Temel Zemini Iyileştirme Yöntemleri Ve Uygulama Örneği Şevre, İskenderun - 2019

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Tuba ÖNER
TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE

UYGULAMA ÖRNEĞİ: ŞEVRE, İSKENDERUN
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ADANA-2019
I
TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE UYGULAMA

ÖRNEĞİ: ŞEVRE, İSKENDERUN
Tuba ÖNER
Bu Tez 19/11/2019 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından

Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir.
……………………..….…. ..………..…………….. …………………………………………..

Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ Prof. Dr. Hasan ÇETİN Doç. Dr. Zübeyde HATİPOĞLU BAĞCI
DANIŞMAN ÜYE ÜYE
Bu Tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır.

Kod No:
Prof. Dr. Mustafa GÖK

Enstitü Müdürü
Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve

fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunundaki hükümlere tabidir.
II
ÖZ
TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE UYGULAMA

ÖRNEĞİ: ŞEVRE, İSKENDERUN
Tuba ÖNER
Danışman : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ

Yıl : 2019, Sayfa: 155
Jüri : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ
: Prof. Dr. Hasan ÇETİN
: Doç.Dr.Zübeyde HATİPOĞLU BAĞCI
Hatay ili, İskenderun ilçesinde inşa edilen okul binası arazisine yönelik
zemin iyileştirme çalışması, bu tezin çalışma konusunu oluşturmaktadır. İnceleme
alanında yapılması planlanan okul inşaatı temellerinin oturacağı zeminin genel
mühendislik özelliklerini belirleyerek olası zemin problemlerinin tespiti ve
devamında bu problemlerin analizi amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Bu amaç
doğrultusunda çalışma arazisinin temel zemininden örselenmiş ve örselenmemiş
numuneler alınarak, gerekli zemin mekaniği deneylerine tabi tutulmuş ve elde
edilen deney sonuçlarına göre inceleme alanında yapılması planlanan okul binasına
ait temel zemininin özellikleri ortaya konulmuştur. Çalışma alanındaki okul binası
temelinin zemin özellikleri, problemli zeminlerin iyileştirme yöntemleri açısından
değerlendirilmiş ve temel zeminlerin enjeksiyon tekniği ile iyileştirme çeşidi olan
jet grout yöntemi ile zemin iyileştirmenin yeterli olacağına karar verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Zemin iyileştirme yöntemleri, enjeksiyon tekniği, jet grout

yöntemi, mühendislik özellikleri.
I
ABSTRACT
MSc THESIS
BASIC SOIL IMPROVEMENT METHODS AND APPLICATION

EXAMPLE: SEVRE, ISKENDERUN
Tuba ÖNER
ÇUKUROVA UNIVERSITY
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
DEPARTMENT OF GEOLOGY
Supervisor : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ

Year : 2019, Page: 155
Jury : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ
: Prof. Dr. Hasan ÇETİN
: Assoc. Prof. Dr.Zübeyde HATİPOĞLU BAĞCI
The subject of this thesis is the soil improvement study for a school
building land constructed in Iskenderun, Hatay. This study was carried out in order
to determine the general engineering properties of the ground on which the school
will be built on and to determine possible soil problems and to analyze these
problems. For this purpose, the disturbed and undisturbed samples were taken from
the foundation soil of the study area and the samples were subjected to the
necessary soil mechanics tests and according to the results obtained, the
characteristics of the foundation soil of the school building which was planned to
be constructed in the study area were revealed. The foundation soil properties of
the school building in the study area were evaluated in terms of the improvement
methods of problematic soils and it was decided that the ground improvement
would be sufficient with the jet grout method, which is the type of improvement of
the foundation soils by injection technique.
Keywords: Soil improvement methods, injection technique, jet grout method,

engineering properties.
II
GENİŞLETİLMİŞ ÖZET
İnsanoğlu yerleşim bölgelerinde güvenli bir şekilde yaşamayı

planlamaktadır. İnsanların ihtiyacı doğrultusunda kentlerin büyümesi ve sanayi
yapılarının artmasına bağlı olarak, yapılaşmanın zorunlu hale geldiği bölgelerde
yapı inşasının olacağı alanlar her zaman sağlam zemin şartlarına sahip olmayabilir.
Böyle bir durumda, sağlam zemin koşullarına ulaşmak için ilgili alanın
mühendislik bilgisi devreye girer.
Zayıf zeminler doğal afet (deprem, heyelan vb.) olayları, yanlış teknik veya
az malzeme kullanımı gibi inşaat hatalarıyla büyük hasarlar görmüş ve devamında
büyük oranda can ve mal kaybına sebebiyet vermiştir. Şehir yaşamındaki
gelişmelerle apartmanlar, gökdelenler gibi ağır yapılar; sanayi yatırımları ya da
işletme gereği havaalanı, liman, otoyol gibi gerekli yapılar zayıf zemin üzerinde
inşa edilmesi durumunda insanların ve bazen de diğer canlıların, can ve mal
güvenliği açısından zemin iyileştirmesini zorunlu hale getirmektedir.
Zemin iyileştirme yöntemleri, ihtiyaç doğrultusunda yaşam alanı olan
bölgelerde yapımı zorunlu hale gelen bina, yol, köprü, baraj ve tünel gibi
mühendislik yapılarının zayıf zeminlerini iyileştirmek, yapılan yapıların ve gerekli
hallerde komşu yapıların da güvenliğini sağlamakla beraber maliyetinin de
azalmasına vesile olmaktadır.
Zayıf zeminleri iyileştirme işlemleri neticesinde temellerin oturmasının
minimuma indirilmesi, taşıma gücünün arttırılması, permeabilitenin azaltılması,
şişme ve büzülme potansiyeli kontrol altına alınması, sıvılaşma potansiyelinin
azaltılması gibi temel zemini iyileştirmede olumlu gelişmeler elde edilmektedir.
Çalışma alanı, Hatay ili İskenderun Belediyesi sınırları içerisinde 036D-
19A-3A pafta 2687 ada 1 parselde yer almaktadır. 1548.93 m² taşınmaz üzerinde
600 m² oturma alanına sahip yapılacak okul konutu inşaatı ayrık nizam 1 blok, 5
katlı olacak şekilde projelendirilmiştir ve bu arazide herhangi bir inşaat yasağı
yoktur.
III
Hatay ili, İskenderun ilçesinde inşa edilen okul binası arazisine yönelik
zemin iyileştirme çalışması bu tezin çalışma konusunu oluşturmaktadır. İnceleme
alanında yapılması planlanan okul binası inşaatı temellerinin oturacağı zeminin
genel mühendislik özelliklerini belirleyerek olası zemin problemlerinin tespiti ve
devamında bu problemlerin analizi amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Temelin
oturacağı zemin üstte kumlu çakılla başlayıp alta doğru kil ile devam eden alüvyon
malzemeden oluşmaktadır. Temel zemininden örselenmiş ve örselenmemiş
numuneler alınarak, Atterberg (Kıvam) limitleri, özgül ağırlık tayini, elek analizi
ve hidrometre deneyleri gibi gerekli zemin mekaniği deneylerine tabi tutulmuştur.
Böylece, elde edilen veriler ile zeminin birleştirilmiş zemin sınıflaması ASTM'ye
göre CL (kumlu siltli kil) olarak tanımlanmıştır. Elde edilen bu bilgiler ışığında
ayrıca zeminin mühendislik parametrelerinin belirlenmesi için de serbest basınç
dayanım deneyi, konsolidasyon deneyi ve kesme kutusu deneyleri yapılmıştır.
Serbest basınç deneylerinin her biri serbest basınç dayanımı, qu, değerine bağlı
olarak zeminlerin kıvamı katı olarak tespit edilmiştir. Konsolidasyon deneyinde
elde edilen grafik kullanılarak sıkışma parametreleri olan hacimsel sıkışma
katsayısı (mv) ve sıkışma indeksi (Cc) bulunup, zemin numunesinin oturma miktarı
hesaplaması yapılmıştır. Kesme kutusu deneylerinde ise deney grafikleri, normal
ve aşırı konsolide zeminler için kayma gerilmesi-kayma deformasyonu ilişkisi
grafikleri ile karşılaşıldığında zeminin normal konsolide olduğu yorumu
yapılmıştır.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda çalışma alanında üst yapıyı taşıyacak
zemin profilinin zayıf olması ile beraber, çalışma alanının yeraltı suyu problemi,
sıvılaşma potansiyelinin yüksek olması ve 1. dereceden deprem bölgesi içerisinde
yer alması nedeniyle olası bir deprem halinde meydana gelebilecek sıvılaşma
olayının önlenmesi ya da kısmen azaltılması amacıyla zemine iyileştirme yapılması
gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu durumdan dolayı burada, ülkemizde en çok bilinen
ve yaygın bir şekilde kullanılan zemin iyileştirme yöntemlerinden enjeksiyon
tekniğinin bir kolu olan jet grout yöntemi yani enjeksiyon ile zemin kolonları
IV
meydana getirme metodu; oturma problemlerine çözüm olması, yüksek taşıma
gücü sağlaması, imalat süresinin kısa zamanda olması, ekonomik olması ve hemen
her tür zemin için uygulanabilmesi sebebiyle inceleme alanında 1 blok, 5 katlı okul
binasının oturacağı zeminin iyileşmesi için uygun yöntem olarak seçilmiştir.
V
VI
TEŞEKKÜR
Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji

Mühendisliği Anabilim dalında yapmış olduğum Yüksek Lisans tez çalışmasının
her aşamasında beni yönlendiren ve desteğini eksik etmeyen değerli danışman
hocam Sayın Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ'a ve aynı sebeplerle değerli hocam Sayın
Prof. Dr. Hasan ÇETİN'e teşekkür ederim.
Çalışmam süresince benden bilgilerini ve yardımlarını esirgemeyen Arş.
Gör. Emre PINARCI ve Arş. Gör. Gökhan ÇEVİK'e teşekkür ederim.
İnşaat Müh. Semih GÜNDÜZ, İnşaat Müh. Hayat YEŞİLDAĞ, Jeoloji
Müh. Ahmet ACAR ve Yüksek Jeoloji Müh. Mamadou TRAORE'ye çalışmama
katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Her zaman yanımda olan ve her konuda desteklerini esirgemeyen çok
sevdiğim canım aileme çok teşekkür ederim.
VII
İÇİNDEKİLER SAYFA
ÖZ ..............................................................................................................................I
ABSTRACT............................................................................................................. II
GENİŞLETİLMİŞ ÖZET ....................................................................................... III
TEŞEKKÜR.......................................................................................................... VII
İÇİNDEKİLER .................................................................................................... VIII
ÇİZELGELER DİZİNİ ......................................................................................... XII
ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................. XIV
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 1
1.1. Zemin İyileştirme ve Amacı .......................................................................... 2
1.2. Zemin İyileştirme Yöntemleri ........................................................................ 3
1.2.1. Sıkıştırma Yöntemleri .......................................................................... 5
1.2.1.1. Titreşimle Sıkıştırma ................................................................. 5
1.2.1.2. Ağır Tokmakla Sıkıştırma ......................................................... 7
1.2.1.3. Patlatma İle Sıkıştırma .............................................................. 8
1.2.2. Konsolidasyonun Hızlandırılması ........................................................ 8
1.2.2.1. Ön Yükleme .............................................................................. 9
1.2.2.2. Kum Drenler ........................................................................... 10
1.2.2.3. Prefabrik Düşey Drenler ......................................................... 11
1.2.3. Isıl İşlemler ........................................................................................ 11
1.2.3.1. Yüksek Sıcaklıkta Stabilizasyon ............................................. 11
1.2.3.2. Zeminin Dondurulması ........................................................... 12
1.2.4. Katkı Maddeleri ile Stabilizasyon ...................................................... 12
1.2.4.1. Mekanik Stabilizasyon ............................................................ 13
1.2.4.2. Çimento Stabilizasyonu .......................................................... 13
1.2.4.3. Kireçle Stabilizasyon .............................................................. 13
1.2.4.4. Bitümlü Stabilizasyon ............................................................. 14
1.2.4.5. Uçucu Külle Stabilizasyon ...................................................... 15
VIII
1.2.4.6. Diğer Katkı Maddeleri ............................................................ 15
1.2.5. Enjeksiyon.......................................................................................... 15
1.2.5.1. İntrüzyon Enjeksiyonu ............................................................ 16
1.2.5.2. Permeasyon Enjeksiyonu ........................................................ 17
1.2.5.3. Kompaksiyon Enjeksiyonu ..................................................... 17
1.2.5.4. Jet Enjeksiyonu ....................................................................... 18
1.2.6. Forekazık............................................................................................ 30
1.2.7. Taşkolonlar ........................................................................................ 31
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR .................................................................................. 33
2.1. Genel Jeoloji Çalışmaları ............................................................................. 33
2.2. Mühendislik Jeolojisi Çalışmaları ................................................................ 34
3. MATERYAL VE METOT ................................................................................. 41
3.1. Materyal ....................................................................................................... 41
3.2. Metot ............................................................................................................ 41
3.2.1. Arazi Öncesi Çalışmalar .................................................................... 42
3.2.2. Arazi Çalışmaları ............................................................................... 42
3.2.2.1. Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) ........................................ 43
3.2.3. Laboratuvar Çalışmaları ..................................................................... 47
3.2.3.1. Kıvam (Atterberg) Limitleri .................................................... 47
3.2.3.2. Özgül Ağırlık Deneyi .............................................................. 51
3.2.3.3. Tane Boyu Analizi .................................................................. 53
3.2.3.4. Tek Eksenli (Serbest) Basınç Deneyi ...................................... 57
3.2.3.5. Konsolidasyon Deneyi ............................................................ 59
3.2.3.6. Kesme Kutusu Deneyi ............................................................ 65
3.2.4. Büro Çalışmaları ................................................................................ 69
4. BULGULAR VE TARTIŞMA ........................................................................... 71
4.1. Arazi Çalışmaları ......................................................................................... 71
4.1.1. Bölgesel Jeoloji .................................................................................. 71
4.1.1.1. Paleozoyik ............................................................................... 71
IX
4.1.1.2. Mesozoyik ............................................................................... 72
4.1.1.3. Senozoyik ................................................................................ 73
4.1.2. İnceleme Alanının Jeolojisi ................................................................ 76
4.1.3. İnceleme Alanının Depremselliği ...................................................... 76
4.1.4. İnceleme Alanına Ait Sondaj Çalışmaları .......................................... 79
4.2. Arazi Deneyleri ............................................................................................ 81
4.2.1. Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) ................................................... 81
4.3. Laboratuvar Çalışmaları............................................................................... 86
4.3.1. Zemin Numunelerinin İndeks Özellikleri .......................................... 86
4.3.1.1. Atterberg (Kıvam) Limitleri Deneyleri ................................... 87
4.3.1.2. Özgül Ağırlık Deneyi .............................................................. 90
4.3.1.3. Tane Boyu Analizi .................................................................. 90
4.4. Zemin Numunelerinin Mühendislik Özellikleri ........................................... 91
4.4.1. Sıvılaşma ............................................................................................ 92
4.4.2. Tek Eksenli (Serbest) Basınç Deneyi................................................. 96
4.4.3. Konsolidasyon Deneyi Sonuçları ....................................................... 98
4.4.4. Kesme Kutusu Deney Sonuçları ........................................................ 99
4.5. Taşıma Gücü Hesabı .................................................................................. 102
4.6. İnceleme Alanında Zemin İyileştirme Yönteminin Seçilmesi ve
Uygulanması ............................................................................................. 106
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER .......................................................................... 111
KAYNAKLAR ..................................................................................................... 115
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................... 121
EKLER.................................................................................................................. 122
X
XI
ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA
Çizelge 1.1. Bina temellerinde iyileştirme yöntemlerinin uygulanabilirliği ......... 5

Çizelge 1.2. Farklı püskürtme/jet sistemlerinin karşılaştırılması ......................... 25
Çizelge 1.3. Jet grout tekniğinin temel işletim parametreleri .............................. 27
Çizelge 1.4. Jet grouting sistemlerinde uygulama alanları .................................. 28
Çizelge 3.1. Standart penetrasyon deney sonuçlarını etkileyen faktörler ............ 45
Çizelge 3.2. Zeminin çeşidine göre değişik hacimdeki piknometrelere
konulması gereken numune miktarları............................................. 52
Çizelge 3.3. Zemin karışımının elektrikli mikser ile karıştırma süreleri ............. 54
Çizelge 4.1. Bölgede Meydana Gelmiş Bazı Tarihsel Depremler ....................... 77
Çizelge 4.2. Deprem Bölgelerine Göre Olası Maksimum Yer İvmesi
Değerleri ......................................................................................... 78
Çizelge 4.3. İnceleme alanında yapılan sondaj çalışmalarının derinlikleri
ve koordinatları ................................................................................ 80
Çizelge 4.4. Deney kilde yapıldığı durumda değerlendirmenin kıvamlılık
ölçütü, darbe sayısı ve taşıma gücü ................................................. 82
Çizelge 4.5. Deney kumda yapıldığı taktirde kıvamlılık yerine göreli
yoğunluk hakkındaki yorumu .......................................................... 82
Çizelge 4.6. SK-1 numaralı sondaj kuyusundan elde edilen SPT sonuçları ........ 83
Çizelge 4.10. Plastisite derecesinin plastisite indisine (PI) göre belirlenmesi ...... 88
Çizelge 4.11. Killerin kıvam indisine (CI) göre sınıflandırılması.......................... 88
Çizelge 4.12. Killerin aktivite değerlerine göre sınıflandırılması .......................... 89
Çizelge 4.13. Serbest basınç dayanımı, qu, değerine bağlı olarak zeminlerin
kıvamı ............................................................................................. 96
Çizelge 4.14. Sıkışma parametreleri ve oturma miktarı ......................................... 99
XII
Çizelge 4.15. Temel geometrilerine göre k katsayıları ........................................ 104
Çizelge 4.16. Taşıma gücü ve emniyet gerilmesi sonuçları ................................. 105
XIII
ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA
Şekil 1.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası ........................................................ 2

Şekil 1.2. Vibro kompaksiyon ekipmanı ............................................................. 6
Şekil 1.3. Dinamik kompaksiyon uygulama yöntemi ........................................... 7
Şekil 1.4. Bir Atıksu Arıtma Tesisinin Önyükleme ve Düşey Prefabrike
Dren ile Zemin Islahı ............................................................................ 9
Şekil 1.5. Kireç ile Zemin Stabilizasyonu Uygulaması (Wang ve Reston,
2007 .................................................................................................... 14
Şekil 1.6. Enjeksiyon çeşitleri ............................................................................ 16
Şekil 1.7. Jet grouting kolonları oluşturma aşamaları ........................................ 19
Şekil 1.8. Jet grout ekipmanları ve uygulama aşamaları .................................... 20
Şekil 1.9. Jet 1 tekniği ........................................................................................ 21
Şekil 1.10. Jet 2 tekniği ....................................................................................... 22
Şekil 1.11. Jet 3 tekniği ....................................................................................... 23
Şekil 1.12. Süper jet tekniği ................................................................................. 24
Şekil 1.13. Forekazık İmalat Aşamaları .............................................................. 31
Şekil 1.14. Taşkolon imalat işlemleri .................................................................. 32
Şekil 3.1. İnceleme alanında yapılan sondaj çalışması ....................................... 42
Şekil 3.2. Standart penetrasyon deney düzeneği ................................................ 44
Şekil 3.3. Casagrande aleti ve zemin numunesinin yerleştirilmesi..................... 48
Şekil 3.4. Likit limit deneyi sonucunda elde edilen zemin numunesi
görünümü ........................................................................................... 49
Şekil 3.5. Plastik limit deneyinin yapılışı ........................................................... 50
Şekil 3.6. Özgül ağırlık deneyinin yapım aşaması ............................................. 52
Şekil 3.7. Hidrometre deneyi .............................................................................. 54
Şekil 3.8. Elek analizi deneyinin yapılışı............................................................ 57
Şekil 3.9. Serbest basınç deneyi uygulaması ...................................................... 59
Şekil 3.10. Hacim azalmasının blok diyagramda görünümü ............................... 61
Şekil 3.11. Konsolidasyon Süreci ........................................................................ 62
XIV
Şekil 3.12. Konsolidasyon deneyi uygulaması ..................................................... 65
Şekil 3.13. Kesme kutusu deneyi uygulaması ...................................................... 69
Şekil 4.1. Hatay ili jeoloji haritası ...................................................................... 75
Şekil 4.2. İnceleme alanı ve çevresinin deprem bölgesi haritası ....................... 78
Şekil 4.3. İnceleme alanının lokasyon krokisi .................................................... 79
Şekil 4.4. SK-1, SK-2, SK-3 ve SK-4 numaralı kuyulara ait korelasyon
kesiti ................................................................................................... 81
Şekil 4.5. Likit limit (LL) değerinin bulunması ................................................. 88
Şekil 4.6. Killerin likitlik indisine (LI) göre sınıflandırılması ve değişik su
içeriklerinde zeminin gerilme-birim deformasyon tepkileri ............... 89
Şekil 4.7. Zeminin Casagrande Plastisite Diyagramı üzerinde gösterilmesi ...... 90
Şekil 4.8. Tane boyu analizi grafiği .................................................................... 91
Şekil 4.9. Zeminlerde sıvılaşabilir granülometri aralığı .................................... 95
Şekil 4.10. İnceleme alanında zemin numunesi üzerinde elek analizi ile
oluşturulan sıvılaşma potansiyeli grafiği ............................................ 95
Şekil 4.11. Tek eksenli basınç deneylerinin grafikleri ......................................... 97
Şekil 4.12. Konsolidasyon deneyi grafiği ............................................................. 98
Şekil 4.13. 3,5 kg'lık yük altında yapılan kesme kutusu deneyine ait
gerilme-deformasyon grafiği ............................................................ 100
Şekil 4.16. Normal ve aşırı konsolide zeminler için kayma gerilmesi-kayma
deformasyonu ilişkisi grafikleri ........................................................ 101
Şekil 4.17. Zemine ait kırılma zarfı .................................................................... 102
Şekil 4.18. Terzaghi taşıma gücü formülü için göçme yüzeyinin geometrisi..... 103
Şekil 4.19. İnceleme alanında bitmiş jet grout kolonlarının yüzeyde
görünümü ......................................................................................... 108
Şekil 4.20. İnceleme alanına ait temel çalışmaları ............................................. 108
XV
1. GİRİŞ Tuba ÖNER
1. GİRİŞ
İnceleme alanı, Doğu Akdeniz bölgesinde Hatay ili İskenderun İlçe

Belediyesi sınırları içerisinde 036D-19A-3A pafta 2687 ada 1 parselde yer
almaktadır. 1548.93 m² taşınmaz üzerinde 600 m² oturma alanına sahip yapılacak
inşaat ayrık nizam 1 blok, 5 katlı okul inşaatı olarak planlanmıştır. Bu arazide
herhangi bir inşaat yasağı yoktur.
Çalışma alanı Akdeniz iklim kuşağında bulunmakla beraber yazları kurak
ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı geçer. İskenderun'un ana karayolu bağlantısı
Mersin-Adana-İskenderun TEM otoyoludur. Adana-İskenderun-Hatay devlet yolu
ise ikinci karayolu bağlantısıdır. Toprakkale'den ayrılan bu yol Dörtyol'dan geçerek
İskenderun'a ulaşır ve oradan Belen Geçidi'yle Amik Ovası'na bağlanır. Şehir,
Türkiye'deki demiryollarının en güney noktasıdır. TCDD Adana 6. Bölge
içerisinde yer alır. Ayrıca TCDD İskenderun Liman İşletmesi deniz ulaşımında
etkilidir. Şekil 1.1.'de çalışma alanının haritası verilmiştir.
Bu çalışmada arazinin jeolojik ve jeoteknik özellikleri araştırılarak,
araziden alınan zemin numuneleri üzerinde yapılacak laboratuvar deney
çalışmalarının (kıvam limitleri, özgül ağırlık tayini, hidrometre, elek analizi,
konsolidasyon kesme kutusu ve serbest basınç dayanım deneyleri) sonuçları
birlikte değerlendirilerek çalışma alanının okul binası inşasına uygunluğu açısından
zeminin özelliklerinin belirlenmesi ve gerekli olması durumunda alan için uygun
zemin iyileştirme (ıslah, stabilizasyon), yöntemlerinin ortaya konması ve alana ait
en uygun yöntemin uygulanması amaçlanmıştır.
1
Şekil 1.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası
1.1. Zemin İyileştirme ve Amacı

Zeminlerin iyileştirilmesi, zemin ya da kaya kitlesinin kayma direncini,
dayanımını arttıran, geçirimlilik ve hacimsel değişim yeteneğini azaltan her türlü
işlem olarak tanımlanmaktadır (Aytekin, 2004).
İnsanın ihtiyacı doğrultusunda kentlerin büyümesi ve sanayi yapılarının
artması sonucu, yapılaşmanın zorunlu hale geldiği bölgelerde yapı inşası her zaman
sağlam zemin koşullarına sahip olmayabilir. Sağlam zemin bölgelerinin azalması
2
durumu, düşük direnç ve yüksek deformasyon özellikli zayıf zeminlerin üzerine de

yapıların inşasını zorunlu hale getirmiştir. Bu zayıf zeminlerin kalitesini arttırmak
ve sağlam zemin koşullarını oluşturmak için genellikle zemin iyileştirme
yöntemlerine başvurulur.
Zemin iyileştirme yöntemleri, ihtiyaç doğrultusunda yaşam alanı olan
bölgelerde yapımı zorunlu hale gelen bina, yol, köprü, baraj ve tünel gibi
mühendislik yapılarının zayıf zeminlerini iyileştirmek, yapılan yapıların ve gerekli
durumlarda komşu yapıların da güvenliğini sağlamanın yanında maliyetin de
düşmesine neden olmaktadır.
Zayıf zemin şartlarına sahip bölgelerde, aşağıdaki çözüm yollarına
başvurulur (Genç, 2011):
 Zayıf zemin geçilerek temeller sağlam tabakaya oturtulur.

 Temeller zayıf zeminin özelliklerine uygun özelliklerde yapılır.
 Uygun olmayan zemin kaldırılıp yerine uygun nitelikli zemin sıkıştırılır.
 Doğal zemin iyileştirilir.
Genç, (2011)'e göre, zemin iyileştirme işlemleri sonucunda;
 temellerin oturması azaltılır,
 kayma direnci dolayısıyla taşıma gücü arttırılır,
 geçirimlilik kontrol altına alınır (hidratlı kireç geçirimliliği arttırır),
 zeminlerin şişme ve büzülme özellikleri azaltılır,
 yamaçların, dolguların ve toprak barajların güvenliği arttırılır.
1.2. Zemin İyileştirme Yöntemleri

Genç (2011)'e göre, geliştirilmiş stabilizasyon yöntemleri yapılan
işlemlerin özelliğine göre sınıflandırılabilir ve bunlardan bazıları kısaca aşağıdaki
gibidir:
3
Sıkıştırma; zemine titreşim uygulanması ve malzeme eklenmesi (mekanik

stabilizasyon) yoluyla yapılan zemin iyileştirilme yöntemidir.
Konsolidasyonun hızlandırılması; yumuşak killerin ön yükleme ile
konsolide edilmesi ve kum drenlerle konsolidasyon süresinin azaltılmasıdır.
Işıl işlemler; dondurma işlemi veya yüksek sıcaklıkla zeminlerin su ile
bağını zayıflatması olayıdır.
Katkı maddeleri ile stabilizasyon; zemine kireç, çimento, uçucu kül veya
bitüm gibi maddeler katılarak taneler arası bağın kuvvetlenmesinin sağlanması
işlemidir.
Enjeksiyon; şerbet olarak bilinen uygun çimento + su karışımlarının veya
kimyasal maddelerin boşluk ve çatlaklar içerisine şırınga edilmesi işlemidir.
Donatı; zemin veya kayaç kitlelerinin içerisine yerleştirilen elemanlarla
iyileştirmenin sağlanması olayıdır.
Zemine uygulanan uygun iyileştirme yönteminin seçimi o zeminin türüne
göre belirlenir. Kum ve çakıllar için belirlenen uygun iyileştirme yöntemi ince
taneli zeminler için uygun görülmeyebilir.
Bina temellerinin stabilizasyonunda yukarıda belirtilen yöntemlerden ıslah
edilecek zemine uygun görülen metot zemine uygulanabilir. Zemin ve yapı
özelliklerine göre stabilizasyon uygulamasının başarı olasılığı Çizelge 1.1'de
belirtilmiştir.
4
Çizelge 1.1. Bina temellerinde iyileştirme yöntemlerinin uygulanabilirliği (Önalp,

1983: Genç, 2011'den)
TEMELDE STABİLİZASYON
YAPI ÖZELLİĞİ
BAŞARI OLASILIĞI
Taban
Max.Oturma Gevşek Yumuşak Eski
Bina Türü Basıncı
(mm) Kohezyonsuz Alüvyon Dolgu
(kgf/cm2)
6 kat ve üzeri ˂ 15-30 yüksek / 3+ yüksek çok az düşük
3-6 katlı ˂ 25-50 orta / 2 yüksek düşük iyi
alçak ˂ 25-50 düşük / 1-2 yüksek iyi yüksek
fabrika-vinç- ˂ 25 değişken / ˃ 4 yüksek şüpheli düşük
santral
çerçeveli endüstri 25-100 düşük / 1-2 yüksek iyi yüksek
depo-imalat 15-100 düşük / ˂ 2 yüksek iyi yüksek
20-75 düşük / ˂ 1.5 gerekiyorsa yüksek yüksek
arıtma tesisi
iyi
25-200 yüksek / 3- gerekiyorsa yüksek yüksek
akaryakıt tankı
iyi
1.2.1. Sıkıştırma Yöntemleri

Kumlu zeminleri yerinde sıkıştırmak için zemine güçlü vibrasyonlar
uygulanarak özellikle sismik sıvılaşmaya eğimli kumlu zeminleri iyileştirmede
faydalanmışlardır.
Derin gevşek kum ve çakıllar aşağıdaki gibi çeşitli yöntemlerle
sıkıştırılabilmektedir:
1.2.1.1. Titreşimle Sıkıştırma

Günümüzde uygulanan titreşim ile sıkıştırma yöntemleri, terra probe ve
vibroflot yöntemleridir. Terra probe yönteminde; ucu açık bir sonda püskürtülen su
yardımı ile titreşimle zemine itilmekte, sonra titreşime devam edilerek üniform bir
hızla yavaşça çekilmektedir. Vibroflotasyon; titreşimi sağlayan vibratör ve su
püskürten sistemden oluşturulan sondanın bir vinçle zemine itilmesi olayıdır.
5
Titreşim yapılırken su püskürtülür, sonda kendi ağırlığı ile zemine itilir ve istenilen
derinliğe inildikten sonra su akımı azaltılıp sonda ucundan tepesine aktarılır.
Titreşime devam edilip sonda yukarı çekilirken büyük hacim kaybını karşılamak
için taneli malzeme doldurulur. Bu şekilde hem kuyulara doldurulan malzeme hem
de kuyuların cidarlarındaki zemin sıkıştırılmış olur (Genç, 2011).
Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2006'ya göre, bu tekniklerin ikisi de vibro-
kompaksiyon yöntemleri olarak sınıflandırılabilir (Şekil 1.2). Çünkü, zeminleri
titreşim kullanarak yerinde sıkılaştırırlar. Genel olarak, sadece silt içeriği %12 – 15
ve kil içeriği yaklaşık %3’den daha az olduğu zaman etkilidirler (Schaefer, 1997:
Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2006'dan). Yapım işleminde tipik olarak 1,5-4 m
aralıklar ve 3-15 m ıslah derinlikleri ile bir ızgara modeli kullanılır.
Şekil 1.2. Vibro kompaksiyon ekipmanı (Anonim 1)
6
1.2.1.2. Ağır Tokmakla Sıkıştırma

Dinamik kompaksiyon ve dinamik konsolidasyon diye de bilinmektedir
(Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2006).
Bu yöntemde sıkıştırma, genellikle 5-30 ton ağırlıkların 12-30 m
yükseklikten düşürülmesi ile oluşturulmaktadır. Her lokasyonda ağırlık birkaç kez
düşürülür ve 1-3 m derinlikte kraterler meydana gelir (Şekil 1.3). Üniformluğu
sağlamak için, vuruş noktaları arasında birkaç ek vuruş yapılır ve bu işlem arazide
1.5-4.0 m aralıklarla oluşturulacak ızgara şeklindeki ağ köşelerinde yinelenir.
Vuruşlar arasında boşluk suyu basıncının sönümlenmesine izin verilecek zaman
bırakılır. Böylece 5-10 m derinliğe kadar sıkıştırma sağlanmakta bu derinliklerden
sonra daha az sıkışma oluşmaktadır. Sıkışma derecesi tokmak ağırlığı, tokmak
düşüş yüksekliği ve lokasyon aralıklarına bağlıdır.
Şekil 1.3. Dinamik kompaksiyon uygulama yöntemi (Anonim 2)
Dinamik kompaksiyon sıkıştırılacak zemin kazılıp kaldırılamayacak kadar

derin olan (5000-10000 m2) alanlarda uygulanması halinde ekonomik
sayılmaktadır. Tokmağın düşüşü 2-20 Hz titreşimler oluşturduğu için uzaklığın
köprü ayaklarına 6 m, petrol tanklarına 10 m, betonarme binalara 15 m, evlere 30
m ve hassas elektronik cihazların olduğu yerlere 60 m'den daha kısa olması halinde
özel inceleme önerilmektedir.
7
Moloz dolgulara da uygulanabilen ağır tokmakla sıkıştırma kaba bir

yöntem gibi görünmesine karşın siltli ve kumlu zeminlerin sıkıştırılmasında son
derece etkilidir.
Büyük çarpma kuvvetlerinden ötürü, bu yöntem önemli şok dalgalarına
sebep olur ve bu nedenle mevcut yapılara yakın kullanılamaz (Mollamahmutoğlu
ve Kayabalı, 2006).
1.2.1.3. Patlatma İle Sıkıştırma

