrine,
Mıntıka müfettişliklerine taʻyîn edilen Mazlum Rasim, Hekîmbaşızâde Doktor Muhyiddin ve
Mustafa Beylerin tasdîk-i meʼmûriyetlerine 9 Teşrîn-i Evvel 1926 merkez-i umûmî ictimâʻında karâr
verilmişdir.
***
Heyʼet-i İdârenin 17 Teşrîn-i Evvel Mukarrerâtı

1-Maltepe harîkzedegânına İstanbul merkezince yapılan yardıma ilâveten beş yüz lira nakid, 65
kişilik elbise, yatak ve çamaşır iʻtâsına,
2-Mısır'daki esâretinden sonra hasbe'z-zarûr Filistin'de kalan bir Türk âilesinin vatana celbine,
3-Kars ve havâlîsinde vukûʻ bulan hareket-i arz musâbîni için şimdilik üç bin liranın Dâhiliye
Vekâleti emrine tevdîʻine,
4-Suriye'den muhâceret arzusunda bulunan Türk esîrlerinin vatana celbleri için muktezî tah-
sîsâtın kabûlüne,
5-Vilâyet heyʼet-i merkeziyeleri için iʻmâl etdirilen rozetlerin bilâ-bedel iʻtâsına,
6-Urfa merkezi, heyʼet-i merkeziye ve idâre aʻzâlıklarına intihâb olunan zevâtın tasdîk-i meʼmû-
riyetleriyle merkez-i umûmîye arzına,
7-Bitlis merkezi heyʼet-i merkeziye aʻzâlıklarına intihâb olunan zevâtın tasdîk-i meʼmûriyetle-
riyle merkez-i umûmîye arzına.
_______________
3148
Sayı 64
[143] Hilâl-i Ahmer İzmir Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti
1 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Teşrîn-i Sânî ayı sıhhî istatistik
cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek 2 - - 2
Dizanteri 7 5 6 18
Zâtürriʼe 1 2 2 5
Resye - 37 14 51
Sıtma 39 51 28 118
Frengi - 2 1 3
Kabakulak 5 - - 5
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı 1 - - 1
Kızamık 1 - - 1
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık 1 2 1 4
3149
Sayı 64

Yekûn 1.348 349 654 345
3 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Teşrîn-i Sânî ayı sıhhî istatistik
cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Belsoğukluğu - - 1 1
Trahom - - - -
Cild hastalıkları 5 - 5 10
Çiçek - - - -
Dizanteri - - - -
Resye - 5 2 7
Sâir aʻzâ veremi - - - -
Sıtma 2 7 4 13
Asabî ve aklî hastalıklar - 14 - 14
Frengi - - - -
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Nezle-i müstevliye (influenza) - 1 - 1
Yılancık - - - -
3150
Sayı 64

Yekûn 258 72 111 75
[144] İzmir-Torbalı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 Teşrîn-i Sânî ayı hastagân istatis-
tik cedveli
Emrâz Aded
Humre -
Emrâz-ı sâire 98
Yekûn 424
Etfâl 123
İnâs 108
Zükûr 193
Yekûn 424
_______________
Süt Damlası Faʻâliyeti

Teşrîn-i Evvel [1]926
Çocuk 3.180
1
Her gün süt verilen çocuk adedi 106
2 Tâze muʻakkam süt 1.476 kıyye
3 Şişe adedi 16.080
3151
Sayı 64
4 Pirinç unu, beher paket üç yüz gramdan 385, hafta hesâbıyla 50 çocuk
5 Fosfatin, beher paket üç yüz gramdan 350, hafta hesâbıyla 40 çocuk
6 Muʻâyene edilen çocukların adedi 1
624
7 Tedâvî edilen2 400
8 Neşv ü nemâları taʻkîb olunan 3
656
Ziyâretçi hastabakıcılığı (evlerde çocuk-
28
ların taʻkîbi)
Sunʻî güneş banyosu tedâvîsi (ültraviyo-
250
le)
Tabîʻî güneş ve kum tedâvîsi 155
Her hafta tevzîʻ edilen dörder kalemden
332 paket
mürekkeb erzâk4
Erzâk alan çocuklarla adedi 30
Dâhilde tedâvî edilen çocukların adedi 9
Teşrîn-i Sânî [1]926

Çocuk 3.600
1
Her gün süt verilen çocuk adedi 120
2 Tâze muʻakkam süt 1.8878 kıyye
3 Şişe adedi 14.440
4 Pirinç unu, beher paket üç yüz gramdan
204, haftada 50 çocuk hesâbıyla
5 Fosfatin, beher paket üç yüz gramdan
[145] Muʻâyene edilen çocukların adedi5 670
Tedâvî edilenler 6
500
Neşv ü nemâları taʻkîb olunan7 625
Ziyâretçi hastabakıcılığı (evlerde çocuk
22
taʻkîbi)
Sunʻî güneş banyosu tedâvîsi (ültraviyo-
300
le)
Tabîʻî güneş ve kum tedâvîsi Kış hasebiyle yapılmamışdır.
1 Muʻâyene edilenlerde görülen hastalıklar: 2 frengi, 12 kulak zârı iltihâbı, 10 fıtık, 100 egzama, 60 solucan hasta-
lıkları, 40 kemik yâhûd İngiliz hastalığı, 150 bronşit, öksürük ve muhtelif soğuk algınlığ[ı]; 10 sıtma, 30 sıraca ve
muhtelif göz hastalıkları, 12 ciğer veremi, 12 kemik veremi, 186 ishâl, bağırsak ve miʻde ufûneti.
2 Muʻâyene edilen çocuklar arasında ilâc verilen, aşılanan, aşı ile tedâvî edilenler, tımâr edilenler.
3 Müessese tarafından süt verilen, hâricden getirilen sıhhatde çocuklar.
4 Anneler Birliği tarafından memeden kesilen zaʻîf çocuklara, gebe emziklilere verilen erzâk.
5 Muʻâyenede görülen hastalıklar: 8 frengi, 15 kulak zârı iltihâbı, 5 fıtık, 100 egzama, 5 solucan hastalıkları, 60 kemik
yâhûd İngiliz hastalığı, 250 bronşit, öksürük ve muhtelif soğuk algınlıkları, 12 sıtma, 35 sıraca ve muhtelif göz has-
talıkları, 10 ciğer veremi, 8 kemik veremi, 82 ishâl, bağırsak ve miʻde ufûneti.
6 Muʻâyene edilen çocuklar arasında ilâc verilen, aşılanan, aşı ile tedâvî edilenler.
7 Müessese tarafından süt verilenler, hâricden getirilen sıhhatde çocuklar vesâire...
3152
Sayı 64
Her hafta tevzîʻ edilen dörder kısımdan

144 paket
mürekkeb erzâk8
Erzâk alan çocuklarla adedi 36
Dâhilde tedâvî edilen çocukların adedi Bir ay zarfında dokuz çocukdur.
Artukova Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 15 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Pul hâsılâtı 50
13.010
Teʼdiyât
Yekûn 13.000
Tokad Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 13 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
At koşuları hâsılâtı 160.188
173.803
Teʼdiyât
At koşuları masârıfâtı 69.567
Yekûn 126.728
8 Anneler Birliği tarafından memeden kesilen zaʻîf çocuklara, gebe emziklilere verilen erzâk.
3153
Sayı 64
[146] Hamidabad Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
7.305
Teʼdiyât
Yekûn 7.500
Tavas Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
38.633
Teʼdiyât
Gereniz mıntıkası hareketzedegânına 10.000
Yekûn 11.800
Sürmene Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Kânûn-ı Evvel [1]341
[Aralık 1925] târîhine kadar
Makbûzât
Kurbân derileri hâsılâtı 11.302,50
21.647,50
Teʼdiyât
Yekûn 17.740
1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Gazete bedeli 400
15.258,75
3154
Sayı 64
Teʼdiyât
Yekûn 16.670
Giresun Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
9.530
Teʼdiyât
Yekûn 47.700
[147] Görele Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]339 [Ocak 1923] târîhinden 30 Teşrîn-i Evvel
[1]926 târîhine kadar
Makbûzât
26.839
Teʼdiyât
Yekûn 26.839
Malatya Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Kâhta şuʻbesinden çiçek hâsılâtı 1.350
24.040
Teʼdiyât
Yekûn 21.141
3155
Sayı 64
Tokad Merkezi'nin Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Gazete bedeli 675
775
Teʼdiyât
Yekûn 1.650
Karamürsel Şuʻbesi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
10.268
Teʼdiyât
Yekûn 10.370
Sivas Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
İmdâd-ı sıhhî levha satış hâsılâtı 220
Gazete bedeli 2.662
4.482
Teʼdiyât
Yekûn 6.475
3156
Sayı 64
[148] Akçaabad Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
Makbûzât
37.692
Teʼdiyât
Yekûn 37.692
kadar
Makbûzât
9.620
Teʼdiyât
Yekûn 9.620
1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Pul bedeli 5.997
Gazete bedeli 2.325
17.145
Teʼdiyât
Yekûn 11.223
3157
Sayı 64
16 Nisan [1]338 [1922] târîhinden 15 Teşrîn-i Evvel [1]338 [Ekim 1922] târîhine kadar
Makbûzât
8.305
Teʼdiyât
Yekûn 8.305
Mardin Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
47.965
Teʼdiyât
Yekûn 400
[149] Sürmene Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden [1]340 [1924] senesi gâyesine kadar
Makbûzât
48.297
Teʼdiyât
Yekûn 40.802
3158
Sayı 64
Erzincan Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
11.344
Teʼdiyât
Yekûn 51.049
Tirebolu Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 30 Teşrîn-i Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
Kurbân derileri hâsılâtı 750
6.800
Teʼdiyât
Yekûn 6.800
Giresun Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]340
Makbûzât
83.665
Teʼdiyât
Muʻâvenât-ı muhtelife, muhâcirîne muʻâvenet 49.934
Yekûn 49.934
3159
Sayı 64
kadar
Makbûzât
Görele şuʻbesinden 1.600
19.472
[150] Ordu Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Müzeyyenât hâsılâtı 371
8.171
Teʼdiyât
Yekûn 56
Karabiga Şuʻbesi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 1 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
29.955
Ünye Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 5 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
26.660
Teʼdiyât
Yekûn 23.639,50
3160
Sayı 64
Eceabad Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Temmuz [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
2.609
1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [Aralık 1925] târîhine kadar
Makbûzât
7.199,75
Teʼdiyât
Yekûn 25.000
[151] 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]340 [Aralık 1924]
târîhine kadar
Makbûzât
6.882,50
Teʼdiyât
Yekûn 10.250
1 Kânûn-ı Sânî [1]339 [Ocak 1925] târîhinden 1 Kânûn-ı Evvel [1]339 [Aralık 1925] târîhine kadar
Makbûzât
24.085
Teʼdiyât
Yekûn 5.550
3161
Sayı 64
1 Kânûn-ı Evvel [1]338 [Aralık 1922] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]338 [Ocak 1922] târîhine
kadar
Makbûzât
39.212,50
Teʼdiyât
Merkez-i umûmîye irsâlât 36.500,25
Masârıf-ı idâre 79,75
Yekûn 36.580
Sinob Merkezi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
1.200
Teʼdiyât
Yekûn 50.428
Karaman Şuʻbesi'nin [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
80.548
Teʼdiyât
Yekûn 30.648
[152] SALÎB-İ AHMERLER HAVÂDİSİ

Hollanda
Denizde Boğulanlara Muʻâvenet Birliği tarafından Hollanda sâhillerinde tayyâre ile ahîren
tahlîsiye tecrübeleri icrâ edilmişdir. Denizin fenâ ve pek mütelâtım bulunduğu ve tahlîsiye sandalla-
rının muʻâvenet edemeyeceği bir zamânda sâhile yakın bir kazâ-yı bahrînin vukûʻu farz edilerek ya-
pılan tecrübelerde Rotterdam Tayyâre Merkezi telefonla kazâdan haberdâr edildikden birkaç dakîka
sonra bir tayyâre kazâ mahalline yetişmişdir.
500 metre tûlündeki bir halatın gergin durabilmesini teʼmînen bir kabzaya merbût olan ucunu
3162
Sayı 64
tayyâre sâhilden hîn-i hareketinde aşağı atmış ve bir âlet-i sâbihaya rabt edilmiş bulunan diğer ucunu
da kazâzede sefînenin hizâsına geldiği zamân 50 metre irtifâʻa inerek bırakmışdır. Bu sûretle sefîne
ile kara arasında vasıta-i irtibât teʼsîs edildiğinden kazâzedelerin sâhile çıkmaları taht-ı emniyete
alınmışdır.
İlk defa yapılan bu manevra, kazâ-yı bahrîler için bir tarzın müessir bir vâsıta-i tahlîsiye olaca-
ğında şübhe bırakmamakdadır.
Tahlîsiye sandallarıyla cânkurtaran fişenklerinden şimdiye kadar sâhilden aʻzamî 300 metrelik
mesâfede vukûʻa gelen kazâlarda istifâde edilmekde olduğundan bu tecrübelerin tekerrüründen hâsıl
olacak netâyice sabırsızlıkla intizâr olunmakdadır.
_______________
Bulgar
2 Temmuz'dan 4 Temmuz'a kadar Sofya'da inʻikâd eden Bulgar Salîb-i Ahmeri'nin senelik mec-
lis-i umûmîsine 1 Nisan 1925'den 21 Mart 1926 târîhine kadar heyʼet-i merkeziye icrâât ve faʻâliye-
tine dâir verilen raporda merkez ve şuʻbelerin adedi 80 ve mikdâr-ı aʻzâ 10 ilâ 12 bin gösterilmişdir.
Bulgar Salîb-i Ahmeri'nin 119'u Bulgar ve 49'u Rus olmak üzere "ekânîm-i selâse" hemşîrele-
rinden teşkîl etdiği hastabakıcılar muhtelif hastahânelerde çalışmakdadır.
Bulgar Salîb-i Ahmeri bu hemşîrelerden sakat ve maʻlûl kalacaklar için bir istirâhat yurdu teʼsîs
etmişdir. Hastabakıcı Mektebi'nin müddet-i tedrîsiyesi üç senedir.
Dördü şehrin en fakîr mahallâtında olmak üzere Bulgar Salîb-i Ahmeri vâlidelerle memedeki
çocuklar için beş muʻâyene merkezi teʼsîs etmişdir.
Hastabakıcılar bir sene zarfında 3.696 defa evleri ziyâret ve bu esnâda lüzûm gördükçe hâne
halkına hıfzıssıhha kavâʻidini telkîn etmişlerdir.
Salîb-i Ahmer Hastahânesi

Bulgar Salîb-i Ahmeri'nin 100 yataklı bir hastahânesi vardır. Hastahâne meʼmûrîni 6 tabîb,
12 hastabakıcı, bir eczâcı ve bir de muʻâvininden mürekkebdir. Hastabakıcı Mektebi tâlibâtı burada
stajlarını yaparlar.
Hastahânede bir cerrâhî ve bir de emrâz-ı dâhiliye kısımları vardır. Bir sene zarfında hastahâne-
ye dâhil olanların mikdârı 1.391'dir. Radyoloji teʼsîsâtı 1.272 muʻâyene icrâ etmişdir.
Dispanser
Bulgar Salîb-i Ahmer Hastahânesi'ne merbût dispanser Salîb-i Ahmer müessesâtıyla muhâcirle-
re ve cemʻiyât-ı hayriyeye ilâc ve levâzım-ı sıhhiye [153] vermek sûretiyle muʻâvenetde bulunmak-
dadır.
Anbâr
Âfât ve mesâib-i umûmiyeye karşı Bulgar Salîb-i Ahmeri'nin pek mükemmel bir anbârı mev-
cûddur.
Himâye-i Etfâl
Etfâle Beynelmilel Muʻâvenet Heyʼet-i İttihâdiyesi'nin Bulgar Salîb-i Ahmeri himâyesinde bir
şuʻbesi vardır. Muhâcir çocukları için meccânî taʻâmhâneler teʼsîs edilmişdir.
3163
Sayı 64
Etfâl arasındaki veremle mücâdele ve ziyâretçi hastabakıcılar vezâifini îfâ edecek ebe teşkîlâtı
için yapılan projeler henüz müzâkere ve tedkîk edilmekdedir.
_______________
Florida Felâketi
Amerika Salîb-i Ahmeri tarafından Florida felâketzedelerine yapılan muʻâvenete dâir elde etdi-
ğimiz maʻlûmâtı ber-vech-i hulâsa ediyoruz:
Tayyâre ve husûsî trenlerle mahall-i felâkete hareket etmiş olan Amerika Salîb-i Ahmer murah-
hasları kasırganın hitâmını müteʻâkib teşekkül eden imdâd-ı sıhhî heyʼetleri arasında evvelâ münâse-
bâtı teʼmîn etdikden sonra bir merkez bürosu teʼsîs etmiş ve bir müddet-i kalîle zarfında her kazâda
mesken ve yurddan mahrûm olanlara mahsûs imdâd merkezleri ve kamplar küşâd eylemişdir.
Cihet-i askeriyeden verilen çadırlarla Salîb-i Ahmer idâresi sekiz kamp teşkîl ve boş yatak bu-
lunmamasına binâen hastahânelere kabûl edilemeyen 6.000 mecrûhun tedâvîsini derʻuhde etmişdir.
Teşrîn-i Evvel'in altısından on üçüne kadar 6.500 kişiye yiyecek ve 4.650 kişiye elbise tevzîʻ
ve 113.000 kişinin etıbbâ ve hastabakıcılar maʻrifetiyle müdâvât-ı sıhhiyeleri icrâ ve 12.300 kişiye de
meskenlerini taʻmîr için para ikrâz edilmişdir.
Gâibler için istihbârât şuʻbelerine bâ-istidʻâ mürâcaʻat edenlerin adedi 3.000 kişiye bâliğ ol-
muşdur.
Yapılacak müstaʻcel yardımlarla mecrûh nakleden trenlere nezâret etmeğe ve halka tifo aşısı
yapmağa 340 kadın hastabakıcı ve 40 tabîb tahsîs edilmişdir.
Felâketin yapılan bilançosunda 5.000 hâne tamâmen harâb olarak 17.799 âile meskenden ve
esbâb-ı maʻîşetden mahrûm kalmışdır.
Ölenlerin mikdârı 370 ve mecrûh olanların yekûnu 6.375'e bâliğ olmuşdur.
_______________
Küba
Küba adasında 20 Teşrîn-i Evvel'de zuhûr eden şiddetli bir kasırga netîcesinde şehir pek büyük
hasâra uğramış ve Havana limanının kısm-ı aʻzamı harâb olmuşdur.
Küba Salîb-i Ahmeri'nden vârid olan ilk maʻlûmâta nazaran yalnız Havana'da bu felâketden
200 kişi ölmüş, 2.000 kişi mecrûh olmuş, 3.000 âile meskensiz kalmış ve tahmînen 2.000 hâne kâmi-
len yıkılmışdır.
Cenevre Merkez Komitesi'yle Heyʼet-i İttihâdiye'nin Küba felâketzedelerine muʻâvenet tale-
bini hâvî Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîlerine 26 Teşrîn-i Evvel'de telgrafla vâkiʻ olan mürâcaʻat-ı
müşterekeleri üzerine Amerika Salîb-i Ahmeri hemen 100.000 dolar teberruʻ etmişdir.
Diğer Salîb-i Ahmer merkezlerinden gönderilen teberruʻât da şunlardır:
[154] Belçika Salîb-i Ahmeri 5.000 frank, Danzig Salîb-i Ahmeri 150 gulden, Hatt-ı İstivâ
3.000 frank, Macar 100 dolar, Japonya 1.000 yen, Hollanda 1.000 filorin (takrîben 11.740 frank),
Peru 6.000 frank, Lehistan 500 İsviçre frangı, İspanya 25.000 pezeta.
Küba Salîb-i Ahmeri'nden istihsâl edilen son maʻlûmâtda ise 600 kişinin vefât etdiği ve 5.000
kişinin mecrûh olduğu ve 26 köyün ehemmiyetli bir sûretde rahnedâr olduğu bildirilmekdedir.
_______________
3164
Sayı 64
Amerika
Amerika Salîb-i Ahmeri altıncı ictimâʻ-ı senevîsini bi'l-cümle şuʻabât murahhaslarının huzû-
ruyla 4-7 Teşrîn-i Evvel'e kadar Washington'da akdetmişdir.
Murahhasların müzâkerâta fazla bir alâka gösterebilmesini teʼmînen nîm resmî mâhiyetde ak-
dedilen celseler umûmî ictimâʻlardan fazla olmuşdur.
_______________
Danimarka Salîb-i Ahmer Günü

Danimarka Salîb-i Ahmeri'nin 27 Nisan'da tertîb etdiği Salîb-i Ahmer Günü 429.246 kron hâ-
sılât yapmışdır. Bu meblağın 85.137 kronu "Halde Hıfzıssıhha Enstitüsü" için tefrîk edilmiş ve müte-
bâkîsi Salîb-i Ahmer faʻâliyet ve icrâât-ı muhtelifesine tahsîs kılınmışdır.
_______________
Yunan
Birçok senelerden beri Yunan Salîb-i Ahmer kâtib-i umûmîliğinde bulunan Mösyö Patrikios
vefât etmişdir.
_______________
MUKTEBESÂT
Vakit refîkimizin başmakâlesinden:
"-Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti
Dün Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası'nın son nüshasını aldık. Mecmûʻa reîsicumhûr hazretle-
rinin 1 Teşrîn-i Sânî'de Büyük Millet Meclisi'nde îrâd etdikleri nutkun Hilâl-i Ahmer'e taʻalluk eden
takdîrkâr cümlelerini şükrân ile kaydetdikden sonra cemʻiyetin aʻzâsı ve adedinin Türk milletinin
rüşd-i ictimâʻîsiyle mütenâsib bir dereceye varması ve bütün milletin bu tenâsübü teʼmîn etmesi hak-
kındaki temenniyât üzerine hepimizin nazar-ı dikkatini celb ediyor.
Fi'l-hakîka Gâzî hazretlerinin Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti aded-i aʻzâsını tezyîde maʻtûf olan yük-
sek işâretleri sebebsiz değildir. Harb, âfât ve mesâib gibi ahvâl-i fevkalâde zamânlarında Hilâl-i Ah-
mer Cemʻiyeti tarafından millete hitâben tevcîh edilen istimdâdkâr sesler dâimâ her tarafdan heye-
cânlı bir hiss-i semâhat ile mukâbele görmüşdür. Efrâd-ı milletden pek çok kimseler Hilâl-i Ahmer'in
gösterdiği muʻâvenet vazîfesine koşmuşdur.
Fakat hâl-i harb zâil oldukdan, âfât ve mesâib levhaları gözlerimizin önünden nisbeten uzaklaş-
dıkdan sonra bittabʻ Hilâl-i Ahmer'in bu yolda umûma hitâben mürâcaʻatına imkân kalmamakdadır.
Onun için Hilâl-i Ahmer'in sulh zamânında da nihâyet bulmayan ictimâʻî ve millî vazîfelerini bi-hak-
kın îfâ husûsunda müşkilât çekilmekdedir. Bunun için cemʻiyetin yegâne istinâd noktası mukayyed
aʻzâsının âidâtına inhisâr etmekdedir. Bu iʻtibâr ile Hilâl-i Ahmer [155] Cemʻiyeti'nin aʻzâsını tezyîd
etmek sulh zamânına âid millî bir vazîfedir.
3165
Sayı 64
İʻtirâf etmek mecbûriyetindeyiz ki, Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti milletin rüşd-i ictimâʻî-
siyle mütenâsib olmakdan çok uzakdır. Bunu takdîr etmek için diğer ecnebî memleketlerdeki Salîb-i
Ahmer Cemʻiyetlerinin aded-i aʻzâlarını sâdece göz önüne getirmek kâfi gelir.
Meselâ Fransa Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti 91.190, İsviçre Salîb-i Ahmeri 71.636, Belçika Salîb-i
Ahmeri 50.000, Danimarka Salîb-i Ahmeri 136.816, İsveç Salîb-i Ahmeri 80.860 aʻzâya mâlikdir.
Bizim memleketimizde ise Hilâl-i Ahmer'in tekmîl aʻzâsı 10.000'i geçmemekdedir.
İsviçre, İsveç, Danimarka gibi harbden ve ictimâʻî âfâtdan nisbeten masûn olarak yaşayan bî-ta-
raf ve mütemeddin memleketlerde Salîb-i Ahmer teşkîlâtlarına gösterilen bu rağbet ve alâka nazar-ı
dikkate alınınca memleketimizin bu husûsda maʻalesef ne kadar geri olduğunu tasdîk etmek zarûret
kesb eder.
Amerika'ya gelince; orada Salîb-i Ahmer'e karşı gösterilen umûmî alâkanın derecesi bize hay-
ret verecek bir râddededir. 1923 senesinde Amerika Salîb-i Ahmeri'nin aʻzâsı 20.000.000 ve Genç-
lik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 11.000.000'a bâliğ olmuşdu. Harb-i Umûmî'de Amerika Salîb-i Ahmeri'nin
sermâyesi 400.000.000 dolar tutmuşdu. Bu mühim yekûnun 42.000.000'u aʻzâ taʻahhüdâtından,
282.000.000'u iki defa cemʻ olunan iʻânâtdan ve mütebâkîsi muhtelif menâbiʻ-i vâridâtdan toplan-
mışdı. Bugün piyasada bir doların iki Türk lirasına yakın bir kıymeti olduğu düşünülürse 400 milyon
dolar vâridâtın ehemmiyeti derhâl tasdîk edilir.
Aynı zamânda Amerikalıların Salîb-i Ahmer teşkîlâtına verdikleri bu ehemmiyet bizim için
mûcib-i teyakkuz olacak bir hâdisedir.
Her hâlde Türkiye'de hükûmet mesʼelesi olarak her şeyden ziyâde müdâfaʻa-i milliye mesʼele-
sine ehemmiyet vermek ne kadar lâzım ise ictimâʻî muʻâvenet nokta-i nazarından da Hilâl-i Ahmer
teşkîlâtını o kadar takviye etmek lâzımdır. Bu da reîsicumhûr hazretlerinin pek doğru olarak işâret
buyurdukları gibi ancak Hilâl-i Ahmer aʻzâsı adedinin memleketin rüşd-i ictimâʻîsi ile mütenâsib bir
dereceye varması ve bütün milletin bu tenâsübü teʼmîn etmesi sûretiyle mümkün olabilir.
Mehmed Asım"
[156] Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi'nin piyango biletlerinden kazanan numaraların sıra gözetilmek
sûretiyle tertîb olunan cedveli9
İkrâmiye Piyango İkrâmiye Piyango İkrâmiye Piyango
Numarası Numarası Numarası Numarası Numarası Numarası
556 1 22 147 648 245
198 3 1.063 148 1.394 246
215 14 727 154 772 248
1.147 17 534 156 961 249
1.197 18 1.019 158 886 250
552 20 234 162 755 251
1.035 25 954 163 1.553 255
1.248 27 41 164 1.332 258
9 Kazanılan eşyânın nevʻine âid liste numaraların nihâyetine ilâve edilmişdir.
3166
Sayı 64
1.037 34 538 165 1.300 263

972 37 1.450 166 104 264
1.125 38 865 170 903 265
634. 40 461 173 697 267
1.370 48 469 180 359 268
1.478 52 585 181 376 269
358 54 1.307 182 1.101 271
261 59 837 184 631 279
738 60 375 185 1.551 281
841 64 436 190 687 285
1.220 65 658 192 1.088 291
82 70 298 196 741 296
915 71 633 199 493 299
1.344 75 1.430 200 85 303
251 79 1.376 201 622 308
588 81 119 207 1.328 315
371 86 1.412 210 532 316
1.071 89 1.454 212 146 317
623 101 470 216 287 318
291 105 420 219 247 327
1.488 115 785 221 392 330
1.338 119 931 224 1.143 331
856 121 891 230 64 332
960 130 867 232 1.339 335
174 134 1.415 239 154 327
1.041 140 1.449 242 1.302 341
1.463 142 660 243 917 343
164 347 244 470 924 554

1.379 352 241 472 684 557
208 354 1.013 476 72 564
127 356 1.562 477 1.048 565
1.105 358 970 480 604 566
1.484 359 868 481 192 569
816 362 91 482 986 570
329 372 1.389 483 1.214 572
951 377 1.464 488 354 573
94 379 1.515 494 74 574
403 380 143 496 1.537 575
3167
Sayı 64
1.201 382 1.224 497 1.406 576

1.380 385 68 498 835 578
1.507 388 1.326 499 186 581
1.556 397 103 500 1.410 582
1.200 398 1.097 503 19 585
801 400 989 508 92 587
1.583 407 8 512 540 588
1.279 408 1.599 513 170 598
116 410 928 517 521 603
1.045 412 1.374 518 152 605
486 413 1.138 521 172 606
437 420 169 523 485 613
810 424 1.232 525 1.190 617
181 427 1.233 529 1.154 618
324 428 1.081 532 1.444 619
630 430 412 533 147 620
955 431 640 534 790 621
879 434 1.087 535 228 625
1.291 444 831 537 310 633
1.584 448 1.031 538 411 635
1.044 450 204 542 921 637
1.418 455 515 543 1.210 638
1.043 460 1.538 546 1.020 641
900 469 387 550 1.357 643
[157]
609 644 619 753 708 897
1.372 647 113 755 1.167 900
15 648 1.281 765 191 903
826 649 580 766 1.585 906
849 650 736 769 17 914
985 654 1.017 774 14 916
292 655 1.361 788 820 918
444 656 670 793 1.598 919
1.555 657 1.496 794 1.198 921
1.288 661 1.327 799 1.469 929
20 664 1.289 804 1.371 932
1.129 672 1.235 807 748 933
1.052 674 1.075 809 314 934
3168
Sayı 64
679 675 1.589 814 260 938

895 678 857 816 833 940
723 686 1.193 817 243 941
1.172 699 656 819 233 943
1.181 704 1.016 823 274 950
695 706 568 831 1.002 953
271 710 383 833 550 958
653 711 432 834 781 960
1.219 713 316 835 1.054 962
1.146 715 400 836 1.526 963
43 720 542 839 388 965
1.285 724 398 841 814 967
1.557 725 52 844 926 975
142 726 853 845 2.580 977
163 728 158 848 240 980
889 731 1.306 853 1.301 982
554 733 67 854 938 989
885 736 32 855 720 998
947 740 1.424 861 24 1.003
231 742 1.451 862 543 1.008
2 743 1.596 863 417 1.011
940 744 1.429 866 806 1.013
1.366 745 494 867 1.485 1.015
102 747 29 874 818 1.017
1.309 749 1.591 878 1.564 1.021
1.240 751 275 887 546 1.026
1.103 752 673 893 787 1.027
664 1.029 1.311 1.164 1.096 1.286

58 1.031 1.001 1.168 69 1.288
541 1.032 223 1.171 1.363 1.291
1.520 1.034 57 1.174 793 1.293
1.387 1.035 965 1.175 1.408 1.294
920 1.040 852 1.177 219 1.295
566 1.042 266 1.179 418 1.298
1.170 1.044 1.076 1.181 1.182 1.301
809 1.045 1.127 1.182 246 1.302
1.586 1.051 295 1.184 644 1.303
1.404 1.052 571 1.187 182 1.307
3169
Sayı 64
1.534 1.056 874 1.191 1.382 1.312

1.126 1.059 969 1.198 322 1.317
890 1.061 1.085 1.201 881 1.318
308 1.063 216 1.202 1.305 1.319
764 1.066 794 1.204 1.240 1.324
194 1.068 39 1.206 121 1.326
730 1.069 803 1.215 1.191 1.327
957 1.072 782 1.217 839 1.330
726 1.078 508 1.218 1.451 1.338
1.397 1.080 315 1.220 964 1.339
80 1.083 1.511 1.223 347 1.342
1.402 1.084 2.970 1.224 197 1.345
110 1.089 1.092 1.229 1.012 1.349
1.176 1.095 56 1.231 79 1.352
1.477 1.098 1.579 1.232 1.000 1.353
758 1.104 1.171 1.238 450 1.359
1.487 1.110 665 1.242 189 1.360
1.009 1.111 919 1.244 1.265 1.363
739 1.113 530 1.253 1.561 1.364
827 1.120 586 1.254 499 1.365
925 1.125 535 1.256 1.263 1.366
453 1.129 1.267 1.258 62 1.472
1.050 1.131 1.073 1.262 21 1.374
1.440 1.136 361 1.264 1.441 .386
1.051 1.141 1.215 1.273 944 1.391
842 1.143 1.059 1.275 16 1.396
1.390 1.145 108 1.276 460 1.397
608 1.152 709 1.279 1.385 1.398
746 1.154 933 1.282 525 1.399
[158]
115 1.400 834 1.530 1.466 1.630
1.114 1.402 1.005 1.535 433 1.631
38 1.405 264 1.536 144 1.632
49 1.407 512 1.537 1.530 1.637
238 1.415 365 1.540 404 1.638
934 1.422 3 1.543 492 1.640
151 1.424 973 1.545 252 1.643
3170
Sayı 64
1.254 1.428 360 1.546 1.250 1.648

83 1.432 1.490 1.548 455 1.649
1.495 1.437 737 1.551 1.287 1.651
303 1.440 221 1.552 1.040 1.655
527 1.440 916 1.554 1.119 1.657
6 1.443 545 1.555 1.386 1.63
991 1.447 1.112 1.558 1.095 1.664
1.568 1.450 337 1.559 1.462 1.668
1.457 1.453 229 1.560 760 1.670
1.536 1.454 1.569 1.562 522 1.671
505 1.455 518 1.563 1.542 1.672
906 1.460 788 1.565 993 1.674
638 1.463 939 1.570 1.203 1.680
468 1.467 97 1.571 706 1.681
253 1.473 1.417 1.573 1.392 1.685
1.560 1.475 899 1.578 306 1.690
987 1.477 808 1.579 691 1.691
1.504 1.480 1.136 1.582 1.117 1.693
1.559 1.481 745 1.585 309 1.694
1.476 1.484 646 1.586 799 1.696
514 1.485 441 1.589 984 1.699
209 1.489 96 1.590 1.499 1.700
1.266 1.495 1.546 1.597 1.018 1.704
1.574 1.498 1.474 1.603 1.310 1.798
818 1.501 1.272 1.604 800 1.713
440 1.504 549 1.605 1.033 1.714
992 1.510 651 1.606 1.156 1.717
353 1.514 1.364 1.608 1.350 1.718
699 1.518 95 1.609 1.452 1.726
304 1.524 1.505 1.610 774 1.728
1.516 1.525 1.544 1.613 235 1.732
1.428 1.529 555 1.622 295 1.734
567 1.531 1.545 1.624 641 1.736
767 1.532 - - - -
290 1.738 997 1.897 1.308 2.001

846 1.740 629 1898 1.165 2.003
179 1.744 405 1.903 222 2.007
333 1.750 73 1.904 1.058 2.010
3171
Sayı 64
1.247 1.758 672 1.906 1.522 2.016

211 17.62 1.381 1.907 1.341 2.018
1.038 1.764 523 1.911 1.257 2.021
1.032 1.768 105 1.916 1.565 2.023
1.246 1.773 1.249 1.918 858 2.024
668 1.776 1.331 1.921 950 2.025
883 1.778 1.122 1.924 1.124 2.022
26 1.789 409 1.927 442 2.033
1.594 1.791 654 1.929 731 2.038
740 1.795 161 1.930 998 2.042
435 1.796 1.524 1.937 1.086 2.044
1.497 1.800 355 1.941 1.456 2.046
711 1.802 307 1.943 936 2.047
267 1.809 606 1.947 844 2.049
860 1.811 796 1.951 28 2.050
464 1.812 1.218 1.958 524 2.051
531 1.816 854 1.960 239 2.052
869 823 53 1.961 18 2.054
336 1.824 262 1.963 768 2.055
1.144 1.826 1.315 1.967 1.517 2.062
1.483 1.828 1.065 1.972 384 2.068
159 1.840 257 1.974 434 2.069
795 1.847 761 1.975 118 2.075
311 1.848 335 1.976 300 2.077
1.443 1.852 1.089 1.977 323 2.078
701 1.858 394 1.978 509 2.080
710 1.869 1.148 1.979 1.571 2.081
166 1.871 559 1.981 1.401 2.082
1.358 1.874 207 1.983 282 2.083
770 1.875 1.427 1.985 1.349 2.085
529 1.882 655 1.987 851 2.091
51 1.885 636 1.988 884 2.092
422 1.889 1.195 1.992 683 2.097
750 1.891 1.407 1.994 547 2.101
966 1.895 1.475 1.996 1.277 2.111
285 1.896 897 2.000 880 2.112
3172
Sayı 64
[159]
911 2.115 1.264 2.221 212 2.370
1.174 2.116 1.093 2.222 258 2.376
1.192 2.120 254 2.225 577 2.383
281 2.126 639 2.227 528 2.386
1.173 2.130 1.492 2.239 753 2.387
1.388 2.131 863 2.248 832 2.395
489 2.134 1.353 2.249 712 2.397
1.521 2.137 1.582 2.250 1.060 2.398
988 2.138 1.467 2.254 430 2.399
338 2.141 401 2.257 650 2.403
378 2.143 76 2.266 1.367 2.404
797 2.147 1.319 2.271 1.592 2.405
273 2.150 763 2.282 1.047 2.409
703 2.151 109 2.284 614 2.414
593 2.152 877 2.295 573 2.417
587 2.156 1.329 2.298 380 2.419
504 2.157 1.070 2.301 735 2.420
193 2.159 694 2.304 743 2.421
427 2.165 642 2.311 363 2.424
1.501 2.166 162 2.314 1.468 2.425
1.368 2.167 929 2.317 340 2.428
1.029 2.169 930 2.319 368 2.432
715 2.170 1.573 2.320 1.552 2.436
870 2.175 864 2.324 1.221 2.437
732 2.178 362 2.325 129 2.440
1.400 2.179 475 2.328 815 2.441
798 2.181 500 2.332 1.540 2.446
424 2.182 488 2.343 1.004 2.447
1.091 2.186 1.169 2.345 276 2.448
448 2.189 714 2.346 1.529 2.453
1.426 2.190 456 2.347 1.570 2.459
1.183 2.195 686 2.348 25 2.460
1.131 2.201 39 2.350 150 2.461
138 2.202 128 2.354 693 2.463
1.543 2.203 45 2.355 167 2.465
1.533 2.206 674 2.357 729 2.466
977 2.210 426 2.558 299 2.468
1.204 2.214 583 2.362 1.276 2.469
3173
Sayı 64
268 2.218 344 2.365 1.563 2.478

364 2.220 1.324 2.368 1.176 2.480
1.514 2.483 1 2.623 539 2.735

1.212 2.492 1.441 2.625 1.355 2.741
278 2.498 959 2.630 1.194 2.745
48 2.507 472 2.631 1.395 2.750
1.532 2.513 896 2.632 454 2.751
1.600 2.518 1.078 2.635 47 2.752
1.022 2.519 1.393 2.638 1.457 2.753
1.403 2.520 1.106 2.645 319 2.754
242 2.522 1.351 2.647 230 2.756
415 2.529 722 2.649 1.193 2.762
156 2.531 171 2.651 351 2.768
458 2.533 391 2.656 1.336 2.769
207 2.535 871 2.657 206 2.770
581 2.539 1.593 2.658 738 2.771
1.166 2.541 1.056 2.659 830 2.773
84 2.544 877 2.661 160 2.774
1.453 2.545 968 2.662 1.567 2.777
1.023 2.550 1.503 2.663 855 2.779
974 2.552 1.158 2.671 590 2.782
1.541 2.553 1.509 2.673 1.238 2.783
734 2.558 1.421 2.679 1.128 2.785
1.253 2.561 752 2.681 506 2.787
1.434 2.564 1.241 2.682 1.244 2.789
718 2.568 491 2.684 847 2.794
1.275 2.571 369 2.685 141 2.795
348 2.5.73 1.160 2.694 510 2.796
1.502 2.579 479 2.698 713 2.800
1.259 2.583 611 2.699 495 2.803
1.482 2.586 560 2.702 1.271 2.808
389 2.595 994 2.704 872 2.813
1.566 2.596 1.184 2.705 135 2.816
1.015 2.597 572 2.707 592 2.819
165 2.601 1.422 2.710 1.130 2.831
1.207 2.608 628 2.712 1.292 2.832
776 2.613 1.417 2.713 1.226 2.838
999 2.614 87 2.715 237 2.839
3174
Sayı 64
1.111 2.615 286 2.719 1.139 2.840

995 2.617 1.168 2.721 1.163 2.842
477 2.619 866 2.725 280 2.853
366 2.621 1.547 2.730 963 2.858
[160]
1.423 2.867 779 2.982 1.132 3.132
721 2.869 996 2.983 765 3.134
1.090 2.871 876 2.986 914 3.135
882 2.872 232 2.991 563 3.141
1.595 2.875 878 2.992 537 3.144
771 2.877 1.299 2.994 576 3.147
202 2.879 862 2.997 1.435 3.150
431 2.881 1.425 2.008 1.523 3.153
1.157 2.885 1.304 2.017 647 3.156
40 2.889 1.399 2.022 305 3.158
77 2.895 717 2.023 1.189 3.161
805 2.896 533 2.030 1.323 3.165
1.493 2.897 1.115 2.031 894 3.167
1.378 2.900 139 2.032 325 3.168
132 2.902 789 3.034 81 3.171
744 2.903 331 3.036 1.201 3.172
334 2.906 980 3.038 10 3.173
294 2.909 603 3.045 1.175 3.180
594 2.916 1.121 3.047 136 3.186
263 2.917 1.133 3.048 1.179 3.190
1.318 2.918 1.346 3.051 210 3.193
1.314 2.920 1.576 3.054 1.185 3.196
1.360 2.923 635 3.060 1.135 3.197
1.554 2.926 279 3.063 31 3.198
11 2.928 184 3.073 1.321 3.202
551 2.929 1.519 3.083 284 3.206
341 2.933 476 3.090 1.120 3.208
122 2.937 272 3.093 1.548 3.210
196 1.939 1.384 3.094 379 3.211
724 2.940 1.141 3.097 445 3.214
570 2.942 425 3.107 130 3.217
224 2.952 1.228 3.112 399 3.226
967 2.954 666 3.114 838 3.236
3175
Sayı 64
626 2.961 1.098 3.115 1.550 3.240

826 2.965 641 3.116 226 3.244
1.491 2.967 822 3.118 1.298 3.246
423 2.970 1.303 3.125 1.348 3.247
1.231 2.975 1.352 3.128 1.535 3.255
788 2.976 507 3.129 1.021 3.257
367 2.981 112 3.131 407 3.258
1.422 3.261 385 2.364 86 3.494

345 3.265 632 2.372 1.438 3.497
1.188 3.266 845 2.376 1.230 3.498
1.558 3.267 952 2.376 65 3.499
688 3.269 565 2.377 582 3.500
707 3.274 302 2.381 902 3.505
956 3.275 446 2.385 893 3.506
725 3.276 888 3.493 1.436 3.515
601 3.278 678 3.499 1.237 3.519
417 3.280 350 3.401 1.099 3.520
89 3.281 1.489 3.406 662 3.522
1.549 3.283 935 3.407 1.159 3.523
784 3.284 1.539 3.410 1.296 3.529
327 3.285 1.216 3.413 1.365 3.531
819 2.387 44 3.415 1.284 2.539
1.055 2.389 352 3.416 1.164 2.541
1.330 2.390 328 3.418 850 2.543
584 2.394 1.391 3.421 245 2.544
669 2.303 1.295 3.431 90 2.549
63 2.305 13 3.436 283 2.550
536 2.306 259 3.438 1.508 2.552
812 3.307 1.268 3.439 289 3.554
270 3.308 1.061 3.440 579 3.557
625 3.309 397 3.447 696 3.564
5 3.312 1.372 3.448 339 3.566
557 3.314 564 3.453 908 3.569
496 3.318 1.236 3.457 667 3.573
457 3.320 1.150 3.458 1.223 3.574
343 3.327 1.060 2.461 1.145 3.575
1.252 3.338 657 2.466 100 3.584
1.068 3.342 519 2.467 624 3.586
3176
Sayı 64
1.261 3.343 99 2.469 1.510 3.589

459 3.347 1.283 2.470 597 3.596
1.006 3.348 1.312 2.474 249 3.597
336 3.350 1.370 2.479 75 3.598
637 3.357 591 3.484 256 3.601
239 3.358 1.025 3.485 597 3.603
1.498 3.360 396 3.487 675 3.604
704 3.361 177 3.489 1.217 3.606
1.037 2.362 474 3.491 451 3.608
[161]
9 3.610 428 2.802 873 4.005
288 3.612 759 2.806 218 4.010
1.512 3.613 1.269 2.808 66 4.012
1.356 3.616 843 2.814 823 4.013
792 3.629 1.049 2.817 1.420 4.017
1.209 3.632 1.460 2.825 382 4.019
1.340 3.633 1.513 2.827 1.439 4.020
836 3.636 561 2.828 1.278 4.022
705 3.639 830 2.832 1.316 4.031
743 3.646 71 2.834 1.152 4.034
145 3.649 937 2.836 892 4.036
1.137 3.650 70 3.839 46 4.038
132 3.652 1.578 3.855 107 4.040
155 3.654 175 3.861 255 4.046
157 3.658 825 3.862 1.578 4.047
517 3.659 927 3.863 1.335 4.049
612 3.660 1.333 3.865 777 4.051
414 3.662 61 3.867 1.227 4.052
627 3.666 1.531 3.869 939 4.055
342 3.668 1.102 3.872 645 4.057
643 3.671 321 3.879 544 4.061
824 3.672 1.100 3.882 1.369 4.066
898 3.673 922 3.886 34 4.077
447 3.674 1.260 3.887 1.199 4.079
1.124 3.675 912 3.889 1.297 4.081
1.282 3.676 1.411 3.890 607 4.085
780 3.677 1.053 3.891 689 4.089
131 3.680 185 3.893 700 4.090
3177
Sayı 64
1.459 3.694 775 3.894 1.003 4.092

783 3.695 481 3.895 133 4.093
829 3.699 1.525 3.899 926 4.099
1.347 3.703 318 3.909 875 4.100
1.455 3.707 1.057 3.912 756 4.101
1.074 2.709 1.345 2.913 553 4.103
1.506 2.710 652 2.922 33 4.105
373 2.713 1.258 2.925 1.472 4.107
589 2.719 943 2.927 600 4.108
1.239 2.721 125 2.934 1.149 4.109
471 2.732 702 2.938 496 4.110
1.413 2.738 183 2.939 205 4.114
497 2.741 59 2.943 8 4.115
979 2.743 629 2.946 1.116 4.116
320 2.744 13 2.951 576 4.117
907 2.746 1.208 2.953 1.064 4.119
1.362 3.749 1.342 3.955 79 4.127
1.055 3.750 438 3.963 312 4.129
1.433 3.759 574 3.964 293 4.130
114 3.767 610 3.967 1.581 4.131
1.317 3.771 1.062 3.969 751 4.136
153 3.773 235 3.973 117 4.139
332 3.774 1.042 3.978 148 4.140
1.322 3.779 685 3.979 958 4.149
168 3.783 904 3.982 126 4.155
1.140 3.790 473 3.986 1.437 4.159
983 3.791 1.572 3.990 203 4.165
861 3.792 754 3.993 1.180 4.166
101 3.793 463 3.994 599 4.169
910 3.794 901 3.996 620 4.173
1.500 3.795 205 3.997 439 4.182
596 3.796 349 3.999 1.222 4.186
446 4.187 941 4.385 502 4.583

575 4.188 945 4.392 23 4.581
387 4.189 214 4.393 410 4.588
923 4.190 1.270 4.395 1.343 4.590
1.373 4.192 661 4.400 1.186 4.591
490 4.193 1.480 4.401 449 4.594
3178
Sayı 64
1.242 4.194 918 4.402 467 4.601

466 4.195 227 4.404 909 4.606
1.255 4.196 330 4.414 1.409 4.609
1.213 4.202 1.225 4.419 602 4.610
201 4.203 421 4.423 981 4.616
482 4.204 35 4.426 1.151 4.618
1.577 4.218 1.274 4.436 1.206 4.622
1.202 4.219 617 4.437 317 4.624
716 4.226 137 4.438 526 4.626
381 4.229 480 4.442 677 4.628
1.414 4.230 613 4.443 976 4.630
728 4.232 50 4.445 1.011 4.638
1.162 4.233 1.290 4.448 503 4.641
277 4.234 682 4.449 1.494 4.642
1.034 4.238 483 4.451 178 4.646
1.354 4.239 1.118 4.452 386 4.651
484 4.243 1.481 4.455 190 4.652
250 4.247 27 4.459 1.447 4.655
1.196 4.248 134 4.468 1.471 4.659
501 4.250 1.405 4.470 990 4.664
1.229 4.251 786 4.475 176 4.665
719 4.266 452 4.477 1.107 4.670
200 4.268 1.077 4.481 111 4.672
213 4.269 1.234 4.484 1.465 4.679
1.419 4.270 615 4.486 773 4.683
54 4.278 516 4.487 1.243 4.694
605 4.279 4 4.488 680 4.695
813 4.280 30 4.490 408 4.697
1.590 4.281 1.036 4.499 199 4.701
1.177 4.282 511 4.503 377 4.702
616 4.291 681 4.505 769 4.704
188 4.293 953 4.506 1.123 4.707
313 4.294 1.320 4.508 296 4.709
663 4.296 975 4.510 1.104 4.718
1.431 4.297 462 4.513 978 4.719
98 4.319 676 4.515 1.010 4.726
558 4.322 1.030 4.517 1.597 4.728
817 4.323 742 4.524 1.008 4.731
3179
Sayı 64
698 4.325 1.142 4.525 220 4.733

1.396 4.326 124 4.527 36 4.734
1.528 4.327 1.110 4.53 1.153 4.735
78 4.331 1.588 4.534 671 4.751
429 4.333 358 4.537 1.273 4.753
1.026 4.345 1.280 4.541 306 4.759
187 4.349 346 4.546 621 4.763
513 4.350 1.108 4.548 265 4.764
762 4.354 1.067 4.553 1.080 4.767
1.161 4.359 173 4.557 1.334 4.768
42 4.360 301 4.568 465 4.772
520 3.462 248 4.574 821 4.773
149 3.476 1.007 4.575 1.448 4.775
1.377 3.480 1.479 4.578 370 4.781
140 3.481 749 4.580 1.294 4.782
1.094 3.482 1.486 4.582 402 4.783
[162]
948 4.886 1.325 4.844 1.024 4.891
1.518 4.892 180 4.846 1.113 4.892
982 4.795 1.587 4.856 225 4.896
1.014 4.799 374 4.860 416 4.899
913 4.805 1.109 4.862 942 4.904
406 4.808 690 4.871 1.046 4.909
659 4.809 971 4.875 1.028 4.911
569 4.815 1.187 4.883 848 4.912
1.066 4.817 1.398 4.885 419 4.915
905 4.822 859 4.886 733 4.918
1.079 4.824 1.359 4.888 1.527 4.925
548 4.929 478 4.963 1.446 4.979

1.256 4.933 55 4.964 807 4.985
562 4.930 1.337 4.965 595 4.987
1.286 4.942 1.082 4.966 757 4.988
766 4.945 395 4.968 1.383 4.992
1.313 4.947 93 4.969 1.445 4.994
618 4.953 1.083 4.970 1.072 4.998
932 4.958 804 4.971 - -
3180
Sayı 64
692 4.959 1.375 4.973 - -

1.060 4.960 1.262 4.974 - -
88 4.961 37 4.975 - -
İkrâmiye Tablosu
İkrâmiye İkrâmiye
İkrâmiye Cinsi İkrâmiye Cinsi
Numaraları Numaraları
İlâ Muhtelif çay takımları İlâ
1-5 Muhtelif maşlahlar 31-32 Bez blûzler
6-8 Romanya işi elbise 33 Markizet elbise
9 İşlemeli perde 34 İpekli abajur
10 İpekli perde 35-38 Muhtelif örtüler
11-13 İpekli blûzler 39 Şimendötabl Ayıntab işi
14 Tepsi örtüsü 40-49 Muhtelif örtüler
15-16 İpekli blûzler 50-51 Abajurlar
17 Peteçe 52-53 Muhtelif örtüler
18 İpekli blûz 54 Yasdık yüzü
19 Tepsi örtüsü 55 Örtü
20-21 İpekli blûzler 56-60 Muhtelif blûzler
22 Cava işi masa örtüsü 61-68 Çamaşır takımları
23 Bez blûz 69 Bez blûz hesâb işi
24 İpekli çamaşır takımı 70 Gecelik
25 Örtü ve peçetele, kasnak işi 71-83 Muhtelif blûzler
Muhtelif ipekli çamaşır ta-
26-27 84 Kombinezon hesâb işi
kımları
28 Bez blûz hesâb işi 85 Gömlek
29-30 Muhtelif gömlekler 86 Hesâb işi kombinezon
[163]
87 Bez üzerine ajour gömlek 224 Çanta
88-89 Blûzler 225 İpekli Cava işi mendil
90-95 Muhtelif çocuk esvâbları 226-231 Oyalar
96-98 Bez blûzler 232-234 Resim çerçeveleri
Bez üzerine hesâb işlemeli
99 Hesâb işi gömlek 235-236
yasdıklar
Elmâs kutusu, maroken
100 Hesâb işi kaş korse 237
kaplı
101 Torba 238-240 Hesâb işi yasdık yüzleri
102-103 Yasdıklar 241 Hesâb işlemeli örtü
3181
Sayı 64
104-107 Muhtelif blûzler 242 Çocuk maşlahı, hesâb işi

