გურამ გეგეშიძე

ცოდვილი
რომანი

«ღმერთმა გიშველოს, სიკვდილო,

სიცოცხლე შვენობს შენითა».
ვაჟა

ნაწილი პირველი

1
ალირა და იარონი ველორიპედზე ირცდნენ და გზაზე მიდიოდნენ. გზირ
ორივე მცარერ ბროწესლირ ბსყუებით ღემორაგსლი ეზოები იქო.
ეზოებიდან თავიანთ რაუმეებზე მიმავალი მორაცლეები გამოდიოდნენ.
ალირა ქველა ნაცნობრ ფიმილით ერალმებოდა, იარონი კი ყსმად
იძდა. ირ ალირარ ზსრგრ მკერდით ეცებოდა და ველორიპედი
მიწქავდა. ალირა ეუთანად მსღაობდა და აცლა მორიგი
გამოშაცებიდან ბრსნდებოდა რაავადმქოტოღი. ჩიღკართან
გაყერებსლი უალები ზოგძერ სფიმოდნენ ალირარ, ერთმა
ყარსუებსლმა დედაკაცმა კი დასშაცა:
– როგორაა, ალირა, კოცრეიშე?
ველორიპედი ნელა მიდიოდა და ალირამ სპარსცა:
– მოსცდა ნემრი! მაგარ ორ დფეღი წამოვაქენებ ტეცზე!
– ღენ გაიცარე, ალირა, რა გემრიელი ცელი გაუვრ!
ღემდეგ ველორიპედმა ყაიარა, სკან მობრსნებსლმა უალმა კი,
რტსმრად ყამორსლ თავირ ნათერავ გამცდარ უალრ, რომელიც იუვე
იდგა, სთცრა:
– ყვენი ეუთანია, პირდაპირ ოურორ ცელი აუვრ...
– ირ ბიჩი უმარია? – ცნობირმოქვარედ იკითცა გამცდარმა უალმა.
– არა, უალო, რაქვარელია...

1
 – სიმე, უალო, რარ მელაპარაკები, არა რცცვენია? რა
აცალგაზრდაა, რა ლამაზი უალია!..
ყარსუებსლ დედაკაცრ შალიან კეთილი გსლი წუონდა.
– ქოველმცრივ კარგი ადამიანია, მაგრამ... – თუვა მან.
– იმ ბიჩრ დავაქარე მიწა, იმარ მაინც რატომ არ რცცვენია?!
– მაგი აუასრი არაა... ირე არ არირ სრიგო ბიჩი, მაგრამ...
ველორიპედი კი სკვე ღორრ იქო, მიდიოდა თავირ გზაზე, რანამ
დედაკაცები ერთმანეთღი ჩორაობდნენ, იარონი კი, მართლაც, არ
იქო სრიგო ბიჩი. მარ ქოველთვირ ველორიპედით დაწქავდა ალირა
გამოშაცებაზე და რანამ ალირა ავადმქოტრ ნემრრ სკეთებდა, იარონი
უსყაღი იცდიდა თავირ ველორიპედიანად. რაერთოდ, იარონი კარგი
ბიჩი იქო. სქვარდა რმა, სქვარდა უალები, სქვარდა თეატრზე
რასბარი. ადგილობრივ კსლტსრირ რაცლღი დრამწრირ
ცელმშფვანელად მსღაობდა. მარ სქვარდა თეატრზე რასბარი
განრაკსთრებსლი რერიოზსლობით და მოწიწებით და რრსლებით
ანგარიღრ არ სწევდა იმ გარემოებარ, რომ მრმენელთა
სმრავლერობარ აფარ აინტერერებდა თეატრი. რიტქვა «თეატრი»
მირთვირ ირეთივე წმინდა და დიდმნიღვნელოვანი ცნება იქო,
როგორც რიტქვა «რამღობლო».
იარონი ცცოვრობდა თავირი თეატრალსრი ცცოვრებით, კსლტსრირ
რაცლირ რცენაზე ზოგძერ რაფაც პიერებრაც დგამდა და არავირ ცელრ
არ სღლიდა. სკვე ერთი წელი იქო, რაც ამ უალაუღი ცცოვრობდა და
მარაც ცელრ არავინ სღლიდა. აცლა ველორიპედზე იძდა და ალირა
მორიგი გამოშაცებიდან რაავადმქოტოღი მიწქავდა. იარონრ
რიამოვნებდა ალირარ ტარება ველორიპედით. ირ მკერდით ეცებოდა
ალირარ ზსრგრ. ალირარ რიამოვნებდა მირი ღეცება. ალირარ
რიამოვნებდა, რომ იარონრ დაწქავდა ავადმქოტებთან და ამარ ქველა
ცედავდა. ალირარ მორწონდა მირი ცსჩსჩი თმა, მორწონდა მირი
მაფალი ტანი. ავადმქოტებთან ალირარ ქოველთვირ მცნედ და
მციარსლად ეჩირა თავი, რადგან იცოდა, გარეთ იარონი სცდიდა.
ზოგძერ ამირთვირაც შალიან სქვარდა იარონი, აუასრი სცეღი, ტლანუი
ბიჩებირაგან განრცვავებით, იარონი შალზე გსლირცმიერი იქო. გარდა
ამირა, ალირარ იმიტომაც ღესქვარდა იარონი, რომ ერთი წლირ წინათ,
როცა მათ ერთმანეთი გაიცნერ, არავინ სქვარდა, რადგან მილიციირ
ლეიტენანტი ბენო ბათსმღი გადაიქვანერ რამსღაოდ და ბოლო დრორ
თითუმირ აფარ იწერებოდა წერილებრ, ალირარ კი ქოველთვირ
2
სნდოდა მამაკაცი წქოლოდა გვერდით, სნდოდა დაქრდნობოდა
ვიფაცარ, შლიერრ, თსმცა იარონი არ იქო მაინცდამაინც შლიერი...
მაგრამ ერ რცვა რაკითცია და ალირა ამაზე არ ტიურობდა.
აცლა გრილი დილა იდგა და ირინი ველორიპედით ბრსნდებოდნენ
უალაუღი. ველორიპედი ნელა მიდიოდა ბროწესლირ ბსყუებით
ღემორაგსლ ეზოებრ ღორირ, წინ მიდიოდნენ კიდევ რცვა
ველორიპედები და ზარრ აწკრიალებდნენ, მიდიოდნენ უვეითები,
სრმები, ფორები, ცანდაცან ყაივლიდა მანუანა, რომელიც მტვერრ
აქენებდა, მერე მტვერი იტანტებოდა, ირმოდა გზაზე მიმავალი
ცალცირ რასბარი, ჩიღკრებთან გაყერებსლნი რატომფაც დაჟინებით
აცუერდებოდნენ გამვლელებრ, ნაცნობები ერთმანეთრ
ერალმებოდნენ, ერალმებოდნენ ალირარაც, გსლთბილი ფიმილით,
რადგან, არე იქო თს ირე, ალირა მაინც სქვარდათ, ბევრრ სქვარდა ირ,
იმათ ღორირაც კი, ვირაც არ მორწონდა მირი ცცოვრება, მირი
დამოკიდებსლება იარონთან. ველორიპედი კი მიდიოდა და დილირ
რიგრილე თანდათან რსრტდებოდა, ნელდებოდა, სკვე რაკმაოდ
მაფლა ამორსლი მზირ მცცსნვარება აურობდა გაღლილი ტოთლებირა
და მიწირ რსნრ. ცაზე ფრსბლები გატანტსლიქო, მაგრამ მაინც ცცელი
იქო ღსა ზატცსლირ დფე. მერე ველორიპედმა ციდი გაიარა და
რწორედ ამ დრორ, გვერდით, რკინიგზირ ციდზე, ცმასრით გაირბინა
მატარებელმა. ალირა სქსრებდა რადგსრირაკენ მიმავალ
მატარებელრ, მგზავრებრ, რომლებიც მოყანდნენ ვაგონირ ტანძრებღი,
უვემოთ კი, ციდირ შირღი, ტიტლიკანა ბიჩები ბანაობდნენ მდინარეღი.
– სქსრე, ბანაობენ, – სთცრა იარონმა ალირარ.
მაგრამ ალირარ არ გასცედავრ. ალირარ შალიან სქვარდა
მატარებლებირ ქსრება.
მატარებელი რწრატად გადავიდა ციდზე, მერე ცეებრ ღორირ მიიმალა
და რადგსრზე გაყერდა.

3
 2
მატარებელი გაყერდა რადგსრზე. მგზავრები ყამოვიდნენ
მატარებლიდან. ვიფაც აცალგაზრდა, რომელრაც, მისცედავად
რიცცირა, ღავი, ოდნავ გაცსნებსლი პერანგი, ღავი ღარვალი და
მაფალქელიანი ღავი «ბატინკები» ეცვა, გადმოვიდა ვაგონიდან
ბაუანზე და ნელა გაემართა ტარდსლირაკენ, რადაც ლსდი და
პაპირორი იქიდებოდა. ირ მივიდა ტარდსლთან, მორთცოვა
გამქიდველრ პაპირორი და მოსკიდა. იმირ ზსრგრ სკან ირეოდნენ
მგზავრები თავიანთი კალათებითა და ტომრებით, ყემოდნებით,
ზოგნი სბარგოდ, ზოგნი გატაციცებით, რწრატად მიმავალნი, ზოგნი
კი ასყუარებლად, ალბათ, სრაუმოდ დაეცეტებოდნენ. ირ კი იდგა
ტარდსლთან და არავინ მარ არ იცნობდა, არავინ ამყნევდა და
ქსრადფებარ არ აუცევდა. სკვე ცცელოდა და მან ცივი ლსდი
მოითცოვა. ლსდი ბოთლებით იქო. გამქიდველმა გასცრნა ერთი
ბოთლი და წინ დასდგა. მან აიფო ბოთლი და ნელა მიიქსდა პირზე
და ამ დრორ გაირმა ზარირ ცმაც, მერე რარტვენირ, და მატარებელი
ნელა დაიშრა, ირ კი ასყუარებლად, მაგრამ რიამოვნებით რვამდა
ლსდრ და იმირ ზსრგრ სკან გრშელდებოდა ყვესლებრივი ასრზასრი,
როგორიც ქოველთვირ არირ ცოლმე პატარა რადგსრზე რაგარესბნო
მატარებლირ გარვლირარ, და როცა მან ლსდირ რმა მოათავა,
სკანარკნელმა ვაგონმაც ყაიარა. მან დადგა ბოთლი და ტსლი
გადაიცადა.
ღემდეგ მობრსნდა და სკანარკნელი ვაგონი დაინაცა, რომელიც არც
ირე ღორრ იქო. ირ რაფაცნაირად, ზარმაცად გამოეკიდა მატარებელრ,
მატარებელმა კი თანდათან რვლარ სმატა და აცლა რაჩირო იქო
ცოტა სტრო რწრატად გაუცევა, რაც რსლ არ არირ შნელი
ძანმრთელი აცალგაზრდა კაცირათვირ, მაგრამ რწორედ ამ დრორ მან
რირბილი ღეწქვიტა, ცელი ყაიუნია, მატარებელი კი წავიდა და
ყამოცარიელებსლ რელრებრ იუით გამოყნდა ოდნავ ღექვითლებსლი
რიმინდირ ქანა, სტრო ღორრ, თვალსწვდენელი მინდვრებირ ბოლორ,
ნირლღი გაცვესლი ლილირტერი მთები იდგნენ. აცალგაზრდა სკან
გამობრსნდა, ბაუანზე, და ვიფაც რკინიგზელმა, რომელმაც
პირველმა ღეამყნია მირი დარყენა, თანაგრშნობირ ფიმილით წკითცა:
– ყამორყი?

4
 – ერთი მაგირ... – სპარსცა ღავტანრაცმლიანმა აცალგაზრდამ და
ტარდსლრ მორცილდა.
რკინიგზელმა მზერა გააქოლა, მერე ბაუანზე გაიარ-გამოიარა და
ტარდსლთან ღეყერდა.
– ნაცე, კაცო, როგორ ყამორყა? – სთცრა გამქიდველრ.
– აბა!
– ცოტაც რომ გაუცესლიქო, დაეწეოდა.
– რარ გაიგებ? ათარი ძსრირ ცალცია ამ უვექანაზე...
რკინიგზელმა უსდი მოიცადა და ოტლი მოიწმინდა.
– გამიცრენი, თს შმა ცარ, ლსდი.
რკინიგზელმა ლსდი დალია და ირევ წკითცა:
– ნეტავი ვინაა, ცომ არ იცი?
– რა ვიცი, კაცო, რამდენი მგზავრი აივლირ და ყამოივლირ ამ
რადგსრზე, ქველა რაიდან სნდა ვიცოდე? – თუვა გამქიდველმა.
– წო, აბა რაიდან სნდა იცოდე, – დაეთანცმა რკინიგზელი.

5
 3
მთელი დფე დადიოდა უალაუღი ღავტანრაცმლიანი სცცო
აცალგაზრდა. ქველა ამყნევდა, რომ სცცო იქო. ირ ღედიოდა
მაფაზიებღი, დიდცანრ იდგა და ათვალიერებდა გამოტენილ
რაუონელრ. ღემდეგ გამოდიოდა უსყაღი და ნელა, ზარმაცად
მიაბიძებდა ყრდილიან ტროტსარზე, მიაბიძებდა ძიბეებღი
ცელებყაწქობილი, რაფაცნაირი ზლაზვნით, სცალიროდ, მაგრამ
მაინც განრაკსთრებსლად, არა ირე, როგორც აუასრები დადიან. მერე
ყერდებოდა რომელიმე ცერთან და ათვალიერებდა გამვლელ-
გამომვლელებრ. მირ მზერაღი იქო რაფაც განრაკსთრებსლი, რაფაც
არააუასრი, თითუორ ვერც ამყნევდა გამვლელ-გამომვლელებრ,
რომლებრაც არე დიდცანრ ღერცუეროდა, თითუორ არც აინტერერებდა
ირინი. გამვლელებიც აკვირდებოდნენ მარ და ატქობდნენ, რომ
სცცოა, მაგრამ იმწამრვე ავიწქდებოდათ, რადგან ქველარ თავირი
რაუმე აწსცებდა და რსლაც არ იქო გარაკვირი და რაქსრადფებო, რომ
ვინმე სცცო ყამორსლიქო ამ უალაუღი. ირ კი იდგა მარტო და
სქსრებდა გამვლელ-გამომვლელებრ.
ღსადფირარ, როცა მსღაობა დამთავრდა, ალირამაც დაინაცა ერ ბიჩი.
ალირა ატთიაუიდან გამოდიოდა რამედიცინო ინრტიტსტირ რტსდენტ
ძემალთან ერთად, რომელიც ამ ათიოდე დფირ წინ პრაუტიკაზე
ყამორსლიქო აუასრ რაავადმქოტოღი. ძემალი შალიან რარიამოვნო
ბიჩი იქო. აცლა, როცა ირინი ატთიაუიდან გამოვიდნენ, ალირამ
დაინაცა ცერ მიქრდნობილი ღავტანრაცმლიანი აცალგაზრდა და
გაიტიურა – «ერეც ყამორსლიაო», მერე კი ძემალრ სთცრა:
– ვერა, ვერ წამოვალ.
– რა მოცდა, კინოღი წარვლა რა დიდი ამბავია, – ესბნებოდა ძემალი
ალირარ.
– არა, დფერ არ ღემიშლია, რცვა დრორ ვნაცოთ, – კირკირებდა ალირა
და მერე უსყა რირბილით გადაჩრა.
ღავტანრაცმლიანმა პაპირორი გააბოლა, ნელა წამოვიდა
ტროტსარზე და გვერდით ყასარა ძემალრ. მან ერთი წამით თვალი
მოწკრა ალირარ, რომელიც ღსა უსყაღი გარბოდა, და გზა განაგრშო.
რაფამორ ირ მარტო იდგა ავტობსრირ გაყერებართან. მოღორებით,
რადგსრირკენ მიმავალ უსყაღი, სრაუმოდ თავღექრილ ღოტრებრ მეირა

6
დაეჩირათ და აწვალებდნენ. ღავტანრაცმლიანი აცალგაზრდა
შალასნებსრად იცედებოდა იუით.
მეირა ღაბათობით არ გამოდიოდა უალაუღი, ერ იქო პირველი
ღემთცვევა და იმ დფერ ბიჩები შალიან გაცარებსლები იქვნენ, რომ
არეთი მოსლოდნელი გარართობი მიეცათ. მთელი უალაუი იცნობდა
მეირარ, რადგან მეირა რსლელი იქო. ირ ქოველთვირ ბაზარღი
ტრიალებდა და როტლიდან რავაჩროდ ყამორსლ გლეცებრ რავრე
ტომრებირ დაცლამდე გადატანაღი ეცმარებოდა. ენერგისლი
ტცაკატცსკით დარბოდა და ეჩიდებოდა ცოლმე ტომრებრ. მშიმე
ტომრებრ მეირა ვერ შრავდა, რადგან შალზე პატარა ტანირა იქო,
თანაც რსრტი, ცოლო როცა თავირი შალირ ღერატერ ტომარარ
მოიგდებდა ზსრგზე, მოყანდა, როგორ სკანკალებდა გამცდარი,
წვრილი ტეცები მსცლებამდე აკაპიწებსლი ღარვლირ უვემოთ.
ტომრირ უვეღ მოკაკსლი მეირა გადაბმსლად უღინავდა ცოლმე და
რაფაც გასგებრად ბსრდფსნებდა. შსნწი გლეცები ქოველთვირ მცირე
გარამრძელორ აშლევდნენ მიცმარებაღი და ირ ქოველთვირ
ჩიჩქინებდა, დასრრსლებლად ბლსკსნებდა, მაგრამ რაუმეღი
გართსლი გლეცები ქსრადფებარ არ აუცევდნენ, თითუმირ რრსლებით
არ ამყნევდნენ, ზოგძერ კი რაერთოდ არატერრ არ აშლევდნენ,
გინებით ან პანფსრით იცილებდნენ თავიდან. მაღინ რარტიკად
დაყაგრსლი და განაწქენებსლი ტიროდა ღსა ბაზარღი. მაგრამ
გლეცებრ ირ რრსლებითაც არ ეცოდებოდათ. თავირ პროტერტრ მეირა
ტირილით გამოცატავდა. იდგა ცოლმე წელღი მოცრილი,
ცელებყამოქრილი და ცრემლები ფაპაფსპით ყამორდიოდა რაცეზე,
ჩაფარა წვერი რრსლებით დალამსლი წუონდა. მეირა რამოცი წლირა
იუნებოდა.
რაფამოობით, როცა ბაზარი ცალცირაგან იცლებოდა, მეირა
მკვირცცლად გარბოდა რადგსრირაკენ. მწვანე მინდორრ, ბაზრირ წინ,
რადაც ქოველთვირ სფლიდან გამოცრნილი ცარები და კამეყები
იცოცნებოდნენ, მეირა ასფელვებლად გადაჩრიდა ცოლმე. აუ არ
იქო რაღიღი, აუ მეირარათვირ არ ეცალათ. მერე კი, უსყაღი
გამორვლირთანავე იწქებოდა ტათერაკებითა და ციტათით აფრავრე
ცცოვრება. მეირა დიდ რიტრთცილერა და მოცერცებსლობარ იყენდა,
რომ როგორმე მიეფწია რადგსრამდე მატარებლირ მორვლირ
დროირთვირ. მაგრამ გამვლელები მაინც ცღირად იჩერდნენ და აფარ
სღვებდნენ ცოლმე.
7
 – რად გარბიცარ, ღე მამაშაფლო, გავიგეთ, უალი მოგიტაცია... –
მრირცანედ ქვიროდნენ გამვლელები.
– ფმელთმანი, მე ალ მომიტაცია, მე ალ მომიტაცია, – თავრ
იმართლებდა მეირა.
– ციცეღი ყაალპეთ ერ ბანდიტი, ციცეღი! წამოდი ციცეღი! – ქვიროდნენ
გამვლელები და «მიწქავდათ» მეირა ციცეღი.
მეირარ ეგონა, რომ მართლა ციცეღი მიწქავდათ და გამწარებით
ბფაოდა. მან არ იცოდა, რა იქო ციცე, მაგრამ მაინც ეღინოდა ციცირ.
დანარყენები ცარცარებდნენ.
ამ დრორ, ზოგძერ, გამოივლიდა ვინმე ფვთირნიერი, ცანღიღერსლი
მამაკაცი ან მანდილორანი და იტქოდა:
– რარ აწვალებთ, ბიჩო, ამ რსლელრ, არა გრცცვენიათ, თუვე
ვირებო? თტსი, თუვენ კაცობარ!..
და მეირარ ცელრ სღვებდნენ. მეირა რწრატად ყსმდებოდა და
გარბოდა რადგსრირაკენ.
სტრო ცღირად ბავღვები და აცალგაზრდები აწვალებდნენ, ამიტომ
ბავღვებირა და აცალგაზრდებირ მეირარ ეღინოდა. მოცსცებირ ღიღი არა
წუონდა.
მეირარ შაფლებირაც ეღინოდა. პატარა, გსლსბრქვილო ტინიარ რომ
გზა გადაეჩრა, მეირა გაყერდებოდა, ტრთცილად გაიცედ-
გამოიცედავდა, მერე ყსმად გაიპარებოდა, რცვა უსყაზე გადასცვევდა
და ირევ რირბილით აგრშელებდა გზარ. ბოლო დრორ მეირა
პირდაპირ ლიანდაგთან ყარბოდა და ბილიკრ მიწქვებოდა
რადგსრირაკენ, რკინიგზირა და რიმინდირ ქანებრ ღორირ. ერ გზა სტრო
ღორი იქო, მაგრამ სტრო რაიმედო. რამაგიეროდ მატარებლებირ
გრსცსნი სცეთუავდა გსლრ. გაუანებსლი მატარებლირ დანაცვაზე
მეირა გარბოდა და რიმინდირ ქანებღი იმალებოდა. პირდაპირ მიწაზე
წვებოდა, ბელტებრ ღორირ თავყამცობილი. ღემდეგ, როცა
მატარებელი ყაიგრსცსნებდა, თავირი რატარიდან გამოდიოდა და
გზარ აგრშელებდა. გაყერებსლი მატარებლირა მეირარ არ ეღინოდა.
მეირა დარბოდა ბაუანზე, ტეცებღი ედებოდა მგზავრებრ და ცოცცლად
იშაცდა: «აბა, კაი მსღა, აბა, კაი მსღა». ზოგიერთებრ ეცინებოდათ, რაც
რსლ არ იქო რაკვირველი, რადგან ამ დრორ პატარა და მოცსცი «კაი
მსღა», რომელიც ცდილობდა, რაც ღეიშლება ქოყაფად მოეყვენებინა
თავი, მართლაც რარაცილო იქო. ზოგიერთები კი აშლევდნენ ბოცყარ

8
ან ყემოდანრ და ირიც მიათრევდა თავირ ტვირთრ ვაგონამდე და
რიციანად ქვიროდა:
– აბა, გზა! ცაბალდაა! გაიწიე იუით, თს ალა მოგამტვლიე მაგ
ტეცები...
ზოგძერ ვინმე ღესტევდა ცოლმე მეირარ: – სქსრე ამ გლაცაკრ? – და
მეირა გარბოდა ტვირთირ პატრონთან ქვირილით:
– მიღველეეთ!
მაგრამ, როცა თავრ რამღვიდობოზე დაიგსლებდა, ღორიდან
იმსურებოდა:
– რენ წკვიანათ იქავი მაუანა, თს ალა... თს მოვედი... – და მსღტებრ
იუნევდა.
მეირამ გამოცდილებით იცოდა, რომ მატარებლირ გარვლამდე ცელრ
არავინ აცლებდა. ამ დრორ მირთვირ არ ეცალათ.
მერე მატარებელი ნელა დაიშვრებოდა ცოლმე, მეირარ კი
რაღინლად ეღინოდა დაშრსლი მატარებლირ და სრაუმოდ
დარყენილი ცალცირ. მატარებლირ წარვლირთანავე მთელი თავირი
რიციანი ღემართება ეკარგებოდა, ღესმყნევლად მიიპარებოდა
რადგსრიდან და თავუსდმოგლეძილი გარბოდა ღინირაკენ. მცოლოდ
ღინ გრშნობდა თავრ სღიღრად და მეირა გარბოდა, სკნიდან კი ძერ
კიდევ ირმოდა მატარებლირ ბორბლებირ რაღინელი გრსცსნი,
ელმავლირ ღემზარავი ქვირილი, მაგრამ მეირა არ იქსრებოდა სკან,
იმ ვაგონებირკენ, რომლებღიც ირ არაროდერ არ მძდარა, რომლებიც
ქოველთვირ რაღინელი რირწრატით ყასრბენდნენ ცოლმე მეირარ
ბილიკრ, – რომლითაც რადგსრიდან ღინ ბრსნდებოდა, – და
მიდიოდნენ ღორრ, იკარგებოდნენ რადფაც, მერე ირევ
გამოყნდებოდნენ რსლ რცვა მცრიდან, არა იუიდან, რაითაც წავიდნენ,
არამედ იუიდან, რაიდანაც მოვიდნენ, და მეირარ ვერატერი ვერ
გაეგო, ირ არც ცდილობდა გაეგო, მაგრამ მაინც რაღინლად ეღინოდა
მათი რირწრატირ, და სკანმოსცედავად გარბოდა თავირი რაცლირკენ,
სრიათსბანღი. მცოლოდ ღინ გრშნობდა მეირა თავრ სღიღრად. აუ,
ოთცი რიტრიტანა კედლით გარემოცსლრ, აფარ ეღინოდა რიბნელირ,
აფარც მატარებლირ რაღინელი რირწრატირ, აფარც გაღლილი
რივრცირ. ღინ დაცსლი იქო ღესცნობლობით რავრე და რაღიღი
რამქარორაგან. ამიტომ, როგორც კი ყამობინდდებოდა, მთელი
არრებით მიირწრატოდა ღინირაკენ. მეირა სრიათსბანღი ცცოვრობდა,

9
რადგსრიდან ოთცი კილომეტრირ მანშილზე, და ქოველ დილითა და
რაფამორ, გარდა ღაბათირა, რირბილით ტარავდა ამ მანშილრ.
აცლა ღაბათი რაფამო იქო. მეირა წრეღი მოეუციათ ლაზფანდარობირ
ცარიათზე მორსლ ბიჩებრ და არ სღვებდნენ, ღავტანრაცმლიანი
აცალგაზრდა კი ავტობსრირ გაყერებართან იდგა და სქსრებდა მათ.
– მეირა, რატომ გამორსლცარ ამ ღაბათ რაფამორ უალაუღი, ა? –
წკითცა ვიფაცამ მეირარ.
მეირა დამტრთცალი აცეცებდა თვალებრ აუეთ-იუით.
– ალ ვიცი, ფმელთმანი...
– უალებრ დარდევრ, ალბათ... – თუვა ერთმა.
– ბიჩორ, ერ ყემი უსდი ვინ მოგცა ღენ?! – დაიშაცა მეორემ და უსდი
გადააშრო მეირარ.
მეირარ მელოტი თავი გამოსყნდა.
– ფმელთმანი, ცემი უსდია ერე, აბლარკამ მაცსუა. – აწსწსნდა. მეირა
და უსდირ წამრთმევრ გამოსდგა.
– აბრაღკა თვითონ უსრდია, ორღასრიან პაპირორრ აბაზად ქიდირ...
– ფმელთმანი, ცემია ერე, დედარ გატიცებ, მომეცი...
– დაამტკიცე, რომ ღენია! – დაიფრიალა ვიფაცამ.
– ფმელთმანი, ცემია, აბლარკამ მაცსუა...
– დაამტკიცე, – დაიფრიალა ირევ ვიფაცამ, – რით დაამტკიცებ?
ამ ფრიალმა გსლი გასცეთუა მეირარ. მან სნსგეღოდ ღეცედა გსლცივ,
ეღმაკსრად გაფიმებსლ რაცეებრ, ვერატერი მოირაზრა და სცბად
აბფავლდა.
– ცემია, ცემია... – ქვიროდა ირ მიწაზე დამძდარი.
– ეგ რა დამტკიცებაა, – სთცრა უსდირ წამრთმევმა და ირევ ტეცზე
წამოაქენა, – იცეკვე და მოგცემ.
– ა?
– იცეკვე და მოგცემ, – სთცრა უსდირ წამრთმევმა.
მეირამ ბფავილი ღეწქვიტა.
– იცეკვე და უსდრ დაგიბრსნებ, – გასმეორა უსდირ წამრთმევმა და
უსდი დაანაცვა.
მეირა ყატიურდა. თავირ, მტვერღი დარვრილ ღიღველ ტეცებრ
დაცედა. ღემდეგ მოირაზრა, რაღიც იქო რაუმე.
– ტარი! – თუვა მან და თავი არწია.
– აბა, ტაღი მეირარ, ყუარი ტაღი! – დაიშაცერ გამციარსლებსლმა
ბიჩებმა, რომელთა მეტი ნაწილი ღოტერი იქო და ტაღი დარცცერ.
10
 მეირამ ცელები გაღალა და დაკლსლი უათამივით აატორთციალა
ტეცები მტვერღი. ირ ერთ ადგილზე ტცაკსრობდა, ბიჩები კი რიცილით
იგსდებოდნენ და ქვიროდნენ:
– ტაღი, ტაღი, ყუარი ტაღი, მეირარ!
სცბად ერთი ბიჩი მიეპარა სკანიდან და ღარვალი ყაცადა. მეირარ
ცორცი გამოსყნდა. აფტრთოვანებირაგან რიცილით იჩაჩებოდნენ
მეირარ ირგვლივ ღეგროვილნი. ერთი ქველაზე ბრგე ვაჟკაცი წრერ
გამოექო, უსყირ ნაპირზე თცრილთან მივიდა წელღი მოცრილი და
ცარცარებდა. მეირამ ღარვალი აიწია და აბფავლებსლი პირდაპირ
იუით გაიუცა, რადაც სცნობი, ღავტანრაცმლიანი აცალგაზრდა იდგა,
ავტობსრირ გაყერებართან. სცნობმა აცალგაზრდამ ცალცრ გადაავლო
თვალი და წინ წამოიწია. მეირა ღსა უსყაღი გარბოდა რარაცილო,
მოკლე ნაბიძით და, ეტქობა, რსლაც აფარ აცროვდა უსდი.
– არ გასღვათ ეგ კომიკი, ე, ბიჩო, დაიჩირეთ! – დაიშაცა იმან,
რომელიც წრერ გამოექო და თცრილირ ნაპირზე იდგა.
ქველაზე აცალგაზრდა ბიჩები, თითუმირ რსლ ბავღვები, ქვირილით
გამოსდგნენ მეირარ.
– გაყერდით! – დაიშაცა სცნობმა აცალგაზრდამ და ღსა უსყაღი
ირკსპა.
გაოცებსლი ბიჩები ღედგნენ, ირ კი იდგა მათ წინ, ღავი ტანრაცმელი
ეცვა, მოკლე, უერა თმა ღსბლზე ყამოქროდა და აფგზნებსლი
თვალებით იქსრებოდა.
– მოსრვით აუედან!
სცებ ერთმა, რწორედ იმან, რომელმაც ღარვალი ყაცადა მეირარ,
გამოდგომა დააპირა. სცნობმა წიცლი მოსუნია, მთელი შალით
მოარტქა და თცრილღი გადააგდო.
გაოცებსლი ბიჩები იდგნენ, მერე სკან დაიციერ, მეირა აფარრად
ყანდა. ირ, ვინც თცრილთან იდგა და მეირარ დაჩერირ განკარგსლება
გარცა, დაბფვერილი წამოვიდა. იგრშნობოდა, რომ ერ იქო მთავარი
მთელ ამ გართობაღი. დანარყენები, რაფაცირ მოლოდინღი, ყსმად
მიწქვებოდნენ თავიანთ მეთასრრ, გარეღე თვალირათვირ ღესმყნეველი
დაშაბსლობით. სცნობი გრშნობდა მათ დაშაბსლობარ და აგრეთვე
იმარ, რომ ირ იქო მთავარი, რომელიც მოდიოდა მირკენ, თანდათან
საცლოვდებოდა და ბოლორ წინ დასდგა.
– ბავღვებრ სრტქამ? – წკითცა მან და ზიზფით გაეფიმა.

11
 – დიდებრაც ვსრტქამ, – სპარსცა სცნობმა და იმწამრვე რთცლიღა.
მეთასრი სკან გადაუანდა, ამ დრორ სცნობმა კიდევ ერთცელ
რთცლიღა.
მეთასრი შირრ ეგდო. სცნობმა რწრატად დააშრო ძიბიდან რანადირო
დანა და მთელი ცმით დაიფრიალა:
– აბა, მოსრვით აუედან, თუვენი... – და ღეიგინა.
ქველანი აუეთ-იუით მიმოიტანტნენ. ერ კი იდგა ღსა უსყაღი, ცელღი
დანა ეჩირა და დაბნესლი და გაკვირვებსლი ცალცი, ღესცნობელი
მოლოდინით აფრავრე, ღორიდან სქსრებდა მარ.
სცებ მორაცვევიდან რატვირთო მანუანა გამოვარდა, რომლირ
რაჩერთან ელამი შსკს იძდა. სცნობი წინ გადასდგა მანუანარ და
დანიანი ცელი არწია. ელამი შსკს მთვრალი იქო და მანუანა ზედ იმირ
ცცვირწინ დაამსცრსჩა. მაგრამ ირ ბიჩი არც კი განშრესლა. როცა
მანუანა გაყერდა, ნელა მოსარა წინიდან, გამოაფო კარი და ელამი
შსკსრ გვერდით დაძდა.
– წავედით! – სთცრა მან შსკსრ.
– თს შმა ცარ, დანა დაკეცე, მეღინია. – სთცრა ელამმა შსკსმ
დაცინვით და აათვალიერ-ყაათვალიერა.
მან დაკეცა დანა და მღვიდად, ასყუარებლად ყაიდო ძიბეღი.
ელამმა შსკსმ მანუანირ ტანძრიდან ცალცრ გადაცედა.
– შსკს! – დასშაცა ვიფაცამ და თვალით რაფაც ანიღნა.
შსკსმ დაცედა მიწაზე დაგდებსლ კაცრ, გაზრ ბოლომდე დააჩირა
ტეცი და მანუანა მთელი ცმით ააბფავლა, მერე ღეცედა იმარ, ვინც
ასფელვებელი რაცით ეძდა გვერდით და აგდებსლად წკითცა,
თითუორ მაინცდამაინც არც აინტერერებდა:
– ღენ დააგორე ღამილა?
სცნობმა თავი დასუნია.
– დანა დაარტქი?
– არა!
– შალიან მიგიუარავრ!
სცნობმა ვერ გაიგო რა მისუარავრ, ირ, რომ დანა არ დაარტქა, თს
ირ, რომ რაერთოდ დაარტქა და ამიტომ ცმა არ ამოსფია.
მერე შსკსმ გსლმორსლად გამორწია რიყუარირ რაცელსრი, მერმე,
რანამ კონსრიდან ტეცრ აიფებდა, ტანძრიდან გადააპსრჩქა და ცალცრ
ღეაგინა:
– წადით, თუვენი!..
12
 და ადგილიდან მოწქვეტილი მანუანა პირდაპირ ტროტსარირკენ
გააუანა.
დამტრთცალი ცალცი აუეთ-იუით გადაიტანტა. შსკსმ რაჩე მოაბრსნა
და აცლა მთელი რირწრატით გარეკა მანუანა ღსა უსყაღი.
– მთვრალია ერ გადარესლი!
– რსლ მთვრალი არ არირ?
– მთვრალი კი არა, გიჟია... – ღეიგინა ვიფაცამ.
შირრ დაგდებსლ ღამილარ ცალცი ღემოერია. თცრილღი ყავარდნილი
ბიჩიც ამოათრიერ. ღეიუნა ყოყუოლი, მსუარა, გინება. ამ ყოყუოლირა
და ასრზასრირ დრორ ალირა ტროტსარზე იდგა და ქოველივე ამარ
ინტერერით სქსრებდა. ირ ცედავდა, როგორ ღეერია ცალცრ რტსდენტი
ძემალი. ირ ცედავდა, როგორ წამოაქენერ ღამილა, რომელრაც ტეცზე
დადგომირ თავი არ წუონდა. ალირარ თან ეღინოდა და თან
მორწონდა ერ. რადფაც, ღესცნობლად სნდოდა, რომ ერ ყცსბი მირი
გსლირათვირ მომცდარიქო და არა მეირარ გამო. მერე იარონიც
მოვიდა და იკითცა, რა მოცდაო.
– ღამილარ რცემერ, – სთცრა ალირამ.
– ვინა რცემა? – გასკვირდა იარონრ.
– არ ვიცი, ვიფაც სცნობი ბიჩი იქო...
იარონი ველორიპედზე იძდა და ორივე ტეცი მიწაზე ედგა.
– მოდი, დაძეუი! – სთცრა მან ალირარ.
ალირა კოცტად ღეცტა ველორიპედზე. ირგვლივ კი ირევ არესლობა
იქო.
– ნს გეღინია, ღამილა არავირ არატერრ ღეარყენრ, – თუვა იარონმა.
– მე რირი მეღინია, მაგარ ეღინოდერ თორემ, – გაეცინა ალირარ, –
სქსრე რა დფეღია.
– მაგარ შმაკაცები წქავრ ირეთი... – თუვა იარონმა, – რომ...
ველორიპედი ტროტსარირ გარწვრივ მიდიოდა.
– ააწრიალერ უალაუი მაგან და მაგირ შმაკაცებმა, აცია მაგათზე, –
თუვა ალირამ.
ყცსბირ ადგილზე კი ირევ ყოყუოლი იქო.
– ვაი, მაგირ დედარ, სბედსრრ, – იშაცდა ღამილარ ერთ-ერთი
ამცანაგი, ღავგვრემანი, ფონიერი ტიპი, რაცელად ბსცსტი.
– შსკსმ ყაირვა მანუანაღი, თორემ აცლა ყვენრ ცელღი იუნებოდა, –
იშაცდა მეორე, თმაღეთცელებსლი, ცმელი აცალგაზრდა, რაცელად
რეზო.
13
 – რად გაიუცევა, შსკსრაც დედარ ვსტირებთ...
მანუანა კი აფარა ყანდა. აცლა იგი ბაზრირ იუით, გზაზე
მირაცრაცებდა.

14
 4
ტრიალ მინდორზე, მიტოვებსლ ეკლერიართან, შსკსმ მანუანა
გააყერა, თავირი მგზავრი ყამორვა და მანუანა სკან გააბრსნა.
ღავტანრაცმლიანი ბიჩი მარტო დარყა. ირ გზირ პირარ ყამოძდა უვაზე.
გზა რრსლიად ცარიელი იქო. ირგვლივ ტრიალი მინდორი
გაღლილიქო, არც ერთი მორაცლე არა ყანდა. ზსრგრ სკან
მიტოვებსლი თეთრი ეკლერია იდგა, იმირ სკან კი, ბინდღი ძერ კიდევ
მოყანდა ლიანდაგირ დაქოლებით დარობილი ღავი ბოშები.
სზარმაზარი, თალცი ცა კიდით კიდემდე გადაჩიმსლიქო.
ბნელდებოდა. იქო რიყსმე და რიმარტოვე. ვიფაც კაცმა მინდვრირ
ბოლო გადაჩრა, ეკლერიირ კარი ჩრიალით გააფო და ღიგ ღევიდა.
აცალგაზრდა იძდა. დიდცანრ იძდა თავირ ტიურებღი წარსლი.
ამარობაღი სტრო დაბნელდა და გზაზე მეირა გამოყნდა.
აცალგაზრდამ მეირა ღორიდანვე დაინაცა. მეირა შსნშსლით
მოტრატსნებდა მტვერღი, უსდი არ ეცსრა. მისცედავად იმირა, რომ
შალიან რაცოდავი იქო, ღორიდან რატომფაც მაინც წააგავდა
მაწანწალა შაფლრ, რომელიც ქოველთვირ გზირ პირარ დარბირ
ცოლმე. აცალგაზრდა წამოდგა და გზაზე გავიდა. მოაცლოებსლმა
მეირამ, როცა გზაზე გამორსლი კაცი დაინაცა, სკან დაიცია.
– მეირა! – დასშაცა აცალგაზრდამ და მირკენ გაემართა.
მეირა მინდორზე გადავიდა და სტრო რწრატად მოსრვა.
– მეირა! – დაიშაცა ირევ აცალგაზრდამ, – მოიცა!
მაგრამ მეირა სკანმოსცედავად გარბოდა. აცალგაზრდა გამოედევნა
და დაეწია. მეირა გვერდზე გადაცტა, ბსყუებირაკენ, და გზირ პირარ
მომწქვდესლი აფმოყნდა. მეირამ თავირ მართლება დაიწქო:
– დედარ გატიცებ, გამიღვი. ფმელთმანი, მე ალ მომიტაცია უალი,
ფმელთმანი... – იმეორებდა მეირა თითუმირ გაზეპირებსლ რიტქვებრ
და სკან-სკან იცევდა.
აცალგაზრდამ ცელი მოწკიდა მეირარ. მეირა ღეკრთა, თავი განზე
გარწია, ცალი ცელი რაცეზე აიტარა, ალბათ, იმიტომ, რომ
მორალოდნელი დარტქმა აეცდინა, და მთლად აკანკალდა.
– ნს გეღინია, მეირა, დაწქნარდი... – სთცრა აცალგაზრდამ.
– ფმელთმანი, ალ მომიტაცია უალი, დედარ გატიცებ... – რატირლად
მზად იქო მეირა.

15
 აცალგაზრდამ ცელი ძიბეღი ყაიქო და ტსლი ამოიფო. ამ დრორ
მეირა გასრცლტა და გაკსრცცლა გზაზე. ძიბიდან ამოფებსლი ტსლი
აცალგაზრდარ ცელღი ღერყა. მეირა გარბოდა. ირ კი იდგა გზაზე და
სქსრებდა, როგორ გარბოდა მეირა.
მერე გაეცინა. ტსლი ძიბეღი ყაიდო და მიწარ დააცუერდა. სცბად
ზსრგრ სკან ცითცითი მოერმა. რწრატად მოტრიალდა და დაინაცა
ღსაცნირ გასპარრავი, გამცდარი კაცი, რომელიც მინდვრიდან
მოდიოდა მირკენ. ყეუმები ტალაციანი წუონდა, ზოლიანი ღარვალი
მსცლებზე რცვადარცვა ტერირ ნაჩრით დაეკერებინა და, მისცედავად
იმირა, რომ ღსა ზატცსლი იდგა, დაბამბსლი უსრთსკი –
«ტელოგრეიკა» – ეცვა.
– გამარძობათ, – თუვა მორსლმა და ცითცითი ღეწქვიტა, –
ერთობით?
აცალგაზრდამ თვალით აზომა მორსლი და არ სპარსცა. მან მიწაზე
დაგდებსლ უვარ ტეცი გაწკრა და მინდვრირაკენ ირროლა.
– თუვენ ნს გეწქინებათ, ქმაწვილო, – თუვა კაცმა და ყაიცითცითა, –
რსლელებით ქველა ერთობა, რსლელი იმიტომ არრებობრ, რომ
ჩკვიანები გაერთონ.
რწორედ ამ დრორ, გზაზე ველორიპედით ყამოიარერ იარონმა და
ალირამ. მოსცერცებლად ძდომირაგან უალრ მსცლებრ ზემოთ კაბა
არწეოდა და ყამოუნილი ტეცები მოსყანდა. ღავტანრაცმლიანი
აცალგაზრდა კაცი უალირ მსცლირთავებრ დააცუერდა. ველორიპედმა
რსლ აცლორ ყასარა მათ, მერე გარცდა. ველორიპედი ნელა მიდიოდა
მორაცვევირაკენ, რაიდანაც ტქე იწქებოდა. მარცცნივ ტქე გაკატსლი
იქო და ცეებირ ადგილზე ყამსუებსლი ცა მოყანდა. მსუი ფრსბლები
მშიმედ აწვებოდნენ ზემოდან დედამიწარ.
– გიქვარრ უალები? – წკითცა აცალგაზრდამ კაცრ.
– უალები?.. – ყატიურდა გამცდარი კაცი, – მე სტრო მოგზასრობა
მიქვარრ.
– მოგზასრობა კარგია, – თუვა აცალგაზრდამ.
ველორიპედმა მორაცვევღი ღესცვია და თვალრ მიეტარა.
– ერ გზა რაით მიდირ? – იკითცა აცალგაზრდამ.
– ერ გზა სრიათსბანღი მიდირ, არ არირ ღორრ...
– ღენ აუასრი ცარ?
– არა. მე ღორესლი რამონარტრო უალაუიდან ვარ. შალიან ლამაზი
და მღვენიერი უალაუია.
16
 აცალგაზრდამ აათვალიერ-ყაათვალიერა თანამორასბრე.
– თს არე ლამაზი და მღვენიერი უალაუია, აუ რაფარ ყამოდიოდი?
– აუ იმიტომ ყამოვედი, რომ მინდოდა ტეიცოარ ცე მენაცა.
– ტეიცოარ ცე?
– დიაც, ტეიცოარ ცე... ერ ფვთაებრივი ცეა, როცსმირ აცლორ ცარობრ,
ეღერღი, იცით ეღერი?
– ვიცი.
– მცოლოდ იუ ცარობრ... დიდებსლი რამ არირ ტეიცოარ ცე. მთელი
ყემი ცცოვრება მაგირ ნაცვაზე ვოცნებობდი და აი, როგორც იუნა,
მეფირრა, მივაფწიე მიზანრ... – ლაპარაკირ დრორ კაცი რადფაც,
რივრცეღი იქსრებოდა.
– ღერანიღნავი ოცნებები და მიზნები გუონია, – გაეცინა აცალგაზრდარ
და ირონიით გასბრწქინდა თვალები, – ბოტანიკორი ცომ არა ცარ?
– თუვენ გგონიათ, ერ ადვილი იქო? – არ სპარსცა კითცვაზე კაცმა. ირ
ირევ რივრცეღი იქსრებოდა და თითუორ თავირთვირ განაგრშობდა, –
ეეწ, ყემო კარგო, ყემთვირ ერ შალიან შნელი რაუმე იქო. თუვენთვირ
ერ ღეიშლება შალიან ადვილი ქოტილიქო, ყემთვირ კი ერ შალიან
შნელი იქო.
– აცლა აუ რარ აკეთებ? ალბათ, ულიავირ ცე სნდა ნაცო?! – სთცრა
აცალგაზრდამ.
– დამცინით? – მორიდებსლად გაეფიმა კაცრ და თავი
აცალგაზრდირაკენ მიაბრსნა, – თუვენ, ალბათ, რსლელი
გგონივართ?
– არა, რატომ?! – თუვა აცალგაზრდამ ღეკავებსლი ფიმილით.
– მაგრამ ერ თუვენი ბრალი არ არირ, – გააგრშელა კაცმა და ირევ
რივრცერ მიაპქრო მზერა, – ერ ყემი ბრალია, რომ ქველარ რსლელი
ვგონივარ. ერ იმირ ბრალია, რომ, აი, არეთი ვარ, არეთი მიზანი მაუვრ.
აცალგაზრდა გზიდან გადავიდა და მიწაზე დაძდა. გამცდარი კაცი
გაწქვა და გვერდით მისძდა. აცალგაზრდამ პაპირორი ამოიფო და
კაცრაც მიაწოდა.
– მე არ ვეწევი, – სთცრა კაცმა.
– როცა მიზანრ მიაფწევ, მოწევა მართლაც არ არირ რაჩირო, – თუვა
აცალგაზრდამ.
– წო, მიზანრ მივაფწიე, – თუვა კაცმა, – სმიზნობა არ ვარგა, მიზანი
სეჩველად სნდა გუონდერ.