Yerinde sıkıştırma yöntemlerinden bir diğeri patlatma ile sıkıştırmadır. Bu
yöntem açılan bir dizi sondaj kuyusu içine yerleştirilen TNT ya da dinamitlerin
patlatılması ile gerçekleştirilir. Patlama sonucu oluşan yüksek hızlı basınç dalgaları
zeminin belirli bir hacminde sıvılaşmaya dolayısıyla sıkışmaya neden olur.
Dalgaların etkisi patlatma noktasından uzaklaştıkça azaldığı için tek bir
noktada patlatma yerine bir çok noktada küçük atımlar tercih edilir.
Patlatma ile sıkıştırma birçok zemin türüne uygulanmakta ancak özellikle
temiz kumlarda çok verimli olmaktadır (Genç, 2011).
Fakat vibrasyon ve güvenlik konularından dolayı yalnızca uzak sahalarda
uygundur; bu sebeple, hemen hemen vibro-kompaksiyon ya da dinamik
kompaksiyon kadar yaygın değildir (Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2006).
1.2.2. Konsolidasyonun Hızlandırılması

Bazı projelerde yapı yükü sebebi ile hesaplanan oturmaların yapım
öncesinde bir kısmının ya da tamamının oluşması istenir. Bu amaçla yapı inşa
edilecek alana, önyükleme uygulanır ve kum drenler yerleştirilir (Şekil 1.4), (Genç,
2011).
Bir çok koşulda yerinde doğal durumdaki zemin kütlesinin konsolidasyon
hızının kum dren kullanmaksızın yeterli olduğu ispatlanmıştır (Genç, 2011).
8
Şekil 1.4. Bir Atıksu Arıtma Tesisinin Önyükleme ve Düşey Prefabrike Dren ile
Zemin Islahı (Anonim 3)
1.2.2.1. Ön Yükleme
Ön yükleme, tasarlanan yapının inşası sonrasında beklenen oturmanın
yumuşak killerde veya organik zeminlerde kabul edilir düzeylere indirilmesi için
yararlanılan bir zemin iyileştirme tekniğidir. Ön yükleme yapılmak suretiyle
zeminin belli miktarda sıkışması sağlanır. Başka bir deyişle zemin konsolide
edilmiş olur ve ilk durumuna göre daha az sıkışma gösterir (Genç, 2011) .
Zeminin konsolidasyon katsayısı değişmez olduğu için konsolidasyon
süreci gerilme artışlarından bağımsızdır. Buna karşılık artan gerilme ile sıkışma
miktarı da artar. Bu sebeple ön yüklemenin tasarlanan yapı yükü artı ek yük
şeklinde yapılması durumunda son oturma daha hızlı olacaktır (Genç, 2011).
Yükleme ani yükleme ve zamana bağlı yükleme, olmak üzere iki şekilde
uygulanır (Genç, 2011).
9
1.2.2.2. Kum Drenler

Özellikle yumuşak killerde sıkışmalar çok uzun sürelerde olur.
Konsolidasyon oturmasının hızlandırılması istenen projelerde Terzaghi'nin suyun
hareketinin düşey yönde olması öngörüsünden farklı olarak kum drenler aracılığı
ile daha yüksek olan yatay yönde drenaja olanak sağlanır (Genç, 2011).
Bunu gerçekleştirmek için sahada açılan sondaj kuyuları içine kum
doldurulur ve dış yük uygulanır. Yükün neden olduğu boşluk suyu basıncının
sönümlenmesi dolayısıyla oturma, kum drenler nedeni ile oluşan yatay drenajla
hızlanır. Böylece kil aynı sıkışma miktarına daha kısa zamanda ulaşır. Kum drenin
bir ucu geçirimsiz tabaka içinde kalırsa buna yarı kapalı dren denir. Bazı
durumlarda kum drenler geçirimsiz tabaka yerine alttaki geçirimli tabakaya kadar
indirilebilir ve böylece çift yönlü drenaja izin verilerek konsolidasyon hızı daha da
arttırılabilir (Çift yönlü drenajda belli bir konsolidasyon yüzdesine tek yönlü
drenajdan dört kat daha az zamanda ulaşılır) (Genç, 2011).
Kum drenlere ilişkin iki temel durum aşağıdaki gibidir:
1. Serbest düşey birim kısalma durumu: Yüzeye uygulanan yük esnek ise,
drenlere yakın kilde konsolidasyon hızlı olur ve farklı oturma kalıbı oluşur.
2. Eşit birim kısalma durumu: Yüzeye uygulanan yük rijit ise, gerilme
dağılımı üniform olmamasına karşın üniform oturma kalıbı oluşur (Genç,
2011).
Kum drenin çapı suyun yeterince kolay boşalmasını sağlayacak ve ince

taneler tarafından çabuk tıkanmayacak şekilde genellikle 200 - 600 mm arasında
değişir. Kum drenlerin birbirinden uzaklığı zeminin geçirimliliğine ve istenen
konsolidasyon yüzdesine ulaşılması için gereken zamana bağlıdır (Genç, 2011).
10
1.2.2.3. Prefabrik Düşey Drenler

Ticari olarak wick dren olarak da bilinen prefabrik düşey drenler (PVD)
çoğunlukla 100 mm genişlikte ve 5 mm kalınlıkta olup, plastik bir şerit ve onu
çevreleyen jeosentetik filtreden oluşmaktadır (Genç, 2011).
PVD özel büyük dikiş makineleri olarak nitelendirilebilecek makinelerle
yerleştirilir ve suyu toplamak için yüzeyde küçük şeritler halinde oluşturulur
(Genç, 2011).
PVD kum drenler gibi sondaj gerektirmediği gibi, daha hızlı yerleştirilmesi
ve daha ekonomik olmasından dolayı tercih edilmektedir (Genç, 2011).
1.2.3. Isıl İşlemler

Zeminleri yüksek sıcaklıkla ya da dondurma işlemleri ile iyileştirmektedir.
1.2.3.1. Yüksek Sıcaklıkta Stabilizasyon

Herhangi bir kil ısıtıldığı zaman sert bir katı madde haline dönüşür. 1000C
gibi düşük sıcaklıklarda kil suyunu kaybederken direnci artar fakat bunun karşıtı da
geçerlidir, yani yeniden hidratlanma ile direnç azalır. Bununla birlikte, 9000C gibi
yüksek sıcaklıkta kil faz değiştirerek tuğlaya dönüşür ve bunun geri dönüşü yoktur.
Pratik amaçlar için 2000C ile 4000C arasındaki sıcaklığa kadar ısıtılan kil
minerallerinin yeniden hidratlanması imkansız görülmektedir. 2000C derece altında
sıcaklıklarda kuruma ve yeniden hidratlanma ile dirençte değişim meydana
gelebilmektedir (Genç, 2011).
Yüksek sıcaklık sondaj kuyuları açıldıktan sonra kuyu içinde eletrod veya
alevi ışınsal olarak saçan borularla yüksek sıcaklık oluşturulur (Genç, 2011).
Yüksek sıcaklık özellikle kil minerallerinin şişme potansiyelini azaltması
açısından önemli bir yere sahiptir (Genç, 2011).
11
1.2.3.2. Zeminin Dondurulması

Ortam 0OC üstünde bir sıcaklığa soğutulduğu zaman ince taneli zeminlerin
dirençleri azalır, taneler arası itme kuvveti gelişir ve boşluk suyu basıncı artar. Bu
sebeple soğutarak zemin iyileştirmesi boşluk suyunun dondurulması ve sert-
dirençli bir kütle yapılması şeklinde oluşturulur. Kumlu zeminlerde su yaklaşık 00C
sıcaklıkta donarken killi zeminlerde daha düşük sıcaklık gerekmektedir (Genç,
2011).
Dondurma yönteminde karşılaşılan iki temel sorun, ortamın ısıl
özelliklerinin bilinmesi veya hesaplanması ve dondurulmuş ortamın alacağı
gerilmeler altında kazı ya da inşaat süresinde dengesinin korunmasıdır (Genç,
2011).
Dondurma teknikleri özellikle kilde derin temellerin inşasında ve yumuşak
siltli zeminlerde açılacak tünellerde uygulanmaktadır (Genç, 2011). Genellikle
dondurma işlemi her ortamda uygulanabilmekle beraber yöntem yeraltı su seviyesi
altında ve 7-8 m derinlikteki yumuşak zeminlerde verimli olmaktadır. Bu yöntem,
hareketli yeraltı suyunun olduğu ortamlarda kesinlikle uygulanamaz (Genç, 2011).
1.2.4. Katkı Maddeleri ile Stabilizasyon

Genç, (2011)'e göre, katkı maddeleri ile stabilizasyonun özü, problemli
zeminlere farklı zemin ya da madde karıştırarak zemini iyileştirmektir. Kayma
direnci dolayısıyla taşıma gücü açısından en uygun zemin türleri, direncini hem
kohezyon hem de sürtünmeden alanlardır. Bu iki parametreden birinin yetersizliği
bir başka malzeme eklenerek giderilir.
Kayabalı, (2004)'te göre ise, zemine katkı malzeme eklenmesinin amacı
hacimsel duraylılığı, dayanımı ve gerilme-birim deformasyon özelliklerini,
geçirgenliği ve kararlılığı arttırmaktır. Yüksek dayanım ve rijitliğin gelişimi boşluk
hacmini azaltma, partikülleri ve agregaları bağlama, floküle yapıların korunması ve
şişmeyi önleme yoluyla sağlanır. Gözenek boyu dağılımını değiştirmek suretiyle
12
geçirgenlik değiştirilebilir. Sonuçların kalitesini etkileyen en önemli faktör,

duraylılığı sağlayıcı maddelerin zemin ile iyi karıştırılmasıdır.
1.2.4.1. Mekanik Stabilizasyon

Killi zeminlere kum, çakıl katılarak direnç arttırılırken, iri taneli zeminlerin
kohezyonu kil, çimento, bitüm vb. bağlayıcı maddeler ile arttırılabilir. Mekanik
stabilizasyon zeminlerin birbirine karıştırılması ile zemin özelliklerinin
değişmesini izah eder. Bu karışımlarda ince tanelilerin plastisitesi, iri tanelilerin
tane dağılımı etkendir. Çok büyük taneler içeren zeminlerde sıkıştırma işi zorlaştığı
için karışımlarda maksimum tane boyu önemli bir faktördür (Genç, 2011).
Yapılan araştırmalar, % 8-10 oranından daha fazla ince tane bulunduran
malzemelerin özellikleri ile davranışlarının tatminkar olmadığını ortaya çıkarmıştır
ve bu oranlar da duraylı varsayılan ince taneli zeminler için geçerlidir. Yüksek
aktiviteli ince taneliler yüksek deformasyona sebep olur (Genç, 2011).
1.2.4.2. Çimento Stabilizasyonu

Çimentoyla stabilizasyon yöntemi daha çok ağır vasıta yolları ve toprak
dolgu barajlarda uygulanmaktadır. Kumlu ve düşük plastisiteli killi zeminler için
doğru bir tercihtir. Bentonit, montmorillonit gibi kalsiyum killeri için de oldukça
uygun bir metottur.
Çimentoyla stabilizasyon sonucunda; zeminlerin likit limiti azalır, plastisite
indisi artar, dayanımı artar (Kür süresi arttıkça dayanım artar). Kil zeminlerde
çalışabilirlik artar ve killi zeminler için, 200 no'lu elekten geçen malzeme miktarı
%40’tan az, likit limit 45 – 50’den az ve plastisite indisi %25’ten az olduğu
durumlarda çimento stabilizasyonu etkili olmaktadır (Çetin, 2013).
1.2.4.3. Kireçle Stabilizasyon

Genel olarak ince taneli zemin türlerinde uygulanmaktadır. Zemine kireç
katıldığında kimyasal reaksiyonlar oluşmaktadır. Bu reaksiyonlar esnasında
13
zemindeki tek değerlikli katyonlar, kireçteki iki değerlikli kalsiyum iyonlarıyla yer
değiştirmektedir. Bu değişim neticesinde kil tanecikleri, daha büyük boyutlu
parçacıklar meydana getirmektedir (Şekil 1.5).
Kireçle stabilizasyon neticesinde; likit limit azalır, plastik limit artar,
plastisite indisi azalır, rötre limiti artar, çalışabilirlik artar, zeminin dayanım ve
deformasyon özellikleri gelişmektedir.
Bahsi edilen değişikliklerle birlikte; zeminin sıkışma karakteristikleri
değişmektedir. Zeminin maksimum kuru birim hacim ağırlığı (γkmax) azalırken
optimum su muhtevası artar ve zeminin tek eksenli basınç dayanımı %6’lık kireç
ilavesiyle yaklaşık 6 kat artmaktadır (Çetin, 2013).
Şekil 1.5. Kireç ile Zemin Stabilizasyonu Uygulaması (Wang ve Reston, 2007:
Çetin, 2011'den)
1.2.4.4. Bitümlü Stabilizasyon

Bu yöntem, granüler malzemeye kohezyon verir. Bitümle iyileştirilen ince
taneli zeminler suya dirençli ama yüksek kohezyonlu olurlar. Kumlu zeminler için
14
ise taneler arasında güçlü bağ kuvveti oluşur ve stabil bir yapı elde edilir. İki veya
daha fazla zemin karıştırılarak iyi bir gradasyon elde edilebilirse nispeten daha az
miktarda asfalt katkısı ile su geçirimsiz stabil zeminler elde edilebilir (Bildik,
2017).
1.2.4.5. Uçucu Külle Stabilizasyon

Uçucu küllerin sönmüş kireçle kullanımı sonrasında çimentolanma
gözlenmektedir. %10-%35 uçucu kül ve %2–%10 kireç kullanılarak etkili
karışımlar elde etmek olanaklıdır (Çetin, 2013).
Yapısında kireç içeren küller de vardır ve bu küller normal uçucu küllerle
birleştirilerek, kirece ihtiyaç kalmaksızın aynı etkiyi gösterecek karışım elde
edebilmektedir. Maliyeti ciddi ölçüde azalttığı için tercih sebebi olmaktadır (Çetin,
2013).
1.2.4.6. Diğer Katkı Maddeleri

Katkı maddeleri içinde ekonomik ve verimli olanlar; Fosforik asit ve
fosfatlar, sodyum klorit, kalsiyum sülfat ve kalsiyum klorit, sodyum hidroksit
(kostik soda), tuzlar, reçine ve polimerlerdir (Genç, 2011).
1.2.5. Enjeksiyon
Genç (2011)'e göre; enjeksiyon kayma direncini artırmak ve geçirimliliği
azaltmak için zemin boşluklarının ya da kaya çatlaklarının şerbet ismi verilen bir
sıvı ile doldurma işlemine denir. Çimento enjeksiyonu ve kimyasal enjeksiyon
olmak üzere iki tür enjeksiyon uygulanmaktadır.
Çimento enjeksiyonu; Portland çimentosunun su ile karıştırılarak sıvı
durumda zemine enjekte edilip, boşluk ve çatlaklarda katı madde durumunda
olmasıdır.
Kimyasal enjeksiyon; silikatlar, reçineler vb. bir çok kimyasal maddenin
enjekte edilmesi durumudur. Bu enjeksiyon pahalı bir yöntem olmakla birlikte
bazıları zehirli ve aşındırıcı özelliktedir.
15
Enjeksiyon yöntemi Şekil 1.6'da gösterildiği gibi intrüzyon, kompaksiyon,

permeasyon ve jet olmak üzere dört temel gruba ayrılmaktadır.
1.2.5.1. İntrüzyon Enjeksiyonu

İntrüzyon enjeksiyonun (bulamaç enjeksiyonu olarak da anılır) esas amacı
geçirimsizliği sağlamaktır (Genç, 2011). Bu yöntemde enjeksiyon harcı zemine
sokulan borular içinden enjekte edilerek, zeminde ya da kayada eklemleri veya
çatlakları doldurmak şeklinde gerçekleştirilir (Mollamahmutoğlu ve Kayabalı,
2006).
Şekil 1.6. Enjeksiyon çeşitleri (Welsh, 1986: Mollamahmutoğlu ve Kayabalı

2006'dan)
16
1.2.5.2. Permeasyon Enjeksiyonu

Permeasyon enjeksiyonuna, sızıntı enjeksiyonu da denilebilir (Genç, 2011)
ve sulu harçların boşlukların içine geçecek şekilde zemin içine enjeksiyonu olarak
tanımlanabilir (Littlejohn, 1993: Mollamahmutoğlu ve Kayabalı 2006'dan).
Enjeksiyon bazen çimento şerbeti ile yapılsa da, zeminlerin boşlukları Portland
çimentosu tanelerinin geçişine uygun olmaması sebebiyle sızıntı enjeksiyonu
kimyasal enjeksiyon grubu ile gerçekleştirilebilir. Enjeksiyon uygulanan zeminin
geçirimliliği azalır, direnci artar ve daha az sıkışabilir durumuna geçer (Genç,
2011).
1.2.5.3. Kompaksiyon Enjeksiyonu

Kompaksiyon enjeksiyonu, deplasman enjeksiyonu olarakta anılmaktadır
(Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2006). Yaygın olarak kullanılan bu zemin
iyileştirme yöntemi; gevşek zemini sıkılaştıracak şekilde zemin içine çok katı
kıvamlı bir enjeksiyon malzemesini basınçla yerleştirme işlemidir (Brown and
Warner 1973; Warner, 1978; 1982: Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2004'ten).
Bu enjeksiyon, kötü sıkıştırılmış dolgu, alüvyon ve sıkışabilir ya da
çökebilir zeminin sıkılığını arttırmada başarılı sonuç verdiğini ispatlayan bir
yöntemdir. Yöntemin üstünlüğü, yapıyı temel takviyesinden daha az örseleyici
olması ve yapıyı tekrar düzeltmek imkanı vermesi ve ekonomik olmasıdır. Diğer
taraftan sonuçları analiz etmekteki güçlük, çevre basıncı yokluğu sebebiyle şevlere
yakın ya da yüzeye yakın zeminler için genellikle etkisiz olması ve yeraltı
borularını enjeksiyon ile doldurma tehlikesinin olması ise bu enjeksiyon
yönteminin eksikliğidir (Brown and Warner 1973: Mollamahmutoğlu ve Kayabalı
2004'ten).
Sonuç olarak kompaksiyon enjeksiyonu, genellikle aşırı oturmaya uğramış
yapıları düzeltmek için kullanılır. Sebebi ise, hem altta bulunan zeminleri
iyileştirmek hem de yapıyı eski pozisyonuna yükseltmektir (Mollamahmutoğlu ve
Kayabalı, 2006).
17
1.2.5.4. Jet Enjeksiyonu

Jet-grouting yöntemi ilk olarak 70'li yılların başında Japonya'da denenmiş
ve başarılı bir uygulama yöntemi olduğu görülmüştür. Akabinde yine 70'li yılların
sonunda İtalya ve diğer Avrupa ülkelerinde bu yöntem uygulanmaya başlanmıştır.
Türkiyedeki ilk uygulaması ise 1986 yılında Haliç Kollektörleri Projesi
kapsamında Ayvansaray tünel aynasının zemin ıslahı çalışmasında yapılmıştır
(Anonim 4).
Jet enjeksiyon yöntemi bir ya da daha çok akışkanın (çimento şerbeti, hava,
su) zemine yüksek basınç altında enjekte edilmesi olayıdır. Zemin yüzeyinden
uygulama derinliğine kadar indirilmiş çelik boru üzerinde yer alan küçük çaplı bir
nozülden borunun zemin yüzeyine çekilmesi esnasında akışkanların yüksek basınç
altında enjektesi şeklinde yapılmaktadır. Uygulanan jet, boru eksenine dik yönde
yayılmakta ve zeminle yoğrulma/parçalanma, kısmen erozyon/yüzeye taşınma ve
zemin içerisine nüfuz etme (sızma) şeklinde etkileşim meydana getirmektedir (Erol
ve Çekinmez Bayram, 2018).
Enjekte edilen çimento şerbeti (su+çimento karışımı) zemin içerisinde
zamanla hidratasyona uğramakta ve sonrasında zemin+çimentodan oluşan
katılaşmış bir kütle oluşturulmaktadır. Genellikle silindirik geometri şeklindeki bu
kütleler 'jet enjeksiyon kolonu' olarak adlandırılmaktadır (Erol ve Çekinmez
Bayram, 2018). Killi zeminde konsolidasyon, siltli-kumlu-çakıllı zeminlerde
iyileştirme sağlayan 300-500 bar gibi yüksek basınçlı çimento şerbetinin zemine
enjeksiyonu ile jet grouting kolonu meydana getirilebilir. Jet grouting işlemi iki
aşamadan meydana gelmektedir (Çetin, 2013):
Delme işlemi; Ø 10 cm kalınlığındaki delici ekipmanı, makine gücü ve
basınçlı su yardımıyla zemine-proje kotuna kadar sokmaktır. Bu işlem için döner
delgi sistemi ile kil matkabı, üç konili matkaplar ve dayanıklı tijler
kullanılmaktadır.
Enjeksiyon Uygulaması; Delgi işlemi tamamlandığında 1/1'lik karışımdan
meydana gelen çimento şerbeti, oldukça yüksek basınç (300-500 bar) ile zemine
18
enjekte edilirken, delici takımın zaman ayarlayıcı (timer) yardımı ile dönerek
yukarıya doğru çekilmesi işlemidir. Böylece yüksek hızlı enjeksiyon karışımı
zemini yırtarak, dairesel bir kolonun zeminde meydana gelmesini sağlar (Şekil
1.7). Çimento ve zeminin karışmasından meydana gelen soilcrete olarak
isimlendirilen nispeten yüksek dayanımlı bu kolon, aynı zamanda zemini
sıkıştırarak konsolide olmasını sağlar.
Şekil 1.7. Jet grouting kolonları oluşturma aşamaları (Çetin, 2013)
Yöntemin uygulanması sırasında su–çimento karışımı sürekli besleme

sağlayabilecek şekilde ve karıştırma devir sayısı ile su/çimento miktarlarını kayıt
altına alabilen, yüksek türbülanslı otomatik mikserler ile hazırlanmaktadır (Şekil
1.8). Bu karıştırma işlemi bitiminde enjeksiyon depolama tankına gönderilmekte,
bu tankta düşük türbülansla çalkalanarak bekletilmekte ve pompaya
yönlendirilmektedir (Erol ve Çekinmez Bayram, 2018).
Bu uygulamalarda en önemli ekipman pompalardır. Tekli sistemlerde
jetleme işleminde 50 MN/m2 basınçlara kadar yüksek kapasiteli pompalar
kullanılmakta, ikili ve üçlü sistemlerde ise su jeti uygulaması benzer basınçlarda
yapılmaktadır. Üçlü sistemde çimento enjeksiyonu için 10 MN/m2 basınç kapasiteli
19
pompalar yeterlidir. Hava jeti akım şiddetinin 200–300 lt/sn aralığında ve hava
kompresörü gücünün de 1.2–2.5 MN/m2 aralığında olması yeterlidir (Erol ve
Çekinmez Bayram, 2018).
Şekil 1.8. Jet grout ekipmanları ve uygulama aşamaları (Baş, 2006)
Jet enjeksiyon yönteminin zemin iyileştirme metotları arasında yaygın

olarak tercih edilmesinin nedenleri aşağıda özetlenmiştir.
 Küçük bir delgi operasyonu sonrasında çevresindeki zemini örselemeden,

zemin içerisinde büyük çaplı rijit kolonlar oluşturabilmekte,
 Kolonlar değişik yerleşim düzeninde oluşarak yüksek dayanımlı,
geçirimsizlik elemanları (perdeler, duvarlar, şaftlar, kompozit kütleler vb.)
meydana getirebilmekte,
 Gerekli görülen durumlarda kolonlar donatılı bir şekilde imal
edilebilmekte, dolayısıyla eğilme momenti kapasitesi ve çekme dayanımı
oluşturulabilmekte,
 Kullanılan ekipmanlar diğer yöntemlere kıyasla hafif ve küçük hacimli
olduğu için, zor çevresel şartlarda da uygulama yapılabilmektedir (Erol ve
Çekinmez Bayram, 2018).
20
Jet grouting yöntemleri ıslah edilecek zeminin şartlarına ve yapılması

istenen jet grout kolon özelliklerine bağlı olarak değişebilmektedir (Çizelge 1.2).
Kullanım şekli ve amaçlarına göre Jet 1, Jet 2, Jet 3 ve süper jet
teknikleri olmak üzere dört çeşit jet grouting metotları vardır (Akan, 2013).
Jet 1 (Tek akışkanlı sistem): İlk olarak 70'li yılların başında Japonya'da,
70'lerin ortalarında ise İtalya'da denenmiş, en basit ve yaygın olarak kullanılan bir
enjeksiyon yöntemidir. Bu yöntem zemini parçalama ve çimentolama işleminin
genellikle çimento şerbeti ile sağlandığı ve tek bir akışkanın yüksek enerji jetine
dönüştürülerek uygulandığı jet enjeksiyon çeşididir (Şekil 1.9). Jet 1
enjeksiyonunda, delme - enjeksiyon takımı tek çeperli bir borudan ibaret olup,
grout bu borudan yaklaşık 200 m/sn hızla, 300 - 600 kg/cm2 (bar) basınçla
püskürtülür.
Bu yöntemle meydana getirilen kolonlar, zemin türlerine ve parametre
aralıklarına göre değişmekle beraber çakıllı zeminlerde 0,6 m'den 1,2 m çapa kadar
varılabilmektedir. Bu yöntemin kohezyonlu zeminlerdeki faaliyeti çakıllı
zeminlerdeki kadar değildir.
Şekil 1.9. Jet 1 tekniği (Stark ve ark., 2009: Akan, 2013'ten)
21
Jet 2 (İki akışkanlı sistem): Zeminin parçalanması ve çimentolanması için

yüksek enerjili bir sıvıyla (genellikle bir çimento şerbeti) beraberinde ikinci bir
akışkan olarak hava jetinin kullanılmasıyla yapılan jet enjeksiyon çeşididir (Şekil
1.10). Grout orta borudan geçerken basınçlı hava 8-12 bar basınçla dış borudan
geçer. Basınçlı havanın meydana gelen kinetik enerji sürtünme kayıplarını kısmen
azaltmasıyla beraberinde bu yöntemde meydana gelen kolon çapları jet1 'e oranla
%60 - 80 daha büyüktür.
Bu yöntem kullanılarak oluşturulan kolon çapları orta-sıkı zeminlerde 1,0
m'den, gevşek zeminlerde ise 1,8 m'den büyük değerlere varabilmektedir.
Kohezyonlu zeminlerde, jet 2 iyileştirme yönteminin Jet 1 iyileştirme yöntemine
göre daha etkili sonuçlara varıldığı söylenebilir.
Kum zeminde yapılan ikili akışkan sistemle jet grout kolonu yapımında
zeminin örselenmesi için uygulanan basınç 45MPa, delgi borusunun dönme hızı 8-
10 devir/dk, harcanan çimento 930 kg/m, harç debisi 130 lt/dk, harcın birim hacim
ağırlığı 16-17 kN/m3 olduğu durumda elde edilen kolon çapı 1,4 m'ye varmıştır
(Ichihashi ve ark. 1992: Akan, 2013'ten).

22
Jet 3 (Üç akışkanlı sistem): Zeminin parçalanmasının yüksek enerjili su jeti

ile yapıldığı, aynı sırada çimentolanmasının da ayrı bir enjeksiyon karışımı jeti ile
yapıldığı jet enjeksiyon çeşididir (Şekil 1.11 ). Bu yöntemde iç içe üç borulu takım
kullanılmakla beraber 400–600 bar basınçlı su ortadaki borudan, 8–12 bar basınçlı
hava ara borudan tıpkı jet 2'de olduğu gibi nozullardan püskürtülerek
yapılmaktadır. 30-80 bar basınçlı grout ise su-hava karışımı içine en dış borudan
ayrı bir nozzle ile enjektesi yapılmaktadır. Bu yöntemle meydana gelen jet grout
kolonları 2 m'den büyük çaplara varabilmektedir. Jet 3 uygulama yöntemi,
kohezyonlu zeminlerde en etkili yöntemdir.
Süper jet: Bu yöntem son dönemlerde büyük kolon çaplarını daha kısa
sürede ve daha düşük maliyetlerle elde edebilmek için geliştirilen yöntemlerden
biridir. Kolon yapım aşaması 15 cm çapa sahip tijin istenilen noktaya indirilmesi
ile başlamakta ve tijlerin ucundaki yüksek çaplı nozullardan çimentolu harç ile
23
hava karışımının yüksek basınçta püskürtülmesiyle işlem sürer (Şekil 1.12). Özel
durumlarda, su yerine başka uygun sıvılar ya da süspansiyonlar kullanılabilir.
Zeminin parçalanmasıyla zemin-çimento karışımı kolonlar meydana gelir. Bu
yöntem ile oluşturulan kolon çapları 3–5 m'ye kadar erişebilir.
Şekil 1.12. Süper jet tekniği (Küsin, 2009: Akan, 2013'ten)
Super jet yönteminde kullanılan tij dönme ve çekme hızları diğer jet
grouting yöntemlerine oranla çok daha düşüktür. Akan 2013'te, Bell ve ark.
(2003)'nın yaptıkları çalışmada süper jet kolonları yapımında işletim parametreleri
olarak 3–4 devir/dakika dönüş hızı, 7 mm/dakika çekme hızı, 40 MPa enjeksiyon
basıncı kullanılarak 4 m çapa varabildiğini gösterdikleri belirtilmiştir. Süper jet
yöntemiyle meydana gelen kolonlarda kolon kesitlerinin büyüdüğü görülmektedir.
Bu yöntemle meydana gelen kolonların kesitlerinin büyüdüğü görülmekte ve bu
yöntem yatay zemin suyu kontrolünde, sıvılaşabilir tabaka stabilizasyonunda,
geçirimsiz perde duvar yapımında, kazı yan yüzlerinin desteklenmesinde
uygulanılmaktadır.
24
Çizelge 1.2. Farklı püskürtme/jet sistemlerinin karşılaştırılması (Küçükali, 2008)

Tekli Çift Üçlü
Herhangi bir taneli
Islah İri taneli zeminler ve zemin, killi zemin,
İri taneli zeminler,
edilmiş zayıf kaya ve bazı killi sert veya sıkı zemin,
zayıf ayrışmış kaya
zemin tipi zeminler karışık alüvyon ve
bazı zayıf kayalar
Kolon En küçük kolon. En büyük kolon.
Orta dereceli
Çapı Genelde 0,5-0,6 metre Genelde 1-2m
Basınçlı hava ile
Aşınma için basınçlı
Yüksek basınçlı çevrelenmiş yüksek
su ve enjeksiyon
enjeksiyon malzemesi basınçlı enjeksiyon
Uygulama malzemesi zemine
zemine doğrudan enjekte malzemesi zemine
düşük basınçla
edilir. doğrudan enjekte
enjekte edilir.
edilir.
Atık dönüşündeki Atık dönüşündeki
tıkanıklık yüksek basınç tıkanıklık yüksek Hava sızıntısı
oluşmasına neden basınç oluşmasına oluşabilir ve bu
Zemin olabilir, siltlerde ve neden olabilir, siltlerde sızıntı zayıf zemin
Hareketi killerde çatlaklar ve killerde çatlaklar yüzeylerinin
oluşabilir ve sonucunda oluşabilir ve aşınmasına neden
zemin hareketleri sonucunda zemin olabilir.
görülebilir. hareketleri görülebilir.
Enjeksiyon malzemesi
Basınçlar 30-50 Mpa (Grout) (300-
500 bar)
Halledilmesi gereken
Diğer sistemlerden
daha az atık madde Orta dereceli; tekliye
daha fazla tesis
Daha az tesis ve donanım göre daha fazla tesis,
Maliyet Daha az kolon
Daha fazla kolon üçlüye göre daha fazla
gereklililiği toplam
gerekliliği toplam kolon
maliyeti azaltabilir.
maliyeti artırabilir.
Daha zayıf kolonlar Su jeti daha az
oluşur. viskoz, daha iyi
Diğer Teknik olarak ikili ve Orta dereceli akan enjeksiyon
üçlü sisteme göre daha malzemesine olanak
düşük niteliklidir. sağlar.
Jet Grouting İmalat Parametreleri: Yöntemin ilk bulunduğu senelerden

itibaren yapılan çalışmalar neticesinde, zemin içerisine enjekte edilen akışkan ile
meydana getirilen kolonların çaplarını belli parametrelerin belirlediğini ve bu
parametrelerin zemin tane çapına, zeminin bağlayıcılık oranına ve daha pek çok
zemin özelliğine göre belirlendiğini ortaya koymuştur. Çalışma parametreleri;
25
zemin özelliklerine, yapılması istenen kolon çapına, istenen kolon taşıma

kapasitesine ve seçilen jet grouting sistemine göre seçilmektedir. Jet grouting
yönteminde kullanılan imalat parametreleri (Kaymakcı, 2014):
 Jet grouting sistemi (Jet-1, Jet-2, Jet-3),

 Enjeksiyon basıncı (bar),
 Nozzle sayısı ve çapı,
 Tij dönme hızı (rpm),
 Tij çekme hızı (cm/dak),
 Su/Çimento oranı,
 Pompa kapasitesi (lt/dak)'dir.
Jet grouting tekniğinin imalat parametreleri ve yönteme göre kullanım

aralıkları Çizelge 1.3’te verilmektedir. Cippo ve Tornaghi'ye göre Jet grouting
yönteminin fizibilitesini ve parametrelerini etkileyen faktörler (Kaymakcı, 2014):
 Zemin profili ve hidrojeolojik veriler,

 Zeminin kohezyon ve yoğunluk değerleri ile bunların elde edilmesi için
yapılan CPT ve SPT sonuçları,
 Kohezyonsuz zeminlerin su içeriği ve tane çapı dağılımı; kohezyonlu
zeminlerde Atterberg limitleri,
 Enjeksiyon karışımı ve zemin–enjeksiyon karışımının permeabilite,
mukavemet vb. saptanması amacı ile yapılan deney sonuçları,
 Oluşturulan kolonların kontrolleri için yapılan arazi deneyleri ve kontrol
sonuçlarıdır.
26
Çizelge 1.3. Jet grout tekniğinin temel işletim parametreleri (Melegari ve

Garassino, 1997: Şeflek, 2012'den)
JET GROUTİNG SİSTEMLERİ
PARAMETRELER TEK ÇİFT
ÜÇ AKIŞKANLI
AKIŞKANLI AKIŞKANLI
ENJEKSİYON BASINCI
Su (Bar) ÖY (200-300) ÖY (200-300) 300-500
Enjeksiyon Harcı (Bar) 300-600 300-600 400-600
Sıkıştırılmış Hava (Bar) yok 8-12 8-13
AKIŞ ORANLARI
Su (lt/dak) ÖY ÖY 70-100
Enjeksiyon Harcı (lt/dak) 60-150 100-150 150-250
Sıkıştırılmış Hava (lt/dak) yok 10-30000 10-30000
PÜSKÜRTME AĞIZLIĞININ BÜYÜKLÜĞÜ
Su (mm) ÖY(1,6-2,4) ÖY(1,6-2,4) 1,8-2,5
Enjeksiyon Harcı (mm) 1,6-3,0 2,0-4,0 3,5-6,0
PÜSKÜRTME AĞIZLIĞININ SAYISI
Su ÖY (1) ÖY (1) 1-2
Enjeksiyon Harcı 2-6 1-2 1
TİJİN DÖNME HIZI
(Devir/dak.) 10-30 10-30 10-30
TİJİN ÇEKİLME BİR ADIM İÇİN ÇEKİLME SÜRESİ (4cm)
sn 8-15 10-20 15-25
KOLON ÇAPI
Çakıllı/Kumlu Zeminler (m) 0,6-1,0 1,0-2,0 1,5-2,5
Killi Zeminler (m) 0,5-1,0 1,0-1,5 1,0-2,0
SU/ÇİMENTO ORANI
W/C 0,8:1-2:1
TÜKETİLEN ÇİMENTO MİKTARI
Islah Edilen Zeminin Birim
400-800 400-800 400-800
Hacim Ağırlığı kg/cm3
ZEMİN ELEMANININ MUKAVEMETİ
Çakıllı/Kumlu Zemin kg/cm2 100-300 75-250 75-250
2
Killi Zeminler kg/cm 15-100 15-85 15-75
NOT: ÖY=Ön Yıkama
27
Altun, (2010)'a göre jet grouting yöntemi; temel takviyesi, kazı

yüzeylerinin desteklenmesi, zemin iyileştirmesi, tünel inşaatlarında tünel aynasının
ve tünel tavanının desteklenmesi, kazı çukurlarına gelen yeraltı sularının
azaltılması, şev ve heyelan stabilizasyonu, geçirimsizlik perdeleri, atık sahalarında
geçirimsizliğin sağlanması gibi alanlara uygulanmaktadır (Çizelge 1.4):
Çizelge 1.4. Jet grouting sistemlerinde uygulama alanları (Baş, 2006)

Sistem D
Sistem S Sistem T
(Çift Akışkanlı
(Tek Akışkanlı Sistem) (Üç Akışkanlı Sistem)
Sistem)
 Boşluklu zeminde  Zemin  Temel takviyesi ve
geçirimsizlik perdeleri stabilizasyonu kazı desteği
 Tünel çatı için zemin  Boşluklu zeminde  Döşeme/yeraltı suyu
konsolidasyonu temel takviyesi kontrolü
 Yumuşak zeminde derin  Panel  Panel geçirimsizlik
hendeklerin takviyesi geçirimsizlik perdeleri
 Ankrajlar perdeleri  Geçirimsizlik
 Geçirimsizlik  Yumuşak uygulamaları
uygulamaları zeminde derin  Çoğu ince taneli
hendeklerin zeminlerin
takviyesi stabilizasyonu
Erdil 2008'de verilen Melegari ve Garassino’ya (1997) göre jet grout

yönteminin yararları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
28
 Neredeyse bütün zemin türlerinde uygulanabilir.