108 Çocuk esvâbı 243 Bez blûz
109 Çocuk çamaşırı 244-247 Çocuk esvâbları, hesâb işi
110-111 Çocuk esvâbları 248 Örtü, hesâb işi
Muhtelif çocuk esvâbları,
12-113 Bez blûzler 249-251
hesâb işi
114-117 Muhtelif tablolar 252 Bez blûz, hesâb işi
118-119 Muhtelif çocuk esvâbları 253 Çocuk esvâbı
120 Resim çerçevesi 254 Küçük örtü
121 Çocuk göğüslüğü ve başlığı 255 Bez blûz, hesâb işi
122-125 Küçük örtüler 256-261 Çocuk esvâbları
126-130 Muhtelif peçeteler, hesâb işi 262-263 Peçeteler, hesâb işi
131 Şase, hesâb işi 264 Çocuk maşlahı, hesâb işi
132-133 Peçeteler, hesâb işi 265-269 Muhtelif peçeteler, hesâb işi
134 Küçük örtü, hesâb işi 270 İpekli yaka
135-155 Muhtelif peçeteler, hesâb işi 271-273 Peçeteler, hesâb işi
156 Şase, hesâb işi 274 İpekli hilâlli mendil
157 İpekli mendil 275-280 Muhtelif peçeteler, hesâb işi
158-161 Muhtelif peçeteler, hesâb işi 281-282 Küçük örtüler
162-211 Muhtelif mendiller 283-284 Peçeteler, hesâb işi
212-213 Muhtelif peçeteler, hesâb işi 285-290 Muhtelif mendiller
214-222 Muhtelif mendiller 291 Yaka keten ajour
223 Örtü, hesâb işi 292-305 Muhtelif mendiller
[164]
306 Şase 580-979 Hâtıra hediye
307 Çay takımı, hesâb işlemeli 980-1.035 Nansuk mendiller
308 Eşarp, ipekli hesâb işi 1.036-1.063 Keten mendiller
309 Perde bez 1.064-1.101 İpekli mendiller
310 İpekli blûz 1.102-1.201 Hâtıra hediye
311 Maşlah, , bez hesâb işi 1.202-1.212 Bez gömlek
312-316 Blûzler, ipekli hesâb işi 1.213-1.225 Bez pantolon
317 Elbise, bez hesâb işi 1.226-1.264 Havlu, bez
Gâzî Paşa hazretlerinin fo-
318-319 Blûzler, bez hesâb işi 1.265-1.314
toğrafîleri
320 Gecelik, bez hesâb işi 1.315-1.371 Muhtelif blûzluk bezler
321-329 Muhtelif blûzler 1.372-1374 Çocuk etekliği, peyke
330-331 Gecelikler 1.375 Portbebe
3182
Sayı 64
332 Örtü, hesâb işi 1.376 Keten mendil

333 Gecelik, hesâb işi 1.377 Bluz bez
Çocuk esvâbı, renkli hesâb
334 1.378-1.379 Hanım gömleği
işi
Çocuk maşlahı, bez hesâb
335 1.380 Çocuk esvâbı
işi
336-352 Çocuk esvâbları 1.381-1.385 Şase
353-354 Torbalar, bez hesâb iş 1.386-1.391 İpekli yaka
355 örtü, bez hesâb iş 1.392 Şase
356 Blûz, bez hesâb iş 1.393 Abajur
357-376 Peçeteler, bez hesâb iş 1.394 El torbası
377-391 Muhtelif mendiller 1.395-1.398 Elbezi
392 Peçete, bez hesâb işi 1.399 Yasdık örtüsü
Muhtelif havlular, bez iş-
393-516 1.400 Boncuk torba
leme
517-563 Muhtelif renkli mendiller 1.401 Antika uçkur
564-565 İpekli blûzler 1.402 Keten şase
566 Gecelik, hesâb işi 1.403 Tepsi örtüsü
567-577 Muhtelif blûzler 1.404-1.503 Hüsn kolonyaları
Yerli maʻmûlâtı sürmedân-
578 Çocuk esvâbı, hesâb işi 1.504-1.523
lıklar
579 Havlu, bez işleme 1.534-1.539 İpek mahfazaları
[165]
1.540-1.549 Yerli maʻmûlâtı bilezikler 1.583 Gümüş boynuz saplı bıçak
Yerli maʻmûlâtı pamuklu
1.555-1.556 1.584 Sedef naʻlîn
ağızlıklar
1.557-1.564 Oryantal ağızlıklar 1.585-1.588 İpekli mendil
1.565-1.569 Yerli maʻmûlâtı pipolar 1.589 Çevre
1.570-1.572 Yüzlü oryantal ağızlıklar 1.590 Sırmalı boğça
1.573-1.574 Sarı oryantal ağızlıklar 1.591 Kupa
1.575 Küçük vazolar 1.592 Çevre
1.577 Çanakkale işi çorba tâsı 1.593 Yaka ve mendil
1.578-1.580 Küçük vazolar 1.594-1.595 Çevreler
1.581 Nikel kollu şeker tabağı 1.596 Küçük örtü
1.582 Süt takımı 1.597-1.600 Çevreler
3183
Sayı 64
3184
Sayı 64
3185
Sayı 64
3186
Sayı 64

Müstahzarâtı
izâle eder.
3187
Sayı 64
muhâfaza eder.
_______________

Ekrem Necib

_______________

_______________
Evliyâzâde
Mehmed Nureddin
3188
TÜRKİYE
65
Altıncı Sene 11 Receb sene 1345 / 15 Kânûn-ı Sânî 1927 Numara 65
TÜRKİYE
11 Receb sene 1345 / 15 Kânûn-ı Sânî 1927
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Janvier 1927
İstanbul
1927
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 11 Receb sene 1345 / 15 Kânûn-ı Sânî 1927 Numara 65

Gönderilmelidir.
Mündericât:
İctimâʻî Hıfzıssıhha – Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri – Les Galleries Lafayette'in Çocuk Bakım
Teşkîlâtı – Hazer Edilmesi Lâzım Gelen Şeyler – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Muktebesât – Salîb-i
Ahmer Havâdisi – Fransızca Kısmı – İngilizce Kısmı
-38-
Kuşpalazından Tahaffuz
Asırlardan beri çocukluğun bir düşmanı olarak telâkkî edilmiş ve bir zamânlar Avrupa ve Ame-
rika'da gençliği oldukça tedhîş etmiş olan bir hastalık vardır. Difteri nâmıyla müteʻârif olan bu illete
ecdâdımız her nedense kuşpalazı nâmını vermişlerdir. Fi'l-hakîka yirminci asır gelinceye kadar bu
hastalık müdhiş bir çocuk âfeti hâlinde idi. Hangi âilenin yavrusunda ufak bir boğaz alâmeti görülse
şübheye düşülür, râhatsızlığın biraz fazlaca sürmesinden endîşe edilerek hemen tabîbe koşulur idi.
Bir doktorun elimizdeki yavruya koyacağı bir kuşpalazı teşhîsinin bütün âilede bir heyecân, bir korku
ve elem tevlîd etmemesi gayr-ı mümkin idi. Kuşpalazı halk arasında asırlarca meşʼûm bir âkibet diye
tanılır ve ona tutulanların ölümden pek güçlükle kurtulacakları biliniyordu [bilinirdi].
Difteri salgın ve sârî hastalıkların birisidir. Âmil-i müessiri olan Löffler basili hastalığa musâb
ve nekâhetde olanların boğaz medhalinde, bâdemciklerde ve tükürük damlalarında mebzûlen mev-
cûddur.
Hastalık insânlardan insânlara doğrudan doğruya sirâyet etdiği gibi kasabadan diğer kasabaya
veya memlekete basil hâmili sıhhatde olan insânlar ile de geçer.
Hastalığın âmili gerçi ağız içerisinde ve boğaz medhalinde bulunuyor ise de tükürük ifrâzının
dağıldığı ve serpildiği mahaller düşünülürse hastalıkdan korunmanın oldukça müşkil olacağı kolay-
lıkla anlaşılabilir.
Nitekim bir aşçı bir defalık aksırığı ile pişirdiği börek ve çörekleri, bir hizmetçi yıkadığı bardak
ve kabları, bir ayak satıcı salyalı elleriyle [170] yemişlerini karıştırması, bir sütçünün parmakları süt
ölçüsünün içerisine dâimâ değmesi, müşterek kitâb ve mecmûʻaları karıştıran kârilerin sahîfeleri açan
3195
Sayı 65
tükürüklü elleri, bir tramvay kondüktörünün tevzîʻ etdiği aktarma biletleri, hattâ bir hanımın eldive-
ninin parmakları bile bu husûsda şâyân-ı dikkatdir.
Halkın hayât-ı rûz-merre ve maʻîşetine tesâdüf eden güzergâh ve seyr u hareket göz önüne
getirilirse difterinin sirâyetinde başlıca âmil olan tükürüğün ne gibi mahallere tevzîʻ olunacağı ve
herkesin bu pis ve mülevves ağız suyu ile ne derece alâkadâr olacağı pek âşikâr anlaşılır. Tükürüğün
bâd-ı havâ tevzîʻ olunduğu mahaller olmak üzere kapı tokmakları, pencere çerçeveleri, oda takımları
ve evdeki oyuncaklar, tramvayların kanape asılacak mahalleri mebânî-i umûmiye ve ticârethânelerin
el ile temâs edilen bütün aksâmı, simidci ve ekmekçinin tablasındaki ve pişkin olup olmadığını taʻyîn
için çeşid çeşid ellerin muʻâyene etdiği her gün yediğimiz gıdâlar gösterilebilir.
Bundan mâʻadâ tükürük, kurşunkalemi ıslatmak, iğneye geçirilecek ipliği sivriltmek, mektûb
pullarını ve zarflarını yapıştırmak gibi husûsâtda hemen her gün ve bolca olarak ve bir sû-i iʻtiyâd
eseri kullanılmakdadır. Erkekler içdikleri pipolarını mübâdele ederken çocuklar da elma, bisküvi gibi
şeylerini kardeş payı yaparlar. Hattâ bazen vâlide yavrusunun yüzünü temizlemek için kendi sümüklü
veya tükürüklü mendilini istiʻmâl etdiği bile görülecekdir. Böyle bir temizlik bilhâssa yeni gelen ve
çocuğun yatağına bir bûse ihdâ etmiş mechûl bir zâirin ziyâretinden sonra vukûʻ bulursa ne derece
ehemmiyet kesb edecekdir!
Kuşpalazı bir soğuk mevsim hastalığıdır. Hastalık sonbahârda ve kışa doğru âdetâ şiddetlenir,
alev alır. Sirâyet ve intişârında insân, Löffler basili ve muhît alâkadârdır. Muhîtin ehemmiyeti bir
ormana kazâen düşen kıvılcımın yapacağı teʼsîrâta çok müşâbihdir. Bu kıvılcım ya bir-iki çalı çırpı
yakıp sönecek veya büyük bir yangın âfeti ihdâs edecekdir. Bu da ormanın hâline yani orada büyüyen
nebâtâtın nevʻ ve mikdârına, tevzîʻâtına, koruluk şerâitine, rüzgârın kuvvet ve istikâmetine, toprağın
topoğrafik ve tabîʻî olan teşekkülâtına ve daha çok şerâit-i tabîʻiyeye tâbiʼ olacağı pek âşikârdır.
Memleketimizde hemen dâimâ tek tük difteri vakʻası görüldüğü hâlde büyük bir salgın ihdâs
etmemesi bu husûsu isbât edecek mâhiyetdedir.
Difteri, çocuk ve genç yaş hastalığıdır. Kâhiller bu hastalıkdan hemen muʻâfdırlar. Hastalığa
istiʻdâdın genç yaşdakilerde olan nisbeti şu cedvelde tanzîm edilmişdir:
Schick Teʻâmülü Müsbet

Hastalığa İstiʻdâd Schick Teʻâmülü Menfî
Yaş
Muʻâfiyet Yüzdesi
(Yüzde)
3 aydan aşağı 15 85
3 - 6 ay 30 70
6 ay - 1 sene 60 40
1 - 2 sene 70 30
2 - 3 sene 60 40
3 - 5 sene 40 60
5 - 10 sene 30 70
10 - 20 sene 20 80
20 seneden yukarı 12 88
3196
Sayı 65
[171] Hastalık, hastalardan sağlamlara doğrudan doğruya öksürük, aksırık ve tükürük damlaları
ile geçer. Çocukların ağızlarına aldıkları oyuncak vesâir şeyler sirâyetde mühim bir âmil olmakdadır.
Bilhâssa küçük yaşda olanların bir arada oyun ve oyuncak ile oynamaları ve temizlikden oldukça
bî-haber bulunmaları istiʻdâdı pek fazla olan bu zavallıları en samîmî bir refîkinden müdhiş bir âkıbet
alacak kadar üzmekdedir.
Sirâyetde mühim bir âmil de hastalık basilini taşıyan nekâhetde ve sağlam insânlardır. Bunlar
2-3 ay hattâ bazen daha fazla olmak üzere muhît için tehlikelidirler.
Bu gibiler hastalığı bir yerden diğer uzak bir mahalle nakilde âmil ve müttehim olurlar. Sıhhat-
de oldukları cihetle bunlardan şübhe de edilemez. Bilhâssa süt ve süte müteʻallik mevâdd-ı gıdâiye ile
uğraşan eşhâs ve sanʻatkârlar arasında böyle hastalık âmili taşıyan bir ferd bulunursa sirâyet ve intişâr
nokta-i nazarından pek mühim olur. Birçok difteri salgınlarında hastalığın intişârına bir süthânede
müstahdem basil hâmili bir işçinin sebeb olduğu görülmüşdür.
Kuşpalazı, ekseriyâ boğazda ve bâdemcikler üzerinde takarrür eden intânî ve semmî bir hasta-
lıkdır. Burada tavazzuʻ eden Löffler basili mütemâdî zehir ifrâz ederek kana döker. Bu zehir adalât
ve bilhâssa adale-i kalb için pek müessir olup felç etmek hâssasını hâiz bulunur. Hastalık zehirlerinin
mütemâdî ifrâzı ve gışâ-yı muhâtî tavazzuʻâtının gitdikçe kalınlaşması dolayısıyla ekseriyâ "zebha"
denilen bir hâl-i marazî husûle gelir ki, hastanın nefes alamamak, hırıldamak ve çırpınmak sûretiyle
sebeb-i vefâtı olur. Bu şekle girmiş kuşpalazına gırtlak altında nefes borusuna açılacak sunʻî bir delik-
den de çok zamân fâide görülememekdedir. Hastalık zehrinin şedîd ve pek çok kana karışdığı vekâ-
yiʻde kuşpalazı ekseriyâ 1-2 gün içinde kalbi felç ederek ânî ölümü intâc edebilir. Bu gibi vakʻalarda
hastalık başlar başlamaz teşhîs-i katʻîsini gâyet serîʻ laboratuvar usûlleriyle vazʻ ederek müessir ve
şâfi ilâcı olan muzâdd-ı difteri serumu yüksek mikdârda vücûda şırınga etmek behemahâl elzemdir.
Difteriye karşı mücâdele etmek husûsunda hastalığın intişâr etdiği mahallin ehemmiyeti vardır.
Fi'l-vâkiʻ dârüleceze, hastahâne, kamp ve hapishâne gibi mahallerde zuhûr eden vukûʻât kalabalık
olduğu için pek sürʻatli intişâr edebilirse de hastalığa mücâdele husûsunda müessir tedâbîr de hemen
harfiyen tatbîk olunabilir. Fakat büyük bir nüfûsda ve bilhâssa dağınık şehir ve mahallerde mücâdele
tatbîkâtı oldukça müşkilleşir. Mücâdelede en müessir tedbîr hastalığa musâb olanlar ile hastalık âmili
basilleri taşıyanları tecrîd etmekdir. Tecrîd keyfiyeti muhakkak bir emrâz-ı sâriye hastahânesinde
veya bir hastahânenin ayrılmış sârî bir pavyonunda teʼsîs edilmelidir.
Bir difteri salgınını kontrol etmek için ber-vech-i âtî tedâbîri ehemmiyete almak lâzımdır.
Musâbları teşhîs ederek hemen ve sürʻat-i mümkine ile karantinaya almak, basil hâmillerini
arayıp bulmak, tecrîd etmek.
Hastalığa müstaʻid olanları Schick teʻâmülü yaparak meydâna çıkarmak. Bütün müstaʻid eşhâ-
sı fâʻil-i muʻâfiyet ile aşılamak. Bu gibi eşhâsı 12-24 sâʻatde bir teftîş yaparak hastalığın ilk alâimi
zuhûrunda hemen anti-toksin istiʻmâl etmek.
Mücâdelede dezenfeksiyona ehemmiyet vermek, laboratuvar muʻâyenâtı husûsunda teshîlât
yapmak [172] ve mâhir istîlâ mütehassısları istihdâm etmekdir. Sâir idârî tedâbîr de ihmâl olunamaz.
Difteri mücâdelesi birkaç sene evveline gelinceye kadar oldukça müşkilât ile tatbîk [ve] taʻkîb
olunmakda idi.
Schick ismiyle benâm bir Avusturyalı çocuk doktoru difteri zehrinin münâsib ve muʻtedil bir
mikdârını kolun cildi içine şırınga etmek sûretiyle bir teʻâmül keşfederek mücâdelede mühim bir
3197
Sayı 65
muvaffakiyet kazanmış oldu. Hastalığa müstaʻid olanları bu teʻâmül, müsbet alâim ızhâr ederek mey-
dâna çıkarmakda ve bu gibiler usûl-i mahsûsasına tevfîkan aşılanmakdadırlar.
Difteri aşısı mikrobun zehirleriyle ihzâr olunan bir şeydir. Bunu muhtelif usûl ve şerâit tahtında
hâzırlayan müesseseler gitdikçe çoğalmakdadır.
Aşı toksin + anti-toksin mahlûtu veya sâdece toksoid denilen mâddeden ibâretdir.
Aşı haftada bir santimetre mikʻabı olmak üzere üç defada yapılır. Bazen bir dördüncü şırınga
îcâb eder. Çocuklarda aşılarda husûle gelen reaksiyon azdır. Muʻâfiyet yavaş yavaş ve bazen 8-12
haftada teessüs etmekdedir. Fakat bir defa teessüs eden muʻâfiyetin senelerce devâm etdiği bir hakî-
kat olmuşdur. Aşı için kullanılan toksoid mâddesinde toksin + anti-toksinde ara sıra görülen bazı
mahzûrların vâkiʻ olmadığı iddiʻâ edilmekde olduğundan son zamânlarda bu mâddenin revâcda bu-
lunduğu görülüyor.
Difteri mücâdelesi bilhâssa Cemâhîr-i Müttefika-i Amerika'da mühim bir keyfiyet hâlini almış-
dır. Bazı hükûmet ve şehirlerde bu husûsda hattâ rekâbet vardır, denilebilir. Bir kısım şehirler açtıkları
mücâdele sâyesinde:
"-1930 senesinde difteriye sürʻatle galebe çalacağız ve bu hastalıkdan musâb ve kurbân verme-
yeceğiz" diye şimdiden iddiʻâ etmekdedirler.
Mekâtib ve müessesâtda difteri mücâdelesine âid ve bu mühlik hastalıkdan korunmanın ne ka-
dar lâzım ve kolay olduğuna dâir büyük iʻlânlar, levha ve reklâmlar, gazete ve mecmûʻalarda resimli
gûnâgûn grafik ve istatistikler eksik değildir. Fi'l-hakîka Amerika'da gerek iklîm îcâbı ve gerekse
şehir kalabalığı yüzünden sık sık, mevsim be-mevsim difteri salgınları az görülmüyor. Bu salgınların
bazıları yapılan bunca mücâdeleye rağmen devâm etmekde ve ekseriyâ da vefeyât nokta-i nazarından
habîs ve mukâvim telâkkî edilmekdedir.
Münevver âilelerin birçoğu ve ictimâʻî kitleler çocuklarını bir yaşına vâsıl olmadan âdetâ çiçek
aşısı yapdırır gibi toksin + anti-toksin mahlûtu ile aşılatarak muʻâfiyet kazandırmakdadırlar. Bu gibi-
ler âfetden korunmak için yegâne tedbîrin aşı olduğuna iʻtikâd etmişlerdir.
Gün geçdikçe difteriye tutulanlara merhamet hisleri uyanacağına aşı gibi kolay bir tedbîr-i ta-
haffuzîyi ihmâl etdikleri için tenkîd olunmakdadırlar.
Bir tarafdan âileler küçük yaşda çocuklarını aşılatırken diğer tarafdan hükûmet ve müessesât da
kindergarten çocuklarını muntazam ve muttarid bir sûretde aşılamakdadır. İlk mekteb çocukları se-
nenin muʻayyen mevsiminde ve ekseriyâ mekteblerin açıldığı bir devrede Schick teʻâmülüne maʻrûz
kalıp müsbet çıkanlar muntazam bir sûretde aşı yapdırmağa mecburdurlar. Bu husûsda Maʻârif ve
Sıhhiye İdâreleri müştereken ibrâz-ı mesâʻî etmekde ve mekteb etıbbâsı ve heyʼet-i idâre mütemâdî
kontrol etmekdedirler.
Refâh-ı hâle nâil ve âile tabîblerine mâlik olmayan fakîr ve mütevassıt kitleler yapılan propa-
ganda sâyesinde çocuklarını aşılatmak için belediyelerin ihdâs [173] etdiği meccânî aşı mahallerine
koşmakdadırlar. Şehir ve kasâbâtda hattâ köylerde îcâb eden tarz ve mikdârda teʼsîs olunan bu gibi
aşı mahallerinde halka lâzım gelen bütün teshîlât ve muʻâvenât dirîğ edilmemekdedir.
Memleketimiz gerek iklîm ve gerekse nüfûsun seyrek ve dağınık tevzîʻâtı dolayısıyla bâriz
difteri salgınlarına maʻrûz değilse de ara sıra ve bilhâssa büyük ve kalabalık şehirlerimizde kuşpa-
lazı vukûʻâtı eksik olmamakdadır. Hattâ bazı hastalar vakt ü zamânıyla tedâvî edilemedikleri cihetle
hayâtları tehlikeye girmekde, vefât etmekdedirler. Bir kısım halkımız hastalığı âdî bir boğaz râhatsız-
lığı veya nezlenin boğaza inmesi gibi telâkkî etmekde ve tabîbe göstermeğe lüzûm görmeyerek kendi
kendilerine tedâvî etmeğe çalışmakdadırlar. Bu gibilerinin ihmâl ve teseyyübleri bazen sevgili yavru-
3198
Sayı 65
larından ile'l-ebed mahrûm olacak derecede cezâlanır. Senevî bu hastalıkdan musâb ve vefeyâtımızın
derece ve nisbeti hakkıyla maʻlûm değildir. Bundan mâʻadâ hastalığa müstaʻid olanların kocaman
ülkemizde nasıl tevzîʻ ve taksîm olduğu, sâhil ve dağ iklîmlerinde yaşayan halkımızdaki istiʻdâd ve
nisbeti ilh. gibi husûsât da mechûlümüzdür. Şimdilik büyük şehirlerimizde teessüs etmiş ve ana ve
ilk mekteblerinde mevcûd çocuklara Schick teʻâmülü yaparak hastalığa müstaʻid olanları meydâna
çıkarmak ve muhtelif iklîmlerde nisbeti hakkında maʻlûmâta destres olmak pek müfîd olsa gerekdir.
Bundan sonra teʻâmülü müsbet çıkanların toksin + anti-toksin mahlûtu ile ve usûl-i mahsûsası vechile
aşılayarak muʻâfiyet kazandırmak îcâb eder. Şunu bilmeliyiz ki, bu asırda kitle-i ictimâʻiye ve halk
için bir kuşpalazı tehlikesi artık mevcûd değildir ve olamaz. Bu illete tutulmamak çâreleri artık keşfo-
lunmuşdur. Schick teʻâmülü diye yâd edilen ve cilde tatbîk olunan ufak bir şırınga bu hastalığa müs-
taʻid olanları tefrîk etmekdedir. Bu gibiler usûl-i mahsûsasına tevfîkan difteri aşısı ile 2-3 şırıngada
muʻâfiyet kazanmakda ve bu sûretle vücûdun hâsıl etdiği muʻâfiyetin senelerce sürdüğü ve çocuklara
muhîtden hiçbir tehlike melhûz olmadığı anlaşılmakdadır. Herhangi bir sûretle hastalığa musâb olan-
lar gün hattâ sâʻat zâyiʻ etmeden bir tabîbe mürâcaʻatı vazîfe-i ictimâʻiye bilmeli ve hastalığın husûsî
ve şâfiʻ olan serumu ile tedâvîye şitâbân olmalıdırlar. Memleketimizin en ücrâ köşeleri bile sıhhiye
ve muʻâvenet-i ictimâʻiyenin vazîfe-şinâs ve müşfik ellerinin hâzırladığı ve techîz etdiği bu gibi şâfiʻ
serumlar ile senenin her mevsim ve zamânında mücehhezdir. Yeter ki halkımız hastalığa lâzım gelen
ehemmiyeti vererek devâsını ya[v]rularına tatbîk etdirmek husûsunda müdrik ve kadir-şinâs olsun.
ÇEKOSLOVAKYA SALÎB-İ AHMERİ

Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri akdetdiği son kongrede merkez-i umûmîye beş aʻzâ daha ilâve-
sine karâr vermişdir. Aʻzâ-yı mezkûre müdâfaʻa-i milliye, hıfzıssıhha, basîret-i ictimâʻiye, maʻârif
ve meclis-i umûmîyi temsîl edeceklerdir. Heyʼet-i idâre aʻzâsı da beşden sekize ve aʻzâ taʻahhüd-i
senevîsi 6 krondan 20 krona iblâğ edilmişdir.
1919 senesinde teessüs etmiş olan Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri'nin sulh zamânına âid başlıca
sâha-i faʻâliyeti şudur:
[174] 1-Âfât ve mesâib-i umûmiyeye karşı istihzârât
2-Hıfzıssıhha husûsunda halkın terbiyesi
3-Müessesâtı için meʼmûrîn-i sıhhiye teşkîli
4-Gençliğin terbiyesi yani Gençlik Salîb-i Ahmeri
Hükûmet ile müessesât-ı sıhhiye ve cemʻiyât-ı hayriyenin inzimâm-ı mesâʻîsiyle tertîb ve ihzâr
olunan bu programı, Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri senelere taksîm ederek beher sene yalnız bir mâd-
desinin ikmâl ve mevkiʻ-i tatbîke vazʻını taht-ı karâra almışdır.
Şöyle ki: 1924 senesinde ilk imdâd ve muʻâvenet teşkîlâtı vücûda getirilmiş, 1925'de meʼmûrîn-i
sıhhiyeye âid teşkîlât ikmâl olunmuş ve bir ictimâʻî hıfzıssıhha mektebi teʼsîs ve küşâd edilmişdir.
Hükûmetin verdiği tahsîsâta ilâveten Amerika'daki Slavlar Birliği'nin bir milyon kronluk muʻâ-
venet-i nakdiyesi sâyesinde Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri vâsiʻ bir bâğçe ortasında asrî bir ictimâʻî
hıfzıssıhha mektebi yaptırmışdır. Bu mektebde fizyoloji, terbiye-i bedeniye, umûmî ve ictimâʻî hıf-
zıssıhha, psikoloji ve terbiye-i etfâl vesâire tedrîs olunmakdadır. Talebe muhtelif müessesât-ı sıhhiye-
de hastahânelerde tatbîkât ve fiʻliyât ile mümârese hâsıl etmeğe mecbûrdur. Bundan başka programa
jimnastik, teneffüs, el ve ev işleri de ilâve edilmişdir.
3199
Sayı 65
Tedrîsâtın heyʼet-i umûmiyesinden istihdâf edilen gâye hıfzıssıhhanın ve şerâit-i ictimâʻiyenin

ıslâh ve terakkîsine çalışmak arzu eden genç kadınlara lâzım olan terbiyeyi vermekdir.
***
Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri 1925 târîhinde 636 şuʻabâta, 237.028 aʻzâya ve 300.225 Gençlik
Salîb-i Ahmer aʻzâsına (1 Kânûn-ı Evvel 1926 târîhinde gençlik aʻzâsı 335.641'e bâliğ olmuşdur.)
mâlik bulunmakda idi.
Müessesâtına gelince; vâlide ve çocuklara mahsûs 64 muʻâyene merkezi, 61 ilk imdâd merkezi,
45 diş muʻâyenehâne ve verem ve emrâz-ı zühreviye dispanseri, 16 dârüleytâm.
Bunlardan mâʻadâ Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri 1.926 ilk imdâd kursları açmışdır ki, 6.450
talebesi vardır.
Zîrdeki rakamlar da ayrıca nazar-ı dikkati câlibdir:
Aded
Seyyâr sinemalarla verilen konferanslar 1.467
Bu konferanslarda hâzır bulunanlar 227.116
Hıfzıssıhhaya müteʻallik diğer konferanslar 856
Bu konferanslarda hâzır bulunanlar 119.861
Hıfzıssıhha sergileri 100
Bu sergileri ziyâret edenler 471.740
Propaganda maksadıyla tevzîʻ olunan matbûʻ evrâk 451.700
Tevzîʻ olunan duvar iʻlânları 27.190
Halkın Sıhhati nâmıyla ayda bir defa neşrolunan gazete 87.030
Gazetelerle neşredilen makâlât 7.703
Müsâmere, tenezzüh vesâir eğlenceler 1.313
***
[175] Teşkîlât-ı Sıhhiye
Aded
Hastabakıcı mektebi 1
1925 senesi nihâyetine doğru bu mektebin talebesi 166
1925 senesinde şehâdetnâme alan hastabakıcılar 42
Hasta tedâvî kursları 8
Bu kurslara müdâvim talebe 188
***
Teşkîlât-ı Sıhhiyeye Mahsûs Meʼmûrîn
[Aded]
Mukayyed hastabakıcılar 1.621
Samaritenler 15.300
İlk imdâd ve muʻâvenet merkezleri 61
3200
Sayı 65
İmdâd ve Muʻâvenet İçin Sarf Olunan Mebâliğ

Çekoslovakya
Kuronu
Çamaşır, elbise ve erzâk tevzîʻine 10.585
Nakden yapılan muʻâvenet 40.798
Memâlik-i ecnebiyede mukîm Çekoslovaklara muʻâvenet 16.875
***
Hastalara Muʻâvenet
[Aded]
Salîb-i Ahmer hastahânelerinde meccânen tedâvî olunan hastalar 618
Diğer müessesâtda tedâvî olunanlar 6.641
***
Himâye-i Etfâl
Aded
Vâlide ve çocuklara mahsûs muʻâyene merkezleri 64
Taht-ı tedâvîye alınan etfâl 22.106
Vâlide ve çocukların muʻâyenesi 92.659
Hastabakıcılar tarafından yapılan ziyâretler 34.069
Tevzîʻ olunan erzâk, muʻâlecât ve elbisenin kron olarak mikdârı 56.732
Vâlidelere mahsûs melceʼler 2
Çocuk bakımevi 2
***
Veremle Mücâdele
Aded
Yaz kolonilerine verilen çocukların mikdârı 1.953
Dâimî kolonilerde tedâvî edilen çocuklar 281
Dispanserlerde tedâvî edilen çocuklar 2.724
Sanatoryumda tedâvî edilen çocuklar 409
Tegaddîlerine nezâret edilen etfâl 430
***
Aʻmâ, Dilsiz ve Aklen Zaʻîf Vesâir Bu Gibi Mütereddîler
[Aded]
Müessesât-ı muhtelifeye yerleştirilen çocuklar 76
Sunʻî aʻzâ tedârük edilen çocukların mikdârı 34
***
3201
Sayı 65
Yetîm ve Metrûk Çocuklara Yapılan Muʻâvenet

[Aded]
Âile nezdine verilen çocuklar 12
Salîb-i Ahmer müessesâtına kabûl olunan çocuklar 238
Sâir müessesâta kabûl olunan çocuklar 143
***
[176] Dârülfünûn Talebesi İle Çıraklara Yapılan Muʻâvenet
[Aded]
Salîb-i Ahmer'in muʻâvenet etdiği talebe 12
Salîb-i Ahmer'in yatı mekteblerine verdiği talebe 5
Salîb-i Ahmer'in âileler nezdine verdiği talebe 130
Yerleştirilen çıraklar 386
Salîb-i Ahmer'den muʻâvenet gören çıraklar 101
Âilelere, taʻtîl kolonilerine ve muhtelif müessesâta verilen çocuklar 1.030
LES GALLERIES LAFAYETTE'İN ÇOCUK BAKIM TEŞKÎLÂTI

Paris'in en meşhûr mağazalarından biri olan Les Galleries Lafayette'in sâhibleri tevellüdâtın
Fransa'da tenâkus etmesinden telâş ve endîşeye düşerek 1912 senesinde ehemmiyet-i ictimâʻiyesi
fevkalade olan bir tecrübeye teşebbüs etdiler.
Les Galleries Lafayette sâhibleri bu teşebbüsleriyle zâtü'z-zevc bir kadının işlemesini vâlidelik
hâliyle gayr-ı kâbil-i teʼlîf olmadığını göstermek istediler.
Mağaza ve iʻmâlâthâneleri meʼmûrîn ve müstahdemîni kadın erkek 8.500 kişiye bâliğ olan
bu vâsiʻ teşkîlâtın muntazam bir küçük hastahânesi olmakla berâber erkân-ı idâresi numûne-i im-
tisâl olacak bir eser-i ulvî ve insâniyetkârîyi meydâna getirmek arzusuyla müessese dâhilinde kadın
meʼmûr ve amelenin çocuklarına mahsûs bir çocuk bakım yurdu teʼsîs etdiler.
Yekdiğerine muttasıl, geniş ve ziyâdâr birkaç odada teşkîl olunan bu yurda yaşları bir ile on beş
aylık arasındaki bebekler meccânen kabûl edilmekdedir.
Vâlidenin vazʻ-ı hamlden on beş gün evvel ve doğurdukdan altı hafta sonraya kadar iki ay
meʼzûn bulunduğu müddetçe müessese maʻâş veya yevmiyesini tamâmen tesviye eder ve işe yeniden
başladığı zamân kadın çocuğu berâber getirir.
Tramvay, metro, otobüs gibi umûmî vesâit-i nakliyelerde halkın taʻcîzâtına maʻrûz kalmamak
için bakım yurdunda çocukları bulunan kadınların mağazaya sabâhları sâʻat-i nizâmîden yarım sâʻat
sonra gelmelerine ve akşâmları müesseseden yarım sâʻat evvel çıkmalarına müsâʻade edilmekdedir.
Bebekler sabâhları bakım yurduna getiri[l]dikleri zamân hastabakıcıların eydî-i ihtimâmına
tevdîʻ olunurlar. Bebekler evvel emirde asrî her türlü konforu câmiʻ bir istihmâm salonuna idhâl olu-
nur ve sonra çocuklara müessesenin yapdırdığı elbiseler iksâ edilir. Tuvaletlerinin ikmâlini müteʻâkib
kar gibi beyâz elli küçük yatak gürbüz, sevimli elli çocuğu kabûle müheyyâ bulunur.
Ancak vâlidelerin çocuklarını bizzât emzirmesi, şart-ı esâsî olup sütü derece-i kifâyede olma-
yan vâlideler için yurd Paris civârından günde iki defa getirtdiği nefîs süt ile bu noksânı telâfi ve
ikmâl eder.
3202
Sayı 65
Bi'l-cümle meʼmûrînin öğle yemeğini de ihzâr eden Les Galleries Lafayette emzikli vâlideler
için muʻtâd öğle yemeklerine diğer bazı gıdâyı da ilâveten vermekdedir.
Çocuklarını emzirmeleri için vâlidelere her üç sâʻatde bir işlerini terk etmeye müsâʻade edilir.
Vâlide, emzirmeye tahsîs olunan odaya dâhil olmazdan evvel yavrusuna iş elbisesiyle temâs etme-
mek için uzun beyâz bir gömlek (blûz) giyer.
[177] Kreş müdîresi her sabâh çocukların vürûdu ânındaki ahvâl-i sıhhiyeleri hakkında mües-
sese tabîbine maʻlûmât verir.
Ahvâl-i sıhhiyelerinden şübhe edilen bebekler tecrîd odasına naklolunur. Şâyed bebekde bir
hastalığın mevcûdiyeti tahakkuk ederse vâlide çocuğunu geri getirir. Bu sûretle şimdiye kadar bakım
yurdunda hiçbir illet-i sâriyenin zuhûruna meydân verilmemişdir.
Müessese tabîbi bu küçük misâfirleri sûret-i muntazamada muʻâyene ve haftada bir defa vezne-
der ve çocukların ayrı ayrı bir müşâhede kâğıdı vardır.
Tertemiz olan bu yataklar tâze bir hayât ve sıhhatden nişâne verir.
Beşiklerinde uyuyanlar, oyuncaklarıyla oynayanlar, her odanın vasatını işgâl edip de ilk hatve-
lerini atmağa çalışanlar, alçak bir masanın etrâfında her gün yasdıkları değiştirilen koltuklara kuru-
lanlar, ve'l-hâsıl bu küçük mesʻûd ve bahtiyâr âlem-i rûha zevk ve neşʼe verir.
Vâlidenin çocuğundan ayrılmasına mâniʻ olan ve bir tabîbin nezâret ve ihtimâmı sâyesinde
irzâʻ-ı tabîʻîyi himâye ve teşvîk eden böyle bir müessesenin kıymet ü ehemmiyeti hakkında beyân-ı
mütâlaʻayı zâid görüyoruz. Fi'l-hakîka Paris'de Les Galleries Lafayette'i taʻkîben bazı büyük mağa-
zalarda ve bilhâssa Louvre Mağazası'nda kreş teʼsîs edilmeğe başlanmışdır.
HAZER EDİLMESİ LÂZIM GELEN ŞEYLER

Öpmenin Tehlikeleri
Frengi bilhâssa münâsebât-ı cinsiye, emzirme, öpme ile doğrudan doğruya ve sofra ve tuvalet
eşyâ ve levâzımı ve âlât-ı musikiye ile bi'l-vâsıta sirâyet eder.
Fransız Hıfzıssıhha-i İctimâʻî Millî Propaganda Komitesi'nin neşretdiği terbiye rehberinde bir
sirâyet vakʻasına âid âtîdeki müşâhede zikrediliyor:
Dört yaşlarında bir bebek Paris'de Tuileries Sarâyı bâğçesinde oynarken düşmüş, dizinde hafîf
bir yara hâsıl olmuşdur. O esnâda hâzır bulunan bir madam çantasından bir parça İngiliz yakısı çıkarır
ve tükürükledikden sonra çocuğun dizine yapıştırır. Bir ay geçer geçmez bu küçük pansuman mahal-
linde frengi şankrları zuhûr eder.
Şâyed kadın bu çocuğu dudaklarından öpmüş olsa idi aynı hâdisenin orada zuhûr etmesi tabîʻî
ve şübhesiz idi.
Müteverrim bir şahıs öksürürken, aksırırken, yüksek sesle konuşurken tohum-ı marazı etrâfa
yayar. Bu üç tarzda ince tükürük habbeleri Koch basillerini bir buçuk metre mesafeye kadar naklede-
bilir. Dudak öpmekden veremin sirâyeti kesîrü'l-vukûʻdur.
Çocuklarına refâkat eden vâlide ve sütanneler! Olur olmaz kimselere yavrularınızı öptürmeyi-
niz. Hattâ hasta iseniz siz dahi çocuğunuzu öpmeyiniz.
3203
Sayı 65
Şapka Mübâdelesi
Başa, sakala ve cilde ve çocukların saçlarına ârız olan kel son derece sârî bir illetdir. Bidâyetde
izi keşfolunamayan bir kel vakʻasıyla bütün bir mekteb bulaştırılabilir.
Âfet, çocukan çocuğa doğrudan doğruya sirâyet edebileceği gibi serpûşlar, oyuncaklar, [178]
fırça, tarak vesâire gibi tuvalet levâzımı ile bi'l-vâsıta da geçer.
İttihâzı elzem olan ilk tedbîr, âfetin tedâvîsini bir an evvel teʼmîn etmekdir. Tedâvî devâm et-
diği müddetçe baş bir takye ile muhâfaza olunacak ve tuvalet levâzımı diğer hiçbir kimse tarafından
kullanılmayacak ve yasdık, yasdık yüzleri, çamaşırlar dezenfekte edilecekdir.
İllete musâb olan çocuk katʻiyen ve tamâmen şifâyâb olmadıkça mektebe kabûl edilmeyecek-
dir. Bazı büyük şehirlerde kellere mahsûs ayrıca açılan husûsî mekteblerde çocukların tedâvî ve ted-
rîsleri birlikde taʻkîb edilmekdedir.
Âilelerde ya hastayı veyâhûd sağlam ve sıhhatde olan diğer çocukları evden uzaklaştırmak lâ-
zımdır. Aksi takdîrde illetin diğer çocuklara savleti muhakkakdır. Kel bir çocuğun diğer bir çocuğun
yatağında yatırılmasına aslâ müsâʻade edilmemelidir.
Kâhiller için sirâyet tehlikesi pek az olduğundan bunların kel çocuklarla oturup kalkmalarında
mahzûr yokdur.
İlletin mevcûdiyeti ihtimâli nokta-i nazarından her zamân mekteblerde ciddî bir teftîş icrâ
edilmelidir. İlletin menʻ-i sirâyeti için şapka, boyun atkısı ve mendil mübâdelesine aslâ müsâmaha
edilmemelidir. Evvelce de bi'l-münâsebe arz etdiğimiz üzere ebeveynin hatâsı yüzünden illete ço-
cukluğunda yakalananlar sin ilerledikçe ictimâʻî noksânlarıyla müteessir olmağa başlayacaklarından
milel-i mütemeddine arasında sözü ve izleri kalmayan bu âfetin memleketimizde de kökünü kazıma-
ğa azmetmeliyiz.
***
Cebinizdeki Mendil İle Kunduralarınızın Tozunu Silmeyiniz.

Sokak tozları intânî birçok cürsûmelerden mürekkebdir. Hastaların tükürdükleri, hayvânâtın
mevâdd-ı gâitası ve mevâdd-ı münfesiha bu tozların terkîbine dâhildir.
Kunduralarının tozunu mendili ile temizleyen bir efendi, o mendili tekrâr cebine koyduğu
zamân tekmîl elbisesini birçok emrâz-ı vahîme mikroblarıyla bulaştıracağını bilmelidir. Böyle tozla
mülevves bir mendil ile yüzünü veya burnunu sildiği takdîrde ise cild, göz kapakları, burun delikleri,
dudaklar verem basilleri ve diğer tehlikeli mikroblarla doldurulmuş olur.
***
Köpeğin Yüz Yalamasına Müsâʻade Edilmemelidir.

Köpek, insânın en sâdık, en iyi dostu olmakla berâber ekseriyâ son derece tehlikeli tufeylâtın
da hâmilidir.
Pek vahîm olarak karaciğerde zuhûr eden kîse-i idatikîde (kyste hydatique) illetin âmili olan
bünyenin yumurtaları insâna köpekden geçer.
Köpeklerin dostları bu müdhiş illetden ictinâben sofra ve matbah levâzımını, el ve dudakları
3204
Sayı 65
köpeğin luʻâbından muhâfaza etmelidirler. Ne kendi yüzünüzü ve ne de çocuklarınızınkini köpeğin

yalamasına müsâʻade etmeyiniz. Köpeklerinize tabaklarınızda yemek vermeyiniz. Şâyed bir köpeği
okşamış iseniz sofraya oturmazdan evvel ellerinizi iyice yıkayınız.
[179] Köpeği kucağınıza almayınız ve esnâ-yı taʻâmda onu okşamayınız.
Ve'l-hâsıl bizzât hayvânı hasta etmemek için kassâb dükkânlarında, mezbahalarda kesilen ve
ekseriyâ kyste bulunan sakatâtı çiğ olarak yedirmeyiniz.
***
Kedi, Köpek, Bârgîr Gibi Hayvânâtı Öpmedeki Tehlike

İnek ve danalar ekseriyâ veremlidirler. Bu âfet ile bulaşmış ahırlar veremin en vahîm merâkiz-i
sirâyetini teşkîl ederler. Mevâşîde çok kere müşâhede edilen zâtü'l-fem-i kulâʻî (stomatite aphteuse)
bilhâssa çocuklara sühûletle geçer.
Bârgîrlerde tehlikeli bir hastalık olan ruʻâm, hayvândan hayvâna geçeceği gibi hayvândan insâ-
na da sirâyet eder. Seyis, arabacı, bârgîr sâhibleri bilhâssa bu illete maʻrûz bulunmakdadırlar.
Kediler, köpekler, kuşlarda ekseriyâ pire ve kehle bulunur. Bu tufeylât sâlifü'z-zikr hayvânlar-
dan muhîtlerindeki kimselere de geçebilir.
Tavuk ve güvercinlerde tavuk biti nâmını verdiğimiz tufeylî kümeslere girenlere pek musallatdır.
Kedi ve köpekler bazen uyuz illetine musâb olurlar. Bârgîr, ada tavşanı ve hind domuzlarında
gâyet sârî bir nevʻ cild hastalığı vardır.
Papağanlar, insân için mühlik olan bir nevʻ zâtürriʼeyi sâhiblerine nakil ve sirâyetde vâsıta
olurlar.
Ehlî olan hayvânların hâricden aldıkları tufeylât yumurtalarını veya intânî hastalıkları emʻâ
veya tüyleri vâsıtasıyla naklederler.
Kedi ve köpekler girdikleri hasta odalarından alacakları mikroblarla hastalığın başkalarına sirâ-
yetini teshîl edecekleri unutulmamalıdır.
Hıfzıssıhha nokta-i nazarından bi'l-cümle hayvânât-ı ehliye şübheli addedilmeli ve marazı hâ-
mil olanlara karşı ittihâz edilen tedâbîr bunlar hakkında da tatbîk olunmalıdır.
Hayvânâtın tehlikeli tohum marazı hâmil oldukları kemâl-i ciddiyetle nazar-ı ehemmiyete alın-
madıkça emrâza karşı mücâdele tertîbâtı dâimâ noksân kalacakdır.
***
Bir Kitâbın Sahîfelerini Çevirmek İçin Parmaklarınızı Tükürüklemeyiniz.

Hasta ve marîz olan kimselerin tükürüklerinde çok defa hastalıklarının mikrobları bulunur. Ci-
ğer veremi, frengi, tifüs, bâdemciklerin şişmesi, kuşpalazı, tü[kü]rükden sirâyet eder.
Çocuk hastalıklarından bir kısm-ı mühimmi de intânî mikroblarla meşbûʻ ifrâzâtla başlar.
Kitâb mütâlaʻa eden bir hasta, sahîfeleri çevirmek için parmaklarını tükürükler ise elbette has-
talığının mikroblarını da o sahîfelere nakleder.
Hıfzıssıhha nokta-i nazarından hastanın bu fiʻl ve hareketi her sahîfe üzerine tükürmeğe muʻâ-
dildir.
3205
Sayı 65
Bu hastadan sonra kitâbı eline alan diğer bir kâriʼ sahîfeleri çevirmek için parmaklarını tükü-
rüklediği takdîrde aynı illete bulaşmış olur.
Yine hıfzıssıhha nokta-i nazarından bu kâriin hareketi de aynı marazla bulaşmış o sahîfeleri
yalamağa muʻâdildir.
[180] Mütâlaʻa salonlarından aldığınız kitâbları okudukdan sonra ellerinizi kemâl-i iʻtinâ ile yı-
kayınız. Çocuklarınıza yalnız kendilerine mahsûs ve evvelce hiç kimse tarafından istiʻmâl edilmemiş
kitâb, defter, levâzım-ı kırtâsiye veriniz.
En tehlikeli hastalıkların avâmil-i maraziyesiyle bulaşmış kâğıdların âileler içine girmesi kadar
hıfzıssıhhaya mugâyir bir şey olamaz.

