Stanislaw Kalisz

Jan Kulbicki
Henryk Rudzki

Matematyka na szóstke
Zadania dla klasy VI

OPOLE
Wydawnictwo NOWIK Sp.j.
2013
 Spis treœci

Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1. Liczby ca³kowite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
2. U³amki zwyk³e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1. Dodawanie i odejmowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2. Mno¿enie i dzielenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. U³amki dziesiêtne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1. Dodawanie i odejmowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2. Mno¿enie i dzielenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4. U³amki zwyk³e i dziesiêtne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
5. Procenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1. Obliczanie procentu danej liczby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2. Obliczanie liczby, gdy dany jest jej procent . . . . . . . . . . . 34
3. Obliczanie, jakim procentem jednej liczby
jest druga liczba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
4. Diagramy procentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
5. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
6. Potêgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
7. Liczby wymierne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
8. Uk³ad wspó³rzêdnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3
 9. Figury geometryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
1. Trójk¹ty, czworok¹ty, wielok¹ty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
2. Odbicie lustrzane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
4. Pola figur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5. Konstrukcje geometryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
6. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
10. Wyra¿enia algebraiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
11. Równania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
12. Bry³y geometryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
1. Graniastos³upy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
2. Ostros³upy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
3. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
13. Elementy statystyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
14. Zdarzenia losowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
15. Odkrywanie prawid³owoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
1. Zadania ró¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
16. Zestawy zadañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
1. Mój dom i okolice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
2. Moja szko³a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
3. Moje miasto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
4. W gospodarstwie dziadka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
5. Wiosenne porz¹dki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
6. Sport i wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
7. Moje zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
8. Moje wêdrówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Odpowiedzi i wskazówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

4
 Wstêp

Prezentowany zbiór zadañ przeznaczony jest dla uczniów

klasy VI szko³y podstawowej. Zawiera 418 zadañ. Napisany zosta³
z uwzglêdnieniem obowi¹zuj¹cej podstawy programowej z mate-
matyki dla szko³y podstawowej. Dostarcza nauczycielom i ucz-
niom zainteresowanym matematyk¹ treœci uzupe³niaj¹cych do pod-
rêczników.

Zadania w ksi¹¿ce s¹ zró¿nicowane pod wzglêdem stopnia

trudnoœci. Wiele z nich to zadania problemowe, doœæ trudne, wyma-
gaj¹ce pomys³u i cierpliwoœci, ale mo¿liwe do rozwi¹zania przez
uczniów maj¹cych ambicjê otrzymania oceny celuj¹cej.

Staraliœmy siê, ¿eby treœæ zadañ i ich forma by³y atrakcyjne

dla uczniów oraz przybli¿a³y zastosowania matematyki w ¿yciu poza-
szkolnym. Do zadañ podane s¹ odpowiedzi i wskazówki.

Niniejszy zbiór zadañ mo¿e byæ wykorzystany przez nauczy-

cieli i uczniów na lekcjach matematyki oraz na zajêciach kó³ka ma-
tematycznego w klasie VI. Zachêcamy równie¿ uczniów do samo-
dzielnego rozwi¹zywania zadañ zawartych w ksi¹¿ce.

¯yczymy sukcesów!

Autorzy

5
 Potêgi

1. Zadania ró¿ne
6
103 – tysi¹c 1012 – bilion
106 – milion 1018 – trylion
109 – miliard 1024 – kwadrylion

1. Zauwa¿, ¿e:
1 + 3 = 4 = 2 2 ×1,
3 + 5 = 8 = 2 2 × 2,
5 + 7 = 12 = 2 2 × 3.
Dopisz dwa nastêpne przyk³ady. Czy jest tu jakaœ prawid³o-
woœæ? Je¿eli tak, to jaka?
2. Zbadaj:
a) czy ka¿da z liczb: 4 2 - 4, 4 3 - 4, 4 4 - 4
jest podzielna przez 12;
b) czy liczby postaci: 5 2 - 5, 5 3 - 5, 5 4 - 5
s¹ podzielne przez 4;
c) czy liczby postaci: 6 2 - 6, 6 3 - 6, 6 4 - 6
s¹ podzielne przez 15.

41
3. Wyznacz:
a) NWD liczb: 9 2 - 9, 9 3 - 9, 9 4 - 9;
b) NWW liczb: 7 2 - 7, 7 3 - 7, 7 4 - 7;
2 2
c) ró¿nicê liczb: 72 - 7 i 82 - 8.
8 -8 9 -9

