br. Dawid Napiwodzki OFMCap.

Życie modlitwą1

Modlitwa stanowi centrum, źródło życia kapucyńskiego. Zwracał na to uwagę już św.
Franciszek z Asyżu: „niech pamiętają, że nade wszystko powinni pragnąć posiąść Ducha Pańskiego
wraz z Jego uświęcającym działaniem, modlić się zawsze do Niego czystym sercem” (Reg 10,8-9;
por. K 45,8). To właśnie pragnienie pogłębienia relacji z Panem Bogiem poprzez całkowite oddanie
się życiu kontemplacyjnemu w milczeniu i odosobnieniu, stało u podstaw powstania reformy
kapucyńskiej. Minister Generalny br. Mauro Jöhri w liście „Święty Franciszek z Asyżu: człowiek
przemieniony w modlitwę” (04.10.2016r.) stwierdza, że „modlitwa stanowi centralny element w
życiu każdego ochrzczonego, a szczególnie w doświadczeniu kogoś, kto podjął życie konsekrowane”.
Pragnie on nakłonić braci do rewizji życia modlitwą, zmierzenia się ze słabościami i trudnościami,
aby pogłębić relację z Bogiem. Wskazując, że w III rozdziale Konstytucji Zakonu Braci Mniejszych
Kapucynów znajduje się przepiękna i głęboka synteza o modlitwie zakorzenionej w tradycji
franciszkańsko-kapucyńskiej.
„Modlitwa do Boga jako oddech miłości rodzi się z poruszenia Ducha Świętego, dzięki czemu
człowiek wewnętrzny przyjmuje postawę zasłuchania w głos Boga, który przemawia w jego sercu.”
(K 45,1) mówią w pierwszym punkcie III rozdziału Konstytucje. Rozdział ten nosi tytuł: „Nasze
życie modlitwy” i obejmuje numery od 45 do 59, z których każdy składa się z od 2 do 8 punktów. W
tych 15 numerach jest ukazana specyfika kapucyńskiego życia modlitwą, zarówno w wymiarze
wspólnotowym, jak i indywidualnym, w różnych jej aspektach.
W numerze 45, który jest numerem duchowym, znajdujemy odpowiedź na pytanie czym jest
modlitwa, czym ona powinna być w swej najgłębszej istocie. Powinna być tchnieniem, nefesz,
oddechem miłości, która nas nasyca obecnością Boga, bo „sam bowiem Chrystus jest naszym życiem,
naszą modlitwą i naszym działaniem” (K 45,4). Podążając wiernie za św. Franciszkiem, „który
zdawał się być nie tyle kimś, kto się modli, ile raczej człowiekiem, który stał się modlitwą” (K 45,7),
poprzez „profesję rad ewangelicznych, usiłujmy w wolności ducha rozwijać wiernie i nieustannie
życie modlitwy” (K 45,6).
W kolejnym numerze (K 46,1-7) jest pogłębiane rozumienie modlitwy jako wyrazu naszego
powołania braci mniejszych, aby wsłuchując się w głos Pana czynić w codzienności to co On chce i
co jest Jemu miłe. Wskazuje się, że „modlitwa franciszkańska ma charakter uczuciowy, jest
modlitwą serca, która prowadzi nas do wewnętrznego doświadczania Boga.” (K 46,6), aby
dostrzegać Jego obecność w stworzeniach.
Numery od 47 do 49 podejmują przede wszystkim tematykę Liturgii „która jest
wykonywaniem urzędu kapłańskiego Chrystusa, punktem kulminacyjnym wszelkich działań Kościoła
i źródłem życia chrześcijańskiego.” (K 47,1). Ważne jest, aby najważniejszą troską i szacunkiem
otoczyć Eucharystię i Liturgię Godzin. To one mają być centrum i fundamentem życia wspólnoty
braterskiej. Nasze celebracje powinna charakteryzować przestrzeń milczenia (por. K47, 5) oraz
„nasz wewnętrzny udział, aby głos współbrzmiał z naszym duchem, a nasz duch z Bogiem.” (K 47,6).
Trzeba zadbać, aby we wszystkich domach była sprawowana wspólnotowa Msza św. oraz był
przechowywany Najświętszy Sakrament, jako centrum duchowe wspólnoty (por. K 48,2-4). Ważne
jest, aby bracia, w miarę możliwości, codziennie gromadzili na wspólnej modlitwie brewiarzowej
(przynajmniej na Jutrzni i Nieszporach), także z wiernymi (por. K 49,3-4).
Numer 50 wskazuje, że modlitwa ma nas uwrażliwiać na ludzi i być „wyrazem powszechnej
solidarności i współodczuwania. Upodabniając ją jak najpełniej do modlitwy Jezusa, stańmy się
głosem każdej rzeczywistości ludzkiej, przyjmując na siebie radości i nadzieje, bóle i strapienia