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası
Yeni seneyi muhterem kârilerine tebrîk eder.
_______________
Büyük Gâzî'mizin İrşâd ve Teşvîki İle Fedâkâr Ödemişliler Kâmilen Hilâl-i Ahmer'e
Giriyor.
Bâlâdaki sernâme ile Hâkimiyet-i Milliye refîkimizin 8 Kânûn-ı Evvel târîhli nüshasında man-
zûrumuz olan fıkrayı biraz aşağıya aynen derc ediyoruz.
Büyük müncîmizin 1 Teşrîn-i Sânî'de Büyük Millet Meclisi'nde îrâd etdiği nutkun Hilâl-i Ah-
mer'e taʻalluk eden kısmını bundan evvel Mecmûʻa ile neşretdiğimiz zamân, bu kıymetdâr hitâbın
Hilâl-i Ahmer mefkûresini memleketin her tarafına neşir ve taʻmîmde mühim ve büyük bir âmil ola-
cağına ve Türk Hilâl-i Ahmeri'ni yakın bir âtîde aʻzâ adediyle de yükselteceğine bir itmiʼnân-ı tâm ile
mutmain olduğumuzu arz etmiş idik.
Kanâʻatimizde ne derecelerde isâbet etdiğimizi Ödemiş'in muhterem ahâlîsi hüsn-i hareketleriy-
le gösterdiler. Bu fazîlet-perver vatandâşlara bi'l-umûm vilâyet, kazâ ve nâhiyelerin peyrev olacağını
kuvvetle ümîd ediyoruz. Çünkü beşerin rikkat ve şefkatinden doğan, diğer-endîşliğin niʻam-ı fazîle-
tini her tarafa serpen, hastalara, bîkes ve bî-nevâ bedbahtâna ve'l-hâsıl ıztırâb çeken bütün insânlara
kuvvetü'z-zahr olan, muhâriblerin elemlerini teskîn eden, düşen, ölen kimselere sarf-ı ihtimâm eden,
mecrûhların yaralarını saran, onların tahfîf-i ıztırâblarına çalışan, şühedânın mübârek merkadlerini
bekleyen, çocukluğun nigehbânı, gençliğin mürşidi, ihtiyârlığın istinâdgâhı olan, maʻlûllere yardım
eden, harb sakatlarına aʻzâ-yı sınâʻiyenin tarz-ı istiʻmâlini öğreten, sefâlete, hastalığa, felâkete karşı
mücâdele eden, harbin paraladığı, felâket ve musîbetlerin yıkdığı milletlerin imdâdına koşan ve'l-hâ-
sıl gerek harb gerek sulh zamânlarında beşeriyet-i müşfikanın timsâli ve insâniyet-i muztaribenin
dost-ı vefâkârı ancak ve ancak Hilâl-i Ahmer'dir ve Hilâl-i Ahmer'e aʻzâ olmak en büyük fazîletdir.
Hâkimiyet-i Milliye refîkimizin neşretdiği fıkra şudur:
Büyük Gâzî'mizin irşâd ve teşvîki üzerine [181] Ödemişliler kâmilen Hilâl-i Ahmer'e kaydolun-
dular. Mahallî gazetelerinin verdiği bir tebliğde deniyor ki: Büyük Millet Meclisi'nin bu seneki dev-
re-i ictimâʻiyesinde Büyük Gâzî'miz reîsicumhûr hazretleri tarafından îrâd buyurulan nutk-ı iftitâhîde
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin kıymetli yardımlarını takdîren Hilâl-i Ahmer aʻzâ adedinin memleketin
rüşd-i ictimâʻîsi ile mütenâsib bir dereceye varması ve bütün milletin bu tenâsübü teʼmîn etmesi
temenniyâtını ızhâr buyurmuş olmalarına binâen büyük müncîmizin bu temenniyât-ı hâlisânelerinin
3206
Sayı 65
husûlünü teʼmînen merkez müfettişi mülhakât şuʻabâtına azîmet etmiş idi. El-yevm Ödemiş'de bulu-
nan müfettişimizden aldığımız maʻlûmâtda Ödemiş Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi Reîs-i muhteremi Doktor
Mustafa Beyefendi ile rüfekâ-yı muhteremelerinin delâlet ve irşâdkâr teşebbüsâtıyla Ödemiş ahâlî-i
muhteremesinin emsâline fâik bir sûretle aʻzâ kaydolunmağa ve taʻahhüdâtlarını derhâl îfâ ve infâz
eylemeğe mübâşeret etdikleri anlaşıldı. Hilâl-i Ahmer hakkında Ödemiş'in muhterem halkının göster-
diği bu himâye ve sahâbetden dolayı teşekkürât-ı mahsûsamızı arz ve teʼyîd eyleriz.
_______________
Tayyâre, Hilâl-i Ahmer ve Himâye-i Etfâl Cemʻiyetlerine Vâridât Tahsîsi

Sinema filmleri, oyun kâğıdı, duvar, ceb takvîmi imtiyâzâtıyla mehâkim iʻlân ve evrâkının,
muhtıra ve mekteb defterlerinin iʻmâl ve satışı Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne, mahsûlât-ı arziyeden
yüzde bir iʻâne ile bazı evrâkın tabʻ ve fürûht hakkı Tayyâre Cemʻiyeti'ne tahsîs olunmuşdur.
Bundan evvel Tayyâre, Hilâl-i Ahmer ve Himâye-i Etfâl Cemʻiyetlerine dâimî menâbiʻ-i vâri-
dâtın tefrîk ve tesbîti için alâkadârlar tarafından Halk Fırkası merkezinde bir ictimâʻ akdedilmiş idi.
Bu ictimâʻda ihzârî bir sûretde tedkîk ve müzâkere edilen husûsâtın katʻî sûretde ve salâhiyet-
dâr bir heyʼet tarafından tesbît ve tefrîkı için Başvekîl İsmet Paşa hazretlerinin riyâsetinde Erkân-ı
Harbiye-i Umûmiye Reîsi Fevzi Paşa hazretleriyle Müdâfaʻa-i Milliye Vekîli Receb, Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyeti Reîsi ve Sıhhiye Vekîli Refik, Tayyâre Cemʻiyeti Reîsi ve Rize Mebʻûsu Fuad, Himâye-i
Etfâl Cemʻiyeti Reîsi ve Kırklareli Mebʻûsu Doktor Fuad Beyler ictimâʻ ederek Hilâl-i Ahmer, Himâ-
ye-i Etfâl ve Tayyâre Cemʻiyetlerinin sâha-i faʻâliyetine ve ihtiyâclarına nazaran vâridât menbaʻları-
nın tahsîs ve tesbîtini müzâkere ve bu husûsda ittihâz-ı mukarrerât eylemişlerdir.
Bu ictimâʻda sinema filmleri, oyun kâğıdı, duvar ve ceb takvîmi imtiyâzlarıyla mehâkim iʻlân
ve evrâkının, muhtıra ve mekteb defterlerinin iʻmâl ve satışının Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne Tayyâre
Cemʻiyeti kongresi tarafından esâsı kabûl edilerek bir lâyiha-i kânûniye hâlinde Büyük Millet Mec-
lisi'ne tevdîʻ edilen mahsûlât-ı arziyeden yüzde bir iʻâne ile eski posta pullarının Tayyâre Cemʻiye-
ti'ne devri, evlenme evrâk ve defterlerinin ve cüzdânlarının rüsûmât ve diğer bi'l-umûm mehâkim
evrâkının tabʻ ve fürûhtu vesâirenin Tayyâre Cemʻiyeti'ne tahsîsi ve şimdiye kadar Hilâl-i Ahmerce
toplanan kurbân derileriyle Himâye-i Etfâl'in topladığı zekât ve fitrenin Tayyâre Cemʻiyeti tarafından
derci ve yekûnundan Hilâl-i Ahmer, Tayyâre ve Himâye-i Etfâl Cemʻiyetlerinin müstefîd olmaları
esâsları takarrür etmişdir.
_______________
Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi

Henüz iki yaşını ikmâl etmemiş olan Hastabakıcı Mektebi'miz çok iyi bir şekilde inkişâf etmek-
dedir.
Merkez-i umûmîmiz tarafından mübâyaʻa edilen mektebin bâğçesinde müceddeden inşâ olunan
dâiredeki konferans salonu açılmış ve burada tedrîsâta başlanmışdır.
Tâlibâtın çok lüzûmlu olan amelî sâhada lâyık oldukları derecede yetiştirilmelerini teʼmînen
ikinci sınıf tâlibeleri Yenibahçe Gurebâ Hasta[182]hânesi'nde muvazzaf hastabakıcı sıfatıyla istih-
dâm olunmakdadır. Bu hanımlar geceli gündüzlü hastahânede çalışmak sûretiyle nazarî ve amelî
maʻlûmâtlarını bir kat daha tevsîʻ ediyorlar.
3207
Sayı 65
Derc etdiğimiz fotoğrafî, heyʼet-i tedrîsiye ile son sınıf tâlibâtını göstermekdedir.
Hastabakıcı Mektebi Heyʼet-i Tedrîsiyesi’yle son sınıf tâlibâtı. Sağdan iʻtibâren: Başhemşîre Pavlakoç
Hanım, Doktor Ali Eşref Bey, Gurebâ Hastahânesi Sertabîbi ve Hastabakıcı Mektebi Müdürü Ömer Lütfi
Bey, Doktor Osman Şerefeddin Bey, Operatör Ali Rıza Bey
Groupe représentant le corps enseignant et les élèves de la dernière classe de lʼécole dʼinfirmiéres du
Croissant-Rouge Turc
Hastabakıcı Mektebi'nin birinci sınıf imtihânları geçen hafta hitâm buldu. Güzîde bir heyʼet-i
tıbbiye huzûrunda icrâ kılınan imtihânlarda tâlibe hanımların çok muvaffak olduklarını kaydetmekle
bahtiyârız.
1926 Teşrîn-i Evvel'i ibtidâsından iʻtibâren mektebin tecrübe sınıfına kabûl olunan tâlibeler
tecrübe müddetini ikmâl ve 1 Kânûn-ı Sânî 1927'den iʻtibâren birinci sınıfa nakledilerek derslerine
başlamışlardır.
Azîz ve mübârek mesleğin yeni şâkirdlerinin isimlerini kemâl-i memnûniyetle aşağıya derc
ediyoruz.
1927 senesinde Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'ne kayıd ve kabûl olunan tâlibeler
Nebiye Mehmed Hanım Hayriye Abdullah
Fatma Şaban Hanım Muammer Fehmi
3208
Sayı 65
Nihal Hamdi Hanım Fatma Mustafa

Fevziye Ahmed Hanım Hüsniye İbrahim
Yaşar Ahmed Hanım Neriman Abdullah
Nazire Ömer Lütfi Hanım Fatma Salih
Nazmiye Ömer Lütfi Hanım -
[183] Hadiye İsmail Hanım Huriye Yusuf
Şadiye Mehmed Hanım Cevahir İsmail
Müzeyyen Şükrü Hanım Nedime Veli
Adalet Mahmud Hanım Mukaddes Ömer
Makbule Marufi Hanım İsmet Nüzhet
Remziye Kâmil Hanım -
Hayriye Ahmed Hanım -
Zâhide Hüseyin Hanım -
_______________
Merkez-i Umûmî Müdüriyet Vekâleti

Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmî Müdüriyeti vekâleten Muhâsebeci Ziya Bey'in uhdesine tevdîʻ
edilmişdir.
Ziya Bey, Hilâl-i Ahmer erkânı arasında ciddiyet, intizâm-ı mesâʻî ve faʻâliyetiyle temâyüz
etmiş bir gençdir. Mîr-i mûmâileyhin muhâsebecilik
makâmında gösterdiği kâbiliyet ve ihtisâsı meʼmûriyet-i
cedîdesinde de ibrâz edeceğinde şübhe yokdur.
_______________
Merâkize Gönderilen 157/2256 Numaralı

Tahrîrât-ı Umûmiye Sûreti
Nizâmnâme-i esâsînin yüz yirmi üçüncü mâddesi-
nin fıkra-i ahîresi mûcebince Kânûn-ı Evvel nihâyetinde
nakd-i mevcû[du]n merkez-i umûmîye irsâli îcâb eyle-
mekdedir. Ancak [1]927 senesi vâridâtı istihsâl edilince-
ye kadar ihtiyâcât-ı mübreme ve dâimenin teʼmîni için
iki yüz elli lirası Mart [1]927 mâhı gâyesinde gönderil-
mek üzere merkezinizde hıfz ve nükûd-ı mütebâkiyenin
tamâmen merkez-i umûmîmize irsâli ricâsına hürmet-i Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Müdür
mahsûsamızı terdîf eyleriz, efendim. Vekîli Muhâsebeci Ziya Bey
Zia Bey, Chef comptable nommé
directeur ami du C.C.C.R.T.
3209
Sayı 65
Mebânî-i resmiyeye keşîde kılınacak sancaklar hakkındaki [1]341 [1925] târîhli karârnâme
sûretidir.
1-Millî sancağımızın rengi kırmızı olup şekli de tûlü arzının bir buçuk misli olan bir müstatîldir.
2-Hilâl ve yıldız merkezi sancağın tûlânî vasat hattı üzerinde bulunur.
3-Hilâl teşkîl eden iki dâireden hâricî dâirenin uçkurlukdan olan mesâfesi = sancağın arzının
1/5'idir.
4-Hilâlin hâricî dâiresinin nısf kutru = uçkurluk mesâfesi + aded-i yaprak + 3
5-Hilâlin hâricî ve dâhilî dâireler beynindeki aʻzamî açıklık = aded-i yaprak x 5 + 3
6-Hilâlin dâhilî dâiresinin nısf kutru = hâricî dâire nısf kutru – aded-i yaprak x 2 + aded-i yaprak/2
[184] 7-Yıldızın nısf kutru – hilâldeki hâricî ve dâhilî dâireler beynindeki aʻzamî açıklık
8-Yıldız, mâdde 7'de muharrer nısf kutrla resmolunan mevhûm dâire dâhiline mersûm mu-
hammes-i muntazamdan istihsâl olunan beş şuʻâʻdan herhangi birinin reʼs-i hilâlin iki uçları beynine
mevsûl hat üzerinde ve vasat noktasında bulunur.
9-Sancağın iʻmâl olunduğu şalının yani bezin ale'l-ekser arzı 50 santimetredir ki, beheri bir
yapraktır. Uçkurluk = sancağın direk tarafına gelen arzânî kısmıdır.
_______________
Şefkat Pulları Hakkında Merkez-i Umûmî Taʻmîmi

Şefkat pulları bedeline mahsûben vukûʻ bulan satış ve tahsîlâta ve ale'l-hesâb tevdîʻâta mukâbil
merkez veznelerinde muhâsebe taʻlîmâtnâmesinin dokuzuncu mâddesi mûcebince açık vezne mak-
bûzu katʻ ve tanzîmine lüzûm görülmüş olmağla bu vechile iktizâsının îfâsı ricâsıyla teʼyîd-i hürmet
olunur, efendim.
Reîs
_______________
Merâkize Teblîgât
1-Nizâmnâme-i esâsînin yirmi üçüncü mâddesinin fıkra-i ûlâsına tevfîkan nizâmnâme-i mezkû-
run seksen üçüncü mâddesi mûcebince 1927 senesi Şubat'ının on beşinci günü ictimâʻ edecek olan
vilâyet meclis-i umûmîsine arz edilecek büdce lâyihasının meclis-i umûmîce kabûlünden sonra mer-
bût büdce cedvelinin,
2-Nizâmnâme-i esâsînin yüz yirmi üçüncü mâddesinin fıkra-i ahîresi mûcebince 1926 senesi
Kânûn-ı Sânîsi ibtidâsından sene-i mezkûre Kânûn-ı Evvel'i nihâyetine kadar heyʼet-i merkeziyeye
tasdîk edilmiş vâridât ve sarfiyât-ı umûmiye icmâlinin,
3-Kongre hitâmında senelik icrâât ve muʻâmelâtı mübeyyin raporun,
4-Muhâsebe taʻlîmâtnâmesinin 29'uncu mâddesi mûcebince 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar ve târîh-i mezkûrda numûnesi mütekaddim maktûʻ makbûz ve şefkat pulları icmâllerinin,
3210
Sayı 65
5-Nizâmnâme-i esâsînin 93'üncü mâddesi mûcebince Kânûn-ı Sânî'nin on beşinde inʻikâd ede-
cek kazâ şuʻbeleri meclis-i umûmîleri tarafından tanzîm ve heyʼet-i merkeziyelerince tasdîk edi-
lecek mezkûr büdce cedvellerinin, husûl-i ıttılâʻ zımnında merkez-i umûmîye irsâl buyurulmasını
maʻa'l-ihtirâm ricâ.
Ve Hilâl-i Ahmer'in teʼmîn-i muvaffakiyeti uğrunda çok kıymetli himmet ve muzâheretleri sebk
eden heyʼet-i muhteremelerine arz-ı şükrân eder ve bundan sonra da mütezâyid bir arzu ve alâka ile
cemʻiyetin teʻâlî ve muvaffakiyâtının teʼmîn ve teshîline himmet ve mesâʻîlerinin dirîğ buyurulma-
masını temennî eyleriz, efendim.
_______________
Hilâl-i Ahmer Pulları Hakkında

Büyük Millet Meclisi'nin on altı Kânûn-ı Evvel ictimâʻı zabıtnâmesinden:
Dînî ve millî bayram günlerinde istiʻmâl edilecek Hilâl-i Ahmer şefkat pulları hakkındaki kânû-
nun birinci mâddesindeki "âdî mektûblar" kaydının kartpostallara da şâmil olup olmadığının tefsîrine
dâir 3/758 numaralı Başvekâlet tezkeresi ve Posta ve Telgraf Encümeni mazbatası okunacak:
[185] Riyâset-i Celîle'ye,
Hilâl-i Ahmer şefkat hâtıra pullarının ilsâkına dâir olan kânûnun birinci mâddesinin taʻdîli hak-
kında Çorum Mebʻûsu Mustafa ve Zonguldak Mebʻûsu Tunalı Hilmi Beyler tarafından verilen takrîr
üzerine encümenimizce tekrâr icrâ kılınan müzâkere netîcesinde karârlaştırılan şekl-i taʻdîl zîrde derc
ve heyʼet-i umûmiyeye takdîm olunur.
Mazbata Muharriri, Posta ve Telgraf Encü-

Kâtib
meni Reîsi nâmına
Çorum
Trabzon
İsmail Kemal
Abdullah
Aʻzâ Aʻzâ Aʻzâ Aʻzâ

Amasya Tokad Artvin Elaziz
Nafiz Mustafa Hilmi Mustafa
***
Hilâl-i Ahmer şefkat ve hâtıra pullarının ilsâkına dâir 8 Haziran 1926 târîhli ve 919 numaralı kânû-
nun birinci mâddesinin taʻdîline dâir kânûn
Mâdde 1- 8 Haziran 1926 târîhli ve 919 numaralı kânûnun birinci mâddesi âtîdeki vechile taʻdîl
edilmişdir:
Dîn ve millet bayramlarıyla bunlara takdîm eden arefe günlerinde posta ve telgraf ücretinden
ayrı olarak posta ve telgraf idârelerince kartpostallara yirmi paralık, âdî mektûblara bir, taʻahhüdlü
3211
Sayı 65
ve kıymetli mektûblara iki buçuk ve telgrafnâmelere beş kuruşluk Hilâl-i Ahmer şefkat ve hâtıra pulu
ilsâk olunur. İşbu pullar, Hilâl-i Ahmer Cemʻiyetince ihzâr edilir. Posta ve telgraf idârelerince sarf
edilen bu pulların bedeli bir ay zarfında mezkûr idârelerce Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Vezne-
si'ne teslîm olunur.
Mâdde 2- İşbu kânûn neşri târîhinden muʻteberdir.
Mâdde 3- İşbu kânûn ahkâmını icrâya Dâhiliye vekîli meʼmûrdur.
Reîs: "-Heyʼet-i umûmiyesi hakkında söz isteyen var mı? (Hayır sesleri) Mâddelere geçilmesini
kabûl edenler el kaldırsın! Kabûl etmeyenler el kaldırsın! Kabûl edilmişdir".
***
Mâdde 1- 8 Haziran [1]926 târîhli ve 919 numaralı kânûnun birinci mâddesi âtîdeki vechile
taʻdîl edilmişdir:
Dîn ve millet bayramlarıyla bunlara tekaddüm eden arefe günlerinde posta ve telgraf ücretinden
ayrı olarak posta ve telgraf idârelerince kartpostallara yirmi paralık, âdî mektûblara bir, taʻahhüdlü
ve kıymetli mektûblara iki buçuk ve telgrafnâmelere beş kuruşluk Hilâl-i Ahmer şefkat ve hâtıra pulu
ilsâk olunur. İşbu pullar, Hilâl-i Ahmer Cemʻiyetince ihzâr edilir. Posta ve telgraf idârelerince sarf
edilen bu pulların bedeli bir ay zarfında mezkûr idârelerince Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Vez-
nesi'ne tesellüm olunur.
Reîs: "-Mâddeyi kabûl edenler lütfen el kaldırsın! Kabûl etmeyenler lütfen el kaldırsın! Kabûl
edilmişdir".
Mâdde 2- İşbu kânûn neşri târîhinden muʻteberdir.
edilmişdir".
Mâdde 3- İşbu kânûn ahkâmını icrâya Dâhiliye vekîli meʼmûrdur.
edilmişdir".
_______________
1 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1926 senesi Kânûn-ı Evvel ayı sıhhî istatistik
cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
3212
Sayı 65
Trahom - - - -
Çiçek, suçiçeği 2 - - 2
Dizanteri 5 4 4 13
Zâtürriʼe - 2 3 5
Resye - 10 8 18
Sâir aʻzâ veremi - 3 1 4
Sıtma 23 25 35 83
Tufeylât-ı miʻâiye 5 - - 5
Frengi - 1 1 2
Kabakulak 8 - - 8
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 179 347 218 744
Karşıyaka'da 3 numaralı Muʻâyenehâne'nin 1926 senesi Kânûn-ı Evvel ayı sıhhî istatistik ced-
velidir.
Çocuk Kadın Erkek
3213
Sayı 65
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 1 2 1 4
Zâtürriʼe 2 - 1 3
Resye - 2 - 2
Sıtma 4 3 2 9
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları - 2 - 2
Frengi - - - -
Kabakulak 1 - - 1
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kulak, boğaz, burun hastalıkları 2 1 - 3
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 43 85 21 149
[187] 2 numaralı İzmir-Torbalı Dispanseri'nin 1926 senesi Kânûn-ı Evvel istatistik cedveli
Emrâz Aded
3214
Sayı 65

Humre 1
Emrâz-ı sâire 68
Yekûn 315
Etfâl 53
İnâs 90
Zükûr 172
Yekûn 315
_______________
Adana Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanser Faʻâliyeti

Adana Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne merbût dispansere Kânûn-ı Evvel zarfında mürâcaʻat eden
724 hastanın muʻâyene ve tedâvîleri icrâ ve muʻâleceleri meccânen iʻtâ edilmişdir.
_______________
Mersin Hilâl-i Ahmer Merkezi'nin Bir Hitâbesi

Ey Türk!
Rengini kandan ve şafağın kızıl dudağından alan senin yedi asırlık târîhindir.
Zaferlerin şâhikalarında, mezârların başında, hayâtın kapısında, ecelin pençesinde,
Iztırâbın başucunda seni o bekledi,
Cânın çekilirken bir yudum su, hayâta gelirken
Gözünün ışığı, yaşarken şerefin tâcı oldu.
O sensin, senin için ona ver!!!
3215
Sayı 65
Bozkır Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
5.082
Teʼdiyât
Yekûn 2.727,50
[188] Adapazarı Şuʻbesi'nin 17 Haziran [1]341 [1925] târîhinden 31 Kânûn [1]341 [1925]
târîhine kadar
Makbûzât
Kurbân derileri hâsılâtından 13.000
22.170
Teʼdiyât
Yekûn 100.000
1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 14 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
63.294
Teʼdiyât
Yekûn 3.620
3216
Sayı 65
Bafra Şuʻbesi'nin 1 Ağustos [1]926 târîhinden 1 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Teʼdiyât
Yekûn 190.500
Balya Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
Gazete bedeli 960
375.507
Teʼdiyât
Yekûn 307.121
[189] Alaçam Şuʻbesi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 1 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
568
Niksar Şuʻbesi'nin [1]336 [1920] senesinden 10 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
117.000
3217
Sayı 65
Teʼdiyât
Yekûn 115.125
Amasya Merkezi'nin [1]339 [1923] senesinden 20 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
269.260
Teʼdiyât
Yekûn 262.747
Terme Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 30 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
53.421
Teʼdiyât
Yekûn 47.406
Nevşehir Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden [1]341 [1925] senesi gâyesine kadar
Makbûzât
268.317
3218
Sayı 65
Teʼdiyât
Yekûn 261.826
[190] Nazilli Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 2 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Gazete bedeli 600
Sultanhisar şuʻbesinden 5.000
12.365
Teʼdiyât
Denizli ve Fethiye felâketzedelerine muʻâvenet 15.000
Yekûn 113.650
Nallıhan Şuʻbesi'nin [1]341 [1925] senesi ibtidâsından 7 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
14.422
Teʼdiyât
Yekûn 14.647
Marmaris Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 26 Teşrîn-i Sânî [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
19.877
3219
Sayı 65
Teʼdiyât
Yekûn 24.246
Erzurum Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
26.620
Teʼdiyât
Hasankale Hastahânesi'ne muʻâvenet 25.000
Yekûn 85.080
[191] Ürgüp Şuʻbesi'nin [1]330 [1914] senesinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Muhtelif vâridât 42.595
126.738
Teʼdiyât
Yekûn 126.738
Zile Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 17 Teşrîn-i Sânî 1[926] târîhine kadar

Makbûzât
Maktûʻ makbûz mukâbilinde iʻânât 51.564,50
Kurbân derileri hâsılâtından 33.188
Müsâmere hâsılâtından 14.450
149.777,50
3220
Sayı 65
Teʼdiyât
Yekûn 145.231,50
Ermenak Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
10.736
Teʼdiyât
Yekûn 1.327
Boyabad Şuʻbesi'nin [1]340 [1924] senesi ibtidâsından 17 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
28.967
Teʼdiyât
Yekûn 25.520
[192] Fethiye Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden 25 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
60.865
Teʼdiyât
Yekûn 45.514
3221
Sayı 65
Köşk Şuʻbesi'nin 23 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
16.850
Teʼdiyât
Yekûn 16.850
Göynük Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
2.712
Teʼdiyât
Yekûn 2.776
Konya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Zirâʻat Mektebi'ne fürûht olunan kamyonet bedeli 90.000
Alaşehir Maʻden Suyu satışından 3.500
Karaman şuʻbesinden 30.000
Ilgın şuʻbesinden 20.000
Kızılviran nâhiyesi şuʻbesinden 20.000
275.710
3222
Sayı 65
Teʼdiyât
Pullar beyʻası 3.166
Alaşehir Maʻden Suyu nakliye ücretine 1.230
Yekûn 140.812
[193] Tarsus Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
27.305
Teʼdiyât
Yekûn 59.868
Millî Takvîm
Her sene İstanbul'da Bâbıâli karşısında bulunan Hüsn-i Tabîʻat Matbaʻası, Millî Takvîm nâmıyla
bir takvîm neşreder. 1927 senesine âid olan takvîm, millî ve târîhî vekâyiʻi günü gününe kayıd, vekâ-
yiʻ ve hâdisâta muvâfık durûb-ı emsâl ve atalar sözlerini ihtivâ, evkât-ı şerʻiyyeyi irâʼe eder. Kapağı
sekiz renklidir. İstanbul'un her kitâbcı dükkânında 15 kuruş fiyâtla satılmakdadır. Posta ücreti ayrıdır.
MUKTEBESÂT
Konya'da çıkan Babalık refîkimizin 2 Kânûn-ı Evvel 1926 [târîhli] başmakâlesi:
"-Hilâl-i Ahmer'e Yazılalım!
Memleketimizin fennî, ilmî, iktisâdî birçok teşkîlâtı yanında bir de kendi sâhasında sessiz ve
âlâyişsiz çalışan, en müşkil ve sıkıntılı zamânlarımızda bizi âğûş-ı sıyânetinde saklayan bir şefkat
yuvası, medenî ve insânî bir müessese mevcûddur:
3223
Sayı 65
Hilâl-i Ahmer…
En muhtâc ve derdli zamânlarımızda bize dest-i imdâd ve muʻâvenetini uzatan, en müşkil gün-
lerimizde aʻzamî bir rahm ü şefkatle kederlerimizi, elemlerimizi teşfiyeye koşan bu şefkat müessesesi
insâniyet mefkûresinin başlı başına asîl ve yüksek bir timsâl-i tecellîsidir. İstihdâf etdiği mefkûre-i
beşeriyenin hiçbir dîn ve milliyet farkı tanımadığı ve bütün insânları bir kardeş olarak kabûl etdiği bu
necîb ve mütevâzıʻ müessese, Hilâl-i Ahmer teşkîlâtı zamân zamân sevk-i vukûʻât ve tabîʻatla husûle
gelen birçok ıztırâblarımızı teskîn, harb zamânlarında duyduğumuz birçok elemli ihtiyâclarımızı teh-
vîn ve tatmîn etmesi iʻtibârıyla en temiz, en nezîh ve en fazîletkâr bir insâniyet ocağıdır.
Hilâl-i Ahmer'in gerek sulh zamânlarında ve gerek harb günlerinde vatandâşlarımıza ve birçok
insânlara yapdığı iyilik ve büyük hizmetin kudsiyeti tasavvurumuzun çok fevkindedir. Bu müessese-
nin derece-i ehemmiyet ve ulviyetini nâfiz ve dâhi nazarlarıyla bizden daha mükemmel sûretde gören
azîz reîsicumhû[r]umuz, kıymetli nutuklarında bu mühim noktaya temâs etmiş, Hilâl-i Ahmer'in îfâ-
sına muvaffak olduğu hidemât-ı ber-güzîdeye bilhâssa işâret buyurmuşdular.
Bittabʻ Hilâl-i Ahmer, icrâsına muvaffak olduğu birçok mühim hizmetleri Türk milletinin kîse-i
[194] hamiyetinden damlayan katarât-ı semâhatdan teʼmîn etmişdir. Cemʻiyetin başlı başına ve esâs
olan vâridâtını pek nâdir zamânlarda vukûʻ bulan iʻânât ve teberruʻâtdan ziyâde aʻzâ-yı dâimenin
muntazaman verecekleri taʻahhüdât-ı şehriyesi teşkîl etmekdedir. İʻâneler ve teberruʻâtın ekserîsi
muhârebe, muhâceret, afât ve mesâib gibi fevkalâde ve cemʻiyetin, halkın hissiyât-ı insâniye ve va-
taniyesi teheyyüc etdiği zamânlarda istihsâl edilen muvakkat vâridâtdan ibâretdir. Fakat sâlifü'z-zikr
ahvâl-i fevkalâde geçip de memleketlere sükûn ve huzûr havâsı esmeğe başlayınca bu vâridâtın pek
dûn bir mertebeye tenezzül etdiği, hattâ çok kere bir sıfıra münkalib olduğu maʻalesef görülmüşdür.
Bu mühim ve zarûrî sebebden dolayıdır ki, Hilâl-i Ahmer'in asıl menbaʻ-ı vâridâtı kaydetdiği
aʻzânın muntazaman verilen taʻahhüdât-ı şehriyesinden ibâretdir. İşte bunun içindir ki, bu gibi teş-
kîlâtın bidâʻa ve kuvveti, kaydetdiği aʻzânın adedi ile münenâsibdir.
Konya Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi'nde mukayyed aʻzâ adedinin maʻalesef şehrimizin azamet ve
ehemmiyetiyle mütenâsib olmadığını öğrendim. Bir hars ü irfân merkezi olan ve bugün feyyâz sî-
nesinde binlerce münevver vatandâşı iftihârla taşıyan Konya'mızın Hilâl-i Ahmer'i bugün binlerce
aʻzâya mâlik olmak şartıyla mübâhî bulunmalı idi. İşitdiğime göre aʻzâ adedi dört yüze bile bâliğ
olmamış. Bunu bir hiss-i hicâb ve teessürle yazıyorum.
Hilâl-i Ahmer, öyle necîb fakat öyle mütevâzıʻ bir müessesedir ki, vatandâşlarımızın kîse-i
semâhatinden damlayacak en küçük bir zerre-i hamiyeti bile maʻa'l-memnûniye ve maʻa'l-iftihâr ka-
bûl etmekdedir. Yapdığımız eğlencelerde bazen beş-on dakîkada sekiz-on lirayı gözümüzden çıkarı-
yor, bir hiss-i nedâmet duymadan sarf ediyoruz. Lâkin bu gibi şefkat müesseselerine yardım etmeği
unutuyoruz. Hâlbuki bu en vicdânî bir vazîfemizdir. Muhterem vatandâşlarımı Hilâl-i Ahmer bayra-
ğının sâye-i fazîleti altına harâretle çağırıyorum. Azîz kardeşlerim! Orada hep toplanalım ve Hilâl-i
Ahmer'in defter-i iftihârına ismimizi yazdıralım. Siʻamız yoksa az verelim, hâlimize göre verelim.
Fakat her hâlde verelim. Mâhiye vereceğimiz üç-beş lira veya kuruş bizi hiçbir zamân sarsmaz. Fakat
bunlar toplanarak ileride kendi yaramızı saracak büyük ve insânî çâreleri, devâları teʼmîn edecekdir.
Muhterem vatandâşlarım! Haydi hamiyet, fedâkârlık ve fazîlet sâhasına!...
Muzaffer Hâmid"
3224
Sayı 65
SALÎB-İ AHMER HAVÂDİSİ

Amerika
1905'de Reîsicumhûr Mösyö William Taft'ın Salîb-i Ahmer riyâsetini kabûl etdiği târîhden iʻ-
tibâren Amerika Salîb-i Ahmeri zamân-ı sulha âid vezâifi senelere taksîm ederek bugünkü merhale-i
tekâmüle vâsıl olmuşdur.
1907'de verem mücâdelesine, 1908'de hıfzıssıhha mücâdelesine ve hastalara âid takayyüdâta,
1909'da hastabakıcı kaydına, 1910'da ilk imdâd ve muʻâvenet teşkîlâtına, 1912'de şehir ve köy hasta-
bakıcılık teşkîlâtına, 1914'de tahlîsiye kâfileleri teʼsîsine teşebbüs etmişdir.
[195] Amerika Salîb-i Ahmeri'nin son yirmi bir sene zarfındaki muvaffakiyât ve inkişâfâtını
gösteren bir cedveli aşağıya derc ediyoruz:
1905'de Amerika 1926'da Amerika
Salîb-i Ahmeri Salîb-i Ahmeri
16 3.531 şuʻbeye
3.337 3.012.055 aʻzâya
50 43.503 hastabakıcıya
5.325 14.482.926 dolar reʼsülmâle
8.325 3.455.766 dolar mahall-i sarfı muʻayyen olan reʼsülmâle
- 10 şuʻabât-ı idâriye[ye]
- 5.549.428 Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsına
***
Florida kıtʻasının kısm-ı cenûbîsinde Amerika Salîb-i Ahmeri'nin muʻâveneti henüz ber-devâm-
dır. Felâketden mutazarrır olan 20.000 âileye 350 Salîb-i Ahmer aʻzâsı meʼmûr edilmişdir.
Amerika Salîb-i Ahmer Mecmûʻası, Florida felâketinde vefât edenlerin mikdârını 372 ve mec-
rûhîn adedini 6.381 göstermekdedir.
Felâketin vukûʻundan birkaç gün sonra ilk imdâd ve muʻâvenete hitâm verilmiş olduğundan her
âile ihtiyâcına göre tahsîsât almakdadır. Hayât-ı tabîʻiye tedrîcen avdet etmek üzeredir.
Teşrin-i Evvel gâyesinde 7.500 âile Salîb-i Ahmer'in muʻâvenet-i nakdiyesi sâyesinde mesken
ve ikâmetgâhlarını tağyîr veya tecdîd etmişdir.
Harâb olan havâlî 350 kilometrelik bir sâhayı ihtivâ etdiğinden imdâd ve muʻâvenet için vâsiʻ
tertîbât alınmışdır.
Kasırgayı müteʻâkib Florida'dan tebâʻüd etmekde olan binlerce insânın şimendifer kumpanya-
larınca meccânen nakli teʼmîn edilmişdir.
Hastabakıcıların gayreti sâyesinde memleketin şerâit-i sıhhiyesine aslâ halel gelmemişdir.
Salîb-i Ahmer Etıbbâ Kısmı Müdüriyeti, meʼmûrîn-i mahalliye ile müştereken tifo aşısı tatbîk etmiş-
dir.
Meskenlerde kalan süprüntü ve müzahrafâtın refʻ u defʻi için takayyüdât ve tedâbîr-i lâzıme
ittihâz ve hıfzıssıhha kavâʻidi tamâmen tatbîk edilmişdir. Buna binâen 6.000 mecrûhda ancak bir
tetanos vakʻasına tesâdüf olunmuşdur.
3225
Sayı 65
Salîb-i Ahmer ve diğer imdâd teşkîlâtının sarf etdiği himmet ü gayret sâyesinde mecrûhînden
vefât edenler pek azdır.
Japon Salîb-i Ahmeri, Florida felâketine bir muʻâvenet-i mahsûsa olmak üzere Amerika Salîb-i
Ahmeri'ne 100.000 yen göndermişdir.
_______________
Ermenistan Zelzelesi
Ahîren Ermenistan'da vukûʻ bulan tezelzülât-ı arziyenin îkâʻ etdiği hasârât ilk günlerde alınan
maʻlûmâtdan daha mühimdir. Hâl ve vazʻiyetin vehâmetine ve muʻâvenetin lüzûm-ı âciline binâen
Cenevre Merkez Komitesi'yle heyʼet-i ittihâdiyenin müştereken umûm Salîb ve Hilâl-i Ahmer Mer-
kez-i Umûmîlerine vâkiʻ olan mürâcaʻatlarında deniliyor ki:
"-23 Teşrîn-i Evvel 1926 târîhinde sâʻat 19,40'da Ermenistan Cumhûriyeti arâzîsinin bir kısm-ı
mühimminde şiddetli bir hareket-i arz vukûʻ bulmuşdur. Nâm-ı kadîmi Aleksandropol olan Lenina-
kan şehri hemen kâmilen harâb olmuşdur.
Mevcûd 3.821 hâneden ancak 50'si kalmışdır. 5.501 hâneyi ve 26.504 nüfûsu hâvî yirmi beş
pâre köy ve kasaba âfetden son derece müteessirdir. 80.000 nüfûs meskensizdir.
Nüfûsça zâyiʻât 350, mecrûhîn mikdârı 600'dür. Yalnız Leninakan şehrinde hasârât-ı [196]
mâddiye 20 milyon ruble tahmîn edilmekde olup bunun ancak dörtde biri sigortalıdır.
_______________
Belçika
Belçika Velîʻahdı Prens Leopold'ün İsveç Velîʻahdı ve Salîb-i Ahmer Reîsi Prens Charles'ın
kerîmesi Prenses Astrid ile izdivâcının hâtırası olarak Belçika Salîb-i Ahmeri tarafından Hakkâk-ı
meşhûr Gudmorva de Vers'e? iʻmâl etdirilen madalya Salîb-i Ahmer menfaʻatine satılmışdır.
_______________
Yardımlar
5 Teşrîn-i Sânî'de Filipin adalarının birçok eyâletlerini tahrîb eden tayfun ve feyezândan 150
kişi vefât etmiş ve yüz kadar hâne harâb olmuşdur.
Amerika Salîb-i Ahmeri harâb olan üç eyâlet için hemen bir tabîb, altı hastabakıcı ve lüzûmu
kadar elbise ve erzâk göndermiş idi. Ahîren iki hastabakıcı daha sevk etmişdir.
Amerika Salîb-i Ahmeri, Filipin Salîb-i Ahmer Merkezi'nin mürâcaʻatı üzerine telgrafla 100
bin dolarlık bir muʻâvenet-i nakdiyede bulunmuşdur.
_______________
3226
Sayı 65
Finlandiya
Finlandiya Salîb-i Ahmeri Bulgar muhâcirleri için 2.000 ve güya felâketzedelerine ayrıca 2.000
Fransız frangı göndermişdir.
_______________
Siyam
Siyam Salîb-i Ahmeri, Küba felâketzedelerine 183 İngiliz lirası göndermişdir.
_______________
Macar
Belçika'da Gand, Brugge, Ostende vesâir şehirlerde âileler nezdine altı ay müddetle yerleştiri-
len 600 zaʻîf Macar fakîr çocukları, Macar Salîb-i Ahmeri'nin ihzâr etdiği husûsî bir trenle bir tabîb,
yirmi hastabakıcı ve dört hastabakıcının nezâreti altında Macaristan'a avdet etmişlerdir.
***
Macar Salîb-i Ahmeri, etfâlin sıhhatini ıslâh zımnında pek büyük faʻâliyet göstermekdedir. Ge-
çen yaz Berck-sur-Mer'de zaʻîf ve cılız çocuklara mahsûs dört ay için ihzâr etdiği müessesede çocuk-
ların sıhhatlerinde mühim bir eser-i salâh görülmüşdür. Burada on çocuğa bir hastabakıcı verilmişdir.
***
Macar Salîb-i Ahmeri Teşrîn-i Evvel'in son haftasında, Budapeşte'de birçok hıfzıssıhha pro-
paganda konferansları tertîb etmişdir. Bu konferanslarda âtîdeki mevzûʻlar üzerine mütehassıslar
îzâhâtda bulunmuşlardır:
Teşrîh-i umûmî, gürbüz çocuk, hıfzıssıhhanın ehemmiyeti, verem, çocuklara hıfzıssıhha tedâvî-
si, ayyâşlığın tehlikeleri, temizlik ve sıhhat.
Verilen konferanslar heyʼet-i müstemiʻa üzerinde derîn teʼsîrler bırakmışdır.
3227
Sayı 65
3228
Sayı 65
3229
Sayı 65
3230
Sayı 65
3231
Sayı 65
Türkiye Millî Sigorta Şirketi

1333 [1917] senesinde müteşekkil Türk Anonim şirketidir.
Harîk, hayât ve nakliyât üzerine muʻtedil şerâitle icrâ-yı muʻâmele eder ve bi'l-cümle zarar u ziyânı
kemâl-i sürʻat ve sehâvetle tesviye eyler.
Merkez-i İdâresi: Galata'da Voyvoda Câddesi'nde Deutsche Bank karşısında şirketin mâlı olan
Türkiye Millî Hânı'ndadır.
Telefon: Beyoğlu: 2300, 2301
_______________

Ekrem Necib

_______________
Evliyâzâde Nureddin
Devâir-i Resmiye Müteʻahhidi
İcrâ-yı Kimyeviye, Âlât-ı Cerrâhiye ve Itriyât Deposu
Bahçekapı Hamidiye Türbesi, Telefon: İstanbul 1799
Bi'l-umûm hastahâne, kimyâhâne, bakteriyolojihânelerde istiʻmâl olunan eczâ-yı kimyeviye, âlât-ı

cerrâhiye, edevât-ı fenniye ile ıtriyât ve tuvalete müteʻallik her nevʻ malzemenin deposu. Mufassal
kataloğumuzu taleb buyurunuz.
Telgraf Adresi: İstanbul Evliya Nur.
3232
TÜRKİYE
66
Altıncı Sene 13 Şaʻbân sene 1345 / 15 Şubat 1927 Numara 66
TÜRKİYE
13 Şaʻbân sene 1345 / 15 Şubat 1927
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Février 1927
İstanbul
1927
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 13 Şaʻbân sene 1345 / 15 Şubat 1927 Numara 66

Gönderilmelidir.
Mündericât:
İctimâʻî Hıfzıssıhha – Özbekistan Hilâl-i Ahmeri – Siyam Salîb-i Ahmeri – Mekteb Çocukları
İçin Süt – Bünyenin Sû-i Teşekkülüne Karşı Mücâdele – Mühim Bir İstatistik – İhtiyâr Çobanın
İstihmâmı – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Salîb-i Ahmerler Havâdisi – Muktebesât – Fransızca Kısmı –
İngilizce Kısmı
-39-
Güneşin Sıhhat Üzerine Teʼsîrâtı, Ziyâ Tedâvîsi
Birçok sene oluyor ki, güneşin teʼsîrât-ı devâiyesine inanmayan, birçok ilâclar aldıkdan sonra
tedâvî maksadıyla bir kere de güneşe mürâcaʻatı arzu etmeyen kimse kalmamışdır, denilebilir.
Fi'l-hakîka güneş denilen seyyâre-i uzmâ yaşadığımız asırda fenn-i tabâbet ve ispençiyârî nok-
ta-i nazarından en mühim bir şöhret almış oldu.
Gerçi eskiden ecdâdımız da pek yakıcı olan bu âteşli ve nûrlu küreye lâzım gelen dikkat ve
ehemmiyeti atfetmemiş değillerdi. Onlar da bunun pek bâriz olan ziyâ ve harâretinden pek çok bah-
setmişler, hayât-ı nebâti[ye] ve hayvâniyeye olan teʼsîrâtına kâniʻ olmuşlar ve hayât için elzem bir
unsur-ı tabîʻî ve hulkî olduğunda ittifâk etmişlerdir. Ancak maʻlûmât ve müktesebât-ı fenniyelerinin
vüsʻü derecesinde teʼsîrât-ı devâiye ve şifâiyesine kâniʻ olmakla berâber ondan lâyıkı vechile ve fennî
bir sûretde istifâde edememekde idiler. Nitekim "güneş girmeyen yere hekîm girer" sözü ecdâdımızın
bu âteşli küreye olan iʻtimâd ve iʻtikâdlarının derece ve salâbetini pek ayân göstermekdedir.
Bu asırda güneşin teʼsîrât-ı devâiye ve şifâiyesi tamâmıyla bir hakîkat oldukdan başka, hâvî
olduğu şuʻâʻât-ı ziyâiye ve harûriyesinden hangisinin daha ziyâde müessir olduğu ve ne şekilde is-
tifâde olunabileceği de meydâna çıkarılmış ve bunları ihzâr ve tatbîk eden sunʻî vesâit-i fenniye-i
hârikulâde dahi ihtirâʻ edilmişdir.
Güneş, kâinâtın her noktasına ibzâl-i lütf-ı müdâvât eden bir dehâ-yı hilkat ve tabîʻatdır. Ancak
coğrafî nokta-i nazardan bazı ülkeler bu âteşîn devâdan olan nasîblerini senenin uzun mevsim ve
günlerinde bolca ve mütemâdiyen almakda olmalarına [202] mukâbil bir kısım menâtık da bundan
pek az feyzdâr bulunmakdadır.
3239
Sayı 66
Memleketimiz güneşden alacağı niʻam u eltâfı belağ[an] mâ-belağ ve senenin birçok günlerin-
de alan bir ülke sayılır. Hattâ tepemizde kış yaz güneşin eksik olduğu yokdur, denilebilir. Hulkî olan
bu devâ külçesinin pek ziyâde lütufda bulunduğu bir ülkede yaşamak bahtiyârlığına nâil olmakdayız.
Gerek köy ve kasabalarımızın gerek yaşamakda olduğumuz oldukça ibtidâî ve vüstâî meskenle-
rimize karşı köylülerimizin sıhhat-i tâmmede olmaları yeni yetişen nesillerimizin oldukça gürbüz ve
kuvvetli bulunmaları hep hayât-ı tabîʻiyede açık havâ güneşde yaşamalarındandır diye iddiʻâ edersek
kimsenin bizi redde hakkı olamaz.
Güneşin muhtevî olduğu harûrî ve ziyâî şuʻâʻât ayrı ayrı tahlîl olup meydâna çıkdıkdan sonra
teʼsîrât-ı devâiyesi daha vâzıh ve kâmilen elde edilmişdir. Bu muhtelif ziyâ ve renklerden ancak
birkaçının muhtelif derecede şifâyı hâiz olması sâdece bu renkleri câmiʻ ve sunʻî vesâit-i fenniye-i
müdâvâtın ihtirâʻına sebeb olarak gûnâgûn ve sunʻî güneş ziyâsı altında lambalar meydân-ı ticârete
çıkarılmışdır.
Hâl-i hâzırda güneş olsun olmasın, bu gibi vesâit-i fenniye-i cedîde sâyesinde gerek hastahâne
gerek sanatoryum ve prevantoryumlarda birçok zavallılara imdâd ve şifâ bahşedilegelmekdedir. Bu-
gün asrî müessesât-ı sıhhiyenin hemen hepsinde ziyâ tedâvîsi nâmı tahtında mor, menekşe, kırmızı,
sarı ilh. ziyâ lambalarını hâvî müteʻaddid salonlarda birçok hastalar ve nukahâ muntazam sâʻatlerde
devâlarını mütehassıslar nezâretinde hemen hemen bu vesâit-i sınâʻiyeden almakda ve şifâ bulmak-
dadırlar.
Sunʻî güneş ziyâsı denilebilir ki, tabîʻî güneş tedâvîsinden daha müessir ve şifâpâşdır. Çünkü
bunda güneşde olan zâid ziyâlar ve yakıcı harâret yokdur. Sâdece tedâvîde müessir olan şuʻâʻât-ı
ziyâiye toplanmışdır. Maʻamâfîh bu gibi vesâit-i fenniye bulunmayan mahallerde ve bilhâssa güneşin
lütuf ve ibzâl etdiği iklîm, mevsim ve günlerde tabîʻî güneş tedâvîsinden hiçbir sûretle istiğnâ edil-
memelidir.
Güneş banyo ve tedâvîsinin herkese nâfiʻ olacağı bedîhî bir keyfiyet ise de muntazam sûretde
devâm edeceklerin evvelâ bir tabîb tarafından muʻâyenesi ve ona göre tarz ve müddet-i devâm ile
fâsılaların tanzîmi îcâb eder.
Her nedense güneşden birçoklarımız tevahhuş, bir kısmımız teʼsîrât-ı devâiyesini hâlâ istihfâf
etmekdeyiz. Diğer bir kısım, bazı hastalıklarda güneşden mazarrat hâsıl olacağına kâniʻ oluyorlar.
Maʻamâfîh güneşin binlerce insânlara nâfiʻ olacağına mukâbil birkaç kişiye yapabileceği te-
vehhüm edilen mazarrat hiçbir sûretle bu müessir devâdan ferâğata bir sebeb teşkîl edemez.
Bütün mütefekkirîn, mütehassısîn ve etıbbânın yeni nesli güneşe ısındırmak, sevdirmek husû-
sunda yapacakları mesâʻînin istikbâlde pek büyük semereler vereceğine biz kâniʻ bulunmakdayız.
Güneş tedâvîsi vereme müstaʻid gençlerle zaʻîf, cılız ve kansız olan eşhâsa pek nâfiʻdir. Bun-
dan mâʻadâ güneş cild, kemik ve mafsal üzerindeki veremlere, bazı cild avârız ve râhatsızlıklarına,
bilhâssa karın içi zârına ârız olan vereme de pek müessir olduğu anlaşılıyor.
[203] Güneş ve ziyâ tedâvîsinden en ziyâde müteessir olan ve birçok defalarda hemen tedâvî ve
şifâya yüz tutan hastalıklar lüpüs denen cild veremi ile dâü'l-hanâzîrdir. Boynunun iki tarafında uka-
dât-ı lenfâviyenin tefahhumu ve kansızlık ile müterâfık olan bu hastalıkda boyun guddeleri kâmilen
küçülmekde ve açılıp irin akan ağızları da tamâmen kaparak o çirkin şekli zâil olmakdadır.
Eskiden beri scrofuleux nâmı altında tavsîf olunan birçok çocukların ahvâl-i sıhhiyeleri bugün
tamâmen bir mevsim güneş banyoları ile tamâmen halâsa yüz tutmakdadır.
Ültraviyole ziyâsının son zamânlarda bağırsak veremine pek müessir olduğu ve birçok vekâ-
yiʻin şifâ bulduğu da zikredilmekdedir.
Kan hastalıklarının ve bilhâssa kansızlığın büyük bir münebbihi de güneşdir. Kansızların kanı-
nı, cılızların vücûdunu tenbîh edecek yegâne tabîʻî kuvvet ve devâ güneş şuʻâʻâtı olsa gerekdir. Bil-
3240
Sayı 66
hâssa çocuklarımızın soluk benizlerini ağartacak, çarpık mafsal ve kemiklerini düzeltecek, adalâtını,
vücûdunu serpdirecek, ve'l-hâsıl tabîʻî ve kavî bir bünye ihzâr edecek yegâne güneş tedâvîsidir.
Güneş şuʻâʻatının yakıcı ve eritici havâssı şişmanlara da mededres olarak şekl-i hendesî-i zarâ-
fetden inhirâf eden bünye ve vücûdları da bir şekl-i iʻtidâle sevk eder. Şuʻâʻât-ı şemsiyenin birçok
marazî mikrobları öldürdüğü bir hakîkat olup bundan en ziyâde müteessir olan verem, kolera, dizan-
teri, kızıl, kızamık ilh. gibi hastalıklarda hasta eşyâsı ve levâzım-ı beytiye birkaç sâʻat kızgın güneş
ziyâsına bırakmak sûretiyle tamâmen tehlikeden ârî bir hâle getirilmiş olurlar. Bundan dolayıdır ki,
son zamânlarda emrâz-ı sâriye pavyon ve koğuşlarında bu tarzdaki tabîʻî muzâdd-ı taʻaffünden pek
çok istifâde edilegelmekdedir.
Memleketimizde güneş banyosuna devâm edecekler ilk ve sonbahâr mevsimleriyle yazın serin
günlerini tercîh etmeleri îcâb eder.
Maʻamâfîh kışın bazı müstesnâ güneşli günlerini de hiçbir sûretle kaçırmamalıdır. Tedâvîye
güneş şuʻâʻâtının vâsıl olduğu her yerde devâm edilebilirse de toz ve dumandan ârî, temiz, sâkin ve
rüzgârsız mevkiʻlerde ve bilhâssa sâf bâğçe, bâğ ve parklarda, deniz kenârlarındaki kumsal mahaller-
de yapmak muvâfık ve müreccahdır.
Banyoya muntazam sûretde devâm edecekler bittabʻ başlarını gölgede, mümkün olursa serin
bir mahalde saklayacaklar ve vücûdun îcâb eden mahallerini hafîf sûretde örteceklerdir. Bunu teʼmîn
için karyolalara husûsî ve gâyet zarîf tenteler rabt ve istenilen şekilde gölge ihdâs edilmekdedir.
Tedâvî münâsib ve râhat bir şezlong veya bir seyyâr karyolada olacağı gibi alelâde bir hasta
sedye veya karyolasında da olabilir.
Müdâvâta maʻrûz kalanlar[ın] muhakkak arka veya yüz üstü yatmaları îcâb eder. Bu zamânda
münâsib ve eğlendirici bir roman veya resim mütâlaʻası da muvâfık olur.
Hastahâne veya sanatoryumlarda güneş tedâvîsi için vâsiʻ balkon ve verandalar tahsîs edilmiş-
dir. Buraya her hasta karyolası dâhilinde getirilerek veya şezlongda yatırılarak muntazam ve muttarid
bir sûretde tedâvîye devâm edegelirler.
Güneş tedâvîsine ilk başlayacaklar hiç şübhesiz yavaş yavaş ve kısım kısım bu tedâvîye maʻrûz
[204] kalacaklardır. Yoksa şuʻâʻâtın teʼsîr-i şedîdi ile cildleri ve bünyeleri harâb olur, türlü türlü avârız
ve ihtilâtât zuhûra gelir.
Kanada'nın en mühim ve en müstesnâ bir sanatoryumuna tatbîk olunan aşağıya derc etdiğimiz
cedveller de bu husûsda herkese bir fikir verebilir. Yeni başlayacakların asgarî taʻrifeyi tatbîk etmeleri
ve bir seansdan sonra aʻzamî taʻrifeye başlamaları muvâfıkdır.
Bir senenin yaz mevsiminde her defasında bir aydan aşağı olmamak ve on gün fâsıla vermek
şartıyla 2-3 seans güneş banyosu almak her hâlde çok muvâfıkdır.
Ancak evvelce de yazdığımız vechile böyle muntazam ve muttarid güneş tedâvîsine maʻrûz
kalacaklar muhakkak bir tabîb tarafından muʻâyene ve îcâb eden tarz-ı tedâvîyi tatbîk etmeleri îcâb
eder. Tedâvînin hitâmında kezâ tabîbin yapacağı bir müşâhede ve tutacağı bir rekord hasta tarafından
muhakkak muhâfaza edilmelidir.
Güneş tedâvîsinin bu asırda anlaşılan kıymeti yaz mevsimi imtidâdınca halkın hemen pek ço-
ğunun sabâhdan akşâma denilecek kadar kumsal, deniz, nehir ve dere sâhillerinde vakit geçirmelerini
mûcib olmakdadır. Fi'l-hakîka buralarda bilhâssa taʻtîl mevsimi günleri halk kalabalığından, cıvıltı-
sından, cûş u hurûşundan geçilemez oluyor. Vücûdları bazen nîm üryân ve fakat ekseriyetle tamâmen
çıplak denilecek derecede kızgın ve müessir güneş altında yaşayan bu halk kitlesinden şimdiye kadar
müteessir olan, fenâlaşan, güneş çarpmasına uğrayan hemen de yok gibidir.
Maʻamâfîh senenin birkaç müstesnâ ve kızgın gününde güneşin sadmesine uğrayacak ve hayâtı
üzülecek, tehlikeye girecek birkaç kişi için binler ve milyonlarca eşhâsın istifâde edegeldiği bu kud-
3241
Sayı 66
retli ve müessir tabîʻî tedâvîyi istihfâf etmek veya hoş ve musîb görmemek hiçbir vechile doğru
olamaz.
Biz, yeni nesle güneşi sevdirir, tabîʻî ve müessir bir devâ olduğuna kanâʻat getirir ve güneşlen-
meğe alıştırırsak ırkımızın sıhhat ü âfiyetini bir kat daha teʼmîn ve binâberîn istikbâlini daha iyi tarsîn
etmiş oluruz, kanâʻatindeyiz.
1-Güneş Banyosunun Tarzı ve Devâm Cedveli – Asgarî Taʻrife