17
 ამ კაცრ წამდასწსმ ეფიმებოდა, ეფიმებოდა მორიდებითა და
კრშალვით, თითუორ სცერცსლად გრშნობდა თავრ და რაცეღი არ
სქსრებდა აცალგაზრდარ.
– მე არავითარი მიზანი არა მაუვრ, მაგრამ მღვენივრად ვგრშნობ
თავრ, – თუვა აცალგაზრდამ. ცოტა ცნირ მერე კი იკითცა: – აცლა
რარა ღვები? – და ნერტოებიდან ბოლი გამოსღვა.
– აცლა დავდივარ და ცალცრ ვეცნობი.
– რაღი გჩირდება ცალცირ გაცნობა?
– მომწონრ არეთი ცცოვრება. დავდივარ, ვაკვირდები ცალცრ,
ვერასბრები...
– მერე რირთვირ გინდა ერ?
– ირე, სბრალოდ, მიქვარრ ცალცთან რასბარი, მაინტერერებრ, ათარ
რაფაცარ ვგებსლობ.
აცალგაზრდამ გაიცინა:
– სცნასრი კაცი ქოტილცარ, ერთი მითცარი, რა გაიგე?
– ბევრი რამ, შალიან ბევრი რამ. თსნდაც ირ, რომ ღესშლებელია
ცცოვრება, თს არა გაუვრ მიზანი, თს არა გაუვრ ბსდე! თს არც მიზანი
გაუვრ და არც ბსდე, ვერ იარრებებ, სეჩველად დაიფსპები...
აცალგაზრდა ცოტა ცანრ ყსმად რწევდა პაპირორრ, მერე იკითცა:
– ღენ გაუვრ მიზანი და ბსდე?
– მაუვრ. მართალია პატარა, მაგრამ მაინც მაუვრ, – მტკიცედ,
ღინაგანი რიამაქირ გრშნობით თუვა კაცმა, – მე მეტი არცა მჩირდება.
მე მაუვრ ყემი პატარა მიზანი და პატარა ბსდე. ქველარა აუვრ თავირი
პატარა ბსდე, ქველარ. წეფან თუვენ რომ გზაზე რსლელრ
გამოედევნეთ, იმარაც აუვრ თავირი ბსდე. ბსდე რომ არა წუონდერ,
ვერ იარრებებდა.
– თს ვერ იარრებებდა, ამით უვექანარ არც არატერი დააკლდებოდა.
– უვექანარ არაროდერ არატერი არ აკლდება, მაგრამ ქველარა აუვრ
არრებობირ სტლება, ფმერთირ წინაღე ქველა ერთნაირია. იმ
რსლელრ, რომელიც არავირ რჩირდება, ირევე სქვარრ თავირი თავი,
როგორც, მაგალითად, თუვენ გიქვართ თუვენი თავი და ამიტომ
რრსლი სტლება აუვრ არრებობირა და რიქვარსლირ, რადგან მირ
ჩკსანაკლსლობაღი ბრალი მირ პიროვნებარ და ადამიანობარ კი არ
მისშფვირ, არამედ მირ რცესლრ, მირ არრებარ, რომელიც არეთი ღეიუმნა
მირი რსრვილირაგან დამოსკიდებლად. ამიტომ, მისცედავად იმირა,
რაჩირო და რარარგებლოა თს არა ირ უვექნირათვირ და
18
რაზოგადოებირათვირ, მაინც რაქვარელია, რადგან ბსნებირ მიერ არირ
ღეუმნილი.
– მერე რა? ბსნებირ მიერ ათარი რამ არირ ღეუმნილი, მაგრამ
ქველატერი რაქვარელი კი არ არირ?
– ქველატერი, რაც ბსნებირ მიერ არირ ღეუმნილი, სნდა გიქვარდერ.
– მაღ, ღენი აზრით, რიკვდილი და ტანძვა სნდა გიქვარდერ, ერეც
ბსნებირ მიერ არირ ღეუმნილი.
– რიკვდილი და ტანძვა ასცილებელია ცცოვრებირათვირ და რწორედ
მირგან გამომდინარეობრ, მირი განსქოტელი ნაწილია. ამიტომ
მოთმინებით სნდა ღეცვდე მარ, სნდა ღეეგსო.
– ღეგსება ადვილი რათუმელია...
– ადამიანი ქველატერრ ეგსება, ყემო კარგო, დიაც, ქველატერრ
ეგსება.
– ადამიანი ქველატერრ ეგსება, სრამართლობირ გარდა! ბევრი
სრამართლო რამ ცდება უვექანაზე, რარაც ადამიანი ვერ ეგსება.
– სნდა ღეეგსორ. ქველატერრ სნდა ღეეგსორ. ქველატერი, რაც
ღეუმნილია, არრებობირ სტლებით არირ ღეუმნილი. ქველა მოვლენა
ზემოდან მოდირ. ამიტომ ქველატერრ სნდა ღეეგსო. ღეგსება
ბიოლოგისრი თვალრაზრირითაც რიშლიერეა.
– რამაგიეროდ, ადამიანსრი ფირრებირა და რიამაქირ თვალრაზრირით,
ერე იგი რსლირ თვალრაზრირით, რირსრტეა. მცოლოდ ფირრება უმნირ
ადამიანრ მღვენიერრ. რირსრტეა, როცა ქველატერრ ეგსები.
– მაგ რირსრტეღია რსლირ რიშლიერე, რადგან რიამაქე და ფირრება
რსლირ ირეთი თვირებებია, რომელთაგანაც რსლი სნდა
განთავირსტლდერ, რათა რრსლქოტარ მიაფწიორ და მისაცლოვდერ
ფმერთრ. ღემთცვევით არატერი არ იუმნება. აი, თუვენ რომ წეფან
რსლელრ გამოედევნეთ თავღერაუცევად, მარაც ირევე სქვარრ თავირი
თავი, როგორც თუვენ გიქვართ თუვენი თავი და ამიტომ...
– ღენ რა იცი, მე როგორ მიქვარრ ყემი თავი? – გააწქვეტინა
აცალგაზრდამ და რაცეღი ღეცედა.
– მე ეგ ირე, რიტქვაზე ვთუვი, რაკსთარი თავი ქველარათვირ ქველაზე
სტრო რაქვარელია.
– ეგ არ არირ რწორი. იუნებ მირყევნია, მოვკვდე მე, ვიდრე
დავსღვათ... დავსღვათ... – ყემი შმა?
– ეგ გრშნობაც რაკსთარი თავირ რიქვარსლით არირ გამოწვესლი და
თუვენი რირსრტირ ნიღანია. რიკვდილი ამ ღემთცვევაღი ტანძვირაგან
19
თავირ დაცვაა. დიაც, არღეგსება – რირსრტეა. ვირაც ღეგსებირ სნარი
არა აუვრ, ირ რსრტია. რსრტია ადამიანი, რსრტი. და თს მარ მიზანი და
ბსდე არ გააყნია, ერთიორად რსრტი ცდება. ქველარა აუვრ ბსდე.
ტრინველებრაც აუვთ ბსდე. როგორც კი დაფამდება, ირინი თავიანთ
ბსდეებღი მოიკალათებენ ცოლმე, ცირ ტოტებზე, ყამოსღვებენ ტრთებრ
და რშინავთ, შალარ იკრეტენ მეორე დფირათვირ, ემზადებიან.
კაცი გაყსმდა. აცალგაზრდამ პაპირორი გადააგდო.
– კარგია, როცა ქველა იმარ აკეთებრ, რაც სნდა, – თუვა მან.
– დიაც, კარგია, – თუვა კაცმა.
აცალგაზრდამ ძიბიდან დანა ამოიფო და მიწაღი ყაარო. მერე
წამოდგა. რერიოზსლი რაცე წუონდა, ფიმილი აფარ სთამაღებდა
რაცეზე.
– კიდევ კარგი, რომ ეგრე არ არირ, – თუვა მან, – ეგრე რომ იქორ,
რრსლი უაორი იუნებოდა.
– განა ეცლა უაორი არ არირ? – ცუვიტად წამოიშაცა გამცდარმა
კაცმა, – ეცლაც უაორია.
– რაფაც კანონზომიერება, ალბათ, მაინც არრებობრ, მაგრამ ძერ არ
არირ ამოცრნილი, – თუვა აცალგაზრდამ.
მერე ირ დაიცარა, მიწიდან დანა ამოაშრო, დაკეცა და ძიბეღი ყაიდო.
სკვე რსლ ბნელოდა. ტქიდან რომელიფაც ტრინველირ რაიდსმლო
ცმა ირმოდა. ერ ცმა ცანგამოღვებით არფვევდა რიყსმერ. ცა
ფრსბლიანი იქო და ვარრკვლავები არა ყანდა.
– ღენ რადა ცცოვრობ? – წკითცა აცალგაზრდამ გამცდარ კაცრ.
– აუ, ამ ეკლერიაღი, აუ შალიან მქსდროდა ვარ, – თუვა კაცმა.
აცალგაზრდამ ეკლერიირაკენ გაიცედა, ღემდეგ მიწაზე მძდარ კაცრ
მისბრსნდა:
– რა გუვია?
– ანტონი!
– ანტონ, ცომ არ წამოცვალ სრიათსბანღი? მე ძერ იუ არა
ვქოტილვარ.

20
 5
რაპარიკმაცეროდან, რომელიც ცირ პატარა ტიცრსლრ
წარმოადგენდა, მთელი უსყა ყანდა და პარრვირ დრორ, პასზებრ
ღორირ, ყარსუებსლი დალაუი ფია ტანძრიდან უსყაღი იცედებოდა,
სქსრებდა ბაზრირაკენ მიმავალ ცალცრ და, როცა ერთ მსღტარრ
გაირტსმრებდა, გამოდიოდა უსყაღი, აუეთ-იუით გაიცედ-
გამოიცედავდა, მერე ტიცრსლღი ღებრსნდებოდა, აცალ მსღტარრ
რვამდა რავარშელღი, წინ თეთრ წინრატარრ ყამოატარებდა,
ააუატებდა რაპონრ რკინირ ძამღი და დიდცანრ ლერავდა რამართებელრ
ტართო უამარზე, რომელიც რადალაუო მაგიდაზე იქო მიბმსლი.
მთელი ამ პროცედსრირ განმავლობაღი დალაუი ზედაც არ სქსრებდა
რარკირ წინ რავარშელღი მძდარ მსღტარრ. ირ უსყაღი იცედებოდა, რომ
არ გამოწპარვოდა რაინტერერო ღემთცვევა.
კვირა დფე იქო. დალაუი ტანძრიდან ცედავდა, როგორ
მიიყუაროდნენ ბაზრირაკენ კარგად გამოშინებსლი და ვაჩრობირ
იღტაზე მორსლი მოუალაუეები. მერე პარრვა დაიწქო, თან კედელთან,
ცირ გრშელ რკამზე ყამომძდარ მსღტრებრ ერასბრებოდა,
რომელთაგან ზოგიერთი გარაპარრავად არ იქო ღემორსლი, რადგან
რაპარიკმაცეროღი სმრავლერობა გარაპარრავად კი არ ღემოდიოდა,
არამედ რარასბროდ. ბაზრირაკენ ირევ მიდიოდა ცალცი, მიდიოდნენ
სრმები, ორთვალა ტსრგონები, ნავაჩრი ცალცი სკან ბრსნდებოდა
და ირმოდა განსწქვეტელი ცმასრი, ქვირილი, შაცილი.
ბაზარღი გაცსრებსლი ვაჩრობა იქო გაყაფებსლი. ღავტანრაცმლიანი
აცალგაზრდა და უსრთსკიანი, გამცდარი კაცი, ანტონი, დადიოდნენ
დაცლებრ ღორირ, ეძაცებოდნენ გამვლელებრ, ყერდებოდნენ
დაცლთან, ღავტანრაცმლიანი აცალგაზრდა ქიდსლობდა ცილრ და
ორივენი ჩამდნენ. მერე ირევ მიდიოდნენ, დაცეტიალობდნენ და
ზოგიერთები აკვირდებოდნენ აცალგაზრდარ, როცა ირ ყაივლიდა, და
დიდცანრ სქსრებდნენ გაკვირვებით, ცნობირმოქვარეობით, რანამ
თვალრ არ მიეტარებოდა. ირ კი დაეცეტებოდა სამრავ ცალცღი,
აღკარად ეტქობოდა, რომ არ იქო რავაჩროდ მორსლი, თანამგზავრი
სკან მიწქვებოდა, თვალრ არ აცილებდა მირ უერა, ოურორტერ თავრ,
რომელიც ბზინავდა მზეზე, და ცდილობდა არ ყამორყენოდა, არ
არცდენოდა.

21
 მერე ირინი ბაზრიდან გამოვიდნენ და რაპარიკმაცეროღი ღევიდნენ.
დალაუმა ერთი წამით ღეწქვიტა პარრვა, რარკეღი ღეცედა მათ ირე,
რომ არც კი მობრსნებსლა, მსღტრირ თვალით აათვალიერ-
ყაათვალიერა და პარრვა განაგრშო. კედელთან, ცირ გრშელ რკამზე
ყამომრცდარნი ყაიწ-ყამოიწივნენ და ანტონი დაძდა. აცალგაზრდა
ზსრგით კედელრ მიექრდნო, ტეცი ტეცზე გადაიდო და პაპირორი
გააბოლა. მარ რაქელო შალზე გაფეფილი წუონდა და
მზემოკიდებსლი მკერდი მოსყანდა. ცირ რკამზე აცლა რამნი ირცდნენ:
ანტონი, ერთი ცალტეცა კაცი და ერთიც წვერიანი ებრაელი. ირინი
რაფაცაზე ლაპარაკობდნენ, აცალგაზრდა ქსრრ სგდებდა, თან
ცდილობდა, პირიდან რგოლებად გამოეღვა ბოლი. ანტონი ნაცევარი
ტანით მორასბრეებირაკენ იქო მიბრსნებსლი და სნდოდა, როგორმე
ყარესლიქო რასბარღი, მაგრამ ძერძერობით ვერ აცერცებდა.
დალაუი ვიფაც ჩაფარაღერესლ კაცრ პარრავდა.
– ე, ბიჩო, მეირა გარბირ ეგერ, – იქვირა სცებ დალაუმა და უსყაღი
გავარდა.
წვერიანი ებრაელი და ცალტეცა წამოიწივნენ თავიანთი ადგილიდან
და უსყაღი დაიწქერ ქსრება. აცალგაზრდამ მიიცედა. მცოლოდ ირ,
რომელრაც პარრავდნენ, მღვიდად იძდა რავარშელღი და ძისტად
მირყერებოდა რარკეღი რაკსთარ თავრ.
დალაუი ირევ ღემოვიდა, გაცრნილი რამართებელი ეჩირა ცელღი და
თუვა: – ცედავთ, დფერ რა გვიან გამორსლა ბაზარღი?
– მაგან წსცელირ უსდი დაკარგა, ვადაი, სუსდოდ ყვენ არ გვიწერია
უსყაღი გამორვლა, – თუვა წვერიანმა.
– ეგ რატომ? – იკითცა ცალტეცამ.
– არეა წერი...
– უსდი ეცსრა, კაცო, – თუვა დალაუმა.
– აყსუა, ალბათ, ვინმემ.
ცალტეცამ კამათი დასწქო გრშელწვერარ.
– ირე რა წერია მაგი? – თუვა მან ირონიით.
– ყვენ არე გვიწერია, ვადაი.
– ვინ დაწერა მაგ წერი?
– ფმერთმა, ვადაი, ირე ღენ იცოცცლე...
– წმ, – გაეფიმა ცალტეცარ, – რადაა, კაცო, ფმერთი?
– ირე მე ვიცოცცლო და ყემი ღვილები გააცარორ გამყენმა, როგორც
არირ...
22
 – რა იცი ღენ, არირ თს არა?
– სნდა გწამდერ და მაღინ გეცოდინება.
– ვინ დაამტკიცა, რომ ფმერთი არირ! – იკითცა ცალტეცამ.
– ღენ იგი მითცარი, ვინ დაამტკიცა, არ არირო? – გაწიწმატდა
გრშელწვერა.
– ა, სქსრე, – თუვა ცალტეცამ.
დალაუმა პარრვა მოათავა და აცლა კომპრერრ სკეთებდა თავირ
კლიენტრ. თან რარკეღი იქსრებოდა.
– კაცო, გაიგეთ, გსღინ ღამილა რომ გასლაცავრ ვიფაცარ? – იკითცა
მან რასბარღი ყამოვარდნილი პასზირ ღემდეგ.
– რომელი ღამილა? – იკითცა ცალტეცამ.
– მოყცსბარი რომ არირ, ირა, – სთცრა გრშელწვერამ.
– ღოტერი? – გასკვირდა ცალტეცარ.
– წო, ღოტერი, – სთცრა დალაუმა ცალტეცარ, – ვიფაცარ მაგრა
გასლაცავრ.
– ბიჩორ! – თუვა ცალტეცამ, – რატომ, თს იცი?
დალაუი ოდეკოლონრ არცამდა თავზე თავირ კლიენტრ.
– მეირარ აწვალებდნენ თსრმე და... – მან ოდეკოლონირ ბოთლი
მაგიდაზე დადო და რკინირ რავარცცელი აიფო.
– მეირარ გსლირათვირ კაცრ რავა ვაწქენინებ, – ყაიფიმა ცალტეცამ.
– ადამიანია ირიც, ადამიანი, – თუვა გრშელწვერამ.
– ადამიანი კია, მარა რაღი გამოგადგება?..
– გამოდგომაღი ცომ არ არირ რაუმე? – თუვა ანტონმა, შალიან
კმაქოტილმა იმით, რომ რასბარღი ყარევა მოაცერცა.
– აბა? – თუვა ცალტეცამ გაკვირვებით.
– რცვა რამეღია, – თუვა ანტონმა მოწქენილად.
აცლა რსქველამ მარ ღეცედა. ანტონრ უსრთსკი გაეცადა და მსცლებზე
დაედო.
ამარობაღი, დალაუმა გაპარრსლი და დავარცცნილი კლიენტი
რავარშლიდან წამოაქენა. იმან გრშელკარტსზიანი მწვანე უსდი
დაიდო რველ თმაზე, წელზე ტართო, ოტიცრსლი უამარი
ღემოიჩირა, დალაურ ტსლი მირცა, მადლობა გადასცადა და აცალი
ყეუმებირ ჩრაჩსნით გავიდა.
– დაბრშანდით! – სთცრა დალაუმა ღავტანრაცმლიანრ.

23
 აცალგაზრდა რავარშელღი ყაძდა. ღეცედა რარკეღი თავირ თავრ. რაცე
ოდნავ გამცდარი და თვალებიც ყაწითლებსლი წუონდა. თცელი
წვერი სკვე მკატიოდ ეტქობოდა ლოქებრა და კირერზე.
– არ გცცელა, რსლ ღავები რომ გაცვია? – ფიმილით სთცრა
დალაუმა და წინრატარი გასკეთა.
– არა, – ცივად სპარსცა აცალგაზრდამ.
დალაურ შალიან სქვარდა ლაქბობა, მაგრამ აცლა გაყსმდა და
პარრვირათვირ მზადებარ ღესდგა.
შალიან ცცელოდა.
რანამ დალაუი ქველატერრ მოამზადებდა, აცალგაზრდა სრმენდა
ცალტეცა კაცირა და გრშელწვერა ებრაელირ კამათრ.
– აბა, არირ ვითომ ფმერთი? – ამბობდა ცალტეცა.
დალაუმა რაპონი ააუატა, რამართებელიც გალერა და პარრვა
დაიწქო.
– თს არირ, რად არირ, ვინ ნაცა?
– ნაცვა არ ღეიშლება, ვადაი, – თუვა გრშელწვერამ.
– ნეტაი რატომ? – განზრაც მიამიტად იკითცა ცალტეცამ.
– რა გითცრა, იცი? მორე ცომ გაგიგონია, მორე?
– თუვენი მორე?
– წო.
– რავა არ გამიგონია. «მორე წქალღი ყავიდა, გაცსრა და გავიდა», –
თუვა ცალტეცამ.
– ებრაელობა მაგან გამოიქვანა ეგვიპტიდან. ორმოცი წელიწადი
სდაბნოღი დავდიოდით თსრმე. ფმერთრ ქვარებია მორე და სთუვამრ,
მორე, რაუმე მაუვრ ღენთანო, ამოდი აგერ მთაზეო, რინარ მთა ქოტილა
რაცცა, და ვილაპარაკოთო. წარსლა თსრმე მორე, ირე ღენ იცარე, რა
სნდა ეუნა აბა? ფმერთი გამოგიშაცებრ და არ წაცვალ? არსლა ვადაი,
იმ მთირ წვერზე და სლაპარაკნია ფმერთთან, როგორც აცლა მე და
ღენ ვლაპარაკობთ ირე, მაგრამ ფმერთირ ცმა ერმოდა, თსრმე, რაცით
ვერ დასნაცამრ და სთცოვია მორერ: გამოდი, ვადაი, ერთი დამენაცვე,
რავალი ცარ თვალათო, მაგრამ გამყენრ სპარსცნია, არ ღეიშლება,
მორე, ცოცცალი კაცი მე ვერ დამინაცავრო... ვინც მე დამინაცავრ, ირ
წსთღი მოკვდებაო...
– აბა, რომ მოვკვდები, მერე ვნაცავ ფმერთრ? – წამოიქვირა
ცალტეცამ და გამარძვებსლირ თვალი გადაავლო ქველარ. – რომ
მოვკვდები, რათ მინდა, ბიშია, ფმერთი? მე აცლა მინდა ფმერთი, თს
24
არა, რომ მოვკვდები, მერე გინდა ქოტილა და გინდა არა? –
ცმამაფლა ქვიროდა ცალტეცა.
– ღენ იმარაც არ დაიძერებ, იეღაფა ნავინმა მზე რომ გააყერა ცაღი, –
წქენით თუვა გრშელწვერამ.
– მზე კი არა, ბსზი არ გინდა! – გაბრაზდა ცალტეცა.
– რცვა ცალცი იქო, ვადაი, მაღინ. მე და ღენ რომ ვართ, ამირთანა
ცალცი კი არ იქო?!
დალაურ ყსმ-ყსმად ეცინებოდა. უსყაღი ვიფაც ბიჩები ღეგროვდნენ და
რაპარიკმაცეროღი ქსრება დაიწქერ. მერე ერთი, ცმელ-ცმელი,
თმაგაცვენილი, მაფალი აცალგაზრდა გამოექო დანარყენებრ და
ღემოვიდა. დალაუი დაცრილიქო და კირერრ სპარრავდა
ღავტანრაცმლიანრ, რომელრაც თავი სკან გადაეწია, ნაცევარი რაცე
რაპნიანი წუონდა. ღემორსლმა დაცედა მარ, მოსლოდნელად ცელი
მოიუნია და ზემოდან მთელი შალით დაარტქა. რავარშელი
გადაქირავდა და ღავტანრაცმლიანი ტიცრსლირ კსთცეღი
გაიღცლართა. მაგრამ იმწამრვე წამოცტა და ამ დრორ ირ, ვინც
გაარტქა, გარეთ გავარდა, დალაურ კი რამართებელი ცელიდან
გავარდნოდა და პირდაფებსლი ღერცუეროდა ღავტანრაცმლიანრ და,
რანამ ირ რამერ იტქოდა, რანამ რკამზე ყამომრცდარნი, დაბნესლობირა
თს ღიღირაგან კედელრ მიკრსლნი, რამერ იტქოდნენ, ერ იქო რსლ
ერთ წამრ, აცალგაზრდა რარკერ მივარდა, წინრატარი ყამოიგლიძა
და დაინაცა, რომ ქელი მთლიანად რირცლღი წუონდა მორვრილი და
რირცლი უვემოთ, მკერდირაკენ მიედინებოდა. მარ ინრტინუტსრად
გასელვა აზრმა – «რაშილე არტერია», რადგან ტკივილრ არა
გრშნობდა, და სცბად გარეთ გავარდა. ერ მოცდა რსლ ერთ წამღი და
მაფალი, ცმელ-ცმელი აცალგაზრდა, რომელიც უსრდსლად
ღემოიპარა რაპარიკმაცეროღი, არევე უსრდსლად, რწრატად
მიიპარებოდა მოღორებით მდგარი მანუანირაკენ, თან სკან
იცედებოდა. ქელგამოფადრსლი ბიჩი მთელი რირწრატით
გამოედევნა მარ და სცებ გაირმა უალებირ კივილი. ატქდა ყოყუოლი,
გარირცლიანებსლი კაცირ დანაცვაზე ქველა უსყირ მეორე მცარერ
გაცვივდა, ირ კი მირბოდა, რაც ღეეშლო, მაგრამ მირი მეტოუეც
გაიუცა, და მერე მან დაინაცა, როგორ ღეცტა ირ კარგაფებსლ
მანუანაღი და მანუანაც იმწამრვე გავარდა წინ, კარები არც კი
მიეცსრათ. ღავტანრაცმლიანი ღეყერდა. მშიმედ რსნთუავდა. მერე

25
ბარბაცით წამოვიდა სკან და ბოშრ მიექრდნო, რატომფაც რანადირო
დანა ამოიფო ძიბიდან და გაცრნა.
– ცელი დააჩირეთ ჩრილობაზე! – ქვიროდა გარრ ღემოცვესლი
ცალცი, მაგრამ ვერავინ ვერ ბედავდა აცლორ მირვლარ.
რადფაციდან ალირა გაყნდა, გამოარფვია ცალცირ წრე და გავარდა
დაჩრილირაკენ, მაგრამ რანამ ცელრ წაავლებდა, აცალგაზრდამ დანა
მოსფერა და სთცრა:
– არ მომეკარო!
– რარ ღვრები, შამიკო, ცომ არ გაგიჟდი, რირცლირაგან დაიცლები! –
გაირმა ალირარ რაროწარკვეთილი ცმა.
– თავი გამანებეთ, – თუვა დაჩრილმა, – არ მინდა რიცოცცლე!
ირ ბოშზე იქო აკრსლი, როგორც წმინდანი და ცარ სქსრებდა.
თანდათან ბნელდებოდა და იბსრებოდა რივრცე. თვალებირ წინ
მოშრაობდნენ პატარა, მრგვალი ბსრთსლები, რომლებიც მერე
ტართო რგოლებად გადაიუცნენ და გამალებით დაიწქერ ტრიალი
ირგვლივ. რგოლები ურებოდნენ, მერე ირევ ყნდებოდნენ,
მიდიოდნენ სკან და ურებოდნენ, ირევ ყნდებოდნენ აცალი რგოლები
და ირევ მიდიოდნენ რსლ სკან, სკან და ურებოდნენ. მთელი რივრცე
ტართო, გრშელი ცაზებით დაირერა და უსყირ მეორე მცარერ მდგარი
მაფალი ალვირ ცეები ამ ცაზებად გადაიუცნენ და დაიწქერ უანაობა.
მერე მან იგრშნო ამ სყვესლო გარდაუმნირ რაფაც მწვავე და
რაღინელი წსთი, გონებამ იცოდა, რომ აცლა მზეა, დილაა, მაგრამ
თვალები ცედავდა რიბნელერ და ირ გრშნობდა, რომ რცესლი სკვე
მირი აფარ იქო, სკვე ვეფარ გრშნობდა რცესლრ, როგორც თავირარ,
მაგრამ გონება, რომელიც აცლა ცალკე გამოიქო, ძერ კიდევ მირი
იქო, გონება არ ტოვებდა, გონება რაფად და ნორმალსრად
აფიუვამდა ქველატერრ, რაც ცდებოდა და რაც არე სყვესლო იქო.
გონება აფიუვამდა ამ სყვესლობარაც... მერე ირ ყაიკეცა, მტვერღი
დაძდა და იგრშნო ირ ზფვარი რსლრა და რცესლრ ღორირ, ირ
ღსალედი, რომელრაც, ალბათ, მცოლოდ რიკვდილირ დრორ
გრშნობენ. ამავე დრორ, რცესლი რადფაც გაურა, სტრო დაბნელდა,
რაგნები აირ-დაირივნენ რივრცეღი, მაგრამ გონება ძერ კიდევ მირი
იქო, ძერ კიდევ ემორყილებოდა, გონება მკატიოდ აფიუვამდა
გადარვლირ ამ მშიმე, ასტანელ წსთრ... და ბოლორ სკანარკნელი
შალაც გამოელია.

26
 დანა გასვარდა და თავი ყაფსნა. ალირა მივარდა და კირერზე ცელი
დააჩირა. აცლა წრე სტრო ღემჩიდროვდა. უსყა ცალცით აივრო.
– რა ამბავია? – კითცსლობდა ცალცი.
– კაცი მოკლერ! – გავარდა ცმა ბაზარღი.
– ვინ არირ ეგ სბედსრი?
– არ ვიცით, სცცოა...
მერე ირ აიქვანერ და ვიფაცირ ორთვალაზე დააწვინერ. ალირა
კირრიდან ცელრ არ სღვებდა, მეორე ცელით მირი თავი ეჩირა.
ცელები და აცალი კაბა რირცლით გაერვარა. ცალცი მოეცალა და
ორთვალა რაავადმქოტორაკენ წავიდა. მაგრამ ცცენი ბებერი იქო და
ნელა მირბოდა.
– გზა! – ქვიროდა ცალცი, – მოეცალეთ, გზა!
ბოშირ შირღი, რადაც ირ იწვა წეფან, რირცლირ გსბე იდგა. ქველა
ცდილობდა ამ ადგილრ მორიდებოდა, რომ რირცლი არ დაენაცა.
მერე რაიდანფაც ფორი მოვიდა და რირცლირ ცვრეპა დაიწქო, მაგრამ
ვიფაცამ ძოცი გადასჩირა და გააგდო. რაპარიკმაცერორ წინ იდგნენ:
გატითრებსლი დალაუი, გრშელწვერა ებრაელი, ცალტეცა კაცი და
ანტონი. დალაურ ცალცი ღემოცვეოდა და ღეკითცვებრ აქრიდნენ,
მაგრამ გაოგნებსლ დალაურ უვედა ქბა სკანკალებდა და ცმარ ვერ
იფებდა.
– აც, რა კაცი მოკლერ, – ამბობდა ანტონი, – აც, რა კარგი ადამიანი
მოკლერ... გსღინ სრიათსბანღი წამიქვანა, იუ ვირადილეთ, რსლ
თვითონ იცდიდა ტსლრ. ამ დილით ბაზარღი გამიმარპინშლდა. აც, რა
კეთილი იქო, ღერანიღნავი ადამიანი იქო, მაგრამ რარ იზამ?
– რა ერუვა, კაცო, თს იცი? – წკითცა ცალტეცამ.
ანტონი ყატიურდა.
– არ ვიცი, არ სთუვამრ.
ცალტეცამ ზიზფით ყაიცინა.
– ღე დალოცვილო, ამდენრ თს გაჩმევდა და გარმევდა, რაცელი
ვეფარ წკითცე?

27
 6
ამ ამბირ ღემდეგ გავიდა ერთი კვირა. ღსა აგვირტო იდგა და ირევ ირე
ცცელოდა. პატარა უალაუი განაგრშობდა თავირ ყვესლებრივ
ცცოვრებარ. რადგსრიდან ორთულმავლებირ კივილი ირმოდა,
ლიანდაგებზე კვლავ დაგრიალებდნენ მატარებლები. დილით
მამაკაცები რამსღაოზე მიდიოდნენ, რაფამორ ღინ ბრსნდებოდნენ.
მისცედავად რიცცირა, რარადილოებიდან ირევ ირმოდა მოუეიტეებირ
რიმფერა. შნელი კია არეთ რიცცეღი ფვინირ რმა, მაგრამ ვირაც
ეუეიტება, იმირათვირ რიცცე არატერია. ქველა თავირი რაუმით იქო
გართსლი.
ალირა აცლაც, როგორც ქოველთვირ, დილაადრიან მიდიოდა
რაავადმქოტოღი, მაგრამ ბოლო დრორ იარონრ აფარ დაწქავდა
ველორიპედით, აცლა ძემალთან ერთად მიდიოდა. ძემალი
ღავგვრემანი, ლამაზი ბიჩი იქო. საფრერად ზრდილობიანი.
კეთილღობილსრი მიმოცვრა წუონდა. რარტსმროღი ცცოვრობდა,
რკინიგზირ პირარ. მირი ოთაცირ ტანძრიდან მოყანდა რკინიგზა და
უვით ღემოქორილი პატარა რტადიონი. მერე ვრცელი, დიდი ცეებით
დაბსრსლი ჩალები იწქებოდა. რაფაც იქო იმ ჩალებღი რაიდსმლო
და მიმზიდველი, რევდიანი და ტკბილი. რაფაც იქო იმ ჩალებღი
სზომოდ რაქვარელი, როცა რარტსმრორ ტანძრიდან ყატიურებსლი
გარცუეროდი რივრცერ, მაგრამ ძემალი ამარ არაროდერ არ აკეთებდა.
ალირა ტორტირ პირდაპირ ცცოვრობდა, რამრართსლიანი აგსრირ
რაცლირ მერამე რართსლზე. მირი კოცტა, პატარა ოთაცირ ერთი
ტანძარა მთავარი უსყირაკენ გამოდიოდა. ოთაცრ მეორე უსყირაკენ
გამომავალი აივანიც წუონდა. აუედან ყანდა ბაზარი და
სრიათსბნირაკენ მიმავალი გზა. სკვე ორძერ, გვიან რაფამორ, უსყაღი
გამვლელებმა დაინაცერ ამ აივანზე მდგარი ძემალი, ოთაცღი კი
რინათლე არ ენთო და ფია კარიდან ირმოდა მსრიკირ ცმა. რადიოლა
სკრავდა.
დილაობით ალირა და ძემალი ერთად მოდიოდნენ
რაავადმქოტოღი. ირინი ტორტართან ცვდებოდნენ ერთმანეთრ, ალირარ
რაცლირ წინ. ამარ ქველა ცედავდა. მერე მციარსლი რასბრით
მიაბიძებდნენ უსყაღი, ერალმებოდნენ ნაცნობებრ, განრაკსთრებით
ალირა, რადგან ძემალრ მაინცდამაინც ბევრი ნაცნობი არ წქავდა ამ

28
უალაუღი, – რაც სნდა იქორ, აცალყამორსლი კაცი იქო, – მიდიოდნენ
მციარსლ რასბარღი გართსლნი, იცინოდნენ, ბაფთან მთავარ უსყარ
ჩრიდნენ და რაავადმქოტოღი ღედიოდნენ.
რაავადმქოტო უალაუირ ცენტრღი იქო. ერ იქო თეთრი,
ორრართსლიანი ღენობა, რომელიც უსყირ პირარ იდგა. ღენობირ
ტანძრები უალაუირ პარკრ გადაწქსრებდა. პარკი მოსვლელი იქო. აუ
იდგა მარადმწვანე მაგნოლიირ ცეები, ცოლო პარკირ ცენტრღი იქო
ლსრძად ღეფებილი, მაგრამ აცლა რაფებავგაცლილი ერტრადა,
რადაც ღარღან მთელი ზატცსლი სკრავდა ორკერტრი და რცენირ წინ
თითო-ოროლა წქვილი ცეკვავდა ცოლმე. აუ სმთავრერად, ეგრეთ
წოდებსლი «მორტილნო»
აცალგაზრდები ცეკვავდნენ, სმრავლერობა კი ცეკვებრ სქსრებდა,
მაგრამ განსწქვეტელი ცმასრი რაფამოობით შალიან აწსცებდა
ავადმქოტებრ და ამიტომ წელრ ერ ცეკვები კსლტსრირ რაცლირ
ტერიტორიაზე გადაიტანერ, რადაც ქოველგვარი კსლტსრსლ-
გარართობი ფონირშიებანი ცორციელდებოდა. აცლა პარკღი
იღვიათად თს ღეივლიდა ვინმე რაფამო ცანრ. უსყა პარკრა და
რაავადმქოტორ ღორირ წქნარი იქო, ცეებზე მციარსლად
ჟფსრტსლებდნენ ბეფსრები და გამოძანმრთელებსლ ავადმქოტებრ
რიამოვნებდათ ტანძრიდან უსყაღი ქსრება, რადაც ირინი ცედავდნენ
რცვათა რაუმიანობარ, ტსრტსრრ, ცცოვრებარ, რომელღიც თითონ ვერ
იფებდნენ მონაწილეობარ ძერძერობით.
უსყაღი არატერი განრაკსთრებსლი არა ცდებოდა, მაგრამ იუიდან
ირმოდა ზატცსლირ ცცელი დფირ ცმასრი, რომელიც არფვევდა
ღენობაღი გამეტებსლ რიყსმერ და ეშაცდა ავადმქოტებრ გარეთ,
რიცოცცლირკენ, რადაც იქო რიცცე და ოტლი, რადაც იქო მოშრაობა,
და რაწქალი ავადმქოტებირათვირ ერ ცმა წარმოადგენდა იმედრ,
იმედრ იმირა, რომ რიცოცცლე გრშელდება, რომ გარეთ ქველატერი
ძანრაფია, გარეთ ქველანი შლიერები და ბედნიერები არიან და
ფირრ აუედან იუ გარვლა. ამიტომ ქველა პალატაღი, დფირით და
ფამით, ტანძრები ფია იქო.
მცოლოდ ერთი დიდი, თეთრი პალატირ ტანძრები იქო დაცსრსლი.
აუ იწვა ირ ღავტანრაცმლიანი ბიჩი, რომელიც ბაზარღი დაჩრერ.
სკვე გავიდა ერთი კვირა მარ ღემდეგ, რაც ირ ქელგამოფადრსლი
მოიქვანა ალირამ აუ. იმ დფერ, როცა ირ მოიქვანერ, რაავადმქოტორ
წინ დაფამებამდე იდგა ცალცი. პატარა უალაუი ღეღტოთებსლი იქო
29
და ბევრრ, შალიან ბევრრ, გსლწრტელად აინტერერებდა,
გადარყებოდა თს არა სცნობი აცალგაზრდა, რომელიც არე სეცრად
მოევლინა უალაურ, სცბადვე მოეუცა რაქოველთაო ქსრადფებირ
ცენტრღი, აცლა კი, ირევე სცბად, ირევე მოსლოდნელად, როგორც
მოვიდა, სნდა გამურალიქო და ამიტომ ქველარ, თითუმირ ქველარ
აინტერერებდა მირი ბედი და შალიან ბევრნი დაფამებამდე იდგნენ
რაავადმქოტორ თეთრი, ორრართსლიანი ღენობირ წინ და იცდიდნენ,
რათა გაეგოთ, როგორ დამთავრდებოდა ოპერაცია. მერე მილიციაც
მოვიდა, ქველა დაწკითცერ, მაგრამ აფმოყნდა, რომ არავინ
არატერი იცოდა.
მაგრამ ქველატერრ აუვრ რაზფვარი და როცა დაფამდა, ცალცრ
მორწქინდა რაავადმქოტორ წინ დგომა, როგორც ქოველგვარი
გართობა რწქინდებათ ცოლმე, და დაიღალნენ. მათ იცოდნენ, რომ
დაჩრილირ მდგომარეობა შალიან მშიმე იქო და ტქსილად ცდარ არა
წუონდა აზრი. მეორე დფერ იქო ორღაბათი, რამსღაო დფე. ქველანი
თავ-თავიანთ რაცლებღი წავიდნენ.
სკვე გავიდა ერთი გრშელი კვირა ამ ამბირ ღემდეგ. სკვე თითუმირ
მოსღსღდა დაჩრილრ ჩრილობა. დროსლმა დაცმარებამ თს რაფაც
ბედნიერმა, გამოსცნობმა ღემთცვევამ გადაარყინა ირ.
– ქველატერი ღემთცვევაზეა დამოკიდებსლი, – თუვა ეუიმმა,
რომელმაც ჩრილობა გაკერა, – ალირა რომ არ დარწრებოდა მაგ
ამბავრ, ან მე რომ მატარებელზე არ დამგვიანებოდა, იმ დფერ,
ბატონო, ტოთღი ვაპირებდი წარვლარ ნათერავთან, არატრით არ
გადარყებოდა.
არე თუვა ეუიმმა.
მაგრამ, არე იქო თს ირე, ერ უერათმიანი ბიჩი, რომელრაც ღავი
ტანრაცმელი ეცვა, გადარყა, დასბრსნდა რიცოცცლერ. სკვე ქველამ
იცოდა მირი რაცელი. მარ ერუვა ვამეცი, გვარად იქო გსრამიღვილი.
სკვე ერთი კვირაა ყსმად, ცმაამოსფებლად იწვა თავირ პალატაღი და
დაჟინებით მირყერებოდა ერთ წერტილრ კედელზე. მთელი ერთი
კვირა არე ყსმად იწვა.
და, აი, დადგა დრო, როცა სნდა გაეწერათ რაავადმქოტოდან. ეუიმი
ალირარ და ძემალირ თანცლებით ღემოვიდა პალატაღი, მოაცრნევინა
ალირარ რაცვევი და ღეცედა გრშელ, იირტერ ნაიარევრ ვამეცირ
კირერზე. ავადმქოტრ წვერი სთანაბროდ ამორვლოდა რაცეზე და
ტანძსლირ იერი წუონდა. გამცდარი იქო, მოკლე უერა თმა ღსბლზე
30
ყამოქროდა და, რანამ ეუიმი ჩრილობარ ათვალიერებდა, ცმარ არ
იფებდა. მერე ეუიმი წელღი გარწორდა და ფიმილით თუვა:
– გადარყი, – მან ღეცედა ალირარ, – აი, ამარ სმადლოდე.
– გმადლობთ, – სთცრა ვამეცმა ალირარ.
– მოკლედ, ბედი გუონია, ღვილო, – თუვა ირევ ეუიმმა, – ღემთცვევით
გადარყი... მე რომ მატარებელზე არ დამგვიანებოდა, ან ალირა რომ
არ ქოტილიქო იმ დრორ ბაზარღი, ვერ გადარყებოდი.
ვამეცი ლოგინზე წამოძდა.
– რიცოცცლე ღემთცვევაზეა დამოკიდებსლი, – თუვა მან. –
გასთვალირწინებელი, მოსლოდნელი ღემთცვევა მთლიანად ცვლირ
კაცირ ცცოვრებარ... – მერე გაეფიმა: – საზრობაა ქველატერი...
– რა?
– ქველატერი! რიცოცცლე, ცცოვრება...
– ცცოვრება? – გაოცებით წკითცა ეუიმმა.
მერე დადგა რაფამო. დადგა ზატცსლირ თბილი, ნაზი რაფამო, როცა
მზე ირიბად ირვრირ რცივებრ, დარავლეთირაკენ ცა მეწამსლი ცდება,
სტრო მკვეთრია ყიტებირ ჟფსრტსლი, დფე რაფაც ირე ტკბილი და
რარიამოვნოა, რომ გენანება დაფამება და გინდა ერ წამი, რიმღვიდირ
ერ დასრფვეველი ღეგრშნება, დიდცანრ გაგრშელდერ. დადგა
რაფამო. ვამეცმა ყაიცვა თავირი ღავი ტანრაცმელი, რომელიც
გაერეცცათ, მოეღორებინათ რირცლირ ლაუები, და წავიდა
რაავადმქოტოდან. გავიდა გარეთ, რადაც ათარნაირი, რთსლი
ცცოვრებით ცცოვრობდა უვექანა, რადაც დაბრსნება ოცნება იქო
ტანძარართან მრცდარი ავადმქოტებირათვირ.
წავიდა ვამეცი და სცბად ალირამ იგრშნო, რომ რაფაც გათავდა. ირ
ტანძარართან იდგა და სქსრებდა უსყაღი მიმავალ ვამეცრ, რომელრაც
მოკლე, უერა თმა ღსბლზე ყამოწქროდა; ღავი, რეცცვირაგან
გაცსნებსლი ტანრაცმელი ეცვა, ნელა, სმიზნოდ მიდიოდა რადფაც და
ალირა გრშნობდა, რომ ქოველ დილით, როცა რაავადმქოტოღი
მოიყუაროდა, რანამ ვამეცი იწვა იუ, რარიამოვნო, ამაფელვებელ
მოლოდინრ განიცდიდა, თითუორ რაფაც მნიღვნელოვანი სნდა
მომცდარიქო დფერ, თითუორ რაფაც რაუმე სნდა გადაწქვეტილიქო.
ამ ერთი კვირირ განმავლობაღი ალირარ სცაროდა, ეცალირებოდა
რაავადმქოტოღი მორვლა და განრაკსთრებით იმ პალატაღი ღერვლა
აინტერერებდა, რადაც ვამეცი იწვა. მისცედავად იმირა, რომ იარონრ
წაეყცსბა, მისცედავად იმირა, რომ ძემალრ დასმეგობრდა, მაინც, ამ
31
სკანარკნელ კვირარ, რსლ რცვა რამირადმი მიმართსლი ინტერერით
ცცოვრობდა, ვიდრე თვითონ ეგონა. აცლა კი, როცა ვამეცმა
რაავადმქოტო დატოვა, როცა უსყა გადაჩრა და ატთიაუირ ღენობარ
მიეტარა, ალირამ ნათლად იგრშნო, რომ ვერ დაიკმაქოტილა
ცნობირმოქვარეობა, რაფაც გათავდა, ცცოვრება ირევ ყვესლებრივი,
ქოველდფისრი ინტერერით ღემოიტარგლა, არატერი იქო წინ ირეთი,
რარაც ღეიშლება რიცარსლით ელოდო.
– რარ ყატიურებსლცარ? – წკითცა ამ დრორ ძემალმა, რომელიც
ღესმყნევლად მორსლიქო ტანძარართან და გვერდით ამორდგომოდა.
– არატერი, ირე, – გამოერკვა ალირა.
– წავიდა ვამეცი?
ძემალმა უსყაღი გადაიცედა.
– წო, წავიდა, – თუვა ალირამ, – სცნასრი კაცი ყანრ ეგ ბიჩი, არა? –
ყატიურებით თუვა ირევ ალირამ.
– წო, მგონი, ცოტა სცნასრი სნდა იქორ, – თუვა ძემალმა, – ალირა,
ამ რაფამორ კლსბღი წავიდეთ? – იკითცა მერე.
– რა გინდა კლსბღი?
– კარგი მსრიკა იუნება, მოვსრმინოთ.
– რარ აგიყემებია ერ კლსბი, ცომ იცი, მე იუ არ დავდივარ, არ მინდა
იარონრ ღევცვდე!
– რატომ?
– რატომ?! – ალირა გაყსმდა. – ეწ, რაც იქორ, იქორ, თს მსრიკა
გინდა, წამო ყემთან, მღვენიერი ტირტიტები მაუვრ!

