Αισχίνου, Κατά Κτησιφώντος 169-17

Εισαγωγή

Ο Αισχίνης επιτίθεται στον Κτησιφώντα, πολιτικό της παράταξης του Δημοσθένη, για
το ψήφισμα που κατέθεσε το 338 π.Χ. και ζητούσε να στεφανωθεί ο Δημοσθένης για
όσα πρόσφερε στην πατρίδα. Στις παραγράφους 169-170 του συγκεκριμένου λόγου
αναφέρονται τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας δημοκρατικός άνθρωπος.

Αδίδακτο Κείμενο

Οἶμαι τοίνυν ἅπαντας ἂν ὑμᾶς ὁμολογῆσαι τάδε δεῖν ὑπάρξαι τῷ δημοτικῷ, πρῶτον
μὲν ἐλεύθερον εἶναι καὶ πρὸς πατρὸς καὶ πρὸς μητρός, ἵνα μὴ διὰ τὴν περὶ τὸ γένος
ἀτυχίαν δυσμενὴς ᾖ τοῖς νόμοις, οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν, δεύτερον δ’ ἀπὸ τῶν
προγόνων εὐεργεσίαν τινὰ αὐτῷ πρὸς τὸν δῆμον ὑπάρχειν, ἢ τό γ’ ἀναγκαιότατον
μηδεμίαν ἔχθραν, ἵνα μὴ βοηθῶν τοῖς τῶν προγόνων ἀτυχήμασι κακῶς ἐπιχειρῇ
ποιεῖν τὴν πόλιν. [170] τρίτον σώφρονα καὶ μέτριον χρὴ πεφυκέναι αὐτὸν πρὸς τὴν
καθ’ ἡμέραν δίαιταν, ὅπως μὴ διὰ τὴν ἀσέλγειαν τῆς δαπάνης δωροδοκῇ κατὰ τοῦ
δήμου. τέταρτον εὐγνώμονα καὶ δυνατὸν εἰπεῖν· καλὸν γὰρ τὴν μὲν διάνοιαν
προαιρεῖσθαι τὰ βέλτιστα, τὴν δὲ παιδείαν τὴν τοῦ ῥήτορος καὶ τὸν λόγον πείθειν
τοὺς ἀκούοντας· εἰ δὲ μή, τήν γ’ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ προτακτέον τοῦ λόγου. πέμπτον
ἀνδρεῖον εἶναι τὴν ψυχήν, ἵνα μὴ παρὰ τὰ δεινὰ καὶ τοὺς κινδύνους ἐγκαταλίπῃ τὸν
δῆμον.

Λεξιλόγιο

 ὁμολογέω -ῶ: παραδέχομαι

 δίαιτα: ζωή, τρόπος ζωής

Παρατηρήσεις

1. Να μεταφραστεί το κείμενο
2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

 πεφυκέναι: τον ίδιο τύπο στον μέλλοντα

 προαιρεῖσθαι: τον ίδιο τύπο στον αόριστο
 μητρός: την δοτική πληθυντικού
 ἐπιχειρῇ: τον ίδιο τύπο στην ευκτική
 δωροδοκῇ: τον ίδιο τύπο στην προστακτική
 δυσμενής: το ουδέτερο γένος στην αιτιατική πληθυντικού
 μηδεμίαν: τη δοτική πληθυντικού στο αρσενικό γένος
 ῥήτορος: την κλητική ενικού αριθμού
 τρίτον: το επίρρημα και το ουσιαστικό του αριθμητικού
3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: ὑπάρξαι, τῷ δημοτικῷ,
εἶναι, πρὸς  μητρός, τοῖς ἀτυχήμασι, τῆς δαπάνης, τὴν παιδείαν, τὴν ψυχήν.

4. Να κλιθούν οι συνεκφορές στον αριθμό που βρίσκονται: μηδεμίαν ἔχθραν,

εὐεργεσίαν τινὰ
5. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση της πρότασης: ὅπως μὴ διὰ τὴν
ἀσέλγειαν τῆς δαπάνης δωροδοκῇ κατὰ τοῦ δήμου.
6. τοὺς ἀκούοντας: Να αναλυθεί στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση.
7. δια την ατυχίαν: Να αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμούς από δύο
άλλους εμπρόθετους της αιτίας.
8. οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν: Να μεταφερθεί στην παθητική φωνή
9. προτακτέον: Να αναλυθεί το ρηματικό επίθετο
10. ἵνα μὴ παρὰ τὰ δεινὰ καὶ τοὺς κινδύνους ἐγκαταλίπῃ τὸν δῆμον: Να
συμπτυχθεί σε μετοχή
11. εἰ δὲ μή (ἐστί), τήν γ’ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ προτακτέον (έστί) τοῦ λόγου: να
μετατραπεί ο υποθετικός λόγος ώστε να δηλώνει αόριστη επανάληψη στο
παρελθόν.
 Αισχίνου, Κατά Κτησιφώντος 169-170

