AKADEMSKO PISANJE

METODOLOGIJA PISANJA DIPLOMSKOG RADA

Ivana Katnić

Podgorica, april 2020. godine

 Dva blok časa

 Literatura:
 Kleut, Marija (2008) Naučno delo od istraživanja do štampe,
Akademska knjiga, Novi Sad;
 Materijali sa predavanja
 Struktura ocjene tokom semestra:
 Završni ispit-100 poena

 Struktura ocjene u popravnom roku:

 Pismeni ispit-100 poena
 Da student samostalno istraži i pismeno
izloži određeni problem i da na usmenoj
odbrani dokaže ispravnost svojih stavova.
 Određuje se mentor;
 E-mail komunikacija sa mentorom – sem ukoliko se
ukaže druga potreba;
 Rad se treba predate
 U četiri primjerka – hard copy
 Elektronska verzija na CD-u na kojem se (na poleđini CD-a)
upisuje ime studenta, fakultet, broj indeksa, datum, ime
diplomskog rada – za arhivu
 Mentor daje pisano obavještenje da prihvata rad
 Odabir rada se vrši prema želji studenta sa spiska tema
koje će biti date za taj diplomski rok!

 Student bira temu u dogovoru sa mentorom!

REDOSLED POSTUPAKA U IZRADI NAUČNOG,
STRUČNOG I AKADEMSKOG RADA:
- Izbor i formulisanje teme rada
- Prikupljanje građe i traganje za dokumentacijom
- Pisanje rada
- Recenzija rada
- Štamapnje rada
- Odbrana rad
 IZBOR I FORMULISANJE TEME RADA
Prvo istraživati pa definisati temu ili obrnuto?

Marija Kleut: Ako igdje postoji bitna razlika između

početnika i iskusnog istraživača, onda je to upravo u ovoj
fazi rada.
 IZBOR I FORMULISANJE TEME RADA
Početnik- upoznavanje literature i istraživanje pa onda
formulacija teme

Iskusni

istraživač- istovremeno istražuje i bira teme.

- Teme date (profesori, naučni skupovi, tematski zbornici,
mentori)
- Poznavati literaturu o predmetu

- Uvid u oblast koja se želi istraživati

DOBRO IZABRANA TEMA:
 Relevantnost (značaj)
 Podesnost za naučnu obradu

 Prilagođenost sposobnostima

 Prilagođenost mogućnostima istraživanja

Aktuelnost vs pomodnost
Podesnost teme:
1) Širinu teme- omeđiti i temu i istraživanje, i
građu, i vremenske i prostorne granice postaviti.
(Paziti se prevelikih ambicija- obeshrabrenje,
potrošeno vrijeme, neurađeni radovi,...)
2) Inovativnost- novina u istraživanju nove
materije, primjena drugog metoda, komparacija
prethodnih istraživačkih rezultata, primjena
poznatog metoda na drugom materijalu, u
tumačenju rezultata.
FORMULACIJA TEME
- Iskazati predmet istraživanja:
- Precizan i sveobuhvatan ili
- Sveden i kratak
- U jednom redu ili maximalno 10 riječi
- Radovi za akademska zvanja- precizan naslov
- Podnaslovi- napuštena praksa
- “Radni naslov”
Da bi se moglo početi sa pisanjem rada i jasno odredio cilj,
postavljaju se pitanja:
 Zašto pišem- za koju priliku pišem?
 Kakav rad hoću da napišem?
 Koji se obim rada očekuje
 Koja je osnovna hipoteza koju želim da dokažem
 PRIKUPLJANJE DOKUMENTACIJE

 Bibliografske bilješke- sekundrani izvori

(literatura o predmetu o kome se piše)
 Dokumentarne bilješke – ispisi iz primarnih
izvora (predmet istraživanja- umjetnička djela,
ankete, intervuji, statistički podaci i sl)
 Metodološke bilješke- sopstvene ideje i kritičke
napomene
PROCJENA UPOTREBLJIVOSTI NEKE PUBLIKACIJE
 Procjena kredibiliteta autora
 Pregled sadržaja knjige

 Izdavač ili institucija koja podržava neko publikovanje-

kredibilitet
 Vrsta publikacije (popularna izdanja, školska izdanja,
udžbenici)
Početnici u naučnom istraživanju baviće se
najprije sekundarnom literaturom. Značajno:
- Ne dođe do otkrivanja otkrivenog

- Da se ne zaostaje za savremenim tokovima

- Paziti da ne dolazi samo do kompilacije poznatih

radova
- Problem gubljenja smisla za uočavanje novih
problema
PISANJE RADA:
 Sastavljanje plana rada
 Pisanje prve verzije rada