32
 7
ღამილა ორი დფე იწვა ლოგინღი. მერამე დფერ, როცა ლოგინიდან
წამოდგა, ქბა ირევ რაღინლად რტკიოდა და ლაპარაკი სჩირდა.
ერთადერთი კაცი, ვირაც ღამილარი არ ეღინოდა ამ უალაუღი, იქო
ელამი შსკს. დანარყენი ბიჩები, რომლებრაც პატივრ რცემდნენ ან
ვაჟკაცობირათვირ, ან რცვა რამირ გამო, ზოგი ღიღით, ზოგი შლიერთან
აცლორ ქოტნირ რსრვილით, ერიდებოდნენ ღამილარ, მეგობრობდნენ,
ცდილობდნენ კარგად ქოტილიქვნენ მართან. მცოლოდ ელამ შსკსრ
არ ეღინოდა ღამილარი და ამარ ღამილაც გრშნობდა. რცვებიც
გრშნობდნენ, არ ღეიშლება არეთი რამ არ იგრშნო. რარაკვირველია,
არც ღამილარ ეღინოდა ელამი შსკსრი. ელამი შსკს ირეთი კაცი იქო,
რომ არაროდერ პირველობირაკენ არ მიილტვოდა, არეთი რამეები
მაინცდამაინც არ აინტერერებდა, ცსმრობარაც ადვილად იტანდა,
მაგრამ თს დათვრებოდა, ან გაბრაზდებოდა, ღეეშლო ქოვლად
წარმოსდგენელი რაუციელი ყაედინა. ღამილარაგან განრცვავებით,
რრსლებით კარგავდა რაკსთარი თავირ კონტროლრ და იცოდა რა ერ,
ღამილა ცდილობდა, მორიდებოდა ელამ შსკსრთან ღეცლარ, რადგან
გრშნობდა, ამარ არე ადვილად ვერ დაძაბნიდა, როგორც რცვებრ
ძაბნიდა ცოლმე. მისცედავად ელამ შსკსრთან არე ტრთცილი
დამოკიდებსლებირა, ღამილარ უალაუღი თავზეცელაფებსლი, შალიან
მაგარი ბიჩირ რაცელი წუონდა გავარდნილი და რინამდვილეღი
მართლაც არე იქო. ძანი წუონდა, კარგადაც ყცსბობდა და ძერ არავირ
აცროვრ, მარ მორეოდნენ. ქველა ერიდებოდა ღამილარ და ბევრ
რამერ სთმობდნენ.
და აი, უალაუღი ვიფაც რრსლიად სცნობი აცალგაზრდა ყამოვიდა და
ყამორვლირ პირველრავე დფერ ორი დარტქმით, ორი დფით
ლოგინღი ყააწვინა ღამილა. ამ ამბავრ რაც მოწქვა, ღამილამ კარგად
იცოდა, მაგრამ მან ირიც იცოდა, რომ ამ ამბირ გამო არ ღეიშლებოდა
არ ღელაცსლიქო მირი რაცელი.
ერ მართლაც არე მოცდა. უალაუელი ბიჩები ყსმ-ყსმად, აფტაცებით
ლაპარაკობდნენ ვიფაც სცნობზე, რომელმაც ირე რცემა ღამილა,
ღამილა, რომლირ რაცელი ქველამ იცოდა ამ რაიონღი, რომ რაცლღი
ცელით წარაფები ღეიუნა. მართალია, მერე ირ ბიჩი დაჩრერ, ერ ამბავი
არ ღეარყინერ, აცლა რაავადმქოტოღი იწვა, მაგრამ ქველამ იცოდა,

33
რომ ღამილარ ამცანაგი რეზო, სკნიდან მიეპარა და ირე დაარტქა,
როცა ირ ბიჩი წვერრ იპარრავდა რადალაუოღი. ქველამ იცოდა, რომ
მერე ირ ბიჩი დაჩრილი, გარირცლიანებსლი, ქელგამოფადრსლი
გამოვარდა გარეთ რაპარიკმაცეროდან და დაედევნა რეზორ
რამაგიერორ გადარაცდელად, მაგრამ რეზომ ლაყრსლად, გაუცევით
სღველა თავრ, თორემ, ფმერთმა იცირ, რა მოცდებოდა. ამიტომ
თავირდა სნებსრად ბევრირ რიმპათიები აღკარად ამ სცნობი ბიჩირაკენ
იქო მიმართსლი და ქველარ აინტერერებდა, რა იუნებოდა ღემდეგ.
არპარეზზე აცალი გმირი გამოყნდა და ცალცი ბევრრ მოელოდა
მირგან.
და, აი, იმ რაფამორ, როცა ვამეცი რაავადმქოტოდან გამოეწერა,
როცა უსყაღი გამოვიდა, არც კი იცოდა, ან რაიდან სნდა რცოდნოდა,
თს რა ვნებათაფელვა ტრიალებდა მირ ირგვლივ, თს რარ
წარმოადგენდა უალაუელი ბიჩებირათვირ ამჟამად.
ვამეცი ყატიურებსლი მიდიოდა უსყაღი. ღავი ტანრაცმელი ეცვა,
კირერზე იირტერი, გრშელი ნაიარევი აყნდა. გამვლელები
ყერდებოდნენ და რრსლებით დასტარავი ცნობირმოქვარეობით
სქსრებდნენ, როგორ მისქვებოდა ვამეცი მთავარ უსყარ ნელი
ნაბიძებით. ბრიქვსლი გაოცება ეცატებოდათ რაცეზე. რა იქო რაოცარი
იმაღი, რომ კაცი რიკვდილრ გადასრყა? რა თუმა სნდა, არატერი,
მაგრამ მაინც სკვირდათ. მისცედავად იმირა, რომ ქველამ იცოდა
მირი გადარყენირ ამბავი, რატომფაც მაინც ვერ ტარავდნენ გაოცებარ,
როცა ცედავდნენ წვერმოღვებსლ ვამეცრ, მთავარ უსყაზე
ასფელვებელი, ნელი ნაბიძებით მიმავალრ. ვამეცი კი ნელა მიდიოდა
ბაზრირაკენ და რიამოვნებდა, რომ თანდათან სტრო ნაკლები ცალცი
ცვდებოდა აუეთკენ.
ბაზრირ წინ, რაპარიკმაცერორთან, რადაც ირ დაჩრერ, ვამეცი ღედგა.
იგივე დალაუი, ვინც მაღინ პარრავდა, აცლა რავარშელღი იძდა და
გაზეთრ კითცსლობდა. ირგვლივ არავინ იქო. ვამეცმა გადაჩრა უსყა
და რადალაუოღი ღევიდა. დალაუმა თავი მოაბრსნა და გაოცებირაგან
პირი დააფო.
ვამეცრ გაეცინა.
– მაღინ არ დამამთავრებინერ პარრვა, აცლა მინდა გავიპარრო... –
თუვა ვამეცმა.
დალაუი წამოდგა დაბნესლი, გაკვირვებსლი, გაზეთი დაკეცა,
დადო, რავარშელი გამორწია.
34
 – ყემი ბრალი არ იქო, – თუვა, – ცომ იცი, ირე გამოვიდა. – მერე
რაფაცარ დასწქო შებნა ქსთღი.
– ღენ ვინ გაბრალებრ?! – გაეცინა ვამეცრ, რავარშელღი ყაძდა და
რარკეღი ყაიცედა. ნაცევარ ლოქაზე სტრო მეტი წვერი ამორვლოდა,
ვიდრე მეორეზე. წვერმოღვებსლი რსლ რცვა კაცრ წგავდა. დალაურ
აფელვებამ თანდათან გადასარა და, როგორც იუნა, რაპონი ააუატა.
მერე პარრვა დაიწქო.
– მაღ გადარყი? – წკითცა დალაუმა.
– გადავრყი...
– ო, მაგ გატსჩებსლები, კინაფამ კაცირ ცოდვა დამედო.
– ღენ რა ღსაღი ცარ?
– არატერღი, მაგრამ კინაფამ ღარღი გავები.
დამღვიდებსლი დალაუი გსლმოდგინედ პარრავდა ვამეცრ, ვამეცი კი
რარკეღი იქსრებოდა.
– ვინ იქო ირ ბიჩი, ცომ არ იცი? – იკითცა მერე, რცვათა ღორირ,
ვამეცმა.
– ირ ბიჩი? – ყატიურდა დალაუი.
– წო.
– მაგი ღამილარ ამცანაგია.
– რა წუვია, ცომ არ იცი?
– რა წუვია? – ყატიურდა ირევ დალაუი.
– წო.
– არ ვიცი.
– იცი! – სთცრა ვამეცმა და რარკეღი ღეცედა დალაურ.
– არა! არ ვიცი, ფმერთმანი, – რაწქლად დაიმანჩა დალაუი.
ვამეცი მიცვდა, რომ დალაუმა მღვენივრად იცოდა იმ მაფალი,
თმაგაცვენილი ბიჩირ რაცელი, მაგრამ ეღინოდა თუმირ. ვამეცრ
ღეეცოდა დალაუი და ცმა აფარ ამოიფო.
პარრვა გრშელდებოდა.
დალაუი აცლა სტრო მეტი გსლმოდგინებით ლერავდა
რამართებელრ, სკვე მერამედ სრვამდა რაცეზე რაპონრ.
– ჩრილობა არ მატკინო, – სთცრა ვამეცმა.
– არა, ღენი ჩირიმე, ნს გეღინია.
კარგა ცანრ ტრთცილად პარრავდა დალაუი ვამეცრ და ბოლორ
პარრვა მოათავა.

35
 ვამეცი წამოდგა და რარკეღი თავირ თავრ დააცუერდა. აცლა სტრო
გამცდარი და ტერწარსლი ყანდა. მაინც მოეწონა რაკსთარი თავი,
რადგან სცდებოდა რიგამცდრე და ტერწარსლობა. იირტერი
ნაჩრილობევი გაპარრვირ ღემდეგ სტრო ღემზარავად და სრიამოვნოდ
აყნდა კირერზე. ირ დიდცანრ ათვალიერებდა ნაიარევრ.
– რამცელა ნაიარევი დაგრყენია, – რინანსლირ გამომცატველი თავირ
უნევით სთცრა დალაუმა. – ო, მაგ გათაცრირებსლები...
ვამეცმა ძიბიდან ტსლი ამოიფო და ორძერ სტრო მეტი გადასცადა,
ვიდრე ერგებოდა.
– გმადლობთ, ღენი ჩირიმე, გმადლობთ, კიდევ გამოიარე, – თუვა
დალაუმა.
– ვეფარ გამოვივლი, – სპარსცა ვამეცმა, – დფერ მივდივარ.
– რად მიდიცარ?
– მივდივარ თუვენი უალაუიდან... რცვაგან.
– აბა, არ ეშებ იმ ბიჩრ? – წამოიშაცა დალაუმა და ნაჩრილობევზე
ღეცედა ვამეცრ.
ვამეცრ გაეცინა და კართან მირსლმა, მცარზე ცელი დაწკრა
გაოცებსლ პარიკმაცერრ.
– არავირ არ ვეშებ, ალალი იქორ, კარგად იქავი!
მერე რაპარიკმაცეროდან გამოვიდა და რადგსრირკენ გაემართა.
სკვე ბნელდებოდა. რადგსრზე, როგორც მსდამჟამრ რაფამო ცანრ,
აცლაც სამრავი ცალცი ირეოდა. ზოგიერთები მართლაც ელოდნენ
მატარებელრ, ზოგიერთები კი თავღერაუცევად იქვნენ გამორსლი. ერ
სკანარკნელნი ძგსტად იდგნენ და რასბრობდნენ. რაბარგო
განქოტილებირ პატარა, თეთრ ღენობართან თავირი ამცანაგებით
გარღემორტქმსლი ღამილა იდგა. ირინი პაპირორრ ეწეოდნენ,
რაფაცარ წქვებოდნენ და ცმამაფლა იცინოდნენ. ღამილა კი ყსმად
იდგა მათ ღორირ, ქსრრ სგდებდა რასბარრ და ზოგძერ იფიმებოდა.
– წოდა, იცი, მერე იმ ღტერ შსკსრ რა სუნია? – ამბობდა ერთი
ღავგვრემანი, ყარკვნილი ბიჩი.
– წო, რა სუნია?
– დამთვრალა, ბიჩო, სგრშნობლად, ეგ წინა დფერაც მთვრალი იქო,
წოდა, დასლეწია ბოთლები რარადილოღი, დასწქია ბფავილი. ბიჩი
რომ წქავრ მაგარ მეცანიკად, ვალიკო გაბეყავარ ღვილი, თასრია, ცომ
იცი?
– თასრია რა არირ?
36
 – თასრია რაცელია.
– ეგ რა რაცელია?
– დიდი თავი აუვრ და იმიტომ დაარუვა... წოდა, იმარ ვერატრით ვერ
დასმაგრებია, გაგიჟდა თსრმე ბავღვი. მორსლა ოტიციანტი გვაყი და
სკითცავრ, რა გატირებრ, შსკს, რა იქო ბიშია, რა მოცდაო? შმაკაცი
მომიკლერ, მაგათი ქოტა ვატირეო! ასწ, რომელი, ბიჩო, რა წუვია
რაცელიო? შსკს თსრმე რაცეღი ითცლაღსნებრ ცელებრ, ცცვირიდან
რირცლი მორდირ... რომელი, ბიჩო, რა წუვია რაცელიო, კიდევ
სკითცავრ გვაყირ. წამომცტარა შსკს და სთცლეღია, ბატონო, ღენი
გვაყირთვირ, დასგდია შირრ. «რა ვიცი მე რაცელი, რა რაცელი, რირ
რაცელი, რაცელღი ცომ არ არირ რაუმეო», – ქვიროდა თსრმე...
ქველამ ერთცმად გაიცინა.
– მერე, მერე?
– მერე დასჩერიათ და იმ ფამერ მილიციაღი ყასრვამთ. დილარ
გამოსღვიათ. მთელი იმ დამტვრესლი ჩსრჩლირ ტსლი სნდა
გადაიცადორ. დადირ, დანა პირრ არ სცრნირ.
– აცია მაგაზე!
– ვირ ტიროდა ეგ გამოყერყეტებსლი, რაცელი თს არ იცოდა?
– ვირ ტიროდა და იმ ბიჩრ!
– რომელ ბიჩრ!
– ე, იმ ბიჩრ!
მთცრობელმა და მერე დანარყენებმაც ღამილარ ღეცედერ.
– რეზომ რომ დაჩრა, იმ ბიჩრ, – წქნარად თუვა ერთმა.
– აა! – თუვა მეორემ.
– იმარ მეტი ეკსთვნოდა, მაგრამ ვერ ყავიგდე წერიერად ცელღი, –
თუვა რეზომ, – მაგიც შსკსრ ბრალია.
– ე, ბიჩო, მეირა გამორსლა ეგერ! – წამოიშაცა სცებ ერთმა.
– აბა?
– ეგერ!
– სქსრე, ბიჩო, მეირარ, – გამოცოცცლდნენ ბიჩები.
ქველამ ბაუნირ ბოლორკენ გაიცედა, რადაც რკინიგზირ ლიანდაგირ
დაქოლებით, თავყაუინდრსლი მეირა მოშსნშსლებდა.
– აცლა სქსრეთ, რა ვსქო მაგარ, – თუვა ერთმა და რიამოვნებით
ყაიცინა.
მეირა კი ბაუანზე ღემოვიდა, რირბილი ღეწქვიტა, ცალცრ მიაღსრა და
დაიწქო ყვესლებრივი ბსრდფსნი: კაი მსღა, აბა, კაი მსღა, ვირ სნდა
37
კაი მსღა?! ღორიდან არ ირმოდა მეირარ ცმა, მაგრამ ქველამ იცოდა,
რომ რწორედ ამარ იშაცდა, აბა რცვა რა სნდა ეთუვა? და ბიჩები
სქსრებდნენ მეირარ, რომელიც თანდათან საცლოვდებოდა რაბარგო
განქოტილებირ თეთრ ღენობარ და თავირ რამრაცსრრ რთავაზობდა
მატარებლირ მოლოდინღი მოსთმენლობით ღეწსცებსლ ცალცრ.
– აბა, კაი მსღა, კაი მსღა, ვირ სნდა კაი მსღა?! – იშაცდა ირ და ბაუნირ
უვატენილზე ღიღველ ტეცებრ ატქლაპსნებდა. მოშსნშსლებდა პატარა,
მცრებყამოქრილი, მსცლებამდე აკაპიწებსლი ღარვლირ ტოტებიდან
გამცდარი წვივები მოსყანდა, ჩსჩქიანი, ჩაფარა წვერი, თითუორ
თავზე დაცსრსლი უსდირ ნაწილრ წარმოადგენდა. მეირარ ვიფაცირ
დაგლეძილი ტატაცი ეცსრა ამ რიცცეღი. მოშსნშსლებდა ცოცცლად,
ცუვიტად, ენერგისლად, მაგრამ მაინც რაწქლად და რარაცილოდ და
გასყერებლივ იმეორებდა: – აბა, კაი მსღა, ვირ სნდა კაი მსღა?!.
– დაბერდა რაწქალი, – ღენიღნა ერთმა ღამილარ ამცანაგებიდან.
– დაბერდა რა, პატარა კი აფარ არი...
– ვინ დაბერდა, სქსრე, როგორ იცეკვორ, – თუვა მეორემ და ძგსტრ
თამამად გამოექო: – მეირა! – დაიშაცა მან.
მეირა ღეკრთა, ღეყერდა და სნდობლად მოიცედა. მან არ იცოდა,
რირთვირ ეშაცდნენ, რადგან აუ ბარგრ ვერ ცედავდა.
– მოდი აუ!
ირ ნელ-ნელა წამოვიდა, ძერ კიდევ ვერ გარკვესლიქო, ბარგირ
წარაფებად ეშაცდნენ თს რალაზფანდაროდ, და თსმცა ბარგრ ვერ
ცედავდა, მაინც წუონდა სკეთერირ იმედი. ირ ნელ-ნელა წამოვიდა და
რწორედ ამ დრორ გაირმა ღამილარ მკაცრი ცმა:
– დაანებეთ თავი!.. მეეღვით ამ მეირარ!..
ირ ბიჩი, რომელმაც მეირარ დასშაცა, ღეცბსნებსლი მობრსნდა. მეირა
სტრო აცლორ მოვიდა და გასბედავად თუვა:
– აბა, კაი მსღა...
– წადი, წადი, არ გვინდა მსღა, – სთცრა რეზომ.
მეირა გაბრსნდა. ყამოვარდა რიყსმე. რადგსრირ რადიომ
გამოაცცადა, რომ მატარებელი სკვე გამოვიდა მეზობელი
რადგსრიდან. ცალცი აყოყუოლდა. ბაუანზე ნელი ნაბიძებით
ღემოვიდა ვამეცი. ვამეცი აცალგაპარრსლი იქო, ცელები ძიბეებღი
ყაექო. მან ნელა, ასყუარებლად გაიარა ღამილარა და მირი
ამცანაგებირ წინ. არც კი დასნაცავრ ირინი, რადგან პირდაპირ
იქსრებოდა, ნელა მიდიოდა რაბილეთო რალარორკენ, რომელიც
38
მორაცდელი დარბაზირ გვერდით იქო მოთავრებსლი. მივიდა
რალარორთან, აიფო ბილეთი და მერე ბაუნირ რვეტრ მიექრდნო.
ღამილა და მირი შმაკაცები ყსმად სქსრებდნენ ვამეცრ. მერე
რსქველამ ღამილარ ღეცედა. ღორიდან გაირმა მოაცლოებსლი
მატარებლირ კივილი. ცალცი აცლა სტრო აყოყუოლდა, აწრიალდა,
ღამილა ღეიღმსღნა, ტერმა გადაკრა რაცეზე. მაინც მოაცერცა
აფელვებირ დატარვა, მერე ყააცველა და იუით გაემართა, რადაც
ვამეცი იდგა.
– რა ვუნათ? – იკითცა ერთმა ბიჩმა.
– აცალე, ღამილამ თვითონ იცირ, – სთცრა მეორემ.
მატარებელი კი, ამარობაღი, პირველ ლიანდაგზე ღემოგრიალდა.
აცმასრებსლი ცალცი ვაგონებრ მიაწქდა. ღამილა მივიდა ვამეცთან და
წინ გასყერდა. მათ ღეცედერ ერთმანეთრ. მერე ვამეცმა გაიცედა
ღამილარ სკან, მწვანე ვაგონებირაკენ, რომელთა ტანძრებღი თავი
გამოექოთ მგზავრებრ, კიბეებთან ღეგროვილი ცალცი კი ცდილობდა
ვაგონღი ერთბაღად არვლარ, ქოველგვარი რიგირა და წერრიგირ
გარეღე. ერ მატარებელი ცოტა ცანრ ყერდებოდა ამ რადგსრზე და
მგზავრებრ დარყენირა ეღინოდათ.
– მიცანი? – წკითცა ღამილამ ვამეცრ.
ვამეცმა თავი დასუნია და გსლგრილად ღეცედა. მერე ძიბიდან
პაპირორი ამოიფო და გააბოლა. მატარებლირ ბილეთიც ცელღი
ეჩირა და ატრიალებდა.
– კარგად გადარყენილცარ, – სთცრა ღამილამ და ნაჩრილობევზე
ღეცედა.
ვამეცმა პირდაპირ რაცეღი ღეაბოლა. ღამილამ ბილეთრ დაცედა,
რომელიც ვამეცრ ცელღი ეჩირა, მერე მატარებლირაკენ მიაბრსნა
თავი.
– მიდიცარ? – იკითცა მან.
ვამეცმა არ სპარსცა. ირევ გააბოლა და ცალცრ გადაავლო მზერა.
სცბად ავიდა ცალცი ვაგონებღი და ყოყუოლი ღეწქდა, რარტვენირ ცმაც
გაირმა. რაცაა დაიშრება მატარებელი.
– წადი, ბიშია, გირყევნია, თს არა, ღენ არ იცი ყვენი ამბავი, თავრ
წააგებ ამ უალაუღი...
ვამეცმა პაპირორი კბილებით დაიჩირა და თვალებღი ღეცედა
ღამილარ. მერე ბილეთი ღსაზე გაცია, ნაკსწები ერთმანეთრ დაადო და

39
კიდევ გაცია. ბილეთირ ნაცევები ტეცებთან დასქარა ღამილარ და
მთელი ტანით ოდნავ წინ წამოწესლმა სთცრა:
– ვინ გითცრა მივდივარო? არრადაც არ მივდივარ, აუ შალიან
მომწონრ!
მატარებელი დაიშრა, თანდათან გარცილდა რადგსრრ და მერე მირი
ბორბლებირ რაცრაციც მიწქდა.

40
 8
მატარებელი წავიდა. მიწქდა ბორბლებირ გრსცსნი. ცალცი დაიღალა.
წსთიერმა დაშაბსლობამ, მოლოდინმა თს რაფაც ამირ მრგავრმა,
რომელიც ქველარ უვეღეცნესლად დასტლებოდა, რანამ მატარებელი
რადგსრზე იდგა, გადაიარა. მეირა აფარრად ყანდა. ირ, ალბათ,
ქანებღი მირბოდა თავირი რაცლირაკენ. ლიანდაგირ გარწვრივ
წითელუსდიანი რკინიგზირ მილიციელი დარეირნობდა. ბაუანი
თითუმირ ყამოცარიელდა. მცოლოდ რაბარგო განქოტილებირ წინ
დარყნენ ძგსტად მდგარი ბიჩები. ღამილა და ვამეცი ერთმანეთირ
პირირპირ იდგნენ და ცმარ არ იფებდნენ. მერე ვამეცი სცმოდ
მობრსნდა და გარარვლელირაკენ გაემართა.
– მოიცა! – დასშაცა ღამილამ.
ვამეცი ღეყერდა. ღამილა მისაცლოვდა.
– ღენ ცომ იცი, ბიჩო, კამეყთან მოჩიდავე ცარრ რუები არ ღერყება.
– მერე ღენ კამეყი ცომ არა ცარ? – გაიცინა ვამეცმა.
ღამილამ ტსყები მოკსმა და თავი დააუნია მსუარით.
– კარგი, არე იქორ...
ვამეცი გამოვიდა ბაუნიდან და რადგსრირ მოედანზე გაყერდა. აცლა
არრად არ იქო წარარვლელი და ირევ არა წუონდა არავითარი მიზანი.
ამიტომ ადგა და გაზონირ გარწვრივ მდგარ გრშელ რკამზე ყამოძდა.
სქსრებდა უსყარ და მთელი არრებით განიცდიდა პატარა უალაუირ
რევდიან რიყსმერ, რომელრაც ბოშზე ყამოკიდებსლი
რეპროდსუტორირ ყაცლეყილი ცმა სტრო მკვეთრად რაგრშნობრა
ცდიდა. რადიო სკანარკნელ ცნობებრ გადმორცემდა, მერე კი მსრიკა
დაიწქო. რეპროდსუტორი ცრიალებდა და ამ ცმარ ვამეცი აფიუვამდა,
როგორც შაცილრ რაქვარელი, მაგრამ ღორესლი, რიცარსლითა და
ბედნიერებით აფრავრე უვექნიდან, რომელიც მისწვდომელია და
ამიტომ სტრო მიმზიდველი. ირ იძდა და გამვლელ-გამომვლელრ
სქსრებდა.
აი, მირ წინ ყაიარა მრსუანმა მოცსცმა კაცმა. მოცსცი მოკლე-მოკლე,
რწრატ ნაბიძებრ დგამდა, ცელღი ძოცი ეჩირა. ეტქობოდა, სჩირდა
რიარსლი. ვამეცმა მზერა გააქოლა. მოცსცი შლივრ, ნელ-ნელა ავიდა
რადგსრირ კიბეზე და მიიმალა. როცა ირ მიიმალა, ვამეცმა ღეამყნია
გვერდით მძდარი წვერგასპარრავი, ღავგვრემანი კაცი. მარ მსცლებზე

41
კალათი დაედო და ნაფვლიანი რაცით იცედებოდა წინ, მორყილად,
მორიდებსლად. მერე კალათიდან უაფალდღი გაცვესლი პსრი და
შეცვირ ნაჩერი ამოიფო და ჩამა დაიწქო ირე მორიდებსლად, თან ირე
ცარბად, რომ ვამეცრ გსლი ეტკინა და სცბად ღეებრალა რაკსთარი
თავიც და ქველა, ვირაც ცედავდა. ირეთი მწვავე რიმარტოვე, ირეთი
რიცივე ღემოაწვა გსლზე, რომ ნაფველი ქელღი გაეყცირა, რსნთუვა
ღეეკრა. მერე რადფაც გსლამორკვნით ატირდა ბავღვი. უსყირ მეორე
მცარერ რამცედროკიტელიანი გამცდარი, ჩაფარა კაცი ცდილობდა,
ეზოღი ღეედენა უსყაღი გამორსლი უათამი და რარაცილოდ სმწეოდ
ღლიდა ცელებრ და დარბოდა ტროტსარზე. ბნელდებოდა. ვამეცმა
თვალები დაცსჩა. ქოვლირმომცველი რიბრალსლით აფივრო მთელი
მირი არრება. ირ გრშნობდა სყვესლო რითბორ მოზფვავებარ და ამ
რრსლებით სცნობმა ღეგრშნებამ ელდარავით დაარტქა. ირ
გაკვირვებით ამყნევდა თავირ თავღი რევდიანი, მწვავე და, ამავე
დრორ, რაფაცნაირად ტკბილი გრშნობირ დაგსბებარ, რაც
მიმართსლი იქო მთელი გარემორადმი, ქველატრირადმი, რარაც ირ
ცედავდა, რომლითაც გამრჩვალსლი იქო ქველა რაგანი, რომელრაც
გრშნობდა აცლა და ერ ღეგრშნება ასტანლად დარანანრ ცდიდა
რაფაცარ, რაც თვითონ მარღი იქო, თვითონ ვამეცღი, მაგრამ რარაც
ბოლომდე ვერა რწვდებოდა და რაც არე მოსლოდნელად
გაერთიანდა და მწვავე ტკივილად იუცა. ვამეცრ ცრემლები
ყამორდიოდა რაცეზე, რადიოღი კი ირევ გაირმოდა ნაფვლიანი
რატორტეპიანო მსრიკა, როგორც ცმა მფაფადებლირა სდაბნორა ღინა.
მერე მსრიკა ღეწქდა, და ერ განწქობა დაეკარგა. ვამეცმა დაინაცა,
როგორ გამოვიდნენ რადგსრიდან ღამილა და მირი ამცანაგები და
ინანა, რომ დარყა ამ უალაუღი. ქველა ირინი მოეყვენა რაბრალო,
სმწეო ადამიანებად, რომლებიც რსლ რაფაც ოცდაათი, ორმოცი
წლირ ღემდეგ რაცოდავი მოცსცები იუნებიან, ანდა დაიცოცებიან.
თვითონ ღამილაც ძოცით დაიწქებრ ყაკყაკრ, როგორც ირ მრსუანი
მოცსცი კაცი, რომელმაც წეფან ვამეცირ წინ ყაიარა და რადგსრირ
ღენობაღი ღევიდა. ვინ იცირ, რა ბიჩი იქო ირ მოცსცი წინათ? მაგრამ
აცლა შლივრ დადიოდა. დადგება წსთი, როცა ღამილარაც
დფევანდელი დფე რირსლელედ მოეყვენება და ეგონება, რომ
ღეიგნო ცცოვრებირ ნამდვილი აზრი, მაგრამ სკვე გვიან იუნება.
გარკვესლ დრორ ქველა ცვდება, როგორ სნდა ეცცოვრა, ან როგორ
სნდა იცცოვრორ, მაგრამ, რამწსცაროდ, ერ ცდება მაღინ, როცა სკვე
42
ღესშლებელია იმირი განცორციელება, რაც გინდა და, გარდა ამირა,
ქველანი ცელრ სღლიან ერთმანეთრ, რადგან ცალცი რცვადარცვა
წარმოდგენირაა უვექნირ რაობირა და ჩეღმარიტებირ ღერაცებ. ცოლო
ცცოვრებირ რინამდვილერ მაღინ ღეიცნობენ ცოლმე, როცა
ბრშოლირაგან იფლებიან, როცა აფარატრირ ღეცვლა აფარ
ღესშლიათ, რადგან განვლილია რიცოცცლირ გზა. რამდენადაც
დიდია მრგავრება ადამიანებრ ღორირ, იმდენადვე დიდია განრცვავება,
და, როცა ერთრ ერთი გარკვესლი რაფაც რსრრ, მეორერ რსლ რცვა
რსრვილები აწსცებრ. იუნებ ამირ გამოა ზოგძერ არე ცსდი ადამიანთა
სრთიერთდამოკიდებსლებანი? იუნებ პირველქოტილი ნათელი
რიმარტივირაგან დაღორება იწვევრ ამარ?
ვამეცი სქსრებდა ღამილარა და მირ მეგობრებრ, რომლებიც
მიდიოდნენ უსყაღი რსლ სტრო
ღორრ, და ვერატრით ვერ გარკვესლიქო, რა გრშნობა წუონდა მათ
მიმართ. მერე ვამეცი წამოდგა და გაიგონა, რომ ვიფაცამ დასშაცა.

43
 9
ერ იქო იარონი. მან გადმოჩრა მოედანი და ვამეცრ მისაცლოვდა.
რიარსლღი ეტქობოდა, რომ ნარვამი იქო. ვამეცრ ეცნო მირი რაცე,
მაგრამ ვერ მოიგონა, რაიდან აცროვდა და ამიტომ დაიშაბა. იარონი
ვამეცირ წინ გაყერდა და მორიდებსლად გაიფიმა. ირ მთელი თავით
მაფალი იქო ვამეცზე.
– ბოდიღი, რომ დაგიშაცე, – თუვა მან.
– არა სღავრ, – სთცრა ვამეცმა.
ვამეცი ძერ კიდევ ვერ გარკვესლიქო, რაღი იქო რაუმე, ან რა სნდა
მომცდარიქო, და დაშაბსლი იდგა.
– მართალია, ღენ არ მიცნობ, მაგრამ მე გიცნობ, – თუვა იარონმა.
ვამეცი ყსმად ღერცუეროდა.
– მე იარონი მუვია... წამოდი, ცოტა გავიაროთ, თს გცალია...
– აუვე მითცარი, რა გინდა?
იარონმა გაიფიმა.
– წმ, – ყააცველა მან, – ალირარ იცნობ?
– ალირარ?
– წო, ღენ რომ გადაგარყინა, რაავადმქოტოღი მსღაობრ.
– ვიცნობ.
– წმ, – კიდევ ყააცველა იარონმა, მერე სცერცსლად გაიფიმა, –
ბოდიღი, რომ გაწსცებ, რადმე ცომ არ გეყუარება?
– არრად არ მეყუარება.
– რაფაცა მინდოდა ღენთვირ მეთუვა... ალირართან არირ
დაკავღირებსლი ერ ამბავი და...
ვამეცრ სცებ ნათლად მოაგონდა, რომ ერ ირ ცსჩსჩთმიანი ბიჩი იქო,
რომელმაც ერთცელ ველორიპედით ყაიარა გზაზე, მიტოვებსლ
ეკლერიართან და წინ, ველორიპედზე ვიფაც ლამაზტეცებიანი უალი
ეძდა. ეტქობა, ირ უალი ალირა იქო. ვამეცრ ბსნდოვნად მოაგონდა
უალირ რაცე და მიცვდა, რომ რწორედ ალირა სნდა ქოტილიქო.
როგორც კი მეცრიერებაღი მივიწქებსლი რაცეები აფადგინა,
დაშაბსლობამ გადასარა.
– მითცარი, რაც გინდა, რიამოვნებით გირმენ, – სთცრა იარონრ.
იარონრ ღეეტქო, რომ გასცარდა...

44
 – წამოდი, თს შმა ცარ, ეგერ რარადილოღი ღევიდეთ და იუ
ვირასბროთ, უსყაღი სცერცსლია.
მათ გადაჩრერ მოედანი, გაიარერ რადგსრიდან უალაუირაკენ
მიმავალი სკვე რაკმაოდ ყაბნელებსლი უსყა, მერე სტრო ვიწრო
უსყაღი ღესცვიერ, რადაც უვატენილი რატომფაც აქრილი იქო, და
პატარა, ჩსჩქიან რარადილორ მიადგნენ. იარონი ღესშფვა ვამეცრ.
რარადილოღი მებსტეტერ გარდა არავინ იქო და მომტანირ
მოვალეობარაც ირ არრსლებდა. იარონმა გადარწია ერთადერთი
კაბინეტირ ტარდა, ღეიპატიჟა ვამეცი და ორივენი დარცდნენ
მაგიდართან, რომელზედაც დანაქილი უვამარილით რავრე რამარილე
იდგა. მერე იარონი გავიდა, ირმოდა, როგორ აშლევდა ღეკვეთარ
ცმადაბლა მებსტეტერ, და ირევ დაბრსნდა. ვამეცი ყსმად იძდა და
ტიურობდა იმაზე, თს რაღი სნდა ქოტილიქო რაუმე, რა სნდოდა
იარონრ. ცოტა ცნირ მერე მომტანმა ორი ბოთლი ფვინო, პსრი,
მწვანილი და ლობიო მოიტანა. იარონმა ჩიუები გაავრო და პირველი
რადფეგრშელო ერთმანეთირ გაცნობირა დალიერ. მერე პაპირორი
გააბოლერ.
– მოდი, კიდევ დავლიოთ, – თუვა ცოტა ცნირ მერე იარონმა და
კიდევ დალიერ.
ამირ ღემდეგ ვამეცმა რაცეღი ღეცედა იარონრ და სთცრა:
– მითცარი, რაც რათუმელი გაუვრ!
– ერ ცოტა შნელი ამბავია, არ ვიცი, როგორ დავიწქო... – თუვა
იარონმა.
მერე ცელმეორედ გაავრო ჩიუები.
– ამით, მოდი, იმ რაუმერ გასმარძორ, რომელ რაუმირთვირაც ღენ აუ
ყამორსლცარ.
– მე არავითარი რაუმირთვირ არ ყამოვრსლვარ, ღემთცვევით მოვცვდი
ამ უალაუღი.
– მაღინ მოდი, იმ ღემთცვევარ გასმარძორ, რომელმაც ყვენ
ერთმანეთრ ღეგვაცვედრა.
– გასმარძორ! – თუვა ვამეცმა და რწრატად გადაწკრა.
– მე დრამწრირ ცელმშფვანელად ვმსღაობ კსლტსრირ რაცლღი, –
თუვა იარონმა, როცა ჩიუა დაცალა და ამოირსნთუა, – ირე, აუასრი
არა ვარ, როცსმელი ვარ, იუ ოძაცი მაუვრ, აუ წელიწად-ნაცევარია
გადმოვედი.
ვამეცი ქსრრ სგდებდა.
45
 – წე, რა უალაუია როცსმი! რამდენი უალები მქავდა! უალები არც აუ
მაკლია, მაგრამ...
– ეღერღი თს ქოტილცარ? – წკითცა ვამეცმა.
– როგორ არა!
– ტეიცოარ ცე გინაცავრ?
– კი?!
– დიდებსლი რამ არირ ტეიცოარ ცე, – თუვა ვამეცმა.
– კი, კარგია, – გაკვირვებით თუვა იარონმა და მერე ირევ განაგრშო:
– უალები არც აუ მაკლია, ცომ იცი, ყვენი რაუმე ირეთია, რომ... რცენა
რსლ რცვა რამეა... ალირარ ცომ იცნობ?
– ვიცნობ.
– როგორი გოგოა?
– კარგი.
– მაგაზე თანამედროვე გოგო ამ უალაუღი არ არირ... სკვე ერთი
წელიწადია, ყემი რაქვარელია.
ვამეცრ რატომფაც არ ერიამოვნა ერ რიტქვები, მაგრამ ამ
სრიამოვნებარ ქსრადფებაც არ მიაუცია.
– არც ალირაა მთლად აუასრი... აუ ზოგიერთები გიჟდებიან
ალირაზე, მე კი, რიმართლე გითცრა, სკვე მომწქინდა, მაგრამ ამდენ
ცანრ იმიტომ არ დავანებე თავი, რომ ეგ ერთადერთი უალია აუ,
ვირაც ღეიშლება კაცი დაელაპარაკორ.
ვამეცი ყსმად სრმენდა.
– ამ ერთი კვირირ წინ ყცსბი მოგვივიდა, მაგრამ ეგ არატერი,
ღევრიგდებით, სყემოდ ვერ გაშლებრ. მაგარ კსლტსრსლი ბიჩები
შალიან სქვარრ, ამირთანები კი აუ ბევრი არ არირ... არიან აუ, რა
თუმა სნდა, წერიერი ბიჩები, მაგრამ ზოგი ცოლღვილიანია, ზოგი
კიდევ, ცომ იცი პატარა უალაუირ ამბავი, ალირარ კი არ სქვარრ
კსკსმალაობირ თამაღი. მე მაგირათვირ ქველაზე ღერატერ კაცრ
წარმოვადგენ.
– თს მართლა კსლტსრირ რაცლღი მსღაობ, მაღინ სეჩველად
კსლტსრსლი კაცი იუნები, – თუვა ვამეცმა თითუმირ რერიოზსლად და
გაეფიმა.
– წო, – თუვა იარონმა ვამეცირ რიტქვებირ გასაზრებლად, – მაგრამ
იცი, რაზე მოგვივიდა ყცსბი?
ვამეცმა, რა თუმა სნდა, არ იცოდა.