Μετάφραση

Νομίζω λοιπόν ότι όλοι εσείς θα παραδεχόσαστε ότι στον δημοκρατικό άνθρωπο
πρέπει να υπάρξουν τα εξής: πρώτο, να είναι αυτός ελεύθερος και από την μεριά του
πατέρα και από την μεριά της μητέρας, για να μην έχει εχθρικές διαθέσεις προς τους
νόμους, οι οποίοι σώζουν τη δημοκρατία, εξαιτίας της κακής τύχης ως προς την
καταγωγή του. Δεύτερο, οι πρόγονοί του να έχουν κάνει κάποια ευεργεσία προς τον
δήμο ή, το πιο απαραίτητο, να μην είχαν καμία έχθρα, για να μην επιχειρήσει να
κάνει κακό στην πόλη εκδικούμενος για τα αδικήματα των προγόνων του. Τρίτο,
πρέπει αυτός να είναι εκ φύσεως συνετός και μετριοπαθής σχετικά με τον καθημερινό
τρόπο ζωής, για να μη δωροδοκείται σε βάρος του δήμου εξαιτίας της ακολασίας του
προς τις δαπάνες. Τέταρτο, πρέπει να είναι φιλάνθρωπος και ικανός στην ομιλία, γιατί
είναι ωραίο η σκέψη του να επιλέγει τα άριστα και η μόρφωση του ρήτορα και η
ρητορική ικανότητα να πείθουν τους ακροατές, διαφορετικά, οι σωστές γνώμες
πρέπει πάντοτε να προτάσσονται της ρητορικής του ικανότητας. Πέμπτο, πρέπει
αυτός να είναι ανδρείος στην ψυχή, για να μην εγκαταλείπει τον λαό σε περίοδο
συμφορών και κινδύνων.

Γραμματικές Παρατηρήσεις

πεφυκέναι: φύσεσθαι/φυήσεσθαι

προαιρεῖσθαι: προελέσθαι/προαιρεθήναι,

μητρός: μητράσι

ἐπιχειρῇ: ἐπιχειροῖ, ἐπιχειροίη,

δωροδοκῇ: δωροδοκείτω

δυσμενής: τά δυσμενῆ

μηδεμίαν: μηδέσι(ν)

ῥήτορος: ῥῆτορ

τρίτον: τρίς, τριάς

3.

μηδεμία ἔχθρα εὐεργεσία τίς

μηδεμιᾶς ἔχθρας εὐεργεσίας τινός

μηδεμιᾷ ἔχθρᾳ εὐεργεσίᾳ τινί

μηδεμίαν ἔχθραν εὐεργεσίαν τινὰ

( –           ἔχθρα) (εὐεργεσία     – )

Συντακτικές Παρατηρήσεις

4.

 ὑπάρξαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο δεῖν

 τῷ δημοτικῷ: δοτική προσωπική κτητική
 εἶναι: τελικό απαρέμφατο, επεξήγηση στο τάδε
 πρὸς  μητρός: εμπρ. προσδ. της καταγωγής
 τοῖς ἀτυχήμασι: αντικείμενο στο βοηθῶν
 τῆς δαπάνης: γενική κτητική στο τήν ἀσέλγειαν
 τὴν παιδείαν: υποκείμενο στο πείθειν
 τὴν ψυχήν: αιτιατική της αναφοράς στο ἀνδρεῖον

5. Δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με το ὅπως μὴ, εκφέρεται με

υποτακτική και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο
ρήμα της κύριας πρότασης.
6. τοὺς ἀκούοντας: ἐκείνους, οἵ ἀκούουσι
7. ἐξ ἀτυχίας, ἕνεκα ἀτυχίας
8. οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν: ἡ δημοκρατία σῴζεται ὑπό τούτων
9. προτακτέον: δεῖ προτάσσειν ὑμᾶς
10. μὴ παρὰ τὰ δεινὰ καὶ τοὺς κινδύνους ἐγκαταλείψοντα τὸν δῆμον
11. εἰ δὲ μή (ἐστί), τήν γ’ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ προτακτέον (έστί) τοῦ λόγου → εἰ
δὲ μή εἴη, τήν γ’ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ προτακτέον ἦν τοῦ λόγου