 Küçük çaplı bir deliğin zeminde delinmesi ile (100 mm) büyük çaplı
kolonlar yapılmaktadır (500 ~ 3000 mm).
 Çevre kirliliğine sebep olmadan zeminlerin stabilizasyonuna yardımcı olur.
 Temel takviyesinde yapının deformasyonu çok azdır.
 Diğer yöntemlere göre daha hızlı ve güvenli imalat yapılmasını sağlar.
 Gerekli geçirimlilik ile yapısal mukavemet tasarlanabilinir.
 Hassas yapılara zarar verecek titreşim meydana getirmediğinden bu
yapıların yakınında imalat yapılabilinir.
 Çok sınırlı alanlarda çalışma imkanı sağlar.
 Çok riskli inşaatlarda can güvenliği sağlanır.
 Kolonlar istenilen derinlikten istenilen derinliğe kadar yapılır.
 Taban kabarmasının önlenmesi ya da tünel yapımında geçirimsizliğin
zemin yüzünden sağlanması gibi problemlerin ekonomik çözümünde
uygundur.
 Arazi koşullarına göre inşaat süresini %30 ~ %60 kısaltır.
Melegari ve Garassino (1997) bildirdiğine göre, Erdil (2008) jet grout

yönteminin sınırlamaları aşağıdaki gibi açıklamıştır:
 Enjeksiyon akışı enjeksiyon noktasından yüzeye kadar takip edilmelidir.

Eğer enjeksiyon yolunda bir tıkanıklık var ise bu zeminde şişmeye ve
sonuç olarak kolonların oluşmamasına sebep olur.
 Zemin türüne göre kolon çapları farklı olabilir.
 Çok yüksek basınçlar zeminin taşıma gücünü azaltıp istenmeyen
oturmalara sebep olabilir.
 İki akışkanlı ve üç akışkanlı sistemlerde en fazla 10º ~ 20º arasındaki
değerlerde eğiklik oluşturulabilmektedir. Bu sınırlamanın oluşumundaki
sebep ise, zemindeki örselenen malzemenin püskürtülen hava ile dışarıya
alınmasını sağlamaktır.
29
 İki akışkanlı ve üç akışkanlı metotlarda yataklanma meydana gelebilmekte,

düşük geçirgenliğe sahip zeminlerde oluşturulan elemanlar düşük
mukavemet değerlerine sahip olabilmektedir. Bu tarz zeminlerde su ıslah
edilen zeminden tahliye edilemediğinden yüksek oranda su/çimento oranı
elde edilebilmekte ve tek akışkanlı sisteme göre düşük elastisite modüllü,
düşük mukavemete sahip kolonlar yapılmaktadır.
 Tam olarak basit bir tasarım metodu geliştirilememiştir bu yüzden deneyim
önem kazanmaktadır.
 Bazen kolon çapları istenildiğinden büyük olabilmekte bu da ekonomik
açıdan sorunlar çıkarmaktadır.
1.2.6. Forekazık
Forekazıklar, kendini tutabilen ve tutamayan zeminlerde, temelin sismik
hareketlerden etkilenmesini önlemek amacıyla Ø65-150 cm çap aralığında zeminde
açılan deliğin içerisine donatı yerleştirilerek betonla doldurulması ile imal edilen
kazıklara denir (Şekil 1.13). Deprem esnasında meydana gelecek temel hareketini
azaltmanın en etkin yöntemlerinden biridir ve derin temel olarak tanımlanır.
Forekazıklar, zeminde yanal ötelenme ve buna bağlı olarak komşu zeminde
sıkışma üretmeyen kazıklardır (Çetin, 2013).
30
Şekil 1.13. Forekazık İmalat Aşamaları (Çetin, 2013)
1.2.7. Taşkolonlar
Taşkolon yöntemi genellikle yumuşak ve orta yumuşak killi zeminlere
uygulanmaktadır. Zemin üzerine gelen yükleri taşkolon ile zeminin ortaklaşa
taşıması amacıyla bu yöntem uygulanmaktadır. Taşkolonlar, taşıma gücünün
artmasını ve temellerin oturmasının azaltılmasını sağlar. Ayrıca, bu metot düşey
dren gibi çalışıp oturma hızlarının artmasına da katkıda bulunur. Kohezyonu az,
ince taneli (killi-siltli) zeminlerde sıvılaşma olayına karşı da önerilmektedir.
Alüvyon ve değişken zeminlerde ise vibrokompaksiyon yöntemi ile beraber
uygulanmaktadır (Çetin, 2013).
Taş malzeme, zemin içerisine dik bir şekilde 0,6-1.0 m çapında ve 20
metreye kadar derinliklere çeşitli metotlarla yerleştirilip, sıkıştırılmaktadır.
Genellikle 20-75 mm arasında kırma taş malzeme yaygın bir şekilde kullanılmasına
karşın, doğal kaba çakıl agrega ya da kum-çakıl karışımları da kullanılmaktadır
(Çetin, 2013).
31
Yumuşak kil zeminlerde, boru çakma ve doldurarak çekme yöntemi

kullanılmaktadır. Diğer zeminlerde ise, genellikle tonaj yöntemi kullanılmakta
olup, kolonların ucunun sert zemine girmesi istenmektedir (Şekil 1.14), (Çetin,
2013).
Şekil 1.14. Taşkolon imalat işlemleri (Çetin, 2013)
32
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Tuba ÖNER
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
2.1. Genel Jeoloji Çalışmaları

Tolun ve Pamir (1975) eserlerinde, Hatay ve çevresinde yapılan önceki
jeoloji çalışmaları hakkında bilgiler vererek, bölgenin stratigrafisini detaylı bir
biçimde açıklamışlardır.
Özer (1996) tez çalışmasında, Payas-İskenderun (Hatay) alanında 1/25.000
ölçekli jeoloji haritasını hazırlayarak Demirkazık formasyonu, Kızıldağ ofiyoliti,
Almacık formasyonu ve Kuzgun formasyonu olmak üzere dört adet kayastratigrafi
birimi ayırtlamıştır. Mesozoyik yaşlı birimlerden Kızıldağ ofiyolitinin allokton,
diğer birimlerin otokton olduğunu tespit etmiştir ve inceleme alanında
kronostratigrafik açıdan Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı dört kayastratigrafi birimi
haritalamıştır. İnceleme alanı sınırları dahilinde bir dizi paleo-heyelan alanlarına
rastlandığını ve bu neticede önlem projesi hazırlandığını belirtmiştir ve de çalışma
alanının jeoloji haritasının yanı sıra, genelleştirilmiş stratigrafi kesiti, stratigrafik
korelasyon çizelgesi, jeoloji enine kesitler ve gül diyagramları hazırlamıştır.
Aksu (1999) tez çalışmasında, İskenderun Baseni güney kesiminin
'Kantitatif Basen Analizi' yöntemiyle değerlendirilerek hidrokarbon potansiyelinin
belirlenmesini amaçlamıştır. Orta Miyosen'de oluşmaya başlayan İskenderun
Baseni'nde kaynakkaya, rezervuar ve örtü kayaları sırasıyla Köpekli (Menzelet),
Karaisalı (Horu) ve Cingöz (Kızıldere) formasyonlarıyla temsil edildiğini
açıklamakla birlikte Köpekli formasyonunun yer yer örtü kaya olabileceğini ifade
etmiştir. Olgunlaşmanın güneybatıya doğru arttığı basende stratigrafik kapanların
yapısal kapanlar kadar önemli olduğunu belirtmiş ve petrol hakkında bilgi
vermiştir.
Öktem (1999) tez çalışmasında Hatay ilinde bulunan İskenderun ilçesi ve
çevresinin jeolojisi hakkında bilgi vererek bölgenin jeoloji haritasını çalışmasında
göstermiştir.
33
Öztürk (2005) tezinde, İskenderun Körfezine ve civarına ait kuyu logları

kuyu verileri ve sismik kesitler yardımıyla Miyosen yaşlı birimlerin litostratigrafik
ayırımı, birimlerin birbirleriyle ilişkileri ve sedimantolojik özellikleri, Miyosen'de
gelişen yapılar, bu yapıları etkileyen faylanmalar, petrol kapanlarını araştırmış,
böylece Miyosen yaşlı istiflerinin yer altı jeolojisi hazne kaya özelliklerini
saptamaya çalışmıştır. Çalışma kapsamında hazne kayaya yönelik, sonik log
okumalarını alarak yaklaşık gözeneklilik değerlerini saptamış ve bu değerler
yardımıyla gözeneklilik haritalarını ortaya koyarak hazne kaya olabilecek
birimlerinde kalınlık haritalarını belirlemiştir. Ayrıca alandaki tektonik yapıları
ortaya çıkarmak amacıyla hazne kayaya yönelik yapı kontur haritaları da çizmiştir
ve netice olarak, Öztürk çalışmasında; hazne kaya özelliğinde olan Horu
kireçtaşları için ana kayanın Serravaliyen yaşlı Köpekli formasyonu ve hazne kaya
olabilecek Kızıldere formasyonu içindeki kumtaşları için kaynak kaya Kızıldere
şeylden, Örtü kaya ise Kızıldere kumtaşları için Haymaseki tuzları ve Horu
formasyonu için ise Kızıldere şeylleri olabileceğini saptamıştır.
2.2. Mühendislik Jeolojisi Çalışmaları

Mollamahmutoğlu ve Babuçcu (2006), yaptıkları çalışmada, sıvılaşma
hakkında genel bilgiler verip örnekleyerek özetle sıvılaşmaya en fazla duyarlı saha
şartları ve zemin çeşidini aşağıdaki gibi açıklamışlardır: Saha şartları: Dışmerkeze
ya da büyük bir depremin fay yırtılma yerine yakın ve yeraltı su seviyesinin yer
yüzeyine yakın olduğu saha koşullarıdır. Belirli saha şartları için sıvılaşmaya en
duyarlı zemin çeşidi: Çok gevşek ya da gevşek durumda, zemin taneleri arasında
çimentolaşma bulunmayan, evvelce ön yüklemeye ya da sismik sarsıntıya maruz
kalmamış, yakın zamanda çökelmiş, üniform gradasyonlu ve taneleri yuvarlak
kumdan oluşan zemin türüdür.
Durgunoğlu (2004) makalesinde, çeşitli mühendislik yapılarının jeoteknik
ve sismik risklerinin değerlendirilmesi neticesinde zayıf görülen zeminin
iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi için kullanılan yöntemleri tartışmıştır. Bu
34
yöntemlerden ülkemizde yaygın olarak kullanılan yüksek modüllü jet grout

kolonların temel mühendisliğinde çeşitli kullanımları, imalat parametreleri, kalite
kontrol ve proje kriterlerinin tahkik deneyleri açıklanmıştır. Deprem yükleri altında
zeminlerin sıvılaşmaya karşı güvenlik faktörlerinin hesap metotları açıklanmış ve
Chinese kriterinin ince taneli zeminlerde geçerliliği tartışılarak getirilen yeni bir
teklif üzerinde durulmuştur. Yüksek modüllü jet grout kolonların sıvılaşma riskini
düşürmede kullanımı ayrıntılı bir şekilde konu edilmiş, bu kullanıma ait geliştirilen
bir tasarım yöntemi özetlenmiştir. Geliştirilen bu yöntemin bilhassa 17 Ağustos
1999 depremi öncesi kısmen uygulandığı İzmit Carrefour-SA ticaret merkezi bir
vaka analizi olarak incelenerek, yöntemin geçerliliğinin ispat edildiğini belirtmiştir.
Küsin (2009) tez çalışmasında, jet grouting yöntemini irdelemiştir. Jet
grout kolonları genellikle klasik kazık taşıma gücü formülasyonları ile meydana
getirildiğini belirlemiştir. Bu hesaplamanın tek bir kolon için yapılmakta ve zemin-
yapı davranışı ayrıntılı bir şekilde incelenememekte olduğunu belirtip, bu sebeple
yüksek güvenlik faktörleri sağlandığını, böylelikle çözümün ekonomikliği
açısından elverişsiz bir hal meydana gelmekte olduğunu belirtmiştir. Bu çalışmada
özellikle sonlu elemanlar metodu kullanılarak jet grout kolonlarının analizleri farklı
uygulamalarda gösterilmiştir. İlk iki örnekte jet grout kolonlarının dayanım
duvarlarında kullanımına yönelik analizler yapılmış ve devamındaki örneklerde ise,
birim hücre ve homojenleştirme yöntemi kullanılarak jet grout kolonlarının temel
altında kullanılması durumu incelenmiştir.
Şeflek (2012), tez kapsamında Adana ili, Ceyhan İlçesinde yapılacak olan
toplu konutları taşıyacak olan alanın zemin özellikleri üzerinde yaptığı çalışmalar
neticesinde yapılması planlanan projeye göre zemin iyileştirme yoluna gidilmesinin
gerektiğini belirtmiştir. Bu çalışmada zemin iyileştirme yöntemlerinden jet grout
yöntemi seçilerek, çalışmanın amacı doğrultusunda bu ıslah yöntemi ile zeminde
meydana gelecek farklılıkları belirlemek hedeflenmiştir. Bunun için çalışma
arazisinde, temel zeminden ve jet grout yöntemi ile iyileştirilmiş zeminden alınmış
örselenmiş ve örselenmemiş numuneler üzerinde gerekli zemin mekaniği
35
deneylerini yapıp, deney sonuçlarını karşılaştırarak uygulamanın doğruluğu

ispatlanmıştır.
Akan (2013) tez çalışmasında, bazı zemin ve jet grouting parametrelerini
kullanarak gerçekleştiren bulanık mantık ve çoklu regresyon analizleri ile jet grout
kolonların serbest basınç dayanımlarını tahmin etmeye çalışmıştır ve kullanmış
olduğu her iki yöntemin de belirlilik katsayılarını hesaplamıştır ve bu değerle,
analizler ile tahmin edilen sonuçlar ve gerçekte gözlenen sonuçlar arasında, her iki
yöntem için de büyük oranda uyum olduğunu saptamaktadır. Ayrıca analiz
sonuçları ile gerçekte ölçülen serbest basınç dayanımı değerleri arasında çeşitli
hata indisleri tespit etmiştir ve ortalama relatif mutlak hata (MARE), bulanık
mantık ile yapılan tahminleri için % 7 iken çoklu regresyon analizi ile yapılan
tahminleri için % 6 olarak hesaplamıştır. Ortalama karesel hatalar (MSE) ise hem
bulanık mantık ile yapılan tahminler ve hem de çoklu regresyon analizi ile yapılan
tahminleri için % 14 olarak hesaplamıştır. Kullanılan bulanık mantık ve çoklu
regresyon analizlerinden ikisi de yeterli nitelikte doğru sonuçlar verdiği
ispatlanmış ancak kullanımının daha kolay olması ve daha çabuk uygulanan bir
yöntem olması nedeniyle çoklu regresyon yönteminin tercih edilebileceğini
belirtmiştir. Yazar bu çalışmasında; jet grouting yönteminin, göz önünde
bulundurulamayan başka parametrelerden de etkilendiğini ve çalışmada kullanılan
veri sayısının az olduğunu göz önüne alındığında gözlemlediğinde, bu kadar
hatanın kabul edilebilir düzeyde olabileceğini belirtmiştir.
Gül (2015) tez çalışmasında yapılan jet grout uygulaması sonrasında zemin
emniyetli taşıma gücünün, jet grout kolonlarının da içinde bulunduğu tüm alanda,
ortalama hangi değere ulaştığı araştırmış ve teze konu olan zeminin uygulamadan
önceki maksimum taşıma gücü ile jet grout kolonlarından alınan karot
numunelerinin standart silindir basınç dayanımları ortalamasını saptamıştır. Jet
grout ile zemin iyileştirmesi yapılmadan önce belirlenen zemin emniyetli taşıma
gücünün uygulamadan sonra, jet grout kolonlarının da içinde bulunduğu tüm
alanda, ortalama değerinin arttığını görmüştür.
36
Gül, tez çalışma kapsamında jet grout uygulama yöntemlerinden olan jet 1
ve jet 2 yöntemleri ile ilgili bazı gözlem ve kıyaslamaları aşağıdaki gibidir:
 Jet 2 yönteminin uygulama hızının jet 1’ e göre daha yüksek olduğunu

belirlemiştir.
 Jet 2 uygulamasında , zeminin hava yardımıyla daha etkin yırtılmasından
dolayı, imal edilen kolon çaplarının jet 1’ e göre nispeten daha büyük
olduğunu gözlemlemiştir.
 Jet 1 ile teşkil edilen kolonlardan alınan karot numunelerinin standart
silindir basınç deneyinden elde edilen sonuçların ortalama değeri, jet 2’
den elde edilenlerden yüksek olduğunu tespit etmiştir. Uygulama hızı ve
kolon çapları jet 2’ den daha düşük olmasına rağmen, jet 1 ile oluşturulan
kolonların dayanımlarının jet 2’ ye nispeten daha fazla olduğunu
saptamıştır.
Öztürk (2016), 'Sıvılaşmaya karşı jet grout ile zemin iyileştirilmesi:Samsun

Tekkeköy örneği' başlıklı yüksek lisans tez çalışması, Kuzey Anadolu Fay Zonu'na
(KAFZ) yaklaşık 57 km mesafedeki Samsun ili Tekkeköy ilçesinde bulunan bir
sahanın sıvılaşma potansiyelinin değerlendirilmesi ve muhtemel sıvılaşma riskine
karşı direnci arttırmak için jet grout yönteminin kullanıldığı zemin iyileştirme
uygulamasını kapsamaktadır. Bu amaç doğrultusunda 6.0, 6.5, 7.0 ve 7.2
büyüklüğünde senaryo depremlerine ait pik yatay yer ivme değerleri Türkiye
depremleri için geliştirilmiş olan deprem azalım ilişkisi kullanılarak saptanmıştır
ve bu ivme değerleri ile 12 adet sondaj kuyusunda yapılan Standart Penetrasyon
Deneyleri'nden (SPT) elde edilen darbe sayıları kullanılarak 'Basitleştirilmiş
Yöntem 'ile sıvılaşma riski analizleri yapmıştır. Ayrıca sıvılaşma nedeniyle zemin
tabakalarında oluşabilecek oturmaları hesaplamıştır. Bu yöntemlere göre en büyük
oturma değerlerine 7.2 büyüklüğündeki senaryo depreminde ulaşıldığı saptamış ve
37
sıvılaşma riski ile aşırı oturmalar yapabileceği belirlenen inceleme sahasında,

sıvılaşma etkilerinin giderilmesi için zemin iyileştirme yöntemlerinden hemen her
tür zemin için uygulanabilen jet grout yöntemi seçilmiştir. Böylelikle hem
sıvılaşma riskini ortadan kaldırmış hem de temel zemininin taşıma gücünde 3 katı
aşan iyileşme sağlamıştır.
Acar (2016), İskenderun (Hatay) ilçesinde yapılan ve tez konusunun
inceleme alanını oluşturan arazide inşa edilmesi planlanan okul için, bu alana
yönelik zemin etüt çalışması yapmıştır. Çalışma sonucunda zeminin sıvılaşma
tehlikesi açısından önemli alanlar sınırları içerisinde bulunduğu, yeraltı su
seviyesine 5 m'de rastlanıldığı ve zemin mukavemetinin ise düşük olduğu
belirlenmiş olup bölgenin deprem riski de göz önünde bulundurularak gerekli
çalışmalar ve hesaplamalar neticesinde binanın yapı-temel ilişkisi değerlendirilip
zemin ıslah yöntem veya yöntemlerinden uygun olan veya olanların seçilmesi
gerektiği vurgulanmıştır.
Ercan (2017), 'Jet grout yöntemi uygulanılarak yapılan bir zemin
iyileştirme vaka analizi' başlığını taşıyan yüksek lisans tezinde, yaptığı arazi ve
laboratuvar deneyleri neticesinde Erzurum Büyükşehir Belediyesi Atık Su Arıtma
Tesisi projesi zemininin incelendiği çalışma kapsamında altı ünite binası zemininde
oturma ve taşıma gücü problemlerini tespit etmiştir ve problemli alana jet grout
metoduyla iyileşme sağlamıştır. Böylece mühendislik özellikleri zayıf olan zemin,
taşıma gücü ve oturma kriterlerine uygun duruma getirmiştir aynı zamanda elindeki
verilerle jet grout ile zemin iyileştirme tekniğinin yüksek plastisiteli siltler için
uygulanabilir bir yöntem olduğunu ispatlamıştır.
Erdoğan (2018), 'Jet grout uygulamasından sonra zemin özelliklerinde
meydana gelen değişiklikler' başlıklı yüksek lisans tezinde, jet grouting
yönteminin, zemin parametreleri üzerindeki değişiklikleri araştırmış ve 1.derece
deprem bölgesinde yer alan bir bölgenin jet grout ile zemin iyileşmesi yapılmadan
önceki saha ve laboratuvar deney sonuçları ile jet grout sonrası sonuçlarını
karşılaştırmıştır ve Jet grouting sonucunda elde edilen kompozit zeminde
38
sıvılaşma riskinin ortadan kalktığı, oturma değerinin izin verilebilir değere

indirildiği, emniyetli taşıma kapasitesinin arttırıldığı, elastisite ve kayma modülü
değerlerinde artış meydana geldiği sonuçlarına varmıştır. Sonuç olarak yapılan bu
çalışma ile jet grouting metodu ile iyileştirilmiş zemin parametrelerinde olumlu
değişimleri ispatlamıştır.
39
40
3. MATERYAL VE METOT Tuba ÖNER
3. MATERYAL VE METOT
3.1. Materyal
İnceleme alanı Hatay ili, İskenderun ilçe belediye sınırları içerisinde, Şevre
mahallinde yer almaktadır. Yaklaşık 1600 m2 lik bir alanda 600 m2 oturum alanına
sahip okul binası yapılması planlanmaktadır. Bina temelinin oturacağı zemin
Kuvaterner yaşlı oldukça fazla kalınlığa sahip alüvyondur. Bina temelinin
oturacağı alüvyon zemin, litolojik ve mühendislik özelliklerinin tanımlanması
sınıflandırılması, imara uygunluğu açısından değerlendirilmesi amacıyla arazide ve
laboratuvarda deneylere tabi tutulmuştur. Arazi çalışmaları ve deneyleri sırasında
örselenmiş ve örselenmemiş numuneler alınarak ana materyal olarak kullanılmıştır.
Saha çalışmalarında, araziden yani inşa edilecek olan bölgenin temel
zemininden alınan örselenmiş numune, numune poşeti ile örselenmemiş numune
ise; sondaj makinesi, numune tüpleri, tülbent, balmumu-parafin karışımı gibi
numune alma araç ve gereçleri kullanılarak alınmıştır.
Araziden alınan bu numunelerin laboratuvar aşaması çalışmalarında,
zeminin indeks ve bazı mühendislik özelliklerinin belirlenmesinde piknometre ve
ısıtıcı, hidrometre ve elek seti, casagrande cihazı, plastik limit plakası,
konsolidasyon deney cihazı, kesme kutusu deney cihazı ve duruma göre
kullanılması gereken muhtelif laboratuvar araç ve gereçleri kullanılmıştır.
3.2. Metot
Yapılan bu yüksek lisans çalışma uygulaması; arazi öncesi çalışmalar,
arazi esnasındaki çalışmalar, laboratuvar çalışmaları ve büro çalışmaları olmak
üzere dört aşamadan oluşmaktadır.
41
3.2.1. Arazi Öncesi Çalışmalar

Bu aşamada ilk olarak, zemin ıslah yönteminin uygulandığı çalışma alanına
ait jeolojik çalışmalar, bilgiler ve haritalar derlenmiş ve değerlendirilmiştir. Ayrıca
zemin iyileştirme yöntemleri hakkında da bu aşamada detaylı araştırma yapılmıştır.
3.2.2. Arazi Çalışmaları

İnceleme alanının litolojik özellikleri, düşey doğrultudaki dağılımı ve
yeraltı suyu durumu ile mühendislik parametrelerini belirlemek amacıyla sahada
derinliği 20'şer m olan 4 adet temel araştırma sondajı yapılmıştır (Şekil 3.1).
Sahada yapılan temel araştırma sondajlarına her 1,5 metrede bir standart
penetrasyon testleri uygulanmıştır.
Yapılan sondaj çalışmaları sırasında zeminin belirli derinliklerinden
örselenmemiş numune (SK-5) ve ayrıca kum ile kil zeminlerinden örselenmiş
numuneler alınarak, zemin özelliklerini test etmek üzere Çukurova Üniversitesi
Zemin Mekaniği Laboratuvarına getirilmiştir.
Şekil 3.1. İnceleme alanında yapılan sondaj çalışması

42
3.2.2.1. Standart Penetrasyon Deneyi (SPT)

Standart penetrasyon deneyi; belirli bir ağırlığın, belirli bir yükseklikten
düşürülerek, boyutları standart olan tüpün zemin içine belirlenen mesafede
çakılmasıdır (Şekil 3.2). Gerekli penetrasyonu (30 cm) sağlamak için sayılan darbe
sayısı zeminin o derinlikteki direncini göstermektedir. Bu deney özellikle kum ve
silt gibi kohezyonsuz zeminler için elverişli bir arazi deneyi olmakla beraber
kohezyonsuz zeminlerin taşıma gücü ve yeraltı suyu altındaki gevşek kum ve
siltlerin sıvılaşma potansiyeli hakkında öngörüler sağlar. Bu yüzden kum, silt ya da
ince çakıllar için çok önemli bir deneydir. Buna karşılık kil zemine uygulanan SPT
yalnızca kil zeminin kıvamlılığı hakkında bilgi verir ve kil numunesinden
tanımlama deneyleri yapılmak üzere örselenmiş örnek alınmasını sağlar. SPT
yapılma aralığı normal olarak 1,5 m'dir ve buna karşılık zemin şartlarına bağlı
olarak 75 cm aralıklarla ya da 1,5 m den daha geniş aralıklarla yapılabilir. SPT
genellikle 30 m derinliğe kadar yapılmaktadır ve de zorunlu olmadıkça 60 m'den
fazla derinlikte yapılmamalıdır (Genç, 2011).
Uygulaması: Sondaj tijlerine takılmış, ortasından ikiye ayrılabilen ve
içinde pirinçten yapılmış bir iç tüpün bulunduğu bir örnekleyicinin, 63,5 kg
ağırlığında bir şahmerdanın ip halat yardımıyla 762 mm (30 inç) yükseklikten
tijlerin üzerine düşürülerek zemine sokulması şeklinde yapılır. 45 cm uzunluğunda
olan SPT kaşığının üç adet 15 cm batmasındaki düşüş sayıları kaydedilir. Deney
sırasında herhangi bir 15 cm batma için gerekli düşüş sayısının 50'yi ya da toplam
düşüş sayısının 100'ü geçmesi durumunda çakma işlemine son verilir.
SPT(N) sayısı SPT kaşığının son 30 cm çakılması için gerekli vuruş sayısı
olarak belirlenir. İlk 15 cm'lik batma için gerekli vuruş sayısı kaydedilir ancak
sondaj kuyusu dibindeki 15 cm kalınlıktaki zeminde örselenmelerin olabileceği
dikkate alınarak SPT(N) sayısı olarak sadece son 30 cm'lik çakma için gerekli
düşüş sayısı alınır.
SPT deneyinde penetrometre denilen çelikten yapılmış tüpün zemine ilk,
ikinci ve üçüncü 15 cm (6inç) penetrasyonu için gerekli darbe sayılarından son
ikisinin toplamı SPT-N sayısı olarak adlandırılan bu sayının gerek zeminin sıkılık
43
ya da kıvamı ile gerekse dayanım parametreleri ile direkt ve yüksek derecede

anlamlı korelatif ilişkileri vardır.
N = Darbe sayılarının (N') düzeltilmesi ile bulunan bir sayıdır.
Standart penetrasyon borusunu 30 cm çakmak için vurulan darbe sayısı N'
olduğuna göre;
15 (3.1)
Darbe sayısı 15 veya daha az olursa, N=N' kabul edilir.
Şekil 3.2. Standart penetrasyon deney düzeneği (Coduto, 1994: Güneş 2013'ten)
SPT deneyi pratikte çok yaygın olarak kullanılmakla beraber, bu deneyde

SPT sonuçlarını etkileyen faktörlerde bulunmaktadır. Bu faktörler Çizelge 3.1.'de
sunulmaktadır.
44
Çizelge 3.1. Standart penetrasyon deney sonuçlarını etkileyen faktörler

(Mollamahmutoğlu ve Kayabalı, 2004)
SPT sonucunu etkileyen
Düşünceler
faktörler
SPT orijinal zeminde kısmen yapılır. Numune
Sondaj kuyusunun yetersiz alıcının çakılması sırasında, içeride kalan ve sıkışan
temizlenmesi topaklar, darbe sayısını arttırabilir. Numune alımını
da engelleyebilir.
Numune alıcının örselenmemiş
Alınan N değeri yanlış olur.
malzeme içinde olmaması
Numune alıcıyı muhafaza
borusunun tabanından yukarı N değeri kumlarda artar, killerde azalır.
seviyede çakma
Kuyudaki su seviyesi en azından kumdaki
Kuyuda yeterli hidrostatik yükü piyezometrik seviyeye eşit olmalıdır. Aksi durumda
sağlayamama kuyunun tabanındaki kumun kıvamı gevşek bir hale
gelebilir.
Aynı zemine ait darbe sayısı, delme işlemini kimin
Sondörün tutumu yaptığına ve belki de sondörün o andaki ruh haline
bağlı olarak değişebilir.
Numune alıcının fazla çakılması genellikle yüksek N
Fazla çakılan numune alıcı
değerlerinin alınmasına neden olur.
Numune alıcının ağzı çakıl ile tıkandığında daha
büyük darbe sayıları kaydedilir. Gevşek kumun
Çakıl ile tıkanan numune alıcı
dayanımı, olduğundan çok daha büyük
kaydedilebilir.
Su tablası altında kayıt alırken, gevşek kumlarda
yüksek N değerleri kaydedilebilir. Hidrostatik basınç
Muhafaza borusunun tıkanması
kumun yükselmesine ve muhafaza borusunun
ağzının tıkanmasına neden olur.
Muhafaza borusu ucunda aşırı Basınçlı su sıkı kumda gevşemeye neden olacağı
yıkama için, düşük N değerleri kaydedilir.
Sondaj tekniği (örnek; muhafaza borulu kuyu,
Sondaj yöntemi çamurla desteklenen kuyu gibi), aynı zeminde farklı
N değerleri verebilir.
Herbir düşüşte tijlere iletilen enerji standart değildir.
Standart şahmerdan düşüşünü Avrupa ülkeleri, Kuzey Amerika’da henüz
sağlayamama kullanılmayan otomatik düşüşlü şahmerdan
geliştirmiştir.
Kedibaşı etrafında 1,5 turdan fazla urgan kullanımı
Ağırlığın serbest düşüşünü
ve/veya kablo kullanımı şahmerdanın düşüşünü
sağlayamama
engelleyecektir.
Piyasadaki şahmerdan ağırlıklarında kimi
Doğru ağırlığın
zaman 10 libreye (4,5 kg) varan sapmalar
kullanılmaması
olabilmektedir.
45
Çizelge 3.1. Standart penetrasyon deney sonuçlarını etkileyen faktörler (devamı)