4. Zauwa¿, ¿e:
12 : 4 = 0 r 1,
3 2 : 4 = 2 r 1,
5 2 : 4 = 6 r 1.
a) Dopisz trzy nastêpne przyk³ady.
b) Czy jest tu jakaœ prawid³owoœæ? Jeœli tak, to zapisz j¹ s³owa-
mi.
5. Zauwa¿, ¿e:
(12 + 3 2 ) : 2 = 2 2 + 12 ,
(3 2 + 5 2 ) : 2 = 4 2 + 12 ,
(5 2 + 7 2 ) : 2 = 6 2 + 12 .
a) Dopisz trzy nastêpne takie przyk³ady.
b) Czy jest tu jakaœ prawid³owoœæ? Jeœli tak, zapisz j¹ s³owami.
Podaj wartoœæ wyra¿enia (25 2 + 27 2 ) : 2.
6. Prostok¹tny plac o polu po-
wierzchni 25 arów wy³o¿ono
kwadratowymi p³ytkami o boku
25 cm, a nastêpnie zmagazyno-
wano na nim 600 ton buraków
cukrowych.
a) Ile takich p³ytek u¿yto na
wy³o¿enie tego placu?
b) Ile kilogramów buraków
zgromadzono?
c) Zapisz wynik obliczeñ, u¿ywaj¹c potêgi liczby 10.

42
 Figury geometryczne

1. Trójk¹ty, czworok¹ty, wielok¹ty

9
1. W prostok¹tnym ogrodzie œcie¿-
ki poprowadzone wzd³u¿ prze-
k¹tnych podzieli³y ogród na
trójk¹ty. Jak¹ d³ugoœæ maj¹ ob-
wody tych trójk¹tów, je¿eli su-
ma d³ugoœci œcie¿ek jest równa
60 m i stanowi 5 obwodu ogro-
7
du, a szerokoϾ ogrodu to 75%
jego d³ugoœci?
2. Narysuj trójk¹t tak, ¿e ró¿nica miar dwóch k¹tów jest równa
90°, ma oœ symetrii, a jeden z k¹tów jest 2 razy wiêkszy od
sumy pozosta³ych.
3. Punkty A = (–3, –1), B = (5, –1), C = (2, 2) s¹ wierzcho³kami
trójk¹ta. ZnajdŸ punkt D taki, ¿e trójk¹ty ABC i ABD s¹ przy-
staj¹ce. Rozpatrz ró¿ne mo¿liwoœci.
2
4. W trójk¹cie miara jednego k¹ta stanowi miary k¹ta drugiego.
3
Je¿eli miarê k¹ta trzeciego zmniejszymy o 64%, a miarê k¹ta
pierwszego zwiêkszymy o 48°, to otrzymamy trójk¹t prosto-
k¹tny. Oblicz miary k¹tów tych trójk¹tów.
5. Szeœæ listew o d³ugoœci 4 m ka¿da pociêto na czêœci d³u¿sze
i krótsze, z których wykonano 60 ramek na obrazy. Jakie wy-
miary mia³y te ramki, je¿eli wiadomo, ¿e szerokoœæ ramki sta-
nowi³a 25% d³ugoœci.

55
 6. Suma obwodów dwóch kwadratowych obszarów leœnych jest
równa 60 km. Je¿eli leœnik bêdzie jecha³ z prêdkoœci¹ 48 km/h,
to obwód pierwszego obszaru pokona w czasie 45 minut.
a) Jakie wymiary ma ka¿dy obszar leœny?
b) O ile hektarów ró¿ni¹ siê te obszary?
c) Narysuj plan tych obszarów leœnych w skali 1 : 300 000.

7. W równoleg³oboku d³ugoœæ krótszej przek¹tnej równa jest d³u-

goœci boku i tworzy z nim k¹t równy 1 k¹ta pó³pe³nego. Uzasa-
3
dnij, ¿e równoleg³obok ten jest rombem.
8. W równoleg³oboku ABCD poprowadzono wysokoœæ EF prze-
chodz¹c¹ przez œrodek O przek¹tnej AC. Uzasadnij, ¿e trójk¹t
AFO jest przystaj¹cy do trójk¹ta OCE.

2. Odbicie lustrzane
9. Obrazem prostok¹ta ABCD w symetrii wzglêdem prostej za-
wieraj¹cej przek¹tn¹ AC jest prostok¹t AD¢CB¢. Uzasadnij, ¿e
prostok¹ta ABCD jest przystaj¹cy do prostok¹ta AD¢CB¢.
10. Czworok¹t ABCD jest syme-
l
tryczny do czworok¹ta A¢B¢C ¢D¢
wzglêdem prostej l, jak na ry- C C¢
sunku. D D¢
a) Wyznacz miarê k¹ta B¢A¢D ¢.
b) Wyznacz d³ugoœci odcin- 64°
ków A¢D¢ i AB, wiedz¹c, ¿e A B B¢ A¢
obraz tych czworok¹tów wy-
konano w skali 1 : 25.
11. Punkty A = (–3, 4), B = (–1, 4) i C = (–2, 0) s¹ wierzcho³kami
trójk¹ta ABC.
a) Narysuj w uk³adzie wspó³rzêdnych trójk¹t A¢B¢C ¢ syme-
tryczny do trójk¹ta ABC wzglêdem osi Y.

56