46
 – მაგარ მე ნაშირალა და ლაყარი ვგონივარ, მაგრამ დავსმტკიცებ,
რომ არ არირ მარე რაუმე! – რიციანად თუვა იარონმა.
– ქოყაფ! – თუვა ვამეცმა და გაიცინა.
– იცი, რაზე მოგვივიდა ყცსბი? – იკითცა იარონმა ირევ.
– რაიდან სნდა ვიცოდე?
– ღენი გსლირთვირ!
– ყემი გსლირთვირ?
– წო, ღენი გსლირათვირ. აცლა პირდაპირ სნდა გითცრა ერთი რამე,
ვაჟკაცსრად... ყამომართვი ცელი!
ვამეცმა ყამოართვა და დაინტერერებსლი რაცით ღეცედა იარონრ.
– მე ღენთან დამნაღავე ვარ! – თუვა იარონმა ფვინირაგან
გამოწვესლი რიცით.
– რაღი?
– ერთ რამეღი, მაგრამ მთლად მტქსანი მაინც არა ვარ... მე მინდა,
ღენ გამიგო, როგორც ვაჟკაცმა ვაჟკაცრ. ვიცი, ღენ ვაჟკაცი ცარ!
– თუვი, რაღია რაუმე?
– ამ წსთღი.
იარონმა ფვინო დალია და სტრო გათამამდა.
– მე, ღეიშლება, ბევრ რამეღი ვცდებოდე, მაგრამ ვერავინ ვერ
დამწამებრ, რომ ლაყარი ან მლიუვნელი ვიქო. ცომ დაგიშაცე
ვაჟკაცსრად და ცომ გესბნები ქველატერრ პირღი? დანარყენი ღენი
რაუმეა. მაგრამ მე მინდა პირდაპირ გითცრა ერთი რამე და იმედი
მაუვრ გამიგებ, როგორც ვაჟკაცი ვაჟკაცრ, და ალირარაც გააგებინებ,
რაც ღენი ვაჟკაცობირ კიდევ ერთი დადარტსრება იუნება.
– კაცო, მე არატრირ დადარტსრება არა მჩირდება, – თუვა ვამეცმა,
რომელრაც მოწბეზრდა არეთი გრშელი ღერავალი, – თუვი ბარემ,
რაღია რაუმე.
– რაუმე იმაღია, ღენ რომ დაგჩრერ, ნაწილობრივ ყემი ბრალია, – და
სცბად იარონმა გამომცდელად, ტრთცილად ღეცედა ვამეცრ
თვალებღი.
– როგორ? – წქნარად იკითცა ვამეცმა.
– ცომ მომირმენ ბოლომდე? – წქნარად იკითცა იარონმა.
ვამეცმა თავი დასუნია.
– რეზორ და იმ ბიჩებრ მე ვსთცარი, რომ ღენ უალაუღი იქავი... მაგრამ
მაღინ მე ღენ არ გიცნობდი, არ ვიცოდი, არეთი კარგი ბიჩი თს იქავი...
– ეგ ღენ აცლაც არ იცი...
47
 – არა, აცლა ვიცი, აცლა... – ცმარ ასწია იარონმა.
– კარგი, გექოტა, – გააწქვეტინა ვამეცმა, – მოქევი, რარაც ქვები.
– ცომ არ გეწქინა, რაც გითცარი? – ირევ ტრთცილად,
მორიდებსლად იკითცა იარონმა.
– არა, – ზიზფით გაიცინა ვამეცმა, მაგრამ იარონმა ერ ვერ იგრშნო.
– მე დაგინაცე წინადფერ ეკლერიართან. მე და ალირამ
ველორიპედით ყავიარეთ და ღენ იუ, გზაზე, ანტონი რომაა, დიაკვანი,
იმარ ელაპარაკებოდი. წოდა, სრიათსბნიდან რომ დავბრსნდით, მე
ვსთცარი ბიჩებრ, რადაც გნაცე. იმათ დაგიწქერ შებნა და მეორე დფერ
გიპოვნერ კიდეც ბაზართან...
– მერე?
– ამაზე წამეყცსბა ალირა. რატომ სთცარიო. აცლა მინდა გამიგო,
როგორც ვაჟკაცმა ვაჟკაცრ. მე ღენ არ გიცნობდი, იმათ ვიცნობდი,
ავდეუი და ვსთცარი, რა ყემი ბრალია, ა? მითცარი ერთი, დამნაღავე
ვარ? თს დამნაღავე ვარ, ბოდიღრ მოვიცდი და რარაც გინდა, ვიზამ.
ვამეცრ ირევ გაეცინა.
– ცომ არ გეწქინა? – წკითცა ცოტათი გამცნევებსლმა იარონმა.
– არა, – რრსლებით გსლწრტელად სპარსცა ვამეცმა და იგრშნო,
რომ არ რწქინდა. ამარ რომ არ ეთუვა, ვინმე რცვა ეტქოდა და, რაც
მოცდა, მაინც მოცდებოდა, რადგან ვამეცი არ აპირებდა დამალვარ
და, გარდა ამირა, რაც მორაცდენია, ირ, არე თს ირე, მაინც თავირთავად
ცდება. ვამეცი გრშნობდა, რომ არატერი არ რწქინდა. მაგრამ მაინც
ზიზფნარევი დაცინვით სქსრებდა იარონრ.
– აი, ამიტომ ღეგაწსცე, – თუვა იარონმა.
– აცლა რა გინდა? – წკითცა ვამეცმა.
– აცლა? – იარონრ რაცე დაემანჩა და ცელი ასკანკალდა. – აცლა ირ
მინდა, რომ... – იარონრ ენა დაება, – მე ირ მინდა, რომ... – რაოცრად
რაწქლად თუვა მან, – ალირართან ღემარიგო, – და სცბად, თითუორ
გსლზე მოეღვაო, თავირსტლად გააგრშელა რასბარი: – სტრო
რწორედ, წამომქვე ალირართან. მინდა იმან ნაცორ, რომ ღენ ყემზე
არა ცარ ნაწქენი და ერე იგი, მე ღენთან ვაჟკაცსრად მოვედი და
გითცარი, რაც გავაკეთე...
ვამეცრ გაეცინა.
– ღენ მართლა არტირტი ქოტილცარ, გიქვარრ ირ გოგო?
– რიქვარსლი რა ღსაღია? აუ ვაჟკაცსრი პრერტიჟირ ამბავია.
ვამეცრ ირევ გაეცინა.
48
 – კარგი, მაინც წამოგქვები... პრერტიჟი იქორ!
ირინი ადგნენ და, როდერაც ვამეცმა დაინაცა იარონირ რაცე იმ წსთღი,
როცა ირ ტსლრ სცდიდა მედსუნერ, როდერაც მან დაინაცა ნამდვილი,
ნიფაბყამოცლილი რაცე იმ ადამიანირა, რაღინლად ღეებრალა იგი.

49
 10
გარეთ კი ამ დრორ რარიამოვნო თბილი რაფამო იდგა. რადგსრიდან
რამანევრო ორთულმავლირ უღენა და კივილი მოირმოდა. რაცლებღი
სკვე ღსუი აენთოთ და ტანძრებღი მოყანდნენ რაღინაოდ, ღილიტად
ყაცმსლი მცცოვრებლები, რომლებიც ამ რაფამორ თავიანთ მქსდრო
ოთაცებღი ატარებდნენ, რადაც კედლებზე ლამაზად ნაუროვი
ცალიყები ეკიდა, კსთცეღი მდგარი შველებსრი, დიდი ბსტეტირ
თაროებზე რცვადარცვა რაცირ ბროლესლი ეწქო,
რსტრაგადატარებსლ, უათუათა მაგიდაზე წქლით რავრე გრატინი და
ცილით რავრე ლარნაკი იდგა, რადიომიმფებიდან ირმოდა ცმადაბალი
მსრიკა, კედლირ რაათი კი მღვიდად, მონოტონსრად რეკავდა,
ცანგამოღვებით არფვევდა ოთაცებღი გამეტებსლ რიწქნარერ,
ატრთცილებდა ამ მქსდრო ოთაცებირ მცცოვრებლებრ, რომ
გარკვესლი დრო გავიდა, რომ მათ რიმღვიდერ, მათ სზრსნველ,
ასფელვებელ ქოტარ მოაკლდა რაფაც სცილავი ნაწილი, გავლილია
თვალით ღესმყნეველი მთლიანობირ რაფაც მონაკვეთი და
აცლოვდება წსთი, როცა ღეიშლება ქველატერი ღეიცვალორ მათ
ცცოვრებაღი. მაგრამ მობინადრენი, რა თუმა სნდა, არე არ
აფიუვამდნენ კედლირ რაათირ ავირ მომარწავებელ რეკვარ. მათთვირ
ერ ცმა ქოველდფისრ, ყვესლებრივ, არცთს ირე რაქსრადფებო
მოვლენარ წარმოადგენდა და ირინი მარ ქოველგვარი
ტილოროტისრი გააზრებირ გარეღე სდგებოდნენ, ცცოვრებირ
პრაუტიკსლი რაჩიროებირ მიცედვით ატარებდნენ. დროირ რვლირადმი
რწორედ არეთი თვალრაზრირირ გამო ასტორიაუებლად, მქსდროდ
და მღვიდად მიედინებოდა მათი ცცოვრება და ღორიდან რანატრელი
იქო ერ ქოტა, ოძაცირ ერ რიმქარე ირეთი კაცირათვირ, ვირაც არ წუონდა
რაცლი და კარი, არ წუონდა რსლირ რიმღვიდე.
მთავარ უსყაზე კი ნათსრები ენთო და აუაც ცალცი გამოტენილიქო.
ძგსტ-ძგსტად იდგნენ აცალგაზრდები და რასბრობდნენ,
ერთობოდნენ, ქველა წერიერი ოძაცირ ღვილი იქო და ამიტომ
რსტთად, კოცტად ეცვათ. კაცებრ კირერზე ოთცად დაკეცილი
ცცვირრაცოცები ედოთ, ალბათ იმიტომ, რომ ოტლირა და
გაჩსჩქიანებირაგან დაეცვათ პერანგირ რაქელო. დარეირნობდნენ
ამაქად, თავიანთი ფირრებირ რრსლი ღეგნებით, და მათ ღორირ

50
ზოგიერთრ მართლა გააყნდა რაფაც ფირრებები, ზოგიერთრ კი ერ
ფირრება მოდირ მიცედვით ღეკერილი ტანრაცმელი ეგონა და ერ ირე
აღკარად იგრშნობოდა, რომ შალზე რარაცილო იქო მათი ქსრება,
რარაცილო იქო მათი ზედმიწევნით წერიერი ყაცმსლობა. არც გავლა-
გამოვლა, არც მიცვრა-მოცვრა არ წუონდათ თავიანთი ევროპსლი
ტანრაცმლირ ღერატქვირი ამ ტანწერწეტა, მცრებირ რცევით, რაკსთარი
ფირრებირ რრსლი ღეგრშნებით მორეირნე ვაჟებრ, რომელთაც ყოცა-
აცალსცი და უამარ-ცანძალი სტრო დაღვენდებოდათ, მაგრამ არეთ
რიცცეღი ყოცა-აცალსცირ ყაცმა, ცოტა არ იქორ, შნელი რაუმეა და
შნელიც რომ არ იქორ, ვინ იცვამრ აცლა რაუართველოღი ყოცა-
აცალსცრ, გარდა თითო-ოროლა, ძერ კიდევ აუა-იუ ღემორყენილი
მტკიცე ცარიათირ მოცსცებირა, თავიანთ ყვევებრ ძისტად რომ არ
იღლიან, თსმცა შირტერვიანად ღეიცვალა ცცოვრება, და ცალცსრი
რიმფერირა და ცეკვირ ანრამბლირ როლირტებირა, რომლებიც
კონცერტებზე გამოდიან ცოლმე ყოცა-აცალსცით, ცოლო კონცერტირ
ღემდეგ ირე არიან გამოპრანჩსლი ერ მომფერლები და მოცეკვავეები,
რომ ეგრეთ წოდებსლი ლონდონელი დენდები გეგონებათ.
იმ რაფამორ, რწორედ არე რაზეიმოდ გამოწქობილი აცალგაზრდები
დარეირნობდნენ უალაუირ უსყებღი. თეთრი, უათუათა პერანგები
ეცვათ, გასთოებსლი ღარვლები, წვრილცცვირიანი ტეცრაცმელები.
დარეირნობდნენ სდარდელად, თავიანთი ცცოვრებითა და
დფევანდელი დფით კმაქოტილნი, და ღეიშლება რწორედ ამიტომ,
არა მცოლოდ გარეგნსლი, არამედ ღინაგანი განრცვავებირ გამოც,
გამოირყეოდა მათგან ვამეცი, რომელიც იარონთან ერთად
მოაბიძებდა ღსა უსყაღი ძგსტ-ძგსტად მდგარ ცალცრ ღორირ,
მოაბიძებდა თამამად, გრშელ, ტართო ნაბიძებრ დგამდა, თითუორ ერ
მირი რაკსთარი უალაუი იქო და რრსლებით არ წქავდა აუ მტრები.
გაცსნებსლი ღავი პერანგი, დაჩმსჩნილი ღავი ღარვალი და ქელიანი
ტეცრაცმელები ეცვა, მაგრამ არა მარტო ამით განრცვავდებოდა
აუასრი ბიჩებირაგან, აუ ქველა კი არ დადიოდა გამოპრანჩსლი,
არამედ ამგვარი რამეებირადმი სგსლირქსრო, სპატივცემსლო,
გსლგრილი დამოკიდებსლებით, რაც არ ღეიშლებოდა არ
გეგრშნოთ, თსკი კარგად დააკვირდებოდით ვამეცრ. ირ ზედმიწევნით
გაპარრსლი იქო, ოურორტერი თმა ღსბლზე ყამოწქროდა და კირერზე
აყნდა გრშელი, იირტერი ნაიარევი, რომელიც მირი რაცირ, მირი
თვალებირ რითბორ რრსლებით ვერ ღლიდა, თსმცა უალაუღი ამ
51
რითბორ ბევრი ვერ ამყნევდა და ვამეცირ გამომეტქველებაღი
გამოწვევარ, მსუარირ მანიღნებელ ზედმეტ რიამაქერ ცედავდნენ. არეც
იქო, რა თუმა სნდა, ღამილართან ყცსბირ ღემდეგ არეც იქო. აცლა
დაშაბსლი დადიოდა ვამეცი და ირ გატანტსლი, სქსრადფებო მზერა,
რომლითაც ათვალიერებდა თავირ ყამორვლირ პირველ დფერ უსყაღი
გამვლელ-გამომვლელებრ, გასურა, მაგრამ მთლიანად არე მაინც არ
იქო. მარ არ ღეეშლო მთლიანად ღეცვლილიქო იმ ყცსბირ ღემდეგ.
ზოგიერთებრ თავიდანვე მოეწონათ და ღესქვარდათ ვამეცი. აცლა
მათი რიმპათიები ვამეცრ ეკსთვნოდა. მაგრამ ირინი აღკარად არ
ამბობდნენ ამარ, რადგან, რაც სნდა იქორ, ღამილა მაინც ამ უალაუღი
ცცოვრობდა და არ იქო ლამაზი, არე სცბად სცცო კაცრ
მიმცრობოდნენ, რომელიც ცვალ თს ზეგ, ღეიშლება, რამსდამოდ
წარსლიქო უალაუიდან და მცოლოდ მოგონება დაეტოვებინა, მეტი
არატერი. ღამილა კი აუ რყებოდა, აუ ცცოვრობდა და არ ფირდა
მართან სრთიერთობირ გატსჩება.
მცოლოდ ელამი შსკს არ დაეშებდა ამარ. მარ ვამეცი სტრო
მორწონდა, ღამილარი კი რრსლებით არ ეღინოდა. ელამ შსკსრ
არავირი არ ეღინოდა. ირ აცლა სრიათსბნირ რარადილოღი იძდა და
უეიტობდა. მღვენიერ გსნებაზე იქო იმ რაფამორ ელამი შსკს.
გვერდით თასრია ეძდა, თავირი თანაღემწე. თასრია ყვიდმეტი წლირ
ობოლი ბიჩი იქო. სკვე რამდენიმე წელია, მარ ქოველთვირ შსკსრთან
ცედავდა ცალცი. აფარავირ აცროვდა მირი ნამდვილი რაცელი.
ბავღვობაღი დიდი თავი წუონია და შსკსმ ამირ გამო მეტრაცელად
თასრია დაარუვა. მერე ერ რაცელი ირე ღერყა, ირე ღეეყვია ამ რაცელრ
ქველა, რომ აცლაც თასრიარ ეშაცდნენ, თსმცა როცა წამოიზარდა,
მირი თავირ რიდიდე წინანდებსრად აფარ გეცემოდათ თვალღი.
თასრია ყარკვნილი ბიჩი იქო. თმა რარაცილოდ წუონდა ღეკრეჩილი,
შალიან მოკლედ, მცოლოდ წინ, ღსბლზე დაეტოვებინა გრშელი
უოყორი. მსდამ იფიმებოდა, თითუორ მსდამ კმაქოტილი იქო
ცცოვრებირა, სქვარდა ცსმრობა, მორწრებსლი რიტქვა-პარსცი წუონდა.
ცღირად ამარცარავებდა შსკსრ, რაზედაც შსკს რაღინლად ბრაზდებოდა
და თავღი სპარტქსნებდა ან პანფსრრ რთავაზობდა, გსლირ რიფრმეღი
კი შალიან მორწონდა. თასრიამ იცოდა, რომ შსკსრ მორწონდა მირი
რითამამე და ამიტომ რსლ არ ეღინოდა შსკსრ გაბრაზებირა და,
როგორც კი დაწქნარდებოდა შსკს, თასრია თავიდან იწქებდა
მარცრობარ, მაგრამ არაროდერ გადადიოდა ზფვარრ, ერ წუონდა, ერ
52
მან იცოდა. რწორედ ამიტომ რასკეთერო მეგობრები იქვნენ შსკს და
თასრია, შალიან სქვარდათ ერთმანეთი. თასრიარ მამა, ვალიკო
გაბეყავაც ღოტერი იქო. მან არწავლა შსკსრ მანუანირ ტარება. ვალიკო
გაბეყავა კარგ, გამოცდილ ღოტრად ითვლებოდა. თცსთმეტი წელი
იმსღავა დამზადებირ კანტორაღი ტონანაცევრიანზე ირე, რომ ერთი
სმნიღვნელო ავარიაც კი არ ღემთცვევია, მაგრამ ღვიდი წლირ სკან,
როცა თასრია ათი წლირ ბავღვი იქო და ვალიკომ ცოლ-ღვილი
წაიქვანა თავირი ტონანაცევრიანით როტელღი დარარვენებლად,
არავინ იცირ, რა მიზეზირ გამო, მანუანა ცევღი გადაიყეცა, ვალიკო და
მირი მესფლე იუვე დაიცოცნენ, თასრია კი რაფაც რარწასლით
გადარყა. დარყა ბავღვი ცოცცალი, მაგრამ სპატრონო. არავინ წქავდა
აცლობელი და ნათერავი. ვალიკორ მეგობრები ინტერნატღი
აპირებდნენ ბავღვირ მიბარებარ, მაგრამ შსკს წინააფმდეგი წავიდა,
რარტიკად გაბრაზდა და თვითონ იკირრა ბავღვირ აფზრდა. შსკს ამ
დრორ ოცდაორი წლირ რაკმაოდ ჩკსამციარსლი აცალგაზრდა
გაცლდათ. ირ თასრიარ მამირ ერთგსლი მეგობარი იქო, თავრ იმირ
მოწატედ თვლიდა და თასრიარ ბედზე ქველაზე მეტად ღერტკიოდა
გსლი. მან ბავღვი თავირ რაცლღი წაიქვანა. რამი წლირ განმავლობაღი,
რანამ შსკსრ დედა ცოცცალი იქო, თასრიარ ცცოვრება არე თს ირე,
ნორმალსრად მიმდინარეობდა. დადიოდა რკოლაღი, მართალია,
გაჩირვებით რწავლობდა, ზარმაცობდა, მაგრამ გაკვეთილებირ
ღემდეგ ქოველთვირ ღინ ბრსნდებოდა, დროზე ჩამდა, რვამდა და
რსტთად, წერიერად ეცვა, როგორც ქველა მირ ტოლ ბავღვრ. მაგრამ
აცალი ცცოვრებირ დაწქებიდან რამი წლირ ღემდეგ შსკსრ დედარ,
გსლკეთილ, ძერ კიდევ აცალგაზრდა, ძანმრთელ დედაკაცრ,
მაფალი წნევირ გამო ტვინღი რირცლი ყაეუცა და ქველარათვირ
მოსლოდნელად, ორ დფეღი გარდაიცვალა. შსკს და თასრია ირევ
ობლად დარყნენ. მაღინ შსკს ოცდაცსთი წლირ ქმაწვილი კაცი იქო.
შნელია ოცდაცსთი წლირ გამოსცდელი კაცირათვირ ბავღვობიდან
გარდამავალ ცანაღი ღერსლი ბიჩირ აფზრდა. შსკს პირველ ცანებღი
ბევრრა რვამდა, თავირი რამსღაორ მიზეზით ცღირად ვერ მოდიოდა
რაცლღი და რირტემატსრი მეთვალქსრეობირ გარეღე დარყენილმა
თასრიამ რსლ ასრია, რწავლარ თავი მიანება და იმ წელიწადრ იმავე
კლარღი დარყა. ამარ ირიც დაემთცვა, რომ ღემოდგომაზე ელამი შსკს
რვანეთღი გაგზავნერ რამსღაოდ, რამი თვით და აი, მაღინ შსკსმ
გადაწქვიტა ბავღვი რკოლიდან გამოექვანა და მირთვირ ღოტრობა
53
ერწავლებინა. ერ იმითაც მორაცერცებელი იქო, რომ ბიჩი ქოველთვირ
გვერდით ექოლებოდა და მირი მოვლა-პატრონობა არ
გასჩირდებოდა. მართლაც, იმ დფირ ღემდეგ, რაც რკოლიდან
გამოვიდა, ოთცი წლირ განმავლობაღი თასრია და შსკს განსქრელად
ერთად იქვნენ. ცანდაცან მთავარ უსყაზე რაღინელი რიყუარით
ყააუროლებდნენ თავიანთ მანუანარ ღეღინებსლი მოუალაუეებირ
თვალწინ, იმათ გსლირ გარაცეთუად. ცან კიდევ ღინირაკენ ტეცით
მიყანყალებდნენ ცელიცელგადაცვესლები, მთვრალები და
ფრიალებდნენ. ზოგიერთებრ, სტრო ცანღი ღერსლებრ, არ
მორწონდათ შსკსრ უარატღსტობა, არ მორწონდათ, რომ შსკს ბავღვრ
ფვინირ რმარ აყვევდა და რაქვედსრობდნენ კიდეც შსკსრ, მაგრამ შსკს
არეთ ცალცრ დაცინვით ირტსმრებდა და ძისტად იმეორებდა თავირარ:
– ვაჟკაცმა სნდა დალიორ, აბა? თვითონ გაზარდონ სკეთერად, თს
ღესშლიათ. – შსკსრ მიაყნდა, თს კაცი ბევრ ფვინორ რვამდა, სტრო
დიდი ვაჟკაცი იქო, ვიდრე ირ, ვირაც ბევრი ფვინირ დალევა არ
ღეეშლო. ამიტომ ცდილობდა, თავიდანვე ღეეყვია თასრია ფვინირ
რმარ, რომ სტრო კარგი ვაჟკაცი დამდგარიქო, გამობრშმედილიქო
ცცოვრებაღი. შსკსრ თავღი აზრადაც არ მორდიოდა, რომ არეთი
გამობრშმედა მავნებელი იქო ბიჩირ ორგანიზმირათვირ, ქოველ
ღემთცვევაღი, ძერ შალიან ნაადრევი იქო. მარ მთელი რსლითა და
გსლით სქვარდა თასრია და ქველატერი კარგი, რაც თვითონ
იცოდა, სნდოდა მირთვირ ერწავლებინა.
აცლა ირინი რარადილოღი ირცდნენ და რვამდნენ. მათთან ერთად იქო
ლევანი, მაფალი ტანირ, წქნარი, მოწქენილი აცალგაზრდა, იმ ეუიმირ
ღვილი, რომელმაც ვამეცრ ჩრილობა გასკერა. ირიც ღოტრად
მსღაობდა მეზობელ უალაუღი. სრიათსბანღი რაფაც რაუმეზე
ყამორსლიქო და ღემთცვევით ღეცვედროდა შსკსრ. ამათ გარდა
რარადილოღი კიდევ ორი მსღა კაცი იძდა და ვაცღმობდა. შსკსმ მათ
ორი ბოთლი ფვინო გასგზავნა. ირინი ყსმად რვამდნენ და თან
თავიანთ რაუმეებზე რასბრობდნენ. შსკს რვანეთირ ამბებრ იგონებდა,
რადაც ლევანთან ერთად მსღაობდა ამ რამდენიმე წლირ წინათ.
– გაცროვრ, ლევან, რა ბიჩი იქო რაწქალი არტამსრი? – ამბობდა შსკს
და ელამი თვალი სბრწქინავდა, რაცეც გარწითლებოდა.
– კარგი ბიჩი იქო, – სდარტსრებდა ლევანი.
– ირე, კაცმა რომ თუვარ, არც კოყია იქო ცსდი ბიჩი, ა?
– რა სჩირდა... არა, ცსდი კაცი არ იქო.
54
 – მითცარი, თს შმა ცარ, არ არირ სცნასრად მოწქობილი კაცირ
ცცოვრება? – თუვა შსკსმ.
– მაგათი რიკვდილი ნამდვილად სცნასრი იქო... ირე დაემთცვა
ერთმანეთრ... – თუვა ლევანმა.
– ღენ იცი, რაღი იქო რაუმე? – მისბრსნდა შსკს ყსმად მძდარ
თასრიარ. – თს არ იცი, ქსრი დამიგდე და გეტქვი, – შსკს თასრიარკენ
გადაიცარა და რაცეღი მიაყერდა, – არტამსრი და კოყია ბიშაღვილები
იქვნენ და ყცსბი მოსვიდათ რაფაც წვრილმანზე, რწორედ ორი დფირ
წინ, რანამ ერ ამბავი მოცდებოდა...
– რაფაც კაპიკებირ გამო, – თუვა ლევანმა, რადგან შსკს აცლა მარ
მიაყერდა.
– წო, – განაგრშო შსკსმ, – წოდა, არტამსრმა ცელი ღემოკრა. იმ
ფამერ...
– ფამე კი არა, რაფამო იქო, – გააწქვეტინა ლევანმა.
– მთვარირ ვაცღმობირ დრო იუნებოდა, – გაარწორა შსკსმ და ირევ
თასრიარ ღეცედა რაცეღი, – ცაიღრ რომ გამორცდა რაწქალი კოყია,
მანუანა გადასბრსნდა, იუ, ერთ ადგილზე, რაღიღი მორაცვევია ენგსრირ
პირარ, ეღმაკირ მორაცვევრ ეშაციან და ყაიყეცა, აბა?
– რაწქალი, – თუვა თასრიამ.
– მაცალე, ძერ არ დამიმთავრებია, – თუვა შსკსმ და განაგრშო: –
მეორე დფერ, ერ ამბავი რომ გავიგეთ, ქველარ შალიან გვეწქინა,
რარწრატოდ ტსლი ღევაგროვეთ ბიჩებმა ოძაცირ დარაცმარებლად,
არტამსრრაც შალიან გსლი დაწქდა, ნანობდა, რატომ ვაწქენინეო. იმ
დფერ არტამსრიც წამოვიდა და აცალდაფამებსლღი, ზსრტად იმ
ადგილზე გადაიყეცა, რადაც წინა რაფამორ რაწქალი კოყია
გადავარდა. ორივერ გვამი ერთად ეგდო მდინარირ პირზე. არ არირ
ერ ბედი?
– იყცსბერ და ერთად კი მოკვდნენ. – თუვა ლევანმა და აცლა იმანაც
თასრიარ ღეცედა, – ორივე ერთრა და იმავე ადგილარ გადაიყეცა.
– რა წუონდათ რაყცსბარი, რა წუონდათ გარაქოტი? ეწ, კარგი ბიჩები
იქვნენ რაწქლები, – ამოიოცრა შსკსმ, – იმათი ცროვნა იქორ! – და
გადაკრა. მერე წამოდგა. ცცვირრაცოცით ოტლი ღეიმღრალა კირერზე,
ტანძარაღი გაიცედა, ვიფაცარ დააკვირდა და გაიცინა. თასრია
რწრატად წამოცტა, გაიცედა უსყაღი:
– თავირი შმაკაცი დაინაცა! – თუვა რიცილით და ირევ დაძდა.

55
 – ბიჩო, ღენ ენა დაიმოკლე, თს არა... – თვალები გადასბრიალა
შსკსმ.
თასრიამ სცბად რერიოზსლი რაცე მიიფო. შსკს ირევ ტანძარართან
იდგა.
– იმ ბიჩებირ ცროვნა იქორ! – თუვა ლევანმა, დალია და ჩიუა დადგა,
– ვირ სქსრებ? – იკითცა მერე.
შსკს დაძდა. კიდევ ერთცელ დასბფვირა თასრიარ.
– მეირა იქო.
– აა, მეირა? კიდევ ცოცცალია?
– ცოცცალი კი არა, მაგირ გსლირათვირ კინაფამ დაცოცერ
ერთმანეთი.
– რატომ? – იკითცა ლევანმა. პაპირორი ამოიფო კოლოტიდან და
გააბოლა.
– ღამილა მოთეთუვერ მეირარ გსლირათვირ, – გაიცინა შსკსმ. –
მაგარ-მაგარი მოცვდა, ა, რარ იტქვი ღენ? – შსკსმ თასრიარ ღეცედა.
თასრიაც იცინოდა.
– ორი დფე ლოგინიდან ვერ დგებოდა, – თუვა თასრიამ.
– ღამილა რცემერ?! – გასკვირდა ლევანრ და ბოლი გამოსღვა
ნერტოებიდან. – ვინ რცემა?
– ვინ არირ ვითომ ღამილა, რომ ეგ ვერ რცემონ? – იკითცა შსკსმ.
– მძობნირ მძობნი არ დაილევაო, მაგრამ მაინც რაღი იქო რაუმე?
– რაღი იქო და მეირარ აწვალებდნენ თსრმე უსყაღი. ცო იცი... წოდა,
ერთი ბიჩი იქო აუ ყამორსლი, ვამეცი წუვია... – შსკსმ თასრიარ ღეცედა
და წკითცა: – არა?
– წო.
– წოდა, ერ ბიჩი გამოეუომაგა და ღენრ ღამილარ ორი ირეთი
რცეცცლა, რომ შლივრ წაათრიერ რაცლღი...
შსკსმ გადაიცარცარა.
– ერ არ ვიცოდი, – თუვა ლევანმა.
– ვითომ რატომ სნდა აწვალონ მეირა, მეირა ადამიანი არ არირ? –
წამოიშაცა შსკსმ.
– რა თუმა სნდა, ადამიანია, ცოდვაა...
– წოდა, ქბებიც მოსნგრიერ ღამილარ.
– მერე ღეარყინა ღამილამ?
– მეორე დფერ დაჩრერ ირ ბიჩი რაპარიკმაცეროღი, აცლაც
რაავადმქოტოღი წევრ...
56
 – ო, ერ არ არირ კარგი ამბავი. რადასრია?
– არ ვიცი.
– მშიმედ დაჩრერ?
– ქელღი, – თუვა შსკსმ, – წინა დფერ მე ვსღველე, მანუანაღი ყავრვი
და უალაუიდან გავიქვანე. მეორე დფერ ბაზარღი გამორსლა, ცომ იცი,
სცცო კაცირ ამბავი, სკნიდან მიეპარნენ და ირე დაჩრერ. მამაღენმა
გადაარყინა. მამაღენი რომ არ ქოტილიქო...
ლევანმა თავი ყაფსნა.
– მოდი, მამაღენირ რადფეგრშელო დავლიოთ, – თუვა შსკსმ. –
თუვენი ამბავი თუვენ იცით, მაგრამ ყემი ჩკსით, შალიან კარგი კაცია,
ეუიმი ეგეთი სნდა, გასმარძორ კოწიარ!
ლევანი თავყაფსნსლი იძდა. ლევანი კოწიარ ღვილი იქო, რწორედ იმ
უირსრგირ, რომელმაც ჩრილობა გასკერა ვამეცრ.
ვინ არირ ირეთი უვექნად, რომ ქველა მადლიერი წქავდერ? არ
არრებობრ ადამიანი ქველარათვირ ერთნაირად რარიამოვნო. თვით
ქველაზე კეთილ, ქველაზე რამართლიან, ლამაზ ან ნიჩიერ კაცრ, არ
ღეიშლება ერთი ვინმე მაინც არ წქავდერ სმადსრი, სკმაქოტილო, თს
მეტი არა. არეა მოწქობილი ერ ცცოვრება. არ არრებობრ ადამიანი
აბროლსტსრად კარგი ან აბროლსტსრად ცსდი. ირიც კი, ვინც
სმრავლერობირ მიერ აბროლსტსრად ცსდ კაცად ითვლება, ვიფაცარ
მაინც სქვარრ, ვიფაც ერთი მაინც ცედავრ მარღი რაფაც კარგ თვირებარ.
ამიტომ ადამიანირ რიკარგირა და რიცსდირ განმრაზფვრელი ირ
რიქვარსლია, რომელრაც ირინი იწვევენ რცვაღი. რაუციელი
ქოველთვირ არ განრაზფვრავრ ადამიანირ ბსნებარ. რიტქვები და
მოუმედებანი ზოგძერ რრსლიად არ გამოცატავენ კაცირ ნამდვილ
მირწრატებარ. ბევრი ინიფბება ცცოვრებაღი ღეგნებსლად თს
ღესგნებლად. მაგრამ, ბოლორ და ბოლორ, კარგი კაცია ირ, ვინც
სმრავლერობარ სქვარრ, თსმცა ლეგენდირ ღეუმნა პიროვნებირ ღერაცებ
ქოველთვირ ღეიშლება. მაგრამ არც ირ არირ მიზანღეწონილი, რომ
სცადო დროირ რვლარ, რომელიც ქველატერრ თავირ ადგილზე
აქენებრ.
ლევანირ მამა, კოწია, ამ უალაუღი სმეტერობარ სქვარდა. ქველარ
ეცმარებოდა, ქველარ ღველოდა, რამდენადაც ღეეშლო. პატიორან,
რამართლიან, კეთილ და განათლებსლ კაცად ითვლებოდა. არეთი
იქო რაერთო აზრი. კარგ ინტელიგენტად მიაყნდათ, რადგან ამ
უალაუღი ინტელიგენტსრობა რსლირა და გონებირ კეთილღობილსრ
57
თვირებად კი არ ითვლებოდა, არამედ როციალსრ მდგომარეობად.
მაგრამ რატომფაც ამ კაცირ ღვილი, მირი ერთადერთი ვაჟი ლევანი,
სკვე რამდენიმე წელია ოძაცირაგან განცალკევებით ცცოვრობდა, არ
წუონდა სრთიერთობა მღობლებთან. რა იქო ამირ მიზეზი? რა იქო
მიზეზი იმირა, რომ ინტელიგენტსრი ოძაცირ წარმომადგენელი,
რაკმაოდ ნიჩიერი აცალგაზრდა, სბრალო ღოტერი გაცდა? ცღირად
სჩირდა, ცღირად მღიერი და მწქსრვალი დაიარებოდა, ბავღვობირ
მიზნებრა და ოცნებებრ ვერ მიაფწია, ვერ ირწავლა. მირი კეთილი,
პატიორანი მღობლები კი, რომლებიც, მათივე რიტქვით, ქველარ
გადაქოლილნი იქვნენ ამ უალაუღი, ქსრადფებარ არ აუცევდნენ, არ
ეცმარებოდნენ, მტკიცედ დამდგარიქო ტეცზე, გამორსლიქო
ცცოვრებაღი. შნელია თუმა, თს რა იქო ამირ მიზეზი, რადგან მიზეზი
ბევრი იქო.
კოწია მრავალრიცცოვან, ფარიბ ოძაცღი დაიბადა და გაიზარდა.
მამამირი ლოთი, ჩირვესლი, მოყცსბარი კაცი ქოტილა. არე
ამბობდნენ მოცსცები, რომლებიც იცნობდნენ მარ და ძერ კიდევ
აცროვდათ. კოწიარ მამარ, თსრმე, არ ენაფვლებოდა ოძაცი და
ღვილები. მცოლოდ ფვინო სქვარდა და ფვინირა და რიფარიბირაგან
რირტემატსრად გაფიზიანებსლი, ერთცელ ყცსბღი მოკლერ. კოწიარა
და მირ და-შმარ ღორირ მსდამ დაშაბსლი, სცეღი, რაკმაოდ სცნასრი
სრთიერთდამოკიდებსლება რსტევდა. ამ განერვისლებსლ
აცალგაზრდებრ ღეეშლოთ ქოველ წვრილმანზე დაეჩამათ
ერთმანეთი; გასთავებლად ყცსბობდნენ, იფრინებოდნენ,
სკარგავდნენ ერთმანეთრ ცალირრ, სრპობდნენ რილაფერ, სმწარებდენ
ცცოვრებარ. კოწია თავიდანვე მიცვდა, რომ თს ამ წრეღი დარყებოდა,
ვერაროდერ გაცდებოდა კაცი. მან დატოვა ოძაცი და თბილირრ
მიაღსრა რარწავლებლად. სმაფლერი დაამთავრა და რამდენიმე წლირ
ღემდეგ მღობლისრ უალაურ დასბრსნდა, როგორც ეუიმი. აცლა
ქველატერი ღეიცვალა მირთვირ. აცლა ირ რაზოგადოებირ
პატივცემსლი წევრი გაცდა. იმ დრორ, როცა
სმაფლერდამთავრებსლი ცალცი ცოტა იქო ყვენღი, ეუიმობა სცცო
ცილი იქო და მათ განრაკსთრებსლ პატივრ რცემდნენ. კოწიაც თავირი
ოძაცირა და ნათერავებირათვირ, თავირი ამცანაგებირათვირ
რათაქვანებელი კერპი გაცდა. უალაუღი აცლად გაცრნილი
რაავადმქოტორ მთავარ ეუიმად დანიღნერ. ქველანი პატივრ რცემდნენ,
ქველანი ქსრრ სგდებდნენ მირ რიტქვარ. კოწია მიეყვია
58
განრაკსთრებსლ ქსრადფებარ, დაავიწქდა, რომ ყვესლებრივი
ადამიანი იქო, ირეთი, როგორც ქველა. დაავიწქდა, რომ მცოლოდ
ეუიმობით გამოირყეოდა რცვებირაგან. რა თუმა სნდა, მირი პროტერია
თავირთავად დიდად დარატარებელი იქო, მაგრამ ერ რრსლებითაც არ
ნიღნავდა, რომ კოწია რცვებზე მაფლა იდგა თავირი ბსნებით, რცვებზე
სტრო ვაჟკაცი იქო, სტრო კეთილი, სტრო ჩკვიანი და
გამობრშმედილი ცცოვრებირ რაკითცებღი. მირ ირგვლივ
მოსლოდნელად ირეთი მდგომარეობა ღეიუმნა, რომ კოწიამ თავი
არაყვესლებრივ ადამიანად წარმოიდგინა, თსმცა არაროდერ
ავიწქდებოდა, რომ იმ პირებთან, რომლებიც კოწიარ აზრით, იქვნენ
შლიერნი ამა უვექნირანი, მორიდებსლად, თავმდაბლსრად დაეჩირა
თავი. მაგრამ იმათთან, ვინც კოწიაზე დაბლა იდგა თავირი რაზოგადო
მდგომარეობით, კოწია უედმაფალი, ამაქი და სკადრირი იქო, არ
ღეეშლო არ დაენაცვებინა მათთვირ თავირი სპირატერობა, თავირი
პიროვნსლი ფირრება, რაც სმალვე სურებოდა, როგორც კი
სტრორებთან ეუნებოდა რაუმე. მაგრამ კოწია ამარ ვერ ამყნევდა,
იმდენად ბსნებრივ მოვლენად მიაყნდა სტრორთან – თავმდაბლობა
და სმცრორთან – უედმაფლობა. არ იცოდა, რომ რაჩიროა
ქველართან ერთნაირი იქო, ირეთი, როგორიც ცარ რინამდვილეღი.
რწამდა, რომ რინამდვილეღი ირეთი იქო, როგორი წარმოდგენაც
წუონდათ მირ ღერაცებ რაკსთარი ოძაცირ წევრებრა და კეთილად
განწქობილ ნათერავებრ. მათ კი გსლწრტელად მიაყნდათ კოწია
არაყვესლებრივ კაცად, ოძაცირა და ნათერავებირ რიამაქედ. რწორედ
ამიტომ, კოწია ვერ იტანდა სბრალო წინააფმდეგობარ, ღეკამათებარ,
მარ მიაყნდა, რომ მირი ქოველი მორაზრება ცცოვრებირ ქოველგვარ
რაკითცზე სქოქმანოდ სნდა მიეფოთ. კოწია ზოგძერ შალზე ტიცცი და
ძისტი იქო, თსმცა ბსნებით რბილი და არამტკიცე ცარიათი წუონდა.
რაერთოდ, ერ იქო კეთილი, გსლყვილი კაცი, მაგრამ დაბნესლი. ვერ
ცედავდა თავირ თავრ ნათლად და სრატსშვლო ღიღი წუონდა იმირა,
რომ თს თავრ გასქადრებდა სბრალო კაცრ, თს იკადრებდა სბრალო
ცალცირ რაზოგადოებარ, თვითონაც სბრალო გაცდებოდა. რაკსთარი
ვაჟიღვილირ მიმართაც არეთივე დამოკიდებსლება წუონდა. კოწია
თავრ არ სქადრებდა მარ და თავირ რიმაფლიდან დარცინოდა
ზოგიერთ მირ ბავღვსრ გატაცებარ. ლევანრ ბავღვობაღი ლეურებირ წერა
და ცატვა სქვარდა. როდერაც მღობლებრ სყვენებდა ცოლმე თავირ
ნამსღევარრ, კოწია ირონისლად იფიმებოდა, დარცინოდა ბავღვირ
59
გატაცებარ და უარატღსტობარ სწოდებდა ამარ. სნდა ითუვარ, რომ
მართლაც უარატღსტობად მიაყნდა ლეურებირ წერა და ცატვა, თანაც
ტიურობდა, რაკსთარი ღვილირ ნაძფაბნი რომ მოვიწონო, მირ
თვალღი ყემი მაფალი გემოვნება დაკნინდება, ღეილაცებაო.
რინამდვილეღი კი რსლ რცვა რამ ცდებოდა. ბავღვი რაერთო ენარ
კარგავდა მღობლებთან. ღვილირ ღეტარებაღი დედაც თავირი მესფლირ
თვალრაზრირრ იზიარებდა, რადგან ღესლაცავი იქო მირთვირ უმრირ
ავტორიტეტი, ირ ქველატერღი რწორი და მართალი იქო ამ უალირ
აზრით და, გარდა ამირა, სრაზფვრო იქო მადლიერებირ გრშნობა იმ
რიქვარსლირათვირ, რომელმაც სბრალო, გასნათლებელი
როტლელი უალი, ეუიმირ მესფლე გაცადა, უალაუღი ერთ-ერთი
ფირრესლი და რაპატივცემსლო მანდილორანი. ბავღვი კი არ
იზიარებდა მღობლებირ აფტაცებარ რაკსთარი თავით, რაკსთარი
ცცოვრებით. წიგნებირ რაღსალებით იგებდა, რომ სტრო ლამაზი და
სკეთერი ცცოვრება არრებობრ და მაგალითრ მღობლებირაგან კი არ
იფებდა, არამედ იმ გმირებირაგან, რომელთაც წიგნებღი ეცნობოდა.
მღობლებზე სტრო ამ არარეალსრი გმირებირ ცცოვრება მორწონდა.
ამიტომ არ ემორყილებოდა მღობლებრ, კრიტიკსლად სქსრებდა
მათ, რადგან მათ არ რწამდათ და არც ერმოდათ ბევრი რამ, რაც
წიგნებირ მიცედვით კარგი და მირაბაში იქო. რაც ღეეცება კოწიარ და
მირ მესფლერ, აზრადაც არ მორდიოდათ, რომ რაჩიროა ღვილირ
აფზრდა, მირი ქოველმცრივი მომზადება მომავალი ცცოვრებირათვირ.
არმევდნენ და აჩმევდნენ, რკოლაღი და მსრიკაზე დაწქავდათ, მეტი რა
ეუნათ? თვითონ ცომ ქოველივე ამარ მოკლებსლნი იქვნენ
ბავღვობაღი? თს არ ირწავლირ, კირერი სტეცია! რა მათი ბრალი იქო,
რომ ამ სწერო და ზარმაცმა ბავღვმა მსრიკარ თავი დაანება, არც ცემამ
სღველა, არც არატერმა. აი, არეთი ასტანელი ბავღვი იქო ლევანი. ირ
კი, რაც სტრო მეტრ ლანშფავდნენ, მით სტრო გსლყათცრობილი
ცდებოდა, სცეღობარ სცეღობით პარსცობდა და მღობლებრა და ღვილრ
ღორირ სნდობლობირა და სპატივცემსლობირ სტრკრსლი გაითცარა.
ქოველგვარ რარძელრ ბავღვი საფრერად მშიმედ განიცდიდა და
იტანძებოდა. ლევანი, თსმცა ბავღვი იქო, ინრტინუტსრად თს
უვეცნობიერად მაინც გრშნობდა, რომ არ იქო ზნეობრივად ირეთი
მაცინძი და ავი, გსლყათცრობილი, როგორც მირ მღობლებრ
მიაყნდათ და აგრეთვე აცლო ნათერავებრ, რომლებიც, რა თუმა
სნდა, მღობლებირ გადმოცემით და ცათრით, ნერვისლ, სზნეო
60
ბავღვად თვლიდნენ ლევანრ და ქოველთვირ ეჩვიანად,
გამომცდელად სქსრებდნენ, რარაც ბავღვი გრშნობდა და რსლ სტრო
სმტკიცდებოდა წარმოდგენა თავირ არარრსლქოტილობაზე.
ერ იქო შალიან მშიმე წლები და ლევანრ აცლაც კი არ რიამოვნებდა
იმ წლებირ მოგონება, აცლა, როცა ამდენი დრო გავიდა იმ ამბებირ
ღემდეგ. მერე კი რცვა დრო დადგა. როცა თვრამეტი წლირ ღეიუნა,
ერთ-ერთი მორიგი კონტლიუტირ ღემდეგ, ლევანმა რამსდამოდ
მიატოვა ოძაცი, ქოველგვარი კავღირი გაწქვიტა ოძაცთან და იმ
ნათერავებთან, რომლებიც განსწქვეტლივ კიცცავდნენ და
თავირსტლებით დატკბობირ რაღსალებარ სრპობდნენ. დაიწქო
დამოსკიდებელი ცცოვრება. აცლა კი ნამდვილი ბედნიერება,
ნამდვილი თავირსტლება იგრშნო. იგრშნო, რომ თავირსტალია და
რომ მირ ირგვლივ ქველა ადამიანია. აცლა აფარ არრებობდა ირ
ცელოვნსრი ზფსდეები, რომლებიც ბოჩავდა მთელი ცცოვრებირ
მანშილზე. მარ ღეეშლო, რაც სნდოდა, ირ ყაედინა, ვირაც სნდოდა,
იმარ დამეგობრებოდა, აფარ ეღინოდა, რომ ამით ყრდილრ
მიაქენებდა მამირ ავტორიტეტრ, რომელიც არაროდერ არ რწამდა.
მისცედავად ბევრი გაჩირვებირა, კმაქოტილი იქო თავირი აცალი
ცცოვრებირ. აცლა რირცცვილად არ ყაეთვლებოდა, რომ
რარადილოღი ღერსლიქო და სბრალო ბიჩებთან ერთად დაელია, ან
იმ გოგორ გაარღიქებოდა, რომელიც შალიან მორწონდა, თსმცა ირ
ფამირ დარაძირ ღვილი იქო. აცლა უვექანა მირთვირ გაიქო
კეთილღობილ და არაკეთილღობილ ცალცად, და არა ცცოვრებაღი
გამორსლებად და გამოსრვლელებად, როგორც მირ ოძაცღი იქო
მიფებსლი. მაგრამ ცანდაცან აცრყობდა რევდა, ბოფმა, გსლი
წქდებოდა, რომ ქოველთვირ მოკლებსლი იქო რითბორ და,
როდერაც რცვა ადამიანებირ სრთიერთობაღი ცედავდა ამ რითბორ,
თვალებზე ცრემლი ადგებოდა, ეგონა, რომ შალიან დაიყაგრა
ცცოვრებაღი. ამ რწმენამ მელანუოლიირაკენ მიდრეკილება
განსვითარა. რწქინდა, რომ მელანუოლისრი იქო, მაგრამ მერე
რადფაც, რომელიფაც ტილოროტორირ ნაღრომღი წაიკითცა, რომ
მელანუოლია ქველაზე ამაფლებსლი, ქველაზე კეთილღობილსრი
განწქობაა და რიამაქე იგრშნო თავირი მარტოობით. ეამაქებოდა
მარტოობა. ქოველგვარ ცალცღი ათუვეტარ კეთილღობილსრი
რიმარტოვე ერყივნა. ყატიურებსლი და მოწქენილი დადიოდა,
რიცარსლრაც ყსმად გამოცატავდა, მაგრამ რა ბობოუარი
61
ბედნიერებით იქო ცოლმე აფრავრე, როცა ბსნებირ წიაფღი
აფმოყნდებოდა, რადაც ავიწქდებოდა თავირი ვინაობა, ავიწქდებოდა
ვინ იქო, რა იქო, რაიდან მოვიდა, რა ერუვა, რა ენაზე
ლაპარაკობდა, ვირი ღვილი იქო. ირ გრშნობდა, რომ იქო ადამიანი,
ირეთივე ორგანსლი ნაწილი ამ ღესცნობელი რამქარორი, როგორც
ცე, უვა, წქალი... ირ გრშნობდა, რომ იქო ღვილი უვექნირა და ღეუმნა
იმავე კანონმა, რომელმაც ღეუმნა ცა და მიწა, ზფვა და ცმელეთი,
მთები და ველები, ტქე და ცცოველები, ქველატერი, რაც ღეუმნილია.
არეთ დრორ სტრო აცლობელი, სტრო რაქვარელი და გარაგები
ცდებოდა მნიღვნელობა ქველატრირა, რარაც ცედავდა, რარაც
განიცდიდა. ირ გრშნობდა თავირ ქოტიერებარ და ტკბებოდა ამით,
რადგან ერ ღეგრშნება ავიწქებდა თავირ ქოტა-ცცოვრებარ, რომელიც
რაოცრად წვრილმანად ეყვენებოდა იმართან ღედარებით, რარაც
რიცოცცლირ ღეგრშნება აგრშნობინებდა. წამიერი იქო ერ განცდა
რიცოცცლირა და ამიტომ სტრო დაშაბსლი, რავრე ღთაბეჩდილებით.
ირ გრშნობდა, როგორ ცცოვრობდნენ ცირ ტოთლები, როგორ
მოუროდა ნიავი და ნიავი მირთვირ იქო არა რაკსთარი თავირ
გააზრებარ მოკლებსლი სცილავი წაერირ ნაკადი, არამედ რაფაც
რიცოცცლით რავრე, როგორც ფმერთი, რომელიც აგრეთვე
სცილავია, მაგრამ ქველატერღი იგრშნობა. ერ იქო სბედნიერერი
წსთები მირ ცცოვრებაღი და არეთივე სბედნიერერი იქო ირ წსთებიც,
როცა ქოველივე ამირ გადმოცემარ ცდილობდა ლეურად, უაფალდზე
ან რაფებავებით ტილოზე. და თს აცერცებდა თავირი განწქობირ
გადმოცემარ, მირ მოღორებარ თავიდან, მაღინ მცირე ცნით ბედნიერი
იქო, რარიამოვნოდ დაფლილი და დაცლილი, რანამ ცცოვრება
ცელმეორედ არ აავრებდა მირ რსლრ თავირი რომელიმე
გამოვლინებით, ბსნებირ რომელიმე რაიდსმლოღი ყაწვდომირ
რსრვილით. ირ იქო პოეტი და მცატვარი და პოეზიარ და მცატვრობარ
დიდი ბედნიერება მოწუონდა მირთვირ. მაგრამ თავირ ნაფვაწრ არავირ
სყვენებდა, არ ელოდა, რომ გასგებდნენ და დაატარებდნენ, რადგან
ბავღვობიდანვე ღეყვესლი იქო გსლგრილობარ, რაც, ვინ იცირ, იუნებ
ნიჩირ მიმართ გასცნობიერებელი ღსრით მორდიოდათ? ზოგძერ კი,
როცა ღეზარცოღდებოდა, თავირ მეგობრებრ, ღოტრებრ და
ცელორნებრ, იმ ცალცრ, ვირთანაც სცდებოდა ტრიალი, რაკსთარ
ლეურებრ სკითცავდა და აოცებდა, აცრემლებდა. ირინი კი, ვინც მირ
პატარა ოთაცღი მოდიოდნენ და კედლებზე ყამოკიდებსლ ნაცატებრ
62
ნაცსლობდნენ, აფტრთოვანებსლი რყებოდნენ, თსმცა რრსლიადაც
არ გაეგებოდათ მცატვრობა, მაგრამ თავიანთი სღსალობირ
წქალობით გრშნობდნენ, რომ ნიჩიერ კაცთან წუონდათ რაუმე. ერ იქო
რრსლებით სპრეტენზიო ცალცი, მათ არ ეღინოდათ იმირა, რომ
ლევანირ ნამსღევრებირ ღეტარებით რაკსთარ გემოვნებარ
გამოამჟფავნებდნენ და ღერცცვებოდნენ, რადგან, ცომ ღეიშლება
ირეთი რამ მორწონებოდათ, რაც არ იქო მოწონებირ ფირრი და ირეთი
რამ არ მორწონებოდათ, რაც ნამდვილად მოწონებირ ფირრი იქო? ამ
ცალცრ რაკსთარი აზრები წუონდა და პირდაპირ ამბობდნენ, რა
მორწონდათ და რა არა. მათ გსლწრტელ გაოცებარ იწვევდა ირ
ამბავი, რომ სბრალო ღოტერ კაცრ ღეეშლო არეთი მღვენიერი
ლეურებირ ღეთცზვა და არეთი რაინტერერო რსრათებირ დაცატვა. მათ
ეამაქებოდათ ლევანირ ნიჩი, რადგან გრშნობდნენ, რომ ნიჩი, ირევე
როგორც რილამაზე, ზემოდან ეშლევა კაცრ, ერ ფვთირ მიერ
მონიჩებსლი მადლია, რადგან თითუმირ ქველატრირ გამომსღავება
ღესშლია ადამიანრ, გარდა ნიჩირა. ნიჩი მცოლოდ ტილირტერებრ
რშსლთ და ეცარბებათ, ამათ კი სქვარდათ ლევანი, რადგან ნაფდი
ადამიანები იქვნენ.
არეთი იქო ლევანი. აცლა ირ თავყაფსნსლი იძდა სრიათსბნირ
რარადილოღი და სრმენდა ელამ შსკსრ. სკვე ბნელდებოდა.
რარადილორ თეთრ კედელზე სცნასრი ყრდილები დაცოცავდნენ.
შსკსრ ცელღი ირევ ფვინით რავრე ჩიუა ეჩირა. მან სკვე ღერვა ქველა
რადფეგრშელო, რომლებრაც რსტრირ წერი მოითცოვდა.
ადფეგრშელა რამღობლო, მღობლები, დედმამიღვილები, მეგობრები,
რსტრირ წევრები, ამ რარადილორ მებსტეტე და ოტიციანტები,
ცოცცლები და მკვდრები, ქოვლად წმინდა ანგელოზები და აცლა
ღორესლი წინაპრებირ რადფეგრშელორ დალევარ აპირებდა, რადგან
ერ რადფეგრშელო, რომელიც წერით სტრო ადრე სნდა დაელია,
გვიან მოაგონდა.
– ყვენ ვაჟკაცი წინაპრები გვქავდა, – ამბობდა ირ, – წა, რარ იტქვი,
ლევან, რარ ყამოგიღვია ცცვირი?
– სდავოდ, – თუვა ლევანმა.
– ცომ გვქავდა ვაჟკაცი წინაპრები?
– გვქავდა.
– აბა, ერ არირ რაუმე? რაპარიკმაცეროღი სკნიდან მიეპარნენ კაცრ და
დაჩრერ.
63
 – ერ ყვენი რირცცვილია, – თუვა ლევანმა.
შსკსმ ჩიუა დადგა.
– მე სნდა გითცრა ღენ, ყემო ლევან, რომ გატსჩდა ყვენი უალაუი.
ქველა შლიერირ მცარერ იჩერრ, რსრტრ არავინ ეუომაგება, პირიუით,
ყაგრავენ. იმაზე მეტი რა გინდა, ღე კაი კაცო, რომ რიკეთე, კეთილი,
პატიორანი რაუციელი გსლსბრქვილობად, რირსლელედ ითვლება.
არეთები იქვნენ ყვენი წინაპრები? სკანიდან მიპარვარ იკადრებდნენ.
ა? რარ იტქვი, ლევან?
– რა ვიცი, აბა?
– რარ უვია არ იცი?! მაგარ რად სნდა ლაპარაკი, რომ არეთ
ლაყრობარ, არეთ რსლმდაბლობარ მაღინ არავინ იკადრებდა. აცლა
კი, ირ რეზოა თს ყემი ტეცებია, გამოდირ ცალცღი და ტრაბაცობრ,
ვითომ დიდი ვაჟკაცობა ყაიდინა. იმირ მაგივრად, რომ რცცვენოდერ –
ტრაბაცობრ, ღამილარ გსლი სნდა მოიგორ. მაგრამ მე მაგარ ვსტირებ
დედარ, ძერ არა მაუვრ დრო, თორემ...
– ყვენი უალაუი მართლა გატსჩდა, – თუვა ლევანმა.
– გატსჩდა! – წამოიშაცა შსკსმ, – აუ ვიფაც-ვიფაცებმა აიღვერ თავი,
მაგრამ არ გამოსვათ ირ, რაც წგონიათ. მართალმა კაცმა სნდა
გაიმარძვორ, არეთია ბსნებირ კანონი. მე რიმართლე მიქვარრ,
რიმართლე! – იქვირა შსკსმ.
– რიმართლე კარგია, შსკს, რიმართლერ რა რძობრ!
– მიქვარრ მართალი კაცი! ა, იმ ბიჩრ ვენაცვალე, მეირარ გსლირთვირ
რომ მთელი უალაუი გადაიკიდა. ცომ ღეეშლო არ ყარესლიქო ამ
რაუმეღი, მაგრამ ვერ მოითმინა იმიტომ, რომ ვაჟკაცი ქოტილა,
თორემ ფირრ მეირარათვირ თავირ განწირვა?
– რატომაც არ ფირრ, მეირაც კაცია.
– რა კაცია, მეირა, მაგრამ მაინც არ სნდა დაყაგრო. რსრტრ ქველა
მოერევა. აბა, თს ბიჩი ცარ, შლიერრ ღეებრშოლე! – შსკსმ
მრავალმნიღვნელოვანი პასზა გააკეთა. მერე გააგრშელა: – ირ ბიჩი
ღეებრშოლა და მთელი უალაუი გადაიკიდა. კაცი ქოტილა,
ვენაცვალე რსლღი.
– რატომ მთელი უალაუი? ღენ ვირკენა ცარ, შსკს?
– მე იმ ბიჩირკენა ვარ, ამარ რად სნდა კითცვა! თსმცა ირ ყამორსლია,
სცცო კაცია, მაგრამ მე მაინც იმირკენა ვარ, რადგან ირ მართალია.
– მეც იმ ბიჩირკენა ვარ, თსმცა არც ვიცნობ, – თუვა ლევანმა, –
რამდენია კიდევ ყვენირთანა?
64
 – ბევრია.
– ერე იგი, ყვენრ უალაუღი კარგი ცალციც ბლომად ქოტილა?!
– კარგი და ცსდი ქველგან არირ, ქველა უალაუღი და ქველა ოძაცღი,
მაგრამ მე ირ მწქინრ, რომ ცსდები ყაგრავენ კარგებრ. გატსჩდა ყვენი
უალაუი!
– ქოველთვირ არე ცომ არ იუნება? მოდი, კარგ ცალცრ გასმარძორ,
შსკს! – ცელღი ჩიუა აიფო ლევანმა და მაგიდირაკენ წამოიწია, –
მოდი, გასმარძორ კეთილ და მართალ ცალცრ, რარ იტქვი?
– კარგი რადფეგრშელოა, რა სნდა ვთუვა? – შსკსმაც აიფო ჩიუა
ცელღი და მეორე ცელი გაღალა, – ოფონდ ერთ რამერ დავსმატებ, –
თუვა მან, – გასმარძორ ქველა კარგ კაცრ, იმ ბიჩირ თამადობით,
რომელიც აცლა რაავადმქოტოღი წევრ, მაგრამ მალე
გამომძობინდება. ვამეცი უვია, არა? – მისბრსნდა შსკს თასრიარ.
თასრიარ თავი მაგიდაზე დაედო და ეშინა.
– ბიჩორ, ამარ დასშინია! – განცვიტრდა შსკს.
– ცოდვაა, ეშინორ, ალბათ, დაიფალა.
– დაიფალა კი არა, რმა არ ღესშლია. აწიე, ბიჩო თავი! – იქვირა
შსკსმ, მცარზე დაადო ცელი და ღეაძანძფარა, მაგრამ ვერ
გამოაფვიშა.
თასრია ღეიღმსღნა, რაფაც ყაიბსრდფსნა და შილი განაგრშო.
– დალიე, შსკს! – თუვა ლევანმა.
– რარ ვამბობდი? წო, გასმარძორ ქველა კარგ კაცრ ვამეცირ
თამადობით, – თუვა შსკსმ და გადაკრა.
– გასმარძორ ქველარ, ვამეცირ თამადობით, – თუვა ლევანმაც.
ირინი კიდევ კარგა ცანრ ლაპარაკობდნენ. როცა რარადილოდან
გამოვიდნენ, მთვრალები იქვნენ და ბარბაცებდნენ. კარამდე
გამოაცილა თეთრწინრატრიანმა ოტიციანტმა, რომელიც შსკსმ
რამძერ გადაკოცნა. ბნელოდა. მთვარე ძერ არ ამორსლიქო და
უსყაღი გამვლელები სცნასრ, არაამუვექნისრ აყრდილებრ წგავდნენ.
თასრია ზსრგით ცერ მიქრდნობოდა, ცელები გსლზე დაეკრიტა და
მოწქენილი რაცით გარცუეროდა ბნელ ცარ. შსკს თავირი მანუანირ
რაჩერთან მძდარ ლევანრ ელაპარაკებოდა. მერე ერთმანეთრ
დაემღვიდობნენ და ლევანმა მანუანა დაშრა. შსკსმ უსყა გადაჩრა და
თავირ მანუანარ ამოეტარა. გაირმა დაუცესლი წქლირ ყცრიალი. მერე
რიყსმე ყამოვარდა. ცოტა ცნირ მერე შსკსრ ყაცლეყილი ცმა გაირმა:
– თასრია!
65
 რარადილოღი რკამებრა და მაგიდებრ ბრაცსნით ალაგებდნენ.
– თასრია! – გაირმა ირევ შსკსრ ცმა.
თასრია ყსმად მისაცლოვდა მანუანარ და შსკსრ გვერდით დაძდა.
– რად იქავი, ბიჩო? – წკითცა შსკსმ და თან მოცერცებსლად
მოთავრდა რბილ რკამზე.
– რად მივდივართ? – იკითცა თასრიამ წქნარად.
– რად მივდივართ და ღინ.
– ღინ? – იკითცა თასრიამ.
– წო, რა იქო? – გასკვირდა შსკსრ.
– არატერი, – ყაილაპარაკა თასრიამ. ირ ტერწარსლი იქო და
გაოცებსლი, ყატიურებსლი იქსრებოდა; დაბალ ცმაზე
ლაპარაკობდა, – რად ვიქავით ყვენ?
– რად ვიქავით და რარადილოღი, ღენ ცომ არ გშინავრ? – წამოიშაცა
შსკსმ და რინათლე ყცაკსნით აანთო, – რა მთვრალივით
ლაპარაკობ?
მანუანირ ტარებით განათებსლი გზა თეთრად აპრიალდა, როგორც
წქვდიადღი სმიზნოდ გაჩრილი ირარი. ირინი რიბნელეღი ირცდნენ და
წინ იქსრებოდნენ.
– აცლა გამაცრენდა, სრიათსბანღი ვართ! – თუვა თასრიამ.
შსკსმ ირევ გამორთო ღსუი.
– ბიჩო, ღენ ცომ არ გშინავრ? რა მოგივიდა?
– რა იქო, შსკს, იცი? – თუვა თასრიამ შალზე დაბალი ცმით,
თითუმირ ყსრყსლით, – არე მეგონა, რომ უვექანაზე აფარ ვიქავი.
თითუორ დრო სყემოდ გავიდა. თითუორ გამოვექავი ქველატერრ და
რცვაგან წავედი, არ ვიცი, რად, თითუორ არ ვარრებობდი. ღემეღინდა.
– რამ ღეგაღინა, ბიჩო არ გრცცვენია? – თუვა შსკსმ და ცრემლები
წამოსვიდა. – რა რირსლელერ ამბობ, თს იცი?
– არ ვიცი.
– არ გრცცვენია, ბიჩო? – შსკსმ კირერზე მოცვია თასრიარ ცელი და
გსლღი ყაიკრა, ღეაძანძფარა. მერე შრავა აამსღავა, – მოდი, დაძეუი
რაჩერთან, გარეკე ერთი, ვაჟკაცსრად! სკვე ვაჟკაცი ცარ, სნდა ატარო
მანუანა!
მანუანიდან გადმოვიდა, ცრემლები ფაპაფსპით ყამორდიოდა რაცეზე,
წინიდან მოსარა მანუანარ და თასრიარ გვერდით დაძდა.