Teʻâkub
Günler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Günleri ilh.
Batndan
3 5 7 10 13 15 18 20 25 30
unka kadar
Kalçadan
3 5 7 10 13 15 18 20 25 30 30
batna
Dizlerden
3 5 7 10 12 15 18 20 25 30 30 30
kalçalara
Topuklardan
3 5 7 10 12 15 18 20 25 30 30 30 31
dizlere
Ayaklardan
3 5 7 10 12 15 18 20 25 30 30 30 30 31
topuklara
*** Her vakʻada vücûdun ön ve arka tarafı birbirini müteʻâkib günlerde sıraya konacakdır.
*** Rakamlar dakîkayı gösterir.
[205] 2-Güneş Banyosunun Tarzı ve Devâm Cedveli – Aʻzamî Taʻrife

Müteʻâkib
Günler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Günler ilh.
Batndan
5 10 15 20 25 30 30
unka kadar
Kalçadan
5 10 15 20 25 30 30 30
batna
Dizlerden
5 10 15 20 25 30 30 30 30
kalçalara
Topuklardan
5 10 15 20 25 30 30 30 30 30
dizlere
Ayaklardan
5 10 15 20 25 30 30 30 30 30 30
topuklara
*** Her vakʻada vücûdun ön ve arka tarafı birbirini müteʻâkib günlerde sıraya konacakdır.
*** Rakamlar dakîkayı gösterir.
ÖZBEKİSTAN HİLÂL-İ AHMERİ

Özbekistan, şimâl-i şarkîsi muhtâriyet-i idâreye mâlik Kırgız eyâleti, şimâlen Kazakistan,
şimâl-i garbîsinden Karakalpak eyâleti, garb ve cenûb-ı garbîsinden Türkmenistan, cenûben Afgan
ve şarkan Çin ve Rus Cumhûriyetleriyle muhâtdır.
3242
Sayı 66
Özbekistan, Asya-yı Merkezî'de pâyitahtları Taşkend, Buhara ve Hive şehirleri olan Türkme-
nistan, Buhara ve Hive gibi üç zengin vilâyetden müteşekkil olup mesâha-i sathiyesi 249.497 kilo-
metre murabbaʻı ve nüfûsu 5.359.497'dir.
Nüfûs-ı mevcûdunun % 66'sı Özbek, % 19,8'[i] Tacik, % 3,20'[si] Rus, % 2,60'[ı] Kazak, %
1,8'[i] Kırgız, % 1,4'[ü] Arab ve mütebâkî % 5,20'si Yahudi, Acem, Ermeni, Uygur ve diğer milliyet-
lere mensûbdur.
Çarlık Rus idâresi Özbekistan hars-ı millîsinin inkişâfına dâimâ mâniʻ olmuş ve Özbeklerden
tabîb, hukûk-şinâs ve mühendis yetişememişdir. Yalnız Rus inkılâbından sonradır ki, istiklâlini kaza-
nan Özbekistan, hars-ı millîsine sâhib olabilmişdir.
Özbekistan'da Sosyalist Sovyet Cumhûriyeti teessüs etdikden sonra 1925 senesinin sonlarına
doğru ancak bir Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti teşekkül edebilmişdir.
Özbekistan Hilâl-i Ahmeri, Sosyalist Sovyet Cumhûriyetleri Salîb ve Hilâl-i Ahmer Cemʻiyet-
leri İttihâdı unvân-ı cedîdi altında Rusya'da teşekkül eden ve Rus, Ukrayna, Beyâz Rus, Ermeni, Gür-
cü Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleriyle Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri'nin de dâhil olduğu heyʼet-i ittihâdiye
aʻzâsındandır.
Heyʼet-i ittihâdiye aʻzâsından bulunan bu cemʻiyetlerden her biri teşkîlât-ı dâhiliyeleriyle faʻâ-
liyetlerinde tamâmen serbestdir.
Heyʼet-i ittihâdiyenin bir meclisi, bir icrâ heyʼeti ve meclisçe müntehab bir tedkîk komisyonu
vardır. Meclisde Rus Salîb-i Ahmeri sekiz, Ukrayna dört [206] ve Özbekistan ile diğer dört cemʻiyet-
den beheri birer reʼye sâhibdir.
Özbekistan Hilâl-i Ahmeri tarafından idâre olunan bir dârületfâl

Une maison de lʼenfant entretenne par le Croissant-Rouge de lʼUzbékistan
3243
Sayı 66
İcrâ heyʼeti Rus, Ukrayna, Beyâz Rus Salîb-i Ahmerleriyle Özbek Hilâl-i Ahmeri'nden ve Ma-
vera-yı Kafkas Federasyonu'ndan meclisçe müntehab beş aʻzâdan mürekkeb olup lâ-ekal ayda bir
defa Moskova'da ictimâʻ eder.
Özbekistan Hilâl-i Ahmeri bir reîs, bir reîs-i sânî ve üç aʻzâdan mürekkeb bir merkez-i umûmî
tarafından idâre edilir. Yukarıda isimleri geçen üç hânlık merkez-i umûmî nezdine birer murahhas
iʻzâmı hakkına mâlikdir.
Özbekistan Hilâl-i Ahmeri şimdiki hâlde halkın tıbbî, sıhhî muʻâvenetine sarf-ı gayret ve em-
râz-ı ictimâʻiye ile mücâdele etmekdedir.
Özbekliler idâre-i sâbıka zamânında bir tarafdan hâricin taʻkîbâtına, diğer cihetden beyler ve
emîrlerin keyif ve istibdâdına maʻrûz kaldığından memleket bu devr-i menhûsun cehâlet ve emrâz-ı
ictimâʻiye gibi refʻ u izâlesi zamâna muhtâc iki beliyyesine vâris olmuşdur.
Rus inkılâbına tekaddüm eden devr-i istibdâdda ise memleketde mevcûd müessesât-ı sıhhiye ve
tıbbiyeye mürâcaʻat hakkı yalnız meʼmûrîn, ordu ve zenginlere bahşedilmiş bir imtiyâz mâhiyetinde
olup köylü ve halk kitleleri her türlü tedâvî ve ihtimâmdan mahrûm bırakılmakda idiler.
Şerâit-i iklîmiye, toprağın evsâfı, su tedârükünde tesâdüf edilen müşkilât, intânî hastalıkları
nakle vâsıta olan haşerâtın kesreti Özbekistan'da her nevʻ hastalıkların tevessüʻ ve inkişâfına çok
yardım etmişdir.
[307] Özbekistan Hilâl-i Ahmeri tarafından idâre olunan çocuk muʻâyene merkezi
Une consultation pour enfants, organisée par le Croissant-Rouge de lʼUzbékistan
Bir de tabîb veya üfürükçü nâmı verilen mütetabbib ve şarlatanların câhil halk kitlelerini tedâvî
etmek sûretiyle senelerden beri sıhhat-i umûmiyeye yapdıkları fenâlıklar tahmînin fevkindedir.
3244
Sayı 66
Hattâ bugün bile herhangi bir hasta bu tabîblerin tedâvîsinden tamâmıyla katʻ-ı ümîd etme-
dikçe hakîkî bir doktora mürâcaʻat etmek istemez. Tedâbîr-i zâbıta ile tabîb ve üfürükçü ocaklarının
ortadan kaldırılmasına da imkân görülmediği cihetle bu husûsda açılan mücâdelede halkın terbiye-i
fikriyesine ve hıfzıssıhhanın neşr u taʻmîmine ve bilhâssa köylülerin meccânen tedâvîsine gerek Sıh-
hiye-i Umûmiye Ahâlî Komiserliği ve gerek Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti fevkalâde ehemmiyet vermiş
ve himâye-i etfâl mesâilini cemʻiyet bizzât derʻuhde eylemişdir.
Özbekistan Hilâl-i Ahmeri'nin teşkîlât-ı sıhhiyesine gelince; masârıfı cemʻiyete âid olmak üzere
elli yataklı bir sanatoryum, Buzsu sâhilinde vâsiʻ bir bâğçe içinde zaʻîf ve nahîf çocukların ve îcâbın-
da şehrin en muhtâc ve sefîl ahâlîsinin tedâvîsine mahsûs bir melce, Taşkend'de seyyâr hastahâneler,
Buhara ile diğer bir şehirde vâlide ve çocuklar için muʻâyenehâneler ve ayrıca bir Süt Damlası ve
çocuk verem ve emrâz-ı zühreviye dispanserleri teʼsîs ve küşâd edilerek mürâcaʻat edenlerin ilâcları
meccânen verilmekdedir.
1926 senesi Kânûn-ı Sânî'sinde teşekkül etmiş olan Özbekistan Hilâl-i Ahmeri'nin sekiz aylık
masârıfı 64.244,84 ruble yani 150.000 altın frankdan fazladır.
Memleketin sıhhî ve ictimâʻî inkişâfında halk kitlelerinin aʻzamî derecede iştirâklerini teʼmîn
etmek üzere pek büyük gayret ve mesâʻî sarf edildiği de görülmekdedir.
_______________
[208] SİYAM SALÎB-İ AHMERİ

Siyam Salîb-i Ahmeri 31 Mart 1926'da hitâm bulan seneye âid raporunu neşretmişdir. Bu rapo-
run mühim addetdiğimiz aksâmını hulâsaten aşağıya derc ediyoruz.
Hastahâneler
Siyam Salîb-i Ahmeri'nin bu kısım müessesâtında merkez-i faʻâliyetini Kral Chula Longkorn
nâmına teʼsîs olunan hastahâne teşkîl eder.
Hastahâne, en güzide etıbbâ-yı askeriye meyânından müntehab bir heyʼet-i tıbbiye ile Siyam
Salîb-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nden meʼzûn şefkat hemşîreleri tarafından idâre edilmekdedir.
Hastahânenin ücretli bir kısmı ve meccânen kabûl olunacak hastalara mahsûs ayrıca 240 yatağı
vardır.
1925-1926 senesinde:
Ayakda tedâvî edilenler 34.416
Hastahâneye kabûl olunanlar 2.471
Evlerinde vazʻ-ı haml edenler 158
Hastahâneye vazʻ-ı haml edenler 417
37.462
Muhtelif Tedâvî
Büyük ameliyât-ı cerrahiye 219
Küçük ameliyât-ı cerrahiye 558
Yara tedâvîsi 547
3245
Sayı 66
Elektrik tedâvîsi 300

Pikür ve muʻâyene 10.061
Diş tedâvîsi 3.154
14.839
Verilen reçeteler 192.839
Etfâli Himâye
Taht-ı tedâvîye alınan etfâl 44
Ebeveyne iʻâde veya evlâdlığa kabûl edilen çocuklar 32
Bazı erbâb-ı hayr u hasenâtın iʻânât ve teberruʻâtıyla ilâve edilen koğuşların inşââtı hitâm bul-
duğu zamân hastahâneye daha 200 hasta kabûl edilebilecekdir.
Kısm-ı Fennî
Siyam Salîb-i Ahmeri Paris'de Institut Pasteur Müessesesi mâhiyetinde bir teşkîlât vücûda ge-
tirmişdir. Burada tahlîlât ve taharriyât-ı fenniyeye mahsûs laboratuvarlar, hasta tedâvîsine mahsûs
odalar, dispanserler, bir konferans salonu, bir kütübhâne, bir dâülkelb müessesesi ve bir aşı istihzârı
mahalli vardır.
Kuduz, çiçek, kolera, vebâ, emrâz-ı zühreviye, zehirli hayvânların sokması, cild ve hayvân
hastalıkları tedkîk ve tedâvî edilir.
Memleketde ziyâdesiyle intişâr ve tevessüʻ etmiş bazı hastalıklar hakkında burada taharriyât ve
tedkîkât-ı fenniye icrâ edilir.
Dâhiliye Vekâleti Sıhhiye İdâresi, birçok hastahâneler, adedi gitdikçe tezâyüd eden etıbbâ bak-
teriyoloji tedkîkâtını burada icrâ etdirirler.
Bundan mâʻadâ bi'l-cümle aşı ve serumlar bu müessesede ihzâr edilir.
Kuduz aşısı uzak kurâ ve nevâhîye tarîk-ı havâî ile irsâl edilmekdedir. Hitâm bulan sene zarfın-
da 1.684.104 kişiyi aşılamağa kifâyet edecek 42.570 gram çiçek aşısı ihzâr edilmiş ve 3.000 emrâz-ı
cildiye ve zühreviye vekâyiʻi tedâvî olunmuşdur.
[209] Sıhhiye Şuʻbesi

Sıhhat-i umûmiyenin muhâfazası ve emrâza karşı tedâbîr-i mâniʻa ittihâzı bu kısmın derʻuhde
etdiği başlıca vezâifdendir. Müessese meʼmûrînine maʻâş verilmekde ise de etıbbâsı fahriyen îfâ-yı
hizmet ederler ve hastabakıcıları Siyam Salîb-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi meʼzûnlarından alınır.
Ziyâretçi hastabakıcılar, mekteblerde muʻâyene-i tıbbiye ve cüzâm yani miskînlik illetine karşı
mücâdele bu şuʻbenin üç mühim mesâʻî-i dâimesini teşkîl eder. Bu şuʻbenin bir sene zarfındaki icrâât
ve mesâʻîsi ber-vech-i âtîdir:
3246
Sayı 66
Çocuk hastalıkları 11.114

Ameliyât-ı hafife 31.478
Tedâvî 9.991
İlk muʻâvenet 8
Diş tedâvîsi 22.327
Evlerde muʻâyene 15.729
Evlerde tedâvî 15.177
Çocuk muʻâyenesi 15.177
Vazʻ-ı haml 132
Verem tedâvîsi 427
Verilen reçete mikdârı 10.522
Mekteb çocuklarının kalb ve cihâz-ı teneffüs ve hazmîlerinin muʻâyenesiyle ahvâl-i sıhhiye-
lerini teftîş ve nezâret-i dâime altında bulundurmak üzere mekteblerde muʻâyene-i tıbbiye icrâsını
Siyam Salîb-i Ahmeri derʻuhde etmişdir.
Bundan mâʻadâ talebenin muʻayyen zamânlarda boy ve sıkletlerinin ve neşv ü nemâlarının
taʻkîbi de Salîb-i Ahmere âiddir.
Bu kısma âid vezâif burun, boğaz, kulak, göz ve diş mütehassıslarına tevdîʻ edilmişdir.
Siyam'da hemen her sınıf insânlarda kesretle müşâhede edilen cüzâm illetiyle mücâdeleye
Salîb-i Ahmer fevkalâde ehemmiyet vermiş ve bu âfeti âdetâ bir memleket mesʼelesi telâkkî etmişdir.
Bangkok civârında miskînlere mahsûs bir koloni teşkîl edilmişdir. Hükûmet bu teşkîlât için
îcâb eden arâzî ve mebâliği vermiş ve Salîb-i Ahmer'in mürâcaʻatıyla ahâlînin muʻâveneti de teʼmîn
edilmişdir.
Bangkok civârında Salîb-i Ahmer binâsında hafîf miskînler tedâvî edilmekdedir. Salîb-i Ahmer
kolonisi 160 miskîni tedâvî ve himâye etmekdedir.
_______________
MEKTEB ÇOCUKLARI İÇİN SÜT

Ecdâdımızın ifrât ile medh etdikleri birçok edviye vardır ki, ilmin terakkiyât-ı hâzırası bunlara
atfedilen ehemmiyeti hiçe indirdiği gibi nesilden nesile intikâl edip gelen bazı tedrîsât ve maʻlûmâtın
sıhhat ve hakîkatini de bilakis teʼyîd ve tasvîbden hâlî kalmakdadır.
Meselâ, eskiden âileler içinde vâlideler tabîbin fikir ve mütâlaʻasını almağa lüzûm görmeden
yavrularına kendi kanaʻat ve ictihâdlarıyla balıkyağı verirlerdi.
Fi'l-hakîka laboratuvarlarda yapılan tecrübeler ve hastahâne serîriyâtlarında tutulan müşâhede-
lerle balıkyağının teʼsîrât-ı şifâ-bahşâsı tahakkuk etdiğinden bugün zaʻîf ve nahîf etfâl ve eşhâs için
etıbbâ balıkyağını tavsiye etmekdedir.
Binlerce seneden beri beşerin gıdâsına dâhil olan süt için de aynı hâl vâkiʻdir. Şu kadar ki, sütün
kıymet ve ehemmiyet-i gıdâiyesi ancak pek yakın bir zamânda keşfedilmiş ve bugün süt mükemmel
[210] bir gıdâ olmak üzere tanılmış olmakdan mâʻadâ mektebli çocukların taʻâmlarına ilâveten veril-
diği takdîrde neşv ü nemâlarını teshîl ve teʼmîn edeceği de ilmen ve tecrübeten sâbit olmuşdur.
3247
Sayı 66
Londra'ya 17 kilometre buʻd mesâfede 500 çocuğun ibâte ve iʻâşe edildiği bir numûne koloni-
sinde dört sene üzere müretteb olarak 1921 senesi Kânûn-ı Evvel'inde başlayan mühim bir tecrübe
yapılmışdır.
Muhtefî veya faʻâl herhangi bir hastalığın mevcûdiyeti ihtimâline imkân bırakmamak üzere ev-
vel emirde çocuklar dikkatli bir muʻâyeneye tâbiʻ tutuldukdan sonra hâl-i tabîʻî ve zâhirîleri iʻtibârıy-
la birkaç kısma ayrılmış ve aynı yaşda ve mümkün oldukça aynı kısma mensûb olan çocuk zümreleri
muhtelif evlere verilmişdir.
Çocuklara bu koloni hâricinde taʻtîllerini geçirmeğe pek az fırsat bahşedilmiş ve içlerinden
ekserîsi ale'd-devâm iğdâ ve neşv ü nemâ nokta-i nazarından taht-ı müşâhedede bulundurulmuşdur.
1922 senesi Mart'ına kadar devâm eden ilk birinci müşâhedede tatbîk olunan tedâbîr-i gıdâiye-
nin kıymet-i fizyolojiyesi bilhâssa matlûba muvâfık zuhûr etmişdir.
Burada mevzûʻ-ı bahis olan rejim protein, yağ (şahm-ı hayvânî ve nebâtî) ve hidrat dö karbon-
dan mürekkeb olup her biri sıra ile 13, 18, 68 nisbetleri dâhilinde kaloriyi ihtivâ etmekdedir.
Maʻamâfîh çocuklara verilen yemeklerden ara sıra mikdâr-ı kâfi alınarak tahlîl edilmesi de usûl
ittihâz kılınmışdır.
Bu rejim ile beslenen 61 erkek çocuğun sıkletleri vasatî olarak 1 kilo 750 gram artmış ve boy-
ları 4 santimetre, 5 milimetre büyümüşdür.
Buna mukâbil bu rejime ilâveten her gün taʻkîm edilmiş yarım litre süt içen 41 çocuğun sıklet-
lerinde görülen tezâyüdün senelik mikdâr-ı vasatîsi 3 kilo 150 grama ve neşv ü nemâları 6 santimet-
re'ye vâsıl olmuşdur.
Yine bunlardan ayrılan 23 çocuğun iki senelik tecrübe netîcesinde sıkletleri 6 kilo ve boyları 13
santimetre tezâyüd etdiği görülmüşdür.
Bu çocukların ahvâl-i umûmiyesi ile zevâhirinin diğer çocuklardan fark ve teşhîs edilecek de-
recede bulunması şâyân-ı kayıddır.
Proteini, şahm-ı hayvânî ve nebâtîyi ve hidrat dö karbonu nisbet-i kâfiyede hâvî olan ve zâhiren
lüzûmu mikdârda kaloriyi veren herhangi rejim veya tarzın ber-vech-i bâlâ istihsâl olunan netîceye
nazaran nâ-tamâm ve gayr-ı mükemmel addedilmesini bu tecrübe göstermişdir.
Mekteblilere rejimlerine ilâveten verilen süt, gıdâlarındaki kalori mikdârını mahsûs bir nisbetde
tezyîd etmemekle berâber sâir gıdâların ekserîsinde ya hiç bulunmayan veya pek az nisbetde mevcûd
olan evsâf-ı mahsûsaya mâlikdir.
Bundan mâʻadâ ağdiye ve meʼkûlât çocuğun iştihâsını kemmiyeti ile memnûn etmesi kâfi ol-
mayıp bunlarda ilmin henüz mâhiyetini taʻyîn ve tesbît edemediği bazı cevher-i aslînin bulunması
elzemdir.
Cevher-i aslî nâmını verdiğimiz bu mevâd ise sütün terkîbine dâhil olan vitamin vesâiredir ki,
bir tarafdan çocukların neşv ü nemâlarını teshîl ve diğer cihetden sıhhat ü âfiyetlerini en az müdekkik
olanların bile nazarını celb edecek bir dereceye îsâl etdiği görülmekdedir.
[311] Süt, çocukların sıhhatleri üzerinde iyi bir teʼsîr yapdığı kâbil-i inkâr olmamakla berâber
tedkîkâta müsteniden verilen raporların mütâlaʻası gösteriyor ki, muʻtâd yemeklerine süt ilâve edilen
çocuklar sâir arkadâşları gibi mukaddem ve çalışkan olamıyorlar. Bunlar mektebin ele avuca sığma-
yan afacanları kesiliyorlar.
_______________
3248
Sayı 66
BÜNYENİN SÛ-İ TEŞEKKÜLÜNE KARŞI MÜCÂDELE

Bir asır evvel bünyenin sû-i teşekkülüne karşı tahaffuz çâreleri mümkün olduğuna pek az kim-
seler inanmakda ve bir ekseriyet-i azîme bu nakâyıs-ı uzviyeyi kudret-ı fâtıranın bir cilvesi olarak
kabûl etmekde idiler.
Zamânımız muharrirlerinden bir zât müddeʻâsını diğer bir sâhada yürüterek diyor ki:
"-Bünyenin sû-i teşekkülü miskînlik illeti kadar şahsın şeref ü haysiyetini ihlâl etdiğine asrî
cemʻiyetlerde samîmî bir kanâʻat hâsıl olmalıdır. Sakat, alîl bir çocuğun rikkat-âmîz manzarası tabîʻî
olarak nefret ve istikrâhı daʻvet etmeli ve artık bu hâle nihâyet vermek için katʻî bir azim ve îmân ile
çalışmalıdır".
Londra'nın meşhûr bir tabîbi olan Doktor Tood, alîl ve sakatların yüzde sekseninin hâl-i tabîʻîde
tevellüd etdiğini iddiʻâ ediyor. Şübhesiz bazı çocuklar sû-i teşekkül-i vilâdî ile maʻlûl doğuyorlar. Fa-
kat buna mukâbil birçok çocuklar tevellüdlerinden sonra bünyelerinin sû-i teşekkülüne sebeb olacak
emrâzın inkişâfına müsâʻid bir zemîn arz ediyorlar.
Bunlar hakkında tâm vaktinde sarf-ı ihtimâm edilecek olursa normal kalırlar.
Ulûm-ı hâzıra sû-i teşekkül-i vilâdî husûsunda pek büyük terakkiyâta mazhar olmuşdur.
Maʻamâfîh birçok kimseler tedâvî-i cerrâhînin pek pahâlıya mâl olduğunu da iddiʻâ etmekdedirler.
Bunlara verilecek cevâb sakat ve bi'n-netîce amel-mânde bir kimsenin çalışmağa ve kedd-i yemîni ile
ihtiyâcâtını teʼmîne muktedir bir vatandâş sırasına geçmesi bilakis bir tasarruf değil midir?
Ameliyât icrâsı mümkün olmayan vakʻalar bile bugün güneşin teʼsîrâtı sâyesinde ıslâh ve hattâ
şifâyâb olabilir.
Fi'l-hakîka maʻlûliyet-i vilâdiyenin güneşle tedâvîsinde pek mühim netîceler elde edilmekde ise
de raşitizm, verem, felc-i tıflî gibi emrâza karşı mücâdele ederek sû-i teşekkül-i vilâdînin mücâdele-i
mâniʻasını teʼmîn etmek elbette daha mühimdir.
Raşitizmin esbâbı hakkında icrâ edilen tedkîkâta nazaran tekevvün-i marazîde gıdâ ile hıfzıs-
sıhhanın pek büyük bir rol oynadıkları zannolunuyor.
Güneş banyosu, balıkyağı tedâvîsi gibi bir âmil-i müessir bulunmadığı takdîrde vitaminsiz
fakr-ı tegaddî raşitizmi tevlîd edecek esbâb ıdâdına dâhildir.
Meselâ Hindistan'da Hindlilerin aldıkları gıdâ pek noksân, pek fakîr olmakla berâber güneşin
teʼsîrâtı kemiklerin teşekkülüne yardım etdiği için raşitizm orada bi'n-nisbe nâdirdir.
Menâtık-ı Kutbiye'de bilakis güneş ya az görünür veya hiç görünmez. Hâlbuki kemikleri kuv-
vetlendiren mevâdd-ı şahsiyeyi zengin gıdâlar sâyesinde Eskimolar raşitizmden kurtuluyorlar. Binâe-
naleyh çocukların tarz-ı tegaddîleri balıkyağı, tereyağı, sâde yağ, yumurta sarısı gibi vitamini zengin
mevâddan kâfi mikdârı hâvî olmalıdır.
[212] Raşitizmin esbâb-ı müheyyiesinden ikinci bir sebeb de gayr-ı sıhhî meskenlerle bilhâssa
güneşin, temizliğin ve sâf havânın bulunmamasıdır. Karanlık mahallerde pek ziyâde tevessüʻ etdiği
için raşitizmin diğer bir ismi de "zulmet hastalığı"dır.
Glaskow'un karanlık sokaklarında hattâ en az güneş ziyâsından bile çocuklarını istifâde etdiren,
meskenlerini mümkün olduğu kadar havâlandıran ve temiz tutan vâlideler bu hastalığın netâyic-i
vahîmesinden âilelerini masûn bulunduruyorlar.
3249
Sayı 66
Binâenaleyh raşitizmin intâc etdiği fenâlıkların önüne geçebilmek için güneşin lütuf ve ihsânın-
dan bi-hakkın istifâde etmeği bilmeliyiz ve güneşin en müessir ziyâsının pencere câmından içeriye
girmeyeceğini de unutmamalıyız.
Veremin bazı vekâyiʻi de sû-i teşekküle sebeb olmakdadır ve bunun için veremin izâlesi sû-i
teşekkül-i bünye maʻlûllerini % 25 nisbetinde azaltacağını iddiʻâ edenler vardır.
Verem illeti mevcûd oldukça dâimâ sakat ve maʻlûl çocuklara tesâdüf edeceğiz. Âfetin savle-
tine karşı yapılacak mücâdelede sâf havâ, güneş ve iyi bir tarz-ı tegaddî esâs olacakdır. Açık havâ
mekteblerinin teksîr-i adedine gayret olunması da bu sebebdendir.
Bünyenin sû-i teşekkülünde en müdhiş bir âfet olan felc-i tıflî ilk aʻrâzının zuhûrunda tedâvî
edilmelidir.
_______________
Mühim Bir İstatistik: Dâülkelb Müessesesinin Faʻâliyeti

Memleketimizde pek meşkûr faʻâliyet gösteren Dâülkelb Müessesesi, talebimiz üzerine ahîren
1925-1926 senesi mesâʻîsini irâʼe eden istatistiği mecmûʻamıza teblîğ etmek lütfunda bulunmuşdur.
Bu istatistiğin mütâlaʻasından bir sene zarfında İstanbul Dâülkelb Müessesesi'ne 1.583 mürâ-
caʻat vâkiʻ olduğunu anlıyoruz. Mürâcaʻat edenlerden dört yüz ikisinin hayvânları ber-hayât olduğun-
dan tedâvîlerine müessesece lüzûm görülmemiş, altısının esnâ-yı tedâvîde ısıran hayvânların hayâtda
oldukları anlaşıldığından tedavileri katʻ edilmiş, evvelce tedâvîleri icrâ edilmiş olmakla diğer iki
kişinin tedâvîlerine lüzûm kalmamış ve üç kişi tedâvîden evvel firâr etmişdir.
Bu hâlde Dâülkelb Müessesesi'nin bir sene zarfında taht-ı tedâvîye aldığı -müessese lisânıyla
söyleyelim- meldugların mikdârı 1.170'dir.
Ve hemen ilâve edelim ki, Dâülkelb Müessesesi'ne halkımız tarafından gösterilen iʻtimâdın
seneler geçdikçe tezâyüd etdiğini yine bu istatistik delâletiyle anlıyoruz.
İstatistikde nazar-ı dikkati celb eden bir cihet de sâlifü'z-zikr 1.170 kişinin ısırıldıkları şehirlere
nazaran taksîminde İstanbul'a 205, İzmir'e 122 ve Ankara'ya 71 meldug isâbet etmişdir.
Bir de bu 1.170 kişiden 854'ünün biraz aşağıda görüleceği üzere köpekler tarafından ısırılması
memâlik-i sâirede olduğu gibi memleketimizde de bu hayvânlara karşı biraz daha fazla takayyüdât
icrâsına lüzûm hissetdirmekdedir.
Şu küçük mukaddimeden sonra Dâülkelb Müessesesi'nin teblîğ etdiği istatistiğin aksâm-ı mü-
himmesini aşağıya aynen derc ediyoruz:
[213] 1.170 kişi ısıran hayvânât cinsine nazaran taksîm olundukda:
Kelb 854 Kurd 9
Kedi 96 Domuz 5
Çakal 80 Sırtlan 3
İnsân 62 Tilki 2
Öküz 15 Dana 1
Fâre 14 Ada tavşanı 1
3250
Sayı 66
Bârgîr 14 İnek 1
Merkeb 13 Yekûn 1.170
1.170 kişi ısırıldıkları memleketlere nazaran taksîm olundukda:

İstanbul 205 Bandırma 12
İzmir 122 Söke 12
Ankara 71 Ayvalık 11
Urla 47 Trabzon 11
Bursa 32 Milas 10
Mustafakemalpaşa 31 Giresun 10
Bandırma 28 Osmaniye 10
Çeşme 27 Çatalca 8
Alaşehir 25 Kuşada[sı] 8
Manisa 24 Erdek 7
Edirne 24 Antalya 7
Mersin 23 Tirebolu 7
Boyabad 21 Görele 7
Adana 18 Aydın 6
Tire 18 Rize 6
Balıkesir 17 Tarsus 6
Kırklareli 17 Kasaba 6
İzmit 16 Kütahya 6
Sinob 13 Afyon 5
Çorlu 5 Niğde 3
Çal 5 Gönen 3
Konya 5 Kemalpaşa 3
Gemlik 5 Keskin 3
Lüleburgaz 5 Ödemiş 2
Menemen 5 Orhaniye 2
Nevşehir 5 Edremid 2
Ordu 4 Uzunköprü 2
Adapazar[ı] 4 Ergiri 2
Biga 4 Büyükçekmece 2
Tekirdağı 4 Bodrum 2
Çivril 4 Bolu 2
Düzce 4 Haymana 2
Siverek 4 Havran 2
3251
Sayı 66
Zonguldak 4 Diyarbekir 2
Karaman 4 Samsun 2
Karabiga 4 Salihli 2
Menteşe 4 Dursunbey 2
Midyat 4 Tavşancıl 2
Mudanya 4 Gaziayıntab 2
Eskifoça 4 Filibe 2
Eskişehir 3 Konya Aksaray 2
Bafra 3 Karaburun 2
Balya 3 Kilis 2
Bergama 3 Keşan 2
Akhisar 3 Lapseki 2
Çankırı 3 Malkara 2
Denizli 3 Manyas 2
Susurluk 3 Nazilli 2
Fatsa 3 Vize 2
Karacabey 3 Siird 2
Yumurtalık 3 Orhaneli 1
Yabadabad 3 Orhangazi 1
[214] Ünye 1 Selçuk 1
Of 1 Sivrihisar 1
Ilgaz 1 Uşak 1
Akşehir 1 Fethiye 1
Atina 1 Kastamonu 1
Amasya 1 Kayseri 1
Elmalı 1 Kula 1
Urfa 1 Kavaklı 1
Eşme 1 Kozan 1
Burgaz 1 Kırkağaç 1
Bükreş 1 Gerze 1
Beypazarı 1 Gebze 1
Babaeski 1 Kâhta 1
Bilecik 1 Geyve 1
Pavli 1 Maraş 1
Cebel-i Bereket 1 Nizib 1
Çankırı 1 Nif 1
Hısnımansur 1 Vakfıkebir 1
Devrek 1 Yalvaç 1
3252
Sayı 66
Dinar 1 Yenişehir 1
Reşadiye 1 1.170
İstanbul'un menâtıkına göre taksîm olundukda:

Beyoğlu 96
İstanbul 49
Üsküdar 27
Boğaziçi 20
Adalar 13
_______________
Hayvân hakkındaki vesâike nazaran taksîm olundukda:

Bâ-rapor kuduz 208
Aʻrâza göre kuduz 236
Meşkûk 526
1.170
_______________
Isırıldıkları nevâhîye nazaran taksîm olundukda:

Taraf-ı ulvî 553
Taraf-ı sülfî 506
Reʼs 86
Cezʻ 24
1.170
_______________
İnâs ve zükûr olduklarına nazaran taksîm olundukda:

İnâs 384
Zükûr 786
1.170
_______________
Mezheblerine nazaran taksîm olundukda:

İslâm 1.059
Ortodoks 48
Musevî 25
3253
Sayı 66
Katolik 21
Ermeni 14
Süryâni 2
Protestan 1
1.170
_______________
Tâbiʻiyetlerine nazaran taksîm olundukda:

Türk 1.135 Yunan 1
İtalyan 8 İsviçre 1
Avusturya 6 Çekoslovakya 1
Rus 5 Romanya 1
Fransız 4 Bulgar 1
Alman 3 Belçika 1
Sırp 2 Suriye 1
1.170
_______________
[215] Asker ve meslekî olduklarına nazaran taksîm olundukda:

Asker 124
Mülkî 1.046
1.170
_______________
Taht-ı müşâhedeye alınan hayvânât

Kelb 309 Kedi 53
Bârgîr 11 Merkeb 2
Tavuk 1 Tilki 1
Maymun 1 İnek 1
379
_______________
Bi's-sıhhiye hurûc edip etmediklerine nazaran taksîm olundukda:

Bi's-sıhhiye hurûc – 1.157
11 esnâ-yı tedâvîde
Vefeyât – 13
2 tedâvînin hitâmından on beş gün sonra1
1.170
_______________
1 Mezkûr on üç vefeyâtdan fennen istatistiğe dâhil olan yalnız iki vefeyâtdır ki, adem-i muvaffakiyet-i hakîkiyeye add
ü iʻtibâr edilir. Bu kürre-i arzda mevcûd bütün dâülkelb müesseselerinde aynı sûretle kabûl edildiği vechile bizdeki
vefeyât 1.170 kişide iki kişi olmuşdur ki, beş yüzde birden az demek olmağla netîceye nazaran müessesemiz mües-
sesât-ı sâireye nisbetle pek aʻlâ netîce verdiği vâzıhan anlaşılmışdır.
3254
Sayı 66
Bi'l-umûm etıbbânın bilmesi lâzım olan nukât-ı mühimme

Bir şahıs herhangi bir hayvân tarafından ısırıldıkda evvelâ lâdiğ hayvânın ber-hayât olup olma-
dığını sormak lâzımdır.
1-Lâdiğ hayvân ısırdıkdan 12 gün zarfında ölmüşse, öldürülmüşse, gâib olmuş veyâhûd teşhîs
edilemiyorsa tedâvî lâzımdır.
2-Hayvân ber-hayât ise 12 gün müddetle taht-ı müşâhedeye almak lâzımdır. Bu müşâhede müd-
deti esnâsında hayvân, kudurursa veya kuduzdan şübheli veyâhûd kuduzdan gayrı bir hastalıkdan
ölürse tedâvî lâzımdır.
3-Hayvân bu on iki gün müşâhede müddeti zarfında hastalanırsa müşâhede müddetini temdîd
etmek lâzımdır. Bilâhare ölürse tedâvî lâzımdır.
4-Hayvân 12 gün müşâhede müddetince hâl-i sıhhatde kalırsa, tedâvî lâzım değildir.
_______________
İsviçre Salîb-i Ahmer Mecmûʻası'ndan
İHTİYÂR ÇOBANIN İSTİHMÂMI

Fi'l-hakîka asrî hayâtın, terbiye-i bedeniyenin, sporların vücûdun hıfzıssıhhasına ve bilhâssa
temizliğe fâidesi olduğunda şübhe edilemez.
Maʻamâfîh aʻzâ-yı bedenin nezâfetine ve cildin temizliğine gösterilen bu iʻtinâ her âilede iʻ-
tiyâd hâlini almışdır da denilemez.
Şen ve şûh bir kızın veya gâyet zarîf giyinmiş bir madamın bir kazâ netîcesinde elbise ve
çamaşırlarını çıkarmak lâzım geldiği zamân temizlik nokta-i nazarından meselâ bacaklarının, ayak
parmaklarının ve iç çamaşırlarının miʻdeyi isyân etdirecek derecede müstekreh olan hâli birçok hikâ-
yelere mevzûʻ olacak kadar kesîrdir.
İsviçre'de ihtiyâr bir tabîbin nakletdiği âtîdeki hikâye bunun en bâriz bir misâlidir:
[216] Mektebden diploma aldıkdan sonra İsviçre'nin vazîʻ bir köyünde ihtiyâr-ı ikâmetle icrâ-yı
tabâbete başlamış olan bu doktor bir gün köyün eczâhânesine uzak bir vâdîden gelmiş, yetmişlik bir
çobanın soğuk algınlığı netîcesinde öksürdüğüne ve zahmetle nefes aldığına dikkat eder.
Bu ihtiyârın ertesi sabâh muʻâyene mahallinde vücûdundan fenâ bir koku intişâr etdiğini gören
genç tabîb, hastanın muʻâyenesinden evvel istihmâmını emreder ve emir hastabakıcıya teblîğ edilir.
Bunun üzerine arkasına hemen bir hastahâne pijaması geçirilen ihtiyâr hemen hammâm salonuna
idhâl olunur.
Banyo teknesinde dumanı çıkan suyu içilecek bir ilâc zanneden ihtiyâr büyük bir korku ile:
"-Nasıl, bu suyun hepsini ben mi içeceğim?" suâlini îrâd eder.
Çobana doktorun muʻâyene edeceğini ve fakat muʻâyeneye gitmezden evvel yıkanmak lâzım
geldiği her ne kadar münâsib bir lisânla anlatılırsa da o yine endîşeli bir tavırla:
"-Altmış seneden beri yıkanmadım. Şimdi mi buna alışacağım? Ben bunu yapamam" der ve
pelâs-pârelerini toplayarak geldiği yere avdet eder.
3255
Sayı 66

Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nin İmtihânları
Hilâl-i Ahmer Hastabakıcı Mektebi'nin son sınıf talebesinin meʼzûniyet imtihânları başlamış-
dır. Sıhhiye ve Muʻâvenet-i İctimâʻiye Vekâleti bu imtihânlarda mümeyyiz sıfatıyla bulunmak üzere
Şişli Hastahânesi Sertabîbi Doktor Şefik Hidayet, mezkûr hastahâne etıbbâsından İhsan Hilmi ve
Sıhhiye Küçük Meʼmûrlar Mektebi Müdürü Doktor Muhyiddin Beyleri intihâb ve taʻyîn etmişdir.
_______________
Sadaka-i fıtır, zekât ve kurbân derileri teberruʻâtına dâir 21 Kânûn-ı Sânî 1927 târîhli ve 250 nu-
maralı merkez-i umûmî teblîgâtıdır.
Sadaka-i fıtır, zekât ve kurbân derileri teberruʻâtının cemʻiyetimizle Tayyâre ve Himâye-i Etfâl
Cemʻiyetleri beyninde bir nisbet-i muʻayyene dâiresinde taksîmi ahîren her üç cemʻiyet beyninde
karârlaştırılmış olduğundan kemâ fi's-sâbık mıntıkanız dâhilinde bu teberruʻâtın derc ve tahsîlinde
Tayyâre Cemʻiyeti'yle teşrîk-i mesâʻî olunmasını ve derc olunacak hâsılât yekûnunun sâdece mer-
kez-i umûmîmize işʻârıyla iktifâ kılınarak teberruʻâtdan hiçbir vechile Hilâl-i Ahmer nâmına ayrıca
hisse taleb edilmemesini ve teberruʻât-ı vâkıʻa mecmûʻunun Tayyâre Cemʻiyeti şuʻbesine tevdîʻini
ricâ ve muvaffakiyetlerinizi temennî ederiz, efendim.
_______________
5 Şubat 1927 Târîhli Tahrîrât-ı Umûmiye

Neşredilmek üzere bulunan umûmî rapor için mıntıka faʻâliyetiniz dâhilinde 1341 [1925] ve
1926 senelerinde mukayyed aʻzâ ile işbu aʻzâ âidâtından vukûʻ bulan tahsîlât mikdârının merbût ced-
vele kaydıyla sürʻat-i iʻâdesini bilhâssa ricâ ile teʼyîd-i hürmet-i mahsûsa eyleriz, efendim.
Reîs
Konya Mebʻûsu
_______________
[217] Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne Dâimî Aʻzâ Olanlar

Zîrde isimleri muharrer zevât-ı muhteremeye cemʻiyetimiz muʻaddel nizâmnâme-i esâsîsinin
yirmi altıncı mâddesinin üçüncü fıkrası mûcebince dâimî aʻzâlık unvânı tevcîh kılınmışdır.
Cemʻiyete defaten en az yüz lira verenler dâimî aʻzâ unvânını alır ve gümüş rozet ile resimli
hüviyet varakası verilir.
* Nevşehir tüccârlarından Cafer Efendizâde Hayrullah Efendi
* Adana'da Fabrikatör Bosnalı Salih Bey
3256
Sayı 66
* Adana'da Hacı Mehmed Ağazâde Lütfi Bey

* İstanbul'da Millet Tiyatrosu ve Hilâl Sineması Sâhibi Şükrü Bey
* İskenderiye'de Tüccâr İmâmzâde Mehmed Hakkı Bey
_______________
Rosa Hanım
Amerika'da Hilâl-i Ahmer merkezinin târîh-i teşekkülünden şimdiye kadar cemʻiyetin gâye ve
maksadlarını neşr u taʻmîmde mühim hizmetler îfâ etmiş olan Rosa Hanım'ın bir fotoğrafîsini aşağıya
derc ediyoruz.
Amerika'da vatanın muhtâcîni menfaʻatine tertîb edilmiş hiçbir konser, hiçbir müsâmere, hiçbir
hayırkâr teşebbüs yokdur ki, Rosa Hanım bunlara iştirâk etmiş olmasın. Rosa Hanım aynı zamânda
Detroit merkezimizin aʻzâ-yı âmilelerin-
dendir.

Adana Hilâl-i Ahmer Dispanser
Tabâbeti'ni dört seneden beri fahriyen îfâ
eden mezkûr dispanser müessisi Adana
Belediye Sertabîbi Doktor Ahmed Bey'in
hidemâtı şâyân-ı takdîr görülerek mer-
kez-i umûmîden mûmâileyhe âtîde sûreti
muharrer teşekkürnâme irsâl edilmişdir:
Adana Belediyesi Sertabîbi Ahmed
Beyefendi'ye,
Muhterem Efendim,
Adana Hilâl-i Ahmer Dispanse-
ri'nin teʼsîsiyle dört seneden beri mezkûr
dispanser tabâbetini fahriyen îfâ etmek
sûretiyle cemʻiyetimize karşı gösterdi-
ğiniz kıymetdâr alâka ve himemâtınıza
merkez-i umûmî nâmına arz-ı teşekkür
ve muvaffakiyât-ı mütevâliyeye mazha-
riyetinizi temennî ile hürmet-i mahsûsa-
mızı teʼyîd ederiz, efendim.
Amerika'nın Detroit Hilâl-i Ahmer aʻzâ-yı âmilesinden
Rosa Hanım
Rosa Hanoum, membre actif contribue aux oeuvres
de bien faisance organisée à Detroit en lʼhonneur du
Croissant-Rouge
3257
Sayı 66
Adana Merkezi Dispanser Faʻâliyeti

Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri'nde Kânûn-ı
Sânî zarfında 866 hastanın muʻâyenesi icrâ ve muʻâle-
câtı meccânen iʻtâ edilmişdir.
_______________
Doktor Sesi
Adana'da Doktor Sesi unvânıyla aylık sıhhî bir
halk mecmûʻası intişâr etmeğe başlamışdır. Mecmûʻa-
nın sâhib-i imtiyâz ve sermuharriri Doktor Operatör
Cafer Tayyar Bey'dir. Yeni refîkimize muvaffakiyet te-
mennî ederiz.
_______________
[218] Adana Hilâl-i Ahmer Dispanseri
Tabîb ve Müessisi Doktor Ahmed Bey Hilâl-i Ahmer İzmir Merkezi Dispanserler
Dr. Ahmed Bey, fondateur et médecin de Faʻâliyeti
notre dispensaire dʼAdana
İkiçeşmelik 1 numaralı Muʻâyenehânesi'nin 1927 senesi Kânûn-ı Sânî ayı sıhhî istatistik ced-
velidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek, suçiçeği - - - -
İltihâb-ı emʻâ 16 9 8 33
Zâtü'l-cenb - 2 - 2
Resye - 12 - 12
Sâir aʻzâ veremi 2 - - 2
Tıhâlli Tıhâlli Tıhâlli
Sıtma 122
35 62 15
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları 1 10 6 17
3258
Sayı 66
Asabî ve [aklî] hastalıklar 1 30 10 41

Frengi - 1 - 1
Kabakulak 3 - - 3
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık 1 - - 1
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 291 416 226 933
[217] İzmir-Torbalı 2 numaralı Muʻâyenehânesi'nin 1927 senesi Kânûn-ı Sânî ayı sıhhî istatis-
tik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Belsoğukluğu - - 2 2
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 2 1 - 3
Zâtü'l-cenb 1 - 2 3
Resye - 3 4 7
Sâir aʻzâ veremi - - 1 1
3259
Sayı 66
Sıtma 14 17 16 47
Frengi - - 5 5
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı 1 - - 1
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 98 162 166 426
3 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1927 senesi Kânûn-ı Sânî ayı istatistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 3 2 3 8
Resye - 8 2 10
3260
Sayı 66

Sıtma 10 11 5 26
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları - 2 - 2
Frengi - - 1 1
Kabakulak - - - -
Kara hummâ - - - -
Kalb hastalıkları 1 2 - 3
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 120 148 87 355
Adana Merkezi'nin 1 Eylül [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
298.522
Teʼdiyât
Yekûn 232.469
3261
Sayı 66
Misis Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülünden [1]338 [1922], 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Gazete bedeli 1.000
374.320
Teʼdiyât
Yekûn 370.120
Malatya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Akçadağ şuʻbesinden 10.000
Hekimhan şuʻbesinden 6.645
Kemaliye şuʻbesinden 4.200
Kâhta şuʻbesinden 3.052
Arabgir şuʻbesinden 9.000
55.187
Teʼdiyât
Yekûn 31.930
[221] Elbistan Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Teʼdiyât
Yekûn 3.757
3262
Sayı 66
Tokat Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
At koşuları hâsılâtı 13.344
Müzeyyenât satış hâsılâtı 740
Yekûn 31.090
Teʼdiyât
Yekûn 30.792
Denizli Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
28.372
Teʼdiyât
Yekûn 20.200
Eskişehir Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
54.340
Teʼdiyât
[Masârıf-ı idâre] 17.346
Yekûn 58.053
3263
Sayı 66
Yenipazar Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
1.100
Teʼdiyât
Yekûn 1.100
[222] Ertuğrul Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
9.257
Teʼdiyât
Yekûn 6.519
Bursa Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]920 târîhine kadar
Makbûzât
Koza bedeli hâsılâtı 45.837
Fâiz 2.544
Fecâyiʻ risâle satışından 800
Emânât 14
59.887,25
Teʼdiyât
Yekûn 187.622,50
3264
Sayı 66
Hamidabad Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
12.174,50
Teʼdiyât
Yekûn 10.500
Aziziye (Afyon) Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
26.525
Teʼdiyât
Yekûn 27.713
[223] Giresun Merkezi'nin 28 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
2.030
Teʼdiyât
Yekûn 26.803
3265
Sayı 66
Havza Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 22 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
14.063
Teʼdiyât
Yekûn 13.875
Trabzon Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]340 [Ekim 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
Şuʻabâtdan vâridât 22.925
Gazete bedeli 600
Müzeyyenât bedeli 200
295.181
Teʼdiyât
Yekûn 339.768
Mustafakemalpaşa Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine

kadar
Makbûzât
29.409
3266
Sayı 66
Teʼdiyât
Yekûn 1.523
[224] Afyonkarahisar Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 30 Eylül [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
22.511
Teʼdiyât
Yekûn 184.535
Sinob Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]916 târîhine kadar
Makbûzât
4.200
Teʼdiyât
Yekûn 71.539
Bozkır Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Eylül [1]926 târîhine kadar

Makbûzât
1.933
3267
Sayı 66
Antalya Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]342 [Aralık 1926]
Makbûzât
1.610
Teʼdiyât
Yekûn 9.125
Akşehir Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
17.405
Teʼdiyât
Yekûn 6.165
[225] Gerze Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
206.283
Teʼdiyât
Yekûn 200.264,50
3268
Sayı 66
Alaiye Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
5.370
Teʼdiyât
Yekûn 4.395
Aksaray Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
29.396,50 68.768
73.756,50
Teʼdiyât
Yekûn 30.767,50
Cebel-i Bereket Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
9.585
Teʼdiyât
Yekûn 8.600
3269
Sayı 66
[226] Orhaneli Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
14.961
Teʼdiyât
Bursa merkezine irsâlât 20.000
Yekûn 20.334
Uzunköprü Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
7.267
Teʼdiyât
Yekûn 86.630