 Čitanje i ispravljanje prve verzije

 Unošenje ispravki

 Pisanje konačne verzije

 Procjenjivanje konačnog teksta

PISANJE PRVE VERZIJE
 Oblik koncepta vidljiv samo autoru
 Autor sam sebi odredi vrijeme potrebno za prvu
verziju
 Iskustvo i preporuke:
 Od početka do kraja redom ili
 Najprije djelovi koje autor smatra lakšim- individualno

Koncept se piše brzo, kontinuirano, ne bi se trebalo vraćati i

ispravljati, jer bi se fokusiranjem na perfekciju prekinula
kreativna strana mišljenja.
ČITANJE I ISPRAVLJANJE PRVE VERZIJE
Čitanje i ispravljanje, uzeti u obzir sledeće aspekte rada:
1. Da li je hipoteza dokazana
2. Ispravljanje faktografskih grešaka
3. Potreba da se dopune određeni djelovi
4. Organizacija rada i raspored djelova
5. Stil primjeren temi
6. Gramatička i pravopisna pravilnost

Koliko puta? 6? Dva puta:

- large-scale concerns – preispituje hipoteza, faktografske
greške ispravljaju, dodaju neki djelovi i preispituje raspored.
- small- scale concerns- stil, gramatika i pravopis.
ODLIKE RADOVA
Stručni i naučni- ne postoji saglasnost, ali od stepena inovativnosti
teme i interpretacije, na osnovu izvornosti ispitivane građe, na
osnovu relevantnosti rezultata koji su postignuti... Granice su
“fluidne”.
Akademski radovi- pišu se tokom studija, osnovnih i magistarskih.
Doktorske teze- po okolnostima u kojima nastaju akademski, a
po ciljevima naučni radovi.
Akademski radovi:
- Pisani ispitni eseji
- Seminarski rad
- Završni diplomski rad
- Magistarski rad
- Doktorska disertacija
STRUKTURA DIPLOMSKOG RADA
 Naslovnu stranu diplomskog rada
 Apstrakt rada, na našem i engleskom jeziku

 Sadržaj rada

 Uvod

 Razrada teme, način istraživanja i rezultati

 Zaključak

 Literatura
Naslovna strana diplomskog rada prvi je kontakt
sa čitaocem i standardna forma obuhvata
sledeće podatke: naziv (i logo) univerziteta i
fakulteta, mjesto visokoškolske institucije, temu
diplomskog rada, ime i prezime studenta (autora
diplomskog rada), kao i broj dosijea, grad i
datum (mjesec i godina).
Prva, naslovna strana iza korica treba da izgleda kao i
korice, s tim da u donjem lijevom uglu treba da stoji ime
mentora, sa titulama.
APSTRAKT
 Da omogući potencijalnom čitaocu da se
opredjeli da li će rad čitati ili ne
 Tačno i jezgrovito izložena svrha i suština
sadržaja (ne tumačenje, razjašnjavanje,
ocjenjivanje ili ubjeđivanje)
 Obim- ½ do 2/3 stranice

 Isti apstrakt obavezno i na engleskom jeziku

(KLJUČNE RIJEČI)
Pojmovi bitni za razumjevanje nekog rada, koji upućuju na
cjelokupnu, specifičnu problematiku rada.
Ključne riječi koje služe da bi pretraživanje u bibliografsko-
informacionom sistemu moglo da se obavlja ne samo
prema naslovima radova.
Poželjno 5-6 riječi.
Rijetko kad sintagma od dvije riječi- samo ako je neki
naučni termin.
Lična imena ne smiju biti u spisku.
Ključne riječi se ne navode u diplomskom radu.
 Sadržaj rada predstavlja numeričko-tekstualni prikaz
diplomskog rada i daje uvid u strukturu diplomskog rada
kao i stranice rada na kojima se nalaze određeni naslovi i
podnaslovi poglavlja.
UVOD
 Navođenje problema istraživanja
 Izlaganje sažetog pregleda najznačajnih
pokušaja rješavanja tog ili vrlo srodnih problema
 Postavljanje i obrazlaganje hipoteze istraživanja

 Postavljanje cilja istraživanja

UVOD U DIPLOMSKOM RADU OBAVEZNO MORA DA
SADRŽI:

 1.1. Predmet i cilj rada

 1.2. Izvori podataka i metode prikupljanja

 1.3. Sadržaj i struktura rada

NA FMEFB-U
Obavezna struktura (koraci):
1. Ideja rada i otkud ideja studenta za rad (istraživanje) -
drugim riječima, zašto je
student odabrao baš tu temu (istraživanje);
2. Očekivanja od rada (istraživanje);
3. Tema u okviru mreže međuzavisnosti (okolnosti);
4. Hipoteza rada (istraživanje);
5. Metodologija istaživanja;
6. Razrada teme (sprovedeno istraživanje) shodno
metodologiji;
7. Zaključak: da li je i zašto hipoteza prihvaćena ili
odbijena i priprema za primjenu
rezultata istraživanja;
8. Literatura.
NA FMEFB-U
 Dodaci diplomskom radu:
Pored osnovnog tekrsta diplomskog rada student je
dužan da kao dodatak diplomskom radu
(Annex) napiše:

o Najmanje 100 riječi - kratka definicija, po mogućnosti,

samog kandidata. Bilo koje
riječi (Vidjeti: "Opasne riječi", Veselin Vukotić)

o Najmanje 11 slika - objašnjenje i upotreba (npr. sliv

Amazona, cvijeće...
RAZRADA TEME, NAČIN ISTRAŽIVANJA I REZULTATI
Predstavlja najobimniji dio rada i obuhvata 60-80%
diplomskog rada. U ovom dijelu opisuje se fenomen koji
se istražuje, analiziraju bitne karakteristike,
interpretiraju i sistematizuju rezultati.
Prilikom pisanja razrade teme korisno je primijeniti sljedeći
raspored:
- dosadašnji razvoj datog problema,

- sadašnje stanje i postojeći problemi,

- kao i eventualna procjena za budućnost kojom se daju

određena riješenja i mjere.
Obilježavanje djelova unutar nekog rada: naslovima, rimskim i/ili
arapskim brojkama i slovima ili njihovom kombinacijom.
Napomena:
- Kada se uporebljavaju brojke, rimske brojke su nadređene
arapskim:
- I
- 1.

- 2.

- II
- 1.

- 2.

Kada se uporebljavaju slova, velika slova su nadređena malim.

Logički jasno strukturiran rad sa jasno istaknutim hijerarhijskim
djelovima primjeren je model u kome se kombinuju samo arapske
brojke:
1.
1.1.
1.1.1.
1.1.2.
1.2.
2.
2.1.
2.2.
2.3.
3.

Ne ostavljati “prazna” poglavlja.

CITATI, PARAFRAZE, REZIME,
 Citat: ,,....”, obavezno navesti prezime i ime autora
(godina izdanja), naziv djela, izdavač, mjesto izdanja,
broj stranice na kojoj se nalazi orginalni citat
 Parafraza: iza dvotačke (:) pojednostavi veći dio teksta,
svodeći na glavnu ideju ili na bitnu činjenicu. Korektnost
u tome! Kao što je rekao, napisano je, tvrdio je,
ustanovio je i sl.
 Rezime : iza dvotačke (:), samo glavnu ideju, ili naznačiti
da se neki autor bavio temom o kojoj je riječ.
FUSNOTE
 Bibliografske- citat, parafraza ili rezime
 Ekspilkativne- napisati sve što bi omelo kontinuitet glavnog toka
izlaganja, objašnjenja, upućivanje na mogućnost daljeg
istraživanja iste teme,...
 Obilježavaju se brojevima ili znakom *.
 Znak za fusnotu bi trebalo da zauzme poziciju iza
interpunkcijskog znaka koji se obilježava kraj rečenice.
 Veza između bibliografije, citata i fusnota se mora pažljivo
uspostaviti.
 Na dnu svake strane, na kraju podjeljka,ili rada.
LATINSKE ILI SKRAĆENICE NA MATERNJEM-
DOSLEDNOST U IZBORU
Latinski Maternji Znači
A.D. n.e. Nova era
cf. (confer) up./uporedi uporedi
Corr. (correxit) Ispravio
Etc. (et cetera) Itd. I tako dalje
Ib. / ibid (ibidem) Isto Isto djelo
Id. (idem) Isti Isti autor
O.c. / op. cit. (opere citato) n.d. / nav. d. Navedeno djelo
pass. (passim) I dr. I na drugim mjestima
Sic! Tako
s.a. (sine anno) b.g. Bez godine izdanja
s.l. (sine loco) b.m. Bez mjesta izdanja
SKRAĆENICE
Isto- dvije fusnote zaredom, isti autor, isto djelo, ista stracnica
Isto, str. 57- dvije fusnote zaredom, isti autor, isto djelo, druga
stranica
Isti- dvije fusnote zaredom, isti autor ali drugo djelo
N.d.- dvije fusnote koje nijesu jedna za drugom (ime autora, n.d,
broj stranice)
I dr. - isti autor u istom djelu svoje ideje zastupa na jednom, ali i na
drugim mjestima (... str. 226 i dr)
Sic!- znači da “tako piše u originalu” a ukazuje da u citatu postoji
greška
B.g. i b.m. – publikacije koje nemaju naznačenu godinu odnosno
mjesto izdanja
GRAFICI I TABELE
 Obavezno označavanje tabela i grafika, slike iznad istog
(centrirano- na sredini) npr.