66
 11
იმავე რაფამორ, რწორედ იმ დრორ, როდერაც თასრიამ და შსკსმ
მანუანა უალაუღი ღემოაგრიალერ და გადაბმსლი რაქვირით გაიარერ
მთავარი უსყა, ალირა და ძემალი მკლავგაქრილი მორეირნობდნენ.
ირინი ალირართან მიდიოდნენ მსრიკირ მორარმენად. ძემალი
მოსთცრობდა ალირარ, თს რა ღერანიღნავი უალაუია ოდერა, რადაც
სკვე მეცსთე წელია რწავლობდა რამედიცინო ინრტიტსტღი. ირ
წქვებოდა, თს რა რარიამოვნოა ზფვირპირა პარკიდან გემებირ ქსრება,
როცა ირინი მიდიან, ან მოდიან პორტირაკენ. თსკი მზიანი დფეა,
თეთრი გედებივით დარრიალებენ რამგზავრო გემები ლსრძ ზფვაღი.
ძემალი წქვებოდა, თს რა რარიამოვნოა დერიბაროვირ პრორპეუტზე
რეირნობა წაბლებირ უვეღ. ღერანიღნავი უალაუია ოდერა, წქვებოდა
ძემალი, ალირა კი დიდი გსლირქსრით სრმენდა. რინამდვილეღი არც
მარ და არც ძემალრ არ აინტერერებდათ უალაუი ოდერა და მირი
ფირრღერანიღნაობანი. რსლ რცვა რაფაც იმალებოდა ოდერირ იუით.
მათი ქსრადფება გამაცვილებსლი იქო არა ოდერირ მიმართ, არამედ
იმირ მიმართ, რაც ცდებოდა აცლა მათ ღორირ ლაპარაკირ გარეღე,
და რაც სტრო სკეთერად წქვებოდა ძემალი ოდერირ ღერაცებ, ეგონა,
მით სტრო აფწევდა თავირ ნამდვილ მიზანრ, სტრო სკეთერად
აგებინებდა ალირარ, რირი თუმაც სნდოდა, და რაც სტრო სკეთ
სრმენდა ალირა, მით სტრო გრშნობდა ძემალირ ნამდვილ
რათუმელრ, რადგან ქველაზე სტრო რაინტერერო ამბებირ
გადმოცემირარ ძემალი ცელრ სჩერდა მკლავზე ალირარ, ვითომ
ეტეუტირ გარაშლიერებლად, ეტმარნებოდა, ვითომ რასბრით იქო
გართსლი, აყერებდა იუ, რადაც ყრდილი იწვა უსყაღი, ცირ უვეღ, და
შალიან აცლორ მიწუონდა რაცე მირ რაცერთან, ელაპარაკებოდა
თითუმირ ყსრყსლით, თსმცა ალირარ ქსრრ არ აკლდა და არც
რასბრირ თემა იქო მაინცდამაინც რაყსრყსლო. ალირარ მღვენივრად
ერმოდა, რაც სნდოდა ძემალრ. ირ კარგად იცნობდა მამაკაცებრ.
ბევრთან წუონია რაუმე და ღერწავლილი წქავდა ირინი. თითუმირ
ქველა ერთმანეთრ წგავდა, თსმცა განრცვავებაც დიდი იქო ამ კაცებრ
ღორირ. ზოგიერთი თავიდანვე ნათელი იქო ალირარათვირ,
გაცნობირთანავე ეტქობოდა, რა ცარიათიც წუონდა და ბოლომდე
სცვლელი რყებოდა, ზოგიერთი კი იცვლებოდა ცოლმე, მერე რსლ

67
რცვანაირი ცარიათი აფმოაყნდებოდა, ვიდრე ალირარ ეგონა
თავდაპირველად. მაგრამ გსლირ რიფრმეღი ალირა თავიდანვე
გრშნობდა, ვინ რა იქო. ალირა იცნობდა მღვენიერი გარეგნობირ
ბიჩებრ, რომელთაც აკლდათ რიმტკიცე, ვაჟკაცობა, თსმცა
თავდაპირველად ერ არ ეტქობოდათ, თავიანთი რაუციელით არეთი
ტიურირ რაბაბრ არ იშლეოდნენ, მაგრამ ცღირად ალირა ინტსიციით
გრშნობდა მათ ღინაარრრ და ბოლორ სეჩველად სმართლდებოდა
წინათგრშნობა. არეთი იქო იარონი ალირარ თვალღი. იქვნენ რცვებიც,
თავიდან ბოლომდე მტკიცენი და სცეღნი, როგორც მილიციირ
ლეიტენანტი ბენო, რომელიც მტკიცედ და სცეღად ეუცეოდა ქველარ,
თავირ ცელუვეითებრ და მოუალაუეებრ, ალირარაც კი, მცოლოდ
ზემდგომ სტრორებთან იქო მორიდებსლი და თავდაჩერილი, მაგრამ
ალირარ მაინც სქვარდა ბენო, რადგან თავირსტლად ღეეშლო მირი
იმედი წუონოდა, თს მართან იქო, ვერავინ აწქენინებდა.
იქვნენ ზრდილი, კსლტსრსლი ბიჩებიც, რომლებიც ზედმიწევნით
წერიერად იცვამდნენ, დიდ ქსრადფებარ აუცევდნენ ყაცმა-დაცსრვარ,
რასბრობდნენ ამაფლებსლ თემებზე: ლიტერატსრაზე, ცელოვნებაზე,
კინოზე, თეატრზე, და თსმცა ალირარ არ ერმოდა ირე, როგორც
რაჩიროა, არც ლიტერატსრა, არც ცელოვნება, მაგრამ კინო და
თეატრი შალიან სქვარდა და არანაკლებ სქვარდა ირეთ ცალცთან
ქოტნა, ვინც კინორა და თეატრზე ბევრრ ლაპარაკობდა. იარონი
არეთი იქო, მაგრამ ძემალრაც ღეეშლო ამ თემაზე რასბარი.
ალირართვირ მნიღვნელობა არა წუონდა იმარ, თს რარ ამბობდა
ცოლმე ძემალი, რირსლელერ თს რიჩკვიანერ, მირთვირ მნიღვნელობა
არა წუონდა ძემალირ აზრებრ, მთავარი იქო ირ, რომ ამ ბიჩრ ღეეშლო
ერასბრა ლიტერატსრარა და ცელოვნებაზე, კინორა და თეატრზე. ამირ
გამოც მორწონდა ალირარ ძემალი. რატომფაც დარწმსნებსლი იქო,
რომ ძემალი არაროდერ ყაიდენდა იმარ, რაც იარონმა ყაიდინა
ვამეცირ მიმართ. ალირარ ძემალი კიდევ იმიტომ მორწონდა, რომ,
რაც სნდა იქორ, მაინც უალი იქო და ქველაზე დიდ მნიღვნელობარ
ადამიანირ გარეგნსლ მცარერ ანიჩებდა. ძემალი იარონივით მაფალი
და მცარბეჩიანი ბიჩი იქო, მაგრამ იარონზე სტრო დაცვეწილი და
გამორსლი ყანდა. გარდა ამირა, ალირა ყაცმსლობარაც დიდ
ქსრადფებარ აუცევდა, ვინც სტრო კოცტად იცვამდა, ირ სტრო
კსლტსრსლ კაცად მიაყნდა. ალირარ აზრით, დასდევრად ყაცმა
მცოლოდ ბნელ, სკსლტსრო პიროვნებებრ ღეეშლოთ და ამიტომ
68
სგემოვნოდ, ცსდად ყაცმსლ ცალცრ გასრბოდა, ეღინოდა კიდეც მათი,
როგორც ღამილარი და ელამი შსკსრი. სკვირდა ვამეცირ დასდევრობა
ყაცმაღი, რადგან გრშნობდა, რომ ირ არ იქო ღამილარ და შსკსრ
დონირ კაცი. ვამეცი რატომფაც შალიან აინტერერებდა ალირარ.
ვერატრით ვერ გაეგო ვამეცირ მაღინდელი რაუციელი, როცა
რირცლირგან იცლებოდა ქელგამოფადრსლი და აცლორ არავირ
სღვებდა, მაგრამ რა კარგი იქო ვამეცი, როდერაც მეირარ დარაცავად
წინ აფსდგა ღამილარ! აც, რა კარგი იქო მაღინ ვამეცი, პატარა
ბიჩივით გატაცებსლი თავირი თავზეცელაფებსლი რაუციელით, ერთი
– მთელი უალაუირ წინააფმდეგ.
მაგრამ აცლა ალირარ ძემალი მორწონდა. ირ უალი იქო, და,
როგორც ქველა უალრ, მარაც სქვარდა, როცა ეარღიქებოდნენ.
შალიან სცაროდა, როცა ქსრადფებით ეუცეოდნენ და იმ
ადამიანებღი, ვინც განრაკსთრებით ქსრადფებით მოეპქრობოდა და
ამით პატივმოქვარეობარ დასკმაქოტილებდა, ალირა ბევრ ღერანიღნავ
თვირებარ ცედავდა. ძემალი კი ალირარ თავირი ყამორვლირ პირველი
დფიდანვე ეარღიქებოდა, ქსრადფებარ არ აკლებდა.
აცლა ირინი მთავარ უსყაზე მირეირნობდნენ. მიდიოდნენ ნელ-ნელა,
ცანდაცან ცირ უვეღ ყერდებოდნენ, იცინოდნენ, ცან კი რერიოზსლი
რაცით რაფაც სმნიღვნელო რამეზე დაობდნენ. თბილი, რარიამოვნო
რაფამო იდგა. ირინი უალაუირ ცენტრრ გამორცდნენ და ტორტირაკენ
გაემართნენ. უსყაღი ბნელოდა. განათებსლ ტანძრებღი
მცცოვრებლები მოყანდნენ, რაცლებირ წინ კი, კიბეებრა და
ტროტსარზე დადგმსლ პატარა რკამებზე რარატნიანი უალები
ირცდნენ და ცმამაფლა ლაპარაკობდნენ. ბავღვები თამაღობდნენ,
ცელუობდნენ, პიჟამიანი კაცები ქვიროდნენ, ან ბოცი ცმით
იცინოდნენ. ძერ არავირ ეშინებოდა და ქველა ცედავდა ალირარა და
ძემალრ, რომლებიც რასბრით გართსლნი, ნელ-ნელა
მირეირნობდნენ ტორტირაკენ. მერე ძემალმა ალირარ რაცლირ
რადარბაზოდან გამორსლი იარონი დაინაცა, ცერთან ღეყერდა, ალირარ
ცელი წაავლო და იუითკენ გააცედა. იარონი ღსა უსყაღი გაყერდა და
ზემოთ, ალირარ ტანძრირაკენ იქსრებოდა.
– რა სნდა ღენთან?
– რა ვიცი, – თუვა ალირამ და კმაქოტილებირ ფიმილი ვერ ღეიკავა.
– აკი ყვენ ღორირ არატერი არირო, – რატომფაც მკაცრად იკითცა
ძემალმა.
69
 – ნამდვილად არეა, არ ვიცი, რა სნდა, – რატომფაც თავირ
მართლება დაიწქო ალირამ და მცრები არწია.
იარონი მობრსნდა, უსყა გადაჩრა და ტორტართან მივიდა. იუ,
ყრდილღი, ვიფაც იცდიდა. იარონი გაყერდა და რაფაცარ
ელაპარაკებოდა ყრდილღი მდგარრ. მერე ორივენი ზემოთ
წამოვიდნენ. ღსა უსყაღი მოაბიძებდნენ. როცა რინათლეღი
გამოვიდნენ, ცერ ამოტარებსლმა ძემალმა იცნო იარონირ
თანამგზავრი.
– ბიჩორ! ერ ცომ ვამეცია! – წამოიშაცა მან.
ალირამ თავი დასუნია და გაკვირვებით თუვა:
– ნეტა რა სნდოდა ყემთან?

70
 12
მერე კი დაფამდა და ირევ გათენდა. აფმორავლეთი წითლად
ღეიფება. თანდათან გათეთრდა ცა, რინათლე მოეტინა უვექანარ.
გამოიფვიშა დაშინებსლმა უალაუმა. უსყებღი პირველი გამვლელები
გამოყნდნენ. ქველამ თავირებსრად გაატარა ფამე, თავირებსრად
ცვდებოდა ქველა აცალ დფერ. ზოგრ ძერ კიდევ ეშინა, ზოგმა ძერ
კიდევ არ იცოდა, რარ მოსტანდა ერ დილა, რა ცვლილებარ წინა
დფერთან ღედარებით. თანდათან ამოშრავდა და აცმასრდა უალაუი.
მზე ამობრწქინდა. დაიწქო მირი მარადისლი გზა დედამიწირ
ირგვლივ, დიაც, დედამიწირ ირგვლივ და არა პირიუით, რადგან
ქველა ადამიანი არე ცედავრ ამ ბსნებრივ მოვლენარ, ყვენი გრშნობირ
ორგანოები არე აფიუვამრ ამ ტაუტრ, მცოლოდ გონებამ იცირ, რომ
რინამდვილეღი რსლ რცვა რამ ცდება, მცოლოდ გონება რწვდება იმარ,
რარაც თვალი ვერ ცედავრ.
მაგრამ მაინც რამდენ რამერ ვერ რწვდება გონებირ თვალი?! ირ, რაც
რავრებით დარაღვებია ცცოვრებირ რთსლი კანონებირ თვალრაზრირით,
სცნასრი და მოსლოდნელია ყვენი გონებირათვირ, ირევე როგორც
გრშნობირათვირ, და მოვლენირ ანალიზი თითუმირ ღესშლებელი
ცდება, რადგან გასგებარია მირი ლოგიკა. ყვენთვირ რრსლებით
მისწვდომელია ცცოვრებირ მრავალი გამოვლინებირ ასცილებელი
რირწორე. სტრო ცღირად გამოცანაა ცოლმე ირ, რაც ღეიშლება რცვა
ადამიანირ გონებაზე სტრო მაფალი გონებირათვირ ნათელი და
გარაგები იქორ. ადამიანირათვირ ღემზარავი და ასცრნელია ნაადრევად
ღეწქვეტილი რიცოცცლე, რიცოცცლე, რომელიც წქდება არა
კანონზომიერი რიბერირ ღემდეგ, არამედ მაღინ, როდერაც ბსნებირ
რარიცოცცლო შალები მცოლოდ აცლა იწქებენ გაფვიშებარ,
განვითარებარ, ზრდარ, მომწიტებარ, გატსრყუვნარ, ერე იგი
რიცოცცლერ. არავინ იცირ, რატომ ცდება არეთი არათანმიმდევრსლი,
არალოგიკსრი რამ ბსნებაღი. ერ არ ემორყილება განვითარებირ
რაერთო წერრ, ადამიანი კი ქველატერღი წერრიგრ ეშებრ. ყვენ
მიგვაყნია, რომ ქველატერი, რაც ცდება რამქაროღი, გარკვესლ წერრ
ემორყილება. ამ წერრიგღი ქოველთვირ ვგსლირცმობთ
რამართლიანობარაც. «წერრიგი» და «რამართლიანობა» ქოველთვირ
განსქოტელია ყვენთვირ და ამიტომაც ვეგსებით ბსნებირ ბევრ

71
მოვლენარ, კანონრ და წერრ, დაბადებარ, ზრდარ, რიბერერ, რიბერით
გამოწვესლ რიკვდილრ. ქველატერი ერ ბსნებრივად, რამართლიანად
გვეყვენება, ბსნებრივად გვეყვენება ირ ამბავი, რომ სნდა
ვიცოცცლოთ, დავბერდეთ და მერე მოვკვდეთ. ვეგსებით ყვენრ
მომავალ რიკვდილრ. მაგრამ რატომ სნდა მოვკვდეთ მანამდე, რანამ
მივაფწევდეთ რიცოცცლირ იმ წერტილრ, რომლირ ღემდეგ რიკვდილი
ასცილებელია? ყვენ ვერ ვეგსებით ამარ, თსმცა არეთი ღემთცვევები
ცღირია და ყვესლებრივად ითვლება. მაგრამ რატომ არირ ერ
სრამართლო მოვლენა ყვესლებრივი?
მეორე დილით, სრიათსბანღი უეიტირ ღემდეგ, შსკსრ და თასრიარ
არქირ დალევა მოსნდათ. რატომ? შნელი რათუმელია! ნამთვრალევი
გამოვიდნენ რაცლიდან. დსუანღი ღევიდნენ, ბაზართან. მანუანა უსყაღი
დააქენერ. ირასზმერ. თითო ჩიუა არაქი გადაკრერ.
– კიდევ დავლიოთ, შსკს? – იკითცა თასრიამ.
– დავლიოთ, – სპარსცა შსკსმ.
რამარ-რამარი არაქი დალიერ. რსლ არ ეტქობოდათ რიმთვრალე.
ყსმად რვამდნენ. მედსუნე ცედავდა, როგორ ირცდნენ მაგიდართან,
ერთმანეთრ ჩიუარ სჩაცსნებდნენ და ამბობდნენ, «თითო რაცარება
ღეგვეწიორო». რამ-რამ რაცარებამდე ავიდნენ. მერე მედსუნერ დასშაცერ
და ანგარიღი მორთცოვერ. როდერაც მედსუნე დანაცარძირ არაფებად
მივიდა, ირინი ძერ კიდევ ირცდნენ. წინ მორსტთავებსლი თეტღები
ედოთ. მაგიდაზე პსრირ ნამცეცები ექარა, რამარილიდან მარილი
გადმოპნესლიქო, ცოტა არაქიც დაწუცეოდათ რსტრაზე და ამ
დაფვრილ რითცეღი თასრიარ დასდევრად ყაედო იდაქვი. რაცით
ცელრ დაქრდნობოდა, ტრყცილები ჩსჩქირაგან ყაღავებოდა,
მკლავები აეკაპიწებინა და ცელზე ლსრძად გამოქვანილი აროები «ტ.
გ». აყნდა, მირი რაცელირა და გვარირ ინიციალები. მედსუნემ
იანგარიღა და შსკსმ ტსლი მაგიდაზე დაქარა. ქველამ ტსლრ
დაცედა, თასრიამ და მედსუნემ, შსკსმაც. ერთი უაფალდირ მანეთიანი
დარველდა, მაგიდაზე დაფვრილი რითცით გაიჟფინთა და ზედ პსრირ
ნამცეცები აეკრო. მერე თასრია და შსკს ადგნენ და წავიდნენ. ირინი
უსყაღი გავიდნენ, პაპირორი გააბოლერ, რწრატად ყარცდნენ მანუანაღი,
თითუორ ერთმანეთრ ეძიბრებოდნენ, ვინ მოარწრებდა, და გარეკერ.
როცა მანუანა თვალრ მიეტარა, მედსუნემ ცარიელი თეტღები
აალაგა, რველი, ჩსჩქიანი ყვარი აიფო და გადაწმინდა მაგიდა,
რომელთანაც წეფან შსკს და თასრია ირცდნენ. რამარილერ ირევ
72
დაეცვივნენ ბსზები. მედსუნე რკამზე ყამოძდა და ტიურრ მიეცა. შსკს
და თასრია დამზადებირ კანტორაღი მივიდნენ, რადაც შსკსრ რაუმე
წუონდა. შსკს კანტორაღი ღევიდა. თასრია გარეთ დარყა,
მანუანართან იცდიდა.
ერ იქო დილით, დილაადრიან. მერე მზემ სტრო დააცცსნა და
ქველამ, ვინც ამ დრორ უსყაღი იქო, დაინაცა, როგორ მიაუროლებდა
თასრია შსკსრ ტონანაცევრიანრ. რიმთვრალით ან, ღეიშლება
წინადფირ ღეუებით გათამამებსლი თასრია მანუანირ რაჩერ
მირძდომოდა და რაღინელი რირწრატით მირეკავდა ტონანაცევრიანრ
მთავარ უსყაზე. უსყირ ბოლორ კი, იმ რკოლირ პირდაპირ, რადაც
ოდერფაც რწავლობდა, მანუანა ტელეგრატირ ბოშრ დააძაცა და
დაამტვრია, თვითონ რატეთუელი გაიტეცა და იუვე მოკვდა. ერთ
წამღი მოცდა ქოველივე ერ და იმავე წამრ რაღინელი,
წარმოსდგენელი ასრზასრი ატქდა. ცალცი აირია, აზმსვლდა,
თასრია თავგატეცილი იწვა მიწაზე და რირცლი რდიოდა. რირცლით
იქო მორვრილი მირი რაცე, მირი ცელები, ტანი, რირცლიანი იქო
მანუანა, მიწა, თცრილღი გსბედ მდგარი წქალი, რომლირ პირარ იდო
მკვდარი თასრია. უსყა ცალცით გაიჩედა. ერთ წამღი მოცდა
ქოველივე ერ, ცალცირ თვალწინ, რომელრაც არ სნდოდა ერ ამბავი
მომცდარიქო, მაგრამ ქოველივე სკვე მომცდარი იქო და
მოვლენებირ სკან დაბრსნება აფარ ღეიშლებოდა. თასრია მიწაზე
ეგდო მკვდარი, გაღეღებსლი.
ვამეცმა სკვე იცოდა, რაც მოცდა. ირ რწრატად მოსქვებოდა მთავარ
უსყარ იმ ადგილირაკენ, რაითაც აცლა ქველა გარბოდა. ირ ცედავდა
ნაცნობ რაცეებრ, სკვე წქავდა ნაცნობები ამ უალაუღი. ცედავდა
აფელვებსლ, ღეღტოთებსლ ადამიანებრ და თვითონაც აფელვებსლი
მიწქვებოდა ცალცირ ნაკადრ. რაფაც სყვესლოდ გრშნობდა თავრ.
სბედსრებირ პირველ წსთებღი ადამიანი ქოველთვირ კარგავრ
რეალობირ განცდარ, ამოვარდნილია ყვესლი კალაპოტიდან,
დროებით ეთიღება თავირ ქოველდფისრ ინტერერებრ და გარკვესლი
დროირ განმავლობაღი მიაყნია, რომ აეცილა თვალი, თავირი
ნამდვილი რაცით დაინაცა ცცოვრება, დაინაცა ირ, რაც, რაერთოდ,
დატარსლია ცცოვრებირ ქოველდფისრობირ, ყვესლებრიობირ
ტარდით და ქველატერი არაყვესლებრივ ამაოებად მიაყნია
მანამდე, რანამ ერ ღეღტოთება, რსლიერი წონარწორობირ ერ
დარფვევა არ გასვლირ და ცელმეორედ არ ღეეყვევა, არ ღეეგსება
73
ცცოვრებარ თავირი მსდმივი სბედსრებებითა და ბედნიერებით. რაც
სტრო აცლობელ ადამიანრ ღეემთცვევა სბედსრება, მით სტრო
დიდცანრ რყება ერ განწქობილება და რაც სტრო სცცოა ირ, ვინც
მოკვდა, მით სტრო მალე გვავიწქდება, რომ ყვენც იგივე ბოლო
მოგველირ.
ვამეცი გსლცელდაკრეტილი იდგა და ცალცრ სქსრებდა. ირ არ
ცდილობდა გაერფვია ცალცირ წრე და დაეცედა
მიცვალებსლირათვირ, თსმცა ქველა არე იუცეოდა. უალები ტიროდნენ
და მსცლზე ცელრ ირტქამდნენ, მამაკაცები თავრ იუნევდნენ. ირგვლივ
ასწერელი ქაქანი იქო. მერე წრიდან ღამილა გამოვიდა.
– გაცეთუილი მთვრალი ქოტილა, – თუვა და თვალი მოწკრა
ვამეცრ, მაგრამ ქსრადფება არ მიაუცია. აგე, ირ ბიჩიც, ვინც ვამეცრ
დაარტქა და რაღინელი ჩრილობა მიაქენა. ვამეცმა სცებ რაკსთარი
გსლირცემა გაიგონა და ინრტინუტსრად მსღტები მოკსმღა, მაგრამ იმ
წამრვე გაღალა თითები. ირ ბიჩი ღამილარ გვერდით იდგა და ცალი
თვალით ვამეცრ სქსრებდა, თავი კი ირე ეჩირა, თითუორ ვერ ცედავდა
მარ. ღამილარ ზსრგი მიეუცია ვამეცირათვირ და ვიფაცებრ
ელაპარაკებოდა. ამარობაღი მოვიდა რარწრატო დაცმარებირ
მანუანაც, რაიდანაც გადმოვიდნენ კოწია-ეუიმი, ალირა და ძემალი.
რამივერ თეთრი ცალათები ეცვა. მათ გაარფვიერ ცალცირ წრე და
მიცვალებსლთან მივიდნენ. ვამეცი მოღორებით იდგა,
გსლცელდაკრეტილი და სქსრებდა, რაც ცდებოდა. მერე ვიფაცირ
მანუანა გაყერდა და იუიდან რაღინელი ბფავილით გადმოცტა შსკს,
რომელრაც სკვე გაეგო ერ სბედსრება. შსკსრ ცალათი ღემოცესლი
წუონდა, მკერდი – დარირცლიანებსლი, თვალები – არესლი,
ცრემლიანი, ყაწითლებსლი, თმა – აყეყილი. ცალცი ღიღით
ღემოეცალა და შსკს გავარდა იუითკენ, რადაც მიცვალებსლი იდო.
მან დაინაცა თასრია, სცბად ღეყერდა, რაფაც არაადამიანსრად,
რაზარლად, პირსტქვსლად, ნადირივით იბფავლა, ცელები რაცეღი
ღემოიკრა, მობრსნდა, მანუანირაკენ გაუანდა და მთელი შალით
ლეწა თავი კაბინარ.
– არიუა, გვიღველეთ! – გაირმა შაცილი ცალცღი.
ღამილა და თმაგაცვენილი ბიჩი, რეზო, რომელმაც ვამეცი დაჩრა,
ადგილიდან მოწქდნენ და ეშგერნენ შსკსრ, მაგრამ შსკსმ
მანუანირაკენ ცელმეორედ გაუანებსლი, სკვე გატეცილი და
გარირცლიანებსლი თავი პირდაპირ რაცეღი აშგერა რეზორ და შირრ
74
დარცა. მერე წიცლებირ უნევა დაიწქო და ცდილობდა ცელიდან
გარცლტომოდა ღამილარ, რომელიც სკნიდან იჩერდა.
სცბად ვამეცი მიიჩრა შსკსრთან, წელზე ღემოეცვია და მირ წინ
პირირპირ დარყენილი აფმოყნდა. აცლა ვამეცი და ღამილა
ამაგრებდნენ შსკსრ.
– გამიღვით! – ქვიროდა შსკს და ტართცალებდა მათ მკლავებღი
მოუცესლი. ვერავინ ბედავდა აცლორ მირვლარ.
მერე რამივენი მიწაზე დაეცნენ. ვამეცი გრშნობდა ფვინირ რსნრ,
პირიდან რომ ამორდიოდა შსკსრ, და ტკივილრ ტეცღი, – ალბათ,
რაფაც წვეტიანზე დაეცა, მაგრამ ამარ ქსრადფებარ არ აუცევდა.
რაღინელი ორომტრიალი გაიმართა. შნელი იქო გაცოტებსლი კაცირ
დამაგრება.
– შსკს, დაწქნარდი, შსკს, გაყერდი, რირცცვილია, რამ გადაგრია,
ბიჩო! – ქვიროდა ღამილა და ცდილობდა წამოექენებინა ტეცზე,
მაგრამ ვერ აცერცებდა. მერე ვამეცი, როგორც იუნა, მსცლებზე
დადგა და ორივე ცელი სკან გადასგრიცა შსკსრ. და რწორედ ამ
დრორ, რრსლიად ღემთცვევით, მირი რაცე ღამილარ რაცერ ღეეცო, მათი
მკლავები ერთმანეთრ გადაეჩდო და სცბად ვამეცმა იგრშნო, რომ არ
რშსლდა ღამილა, პირიუით, ირ აცლა აცლობელი იქო, სქვარდა...
მერე ქველატერი ერთმანეთღი გაერთიანდა, ერ მოსლოდნელი,
სცნასრი გრშნობა ღამილარ მიმართ, შსკსრ რიბრალსლი, მწარე
ტკივილი ტეცღი და ქვირილი, უაყვა, წეწვა, რომელიც
გრშელდებოდა, და ვამეცრ ცრემლები მოადგა თვალებზე და შლივრ
მოაცერცა თავირ ღეკავება. მერე შსკს დაიფალა, აულოღინდა და
ვამეცმა და ღამილამ, როგორც იუნა, უსყირ მეორე მცარერ
გადაიქვანერ ირ.
– არე როგორ ღეიშლება, დაწქნარდი, ბიჩო, რირცცვილია, რარ
ღვები?! – ესბნებოდა შსკსრ თვითონაც რაკმაოდ აუოღინებსლი
ღამილა და ცელრ არ სღვებდა. მეორე მცრიდან შსკსრ ვამეცი ედგა.
შსკს ცმარ არ იფებდა. მოეღვა, მოიფალა, თავი ყაფსნა და გაყსმდა.
რაცე ოტლით და ცრემლით დარველებოდა და თავიდან კირერზე
რირცლი ყამორდიოდა. ვამეცმა პაპირორი მიაწოდა. შსკსრ ტსყები
სკანკალებდა, მაგრამ მაინც აბოლებდა და დროგამოღვებით, ყსმად
რლსკსნებდა. ირინი გზირ პირარ იდგნენ. კოწია-ეუიმი, ძემალი და
ალირა მივიდნენ და შსკსრ დაწქნარება დასწქერ.