Ağırlığın merkez dışında
Çarpma enerjisi azalır, N değeri artar.
çarpması
Yanlış N değerlerinin kaydedilmesine neden
Kılavuz tij kullanılmaması
olur.
Numune alıcı ucundaki pabucun hasarlı olması,
Numune alıcı ucundaki
uçtaki kesit alanını daraltır veya genişletir; N
pabucun elverişsiz oluşu
değeri artabilir.
Daha ağır tij kullanılması halinde, tijler daha
Standartdan daha ağır tij
çok enerji absorplar ve sonuçta darbe sayısı
kullanımı
artar.
Darbe sayısının ve
penetrasyonun doğru kayıt Yanlış N değerleri elde edilir.
edilmeyişi
Standart penetrasyon deneyi başlangıçta sulu
delgi tekniklerinden yola çıkılarak
Yanlış delgi geliştirilmiştir. Sözgelimi, kablolu sondaj gibi
teknikler, zemini önemli ölçüde örseleyerek N
değerini etkiler.
Büyük çaplı kuyular için bir çap düzeltmesi
Büyük çaplı sondaj kuyuları gerekir. Büyük çaplı kuyular, darbe sayısında
azalıma neden olur.
Numune alıcı sık sık çakıl veya küçük bloklarla
tıkanır ve darbe sayısında ani artışlara neden
olur. Bu durum, deneyimsiz bir gözlemci
Yetersiz denetim
tarafından fark edilmeyebilir. Doğru bir numune
alma işlemi ve derinlik kaydı her zaman
gereklidir.
Zeminlerin düzensiz şekilde
Numune doğru olarak tanımlanmaz.
loglanması
Büyük kapasiteli pompa kullanımı kuyu

Büyük kapasiteli pompa
tabanındaki zeminin gevşemesine ve dolayısıyla
kullanımı
darbe sayısında azalmaya neden olur.
46
3.2.3. Laboratuvar Çalışmaları

Çalışma alanından alınan örselenmiş ve örselenmemiş zemin örnekleri
Çukurova Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Zemin Mekaniği
Laboratuvarına getirilmiş ve zeminin indeks ile mühendislik özelliklerini
belirlemek amacıyla ASTM (American Society of Testing Materials) standartlarına
uygun olarak deneylere tabi tutulmuştur. Örselenmiş örnekler üzerinde ASTM
standartlarına uygun olarak zeminin indeks özelliklerini belirlemek için; Kıvam
limitleri, Özgül ağırlık ve Tane boyu (Hidrometre ve elek analizi) analizi deneyleri
yapılmıştır. Örselenmemiş örnekler üzerinde, zeminin bazı mühendislik
parametrelerini belirlemek için ASTM standartlarına göre serbest basınç (tek
eksenli), konsolidasyon ve kesme kutusu deneyleri gerçekleştirilmiştir.
3.2.3.1. Kıvam (Atterberg) Limitleri

Atterberg (Kıvam) limitleri, zemin davranışında belirli limitlerdeki ya da
kritik aşamalardaki su içeriğini belirtir. Zeminlerin kıvamını, tanecikleri arasındaki
bağ kuvvetini, yük karşısında kayma direncini ve stabilitesini belirleyen temel
özelliktir. İnce taneli zeminlerin tanımlanmasında Kıvam limitleri ile doğal su
içeriği değerleri, likitlik indisi (LI) ve kıvam indisi (CI) parametrelerinin
bulunmasını sağlar. Atterberg limitleri zeminin özelliklerinin belirlenmesinde
büyük önem taşır. Örneğin bir zeminin plastiklik özelliğinin düşük ya da yüksek
oluşu ile killerin yağlı veya yağsız oluşu Atterberg limitleri ile bulunabilir.
Atterberg limitleri; likit limit (LL), plastik limit (PL) ve rötre limiti (SL)’den
oluşur.
Atterberg limitleri, tane boyu değerleri ile birlikte zeminlerin
sınıflandırılmasında da kullanılır. Likit limit (LL), plastik limit (PL), doğal su
içeriği (Wn) ve 0,002 mm’den küçük tane boyu yüzde değerlerinden (kil
fraksiyonu) faydalanılarak zeminin plastisite indisi (Ip, PI), likitlik indisi (IL, LI),
kıvam indisi (Ic, CI) ve aktivite (Ac) değerleri hesaplanıp, zemine ait çeşitli
sınıflandırmalara ulaşılabilir.
47
Likit limit (LL), ince taneli zemin kıvamlılığının, plastik halden sıvı hale
geçtiği andaki su içeriğidir.
Uygulanması: Saf su ile karıştırılan numune Likit limit aleti (Casagrande
aleti) tasının (Şekil 3.3) içerisine, tabana paralel olarak yerleştirilmiş, standart oyuk
açma bıçağı ile ortadan ikiye bölecek şekilde bir oluk açılmıştır. Aletin kolu
saniyede 2 devirlik bir hızla çevrilerek açılan oluğun tabanında 13 mm birleşmesini
sağlayan vuruş sayısı kaydedilmiştir. Bu işlemler 10 ile 50 arasında en az 3 vuruş
saptanıncaya kadar devam etmiştir. Oluğun kapanması sonucunda, birleşen
tarafından yeterli miktarda numune alınarak, etüvde kurutulmuş ve numunenin su
içeriği ile likit limit değeri hesaplanmıştır.
Şekil 3.3. Casagrande aleti ve zemin numunesinin yerleştirilmesi
48
Şekil 3.4. Likit limit deneyi sonucunda elde edilen zemin numunesi görünümü
Plastik limit (PL), ince taneli zeminlerin yarı katı halden plastik hale
geçtiği su içeriğidir.
Uygulaması: İnce taneli zemin numunesi el ayasıyla 3 mm çapında çubuk
şeklinde yuvarlatılmış ve bu işlem sırasında numunede; kopmalar, kırılmalar
oluşmaya başladığı anda deney sonlandırılarak, tartılmış ve su içeriği değeri
hesaplanmıştır (Şekil 3.5).
Plastisite indisi (PI): Likit limit ile plastik limit arasındaki farktır.
Bir zeminin plastik halde bulunduğu aralığı temsil ederek hacim değiştirme
ve kohezyon özelliklerini belirler ve zeminin su içeriği belli bir miktardan fazla
arttığında kohezyonu azalır. Çünkü kil tanelerinin etrafındaki su, bir nevi yağlama
etkisi yaparak tanelerin birbirlerinden kaymasına yol açmaktadır.
49
Şekil 3.5. Plastik limit deneyinin yapılışı
Likitlik İndisi (LI): Kıvam limitlerinin laboratuvarda ölçülmesinden sonra

arazideki halini belirlemek için hesaplanmalıdır. Böylece zeminin arazide kesmeye
maruz kaldığında nasıl davranacağı saptanabilir.
(3.2)
LI : Likitlik İndisi,
Wn : Doğal su içeriği,
PL : Plastik limit,
PI : Plastisite indisi.
Kıvam İndisi (CI): Likitlik indisine benzer olarak, zeminin arazide doğal
haldeki kıvamının nasıl olduğunu belirler.
(3.3)
50
CI : Kıvam İndisi,
LL : Likit limit,
Wn : Doğal su içeriği,
PI : Plastisite indisi.
Aktivite (Ac): Killerin su içeriğine bağlı olarak hacimlerinde meydana

gelen değişmeyi gösteren bu indis, plastisite indisinin zeminin 0,002 mm çapına
karşılık gelen yüzde geçen değerine oranıdır.
(3.4)
Ac : Aktivite,
PI : Plastisite İndisi (%),
J : 0,002 mm’den küçük tanelerin ağırlıkça yüzdesi (kil fraksiyonu), (%).
3.2.3.2. Özgül Ağırlık Deneyi

Belirli hacimdeki zemini oluşturan tanelerin havadaki ağırlığının, aynı
sıcaklıkta ve eşit hacimdeki saf suyun havadaki ağırlığına eşit oluşu özgül ağırlık
olarak tanımlanır.
Uygulaması: 24 saat etüvde bekletilmiş, devamında 4 numaralı elekten
elenmiş ve zeminin cinsine göre Çizelge 3.2.'de belirtilen miktarda zemin
numunesi piknometreye huni yardımı ile aktarılmış ve numunenin üzerine,
piknometrenin yarısı doluncaya kadar saf su eklenmiştir. Karışımın içerisindeki
havayı çıkarmak için karışım 10-15 dakika yavaşça kaynatılmış ve daha sonra
kalibrasyon çizgisine kadar piknometreye havası alınmış saf su ilave edilmiştir.
Gerekli tartım yapıldıktan hemen sonra karışım sıcaklığının her noktada aynı
olması sağlanarak karışımın sıcaklığı T olarak kaydedilmiştir.
x
Özgül ağırlık değeri, aşağıdaki formül ile hesaplanmıştır.

51

(3.5)

G : Zemine ait özgül ağırlık,

s(Tx)
Ws : Kuru numune ağırlığı (gr),

W : Tx sıcaklığındaki piknometre + su ağırlığı (gr),
pw(Tx)
W : Tx sıcaklığındaki piknometre + numune + su ağırlığı (gr),

psw(Tx)
G : Suyun Tx sıcaklığındaki özgül ağırlığı.

w(Tx)
Çizelge 3.2. Zeminin çeşidine göre değişik hacimdeki piknometrelere konulması

gereken numune miktarları (ASTM D854-02, 2003)
Zemin Tipi 250 ml'lik piknometre için 500 ml'lik piknometre için
gerekli numune miktarı (gr) gerekli numune miktarı (gr)
SP, SP-SM 60 ± 10 100 ± 10
SP-SC, SM, SC 45 ± 10 75 ± 10
Silt veya Kil 35 ± 5 50 ± 10
Şekil 3.6. Özgül ağırlık deneyinin yapım aşaması
52
3.2.3.3. Tane Boyu Analizi

Zemin oluşturan tanecikler, gözle görülmeyecek parçacıklardan büyük
parçacıklara kadar farklı boyut ve şekillerde bulunur. Zemin tanecikleri,
büyüklüklerine göre kil, silt, kum, çakıl ve blok olarak isimlendirilir.
Tane boyu dağılım deneylerinde yapılan iş, zemin taneciklerinin tane
çaplarını belirleyip, bunların ne kadar oranda olduğunu saptayarak, zeminin
sınıflandırılması belirlemektir.
İri taneli zeminler olan çakıl ve kum tanelerinin tane boyu analizi ise
numaraları bilinen numuneye uygun elek seti ile yapılır. İnce taneli zeminler olan
silt ve kil tanelerinin, herhangi bir elek üzerinde kalması mümkün olmadığından bu
zeminlere hidrometre analizi uygulanır.
Hidrometre analizi: ince taneli zeminlerin, tanelerin çap dağılımını
bulmak için uygulanan bir deneydir. Bu analizde, ince taneli zeminlerin
dağılımının saptanmasında 200 numaralı elekten geçen ince taneli zeminler (kil,
silt) baz alınır.
Bu deneyin esası viskoz sıvı içinde düşen küreler için Stokes yasasına
dayanır. Bu yasaya göre, viskoz sıvı içinde düşen tanelerin nihai hızı tanenin
çapına ve süspansiyon halindeki taneler ile sıvının yoğunluğuna bağlıdır. Düşüş
mesafesi ve zamanı bilindiği için tanenin çapı bulunabilmektedir.
Uygulaması: 24 saat etüvde kurutulmuş numuneden killi zeminler için
50 gr, kumlu zeminler için ise 100 gr numune alınarak 250 ml'lik behere
yerleştirilip üzerine numuneyi örtecek kadar (yaklaşık 125ml) sodyum hexzameta-
fosfat çözeltisi dökülmüş, karıştırılmış ve numune bu şekilde 24 saat bekletilmiştir.
Sonra çözelti karıştırıcı kap içerisine aktarılmış ve önceden yapılan kıvam analizi
sonucu bulunan plastisite indisine göre Çizelge 3.3’de belirtilen süre kadar
karıştırılmış ve deney mezürüne aktarılmıştır. Mezüre 1000 ml çizgisine kadar saf
su eklenerek, ağzı iyice kapatılıp birkaç kez baş aşağı çevrilmiştir. Bu işlemle
karışımın homojen duruma gelmesini sağlanır ve yaklaşık 60 saniye süreyle bu
işlem yapılarak 0.25., 0.50., 1., 2. dakikalarda hidrometre süspansiyondan
53
çıkarılmadan okumalar alınmış ve sıcaklık termometre ile ölçülmüştür. Devamında

mezür yukarıda belirtildiği gibi tekrar baş aşağı işleminden geçirilerek ilk 2
dakikadaki aynı veya birbirine yakın okumalar elde edilene kadar işlem
sürdürülmüştür. Akabinde bu işlem 5., 10., 20., 30. dakikalarda ve bunu takip eden
1., 2., 4., 8., ve 24. saatlerde hidrometre ve sıcaklık ölçümleri aynı şekilde
tekrarlanmıştır (Şekil 3.7).
Çizelge 3.3. Zemin karışımının elektrikli mikser ile karıştırma süreleri (ASTM, D
422-63, 2003)
Plastisite İndisi (PI) Karıştırma süresi (dakika)
PI ˂ 5 5
5 ≤ PI ≤ 20 10
PI ˃ 20 15
Şekil 3.7. Hidrometre deneyi

54
Hidrometre hesaplamaları aşağıdaki formüller ile yapılmıştır :
r = ra - d (3.6)
r : Süspansiyondaki düzeltilmiş hidrometre okuması,

r : Deney sırasında süspansiyondaki hidrometre okuması,
a
d : Hidrometre düzeltme değeri.

Elde edilen ölçüm değerleriyle tane çapı hesabı iki şekilde yapılır:
Bunlardan birincisi ilk 2 dakikadaki ölçümler için tane çapı hesabı, ikincisi ise 2.
dakikadan sonraki ölçümler için tane çapının hesabıdır.
 İlk 2 dakikadaki ölçümler için tane çapı hesabı; Stoke kanuna göre sıvı içindeki
serbest düşen bir kürenin hızı aşağıdaki formülle ifade edilir.
∗ ∗
∗ , ∗ (3.7)
∗ ∗
 2 dakikadan sonraki ölçümler için tane çapı hesabı;
∗ ∗
∗ (3.8)
∗
D : Tane çapı (mm),

μ : Deney sıcaklığındaki suyun viskozitesi (poise),
3
γ : Tane birim hacim ağırlığı (gr/cm ),
s
3
γ : Deney sıcaklığındaki suyun birim hacim ağırlığı (gr/cm ),
w
Z : Süspansiyonun yüzeyinden hidrometre hacim merkezine olan uzaklık (cm),

r
55
3 3
V : Hidrometre hacmi (cm ) (67 cm ),
H
2
A : Mezürün kesit alanı (cm ),
J
t : Toplam geçen zaman (sn)
 Geçen yüzde hesabı

Herhangi bir hidrometre okumasına karşılık bulunan D tane çapından daha
küçük tanelerin yüzdesi aşağıdaki formül yardımıyla bulunur;
∗ ∗ ∗ 100 (3.9)
N : D tane çapından küçük tanelerin yüzdesi (%),

G : Numunenin özgül ağırlığı,
s
3
V : Süspansiyonun hacmi (cm ),
sp
W : Kuru zemin ağırlığı (gr),

s
r : Süspansiyondaki düzeltilmiş hidrometre okuması,

r : Sudaki hidrometre okuması (süspansiyon ile aynı sıcaklıkta).
s
Elek analizi deneyi: iri taneli zeminlerin oranları tespitinin yüzde olarak
yapıldığı bir deneydir. Elek analizi deneyinde, zeminleri oluşturan tanelerin
zemin içerisindeki dağılımı belirlenir. Bu deney ile çakıl, kum numune
miktarları (iri tane oranı) ve kil, silt numune miktarları (ince tane oranı)
saptanır. Ancak bu deneyde, ince tanelilerin birbirlerine olan oranları tespit
edilmemektedir.
Uygulaması: Mezürdeki süspansiyon elek setinden mezürde hiç numune
kalmayacak şekilde saf su yardımıyla geçirilerek, (Şekil 3.8) her eleğin üzerinde
kalan numuneler kurutma kaplarına aktarılmış, tartılmış ve etüvde 24 saat
56
kurutularak tekrar tartılmıştır. Elde edilen verilerden geçen yüzdeler belirlenerek

granülometri eğrisi (tane boyu eğrisi) çizilmiştir.
Şekil 3.8. Elek analizi deneyinin yapılışı
3.2.3.4. Tek Eksenli (Serbest) Basınç Deneyi

Serbest basınç deneyi, temel zeminlerinin üzerine gelecek yük karşısında
gösterecekleri direnci saptamak maksadıyla yapılan bir deneydir. Bu deney
herhangi bir yanal destek olmaksızın kendi kendini tutabilecek özellikte olan
zeminlerin (yani doygun ya da doyguna yakın kil zeminler) üzerine uygulanır.
Serbest basınç deneyi, üç eksenli kesme deneyinin özel bir hali olmakla
beraber genellikle doygun kil zeminlerde (φ= 0) kayma direncinin belirlenmesi
işleminde kullanılır (Aytekin, 2004).
Bu deney, gerilme kontrollü ya da birim boy kısalması kontrollü olarak iki
biçimde yapılmaktadır. Birim boy kısalması kontrollü deney basit olduğu için
57
yaygın olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda, hızlı yapılan (5 ile 10 dakika

arasında gerçekleştirilen) bir dayanım deneyidir. Deneyde numunenin yüzey
kurumasının yol açabileceği dayanım farklılıkları önlenmek istenildiğinden deney
hızlı bir şekilde yapılmaktadır.
Deney için hazırlanan düzenek, numuneye sadece tek yönlü kuvvet
uygulanmasıyla elde edilen gerilmeler hesaplamak için tasarlanmıştır.
Silindirik bir zemin numunesi yalnızca eksenel doğrultu yönünde
yüklemeye tabi tutulmaktadır ve eksenel yük artışları altında numunede meydana
gelen boy kısalması belirlenip, gerilme-şekil değiştirme eğrileri oluşturulur.
Uygulaması: Deneye hazır hale getirilen zemin numunesi, serbest basınç
aygıtının alt tablasının merkezine konularak aygıt çalıştırılmış ve numunenin üst
tablaya hasarsız bir şekilde temas etmesi sağlanmıştır. Deformasyon okuması ve
kuvvet halkası saatleri sıfırlanarak, numunenin en çok 15-20 dakika içinde
kırılmasını sağlayacak şekilde seçilmesi gereken yükleme hızı numune boyunun
mm cinsinden % 0,5-2’si arasında bir değer olacak şekilde ayarlanıp, numunenin
yüklenmesine başlanıp ve deformasyon saatinin 10-15-20-25-… gibi aralıklarında
kuvvet halkası saatinden okumalar alınarak devamında gerekli diğer işlemlerle de
birlikte deney aşaması tamamlanmıştır.
Serbest basınç deney hesaplamaları aşağıdaki gibi yapılmaktadır:
Yük değeri, (P )=(Kuvvet Halkası Okuması) x (Kuvvet Halkası Faktörü) (3.10)
Toplam Deformasyon değeri (ΔL) = (Deformasyon Okuması) x (Deformasyon

Okuması 1 Birimi) (3.11)
∆
Birim Deformasyon değeri, (3.12)
Düzeltilmiş Alan değeri, (3.13)
58
Serbest Basınç Gerilmesi (Deviatör Gerilmesi) değeri, , (3.14)
Numunenin serbest basınç direnci, , (3.15)
Kohezyon, , (3.16)
İçsel sürtünme açısı (teorik), 2 90 , (3.17)
Hassaslık katsayısı, St , (3.18)
Şekil 3.9. Serbest basınç deneyi uygulaması
3.2.3.5. Konsolidasyon Deneyi

Bir bina, toprak dolgu veya yeni bir yapı yapıldığı zaman, bu yapıların
altında bulunan zeminin, içinde bulunduğu gerilme koşullarının değişmesine sebep
59
olmaktadır. Zeminin üzerine yük binmesiyle gerilme koşullarında meydana gelen

artış dolayısıyla yapı altında bulunan zeminde sıkışmalar veya oturmalar meydana
gelir. Zemin kütlesinde gerilmelerin herhangi bir sebeple (kazı yapılması gibi)
azalması durumunda ise zeminde kabarmalar oluşabilir. Görüldüğü gibi zeminin
içinde bulunduğu gerilme koşullarında meydana gelen değişmeler sonucunda
zeminin hacminde değişimlere neden olmaktadır. Zemin kütlesinin hacminde
meydana gelen bu değişme sonucu zeminle ilgili projelerin tasarımında en etkili
faktör olmaktadır. Bu yüzden zeminlerin konsolidasyonu zemin mekaniğinde çok
önemli bir yer tutmaktadır (Aytekin, 2004).
Zemindeki her yük boşaltılmasından sonra geri gelmeyen deformasyonlar
artmaktadır. Zeminlerin bu şekilde davranmasındaki etkenler şu şekilde
sıralanabilir;
a) zemin oluşumu sırasındaki aldığı gerilmeler,

b) zeminin moleküler yapısı,
c) taneler arasındaki kohezyon kuvvetleri veya çimentolaşma derecesi,
d) doğal yoğunluğu,
e) zemini oluşturan tanelerin büyüklüğü, şekli, dayanımı,
f) doygunluk derecesi,
g) permeabilite (geçirimlilik), (Aytekin, 2004).
Genellikle bir zeminde meydana gelecek olan toplam konsolidasyon

oturması kadar konsolidasyon oranında bilinmesi önemli olmaktadır. Bu iki değer
ve zemine ait permeabilite laboratuvarda yapılan konsolidasyon deneyi ile
belirlenebilir (Aytekin, 2004).
Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorosi: Terzaghi konsolidasyon olayının
bazı kabullerle basitçe çözülebilmesini sağlayan bir teori keşfetmiştir. Bu kabuller
gerçekçi olmamasına rağmen çözümdeki basitlik ve sonuçların gerçekten çok farklı
olmaması, bu teorinin çok kullanılan bir yol olmasını sağlamıştır.
60
Terzaghi tarafından yapılan en önemli kabul konsolidasyon olayı ile

meydana gelen hacimsel küçülme oranının bir boyutta olan küçülme oranıyla
birbirine eşit olduğunu varsaymaktadır. Yani bağıntı 3.26’de görülen eşitliğin
geçerli olduğu kabul edilmektedir (Aytekin, 2004, Şekil 3.10 ).
∆ ∆
(3.19)
Şekil 3.10. Hacim azalmasının blok diyagramda görünümü (Aytekin, 2004'ten

değiştirilerek: Çevik, 2014'ten)
Bir boyutlu konsolidasyon teorisinde yapılan bir dizi kabul bulunmaktadır.

Bu kabuller aşağıda sıralanmaktadır:
 Zemin homojendir.
 Zemin tamamen doygundur.
 Taneler ve su, sıkışmazdır.
61
 Darcy yasası geçerlidir.

 Su hareketi sadece düşey yönde meydana gelir.
 Sıkışabilirlik ve geçirimlilik katsayıları sabit olup gerilmelerle değişmez.
 Boşluk oranı efektif gerilmenin bir fonksiyonu olup, zamanla değişmez.
 Oturan tabakanın kalınlığı oturma miktarına göre çok büyüktür.
 Zemin radyal doğrultuda genleşmemektedir.
 Kütlenin korunumu kanunu geçerlidir.
 Zemin örneğinin hacim değiştirme oranı efektif gerilmedeki değişim
oranının bir fonksiyonudur (Aytekin, 2004).
Konsolidasyon süreci Şekil 3.11’deki model üzerinde düşünülebilir.

Modeldeki yaylar zemin iskeletini (taneleri), su ise boşluk suyunu temsil
etmektedir. Kohezyonsuz zeminler yüklendiği zaman geçirimliliklerinin yüksek
olmasından dolayı çabucak drene olacaklarından boşluk suyunun yük taşımaya
hiçbir etkisi yoktur.
Şekil 3.11. Konsolidasyon Süreci (Aytekin, 2004'ten değiştirilerek: Çevik,

2014'ten)
Şekil 3.11 (a) ve (b) kohezyonsuz zemin olarak düşünüldüğünde 20 birim

yükün tamamen yaylar tarafından taşındığı ve yayda belli bir sıkışma olduğu
62
görülmektedir. Hâlbuki geçirimlilikleri çok düşük olan kil zeminlerde yükleme

yapıldığında boşluk suyunun drene olması için belli bir süre geçecektir. Şekil 3.11
(c), (d), (e) ve (f) geçirimlilikleri çok düşük olan kohezyonlu zeminleri
modellenmektedir. Şekil 3.11 (c)’de görülen düzenekte, kap su ile dolu bulunmakta
ve üstü düşey yönde hareket edebilen bir piston ile kapatılmış durumdadır. Pistona
bağlı olan bir yay kabın tabanına oturmaktadır. Pistonun üzerinde, kaba su giriş
çıkışını kontrol eden bir vana bulunmaktadır. Bu kap Şekil 3.11 (d)’deki gibi su
çıkışına izin verilmeden (vana kapalı tutularak) 20 birim yükle yüklendiğinde
meydana gelen gerilme artışının (∆σ) tamamı su tarafından karşılanacaktır (∆σ =
∆u). Bu aşamada yay (zemin partikülleri) yükten etkilenmemektedir. Sistemdeki
vananın açılması ile (Şekil 3.11 (e)) kap içindeki su boşalmaya başlayacak ve ∆σ
gerilmesi de yavaşça yay üzerine aktarılmaya başlayacaktır. Suyun boşalması
sürerken ∆σ gerilmesinin su tarafından taşınan kısmı artacaktır. Burada yayın
taşıdığı gerilme efektif gerilmeyi, suyun taşıdığı gerilme de boşluk suyu basıncını
temsil etmektedir. Sistem (kohezyonlu zemin) üzerine gelen ilave ∆σ gerilmesiyle
vana deliğinin büyüklüğüne (zeminin geçirimliliğine) bağlı olarak zamanla drene
olacaktır. Sistemin yüklenmesiyle oluşan ∆u boşluk suyu basıncının zamanla sıfıra
inmesiyle ∆σ gerilme artışı tamamen yay (zemin iskeleti) tarafından taşınmaya
başlayacaktır. Şekil 3.11 (f)’de olduğu gibi suyun boşalması durduğunda artık ∆σ
gerilemesi tamamen yay tarafından taşınmakta olup, suyun yük taşımaya herhangi
bir etkisi kalmamıştır (Aytekin, 2004).
Zeminlerin yüklenmesiyle boşluk suyunun drene olması burada açıklanan
olaya benzerdir. İşte zeminde oluşan fazla boşluk suyu basıncının zamana bağlı
olarak sönümü olayına primer (birincil) konsolidasyon adı verilmektedir. Zemine
uygulanan gerilmenin tamamen zeminde efektif gerilmelere eşit olması halinde
konsolidasyon olayı sona ermiş olmaktadır. Ancak zeminin bu gerilme altında
sıkışmaya devam ettiği gözlenebilir. İşte bu sıkışmanın devam etmesine sünme
veya seconder (ikincil) konsolidasyon adı verilmektedir (Aytekin, 2004).
63
Uygulaması: Hazır hale getirilmiş zemin numunesi ödometre aygıtının

içerisine düzgünce yerleştirilmiş ve deneyin doygun koşulları temsil etmesi için
hücre içerisine saf su ilave edilerek devamında (hücre içerisindeki saf suyun
buharlaşma sonucu bitmemesi için oda sıcaklığına bağlı olarak saatlik veya günlük
kontroller yapılır), deformasyon saati ayarlanmış ve 24 saat sonunda ödometre
aygıtının kilidi dikkatlice açılarak deney başlatılmıştır. Standartlarda belirtilen
ağırlık konsolidasyon askısına takılmış ve ilerleyen günlerde planlanan yük
programına göre yüklemelere doğru bir şekilde devam edilmesi sağlanmıştır. 24
saat sonunda deformasyon saatindeki okuma alınmış ve yük arttırılarak bu işleme
gereken zaman dilimi aralığında devam ettirilmiştir (Şekil 3.13).
Konsolidasyon deneyinin hesaplamaları aşağıdaki gibi yapılmaktadır:
 Katı (Tane) Kısmın Yüksekliği (H ), (cm);

s
(3.20)
 Düzeltilmiş okuma (D ), (mm);

o
∗ ö ü (3.21)
 Toplam deformasyon (∆ε), (cm);

∆ (3.22)
 Etkiyen yük (P), (kg);

ü ∗ (3.23)
Kuvvet kolu etkisi : 10
64
2
 Gerilme (σ), (kg/cm );
(3.24)
 Boşluk oranı (e);

∆
(3.25)
Şekil 3.12. Konsolidasyon deneyi uygulaması
3.2.3.6. Kesme Kutusu Deneyi

Kesme kutusu deneyi, zemin dayanımının kesme gerilmesine karşı
gösterdiği dirençtir.
Deneyde genellikle kare (kenar uzunluğu 6'şar cm) kesitli ring kullanılır.
Kesme kutusu deney cihazına yerleştirilen zemin numunesi ortasından geçen yatay
bir düzlem boyunca zemin numunesini kesmeye zorlar ve belirli bir normal gerilme
altında uygulanan kesme kuvveti ile meydana gelen yer değiştirmeler belirlenir.
65
Bu deney, kohezyonlu ve kohezyonsuz zeminlere uygulanabilir fakat;

genellikle kohezyonsuz zeminlerin (kumlar vb.) kayma direncini belirlemek için
kullanılır.
Zeminlerin kayma direnci parametrelerini belirlemek için laboratuvarda
yapılan deneyler başlıca üç gurupta toplanır:
1. Drenajsız Deneyler (UU): Bu deneyler oldukça hızlı yapıldığından dolayı

'hızlı deneyler' adını da alırlar. Burada, numunenin yüklenmesi ve
kesilmesi esnasında drenaja izin verilmez. Deney esnasında boşluk suyu
basıncı ölçülebilir. Kayma direnci parametreleri toplam ya da boşluk suyu
basıncı ölçülmüş ise efektif gerilmeler cinsinden ifade edilir. Bu deney
türünde, numune kesilmeye başlamadan önce, normal kuvvet uygulanır.
Eğer zemin kohezyonlu ve doygun ise ilave boşluk suyu basınçları
meydana gelebilir.
2. Konsolidasyonlu-Drenajsız Deneyler (CU): Bu deney türünde öncelikle,
numune tayin edilen gerilmeler altında konsolide edilir. Numunenin
konsolidasyonu bittikten sonra, numune drenaja izin verilmeden (hızlı)
kesilir. Kesme esnasında boşluk suyu basınçları ölçülerek, kayma direnci
parametreleri efektif gerilmeler cinsinden açıklanır. Bu deney türünde
normal kuvvet uygulanır ve devamında kesme başlamadan önce
numunedeki oturmanın durması beklenir.
3. Drenajlı Deneyler (CD): Bu deney türlerinde ise, yükleme ve kesme
esnasında drenaja izin verilir. Konsolidasyon bittikten sonra, numune
boşluk suyu basıncı meydana gelmesine izin verilmeksizin 'yavaş' bir
şekilde kesilir ve böylece efektif kayma direnci parametreleri deney
sonunda doğrudan tayin edilmiş olur. Normal kuvvet uygulanır ve bütün
oturma gerçekleşinceye kadar kesme deneyine başlanmaz. Daha sonra ise
numune içerisinde boşluk suyu basınçlarının ihmal edilebilir düzeyde
seyredebilmesi için kesme hızı çok yavaş bir biçimde uygulanır.
66
Temeller altındaki killi birimlerden oluşan zeminler genellikle öyle bir

hızla yüklenirler ki, üst yapı tamamlandığı anda drenaj henüz olmamıştır. Yapı
yükü sebebiyle meydana gelen boşluk suyu basıncının dağılması uzun zaman alır.
Böylece drenajsız deneyin yapılması uygun olur. Zemin basınçları ve geçici
yarmalardaki şev stabilitesi hakkında tahminler etmek için de drenajsız
deneylerden yararlanılır.
Kumlu zeminler son derece geçirgen olduklarından dolayı, en hızlı
yüklemelerde dahi boşluk suyu basıncı meydana gelmez. Bu yüzden kumlu
zeminlerin kayma direnci parametreleri genellikle drenajlı deneyler yapılarak
belirlenir (Özüdoğru, 1996’dan değiştirilerek: Pınarcı, 2011'den).
Zeminlerin kayma direnci; temellerin taşıma gücünün hesabında, karayolu
ve havaalanlarının projelendirilmesinde, şevlerin denge analizinde toprak
dolgularla ve istinat (dayanma) duvarlarının inşasında son derece önemli bir
parametredir (Aytekin, 2004).
Uygulaması: Hazır hale getirilmiş zemin numunesi kare kesitli ve iki
parçadan meydana gelen rijit kutu içerisine yerleştirilmiştir. Normal yük
uygulanması için, alt kısımdaki denge kolu yatay hale getirilmiş, uygulanacak
normal gerilmeye göre belirlenen ağırlık yük askısına yerleştirilmiş ve zemin
numunesi üzerine düşey bir yük (normal yük) uygulanmıştır. Direkt kesme deney
aletinin haznesi saf su ile doldurularak zemin numunesinin doygun duruma
gelebilmesi amacıyla numune bu halde deney cihazında 24 saat süreyle
bekletilmiştir (Şekil 3.14). Yatay ve düşey deformasyon ölçümleri için iki adet
okuma saati, uygulanan kuvvetler yönüne uygun bir şekilde aygıta yerleştirilmiştir.
Yatay yükün (kesme kuvveti) uygulanma hızı, drenajlı ya da drenajsız olması
haline göre deney süresi belirlenmiş, deney başlangıcından itibaren kuvvet halkası
saati ve düşey deformasyon saatlerinden 10 sn’lik ya da 20 sn’lik aralıklarla
okumalar alınmıştır. Yatay kuvvet uygulandığı halde kuvvet halkasındaki yük
değerinde artış yoksa ya da aniden bir azalma olmuşsa numune kesilmiştir kanısına
67
varılıp deney bitirilir ve gerekli işlemlerden sonra elde edilen verilere göre kayma
direnci saptanmıştır.
Kesme kutusu deney hesaplamaları aşağıdaki gibi yapılmaktadır:
 Etkiyen yük;
Etkiyen yük = Yük * Yük kolu etkisi (3.26)
 Normal gerilme ( n);

