Budowa atomu

Subatomic particles
nazwa symbol masa ładunek

J proton p+ 1u=1.66·10-24 g +1
Ą
D proton A
R
O
neutron n0 1u=1.66·10-24 g 0 T
O
neutron M

elektron e- 1/1837u = -1
electron 9.04·10-28 g

Conversion g ↔ u: 1g = 6.02·1023 u

Avogadro’s number NA=6.02·1023

Budowa atomu i jądra atomowego
protony

neutrony

Rozmiar atomu około 10-15 m

(z chmurą elektronów) Praktycznie cała masa atomu jest zawarta w jądrze
około 10-10 m
protony i neutrony to nukleony = składniki jądra
(nucleus “jądro”)

protons and neutrons are nucleons

(components of the nucleus)
(plural form of nucleus is nuclei.
This word is of Latin origin
 Atom / atom
ATOM - najmniejsza część pierwiastka zachowująca jego właściwości chemiczne.

LICZBA MASOWA
liczba nukleonów (składników jądra)
suma liczby neutronów i protonów.
A symbol dowolnego pierwiastka.

Mass number equals the numer of

nucleons.
LICZBA ATOMOWA Z
E E can be used as a symbol of
any element.

liczba protonów = liczba elektronów. Please do not use „X” letter

Określa położenie pierwiastka w here, as it is reserved for
układzie okresowym pierwiastków halogen elements
Atomic number equals the numer (F, Cl, Br, I, At) ONLY.
of protons.
PIERWIASTEK (ELEMENT) - zbiór atomów o takiej samej liczbie atomowej Z

NUKLID (NUCLIDE) - to atom (lub zbiór atomów) o określonych wartościach

liczby atomowej Z i liczby masowej A
 Izotopy / Isotopes
Nuklidy posiadające taką samę liczbę protonów, a różniące się liczbą neutronów
noszą nazwę izotopów (izo “ten sam”; topos “miejsce”)

Izotopy wodoru:

1 2 3
prot: 1H deuter: 1 D tryt: 1 T

Izotopy różnią się właściwościami fizycznymi, pod względem chemicznym

zachowują się tak samo.

Przykłady: 14C - datowanie wykopalisk,

D2O - “ciężka woda”, spowalniacz (moderator) reakcji jądrowych
 Some elements naturally exist
as a mixtures of isotopes

strona 178
 Liczba masowa a masa atomowa
Mass number and atomic mass
Ze względu na tworzenie izotopów, masa przeciętnego atomu będzie się zazwyczaj
różnić od liczby masowej

bezwymiarowa liczba całkowita masa atomu wyrażona w [u]

charakteryzuje nuklid liczba wymierna (zaokrąglana do całkowitej*)
określa liczbę nukleonów charakteryzuje pierwiastek, uwzględnia jego
izotopy

weighted average - średnia ważona

 Liczba masowa a masa atomowa
Ze względu na tworzenie izotopów, masa przeciętnego atomu będzie się zazwyczaj
różnić od liczby masowej

Chlor:
75% atomów 35Cl i 25% atomów 37Cl
średnia masa atomu (masa atomowa) wynosi: 0.75·35+0.25·37 = 35.5 u

Węgiel:
98.9% atomów 12C i 1.1% atomów 13C
średnia masa atomu (masa atomowa) wynosi: 0.989·12+0.011·13 = 12.011 u

Liczba masowa masa atomowa

bezwymiarowa liczba całkowita masa atomu wyrażona w [u]
charakteryzuje nuklid liczba wymierna (zaokrąglana do całkowitej*)
charakteryzuje pierwiastek, uwzględnia jego
izotopy

* z wyjątkiem Cl (35.5) i czasami Cu (63.5)

 Zadania
Wiedząc, że bor występuje w postaci dwóch izotopów o wartościach liczba
masowych różniących się o jeden oblicz ich zawartość procentową. Masa
atomowa boru = 10.811 u.

Oznaczamy średnia ważona:

x udział izotopu 10B im większy udział ma dany izotop,
1-x udział izotopu 11B tym bliższa będzie wartość masy
atomowej do liczby masowej tego
izotopu
Zadanie domowe