75
 – არე როგორ ღეიშლება გაგიჟება, ღე კაცო, – ამბობდა კოწია-ეუიმი,
– ვაჟკაცი არა ცარ? ღესცვიე ამარ თავი...
შსკსმ მორყილად წამორწია თავი და ალირა რაცვევირ ღემოცვევარ
ღესდგა. რაცვევი იმწამრვე გაიჟფინთა რირცლით. ძემალმა ვამეცრ
პაპირორი რთცოვა.
– როგორ მოცდა ერ ამბავი? – წკითცა მერე.
– არ ვიცი, გვიან მოვედი, – სპარსცა ვამეცმა.
ძემალმა თავი გააუნია, კოწია-ეუიმთან მივიდა.
– ვაჟკაცი არა ცარ? გამაგრდი, როგორ ღეიშლება?! – მკაცრი
ტონით ესბნებოდა კოწია-ეუიმი შსკსრ.
ვამეცი გრშნობდა, რამდენად საზრო და თითუმირ რარაცილო იქო
ეუიმირ რიტქვები და ნაშალადევად მკაცრი ტონი, რადგან კოწია-ეუიმი
არ განიცდიდა იმარ, რარაც განიცდიდა შსკს, და ამიტომ მირთვირ
ღერაშლებელი იქო ღედარებით მღვიდად ღეეცედა ამ ამბირათვირ.
მაგრამ რცვა რა სნდა ეთუვა ეუიმრ, ვირ რა სნდა ეთუვა? როგორ
ღეიშლება ნსგეღირ ცემა ლაპარაკით? როგორ ღეიშლება რიტქვებით
გამოცატო ზსრტად ირ, რარაც კაცი განიცდირ? რიტქვები მცოლოდ
მინიღნებაა გრშნობირა და განცდირ თავირებსრებირ და იმ ყასფწეველი
რიფრმირ, რომელიც ამ რიტქვებღი იგსლირცმება. ერ მინიღნება კი
თითუმირ მთლიანად ნათელი ცდება მცოლოდ იმ ღემთცვევაღი,
როდერაც ირ განცდა, რომლირ გადმოცემარაც რიტქვებით ცდილობენ,
მთელი რირავრით სგრშნია თვითონ მრმენელრ. რწორედ ამიტომაა,
რომ განრაკსთრებით მშიმე წსთებღი, სტრო ცღირად, სთუმელად
სგებენ ერთმანეთრ ადამიანები, რიტქვებირ გარეღე, როცა განცდა
საფრერად ნათელია და არ არირ რაჩირო მირი აცრნა-განმარტება.
რსლერთია, აცრნა-განმარტება არატერრ არ ცრნირ და განმარტავრ, არ
ააცლოებრ ადამიანებრ, ირინი, მისცედავად აცრნა-განმარტებირა, მაინც
თავირრავე აზრზე, თავირრავე პოზიციებზე რყებიან, რადგან ადამიანებრ
მცოლოდ მაღინ ერმით ერთმანეთირა, მცოლოდ მაღინ ერთიანდებიან,
როცა მათი რსრვილები, განცდები და ვნებები ერთმანეთრ ემთცვევა,
რაერთოა, თითუმირ ერთნაირია, ან, სტრო ზსრტად რომ ვთუვათ,
ერთნაირად მიმართსლია და ამიტომ სრიტქვოდაც ნათელია
ქველატერი, რაც ცდება. რაერთოდ არეთი გაგება იღვიათია, მაგრამ
აცლა ვამეცრ შალიან კარგად ერმოდა შსკსრი.
ირ ყატიურებსლი იდგა და ცმარ არ იფებდა. ალირა თავრ სცვევდა
შსკსრ, მერე ღეცვევა მოათავა და ვამეცირ გვერდით გაყერდა.
76
 – წარმოგიდგენიათ, რა რაღინელებაა? – თუვა ალირამ.
– ვიცი, გამომიცდია... – ქრსდ ყაილაპარაკა ვამეცმა.
– გამოგიცდიათ?! – ინტერერით წკითცა ალირამ და რაცეღი ღეცედა.
– რა? – გაკვირვებით მიაყერდა ვამეცი ალირარ.
ალირა დაიბნა, გაწითლდა, ღეიშლება ღერცცვა თავირი სადგილო
ცნობირმოქვარეობირა, ცმა არ ამოიფო.
ირგვლივ კი ირევ ცალცი ირეოდა. ავტოინრპეუციირ
მოტოციკლეტებიც მოვიდა და ინრპეუტორები გსლმოდგინედ
ათვალიერებდნენ დამტვრესლ მანუანარ. კოწია-ეუიმი და ძემალი
შსკსრ რაფაცაზე ეთათბირებოდნენ. ღამილაც იუვე იდგა.
– არა, კაცო, რაცლღი, პირდაპირ რაცლღი წავარვენებ, – მოირმა შსკსრ
ცმა.
– კარგი, როგორც გინდა, – თუვა კოწია-ეუიმმა. მერე იუით-აუეთ
გაიცედ-გამოიცედა, – მოდით, ღევარვენოთ მანუანაღი.
ღამილა და ძემალი წაწქვნენ კოწია-ეუიმრ. შსკსმ ნაბიძი გადადგა,
მაგრამ სცბად მოიცედა და რატომფაც ვამეცრ ღეცედა, ერთი წსთით
მზერა ღეაყერა ვამეცზე, თითუორ რაფაცირ თუმა სნდოდა, მერე
წავიდა იუითკენ, რადაც თასრია ეგდო. ვამეცი სკან გაწქვა. ცალცმა
გზა მირცა.
თასრიარ რაცეზე რირცლით გარვრილი ცცვირრაცოცი ეტარა. ვერ
დაიძერებდით, რომ ერ ბიჩი მკვდარი იქო. მოღვებსლად იწვა მიწაზე.
ზოლებიანი ტილორ ღარვალი და ტილორავე ტეცრაცმელები ეცვა.
ერთი წინდა უსრლზე გაცეოდა. ეტქობა, დაკერება ვერ მოერწრო, ან
არც სზრსნია ამაზე. ღარვლირ ერთი ფილიც გაცრნილი წუონდა,
ცელები აუეთ-იუით გაეღალა, თითუორ პატიებარ ითცოვდა სბედსრი
ბიჩი. ცაზე კი მზე ანათებდა...
თასრიარ თავთან ძემალი და ღამილა იდგნენ, ტეცებთან –
თავყაფსნსლი შსკს. ვამეცი შსკსრ გვერდით გაყერდა, ირ ცდილობდა,
არ ღეეცედა მიცვალებსლირათვირ და პირდაპირ, რივრცეღი
იქსრებოდა. რანამ კოწია-ეუიმი და ღამილა თათბირობდნენ, თს
როგორ აეფოთ მიცვალებსლი და დაედოთ მანუანაღი, ვამეცმა
იგრშნო, რომ კირერღი მზე აჩერდა, აეწვა კირერი, ღეწსცდა ამირგან
და ამ ღეგრშნებამ თან გააკვირვა, თან ირონია გამოიწვია მირ გსლღი
რაკსთარი თავირადმი. დამცინავი რაცით იდგა მიცვალებსლირ
ტეცებთან და რივრცერ სქსრებდა, მაგრამ ვერატერრ ვერ აფიუვამდა
და ვერ არყევდა. მერე თასრია ქველამ ერთად არწია, მილიციელიც
77
მიეცმარა და რარწრატო დაცმარებირ მანუანაღი ღედერ. კოწია-ეუიმი,
ძემალი, შსკს, ღამილა და კიდევ ვიფაც ცანდაზმსლი კაცი მანუანაღი
დარცდნენ. რანამ კარრ მიცსრავდნენ, შსკსმ კიდევ ერთცელ ღეცედა
ვამეცრ, მერე კარი მიცსრერ. მანუანა წავიდა და გზაზე მტვერი დადგა.
მერე მტვერი გაიტანტა და ირევ ყვესლებრივი იქო ქველატერი,
თითუორ არ არრებობდა უვექნად არც რიკვდილირ ღემზარაობა და
არც მირი ღიღი. გზაზე ბატებმა გადაიარერ ქიქინით. ბავღვები რკოლაღი
მიდიოდნენ. მართალია, ირინი ღემკრთალნი და ღეღინებსლნი
ყანდნენ, მაგრამ მაინც ღედიოდნენ რკოლირ ღენობაღი ყანთებით
ცელღი, როგორც ქოველთვირ. რკოლირ ზარი დაირეკა, გაკვეთილები
იწქებოდა. შსკსრ დამტვრესლი ტონანაცევრიანი მეორე მანუანარ
მიაბერ და წაიქვანერ ინრპეუტორებმა, ღეგროვილმა ცალცმაც დაღლა
იწქო და ამირ ღემდეგ თითუმირ წაიღალა ქველა კვალი, რარაც
ღეეშლო იმ სბედსრებირ მოგონება, რომელიც წეფან მოცდა. «მტვერი
იქო და მტვრად იუცა» – გასელვა ვამეცრ...
– რატომ იფიმებით? – მოერმა ამ დრორ ნაცნობი ცმა.
ვამეცმა მოიცედა და დაინაცა ალირა, რომელიც გვერდით ედგა.
უალრ ცალათი გაეცადა, ლამაზი კაბა ეცვა და აცლა, ამ მზიან
დილით, შალიან ძანრაფად და კოცტად გამოიქსრებოდა, რაც
იმწამრვე ღეამყნია ვამეცმა და, მისცედავად იმ მშიმე გსნება-
განწქობილებირა, რომელიც დასტლებოდა, მაინც ერიამოვნა.
– მე ვიფიმები? – თუვა ვამეცმა.
– დიაც, თუვენ, იდეუით და იფიმებოდით.
ვამეცრ ყაეცინა.
– წმ, ღეიშლება. მაგრამ ერ იმარ არ ნიღნავრ, რომ რამე მიცარია, –
მერე აათვალიერ-ყაათვალიერა უალი და, თსმცა რრსლებით ამირ
გსნებაზე არ იქო, მაინც გადაწქვიტა, უათინასრი ეთუვა მირთვირ. – რა
თუმა სნდა, თუვენი დანაცვირ გარდა, – და ღეცედა რაცეღი.
უალრ თვალები გასბრწქინდა, მაგრამ, რომ არ ღეემყნიათ მირი
რიცარსლი, მოიფსღა და ამოიოცრა.
– ეწ, რა ცსდი დფე გათენდა... აცლა რაავადმქოტოღი სნდა წავიდე,
ცომ არ მოდიცართ ზემოთ?
– მოვდივარ! – თავი დასუნია ვამეცმა.

13
78
 მაფაზიები სკვე გაეფოთ, რარასზმეებიც, და ქველა თავირ
ქოველდფისრ რაუმერ ეღსრებოდა. გამქიდველები უსყაღი იდგნენ და
ერთმანეთრ ავარიირ ღერაცებ ელაპარაკებოდნენ. ღსა უსყაღი
რაცრაცით მიგორავდა რაფაც რკინებით დატვირთსლი ტსრგონი.
გაზონებღი, უსყარა და ტროტსარრ ღორირ, აცლად მორწქსლი
ქვავილები და პალმები რარიამოვნო რიგრილერ ავრცელებდნენ
ირგვლივ. ზატცსლირ მღვენიერი დილა იდგა.
– იცნობდით თასრიარ? – წკითცა ალირამ ვამეცრ.
ირინი მთავარი უსყირ ყრდილიან მცარერ მისქვებოდნენ.
– არა, არ ვიცნობდი, – სთცრა ვამეცმა.
– ელამ შსკსრ ცომ იცნობ?
– ვიცნობ!
– ეგ ზრდიდა თასრიარ.
– ვიცი, მიამბერ.
– რცვათა ღორირ, ღენი გსლირათვირ კინაფამ დაიჩირერ ამარ წინათ
ელამი შსკს, – მოსლოდნელად თუვა ალირამ და რრსლებით
ბსნებრივად გადავიდა «ღენობით» მიმართვაზე.
– ყემი გსლირათვირ? – გასკვირდა ვამეცრ.
– წო. როცა ღენ დაგჩრერ ბაზართან, მაგარ ეგონა თსრმე, რომ
მოგკლერ, – ამ რიტქვირ ცრენებაზე ალირამ რაცეღი ღეცედა ვამეცრ და
ირევ განაგრშო: – დამთვრალა რარადილოღი, ჩსრჩელი
დასმტვრევია, მომტანი სცემია, ტიროდა თსრმე, შმა დავკარგეო...
– იუნებ ტანმა საზრა, რომ მართლა დაკარგავდა შმარ... –
ყაილაპარაკა ვამეცმა წქნარად.
– მერე გამოირკვა, რომ ღენზე ტიროდა და გააგებინერ, რომ
ცოცცალი გადარყი, მთელი იმ დამტვრესლი ჩსრჩლირ ტსლი მაგარ
ღეაწერერ.
– მე არატერი ვიცოდი, – თუვა ვამეცმა.
– არ მიქვარრ ეგ შსკს, ნამდვილი მცეცია. მაგან დაფსპა ერ რაწქალი
ბავღვი, – თუვა ალირამ.
– შსკს რა ღსაღია, იმ სბედსრრ არეთი ბედი წუონია.
– რომელ ბედზე ლაპარაკობ, როცა აუედანვე ლოთობარ აყვევდა
ბავღვრ და ბოლორ, ცომ ცედავ, რამარირ კარამდე მიიქვანა.
– ეგეც ბედია!
– რა რირსლელეა! მე არ მწამრ არავითარი ბედი.

79
 – მე მწამრ, – თუვა ვამეცმა, – ადამიანი არ არირ მცოლოდ თავირ
ნება-რსრვილზე დამოკიდებსლი. ამიტომაც არირ ზოგძერ, ქოვლად
სდანაღასლო კაცი რრსლიად სმიზეზოდ რომ იტანძება.
– რაიდან იცი, ვინ არირ სდანაღასლო? სმიზეზოდ არავინ არ
იტანძება.
– ამ სმიზეზობაღი ზოგძერ მართლაც ღეიშლება დატარსლი მიზეზირ
დანაცვა, რომელიც მცოლოდ გარედან ღეიმყნევა ცოლმე,
განრაცდელღი მქოტი მიზეზრ ვერ ამყნევრ, მაგრამ...
– რარ ამბობ, თასრია რომ ტციზელი ქოტილიქო, აცლა ცოცცალი
იუნებოდა.
– მართალია, მაგრამ რწორედ ეგ არირ ბედირწერა, რომ მთვრალი
იქო.
– მერე რატომ რვამდა? რატომ სქვარდა ფვინო? ქველატერი, რაც
ადამიანრ ემართება, მირი ბსნებიდან გამომდინარეობრ.
– გასთვალირწინებელი ღემთცვევა ადამიანირ ბსნებიდან არ
გამომდინარეობრ... აუ რსლ რცვა რაფაც ცდება.
– რა?
– არ ვიცი, მაგრამ ზოგძერ მოვლენები ირე სცნასრად ვითარდება,
რომ კაცმა არ იცირ, რა ცდება და რატომ? ერ სკვე ბედია...
– არ მერმირ, რომელ ბედზე ლაპარაკობ, როცა რაწქალი თასრიარ
რიკვდილირ მიზეზი მცოლოდ და მცოლოდ მირი რიმთვრალე იქო.
ტციზელი რომ ქოტილიქო, ერ ამბავი არ მოსვიდოდა.
– რწორია, – თუვა ვამეცმა, – მირი რიკვდილირ მიზეზი რიმთვრალე
იქო. რიმთვრალირ მიზეზი – ობლობა და, აუედან გამომდინარე,
არარწორი აფზრდა... მაგრამ რა იქო მირი ობლობირ მიზეზი, არავინ
იცირ, რატომ დაობლდა არე ადრე? მირი ობლობირ მიზეზი ღემთცვევა
იქო და, ერე იგი, თასრიარ თავირთავად არ დასმრაცსრებია
ცცოვრებირაგან ირ რარძელი, რომელიც მიიფო. მაგრამ მირი
ცცოვრება, მირგან დამოსკიდებელი მიზეზებირ გამო, ირე წარიმართა,
რომ ერ სბედსრი ბიჩი, ყვენი, ერე იგი, გარეღეთა თვალრაზრირით,
კანონზომიერად მივიდა ამ დფემდე, მაღინ, როდერაც ირ, როგორც
ნორყი და სვნებელი ადამიანი, რრსლებითაც არ იქო არეთი სდროო
რიკვდილირ ფირრი. მაგრამ მაინც მოკვდა. – თუვა ვამეცმა, – რატომ?
– იმიტომ, რომ შსკს ფვინორ არმევდა, – თუვა ალირამ.

80
 ვამეცმა ღეცედა ალირარ და გაყსმდა. ალირა მიცვდა, ვამეცრ არ
მოეწონა მირი პარსცი და გადაწქვიტა, ცელმეორედ გამოეწვია
ლაპარაკღი, გაერკვია, რაღი იქო რაუმე, რარ ტიურობდა ირ.
– აბა რატომ მოკვდა? – იკითცა მან და ღეცედა ვამეცრ.
– არ ვიცი, ერ მირი ამოსცრნელი ბედირწერაა, – თუვა ვამეცმა და
გაყსმდა...
ამარობაღი ატთიაუთან მივიდნენ. ალირა გაყერდა და რთცოვა ვამეცრ,
ცოტა ცანრ დამელოდეო. ვამეცი დათანცმდა. ალირა ატთიაუღი
ღევიდა. ვამეცი ცერ მიექრდნო და პაპირორი გააბოლა. ღსა უსყაღი
ცალტეცა კაცმა გაიარა და ღორიდან მიერალმა ვამეცრ. ვამეცმა თავირ
დაკვრით სპარსცა ამ კაცრ, რომელიც რადალაუოღი ნაცა ერთცელ,
როცა ირ არარარიამოვნო ამბავი ღეემთცვა. მისცედავად არეთი
მოგონებირა, მაინც ერიამოვნა, რომ მიერალმნენ. თსმცა ცსდ გსნებაზე
იქო, მაგრამ მაინც სცაროდა, რომ ამ სცცო უალაუღი თითუმირ ქველა
იცნობდა, ბევრი უსყაღიც კი ერალმებოდა. ვამეცრ რიამოვნებდა, რომ
ალირაც გაიცნო და აცლა მარ სცდიდა. სცცო უალაუღი სკვე ბლომად
წქავდა ნაცნობები და ერ შალიან რარიამოვნო იქო დფერ, თსმცა გსღინ
ამარ რრსლებითაც არ აუცევდა ქსრადფებარ. «აფარ წავალ აუედან. –
გაიტიურა ვამეცმა, – რად წავიდე?»
– რაზე ტიურობ? – წკითცა ამ დრორ ალირამ, რომელიც
ღესმყნევლად გამორსლიქო ატთიაუიდან და ყანთაღი რაფაც
პაკეტები ყაეწქო. ალირა ვამეცთან გაყერდა, ცალი ტეცი მოფსნა,
ყანთა მსცლზე დაიდო და პაკეტებრ ზემოდან თავირი თეთრი ცალათი
გადაატარა. ვამეცმა ღეამყნია, რომ უალრ მღვენიერი, შლიერი ტეცები
წუონდა და ნათლად მოაგონდა ირ აფელვება, რომელიც ამ ტეცებირ
დანაცვირარ განიცადა რსლ პირველად, მიტოვებსლ ეკლერიართან,
ტრიალ მინდორზე. ნათლად მოაგონდა ირ დფე და არ ერიამოვნა,
რომ მაღინ ალირა იარონრ ეძდა წინ, ველორიპედზე, მაგრამ მაინც
შალზე რარიამოვნო იქო, რომ აცლაც სქსრებდა ამ ლამაზ, ვნებირ
აფმშვრელ ტეცებრ, რომელიც დროებით ავიწქებდნენ იმ ტკივილრ,
გსლღი რომ წუონდა. ალირამ ღეამყნია, რომ ვამეცრ მორწონდა მირი
ტეცები და როცა გარწორდა, მკლავღი ცელი გამორდო და სთცრა:
– წამოდი!
«აფარ წავალ აუედან, – გაიტიურა ვამეცმა, – რად წავიდე,
როდემდირ სნდა ვიცეტიალო?»
მათ ირევ განაგრშერ გზა.
81
 – ეწ, რაცოდავი ბავღვი, – თუვა ალირამ, – ატთიაუღიც ქველა მაგაზე
ლაპარაკობრ...
ვამეცი დსმდა.
– სცნასრად არირ ერ ცცოვრება მოწქობილი, – თუვა ალირამ, ვამეცრ
ცელი გასღვა და ყანთა მეორე ცელღი გადმოიტანა.
– რატომ? – წკითცა ვამეცმა.
– მოიცა, ჟსრნალი მინდა ვიქიდო...
ალირა გაზეთებირ კიორკთან გაყერდა და რსრათებიანი,
რაზფვარგარეთსლი ჟსრნალი გამოართვა გამქიდველრ. ვამეცმა
ტსლი გადაიცადა.
– მოიცა, მოიცა, – იშაცდა ალირა და ცალი ცელით ყანთიდან ტსლირ
ამოფებარ ცდილობდა, მაგრამ ვამეცმა მოარწრო.
– გმადლობთ, – სთცრა ალირამ და ჟსრნალი გაღალა.
– იცი სცცო ენები? – წკითცა ვამეცმა.
– არა. ამ ჟსრნალრ მოდებირათვირ ვქიდსლობ; ნაცე, ამ უალრ რა
კაბა აცვია, – დაანაცვა ალირამ ვამეცრ ერთი რსრათი.
ვამეცმა სქსრადფებოდ დაცედა რსრათრ, რომელზედაც პირღი
რიგარეტგაყრილი აცალგაზრდა, ლამაზი უალი იქო გამორაცსლი.
– კარგი უალია, – თუვა მან, – წო, რატომაა ცცოვრება სცნასრი?
– იმიტომ!
ვამეცრ გაეცინა.
– რა გაცინებრ? – თუვა ალირამ და ჟსრნალი დაკეცა, – მე რომ არ
ვქოტილიქავი, დფერ არც ღენ იუნებოდი ცოცცალი, მე გადაგარყინე
რიკვდილრ.
ვამეცმა თავი ყაფსნა. ალირამ ჟსრნალი იფლიაღი ამოიდო. ცოტა
ცანრ ორივენი დსმილით მიდიოდნენ.
– მაინც რა იქო მაღინ, ვერ გამიგია, მართლა გინდოდა რიკვდილი?
– წკითცა მერე ალირამ და თავი ვაჟირკენ მიაბრსნა.
– რატომაც არა! – სპარსცა ვამეცმა, – ადრე თს გვიან ცომ ქველანი
სნდა მოვკვდეთ?
– მერე რაფა ადრე კვდები, არ რძობრ, გვიან მოკვდე?
– რსლერთია!
– რსლერთია?
– აბა რა! – თუვა ვამეცმა.
– რსლერთი რომ იქორ, ომი, მკვლელობა და ქოველგვარი
რაზიზფრობა გამართლებსლი იუნებოდა, რადგან, თსკი რსლერთია,
82
როდირ მოკვდები, მაღინ რიცოცცლერ არავითარი მნიღვნელობა
აფარა აუვრ...
– რა თუმა სნდა, არ არირ რსლერთი, ერ ირე ვთუვი, – გაიცინა
ვამეცმა, – კაცი მაღინ სნდა მოკვდერ, როცა აფარ ღესშლია
რიცოცცლე, არც ტიზიკსრად და არც რსლიერად...
– ღენ ტიზიკსრად შალიან ქოყაფად გამოიქსრები, რსლიერად კი...
რა ცოდვა გაწევრ არეთი? – გაიფიმა ალირამ.
– ვინ იცირ, რა ცოდვა მაწევრ, – თუვა ვამეცმა, – იუნებ მართლაც
შალიან ცოდვილი ვარ... – ვამეცმა ძიბიდან პაპირორი ამოიფო,
პირღი ყაიდო და მოსკიდა.
– არა მძერა, – თუვა ალირამ, – თსმცა მაღინ მთვრალი არ იქავი.
ვერატრით ვერ გამიგია მაღინდელი ღენი მოუმედება.
ამ დრორ ვამეცმა უსყირ მეორე მცრიდან გადმორსლი იარონი დაინაცა
და გაყერდა. ალირა გვერდზე გადგა. იარონი აცლორ მოვიდა და
ორივერ მიერალმა.
– კაცო, გაიგეთ, რა მომცდარა? – აფელვებით იკითცა მან.
– გავიგეთ, – მღვიდად სპარსცა ვამეცმა.
იარონი რაღინლად ღეღტოთებსლი ყანდა.
– კაცო, როგორ მოცდა ერ ამბავი, ა?
ვამეცი და ალირა დსმდნენ. ვამეცი წელღი გამართსლიქო, ცელები
ძიბეებღი ყაეწქო, პირღი პაპირორი წუონდა გაყრილი და ცალი
თვალი მოეცსჩა, რადგან პაპირორირ ბოლი აწსცებდა. იარონმა
ალირარ გადაცედა და ვამეცრ სთცრა:
– რა ადრე ამდგარცარ? დილარ რომ გამეფვიშა და ვერ დაგინაცე,
შალიან გამიკვირდა.
ვამეცმა არ სპარსცა. ირ თვალებღი სქსრებდა იარონრ. იარონრ მზერა
აუეთ-იუით გასრბოდა.
– ეც, რაწქალი ბავღვი, როგორ დაფსპსლა, – თუვა იარონმა, – რა
გადაწქვიტე, ვამეც, მიდიცარ დფერ?
აცლა მოღორებით მდგარმა ალირამაც ღეავლო ვამეცრ თვალი.
– არა, – თუვა ვამეცმა, – გადავიტიურე.
– შალიან კარგი გიუნია, – რიცარსლით წამოიშაცა იარონმა, – მე
შსკსრთან წავალ, მივსრამშიმრებ, ღენ თს ღინ მირვლა დაგჩირდერ,
გარაფები ცომ იცი, რად არირ და აიფე... – იარონრ აფარ გასცედავრ
ალირარკენ.
– თს დამჩირდა, ავიფებ, – თუვა ვამეცმა.
83
 იარონმა კმაქოტილებით ამოირსნთუა და რაუმიანი კაცირ ნაბიძით
წავიდა.
ალირა და ვამეცი ყსმად წამოვიდნენ ზემოთ, რაავადმქოტორაკენ.
რაავადმქოტორ წინ ღეყერდნენ.
– მაღ, ღენ იარონთან ათევ ფამერ? – წკითცა ალირამ.
– წო, წსცელირ იუ მეშინა.
– როგორ მოცვდი მაგართან?
– რა ვიცი, ღემთცვევით.
ალირა ყატიურდა, მერე რაცეღი მიაყერდა ვამეცრ და წკითცა:
– რამდენ ცანრ დარყები აუ?
– არ ვიცი.
– ერთ რამერ გეტქოდი, მაგრამ...
– მითცარი.
– არა, არ ფირრ, არ არირ რაჩირო, – და ალირა გაიუცა, და რანამ
რაავადმქოტორ კარღი ღევიდოდა, ცელი დასუნია ვამეცრ, მერე
მიიმალა.
ვამეცი მარტო დარყა. ნეტავ რა სნდა ეთუვა ალირარ? ღეიშლება ირ,
რაც გსღინ იარონმა სთცრა. თს ამირ თუმარ აპირებდა, მაღინ ალირარ,
როგორც ყანრ, აფარ წქვარებია იარონი, მაგრამ რა ვამეცირ რაუმეა,
ვირ ვინ სქვარრ? არეთმა რამეებმა ვამეცი არ სნდა დააინტერერორ. მან
ცელები გსლზე დაიკრიტა და ირგვლივ გაიცედ-გამოიცედა. უსყირ
მეორე მცარერ ერთმანეთზე გადაბმსლი, დაბალი, ერთრართსლიანი
რაცლები იდგა. ამ რაცლებღი რცვადარცვა რაცირ რავაჩროები იქო:
რარასზმე, წიგნებირ მაფაზია, სნივერმაფი, გარტრონომი და
რაპარიკმაცერო. რავაჩროებღი ცალცი ღედიოდა, ზოგი გამოდიოდა.
რავაჩროებირ სკანაც რაცლები იდგა. იმ რაცლებირ ზემოთ რადგსრირ
ღენობირ ზედა ნაწილი და მწვანედ ღეფებილი რაცსრავი მოყანდა.
რადგსრთან თავდებოდა ერ პატარა უალაუი. უალაურ რრსლებითაც
არ ეტქობოდა, რომ დფერ აუ რაღინელი სბედსრება მოცდა. ვამეცრ
სცებ ასტანლად მოეწქინა და წარვლა მოსნდა აუედან, მაგრამ ვერ
გადაწქვიტა, წარსლიქო თს დარყენილიქო. ირ ატქობდა, რომ
სცნასრი მოვალეობირ გრშნობა გასყნდა ზოგიერთებირ მიმართ ამ
უალაუღი და თსმცა ერ ღეგრშნება ძერ არ იქო ყამოქალიბებსლი და
გარკვესლი მირ ღეგნებაღი, მაინც იმდენად შლიერი იქო, რომ არ
იშლეოდა იმირ სტლებარ, მიეტოვებინა ქველატერი და,
ყვესლებირამებრ, ირევ რადფაც გადაკარგსლიქო.
84
 14
ასტანელია იმ კაცირ ცცოვრება, ვინც მცოლოდ წარრსლით
ცცოვრობრ, ვინც ვერ რწქდება წარრსლრ. მომავლირ იმედი და
რიაცლირადმი რწრატვა უმნირ ცცოვრებარ მიმზიდველრ და
რაინტერერორ. რაბედნიეროდ, ნორმალსრი ადამიანი რაოცრად
რწრატად ივიწქებრ წარრსლ ცცოვრებარ, რწრატად და იოლად
ივიწქებრ თავირი რიცოცცლირ სმეტერ ნაწილრ და ბევრი რამ, რაც
სნაცავრ და განსცდია, შალზე ბსნდოვნად ერაცება მირ გონებარ.
განვლილი ათი წლიდან, არე თს ირე ნათლად, ღეიშლება, დიდი-
დიდი, ათი დფე გაცროვდერ. რცვათა ღორირ, ერ შალიან კარგია, არეც
სნდა იქორ, არე სკეთერია, მაგრამ მაინც სცნასრია, რომ ადამიანრ
თითუმირ რრსლებით ავიწქდება თავირი ცცოვრებირ ფირრღერანიღნავი
წსთები, ავიწქდება თავირი გატაცება, აფელვება, ვნება,
იმედგაცრსება, რაროწარკვეთილება, ავიწქდება თავირი ტკივილიც და
რიცარსლიც, რომელიც არე მნიღვნელოვანი იქო მაღინ, როცა მარ
განიცდიდა კაცი. ქველატერი ერ იღლება მეცრიერებიდან, იღლება
აფუმირა და განცდირ რიმშატრე. დრო მართლაც რასკეთერო
მკსრნალია, დრო გადირ და გავიწქებრ წარრსლრ, გავიწქებრ სკვე
მოცდენილ ავრაც და კარგრაც, გაღორებრ მათ და გაიშსლებრ,
რეალსრი ცცოვრებით იცცოვრო. მაგრამ რანამ ჩრილობა აცალია,
ადამიანი ვერ ცედავრ მირი მოღსღებირ რაღსალებარ, ვერ ცედავრ გზარ,
რომელრაც სნდა გაწქვერ, რადგან ძერ კიდევ მომცდარი ტაუტირ
გავლენით ცცოვრობრ, ძერ კიდევ ამ ტაუტრ ეკსთვნირ და არა
მქოტადრ, და ამიტომ ტკივილი ტანძავრ მირ რსლრ.
ვამეცი სკვე მეორე თვეა, დაეცეტებოდა უალაუიდან უალაუღი,
მიემგზავრებოდა ერთი ადგილიდან მეორეზე, ცან რად ეშინა, ცან
რად, რადაც მოსცდებოდა, ცან რადგსრირ მორაცდელ დარბაზღი, ცან
ბაფღი, მოლზე წამოწოლილრ, ცან რადმე, შველი ღენობირ
ნანგრევებღი... ცვდებოდა ათარნაირ ცალცრ: მოცსცებრ და
აცალგაზრდებრ, ავებრ და კეთილებრ, რაუმიანებრ და სრაუმოებრ,
მაგრამ არ იტაცებდა არავითარი ნაცნობობა; ცანდაცან მთელი დფე
მღიერი იქო, ცან კი ღემთცვევით გაცნობილ ცალცთან რვამდა
რარადილოღი, ან ბაზარღი, ან ფვინირ წერტღი, დანძფრესლ ქსთებზე
ყამომძდარი. რვამდა ცან ცოტარ, ცან კი ილეღებოდა, ზოგძერ ყცსბიც