ü
(3.27)
 Düşey deplasman (ɛv);

ɛv = (Düşey def. okuması) * (1 birim düşey def. okuması) (3.28)
 Yatay deplasman (ɛh);

ɛh = (Yatay def. okuması) * (1 birim yatay def. okuması) (3.29)
 Kesme kuvveti (kg/cm2);

Kesme kuvveti = (Kesme kuvveti okuması) * (Kasnak katsayısı) (3.30)
 Düzeltilmiş alan (Ad), (cm2);

Ad = D0 - [(Yatay deplasman/10)*6] (3.31)
 Kesme gerilmesi ;
= (Kesme kuvveti/Düzeltilmiş alan) (3.32)
Yukarıdaki formüller neticesindeki gerekli değerlerle, kesme kutusu

grafikleri çizilir. Çizilen gerilme deformasyon grafiklerinden her bir normal yük
68
altında (σ ) oluşan maksimum kesme gerilmeleri (τ ) bulunur. Bulunan

n max
maksimum kesme gerilmeleri ile normal gerilmeler kullanılarak eksenleri eşit

ölçekli kırılma zarfı çizilir. Zemine ait kohezyon (c) kırılma zarfının apsis eksenini
kestiği nokta, içsel sürtünme açısı (φ) ise kırılma zarfının ordinat ekseniyle yaptığı
açıdır.
Şekil 3.13. Kesme kutusu deneyi uygulaması
3.2.4. Büro Çalışmaları

İnceleme alanı ile ilgili tüm önceden yapılmış jeolojik ve jeoteknik
çalışmalar derlenerek incelendikten sonra elde edilen bilgiler, arazi çalışmaları ile
desteklenmiş ve laboratuvar çalışmaları ile de inceleme alanındaki zeminlerin
mühendislik özellikleri deneylerle belirlenmiştir. Elde edilen tüm veriler çizelge,
şekil ve grafiklerle yorumlanmış ve inceleme alanının zeminini iyileştirmek için en
uygun yöntem belirlenerek uygulama aşaması takip edilerek tüm yazım kuralına
göre yazılmaya başlanmıştır.
69
70
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Tuba ÖNER
4. BULGULAR VE TARTIŞMA
4.1. Arazi Çalışmaları

4.1.1. Bölgesel Jeoloji
İskenderun ilçesi dolayısıyla inceleme alanını da içine alan Hatay
bölgesinde Prekambriyen’den Kuvaterner’e kadar bütün jeolojik devirlere ait
formasyonları görmek mümkündür. Bölgesel ölçekte stratigrafik istifin
özelliklerinin tanımlanmasında Kozlu (1987), Kop ve ark. (2002), Öztürk (2005)
ve Bozkaya ve ark. (2009)’un çalışmalarından yararlanılmıştır (Şekil 4.1).
4.1.1.1. Paleozoyik
Paleozoyik birimlerin tabanını oluşturan ve Amanos antiklinalinin
çekirdeği konumunda olan ve stratigrafik ilişkilere dayanarak Prekambriyen yaşı
verilen birim (Sadan Formasyonu) metaşeyl, metasilttaşı ve metakumtaşından
oluşmakta, ender olarak metavolkanit arakatkıları içermektedir. Yeşilimsi renkteki
metaşeyl ve metakumtaşlarının varlığı ve az da olsa üst seviyelerde, volkanik
arakatkıların gözlenmesi, birimin büyük ölçüde volkanik kökenli olabileceğini
işaret etmektedir. Birim üste doğru uyumlu olarak çakıltaşı birimiyle temsil edilen
Alt Kambriyen yaşlı Zabuk formasyonuna geçmektedir.
Zabuk formasyonu tabanda çakıltaşı seviyeleri ile başlayıp yukarıya doğru
pembemsi-kırmızı renkli, orta-kalın tabakalı ve yer yer mikalı, feldispatlı
metakumtaşlarına geçmektedir. Çakıltaşları kahve-kırmızımsı renkli, orta derecede
yuvarlaklaşmış, kötü boylanmalı kuvars tanelerinden oluşmuştur. Kumtaşlarının
ana bileşenleri ise büyük oranda kuvarsit, az miktarda fillit, şist ve gnays
parçacıkları olup pembe-kırmızımsı renkleriyle belirgindir. Zabuk formasyonunun
üst sınırı Koruk formasyonu ile uyumlu olarak görülmektedir.
Koruk formasyonu alttaki Zabuk formasyonu ile uyumlu olması sebebiyle
Orta Kambriyen olarak yaşlandırılmış olup karbonat kayaçları ile temsil
edilmektedir. Birim, tabanda grimsi-yeşilimsi renkli bir geçiş birimi ile başlayıp
71
yukarıya doğru siyahımsı renkli metadolomit, kalsitli metadolomit ve en üstte ise

kireçtaşı ara katmanlı gri-siyahımsı dolomitlerden meydana gelmiştir. Formasyon
üstünde yer alan Sosink formasyonu ile dereceli geçişlidir.
Sosink formasyonu alt sınırında olduğu gibi üst sınırında da Seydişehir
formasyonuna dereceli geçiş göstermekte olup yaşı Orta-Üst Kambriyen olarak
değerlendirilmiştir. Formasyonun taban seviyelerinde metasilttaşı arakatkılı
yumrulu kireçtaşının hâkim olduğu yukarıya doğru yeşil renkli sleyt ve gri-yeşil
renkli metasilttaşına geçiş gösterdiği ve üst seviyelerinde ise gri, grimsi yeşil
metasilttaşı ve yeşilimsi kahve renkli metakumtaşları ardalanması görülmektedir.
Tabandaki sarımsı-kahve renkli yumrulu kireçtaşı karakteristik seviye olarak
tanımlanacak şekilde uzun eksenleri tabaka düzlemine paralel olarak yönlenmiş
boşluklara sahiptir.
Seydişehir formasyonunun yaşı fosil içeriğine göre Alt-Orta Ordovisiyen
olarak belirlenmiştir. Formasyon alt seviyelerde metakumtaşı (kuvarsit) üst
seviyelerde ise gri renkli şeyllerle temsil edilmektedir. Metakumtaşları yer yer
çapraz tabakalanma ve ripılmark yapıları da içermektedir. Seydişehir formasyonu
üzerine Kızlaç formasyonu uyumlu olarak oturmaktadır.
Stratigrafik konumuna göre Orta Ordovisiyen olarak yaşlandırılan Kızlaç
formasyonunun hâkim litolojisi metakumtaşı/metasilttaşı ve siyahımsı renkli sleyt
ardalanmasından oluşmaktadır. Metakumtaşları içinde ripılmark yapılarına sleytler
içinde buruşma kıvrımlarına rastlanmaktadır. Birim kalın tabakalı sleyt seviyeleri
ile altındaki Seydişehir formasyonundan farklılık göstermektedir.
4.1.1.2. Mesozoyik
Mesozoyik yaşlı kayaçlar Paleozoyik birimler üzerine uyumsuzlukla
gelmektedir. Mesozoyik yaşlı istif tabanda Alt Triyas yaşlı Arılık formasyonu ile
başlamaktadır. Bu formasyon yaklaşık 20 m kalınlığa sahip olup gri-siyah renkli
metakumtaşı ile siyah renkli şeyl ardalanmasından oluşmaktadır. İstif üste doğru
arazide küçük yüzlekler halinde görülen Cudi grubu birimleriyle devam etmektedir.
72
Cudi grubu Triyas-Jura yaşlı kalın karbonat birimleriyle temsil edilmektedir. Altta
grimsi renkli yer yer kumlu kristalize kireçtaşı seviyeleri, ortada orta kalın tabakalı,
sarımsı grimsi renkli kristalize kireçtaşı, üstte ise yer yer çapraz laminalanma sunan
gri, krem ve beyazımsı renkli kristalize kireçtaşı seviyeleri gözlenmektedir.
Bölgede Jura’dan itibaren otokton birimlerin çökelmesi, homojen litolojinin varlığı,
çökelme koşullarının uzun bir süre duraylı kaldığını ve çökelme ortamının tipik bir
karbonat şelfi olduğunu göstermektedir. Ancak tektoniğe, derinliğe ve beslenmeye
bağlı yerel fasiyes değişimleri yaygındır.
Kızıldağ Ofiyoliti (Jura-Kretase) derin deniz sedimanlarından oluşan
volkano sedimanterlerle birlikte karbonat platformu üzerine yerleşmişlerdir.
Volkano sedimanter birimler Koçali karmaşığı olarak adlandırılırken bunları
üzerleyen birim ise Kızıldağ Ofiyolit dilimi olarak tanımlanmıştır (Kozlu 1982;
Öztürk 2005’den). Bu otokton (Koçali karmaşığı) ve allokton birimler (Kızıldağ
ofiyoliti) üzerinde genç otokton birimler uyumsuz olarak yer almaktadır. Üst
Kretase (Üst Measthrihtiyen) yaşlı genç otokton birimler Terbüzek ve Eşmişek
formasyonları olarak ayırtlanmışlardır. Terbüzek formasyonu çakıltaşları ile
başlayıp çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı ardalanması şeklinde devam etmektedir.
Eşmişek formasyonu ise killi kireçtaşı ve resifal özellikteki kireçtaşı ile temsil
edilmektedir.
4.1.1.3. Senozoyik
Bölgede Paleojen istifi Paleosen –Eosen yaşlı Cona grubu ile
başlamaktadır. Birim genel olarak sarımsı yeşil renkli marn-kumtaşı ve marn-
kireçtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Birimin üst seviyelerine doğru açık renkli,
orta tabakalı yer yer çört yumruları içeren kireçtaşlarına geçiş göstermektedir.
Neojen istifi ise Miyosen transgresyonu ile başlayıp alttaki birimler üzerine
uyumsuz olarak oturmaktadır. Miyosen istifi tabanda çoğu yerde karasal
çakıltaşları ile başlayıp sığ denizel çakıltaşı-kumtaşı, yer yer resifal kireçtaşları ile
73
devam eden çökelme yersel uyumsuzluklar hariç sığ-derin denizel, deltayik,

lagüner ve yer yer karasal ortamlarda Pliyosene kadar devam eder (Kozlu, 1987).
Kaba klastiklerden oluşan litolojisi ve kırmızı rengiyle belirgin bir özelliği
olan Kalecik formasyonu olarak adlandırılmış birim Neojen istifin tabanını
oluşturmaktadır. Alt-Orta Miyosen yaşlı Kalecik formasyonu altta kırmızımsı
kahve renkli, kötü boylanmış, ofiyolitik kayaçlar ve kireçtaşı birimlerden türemiş
çakıllar içeren karasal çakıltaşı düzeyleri üstte ise yer yer çamurtaşı ara
katmanlarına sahip ince tabakalanmalı bir yapı sunan kumtaşı seviyeleri ile temsil
edilmektedir.
İlk kez Kozlu (1982) tarafından adlandırılan Horu formasyonunu, Schmith
(1961) Kızıldere formasyonu içinde bazı araştırmacılarda Karaisalı formasyonu
içinde değerlendirmişlerdir. Merceksel resifal kireçtaşlarından oluşan bu birimin
yaşı Alt Serravaliyen olarak verilmiştir (Yeniay, 1983: Öztürk, 2005’den). Kalecik
formasyonu’nun karasal çakıltaşları üzerinde yer alan birim denizel kökenli taban
çakıltaşı-kumtaşı ile kireçtaşı ardalanmasından oluşmuştur.
Öztürk, (2005)’in belirttiğine göre Schmith (1961) tarafından adlandırılan birimi,
Kozlu (1982) güneydeki Miyosen istifini de kapsayacak şekilde Kızıldere
formasyonu olarak tanımlamıştır. Gri renkli orta-kalın katmanlı kumtaşı ve şeyl
ardalanmasından oluşan formasyon Miyosen istifin üst seviyelerini
oluşturmaktadır. Birim tabanda Horu formasyonu ile yanal ve düşey geçişli olup
1120m kalınlığa sahiptir.
Miyosen istifin en üst düzeylerini, nodüllü-çubuksu jips ve yumrulu
anhidritlerden oluşan evaporitik çökeller ile kumtaşı ara tabakalı kirli sarı renkli
kumlu şeyller oluşturmaktadır. İskenderun havzasının güney kesiminde
yüzeylenmekte olan bu birim Haymaseki formasyonu olarak Kozlu tarafından
(1982) adlandırılmıştır. Messiniyen’de deniz çekilmesine bağlı olarak oluşan
evaporitik çökeller üzerine transgresif olarak Alt Pliyosen yaşlı Aktepe formasyonu
gelmektedir (Öztürk, 2005).
74
Miyosen’in devamı şeklinde çökelen bu Alt Pliyosen yaşlı birim Kozlu tarafından
(1982) adlandırılmış olup kumtaşı-marn ardalanması şeklinde başlayıp Üst
Miyosen çökelleri gibi karasal çakıltaşlarıyla devam etmektedir (Kozlu, 1987).
Böylece transgresif olarak başlayan Miyosen istifi regresif olarak tamamlanmıştır.
Üst Miyosen’den itibaren yükselmeye devam eden bölge Üst Pliyosen ‘den sonra
tamamen karasal hale gelmiş ve akarsuların taşıdığı malzemelerle kaba kırıntılılar
çökelmiştir. Bu Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı karasal alüvyonal çökellerin üzeri
yer yer karasal bazal malzemelerle örtülmüştür (Kozlu,1987).
Şekil 4.1. Hatay ili jeoloji haritası (Anonim 5)
75
4.1.2. İnceleme Alanının Jeolojisi

İnceleme alanında Kuvaterner yaşlı alüvyonal birimler gözlenmiştir ve bu
birimin özelliklerini belirleyebilmek için 4 adet 20 m'lik, toplam 80 m zemin
sondajları yapılmıştır. Yapılan sondajlar yüzeyden derine doğru; 00-0.40 m Dolgu,
0.40 -6.0 m Kumlu Çakıl, 6.0-11 m Siltli Sarı Kil, 11-20 m Siltli Mavi Kil
seviyeleri geçilmiştir.
Alan için yapılan değerlendirmede, temel zeminin 6 m'ye kadar hafif
grimsi, orta sıklıkta kötü derecelenmiş kum ve küt köşeli irili ufaklı çakıl ve altında
sarı ardından mavi renkli kil birimden oluştuğu görülmüştür. Her 4 sondajda da
aynı seviyelerden benzer derinliklerde geçilmiş olup bu durum inceleme alanı
zemininde yanal yönde bir değişimin olmadığını göstermektedir.
İnceleme alanındaki alüvyonal seviyeler civarda daha yüksek kotlarda yer
alan Üst Kretase yaşlı ofiyolitler ve Üst Jura –Alt Kretase yaşlı Karadağ kireçtaşı
birimlerinin aşınma, ayrışma, taşınma ve çökelme ürünü olarak değerlendirilmiştir.
4.1.3. İnceleme Alanının Depremselliği

Hatay’ın çevresi 36.00 – 38.00 Kuzey Enlemleri ve 35.00 –38.00 Doğu
Boylamları arasında bulunmaktadır. Çalışma bölgesi, Doğu Anadolu Fay Zonu
(DAFZ)'nun sismik bakımdan en etkin yerlerinden biridir.
Hatay ve yakın çevresi aktif Ölü Deniz Fayı’nın etki alanında yer
aldığından dolayı tarihsel dönemde birçok yıkıcı depreme maruz kalmıştır ve
buralarda toplamında M ≥ 7.0 aralığında 16 adet (Çizelge 4.1) ve M < 7.0
aralıklarında 36 adet yıkıcı deprem tarihsel kayıtlarda yer almaktadır.
Hatay ve yakın çevresinin tamamı 1. dereceden deprem bölgesi içerisinde
yer almaktadır ve bu durum bölge için en büyük doğal afet riskini meydana
getirmektedir (Şekil 4.2). Bakanlar Kurulunun 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı
kararıyla yürürlüğe giren Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel
Müdürlüğü, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre bölgenin ivme konturlarına
göre derecesi Çizelge 4.2'de verilmiştir.
76
Çizelge 4.1. Bölgede Meydana Gelmiş Bazı Tarihsel Depremler (Över, 2010)
Antakya
Tarihsel Man Enlem Boylam Şiddet Yer
Depremleri
BC 69 7.0 36.25 36.10 IX Antakya, Suriye
13 12 115 7.0 36.25 36.10 IX Antakya
245 >7.0 36.25 36.10 X Antakya
334 7.0 36.25 36.10 IX Antakya, Beyrut, Kıbrıs
367 7.0 36.00 36.00 IX Antakya, Filistin
14 09 458 7.0 36.25 36.10 IX Antakya ve K Suriye
10 09 506 7.0 36.25 36.10 IX Antakya, Samandağ
29 11 529 7.0 36.25 36.10 IX Antakya
30 09 587 7.0 36.25 36.10 IX Antakya
08 04 859 7.0 36.25 36.10 IX Antakya, Lazkiye
867 7.0 36.25 36.10 IX Antakya
10 08 1114 7.0 36.50 35.50 IX Ceyhan, Antakya, Maraş
1170 7.0 36.00 36.00 IX Antakya, Halep
13 08 1822 >7.2-7.5 36.40 36.20 X Antakya, İskenderun
77
Şekil 4.2. İnceleme alanı ve çevresinin deprem bölgesi haritası (Anonim 6)
Çizelge 4.2. Deprem Bölgelerine Göre Olası Maksimum Yer İvmesi Değerleri
(DAD, 1996)
DEPREM BÖLGESİ DERECESİ MAKSİMUM YER İVMESİ
(amax = A)
1. Derece Deprem Bölgeleri A ≥ 0.40 g
2. Derece Deprem Bölgeleri 0.30 ≤ A ˂ 0.40 g
5. Derece Deprem Bölgeleri A ˂ 0.10 g
78
4.1.4. İnceleme Alanına Ait Sondaj Çalışmaları

İnceleme alanında yapılması planlanan okul binasının temelinin oturacağı
zeminin genel mühendislik özelliklerini araştırmak ve zemin problemlerini
saptamak ve varsa iyileştirme çalışmalarına ışık tutmak amacıyla derinlikleri 20 m
olan 4 ayrı lokasyonda zemin araştırma sondajları yapılmıştır. Sondaj
çalışmalarında kullanılan tijler 54 mm BW tip, samplerler yarıklı ikiye ayrılabilen
tip, darbe fılanşı, augerler 89 mm ve karotiyer NWG tip olup standartlar Amerikan
standartıdır. Kullanılan sondaj makinesi ise BW tij aracılığı ile örselenmemiş
numune alabilen D.500 tipli sondaj makinesidir. Sondajların yerleri Şekil 4.3'te,
derinlik ve koordinatları Çizelge 4.3'te verilmiştir. Araştırma sondajından elde
edilen bilgiler ışığında zemin türünün saptanması, yanal ve düşey yöndeki
değişimleri, aynı zamanda zeminin fiziksel ve mekanik özelliklerinin belirlenmesi
çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Zeminin yerindeki dayanım parametrelerini belirlemek için her bir sondaj
kuyusunda yeterli sayıda SPT deneyi yapılmıştır.
Şekil 4.3. İnceleme alanının lokasyon krokisi

79
Çizelge 4.3. İnceleme alanında yapılan sondaj çalışmalarının derinlikleri ve

koordinatları
Kuyu Derinlik (m) Başlama ve Koordinat
Numarası Bitiş Tarihi Y X
SK-1 20 01.09.2016 36.15683 36.572199
SK-2 20 02.09.2016 36.15681 36.572079
SK-3 20 03.09.2016 36.15657 36.572148
SK-4 20 04.09.206 36.15672 36.571924
SK-1 sondaj kuyusu Y: 36.15683, X: 36.572199 koordinatlarında

açılmıştır. SK-1 numaralı sondaj kuyusunun seviyeleri yukarıdan aşağıya doğru
0.00 - 0.40 m aralığında dolgu, 0.40-6.0 m aralığında kumlu çakıl, 6.0 - 11.0 m
aralığında siltli sarı kil ve 11.0 - 20.0 m aralığında ise siltli mavi kilden
oluşmaktadır (EK-1).
SK-2 sondaj kuyusu ise Y: 36.15681, X: 36.572079 koordinatlarında
açılmıştır.SK-2 numaralı sondaj kuyusunun seviyeleri ise yukarıdan aşağıya doğru
aralığında siltli sarı kil ve 11.0 - 20.0 m aralığında ise siltli mavi kilden meydana
gelmektedir (EK-2).
SK-3 sondaj kuyusu da Y: 36.15657, X: 36.572148 koordinatlarında
açılmıştır.SK-3 numaralı sondaj kuyusunun seviyeleri de yukarıdan aşağıya doğru
aralığında siltli sarı kil ve 11.0 - 20.0 m aralığında ise siltli mavi kildir (EK-3).
SK-4 sondaj kuyusunun koordinatları Y: 36.15672, X: 36.571924 'tür. SK-
4 numaralı sondaj kuyusunun seviyeleri ise yukarıdan aşağıya doğru 0.00 - 0.40 m
aralığında dolgu, 0.40-6.0 m aralığında kumlu çakıl, 6.0 - 11.0 m aralığında siltli
sarı kil ve 11.0 - 20.0 m aralığında ise siltli mavi kilden oluşmaktadır (EK-4).
İnceleme alanında yapılmış olan SK-1, SK-2, SK-3 ve SK-4 numaralı
kuyularına ait korelasyon kesiti Şekil 4.4'te verilmiştir.
80
Şekil 4.4. SK-1, SK-2, SK-3 ve SK-4 numaralı kuyulara ait korelasyon kesiti
4.2. Arazi Deneyleri

4.2.1. Standart Penetrasyon Deneyi (SPT)
Şeflek 2012'de verilen Terzaghi ve Peck (1960)'ın çalışmasına göre
ampirik bağıntı olarak belirlenmiş olan 30 cm çakmak için darbe sayısına bağlı
olarak belirlenen kıvamlılık ve taşıma gücüne ait bilgiler Çizelge 4.4'te ve yine 30
cm çakmak için darbe sayısına bağlı göreli yoğunluk tanımlamaları Çizelge 4.5'te
verilmiştir.
81
Çizelge 4.4. Deney kilde yapıldığı durumda değerlendirmenin kıvamlılık ölçütü,

darbe sayısı ve taşıma gücü (Terzaghi ve Peck, 1960: Şeflek
2012'den)
30 cm İlerleme İçin Darbe Sayısı Kıvamlılık Taşıma Gücü (kg/cm2)
2'den az Çok yumuşak 0.25'ten az
2-4 Yumuşak 0.25-0.5
4-8 Orta 0.5-1
8-15 Katı 1-2
15-30 Çok katı 2-4
30'dan fazla Sert 4'ten fazla
Çizelge 4.5. Deney kumda yapıldığı taktirde kıvamlılık yerine göreli yoğunluk
hakkındaki yorumu (Terzaghi ve Peck, 1960: Şeflek 2012'den)
30 cm ilerleme için darbe sayısı Göreli yoğunluk
0-4 Çok gevşek
4-10 Gevşek
10-30 Orta
30-50 Sıkı
50'den fazla Çok sıkı
SPT sonuçlarından elde edilen sonuçlar Terzaghi ve Peck'e göre ampirik

bağıntılarla zeminin kıvamlılıkları, göreli yoğunlukları ve taşıma gücü Çizelge 4.6-
4.9'da verilmiştir.
82
Çizelge 4.6. SK-1 numaralı sondaj kuyusundan elde edilen SPT sonuçları
Taşıma
Gücü
Derinlik Zemin Göreli
SPT No N30 (kg/cm2) Kıvamlılık
(m) Tanımı Yoğunluk
(Terzaghi
'ye göre)
SPT 1 1,5 11 Kumlu çakıl 1-2 - Orta
SPT 5 7,5 20 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 8 12 26 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 10 15,0 28 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 11 16,5 28 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 12 18,0 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 13 19,5 32 Kil 4'ten fazla Sert -
83
Taşıma
Gücü
(Terzaghi
'ye göre)
SPT 2 3,0 9 Kumlu çakıl 1-2 - Gevşek
SPT 8 12 26 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 10 15,0 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 11 16,5 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 12 18,0 30 Kil 2-4 Çok katı -
84
Taşıma
Gücü
(Terzaghi
'ye göre)
SPT 10 15,0 28 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 11 16,5 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 12 18,0 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 13 19,5 30 Kil 2-4 Çok katı -
85
Taşıma
Gücü
(Terzaghi
'ye göre)
SPT 2 3,0 9 Kumlu çakıl 1-2 - Gevşek
SPT 10 15,0 29 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 11 16,5 30 Kil 2-4 Çok katı -
SPT 12 18,0 30 Kil 2-4 Çok katı -
4.3. Laboratuvar Çalışmaları

4.3.1. Zemin Numunelerinin İndeks Özellikleri
Zemin numunelerinin indeks özelliklerinin belirlenmesi ve
sınıflandırılması için laboratuvarda Atterberg Limitleri deneyleri, Özgül Ağırlık ve
Tane Boyu Analizi (Hidrometre ve Elek Analizi) deneyleri yapılmıştır.
86
4.3.1.1. Atterberg (Kıvam) Limitleri Deneyleri

Kıvam limitlerinin belirlenebilmesi için ASTM D 4318-00 (2003)
standardına göre Casagrande likit limit cihazı kullanılmıştır. Buna göre likit limit
değeri (LL) % 35,34 ve plastik limit değeri (PL) % 18,0075 olarak bulunmuştur
(Şekil 4.5). Bu değerlere göre plastisite indisi değeri (PI) % 17,3325 olduğu
bulunup, devamında zemin numunesi PI değerine göre değerlendirildiğinde
plastisite derecesinin plastik ve kuru dayanımının da orta-yüksek özelliklerde
olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 4.10). Kıvam limitleri deney verileri ve
hesaplamaları EK-5’te verilmiştir.
Atterberg deneylerinde kullanılan örselenmiş zemin numunesinin su içeriği
değerleri ortalaması alınarak, zeminin doğal su içeriği % 23,445 saptanmıştır. Bu
değer kullanılarak zeminin likitlik indisi (LI), 0,314 ve kıvam indisi (CI), 0,686
bulunarak, bu zeminin arazideki kıvamı belirlenmiştir. LI değerine göre zemin
arazide plastik katı haldedir (Şekil 4.6), CI değerine göre ise arazideki doğal su
içeriği likit limit değerinden küçüktür (Çizelge 4.11).
Tane boyu analizi deneyinde elde edilen ağırlıkça kil yüzdesi değeri
kullanılarak, bu zemine ait Aktivite (Ac), 0,825 olarak bulunmuş ve zeminin
normal killer olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 4.12).
Casagrande plastisite diyagramı kullanılarak zeminin cinsi CL (orta
plastisiteli inorganik killer) olarak bulunmuştur (Şekil 4.7).
87
46
44
42 R² = 0,9712
Su İçeriği (%)
40
LL=%35,3
38
36
34
32
30
1 5 25
Vuruş Sayısı (log N)
Şekil 4.5. Likit limit (LL) değerinin bulunması
Çizelge 4.10. Plastisite derecesinin plastisite indisine (PI) göre belirlenmesi

(Leonards, 1962: Pınarcı, 2011'den)
Plastisite İndisi: PI (%) Plastisite Derecesi Kuru Dayanım
˂5 Plastik değil Çok düşük
5 - 15 Az plastik Düşük
15 - 40 Plastik Orta yüksek
˃ 40 Çok plastik Yüksek
Çizelge 4.11. Killerin kıvam indisine (CI) göre sınıflandırılması (Aytekin, 2004:
Pınarcı 2011'den)
Kıvam İndisi (CI) Sınıflama
CI = 0 Zemin likit limittedir
0 ˂ CI ˂ 1 Wn ˂ LL
CI = 1 Zemin plastik limittedir
CI ˃ 1 Zemin yarı katı veya katı
88
Çizelge 4.12. Killerin aktivite değerlerine göre sınıflandırılması ( Skempton, 1953:

Pınarcı 2011'den)
Aktivite (Ac) Sınıflama
Ac ˂ 0,75 Aktif olmayan killer
0,75 ˂ Ac ˂ 1,25 Normal killer
Ac ˃1,25 Aktif killer
Şekil 4.6. Killerin likitlik indisine (LI) göre sınıflandırılması ve değişik su

içeriklerinde zeminin gerilme-birim deformasyon tepkileri (Holtz ve
Kovacs, 1981’den değiştirilerek: Pınarcı, 2011'den)
89
Şekil 4.7. Zeminin Casagrande Plastisite Diyagramı üzerinde gösterilmesi

(Casagrande, 1948 ve Howard, 1977'den geliştirilmiştir: Pınarcı,
2011'den)
4.3.1.2. Özgül Ağırlık Deneyi

Sahaya ait örselenmiş zemin numunesi üzerinde ASTM D 854-02 (2003)
standardına uygun olarak özgül ağırlık deneyleri yapılmıştır ve özgül ağırlık
deneylerinin ortalaması (GS,ortalama) 2,6 olarak hesaplanmıştır.
Bu veri hidrometre analizi hesaplamalarında kullanılmıştır. Özgül ağırlık
deney verileri ve hesaplamaları EK-6'da verilmiştir.
4.3.1.3. Tane Boyu Analizi

İnceleme alanının zeminine ait tane boyu oranlarını belirlemek için ASTM
D 422-63 (2003) standardına uygun olarak tane boyu analizi yapılmıştır. Burada %
kil ve % silt oranları hidrometre analizi deneyi ile % kum ve % çakıl oranları ise
90
elek analizi deneyi ile tespit edilmiştir. Daha sonra zemine ait tane boyu eğrisi bu
iki analiz sonuçları birleştirilerek oluşturulmuştur. Zeminin tane boyu analizinin
(Şekil 4.8), hidrometre analizi aşaması sonucunda; Kil, %28, Silt, %37.64, Elek
analizi aşaması sonucunda; İnce Kum; %31.80, Orta Kum; %1.74, İri Kum; %0.82,
Çakıl; %0 olarak bulunmuştur. Zemininin tane boyu analizi deney verileri EK-7’de
verilmiştir.
USCS (Birleştirilmiş Zemin Sınıflama Sistemi) zemin sınıflamasına (EK-
8) göre tane boyu analizi, kıvam limitleri deney sonuçları ile birlikte
değerlendirildiğinde zeminin CL (kumlu siltli kil) tipi bir zemin olduğu ortaya
çıkmıştır.
0,005mm No.200 No.40 No.10 No.4 19mm 75mm

100
90
80
Yüzde Geçen (%N)
70
60
50
40
30
20
10
0
0,0001 0,001 0,01 0,1 1 10 100
Tane Çapı (mm)
KUM ÇAKIL
BLO
KİL SİLT
İnce Orta İri İnce İri
Şekil 4.8. Tane boyu analizi grafiği
4.4. Zemin Numunelerinin Mühendislik Özellikleri