1
Zastosowane skróty w pracy: Reg – Reguła zatwierdzona Zakonu Braci Mniejszych; K – Konstytucje Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów; S -
Statuty Warszawskiej Prowincji Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów
wszystkich ludzi.” (K 50, 5). W tym samym duchu jest numer 51 mówiący o naszym obowiązku
modlitwy wstawienniczej za żywych i umarłych.
W numerze 52 zwraca się uwagę, że centrum tygodnia jest niedziela, zaś w cyklu rocznym
Triduum Paschalne jako pamiątka i uobecnienie misterium paschalnego Pana Jezusa, w czasie
których powinniśmy chętnie oddawać się posłudze duszpasterskiej (por. K 52,1-2). W sposób
szczególny powinniśmy czcić i przepowiadać wiernym „tajemnice człowieczeństwa Chrystusa, a
zwłaszcza Narodzenia i Męki, w których święty Franciszek podziwiał miłość i pokorę Pana.” (K
52,5). Ponadto Konstytucje w tym numerze zachęcają do szczególnej czci i nabożeństw do Matki
Bożej, św. Józefa, św. Franciszka i św. Klary (por. K 52,6-8)
Numer 53 zwraca uwagę na Pismo święte, „ponieważ nasza konsekracja rodzi się i jest
budowana przez słowo Boże” (K 53,2). Ważne jest, aby każdego poświęcać czas na modlitewną
lekturę Biblii, a także dzieląc się słowem Bożym we wspólnocie braterskiej (por. K 53,3-4).
Konstytucje w numerze 54 zwracają uwagę na duch kontemplacji i modlitwy myślnej, która
„jest duchową mistrzynią braci, którzy jeśli są prawdziwymi i duchowymi braćmi mniejszymi, modlą
się nieustannie, nade wszystko wewnętrznie.” (K 54,2) oraz „prowadzi nas do ducha prawdziwej
adoracji, jednoczy nas wewnętrznie z Chrystusem i pomaga w nieustannym powiększaniu owocności
świętej Liturgii w życiu duchowym.” (K 54,3). Numer 55 podkreśla: „Pierwszeństwo ducha i życia
modlitwy niech będzie realizowane bezwarunkowo przez wspólnoty braterskie, jak też przez
poszczególnych braci” (K 55,1) oraz „Sprawą najwyższej wagi jest kształtowanie świadomości, iż
modlitwa osobista stanowi dla nas żywotną potrzebę.” (K 55,2). Ważnej jest, aby modlitwie myślnej
poświęcać codziennie przynajmniej jedną godzinę i aby była ona praktykowana tak wspólnotowa,
jak i osobiście przez braci (por. K 55,3). Konstytucje zachęcają, aby bracia stawali się przykładem i
nauczycielami modlitwy dla wiernych (por. K 55,6-7).
W kolejnych numerze (K 56) jest wskazanie, aby bracia corocznie odprawiali rekolekcje, a
także były organizowane dni (okresy) skupienia. W numerze 57 zachęca się do tworzenia braterskie
wspólnoty skupienia i kontemplacji. Natomiast w numerze 58 podkreśla się wartość milczenia,
„które jest wiernym strażnikiem życia wewnętrznego i jednocześnie wymogiem miłości bliźniego w
życiu wspólnotowym”, które powinno być „zachowywane we wszystkich naszych wspólnotach
braterskich ze względu na troskę o życie modlitwy, o studium oraz o refleksję.” (K 58,1).
Rozdział III Konstytucji kończy numer 59, który jest duchową klamrą, aby bracia idąc za
przykładem św. Franciszka „usunąwszy wszelkie przeszkody i odrzuciwszy wszystkie troski i kłopoty,
czystym sercem i czystym umysłem jak najlepiej służyli Panu Bogu, kochali Go, wielbili i czcili.” (K
59,1). Każdy brat powinien stawać się mieszkaniem Boga Trójjedynego, będąc w nieustannej relacji
z Nim (por. K 59,3).
Ordynacje Kapituł Generalnych, jako dokument nie fundamentalny, ale uzupełniający w
stosunku do Konstytucji, odnośnie ich III rozdziału zawiera jedynie 5 punktów. Zawierają one
wskazania, aby we wspólnotach braterskich był ceremoniarz, aby celebrować wspomnienie
wszystkich zmarłych braci, sióstr, krewnych i dobrodziejów, aby przynajmniej jedna medytacja
odbywała się wspólnotowo, aby organizowano dni skupienia, oraz decyzje o ustanowieniu
braterskich wspólnot skupienia i kontemplacji należą do Kapituły prowincjonalnej.
O szczegółach i technicznych rozwiązaniach życia modlitwą na gruncie Prowincji
Warszawskiej mówią jej Statuty z 2003 r. w numerach od 11 do 39. Omawiają one zagadnienia
ogólne (S 11-15), jak i takie temat jak: Msza św. (S 16-23), Liturgia Godzin (S 24-27), modlitwa
myślna i inne praktyki modlitewne (S 28-35), modlitwy za zmarłych (S 36-39). Zauważalna jest
nagląca potrzeba rewizji Statutów na bazie aktualnych Konstytucji.
Podsumowując należy zauważyć, że życie modlitwą w Zakonie Braci Mniejszych
Kapucynów od początku było źródłem i fundamentem tożsamości. Przejawia się to w Konstytucjach,
które zalecają, aby zabiegać „o dawanie pierwszeństwa życiu modlitwy, szczególnie
kontemplacyjnej” (K 5,3), a także w trosce Ministra Generalnego br. Mauro Jöhri, który w liście z
2016 r. napisał do braci: „Uciszmy dyskusje na temat modlitwy, żyjmy nią i praktykujmy!”.