Bulgaristan
Cemʻiyet-i Akvâm Meclisi'nin 7 Kânûn-ı Evvel 1926 târîhli ictimâʻında Bulgar muhâcirlerinin
vazʻiyet-i hâzırası ve iskânı mesʼeleleri yeniden tedkîk edilmişdir. Bu celseye riyâset eden Mösyö
Wanderwild, heyʼete îzâhât verdiği sırada kamplarda bulunan binlerce muhâcirin ve bilhâssa 8.000
yetîm çocuğunun hastalıkdan ve gayr-ı kâfi gıdâ almasından hayâtları tehlikede olduğunu ve bu kor-
kunç vazʻiyet karşısında Cemʻiyet-i Akvâm'ın müdâhale ve muʻâvenetine tekaddüm eden Salîb-i
Ahmer Heyʼet-i İttihâdiyesi'nin teşebbüsât-ı husûsiyesiyle açılan halk matbahlarının yevmî 8.000
çocuğa gıdâ tevzîʻ etdiğini ve meskensizlerle müsâʻid meskenleri bulunmayanlara heyʼet-i ittihâdiye
tarafından çadırlar rekz ve melceʼlere teʼsîs edildiğini beyân etmişdir.
3270
Sayı 66
Baʻdehû Mösyö Wanderwild Bulgar muhâcirlerine dâir aldığı raporlarda birçok Salîb-i Ahmer-
lerin muʻâvenetleri teʼmîn edilmiş olduğunu görmekle memnûn olduğunu ve Amerika, Finlandiya,
İspanya, Venezuela, Hatt-ı İstivâ, Macar, Almanya ve Belçika Salîb-i Ahmerleri bu cemʻiyetler meyâ-
nında bulunduğunu ilâve etmişdir.
Amerika Salîb-i Ahmeri, Bulgar Muhâcirleri Komitesi emrine yeniden 10.000 dolar gönder-
mişdir. Bu meblağ ile Nisan'ın birinci gününe kadar 2.600 çocuğun iʻâşesi teʼmîn edilecekdir.
İsveç Salîb-i Ahmer murahhasının teberruʻâtına ilâveten Bulgar Hükûmeti'nin iʻtâ edeceği
meblağ ile halk matbahları bir misli daha tezyîd edilecekdir.
***
[227] İspanya Salîb-i Ahmeri 1.000 Fransız frangı, Sırp Salîb-i Ahmeri 10.000 dinar gönder-
mişdir.
***
İngiliz Salîb-i Ahmeri'nin iʻzâm etdiği iki hastabakıcı hemşîre Varna'da Onuncu İmdâd-ı Sıhhî
Merkezlerini teʼsîs etmişdir.
***
İsveç Salîb-i Ahmeri bir doktor, iki hastabakıcı ve İtalya Salîb-i Ahmeri iki şefkat hemşîresi
meʼmûr etmişdir.
***
Norveç Salîb-i Ahmeri'nin Bulgar muhâcirleri menfaʻatine merkez ve şuʻbelerinde açdığı def-
ter-i iʻâneye şimdiye kadar 2.500 frank kaydedilmişdir.
_______________
Almanya
Alman Salîb-i Ahmeri bir karne içinde on kartpostaldan mürekkeb çocuk hıfzıssıhha duvar
levhalarının ikinci kısmını tabʻ etdirmişdir.
Karnenin kabında "herkese mahsûs hıfzıssıhhanın evâmir-i aşeresi, sıhhat nasıl muhâfaza edi-
lir?" cümleleri muharrerdir.
_______________
Kanada
Kanada Salîb-i Ahmeri'nin himâyesi altında bulunan Veremle Mücâdele Cemʻiyeti vereme kar-
şı üç senelik bir mücâdele teşkîlâtı yapmışdır.
Mücâdelenin kısm-ı mâlîsini sigorta şirketleri, hükûmet ve Salîb-i Ahmer teʼmîn etmişdir.
_______________
3271
Sayı 66
Kolombiya
Kolombiya Salîb-i Ahmeri bir yaşından dûn olan fakîr çocuklara mahsûs bir Süt Damlası teʼsîs
etmişdir. Damlada perhîz yemeklerini hastabakıcı hemşîreler tabh etmekdedir.
Süt Damlası'nda her çocuğa verilen fişlerde çocuğun vezni, ahvâl-i sıhhiye-i umûmiyesi, gıdâ-
sının terkîbi, irsî ve marazî olan ahvâl-i sâbıkası muharrerdir.
_______________
İngiltere
Vazʻiyet-i mâliyesi müsâʻid olmayan âilelere muʻâvenet-i tabiʻiyeyi teʼmîn ve teshîl maksadıyla
üç sene evvel İdâre ve Menâfiʻ Sandığı nâmıyla teşekkül eden cemʻiyetin aʻzâsı 267.000'i geçmişdir.
Cemʻiyet aʻzâsının her hafta muntazaman teʼdiye etdiği cüzʼî bir meblağ ile hem kendileri hem
âileleri ihtiyâc hâsıl olduğu zamân hastahâneye girmek hakkına mâlikdirler.
Hastalık zamânlarında aʻzâsına aʻzamî menfaʻat teʼmîn eden bu cemʻiyet aynı zamânda has-
tahânelerin mühim bir istinâdgâh-ı mâlîsi olmakdadır.
Hastahânelerde geçen sene taht-ı tedâvîye alınan aʻzâsı nâmına cemʻiyet muhtelif hastahânele-
re 67.500 İngiliz lirası teʼdiye etmişdir.
Cemʻiyete karşı halk pek büyük iʻtimâd ve emniyet gösterdiğinden geçen sene yeniden kaydo-
lunan aʻzânın mikdârı 100.000'i tecâvüz etmişdir.
_______________
Romanya
Romanya Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti Reîsi Alexandre Constantinescu 18 Teşrîn-i Sânî'de vefât
etmişdir.
_______________
[228] Avusturya
Târîh-i teessüsünün ellinci devr-i senevîsi münâsebetiyle Aşağı Avusturya Salîb-i Ahmer Ko-
mitesi yeniden aʻzâ kaydı için bir Salîb-i Ahmer günü tertîb etmişdir.
Yevm-i mezkûrda bi'l-cümle merâkiz ve şuʻabât şâyân-ı takdîr bir faʻâliyet ibrâz etmişlerdir.
_______________
Cemâhîr-i Müttefika
Amerika Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti Tahlîsiye Dâiresi Müdürü Yüzbaşı Charles Scully kongre
tarafından iftihâr madalyasıyla taltîf edilmişdir.
Bu zât, on seneden az bir zamân zarfında boğulmak tehlikesine maʻrûz kalmış, dört yüzden
fazla kazâzedeyi kurtarmışdır.
_______________
3272
Sayı 66
Lehistan
Lehistan Salîb-i Ahmeri'nin ahîren neşretdiği raporda cemʻiyetin mevcûd 336 merkez ve şuʻ-
besinde mukayyed aʻzânın mikdârı 100.000 ve Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsının 114.000'[e] bâliğ
olduğu gösterilmekdedir.
Poznan mıntıkasında birçok Himâye-i Etfâl ve Anneler Birliği Merkezleri teessüs etmiş ve
Silezya'da verem mücâdelesine pek büyük gayret sarf edilmişdir. Şuʻbeler ayrıca mecrûhîne ilk muʻâ-
venet kurslarını tertîble de meşgûl olmuşlardır.
Yeniden küşâd edilen birçok dispanserlerin idâresi Salîb-i Ahmer hastabakıcılarına tevdîʻ edil-
mişdir.
Bransk Şehri Salîb-i Ahmer Merkezi umûma mahsûs otuz yataklı bir Salîb-i Ahmer hastahânesi
teʼsîs etmişdir.
_______________
Portekiz
Portekiz Salîb-i Ahmeri ellinci devr-i senevîsi münâsebetiyle müessesâtı menfaʻatine bir seri
hâtıra pulu tabʻ etdirmişdir. Bu pullarda Florence Nightingale'in resmi mahkûkdür.
_______________
Letonya
Bazı müessesât-ı hayriyenin iştirâki ve Sıhhiye-i Umûmiye İdâresi'nin himâye ve muʻâvenetiy-
le Letonya Salîb-i Ahmeri bir hıfzıssıhha propaganda haftası tertîb etmişdir.
_______________
Kanada
Harb-i Umûmî senelerinde Kanada Salîb-i Ahmeri riyâsetinde bulunmuş olan Mîralây Noel
Marschall Kânûn-ı Evvel'in onuncu günü vefât etmişdir.
Marschall'ın beşeriyete îfâ etdiği pek büyük hizmetlerinden dolayı vefâtından biraz evvel Ro-
manya kraliçesi tarafından Maria Regina Madalyası'yla taltîf edilmişdi.
_______________
Norveç
Norveç Salîb-i Ahmeri 1924-1926 devre-i icrââtına âid raporunu Teşrîn-i Evvel'de Oslo'da ic-
timâʻ eden meclis-i umûmîye takdîm etmişdir.
Norveç Salîb-i Ahmeri'nin 80.000 aʻzâsı ve Gençlik Salîb-i Ahmeri'nin 38 şuʻbesi ve 3.700
aʻzâsı bulunduğunu bu raporda okuyoruz.
3273
Sayı 66
1920 senesinde intişâra başlayan Norveç Salîb-i Ahmer Mecmûʻası 1924 ve 1925 senelerinde
6.600 kronluk bir vâridât-ı seneviye teʼmîn etmişdir.
_______________
[229] MUKTEBESÂT
Çorum refîkimizden:
"-Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyât-ı hayriyemiz meyânında en ziyâde muvaffak olmuş, Cihân Harbi'nde, İstiklâl Muhâ-
rebelerinde yurdumuzun her tarafından birçok mücâhidleri sîne-i şefkat ve ihtimâmında tedâvî ey-
lemiş, vatanımızın istîlâ, harîk ve seylâb, hareket-i arz felâketlerine maʻrûz kalan aksâmındaki va-
tandâşlara çok kıymetli yardımlarda bulunmuş olan bu şefkat ve insâniyet timsâli cemʻiyeti, Hilâl-i
Ahmer'i muhîtimizde de bittabʻ bilmeyen, tanımayan bir ferd yokdur. Bu kadar ulvî hizmetler derʻuh-
de eden ve bu büyük ve insânî işleri en parlak muvaffakiyetlerle başaran bu büyük cemʻiyetin başlıca
menâbiʻ-i vâridâtı aʻzâsının taʻahhüdât ve teberruʻâtından ibâretdir. Muztarıb vatandâşların tehvîn-i
âlâmına çalışan bir cemʻiyete intisâb büyük bir şeref olduğu için her yerde hattâ bazı nâhiyelerde bile
Hilâl-i Ahmer'e mensûbiyetle müftehir binlerce aʻzâ vardır. Husûsât-ı hayriyeye ibzâl-i muʻâvenetde
şimdiye kadar emsâli şehirlerden hiç geri kalmamış olan Çorum'da bu büyük cemʻiyetin yalnız kırk
beş aʻzası olduğunu öğrenince mütehayyir ve bittabʻ müteessir olduk.
Hilâl-i Ahmer'in Çorum'da da binlerce aʻzâsı olmaması halkımızın bu büyük cemʻiyete karşı
alâkasızlığından değil, şübhesiz cemʻiyet mensûblarının cemʻiyete aʻzâ yazılmak için lâzımı vechile
teşvîkde bulunmamalarından münbaʻis olduğuna kâniʻiz.
Bugünlerde bu âlî cemʻiyete aʻzâ kaydolunmak için Çorum Hilâl-i Ahmer Şuʻbesi tarafından
halkımıza mürâcaʻatda bulunulacakdır. Muhterem ve takdîrkâr Çorumluların bu daʻvete tehâlükle
icâbet ederek çok samîmî olan kanâʻatimizi teʼyîd edeceklerini ümîd eyliyoruz.
3274
Sayı 66
3275
Sayı 66
3276
Sayı 66
3277
Sayı 66
3278
Sayı 66

_______________
3279
Sayı 66

Ekrem Necib
_______________

_______________
Hilâl-i Ahmer Karahisarısahib ve Alaşehir Maʻden Suları

En Son Şerâit-i Sıhhiye ve Fenniye Altında
İstihsâl Edilmekdedir.
EAU MİNERALES NATURELLES

AFION KARAHISSAR
et
ALACHEIR
Propriétaire: CROISSANT-ROUGE TURC
NATURAL MINERAL WATERS

AFION KARAHISSAR
and
ALASHEHIR
Proprietor: TURKISH RED CRESCENT
3280
TÜRKİYE
67
Altıncı Sene 12 Ramazân sene 1345 / 15 Mart 1927 Numara 67
TÜRKİYE
12 Ramazân sene 1345 / 15 Mart 1927
BULLETIN MENSUEL
DU
CONSTANTINOPLE
15 Mars 1927
İstanbul
1927
Osmanlı Bankası
Şuʻabâtı:
şehrinde

îcârı
Altıncı Sene 12 Ramazân sene 1345 / 15 Mart 1927 Numara 67

Gönderilmelidir.
Mündericât:
Aʻzâ Kaydı Seferberliği – Hilâl-i Ahmer'in Câmiʻ ve Bayram Günleri – Abut Firârîleri – İctimâʻî
Hıfzıssıhha: Vitamin Noksânlığı – Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri – Alaşehir-Sarıkız Maʻden Suyunun
Mukâvelenâme ve Şartnâmesi – Hilâl-i Ahmer Havâdisi – Muktebesât – Salîb-i Ahmerler Havâdisi
– Fransızca Kısmı – İngilizce Kısmı
AʻZÂ KAYDI SEFERBERLİĞİ

Cemʻiyetimizin hâmî-i muʻazzamı Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal Paşa hazretlerinin Hilâl-i
Ahmer aʻzâsı adedinin memleketin rüşd-i ictimâʻîsiyle mütenâsib olmasına ve bütün bu tenâsübü
teʼmîn etmesine maʻtûf olan beyânât ve temenniyâtı, memleketin her tarafında bir şevk u şitâb ile
karşılandığını peyderpey ictimâʻ eden vilâyet kongrelerinin müzâkerât ve mukarrerâtından istidlâl
ediyoruz.
Diğer cihetden Hilâl ve Salîb-i Ahmer gâyeleriyle alâkadâr mesâili muntazaman taʻkîb eden
Beynelmilel Salîb-i Ahmer mehâfil-i âliyesinde de bu yüksek hitâbın bir hiss-i şükrân ile telâkkî
edildiğini ve hattâ 1 Teşrîn-i Sânî nutkunun Hilâl-i Ahmer'e taʻalluk eden kısmı Cenevre Merkez-i
Umûmîsi'nin vâsıta-i neşriyâtı olan mecmûʻa-i resmiyenin Kânûn-ı Sânî nüshasına aynen derc olun-
duğunu görüyoruz.
Kemâl-i şükrân ile kaydedelim ki, evvelce tahmîn etdiğimiz vech üzere şimdiden bir Hilâl-i
Ahmer aʻzâ kaydı seferberliği açılmışdır. Bu seferberliğin vereceği velûd ve mesʻûd netâyicden çok
emîniz.
Hilâl-i Ahmer gibi vâsiʻ ve muntazam teşkîlâta mâlik bir müessese-i milliyenin terakkî ve in-
kişâfı ancak halkın ekseriyet-i kâhiresinin aʻzâ kaydolunması ve mefkûre-i cemʻiyetin her tarafa ya-
yılması sâyesinde teʼmîn edilebileceğini büyük mürşidimizin lisân-ı beyânıyla burada bir daha tekrâr
ederken ecnebî memleketlerdeki millî Salîb-i Ahmer Cemʻiyetlerinin aded-i aʻzâsını ve bu aʻzânın
nüfûs-ı memlekete nisbetini nâtık aşağıya derc etdiğimiz cedvelin bizim için mûcib-i teyakkuz erkâ-
mına bilhâssa merkez ve şuʻbelerimizin nazar-ı dikkatini celb etmek isteriz.
3287
Gençlik Salîb-i Ahmer Nüfûs-ı Memlekete Nazaran
[236] Millî Salîb-i Ahmer'in İsmi Aded-i Aʻzâsı Yekûn Nüfûs
Aʻzâsının Adedi % Nisbet
Almanya Salîb-i Ahmeri 1.200.000 1.000 1.201.000 49 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Arjantin Salîb-i Ahmeri 104.399 41.668 146.067 67 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Avustralya Salîb-i Ahmeri - 80.000 - - -
Avusturya Salîb-i Ahmeri 22.516 140.000 162.516 40 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Belçika Salîb-i Ahmeri 80.000 33.633 113.633 69 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Brezilya Salîb-i Ahmeri 8.000 10.000 18.000 1.702 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Bulgar Salîb-i Ahmeri 12.000 38.418 56.418 99 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Kanada Salîb-i Ahmeri 50.000 107.864 157.864 - Nüfûsu için 1 aʻzâ
Şili Salîb-i Ahmeri 30.000 - 30.000 128 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Çin Salîb-i Ahmeri 61.324 - 61.324 5.381 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Danimarka Salîb-i Ahmeri 40.000 209 40.209 84 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Danzig Salîb-i Ahmeri 3.635 - 3.635 106 Nüfûsu için 1 aʻzâ
Hatt-ı İstivâ Salîb-i Ahmeri 4.532 1.020 5.552 360 Nüfûs için 1 aʻzâ
İspanya Salîb-i Ahmeri 100.000 4.600 104.600 208 Nüfûs için 1 aʻzâ
Estonya Salîb-i Ahmeri 718 13.587 14.305 78 Nüfûs için 1 aʻzâ
Cemâhîr-i Müttefika-i Amerika Salîb-i Ahmeri 3.012.000 5.549.428 8.561.483 14 Nüfûs için 1 aʻzâ
Sayı 67
Fransa Salîb-i Ahmeri 285.000 20.000 305.000 130 Nüfûs için 1 aʻzâ
Yunan Salîb-i Ahmeri 6.000 150.000 166.000 41 Nüfûs için 1 aʻzâ
Macar Salîb-i Ahmeri 38.000 114.000 152.000 54 Nüfûs için 1 aʻzâ
Hind Hilâl-i Ahmeri 4.260 - 4.360 57.982 Nüfûs için 1 aʻzâ
İtalya Salîb-i Ahmeri 220.000 1.500.000 1.720.000 23 Nüfûs için 1 aʻzâ
Japon Salîb-i Ahmeri 2.500.000 865.924 3.365.914 18 Nüfûs için 1 aʻzâ
Letonya Salîb-i Ahmeri 2.200 9.500 11.700 163 Nüfûs için 1 aʻzâ
Litvanya Salîb-i Ahmeri 250 2.000 2.250 942 Nüfûs için 1 aʻzâ
Norveç Salîb-i Ahmeri 80.000 3.800 83.800 30 Nüfûs için 1 aʻzâ
Paraguay Salîb-i Ahmeri 3.327 9.000 12.328 78 Nüfûs için 1 aʻzâ
Hollanda Salîb-i Ahmeri 14.588 - 14.588 494 Nüfûs için 1 aʻzâ
Lehistan Salîb-i Ahmeri 100.000 114.000 215.000 127 Nüfûs için 1 aʻzâ
Portekiz Salîb-i Ahmeri 13.490 - 13.490 447 Nüfûs için 1 aʻzâ
Romanya Salîb-i Ahmeri 15.360 50.000 65.360 256 Nüfûs için 1 aʻzâ
Sırbistan Salîb-i Ahmeri 20.000 161.146 181.146 69 Nüfûs için 1 aʻzâ
Siyam Salîb-i Ahmeri 48.762 30.503 79.260 119 Nüfûs için 1 aʻzâ
3288
İsveç Salîb-i Ahmeri 75.000 6.409 81.409 74 Nüfûs için 1 aʻzâ
İsviçre Salîb-i Ahmeri 74.430 1.250 75.650 51 Nüfûs için 1 aʻzâ
Çekoslovakya Salîb-i Ahmeri 240.000 335.641 575.641 23 Nüfûs için 1 aʻzâ
Cenûbî Afrika İttihâdı Salîb-i Ahmeri 9.000 1.006 10.006 692 Nüfûs için 1 aʻzâ
Sayı 67
[237] Bu cedvelin mütâlaʻa ve tedkîkinden anlaşıldığına nazaran bir milyondan fazla aʻzâya
mâlik olan Salîb-i Ahmerler şunlardır:
Cemâhîr-i Müttefika Salîb-i Ahmeri 5.549.428 aʻzâ
Japon Salîb-i Ahmeri 3.365.924 aʻzâ
İtalya Salîb-i Ahmeri 1.720.000 aʻzâ
Almanya Salîb-i Ahmeri 1.288.000 aʻzâ
Gençlik Salîb-i Ahmer teşkîlâtına mâlik olan 38 millî Salîb-i Ahmer Cemʻiyeti'nden 16'sında
gençlik aʻzâsı ana Salîb-i Ahmer aʻzâsına nisbetle mütezâyid bulunduğunu ve hattâ bu fazlalık bazı
memleketlerde iki-üç misline bâliğ olduğunu âtîdeki cedvel göstermekdedir:
Salîb-i Ahmer Gençlik Salîb-i
Aʻzâsı Ahmer Aʻzâsı
Sırp, Hırvat, Slav nâmını taşıyan Sırp Salîb-i
20.000 161.146
Ahmeri
Romanya Salîb-i Ahmeri 15.360 50.000
Macar Salîb-i Ahmeri 38.000 114.000
Letonya Salîb-i Ahmeri 2.200 9.500
Ana ve Gençlik Salîb-i Ahmerlerinin aded-i aʻzâsı bir intizâm ve ıttırâd-ı tâm ile tezâyüd eden
yalnız Japonya ile Çekoslovakya'dır.
_______________
HİLÂL-İ AHMER'İN CÂMİʻ VE BAYRAM GÜNLERİ

Salîb-i Ahmerler veya diğer bütün müessesât-ı hayriye gibi Hilâl-i Ahmer de erbâb-ı hayr u
hasenâtın muʻâvenât-ı mâddiye ve maʻneviyeleriyle yaşar ve inkişâf eder.
Harb-i Umûmî esnâsında teʻâvün kuvvetlerini ziyâde yükselten Salîb-i Ahmerler vâridât
menâbiʻi bulmak için muhtelif vâsıtalara mürâcaʻat etmişlerdi. Bu vâsıtalardan biri de Cemâhîr-i
Müttefika-i Amerika'da ve İngiltere'de Church Day, yani kilise günü taʻbîr olunandır. Bu iki mem-
leketin Salîb-i Ahmer Cemʻiyetleri, senenin birkaç muʻayyen gününde bütün kiliselerde para topla-
mak usûlünü tatbîk eylemek sûretiyle pek parlak muvaffakiyetler elde etmişlerdir. Amerika ve İngiliz
Salîb-i Ahmerlerinin vâridât fasıllarından en mühimmini teşkîl eden kilise günü, bu iki cemʻiyete
mühim vâridât teʼmîn ediyor.
Hilâl-i Ahmer de "Câmiʻ ve Bayram Günleri"ni ihdâs etmişdir. Maʻlûmdur ki, İstanbul'da Ra-
mazân Bayramı'nın ilk günü, Hilâl-i Ahmer'in Çiçek Günü'dür. Bu âdet bâki kalmakla berâber Ra-
mazân ve Kurbân Bayramlarının ilk günleri Câmiʻ Günleri ittihâz ediliyor. Bu iki mübârek günde
bayram namâzına giden her müslümân câmiʻ-i şerîfe konacak bir kutu veya tepsiye, gönülden ne ko-
parsa atar. Bu âdet, Türkiye Cumhûriyeti'nin en küçük köylerindeki câmiʻlere kadar teşmîl edilebilir.
[238] Bu sûretle Ramazân ve Kurbân Bayramlarının ilk günlerinde bayram namâzının edâsın-
dan sonra bütün millet Hilâl-i Ahmer'i yani bütün eytâm, erâmil ve fukarâyı düşünmek fırsatını elde
etmiş olur.
Bütün memâlik-i İslâmiye'deki câmiʻlerden de aynı himmet ve mürüvvetin ibzâline intizâr olunur.
3289
Sayı 67
Câmiʻ veya bayram günlerinin hâsılâtı, ber-muʻtâd mecmûʻamızda neşredilecekdir.

Bir ricâ: Türkçe gazetelerin ve muhtelif lisânlarda neşrolunan cerâid-i İslâmiye'nin bu küçük
beyânnâmeyi sütûnlarına derc eylemelerini, hakkımızdaki dâimî lütuf ve teveccühlerinden ricâ ve
niyâz eyler.
Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası
ABUT FİRÂRÎLERİ
Âtîdeki makâleyi Roma'da intişâr eden Difesa Sociale (İctimâʻî Mesned) mecmûʻasının Kânûn-ı
Sânî 1927 târîhli nüshasından bi't-terceme buraya naklediyoruz. Makâlenin muhteviyâtından anlaşı-
lacağı vechile mevzûʻ gâyet mühim ve ez-her cihet şâyân-ı tedkîkdir.
İtalya'nın 1923 istatistiği tevellüdâtın binde 29,2 olduğunu kaydediyor. Aynı senede vefeyât
binde 16,6'dır. Tevellüdâtın lehine binde 12,6 kalıyor ki, bu gidiş ile İtalya nüfûs-ı umûmîsi bir asır
zarfında şimdiki nüfûsunun bir misli daha çoğalacak demekdir.
Bu kadar çok insân kitlelerini besleyebilmekde olan toprağımızın ıslâh ve idâresiyle meşgûl
olanlar için bâ-husûs şimdiye kadar gayr-ı mezrûʻ ve bataklıklarla mestûr topraklar için bu hâl mühim
bir mesʼeledir.
Bu mesʼele İtalya hâricinde İtalyan fikir ve faʻâliyetini bekleyen arâzî-i cesîmede yeni mahrec-
ler açmağa sâik olacak bir âmildir. Bazı anûd hodbînlikler bizim milletimiz gibi çalışkan ve velûd bir
millete, bu yolları seddediyorlar. Bu ise vatanımızın istikbâl-i târîhisinde büyük bir iʻtimâd alâmeti
olarak telâkkî olunuyor. Eski zamân târîhinde olduğu gibi bugün dahi dünyânın herhangi bir tarafında
bulunan her İtalyan ferdi İtalyan mefkûresinde yeni bir vahdet teşkîl eder. Bu vahdetin İtalya'nın gâib
etmiş olduğu zamân kazanabilmek için adeden ve kıymeten tezâyüd etmesi lâzım gelir. Bu sûretle
târîhin yollarını idâre eden 70 milyon Alman, 100 milyon Anglo-Sakson, 150 milyon Rus Slav dere-
cesine vâsıl olabiliriz.
Bu ümîdimize emniyet edebilir miyiz? Bunun için âtîdeki cedvele atf-ı nazar edelim.
1923 senesinin yüzde hesâbıyla tevellüdât ve vefeyât cedveli şudur:
Kilometre
Mıntıkanın İʻtibârıyla
Tevellüdât Vefeyât Fark
İsmi Ahâlînin
Kesâfeti
Piemonte 115 18,6 15,1 3,5
Liguria 251 18,9 14 4,9
Lombardiya 211 26,9 17,1 9,8
Veneto 161 337 15,5 18,2
Emilia 142 28,4 15,5 12,9
Toskana 118 25,5 14,5 11
Marche 119 31,4 17,3 14
3290
Sayı 67
Umbria 76 31,2 17,3 13,9

Lasio 125 30,4 16,1 14,3
Abruzzi ve
86 32,2 19,2 14
Molise
Campania 218 34,3 18,1 16,2
Puglia 120 37,1 19,7 17,4
Basilicata 8 38,9 21,2 17,7
Calabria 100 35,5 17,7 17,8
Sicilya 119 27,4 17 11,4
Sardinya 36 32,4 18,2 14,2
[239] Bu cedvele dâhil bulunan Piemonte, Liguria ve Lombardiya'nın tevellüdâtıyla vefeyâtı
arasındaki fark tevellüdât lehine olmakla berâber zaʻîfdir. Bunun başlıca sebebi, abut firârîliği, genç
yaşda teehhül, tevellüdâta mümânaʻat ve cebrî ıskât-ı cenîn gibi ahvâlden ileri geliyor. Bu hâl ictimâʻî
bir hâdisedir. Refâh içinde yaşayan âileler, bu refâhı tenkîs ederiz korkusu ile tevellüdâtın adedini
tenzîl ediyorlar. Bu müşterek hodbinlik şehirlerden başlayarak köylere kadar yayılmışdır.
Vahîm olduğu kadar merâk-âver olan bu hâdise bütün memleketlere icrâ-yı teʼsîr ediyor. Bu
vazʻiyetin ihdâs etdiği maʻnevî zararın, diğer mıntıkalara da sirâyet etmeyeceğini kim teʼmîn eder?
Memleketlerinde velûd olan âileler, Fransa'ya hicret etdiklerinde oradaki "iki çocuk düstûru"na riʻâ-
yet ediyorlar. Bu nisbet, peder ile vâlidenin ölüm nisbetini güçlük ile doldurmağa kâfidir. Zâten sâir
İtalyan şehirleri ahâlîsinin zengin âileleri arasında tenâkus-ı tevellüdât mevcûd ise, bu mahzûr köyle-
rin kesret-i tevellüdâtıyla bertaraf ediliyor.
Fransızlarla Anglo-Saksonların âtîdeki sözleriyle mütesellî olmayalım:
"-Tevellüdâtın adedi az ise efrâd daha az olmakla berâber daha iyi şerâit tahtında ve daha uzun
müddet yaşar". Bunun ile ancak ihtiyârlarla delikanlılardan mürekkeb bir millet teşkîl etmeğe mu-
vaffak olunur. Fakat dünyânın yollarını fethetmek mecbûriyetinde bulunan İtalya kuvvetli, genç ve
müteşebbis nesillere muhtâcdır. Nüfûsunu tezyîd etmeğe hitâm veren ve mevcûdiyetini muhâfaza
eden bir millet inhitâtının kapısı önündedir.
İtalya'nın bir kısmı, tevellüdâtın tenâkusuna çalışdığından dolayı müteessir olmamalıyız. Çün-
kü İtalyan milletinin kısm-ı aʻzamı velûdiyet husûsunda gâyet ileri giderek tenâkusât-ı muhtemeleyi
doldurmakdadır. Diğer tarafdan İtalyan ahâlîsi senede yarım milyon artmakla ileride tekessür-i nüfûs
yüzünden işsizlik ve açlık gibi şeylerden korkmamalıyız. Daha fakîr olabiliriz, fakat her hâlde daha
kuvvetli olacağız. İnsânlarla milletlerin sağlamlığı fakr u imsâkde daha ziyâde ve daha uzun bir
zamân muhâfaza olunur. Arâzî ile ahâlînin nisbetsizliğinden husûle gelen müşkilâta cesâretle göğüs
germeli ve velûdiyetimizden gelen kuvvetden bizi mahrûm edecek korkaklığa ehemmiyet vermeme-
liyiz.
Velûdiyet, târîhin bilançolarında ehemmiyeti olan bir kuvvet olup ister istemez hayâta doğru
yol açar. Vaktiyle İtalyan kadınının velûdiyeti netîcesi olarak eski Roma orduları ve müstemlekecileri
ve kurûn-ı vüstâ İtalyan tüccâr ve gemicileri dünyânın fâikiyetini elde etmeğe muvaffak olmuşlardır.
Velûd âileler muʻâvenete şâyestedir. Ahlâk ve vatanın daʻvetine icâbet eden âileleri kurtaralım.
Bu derd-i ictimâʻîye henüz musâb olmayanlara bir çâre bulalım. Bu sûretle abut firârîlerinin sebebi-
yet verdikleri zarar u ziyân taʻmîr olunabilir.
3291
Sayı 67
Hükûmet-i milliye bu gibi mücâdeleye başlamışdır. İlk tedbîri, bekârlar vergisinin tarhı olmuş-
dur. Bu verginin vâridâtı, velûd âilelere yani iʻâşeleriyle îcârlarının tedârüküne, terbiyelerine, küçük
İtalyanların sıhhatlerine tahsîs edilmelidir. Bundan başka yine ileriye doğru bir hatve atılabilir. Zen-
ginlere veyâhûd vilâdeti tevkîf edenlere bir vergi tahmîl edilebilir. Bu vergi de hukûk-ı verâsetin tah-
dîdi sûretiyle kâbildir. Bu hukûka tevfîkan mîrâs ve metrukâtın bir sülüsü velûd âilelerin menfaʻatine
tahsîs edilmelidir. Zengin abut firârîleri meyânında, hastalıkdan dolayı çocuk sâhibi [240] olmayanlar
da bulunabilir ve bu kânûnun ahkâmı altında haksızlığa maʻrûz kalabilir. Fakat ekseriyet-i azîme
hodbin abut firârîlerini teşkîl etdiği için velûd âilelerin menfaʻati lehine olarak verâset vergisine tâbiʻ
olmalıdır.
Bu, Allah ve vatan tarafından mevzûʻ bir vazîfeden kaçana tarh olunan vergi demekdir".
-40-
Vitamin Noksânlığı ve Bundan Mütevellid Hastalıklar
Son senelerde hayât-ı iğtidâ ve tarz-ı tegaddî mebâhisine yeni bir mâdde ve isim daha girmiş
bulundu. Vitamin nâmını verdikleri bu mâdde şimdiye kadar beslenmek, büyümek hakkındaki fikir
ve akîdelerimizi hemen büsbütün değiştirmiş, hattâ tabâbet ve hıfzıssıhha esâsâtına yeni yeni nizâm
ve kavâʻid konulmasına bile bâʻis olmuşdur, denilebilir. Tegaddînin esâsını teşkîl eden ağdiye be-
dende üç nevʻ kudrete münkalib olduğu maʻlûmdur. Bunlardan en mühimmi "enerji" hâsıl etmesidir.
İkincisi ensiceyi teşkîl ve diğeri de vetîre-i bedeni tanzîm eder. Bu kudretleri iktisâb eden bazı vü-
cûdlarda diğer bir noksânî-i tegaddîden mütevellid hastalıklar görülüyor idi ki, esbâbı şimdiye kadar
anlaşılamıyordu. Bazı bünye ve eşhâs, ağdiyesini tâm aldığı ve karınları kâfi derece doyduğu hâlde
günün birinde rahitis, skorbüt ve beriberi ilh. gibi hastalıkların musâbı oluyorlardı. Fi'l-hakîka alınan
gıdâlarda mühim bir mâddenin noksân olduğu belli idi. İşte bu cevher, fennin kudreti ve âlimlerin
satveti sâyesinde günün birinde nihâyet ele geçmiş bulundu ve hayâta olan mühim teʼsîrini beyân
etmek üzere ismine de vitamin denildi.
Vitamin tabîʻî gıdâların hemen kâffesinde mevcûd terkîbi mechûl bir cevher olup hayât-ı hay-
vânîde tabîʻî tegaddî ve neşv ü nemâ için behemahâl elzemdir.
Yorulmak bilmeyen fen ve tıb âlimleri nihâyet vitaminin başlıca 3 nevʻi olduğunu meydâna
çıkardılar. A, B ve C nâmını verdikleri bu vitaminlere devâm edegelen mütemâdî taharriyât ve te-
dkîkât-ı fenniye sâyesinde son zamânlarda E, D yâhûd X vitaminleri de ilâve olunarak bu cevherin
nevʻleri beşe bâliğ oldu.
Vitamin A başlıca büyümek husûsunda âmil olup yenilen gıdâlarda azlığı neşv ü nemâyı tevkîf,
maʻdûmiyeti ise kseroftalmi ve raşitizmi mûcib olmakdadır.
Bu nevʻ vitamin tereyağı, hayvân yağı, yumurta sarısı ve bilhâssa balıkyağında pek mebzûldür.
Bundan başka nebâtâtın yapraklarında vâsiʻan münteşirdir.
Vitamin A'yı çokça hâvî olan süt, Pasteur usûlü taʻkîm edildiği sûretde azalacağı bedîhî ise de
hiç şübhesiz verem almamak gibi bir gâye için yerine masrûf olur. Buradan noksân kalan vitamin A
diğer gıdâlarda bulunan kısmı ile tazmîn olunabilir. Şehâdetnâmeli çiğ sütler içilmek sûretiyle beden
bu vitaminden kâfi mikdârda nasîbedâr olabilmekdedir.
3292
Sayı 67
Suda münhal vitamin B bütün kabuklu hubûbâtda, sebzelerde, süt, yumurta, karaciğerde mebzûl
olup ale'l-umûm etlerde azdır. Bu vitamin harâretden müteessirdir. Derûnuna kaleviyât ilâve olunur
ise harâb oluyor. Ekser matbahlarda sebzelere [241] soda ilâvesi muʻtâd olduğuna göre bu vitaminin
kısmen zâyiʻ olacağı âşikârdır. Farazâ müellifler bu sûretle pişen lahanada % 90 vitaminin ziyân ol-
duğunu söylemekdedirler. Vitamin B'nin noksâniyeti beriberi denen hastalığı mûcib oluyor. Nitekim
aksâ-yı şarkda cilâlı pirinç yemeklerini mütemâdiyen yiyen ve seven halk arasında bu hastalık pek
münteşirdir.
Vitamin C bilhâssa meyvelerden portakal, limon ve domatesde pek mebzûl olarak mevcûd olup
noksânlığı skorbüt denilen bünyevî bir hastalığı mûcib olmakdadır. Bu nevʻ vitamin harâretden çok
müteessirdir.
Bazı müelliflerin A'dan müştak gibi gösterdikleri vitamin D münhasıran hayvânî yağlarda ve
bilhâssa balıkyağında mebzûl olup kemiklerin ve dişlerin neşv ü nemâsını tenbîh ve tanzîm edece-
ği cihetle pek lâzım ve mühimdir. Bu cihetle raşitizme karşı pek müessir ve âdetâ bugünün yegâne
devâsı sayılabilir.
X veya E remzi ile benâm beşinci nevʻ vitamin bazı nevʻ ağdiyede ve bilhâssa buğdayda mev-
cûd olup noksânlığı akâmeti mûcib olmakdadır.
Vitaminin bugüne kadar keşfolunan bütün nevʻleri hükmî ve kimyevî bütün mevâddın taht-ı
teʼsîrinde az çok müteessir oluyorlar. Bütün ağdiye-i tabîʻiyenin terkîbinde mevcûd bu cevherlerin
pişirilmek, konserve etmek, ocak dumanlarına maʻrûz kılmak, Pasteur usûlü taʻkîm etmek sûretleriy-
le kısmen veya tamâmen zâyiʻ oldukları bugün bir hakîkatdir.
Son senelerde kısım kısım tezâhürâtdan bu hakâyık karşısında tağdiye ve iğtidâ bahislerinde ol-
dukça yenilikler vâkiʻ olmaması mümkün değildi. Nitekim eskiden beri herkesin sevdiği hâs ekmek,
cilâlı pirinç ve kabuksuz meyvelerin vitaminden ârî olduğu meydâna çıkınca bugün hemen kepekli
çavdar ekmekleri, siyâh ve esmer pideler âdetâ mergûb-ı âlem olmuşdur, denilebilir. İctimâʻiyâtda
şimdiye kadar lâzıme-i nezâket ü zarâfet addedilegelen meyve kabuklarını soymak, posalarını atmak
gibi incelikler yeni nazariyât karşısında birer sabun köpüğü gibi sönüvermişlerdir.
Fi'l-hakîka Anadolu'da eski köy ve nesillerimizde iğtidâ nazariyelerinin asrî kavâʻidi keşfo-
lunmadan çok evvel tamâmen ibtidâî ve tabîʻî bir hayât hüküm-fermâ idi. Gerek mesken ve gerekse
tarz-ı hayât ve iʻâşeleri, hıfzıssıhhanın bu husûsdaki kavâʻidini câmiʻ olmadığı hâlde köylümüzün
çok defa gürbüz, kuvvetli ve cânlı kanlı olduğu târîhen müsbetdir. Köylümüz emîn olduğu davar ve
sağmalın sütlerini çiğ olarak içdiği gibi bütün gün güneş altında çalışarak gıdâsını ekseriyâ kepekli
pide ve ekmekler, çiğ soğan, sarımsak ve domates teşkîl etmekdedir. Köylü muhîti, mesâʻîsi ve iʻtiyâ-
dâtı ile bütün meyveleri kabuğu ile yemeği iʻtiyâd edinmişdir, diyebiliriz. Sebzeleri, ekseriyâ salata
olarak çiğ ve nâdiren hafîf haşlamak sûretiyle yemekdedirler. Köylerimizde bir konserve kutusuna
tesâdüf etmek, köylümüzün kuşluk sofrasında sunʻî yemekleri tatmak hiç şübhesiz hepimizin bildiği
nâdirâtdandır.
Vitamin keşfiyâtına bazı tecrübe hayvânlarının pek çok yardımı dokunmuşdur. Bilhâssa labo-
ratuvarların sâkin ve mutîʻ hayvânlarından beyâz fâre, güvercin ve kobaylar bu husûsdaki müsbet
netâyicin istikşâfında pek kıymetdâr hizmetler yapmışlardır.
Fi'l-hakîka kendilerine âid aynı ağdiyeyi alan [242] ikiz iki fâre yavrusunun birisi fazla olarak
her gün süt içdiği ve diğeri bundan tamâmen mahrûm kaldığı sûretde süt alan yavrunun gün geçdik-
çe büyüdüğü ve günün birinde diğer kardeşinin iki misli vücûda mâlik olduğu görülüyor. Bundan
3293
Sayı 67
mâʻadâ kabuğu çıkarılmış cilâlı pirinç ile beslenen güvercin yavruları 2-3 hafta sonra kundak düşerek
nihâyet bîtâb ve tüvân ve âdetâ meflûc bir vazʻiyete girerek öldükleri ve bunlardan birine ölüme ya-
kın bir hâlde kabuklu ve kepekli mâddeler verilerek tamâmen eski kuvvet ve âfiyetini aldığı da tesbît
edilmişdir.
Uzun harb senelerinde veya mahsûr kalʻalarda çarpışan efrâd-ı askeriye ve yaşayan halk yeşil
sebze ve tâze meyve gibi gıdâlardan mahrûm kaldıkları takdîrde skorbüt denilen husûsî bir nevʻ bün-
ye hastalığına dûçâr oluyorlardı ki, esbâbı birçok zamânlar anlaşılamamış idi.
Bundan mâʻadâ eski zamânlarda uzun gemi seferlerinde veya korsanlık âlemlerinde kuru peksi-
med, ocakda islenmiş et ve balıklar, konserve edilmiş mevâdd-ı gıdâiye yenildiği takdîrde kezâ iğtidâî
hastalıklar meydâna çıkmaması mümkün değil idi. Bilhâssa yetişen çocuklarımızda rahitis denilen bir
nevʻ husûsî ve nâ-kâbil-i şifâ hastalığın görülmesi nâdir[en] vâkiʻ olmuyor idi. Bunu birçoklarımız
anlamıyor. Kimisi ana babaya kimisi mevsim ve iklîme, havâ ve suya atfediyor. Kimsenin aklından
beslenmekdeki kusûrlar, gıdâlardaki noksânlar ve bilhâssa vitamin geçmiyordu. Bebek yaşında ana
sütünden mahrûm kalan ve tamâmen sunʻî irzâʻ veya dallarda beslenen çocuklarımızın raşitizme
dûçâr olmaması bir istisnâ teşkîl ediyor idi.
Bilhâssa emzik ile beslenen ve fıkır fıkır kaynamış ve müteʻaddid defalar ısıtılarak kaymağı
alınmış inek sütleri ile büyütülmüş yavruların çarpık bacaklı, bücür olmaları ve teşekkülât-ı dimâği-
yeden mahrûm kalmaları bir kâʻide hâlinde idi.
Fi'l-hakîka eskiden beri çocuklarımızın tegaddîsi bir herc [ü] merc hâlinde cereyân edegeliyor-
du. Anadolu'da köylerimizde gezildiği zamân ya 3 aylık çocukların elinde mısır koçanı görülecek
veya bir yaşını geçmiş çocukların hâlâ sütden başka bir gıdâ almadığı sezilecekdi. Hâlbuki bugün
fen mısır koçanını 3 aylık çocuğa müsâʻade etmediği gibi yeşil sebze ve bazı meyveleri de 6 aylık
yavrudan artık esirgemiyor.
Yeni dünyâda doğup büyüyen çocukların 3 aydan sonra teşekkülât-ı azîmesinde ufacık bir te-
ehhur neşv ü nemâ görüldüğü takdîrde balıkyağı ve portakal usâresi vermek âdet olmuşdur. Hattâ
birçok âileler ne olursa olsun, bu iki şifâlı devâyı vâkî olarak yavrularında kullanmağı lâzım addet-
mekdedirler.
Fi'l-hakîka yek-nazarda 3-6 aylık bebeklerin miʻdesini ve hazmını ihlâl edecek gibi görünen bu
iki devâ ve gıdâ böyle kemikleri zaʻîf, neşv ü nemâsı müteehhir çocukları öyle takviye ve tenmiye
ediyor ki, buna hayret etmemek mümkün değildir. Hattâ bu husûs bebek meşher ve müsâbakalarında
mükâfât kazanmak için îcâb eden şehâdetnâmede oldukça büyük bir derece ve numara da almakdadır.
Bu iki mâdde neşv ü nemâ için îcâb eden vitamin A ve C'yi külliyetli mikdârda hâvî olup çocuğun bu
husûsdaki noksân gıdâsını tamâmen tazammun etmekdedir.
Ber-vech-i âtî derc edilen bir cedvel vitaminin [243] envâʻını hâvî olan ağdiyeyi bâriz bir sû-
retde işʻâr etmekle berâber mikdâr ve kıymetlerine nazaran muhtelif zâidler ile de tavzîh edilmişdir.
Vitamin A ve B'yi hâvî olan gıdâlar:
Balıkyağı + + +
Tereyağı + +
Yumurta sarısı + +
Karaciğer + +
Öküz eti yağı + +
Yürek +
3294
Sayı 67
Koyun yağı +
Süt +
Herring balığı +
Yeşil sebzeler + +
Vitamin B'yi hâvî gıdâlar:

Ale'l-umûm hubûbât + +
Kuru bezelye, fasulye, mercimek, fıstık + + +
Yumurta sarısı + +
Karaciğer, yürek, pankreas, beyin, yürek + +
Ceviz, fındık ve emsâli + + +
Mayalar hulâsası + + + +
Köklü sebzeler +
Patates +
Vitamin C'li gıdâlar:

Tâze meyveler, bilhâssa limon, portakal, mandalina, domates + + +
Ağaç çileği, böğürtlen + +
Şeftâli + +
Diğer meyveler (çoğu) +
Çiğ yeşil sebzeler + + +
Az pişen yeşil sebzeler +
Patates ve şalgam +
Bundan mâʻadâ alınan gıdâ ve vitaminlerin mikdâr ve tenevvüʻüne göre ne gibi hastalıklar ve
avârız zuhûra geldiği de şu şekillerde gösterilmişdir:
Kalori yapan yağ, şeker ve

nişastalı mevâd
Su
Tuz
3295
Sayı 67
Şekil 1- Mütevâzin bir cümmeyi gösteriyor. Vücûdun ihtiyâcı olan gıdâî mevâddın kâffesini
câmiʻ olup köşelerde vitaminin A, B ve C nevʻleri ve protein mevcûddur.
Şekil 2- Bu nevʻ cümmede vitamin A yok. Hayvânî yağ yeşil sebze ve etden mahrûmiyet demek
olan bu tarz-ı tegaddîde neşv ü nemâ tevakkuf eder. Mukâvemet tenâkus eder.
Şekil 3- Vitamin B'den mahrûm bir tarz-ı tegaddî sırf beyâz unlar ile yaşayanlar veyâhûd vita-
min B'yi hâvî olmayan ağdiye ile taʻayyüş edenlerde beriberi hastalığı meydâna çıkıyor.
Nişasta ve şekerli mevâddın

fazlalığı
3296
Sayı 67
[244] Şekil 4- Vitamin C'den mahrûmiyet bilhâssa emzik ile beslenen çocuklarda skorbüt has-
talığının zuhûru
Şekil 6- Vitamin B'nin azlığı ile muttasıf olan bir tarz-ı tegaddî olup miʻdî-miʻâî hastalıkları
mûcib oluyor.
Şekil 7- Vitamin C'nin noksâniyeti olan bir cümmedir. Etrâfda ağrılar ve vücûdda eziklik ve
râhatsızlığı mûcib oluyor.
3297
Sayı 67
Şekil 9- Ale'l-umûm zenginlerin tarz-ı tegaddîsini gösterir. Bu nevʻ cümmede yağ, şeker ve
proteinli mevâddın fazlalığı ve vitamin B'nin azlığı câlib-i dikkatdir.
Şekil 10- Ale'l-umûm fakîrlerin gıdâsını gösterir. Nişasta ve şekerli mevâddın fazlalığı, buna
mukâbil bütün vitaminlerin ve bilhâssa B'nin azlığını gösteriyor.
Bugün vitamin mesʼelesi bütün dünyâda iğtidâ husûsunda ehemmiyet verilen yegâne bir mesʼe-
le hâline girmişdir. Bütün âile ve ictimâʻiyâtda, bi'l-umûm lokanta ve hastahânelerde kiler ve liste
mevcûdları vitamin esâsâtına göre iddihâr, tanzîm ve tevzîʻ olunmakdadır.
[245] Amerika'da bazı yüksek ve resmî mehâfil ve kulübler müstesnâ olmak üzere hemen bi'l-
umûm âileler yemişlerini, sıhhî temizliğini teʼmîn etdikden sonra kabuklarıyla yemeği âdet edin-
mişlerdir. Yüksek lokantalara girmesi evvelce ihtimâl ki, bir hakâret diye telâkkî edilen mısır koçanı
bugün yeni dünyânın bi'l-umûm lokantalarında bütün yaz imtidâdınca suda haşlanarak her müşterîye
takdîm olunmakdadır. Eskiden bir süs, ordövr diye telâkkî edilen salata envâʻı ve soğuk yemekler
bugün herkesin meclûb olduğu kıymetli birer gıdâ sırasındadırlar. Bilhâssa tâze meyvelerin vitamin
nokta-i nazarından kıymeti denilebilir ki meyve ticâretini harbden sonra bütün memleketlerde yüksek
ve ehemmiyetli bir mevkiʻe çıkarmışdır.
Sâde bebek ve çocuk gıdâsı diye bir tarafa bırakılan sâf süt bugün lokanta ve kırâathânelerin
başlıca gıdâî bir meşrûbu sayılıyor. Vitaminin bilhâssa tâze ve basît gıdâlarda fazlaca bulunuşu ve bu
mevâddın fiyâtının da ucuzluğu halkı gün geçdikçe salamura konserve gibi sınâʻî ağdiyeden nefret
etdirmekde olduğu da görülüyor.
Memleketimizde bilhâssa yeni yetişen nesil ve çocuklarımıza bu hakâyıkı velev ki basît ve ib-
3298
Sayı 67
tidâî bir tarzda telkîn eder ve bebeklerimizi bu şerâit dâiresinde büyütür, yetiştirirsek sıhhat ü âfiyet,
tenâsüb-i endâm nokta-i nazarından dünyânın parmak ile göstereceği kadar kuvvetli gürbüz ve her
şeye kâdir bir ırk olarak şahlanacağımıza hiç şübhe olamaz.
AZERBAYCAN HİLÂL-İ AHMERİ

Cihân Harbi'nde kanlı muhârebât ve musâraʻâta sahne olan Azerbaycan arâzîsinde 1920 se-
nesinde teessüs eden Sovyet Hükûmeti bir saʻy-i rûz-efzûn ile teşkîlât-ı hükûmeti tanzîme ve 1914
târîhinden beri işgâl kuvvetlerinin memleketin zirâʻat ve sanâyiʻinde îkâʻ etdiği tahrîbâtı taʻmîre mu-
vaffak olmuşdur.
Azerbaycan, idâre-i sâbıka-i müstebiddenin asırlarca idâme etdiği zulüm ve tazyîkden kurtul-
dukdan sonra faʻâl ve müstakil bir hayât-ı milliyeye kavuşmuş ve ancak 1923 senesinde bir Hilâl-i
Ahmer Cemʻiyeti teʼsîs edebilmişdir.
Sosyalist Şûrâ Cumhûriyetleri İttihâdı'na dâhil ve faʻâliyet ve teşkîlât-ı dâhiliyesinde tamâmen
serbest ve müstakil bulunan Azerbaycan Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti akab-i teşekkülünde üç şeyi umde
ittihâz etmişdir:
1-Şefkat-i beşeriye ve efkâr-ı insâniyet-perverîyi ve Hilâl-i Ahmer'in vezâif-i milliye ve beynel-
mileliyesini neşr u taʻmîm ve cemʻiyet için aʻzâ kaydetmek
2-Faʻaliyetin tatbîkâtına muktezî vesâit-i mâddiyeyi taharrî ve ihzâr etmek
3-Cemʻiyet faʻâliyetinin hutût-ı esâsiyesini tesbît etmek
Azerbaycan'ın pâyitahtı ve Sovyet İttihâdı'nın neft sanâyiʻ merkezi olan Bakü şehrinin umûm
amele ve münevverleri Hilâl-i Ahmer teşkîli için vukûʻ bulan teşebbüs ve mürâcaʻatlara derhâl icâbet
ederek aʻzâ kaydolundular ve bilâhare tertîb olunan "Hilâl-i Ahmer Haftası" için oldukça mühim bir
muvaffakiyet-i mâliye teʼmîn etdiler.
[246] Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri Levâzım-ı Sıhhiye Antreposu

Un entrepôt Médico-Sanitaire de la S.C.R. de lʼAzerbaidjan
3299
Sayı 67
Atılan ilk hatve ile Hilâl-i Ahmer maksad ve gâyesine halkın nazar-ı dikkati celb edilmiş ve
yapılan propagandalar dağlık arâzîdeki kurâ ve kasabâta kadar tevessüʻ etmişdir. Halk lisânıyla ka-
leme alınan hitâbelerin pek büyük teʼsîrâtı görülmüş ve Bakü hâric kalmak üzere 30.000 kişi aʻzâ
kaydolunmuşdur.
Cemʻiyeti taht-ı himâyesine alan Azerbaycan Sovyet Hükûmeti su, deniz, demiryolu nakliyâtın-
dan, pasaport harçlarından vesâireden mühim bir hisse ifrâz ve ayrıca tahsîsât iʻtâsı sûretiyle cemʻiye-
tin terakkiyât-ı müstakbelesini teʼmîn etmişdir.
Azerbaycan Hilâl-i Ahmer Nizâmnâme-i Esâsîsi'nin on dokuzuncu mâddesinde "hadd-i bülûğa
varmış olan ve hukûkdan mahrûm olmayan ister kadın ister erkekler dîn ve milliyeti nazara almaya-
rak cemʻiyetin hakîkî uzvu olabilir" deniliyor.
Azerbaycan'da etıbbâ ve meʼmûrîn-i sıhhiyenin mahsûs derecede tederrünü ve teşkîlât-ı sıhhi-
yeye henüz başlanmış olması dolayısıyla memleketin hemen aksâm-ı mühimmesinde icrâ-yı hükm
etmekde olan malaryadan ahâlî kâmilen denilecek derecede muztaribdir. İllet, ilkbahâr ile yaz mevsi-
minde zürrâʻ ve rençberler arasında icrâ-yı habâset etdiğinden kâbil-i zerʻ olan arâzînin kısm-ı küllîsi
zerʻ olunamamakdadır.
Bundan mâʻadâ mesâil-i sıhhiyeye tamâmen bîgâne kalan halk sühûletle üfürükçülerle monlâ-
ların bâzîçesi olmakdadır.
Azerbaycan Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin teşkîl etdiği sıhhî-tıbbî üç heyʼet ahâlînin kinin ihtiyâ-
cını tatmîn etmekde ve vâsiʻ mikyâsda sıhhî propaganda yapmakdadır.
[247] Azerbaycan Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin yetiştirdiği ilk hastabakıcı hemşireleri

La prerière promotion des infirmières de lʼécole organisée par la meme société
3300
Sayı 67
Sarf olunan gayret ve mesâʻî sâyesinde malarya vukûʻâtının hissedilecek derecelerde tenâkus
etdiğini gören halk gerek bu heyʼetlere ve gerek Hilâl-i Ahmer'e karşı teveccüh göstermeğe başla-
mışdır.
Lüzûmu olan muʻâlecât-ı tıbbiyeyi halkın sühûletle tedârük edebilmesi için dağlık arâzîdeki
köylerde tecrübeten iki eczâhâne açılmışdır. Bir de trahom vekâyiʻine karşı ittihâz-ı tedâbîr etmek
üzere ayrıca teşkîl edilen iki heyʼete bazı mütehassıs etıbbâ da idhâl olunmuşdur. Bu heyʼetin geçdiği
yerlerde ahâlîye şâyân-ı takdîr sıhhî muʻâveneti meşhûd olmakdadır.
Karabağ'da teʼsîs olunan vilâdethânede ale'l-umûm kadın hastalıkları tedâvî edilmekdedir.
Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri bir de çocuk muʻâyene merkezi küşâd etmişdir.
_______________
Manisa vilâyetinin Alaşehir kazâsında kâin Sarıkız Maʻden Suyu'nun imtiyâz karârnâmesinin mer-
bût mukâvelenâmesidir.
Mâdde 1- Manisa vilâyetinin Alaşehir kazâsında vâkiʻ Sarıkız Maʻden Suyu'nun işletilmesi im-
tiyâzı 26 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhli karârnâme mûcebince târîh-i mezkûrdan iʻtibâren altmş sene
müddetle ve şerâit-i âtiye ile Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti uhdesine ihâle ve ilzâm olunmuşdur.
Mâdde 2- Harita-i mahsûsasında gösterildiği vechile mezkûr maʻdenin hafr ve iʻmâli için yüz
cerîb arâzî tahsîs olunmakla işbu arâzînin hudûdu şimâlen top yatağı tepesinden bedʼ ile [248] Ilıca-
hamamı köprüsüne, şarkan buradan Örenler tepesine, cenûben mezkûr noktadan Hüseyin tepesine ve
garben mezkûr noktadan mebdeʼ-i hudûd olan Topyatağı tepesiyle mahdûddur.
Mâdde 3- İşbu maʻden suyu için ber-vech-i muharrer tahsîs olunan yüz cerîb arâzînin Maʻâdin
Nizâmnâmesi mûcebince beher cerîbi için resm-i mukarrer olmak üzere senevî onar kuruşdan bin
kuruş ile mezkûr resm-i mukarrerin yüzde altısı hesâbıyla techîzât-ı askeriye tertîbi olan altmış kuruş
mültezim tarafından beher sene Mart ibtidâsında iʻtâ kılınacak ve vakt-i muʻayyeninde iʻtâ olunmadı-
ğı hâlde eyyâm-ı müteehhire için nizâmen îcâb eden fâiz dahi ayrıca teʼdiye olunacakdır.
Mâdde 4- Maʻden-i mezkûrdan ihrâc olunacak cevherin Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin ahkâm-ı
mahsûsasına tevfîkan taʻyîn edilecek kıymeti üzerinden yüzde on resm-i nisbî ile mezkûr resm-i nis-
bînin yüzde altısı nisbetinde techîzât-ı askeriye tertîbi mültezim tarafından teʼdiye olunacakdır.
Soğuk ve sıcak maʻden suları istismârı hakkındaki 10 Haziran [1]926 târîhli kânûn mûcebince
rüsûm-ı nisbiye ahzı îcâb etmeyeceğinden işbu mâdde tayyedilmişdir.
Ticâret Vekâleti Maʻâdin Müdüriyet-i Umûmiyesi
Mâdde 5- Zikrolunan maʻden suyunun iʻmâli zımnında ihâleyi hâvî takdîr buyurulmuş olan
imtiyâz harcı olmak üzere yüz elli aded Türk lirası ile mezkûr harcın yüzde altısı nisbetinde techîzât-ı
askeriye tertîbi mültezim tarafından teʼdiye olunacakdır.
Mâdde 6- Mezkûr maʻden suyunun efʻâl ve esbâb-ı harbiye dolayısıyla mağara ve ebniyeleri
hedm veya harekât-ı askeriye icrâsıyla ameliyâtı kısmen veya kâmilen taʻtîl etdirildiği hâlde mülte-
zim hiçbir sûretle muhâlefete hakk u salâhiyeti olamayacağı gibi bir gûne zarar u ziyân ve tazmînât
talebine dahi hakkı olamayacakdır.
Mâdde 7- Mültezim-i mezkûr maʻdenin iʻmâlât ve muʻâmelâtına müteferriğ kâffe-i ahvâl ve
husûsâtda Maʻâdin Nizâmnâmesi ahkâmına tebaʻiyet ve tatbîk-i hareket eyleyeceği misillü ihâle
karârnâmesinin zeyli olarak teʻâtî olunan şartnâmeye ve Türkiye Cumhûriyeti kavânîn ve nizâmât-ı
3301
Sayı 67
âliye ve müstakbelesine tamâmıyla tevfîk-i hareket edeceğini taʻahhüd eder.