Çalışma alanında sıvılaşma riskinin var olup olmadığının belirlenmesi için
gerekli analizler yapılarak çalışma arazisinde sıvılaşma potansiyelinin yüksek
91
olduğu tespit edilmiştir ve neticede bu bölgeye uygulanması zorunlu hale gelen

uygun zemin iyileştirme yöntem ya da yöntemlerinin tespit edilmesini sağlamak
için gerekli çalışmalar sonucu zeminin mühendislik özelliklerinin belirlenmesi için
dayanım deneylerinden Tek Eksenli (Serbest) Basınç deneyi ve Kesme Kutusu
deneyi, devamında da oturma miktarının hesaplanması, Kesme Kutusu deneyinde
kullanılacak hızın belirlenmesi ve ön konsolidasyon basıncının bulunması için
Konsolidasyon deneyi yapılmıştır.
Bu bölümde ilk olarak inceleme alanında sıvılaşmanın varlığı tespit edilip
daha sonra yukarıda bahsi geçen deneylerin sonuçları doğrultusunda amaca
gidilmiştir.
4.4.1. Sıvılaşma
Suya doygun ve iyi derecelenmiş kumların yenilme mekanizmasına
sıvılaşma denilmektedir. Bu olay, zemin tanelerinin yeniden düzenlenmesinden
kaynaklanmaktadır (Akyol ve Kayabalı, 1996).
Bazı zeminler, dayanımlarını yitiren deprem gibi titreşime karşı “hassastır”
ve bu hassas zeminler, likit limitin üzerinde doğal su içeriğine sahiptirler. Bu
zeminler, depremle ya da laboratuvarda yoğrulmayla, bozulmamış katı haldeki
zayıf dayanımlarını yitirir (Akyol ve Kayabalı, 1996).
Sıvılaşma şartlarında, zemin çok küçük kayma gerilmelerine maruz kalsa
bile büyük deformasyonlara uğrayabilmektedir ve bu deformasyonlar zemin
üzerinde olan yapıların zarar görmesine veya tamamen kullanım dışı kalmasına
neden olabilmektedirler. Sıvılaşma olayında deformasyona uğrayan zemin kütlesi,
zeminin gevşekliğine, kalınlığına, derinliğine, yüzey eğimine, yüzeydeki bina ve
diğer yüklere bağlı olarak değişim göstermektedir. Zeminlerin sıvılaşması rast gele
meydana gelen bir olay değildir. Bu olay jeolojik ve hidrolojik şartlara bağlıdır.
Bilhassa yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu zeminlerdeki kum ve silt
sedimantasyonları sıvılaşmaya uygun ortam hazırlamaktadırlar ve genellikle genç
sedimantasyonlarda yeraltı su seviyesinin de yüksek olması sıvılaşma potansiyelini
92
arttırmaktadır. Deltalar, dere yatakları ve kötü sıkıştırılmış dolgular sıvılaşma

riskinin en yoğun olduğu sedimantasyonlardır. Ayrıca yeraltı su seviyesinin zemin
yüzeyinden itibaren 10 m’den daha düşük olduğu hallerde sıvılaşma riski vardır.
Sıkı zeminlerde ve iyi sıkıştırılmış dolgularda ise sıvılaşma riski azdır (Aytekin,
2004).
Sıvılaşmanın meydana gelebilmesi sismik aktivite, tane dağılımı, zemin
türü ve özellikleri, zemin sıkılığı, yeraltı suyu ve hidrolik eğim, sıvılaşabilir
tabakanın derinliği ve kalınlığı faktörlerine bağlıdır (Genç, 2011).
Zeminlerin sıvılaşması olayı genellikle depremler sırasında zemin
kitlesinde oluşabilir. Sıvılaşma olayı, içerisinde kil bulunmayan kum ve silt gibi
zeminlerde çok nadir olarak da çakıllarda oluşmaktadır. Bu olay sırasında sismik
dalgalar ve ön kayma dalgaları doygun durumdaki granüler tabakalardan geçerek
zemin tanelerinin gevşemesine ve stabilitesini yitirmesine sebep olurlar. Deprem
esnasında drenaja olanak bulamayan taneler arasındaki boşluk suyu basıncı hızla
artar ve bu esnada yüzeyde bulunan zeminler bir sıvı gibi hareket etmeye
başlayarak taşıma gücünü belli bir süre için yitirirler (Aytekin, 2004).
İnce kum ya da siltteki bir tiksotropik özellik, bazı dinamik etkiye sebep
olan tanelerin yeniden düzenlenmesine bağlıdır. Zemin sarsıldığında,
gözenekliliğin kaybolmasına sebep olan taneler kendi kendine yeniden şekillenir.
Eğer zemin suya doygunsa, su ortamdan hızla uzaklaşamaz ve su tanelerin yeniden
şekillenmesine izin vermez ve böylece zemin viskoz bir sıvı hale dönüşür
(Terzaghi, 1950b: Rahn, 1996'dan). Doğal sıvılaşma olarak bilinen tiksotropik etki,
çok sayıda temel ve şev yenilmesine sebep olmuştur. Kazık temel çakılması ya da
madencilikteki patlatma gibi faaliyetler, duraysız sedimanların sıvılaşmasına sebep
olabilir (Akyol ve Kayabalı, 1996).
Hassas kil, tipik olarak deniz suyunda çökelmiş ve (sonra kile müdahale
edildiğinde ya da yükleme yapıldığında dayanımının düşmesine sebep olan)
boşluklarındaki tuzun kaybolmasına sebep olan tatlı yeraltı suyuyla yıkanmış
93
hassas bir zemin çeşididir. Zeminin dayanımı sıfır olduğunda, hassas durum
meydana gelir (Akyol ve Kayabalı, 1996).
Hassas kum ise, yeraltı suyunun üste doğru hareketinden etkilenen suya
doygun kumdur. Bu kumun kesme gerilmesi sıfırdır çünkü üste doğru hareket eden
su kum tanelerini birbirinden ayırmaya çalışır ve böylece zemin iskeleti hiçbir
gerilme iletemez. Bu halde zemin sıvı gibi davranır ve kesme gerilmesi sıfırdır
(Akyol ve Kayabalı, 1996).
Üniform derecelenmiş plastik olmayan zeminler, dengesiz tane dizilimi
meydana getirme eğilimindedirler ve bunların sıvılaşmaya duyarlılığı iyi
derecelenmiş zeminlerden daha fazladır. İyi derecelenmiş zeminlerde, büyük
taneler arasındaki boşlukları dolduran küçük taneler de bulunmaktadır. Bu durum,
deprem sırasında meydana gelen aşırı boşluk suyu basıncında daha az artışa neden
olmak suretiyle, zeminin potansiyel hacimsel büzülmesini azaltma eğilimindedir.
Sıvılaşma yenilmelerinin çoğunun üniform derecelenmiş granüle zeminlerde
geliştiğini gösteren arazi delilleri bulunmaktadır (Mollamahmutoğlu ve Babuçcu,
2006).
Elek analizi deney sonucu ile zeminlerin sıvılaşabilirlik aralığı
granülometri eğrisinden yararlanılarak elde edilebilmektedir (Şekil 4.9).
Sıvılaşma olayı neticesinde zeminde akma kırılmaları, yatay genişlemeler,
taşıma gücü kayıpları, oturmalar ve istinat duvarlarına gelen yatay basınçlar
artmaktadır (Aytekin, 2004).
İnceleme alanının sıvılaşma potansiyeli laboratuvar koşullarında
örselenmiş zemin numunesi kullanılarak yapılmış olan elek analizi deneyi ile
belirlenmiştir. Bu analiz sonucu, inceleme arazisinin sıvılaşabilme potansiyelinin
yüksek olduğu tespit edilmiştir (Şekil 4.10).
94
Şekil 4.9. Zeminlerde sıvılaşabilir granülometri aralığı (Tsuchida, 1970)
Şekil 4.10. İnceleme alanında zemin numunesi üzerinde elek analizi ile oluşturulan
sıvılaşma potansiyeli grafiği
95
4.4.2. Tek Eksenli (Serbest) Basınç Deneyi

Bu çalışmada, inceleme alanından sondaj aracılığı (SK-5) ile alınan 4 adet
silindirik örselenmemiş zemin numuneleri ile ASTM D 2166-00 (2003)
standardına uygun serbest basınç deneyleri yapılmıştır. Bu zemin numunelerinden
yapılan serbest basınç deney verileri ve sonuçları EK9-EK12'de, grafiği ise Şekil
4.11'te verilmiştir.
Şeflek 2012'de verilen Terzaghi ve ark. (1996)'nın yapmış oldukları
araştırmalar neticesinde buldukları serbest basınç gerilmesi değerlerine göre serbest
basınç dayanımı-kıvam çizelgesinden (Çizelge 4.13) zeminin kıvamı tespit
edilmiştir.
Çizelge 4.13. Serbest basınç dayanımı, qu, değerine bağlı olarak zeminlerin kıvamı
(Terzaghi ve ark., 1996: Şeflek, 2012'den)
Kıvam Serbest Basınç Dayanımı
qu(kg/cm2) qu(kPa)
Çok Yumuşak 0,25'den küçük 0,25'den küçük
Yumuşak 0,25-0,50 25-50
Orta 0,50-1,0 50-100
Katı 1,0-2,0 100-200
Çok katı 2,0-4,0 200-400
Sert 4,0'den büyük 400'den büyük
SBG1 örnek zemin numunesinde gerçekleştirilen serbest basınç dayanım

grafiği şekil 4.13 verilmiştir Şekil 4.11'deki grafikte görüldüğü gibi burada serbest
basınç gerilmesi 1.91 kg/cm2 ve kohezyon değeri ise 0.96 kg/cm2 olarak
belirlenmiştir. Çizelge 4.13 'deki verilere göre zeminin katı kıvamlı olduğu
ispatlanmıştır. Deneye ait detay veriler ise EK-9'da verilmiştir.
SBG2 zemin numunesinde yapılmış olan deneyde serbest basınç gerilmesi
Şekil 4.11'de grafikte görüldüğü gibi serbest basınç gerilmesi değeri 1.28 kg/cm2
96
ve kohezyon değeri ise 0.64 olarak bulunmuştur. Bu şekilde sonuçlanan serbest

basınç dayanım deneyinin yorumlanması Çizelge 4.13'e bakılarak zeminin kıvamı
katı olarak tespit edilmiştir. Deneye ait detay bilgiler EK-10'da verilmiştir.
Deneye tabi tutulan SBG3 numunesinde serbest basınç değeri yine Şekil
4.11'de bulunan grafikte görüldüğü üzere 1.32 kg/cm2 olarak belirlenip, kohezyon
değeri ise 0.66 kg/cm2 olarak bulunmuştur.Zeminin kıvamı burada, yine Çizelge
4.13 'e bakılarak katı olduğu belirlenmiştir. EK-11'de detay veriler verilmiştir.
Deneye tabi tutulan SBG4 numunesinde ise Şekil 4.11'de grafikte
görüldüğü üzere burada serbest basınç gerilmesi değeri 1.92 kg/cm2 ve kohezyon
değeri ise 0.96 kg/cm2 olarak bulunmuştur. Bu şekilde sonuçlanan serbest basınç
dayanım deneyinin yorumlaması Çizelge 4.13'e bakılarak zeminin kıvamı katı
olarak tespit edilmiştir. Deneye ait detay bilgiler EK-12'de verilmiştir.
2,5
2
Serbest Basınç Gerilmesi (kg/cm2)
1,5
SBG1
1
SBG2
0,5 SBG3
SBG4
0
0 0,5 1 1,5 2 2,5
Toplam Deformasyon (cm)
Şekil 4.11. Tek eksenli basınç deneylerinin grafikleri
97
4.4.3. Konsolidasyon Deneyi Sonuçları

İnceleme alanında SK-5 numaralı kuyudan alınan örselenmemiş numune
üzerinde ASTM D-2435 (2003) standardına göre deney gerçekleştirilmiştir. Burada
zeminin ön konsolidasyon basıncı ve konsolidasyon derecesinin belirlenmesi
sağlanmıştır. Yapılar işlemler sonucunda numunenin ön konsolidasyon basıncı 1,1
kg/cm2 olarak bulunmuştur ve deney verileri EK-13'te verilmiştir (Şekil 4.12).
Şekil 4.12. Konsolidasyon deneyi grafiği
98
Şekil 4.14'teki konsolidasyon grafiği kullanılarak sıkışma parametreleri

olan hacimsel sıkışma katsayısı (mv) 0.00909 ve sıkışma indeksi (Cc) 0.0405682
bulunmuş, kalınlığı 14 m olan kil tabakası da baz alınarak zemin numunesinin
oturma miktarı 15,3 cm olarak hesaplanmıştır (Çizelge 4.14).
Çizelge 4.14. Sıkışma parametreleri ve oturma miktarı

mv (Hacimsel sıkışma katsayısı) 0.00909
Cc (Sıkışma indeksi) 0.0405682
Oturma Miktarı (cm) 15,3
4.4.4. Kesme Kutusu Deney Sonuçları

Kesme kutusu deneyi CD yöntemine ve ASTM D 3080/D3080M-11
(2011) standardına göre SK-5 numaralı kuyudan alınan örselenmemiş numuneler
üzerinde yapılmıştır. Burada Şekil 4.13-4.15'da görüldüğü gibi deneyler 3.5 kg,
6.75 kg ve 13.5 kg'lık yüklerde gerçekleştirilmiştir. Kesme gerilmesi sonuçları ise
3.5 kg'lık yükte 0.57 kg/cm2, 6.75 kg'lık yükte 1.28 kg/cm2 ve 13.5 kg'lık yükte ise
1.59 kg/cm2 'dir.
Şekil 4.16'da normal ve aşırı konsolide zeminler için kayma gerilmesi-
kayma deformasyonu ilişkisi görülmektedir ve Şekil 4.13-4.15 ile karşılaşıldığında
zeminin normal konsolide olduğu yorumu yapılabilir.
Kesme gerilmesi değerleri neticesinde ise Şekil 4.17'de de görüldüğü gibi
çizilen kırılma zarfından zemine ait kohezyon değeri 0.41 kg/cm2, içsel sürtünme
açısı ise 18.59º olarak elde edilmiştir. Kesme kutusu deney verileri EK14-EK16'da
verilmiştir.
99
0,8
0,6
0,4
Kesme Gerilmesi (kg/cm2)
Kesme Gerilmesi
0,2
düşey depllasman
0
0 10 20 30 40 50 60
‐0,2
‐0,4
‐0,6
‐0,8
Yatay Deformasyon) (mm)
Şekil 4.13. 3,5 kg'lık yük altında yapılan kesme kutusu deneyine ait gerilme-
deformasyon grafiği
1,4
1,2
1
Kesme Gerilmesi (kg/cm2)
0,8 Kesme Gerilmesi
0,6 düşey depllasman
0,4
0,2
0
0 10 20 30 40 50 60
‐0,2
‐0,4
‐0,6
Yatay Deformasyon (mm)
100
1,5
Kesma Gerilmesi (kg/cm2)
Kesme Gerilmesi
1
düşey depllasman
0,5
0
0 10 20 30 40 50 60
‐0,5
‐1
Yatay Deformasyon (mm)
Şekil 4.16. Normal ve aşırı konsolide zeminler için kayma gerilmesi-kayma

deformasyonu ilişkisi grafikleri (İspiroğlu, 2016)
101
2
y = 0,3364x + 0,4102
R² = 0,8293
Kesme Geilmesi (kg/cm2 )
1,5
0,5
0
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0
Normal Gerilme (kg/cm2)
Şekil 4.17. Zemine ait kırılma zarfı
4.5. Taşıma Gücü Hesabı

Üst yapıdan gelen yüklerin, zemininde göçmeye neden olmadan ve izin
verilebilir oturmaları aşmayacak oturmalar yaparak, temeller aracılığı ile zemin
kitlesine aktarılması gerekmektedir. Böyle bir durumda üst yapının inşa edileceği
zemin kitlesinin güvenlikle taşıyabileceği yükün ve bu yüke karşılık oluşacak
oturmaların bilinmesi gerekmektedir. Güvenlikle taşınabilecek yükün tespit
edilebilmesi için öncelikle zeminin göçme esnasında taşıyabilecek olduğu
maksimum yükün belirlenmesi ve zeminin üzerine yapılan yapılardan dolayı
meydana gelecek gerilmelerin zemin kitlesinin taşıyabileceği gerilmelerden fazla
olmaması sağlanmalıdır (Aytekin, 2004).
Yüzeysel temellerin yetersiz kaldığı durumlarda üst yapıdan gelen yüklerin
derinlerde bulunan ve taşıma gücü daha yüksek olan tabakalara aktarılması gerekli
olmaktadır ve bunu sağlamak amacıyla derin temel yapımına gidilmektedir
(Aytekin, 2004).
Zeminlerin taşıma gücünü tespit etmek amacıyla farklı araştırmacılar
tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır ve bu çalışmalardan en yaygın kullanılan
102
Aytekin 2004'te verilen Terzaghi (1943) tarafından yapılan çalışmadır. Terzaghi

sonsuz uzunluklu kabul ettiği sürekli bir temel için taşıma gücü formülünü ortaya
çıkarmıştır.
Terzaghi merkezi olarak yüklenmiş sonsuz uzunluktaki bir sürekli (şerit)
temelin göçmesi anında temel zemininde meydana gelen kayma yüzeylerinin Şekil
4.18'de görüldüğü gibi olduğunu varsaymaktadır (Aytekin, 2004).
Şekil 4.18’de yalnız sağ tarafı verilen kayma yüzeyi simetrik olarak sol
tarafta da meydana gelmektedir. Görüldüğü gibi kayma yüzeyi içindeki zemin
Terzaghi üç bölgeye ayırmıştır. Bu teoriye göre; üçgen kama olarak isimlendirilen
1 numaralı bölge kayma esnasında temelin bir parçası gibi hareket etmekte ve aşağı
doğru gitmektedir. 2 numaralı bölgenin kayma yüzeyi logaritmik spiral biçiminde
olup yatay olarak hareket eder. 3 numaralı bölgenin kayma yüzeyi lineer ise yukarı
doğru hareket etmektedir. Terzaghi taşıma gücü formülünü oluştururken 1 numaralı
bölgenin dengesini göz önüne almıştır (Aytekin, 2004).
Terzaghi taşıma gücü formülü aşağıdaki gibidir:
1
3
2
Şekil 4.18. Terzaghi taşıma gücü formülü için göçme yüzeyinin geometrisi(Coduto,
2001: Mısır ve ark., 2007'den)
103
qf = (k1.c.Nc) + (σV.Nq) + (k2.ɣn.B.Nɣ) (4.1)
σV = ɣn.Df (4.2)
qf : Nihai taşıma gücü,

c : Kohezyon,
ɣn : Doğal birim hacim ağırlık,
B : Temel genişliği,
L : Temel uzunluğu,
Df : Temel derinliği,
Nc, Nq, Nɣ : Taşıma gücü faktörleri.
ɸ : İçsel sürtünme açısı,
Yukarıdaki formülde yer alan k katsayıları Çizelge 4.15’te yer almaktadır.

Bu eşitlikteki B sürekli ve dikdörtgen temellerde temelin kısa kenarını, kare
temelde bir kenarını, daire temellerde ise temelin çapını göstermektedir. Aynı
formülde bulunan taşıma gücü katsayıları ya da taşıma gücü faktörleri olarak

adlandırılan Nc, Nq, Nɣ değerleri ise EK-17'de verilmiştir.
Çizelge 4.15. Temel geometrilerine göre k katsayıları (Aytekin, 2004)

Temel Tipi k1 k2
Sürekli temeller 1.0 0.5
Kare temeller 1.2 0.4
Daire temeller 1.3 0.3
Dikdörtgen temeller 1+(0.2B/L) 0.5-(0.1B/L)
104
Bu bilgiler doğrultusunda çalışma arazisine uygulanan projede zeminin

taşıyabileceği maksimum yükü ifade eden taşıma gücü ve zemin emniyet gerilmesi
hesaplanmıştır (Çizelge 4.16).
Çizelge 4.16. Taşıma gücü ve emniyet gerilmesi sonuçları

ɸ◦ c Df L B Nc Nq Nɣ σv Taşıma Emniyet
(kg/cm2) (cm) (cm) (cm) kg/cm2 Gücü Gerilmesi
18.59º 0,41 550 4190 2980 13,51 5,52 4,36 1,03 20,218 4,04
Taşıma gücü verilerini elde etmek için kesme kutusu deney sonucundan da
yararlanılmıştır. Yerel koşullara göre hesaplama yapıldığı için kohezyonda azaltma
yapılarak 2/3'ü alınmıştır ve dikdörtgen temel tipine göre nihai taşıma gücü 20,218
kg/cm2 olarak hesaplanmıştır.
Zemin emniyet gerilmesi normal zeminlerde nihai taşıma gücü 3'e
bölünerek elde edilmektedir, fakat yeraltı suyu yüksek olan, sıvılaşma riski taşıyan,
heyelanlı, faylı, eklemli ve karmaşık bölgeler gibi yerlerde nihai taşıma gücünün
5'e bölünmesi önerilmektedir. Çalışma arazisinin 1. dereceden deprem bölgesi
içerisinde yer alması, yeraltı suyunun varlığı, sıvılaşma potansiyelinin olması ve
zayıf zemin karakterine sahip olmasından dolayı güvenlik kat sayısı 5 olarak alınıp,
taşıma gücü bu sayıya bölünüp emniyetli tarafta kalınarak zemin emniyet gerilmesi
4,04 kg/cm2 olarak tespit edilmiştir.
Burada amaç, çalışma arazisindeki zemini iyileştirip projeye uygun
kullanılabilir hale getirmek için, çalışma arazisinin zemin özelliklerine uygun olan
zemin iyileştirme yöntem veya yöntemlerini belirleyerek zemin iyileştirme
aşamasına geçmektir.
105
4.6. İnceleme Alanında Zemin İyileştirme Yönteminin Seçilmesi ve

Uygulanması
Yapılan analizler sonucunda inceleme alanında üst yapıyı taşıyacak zemin
profilinin güvenilir olmaması ile birlikte devamında çalışma alanının yeraltı suyu
problemi, sıvılaşma potansiyelinin yüksek olması ve 1. dereceden deprem bölgesi
içerisinde yer alması sebebiyle olası bir depremde meydana gelebilecek sıvılaşma
etkilerinin önlenmesi veya kısmen azaltılması ve zeminin taşıma gücünün
planlanmış okul binası yüküne uyarlamak amacıyla zemin iyileştirme yapılması
gerekliliği ortaya çıkmıştır. Zemin iyileştirme yöntemleri içerisinde yüksek taşıma
gücü, oturma problemlerine çözüm olması ve ayrıca Türkiye'de en çok bilinen ve
yaygın yöntem olan jet grout yöntemi inceleme alanındaki zeminin iyileştirmesi
için belirlenmiştir. Jet grout yöntemi enjeksiyon ile zemin kolonları meydana
getirme işlemidir. Bu yöntem imalat süresinin kısa zamanda olması, ekonomik
olması ve hemen her tür zemin için uygulanabilmesi sebebiyle inceleme alanında 1
blok, 5 katlı okul binasının oturacağı zeminin iyileşmesi için uygun yöntem olarak
seçilmiştir.
İnceleme alanında inşa edilmesi planlanan yapının yapılacağı zayıf zemin
profili temel tabanından sitli kil ve suya doygun, konsolidasyon oturmasına uygun
oluşu, inceleme alanındaki zeminin taşıma gücünün arttırılması ve temelinin
oturmasının azaltılmasının sağlanmasını zorunlu hale getirmiştir. Temel zemininin
çoğunlukla siltli kilden meydana gelmesi ve yeraltı su seviyesinin temel seviyesi
üstünde olması sebebiyle konsolidasyon olayının gerçekleşmesi muhtemel
görünmektedir. Bu durumda konsolidasyonun azaltılması ve oturma riskine karşı
zeminin iyileştirilmesi zorunlu hale gelmektedir.
Jet grout yöntemi çeşitli temel mühendisliği problemlerinde yaygın olarak
uygulanabilmektedir. Bu yöntemin ekipmanı ise uyumlu bir delgi makinesi, yüksek
basınç kapasiteli özel bir pompa ünitesi, mikser ünitesi ve çimento silosundan
meydana gelmektedir.
106
Jet grout delgi makinesi zemine uygulanması esnasında projesinde

öngörülen derinliğe kadar delgi işlemi uygulayabilmektedir ve jet grout kolon
teşkil edebilecek kapasitede, tam hidrolik ve paletli, delme ve jetleme işlemlerini
istenilen derinliğe kadar tij ekleyip çıkarmaya gerek kalmadan bir defada işlemini
gerçekleştirebilmektedir. Özel alaşımlı tijleri yüksek basınç uygulamasına uygun,
birleşim yerlerindeki keçeler minimum 600 bar basınca dayanmaktadır.
Su/çimento oranı 1/1 olarak belirlenen enjeksiyon karışımındaki çimento
silosundan alınan çimento mikser ünitesinde su ile karıştırılarak projesinde
öngörülen dozajda enjeksiyon şerbeti yapılarak pompa ünitesine iletilmektedir.
Sonra yüksek basınçlı pompa ünitesinden delgi makinesine iletilen enjeksiyon
şerbeti, delgi makinesi ve buna bağlı tijlerin ucundaki nozullardan zemine yüksek
basınç altında enjekte edilmesiyle zemin kesilir ve bu zemin kesilmesiyle burada
oluşan boşluklara harç doldurularak, jet grout kolonları oluşturulmuş olur.
Bu projede toplam 134 adet Ø80 cm çapa sahip jet grout kazık kolonları
yapılması ve bu jet grout kazık kolonları temel alt kotundan itibaren yaklaşık 14 m
boyunda yapılması planlanmıştır (Şekil 4.19). Yapının geometrisi nedeni ve jet
grout kolon aralıklarının 5 m'den fazla olmaması gerektiğinden çalışma alanında 80
cm çapında, 14 m boyunda toplam 134 adet jet grout kazıkları alana uygulanması
planlanmıştır (EK-18).
Jet grout kazık kolonlarının inşası sonrası kolon başları ve radye temel
(Şekil 4.20) tabanı altında 30 cm kalınlıkta meydana getirilecek granüler dolgu
tabakası (Balast malzeme (3/8''-3'') kullanılarak) yüklerin, jet grout kolonlara
üniform dağıtılmasında ve temel zemininde meydana gelebilecek suyun, temel
tabanı altındaki kontrolü ve radye temel altında uygun çalışma ortamı
oluşturulmasına da katkı sağlayacaktır.
107
Şekil 4.19. İnceleme alanında bitmiş jet grout kolonlarının yüzeyde görünümü
Şekil 4.20. İnceleme alanına ait temel çalışmaları
108
Çalışma alanına uygulanan ya da uygulanabilen zemin ıslah yöntem veya

yöntemlerinin seçimi aşağıdaki sıralamaya göre yapılır:
 Zemin iyileştirme yöntemi seçilmeden önce inceleme alanının zemin

özellikleri dikkatli bir şekilde saptanmalı ve inceleme alanına ait problem
en doğru şekilde tespit edilmelidir.
 Problem tespit edildikten sonra çalışma alanına uygulanabilecek zemin
iyileştirme yöntemleri alternatifleriyle birlikte ele alınmalı ve neticesinde
maksimum güvenlik ve minimum maliyet koşullarıyla inceleme alanının
kullanım amacına uygun zemin iyileştirme yöntem veya yöntemleri ilgili
proje için seçilip, uygulamaya aşamasına geçilerek proje hayata geçirilir.
Bu zemin için aşağıdaki iyileştirme yöntemleri seçenekleri de sunulabilir:
 Vibroflot ile taş kolon,
 Kompaksiyon Enjeksiyonu,
 Kesişen forekazık+Jet grout, (Çevresi kesişen forekazık, içerisinde jet
grout),
 Forekazık.
Sıkıştırma yöntemlerinden ağır tokmakla sıkıştırma ve patlatma ile

sıkıştırma yaşam alanlarının (ev vb.) mevcut olduğu yerlerde, canlılara ve yapılara
hasar vermemek için kullanılmaz.
Katkı maddeleri ile iyileştirme genellikle karayollarında ve daha çok
yüzeysel uygulamalarda kullanıldığı için burada uygulama öngörülmemiştir.
109
110
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Tuba ÖNER
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Okul binasının yapılacağı inceleme alanında genel jeolojik-jeoteknik

özellikleri araştırılmış olup bu doğrultuda temel zemininin özellikleri, olası zemin
problemlerinin ve doğal afet riskinin belirlenmesine yönelik zemin sondajları,
yerinde zemin deneyleri (SPT), jeoteknik laboratuvar deneyleri (kıvam limitleri,
hidrometre, elek analizi, serbest basınç, konsolidasyon ve kesme kutusu deneyleri )
yapılmıştır ve devamında elde edilen bu deney sonuçları ile yapılan
değerlendirmeler ve analizler aşağıda verilmiştir.
1. İnceleme alanında yapılan jeolojik ve sondaj çalışmaları ile okul binasının

oturacağı zeminin Kuvaterner yaşlı alüvyon birimlerden oluştuğu
gözlenmiştir. Toplam 80 m derinliğe sahip 4 adet sondajda sırasıyla kumlu
çakıl, siltli sarı kil ve siltli mavi kil seviyelerinden oluşan alüvyon
kesilmiştir. Yapılan sondajlarda aynı seviyelerden ve derinliklerden
geçilmiş olup bu durumun inceleme alanı zemininde yanal yönde bir
değişimin olmadığını göstermektedir. İnceleme alanındaki alüvyonal
seviyeler civarda daha yüksek kotlarda yer alan ofiyolitler ve Karadağ
kireçtaşı birimlerinin aşınma, ayrışma, taşınma ve çökelme ürünü olarak
değerlendirilmiştir.
2. İnceleme alanı, 1996 yılında T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet
İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi tarafından hazırlanan
Türkiye Deprem Bölgeleri haritasına göre “1. Derece Deprem Bölgesinde”
bulunmaktadır. Bu bilgiye göre maksimum yer ivmesi katsayısı A0 ≥
0.40g alınmalıdır. Yapılacak yapıların “Afet Bölgelerinde Yapılacak
Yapılar Hakkındaki Yönetmelik” esaslarına uygun bir şekilde yapılması
gerekmektedir.
111
3. Çalışma alanının genelinde açılan zemin sondajlarında uygulanan SPT

deneylerinde N(30) değerleri irdelendiğinde zeminin genelinin çok katı
olduğu tespit edilmiştir.
4. Zemine uygulanan kıvam limitleri deneyleri sonucunda likit limit değeri
(LL) % 35.34, plastik limit değeri (PL) % 18 ve plastisite indisi değeri (PI)
% 17,3325 olarak belirlenip devamında zemin numunesi PI değerine göre
değerlendirildiğinde plastisite derecesinin plastik ve kuru dayanımının da
orta-yüksek özelliklerde olduğu tespit edilmiştir.
5. Özgül ağırlık deneylerinin ortalaması 2,6 olarak bulunmuş ve bu veri
hidrometre analizi hesaplamalarında kullanılmıştır.
6. Zeminin tane boyu analizinin, hidrometre analizi aşaması sonucunda Kil,
%28, Silt, %37.64; elek analizi aşaması sonucunda İnce Kum; %31.80,
Orta Kum; %1.74, İri Kum; %0.82, Çakıl; %0 olarak bulunmuştur.
7. USCS zemin sınıflamasına göre tane boyu analizi, kıvam limitleri deney
sonuçları ile birlikte değerlendirildiğinde zeminin CL (kumlu siltli kil) tipi
bir zemin olduğu ortaya çıkmıştır.
8. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda arazide sıvılaşma potansiyelinin
yüksek olduğu tespit edilmiştir.
9. Serbest basınç deneyleri SBG1, SBG2, SBG3 ve SBG4 numaralı olmak
üzere 4 adet örselenmemiş zemin numunesi üzerinde gerçekleştirilerek her
bir numunenin Serbest basınç dayanım (qu) ve kohezyon (c) değerleri
sırasıyla SBG1 için qu =1.91 kg/cm2 ve c =0.96 kg/cm2, SBG2 için qu
=1.28 kg/cm2 ve c =0.64 kg/cm2, SBG3 için qu =1.32 kg/cm2 ve c= 0.66
kg/cm2, SBG4 için qu =1.92 kg/cm2 ve c =0.96 kg/cm2 bulunarak, bu
değerlere göre her bir zeminin kıvamı katı olarak tespit edilmiştir.
10. Konsolidasyon deneyi sonucuna göre zeminin oturma değeri 15,3 cm
olarak hesaplanmıştır.
112
11. Kesme kutusu deneyleri yapılarak kesme gerilmesi değerleri neticesinde

