Temat: Budowa atomu.

1. Przeczytaj tekst z podręcznika od str. 14 do str. 20.

2. Wydrukuj i wklej poniższą notatkę z tego tematu:

A. Definicja atomu - Atom jest to najmniejsza część pierwiastka zachowująca jego właściwości.

B. Historyczne modele budowy atomów:

Niepodzielna kulka - Demokryt (460 - 370 p.n.e.) głosił, że atom jest niepodzielną, sztywną, bez
struktury wewnętrznej kulką,
Model rodzynkowy (Thomsona) - w 1897 r. odkrycie elektronów zmienia poglądy, teraz atom jest
kulką, w której są mniejsze ujemnie naładowane kulki (elektrony), tak jak w dodatnio naładowanym
cieście są rodzynki.

Model jądrowy ( planetarny) Rutherforda - w 1911 r. mówi, że większość masy i całkowity ładunek
dodatni skupiony jest w małej przestrzeni w centrum atomu zwanej jądrem, elektrony krążą wokół jądra.

Model atomu Bohra - w 1913 r. ogłosił, że w atomie elektrony krążą wokół dodatnio naładowanego
jądra po tak zwanej orbicie stacjonarnej, nie zmieniając swojej energii. Przeskok na inną orbitę
powoduje pobieranie (absorpcja) lub oddawanie (emisja) porcji energii - kwantu.
Model kwantowy (dotyczy ruchu elektronów wokół jądra) - mechanika kwantowa wyjaśnia, dlaczego
elektrony przyjmują określone energie.

C. Cząstki elementarne w atomie i ich cechy:

Cechy Proton Neutron Elektron
Jądro atomowe Przestrzeń
Znajduje się w
(nukleony) wokółjądrowa
Oznaczenie p+ n0 e-

Masa 1u 1u 1/1840 u

Ładunek elektr. + brak ładunku -

Odkrywca Ernest Rutherford 1911 James Chadwick 1934 Joseph Thomson 1897
D. Skład danego atomu podajemy na podstawie liczby atomowej (Z) znajdującej się w układzie
okresowym pierwiastków i liczby masowej A, której w układzie nie ma.
Zapis symbolu pierwiastka z tymi liczbami to zapis nuklidowy:

Liczba masowa ------ A

Liczba atomowa ------- Z
E ------ Symbol pierwiastka

Stąd wynika:
Liczba protonów = Z Liczba elektronów = Z
Liczba neutronów = A – Z Liczba nukleonów = A

Na przykład:
Liczba masowa ------- 23
 Liczba atomowa ----- 11 ------ Symbol sodu
Na
Liczba protonów = 11
Liczba elektronów = 11
Liczba neutronów = 23 – 11= 12
Liczba nukleonów = 23

E. Masa atomowa jest to liczba wskazująca, ile razy masa atomu jest większa od 1/12 masy
atomu izotopu węgla 12C.

Masy atomowe i cząsteczkowe substancji wyrażamy w atomowych jednostkach masy [u] i

należy je odszukać w układzie okresowym.

Jeżeli chcemy obliczyć rzeczywistą masę atomu wyrażoną w gramach, wystarczy wykorzystać
zależność:
1u = 0,167·10–23 g = 1,667·10–24 g

Np. masa atomu wodoru wynosi: 1u·0,166·10–23 g/u = 0,166·10–23 g

masa atomu glinu wynosi: 27u·0,166·10–23 g/u = 4,482·10–23 g.

F. Izotopy to atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów,

np. 3216E i 34
16E to izotopy, bo mają taka samą liczbę atomową Z czyli ilość
protonów = 16, różnią się liczbą masową, więc również ilością neutronów.

POLECENIA DO WYKONANIA NA LEKCJI

1. Uzupełnij tabelę dotyczącą składu atomów:

Atom lub Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba cząstek
jon protonów neutronów nukleonów elektronów elementarnych
32
S
…..
Mg 13
37
Cl
14
N
2. Ustal: a. Masę atomową pierwiastka, którego atom ma masę 10,6 ∙10 -23g
b. Masę atomu glinu i wyraź ją w gramach
c. Symbol pierwiastka, którego atom ma masę 9,27∙10-23g

3. Zbiór atomów o określonym składzie jądra, czyli o takiej samej liczbie atomowej i masowej
nazywamy nuklidem. Dane są nuklidy przedstawione ogólnym zapisem: AZ E:
32 30 16 34 31 36
E
16 E 14E 8 16E 15E 16E
I II III IV V VI
a) Wskaż zbiór atomów, których jądra atomowe zawierają taką samą liczbę neutronów?

b) Spośród nuklidów I-VI wybierz te, które są izotopami. Zapisz ich numery.

PRACA DOMOWA NA NASTĘPNĄ LEKCJĘ

Wykonać zadania z Kart Pracy zad. 1-5 na str. 14-15.