Başvekâlet-i Celîle Kalem-i Mahsûs Evâmir ve Mukarrerât Kalemi Başkitâbeti'nden musaddak
mukâvelenâme ile mukâbele edilmişdir.
Maʻâdin Müdüriyet-i Umûmiyesi Mümeyyizi

Necati
İşbu mukâvelenâmenin 26 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhinde karâr-ı âlîye iktirân eylediği İcrâ
Vekîlleri Heyʼeti Riyâset-i Celîlesi'nin 5 Kânûn-ı Sânî [1]927 târîhli ve 6/95 numaralı tezkeresiyle
teblîğ buyurulmuşdur.
12 Şubat [1]927
Ticâret Vekâleti
Maʻâdin Müdüriyet-i Umûmiyesi
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i

Ticâret Vekîli
Umûmîsi Reîsi
Mustafa Rahmi
Doktor Refik
_______________
ALAŞEHİR SARIKIZ MAʻDEN SUYU'NUN ŞARTNÂMESİ
Birinci Fasıl
Mültezimin Vezâif-i Umûmiyesi
Mâdde 1- … târîhli karârnâme ve hudûd-ı muʻayyene ile ihâle olunan Saruhan vilâyetinin Ala-
şehir kazâsında Sarıkız nâmıyla maʻrûf maʻden suyu imtiyâzı, karârnâme-i mezkûra merbût işbu
şartnâme ahkâmına tâbiʻ olmak ve hükûmetle müştereken idâre edilmek üzere Türkiye Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyeti'ne ihâle olunmuşdur.
[249] Sâhib-i imtiyâzın ikâmetgâh-ı kânûnîsi maʻdenin bulunduğu vilâyet dâhilinde olmak üze-
re bir müdür-i mesʼûl irâʼe ve mûmâileyhin tebdîli takdîrinde maʻdenin bulunduğu vilâyet vâlîsini ve
Ticâret Vekâleti'ni bir arzuhâl ile haberdâr etmeğe mecbûrdur.
Mâdde 2- Mültezim işbu şartnâmenin beşinci mâddesi mûcebince müddet-i imtiyâziyenin hitâ-
mında meccânen devlete rücûʻ edecek olan ebniye ve maʻdenin muhâfazasına lâzım olan şeyleri
tamâmen uhde-i tasarrufunda bulunduracak ve hüsn-i hâlde muhâfaza eyleyecekdir. Mültezim maʻ-
denin iʻmâli için muktezî olan arâzî-i milliyeyi bilâ-bedel işgâl ve ashâbı uhdesinde bulunan arâzîyi
usûlüne tevfîkan satın almakda, istîcâr etmekde veyâhûd muvakkaten işgâl eylemekde muhtârdır.
Mültezimin akdedecği kâffe-i îcâr ve istîcâr veya kudret-i elektrikiye vesâir mukâvelenâmeleri maʻ-
den terk olunduğu veyâhûd ihâle fesh edildiği veya müddet-i ihâle münkazî olduğu takdîrde devletin
mültezim makâmına kâim olacağı kayd-ı mahsûsunu ihtivâ edecekdir. İşbu mâddenin tatbîkinden do-
layı Maʻâdin İdâresi'yle mültezim beyninde ihtilâf zuhûrunda işbu şartnâmenin yirmi altıncı mâddesi
mûcebince hareket olunacakdır.
3302
Sayı 67
İkinci Fasıl
İhâle Müddeti – Maʻdenin İnkızâsı – Maʻdenin Terki – İhâlenin Feshi
Mâdde 3- İhâle müddeti, işbu şartnâmeye tevfîkan ihâleyi âmir bulunan karârnâmenin neşir ve
iʻlânını taʻkîb eden senenin Kânûn-ı Sânî ibtidâsından iʻtibâren altmış senedir.
Mâdde 4- Müddet-i ihâlenin inkızâsından lâ-ekal yirmi beş sene mukaddem mültezimin talebi
ve Maʻâdin İdâresi'nin teklîfi üzerine vekâlet, ihâlenin temdîdi lâzım gelip gelmeyeceği hakkında bir
karâr ittihâz edecek ve temdîdine karâr verdiği hâlde keyfiyeti resmen mültezime teblîğ edecekdir.
Bu sûretle bir karâr teblîğ edilmediği takdîrde ihâle mâdde-i sâbıkada taʻyîn olunan müddetin inkızâ-
sında hitâm bulacakdır.
Mâdde 5- Mültezim icrâ edeceği teʼsîsât-ı ibtidâiye ameliyât masârıfını kaydetmek üzere bir
hesâb-ı mahsûs küşâd edecekdir. Mültezim her sene Mart ibtidâsından evvel ertesi sene içinde masâ-
rıfı hesâb-ı mahsûsa geçirilmek üzere icrâsını tasavvur etdiği teʼsîsât-ı ibtidâiye ameliyâtını masârıf-ı
melhûza-i muhammenesiyle mübeyyin bir projeyi hükûmet maʻden mühendisine verecekdir. Proje
Mart ibtidâsına kadar yetiştirilemediği takdîrde hükûmet maʻden mühendisi mültezime bir mühlet
iʻtâ edebilir. Hükûmet maʻden mühendisi ameliyât-ı mutasavverenin ne dereceye kadar teʼsîsât-ı ib-
tidâiyeden addedilebileceği ve maʻdenin iʻmâlât-ı müstakbelesine nâfiʻ olup olmayacağı hakkındaki
mütâlaʻanâmesini, projenin iʻtâsı târîhinden iʻtibâren üç ay zarfında evrâk-ı âidesiyle berâber Maʻâ-
din İdâresi'ne gönderecek ve Maʻâdin İdâresi dahi ameliyât-ı mutasavvere masârıfının kısmen veya
tamâmen hesâb-ı mahsûsa geçirilmesi hakkında ittihâz-ı karâr ile netîcesini evrâkın vürûdu târîhin-
den iʻtibâren iki ay zarfında mültezime bildirecekdir.
Maʻâdin İdâresi'nin karârı projenin hükûmet maʻden mühendisine iʻtâsı târîhinden dokuz ay
zarfında mültezime teblîğ edilmediği takdîrde mültezimin teklîf eylediği masârıfın tamâmen hesâb-ı
mahsûsa geçirilmesi tasvîb edilmiş add ü iʻtibâr olunacakdır.
Her sene Mart ayı zarfında bir sene evvelki [250] hesâb-ı mahsûs hükûmet maʻden mühendisine
iʻtâ olunacak ve hükûmet mühendisi masârıfın sıhhatini tedkîke, hesâb-ı mahsûsa geçirilmesi kabûl
olunan ameliyâta âid olduğunu tahkîke ve lede'l-îcâb tashîhât-ı lâzımenin icrâsını emre salâhiyetdâr
olacakdır. Bu sûretle kabûl olunan masârıf ameliyâtın icrâsını taʻkîb eden senenin Kânûn-ı Sânîsi ibti-
dâsında hesâb-ı mahsûsa geçirilmiş add ü iʻtibâr olunacakdır. Müddet-i ihâlenin inkızâsında henüz bu
sûretle imhâ edilmemiş olan mebâliğ yekûnu on birinci mâddede beyân olunan hesâbın tesviyesinde
nazar-ı iʻtibâra alınmak üzere hükûmete zimmet kaydedilecekdir.
İşbu hesâb mültezimin matlûbâtıyla netîcelendiği takdîrde hükûmetin medyûn olduğu mebâliğ
ihâle müddetinin inkızâsından iʻtibâren on iki ay zarfında mültezime teʼdiye olunacakdır. İşbu hesâb-ı
katʻîden sonra güzerân olan müddet için fâiz-i nizâmî yürütülecekdir. İşbu mâddenin tatbîkinden do-
layı Maʻâdin İdâresi ile mültezim beyninde ihtilâf zuhûrunda yirmi altıncı mâdde mûcebince hareket
olunacakdır.
Mâdde 6- Mültezim bu ameliyâtın icrâsı için pazarlık sûretiyle akdedeceği mübâyaʻât ve be-
del-i maktûʻ mukâbilinde iʻmâlât mukâvelenâmeleri müsveddelerini hükûmet maʻden mühendisine
tevdîʻ edecek ve işbu müsveddeler mühendis tarafından tasdîk edilmedikçe akd-i mukâvele etmeye-
cekdir. Mültezim icrâ edeceği ameliyâtdan dolayı dahi maʻâdin kavânîn ve nizâmâtına riʻâyet husû-
sunda mesʼûl olacakdır.
3303
Sayı 67
İşbu mâddenin tatbîkinden dolayı Maʻâdin İdâresiyle mültezim beyninde ihtilâf zuhûrunda yir-
mi altıncı mâdde mûcebince hareket olunacakdır.
Mâdde 7- Her ne sebebe mebnî olursa olsun, imtiyâzı istirdâd etdikden sonra satıhda zuhûr
edecek zararların tazmîn veya taʻmîrinden eşhâs-ı sâliseye karşı hükûmet mesʼûldür. Şu kadar ki, is-
tirdâddan iʻtibâren beş sene zarfında hükûmet mezkûr zararların tazmînini sâbık mültezimden daʻvâ
edebilir.
Mâdde 8- Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin seksen ikinci mâddesi mûcebince ihâle müddetinin in-
kızâsında meccânen hükûmete râciʻ olması lâzım gelen arâzî, ebniye, inşâât, makine, âlât ü edevât
ber-vech-i âtîdir:
1) Mültezimin maʻden işletmek için satın aldığı arâzî
2) Ebniye vesâir inşâât-ı sâbite
3) Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin altıncı mâddesi mûcebince demirbaş addolunan hayvânât ve maʻ-
den ihrâcı ve nakil ve tathîr u tenkîhi için müstaʻmel kâffe-i âlât ü edevât ve bir senelik levâzımât
4) Maʻden müstahrecâtının mevkiʻ-i fürûhta çıkarılmazdan evvel tâbiʻ tutulduğu ameliyât-ı
sınâʻiye ve ticâriyede müstaʻmel kâffe-i teʼsîsât ve levâzım.
İşbu mâdde ahkâmının tamâmî-i icrâsını teʼmîn için imtiyâzın âhara devr u ferâğına ancak
bâlâdaki ahkâma tevfîkan ihâle müddetinin inkızâsında meccânen devlete râciʻ olması lâzım gelen
teʼsîsât ve levâzımın kâffesine şâmil olmak şartıyla müsâʻade olunacakdır.
Mâdde 9- Evvelen, ihrâc edilmiş cevherlerin ve bir senelikden fazla levâzımın vesâir eşyâ-yı
menkûlenin bir cüzʼü veya tamâmını,
Sâniyen, maʻdenin işletilmesine müteʻallik olduğu hâlde sekizinci mâddede taʻdâd olunanlar
meyânına dâhil olmayan gayr-ı menkûlâtı hükûmet müddet-i ihâlenin inkızâsında kendi hesâbına
veyâhûd taʻyîn [251] edeceği yeni mültezim veya müsteʼcir hesâbına satın almakda muhtârdır.
Manisa vilâyetinin Alaşehir kazâsında kâin Sarıkız Maʻden Suyu'nun harita-i mevkiʻiyesidir.
Hükûmet hakk-ı hıyârını hangi menkûlât ve gayr-ı menkûlât için istiʻmâl edeceğini müddet-i
imtiyâziyenin hitâmından lâ-ekal iki sene evvel maʻden mühendisi vâsıtasıyla mültezime bildire-
cekdir. Menkûlât ve gayr-ı menkûlâtın tefrîkinde meccânen istirdâd hakkının veya mübâyaʻa hakk-ı
hıyârının istiʻmâlinde veyâhûd bedel-i mübâyaʻanın takdîrinde iʼtilâf hâsıl olamadığı takdîrde yirmi
altıncı mâdde mûcebince hareket olunacakdır.
Mâdde 10- Mültezim müddet-i ihâlenin inkızâsından mukaddem imtiyâzı tamâmen veya kıs-
men terk etmek isterse Maʻâdin Nizâmnâmesi'nin sekseninci mâddesi mûcebince hareket edecek ve
maʻâdin mahcûz ise beyânnâmesine mâdde-i mezkûrede zikrolunan vesâikden mâʻadâ terk etmek
istediği aksâm için olsun haczin fekkedildiğini mübeyyin bir vesîka rabt edecekdir. Maʻdenin kısmen
terki matlûb ise, terk edilecek kısmın hudûd-ı imtiyâziyeyi ne sûretle tağyîr etdiği eski ihâle haritası
üzerinde gösterilmek sûretiyle 1/5.000 mikyâsında üç nüsha harita verilecekdir. Bu taleb üzerine ihâ-
le muʻâmelesinde taʻkîb edilen usûlün aynı tatbîk olunacakdır.
Maʻden tamâmen terk olunacak ise Maʻâdin İdâresi keyfiyet-i terkin kabûlünden evvel bazı
ameliyâtın icrâsını mültezimden taleb edebilir. İşbu ameliyât icrâ ve bâlâda beyân olunan evrâk u
3304
Sayı 67
vesâik iʻtâ olunduğu takdîrde maʻdenin terkine vekâletçe karâr verilecek ve keyfiyet merkezde ve
maʻdenin bulunduğu mahalde gazetelerle üç defa iʻlân edilecekdir.
Vekâletçe ittihâz olunan karâr târîhinden iʻtibâren maʻden metrûk addolunur.
Maʻdenin terki ihâleye nihâyet vermiş olacağından hükûmet ve mültezimin hukûku işbu şartnâ-
menin inkızâ-yı müddet ihâleye âid ahkâmı dâiresinde tesviye olunur.
Mâdde 11- Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince fesh-i imtiyâzı mûcib olan ahvâlden mâʻadâ mül-
tezim bir[inci ve] üçüncü mâddeler ahkâmına muhâlif hareketde bulunduğu veyâhûd zîrdeki yirmi
beşinci mâdde mûcebince kendisine tahmîl edilecek vezâifin iʻtâsını [îfâsını] red veya ihmâl etdiği
takdîrde dahi ihâle fesholunur.
3305
Sayı 67
Fesih imtiyâzı mûcib olan bu hâllerden birinin vukûʻunda mültezime ihtârnâme teblîğiyle îfâ-yı
muktezâya daʻvet olunur ve altı aydan aşağı olmamak üzere mühlet verilir.
Mültezim müddet-i muʻayyene zarfında îcâbını icrâ etmez veyâhûd mültezimin serd etdiği
aʻzâr şâyân-ı kabûl görülmezse imtiyâzının feshine vekâletçe karâr verilir. Bu karâr mültezime teblîğ
olunur. Teblîğden iʻtibâren mültezim iki ay zarfında Şûrâ-yı Devlet'e mürâcaʻat edebilir. Mürâcaʻat
vukûʻunda karârın tatbîki teʼcîl olunur.
Mürâcaʻat müddetinin inkızâsında veyâhûd lede'l-mürâcaʻa fesih hakkındaki vekâlet karârının
teʼyîd ve tasdîkinde karâr-ı mezkûr altmışıncı mâdde-i nizâmiye mûcebince gazetelerle iʻlân edilir ve
keyfiyet-i fesih maʻdenin kaydına işâret olunur. Fesih karârının iʻlânından iʻtibâren maʻden hükûmete
intikâl edeceğinden işbu şartnâme mûcebince müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsinde îfâsı lâzım gelen
muʻâmelât icrâ olunur.
[252] İmtiyâzı fesholunan mültezim tarafından ihtiyâr edilmiş olan masârıf maʻdenin kıymetini
tezyîd etmiş olduğu takdîrde mültezime tazmînât iʻtâ olunur.
İşbu tazmînâtın mikdârı vekâletçe ittihâz olunan fesih karârında taʻyîn edilir. Mültezim işbu
mikdâra iʻtirâz eylediği takdîrde Şûrâ-yı Devlet'e mürâcaʻat edebilir.
Mâdde 12- Mültezimin Maʻâdin Nizâmnâmesi mûcebince vereceği rüsûm-ı mukarrereden
mâʻadâ hisse-i temettuʻun yüzde yirmi beşi hükûmete âid olacakdır. İşbu hisse, temettuʻdan mülte-
zime tahsîs edilen yüzde dokuz fâiz çıkarıldıkdan sonra kalan bâkî üzerinden istîfâ olunur. İşbu bâkî
fazla-i temettuʻu teşkîl eder.
Mâdde 13- Fâiz-i muhassas, fâiz-i nizâmî olan yüzde dokuzdan ibâretdir.
İşbu fâiz-i muhassas bazı seneler temettuʻâtdan dûn olduğu takdîrde noksânı ertesi seneler ik-
mâl olunur ve ikmâl edilinceye kadar ilerideki senelere âit fâiz-i muhassaslara ilâve edilir. Ol sûretle
ki, fazla-i temettuʻât ancak fâiz-i muhassas tedâhülâtının arkası alındıkdan sonra nümâyân olur. Te-
dâhülde kalan fâiz-i muhassaslara fâiz yürütülmeyecekdir.
Mâdde 14- Hükûmet sermâye-i mevzûʻa ifnâ edildikçe verdiği fâiz meblağı o nisbetde tenkîs
edecekdir.
Sermâye, bir tarafdan sermâye-i mütedâvil ve diğer tarafdan maʻdenin taharrîsi ve işletilmesi,
maʻden müstahrecâtının tathîr ve kâl ve izâbesi ve sevki masârıfıyla bunlara müteferriʻ ameliyât için
yapılan bi'l-cümle teʼsîsât ve inşâât masârıfı ve şirket teşkîl edilmiş ise şirketin teşkîli için bilfiʻl sarf
edilmiş olan mebâliği ihtivâ edecek, fakat bu yekûndan on beşinci mâddenin fıkra-i ahîresinde beyân
olunduğu üzere işletme hesâbına geçirilen imhâ akçeleri mecmûʻu tenzîl olunacakdır.
Dokuzuncu mâddenin fıkra-i ûlâsının ikinci kısmında zikrolunan teʼsîsât-ı gayr-ı menkûleye
âid masârıf-ı teʼsîsiye dâhil-i hesâb edilmeyecekdir. On beşinci mâddede beyân olunduğu vechile
tahakkuk etdirilen işletme hesâbı ziyân ile netîcelendiği takdîrde işbu ziyân masârıf-ı teʼsîsiyeden
addedilerek sermâye hesâbına geçirilecekdir.
Sermâye-i mütedâvil mültezimin talebi vechile her seneye âid işletme masârıfının maktûʻan
sülüsüne müsâvî olarak kabûl olunacakdır. Her senenin sermâye-i mütedâvil ve masârıf-ı teʼsîsiyesi
için fâiz-i muhassas olarak on üçüncü mâddede beyân olunduğu üzere yüzde dokuz fâiz-i nizâmî
kabûl olunacakdır.
İmhâât icrâsından veya herhangi bir sebebden nâşi teʼsîsât hesâbından tenzîli iktizâ eden me-
bâliğ dolayısıyla fâiz-i muhassasdan icrâ olunacak tenzîlâtın hesâbı için dahi ol sûretle hareket olu-
nacakdır.
3306
Sayı 67
Mâdde 15- Fazla-i temettuʻâtın taʻyînine esâs olacak temettuʻât-ı seneviye, hâsılât-ı gayr-ı sâfi-
yeden işletme masârıfıyla imhâ akçeleri mecmûʻunu tarh etmek sûretiyle taʻyîn olunur.
Temettuʻun taʻyîni için müstahrecât-ı maʻdeniyenin tezyîd-i revâcına hâdim olan kâffe-i ame-
liyât-ı ticâriye ve sınâʻiye masârıfı nazar-ı iʻtibâra alınır. Lâkin bâlâdaki sekizinci mâddenin fıkra-i
ûlâsının iki numaralı kısmında zikredilen teʼsîsât-ı gayr-ı menkûleye âid masârıf ve hâsılât, temet-
tuʻun hesâbına idhâl edilmez.
Hâsılât-ı gayr-ı sâfiye, maʻden ile ona müteferriʻ müessesât müstahsalâtından o sene içinde sa-
tılanların [253] esmânından ibâretdir. Şu kadar ki, müstahsalât-ı mezkûre temettuʻâtı bi-gayr-ı hakkın
tenzîl edecek sûretde kıymet-i hakîkiyelerinin dûnunda bir fiyât ile satılır veya istihlâk edilir veyâhûd
mübâdele olunursa, hâsılât-ı gayr-ı sâfiye mezkûr müstahsalâtın kıymet-i ticâriyeleri üzerinden takdîr
ve tahmîn edilir ve fakat maʻden suyu müstahdemîninin ve âilelerinin ihtiyâcları için müstahsalâtdan
meccânen kendilerine birer mikdâr verilebilir. Her sene dâhil-i hesâb edilen işletme masârıfı sermâye
hesâbına geçirilen teʼsîsât masrafını ihtivâ etmez. Fakat her gûne rüsûm ve tekâlîf ve menâfiʻ-i umû-
miyeye âid masârıfı câmiʻdir.
Ne maʻden veyâhûd müessesât-ı müteferriʻası için sipâriş üzerine iʻtâ olunan levâzımın veya îfâ
olunan hidemâtın bedeli ne de müstahdemîn lehine vâkiʻ olan ikrâzât (vâridât olsun, sarfiyât olsun)
nazar-ı iʻtibâra alınmayacakdır.
Hâsılât-ı gayr-ı sâfiye ile işletme masârıfı beynindeki farkdan ibâret olan işletme hesâbı kâr ile
netîcelendiği takdîrde işbu işletme temettuʻâtı tamâmen veya kısmen sermâye-i mütedâvilin imhâsına
hasr ve tahsîs olunacakdır. İşbu imhâât mikdârları sermâye-i sâbitin onda birini geçmemek üzere her
sene mültezim tarafından taʻyîn edilecekdir. Ticâret Vekâleti'nin karâr-ı mahsûsuyla sermâyelerin
daha serîʻ bir sûretde imhâsı câizdir. Gerek müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsinde gerek maʻdenin
terk veya ihâlesinin feshinde son seneye âit imhâ akçesi mikdârı, istihsâl-i meʼzûniyete hâcet kalmak-
sızın sermâye-i mevzûʻun henüz imhâ edilmemiş kısmına müsâvî olabilir.
Mâdde 16- Maʻdenin yeni bir mültezime devr u ferâğı hâlinde bedel-i ferâğ, yeni mültezime
âid fâiz-i muhassasın taʻyîni ve fazla-i temettuʻâtın hesâbı zımnında sermâye-i ibtidâînin kısm-ı sâbiti
olarak kabûl olunacakdır.
İşbu bedel-i ferâğ eski mültezimin maʻdeni işletdiği son senedeki sermâyenin on dördüncü
mâdde mûcebince hesâb edilen kısm-ı sâbiti tecâvüz etdiği takdîrde fazlası eski mültezim için bir ilâ-
ve-i temettuʻ teşkîl edeceğinden işbu fazla her senenin fazla-i temettuʻâtına müsâvâten taksîm ve ilâ-
ve olunacakdır. Her seneye tefrîk edilen işbu fazla-i temettuʻât ilâvelerinden hükûmet hissesi fazla-i
temettuʻât dahi nazar-ı iʻtibâra alınarak bi'l-hesâb istîfâ olunacakdır. Maʻdene müteʻallik müstahrecât
ve levâzım veya sâir menkûlâtdan bir kısmı bedel-i ferâğa dâhil olduğu hâlde bunların kıymeti işbu
mâdde ahkâmının tatbîki için bedel-i ferâğa ilâve edilecekdir.
Mâdde 17- Gerek müddet-i ihâlenin inkızâ-yı tabîʻîsi gerek maʻdenin terki veya ihâlenin fes-
hi hasebiyle ihâlenin hitâm-pezîr olduğu son günde maʻdende bulunan müstahrecât, levâzım vesâir
menkûlâtın ehl-i hibre maʻrifetiyle taʻyîn olunan kıymeti, taksîmi lâzım gelen meblağı teşkîl edecekdir.
Mültezim işbu makbûzâtdan mevcûd olduğu takdîrde evvelen henüz imhâ edilmemiş olan ser-
mâye-i sâbit mikdârını, sâniyen sinîn-i sâbıkadan mütedâhil fâiz-i muhassaslar mecmûʻunu tahsîl ve
istîfâ edecekdir. Mütebâkîsi mültezim için bir ilâve-i temettuʻ olduğundan her sene için müsâvî faz-
la-i temettuʻât ilâvelerinden mütevellid add u iʻtibâr olunarak bâlâdaki on altıncı mâdde mûcebince
taksîm edilecekdir.
3307
Sayı 67
Mâdde 18-[Mültezim] her seneye âid sermâye-i mevzûʻun ve fazla-i temettuʻâtın taʻyîni için
lâzım gelen hesâbâtı ertesi sene Mayıs ibtidâsından evvel hükûmete iʻtâya mecbûrdur.
[254] Mültezim her hesâbın iʻtâsından iʻtibâren bir ay zarfında işbu hesâb mûcebince hükûmet
hissesi olarak tahakkuk eden mebâliği teʼdiye edecekdir. İşbu hisse, temettuʻâtın taksîm edileceği
seneye âid kâr u zarar hesâbına geçirilecekdir. Teehhur vukûʻunda güzerân olan eyyâm için yüzde
dokuz fâiz-i nizâmî yürütülücekdir.
Maʻdenin ferâğı hâlinde mefrûğun leh bâlâdaki on altıncı mâdde mûcebince hükûmetle amele
ve müstahdemîne âid mebâliğ için hükûmete karşı kefil ü zâmin olacakdır.
Mâdde 19- Bâlâdaki on dört ve on yedinci mâddeler ahkâmına tevfikan iʻtâ edilen hesâbâtın
tedkîk-i sıhhati zımnında hükûmet maʻden mühendisinin lüzûm göreceği gerek maʻden suyuna ge-
rek maʻden suyunun satışına âid bi'l-cümle vesâik ve kuyûd-ı muhâsebeyi ibrâz etmeğe [mültezim]
mecbûrdur.
İşbu teftîş-i muhâsebe muʻâmelesi maʻden mühendisi veya sâir maʻâdin meʼmûrları ve has-
be'l-ihtisâs taʻyîn olunacak mâliye meʼmûrları tarafından icrâ olunacakdır.
Mâdde 20- Maʻâdin îcâr edildiği takdîrde temettuʻâtın bâlâdaki on üçüncü mâddede beyân olu-
nan nisbetleri dâiresinde hükûmetle taksîmi şerâiti maʻdenin îcâr ve istîcârına meʼzûniyet verildiği
esnâda tanzîm olunacak şartnâme-i mahsûsda taʻyîn olunacakdır.
Mâdde 21- Hükûmetin maʻdenlerden hâsıl olacak temettuʻâta iştirâkini teʼmînen husûsî bir
vergi tarhı hakkında ileride ahkâm-ı kânûniye vazʻ olunduğu takdîrde mültezimin işbu şartnâme ah-
kâmına tevfikan hisse-i temettuʻ olarak hükûmete vermeği taʻahhüd eylediği mebâliğ mezkûr vergi
nisbetinde tenkîs olunacakdır.
Mâdde 22- Mültezimin bâlâdaki on iki ve yirmi birinci mâddeler mûcebince iʻtâ edeceği hesâbât
Ticâret Vekâletince intihâb olunacak maʻâdin mühendisleriyle Mâliye Vekâletince taʻyîn olunacak iki
mâliye müfettişinden mürekkeb bir encümen-i mahsûs tarafından lede't-tedkîk Ticâret Vekâletince
tesbît olunacakdır.
Encümen, mezkûr hesâbâtın mültezim tarafından iʻtâsı târîhinden iʻtibâren sekiz ay zarfında ol
bâbdaki lâyihasını tanzîm ve iʻtâ eyleyecekdir.
Mâdde 23- Mültezimin on ikinci mâdde mûcebince vereceği mebâliğ Hazîne-i Mâliye'ye âid
olacakdır.
Dördüncü Fasıl
İmtiyâzın Şerâit-i Husûsiyesi
Maʻden suyunun zurûfu üzerine suyun ismi ve Sıhhiye Vekâleti'nin tahlîl raporu sûretini ve su-
yun fiyâtını mübeyyin birer yafta ilsâk edilmek mecbûriyeti olduğundan zurûfu buna muhâlif olarak
görülecek maʻden suları her nerede bulunursa zabt u imhâ olunacak ve bundan dolayı sâhib-i imtiyâ-
zın bir gûnâ tazmînât iddiʻâsı mesmûʻ olmayacakdır.
Mâdde 24- Zikrolunan maʻden suyunda istihdâm edilecek müdür, Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin
inhâsı üzerine Ticâret Vekâletince taʻyîn ve meʼmûrîn ve müstahdemîn kadrosu kezâlik vekâlet-i
müşârunileyhâca tasvîb olunmak şârtdır.
3308
Sayı 67
Mâdde 25- Sâhib-i imtiyâz işbu maʻden suyundan şerâit-i sıhhiye ve fenniye dâiresinde istifâde
etmek üzere Sıhhiye ve Ticâret Vekâletleri tarafından müştereken lüzûmu takdîr ve tesbît edilecek
olan teʼsîsât ve inşââtda ve maʻden suyunu iʻmâl ve ihrâc ve cemʻinde ve suların muntazam şose
veya şimendifere, araba ve otomobil ile her mevsimde nakliyâta sâlih [255] bir yol inşâsına, elli bin
lira[lık] bir sermâye tahsîsine mecbûrdur.
Mâdde 26- İşbu şartnâmenin iki, beş, altı, yedi, sekiz ve dokuzuncu mâddeleri ahkâmının tatbî-
kinden dolayı Maʻâdin İdâresi'yle mültezim beyninde tahaddüs edecek ihtilâfât Şûrâ-yı Devletçe hall
ü fasl olunur ve fakat bidâyeten üç aʻzâdan mürekkeb bir komisyon tarafından tedkîk edilir. Aʻzâdan
biri Ticâret Vekâletince maʻden mühendisleri meyânından intihâb ve ikincisi mültezim tarafından
nasb olunur. Bu iki aʻzâ, üçüncü aʻzâyı intihâb ederler. Edemedikleri takdîrde tarafeynden birinin
mürâcaʻatı üzerine Sıhhiye Vekâleti tarafından üçüncü aʻzâ taʻyîn edilir.
Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Ticâret Vekîli

Reîs Doktor Refik Mustafa Rahmi

Hilâl-i Ahmer Meclis-i Umûmîsi
Nizâmnâme-i esâsînin otuz birinci mâddesi mûcebince her sene Nisan içinde ictimâʻ etmesi
lâzım gelen meclis-i umûmî Büyük Millet Meclisi'nin ilk yevm-i ictimâʻı olan 23 Nisan'a musâdif
Cumartesi günü Ankara'da ictimâʻ edecekdir.
Vilâyet kongrelerinin inʻikâdı münâsebetiyle arz-ı taʻzîmâtı mutazammın çekilen telgrafnâmeler:
Hilâl-i Ahmer İstanbul Merkezi 1927 senesi kongresinin inʻikâdı münâsebetiyle Kongre Reîsi
İbrahim Talîʻ Bey tarafından arz-ı taʻzîmâtı mutazammın çekilen telgrafnâmelerle vârid olan cevâb-
ların sûreti ber-vech-i zîrdir:
Muhterem Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal Paşa hazretlerine,
Hayır ve şefkat mesâʻîsinde büyük himâyenizden azim ve kuvvet alan Türk Hilâl-i Ahmeri'nin
senelik ictimâʻını akdeden İstanbul Meclis-i Umûmîsi ilk şükrân vazîfesi olarak sizi taʻzîm ile selâmlar.
Kongre Reîsi
Doktor İbrahim Talîʻ
Cevâblar:
İstanbul Hilâl-i Ahmer Kongre Reîsi İbrahim Talîʻ Efendi'ye,
C. Kongrenin hayırkâr mesâʻîsinde nâil-i muvaffakiyet olmasını temennî ile beyân-ı teşekkürât
eylerim, efendim.
Reîsicumhûr
Gâzî Mustafa Kemal
3309
Sayı 67
[256] Kongre riyâsetinden Büyük Millet Meclis Reîsi Kâzım Paşa hazretlerine çekilen telgrafa
cevâbdır:
Senelik ictimâʻını akdeden İstanbul Hilâl-i Ahmer Meclis-i Umûmîsi'nin hakkımda ızhâr eyle-
diği samîmî hissiyâta teşekkür ederim, efendim.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Reîsi

Kâzım
C. Meclis-i umûmîce ızhâr buyurulan hissiyâta teşekkür eder ve muvaffakiyetler dilerim, efendim.
Başvekîl
İsmet
_______________
C. Teşekkür ve bi'l-mukâbele hürmet-i mahsûsamızın kongre heyʼet-i muhteremesine iblâğını
ricâ ve muvaffakiyetler temennî ederim, efendim.
Hilâl-i Ahmer Reîsi ve Sıhhiye Vekîli

Refik
_______________
İzmir'den telgraf, 21 Şubat [1]927

Ankara'da Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Reîsi Konya Mebʻûsu Refik Beyefendi'ye,
Bugün vilâyet salonunda ictimâʻ eden Hilâl-i Ahmer kongresi lâyık olan parlak netîcelere vâsıl
olmuşdur. Bu sene merkez ve mülhakâtıyla berâber vilâyetimizde yirmi bin aʻzâ kaydının imkânı
tesbît olundu. Teşkîlâtı köylere kadar tevsîʻ edilecek ve vilâyetin altı yüz elli adede bâliğ olan bütün
köylerine İzmir'den sûret-i mahsûsada yeknesak olarak iʻmâl etdirilecek Hilâl-i Ahmer sandıkları
köy ihtiyâr heyʼetlerinin ve köy muʻallimlerinin irşâd ve murâkabesine tevdîʻ olunacak ve bu sûretle
köylülerin sîne-i hamiyetinde dahi Hilâl-i Ahmer'imizin vatan-şümûl âsâr ve hidemât-ı meşkûresi lâ-
yık olan kadir-şinâslığı bulacakdır. Düşünülen bazı vâridât ile köy teşkîlâtı sâyesinde vilâyetin Hilâl-i
Ahmer vâridâtının seksen ilâ yüz bin liraya kadar yükselmesi meʼmûldür. Kongrede hükûmet-i Cum-
hûriyemizin ve büyük müncîmiz Reîsicumhûr Gâzî hazretlerinin her yerde olduğu gibi Hilâl-i Ahmer
karşısında dahi ibzâl buyurdukları teşvik ve himâye-i celîleleri tebcil olunmuşdur.
İzmir Hilâl-i Ahmer Kongresi Reîsi

Vâlî Kâzım
***
3310
Sayı 67
Mardin'den telgraf, 16 Şubat [1]927

Ankara Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Riyâset-i Celîlesi'ne,
Nizâmnâmeye tevfikan senelik ictimâʻı akdeden vilâyet meclis-i umûmîsinin müttefikan ittihâz
etdiği karâra tevfikan merkez ve mülhakât aʻzâlarının ihtirâmât ve şükrânlarını arz ile kesb-i şeref
eylerim, efendim.
Vilâyet Hilâl-i Ahmer Meclis-i Umûmîsi Reîsi

Vâlî Tevfik Hadi
***
Edirne'den telgraf, 20 Şubat [1]927

Ankara Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Riyâseti'ne,
Bugün inʻikâd eden meclis-i umûmînin hürmetlerini takdîm ederim.
Hilâl-i Ahmer Edirne Meclis-i Umûmîsi Reîsi

Vâlî Behçet
_______________
[257] Hilâl-i Ahmer İstanbul Vilâyeti Merkezi 1927 Senesi Meclis-i Umûmîsi
25 Şubat [1]927 Cuma günü sâʻat on dörtde Dârülfünûn Konferans Salonu'nda akdolunan
ictimâʻın zabtıdır.
1-Merkez Reîsi Ali Paşa'nın Hilâl-i Ahmer'in ehemmiyet ve hizmetinden bâhis âtîdeki nutkuyla
celse açılarak intihâbâta başlandı. Diyarbekir Mebʻûsu İbrahim Talîʻ Bey riyâsete, Feyziye Mektebi
Müdürü Nakiye Hanım ikinci riyâsete, Doktor Hikmet Bey kâtibliğe müttefikan intihâb edildiler.
2-Hilâl-i Ahmer'in hâmîsi reîsicumhûrumuz Gâzî Paşa hazretlerine telgrafla taʻzîmât arzına
dâir pek çok imzâlarla verilen takrîr reʼye konularak müttefikan kabûl edildi. Başvekâlete, Büyük
Millet Meclisi Riyâseti'ne ve Hilâl-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi Riyâseti'ne de aynı sûretle telgraf
çekilmek hakkında verilen takrîrler reʼye konularak müttefikan kabûl edildi.
3-Heyʼet-i merkeziye raporu okundu.
4-Heyʼet-i merkeziye raporunda münderic teklîflerden merkez meʼmûrlarının hayâtları sigor-
taya konularak sigorta bedelinin yüzde altmışının merkezce tesviyesi ve bu meʼmûrların ikrâmiye ile
taltîfleri reʼye konularak kabûl edildi. Merkez meʼmûrlarına iʻtâsı kabûl olunan ikrâmiyenin Beyoğlu
kazâ şuʻbesinin muvazzaf üç meʼmûruna da teşmîline dâir mezkûr şuʻbe aʻzâları tarafından verilen
takrîr de kabûl olundu. Bu maksad için büdcenin masârıf faslına heyʼet-i merkeziyece tasvîb oluna-
cak nisbetde tevzîʻâtda bulunulmak üzere bin lira vazʻına karâr verildi.
5-Heyʼet-i merkeziyeden çıkacak beş zâtın taʻyîni için nizâmnâme-i esâsî mûcebince kurʻa
tertîb olunarak Lütfiye Celâl Sâhir Hanım tarafından çekilmiş ve Sadiye Halil Hanım ile Doktor
3311
Sayı 67
Burhaneddin, Tevfik Salim, Ömer Lütfi ve Nureddin Ali Beylere isâbet etmişdir. Bu beş zâtın Hilâl-i
Ahmer'e kıymetli hizmetleri sebk etmesine mebnî ibkâen intihâbı makâm-ı riyâset tarafından teklîf
edilerek ittifâk-ı ârâ ile kabûl olundu.
Muahharan bu beş zâtdan Doktor Burhaneddin Bey istiʻfâ ve vâkiʻ olan ricâya rağmen bu karâ-
rında ısrâr etmesine binâen yerine Doktor İbrahim Talîʻ Bey ittifâk-ı ârâ ile intihâb edildi.
6-Ankara'da inʻikâd edecek Hilâl-i Ahmer meclis-i umûmîsine gidecek murahhasların intihâbı
için evvelce nâmzed gösterilmesi arzusu ızhâr olundu. Heyʼet-i merkeziye raporunda murahhas
tazmînâtında tasarruf teʼmîni için yalnız iki zâtın buradan iʻzâmı ve diğer altı zâtın orada bulunan-
lardan veya tazmînâtsız gidebilecek zevâtdan intihâbı hakkındaki teklîfi de kısmen nazar-ı dikkate
alınarak nâmzed olmak üzere İbrahim Talîʻ, Burhaneddin, Tevfik Salim, Celâl Sâhir, Hakkı Tarık,
Hâkim [358] Rıza, Şemseddin, Ziyaeddin Beyler gösterilerek intihâb ve Tevfik Salim Bey'in beyân-ı
maʻzeret etmesi üzerine yerine Hamdi Suad Bey'in azîmeti tensîb edildi. Bu zâtlardan Burhaneddin,
Celâl Sâhir, Hamdi Suad Beylere yüz ellişer lira yol ve ikâmet masârıfı teʼdiyesi kabûl ve bu karâra
göre büdcede mâdde-i mahsûsasına yüz elli lira ilâvesi takrîr edildi.
7-Büdcenin heyʼet-i umûmiyesi masârıf kısmına yapılan ilâvelerle ve bunların tevzîni için vâ-
ridât hânesinin teberruʻât mâddesine üç bin lira zammıyla ve mülhak Hanımlar Sanʻatevi büdcesini
aynen ve sene-i sâbıka hesâbâtından dolayı heyʼet-i merkeziyenin zimmeti ibrâ edildi.
8-Merkez heyʼetinin Hilâl-i Ahmer'e 3.100 lira teberruʻ eden Sovyet Şûrâlar Cumhûriyeti An-
kara Sefâreti Müsteşârı Yoldâş Potemkin'in takdîri hakkında merkez-i umûmîye mürâcaʻat karârı tas-
vîb ve mûmâileyhimin gösterdiği ulüvv-i cenâb şükrânla telâkkî edilerek ızhâr-ı memnûniyet olundu.
9-İlk mekteblerdeki muhtâc talebeye verilen gıdâ hakkında müzâkerât cereyân ederek evvel
emirde bu emr-i hayra maʻâş zamlarını terk eden Şehremâneti meʼmûrlarıyla on iki bin lira tahsîs
eden Belediye Cemʻiyet-i Umûmiyesi'nin beş bin lira tahsîs eden vilâyet meclis-i umûmîsinin ve iki
bin lira tahsîs eden İstanbul Ticâret ve Sanâyiʻ Odası'nın vesâir müteferrik muʻâvenetlerde bulunan
zevâtın hayırhâhlıkları lisân-ı tebcîl ile yâd olunmuşdur. Baʻdehû bu iʻâşenin nevʻ ve şekli ve tarz-ı
icrâsı hakkında muhtelif fikirler dermeyân edilmiş ve ez-cümle sıcak yemek tevzîʻi arzusu ızhâr
olunmuş ise de Reîs Doktor Ali Paşa bu iʻâşe işinin târîhçesini yaparak derece derece tevsîʻ-i faʻâli-
yet edildiğini ve bugünkü hâli îzâh ve daha fazlasına da imkân hâsıl olunca yapılacağını beyân etdi.
Kâtib Celâl Sâhir Bey de İstanbul ve civârında mevcûd ilk mekteblerin adedine ve semt muhâlefetine
nazaran sıcak yemek tevzîʻindeki müşkilâta nazar-ı dikkati celb etmekle berâber şuʻbelere yapılan
taʻmîmleri hâtırlatarak istenilen menâtıkda bu sûretle sıcak yemek tevzîʻi salâhiyetinin şuʻbelere ve-
rilmiş olduğunu ve heyʼet-i merkeziyenin üç bin lira tahsîsâtla ve dört yüz çocukla başladığı bu işi
bugün iʻâşe olunan çocuk mikdârı beş bine varacak kadar tevsîʻ ve buna muktezî menâbiʻi bulmakla
vazîfesini hüsn-i îfâ etdiğine kâil bulunduğunu söyledi. Bu işin takviye ve tevsîʻi hakkında Tevfik
Salim ve Ömer Lütfi Beylerle diğer bazı aʻzâların mütâlaʻaları dinlenilerek tasvîb ve netîcede müzâ-
kerenin kifayetine karâr verildi. Bu iş için nâhiyelerin iştirâkiyle bir komisyon teşkîli hakkındaki
teklîf esâsen her mıntıkadaki çocukların iʻâşesi şuʻbelere terk edildiği ve kazâ şuʻbeleri isterlerse bu
husûslarda nâhiyelerle teşrîk-i mesâʻî edebilecekleri için reddedildi.
10-Beyoğlu kazâ şuʻbesine merbût nâhiyelerde bazılarının şuʻbelere terk olunan vâridât hissesi
nisbetinin tezyîdi hakkındaki talebi üzerine müzâkere cereyân ederek nâhiye şuʻbelerine terk olunan
yüzde on beşle idâreye ve teʼmîn-i tahsîlâta imkân olmadığı ifâde edilmesi üzerine Kâtib Celâl Sâhir
Bey merkezce doğrudan doğruya merkeze merbût nâhiye şuʻbelerine vâridâtlarının yüzde on beşine
3312
Sayı 67
ve kazâ şuʻbelerine kendilerine merbût nâhiye şuʻbeleri masârıfıyla birlikde yüzde yirmi beşine kadar
sarfiyât icrâsı [259] meʼzûniyeti verildiğini ve imdâd sarfiyâtıyla berâber masârıfât-ı idâre için mer-
keze bırakılan yüzde kırkdan ibâret olduğuna nazaran bu nisbetlerin tezyîdi gayr-ı mümkin ve umûr-ı
hayriye için halkdan alınan paraların masârıfa boğulmaması lâzım olduğunu beyân etdi ve netîcede
nisbet-i hâzıranın idâmesine karâr verildi.
11-Hilâl-i Ahmer İstanbul Merkezi muʻâmelâtını câlib-i memnûniyet ve muvaffakiyetle tedvîr
eden merkez heyʼetine beyân-ı teşekkür edilmesi hakkında aʻzâdan bazıları tarafından vâkiʻ olan
teklîf ittifâk-ı ârâ ile kabûl ve tasvîb ve heyʼet-i mezkûreye alenen ızhâr-ı teşekkür edilerek meclis-i
umûmî ictimâʻına nihâyet verildi.
_______________
Reîs Ali Paşa'nın Nutku