oluşturulan kırılma zarfından zemine ait kohezyon değeri 0.412 kg/cm2,
içsel sürtünme açısı ise 18.59º olarak elde edilmiştir.
12. Bu bilgiler doğrultusunda inceleme alanındaki zeminin nihai taşıma gücü
20,218 kg/cm2 ve zemin emniyet gerilmesi 4,04 kg/cm2 olarak
hesaplanmıştır.
13. Her ne kadar hesaplanan bu zemin emniyet gerilmesi uygun bir değer
olarak görülse de proje sahasının yukarıda Taşıma Gücü Hesabı
bölümünde bahsedilen karmaşık özelliklerinden dolayı, inceleme alanı
zemininin kullanılabilirlik kalitesini arttırmak için zemin iyileştirme
yöntemlerinden biri olan enjeksiyon uygulaması çeşitlerinden jet grout
yöntemi seçilmiştir ve başarı ile alana uygulanmıştır.
113
114
KAYNAKLAR
Acar, A. 2016. Hatay İli İskenderun Belediyesi Sınırları İçerisinde Bulunan Şevre
Mıntıka 2687 Ada 1 Parselde Bulunan Arazinin Zemin Etüt Raporu, Acar
Mühendislik, Hatay, 54 s (yayınlanmamış).
Akan, R. 2013. Jet Grout Yönteminin Zemin İyileştirmesine Katkısının ve Bu
Yöntemde Kullanılan Parametrelerin Etkilerinin İrdelenmesi, Süleyman
Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı
Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 115 s.
Akyol, E. ve Kayababalı, K., 1996. Mühendislik Jeolojisi Çevresel Bir Yaklaşım,
Gazi Kitabevi, 2.Baskı, Ankara, 658s.
Altun, S. 2010. Zemin İyileştirme Yöntemleri, Derin Temeller ve Uygulama
Örnekleri, Ege Üniversitesi, Geoteknik Anabilim dalı, İzmir, 61s.
Aytekin, M. 2004. Deneysel Zemin Mekaniği, Teknik Yayınevi, 2.Baskı, Ankara,
624 s.
Anonim 1, (http://www.ozkanlarmakina.com.tr/zemin-iyilestirme/vibro-
kompaksiyon/), (Erişim tarihi: 18.11.2019).
Anonim 2, (http://www.zetas.com.tr/docs/services/214000_TR.pdf), (Erişim tarihi:
18.11.2019).
Anonim 3, (http://www.zetas.com.tr/docs/services/211000_TR.pdf), (Erişim tarihi:
18.11.2019).
Anonim 4, (http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/7471fdc77b34352_ek.pdf),
(Çınar, M. ve Akkaya, A.B.), (Erişim tarihi: 18.11.2019).
Anonim 5, (https://docplayer.biz.tr/132528-Maden-tetkik-ve-arama-genel-
mudurlugu-dogu-akdeniz-bolge-mudurlugu-hatay-ili-jeolojik
ozellikleri.html), (Erişim tarihi: 18.11.2019).
Anonim 6, Şehir Rehberi&Bilgi Kaynağı (Ş.R.&B.K.), (http://www.e-
sehir.com/turkiye-haritasi/hatay-deprem-fay-hatti-riskharitasi.html),
(Erişim tarihi: 18.11.2019).
115
Astm D 422-63, 2003. Standard Test Method for Particle-Size Analysis of Soils,
In: Annual Book of ASTM Standarts, Volume 04.08, West Conshohocken,
pp. 10-17.
Astm D 854-02, 2003. Standard Test Method for Specific Gravity of Soils, In:
Annual Book of ASTM Standards, Volume 04.08, West Conshohocken, p.
93-99.
Astm D 1586-58, 2003. Standard Test Method for Penetration Test and Split-Barrel
Sampling of Soils, In: Annual Book of ASTM Standards, Volume 04.08,
West Conshohocken, p. 134-138.
Astm D 2166-00, 2003. Standard Test Method for Unconfined Compressive
Strength of Cohesive Soil, In: Annual Book ASTM Standarts, Volume
04.08, West Conshohocken, pp. 201-206.
Astm D 2435-03, 2003. Standard Test Method for One-Dimentional Consolidation
Properties of Soils, In:Annual Book of ASTM Standards, Volume 04.08,
West Conshohocken, p. 238-247.
Astm D 3080/D3080M-11, 2011. Standart Test Method for Direct Shear Test of
Soils Under Consolidated Drained Conditions. Annual Book of ASTM
Standards; 04.08, West Conshohocken, pp. 347-352.
Astm D 4318-00, 2003. Standard Test Method for Liquid Limit, Plastic Limit and
Plasticity Index of Soils, In: Annual Book ASTM Standarts, Volume 04.08,
West Conshohocken, pp. 582-595.
Baş, K. 2006. Temel Takviye Yöntemleri ve Uygulamadan Örnekler, İstanbul
Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 202 s.
Bildik, S., 2017. Zemin İyileştirme Yöntemleri, Nişantaşı Üniversitesi, İnşaat Müh.
Bölümü, İstanbul, 14s.
Bozkaya, Ö., Yalçın H. ve Kozlu, H., 2009. Amanoslar Bölgesi Paleozoyik
Kayaçlarının Mineralojisi Yerbilimleri, 30 (1), 11–44 s.
116
Çetin, A.Y. 2011. Yüksek Plastisiteli Kil Zeminlerin Alternatif Malzemeler ile
Yüzeysel Zemin Stabilizasyonu, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,
121s.
Çetin, H. 2013. Zemin Islah Yöntemleri, Çukurova Üniversitesi, Adana, 108 s.
Çevik, G. 2014. Afşin-Elbistan Bölgesi (Kahramanmaraş) Çöllolar Linyit Sahası
Gidya Biriminin Jeolojik ve Jeoteknik İncelemesi, Çukurova Üniversitesi,
Fen Bilimleri Ens., Jeoloji Müh. Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi,
Adana, 150s.
Dad, 1996. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, İndeks Yerleşim Birimleri ve
Deprem Bölgeleri, Ankara, 28 s.
Durgunoğlu, H.T., 2004. Yüksek Modüllü Kolonların Temel Mühendisliğinde
Kullanımı, Türkiye Mühendislik Haberleri Sayı 431-2004/3, Boğaziçi
Üniversitesi, İstanbul, 39-52 s.
Ercan, M. 2017. Jet Grout Yöntemi Uygulanılarak Yapılan Bir Zemin İyileştirme
Vaka Analizi, Bayburt Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., İnşaat Müh.
Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Bayburt, 196 s.
Erdil, B. 2008. Jet Grout Kolonu Tasarım Taşıma Gücü Hesabı, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul, 81s.
Erdoğan, T. 2018. Jet Grout Uygulamasından Sonra Zemin Özelliklerinde
Meydana Gelen Değişiklikler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 151s.
Erol, A.O. ve Çekinmez Bayram, Z. 2018. Jet Enjeksiyon Yöntemi, Yüksel Proje
Uluslararası A.Ş., Ankara, 153s.
Gül, S. 2015. Zemin İyileştirmesinde Kullanılan Yöntemlerden Biri Olan Jet Grout
Yöntemine İlişkin Bir Uygulama, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen
Bilimleri Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı, Yapı Bilim dalı, Yüksek Lisans
Tezi, Samsun, 145s.
117
Güneş, E., 2013. Zemin İncelemelerinde Standart Penetrasyon Deneyi ile Koni
Penetrasyon Deneyi Değerlerinin Karşılaştırılması, T.C. Namık Kemal
Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens. İnşaat Mühendisliği Anabilim dalı, Yüksek
Lisans Tezi, Tekirdağ/Çorlu, 106 s.
Genç, D. 2011. Zemin Mekaniği ve Temeller, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Yayınları, Yayın no:100, Ankara, 848 s.
İspiroğlu, M. 2016. İnce Daneli Zeminlerde Drenajlı Kayma Direnci
Parametrelerinin Tayini. T.C. Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens.
İnşaat Mühendisliği Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi, 112s.
Kayabalı, K. 2004. Mühendislik Jeolojisi ve İnşaat, Gazi Kitabevi, Ankara, 797 s.
Kaymakcı, S., 2014. Jet Grout Kolona Soketli Fore Kazığın Çalışma
Performansının Araştırılması, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Ens., İnşaat Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 95s.
Küçükali, N., 2008. Demiryolu Altyapısının Jet Enjeksiyon Yöntemi ile
İyileştirilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., İnşaat
Mühendisliği Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 141 s.
Küsin C.C., 2009. Jet Grout Yöntemi İle İyileştirilen Zeminlerin Sonlu Elemanlar
Yöntemiyle Sayısal Analizi, Çukurova Üniv., Fen Bilimleri Enst., İnşaat
Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 156 s.
Öktem, I. 1999. İskenderun İlçesinin Coğrafyası, Ankara Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Ens., Coğrafya (Bölgesel Coğrafya) Anabilim dalı Yüksek Lisans
Tezi, Ankara, 275 s.
Özer, M.A. 1996. Toprakkale-İskenderun Otoyolu Payas-İskenderun Alanının
Stratigrafisi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., Jeoloji Müh.
Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 80s.
Öztürk, E., 2005. İskenderun Körfezi Miyosen Yaşlı İstiflerinin Yer altı Jeolojisi
ve Hazne Kaya özelliklerinin incelenmesi, Ankara Ü., Fen Bilimleri Ens.,
Jeoloji Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 50 s.
118
Öztürk, S., 2016. Sıvılaşmaya Karşı Jet Grout ile Zemin İyileştirilmesi : Samsun-
Tekkeköy Örneği, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens.,
İnşaat Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 233 s.
Över, S. 2010. Antakya'nın Depremselliği, Tektonik Yapısı ve Zemin Hakim
Titreşim Periyot Haritasının Değerlendirilmesi, Mustafa Kemal
Üniversitesi, Jeojizik Müh. Bölümü, Seramar Çalıştay Sunumu, 49 s.
Pınarcı, E., 2011. Haç Gediği Heyalanının (Karaisalı/Adana) Ağaç Halkaları
Yöntemiyle Analizi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., Jeoloji
Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 110 s.
Kop, A., Ünlügenç, U. ve Demirkol, C., 2002. Kırıkhan ve Civarının (Hatay)
Stratigrafik Gelişimi GD Türkiye, Yerbilimleri, 40/41: 51-80.
Kozlu, H., 1987. Misis Andırın Dolaylarının Stratigrafisi ve Yapısal Evrimi:
Türkiye 7, Petrol Kongresi Jeoloji Bildirileri, Ankara, 104-116s.
Mısır, G., Uncuoğlu, E., Laman, M., Yıldız, A. 2007. Tabakalı Zeminlere Oturan
Şerit Temellerin Taşıma Gücü Analizi, Adana, 178-205 s.
Mollamahmutoğlu, M. ve Kayabalı, K. 2004. Geoteknik Deprem Mühendisliği El
Kitabı, Gazi Kitabevi, Ankara, 600s.
Mollahmahmutoğlu, M., ve Babuçcu, F., 2006. Zeminlerde Sıvılaşma Analiz ve
İyileştirme Yöntemleri, Gazi Kitabevi 1. Baskı, Ankara, 267 s.
Mollamahmutoğlu, M. ve Kayabalı, K. 2006. Geoteknik Mühendisliği İlkeler ve
Uygulamalar, Gazi Kitabevi, Ankara, 759 s.
Şeflek, N.,2012. Ceyhunkent Toplu Konutları (Ceyhan/Adana) İnşa Sahasının Jet
Grout Yöntemi ile Islahı, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens.,
Jeoloji Müh. Anabilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 216 s.
Tolun, N. ve Pamir, H.N., 1975. 1:500000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Hatay,
Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınları, Ankara, 99s.
Tsuchida, H., 1970, Prediction and countermeasure against the
liquefaction in sand deposits: Seminar in the Port and Harbor Research
Institute, abstracts, pp. 3.1-3.33, Japan (In Japanese).
119
120
ÖZGEÇMİŞ
1989 yılında Hatay ilinin İskenderun ilçesinde doğdu. İlköğretim ve lise

öğrenimini İskenderun'da tamamladı. 2010 yılında Çukurova Üniversitesi
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümünde lisans eğitimine
başladı ve 2015 yılında buradan Jeoloji Mühendisi olarak mezun oldu. 2015 yılında
Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'ne bağlı olarak Jeoloji Mühendisliği
Uygulamalı Jeoloji Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans eğitimine başladı.2016
yılında yine Fen Bilimleri Enstitüsüne bağlı olan İş Güvenliği Anabilim dalında
Yüksek Lisans eğitimine başladı ve 2017 yılında bu programdan mezun oldu.
121
EKLER
122
123
EK-1.SK1 sondaj kuyusuna ait sondaj logu
Form-2
Bitişik Mıntıka 1748 parsel SONDAJ LOGU
SONDAJ YERİ: Derinlik Sondaj No: Sayfa
İş Sahibi NESİM UYAR ve ORT. 2687 ADA 1 PARSEL 20 1 1
MAKİNA TİPİ : MORSET KOOR.-X: 36.572199 YER ALTI SUYU DURUMU
SONDAJ METH : 20 KOOR.-Y: 36.15683 DERİNLİK TARİH SAAT AÇIKLAMA
BAŞLAMA TAR.: 1.9.2016 LOGU HAZIRLAYAN: 5.00
BİTİŞ TARİHİ : 1.9.2016 Ahmet Acar
ZEMİN KOTU : (JEOLOJİ MÜHENDİSİ)
SONDÖR :
Zemin Deneyleri Kaya Özellikleri
Numune Derinliği (m)
Tabaka Derinliği (m)
Sondaj Derinliği (m)
Presiometre Deney
Çatlak Sıklığı (m)

Ayrışma Derecesi
SPT
Karot Yüzdesi %
Jeolojik Kesit Zemin Tanımlaması
Numune Türü
Muh. Borusu
Vane Deneyi
Numune No
Darbe Sayısı
Seviyeleri
Seviyeleri
RQD %
15
30
45
0,00-0,40 m DOLGU
1.5 1 1.5 3 5 6
3.0 2 3.0 4 4 6 0,4-6,0 m Kumlu Çakıl
4.5 3 4.5 5 5 6
6.0 4 6 5 10 9
6-11,0 m Siltli Sarı Kil
7.5 5 7.5 8 9 11
9.0 6 9 10 11 12
10.5 7 10.5 11 12 13
12.0 8 12 10 12 14
13.5 9 13.5 11 12 15 11-20,0 m Siltli Mavi Kil
15.0 10 15 11 13 15
16.5 11 16.5 12 14 14
18.0 12 18 12 14 15
19.5 13 19.5 13 15 17
ZEMİN DEĞERLENDİRMESİ-SPT KAYA NİTELİĞİ AYRIŞMA ÇATLAK SIKLIĞI
İnce Taneli (Kohezyonlu) İri Taneli (Kohezyonlu) RQD (%) DERECESİ (W) (1 M)
N: 0-2 Çok Yumuşak
N:3-4 Yumuşak N:0-4 Çok Gevşek 0-25 Çok Zayıf W1 Taze(Ayrışmamış) <1 Masif
N:5-8 Orta Katı N:5-10 Gevşek 25-50 Zayıf W2 Az Ayrışmış 1-3 Az Çatlaklı Kırıklı
N:9-13 Katı N:11-30 Orta 50-75 Orta W3 Orta Derecede Ayr. 3-10 Kırıklı
N:14-30 Çok Katı N:31-50 Çok Sıkı 75-90 İyi W4 Ayrışmış 10-50 Çok Çatlaklı
N:>30 Sert N:>50 Çok Sıkı 90-100 Çok İyi W5 Tamamen Ayr. >50 Parçalanmış
124
EK-2. SK2 sondaj kuyusuna ait sondaj logu
Form-2
SONDÖR :
Presiometre Deney

Ayrışma Derecesi
SPT
Karot Yüzdesi %
Numune Türü
Muh. Borusu
Vane Deneyi
Numune No
Darbe Sayısı
Seviyeleri
Seviyeleri
RQD %
15
30
45
0,00-0,40 m DOLGU
1.5 1 1.5 3 4 7
3.0 2 3.0 3 3 6 0,4-6,0 m Kumlu Çakıl
4.5 3 4.5 4 5 6
6.0 4 6 6 9 10
7.5 5 7.5 7 8 12
9.0 6 9 10 12 12
10.5 7 10.5 10 11 13
12.0 8 12 11 12 14
13.5 9 13.5 11 13 15 11-20,0 m Siltli Mavi Kil
15.0 10 15 12 14 15
16.5 11 16.5 13 15 14
18.0 12 18 13 15 15
19.5 13 19.5 13 15 16
125
EK-3.SK3 sondaj kuyusuna ait sondaj logu
Form-2
SONDÖR :
Presiometre Deney

Ayrışma Derecesi
SPT
Karot Yüzdesi %
Numune Türü
Muh. Borusu
Vane Deneyi
Numune No
Darbe Sayısı
Seviyeleri
Seviyeleri
RQD %
15
30
45
0,00-0,40 m DOLGU
1.5 1 1.5 3 5 6
3.0 2 3.0 4 4 6 0,4-6,0 m Kumlu Çakıl
4.5 3 4.5 5 5 6
6.0 4 6 7 9 10
7.5 5 7.5 8 9 11
9.0 6 9 10 11 12
10.5 7 10.5 11 12 13
12.0 8 12 10 12 14
13.5 9 13.5 11 13 15 11-20,0 m Siltli Mavi Kil
15.0 10 15 11 13 15
16.5 11 16.5 13 15 14
18.0 12 18 12 14 15
19.5 13 19.5 12 15 15
126
EK-4. SK4 sondaj kuyusuna ait sondaj logu
Form-2
SONDÖR :
Presiometre Deney

Ayrışma Derecesi
SPT
Karot Yüzdesi %
Numune Türü
Muh. Borusu
Vane Deneyi
Numune No
Darbe Sayısı
Seviyeleri
Seviyeleri
RQD %
15
30
45
0,00-0,40 m DOLGU
1.5 1 1.5 3 4 7
3.0 2 3.0 3 3 6 0,4-6,0 m Kumlu Çakıl
4.5 3 4.5 4 5 6
6.0 4 6 7 9 10
7.5 5 7.5 7 9 11
9.0 6 9 10 12 12
7 10.5 10 13 12
12.0 8 12 11 12 14
9 13.5 12 13 14 11-20,0 m Siltli Mavi Kil
15.0 10 15 12 14 15
11 16.5 12 14 16
12 18 13 15 15
18.0 13 19.5 14 15 17
127
EK-5. Kıvam limitleri deney verileri
MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ
EK-5
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ZEMİN MEKANİĞİ LABORATUVARI
KIVAM LİMİTLERİ
Proje adı Temel Zemini İyileştirme Yöntemleri ve Uygulama Örneği: Şevre, İskenderun
Lokasyon İskenderun/Hatay
Numune alım yeri Çalışma alanı Numunenin alındığı derinlik
Numune no Numune tipi Örselenmiş
Numunenin tanımı
Deneyi yapan Tuba ÖNER
Deney tarihi 07.04.2017
LİKİT LİMİT DENEYİ PLASTİK LİMİT
Deney No 1 2 3 4 5 6 1 2 3
Kap No G1 G2 G3 G4 G5 G6 E1 E2 E3
Kap Ağırlığı (gr) 14.55 29.36 10.42 9.93 8.64 9.47 10.43 9.42 9.09
Kap + Yaş Numune 19.39 33.96 14.05 14.94 12.64 13.35 12.31 11.08 10.86
Kap + Kuru Numune 17.9 32.63 13.15 13.63 11.67 12.43 12.03 10.83 10.58
Kuru Numune ağırlığı 3.35 3.27 2.73 3.7 3.03 2.96 1.6 1.41 1.49
Su Ağırlığı (gr) 1.49 1.33 0.9 1.31 0.97 0.92 0.28 0.25 0.28
Su İçeriği (% W) 44.48 40.67 32.97 35.41 32.01 31.08 17.5 17.73 18.79
Vuruş Sayısı (N) 8 13 29 30 35 43 - - -
128
EK-6. Özgül ağırlık deney verileri
MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ
EK-6
ÖZGÜL AĞIRLIK DENEYİ

Temel Zemini İyileştirme Yöntemleri ve Uygulama Örneği: Şevre,
Proje adı İskenderun
Lokasyon İskenderun/Hatay
Numune tanımı Numune no:
Piknometre Türü Numune tipi Deney yöntemi: Kaynatma
Deneyi yapan Tuba ÖNER
Deney tarihi 12.04.2017
Özgül Ağırlık Verileri
Ölçüm no 1 2
Piknometre ağırlığı (gr) 114.27 109.78
Piknometre + Numune ağırlığı 149.31
Numune ağırlığı (gr) 35.04 35.02
Piknometre + Numune ağ. + Saf su
ağ. (gr) 377.39 372.27
Piknometre + Saf su ağ. (gr) 342.35 350.04
Sıcakılık (ºC) 90.3 92.9
Suyun bu sıcaklıktaki özgül ağırlığı
(GW) 0.9653 0.9633
Özgül Ağırlık (GS) 2,626 2.565
Özgül Ağırlık Ortalaması(GS,ortalama) 2.6
129
E K -6a. Piknometre Kalibrasyon Grafiği 1
R² = 0,9996
364 P_1
362
Piknometre+Saf Su Ağırlığı (gr)
360
358
356
354
352
350
10 30 50 70 90
Sıcaklık (ºC)
EK-6b. Piknometre Kalibrasyon Grafiği 2

P_2 R² = 0.9995
357
356
355
354
Piknometre+Saf Su ağırlığı (gr)
353
352
351
350
349
348
347
346
345
50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100
Sıcaklık (ºC)
130
EK-6c. Suyun Sıcaklıkla Özgül Yoğunluğunun ve Birim Hacim Ağırlığının
Değişmesi (yw, rs, Gw) (Can ve diğ., 1992)
T(oC) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 0,9999 0,9999 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 0,9999 0,9999 0,9998
10 0,9997 0,9996 0,9995 0,9994 0,9993 0,9991 0,9990 0,9988 0,9986 0,9984
20 0,9982 0,9980 0,9978 0,9976 0,9973 0,9971 0,9968 0,9965 0,9963 0,9960
30 0,9957 0,9954 0,9951 0,9947 0,9944 0,9941 0,9937 0,9934 0,9930 0,9926
40 0,9922 0,9919 0,9915 0,9911 0,9907 0,9902 0,9898 0,9894 0,9890 0,9885
50 0,9881 0,9876 0,9872 0,9867 0,9862 0,9857 0,9852 0,9848 0,9842 0,9838
60 0,9832 0,9827 0,9822 0,9817 0,9811 0,9806 0,9700 0,9795 0,9789 0,9784
70 0,9778 0,9772 0,9767 0,9761 0,9755 0,9749 0,9743 0,9737 0,9731 0,9724
80 0,9718 0,9712 0,9706 0,9699 0,9693 0,9686 0,9680 0,9673 0,9667 0,9660
90 0,9653 0,9647 0,9640 0,9633 0,9626 0,9619 0,9612 0,9605 0,9598 0,9591
131
EK-7. Tane boyu analizi deney verileri
132
EK 7a: Sıcaklığa göre hidrometre düzeltmesi
EK-7b: Düzeltilmiş hidrometre okumasına karşılık efektif derinlik düzeltmesi
133
EK–7c: Sıcaklığa bağlı olarak suyun viskozite değerinin değişimi (milipoise)
(Hogeman, 1959)
T(oC) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 17,94 17,32 16,74 16,19 15,68 15,19 14,73 14,29 13,87 13,48
10 13,10 12,74 12,39 12,06 11,75 11,45 11,16 10,88 10,6 10,34
20 10,09 9,84 9,61 9,38 9,16 8,95 8,75 8,55 8,36 8,18
30 8,00 7,83 7,67 7,51 7,36 7,31 7,06 6,92 6,79 6,66
40 6,54 6,42 6,30 6,18 6,08 5,97 5,87 5,77 5,68 5,58
50 5,29 5,40 5,32 5,24 5,15 5,07 4,99 4,92 4,84 4,77
60 4,70 4,63 4,56 4,50 4,43 4,37 4,31 4,24 4,19 4,13
70 4,07 4,02 3,96 3,91 3,86 3,81 3,76 3,71 3,66 3,62
80 3,57 3,53 3,48 3,44 3,40 3,36 3,32 3,28 3,24 3,20
90 3,17 3,13 3,10 3,06 3,03 2,99 2,96 2,93 2,90 2,87
100 2,84 2,82 2,79 2,76 2,73 2,70 2,67 2,64 2,62 2,59
EK–7d: Suyun Sıcaklıkla Özgül Yoğunluğunun ve Birim Hacim Ağırlığının Değişmesi (γw,
rs, Gw) (Can ve diğ., 1992)
T(oC) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 0,9999 0,9999 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 0,9999 0,9999 0,9998
10 0,9997 0,9996 0,9995 0,9994 0,9993 0,9991 0,9990 0,9988 0,9986 0,9984
20 0,9982 0,9980 0,9978 0,9976 0,9973 0,9971 0,9968 0,9965 0,9963 0,9960
30 0,9957 0,9954 0,9951 0,9947 0,9944 0,9941 0,9937 0,9934 0,9930 0,9926
40 0,9922 0,9919 0,9915 0,9911 0,9907 0,9902 0,9898 0,9894 0,9890 0,9885
50 0,9881 0,9876 0,9872 0,9867 0,9862 0,9857 0,9852 0,9848 0,9842 0,9838
60 0,9832 0,9827 0,9822 0,9817 0,9811 0,9806 0,9700 0,9795 0,9789 0,9784
70 0,9778 0,9772 0,9767 0,9761 0,9755 0,9749 0,9743 0,9737 0,9731 0,9724
80 0,9718 0,9712 0,9706 0,9699 0,9693 0,9686 0,9680 0,9673 0,9667 0,9660
90 0,9653 0,9647 0,9640 0,9633 0,9626 0,9619 0,9612 0,9605 0,9598 0,9591
134
EK–7e: Suyun Sıcaklıkla Yoğunluğunun Değişmesi (ASTM D854–02, 2003)
135
A
Reference: CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide, Editor-in-Chief, 74th Edition, 1993–1994. BmL = cm3
EK-8. Birleşik Zemin Sınıflama Sistemi (USCS)
136
EK-8a. Birleşik Zemin Sınıflama Sistemi Devamı
137
EK-9.SBG1 zemin numunesine ait serbest basınç deneyi
MÜHENDİSLİK-MİMARLIK
FAKÜLTESİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ
EK-9
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
SERBEST BASINÇ DENEYİ
Lokasyon İskenderun/Hatay Derinlik:
Kuvvet halkası okuması
Numunenin tanımı: CL Kuvvet halkası no: 1
(k): 0.2
Deformasyon okuması 1 birim:
0,01 mm Çevre basıncı (σ3): 0
Yükleme hızı: Deney tarihi:2017
Deneyi yapan: Tuba ÖNER
Kuvvet
Düzeltilm Serbest
Geçen (Yük) Deformasy Toplam Birim
Kuvvet iş Alan Basınç
Zaman Halkası on Deformasy Deformasy
(Yük) (kg) (Ad) Gerilmesi
(dk) Okuma Okuması on (cm) on (ε)
(cm2) (σ1) (kg/cm2)
sı
0.00 0.00 0.0000 0 0.000 0.000 9.258 0.000
0.25 2.00 0.4000 25 0.025 0.002 9.283 0.043
0.50 5.00 1.0000 50 0.050 0.005 9.309 0.107
0.75 15.50 3.1000 75 0.075 0.008 9.334 0.332
1.00 24.50 4.9000 100 0.100 0.011 9.360 0.523
1.25 38.00 7.6000 125 0.125 0.013 9.386 0.809
1.50 45.00 9.0000 150 0.150 0.016 9.413 0.956
1.75 50.50 10.1000 175 0.175 0.019 9.439 1.070
2.00 56.00 11.2000 200 0.200 0.022 9.466 1.183
2.25 59.00 11.8000 225 0.225 0.024 9.492 1.243
2.50 61.50 12.3000 250 0.250 0.027 9.519 1.292
2.75 64.00 12.8000 275 0.275 0.030 9.546 1.340
3.00 66.50 13.3000 300 0.300 0.033 9.573 1.389
3.25 68.00 13.6000 325 0.325 0.035 9.6 1.416
3.50 70.00 14.0000 350 0.350 0.038 9.628 1.454
3.75 72.00 14.4000 375 0.375 0.041 9.655 1.491
4.00 74.00 14.8000 400 0.400 0.044 9.683 1.528
4.25 76.00 15.2000 425 0.425 0.046 9.711 1.565
4.50 77.50 15.5000 450 0.450 0.049 9.739 1.591
4.75 79.00 15.8000 475 0.475 0.052 9.767 1.617
5.00 81.00 16.2000 500 0.500 0.054 9.796 1.653
5.25 82.20 16.4400 525 0.525 0.057 9.824 1.673
5.50 83.00 16.6000 550 0.550 0.060 9.853 1.684
138
5.75 84.50 16.9000 575 0.575 0.063 9.882 1.71
6.00 85.00 17.0000 600 0.600 0.065 9.911 1.715
6.25 86.00 17.2000 625 0.625 0.068 9.940 1.730
6.50 87.00 17.4000 650 0.650 0.071 9.970 1.745
6.75 87.50 17.5000 675 0.675 0.074 9.999 1.75
7.00 89.00 17.8000 700 0.700 0.076 10.029 1.774
7.25 90.00 18.0000 725 0.725 0.079 10.059 1.789
7.50 90.90 18.1800 750 0.750 0.082 10.089 1.801
7.75 91.20 18.2400 775 0.775 0.085 10.119 1.802
8.00 91.90 18.3800 800 0.800 0.087 10.15 1.81
8.25 92.10 18.4200 825 0.825 0.09 10.181 1.809
8.50 92.80 18.5600 850 0.850 0.093 10.211 1.817
8.75 92.90 18.5800 875 0.875 0.096 10.242 1.813
9.00 93.00 18.6000 900 0.900 0.098 10.274 1.810
9.25 93.00 18.6000 925 0.925 0.101 10.305 1.804
9.50 93.10 18.6200 950 0.950 0.104 10.337 1.801
9.75 95.10 19.0200 975 0.975 0.107 10.369 1.834
10.00 98.00 19.6000 1000 1.000 0.109 10.401 1.884
10.25 99.50 19.9000 1025 1.025 0.112 10.433 1.907
10.50 100.10 20.0200 1050 1.050 0.115 10.465 1.912
10.75 100.50 20.1000 1075 1.075 0.118 10.498 1.914
11.00 100.80 20.1600 1100 1.100 0.120 10.531 1.914
11.25 100.90 20.1800 1125 1.125 0.123 10.564 1.91
11.50 100.90 20.1800 1150 1.150 0.126 10.597 1.904
11.75 100.90 20.1800 1175 1.175 0.129 10.63 1.898
12.00 101.00 20.2000 1200 1.200 0.131 10.664 1.894
12.25 100.00 20.0000 1225 1.225 0.134 10.698 1.869
12.50 100.00 20.0000 1250 1.250 0.137 10.732 1.863
12.75 100.00 20.0000 1275 1.275 0.140 10.766 1.857
13.00 99.90 19.9800 1300 1.300 0.142 10.801 1.849
13.25 99.80 19.9600 1325 1.325 0.145 10.835 1.842
13.50 99.50 19.9000 1350 1.350 0.148 10.87 1.83
13.75 99.00 19.8000 1375 1.375 0.151 10.905 1.815
14.00 99.00 19.8000 1400 1.400 0.153 10.941 1.809
14.25 99.00 19.8000 1425 1.425 0.156 10.976 1.803
14.50 99.00 19.8000 1450 1.450 0.159 11.012 1.797
14.75 98.90 19.7800 1475 1.475 0.162 11.048 1.79
15.00 98.50 19.7000 1500 1.500 0.164 11.085 1.777
139
EK-10.SBG2 zemin numunesine ait serbest basınç deneyi
FAKÜLTESİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ
EK-10
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
Kuvvet halkası
Numunenin tanımı: CL
no: 1 Kuvvet halkası okuması (k): 0.2
Serbest
Kuvvet Düzeltil Basınç
Geçen Kuvvet Toplam Birim
(Yük) Deformasyon miş Alan Gerilm
Zaman (Yük) Deformasyon Deformasy
Halkası Okuması (Ad) esi (σ1)
(dk) (kg) (cm) on (ε)
Okuması (cm2) (kg/cm2
)
0.00 0.00 0.0000 0 0.000 0.000 9.079 0.000
0.25 4.00 0.8000 25 0.025 0.003 9.108 0.087
0.50 6.00 1.2000 50 0.050 0.006 9.137 0.131
0.75 9.00 1.8000 75 0.075 0.009 9.166 0.196
1.00 14.00 2.8000 100 0.100 0.012 9.195 0.304
1.25 19.00 3.8000 125 0.125 0.015 9.225 0.411
1.50 25.00 5.0000 150 0.150 0.019 9.254 0.540
1.75 30.00 6.0000 175 0.175 0.022 9.284 0.646
2.00 36.00 7.2000 200 0.200 0.025 9.315 0.772
2.25 40.00 8.0000 225 0.225 0.028 9.345 0.856
2.50 43.00 8.6000 250 0.250 0.031 9.375 0.917
2.75 45.00 9.0000 275 0.275 0.034 9.406 0.956
3.00 47.00 9.4000 300 0.300 0.038 9.437 0.996
3.25 48.50 9.7000 325 0.325 0.041 9.468 1.024
3.50 49.00 9.8000 350 0.350 0.044 9.5 1.031
3.75 51.00 10.2000 375 0.375 0.047 9.531 1.07
4.00 52.00 10.4000 400 0.400 0.05 9.563 1.087
4.25 52.50 10.5000 425 0.425 0.053 9.595 1.094
4.50 54.00 10.8000 450 0.450 0.057 9.627 1.122
4.75 55.00 11.0000 475 0.475 0.06 9.66 1.138
5.00 56.00 11.2000 500 0.500 0.063 9.692 1.155
5.25 58.00 11.6000 525 0.525 0.066 9.725 1.192
140
5.50 60.00 12.0000 550 0.550 0.069 9.758 1.229
5.75 60.00 12.0000 575 0.575 0.072 9.791 1.225
6.00 60.50 12.1000 600 0.600 0.075 9.825 1.231
6.25 61.20 12.2400 625 0.625 0.079 9.859 1.241
6.50 61.90 12.3800 650 0.650 0.082 9.893 1.251
6.75 62.00 12.4000 675 0.675 0.085 9.927 1.249
7.00 62.50 12.5000 700 0.700 0.088 9.961 1.254
7.25 63.00 12.6000 725 0.725 0.091 9.996 1.26
7.50 63.00 12.6000 750 0.750 0.094 10.031 1.256
7.75 63.90 12.7800 775 0.775 0.098 10.066 1.269
8.00 64.00 12.8000 800 0.800 0.101 10.102 1.267
8.25 64.50 12.9000 825 0.825 0.104 10.137 1.272
8.50 65.00 13.0000 850 0.850 0.107 10.173 1.277
8.75 65.00 13.0000 875 0.875 0.110 10.210 1.273
9.00 65.50 13.1000 900 0.900 0.113 10.246 1.278
9.25 66.00 13.2000 925 0.925 0.117 10.283 1.283
9.50 66.00 13.2000 950 0.950 0.12 10.32 1.279
9.75 66.50 13.3000 975 0.975 0.123 10.357 1.284
10.00 66.50 13.3000 1000 1.000 0.126 10.395 1.279
10.25 66.50 13.3000 1025 1.025 0.129 10.432 1.274
10.50 66.50 13.3000 1050 1.050 0.132 10.470 1.270
10.75 66.90 13.3800 1075 1.075 0.136 10.509 1.273
11.00 67.00 13.4000 1100 1.100 0.139 10.547 1.27
11.25 67.50 13.5000 1125 1.125 0.142 10.586 1.275
141
EK-11. SBG3 zemin numunesine ait serbest basınç deneyi
FAKÜLTESİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ EK-11
BÖLÜMÜ
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
Kuvvet halkası
Numunenin tanımı: CL no: 1 Kuvvet halkası okuması (k): 0.2
Serbest
Kuvvet Düzeltil Basınç
Geçen Deformasy Toplam Birim
(Yük) Kuvvet miş Alan Gerilm
Zaman on Deformasyon Deformas
Halkası (Yük) (kg) (Ad) esi (σ1)
(dk) Okuması (cm) yon (ε)
Okuması (cm2) (kg/cm
2
)
0.00 0.00 0.0000 0 0.000 0.000 9.438 0.000
0.25 14.00 2.8000 25 0.025 0.003 9.465 0.295
0.50 21.50 4.3000 50 0.050 0.005 9.492 0.453
0.75 27.50 5.5000 75 0.075 0.008 9.520 0.577
1.00 32.00 6.4000 100 0.100 0.011 9.547 0.670
1.25 35.50 7.1000 125 0.125 0.014 9.575 0.741
1.50 38.00 7.6000 150 0.150 0.017 9.603 0.791
1.75 40.00 8.0000 175 0.175 0.02 9.63 0.830
2.00 41.20 8.2400 200 0.200 0.023 9.659 0.853
2.25 43.20 8.6400 225 0.225 0.025 9.687 0.891
2.50 45.00 9.0000 250 0.250 0.028 9.716 0.926
2.75 46.10 9.2200 275 0.275 0.031 9.745 0.946
3.00 47.10 9.4200 300 0.300 0.034 9.773 0.963
3.25 49.00 9.8000 325 0.325 0.037 9.802 0.999
3.50 50.00 10.0000 350 0.350 0.04 9.832 1.017
3.75 51.10 10.2200 375 0.375 0.042 9.861 1.036
4.00 52.00 10.4000 400 0.400 0.045 9.890 1.051
4.25 53.00 10.6000 425 0.425 0.048 9.92 1.068
4.50 54.10 10.8200 450 0.450 0.051 9.95 1.087
4.75 55.00 11.0000 475 0.475 0.054 9.98 1.102
5.00 56.00 11.2000 500 0.500 0.057 10.012 1.118
5.25 57.00 11.4000 525 0.525 0.06 10.041 1.135
5.50 57.00 11.4000 550 0.550 0.063 10.079 1.131
5.75 58.00 11.6000 575 0.575 0.065 10.102 1.148
142
6.00 59.00 11.8000 600 0.600 0.068 10.133 1.164
6.25 60.00 12.0000 625 0.625 0.071 10.165 1.18
6.50 61.00 12.2000 650 0.650 0.074 10.196 1.196
6.75 61.50 12.3000 675 0.675 0.077 10.227 1.202
7.00 63.00 12.6000 700 0.700 0.08 10.259 1.228
7.25 63.00 12.6000 725 0.725 0.083 10.291 1.224
7.50 63.50 12.7000 750 0.750 0.085 10.323 1.23
7.75 64.10 12.8200 775 0.775 0.088 10.355 1.237
8.00 64.60 12.9200 800 0.800 0.091 10.388 1.243
8.25 65.10 13.0200 825 0.825 0.094 10.421 1.249
8.50 65.90 13.1800 850 0.850 0.097 10.454 1.26
8.75 66.10 13.2200 875 0.875 0.100 10.487 1.26
9.00 67.50 13.5000 900 0.900 0.103 10.521 1.283
9.25 68.00 13.6000 925 0.925 0.105 10.554 1.288
9.50 67.90 13.5800 950 0.950 0.108 10.588 1.282
9.75 68.00 13.6000 975 0.975 0.111 10.622 1.28
10.00 68.50 13.7000 1000 1.000 0.114 10.656 1.285
10.25 69.00 13.8000 1025 1.025 0.1171 10.6911 1.2908
10.50 69.90 13.9800 1050 1.050 0.12 10.725 1.303
10.75 70.00 14.0000 1075 1.075 0.122 10.76 1.301
11.00 70.50 14.1000 1100 1.100 0.125 10.795 1.306
11.25 71.00 14.2000 1125 1.125 0.128 10.831 1.311
11.50 71.50 14.3000 1150 1.150 0.131 10.866 1.315
11.75 71.90 14.3800 1175 1.175 0.134 10.902 1.318
12.00 72.00 14.4000 1200 1.200 0.137 10.938 1.316
12.25 72.10 14.4200 1225 1.225 0.14 10.975 1.313
12.50 72.50 14.5000 1250 1.250 0.1429 11.011 1.316
12.75 73.00 14.6000 1275 1.275 0.145 11.048 1.321
13.00 73.00 14.6000 1300 1.300 0.148 11.085 1.317
13.25 73.10 14.6200 1325 1.325 0.151 11.123 1.314
13.50 73.20 14.6400 1350 1.350 0.154 11.16 1.312
13.75 73.50 14.7000 1375 1.375 0.157 11.198 1.312
14.00 73.50 14.7000 1400 1.400 0.16 11.236 1.308
14.25 73.90 14.7800 1425 1.425 0.162 11.274 1.310
14.50 74.00 14.8000 1450 1.450 0.165 11.313 1.308
14.75 74.00 14.8000 1475 1.475 0.168 11.352 1.303
15.00 74.00 14.8000 1500 1.500 0.171 11.391 1.299
15.25 74.00 14.8000 1525 1.525 0.174 11.431 1.294
15.50 74.00 14.8000 1550 1.550 0.177 11.471 1.29
15.75 74.00 14.8000 1575 1.575 0.18 11.51 1.285
16.00 74.00 14.8000 1600 1.600 0.182 11.55 1.281
16.25 74.00 14.8000 1625 1.625 0.185 11.591 1.276
143
EK-12. SBG4 zemin numunesine ait serbest basınç deneyi
FAKÜLTESİ
BÖLÜMÜ
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
Kuvvet halkası
Numunenin tanımı: CL no: 1 Kuvvet halkası okuması (k): 0.2
Serbes
t
Kuvvet Düzeltil
Geçen Toplam Birim Basınç
(Yük) Kuvvet Deformasyo miş Alan
Zaman Deformasyon Deformas Gerilm
Halkası (Yük) (kg) n Okuması (Ad)
(dk) (cm) yon (ε) 2 esi (σ1)
Okuması (cm )
(kg/cm2
)
0.00 0.00 0.0000 0 0.000 0.000 9.438 0.000
0.25 14.00 2.8000 25 0.025 0.002 9.465 0.295
0.50 25.50 5.1000 50 0.050 0.005 9.491 0.537
0.75 35.00 7.0000 75 0.075 0.008 9.518 0.735
1.00 42.00 8.4000 100 0.100 0.011 9.545 0.88
1.25 48.00 9.6000 125 0.125 0.013 9.572 1.002
1.50 52.00 10.4000 150 0.150 0.016 9.599 1.083
1.75 57.00 11.4000 175 0.175 0.019 9.626 1.184
2.00 60.10 12.0200 200 0.200 0.022 9.653 1.245
2.25 63.20 12.6400 225 0.225 0.025 9.681 1.305
2.50 66.00 13.2000 250 0.250 0.027 9.709 1.359
2.75 68.50 13.7000 275 0.275 0.031 9.737 1.407
3.00 70.50 14.1000 300 0.300 0.033 9.765 1.443
3.25 72.80 14.5600 325 0.325 0.036 9.793 1.486
3.50 74.80 14.9600 350 0.350 0.039 9.821 1.523
3.75 76.00 15.2000 375 0.375 0.041 9.850 1.543
4.00 77.50 15.5000 400 0.400 0.044 9.879 1.568
4.25 78.50 15.7000 425 0.425 0.047 9.908 1.584
4.50 80.60 16.1200 450 0.450 0.050 9.937 1.622
4.75 82.00 16.4000 475 0.475 0.053 9.966 1.645
5.00 83.50 16.7000 500 0.500 0.055 9.995 1.670
5.25 85.00 17.0000 525 0.525 0.058 10.025 1.695
5.50 86.10 17.2200 550 0.550 0.061 10.055 1.712
5.75 88.50 17.7000 575 0.575 0.0641 10.085 1.755
6.00 88.90 17.7800 600 0.600 0.066 10.115 1.757
6.25 90.00 18.0000 625 0.625 0.069 10.145 1.774
6.50 91.00 18.2000 650 0.650 0.072 10.176 1.788
6.75 92.00 18.4000 675 0.675 0.075 10.206 1.802
7.00 92.90 18.5800 700 0.700 0.078 10.237 1.814
7.25 93.50 18.7000 725 0.725 0.08 10.268 1.82
144
7.50 94.30 18.8600 750 0.750 0.083 10.299 1.83
7.75 95.20 19.0400 775 0.775 0.086 10.331 1.842
8.00 96.00 19.2000 800 0.800 0.089 10.362 1.852
8.25 97.00 19.4000 825 0.825 0.092 10.394 1.866
8.50 98.00 19.6000 850 0.850 0.094 10.426 1.879
8.75 98.50 19.7000 875 0.875 0.097 10.458 1.883
9.00 99.00 19.8000 900 0.900 0.1 10.491 1.887
9.25 100.00 20.0000 925 0.925 0.103 10.523 1.9
9.50 100.90 20.1800 950 0.950 0.105 10.556 1.911
9.75 101.00 20.2000 975 0.975 0.108 10.589 1.907
10.00 101.60 20.3200 1000 1.000 0.111 10.623 1.912
10.25 102.00 20.4000 1025 1.025 0.114 10.656 1.914
10.50 102.40 20.4800 1050 1.050 0.117 10.69 1.915
10.75 102.80 20.5600 1075 1.075 0.119 10.72 1.91
11.00 103.10 20.6200 1100 1.100 0.122 10.758 1.916
11.25 103.20 20.6400 1125 1.125 0.125 10.792 1.912
11.50 103.90 20.7800 1150 1.150 0.1282 10.826 1.919
11.75 104.00 20.8000 1175 1.175 0.131 10.861 1.915
12.00 104.50 20.9000 1200 1.200 0.133 10.896 1.918
12.25 104.90 20.9800 1225 1.225 0.136 10.93 1.919
12.50 105.00 21.0000 1250 1.250 0.1394 10.9670 1.915
12.75 105.50 21.1000 1275 1.275 0.142 11.003 1.917
13.00 105.90 21.1800 1300 1.300 0.145 11.038 1.918
13.25 106.00 21.2000 1325 1.325 0.147 11.074 1.914
13.50 106.20 21.2400 1350 1.350 0.15 11.11 1.9
13.75 106.30 21.2600 1375 1.375 0.153 11.147 1.907
14.00 106.50 21.3000 1400 1.400 0.156 11.184 1.905
14.25 106.60 21.3200 1425 1.425 0.158 11.221 1.899
14.50 106.50 21.3000 1450 1.450 0.161 11.258 1.891
14.75 106.10 21.2200 1475 1.475 0.164 11.296 1.878
15.00 106.00 21.2000 1500 1.500 0.167 11.334 1.87
15.25 105.90 21.1800 1525 1.525 0.170 11.372 1.862
15.50 105.50 21.1000 1550 1.550 0.172 11.410 1.849
15.75 105.00 21.0000 1575 1.575 0.175 11.449 1.834
16.00 104.50 20.9000 1600 1.600 0.178 11.487 1.819
16.25 104.00 20.8000 1625 1.625 0.181 11.526 1.804
16.50 103.60 20.7200 1650 1.650 0.183 11.566 1.791
16.75 103.00 20.6000 1675 1.675 0.186 11.605 1.775
17.00 102.50 20.5000 1700 1.700 0.189 11.645 1.76
17.25 102.00 20.4000 1725 1.725 0.192 11.686 1.745
17.50 101.50 20.3000 1750 1.750 0.195 11.726 1.731
17.75 101.00 20.2000 1775 1.775 0.197 11.767 1.716
18.00 100.50 20.1000 1800 1.800 0.200 11.808 1.702
18.25 99.50 19.9000 1825 1.825 0.203 11.849 1.679
18.50 98.00 19.6000 1850 1.850 0.206 11.891 1.648
18.75 95.00 19.0000 1875 1.875 0.209 11.933 1.592
19.00 92.00 18.4000 1900 1.900 0.211 11.975 1.536
19.25 88.00 17.6000 1925 1.925 0.214 12.017 1.464
145
EK-13. Konsolidasyon deney verileri
FAKÜLTESİ
EK-13
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
KONSOLİDASYON DENEYİ
Proje adı İskenderun)
Lokasyon İskenderun/HATAY
Numunenin No: 1
Numune tanımı: CL
Numunenin Boyutları: 6*6*2
Numunenin türü Örselenmemiş
Normal yük: 13.5 kg.
Geçe Düşey Yatay Düzeltilm Kesme
n Deplasma Düşey Yatay Deplasm Kuvvet Kesme iş Alan Gerilme
Zama n Deplasman Deplasman an ԑ Halkası Kuvvet (Ad) si
n (dk) Okuması (mm) Okuması (mm) Okuması i (kg) (cm2) (kg/cm2)
Geçen Toplam
Birim Düzeltilmiş Yük Etkiyen Gerilme Boşluk Oranı
Zaman Deformasyo
Okuma Okuma (mm) (kg) Yük (kg) (kg/cm2) (e)
(Saat) n (cm)
24 4.4 0.0088 0.00088 0.1 1.000 0.051 0.708