85
მორდიოდა, ეშებდა ციტათრ, ტათერაკრ, მაგრამ ფმერთი
რწქალობდა, ქოველი მდგომარეობიდან მრთელი გამოდიოდა. მერე
ირევ მიეცეტებოდა რადფაც, მგზავრობდა ცან მანუანით, ცან
მატარებლით (რაბარგოთი ან რამგზავროთი), რსლაც არ
ენაფვლებოდა, რად მიიქვანდა ბედი, რად მოცვდებოდა, რა
მოელოდა, როგორ წარიმართებოდა მირი ცცოვრება. ირ ეშებდა
დავიწქებარ და გარემორ რირტემატსრი ცვლა შალიან ღველოდა,
რადგან თითუმირ არა რყებოდა დრო თავირ ტიურებთან, თავირ
თავთან ყამქსდროებირა.
ბოლორ პატარა უალაუირ რაავადმქოტოღი მოცვდა. ერთი კვირა იწვა
და ამ ერთი კვირირ განმავლობაღი, რანამ ცეტიალით და სწერრიგო
ცცოვრებით დაფლილი რცესლი შალარ იკრეტდა, ვამეცი
განსწქვეტლივ ტიურობდა, განსწქვეტლივ ტიურობდა იმაზე, თს რა
ეუნა, როგორც ეცცოვრა, რაჩირო იქო თს არა ირ, რარაც აკეთებდა?
ბოლორ და ბოლორ, ცომ სნდა ღეეტარებინა რინამდვილე, ცომ სნდა
ღეეცედა თვალღი თავირი დფევანდელი, თსნდაც რაღინელი
დფირათვირ? მან იცოდა, რომ ადამიანი ქველატერრ ეგსება,
ქველატერრ ეყვევა და მერე, როცა რამე მოცდება, ან ცსდი, ან
კარგი, ეყვენება, რომ ქოველთვირ არე იქო. მან იცოდა, რომ
ადამიანრ მალე ავიწქდება გსღინდელი დფე და ვინც სტრო მალე
ივიწქებრ ქოტილ კეთილდფეობარ, ან ქოტილ სბედსრებარ, ირ სტრო
ბედნიერია. ვამეცმა იცოდა, რომ ერ არეა, მაგრამ მირი გრშნობები,
გონებირ ცივი ანალიზირ რაწინააფმდეგოდ, ვერ იზიარებდა ამ
თვალრაზრირრ, არ რძეროდა არეთი თვალრაზრირირ არათს რირწორე,
არამედ ღერაშლებლობაც. ქოველ ღემთცვევაღი, აცლა ვამეცრ არ
რძეროდა, რომ როდირმე ღეშლებდა დაევიწქებინა ირ, რაც მოცდა,
რაც რამსდამო რატანძველად განსმზადა ბსნებამ. ვამეცრ არ ღეეშლო
ამირ დავიწქება, ამ ღეგრშნებით კი არ ღეეშლო ღეგსებოდა
ცცოვრებარ. რა ეუნა? მან არ იცოდა, რა ეუნა.
რა თუმა სნდა, იქო ერთი გზა, ერთი გამორავალი, ერთი რაღველი.
გზა არა გაუცევირა და თავდავიწქებირა, არამედ პიროვნსლირ
დავიწქებირა. ვამეცრ ღეეშლო სარი ეთუვა რაკსთარ «მე»-ზე, სტრო
რწორად, სარი სნდა ეთუვა ბედნიერებირ სტლებაზე. ბოლორ და
ბოლორ ადამიანი მცოლოდ იმიტომ ცომ არ არრებობრ უვექანაზე,
რომ თვითონ იქორ ბედნიერი? ცომ ღეიშლება მან რცვებრ მოსტანორ
ბედნიერება? იუნებ რსლაც ერ იქორ ვამეცირ დანიღნსლება ამ
86
რამქაროღი? მაგრამ როგორ სნდა მოეტანა ბედნიერება
რცვებირათვირ, როცა რაღინელი სბედსრება მოსტანა ქველაზე
აცლობელრ?! რცვებრ რომ ტვირთი ღესმრსბსუო, წმინდანი სნდა იქო,
ვამეცრ კი თავირი თავი ქველაზე ცოდვილ ადამიანად მიაყნდა.
რწორედ ამიტომ არ იცოდა, რა გადაეწქვიტა, რა ეტიურა, რა გზარ
დარდგომოდა. არ იცოდა, წარსლიქო თს დარყენილიქო ამ უალაუღი.
თს წავიდოდა, კვლავ გაგრშელდებოდა ირ თავდავიწქებსლი
ცცოვრება, რომელმაც მიიქვანა რაავადმქოტოღი, რომელიც ერთი
ადგილიდან მეორეზე ირროდა მარ, როგორც ტალფა ნატოტრ, აცალ-
აცალ ცალცთან, აცალ რადგსრებღი, აცალ რარადილოებღი... თს
დარყებოდა, აცალი ცცოვრება სნდა დაეწქო და ტვირთი სნდა
ღეემრსბსუებინა ამ სცცო ადამიანებირათვირ, მაგრამ როგორ, მან არ
იცოდა. იუნებ გაეგრშელებინა ცცოვრება შველი პრინციპით,
რომელიც ერთადერთ რამართლიან, სმარტივერ და
სკეთილღობილერ პრინციპად მიაყნდა: დაეცვა რიკეთე, წინ
აფრდგომოდა ბოროტებარ, ადრეც ცომ არე იუცეოდა? მაგრამ აცლა
ვამეცრ აცლებსრად ერაცებოდა ქოველივე. მარ სარი სნდა ეთუვა
რაკსთარ «ბედნიერებაზე», არ ეცდებოდა რაიმე ეფონა რაკსთარი
კეთილდფეობირათვირ, რადგან კეთილდფეობა რრსლებით
ღესშლებლად მიაყნდა. მირი მოუმედება, რცვებირ რარარგებლოდ
გამიზნსლი, სნდა ქოტილიქო მირი ყვესლებრივი რაუმიანობა, მირი
ღრომა, მირი არრებობირ ნიღან-თვირება და არა რაკსთარი რიკეთით
დატკბობირ რაღსალება. მცოლოდ ამ გზით ღეიშლებოდა იმ ცოდვირ
დავიწქება, რომლირ რიმშიმე წელღი ფსნავდა. მაგრამ ვამეცრ ძერ
კიდევ ვერ გადაეწქვიტა, რაბოლოოდ დარყენილიქო თს წარსლიქო
ამ უალაუიდან, რადგან გადაწქვეტილებირ მიფება ადვილია, მირი
განცორციელებაა შნელი.
და აი, რწორედ ამ დრორ, თასრია დაიფსპა. აცლა უალაუღი პირზე
ქველარ ერ ამბავი ეკერა. ვამეცი დაავიწქდათ. დაავიწქდათ მირი ყცსბი
ღამილართან. რიკვდილირ წინაღე ირ ღემთცვევა სმნიღვნელო
წვრილმანად გამოყნდა.
ვამეცი იმავე რაფამორ მივიდა შსკსრთან. ეზოღი, რკამზე ყამოძდა და
მთელი რაფამო აუ მორსლ ცალცრ ათვალიერებდა. თითუმირ ქველა
მირი ნაცნობი აუ იქო. ალირა და ძემალი ერთად მოვიდნენ. კოწია-
ეუიმიც მოვიდა. ღამილა, რეზო და კიდევ ზოგიერთები, რომელთა
რაცელები ვამეცმა არ იცოდა, რაცლირ წინ, ცირ უვეღ იდგნენ და
87
ცმადაბლა რასბრობდნენ. ირინი არც კი იცედებოდნენ ვამეცირაკენ,
თსმცა იცოდნენ, ირ იუ რომ იქო. აცლა მირთვირ არ ეცალათ. არც
ვამეცი აუცევდა მათ ქსრადფებარ. მარტოდმარტო იძდა თავირთვირ,
ტიურებღი წარსლი, და ცალცრ სქსრებდა. მოვიდა ყარსუებსლი
დალაუი და მიერალმა ვამეცრ. ცალტეცა კაცმა, რწორედ იმარ,
რომელიც ატთიაუთან მიერალმა ვამეცრ ამ დილით, კიდევ ერთცელ
დასუნია თავი. ვამეცი იძდა და თასრიარ ბედზე ტიურობდა. აი, ვინ
იქო მართლა სბედსრი. ქველატერი მორყა მირთვირ. თსმცა მირი
რცესლი ძერ კიდევ არრებობდა, როგორც გარკვესლი ტორმირ მუონე
რაგანი რივრცეღი, არარაობად იუცა მირი დანიღნსლება. ცალცი
ადიოდა აივანზე, ცელრ ართმევდნენ შსკსრ, თავიანთი ანგარიღით
თანაგრშნობარ სწევდნენ, ამცნევებდნენ ჩირირსტალრ, მოვალეობარ
იცდიდნენ. მერე აივნიდან ეზოღი ყამოდიოდნენ და მცირე ცნირ
რასბრირ ღემდეგ, ღინ ბრსნდებოდნენ.
ქოველდფე მოდიოდა ვამეცი შსკსრთან და სქსრებდა იმარ, რაც
ეზოღი ცდებოდა. ეზოღი განსწქვეტელი ტსრტსრი იქო. რაუმიანი კაცირ
რაცით დარბოდნენ შსკსრ შმაკაცები და მეზობლები. ქოველგვარ
წვრილმანზე დაობდნენ, ერთმანეთრ პირველობირათვირ
ეცილებოდნენ და ირეთი გაცცოველებსლი ენერგიით ემზადებოდნენ
პსრმარილირათვირ, თითუორ ამ პსრმარილრ გადამწქვეტი
მნიღვნელობა წუონდა, როგორც მიცვალებსლირათვირ, ირე მირი
მარტოცელა ჩირირსტალირათვირ, თითუორ პსრმარილირ გარეღე
ღესშლებელი იქო გსლწრტელი დარდირ გამოცატვა, პატივირცემა
მიცვალებსლირ ცროვნირა; თითუორ მართლაც რირცცვილი იქო
მიწირათვირ მიებარებინათ მკვდარი წინარწარი ფრეობირ
გასმართავად.
თავირ დროზე ერ ყვესლება, ალბათ, რაჩირო იქო და ამიტომაც
წარმოიღვა, მაგრამ შალზე არაბსნებრივად, სლამაზოდ,
ბარბარორსლად გამოიქსრებოდა ირ ამბავი, რომ დაკრშალვირ
მომწქობ ცალცრ ქველაზე მთავარ, რერიოზსლ და მნიღვნელოვან
მოვლენად ირ კი არ მიაყნდა, რომ თასრიამ ღეწქვიტა რიცოცცლე,
აფარ იქო უვექანაზე და აფარც არაროდერ იუნებოდა, – არამედ
პსრმარილი, რომელიც სნდა გაემართათ თასრიარ დაკრშალვირ წინ.
და ირინი დილიდან რაფამომდე დარბოდნენ არაუათგამოცლილნი
ცან ფვინირათვირ, ცან ლობიორ და ბრინძირ რაღოვნელად, და მთელი
ამ ცნირ განმავლობაღი თასრიარ ტრაგიკსლ ბედზე კი არ
88
ტიურობდნენ, არამედ იმაზე, ექოტოდათ თს არა რსრრათ-რანოვაგე
ამდენი ცალცირ გარაშფომად. რაწქალი თასრია კი ღსა ოთაცღი იდო
და წარმოდგენა არა წუონდა, თს რამდენი ვინმე გაერთო მირი
რიკვდილით, რამდენი ტსრტსრებდა, წსცდა და ღრომობდა მირი
გსლირათვირ, რამდენ ენერგიარ და დრორ ცარძავდნენ ირ ადამიანები,
რომლებიც, რანამ თასრია ცოცცალი იქო, ერთცელაც კი არ
დატიურებსლან თასრიარ არრებობაზე, ზოგიერთებმა არც კი
იცოდნენ, ვინ იქო თასრია, როგორი ადამიანი იქო... რაღინლად
გასკვირდებოდა თასრიარ, ქველატერი ერ რომ ენაცა, ერ სცცო
ადამიანები, აცლა მირ საცლოერ ჩირირსტლებად რომ თვლიდნენ
თავრ, მაგრამ რარ იზამ? არეთია რიკვდილი.
დაკრშალვირ დფერ შსკსრ ეზოღი ცალცმა ღსადფიდან იწქო დენა.
ეზოღი სზარმაზარი ბრეზენტირ რეტა გაეღალათ. ცალცი მოდიოდა და
მოდიოდა. უსყაღი მციარსლად მომავალი უალები, როგორც წერი,
ეზოღი ტეცირ ღემოდგმირთანავე იწქებდნენ კივილრ, თითუორ ვინმე
აშლევდა ნიღანრ. მერე მთელი პროცერია ღედიოდა ოთაცღი, რადაც
მიცვალებსლი ერვენა, ღემოეცვეოდნენ შსკსრ, შლიერდებოდა წივილ-
კივილი, ბოლორ მაინც წქნარდებოდნენ, ვალმოცდილი ადამიანირ
კმაქოტილი რაცით ეზოღი გამოდიოდნენ, რადაც რაგანგებოდ
ამირათვირ აუ დაქენებსლი კაცები ეპატიჟებოდნენ მათ ბრეზენტირ
სზარმაზარ ყარდაცღი გაღლილ რსტრართან. ირინი, ვინც წეფან
რაღინელ დარდრ ღეეპქრო, აცლა გსლდამღვიდებსლნი, მადიანად
ღეეუცეოდნენ ლობიორ და ბრინძრ, და დარბაირლსრად
რასბრობდნენ. არ ღეიშლება იმირ თუმა, რომ ცალცრ გსლი არ
ეწვოდა, არ ეცოდებოდა თასრია. პირიუით, ქველანი გსლწრტელად
დაფონებსლები იქვნენ, მაგრამ მაინც ირცდნენ რსტრართან და
მადიანად ღეეუცეოდნენ რადილრ.
ვამეცი იდგა ეზოღი, გსლცელდაკრეტილი, და ქოველივე ამარ
ნაფვლიანად, გსლირტკივილით ღერცუეროდა. რწქინდა, რომ ქველა
რაფაცით იქო გართსლი და არავინ არ ტიურობდა თასრიაზე.
მერე ვამეცი ეზოდან გამოვიდა და რარატლაორკენ გაემართა.
მარტოკა მივიდა რარატლაოზე. აუ რიყსმე იქო. მერატლავეებრ
თასრიარ რატლავი სკვე გაეთცარათ და წარსლიქვნენ. ტანწერწეტა
კვიპარორები მოწქენილად იდგნენ. სზარმაზარი, რსრომოდებსლი
ცაცცვი რაიდსმლოდ გარინდსლიქო. ვამეცი რატლავირ უვაზე
ყამოძდა. უვემოთ დაბლობი მოყანდა. მოყანდა უალაუი, რკინიგზა
89
და გზატკეცილი, მდინარე, ქანები. რარატლაო ტერდობზე იქო.
ტერდობირ გაგრშელებაზე, ზემოთ, ცალი მცრიდან მისდგომელი
გორაკირ წვერზე, შველირშველი, ძერ კიდევ მტკიცედ ღენაცსლი,
მაგრამ დაცარიელებსლი და უონგსრებყამონგრესლი ციცე-კოღკი
იდგა, რომელიც, გადმოცემირ თანაცმად, შველი კოლცეთირ
რომელიფაც მეტერ ეკსთვნოდა. ციცირ კედელზე რსრო და ცავრი
ამორსლიქო და ტქიანი უედირ ტონზე იგი ნაცევრად მწვანედ,
ნაცევრად თეთრად მოყანდა ღორიდან, თითუორ სცეიროდ ღეენიფბა
ვინმერ. ვამეცი რატლავირ უვაზე იძდა და ტიურობდა. ვინ იცირ, წინათ
როგორი ცედი იღლებოდა აუედან. დაბსრსლი ტქეები რავრე იქო
ნადირით, ჩაობებრ ორთული არდიოდა. აუ ცცოვრობდა
დფევანდელირაგან რრსლიად განრცვავებსლი ცალცი; მათ ტანი
დარვირინგებსლი წუონდათ, ტქავებღი გაცვესლი დადიოდნენ, არ
იცოდნენ, რა არირ რირცცვილი, მაგრამ რასკეთერო რკინირ იარაფრ
ჩედავდნენ თსრმე და ეცერცებოდათ კიდეც მირი ცმარება. რცვაგვარი
იქო მაღინ რამქარო, რცვაგვარი იქო ადამიანთა ვნებებიც კი, ქოველ
ღემთცვევაღი, რცვაგვარი იქო ცცოვრებირ მოვლენათა ღეტარება.
მაგრამ რა არირ დფერ მნიღვნელობა იმირა, რაც იქო? არატერი! რა
არირ «იქო» – დფერ? კაცი ღეიშლება იქო ბედნიერი, იქო ლამაზი,
ცოცცალი, მაგრამ დფერ რარ ნიღნავრ ერ «იქო»? არატერრ!
აბროლსტსრად არატერრ!. ერ ნიღნავრ, რომ იქო და აფარ არირ. მაღ,
თავირთავად ერ «იქო» რეალობაა თს არა დფეირთვირ?
ვამეცი რატლავირ უვაზე იძდა. ვინ იწვა ამ ლოდირ უვეღ და რამდენი
ცანია, რაც იწვა, მან არ იცოდა. წარწერა ლოდზე რიშველირ გამო
წაღლილიქო. მაგრამ იუ, უვემოთ, მიწაღი, იქო იმირ ნეღტი, ვინც
ოდერფაც ადამიანი იქო, დადიოდა მიწაზე, რსნთუავდა წაერრ,
წუონდა თავირებსრი რაცე, წუონდა ცმა, მცედველობა, ირ იქო
ადამიანი, რომელიც თავირი ღინაგანი ბსნებითაც, ალბათ,
ერთადერთი და განსმეორებელი იქო მთელ უვექანაზე, ალბათ, ირიც
ტიურობდა რიკვდილზე, რადგან ადამიანი იქო. რანამ ირ გაყნდებოდა
ამუვექნად, რამქარო არრებობდა მილიონი და მილიარდი წლებირ
განმავლობაღი. დასრრსლებლად არრებობდა ერ უვექანა იმ
ადამიანირ გაყენამდე. მერე კი ირ დაიბადა, იცცოვრა და მოკვდა. ირ
მოკვდა და გავიდა მირი რიკვდილიდან ერთი წამი, ერთი წსთი, ერთი
რაათი, ერთი დფე, ერთი წელიწადი, რატლავრ ლოდი დაადერ და
დააწერერ, ვინ იქო ირ, რამდენ ცანრ იცცოვრა ამუვექნად, მაგრამ
90
გადიოდა წლები და ამინდმა თს ჟამთა რვლამ წაღალა წარწერა
რატლავირ უვაზე. აცლა არავინ იცოდა, ვინ იწვა ამ ლოდირ უვეღ,
უალი თს კაცი, მოცსცი თს აცალგაზრდა, კეთილი თს ბოროტი?!
გადიოდა წლები, გავიდოდა კიდევ მილიონი და მილიარდი წელი,
დასრრსლებლივ იარრებებდა დრო მირი რიკვდილირ ღემდეგ,
როგორც არრებობდა მირ დაბადებამდე, ირ კი აფარ იუნებოდა, აფარ
ეუნებოდა ადგილი რივრცეღი. ვამეცი ტიურობდა იმაზე, არრებობდა
თს არა ერ ადამიანი რაერთოდ, ილსზია ცომ არ იქო ირ რამქარორ
სრაზფვრობაღი, რადგან რამქარორ დროირ სრარრსლო რიდიდემ
ღთანთუა მირი არრებობირ დრო. იუნებ ქველატერი რაფაც სცნასრ
ილსზიარ წარმოადგენრ. თვითონ დროც ცომ ირეთივე არაზსრტი
ცნებაა, როგორც დარაწქირი და დარარრსლი, როგორც მიმართსლება
რამქაროღი? დრომ არ იცირ, რა არირ ცანგრშლივობა, ირ მსდმივია,
თსმცა ყვენთვირ ირ ცანგრშლივობირ გამომცატველია. მისცედავად
ამირა, არ არრებობრ ერთიანი დრო, რამქარორ რცვადარცვა კსთცეღი
რცვადარცვაგვარია ირ, არ არრებობრ გარკვესლი მიმართსლება,
ქველა მიმართსლება ტოლტარია, არ არრებობრ ზევით და უვევით
თავირთავად, არც მარძვნივ და მარცცნივ, ქველატერი პირობითია,
და არავინ იცირ, რა არირ რაგნებირ ჩეღმარიტი არრი. არ არრებობრ
რაგანი, რომელიც თავირ თავრ წარმოადგენდერ ქველა ღერაშლებელი
თვალრაზრირით. არევეა ადამიანიც.
მაღ, რაფაა რეალობა? რად არირ რინამდვილე?
რწორედ ამ დრორ მსრიკა გაირმა და ვამეცრ ტიური ღეაწქვეტინა.
აფმართზე თასრიარ მოარვენებდნენ. ვამეცი წამოდგა და რარატლაორ
ღერარვლელირაკენ გარწია. რატლავებრ ღორირ მიმავალმა სცბად
იგრშნო: ცცოვრება მაინც რსლ რცვა რამ იქო. განქენებსლ ტიურრ
ცრნა არ მოწუონდა. ირ, რაზედაც ვამეცი ტიურობდა წეფან, არ
ღველოდა მირ ტკივილრ. ადამიანთა სრთიერთდამოკიდებსლება
გაცილებით მნიღვნელოვანი იქო, ვიდრე, რაერთოდ, ადამიანირ
როლირ განრაზფვრა.
ვამეცი გრშნობდა, რომ ქველაზე მთავარი რამ მირთვირ იქო
ადამიანი, ადამიანირ ტკივილი. ადამიანი არირ რამქარორ ცენტრი, –
ტიურობდა ვამეცი, – და მარ ემორყილება ქველატერი, მირგან
გამომდინარეობრ ქველატერი, ქოველგვარი პრობლემა, რომლითაც
ირ დაინტერერებსლია, რომელიც იცირ, რომელიც მირ წინაღე დგარ,

91
და ქოვლად ღესშლებელია ადამიანირათვირ ადამიანზე მაფლა რცვა
რამ შალირ დაქენება.
ვამეცირ გონებაღი სცბად დაირფვა, სცბად გაურა ირ რირტემა,
რომელიც თვითონვე ღეუმნა. მარ არ ღეეშლო არეთი კსთცით ეცუირა
ადამიანირათვირ და რცვა რამ მიეყნია სტრო სმაფლერად,
მნიღვნელოვნად. რამქაროზე ტიური ადამიანრ რჩირდება მცოლოდ
რაკსთარი ადგილირ და ბედირ განრაზფვრირათვირ ამ რამქაროღი.
ამიტომ ადამიანირ მიწიერი, ქოველდფისრი ცცოვრება ირევ მწვავე
ტკივილად რყებოდა ვამეცრ გსლღი. მარ მოსნდა ტვირთი
ღეემრსბსუებინა ქველარათვირ. ცცოვრება, ტიურირ გარდა,
მოუმედებაცაა, – ტიურობდა ირ.

92
 ნაწილი მეორე

1
რეუტემბერი ირეთი დადგა, რომ ნაადრევი ზამთარი გეგონებოდათ.
დფე დფერ მირდევდა და ცა არ იცრნებოდა. განსწქვეტელმა წვიმამ
და რიცივემ მორაცლეობა ღეაწსცა. ქველა ამინდზე ლაპარაკობდა.
ჩირნაცსლი არაფები იქო, ამინდრ კი ირეთი პირი სყანდა, რომ შნელი
წარმორადგენი იქო, ირევ თს დათბებოდა, ირევ თს გამოანათებდა
მზე. რეუტემბრირ ბოლო რიცცვებღი წქალმა გადაიარა და ქანები
დატარა. ამინდმა გსლი გასტეცა ქველარ. ავდრით ღეწსცებსლი და
გაკვირვებსლი ცალცი ქოველ დილით ცარ სქსრებდა და ვერ გაეგო,
რამდენ ცანრ სნდა გაგრშელებსლიქო არე, რამდენ ცანრ სნდა
ქოტილიქო ცა არეთი პირუსღი. უსყაღი ქველა აბსზსლი დადიოდა,
ქველა ყუარობდა, ყაყსმდა უალაუი, ცცოვრება თითუმირ რსლ ყაკვდა.
კსლტსრირ რაცლღი დფირ კინორეანრებზე მცოლოდ ბავღვები
დადიოდნენ, რაფამორ დაცარიელებსლი იქო დარბაზი.
არც არატერი მომცდარა ამ ცნირ განმავლობაღი რაინტერერო.
მარტო ერთი დედაბერი გარდაიცვალა. რაღინელი წვიმა იქო მირი
დაკრშალვირ დფერ და მცოლოდ ჩირირსტლები და კიდევ ორიოდე
კაცი, – ტალაცღი ამოგანგლსლი ყეუმებითა და წქლით გაჟფენთილი
რაწვიმარებით, – აცილებდნენ მარ თავირ სკანარკნელ გზაზე. რატლავი
შლივრ გასთცრიათ, წქლით ივრებოდა თსრმე რამარე. აფარც უელეცი
გამოვიდა წერიერი. უელეციდან დაბრსნებსლი რამდენიმე კაცი
დსუანღი აგრშელებდა იმ რაფამორ რმარ.
მეტი რა იქო? არატერი მაინცდამაინც განრაკსთრებსლი. შსკს
თასრიარ ორმოცირათვირ ემზადებოდა. ირ ტსლი, რომელიც მარ
ჩსრჩლირ დამტვრევირათვირ ღეაწერერ, ვამეცმა გადაიცადა. არეთი ცმა
გავრცელდა უალაუღი. ერ ამბავი შსკსმაც გაიგო. როგორ მორიგდნენ
ერთმანეთღი შსკს და ვამეცი, არავინ იცირ, მაგრამ ერთცელ, როცა
კოკირპირსლად წვიმდა, ირინი რადგსრირ რერტორანღი რვამდნენ.
ოტიციანტი გვაყიც, რომელრაც შსკსმ რრსლიად სმიზეზოდ გაარტქა
ამ ერთი თვირ წინ, იმათთან იქო. გვარიანად დათვრნენ რამივენი,

93
განრაკსთრებით შსკს, მაგრამ მარ არც ცმასრი ასტეცია, არც
მციარსლობდა, გამოცვლილი ყანდა კაცი.
მატარებლები ირევ დაგრიალებდნენ ლიანდაგებზე და ვაგონირ
ტანძრებიდან მოწქენილი რივრცე მოყანდა. მცრებყამოქრილი ცეები
დამნაღავეებივით ატსზსლიქვნენ რადგსრირ სკან. ბაუანზე
წინანდებსრად აფარ ირეოდა ცალცი. აფარც მეირა ყანდა რადმე,
აფარც ანტონი. იარონრ ქოველთვირ ნაცავდით კსლტსრირ რაცლღი,
ძემალი კი მორყა პრაუტიკარ ადგილობრივ რაავადმქოტოღი და
დაბრსნდა უალაუ ოდერაღი, რადაც წელრ სნდა დაემთავრებინა
რწავლა. ალირამ გააცილა ძემალი რადგსრზე. მათ ერთმანეთი
გადაკოცნერ, ფიმილით დარცილდნენ ერთმანეთრ. რწავლირ
დამთავრებირ ღემდეგ ძემალი ირევ ამ უალაუღი აპირებდა დაბრსნებარ
და რამრაცსრირ დაწქებარ. ალირა შალიან ამაქობდა ამით, ბედნიერი
იქო. ბოლორ და ბოლორ, იპოვა ირეთი კაცი, ვინც ნამდვილად
ფირრი იქო რიქვარსლირა და პატივირცემირ. რაფა ეუნებოდათ
რათუმელი ზოგიერთებრ ამ უალაუღი, როცა ალირა ეუიმირ ცოლი
გაცდებოდა? რომ ერ მართლა არე მოცდებოდა, ქველამ იცოდა,
რადგან ძემალი ამ რაკითცზე თვითონ კოწია-ეუიმრ ელაპარაკა და
კოწიაც დაწპირდა, როცა რწავლარ დაამთავრებ და ყამოცვალ,
ქველატერღი დაგეცმარებიო.
კოწიარ ვაჟმა, ლევანმა ცოლი ღეირთო იმ რეუტემბერრ. მირი ცოლი,
როზა ფამირ დარაძირ ღვილი იქო. თვრამეტი წლირ ლამაზი,
მოცდენილი უალიღვილი, მცოლოდ რაცელი ერუვა შალიან სცცოსრი,
რცვა მცრივ ნაკლი არ წუონდა ამ გოგორ. ლევანმა პატარა
უორწილიც გადაიცადა, მაგრამ შსკს არ დაპატიჟა, შალიან კი
სნდოდა დაეპატიჟა... რა თუმა სნდა, არც კოწია ერწრებოდა
უორწილრ. ამ ამბავმა სტრო დააღორა მამა-ღვილი, თსმცა კაცმა რომ
თუვარ, მეტი რაფა დაღორება სნდოდათ?
თითუმირ ქოველდფე წვიმდა. ვერ გაიგებდით, მარტი იქო თს
რეუტემბერი. მოცსცები ერთცმად იმეორებდნენ: არეთი ღემოდგომა არ
გვაცროვრო. წელიწადირ დროც იწვევრ ადამიანღი ცვლილებარ.
რიცივირ დრორ კაცი სტრო გსლყაცვესლი ცდება, სტრო სცალირო. ირ
რეუტემბერი კი მართლა ზამთრირ თვე გეგონებოდათ. თანდათან
დაავიწქა ცალცრ ზატცსლირ რიცცე, ქველა თავირი რაუმით გაერთო.
ცცოვრება ყვესლებრივ კალაპოტღი ყადგა. მართალია, ავდარმა
მოწქენილობა მოიტანა, მაგრამ ყვესლი რიტმი უალაუირ ცცოვრებირა
94
არ დარფვესლა. მამაკაცები, როგორც ქოველთვირ, რამსღაოზე
დადიოდნენ, რამსღაოდან ღინ ბრსნდებოდნენ. უსყები რველი იქო,
ზოგან გსბეები იდგა. ნირლმა რივრცე დაბსრა და აცლა რკინიგზირ
გადაფმა ლილირტერი მთები აფარ მოყანდა. ბოლორ წვიმამ
გადაიფო. წვიმირ წვეთები მაინც მოცსრავდნენ ცირ ტოთლებზე,
ტკაპანით ეცემოდნენ მიწარ.
იმ დფერ, როცა ვამეცი მეორედ გამოყნდა უალაუღი, აფარ წვიმდა.
რსლ ორძერ ნაცერ უალაუელმა ბიჩებმა ვამეცი იმ წვიმიან
რეუტემბერრ. ერთცელ ირ და შსკს რადგსრირ რერტორანღი დათვრნენ
და მერე რადფაც წავიდნენ. რად წავიდნენ, არავირ დასნაცავრ, რადგან
გარეთ თავრცმა იქო, თანაც სკვე რაკმაოდ ბნელოდა, როცა რმარ
მორყნენ და უსყაღი გავიდნენ. მეორედ კი ვამეცი რადგსრზე
გამოყნდა. ერ იქო მაღინ, როდერაც ალირა ძემალრ ოდერაღი
აცილებდა. ვამეცმა ბაუანზე ყამოიარა და მიერალმა მათ. მან
ღეამყნია, რომ ალირარ და ძემალრ გასცარდათ მირი დანაცვა და
ამიტომ გაყერდა. ალირარ და ძემალრ მართლაც გასცარდათ ვამეცირ
დანაცვა, მაგრამ რატომ გასცარდათ, არც თვითონ იცოდნენ.
ღეიშლება იმიტომ, რომ დიდი ცანია არ ენაცათ და ერიამოვნათ, რომ
ნაცერ. ქოველ ღემთცვევაღი, რიცარსლირ მიზეზირ გამორკვევა
ქოველთვირ არ არირ ასცილებელი, არ ფირრ. აცლა ალირა და
ძემალი ფიმილით სქსრებდნენ ვამეცრ. შნელი რათუმელია, რატომ
იფიმებოდნენ ირინი. ღეიშლება ბედნიერად გრშნობდნენ თავრ, იუნებ
განღორებირ მოაცლოებსლი წსთი იწვევდა ამ ფიმილრ, იუნებ ვამეცი
მართლაც ირეთი კაცი იქო, რომ მირი დანაცვა სცაროდათ?! შნელი
რათუმელია. ქოველ ღემთცვევაღი, ალირა შალზე მცნედ
გამოიქსრებოდა. ირეთი განწქობა წუონდა, თითუორ ძემალირ
ოდერაღი გამგზავრება რევდარ კი არ მოსტანდა, არამედ რიცარსლრ.
რაოცარია, მაგრამ გსლირ რიფრმეღი ალირარ მართლაც სცაროდა
ძემალირ გამგზავრება, თსმცა ერ რომ მირთვირ გეთუვათ, ღეიშლება,
რწქენოდა კიდეც. მაგრამ აცლა მომავალი შალიან მიმზიდველად
ეყვენებოდა, ბაუანზე მდგარრ რიამოვნებდა წვიმით გაჟფენთილი
წაერი; იდგა და იფიმებოდა.
– მიდიცარ? – წკითცა ვამეცმა ძემალრ.
– რარ იზამ? დამიმთავრდა პრაუტიკა, – სპარსცა ძემალმა ერთგვარი
მორცცვობით, რომელღიც თავმომწონეობა სტრო იგრშნობოდა.

95
ძემალრ რიამოვნებდა, რომ ალირარ გსლი მოიგო, ალირა აცილებდა
და ამარ ვამეცი ცედავდა.
რწორედ ამ დრორ ირევ გაწვიმდა. ძემალმა რაწვიმარი გაიცადა,
თავზე წამოიცსრა, ცალი ცელი ალირარ მოცვია. ალირა ტანზე მიეკრო
ვაჟრ და იმირი რაწვიმარირ უვეღ თავი ღეატარა წვიმარ. ამ
მოცერცებსლი თავღერატრიდან ალირამ ღეცედა ვამეცრ და სცბად
წარმოსდგენლად ღეებრალა იგი. ვამეცი იდგა მცნედ, ამაქად და
სმოწქალოდ აწვიმდა. ირ იდგა მღვიდი რაცით, თითუორ ვერ ამყნევდა
წვიმარ, ლმობიერი, კეთილი ფიმილით სქსრებდა ძემალრ და
ალირარ, რველი თმა ღსბლზე მიკვროდა, ვიფაცირ შველი, მთლიანად
გალსმპსლი პიძაკი ეცვა, რაქელო გაეფეფა და მკერდი მიეღვირა
წვიმირათვირ, ტეცები ტალაციან, რალდათსრ ყეუმებღი ყაექო,
გრშელი, ღემზარავი იირტერი ნაიარევი კირერზე ტანძვირ ნიღნად
აყნდა და რატომფაც ალირარ მოეყვენა, რომ ერ კაცი მართლაც
ასტანლად იტანძებოდა, თსმცა რრსლებით არ ეტქობოდა,
ქოველთვირ მტკიცე და შლიერი ყანდა, აცლაც კი, როცა
მცრებგაღლილი იდგა წვიმაღი და ციოდა, აღკარად ციოდა, რადგან
კანი აბსრშგნოდა, მაგრამ იდგა ირე, თითუორ არც წვიმა არრებობდა,
არც რიცივე, იდგა მღვიდი რაცით და ლმობიერი ფიმილით
იქსრებოდა. ალირარ მოსნდა ცოტათი მაინც თანაგრშნობა გაეწია ამ
კაცირათვირ და სცბად გასრკვეველი გრშნობირ მოჩარბებამ გსლი
ასყსქა, თავი ვერ ღეიკავა და ატირდა.
ძემალმა ღეამყნია, რომ მირ რცესლრ მიკრსლი ალირა ტიროდა და
სტრო მაგრად მოცვია ცელი.
– კარგი, რა გატირებრ, დაწქნარდი! – აფელვებით სთცრა ძემალმა
და მირ ცმაღი რითბორთან ერთად, ირევ შლიერად იგრშნობოდა
ცსდად დატარსლი რიამაქე.
ალირამ თავი გაინთავირსტლა, განზე გადგა, რაცე წვიმარ ღესღვირა
და ცრემლებირ გამღრალებარ ღესდგა. თვალები ოდნავ
დაწითლებოდა. ალირამ ღეცედა ძემალრ, მერე ვამეცრ და რიცილი
დაიწქო. თან ცცვირრაცოცით თვალებრ იწმენდდა და თან იცინოდა.
– ქოყაფ, არე ძობრ! – თუვა ძემალმა სკვე დაბნესლი ფიმილით,
რადგან ალირარ მზერაღი და რაერთოდ მირ რაუციელღი, ბსნდოვნად
იგრშნო, ქველატერი მთლად ირე არ იქო, როგორც თვითონ ეგონა.
– რომელ კსრრზე ცარ? – წკითცა ვამეცმა ძემალრ, ალბათ,
მოსლოდნელად ყამოვარდნილი სცერცსლობირ გარატანტავად.
96
 – მეცსთეზეა, – სპარსცა ძემალირ მაგივრად ალირამ და ირევ გაიცინა,
– გაირად დაამთავრებრ და ყვენრ უალაუღი იმსღავებრ ეუიმად, –
ალირამ ღეცედა ძემალრ, მერე ვამეცრ.
– კარგია, – გაიფიმა ვამეცმაც. – თს ცოცცლები ვიუნებით, კიდევ
ვნაცავთ ერთმანეთრ.
– ასცილებლად ვნაცავთ, ასცილებლად, – თუვა ძემალმა. მერე
ალირარ მისბრსნდა: – არ იტირო, შალიან გთცოვ, აფარ იტირო...
– ღენ ცომ არ იცი, რაზე ვტიროდი, – სთცრა ალირამ. აცლა ირ
აფარც იცინოდა და აფარც ტიროდა. დაწქნარებსლი იქო და ცივად
იქსრებოდა.
– ვიცი, რაზედაც ტიროდი, – თვითდარწმსნებით და ამავე დრორ
აფელვებით სთცრა ძემალმა.
– არატერიც არ იცი! არავინ არატერი არ იცირ, ქველატერი
რირსლელეა. – თუვა ალირამ და განზე გაიცედა.
ვამეცმა ირონისლად გაიცინა.
– რა გაცინებრ? – წკითცა ალირამ და მკაცრად ღეცედა თვალებღი,
თვალი თვალღი გასქარა, ძისტად მიაყერდა.
ვამეცმა მზერა გასრწორა გამომწვევად მომზირალ უალრ და
დამცინავად გაეფიმა.
– იცი, რა გითცრა? ძემალირ წარვლა ქველარათვირ კი არ არირ
ტრაგედია, – თუვა მან.
უალმა თვალები დაცარა. ცოტა ცანრ რიყსმე ყამოვარდა. წვიმირაგან
მოპრიალებსლი ბაუანი ცარიელი იქო. მგზავრებრ ღენობაღი
ღეეტარებინათ თავი. რსლ ბოლო ლიანდაგზე რაბარგო
ღემადგენლობა იდგა. ვიფაც რკინიგზელი გრშელ ყაუსყრ სკაკსნებდა
ვაგონირ ბორბლებრ და ელმავლირკენ მიდიოდა.
– აფარ მოდირ მატარებელი? – იკითცა ალირამ ნერვისლად.
– ორ-რამ წსთღი სნდა გამოყნდერ, – რაათრ დაცედა ძემალმა და
მართლაც, იმავე წამრ, ღორიდან ელმავლირ დაგსბსლი გსგსნი
გაირმა.
ვამეცმა ცელი ყამოართვა ძემალრ, ბედნიერი მგზავრობა სრსრვა და
გარცილდა. სცეღი, მშიმე ყეუმებირ ბრაცსნით გარწია თავირ გზაზე.
ტართო ნაბიძებრ ადგამდა. მარ არ სნდოდა ეცუირა ძემალირა და
ალირარ განღორებირათვირ. ცოტა ცანღი მატარებელიც ღემოგრიალდა
პირველ ლიანდაგზე.

97
 2
მერე მატარებელი წავიდა. ვაგონირ კართან მდგარი ძემალი
დიდცანრ გარცუეროდა ნაცნობ ადგილებრ. გარცუეროდა ლიანდაგირ
გარწვრივ ყამწკრივებსლ ლამაზ ეზოებრ, ცირ ოდა რაცლებრ,
ტრიტოლიატირ ეკლიან ფობეებრ, ჩიღკრებრ, ბილიკებრ, გარცუეროდა
წვიმირაგან დამბალ მიწარ, მწვანე ბალაცრ და რველ რიმინდებრ,
გარცუეროდა ნერტით დაჟფენთილ ცეებრ და ცეებირ იუით მიმალსლ
უალაურ, რომელიც თანდათანობით სკან რყებოდა, იკარგებოდა მირი
თვალთაცედვიდან ნაცნობი ღენობები და ირ ცცოვრებაც, რომელიც აუ
გაატარა, ირ ტკბილი წსთებიც, რომელიც აუ განიცადა, – ღორრ
მიდიოდნენ, და თსმცა ძემალრ გსლი რწქდებოდა, მაინც
სმტკივნესლოდ მოელოდა ცვლილებარ და მთელი არრებით
სერთდებოდა იმ აცალრ, რომელიც მოდიოდა მირ ღერაცვედრად
წინიდან, თავირდასნებსრად მირი ტიურები მირ რცესლთან ერთად,
თანდათან ტოვებდნენ ამ უალაურ, ალირარ, კოწია-ეუიმრ, ვამეცრ,
ქველარ, ქველატერრ, რაც აუასრობართან იქო დაკავღირებსლი, და
მიირწრატვოდნენ იმ ადგილირაკენ, რაითაც აცლა ძემალი
მიემგზავრებოდა.
ბაუანზე დარყენილი ალირა კი კარგა ცანრ სქსრებდა სკანარკნელ
ვაგონრ.
ბოლორ სკანარკნელი ვაგონიც თვალრ მიეტარა. მატარებელი
რადფაც, ღორრ წავიდა. წვიმა ღეწქდა. «რა ამინდია», – გაიტიურა
ალირამ და იგრშნო, რაცლღი წარვლა ეზარებოდა. არ სნდოდა
მარტო ქოტნა თავირ პატარა ოთაცღი. რაფაც აწსცებდა, რაფაც
რსრდა. ყანთა იფლიაღი ამოიდო და გარარვლელირაკენ მიბრსნდა.
გარარვლელირაკენ მიბრსნდა და პირველი, ვინც დაინაცა, ღამილა
იქო, – რომელიც მოედანზე იდგა და პაპირორრ აბოლებდა, – და
პირველი, რაც გაიტიურა ალირამ ღამილარ დანაცვირარ იქო ირ, რომ
აცლავე გაუცესლიქო რადგსრირ ღენობირაკენ, რაითაც ვამეცი წავიდა
წეფან, ენაცა ვამეცი და გაეტრთცილებინა, ეთუვა მირთვირ, რომ
მოედანზე ღამილა იცდიდა. ალირა მობრსნდა და თავირი
გადაწქვეტილებით სცნასრად აფელვებსლი და კმაქოტილი
რწრატად გაემართა ვაგზლირაკენ, რწრატად გაიარა ბაუანი და
მორაცდელ დარბაზღი ღეიცედა. იუ არ იქო ვამეცი. ღეიცედა

98
რაპარიკმაცეროღი. არც აუ იქო. სრაუმო პარიკმაცერები დომინორ
თამაღობდნენ. გამობრსნდა და რერტორანთან მივიდა, კარი
გამოაფო და ღეიცედა. არა, არც იუ იქო ვამეცი. რად წავიდა, რად
დაიკარგა? რაერთოდ რად დადირ ერ კაცი, რარ აკეთებრ? სკვე მეორე
თვეა ამ უალაუღია, რად ცცოვრობრ, რითი ცცოვრობრ? ნეტავ რა
რაუმეები აუვრ, ან რატომ არირ აუ ყამორსლი? გსლდაწქვეტილი
გამოვიდა ალირა უსყაღი. აუეთ-იუით იცედებოდა, ქველა გამვლელრ
ათვალიერებდა. აცლა სკვე აფარც ღამილა ყანდა რადმე, მაგრამ
მაინც შალიან სნდოდა ვამეცირ ნაცვა, შალიან სნდოდა
გაეტრთცილებინა, ეთუვა მირთვირ, რომ მოედანზე ღამილა იდგა
წეფან, მაგრამ ირ, რაც შალიან გინდა, არაროდერ არ რრსლდება
ცოლმე.
ნელი ნაბიძით ბრსნდებოდა ალირა ღინირაკენ. მოწქენილი იქო. ერ
მოწქენილობა ძემალირ წარვლარ დააბრალა და მოსნდა აცლავე
მიეწერა მირთვირ წერილი, მიეწერა, რომ სკვე მოენატრა, თსმცა
დფერ დაღორდნენ ერთმანეთრ. ალირარ სნდოდა, რომ აცლა, ამ
წსთღი, ძემალრ რცოდნოდა, როგორ გასტსჩდა გსნება მატარებლირ
წარვლირ ღემდეგ, როგორ მორწქინდა ერ პატარა უალაუი, როგორ
მორწქსრდა ირეთი რამ, რაც შირტერვიანად ღეარქევდა მირ დსნე,
თანაბარ ცცოვრებარ, ირეთრავე სცალირორ, როგორიც ამინდი იქო იმ
რეუტემბერრ.

99
 3
მაგრამ ქოველგვარ მდგომარეობარ აუვრ ბოლო. მოგეცრენებათ,
კარგრ ცსდი ცვლირ, ცსდრ კარგი, ერთი და იგივე რამ არაროდერ არ
გრშელდება დასრრსლებლივ. ოუტომბრირ პირველ რიცცვებღი
ნაადრევი წვიმები ზენა უარმა ღეცვალა. უარმა გადარეკა ტქვიარავით
მშიმე ფრსბლები და თანდათან გაღრა უვექანა. ცა მოიწმინდა,
დათბა. მორაცლეობარ იმედი მიეცი, მოემატა ცალირი ცცოვრებარ.
უსყები ირევ ცალცით აივრო. ოუტომბრირ ღსა რიცცვებღი რაბოლოოდ
გაღრა ნოტიო მიწა და ნამდვილმა, ნოქიერმა ღემოდგომამ მთელი
თავირი თვითმქოტი რიმშატრით იტეთუა.
რშითა და თატლით გაიჟფინთა უვექანა. ოურორ შატები გააბა მზემ
ცარა და მიწარ ღორირ. შარფვებღი რირცლი ასყუროლდათ ცეებრ და
დამწიტდა ნაქოტი. რიმწიტირ რსნით აივრო ბროლივით გამჩვირვალე
წაერი. ღემოდგომირ ოურორტერი რიქვითლე ღეეპარა რივრცერ,
განაზდა გარემო. ძანრაფი ცალცი მიერია ქანებრ ჩირნაცსლირ
არაფებად. ქოველი დფე იქო ირეთი რავრე ბსნებირ მადლით, რომ
ადამიანი ცვლილებარ გრშნობდა რაკსთარ ტანღი, მთელი დფე
გრშნობდა კაცი შალარა და რიცარსლრ. მორაფამოება კი რარიამოვნო
ტანძვარავით აწვა გსლრ, როგორც პირველი რიქვარსლირ განცდა.
მერე ტოთლებმა იწქერ ცვენა. ტერწარსლი ტოთლები ჩრელ
ცალიყარ უროვდნენ დედამიწაზე და თვალრ სცაროდა მირი ქსრება,
რსლრ კი ავიწქდებოდა, რომ რიკვდილირ წინაღე იდგა და ამ
დროებით რილამაზერ ასცილებლად ღეცვლიდა ზამთრირ რსრცი, ერ
ლამაზი ტოთლები რსლ მალე დაიწქებდნენ ლპობარ, ცრწნარ.
მაგრამ მიწა ძერ რავრე იქო რიცოცცლით და ადამიანირ სრაზფვრო
რსრვილები მოითცოვდნენ ავრებარ, დაკმაქოტილებარ. რსლი ეშებდა
რიქვარსლრ, რითბორ, რივრცერ. მზირგან ყამონაჟსრი შალა რცესლღი
დაგროვდა და თავირსტლებირ წქსრვილი რიმფერად გადაიუცა.
ღრომირ წიმნი გსგსნებდა დაბლობღი და დიდებსლი მზე რიქვარსლით
დარცუეროდა ბედნიერ უვექანარ.
მზე მამაა ყვენი. მზე არირ რიცოცცლირ ღემოუმედი. მზირ ღსუი ერ არირ
რსლი, რომელიც ერევა მიწარ, – დედარ ყვენრარ, და წარმოღობრ
რიცოცცლერ. ალბათ ამიტომ რცემდნენ მზერ თაქვანრ შველი ცალცები,

100
რომლებიც მნათობირ გამოყენარ ცაზე რიცარსლირ კიჟინით
ეგებებოდნენ ცოლმე.
თითუმირ არეთრავე წარმართსლ რიცარსლრ განიცდიდა ვამეცი
ქოველ დილით, როცა იფვიშებდა და ცედავდა, როგორ იცვამდა მზე
თავირ ბრჩქვიალა რამორელრ. ქოველ დილით მოდიოდა ვამეცი აუ,
ამ მინდვრებღი. კიდით კიდემდე გადაჩიმსლი, სღტოთველი ცირ
ლაჟვარდი რსლრ სწქნარებდა, ამღვიდებდა, აღორებდა მწსცარე და
მტანძველ ტიურებრ, რომელთა რკალი, როგორც იუნა, გამოარფვია
და აცლა თავირი ნამდვილი არრით წარდგა ბსნებირ წინაღე.
რიცარსლით ივრებოდა, როცა ცედავდა ქანებღი მოწესლ ჩირნაცსლრ,
როცა ცედავდა ქანებირ ბოლოღი დასრრსლებელ რიგად მდგარ
ცეებრ, ზოგრ ძერ კიდევ მწვანერ, ზოგრ სკვე ტოთლებღემოშარცსლრ.
მწიტე ცსრმირ ტერი ედო რივრცერ იმ ღორესლ ცეებრ ღორირ. ვამეცრ
სცაროდა, როცა ირმოდა მალაფსრებირ გალობა და ცედავდა
აცლომაცლო როტლებიდან ყამორსლ გლეცებრ, რომელთაც ერ
ნაკვეთები ეკსთვნოდათ. აცლა თვითონაც გლეცი იქო და მათთან
ერთად ღრომა აცალირებდა, ავიწქებდა ბევრ რამერ. აუ სკვე ქველა
იცნობდა ვამეცრ, ქველა თავირიანად თვლიდა. მსღაობით
გართსლებრ დრო არ წუონდათ ზედმეტი ცნობირმოქვარეობირათვირ,
ღრომა კი ქველარ აერთიანებდა.
ტარდიანი სრმებით გაწუონდათ ჩირნაცსლი ქანებიდან. მოტეცილი
რიმინდი იჩრებოდა და კონებად ეწქობოდა. აუა-იუ სკვე
წამოემართათ ცმელი ყალირ ზვინები. რიმინდირ ტაროებით
დატვირთსლი სრმები ჩრიალით მიდიოდნენ როტლირ გზაზე.
უარვირტერი იქო რივრცე, რაითაც გაიცედავდი, და იდგა ზოგძერ
ვამეცი ნამგლით ცელღი დაფლილი, ოტლღი გაწსრსლი ამ
სზარმაზარ მინდორზე და სცაროდა, რომ ღეერია მღრომელ ცალცრ,
რრსლებით აცალი თვალით დაინაცა რიცოცცლე. მარ რწქსროდა
ცცოვრება ბსნებირ ღვილირ ლაფი ცცოვრებით, მირ აცალგაზრდა
რსლრ ასცილებლად ერაჩიროებოდა რარბიელი და მოუმედება, მარ
სნდოდა ქოტილიქო არა რცვათა ცცოვრებირ სბრალო მეთვალქსრე,
არამედ რირიმე ღემოუმედი, რათა ამით გაემართლებინა რაკსთარი
რიცოცცლე და სნებლიე დანაღასლი.
მთელი ოუტომბერი გლეცებთან გაატარა. დილიდან რაფამომდე
ქანებღი ღრომობდა თავასფებლივ და კოლმესრნეობირაგან იმდენი
ჩირნაცსლი მიიფო, რომ თავირსტლად ექოტოდა მარტო კაცრ
101
მთელი ზამთრირ განმავლობაღი. ღრომირაგან დაფლილი და
დაუანცსლი რცვებთან ერთად როტელღი ბრსნდებოდა. ირ სკვე
ღეეთვირა აცალ გარემორ და დაცცრა მირი ატორიაუებსლი რსლი,
რადგან ვამეცი არ იქო რსრტი კაცი, ირ კი, ვინც შლიერია, ვინც
მწვავედ განიცდირ ქველატერრ, რაც მირ ირგვლივ ცდება, ვირაც
შალზე გამშატრებსლი აუვრ ღთაბეჩდილებირ სნარი, რსლ მოკლე
დროირ განმავლობაღი აცდენრ დიდ გარდატეცარ თავირ თავღი, ვიდრე
ირ, ვინც დსნედ, თანაბრად მიწქვება მოვლენათა მრვლელობარ.
შლიერი, ნიჩიერი კაცირათვირ დრო ზედმიწევნით ღეკრსლია, რავრეა
ცვლილებებით, ერთი დფე არაროდერ არ წგავრ მეორერ,
ქოველგვარი, ერთი ღეცედვით სმნიღვნელო მოვლენა მირთვირ
ღთაგონებირ წქარორ წარმოადგენრ. ამიტომ არეთი პიროვნება
გაცილებით მალე რწვდება და იგებრ მომცდარირ მნიღვნელობარ და
აზრრ, მაღინ, როდერაც ყვესლებრივ კაცრ ამირათვირ დასრრსლებელი
წლებიც კი არ წქოტნირ, ზოგძერ კი მთელი რიცოცცლეც არ არირ
რაკმარირი. დიაც, შლიერი და ნიჩიერი კაცი ადვილად იცვლება და ერ
ცვლა ზრდარ ნიღნავრ ქოველთვირ.
თავირდასნებსრად, აცალმა ცცოვრებამ მთლიანად გაიტაცა ვამეცი
და ამ ორი თვირ განმავლობაღი ირ მართლაც რაგრშნობლად
ღეიცვალა. ერ, რა თუმა სნდა, იმარ კი არ ნიღნავრ, რომ მირი რრსლი
გარდაუმნა მოცდა. არეთი რამ არაროდერ არ ცდება, რადგან ტერვები
რაწქირირა, ტერვები იმირა, რაც იქო, რაც ოდერფაც მოცდა, იმდენად
ფრმად არირ გამძდარი დფევანდელობაღი, რომ ყვენ ქოველთვირ
ვეკსთვნით წარრსლრ. გამოშაცილი წარრსლირა, მირი ნიღანი და ყვენი
რწრატვა, ყვენი სცილავი კავღირი მომავლირადმი მთლიანად
განაპირობებრ ყვენრ დფევანდელ ქოტარ.
მაგრამ არეა თს ირე, ვამეცრ სკვე სქვარდა თვალსწვდენელი
მინდვრები, რადაც ღრომობდა და იფლებოდა. სქვარდა ირ როტელი,
რადაც აცლა ცცოვრობდა და რსლ არ ნანობდა, რომ აუ მოცვდა.
მთელი ოუტომბრირ განმავლობაღი ერთცელაც არ გამოყენილა
უალაუღი. ირ შლიერ მადლობელი იქო შსკსრი, რომელმაც თავირი
პატარა უოცი დასთმო დედამირირ როტელღი. აცლა აუ ათევდა ვამეცი
ფამერ, ერ იქო მირი დროებითი ბსდე.
დიაც, მართლაც შნელია არრებობა, თს არა გაუვრ ბსდე, თს არა
გაუვრ მიზანი. ვამეცრ წუონდა ბსდე და მომავლირ ლსრძი ბსრსრიდან
თანდათან გამოკრთოდა ძერ კიდევ ღესცნობელი, ძერ კიდევ
102
მკრთალი, სტორმო, ყამოსქალიბებელი რამ, რაც ვამეცრ თავირი
ცცოვრებირ მიზნად ერაცებოდა.