Bugün şu feyzkâr ve hayır-nisâr mecmaʻı teşrîf eden heyʼet-i müşfikanızı kemâl-i hürmet ve
taʻzîm ile selâmlar ve bu şefkat müessese[si]nin müessisîn-i muhteremesini hayır ile yâd ederken
tilkâ-i nefsimden gelen bir hiss-i hürmeti îfâ etmeden söze başlayamayacağım. O da selâmet ve men-
faʻat-i vataniyeye âid kâffe-i umûrun nâzım ve murâkıbı olan çok azîz rehberimiz reîsicumhûrumuz
Gâzî Paşa hazretlerinin Meclis-i Millî'nin bu seneki küşâd-ı nutkunda ulüvv-i şânına çespân ve cid-
den mûciz ve belîğ bir tarz-ı beyân ile Hilâl-i Ahmer aʻzâsı adedinin rüşd-i ictimâʻîsiyle mütenâsib
bir mertebeye ısʻâdını ihtâr buyurmaları husûsunun vatanı düşman pençesinden kurtarırken verdikleri
işâret-i celâdet ve necât kadar ulvî ve efkâr-ı umûmiyece intibâh-âver olduğunu ve bu yüksek işârete
iktifâ edildikçe hilâlimizin bedir olmağa yüz tutacağını tebşîrdir.
Bugün gayûr ve hayırkâr arkadâşlarımın mahsûl-i mesâʻîsini muʻâmelât-ı seneviyemizi icmâl
eden raporumuzda görerek herkes kendi hisse-i mefharetini alacak ve bu güzel işe emeğe sebk eden-
lerin hepsi de en samîmî ve en derîn şükrânımızı kazanacakdır.
_______________
İstanbul merkezi tarafından 1927 senesi meclis-i umûmîsine takdîm olunan rapor
Muhterem heyʼetinizin maʻlûmudur ki, 15 Kânûn-ı Evvel 1926 târîhinde inʻikâd eden Hilâl-i
Ahmer İstanbul Merkezi alelâde kongresinin intihâb etdiği heyʼet-i merkeziye Haziran sonlarına ka-
dar îfâ-yı vazîfe etmiş ve o sırada Beyoğlu, Üsküdar ve Çatalca vilâyetlerinin kazâya ifrâğıyla İs-
tanbul vilâyetine rabtına binâen bu mıntıkalardaki Hilâl-i Ahmer teşkîlâtının da İstanbul merkezine
rabtı merkez-i umûmîden bildirilmesi üzerine yeniden intihâbât icrâsına lüzûm görülerek 29 Haziran
1926 târîhinde inʻikâd eden fevkalâde kongrede heyʼetimiz intihâb edilmek şerefine nâil olmuşdur.
Teveccüh ve iʻtimâdınızla mücehhez olarak iş başına gelen heyʼet-i merkeziyenizin sene sonuna ka-
dar yalnız altı aylık faʻâliyet hayâtı bulunmakla berâber fevkalâde kongrede senenin ilk yarısına âid
muʻamelat mevzûʻ-ı bahis olmayıp yalnız intihâbât icrâsıyla iktifâ edildiğinden bütün bir senelik
icrâât ve muʻâmelâta dâir telhîsen arz-ı maʻlûmât etmeği zarûrî addediyoruz.
3313
Sayı 67
Büdcenin Taʻdîli
Heyʼet-i merkeziyenizin ilk işi Beyoğlu, Üsküdar ve Çatalca'nın ilhâkıyla vâridât menbaʻları
çoğalmak ve masârıfı da artmak [260] lâzım gelen büdceyi yeni mülhak teşkîlâtın büdcelerinde görü-
len rakamlara istinâd ve mümkün olduğu kadar hayâlî olmakdan ictinâb ederek taʻdîl ve tashîh etmek
oldu. Çünkü fevkalâde kongre yeni vazʻiyetin îcâb etdiği bu taʻdîli yapmamışdı. Taʻdîlât-ı mezkûre
merkez-i umûmîmizin de tasdîkine iktirân etdirildi.
Teşkîlât
Bu geniş İstanbul merkezi mıntıkası dâhilinde Hilâl-i Ahmer teşkîlâtını tanzîm ve itmâm işi
hem tedkîke hem de uzunca bir himmete mütevakkıfdı. Merkez heyʼetinizin ikinci meşgalesi bu oldu.
1926 Kânûn-ı Sânî'sinde merkezimize merbût İstanbul teşkîlâtı Bakırköy kazâ şuʻbesiyle İstanbul
dâhilinde on yedi nâhiye şuʻbesinden ibâretdi. Adalar kazâ şuʻbesi ancak 15 Mayıs târîhinde teşekkül
etdi.
Muahharan meclis-i umûmî karârıyla Beyoğlu, Üsküdar ve Çatalca mıntıkaları teşkîlâtı da mer-
kezimize iltihâk etdi. Bu mıntıkalardaki teşkîlât, nokta-i nazarımızca kısmen tebdîle ve ekser kısım-
larda ikmâle muhtâcdı. Heyʼet-i merkeziyeniz bütün İstanbul vilâyeti hudûdu dâhilindeki sâhalarda
Hilâl-i Ahmer'in faʻâliyet ve inkişâfını ve muʻâmelâtın, merkezin murâkabesi altında en sâlim şekilde
cereyânını teʼmîn edecek esbâbı aradı. Bunun için teşkîlâtın o sûretle tanzîmi lâzımdı ki, her kazâ
şuʻbesi mâhiyetinde olan teşekkül kendi mıntıkası içinde mevcûd tâlî şuʻbeler umûruyla ve olmayan
yerlerde yenilerinin teşkîliyle meşgûl olabilsin ve merkezle irtibâtı kolay olsun.
İlhâk esnâsında vazʻiyet şu idi:
1-Üsküdar vilâyet merkezi
Vilâyet merkezine tâbiʻ Üsküdar ve Kadıköy kazâ şuʻbeleri.
Bunlardan Üsküdar kazâ şuʻbesine tâbiʻ Doğancılar, İskele, Yenimahalle, Kısıklı, Nahiye şuʻ-
beleri vardı. Boğaziçi'nin diğer Anadolu sâhili doğrudan doğruya merkez-i umûmîye tâbiʻ idi. Kadı-
köy kazâ şuʻbesi istiʻfâ sûretiyle muʻattal olup buna tâbiʻ İskele, Yel değirmeni, Kızıltoprak, Eren-
köy, Bostancı nâhiye ve mahalle şuʻbeleri vardı. Kartal ise eskiden mevcûd Kadıköy Hilâl-i Ahmer
Şuʻbesi'ne tâbiʻ cemʻ-i iʻâne heyʼeti hâlini muhâfaza ediyordu. Üsküdar vilâyet merkezinin makarrı
Kadıköy şuʻbesiydi.
2-Beyoğlu vilâyet merkezi

Vilâyet merkezine tâbiʻ Şişli, Taksim, Kalyoncu, Galata, Kasımpaşa, Fındıklı, Beşiktaş, Arna-
vudköy, Yeniköy, Büyükdere şuʻbeleri.
Bu şuʻbelerin her biri sekizer aʻzâlı olup birer kazâ şuʻbesi mâhiyetinde idi. Çok kalabalık bazı
yerler ise ya meselâ Ortaköy gibi üç aʻzâlı mahalle heyʼetleri ile idâre olunuyor veya teşkîlâtdan
mahrûm bulunuyordu.
3-Çatalca vilâyet merkezi

Yalnız vilâyet merkezi müteşekkil olup Büyükçekmece'de vaktiyle teessüs etmiş olan şuʻbe
taʻtîl-i faʻâliyet etmiş ve diğer yerlerde ise hiç şuʻbe teşekkül etmemişdi.
3314
Sayı 67
Biz, zîrde telhîsen arz etdiğimiz esbâb ve mülâhazâta binâen teşkîlâtımızı şu sûretle tesbît ve bu
husûsda merkez-i umûmîmizin tasvîbini de istihsâl etdik.
1-Üsküdar mıntıkası: Beş kazâ şuʻbesi; [261] Anadoluhisarı, Üsküdar, Şile, Kartal, Kadıköy
Mülgâ Üsküdar vilâyeti sâhasında Kadıköyü'nün, diğer bütün mıntıkalara nisbetle ehemmiyeti
âşikârdır. Hattâ aynı sebebden dolayı vaktiyle İstanbul'da hiçbir yerde Hilâl-i Ahmer'in tâlî teşkîlâtı
yokken bile Adalar ve Kadıköyü'nde birer şuʻbe ihdâs edilmişdi. Bostancı müntehâsına kadar bütün
hat güzergâhını ve bir tarafdan Moda, diğer tarafdan Haydarpaşa'yı da ihtivâ eden bu sâhanın ne bir
nâhiye şuʻbesiyle ne de Üsküdar kazâ şuʻbesine tâbiʻ ayrı ayrı nâhiye şuʻbeleriyle idâresi münâsib
değildir. Farazâ Kızıltoprak veya Erenköy şuʻbesinin Kadıköy yerine Üsküdar'la muvâsalatı çok daha
müşkildir. Kadıköy bütün bu sâha için en tabîʻî merkezdir. Biz burada belediye taksîmâtını esâs it-
tihâz ederek Kadıköyü'nün müstaʻfî idâre heyʼeti yerine yeni bir intihâb ile Kadıköy kazâ şuʻbesini
teşkîl (Ağustos 1926) etdik.
Üsküdar kazâ şuʻbesini alâ hâlihî ibkâ etdik.
Anadoluhisarı'nda yeni bir şuʻbe teşkîliyle (Teşrîn-i Evvel 1926) Beykoz'a kadar olan dâire-i
belediye hudûdu dâhilindeki sâhayı oraya tâbiʻ bulundurduk.
Kartal'ı da eski kazâ hudûdunu, yani Bostancı müntehâsından Tuzla mebdeine kadar olan sâhayı
ihtivâ etmek üzere bir mıntıka add ile intihâb yapdırarak yeni bir şuʻbe teşkîl (Ağustos 1926) eyledik.
Şile'nin merkez-i umûmîden fekk-i irtibâtıyla bize ilhâkını yazarak cevâb-ı kabûl aldık ve şuʻ-
benin merkezimize mülhak olarak faʻâliyete sevki için teşebbüsâtda bulunduk.
2-Beyoğlu mıntıkası: Dört kazâ şuʻbesi; Beşiktaş, Beyoğlu, Kasımpaşa, Yeniköy
Mülgâ Beyoğlu vilâyeti mıntıkasını semt ve muvâsala göz önüne getirilince pek tabîʻî görüle-
cek bir taksîme tâbiʻ tutduk:
1) Şişli ve Beyoğlu ile onun köprüye doğru istitâlesi mâhiyetinde olan Galata'yı,
2) Azabkapısı'ndan Haliç'in sağ sâhili müntehâsına kadar Haliç mâilesini,
3) İstanbul'a tramvay ile merbût olan Aşağı Boğaziçi'yi,
4) Yukarı Boğaziçi'yi birer kısım olarak ayırdık. Bu şuʻbelerden her birinin sâhası oldukça
genişdir. Merkezle irtibâtları Beyoğlu kazâ şuʻbesine tâbiʻ olmalarından daha kolay, muʻâmele iʻti-
bârıyla daha fâidelidir.
Beyoğlu kazâ şuʻbesi 12 Temmuz târîhinde teşekkül etdi.
Beşiktaş, Kasımpaşa ve Yeniköy şuʻbelerini, esâsen sekizer aʻzâlı olduklarından kazâ şuʻbesi
hâlinde aynen ibkâ etdik.
3-Çatalca mıntıkası: Üç kazâ şuʻbesi; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri
İstanbul vilâyetine ilhâk edilen mülgâ Çatalca vilâyeti dâhilinde Silivri, Büyükçekmece, Ha-
dımköy, Istranca mıntıkalarının kâmilen Çatalca'ya rabtı bize muvâfık gelmediği gibi mahallinde
yapdığımız tedkîkâtda ve ora Hilâl-i Ahmer reîsiyle temâsımızda da Silivri ve Büyükçekmece ile şim-
diye kadar bir münâsebet ve irtibâtları olmadığı ve mezkûr mahallerin muvâsala iʻtibârıyla doğrudan
doğruya İstanbul'a merbûtiyetleri daha muvâfık olacağı anlaşıldığından Silivri ve Büyükçekmece'nin
ayrı ve merkeze [262] tâbiʻ şuʻbeler hâlinde ve Hadımköy ve Istranca'nın Çatalca şuʻbesine tâbiʻ
olarak idâresini tensîb etdik.
3315
Sayı 67
Silivri şuʻbesi Teşrîn-i Evvel 1926'da, Büyükçekmece şuʻbesi Teşrîn-i Sânî 1926'da teşekkül etdi.
Bir kazâ şuʻbesinin mevcûd ve faʻâl bulunduğu sâha dâhilinde ayrıca bir nâhiye şuʻbesinin de
bulunması lüzumsuz ve masraflı bir ikilik teşkîl etdiği tecrübemizle sâbit olduğundan Beyoğlu kazâ
şuʻbesine merbût Kalyoncu ve Üsküdar kazâ şuʻbesine merbût Doğancılar ve Bakırköy kazâsına
merbût Bakırköy ve Kadıköy kazâ şuʻbesine merbût İskele nâhiye şuʻbelerini ilgâ ve bu son kazâ şuʻ-
besinden gösterilen lüzûm üzerine oraya merbût Kızıltoprak ve Erenköy nâhiye şuʻbelerini mahalle
şuʻbesine ifrâğ husûslarına muahharan karâr vererek merkez-i umûmîmizin de tasvîbini istihsâl ve
yeni sene zarfında tatbîk etdik.
Bu sûretle bugün teşkîlâtımız on dört kazâ şuʻbesiyle bunlara merbût otuz bir ve doğrudan doğ-
ruya merkeze merbût on yedi ki, cemʻan kırk sekiz nâhiye şuʻbesinden mürekkeb olup bunlardan on
üç kazâ ve otuz yedi nâhiye şuʻbesiyle fiʻlen müteşekkildir.
Bu şuʻbelerin kâmilen bizim temenniyâtımıza ve kendilerinin şübhe etmediğimiz hüsn-i niyet-
lerine uygun bir şekilde ibrâz-ı faʻâliyet etdiklerini söyleyebilmeği çok arzu ederdik. Fakat maʻatte-
essüf bazı şuʻbelerimiz bu faʻâliyetin asgarî haddinde kalmışlardır. Bu hâlin yeni sene zarfında te-
beddülü için gerek tahrîri ve gerek şifâhî îkâzlarımızla idâre heyʼetleri ve mahallî kongreler üzerinde
müessir olmağa elimizden geldiği kadar çalışdık.
Taʻlîmât
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin nizâmnâme-i esâsîsinden ve muhâsebe işlerine âid taʻlîmâtnâme-
sinden başka husûsât-ı idâriyede rehber olacak dâhilî taʻlîmâtnâmesi yokdur. Bilhâssa İstanbul mer-
kezi gibi geniş teşkîlâtlı yerlerde bunun lüzûmu şiddetle hissedilmekdedir. Biz bu ihtiyâcı izâleye
doğru atılmış adımlar mâhiyetinde olmak üzere aʻzâ kayıd muʻâmelâtı ve murâkabe usûlü hakkında
birer taʻlîmâtnâme vücûda getirdiğimiz gibi ilk mekteblerdeki aç çocukları iʻâşe işi için de ayrıca
bir taʻlîmâtnâme yapdık. Bunlar şuʻbelerimize taʻmîm edilmişdir ve bu raporun zeylinde matbûʻdur
(sahife 18). Bunları Hilâl-i Ahmer'in bütün faʻâliyetlerinde riʻâyet edilecek husûsâtı gösterir diğer
taʻlîmâtnâmelerle ikmâl ederek bir nizâmnâme-i dâhilî vücûda getirmek programımızın sene zarfında
taʻkîb edilmesi şâyân-ı arzudur. Bu dâhilî nizâmnâme vücûda geldiği zamân merkez-i umûmîce de
tedkîk ve ıslâh olunarak belki bütün merkezlere teşmîl edilmek ihtimâli ve fâidesi hâsıl olacakdır.
Aʻzâ Teksîri
Öteden beri İstanbul'da Hilâl-i Ahmer aʻzâ mikdârının günden güne çoğalmasını ve aʻzâ kayıd-
larının muntazam bir hâle girmesini şiddetle arzu ve bu emelimizi şuʻbelerimize teblîğ etmekde idik.
Buna rağmen bu sene zarfında İstanbul'da Hilâl-i Ahmer aʻzâ mevcûdu ümîd etdiğimiz, hattâ şuʻbe-
lerimizin taʻahhüd etdiği mikdârı bulmamışdır. Mükerrer ricâlarımıza rağmen her şuʻbe aʻzâ kayıd
listelerini tamâmen doldurup göndermemişlerdir. Şimdiye kadar gönderilen listelere nazaran mukay-
yed aʻzâ adedi ancak dört bin küsurdur. İʻtirâf edelim ki, [263] bu rakam İstanbul vilâyeti nüfûsunun
kesâfetine kıyâsen hiç mesâbesindedir.
İşâret parmağı bize dâimâ halâs ve iʻtilâyı gösteren muhterem reîsicumhûrumuzun Büyük Mil-
let Meclisi'nin açılma günündeki nutuklarında beyân buyurdukları vechile Hilâl-i Ahmer aʻzâ mikdâ-
rını milletin rüşd-i ictimâʻîsini isbât edecek bir hadde çıkarmak, vatanî ve insânî bir vazîfedir.
Bu kıymetli beyânâtı bütün şuʻbelerimize taʻmîm ederken teblîgât-ı mükerreremizi yeniden
3316
Sayı 67
teʼkîd etdik. Harbde mukaddes vatan müdâfiʻlerinin yaralarını sarıcı, hastalıklarını tedâvî edici, sul-
hda zavallı insânları nişân alan bütün yer ve gök âfetlerinin doğurduğu felâketlere dermân götürücü
cânsiper bir anne eli olan Hilâl-i Ahmer'e millî alâkayı uyandırmak, başka medenî memleketlerde
olduğu gibi memleketimizde de Hilâl-i Ahmer aʻzâlarının adedini milyon hânesine çıkarmak, vatan-
dâşlarımıza bütün fâni ve cismânî zevkleri hiçbiriyle kıyâs edilemeyecek kadar yüksek zevki, baş-
kalarının elemini kendi rûhunda duymak ve fedâkâr bir diğergâmlıkla derde devâ ve âcizlere yardım
götürmek zevkini aşılamak sûretiyle beynelmilel hayır ve şefkati temsîl eden Hilâl-i Ahmer akîdele-
rini taʻmîm etmek husûsunda şuʻbelerimizin bu sene daha fazla gayret göstereceklerine emniyetimizi
takviye eden delâil eksik değildir.
Yardım İşleri
Geçen sene zarfında yapdığımız başlıca yardımlar:
1-İlk mekteblerdeki muhtâc çocukları iʻâşe,
2-Fakîr veremlilere ilâc, gıdâ ve fanila tevzîʻi,
3-Maltepe büyük yangınında musâb olanlara yapılan yiyecek, giyecek ve eşyâ tevzîʻiyle diğer
birkaç harîkzedeye küçük yardımlar,
4-Muhâcirîn iʻâşesi ve sevki,
5-Maʻlûllere sunʻî ayak ve koltuk değneği iʻmâli ve bazı rikkat ve merhameti câlib ahvâlde
yapılan müteferrik küçük muʻâvenetlerdir.
1) İlk Mekteblerdeki Muhtâc Çocukları İʻâşe

Nizâmnâme-i esâsîmizin on yedinci mâddesi sulh zamânındaki hizmetlerimizi tasrîh etmekde-
dir. Çocuk ölümlerine karşı mücâdeleye yardım bu hizmetlerdendir.
İlk mekteblerde devâm eden çocuklar arasında mühim bir kısmın öğleyin hiç gıdâ alamayarak
sefâlet-i uzviyeye dûçâr olduğu mürebbîlerimiz ve hekîmlerimiz tarafından müşâhede olunarak âid
olduğu makâmların nazar-ı dikkati celb olunmuş ve geçen sene bir komisyon teşkîliyle bu yavruların
iʻâşesini teʼmîne çâre düşünülmüşdü. O zamân bu teşebbüsün semeredâr olmadığını gören geçen se-
neki heyʼet-i merkeziyeniz, istitâʻat-ı mâliyemiz derecesinde bu hayırlı hizmeti îfâ edebilmek üzere
büdceye üç bin lira tahsîsât koymuş ve meclis-i umûmînin kabûlü üzerine bu tahsîsât dâiresinde iʻâşe
işine başlanmışdı. İlk mekteblerimizin talebe adedine (Son tedkîke göre resmî ilk tahsîl mekteble-
rinde talebe mevcûdu: İstanbul 11.543, Üsküdar 6.650, Beyoğlu 7.119; cemʻan 25.313) ve bunların
içinde gıdâ alamayan mikdâra nazaran bu tahsîsâtın nâ-kâfi olduğu âşikârdı. Ancak Ankara'da Hilâl-i
Ahmer Meclis-i Umûmîsi'nin arz etdiğimiz metâlib arasında bu emr-i hayr için hâricden teberruʻ
olunan paraların emânet hesâbına alınarak yalnız yüzde kırkının değil, tamâmen sarfı husûsunun da
kabûlü bu güzel teşebbüsü idâme ve tevsîʻ etmemize müsâʻade-bahş oldu. Bu dereceye mevzûʻ tah-
sîsâta sene sonuna kadar zîrdeki cedvelde [264] musarrah teberruʻât ve tahsîsât inzimâm etdi. Yarınki
nesli kurtarmak için açılan bu mücâdelede bize zahîr olan resmî ve gayr-ı resmî müesseselere ve
hamiyetli ferdlere en sıcak minnetdârlıklarımızı takdîm ederiz.
3317
Sayı 67
Harrison Çorap Makineleri Acentesi, Celâl Bey tarafından kurbân bedeli olarak 3.000
Merhûm İzmirli Şükrüzâde Tevfik Paşa tarafından 10.000
Mösyö Badetti tarafından 10.000
Şehremâneti meʼmûrları tarafından. Maʻâş zamlarının bir aylık bâliği olarak 486.961
Şehremâneti'nden. Büdceye mevzûʻ tahsîsât 1.200.000
Amerikalı Matmazel Sertrud tarafından 9.876
Operatör Kemal Bey tarafından 2.000
Bankaya mevdûʻ paranın fâizi 3.352
1.725.189
Bu mikdâra yeni sene zarfında meclis-i umûmî-i vilâyet ile İstanbul Ticâret ve Sanâyiʻ Odası
tarafından verilen 5.000 + 2.000 cemʻan yedi bin lira tahsîsât munzam olmuşdur.
Son zamânlarda Maʻârif Vekâleti'nin emr u işʻârıyla teşekkül eden komisyon teşebbüs etdiği-
miz bu işin tevsîʻi çârelerini de düşünmekde ve bu komisyon ictimâʻlarında heyʼet-i merkeziyeniz
bizzât reîsiyle temsîl edilmekdedir.
İʻâşe işine evvelâ 23 Şubat'da ve 400 çocukla başladık. 27 Nisan'da bu mikdârı 826'ya iblâğ
etdik ve bu mikdâr üzerinden iʻâşe taʻtîl fâsılasına kadar devâm etdi. Yeni ders senesi ibtidâsında
faʻâliyetimize daha geniş mikyâsda başlamak üzere tertîbât aldık. Eski ve yeni iʻâşe hesâblarıyla yeni
sene zarfında doğrudan doğruya merkezimizden iʻâşe olunan ve âid olduğu şeylere iʻâşeye başlanma-
sı bildirilen çocuklar mikdârları ve mebdeʼ-i târîhleri musarrahdır. Görülüyor ki, bugün iʻâşe edilen
talebe mikdârı beş bine yakındır. Şehir halkının bu hayâtî mesʼeleye göstereceği alâka ile mütenâsib
olarak faʻâliyetimizi her gün daha çok artırmak imkânını bulacağımızı ümîd etmekdeyiz.
2) Fakîr Veremlilere Yardım

Büdcemizde mevzûʻ bin lira tahsîsâtı muʻayyen ve siyyân bir nisbet dâiresinde en fâideli sû-
retde kullanabilmek için verem dispanseri tabâbetinden verilecek vesîkalarla mürâcaʻat eden muhtâc
veremlilere ilâc, gıdâ ve fanila tevzîʻini tensîb etdik. İlk mürâcaʻat târîhi olan 27 Eylül târîhinden sene
sonuna kadar yedi veremlinin bu sûretle iʻâşesini teʼmîn etdik. İʻâşe tertîbi yevmiye yüz dirhem et
ve iki yumurtadır. Bu hastalara tevzîʻ olunmak üzere mübâyaʻa etdiğimiz iki yüz kilo balıkyağından
dağıtdık ve hepsine birer kışlık fanila aldık. Ayrıca bir veremli kıza sunʻî ayak yapdırdık.
3) Maltepe Yangın Musâblarına Yardım

Maltepe'de Teşrîn-i Evvel'de zuhûr eden yangında yüz iki ev yanmış, yarısı muhâcir olan köy
halkı büyük bir felâket içinde kalmışdı. Mevcûd âcil yardımlar tahsîsâtı bakıyyesi bu âfetzedelere
imdâda kâfi olmadığından bir tarafdan merkez-i umûmîmizden beş yüz lira tahsîsât ve lüzûmu kadar
eşyâ istedik, bir tarafdan hemen ekmek tevzîʻâtına başladık. Aşağıki cedvelde ekmek tevzîʻât mikdâr
ve târîhleri ve dağıtılan eşyâ mikdârı musarrahdır:
Şilte 55
Yorgan 55
3318
Sayı 67
[265] Yasdık 47
Battâniye 61
Yatak çarşafı 61
Kadın ceketi 22
Beyâz kadın fanilası 14
Erkek ceketi 13
Örme triko fanila 34
Don 34
Fanila pantolon (müstaʻmel) 16
Basma gömlek 16
Siyâh göğüslük 1
Siyâh kadın çorabı 26
Yün erkek çorabı 16
Erkek ayakkabı 11
Çocuk entârisi 22
Çocuk fanilası 22
Yün başlık 39
Çocuk çorabı 24
Çocuk ayakkabı 9
[4] Maltepe Harîkzedelerine Verilen Ekmek

Kilo Kuruş
14 Teşrîn-i Evvel – 30 Teşrîn-i Evvel [1]327 [Kasım
2.099,5 ekmek 29.393
1911], 247 nüfûsa
31 Teşrîn-i Evvel – 20 Teşrîn-i Sânî [1]327 [Aralık
781 ekmek 12.194
1911], 91 nüfûsa
3 Teşrîn-i Sânî – 17 Teşrîn-i Sânî, 95 nüfûsa 259 3.633
45.220
Eşyâların nakliyesi için 4.774,75
49.994,75
Bundan başka Pangaltı yangınında musâb olmuş zât ile bir fakîre de eşyâ tevzîʻ etdik.
5) Gayr-ı Melhûz ve Âcil Yardımlar

Yemen'den gelen ve ekserîsi zâbit ve asker olan iki Türk mültecî kâfilesinin iʻâşelerini ve mem-
leketlerine sevklerini teʼmîn etdik. Bu sene muhâcirlerinden bir kâfileyi elli gün iʻâşe etdik. Bu müd-
det zarfında iʻâşe olunan nüfûsun mikdâr-ı mecmûʻu büyük ve çocuk 4.083'dür. Beş zâta sunʻî ayak
ve yedi zâta koltuk değneği yapdırdık. Şedîd bir ihtiyâc ve ıztırâr içinde bulunan beş-on zâta müte-
ferrik ya[r]dımlarda bulunduk. Bunların mâddeleriyle mikdâr-ı bâliği aşağıki cedvelde musarrahdır:
3319
Sayı 67
Kuruş
Yemen'den gelen ilk mültecî kâfilesine yardım 9.611
Yemen'den gelen ikinci mültecî kâfilesine yardım 4.410
Bosna muhâcirlerinin iʻâşesi (10 Ağustos – 3 Eylül 1926), 3.020 kilo
67.521
ekmek, 170 okka peynir, 13,5 okka zeytin
Beş zâta yapdırılan sunʻî ayak bedeli 29.725
Yedi zâta yapılan koltuk değneği bedeli 950
Müteʻaddid zevâta yapılan âcil muʻâvenetler 14.891,25
121.108,25
[266] Dispanserler
Kadıköy kazâ şuʻbesi dâhilinde, Hasanpaşa Mahallesi'nde ve Balat ve Bayezid şuʻbelerimizin
merkezlerinde mezkûr şuʻbelerin himmet-i mahsûsalarıyla teʼsîs edilen dispanserler vüsʻleri nisbetin-
de müfîd bir faʻâliyet göstermişler ve aşağıda gösterilen mikdârda hasta tedâvî etmişlerdir:
Tedâvî
Dispanserin Olunan
Mülâhazât
Yeri Hasta
Mikdârı
Fukarânın meccânen belediye maʻrifetiyle kudreti
Balat 325 olanların yüzde beş kârla ilâcları yapdırılmış, kırk hasta
Haseki ve Cerrahpaşa Hastahânelerine sevk edilmişdir.
Kadıköy - Hastaların ilâcları % 20 tenzîl-i fiyâtla Kemal Bey
126
Hasanpaşa Eczâhânesi'ne yapdırılmışdır.
Bayezid
(8 Teşrîn-i Hastaların ilâcları % 25 tenzîl-i fiyâtla Kemal Rifat
139
Sânî'de Eczâhânesi'ne yapdırılmışdır.
açılmış.)
Sanʻatevi
Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi'nin ilgâsı üzerine irtibâtsız kalan Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi
şehîd ve muhâcir çocuklarına hem sanʻat öğretmek hem de hayâtlarını kazandırmak iʻtibârıyla idâ-
mesi lâzım bir hayır müessesesi idi. İstanbul merkezi daha ilk teşekkülünde bu müesseseyi devâm
etdirmek çârelerini aradı ve yapdığı tedkîkât netîcesinde buna imkân görerek idâresine aldı. Bu ilhâk-
dan birkaç ay sonra inʻikâd eden geçen sene kongresinde Sanʻatevi'nin idâresinde hâsıl olan netîce
hakkında maʻlûmât vermek, güzerân olan zamânın azlığından dolayı, kâbil değildi. Yalnız büdceye
ihtiyâten bir mikdâr yardım parası koymakla iktifâ edildi.
Bugün Sanʻatevi'nin merkezimize rabtı târîhi olan 1 Kânûn-ı Sânî 1926 târîhinden 23 Eylül
1926 târîhine kadar dokuz aylık muʻâmelâtını nâtık bilanço ile 23 Eylül – 31 Kânûn-ı Evvel 1926
mîzânını takdîm ediyoruz. Bu bilançoda gözüken emtiʻadan mütevellid kâr mikdârı 1926 senesinin (1
Kânûn-ı Sânî – 23 Eylül) dokuz aylık muʻâmelâtına âid olup masârıf-ı idâreye tekâbül etmemekdedir.
Bu kârın tezâyüdü ve Sanʻatevi'nin biriken eşyâsının sarfı ve yerine eşyâ yapılmak sûretiyle işçilerin
3320
Sayı 67
himâyesi için tertîb olunan piyango muʻâmelâtı 1926 senesi zarfında cereyân etdiği hâlde keşîdenin
1 Kânûn-ı Evvel'den başlayarak bir hafta ve piyango numaralarının neşir ve tasnîfi işinin de bir hafta
devâmı ve müteʻâkiben mürâcaʻat eden kazanmış numara sâhiblerine tevzîʻât başlayarak netîcelen-
meden Sanʻatevi'ne kalacak eşyâyı az zamânda tesbît etmenin müşkilâtı Kânûn-ı Evvel gâyesinde
ayrıca senelik bilanço yapılmasına ve bu sûretle hakîkî vazʻiyet-i mâliyenin daha vâzıh sûretde anla-
şılmasına mâniʻ oldu. Bununla berâber bu piyangonun bir temettuʻ teʼmîn etdiği muhakkakdır.
[267] Sanʻatevi'nin işgâl etdiği dâirenin bedel-i îcârının merkez-i umûmîmizce tesviyesi evvel-
ce kabûl edilmiş olduğu için merkez-i umûmîye olan Sanʻatevi hesâbından bu mikdârı mahsûb etdik.
Bu sûretle Sanʻatevi'nin kirâ bedelinden gördüğü yardıma emtiʻa ve piyangodan mütevellid kârı ve
bilhâssa raporumuzu tanzîm etdiğimiz târîhe kadar altı seyyâh raporundaki sergilerde bin iki yüz lira-
yı mütecâviz emtiʻanın satılmış olmasını ve vapurların teʻâkubu sûretiyle satışların devâmını ve diğer
tedâbîr ile teʼmîn olunacak revâcı ilâve ederek bu sene zarfında iyi netîceler elde edeceğimize ve bu
sûretle ekseri şehîd ve muhâcir âilesi olmak üzere yüze yakın dul kadın ve çocukların hayâtlarını
nâmûslu bir saʻy ile kazanmalarını teʼmîn edeceğine iʻtimâdımızı takviye etmekdeyiz.
Hilâl-i Ahmer Sanʻatevi Müessesesi, heyʼet-i merkeziyeniz tarafından müntehab bir komisyon
maʻrifetiyle idâre edilmekdedir.
Vâridât ve masârıfını ayrı ve mülhak bir büdce hâlinde tesbît etmeğe muvâfık gördük. Muham-
men büdcesi nazar-ı tedkîk ve tasvîbinize arz edilmişdir.
Geçen Sene Büdce Tahakkukâtı

Geçen sene büdcemize vazʻ etdiğimiz vâridât mâddelerinden yalnız ikisi müstesnâ olmak üzere
diğerlerinin fazlasıyla tahakkuk etdiğini takdîm etdiğimiz cedvel göstermekdedir. Aʻzâ taʻahhüdâtı
olarak muhammen mikdârın tahakkuk etmekden çok uzak kalışı yukarıda târîhleriyle arz etdiğimiz
gibi şuʻbeler teşekküllerinin gayr-ı ihtiyârî teehhurundan ve Beyoğlu ve Üsküdar ve Çatalca merkez
ve şuʻbelerinin Temmuz'a kadar vâridâtlarını -ki senenin ilk ayları olmak iʻtibârıyla taʻahhüdâtın
cibâyeti zamânıdır- merkez-i umûmîye göndermelerinden, nihâyet bazı şuʻbelerin bu işlere lüzûmu
kadar faʻâliyet sarf etmeyişinden neşʼet etmişdir. Müsâmereler hâsılâtının üç bin küsûr lira eksik ta-
hakkuku ise Ada balosunda oyun oynanılmasının menʻi, bazı şuʻbelerce tertîb olunan müsâmereler
masârıfının yüzde elli-altmış gibi gayr-ı kâbil-i tecvîz bir nisbetde fazla olması gibi sebeblerdendir.
Aksi hâlde hâsılât tahmînimizi tecâvüz edecekdi. Heyʼet-i merkeziyeniz müsâmerelerin mikdârının
tenkîsı, sâniyen tedkîkine iktirân etmeden adem-i tertîbi ve sarfiyâtın katʻiyen hâsılâtın yüzde otuzu-
nu tecâvüz etmemesi gibi esâsları tesbît etdiği cihetle bu sene istihsâl edilecek netâyicin rüchânına
emîn olabiliriz.
Bu bahsi kapamadan büdcedeki teberruʻât hânesi yekûnuna mahsûs bir fazlalık teʼmîn eden üç
bin yüz liralık teberruʻuyla Hilâl-i Ahmer'e senenin en büyük yardımını yapan Sovyet Şûrâlar Cum-
hûriyeti Ankara Sefâreti Müsteşârı Yoldâş Potemkin'e en derîn teşekkürlerimizi huzûrunuzda tekrâr
etmek isteriz.
Yeni Büdce
Geçen seneki büdceye âid bu îzâhâtdan sonra bu seneki büdcemizi nazar-ı tasvîbinize arz edi-
yoruz. Vâridât kısmındaki tahmînât şuʻbeler kongrelerinin ayrı ayrı tedkîk edilen büdcelerine istinâd
3321
Sayı 67
etmekdedir ve tahakkuk etmesi şuʻbelerimizin himmet-i mahsûsasına bağlıdır. Burada hâzır bulunan
şuʻbelerimiz aʻzâ-yı faʻâlesinin bu himmeti esirgemeyeceklerine emîniz. Umûmî hayır işlerinin en âlî
ve şâmili olan Hilâl-i Ahmer'e hizmeti taʻahhüd gibi büyük bir fazîlet ibrâz eden bu zâtların yüksek
vicdânlarının [268] bu taʻahhüdü ihmâl ve terâhî ile ödemeği hiçbir vechile tecvîz etmeyeceğine ve
bu sâyede gelecek sene huzûrunuza muvaffak ve memnûn bir sîmâ ile çıkacağımıza itmiʼnânımız
vardır.
Masârıf kısmında ilk mekteblerdeki muhtâc çocuklara ve fakîr veremlilere yardım mâddelerini
aynen bırakdık. Çünkü birincisi için büdcemize mevzûʻ para hâricinde nasıl menâbiʻ-i vâridât bu-
lunduğunu ve bu hayırlı işin kesb etdiği ittisâʻı yukarıda arz etmişdik. İkincisine ise bu paranın kâfi
geleceğini zannediyoruz. Gayr-ı melhuz ve âcil yardımlar mâddesinde bin lira geçen sene yetişmeyip
tezyîdine lüzûm hâsıl olduğu için bu sene bu mâddeye dört yüz lira zammetdik.
Masârıf-ı idârenin müfredâtı gözden geçirilirse çok görülmeyeceğine emîniz. Muhâsebe ve
idâre işlerimizi muntazam tedvîr etmek için asgarî teşkîlâta mâlikiz. Bu teşkîlât ile bu netîcenin is-
tihsâlini meʼmûrlarımızın gayretine medyûnuz. Muhâsebemiz usûl-i muzâʻafeye kalb edilmişdir ve
bir intizâm-ı tâm hâlindedir. Elliyi mütecâviz şuʻbelerimizle muhâbere-i dâimediyiz. İstanbul'da ol-
mak iʻtibârıyla merkez-i umûmîmizin muzî işlerini görmekdeyiz. Bundan başka çocukların iʻâşesi
ve Sanʻatevi işleri gibi umûr-ı munzamma da vardır. Bütün bunlar nazar-ı iʻtibâra alınırsa masârıf-ı
idâriyemizi istiksâra imkân yokdur.
Öteden beri merkez-i umûmî meʼmûrlarının maʻâşlarıyla mütenâsib mikdârlarda sigorta etdiri-
lerek taksîtlerinin yüzde altmışının merkez-i umûmî tarafından teʼdiyesi ve her sene bu meʼmûrlara
meclis-i umûmî karârıyla ikrâmiye iʻtâsı bir teʻâmüldür. Heyʼet-i merkeziyeniz bu müsâʻadâtın mer-
kez meʼmûrlarına ehliyet ve hizmetleri nisbetinde teşmîlini arz ve teklîf eder.
Kayıd listelerinde tesbît edilen aʻzâ mikdârı dört bin küsûr olduğuna göre beş yüzde bir iʻti-
bârıyla kongrede sekiz murahhasla temsîl edilmemiz iktizâ ediyor. Biz, bir fikr-i tasarrufla, bu mu-
rahhasların ikisinin buradan iʻzâm ve dördünün Ankara'da bulunan zevâtdan intihâb olunabileceğini
düşünerek bu dereceye yalnız iki murahhas harcırâh ve ikâmet masârıfı olarak üç yüz lira koyduk.
Muhterem heyʼetinizin maʻrûzâtımızı tedkîk buyurup sâib reʼylerinizle bizi müstakbel mesâʻî-
mizde tenvîr buyurmanıza intizâr ve nizâmnâme-i esâsîmizin sarâhatı dâiresinde âtîdeki husûsâtın
takrîr ve intâcını ricâ ederiz:
1-Merkez heyʼetinden kurʻa ile çıkacak beş zâtın yerine geleceklerin intihâbı
2-Meclis-i umûmîde merkezimizi temsîl edecek murahhasların intihâbı
3-Hilâl-i Ahmer'e fevkalâde teberruʻda bulunan Yoldâş Potemkin'in takdîri hakkında merkezi-
miz karârının tasvîbi
4-Büdcenin tasdîki ve meʼmûrlarımız hakkındaki teklîfimiz kabûl buyurulduğu takdîrde ona
göre mâdde-i mahsûsasına tahsîsât-ı munzamma vazʻı
Maʻrûzâtımıza hâtime olarak kıymetli mesâʻînize muvaffakiyet temennîsiyle muhterem heyʼe-
tinizi selâmlarız.
_______________
3322
Sayı 67
[269] İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Meclis-i Umûmîsi

20 Şubat [1]927 târîhinde inʻikâd eden Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti İzmir Merkezi ictimâʻ-ı umûmî-
sinde kırâat olunan rapor
Muhterem Beyler!
Vazîfe-i hayriyemiz hakkındaki maʻlûmâtın arz u îzâhına mübâşeret etmezden evvel reîsicum-
hûrumuz Gâzî Mustafa Kemal Paşa hazretlerinin geçen sene Büyük Millet Meclisi'nin küşâdında
îrâd buyurdukları nutk-ı iftitâhîde Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti hakkındaki iltifât ve takdîrâtdan dolayı
heyʼet-i merkeziyemiz cemʻiyetin faʻâl bir uzvu sıfatıyla minnet ü şükrânlarını ve bu husûsdaki ih-
tisâsât ve taʻzîmâtını arz ve tekrâr eyler.
Maʻlûm-ı âlîleridir ki, geçen seneki ictimâʻda heyʼet-i muhteremelerinin arîz u amîk icrâ kılı-
nan tedkîkât ve müzâkerâtını müteʻâkib merkezimizin 1926 senesi büdcesi 94.890 lira vâridât ve kırk
bin lira masraf olarak kabûl buyurulmuşdu.
Heyʼetimiz, heyʼet-i muhteremelerinin ızhâr buyurdukları takdîrât ve iʻtimâdı idâme ve teʼyîd
edebilmek için muvaffakiyâtından ümîdvâr olarak müteʻaddid müşkilâtı iktihâm ile çalışmış ve bu-
gün mesâʻîsi netâyicini arz u îzâh eylemekle müftehir bulunmuşdur.
Vâridât ve masârıfâtımızı mübeyyin hulâsa-i hesâbiyede gösterildiği vechile bir sene zarfında
merkezimizce 51.418 lira 88 kuruş hâsılât teʼmîn edilmiş ve şuʻabâtdan gönderilen 9.055 lira 22 ku-
ruş ile vâridâtımız 60.474 lira 10 kuruşa bâliğ olmuşdur. Bundan masârıf-ı idâremizle dispanserler
masârıfâtına 38.141 lira 47 kuruş sarf edilerek sene ibtidâsına 7.210 lira 91 kuruş nakd-i mevcûd
devredilmişdir.
Vâridât-ı muhammene ile tahsîlât mikdârı arasında görülen fark büdcemize mevzûʻ kurbân
derileri hâsılâtınn Tayyâre Cemʻiyeti tarafından toplatdırılmış olmasından ve diğer hâsılâtdan vukûʻu
tahmîn olunan mikdârın tamâmen elde edilememesinden ve belediyece iʻtâsı taʻahhüd edilen beş bin
ve meclis-i umûmî-i vilâyetçe teʼdiyesi takarrür eden iki bin liranın ve kezâlik Karşıyaka Belediye-
si'nin iʻtâsını taʻahhüd etdiği mebâliğin verilmemesinden münbaʻisdir.
Arz u îzâhdan müstağnî olduğu vechile memleketimizin geçirmekde olduğu buhrân-ı iktisâ-
dî dolayısıyla sermâye ashâbı müteʻaddid husûsâtın taht-ı teʼsîrinde olarak kazançlarıyla ancak en
mübrem ihtiyâclarını teʼmîn edebilmekde olmalarına binâen fazla bir kazanç husûlüne vâbeste olan
cemʻiyât-ı hayriyeye muʻâvenet husûsâtından daha fazla ümîdvâr olunamayacağı şübhesizdir. Bu
sebeble büdcemize dâhil mebâliği teʼmîn için heyʼet-i merkeziyemizin maʻrûz bulunduğu müşkilâtı
heyʼet-i aliyyelerinin karârına arz ederiz.
[270] Ahvâl-i maʻrûza hasebiyle bilâ-vâsıta iʻânât derci imkânsızlığına karşı nizâmnâme-i
esâsînin tahmîl ve taʻyîn etdiği vezâifin karşılığını tedârük ve teʼmîn için senelerden beri birçok
teşebbüsât ve teşvîkâta rağmen matlûb dereceye îsâline muvaffakiyet hâsıl olamayan aʻzâ adedinin
teksîri zımnında şuʻabâtın da faʻâliyete getirilmesi için görülen lüzûm üzerine merkezimizde bir mü-
fettişlik ihdâs edilmiş ve bu vazîfe ile tavzîf olunan zâtı şuʻabâta iʻzâm eylemişdik. Şimdiye kadar
tedkîkât ve teftîşâtı ikmâl olunan şuʻbeler hâl-i intizâma ircâʻ edilerek az zamânda 3.317 lira irsâlâtda
bulunmakla berâber senevî 3.269 lira taʻahhüdâtı mutazammın 1.355 aʻzâ kaydedilmiş ve Bornova,
Alaçatı nâhiyeleriyle Bayındır'a tâbiʻ Falka karyesinde de müceddeden birer şuʻbe teşkîline muvaf-
fakiyet hâsıl olmuşdur.
3323
Sayı 67
Teşvîkât ve tergîbâtın gösterdiği bu muvaffakiyetin bu sene reîsicumhûr hazretlerinin nutk-ı

iftitâhîlerinde de beyân ve işâret buyurulduğu vechile aʻzâ adedinin milletin rüşd-i ictimâʻîsi ile mü-
tenâsib bir dereceye îsâli için daha bâriz bir şekilde çalışılması mukarrer ve muhterem halkımızın
himâye ve muzâheretlerinden emîn olarak muvaffakiyetimizden ümîdvâr bulunmakdayız.
Muhterem Beyler!
Havâss-ı şifâiyesi maʻlûm ve mücerreb olduğu hâlde senelerden beri bîhûde akıp giden Alaşe-
hir'de vâkiʻ Sarıkız Maʻden Suyu geçen seneki ictimâʻ-ı umûmîde heyʼet-i muhteremelerinin kabûlü-
ne iktirân etdiği vechile cemʻiyet hesâbına işletilmek üzere devren istîcâr edilerek pek büyük fedâkâr-
lıklarla faʻâliyete getirilmiş ve cemʻiyetimizin menâfiʻinden ziyâde istifâde-i umûmiyeyi teʼmîn için
piyasaya arz olunan işbu maʻden suyu günden güne büyük bir rağbete mazhar olmakda bulunmuşdur.
Hulâsa-i hesâbiyede görüleceği vechile merkezimiz bu suyun masârıf-ı teʼsîsiyesi, şişe vesâire gibi
demirbaş eşyânın tedârükü için geçen sene 32.783 lira 14 kuruş sarfiyâtda bulunmuş ve hâsılât-ı umû-
miyemizden merkez-i umûmîye de nakden on bin lira irsâlât yapılmışdır.
Yardımlarımız
Merkezin geçen sene fukarâ-yı halka en vâsiʻ yardımlarını İkiçeşmelik, Karşıyaka ve Tepekö-
yü'ndeki muʻâyenehâneleri vâsıtasıyla yapmakla berâber mülhakâtda sıtmadan muztarib muhtâcîne
kâfi mikdârda kinin tevzîʻ etmiş ve İzmir Öksüzler Yurdu'na da lüzûmu olan bazı mübrem eşyâyı
tedârük ve teberruʻ etmek sûretiyle muʻâvenetini teşmîl eylemişdir.
Muʻâyenehânelerimizde bir sene zarfında 33.679 hastanın muʻâyene ve tedâvîleri îfâ ve muʻâ-
leceleri de verilerek idâme-i sıhhatleri teʼmîn olunmuşdur.
Geçen sene Fethiye, Marmaris ve Köyceğiz havâlîsinde vukûʻa gelen hareket-i arzdan dolayı
ikâmetgâhları harâb olarak açıkda kalan halkın terfîhi ve birer mesken tedârük edinceye kadar muhâ-
faza-i sıhhatleri esbâbını ihzâr eylemek üzere merkez-i umûmînin emir ve tensîbiyle teşkîl olunan
bir heyʼet-i mahsûsa merkez-i umûmîden gönderilen on bin ve merkezden tahsîs edilen beş bin ki,
cemʻan on beş bin lira ile külliyetli mikdârda çadırı hâmilen mahallerine azîmet ederek açıkda bulu-
nan felâketzedelerin ıztırâbları tehvîn edilmiş ve meskenleri harâb olanlara derecelerine göre nakden
tevzîʻâtda bulunup ihtiyâclarını tatmînden sonra avdet eylemişdir.
[271] Muhterem Beyler!
Hilâl-i Ahmer merkezleri, nizâmnâme-i esâsîsinin 123'üncü mâddesi ahkâmına tevfikan vâri-
dât-ı umûmiyenin yüzde kırkı derecesinde sarfiyât icrâsına meʼzûn olduklarından geçen seneki bü-
dcemiz bu esâsa göre heyʼet-i muhteremelerinin kabûlüne ve merkez-i umûmînin tasdîkine iktirân
etmişdi. Hâl şu ki, hulâsa-i hesâbiyede müfredâtı muharrer olduğu vechile geçen sene elde edilen
60.474 lira vâridâta mukâbil yüzde altmış üç derecesinde sarfiyâtda bulunulmuş olması ânifen arz
olunduğu üzere büdcemize dâhil vâridâtdan bir kısmının merkezimizin mahsûbuna iktirân etdiril-
memiş ve bir kısmının da tahsîl edilememiş ve her sene mevsim-i sayfda Hilâl-i Ahmer menfaʻatine
tertîb olunan müsâmerenin geçen sene şehrimizde mevcûd muhtelif cemʻiyâtın müteʻaddid müsâme-
reler vermiş olmaları hasebiyle cemʻiyetimizce icrâsına imkân kalmamış olmasından ileri gelmişdir.
Bu sebeble farkının da merkez-i umûmîce teʼmîn-i mahsûbu zarûrî bulunduğunu arz ederiz.
1927 senesi için tanzîm olunan büdceyi nazar-ı tedkîk ve tasdîkinize arz ediyoruz. İşbu büdce
iki kısım olup biri nizâmnâme-i esâsî ahkâmına tevfikan vâridât-ı muhammene ile masârıf-ı idâreyi,
3324
Sayı 67
diğeri de imdâd ve muʻâvenet mevâddını teşkîl eden dispanserler idâresine karşılık vâridât mikdârıy-
la masârıfâtını irâʼe eder.
Birinci kısım büdcemize 50.000 lira vâridât ve 20.000 lira masrafı muhtevîdir. Merkezimiz
öteden beri müsbet bir esâs dâiresinde vazîfe-i insâniyesini îfâ etmekde bulunmuş olduğundan elde
edilebilmesi gayr-ı mümkin bir takım hayâlî erkâm ile büdce tanzimini muvâfık görmemiş ve ancak
hakîkati olduğu gibi göstermek tarîkını iltizâm eylemişdir.
Heyʼetimiz birçok müşkilâta rağmen vâridâtını tezyîd için çalışacak ise de senelerden beri
temâdî eden ticaretimize istinâd ederek hâlen bu mikdârdan fazla para elde edilemeyeceği kanâʻa-
tindeyiz. Maʻamâfîh bu nakdî noksânı cemʻiyete emlâk ve akâr teʼmîni sûretiyle telâfîye ve bilhâssa
aʻzâ adedinin teksîrine hasr-ı mesâʻî eden heyʼetimiz bazı muvaffakiyâta mazhar olmuş ve âtiyen
daha ziyâde inkişâf etdirilmesini bir gâye olarak kabûl etmişdir.
Masârıfâtımıza gelince; asgarî masrafı ile aʻzamî menâfiʻi istihsâle çalışan heyʼetimiz, merke-
zin vazʻiyet ve vezâifiyle mütenâsib olarak istihdâm eylediği meʼmûrlara esâsen ihtiyâcât-ı hâzıra ile
kâbil-i kıyâs olmayacak derecede cüzʼî bir maʻâş vermekde olduğundan masârıf-ı idâre olarak büdce-
ye mevzûʻ mikdâr hakîkî ve zarûrî olup bunun tenkîsine imkân görülememişdir.
İmdâd ve muʻâvenete âid fevkalâde büdcemizde on dokuz bin lira vâridât ve aynı mikdâr mas-
rafı muhtevîdir. Bu kısmın vâridâtı dispanserlerden alınan dühûliye hâsılâtıyla bu husûsda belediye
ve idâre-i husûsiye büdcelerine mevzûʻ mikdârdan ibâret olup bu da dispanserler etıbbâ ve müs-
tahdemîni maʻâşâtıyla muʻâlece ve masârıfât-ı müteferrikasına karşılık tutulmuşdur. İhtiyâc ile mü-
tenâsib olan bu kısmın da senevî binlerce fakîr hastanın tedâvîsi karşılığı olmasına mebnî istiksâr
edilmeyeceği bedîhîdir.
Alaşehir Maʻden Suyu hâsılât ve sarfiyâtı doğrudan doğruya merkez-i umûmî nâm u hesâbına
yapılmakda olduğundan merkezimiz büdcesiyle alâkadâr tutulmamışdır. Şu vazʻiyete göre heyʼet-i
merkeziyenin büdcelere mevzûʻ vâridâtı teʼmîn ve cibâyet [272] edebilmek ve emr-i idâreyi kemâ
fi's-sâbık hüsn-i tedvîr eylemek için fevkalâde mesâʻî ibrâzı zarûretinde bulunduğunu da heyʼet-i
muhteremelerinin nazar-ı dikkatine arz ederiz.
Heyʼet-i merkeziye her ne kadar daha fazla bir vâridât teʼmînine çalışmakdan geri durmaya-
cak ise de teşebbüsâtıyla tâm bir muvaffakiyet teʼmînine imkân hâsıl olamadığı ve bu sebeble dâimî
ve muʻayyen olan masraf, vâridâta nisbetle cüzʼî bir fark irâʼe etdiği takdîrde fazlasının merkez-i
umûmîce mahsûbu temenniyâtında bulunulması için heyʼet-i muhteremelerince ittihâz-ı karâr buyu-
rulmasını ricâ ederiz.
Nizâmnâme mûcebince kurʻa ile ihrâc edilecek sülüs aʻzânın yerine yenilerinin ve geçen sene
İstanbul'a nakl-i hâne etmiş olan aʻzâdan Karacaovalı Hacı Ali Efendi'nin yerine muvakkaten intihâb
edilmiş olan tüccârdan Şahingerîzâde Cemal Bey'in tasdîkini veya diğer bir zâtın intihâbını arz ederiz.
Hilâl-i Ahmer'in teʻâlîsi esbâbını derpîş ile müstesnâ bir eser-i himâye ve sahâbet göstererek
idâre-i husûsiye-i vilâyet büdcesine cemʻiyet nâmına üç bin lira tahsîsât dercine delâlet buyurmuş
olan muhterem vâlîmiz Kâzım Paşa hazretlerine ve Hilâl-i Ahmer'e karşı hayırhâhâne yardımlarıyla
vezâif-i hayriyemizin teshiline hâdim olan erkân-ı matbûʻâta teşekkürât-ı mahsûsamızı takdîm eder
ve nizâmnâme-i esâsî ahkâmına tevfîkan rûznâme-i müzâkerâta dâhil mevâddın intâcını ricâ ile te-
mennî-i muvaffakiyet eyleriz.
_______________
3325
Sayı 67
İzmir Meclis-i Umûmî Riyâseti'nden Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Merkez-i Umûmîsi Riyâseti'ne yazılan
24 Şubat [1]927 târîhli ve 113 numaralı tahrîrâtın sûretidir.
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti Nizâmnâme-i Esâsîsi ahkâmına tevfîkan İzmir merkezinin ictimâʻ-ı
umûmîsi 20 Şubat [1]927 târîhine musâdif Pazar günü inʻikâd ederek mukarrerât-ı âtiye ittihâz kılın-
mışdır:
1-Merkezin 1926 senesi faʻâliyetine âid bir sûreti leffen takdîm kılınan heyʼet-i merkeziye ra-
poruyla bilançosu kırâat edilerek müttefikan kabûl edilmişdir.
2-Heyʼet-i merkeziyenin 1927 senesi için tanzîm etmiş olduğu büdce 50.000 lira vâridât ve o
mikdârda masârıfâtı muhtevî olarak kabûl ve heyʼet-i umûmiyenin tasdîkine iktirân ederek leffen
takdîm kılınmışdır. Ancak zîrde arz u îzâh olunacağı vechile heyʼet-i merkeziyenin sinîn-i sâbıkaya
kıyâsen yapmış olduğu büdce elde edilebilmesi mümkün olan mebâliği muhtevî bulunmakda ise de
bu sene büyük müncî, reîsicumhûrumuz Gâzî hazretlerinin emir ve işâretlerinden mülhem olarak
cemʻiyet aʻzâsının teksîri için teşebbüsât-ı mahsûsa ile vâridât-ı muhammenenin bir misli tezâyüdüne
çalışılması mukarrerdir.
3-Nizâmnâmenin 84'üncü mâddesinin 2'nci fıkrasına tevfîkan heyʼet-i merkeziye aʻzâsının sü-
lüsünün tecdîdi için keşîde olunan kurʻa, aʻzâdan Reîs-i Sânî Hüsnü, Eczâcı Ferid, Doktor Bahtiyar,
Cemal ve Âgâh Beylere isâbet etmiş ve reʼy-i hafî ile yapılan intihâbâtda Hüsnü, Ferid, Bahtiyar
[273] ve Cemal Beyler ibkâen ve tüccârdan Alaiyelizâde Halim Bey müceddeden ihrâz-ı ekseriyet
eylemişlerdir.
4-Hilâl-i Ahmer menâfiʻi hakkında cereyân eden müzâkerede tütün zürrâʻı, ruhsatiye istidʻâla-
rının kurâyı geşt ü güzâr eden bir takım seyyâr yazıcılar tarafından yazılarak menâfiʻ-i külliye teʼmîn
etdikleri îzâh ve bu istidʻâların tahrîri cemʻiyetin şuʻabâtı tarafından idâre edildiği takdîrde cemʻiyete
mühimce bir vâridât teʼmîn edileceği beyân olunmuş ve fi'l-hakîka birkaç seneden beri Torbalı, Sey-
diköy nâhiyelerinde tatbîk olunan bu usûlün fevâid ve muhassenâtı görüldüğü heyʼet-i merkeziye
aʻzâsı tarafından da teʼyîd olunmasına mebnî cemʻiyet menâfiʻine hâdim olan bu usûlün vilâyetin
her tarafında tatbîk ve icrâsına bir mahzûr-ı kânûnî ve idârî görülemediğinden makâm-ı vilâyetin
inzimâm-ı muzâheretiyle îfâsı takarrür etdi.
5-Yüz binlerce nüfûsu olan İzmir Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne mukayyed aʻzâsının henüz üç
bine bile bâliğ olamadığı anlaşıldığından bu sene îfâsına teşebbüs olunan tertîbât ve teşkîlât-ı mahsû-
sa ile vilâyet dâhilinde 25-30 bine iblâğına çalışılacakdır.
6-Menâbiʻ-i vâridâtın tezyidini teʼmînen köylere kadar hulûl ederek vesâit-i münâsibe ile ya-
pılacak tergîbât ve teşvîkâtı halkın kadir-şinâslıkla karşılayacağı şübhesiz olduğundan vilâyet dâhi-
lindeki bi'l-umûm kurâda mahsûl zamânında aʻzâ kaydedilmekle berâber teberruʻâtın ya aynen veya
nakden istîfâsı sûretiyle fevâid-i azîme teʼmînine sarf-ı mesâʻî edilmesi ve heyʼet-i merkeziyenin
şimdiden bu husûsda tertîbât ve teşkîlâtda bulunması tensîb edilmiş ve her karyeye ayrıca birer iʻâne
kutusu tevzîʻi karârlaştırılmışdır.
7-Şefkat pullarının her dâire, müessese ve şirketlerde istiʻmâli için teblîgât-ı mukteziyede bu-
lunulmasının makâm-ı vilâyetden iltimâs edilmesi temenniyâtı ızhâr edilmiş ve şâyân-ı kabûl görül-
müşdür.
8-Meclis-i umûmîye İzmir merkezi nâmına iştirâk etmek üzere İzmir Mebʻûsu Kâmil, Münir
ve Celâl Beyefendilerle Vâlî-i Vilâyet Kâzım Paşa ve İzmir Merkezi Reîs-i Sânîsi Hüsnü Beyefen-
3326
Sayı 67
di murahhas olarak tefrîk ve intihâb edilmişlerdir. Bi'l-vesîle takdîm-i ihtirâmât ve taʻzîmât olunur,
efendim.
_______________
İzmir Merkezinin 1927 Senesi Büdcesi