 Tabela br. 3. Učešće državne potrošnje u GDP, 1979-2000.

godine

 Navođenje izvora podataka- izvori se navode ispod

samog grafika, tabele, slike, centrirano, npr:

 Izvor: Institut za strateške studije i projekcije (2007), Agenda

ekonomskih reformi, ISSP, Podgorica, str. 47

Djelo se mora naći i u bibliografiji na kraju rada.

Ukoliko se u tekstu koriste jednačine potrebno ih je
centrirati (na sredinu stranice).
Jednačine se označavaju sa rednim brojem u običnoj
zagradi, uz desnu marginu.
U formulama koristiti istu veličinu i tip fonta kao u
glavnom tekstu i kurziv.
Sve matematičke simbole u tekstu pisati kurzivom.
ZAKLJUČAK
 Izvode se jezgroviti i jasni zaključci o
postavljenom pitanju
 Procjenjuje se valjanost zaključivanja

 Pokazuje se da li su rezultati dobijeni postigli

postavljene ciljeve istraživanja
 Izlažu se osnovne implikacije nalaza na teoriju,
praksu i buduća istraživanja
BIBLIOGRAFIJA- LITERATURA
 Popis izvora koji se koristi tokom istraživanja i
tokom pisanja rada
 Korisno i za neke druge teme
 Azbučni ili abecedni red
 Prezime pa ime autora
 Uključite i knjige koje nijesu direktno korišćene za
taj rad, ali su uticale na formiranje određenih
principa i stavova o toj temi
IZVORI RADNE BIBLIOGRAFIJE
 Publikovane bibliografije
 Opšti priručnici (enciklopedije, rečnici, udžbenici)

 Katalozi biblioteka

 Katalozi audio-vizuelnih sredstava (TV, radio)- malo se

koriste u naučno-istraživačkom radu
 Elektronske baze podataka- pojava interneta

 Lična obavještenja- razgovori sa kolegama, neobavezni i

neformalni, vrlo korisni
Bibliografija mora biti snabdjevena podacima koji su
standardizovani:
 Monografija: prezime, ime autora (godina izdanja), naziv
djela, izdavač, mjesto izdanja
 Periodične publikacije: prezime, ime autora (godina
izdanja), naziv rada, naziv publikacije, broj knjige- volume,
izdavač, mjesto izdanja, stranice na kojima se nalazi taj rad
 Više autora, samo prva dva se navode... Ili prema uredniku
 Doktorske desertacije, magistraski radovi i sl.
Bibliografski elementi navode se prema naslovnoj stranici
knjige ili CIP-u (Cataloguing in publication) ili
Impressum-u (obavezni podaci o izdavaču, štampariji,
uredniku i sl. na početku ili kraju knjige)
Popis korišćene literature uvijek počinje na novoj stranici i
označava se velikim slovima LITERATURA, centrirano na
vrhu stranice.
Publikacija sa interneta:
Prezime i ime autora, Naziv rada, link: http.......

Citiranje radio i TV emisija:

Naziv emisije, Naziv Tv (radio) kuće, grad, datum emisije
 Korisne informacije za sve eventualne nedoumice oko
navođenja literature mogu se naći i na sledećem sajtu:
http://www.dianahacker.com/resdoc/ . Potrebno je
koristiti pravila za Social sciences za Studente FMEFB.
Odnosno APA stil.
 Studenti FPTBHE i Politehnike – standarni sistem
referenciranja je harvardski.
(PRILOZI)
 U prilozima se nalaze materijali (opisi instrumenata,
tabele, grafički prikazi, i sl) koji su neprikladni za
uključivanje u tekst izvještaja
 Preporučljivo je u njih uključiti samo ono što pomaže
ocjenjivanje i razumijevanje istraživanja
(INDEKS)
 Sređen popis određenih fenomena.
 Lakše i brže snalaženje u obimnoj publikaciji.

 Spisak korišćenih skraćenica- funkcionalan ako se

predviđa učestalo stavljanje određenih odrednica-
naziva institucija i sl.
 Hvala na pažnji!

ivana.katnic@udg.edu.me