24 93.00 0.1860 0.01860 0.150 1.500 0.077 0.693
24 185.80 0.3716 0.03716 0.200 2.000 0.103 0.677
24 189.00 0.3780 0.0378 0.300 3.000 0.155 0.676
24 203.00 0.4060 0.0406 0.500 5.000 0.258 0.674
24 225.50 0.4510 0.0451 0.750 7.500 0.388 0.670
24 248.50 0.4970 0.0497 1.000 10.000 0.517 0.666
24 278.50 0.5570 0.0557 1.250 12.500 0.646 0.661
24 300.00 0.6000 0.0600 1.500 15.000 0.776 0.657
24 348.00 0.6960 0.0696 2.000 20.000 1.035 0.649
24 394.20 0.7884 0.0788 2.500 25.000 1.293 0.641
24 440.30 0.8806 0.0881 3.000 30.000 1.552 0.633
24 482.00 0.9640 0.0964 3.500 35.000 1.811 0.626
24 522.90 1.0458 0.1046 4.000 40.000 2.070 0.619
24 601.20 1.2024 0.1202 5.000 50.000 2.587 0.605
24 732.90 1.4658 0.1466 7.000 70.000 3.622 0.583
24 843.70 1.6874 0.1687 10.000 100.000 5.175 0.564
24 1094.00 2.1880 0.2188 15.000 150.000 7.763 0.521
24 1080.00 2.1600 0.2160 10.000 100.000 5.175 0.523
24 1035.90 2.0718 0.2072 5.000 50.000 2.587 0.531
24 1015.60 2.0312 0.2031 2.000 20.000 1.035 0.534
24 1023.80 2.0476 0.2048 1.000 10.000 0.517 0.533
25 1035.70 2.0714 0.2071 0.500 5.000 0.258 0.531
25 910.50 1.8210 0.1821 0.000 0.000 0.000 0.552
146
EK-14. 3,5 kg'lık yük ile yapılan kesme kutusu deney verileri
FAKÜLTESİ EK-14
KESME KUTUSU DENEYİ
Proje adı İskenderun)
Lokasyon İskenderun/HATAY Numunenin alındığı derinlik:
Numunenin No: 1 Kuvvet halkası sabiti (k): 0.08
Yükleme hızı: 1 mm/dk Yatay deformasyon okuması 1 birimi: 0.01 mm
Yatay Deformasyon okuması 1 birimi: 0.01 mm Deney tarihi: 2017
Normal yük: 3.5 kg
Düşey Kesme
Geçen Deplasm Düşey Yatay Yatay Kuvvet Kesme Düzeltilmi Gerilmes
Zama an Deplasma Deplasma Deplasma Halkası Kuvve ş Alan i
n (dk) Okuması n (mm) n Okuması n ԑ (mm) Okuması ti (kg) (Ad) (cm2) (kg/cm2)
0 0 0 0 0 0 0 36 0
0.25 0 0 10 0.1 0 0 35.94 0
0.5 -1.2 -0.012 20 0.2 0 0 35.88 0
0.75 -2 -0.02 30 0.3 13 1.04 35.82 0.029
1 -3 -0.03 40 0.4 27 2.16 35.76 0.060
1.25 -4 -0.04 50 0.5 44 3.52 35.7 0.098
1.5 -5.9 -0.059 60 0.6 71 5.68 35.64 0.159
1.75 -8 -0.08 70 0.7 87.5 7 35.58 0.196
2 -10.5 -0.105 80 0.8 101.5 8.12 35.52 0.228
2.25 -12.1 -0.121 90 0.9 118 9.44 35.46 0.266
2.5 -15 -0.15 100 1 130 10.4 35.4 0.293
2.75 -17 -0.17 110 1.1 138 11.04 35.34 0.312
3 -19 -0.19 120 1.2 148 11.84 35.28 0.335
3.25 -21 -0.21 130 1.3 155 12.4 35.22 0.352
3.5 -23 -0.23 140 1.4 162.8 13.024 35.16 0.370
3.75 -24.5 -0.245 150 1.5 167 13.36 35.1 0.380
4 -26.5 -0.265 160 1.6 170.5 13.64 35.04 0.389
4.25 -28.5 -0.285 170 1.7 173.6 13.888 34.98 0.397
4.5 -30 -0.3 180 1.8 179 14.32 34.92 0.410
4.75 -32 -0.32 190 1.9 183 14.64 34.86 0.419
5 -33.5 -0.335 200 2 186 14.88 34.8 0.427
5.25 -37 -0.37 225 2.25 196 15.68 34.65 0.452
5.5 -40.8 -0.408 250 2.5 202 16.16 34.5 0.468
5.75 -43 -0.43 275 2.75 207 16.56 34.35 0.482
6 -46 -0.46 300 3 211 16.88 34.2 0.493
6.25 -47.9 -0.479 325 3.25 215.6 17.248 34.05 0.506
147
6.5 -49.99 -0.4999 350 3.5 218.1 17.448 33.9 0.514
6.75 -51.2 -0.512 375 3.75 219.9 17.592 33.75 0.521
7 -53.4 -0.534 400 4 221 17.68 33.6 0.526
7.25 -55.3 -0.553 425 4.25 222.9 17.832 33.45 0.533
7.5 -57 -0.57 450 4.5 224.9 17.992 33.3 0.540
7.75 -58.1 -0.581 475 4.75 226 18.08 33.15 0.545
8 -59.8 -0.598 500 5 227.4 18.192 33 0.551
8.25 -62 -0.62 525 5.25 229 18.32 32.85 0.557
8.5 -62.8 -0.628 550 5.5 231 18.48 32.7 0.565
8.75 -63.4 -0.634 575 5.75 231.2 18.496 32.55 0.568
9 -64.3 -0.643 600 6 231.8 18.544 32.4 0.572
9.25 -64.9 -0.649 625 6.25 232.1 18.568 32.25 0.575
9.5 -65.3 -0.653 650 6.5 230 18.4 32.1 0.573
9.75 -66.1 -0.661 675 6.75 229.8 18.384 31.95 0.575
10 -66.8 -0.668 700 7 229 18.32 31.8 0.576
10.25 -67.3 -0.673 725 7.25 228.9 18.312 31.65 0.578
10.5 -67.9 -0.679 750 7.5 227.4 18.192 31.5 0.577
10.75 -68.8 -0.688 775 7.75 226.8 18.144 31.35 0.578
11 -69.1 -0.691 800 8 225.5 18.04 31.2 0.578
11.25 -69.7 -0.697 825 8.25 224.9 17.992 31.05 0.579
11.5 -69.8 -0.698 850 8.5 222.1 17.768 30.9 0.575
11.75 -70.1 -0.701 875 8.75 220.5 17.64 30.75 0.573
12 -70.2 -0.702 900 9 218.8 17.504 30.6 0.572
12.25 -70.4 -0.704 925 9.25 218.8 17.504 30.45 0.574
12.5 -70.6 -0.706 950 9.5 217 17.36 30.3 0.572
148
FAKÜLTESİ
BÖLÜMÜ
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
Normal yük: 6.75 kg
Düşey Yatay Kesme
Geçen Deplasma Düşey Yatay Deplasm Kuvvet Kesme Düzeltilmi Gerilmes
Zama n Deplasman Deplasman an ԑ Halkası Kuvvet ş Alan i
n (dk) Okuması (mm) Okuması (mm) Okuması i (kg) (Ad) (cm2) (kg/cm2)
0 0 0 0 0 0 0 36 0
0.25 1 0.0127 10 0.1 16 1.28 35.94 0.035
0.5 1 0.0127 20 0.2 38 3.04 35.88 0.084
0.75 0 0 30 0.3 76 6.08 35.82 0.169
1 -0.5 -0.00635 40 0.4 125 10 35.76 0.279
1.25 -1 -0.0127 50 0.5 190 15.2 35.7 0.425
1.5 -2.5 -0.03175 60 0.6 350 28 35.64 0.785
1.75 -3.5 -0.04445 70 0.7 387 30.96 35.58 0.87
2 -4.5 -0.05715 80 0.8 408 32.64 35.52 0.918
2.25 -5 -0.0635 90 0.9 427 34.16 35.46 0.963
2.5 -5 -0.0635 100 1 443.9 35.512 35.4 1.003
2.75 -6 -0.0762 110 1.1 465.5 37.24 35.34 1.053
3 -6.5 -0.08255 120 1.2 483 38.64 35.28 1.095
3.25 -7 -0.0889 130 1.3 497 39.76 35.22 1.128
3.5 -7.7 -0.09779 140 1.4 507 40.56 35.16 1.153
3.75 -8.5 -0.10795 150 1.5 514 41.12 35.1 1.171
4 -9 -0.1143 160 1.6 520 41.6 35.04 1.187
4.25 -9.5 -0.12065 170 1.7 526 42.08 34.98 1.202
4.5 -10.2 -0.12954 180 1.8 531 42.48 34.92 1.216
4.75 -10.9 -0.13843 190 1.9 534.5 42.76 34.86 1.226
5 -11.5 -0.14605 200 2 538.5 43.08 34.8 1.237
5.25 -13 -0.1651 225 2.25 541 43.28 34.65 1.249
5.5 -15 -0.1905 250 2.5 541.1 43.288 34.5 1.254
5.75 -16.1 -0.20447 275 2.75 544.1 43.528 34.35 1.267
6 -17.3 -0.21971 300 3 544.8 43.584 34.2 1.274
149
6.25 -18.9 -0.24003 325 3.25 541 43.28 34.05 1.271
6.5 -19.9 -0.25273 350 3.5 536.1 42.888 33.9 1.265
6.75 -20.5 -0.26035 375 3.75 536.4 42.912 33.75 1.271
7 -21.5 -0.27305 400 4 535.2 42.816 33.6 1.274
7.25 -22.5 -0.28575 425 4.25 530.2 42.416 33.45 1.268
7.5 -23.7 -0.30099 450 4.5 527 42.16 33.3 1.266
7.75 -24.5 -0.31115 475 4.75 527.2 42.176 33.15 1.272
8 -25 -0.3175 500 5 525.5 42.04 33 1.273
8.25 -25.9 -0.32893 525 5.25 521 41.68 32.85 1.268
8.5 -26.7 -0.33909 550 5.5 516.1 41.288 32.7 1.262
8.75 -27.5 -0.34925 575 5.75 518 41.44 32.55 1.273
9 -28 -0.3556 600 6 519.5 41.56 32.4 1.282
9.25 -28.8 -0.36576 625 6.25 517.5 41.4 32.25 1.283
9.5 -29.7 -0.37719 650 6.5 512.5 41 32.1 1.277
9.75 -30.8 -0.39116 675 6.75 514.5 41.16 31.95 1.288
10 -31 -0.3937 700 7 517 41.36 31.8 1.3
10.25 -31.7 -0.40259 725 7.25 510 40.8 31.65 1.289
10.5 -32.5 -0.41275 750 7.5 504.5 40.36 31.5 1.281
10.75 -33 -0.4191 775 7.75 506.5 40.52 31.35 1.292
11 -33.2 -0.42164 800 8 504.4 40.352 31.2 1.293
11.25 -34 -0.4318 825 8.25 498.8 39.904 31.05 1.285
11.5 -34.7 -0.44069 850 8.5 490 39.2 30.9 1.268
11.75 -35 -0.4445 875 8.75 491.5 39.32 30.75 1.278
12 -35.2 -0.44704 900 9 491.8 39.344 30.6 1.285
12.25 -36 -0.4572 925 9.25 488 39.04 30.45 1.282
150
FAKÜLTESİ
BÖLÜMÜ
ZEMİN MEKANİĞİ
LABORATUVARI
Normal yük: 13.5 kg
Düşey Yatay Kesme
Geçen Deplasma Düşey Yatay Deplasm Kuvvet Kesme Düzeltilmi Gerilmes
Zama n Deplasman Deplasman an ԑ Halkası Kuvvet ş Alan i
n (dk) Okuması (mm) Okuması (mm) Okuması i (kg) (Ad) (cm2) (kg/cm2)
0 0 0 0 0 0 0 36 0
0.25 -2 -0.02 10 0.1 218 17.44 35.94 0.485
0.5 -5 -0.05 20 0.2 295 23.6 35.88 0.657
0.75 -7.5 -0.075 30 0.3 330 26.4 35.82 0.737
1 -10.5 -0.105 40 0.4 351 28.08 35.76 0.785
1.25 -13 -0.13 50 0.5 380.8 30.464 35.7 0.853
1.5 -15.5 -0.155 60 0.6 405.5 32.44 35.64 0.91
1.75 -17.8 -0.178 70 0.7 426.5 34.12 35.58 0.9589
2 -19.5 -0.195 80 0.8 446 35.68 35.52 1.005
2.25 -21.5 -0.215 90 0.9 463 37.04 35.46 1.045
2.5 -23.5 -0.235 100 1 478.7 38.296 35.4 1.081
2.75 -25.5 -0.255 110 1.1 494 39.52 35.34 1.118
3 -27.5 -0.275 120 1.2 508 40.64 35.28 1.151
3.25 -29 -0.29 130 1.3 521 41.68 35.22 1.183
3.5 -30.02 -0.3002 140 1.4 534.5 42.76 35.16 1.216
3.75 -31.8 -0.318 150 1.5 544 43.52 35.1 1.239
4 -33 -0.33 160 1.6 555 44.4 35.04 1.267
4.25 -34 -0.34 170 1.7 562 44.96 34.98 1.285
4.5 -35 -0.35 180 1.8 568.5 45.48 34.92 1.302
4.75 -36.5 -0.365 190 1.9 573.5 45.88 34.86 1.316
5 -37.4 -0.374 200 2 579 46.32 34.8 1.33
5.25 -39.9 -0.399 225 2.25 595.2 47.616 34.65 1.374
5.5 -41.9 -0.419 250 2.5 608 48.64 34.5 1.409
5.75 -43.8 -0.438 275 2.75 618.1 49.448 34.35 1.439
6 -45.7 -0.457 300 3 622.5 49.8 34.2 1.456
151
6.25 -47.5 -0.475 325 3.25 629 50.32 34.05 1.477
6.5 -49 -0.49 350 3.5 634.5 50.76 33.9 1.497
6.75 -50.1 -0.501 375 3.75 648.9 51.912 33.75 1.538
7 -51.5 -0.515 400 4 640.8 51.264 33.6 1.525
7.25 -53 -0.53 425 4.25 643 51.44 33.45 1.537
7.5 -53.9 -0.539 450 4.5 642 51.36 33.3 1.542
7.75 -54.9 -0.549 475 4.75 642.8 51.424 33.15 1.551
8 -56.9 -0.569 500 5 643 51.44 33 1.558
8.25 -57.9 -0.579 525 5.25 644 51.52 32.85 1.568
8.5 -58.2 -0.582 550 5.5 645 51.6 32.7 1.577
8.75 -58.9 -0.589 575 5.75 645 51.6 32.55 1.585
9 -59.9 -0.599 600 6 645 51.6 32.4 1.592
9.25 -60.9 -0.609 625 6.25 644.5 51.56 32.25 1.598
9.5 -61.2 -0.612 650 6.5 644.9 51.592 32.1 1.607
9.75 -62 -0.62 675 6.75 642.1 51.368 31.95 1.607
10 -63 -0.63 700 7 639.8 51.184 31.8 1.609
10.25 -63.1 -0.631 725 7.25 637 50.96 31.65 1.61
10.5 -63.8 -0.638 750 7.5 632.1 50.568 31.5 1.605
10.75 -64.1 -0.641 775 7.75 626.1 50.088 31.35 1.597
11 -65 -0.65 800 8 622.2 49.776 31.2 1.595
11.25 -65.1 -0.651 825 8.25 619.5 49.56 31.05 1.596
11.5 -65.1 -0.651 850 8.5 616 49.28 30.9 1.594
11.75 -65.2 -0.652 875 8.75 611.3 48.904 30.75 1.59
12 -65.8 -0.658 900 9 609 48.72 30.6 1.592
12.25 -65.9 -0.659 925 9.25 601 48.08 30.45 1.578
12.5 -65.9 -0.659 950 9.5 599.4 47.952 30.3 1.582
12.75 -66.3 -0.663 975 9.75 597.5 47.8 30.15 1.585
13 -66.8 -0.668 1000 10 600 48 30 1.6
13.25 -67.1 -0.671 1025 10.25 601 48.08 29.85 1.61
13.5 -67.2 -0.672 1050 10.5 600.5 48.04 29.7 1.617
152
EK-17. Taşıma gücü faktörleri (Aytekin, 2004)
ɸ' (derece) Nc Nq Nɣ
0 5.7 1.0 0.0
1 6.0 1.1 0.1
2 6.3 1.2 0.1
3 6.6 1.3 0.2
4 7.0 1.5 0.3
5 7.3 1.6 0.4
6 7.7 1.8 0.5
7 8.2 2.0 0.6
8 8.6 2.2 0.7
9 9.1 2.4 0.9
10 9.6 2.7 1.0
11 10.2 3.0 1.2
12 10.8 3.3 1.4
13 11.4 3.6 1.6
14 12.1 4.0 1.9
15 12.9 4.4 2.2
16 13.7 4.9 2.5
17 14.6 5.5 2.9
18 15.5 6.0 3.3
19 16.6 6.7 3.8
20 17.7 7.4 4.4
21 18.9 8.3 5.1
22 20.3 9.2 5.9
23 21.7 10.2 6.8
24 23.4 11.4 7.9
25 25.1 12.7 9.2
26 27.1 14.2 10.7
27 29.2 15.9 12.5
28 31.6 17.8 14.6
29 34.2 20.0 17.1
30 37.2 22.5 20.1
31 40.4 25.3 23.7
32 44.0 28.5 28.0
33 48.1 32.2 33.3
34 52.6 36.5 39.6
35 57.8 41.4 47.3
36 63.5 47.2 56.7
37 70.1 53.8 68.1
38 77.5 61.5 82.3
39 86.0 70.6 99.8
40 95.7 81.3 121.5
41 106.8 93.8 148.5
45 172.3 173.3 297.5
153
EK-18. Jet grout kolonlarının uygulama planı
154
EK-18. Devamı
155

Temel Zemini Iyileştirme Yöntemleri Ve Uygulama Örneği Şevre, İskenderun - 2019

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Temel Zemini Iyileştirme Yöntemleri Ve Uygulama Örneği Şevre, İskenderun - 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE UYGULAMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

Bu Tez 19/11/2019 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından

……………………..….…. ..………..…………….. …………………………………………..

Bu Tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır.

Prof. Dr. Mustafa GÖK

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve

YÜKSEK LİSANS TEZİ

TEMEL ZEMİNİ İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ VE UYGULAMA

Danışman : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ

Anahtar Kelimeler: Zemin iyileştirme yöntemleri, enjeksiyon tekniği, jet grout

BASIC SOIL IMPROVEMENT METHODS AND APPLICATION

Supervisor : Prof. Dr. Şaziye BOZDAĞ

Keywords: Soil improvement methods, injection technique, jet grout method,

İnsanoğlu yerleşim bölgelerinde güvenli bir şekilde yaşamayı

Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji

Çizelge 1.1. Bina temellerinde iyileştirme yöntemlerinin uygulanabilirliği ......... 5

Şekil 1.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası ........................................................ 2

İnceleme alanı, Doğu Akdeniz bölgesinde Hatay ili İskenderun İlçe

Şekil 1.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası

1.1. Zemin İyileştirme ve Amacı

durumu, düşük direnç ve yüksek deformasyon özellikli zayıf zeminlerin üzerine de

 Zayıf zemin geçilerek temeller sağlam tabakaya oturtulur.

1.2. Zemin İyileştirme Yöntemleri

Sıkıştırma; zemine titreşim uygulanması ve malzeme eklenmesi (mekanik

Çizelge 1.1. Bina temellerinde iyileştirme yöntemlerinin uygulanabilirliği (Önalp,

1.2.1. Sıkıştırma Yöntemleri

1.2.1.1. Titreşimle Sıkıştırma

Şekil 1.2. Vibro kompaksiyon ekipmanı (Anonim 1)

1.2.1.2. Ağır Tokmakla Sıkıştırma

Şekil 1.3. Dinamik kompaksiyon uygulama yöntemi (Anonim 2)

Dinamik kompaksiyon sıkıştırılacak zemin kazılıp kaldırılamayacak kadar

Moloz dolgulara da uygulanabilen ağır tokmakla sıkıştırma kaba bir

1.2.1.3. Patlatma İle Sıkıştırma

1.2.2. Konsolidasyonun Hızlandırılması

1.2.2.2. Kum Drenler

Kum drenin çapı suyun yeterince kolay boşalmasını sağlayacak ve ince

1.2.2.3. Prefabrik Düşey Drenler

1.2.3. Isıl İşlemler

1.2.3.1. Yüksek Sıcaklıkta Stabilizasyon

1.2.3.2. Zeminin Dondurulması

1.2.4. Katkı Maddeleri ile Stabilizasyon

geçirgenlik değiştirilebilir. Sonuçların kalitesini etkileyen en önemli faktör,

1.2.4.1. Mekanik Stabilizasyon

1.2.4.2. Çimento Stabilizasyonu

1.2.4.3. Kireçle Stabilizasyon

1.2.4.4. Bitümlü Stabilizasyon

1.2.4.5. Uçucu Külle Stabilizasyon

1.2.4.6. Diğer Katkı Maddeleri

Enjeksiyon yöntemi Şekil 1.6'da gösterildiği gibi intrüzyon, kompaksiyon,

1.2.5.1. İntrüzyon Enjeksiyonu

Şekil 1.6. Enjeksiyon çeşitleri (Welsh, 1986: Mollamahmutoğlu ve Kayabalı

1.2.5.2. Permeasyon Enjeksiyonu

1.2.5.3. Kompaksiyon Enjeksiyonu

1.2.5.4. Jet Enjeksiyonu

Şekil 1.7. Jet grouting kolonları oluşturma aşamaları (Çetin, 2013)

Yöntemin uygulanması sırasında su–çimento karışımı sürekli besleme

Şekil 1.8. Jet grout ekipmanları ve uygulama aşamaları (Baş, 2006)