Vâridât
Şuʻabât irsâlâtı 11.000
Aʻzâ taʻahhüdâtı 2.000
İʻânât ve teberruʻât 2.500
Çiçek Günü 3.000
Şefkat pulları günü 8.000
Îcâr bedelâtı 3.000
Vâridât-ı sâire 2.000
Yekûn 50.000
Masârıfât
Meʼmûrîn ve müstahdemîn maʻâşâtı 8.800
Sigorta ücûrâtı 2.000
Masârıf-ı müteferrika 2.000
Müsâmere masrafı 3.200
Şuʻabât masârıf-ı idâresi 2.000
İmdâd ve muʻâvenet büdcesine 2.000
Yekûn 20.000
Yekûn 50.000
[274] Antalya
Senelik kongresinin akdi dolayısıyla ber-mûceb-i taʻlîmât intihâb edilen Hilâl-i Ahmer Heyʼet-i
Merkeziyesi yeni heyʼet-i idâreyi intihâb eylemişdir.
Reîs-i evvelliğe Vâlî Arif Bey, reîs-i sânîliğe Antalya Gazetesi Sâhib-i İmtiyâzı Emin Efendi,
muhâsibliğe Eczâcı Sabri, veznedârlığa Eczâcı Ahmed Selim Beyler, kâtibliğe Muaʻallim Raziye
Hanım intihâb edilmişlerdir.
Yeni heyʼet-i idâreye muvaffakiyet temennî eyleriz.
_______________
3327
Sayı 67
Sinob Hilâl-i Ahmer Merkezi

Sinob havâlîsinde kışdan ve mahsûlün azlığından müteessir olan muhtâcîn için Sinob merkezi
50.000 kıyye un göndermeğe karâr vermişdir.
_______________
Potemkin Yoldâş
Hilâl-i Ahmer İstanbul Merkezi'ne 31.000 lira teberruʻ etmek sûretiyle büyük bir âlî-cenâblık
göstermiş olan Sovyet Şûrâlar Cumhûriyeti Ankara Müsteşârlığı'na tahvîl-i meʼmûriyet eden İstanbul
General Konsolosu Potemkin Yoldâş'ın İstanbul'dan yevm-i müfârakatında heyʼet-i merkeziye nâmı-
na Haydarpaşa İstasyonu'nda merâsim-i teşyîʻiyeyi îfâya Tahrîrât Kâtibi Cevdet Bey meʼmûr edilmiş
idi.
Potemkim cenâbları İstanbul merkezinin hakkında ızhâr etdiği âsâr-ı samîmiyetden mütehassis
olmuş ve heyʼet-i merkeziyeye hürmet-i mahsûsasının iblâğını Cevdet Bey'den ricâ etmişdir.
Bu münâsebetle Madam Potemkin'e Hilâl-i Ahmer'in bir hâtırası olmak üzere Sanʻatevi
maʻmûlâtından bir çay servisi takdîm edilmişdir.
_______________
Aksaray Hilâl-i Ahmer Merkezi Faʻâliyeti

Eskil karyesi ahâlî-i muhteremesi
Eskil karyesi ahâlî-i muhteremesi Aksaray Vilâyeti Hilâl-i Ahmer Merkezi'ne aʻzâ kaydolun-
mak sûretiyle dört yüz lira teberruʻâtda bulunmuşlardır.
Mecmûʻa, bu muhterem karye ahâlîsiyle bu husûsda hizmet ve gayretleri sebk eden Belediye
Reîsi Tahir Efendi'ye, heyʼet-i ihtiyâriyeye ve Vilâyet Belediye Veznedârı Yakub Efendi'ye şükrânla-
rını takdîm eder.
_______________
Fukarâyı Etfâle Çamaşır Tevzîʻi

Trabzon Hilâl-i Ahmer Merkezi ilk mekteblerdeki fukarâ-yı etfâle iç çamaşır tevzîʻine başla-
mışdır. Cumhûriyet Mektebi'ne 20, Boztepe 15, Numûne-i Edeb 20, Gazipaşa 25, Tatbîkât 20, İçkale
Kız Mektebi'ne 11, Fatımiye Kız Mektebi'ne 9, 2 numaralı ana mektebine 18, 1 numaralı ana mek-
tebine 7, İskenderpaşa Kız Mektebi'ne 13, Kaledibi Kız Mektebi'ne 8 kat çamaşır tevzîʻ, fukarâ-yı
halka mahrûkât bedeli olarak birer lira tevdîʻ etmişdir.
3328
Sayı 67
Sultaniye Şuʻbesi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
19.476
Burdur Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
4.005
Teʼdiyât
Yekûn 180
Vakfıkebir Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]337 [Ocak 1921] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
26.311
Teʼdiyât
Yekûn 18.100
Karadeniz Ereğlisi Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]340 [Ocak 1924] târîhinden 31 Kânûn-ı
Evvel [1]341 [Aralık 1925] târîhine kadar
Makbûzât
66.523
3329
Sayı 67
Teʼdiyât
Yekûn 85.108
Ayrancı Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
130
Teʼdiyât
Yekûn 1.400
[276] Karadeniz Ereğlisi Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel
[1]926 târîhine kadar
Makbûzât
32.204
Teʼdiyât
Yekûn 45.000
Niğde Merkezi'nin 28 Haziran [1]341 [1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
64.796
Teʼdiyât
Yekûn 40.885
3330
Sayı 67
Maçka Şuʻbesi'nin [1]338 [1922] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
41.062
Teʼdiyât
Yekûn 21.377
Karahisarışarkî Merkezi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926

târîhine kadar
Makbûzât
Satış hâsılâtı imdâd levhalarından 1.360
36.967
Teʼdiyât
Yekûn 11.649
[277] Of Şuʻbesi'nin [1]337 [1921] senesinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
23.560
Teʼdiyât
Yekûn 19.614
3331
Sayı 67
Urfa Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
42.040
Teʼdiyât
Yekûn 42.040
Kandıra Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926
târîhine kadar
Makbûzât
42.836
Teʼdiyât
Yekûn 18.938
Ermenak Şuʻbesi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
2.574
Teʼdiyât
Yekûn 325
3332
Sayı 67
Hendek Şuʻbesi'nin 1 Kânûn-ı Sânî [1]341 [Ocak 1925] târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]341
Makbûzât
54.153
Teʼdiyât
Yekûn 51.375
[278] 1 Kânûn-ı Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]342 [Aralık 1926] târîhine kadar
Makbûzât
31.909
Teʼdiyât
Yekûn 34.170
Kemah Şuʻbesi'nin 1 Mayıs [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
29.161
Teʼdiyât
Yekûn 19.206
3333
Sayı 67
Bartın Şuʻbesi'nin bidâyet-i teşekkülü târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
35.072
Teʼdiyât
Yekûn 35.072
Şarköy Şuʻbesi'nin 15 Nisan [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Gazete bedeli 3.123
11.929
Teʼdiyât
Yekûn 11.929
[279] Samsun Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Evvel [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine
kadar
Makbûzât
Âidât 9.300
214.174
Teʼdiyât
Yekûn 245.653
3334
Sayı 67
Diyarbekir Merkezi'nin 1 Temmuz [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
Âidât 9.350
İkrâzdan alınan 100.000
Emânât 1.145
118.670
Teʼdiyât
Yekûn 191.814
Kayseri Merkezi'nin 1 Teşrîn-i Sânî [1]926 târîhinden 31 Kânûn-ı Evvel [1]926 târîhine kadar
Makbûzât
125.932
Teʼdiyât
Yekûn 75.932
1 numaralı Hilâl-i Ahmer Muʻâyenehânesi'nin 1927 senesi Şubat ayı sıhhî istatistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Trahom - 1 - 1
3335
Sayı 67
Çiçek - - - -
Dizanteri - - - -
Resye - 10 2 12
Sâir aʻzâ veremi 1 4 - 5
Sıtma 5 9 8 22
Turuk-ı bevliye ve tenâsüliye hastalıkları 2 10 4 16
Asabî ve aklî hastalıklar 3 23 5 31
Frengi - - - -
Kabakulak 2 - - 2
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 224 364 196 784
Tepeköy 2 numaralı muʻâyenehânenin 1927 senesi Şubat ayı sıhhî istatistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Akciğer veremi - - 2 2
Trahom - - - -
3336
Sayı 67
Çiçek - - - -
Dizanteri - - - -
Resye - 3 - 3
Sıtma 1 4 10 15
Asabî ve aklî hastalıklar - - - -
Tufeylât-ı miʻâiye - - - -
Frengi - - 1 1
Kabakulak 1 - -1
Kara hummâ - - - -
Kuşpalazı 1 - - 1
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Göz hastalıkları - 3 4 7
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Hâricî hastalıklar - 2 13 15
Yekûn 44 57 106 207
[281] Karşıyaka'da 3 numaralı muʻâyenehânesinin 1927 senesi Şubat ayı istatistik cedvelidir.
Çocuk Kadın Erkek
Skorbüt - - - -
Belsoğukluğu 1 1 2 4
3337
Sayı 67
Trahom - - - -
Çiçek - - - -
Dizanteri 2 1 2 5
Resye - 3 2 5
Sâir aʻzâ veremi 1 - - 1
Sıtma 8 7 5 20
Frengi - - 1 1
Kabakulak 2 2
Kara hummâ - - - -
Kalb hastalıkları - 2 - 2
Kuşpalazı - - - -
Kızamık - - - -
Kızıl - - - -
Lekeli tifo - - - -
Yılancık - - - -
Yekûn 53 89 71 213
MUKTEBESÂT
Eskişehir'de çıkan Sakarya refîkimizden:
"-Hilâl-i Ahmer
Harbin kara günlerinde vatan evlâdları tâliʻin bir sürgünü gibi Mısır ve Hind'e gitdikleri va-
kit sâkin bir gayretle sağlam bir muʻâvenete mazhar olmuşlardı. Türk ülkesinin dört tarafı düşman
süngüleriyle kapatılmış, Türk istiklâlinin kudsiyeti düşman elleriyle silinmek üzere bulunmuş ve her
yer bir mahşer manzarası arz etmeğe başlamışdı. Anneler gözyaşları içinde mechûl âkıbetlere giden
3338
Sayı 67
çocuklarını bekliyor, kimsesiz asker yavruları babalarının yolunu gözlüyordu. Öbür tarafda Hind'in
dikenli ve böğürtlenli çöllerinde inleyen bedbaht esîrler ise, karanlıklar içinde bunalmış kötürüm
bir vücûd, topal bir ayak ve sakat bir gözle Allah'a yalvarıyorlardı. İşte bu hazîn günlerde esîrleri
açlıkdan, babaları merâkdan, yavruları sefâletden kurtaran bir müessesenin rahîm ve müşfik vücûdu
gönülleri aydınlatdı. Vücûdunun harâbesini baykuşlara yem olmakdan kurtarmak isteyen bir esîr, o
müessesenin gönderdiği paralarla yaşayabildi. Yıllardan beri hasretin öldürücü zehiriyle kalbi parça-
lanan bir asker, o müessesenin delâletiyle zarfında âile kokuları hissedilen mektûblar aldı. İstanbul
sokaklarında, düşmanların çamurlu mehmûzlarıyla tekmelenen nice aç şehîd âilesi o müessesenin
kaynatdığı kazandan bir lokma ekmek tedârük edebildi ve her derdi bin derd kovalarken, Türk ülkesi
yalnız bir şefkat [282] ve yalnız bir zahmet ile şenletdi. İşte bu müessese Hilâl-i Ahmer'dir!
İki sene evvel Afyonkarahisar'ın şarkında gecenin korkunç ve fırtınalı bir ayında dehşet-engîz
bir zelzele oldu. Birkaç köyün toprak binâları iniltili bir şikâyetle göçüp yıkıldı ve birkaç yüz Türk
köylüsü evsiz, çatısız, hayvânsız, ekmeksiz kaldı. Bu sırada o bîçâre felâketzedelerin omuzlarını
okşayan bir el uzandı, kendilerini düştükleri yerden kaldırdı. Miʻdelerine gıdâ, vücûdlarına kuvvet
verdi. Çadırlar dağıtdı ve bu sûretle felâketi bir dereceye kadar tahfife gayret eyledi. Bu el Hilâl-i
Ahmer'in nev-âşikâr, rahîm ve nâzik eli idi. Hilâl-i Ahmer kelimesi telâffuz edildiği vakit gözlerimizi
kapatarak bu teşekkülü teşhîse ve tecsîme çalışıyoruz. O zamân bulutlu ve mahzûn ufuklardan güzel
bir çehre beliriyor. Aksaçlı, tatlı sesli, melîh ve vakûr bir anne çehresi! Gözlerinde bizim derdlerimi-
zi gören, bizi ısıtan, bize hayât için ümîd ve kuvvet veren âşinâ bir edâ, bir nûr-ı muhabbet var. İki
kollarını açarak bizim meʼyûs anlarımızdaki varlığımızı bağrına basıyor, derîn ve insânî bir sevgi ile
mevcûdiyetinden zerre zerre şifâlar dağıtıyor ve aynı zamânda da bizden yardım bekliyor.
Çok mihnet çekmiş, çok elem görmüş birer insân ve birer Türk sanʻatı ile biz bu çehrenin nasıl
bir maʻnâ-yı necât ile tebessüm etdiğini biliriz. Hilâl-i Ahmer gönüllerimizin en merâretli dakîkalarda
sığınıp dinlendiği bir âşiyâne-i şefkat ve insâniyetdir. İnsânlığın menfi olan, menfîleşen bütün hasâi-
linden müberrâ ve yine insânlığın derûnî tahassüslerini bir fazîlet süzgecinden geçiren bu müesseseyi
sevmek, vatanı sevmek ve bizzât ninelerimizi sevmek demekdir. Orada en âlî, en necîb ve en muh-
terem bir şifâ ve devâ hissi hâkimdir. Orada bizi gören, bizi seven, bizim yaralarımızı hazîn yaşlarla
ıslatan iki tatlı göz vardır. Orası bizim belki dimâğımız değil, fakat kalbimizdir. Hilâl-i Ahmer bir va-
tan şehîdinin yegâne zâiri, bir yaralının yegâne hemşîresi ve bir Mehmedciğin en azîz vâlide-i muhab-
betidir. Bu kıymetli müessesenin dünkü mâzîde yapdığı büyük hizmetleri düşündükçe vücûdumuz
hürmetle sarsılıyor ve kâniʻ oluyoruz ki, böyle bir cemʻiyete yazılmak kendimizi biraz daha sevmek,
böyle bir cemʻiyeti benimsemek kendimizi biraz daha tanımak, böyle bir cemʻiyete müfîd olmak ken-
dimizi biraz daha takviye etmek demekdir. Medenî milletlerin en bâriz efʻâl-i müşterekesinden biri
de hayır cemʻiyetlerini kuvvetlendirmek ve yükseltmekdir. Kendi varlığını sağlam ve zinde görmek
isteyen hiçbir millet müessesât-ı hayriyesine karşı lâkayd kalamaz.
Bu iddiʻânın birçok misâllerini Fransa'da, İngiltere'de, Amerika'da teşekkül eden cemʻiyetlerin
yaptıkları işleri okuyarak görüyoruz. Hâlbuki son zamânlarda yaptığımız tedkîkâta göre vilâyetimiz
Hilâl-i Ahmer teşkîlâtı katʻî bir iş içinde değildir. Cemʻiyetin muhterem mensûbları veya müdürleri
kâfi mikdârda aʻzâ kaydedilmediğinden müştekîdir. Fakat biz tamâmıyla kâniʻiz ki, Hilâl-i Ahmer
Cemʻiyeti nâmına yapılacak bir kayıd ve kabûl teşebbüsü Eskişehir'de fevkalâde mazhar-ı rağbet
olacak ve netîcede çok iyi semereler elde edilecekdir. İşte bu îmân ve itmiʼnân ile artık şehrimiz
münevverlerini Hilâl-i Ahmer'i takviyeye şitâb etmiş görmek istiyoruz. Senede vereceğimiz birkaç
liranın ehemmiyetini, bize ancak âsâr ve netâyic isbât edebilir. Bu husûsda erkâm ile oynamak [283]
istemeyiz. Yalnız şunu iyi bilmeliyiz ki, bizleri şahsen ne zengin ve ne de fakîr edecek olan bir tek
3339
Sayı 67
lira, bin ve yüz bin tek lira olarak terâküm etdikçe en kudsî bir emele hizmet edilmiş olur. Bu mesʻûd
zafer ve sükûn günlerinde yapabileceğimiz vazîfelerin en birincisi şübhesiz Hilâl-i Ahmer'e intisâb
eylemekdir.
Faruk Şükrü"
_______________
Tarsus refîkimizden:
"-Nasıl Unutabilirim?
Mersin Hilâl-i Ahmer Reîs-i Sânîsi Kâzım Beyefendi'ye,

Sakarya'nın çok âteşli ve kanlı bir günüydü. Günlerce taʻarruzdan sonra hiç, hiçbir şeye mu-
vaffak olamayan, her taʻarruzda temiz bir dayak yiyen düşman o gün son bir gayret-i mezbûhâne ile
her tarafdan saldırmışdı. Şafakdan beri başlayan taʻarruz hâlâ devâm ediyordu. Düşman her nereye
başvursa payını alıyor, harb meydânında birçok yaralı, geberik bırakarak kaçıyor, fakat geride yine
toplanıyor, yine hücûm ediyordu. Akşâma doğru artık hücûmlar gevşemiş, kuvve-i maʻneviyeleri
sarsılan Yunan efrâdını zâbitlerinin tabancaları bile yerlerinden oynatamamışdı. Alâyımız o gün belki
lüzûm hâsıl olmadığından olacak harbe iştirâk edememiş, bir kolordunun ihtiyâtı olarak cebhe geri-
sinde kalmışdı.
Güneşin son ışıkları Sakarya'yı aydınlatırken alâyımız da duʻâsıyla baskın emrini almışdı.
Baskın emri kumandandan zâbite, zâbitlerden askere giderken hepimizi bir sevinç almış, nihâ-
yet bize de sıra geldi, düğüne gideceğiz diye sevinnmişdik. Alaca karanlıkda harekete geçdik. Tabur-
lar yayılıyor, bölükler, takımlar, mangalar birer ok çevikliğiyle ava çıkıyordu. Gecenin tatlı sükûneti-
ni askerin ayak patırtıları bazen sağa sola emirler götüren emir zâbitlerinin atının çıkardığı nal sesleri
ihlâl ediyordu. Benim takımda ava çıkmış en önde -tek hatlı bir saff-ı harb gibi- sık bir avcı hattı
teʼsîs etmişdi.
Tepeye iyice yakınlaşmışdık ki, düşmanın ileri karakollarına vürûdumuzu anladık. Birer ikişer
başlayan âteş her tarafa sirâyet etdi.
Şimdi mitralyözler işliyor, otomatikler işliyor, tüfenkler âteş saçıyor, arada patlayan bomba-
lar bu gürültüye başka bir âhenk veriyordu. Fakat biz durmadan, dinlenmeden ilerliyorduk. Nihâyet
tepeye on beş, yirmi adım kadar yaklaşdık. Tiz bir hücûm borusu yanık yanık bağırdı ve her taraf-
dan "Allah Allah" naʻralarıyla Yunanlılara karışdık. İşte nasıl oldu, ne olmuş bilmiyorum, birdenbire
adımlarımın yavaşladığını ve olduğum yerde yıkıldığımı hissetdim. Bu sırada tepede sesler durmuş,
muhârebe durmuş, atılan bir tenvîr fişengi tepenin tarafımızdan istirdâdını gösteriyordu. Bu nûr gibi
semâya yükselen tenvîr fişenginin ziyâlarını hayâl meyâl hâtırlıyorum. Sıcak sıcak ayaklarıma sızan
mâyiʻle göğsümün altındaki sızıdan anladım ki, ben yaralanmışdım. Ondan sonrasını hâtırlamıyorum.
***
Bir gün gözümü açdım, neredeydim? Etrâfıma bir göz gezdirdim. Temiz temiz, çok temiz ya-
takdaydım. Doğrulmak istedim. Vücûdum ağırlaşmış, doğrulamıyordum. Başımı kaldırdım. Bir çift
temiz ve mûnis gözle karşılaşdım. Ta gözlerimin [284] içine bakarak asîl bir tebessümle gülüyor ve
3340
Sayı 67
şefkatini ebediyen unutamayacağım bir el başımı okşuyordu. Yine öyle temiz ve asîl bir ses işitdim:
- Geçmiş olsun Cemil Bey!
Şimdi tamâmıyla etrâfımı görebiliyor ve onu süzüyordum. O temiz bir önlüğe bürünmüş, başı-
na doladığı örtünün üzerinde parlayan kırmızı ayla esâtîrî bir Venüs gibi karşımda.
- Geçmiş olsun Cemil Bey!
- Biraz su lütfeder misiniz Selma Hanım?
- Peki Cemil Bey.
Kalkıyor ve başımı doğrultarak suyumu içiriyordu. Günler geçiyor. O her gün bana yeni kitâb-
lar, hikâyeler okuyor, yaralarımı sarıyor. Ben onun yeşil gözlerinin derinliğine dalarak her gün biraz
daha iyileşiyordum.
Bir gün tamâmıyla iyi olmuş idim. Sertabîb muʻâyene etdi. Artık iyi olduğumu ve cebheye
dönebileceğimi söyledi.
Hâzırlandım. İşte otomobil de geldi. O beni hastahânenin kapısına kadar teşyîʻ etdi. Elleri, el-
lerimi sıkarken temiz gözleriyle gözlerime bakıyor ve mûnis sesiyle:
- Bizi unutmazsınız değil mi Cemil Bey? diyordu.
***
Cebheye döndüm. Büyük taʻarruz oldu. İzmir'e girdik ve sulha kavuşduk. Bugün memleketim-
de kendi işlerimle meşgûlüm. Kızım Selma üç yaşına girdi.
Fakat ne zamân gözlerimi yumsam, bir çift gözün gözlerime baktığını, yumuşak bir elin başımı
okşadığını görür gibi olurum.
Onun gözü, onun, Hilâl-i Ahmer'in müşfik eli... Kulağıma tatlı ve mûnis bir ses gelir. Onun
sesi…
- Cemil Bey, bizi unutmazsınız değil mi?
***
Nasıl unutabilirim?
Yaralarımı saran, en tehlikeli ânımda imdâdıma koşan, beni bir hemşîre şefkat ve muhabbetiyle
tesellî eden onu ve onun asîl benliğinde tecessüm eden Hilâl-i Ahmer'i nasıl unutabilirim?
Mersin, 18.12.[19]26
Oğuz Lütfi"
_______________
Aksaray Vilâyet gazetesi refîkimizden:
"-Hilâl-i Ahmer
Beşeriyetin elemli günlerinde imdâdına koşan, yüksek hizmet ve muʻâvenetiyle kalblerde derin
bir hiss-i minnet ve hürmet izleri bırakan Hilâl-i Ahmer'i hepimiz bilir ve tanırız.
3341
Sayı 67
İstiklâlimizle millî varlığımız uğrunda çalışırken aramızda bulunarak bize insânî ve vatanî yar-
dımlarda bulunan, eliyle yaramızı saran, ölürken de başımızda durup bize insânî hisler telkîn eden
Hilâl-i Ahmer'i daha yakında tanımışdık.
Onun beyâz sînesinde şefkat ocağının kızıl alevini gösteren yüce bayrağıyla kollarında ve ya-
kalarında bu âtıfet yurdunun alâmetini taşıyan büyük kalbli ve fazîletkâr mensûbîni önünde geçerken
hürmetle eğilir ve selâmlardık.
Yalnız biz değil, bütün beşeriyet onu takdîr ve takdîs etmiş ve o cemʻiyete intisâbdan dolayı
şeref, muzâheretiyle de hiss-i iftihâr duymuşdur.
Bunun içindir ki, onun nûrlu bayrağının temevvüc etmekde olduğu mahal beşeriyete yardım
eden bir müessese-i insâniye olmak iʻtibârıyla dâimâ tecâvüzden masûn [285] kalmış ve o bayrağın
kudsiyetine bütün beşeriyet hürmetkâr bulunmuşdur.
Harbde olduğu gibi sulhda da insânlara ve insâniyete yardım edebilmesini teʼmîn için Hükû-
met-i Cumhûriyemiz onu himâyesine almış ve ona ebedî bir hayât vermek için dâimî vâridât teʼmîn
etmişdir.
Barışıklık gününde kimsesizlere merhamet, felâketzedelere imdâd eden, öksüzleri bağrına ba-
san, yetîmlerin gözyaşlarını silen ve yüce bayrağının nâmıyla anılan bu muʻâvenet yurduna karşı
vazîfe-i insâniyemizi îfâda gecikmeyelim. Bu, bizim için bir fazîlet borcudur.
Bu, borcumuzun îfâsı gününün gelmiş olduğunu Büyük Millet Meclisimiz küşâdı günü Gâzî
Paşa babamız bize ihtâr etmiş idi.
Hâtırlarda olsa gerekdir ki, dâhî-i aʻzam îrâd buyurdukları nutuklarında 'Hilâl-i Ahmer aʻzâ
adedinin milletin rüşd-i ictimâʻîsiyle mütenâsib olmasını ve milletin bu tenâsübü teʼmîn ve muhâfaza
eylemesini' arzu etdiklerini millet kürsüsünden alenî olarak teblîğ buyurmuşlardı.
Artık duracak vaktimiz yokdur. Varlığımızı bu cemʻiyet-i hayriyenin varlığıyla mezc ederek
insâniyetin derin ufuklarına yükselmeğe çalışalım.
Vilâyetimizin Eskil karyesinden dört yüz lira iʻâne iʻtâ eden hamiyet-mendân ile bu uğurda
hizmeti sebk eden zevât-ı kirâma ve Koçhisar kazâmızdan cemʻiyet-i mezkûreye aʻzâ kaydedilen
zevât-ı muhtereme ile taʻahhüdâtları mikdârını kısm-ı mahsûsumuza aynen ve şükrânla kaydediyo-
ruz. Cemʻiyetin kendilerine karşı olan alenî teşekkürünü yazarken yüksek kalbli bu hamiyet-perver
zevâta insâniyet ve fazîlet nâmına en derin hürmetlerimizle teşekkür eder, emsâlinin çoğaldığını gör-
mek isteriz".
_______________
Kilis refîkimizden:
"-Hilâl-i Ahmer
Bu sütûnlarda sık sık umûr-ı hayriye ve nâfiʻaya çalışan teşekküllere her ne sûretle olursa olsun
muʻâvenet lüzumundan bâhis yazı yazmağı vazîfe bilmiş olduğumuz içindir ki, sözlerimizin teʼsîr-i
3342
Sayı 67
matlûbu icrâ edip etmediğini, müessir olup olmayacağını teemmül bile etmeden bugün de Hilâl-i Ah-
mer Cemʻiyet-i Hayriye ve Sıhhiyesi'ne aʻzâ kayıd olunmaklığın vatanî ve zarûret olduğunu maʻlûmu
iʻlâm kabîlinden olsa dahi muhterem halkımıza arz u îzâh etmek istiyoruz. Bu bahisde bize Ziya Paşa
merhûm gibi:
Bir yerde ki yok nağmeni takdîr edecek gûş
Tazyîʻ-i nefes eyleme tebdîl-i makâm et!
diyenler bulunabilir. Böyle diyecek zevâta cevâbımız, bizim henüz vatan-perver Kilis halkının
hiss-i hamiyetlerinden katʻ-ı ümîd etmemiş olduğumuzu beyândan ibâretdir.
Fi'l-hakîka halâskâr reîsicumhûrumuzun himâye-i fahîmâneleri altında yaralı vatanın bin türlü
âlâm u eskâmını teskîn ve taʻdîl için vüsʻ-i beşerin tahammül edebileceği aʻzamî himmet ve saʻyi îfâ
fedâkârlığını câna minnet bilen ve hattâ bu vazîfe-i insâniyeyi lede'l-hâce dost düşman bütün ecnebî-
lere bile işmâl eylemek şiʻârından olan Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne aʻzâ kaydolunmağı her
Kilisli'nin cândan gönülden arzu edeceğine bizim zerre kadar şübhemiz yokdur.
Hâl-i harbde:
1-Gerek Türkiye ordu ve donanmasına mensûb olan gerek düşmandan esîr düşen yaralı ve has-
talar ile zaʻîf ve maʻlûllerin tedâvîlerine ve ıztırâblarının tahfifine çalışmak,
[286] 2-Hasta ve yaralıların nakli için lâzım olan vâsıtaları teʼmîne yardım
3-Hastabakıcılar ve hastabakıcı muʻâvinlerinin tedârüküne gayret,
4-Müessesât ve teşkîlât-ı sıhhiye-i askeriyeye îcâbında levâzım-ı sıhhiye ve gıdâiye iʻtâsına
saʻy,
5-Îcâb edecek mahallerde Hilâl-i Ahmer hastahâneleri ve hastahâne gemileri vesâir müessesât-ı
sıhhiye teʼsîs ve ihzâr veya müesses hastahâneleri idâre,
6-Ordularda sârî hastalıklara karşı açılacak mücâdeleye iştirâk
7-Harb sakatlarına aʻzâ-yı sınâʻiye iʻmâline muʻâvenet
8-Türk ve düşmân asker ve sivil üserânın âileleriyle muhâberelerini, nakid ve eşyâ münâkalele-
rini teʼmîne tavassut ve delâlet eylemek ve bu maksadı teʼmîn için îcâb eden teşkîlâtı yapmak,
9-Dâhil-i harb ve iğtişâş netîcesinde hasta ve mecrûh düşenlere sıhhî ve gıdâî muʻâvenetlerde
bulunmak,
10-Lüzûm görülecek harb cebhelerine murahhaslar göndermek,
11-Ecnebî Hilâl ve Salîb-i Ahmerleriyle diğer ecnebî cemʻiyât-ı hayriyesi tarafından gönderi-
lecek heyʼetlere îcâbında muʻâvenetde bulunmak ve bunların meslekî ve askerî makâmlarla münâse-
betlerini teshîl eylemek.
Hâl-i sulhda:
1-Hastabakıcıları yetiştirmek,
2-Salgın hastalıklara ve verem ve sıtma ve çocuk vefeyâtı gibi âfât-ı ictimâʻiyeye karşı mücâ-
delâta devâm,
3-Büyük yangın, zelzele, suların tuğyânı, kaht ve îcâbât-ı harbiye dolayısıyla muhâceret gibi
3343
Sayı 67
âfât ve musîbetlerden biri vukûʻunda mümkün olan muʻâvenetde bulunmak,

4-Harb zamânındaki vazîfelerini yapmak için iktizâ eden levâzım ve vesâiti takarrür edecek
mahallerde ihzâr ve iddihâr eylemek,
5-Ecnebî Hilâl ve Salîb-i Ahmerlerine îcâbında imdâd heyʼetleri göndermek şeklinde veyâhûd
sâir sûretlerde muʻâvenetde bulunmak gibi pek âlî ve pek insânî vazîfelerle mükellef olan Türkiye
Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'ne aʻzâ kaydolunmağı herhangi bir Kilisli'nin temennî etmeyeceği butlânın-
da tereddüd câiz olmayan bir iddiʻâ olur.
Zîrâ Hilâl-i Ahmer'e hizmet, havâî bir nümâyiş değil, vatanî bir zarûret olduğunu her Kilisli
bilir.
Hilâl-i Ahmer'e her Türk aʻzâ olabilir. Cemʻiyetin dört kısım aʻzâsı vardır:
1-Muʻâvin aʻzâ
2-Aʻzâ
3-Dâimî aʻzâ
4-Fâhir aʻzâ
Cemʻiyete her sene en az elli kuruş âidât verenler muʻâvin, bir lira iʻtâ edenler aʻzâ, defʻaten
yüz lira verenler dâimî aʻzâ olabileceği gibi cemʻiyet nizâmnâmesinin husûsî mâddesindeki şerâiti îfâ
edenler dahi fâhir aʻzâ unvânını alabilirler.
Kilis'imizde cemʻiyetin bir şuʻbesi mevcûd ise de maʻatteessüf şimdiye kadar mevcûdiyetini
halka ihsâs edecek hiçbir varlık eseri ve tezâhürü gösterememişdir. İhtimâl şuʻbeyi teşkîl eden zevât
bu cânsızlığı, halkın rağbetsizliğine atfetmekdedirler. Alâ külli hâl Kilis'de bu şuʻbeyi tecdîde ve
Hilâl-i Ahmer aʻzâsı adedini teksîr ve tezyîde ihtiyâc vardır. Çünkü cemʻiyetin omuzlarına [287]
yüklendiği vezâif-i ânifeyi başka türlü başarmak imkânı yokdur. Bunun için bilhâssa gâzî ve dâhî
reîsicumhûrumuz tarafından Türkiye Büyük Millet Meclis-i Âlîsi'nin bu seneki ictimâʻında îrâd bu-
yurulan senelik nutukda da beyân olunduğu vechile târîh-i harb-i sıhhîde ve memleketin muʻâvenet-i
ictimâʻiye târîhinde bir mevkiʻ-i mahsûs ihrâz etmiş ve Türkiye'de elli senelik bir kadem teessüse
mâlik bulunmuş olan Türkiye Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti aʻzâ adedinin memleketin rüşd-i ictimâʻîsi ile
mütenâsib bir dereceye varması ve bütün milletin bu tenâsübü teʼmîn etmesi lâzım ve zarûrî olduğu
umûm Kilislilerce teslîm olunarak cemʻiyete aʻzâ kaydolunmak âlî ve insânî vazîfelerin en ehemmi-
yetlisi, hattâ dînî ve vatanî farîzaların da en kıymetlisidir. Bundan kaçan bir Kilisli tasavvur olunamaz.
Mahmud Ragıb"
_______________

Amerika
Mekteb çocuklarının muʻâyenesi
Amerika Salîb-i Ahmer ziyâretçi hastabakıcıları geçen sene zarfında bir milyondan fazla mek-
teb çocuğunun sıhhatini muʻâyene etmişlerdir.
3344
Sayı 67
Emrâz-ı sâriyenin mekteblerde menʻ-i tevessüʻünde, sıhhatin ıslâhında, kâbiliyet-i etfâli terbi-
yede bu muʻâyenelerin pek büyük fâidesi görülmüşdür.
Fi'l-hakîka icrâ edilen bu muʻâyene-i sıhhiyeler sâyesinde çocukların kuvve-i bâsıra ve sâ-
miʻalarında mevcûd olan ârıza ve kusûrlar, bâdemciklerin iltihâbı, tenebbütât, ve'l-hâsıl muʻâyene
zamânına kadar görülemeyen daha ciddî bazı teşevvüşât vakt ü zamânıyla keşfedilmekdedir ve te-
şevvüşâtın aʻrâzı bu sûretle meydâna çıkdıkdan sonra da hastabakıcılar hemen bir doktora mürâcaʻat
lüzûmunu ebeveyne ihtâr etmekdedirler.
Hıfzıssıhha mesâilinde salâhiyetdâr makâmâtın beyânâtına nazaran bu yolda sarf olunan
mesâʻînin sıhhat-i etfâle ve çocukların derslerindeki seviye-i muvaffakiyetin yükselmesine mühim
bir teʼsîr yapmakdadır.
Hakâyık-ı maʻlûmedendir ki, sıhhati yerinde olan bir çocuk derslerine daha iyi çalışır.
_______________
Filipin Adaları
Tayyâre ile muʻâvenet
Geçen Teşrîn-i Sânî'de Filipin adalarında zuhûr eden tayfun iki yüz kişinin vefâtına ve birçok
şehir ve kasabaların harâbiyetine sebeb olmuşdu. Denizin pek sert ve fenâ olmasına mebnî Batanga
eyâleti adanın diğer aksâmından tecerrüd ve münâkalât ile muhâberât tamâmen tevakkuf etdiğinden
muʻâvenet için iki askerî tayyâreye mürâcaʻat mecbûriyeti hâsıl olmuşdur.
Hâlbuki Batanga'nın civârına inmek imkânını bulamayan tayyâreler kasaba âfâtında pek al-
çakdan uçarak üzerinde "Yardıma Geldik" kelimeleri yazılı bir Salîb-i Ahmer bayrağı ile felâketin
derece-i vüsʻati ve yapılacak muʻâvenetin cins ve nevʻi hakkında maʻlûmât talebini hâvî bir mektûbu
yere atmışlar ve biraz sonra avdet ederek yeniden gösterdikleri büyük bir cesâretle çaprazvârî yere
rekz olunmuş ve üzerine nâhiye müdürünün bir mektûbu rabt edilmiş olan iki kamış bastonu kancalı
bir ip vâsıtasıyla yukarıya çekmişlerdir.
[288] Beş yüz çuval un ile taʻmîrât ve inşâât masârıfı olarak para talebine âid bu mektûb Filipin
Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi'ne tevdîʻ edilmiş ve taleb olunan muʻâvenet hemen gönderilmişdir.
_______________
Japon Salîb-i Ahmeri'nin Ellinci Devr-i Senevîsi

Japon Salîb-i Ahmeri'nin ellinci devr-i senevîsi Teşrîn-i Sânî'nin üçüncü günü merâsim-i mah-
sûsa ile tesʻîd edilmişdir. Japon imparatoriçesinin riyâset etdiği bu merâsime otuz bin kişi iştirâk
etmişdir.
_______________
Aksâ-yı Şark İkinci Salîb-i Ahmer Konferansı
Aksâ-yı Şark Salîb-i Ahmer Cemʻiyetlerinin ikinci konferansı 15 Teşrîn-i Sânî'de Tokyo'da Ja-
pon Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi'nde küşâd edilmişdir.
_______________
3345
Sayı 67
Lehistan
Lehistan Salîb-i Ahmeri el-yevm bir ziyâretçi hastabakıcı mektebini teʼsîs etmekle meşgûldür.
Teʼsîs edilecek mektebde tedrîsât iki sene üzerine müretteb olup birinci sene ihzârî derslerle
hastahâne stajlarına ve ikinci sene ziyâretçi hastabakıcı vezâif ve mesâʻîsinin şuʻabât-ı muhtelifesine
hasredilecekdir.
Tâlibât, stajlarını mekteb heyʼet-i tedrîsiyesinin nezâreti altında dispanserlerle hıfzıssıhha mer-
kezlerinde yapacaklardır.
Ziyâretçi hastabakıcı mektebi gelecek Nisan ayı zarfında küşâd edilecek ve on beşden fazla
tâlibât kabûl edemeyecekdir.
Lehistan Salîb-i Ahmeri'nin ayrıca 10 verem dispanseri ve hastabakıcı yurdu olarak muʻazzam
bir binâsı vardır.
Yurdda Harb-i Umûmî'de hastabakıcılık edenlere meslekî bir terbiye vermek üzere husûsî kurs-
lar tertîb olunmuşdur.
_______________
Bulgaristan
Hastabakıcı teşkîlâtı
Bulgar Salîb-i Ahmeri, hastabakıcı teşkîlâtına 1900 senesinde başlamışdır. Bu târîhde genç Bul-
gar kızlarına mecrûhîn tedâvîsi sanʻatını taʻlîm etmek üzere Bulgar Salîb-i Ahmeri tarafından iki Rus
şefkat hemşîresi daʻvet edilmişdir.
1901 senesinde hemşîreler Rusya'ya avdet etdiler ve şehâdetnâme alan ilk yedi hastabakıcı bazı
etıbbânın muʻâveneti ile alt tarafdaki sınıfların tâlibâtını terbiye ve tedrîs etdiler.
Teşkîl olunan bu ilk mektebde hasta için yalnız sekiz yatak bulunduğundan hastabakıcılar
dürûs-ı tatbîkiye ve ameliyeyi büyük umûmî bir hastahâne olan Alexandre Hastahânesi'nde görmek-
de idiler.
Hastabakıcı mektebinden 23 sene zarfında nısfı henüz icrâ-yı sanʻat eden 274 hastabakıcı ye-
tişmişdir.
Hastabakıcı teşkîlâtına pek ziyâde alâkadâr olan Kraliçe Eleanor'un teşvîkâtıyla bilâhare bir
Amerika hastabakıcının idâresi altında asrî bir hastabakıcı mektebinin teʼsîsi düşünülmüş ve fakat
Harb-i Umûmî bu ümniyenin tahakkukuna mâniʻ olmuşdu.
1922 senesi Teşrîn-i Evvel'inde Amerika'dan bir [289] müdire ile bir muʻâvin celb ve mektebin
resm-i küşâdı Bulgar Salîb-i Ahmeri tarafından 1923 senesi Mart'ında icrâ edilmişdir.
Bulgar Hastabakıcı Mektebi ayda 30 ameliyât yapan ve günde 30 hâricî hastayı muʻâyene ve
tedâvî eden 120 yataklı bir hastahâneye merbûtdur.
Hastabakıcı yurdu, hastahânenin bulunduğu bâğçe dâhilinde kâin olup 60 hastabakıcı alabile-
cek vüsʻatde asrî her türlü techîzâtı câmiʻdir.
Mekteb için propaganda olmak üzere tâlibât yüksek tahsîl görmüş genç kızlar arasından intihâb
edilmekdedir. En az altı senelik jimnaz tahsîlini görmüş olmak şerâit-i kabûldendir.
3346
Sayı 67
Bulgar Hastabakıcı Mektebi 1924 senesi Ağustos'unda Maʻârif-i Umûmiye Vekâletince

mekâtib-i tâliye ıdâdına idhâl edilmişdir.
Mektebin bugünkü mevcûdu 47'dir ve tâlibâtın bir kısm-ı mühimmi jimnazlardan meʼzûndur.
Üç sene olan devre-i tahsîliyenin ilk üç ayı ihzârî mâhiyetdedir. Derslerin kısm-ı aʻzamı nazariyâta,
küçük bir kısmı hastahânede tatbîkâta ve son dokuz ayı husûsî şuʻbelerde tahsîl ve tedrîse veya has-
tahânelerin tarz-ı idâresine tahsîs edilmişdir.
Yekûnu 585 sâʻat teşkîl eden tahsîl-i nazarî, en mükemmel Amerika hastabakıcı mektebleriyle
mukâyese edilebileceği söylenmekdedir. Tâlibât, tabâbet ve cerrâhîye âid amelî stajlarını mekteb
hastahânesinde görmekdedir.
Ziyâretçi hastabakıcı kısmı teşekkül etmek üzeredir. Sofya'da muhtelif beş mahalde küşâd olu-
nan çocuk bakım merkezlerinin idâreleri Salîb-i Ahmerler Heyʼet-i İttihâdiyesi Beynelmilel Has-
tabakıcı Mektebi'nden meʼzûn hastabakıcılara tevdîʻ edilmiş ve merâkiz-i mezkûrenin beherine üç
hastabakıcı verilmişdir.
_______________
Japonya Salîb-i Ahmeri

Hastabakıcılar
Japonya'da hastabakıcılar Salîb-i Ahmer hastabakıcı mekteblerinden meʼzûndurlar. Mektebin
tahsîl müddeti üç senedir. Program her mekteb için birdir.
Ücret-i tahsîliye, tâlibâtın ibâte, iʻâşe ve ilbâs masârıfı cemʻiyete âiddir. Tâlibât şehâdetnâme
aldıkdan sonra Salîb-i Ahmer imdâd ve muʻâvenet heyʼetlerine iltihâk eder ve baʻdehû tescîl olunur.
Diploma alan her hastabakıcı hemşîre gerek zamân-ı harbde gerek âfât ve mesâib vukûʻunda
tâm on iki sene için Salîb-i Ahmer'in herhangi bir daʻvetini kabûle mecbûrdur.
Japon Salîb-i Ahmeri, hastabakıcı teşkîlâtına 1890 senesinde başlamışdır. Cemʻiyet tarafın-
dan müesses 21 hastabakıcı mektebinden 8.783 hemşîre yetişmişdir. Bunlardan 300'ü başhemşîredir.
4.669 hemşîrenin de hizmet-i mecbûriyesi henüz hitâm bulmamışdır.
Bir harb veya felâket vukûʻunda cemʻiyetin kendi mâlı olan hastabakıcılar ihtiyâca kâfi gelme-
diği takdîrde diğer müessesâtın yetiştirdiği hastabakıcılara mürâcaʻat edilir.
3347
Sayı 67
3348
Sayı 67
3349
Sayı 67
3350
Sayı 67
3351
Sayı 67
3352
Sayı 67
3353
Sayı 67

_______________

Ekrem Necib

_______________

_______________
Hilâl-i Ahmer Karahisarısahib ve Alaşehir Maʻden Suları

En Son Şerâit-i Sıhhiye ve Fenniye Altında
İstihsâl Edilmekdedir.
3354
Sayı 67
EAU MİNERALES NATURELLES

AFION KARAHISSAR
et
ALACHEIR
Propriétaire: CROISSANT-ROUGE TURC
NATURAL MINERAL WATERS

AFION KARAHISSAR
and
ALASHEHIR
Proprietor: TURKISH RED CRESCENT
3355

Ham c7

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ham c7

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HİLÂL-İ AHMER

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

TÜRKİYE HİLÂL-İ AHMER MECMÛʻASI

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 60

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 61

• Amerika'da Detroit Hilâl-i Ahmer Merkezi'nin geçen 19 Mayıs'da tertîb etdiği

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 62

• Henry Dunant..................................................................................................................... 3013

• Hilâl-i Ahmer Cemʻiyeti'nin hâmî-i muʻazzamı Reîsicumhûr Gâzî Mustafa Kemal

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 64

• Japon Salîb-i Ahmer Merkez-i Umûmîsi binâsı................................................................. 3128

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 65

• Hastabakıcı Mektebi Heyʼet-i Tedrîsiyesi'yle son sınıf tâlibâtı. Sağdan iʻtibâren:

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 66

• Özbekistan Hilâl-i Ahmeri tarafından idâre olunan bir dârületfâl..................................... 3243

Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûʻası, Sayı 67

• Azerbaycan Hilâl-i Ahmeri Levâzım-ı Sıhhiye Antreposu................................................ 3299

6 Safer sene 1345 / 15 Ağustos 1926

İdâre-i Merkeziyesi: İstanbul'da Galata'da

Romanya'daki muhâbiri: Bank of Romanya Limited

Yapdığı başlıca muʻâmelât:

Makâlât ve İʻlânât, TÜRKİYE Derc Edilmeyen Evrâk ve

Her Ayın On Beşinde Neşrolunur.

MEKTEB ÇOCUKLARINDA KUVVE-İ BÂSIRA

[559] İstanbul Süt Damlası Müessesesi'nden teblîğ edilmişdir:

BU SICAKLARDA ÇOK KÜÇÜK ÇOCUK ÖLÜYOR.

Ne Yapmalı? Nasıl Mücâdele Etmeli?

HİLÂL-İ AHMER HAVÂDİSİ

İzmir Merkezi Faʻâliyeti

Sarıkız Maʻden Suyu

Bir Hilâl-i Ahmer Hastahânesi Teʼsîsi

İstanbul Merkezi Faʻâliyetlerinden

Bir Sünnet Düğünü

4-Sıhhati tâm olmak. (Sıhhî muʻâyene yapılacakdır.)

İstanbul Merkezine Mülhak Şuʻabât

[564] Kanada'da Türkiye Hakkında Bir Konferans

Havza'da Tayyâre ve Hilâl-i Ahmer Müsâmereleri

İzmir Hilâl-i Ahmer Merkezi Dispanserler Faʻâliyeti

2 Numaralı İzmir-Tepeköy Muʻâyenehânesi Dispanseri Temmuz 1926 istatistiği

Emrâz-ı sâire 170

Merâkiz ve Şuʻabâtın Hulâsa-i Hesâbiyeleri

Karacabey Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Konya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Akşehir Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Eskişehir Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Tokad Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Burdur Merkezi'nin 1 Mart [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Antalya Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Samsun Merkezi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

Beyşehri Şuʻbesi'nin 1 Nisan [1]926 târîhinden 30 Haziran [1]926 târîhine kadar

[572] Amerika'da Milwaukee Ahâlî-i İslâmiyesi Tarafından Cemʻ Edilerek Merkez-i

34 Mehmed Ali Diyarbekir Çanakçı karyesinden 5

Safiyullah Nizameddin Togan 25 "

HİLÂL-İ AHMER HAVÂDİSİ

Hıfzıssıhha ve Çocuk Bakımı

Gençlik Salîb-i Ahmeri

[577] Arnavud Salîb-i Ahmeri

Gençlik Salîb-i Ahmeri

Danimarka Gençlik Salîb-i Ahmer aʻzâsı 209