103
 4
პატარა უალაუი კი ქოველდფისრ ცცოვრებარ განაგრშობდა. ირევ
გამოეტინა უსყებღი ცალცი, ირევ აცმასრდა უალაუი. ღემოდგომა
დადგა და ქველატერღი იგრშნობოდა უვექნირ რიმშლავრე.
მორავლით დატვირთსლი რატვირთო მანუანები ზედიზედ
მოდიოდნენ დამზადებირ პსნუტღი და ცარიელი ბრსნდებოდნენ სკან.
ბაზარი ჩირნაცსლითა და ცალცით აივრო. ათარგვარი ცილი
ყამოწუონდათ გლეცებრ როტლებიდან: უარვირტერი და ღავი
ქსრშენი, ვაღლი და მრცალი, კომღი და ცსრმა. ირევ გამოყნდა
ტეცღიღველი მეირა დაცლებრ ღორირ. მსცლებამდე აკაპიწებსლი
დაცესლი ღარვალი ეცვა, თავზე რუელი ბსცრირ უსდი ეცსრა. ირევ
დაათრევდა ტომრებრ მეირა. ბაზრირ წინ, პატარა რადალაუოღი,
რადაც ამ ორიოდე თვირ წინ ვამეცი დაჩრერ, განსწქვეტლივ ირმოდა
ელეუტრორაკრეჩი მანუანირ მონოტონსრი რსტსნი. ერ მანუანა
დალაურ აცლაცან ღეეშინა და მირი რადალაუორ რიამაქერ
წარმოადგენდა. ცღირად მოდიოდნენ აუ რაცეზე მზემოკიდებსლი,
გაბსრშგნილი და გასპარრავი კაცები და ყარსუებსლი, მაგრამ ცუვიტი
დალაუი მთელი დფე ციბრსტივით ტრიალებდა, იფვწოდა ცალცირ
გარალამაზებლად. კსლტსრირ რაცლღი რემონტი დაიწქერ და
დროებით ქოველგვარი კსლტსრსლი ფონირშიებანი ღეწქდა. იარონრ
მოცლა არა წუონდა, ერთ გაწამაწიაღი იქო, დარდევდა მსღებრ,
აყუარებდა, სნდოდა რემონტი მანამ დამთავრებსლიქო, რანამ
რიცივეებრ დაიჩერდა. ბევრი რაუმე გასყნდა იარონრ იმ ცანებღი. ერთი
მცრივ, არეთი ვითარება მირთვირ შალზე რარარგებლო იქო.
მართალია, იმდენი რსლიერი რიმტკიცე წქოტნიდა, რომ ღეეშლო
თავირი განცდებირ დატარვა, მაგრამ გსლღი ალირარ დაღორებარ
მწარედ განიცდიდა. ირე კი არატერრ იმყნევდა. ერთი ღეცედვით
სდარდელად, მტკიცედ ეჩირა თავი, მაგრამ ვინ იცირ, ერ მართლა
რიმტკიცე იქო თს პროტერისლი ორტატობა? იარონი ცომ თეატრალი
იქო, მრაციობი, რეჟირორი?! გსლირ რიფრმეღი იარონი სეჩველად
გრშნობდა ალირარ დაკარგვით გამოწვესლ ტკივილრ და ალბათ,
ბევრ რამერაც ნანობდა, მაგრამ ამარ აფარატერი ეღველებოდა.
ალირარ წქავდა აცალი მეგობარი, რაცელად ძემალი, რომელიც არ
იქო იარონზე ნაკლები. ალირა მოთმინებით და, სნდა ითუვარ,

104
ერთგვარი რიამაქით ელოდა ძემალრ. დიაც, რიამაქით! მარ
ეამაქებოდა, რომ სცდიდა ღექვარებსლრ, რომელიც ერთი წლირ
ღემდეგ დაბრსნდებოდა ღორესლ უალაუ ოდერიდან და ცოლად
ღეირთავდა. როცა ღემთცვევით ერთმანეთრ ღეცვდებოდნენ, იარონი
ალირარ ირე ეპქრობოდა, თითუორ კარგ მეგობრებად დარყნენ,
მისცედავად იმირა, რაც მოცდა. არც ალირა იქო მაინცდამაინც არეთი
სრთიერთობირ წინააფმდეგი. მაგრამ ირინი იღვიათად ცვდებოდნენ
ერთმანეთრ. იარონი რაუმეებით იქო დატვირთსლი და ერ ცოტათი
ართობდა, ცოტათი მაინც ავიწქებდა ალირარ.
ალირა ქოველ დილით მთავარ უსყარ რაავადმქოტორაკენ
მიწქვებოდა. ყვესლებირამებრ, საფრერად თბილად, საფრერად
თავაზიანად ერალმებოდა ნაცნობებრ. ღეიშლება ამირ გამოც
სქვარდათ ალირა უალაუელებრ, თსმცა ბევრი ათარ რაფაცარ
ამბობდა ზსრგრ სკან. მერე ალირა რაავადმქოტორ თეთრ ღენობაღი
ღედიოდა და მთელი დფე იუ იქო. რაავადმქოტორ თეთრად
ღეფებილ პალატებღი აცლაც იწვნენ ავადმქოტები. ზოგი მშიმე
ავადმქოტი იქო, ზოგი სკვე რყებოდა.
მაგრამ ალირარ მოწქენილობა რომ რაავადმქოტოღი ავადმქოტებირ
ქოტნარ დაწბრალდერ, რწორი არ იუნება. არეთ რამერ ალირა დიდი
ცანია ღეყვესლი იქო. ავადმქოტებთან სრთიერთობარ არ განიცდიდა.
ამჟამად, ალბათ, პირადი ცცოვრებით სკმაქოტილება სტსჩებდა
გსნებარ. რატომ სნდა ქოტილიქო სკმაქოტილო? სკმაქოტილებირ
რაბაბი თითუორდა არ სნდა წუონოდა, პირიუით, თითუორ არ სნდა
დამდსრებოდა ბედრ, რომლირ წქალობით აცლა მირი ცცოვრება
შალზე კარგად აეწქო. ალირა მართლაც არატერღი არ ამჟფავნებდა
სკმაქოტილებარ, მაგრამ მარტოობით გამოწვესლ მოწქენილობარ
ვერ სშლებდა და ვერც ტარავდა. როგორ სნდოდა, მალე
ყამორსლიქო ძემალი! შნელია, როცა დიდცანრ ელოდები რაფაცარ,
როცა მსდამ ელოდები რაფაცარ, თსნდაც ერ რაფაც ბედნიერებირ
მომტანი იქორ. რაფამოობით, როცა ღინ ბრსნდებოდა, გამოიტანდა
რკამრ აივანზე, დაბალ ცმაზე ყართავდა რადიოლარ და მოწქენილი,
ყატიურებსლი იძდა, დარცუეროდა პატარა უალაურ, მირ მოტსრტსრე
მკვიდრთ, მღვენიერ კოცტა რაცლებრ, წითელკრამიტიან რაცსრავებრ.
რა ეუნა, რად წარსლიქო? მთელი რაფამო მოწქენილი იძდა. ზოგძერ
მირი მეგობარი ლეილა ღემოივლიდა რტსმრად და აივანზე მრცდარი
უალები ერთმანეთრ სზიარებდნენ თავიანთ აზრრ უსყაღი გამვლელ-
105
გამომვლელთა ღერაცებ. ამით ერთობოდნენ ირინი, რა თუმა სნდა,
ქველარ იცნობდნენ ამ უალაუღი, სტრო რწორად, თითუმირ ქველარ.
ღამილა და მირი მეგობრები ამ უალებრ არ სქვარდათ. ქოველთვირ
აგინებდნენ მათ, ზიზფით რაცე ემანჩებოდათ, როცა ირინი უვემოთ,
უსყაღი, ყაივლიდნენ ცოლმე, ალირარ რაცლირ წინ, სცეღად
როცროცებდნენ, ცორცოცებდნენ, ირეთ ცინიკსრ და თავაგდებსლ
დამოკიდებსლებარ ავლენდნენ რცვებირ მიმართ, თითუორ მარტო
მათი იქო ერ უვექანა, ერ უალაუი და სტლება წუონდათ, რარაც
მოირსრვებდნენ, ირ ყაედინათ. ერ რსლ რცვა წრირ ცალცი იქო.
ამათთან არც ალირარ და არც ლეილარ არავითარი სრთიერთობა
არა წუონდათ, მაგრამ, რარაკვირველია, იცნობდნენ, ვინ არ იცნობდა
მათ?
ლეილა იარონთან მეგობრობდა, მაგრამ ალირართან იარონზე
ლაპარაკრ ერიდებოდა. მართლაც არ ფირდა იარონზე ლაპარაკი.
რა რაჩირო იქო იარონზე ლაპარაკი, როცა ალირარ აცლა ძემალი
სქვარდა. სცბად კი მოცდა ძემალირა და ალირარ დააცლოება.
ლეილამ თითუმირ დეტალსრად იცოდა მათი რომანირ ირტორია.
ირინი, ერთი ღეცედვით, ღემთცვევით დააცლოვდნენ. მერე რა ვსქოთ?
ცცოვრებაღი ქველატერი ღემთცვევით ცდება. იარონრ რომ არ
დაერმინა ვამეცი ღამილარ მეგობრებთან, ერ ამბავი არ მოცდებოდა.
რწორედ იმ დარმენამ გადაადგმევინა ალირარ არეთი ნაბიძი. იარონირ
ძიბრზე დასაცლოვდა ძემალრ. ალირარ, რა თუმა სნდა, მორწონდა
ძემალი; მორწონდა, მაგრამ არავითარ ღემთცვევაღი არ სფალატებდა
იარონრ, ირ ამბავი რომ არ მომცდარიქო. ალირა ირეთი უალი კი არ
იქო, ვინც გართობარ ეშებრ, არა! ლეილამ მღვენივრად იცოდა, რომ
ალირა ნამდვილ მეგობარრ ეშებდა და არატერრ დაიღსრებდა იმ
კაცირათვირ, ვინც არეთ რამერ აგრშნობინებდა. რწორედ ამიტომ
ცდებოდა ცღირად ადამიანირ ღეტარებაღი, თავირი არეთი
მირწრატებირა და ნდობირ გამო. რატომფაც დიდცანრ არ
სმართლებდა, არ ატარებდნენ ირინი, მირგან ქველატერრ რომ
იფებდნენ, ცალცი კი ათარ რამერ ამბობდა მირი ზნეობირ ღერაცებ,
დასნდობლად ჩორავდნენ ზსრგრ სკან, მაგრამ ლეილამ ცომ იცოდა,
რამდენად წმინდა და გსლწრტელი ადამიანი იქო ალირა, რამდენად
ერთგსლი და თავდადებსლი მეგობრირათვირ. ცალცი კი ქოველთვირ
თავირებსრად განმარტავრ ქველატერრ. ამარ არც სნდა მიაუციოთ
ქსრადფება. მცოლოდ თვითონ სნდა იქო დარწმსნებსლი რაკსთარ
106
რირწორეღი, მაღინ რცვებიც დაგიძერებენ, რომ მართალი ცარ. აცლა
ალირარ მტკიცედ რწამდა, რომ ერთი წლირ ღემდეგ ძემალი
ოდერიდან ყამოვიდოდა და ცოლად ღეირთავდა. ერ ამბავი რცვებრაც
რძეროდათ უალაუღი და რსლ არ მიაყნდათ რაოცრად, თსმცა ალირა
ძემალამდე ბევრ ბიჩთან დადიოდა, იარონთან, ბენორთან,
რცვებთანაც დადიოდა, მაგრამ არც ერთირ ცოლი არ გამცდარა.
ლეილარ შალიან სქვარდა ალირა, ძემალიც მორწონდა და
სცაროდა, რომ ალირამ არეთი კარგი მეგობარი ღეიშინა. ლეილარ
აზრით, ძემალი შალზე წერიერი ბიჩი იქო. აუასრი ბიჩებირაგან
განრცვავებით, მარ რრსლებითაც არ მისუცევია ქსრადფება ალირარ
წარრსლირათვირ და გსლწრტელად ღესქვარდა იგი. აუ კი
ზოგიერთებრ, სტრო რწორად, სმრავლერობარ, განათცოვარი უალი
რრსლქოტილ უალად არც კი მიაყნდა, არ მიაყნდა ირეთ უალად,
რომელრაც ღესშლია რიქვარსლი, დედობა, ცოლობა, ძემალი კი
რსლ რცვანაირი ბიჩი აფმოყნდა. ირ სტრო თავირსტლად სქსრებდა
ცცოვრებარ. ღეიშლება ოდერაღი დიდცანრ ქოტნამ გამოსმსღავა არეთი
თვალრაზრირი უალ-ვაჟირ სრთიერთობაზე. არე თს ირე, ალირა
რირტემატსრად იფებდა ძემალირ წერილებრ ოდერიდან და ლეილარ
აზრით, ამაღიც ყანდა მირი კარგი ბიჩობა. ქველა რაპარსცო წერილღი
ალირა მოკითცვარ სთვლიდა ძემალრ ლეილარ რაცელით. როცა
ძემალი აუ იქო, ირინი რამდენძერმე ეწვივნენ ლეილარ რტსმრად. რა
გარაკვირია, რომ ალირარ მორწქინდა სძემალოდ? არც ყაცმა-
დაცსრვა აინტერერებდა იმდენად, არც გავლა-გამოვლა. რად
წარსლიქო, როგორ გაერთო თავი ამ პატარა უალაუღი, ან ვირთვირ
გამოპრანჩსლიქო? ვინ იქო მირი რილამაზირ ღემტარებელი? რა თუმა
სნდა, თავირთავად, შალზე რარიამოვნოა, როცა ლამაზად
გამოიქსრები, მაგრამ გაცილებით სტრო რარიამოვნოა, როცა ღენი
რილამაზე ვიფაც გარკვესლ პიროვნებარ ეკსთვნირ, იმირ აფტაცებარ
იწვევრ, აფელვებრ იმარ, ვირაც გინდა აფელვებდერ. ერ გაცილებით
სტრო რარიამოვნოა, ვიდრე ირ, როცა რილამაზე მცოლოდ რაკსთარ
თვითკმაქოტილებარ გიუმნირ. რილამაზე რატსშველია რიქვარსლირ,
სრიქვარსლოდ კი არ არრებობრ ცცოვრება, განრაკსთრებით
უალირათვირ, რადგან კაცებრ ცღირად მიაყნიათ, რომ უალ-ვაჟირ
რიქვარსლზე სტრო შლიერი ვნებებიც არრებობენ. უალირათვირ ტარი
არა აუვრ სრიქვარსლოდ რიცოცცლერ. საზრობაა ცცოვრება, თს არა
ცარ რიცოცცლირ ღემოუმედი. თსმცა რიცოცცლე რცვაა და ცცოვრება
107
რცვა. ცცოვრება იგივე რიცოცცლეა, ოფონდ სტრო მაფალ რატეცსრზე
არსლი, რომელიც, რსრვილირ გარდა, გაცილებით მეტ ვნებარ
ღეიცავრ, ზოგძერ ირეთ ვნებებრაც, რომლებიც თავირი ბსნებით, როცა
რაუმე რაუმეზე მიდგება, რიცოცცლირ წინააფმდეგნიც არიან.
ლეილა უმარრ გაცილებსლი, ოცდათერთმეტი წლირ, ტანმრცვილი
უალი იქო. ათი წლირ გოგონა წქავდა, პედაგოგისრი ინრტიტსტი
წუონდა დამთავრებსლი და აცლა ადგილობრივი გაზეთირ
რედაუციაღი მსღაობდა. ვაჟკაცსრი ცარიათირ უალი იქო, მაგრამ
პირადმა ცცოვრებამ არ გასმართლა. მირი უმარი ბრიქვი აფმოყნდა,
ფვინირ რმირა და ტრაბაცირ გარდა არატერი ღეეშლო. ღერაცედავად
კარგი ვაჟკაცი ყანდა, მაგრამ რად გინდა? არრად არ ივარგა, რადაც
დაიწქო რამრაცსრი, ქველგან გამოაგდერ. რრსლებით არ გრშნობდა
რაიმე მოვალეობარ ცოლ-ღვილირ მიმართ. სნდოდა მოუეიტე,
მრმელი კაცირ რაცელი წუონოდა, მაგრამ ირ რა კაცია, ვინც უეიტრა და
დრორ ტარებირ გარდა არატერზე ტიურობრ და თავირი უეიტით
რცვარაც აწსცებრ? რაკი ოძაცრ მოეკიდე, ცომ სნდა სპატრონო კიდეც,
ცომ სნდა ღეგეშლორ თსნდაც რავრებით სმნიღვნელო რაუმირ გაკეთება,
ცომ სნდა ტიურობდე რამეზე, როცა უეიტობ, ცომ სნდა
გეუეიტებოდერ? შალიან ღეზფსდსლი, თავკერშა და ბრიქვი სნდა იქო
კაცი, რომ რსლ გეუეიტებოდერ ამ ცცოვრებაღი, თორემ თავირ დროზე
უეიტრ რა რძობრ? ლეილა რაერთოდ უეიტირ წინააფმდეგი კი არ იქო,
როცა პსრმარილღი მოცვდებოდა, თვითონაც სქვარდა ფვინირ რმა და
მოლცენა, მაგრამ მირი უმარი ნამდვილად ასტანელი პიროვნება
გაცლდათ. ოძაცღი წვრილმანი ძიძფინირა და ყცსბირ გარდა არატერრ
აკეთებდა, გარეთ კი, – ცსმრობდა და მფეროდა. კაპიკი ტსლი არ
ღემოწუონდა ოძაცღი. ამარ კიდევ აიტანდა ლეილა, რომ რაფაც
გარამართლებელი მიზეზი წუონოდა, მაგრამ არა, იმირი მიზეზი ირ
იქო, რომ, რარაც იღოვიდა, ფვინოღი ცარძავდა და არეთ კაცრ კიდევ
თავი მორწონდა ცალცღი, ოცსნძობდა, ტრაბაცობდა, იმირ მაგივრად,
რომ რირცცვილით თავი არ გამოექო გარეთ. ტაუტობრივად, ცოლირ
ცარძზე ცცოვრობდა ერ კლდერავით აფმართსლი ვაჟკაცი. აუ კიდევ
ერთცელ სნდა ითუვარ, რომ მათი გათიღვა ეკონომისრ რივიწროვერ
კი არ გამოსწვევია, არამედ უმრირ სპარსცირმგებლობარ, სნიათობარ.
დიდცანრ ითმინა ლეილამ, მაგრამ როცა დარწმსნდა, რომ
გამოსრწორებელი ლოთი ღეცვდა უმრად, როცა დარწმსნდა, რომ
მოტქსვდა, ადგა და გაექარა. თავირ მღობლისრ უალაუღი დაბრსნდა
108
და გაზეთირ რედაუციაღი დაიწქო რამრაცსრი. მარ ღემდეგ ეუვრი წელი
გავიდა, რსლ მალე ლეილარ უმარი რაფაც ბნელ რაუმეღი გაეცვია და
დააპატიმრერ; ლეილა აფარც კი იგონებდა მარ, არ რიამოვნებდა მირი
მოგონება, აცლა მღვიდად და წქნარად ცცოვრობდა და მთელ თავირ
ენერგიარ ბავღვირ აფზრდარ ანდომებდა. რიქვარსლრ, რა თუმა სნდა,
აფარ მოელოდა. ირ დრო წავიდა, გაურა. რა დრორ რიქვარსლზე
ტიური იქო, სკვე ბერდებოდა უალი. გსლღი რარ ტიურობდა ლეილა,
ერ არავინ იცირ, მაგრამ უმართან გაქრირ ღემდეგ მამაკაცებთან
მცოლოდ რაუმიანი სრთიერთობა წუონდა. ერ იქო ერ. ამარ ვერავინ
ვერ სარქოტრ. ღეიშლება ბევრრ მორწონდა ლეილა, მაგრამ ლეილა
რომ აცლორ არავირ იკარებდა, ამარ ვერავინ ვერ სარქოტრ. ირე,
კაცებთან მეგობრობა სტრო ერყივნა, ვიდრე უალებთან. ლეილარ
ერთადერთი მეგობარი უალი ამ უალაუღი ალირა იქო. ალირა
სქვარდა და ეცოდებოდა, რადგან კარგად ერმოდა მირი, კარგად
იცნობდა.
ალირარაც მცოლოდ ლეილარათვირ ღეეშლო ღეეყივლა თავირი
მწსცარება. არც ალირარ და არც ლეილარ წსწსნი არ სქვარდათ,
მაგრამ უალებრ ქოველთვირ აუვთ მოთცოვნილება, ვიფაცარ
მთლიანად გადასღალონ გსლი, გასზიარონ თავიანთი დარდი. ირინი
ერთმანეთრ ქველატერრ ანდობდნენ, ათარ რამეზე რასბრობდნენ
აივანზე მრცდარნი, როცა ლეილა მოდიოდა ალირართან რტსმრად.
ძემალირ გამგზავრებირ ღემდეგ ალირაც ცღირად დადიოდა
ლეილართან. ქოველთვირ რაიმე რაყსუარრ ქიდსლობდა ლეილარ
გოგონარათვირ, ეცმარებოდა ლეილარ ოძაცსრ რაუმიანობაღი, მერე
დიდცანრ ირცდნენ და რასბრობდნენ ცოლმე ათარ რამეზე.
რასბრობდნენ კოწია-ეუიმზე, მირ ღვილზე, რცვებზე და რცვებზე, ზოგძერ
რაწქალი თასრიარ რიკვდილრაც იგონებდნენ და შსკსრაც აცრენებდნენ.
შსკსრ ლეილა ვერ იტანდა.
– არ მომაგონო ეგ ლოთი, ეგ გათაცრირებსლი, მაგ მცეცმა დაფსპა
ირ ბავღვი, – ზიზფით ამბობდა ლეილა.
– ეწ, ნს იტქვი, ლეილა, – ესბნებოდა ალირა, – ქველატერი ბედია.
– რა ბედი, უალო, ცომ არ გაგიჟდი?! რაწქალი ბავღვი ლოთობარ
ღეაყვია.
– მერე შსკსრ რა ბრალია. ეგ იმ სბედსრირ ბედი ქოტილა.
– რომელი ბედი, უალო? ქველატერრ რომ ბედი დავარუვათ და
ბედით ავცრნათ, მაღინ ქოველგვარი ბოროტებირ გამართლება
109
ღეიშლება უვექანაზე. ბედიაო, იტქვი და რარაც გინდა, გააკეთებ. არე
როგორ ღეიშლება?
– მაინც არრებობრ ბედირწერა, – რაფაც სცნასრი რევდით ამბობდა
ალირა და ყატიურდებოდა.
– ვერ ვიტან ლოთებრ, იმ ბრსციან შსკსრ ვერ ვიტან, პირდაპირ
გავგლიძო მინდა, – ამბობდა ლეილა.
უალაუი კი ცცოვრობდა თავირი ცცოვრებით, უსყაღი თავ-თავიანთ
რაუმეზე მიეღსრებოდა ცალცი და არავინ იცოდა, რომ აივანზე
მრცდარი უალებირ რასბრირ რაგანრ წარმოადგენდა რაფამოობით.
არც ელამმა შსკსმ იცოდა, რომ ამ უალებირ რასბარი ზოგძერ მარაც
ღეეცებოდა. რაიდან სნდა რცოდნოდა შსკსრ, რომ ლეილა ცღირად
აცრენებდა, ცღირად წარმოთუვამდა ცოლმე მირ რაცელრ. ერ რომ
შსკსრ რცოდნოდა...
მაგრამ ამაზე ლაპარაკი აცლა არა ფირრ. რაინტერერო ირ არირ, რომ
ელამი შსკს წვეთ ფვინორ აფარ რვამდა ამ ბოლო დრორ და
წვერმოღვებსლი დადიოდა. მირი ნაცნობები ამბობდნენ, თასრიარ
ორმოცირთვირ ტსლრ აგროვებრ და იმიტომ აფარ რვამრო. ბოლორ ერ
დფეც დადგა, პანაღვიდირ დფე. შსკსმ თასრიარ შეგლი დასდგა
რატლავზე და ოუტომბრირ სკანარკნელ კვირარ ორმოცი დანიღნა,
დფირ რამ რაათზე.

110
 5
თასრიარ ორმოცმა კარგად ყაიარა, ბევრი ცალცი მოგროვდა
პანაღვიდზე. კოწია-ეუიმიც მოვიდა, რკოლირ დირეუტორი ვაცსღტიც,
დამზადებირ კანტორირ დირეუტორიც. ვინ იტიურებდა, თს ამდენი
ცალცი მოგროვდებოდა, თს ამდენი ვინმე ღეიწსცებდა თავრ
ღემოდგომირ ამ მღვენიერ, თბილ კვირა დფერ, როცა რარატლაორ
ზემოთ სნაპიროდ გაღლილი ცა რანსკვარ ოცნებარავით წმინდა და
ლსრძი იქო და თეთრი, რსტთა ფრსბლები ანგელოზებივით
დარცუეროდნენ მაფლიდან დედამიწარ. შველირშველი, მარმარილორ
ტრთამოტეცილი ანგელოზები კი, რომლებიც მოწქენით, მდსმარედ
იდგნენ რატლავებზე, წვიმირა და დროირაგან გაღავებსლნი და
რევდიანნი, მიწირკენ აბრსნებდნენ კაცრ ცირ რიფრმიდან და
აგონებდნენ რიკვდილრ, ტანძვარ, ქოველდფისრ ცცოვრებარ. მაგრამ
მაინც ბევრმა რცა პატივი თასრიარ ცროვნარ და იმ დრორ, როცა მსრიკა
სკრავდა, ცალცი ყსმად იდგა რატლავირ ირგვლივ, ზოგი აცლორ,
ზოგი სტრო ღორრ და მოთმინებით იტანდა ამ მორაწქენ,
ერთგვაროვან მსრიკარ. ქველანი ძგსტ-ძგსტად იდგნენ და ყსმად
ლაპარაკობდნენ, ვიოლინო კი გასთავებლად აწრიპინებდა ერთრა
და იმავე ასტანელ მოტივრ, რომელიც რრსლებით ვერ უმნიდა
ვერავითარ განწქობარ, გარდა გაოცებირა, მოწქენირა და
ღესრაბამობირა. ქოვლად წარმოსდგენელი იქო ამ მსრიკირ მორმენა,
რა ეუნა ცალცრ, არც ელაპარაკათ? რატომ არ სნდა
გამოლაპარაკებოდა, მაგალითად, იარონი კოწია-ეუიმრ, როცა ირინი
ერთმანეთირ გვერდით იდგნენ და თანაც იარონი პატივრ რცემდა
კოწიარ?
– ბატონო კოწია, რა რაღინელებაა რიკვდილი, არა? მედიცინა
ძერძერობით სშლსრია რიკვდილირ წინაღე...
მართალია, კოწია შალიან კარგი კაცი იქო, პანაღვიდებრ არაროდერ
არ აცდენდა, ქველარ სბედსრება გსლთან აცლორ მიწუონდა და
რამდენადაც ღეეშლო, იმდენად თანასგრშნობდა ქველარ, მაგრამ
რატომფაც არ სქვარდა, როცა «კოწიარ» ეშაცდნენ. ამ კნინობით
რაცელრ გსლირ რიფრმეღი ვერ იტანდა, რადგან გასცნობიერებლად
თვლიდა, რომ ერ რაცელი ერთგვარი პროვინცისლ-მეტიყრსლი
ცარიათირ გამომცატველი იქო და მირი მატარებელი არ სნდა

111
ქოტილიქო მაინცდამაინც რერიოზსლი და პატივრაცემი კაცი.
გაცილებით ერყივნა, როცა «ბატონ კონრტანტინერ», ან სკიდსრერ
ღემთცვევაღი «ბატონ კოტერ» ეშაცდნენ (რაც იღვიათად ცდებოდა),
მაგრამ ამარ აღკარად ვერ აცცადებდა, რადგან არ სნდოდა თავირი
რირსრტე გამოემჟფავნებინა, თსმცა მირ მიმართ რაქოველთაოდ
გავრცელებსლი მიმართვა «კოწია» შალზე აფიზიანებდა. ამიტომ
კოწიამ ალმაცერად ღეცედა იარონრ და დსმილი არყია.
– ბატონო კოწია, ალბათ რაღინელი სნდა იქორ რიკვდილირ
ღეგრშნება, არა? – კვლავ წკითცა იარონმა.
კნინობითი რაცელით არეთმა დაჟინებსლმა მიმართვამ, ირიც
აცალგაზრდირაგან, კოწია, ცოტა არ იქორ, გაამწარა და ამიტომ მირ
ცმაღი გაფიზიანება გაირმა, რაც ღეამყნია იარონმა, მაგრამ ვერატრით
ვერ აცრნა.
– რიკვდილი ღეგრშნება არ არირ, ერ ღეგრშნებებირ გაურობაა. ერ
არირ განთავირსტლება ქოველგვარი ღეგრშნებებირა და
განცდებირაგან. არეთია მედიცინირ და ტილოროტიირ აზრი, – თუვა
კოწიამ.
– კი მაგრამ, ბატონო კოწია, რიკვდილირ წინ ცომ რაღინელ ტკივილრ
განიცდირ ადამიანი, ირ ცომ რაღინლად იტანძება?
– ამ ტკივილირა და ტანძვირ ღემდეგ დგება რრსლი
განთავირსტლებირ, მორვენებირ წსთი, რომელრაც სმტკივნესლოდ,
პირიუით, ერთგვარად რარიამოვნო, ღვებირ მრგავრი განცდით მორდევრ
რიკვდილი... არეთია ერთი იტალიელი მეცნიერირ და ტილოროტორირ
აზრი, – თუვა კოწიამ.
– თუვენ სკეთ მოგეცრენებათ, ბატონო კოწია, მაგრამ მე შალზე
მეეჩვება, რომ ეგ აზრი რწორი იქორ...
– ზსრტად არავინ იცირ, რა არირ რიკვდილი, არც მედიცინამ, არც
ტილოროტიამ, მაგრამ ყვენ არე გვაუვრ წარმოდგენილი მირი
დადგომირ პროცერი.
– ბატონო კოწია...
აუ სკვე ვეფარ მოითმინა კოწიამ.
– კაცო, თავი გამანებე, თს შმა ცარ! გამიგონია ამდენი ლაპარაკი
პანაღვიდირ დრორ?! – ცმამაფლა წამოიშაცა მან და მიბრსნდა.
იარონი ღეცბსნდა, მაგრამ ირ, როგორც მრაციობი, მიყვესლი იქო
ყავარდნარაც და წარმატებარაც, ამიტომ აცლაც მოაცერცა თავირი

112
მფელვარებირ თს წქენირ დატარვა და არატრად ყასგდია კოწიარ
სცეღი ტონი. მან ცალცრ გადაავლო თვალი.
მართლა, რამდენი ცალცი მოვიდა თასრიარ პანაღვიდზე! ნსთს
ქველარ სქვარდა რაწქალი თასრია? არა, რა თუმა სნდა,
ზოგიერთები არც იცნობდნენ მარ, მაგრამ მაინც რწქინდათ მირი
რიკვდილი. არ ღეიშლება გსლი არ გეტკინორ, როცა რიჩაბსკე
მარცცდება. ვამეცი, მაგალითად, რრსლებით არ იცნობდა თასრიარ,
მაგრამ დფერ ქველაზე ადრე მოვიდა პანაღვიდზე, აცლაც ირეთი
რაცით იდგა ყატიურებსლი, მარტოდმარტო, ქველარაგან
განცალკევებით, მცრებღი ოდნავ მოცრილი, გსლზე
ცელებდაკრეტილი, რომელიფაც რატლავირ რკინირ ფობერ ზსრგით
მიქრდნობილი, რომ იარონრ ეჩვი არ ეპარებოდა მირ გსლწრტელ
მწსცარებაღი. იარონრ სნდოდა მირსლიქო მართან და გვერდით
ამორდგომოდა, მაგრამ მოპირდაპირე მცარერ ღამილა და მირი
შმაკაცები დაინაცა და ამიტომ კოწია-ეუიმთან დგომა ამძობინა. ცოტა
იუით რკოლირ დირეუტორი ვაცსღტი იდგა და დამზადებირ კანტორირ
დირეუტორრ ერასბრებოდა. ერ ვაცსღტი რაინტერერო პიროვნება
გაცლდათ. იარონრ ვერატრით ვერ გაეგო, რა კაცი იქო ირ. ვაცსღტი
ორმოცდაათი წლირა იუნებოდა, წვერ-სლვაღრ ქოველდფე
იპარრავდა და რათვალერ ცმარობდა. ღეჩაფარავებსლი რწორი თმა
წუონდა და მსდამ აკსრატსლად ეცვა. გარეგნობით ნამდვილი
ევროპელი იქო, საფრერად ზრდილობიანი, ზოგძერ ტამილარსლიც
კი. მორწავლეებრ იღვიათად თს გასძავრდებოდა. კსლტსრსლი და
განათლებსლი კაცირ რაცელი წუონდა გავარდნილი უალაუღი და
რაერთოდ რბილი კაცი ყანდა, მაგრამ... მაგრამ ღვილი არ წქავდა, ამ
ცსთიოდე წლირ წინ რამი წლირ გოგონა გამოიქვანა სპატრონო
ბავღვთა რაცლიდან და იღვილა. წარმოიდგინეთ, რამდენად ბედნიერი
იუნებოდა ირ ბავღვი, რომელმაც მოსლოდნელად მღობლები იპოვა.
ორი წლირ ღემდეგ კი ვაცსღტირ ვაჟი ღეეშინა და ვაცსღტიმ და მირმა
მესფლემ ნაღვილები პატარა გოგონა ირევ ბავღვთა რაცლღი
დააბრსნერ. წარმოიდგინეთ, რამდენად სბედსრი იუნებოდა ირ ბავღვი,
რომელმაც მოსლოდნელად იპოვა მღობლები და მაღინ, როცა სკვე
გაეფვიშა მღობლირ რიქვარსლირ გრშნობა, – ალბათ, სტრო
გამშატრებსლი, ვიდრე ერ ყვესლებრივ ბავღვებრ აუვთ, – ირევ
დაკარგა ირინი. წარმოიდგინეთ იმ ბავღვირ, იმ პატარა გოგონარ

113
ტკივილი, ირ ცომ სკვე ღეეყვია რაკსთარ ოძაცრ, მთელი თავირი
ბავღვსრი გსლწრტელობით ღესქვარდა დედობილი და მამობილი?
მისცედავად ამირა, ვაცსღტი თავირ რაუმერ მღვენივრად არრსლებდა.
კარგ პედაგოგად, კარგ აფმზრდელად ითვლებოდა. ღერანიღნავად
ტლობდა სცცო ენებრ, გერმანსლრ და ტრანგსლრ, უართსლი და
რსრსლი ლიტერატსრა ცომ ყინებსლად იცოდა, ცელოვნებირ
რაკითცებღი ფრმად ერკვეოდა. არე რწამდა ქველარ. რა ღერანიღნავი
მიდგომა წუონდა ვაცსღტირ, როგორი მღვენივრად დაქენებსლი
ლმობიერი ფიმილი სთამაღებდა ცოლმე რაცეზე?
– მართალია, გარეგნსლად კარგი კაცი ყანრ, მაგრამ რინამდვილეღი
დიდი ტლიდი და ცბიერი ვინმეა! – პათეტსრად განაცცადა ერთცელ
კოწია-ეუიმმა, რომელმაც ერთ წერიერ ოძაცღი, რადფეგრშელორ
დრორ რაცეღი ღეატსრთცა რკოლირ დირეუტორრ წსმანიზმირ რაცელით.
დიაც, წსმანიზმირ რაცელით, არე განაცცადა კოწია-ეუიმმა, რომელრაც
თავირი თავი მებრშოლ წსმანირტად მიაყნდა. ერ ამბავი შალზე
გაცმასრდა უალაუღი, მაგრამ მალევე მიტსყეყდა, რადგან
ქველატერი ფვინორ დააბრალერ. რინამდვილეღი კი, კოწია
ტციზელიც რომ ქოტილიქო (რაერთოდ, შალიან ცოტარ რვამდა,
თანაც იღვიათად), მაინც ღეატსრთცებდა, რადგან, მირი რიტქვით, ამარ
პროტერია ავალებდა. მაგრამ პროტერია რა ღსაღია, თს კაცი კაცად
არ ვარგა? რატომფაც ვაცსღტირ კაცობაღი ეჩვი არ ეპარებოდათ,
მაინც კაცად მიაყნდათ, რადგან პირად სრთიერთობაღი შალზე
რარიამოვნო ყანდა, დანარყენზე კი არავინ ტიურობდა, ერ მათი რაუმე
არ იქო. მარტო რიტქვები, მარტო ფიმილი, მარტო პირადი
სრთიერთობა რომ იქორ გამომცატველი კაცირ ნამდვილი ბსნებირა,
ამარ რა რძობრ, მაგრამ, რამწსცაროდ, რამდენი რამ იმალება
ქოველივე ამირ იუით? ცომ იქვნენ ამ უალაუღი ირეთებიც, რომლებრაც
ეზიზფებოდათ, ღეიშლება ითუვარ, რრსლიად სმიზეზოდ
ეზიზფებოდათ ვაცსღტი, გსლი არ აშლევდა მათ სტლებარ, კარგი
თვალით ღეეცედათ ამ კაცირათვირ, თსმცა ირ ქველარ კაი გამარძობარ
ესბნებოდა. ერ, ალბათ, ინტსიცისრი რიშსლვილი იქო. არც შსკსრ
სქვარდა ვაცსღტი. შსკსრ, რაერთოდ, არ სქვარდა ირეთი ცალცი,
რომლებიც არაროდერ არ არფვევდნენ მოუცევირ დაწერებსლ
ნორმარ, თსნდაც რრსლიად სბოროტონი ქოტილიქვნენ. მაგრამ
შსკსრ არ რძეროდა არეთი ზედმიწევნით ტრთცილი ცალცირ
სბოროტობა. ვაცსღტი მარ მიაყნდა პატარა, წვრილმან კაცად,
114
არატერი არ რძეროდა მირი, მაგრამ თასრიარ ორმოცზე მაინც
დაპატიჟა, რადგან ერთ დრორ თასრია ვაცსღტირ რკოლაღი
რწავლობდა და შსკსრ სნდოდა, რკოლირ წარმომადგენლებიც
ქოტილიქვნენ პანაღვიდზე, რათა სკანარკნელად დაეტარებინათ
თასრია.
იარონი იდგა და ცალცრ ათვალიერებდა. დფერ ქველა კარგად
გამოწქობილიქო, მაგრამ იარონზე სკეთერად არავინ. იარონრ თეთრი
პერანგი და ღავი კრეპირ კორტისმი ეცვა. არავირ ღეეშლო მთელ
უალაუღი წალრტსცირ გაკვანშვა ირე ლამაზად, როგორც ერ იარონმა
იცოდა. ბევრმა ირწავლა მირგან წალრტსცირ გაკვანშვა. ქველა
აცალგაზრდა, ვინც ამ უალაუღი წალრტსცრ ატარებდა, იარონირ
მოწატე იქო ან მირი მიმდევარი. ცომ შალიან პატივცემსლი კაცი იქო
კოწია-ეუიმი, მაგრამ აბა, ერთი ღეგეცედათ, როგორ წუონდა
მოყაყსლი კირერღი წალრტსცი. თსნდაც დამზადებირ კანტორირ
დირეუტორი ავიფოთ, რა ტერირ იქო მირი წალრტსცი, რად იღოვა
არეთი ჩრელი ნაჩერი, რომელიც რრსლებით არ სდგებოდა მირ
შვირტარ კორტისმრ?! ამ მცრივ ვაცსღტი რცვებზე გაცილებით მაფლა
იდგა, მარ ნაცრირტერი კორტისმი ეცვა, ნაცრირტერი წალრტსცი
ეკეთა. ყაცმარაც ცოდნა და გემოვნება სნდა, ტიურობდა იარონი.
ღამილა და მირი შმაკაცები წალრტსცრ არაროდერ არ ატარებდნენ,
ირინი ქოველთვირ მკერდგაფეფილი დადიოდნენ. არც შსკს
იკეთებდა წალრტსცრ, არც ვამეცი. ვამეცრ ირევ ირ ღავი ტანრაცმელი
ეცვა, რომლითაც ამ უალაუღი ყამოვიდა ამ რამიოდე თვირ წინათ.
რამი თვე გავიდა მირი ყამორვლიდან, სკვე რამი თვე გავიდა, როგორ
გადირ დრო! თითუორ გსღინ იქო, ღამილა რომ რცემა ვამეცმა მეირარ
გსლირათვირ, მთელი უალაუირ თვალწინ. ვამეცი იქო პირველი კაცი
ამ უალაუღი, ვინც არ ღესღინდა ღამილარ და ცელი აფმართა მირ
წინააფმდეგ, მაგრამ რარ მიაფწია ამით? რრსლებით არატერრ. ირევ
ირე აწვალებდნენ მეირარ ლაზფანდარა ბიჩები, რადაც დაიჩერდნენ,
იუ აცეკვებდნენ და მიწქავდათ ციცეღი. ირევ ეღინოდა მეირარ და
არავინ წქავდა უომაგი. მაგრამ ერ არ არირ მთლად რწორი. ღამილა
და მირი მეგობრები მეირარ წვალებით აფარ ირთობდნენ თავრ,
ქსრადფებარ აფარ აუცევდნენ, პირიუით, ეუომაგებოდნენ კიდევაც,
სძავრდებოდნენ რცვებრ, სტრო აცალგაზრდებრ. რაოცარია, მაგრამ
ღამილარ ნერვები ეღლებოდა, როცა წრეღი მოუცესლ მეირარ
დაინაცავდა ცოლმე და ქვირილით ტანტავდა აბეზარ ბიჩებრ.
115
ღამილარი კი ქველარ შველებსრად ეღინოდა. მართალია, აცლა
ვამეცრაც პატივრ ცემდნენ, მაგრამ ღამილა მაინც შველი ღამილა იქო,
ირევ ირ ღამილა, თსმცა... თსმცა, როგორც აფმოყნდა, არრებობენ
ღამილაზე ქოყაფი ბიჩებიც. აცლა ბევრრ ვამეცი სტრო შლიერად
მიაყნდა, მირ რიშლიერერ კი იმაღი ცედავდნენ, რომ თავირი
რაუციელით, ღეიშლება ითუვარ, მაგალითით, ღამილაზეც კი მოაცდინა
გავლენა, რრსლებით სნებსრად. და აი, აცლა ღამილა ვერ იტანდა
მეირარ წვალებარ, ღეიშლება იმიტომ, რომ ერ თავირ მარცცრ
აგონებდა. არავინ იცირ, რარ ტიურობდა ღამილა, რა აზრები
ტრიალებდა მირ გსლღი. მეირარ კი წარმოდგენაც არ წუონდა
ქოველივე ამირ ღერაცებ, არ იცოდა, რომ ბევრი რამ ღეიცვალა მირი
წქალობით. თვითონ იარონმაც ცომ მეირარ გსლირათვირ დაკარგა
ალირა, თორემ დფერ, ირ ამბავი რომ არ მომცდარიქო, ღეიშლება
ირევ ერთად ქოტილიქვნენ. მაინც რა გოგო იქო ალირა?! კიდევ
როდირ ღეგცვდება ცცოვრებაღი არეთი უალი? მაგრამ იმარ, რაც გაუვრ,
არაროდერ არ ატარებ კაცი. მცოლოდ აცლა იგრშნო იარონმა ერ
შალზე მწვავედ. რა რსლელი იქო თსრმე, როცა ტიურობდა,
ალირართან ქოტნა სკვე მომწქინდაო. ზოგძერ მართლაც
ეყვენებოდა, რომ მორწქინდა, იმდენად განებივრებსლი იქო, მაგრამ
აცლა შალზე მწვავედ გრშნობდა თავირ ღეცდომარ. მორწქინდა კი
არა, სბედნიერერი კაცი იუნებოდა, რომ ღეიშლებოდერ იმ დფეებირ
დაბრსნება. გსლირ რიფრმეღი გრშნობდა, რომ ქველატერრ
აპატიებდა, ოფონდ დაებრსნებინა ალირა. მცოლოდ აცლა იგრშნო,
როგორ წქვარებია, როგორ რჩირდებოდა, და აცლა, როცა სკვე
გვიან იქო თითზე კბენანი, როცა დაკარგა, – გრშნობდა, რომ სტრო
მეტად სქვარდა და არავითარი ძემალირ არრებობა არ სტეცდა გსლრ,
არ არსრტებდა მირ ვნებარ, პირიუით, სტრო გასმწვავდა და
გასშლიერდა ალირარ დასტლებირ რსრვილი და ზოგძერ, ამირ გამო,
მთელი ფამე ვერ იშინებდა, ბორგავდა, ნერვები ეღლებოდა რაკსთარ
თავზე, ძემალზე, ალირაზე, ქველაზე, ქველატერზე...
თასრიარ პანაღვიდი კი გრშელდებოდა. მსრიკა სკრავდა. სცებ
იარონმა ღეამყნია, რომ მთელი ამ ცნირ განმავლობაღი თასრიაზე
რრსლებითაც არ სტიურია. ნეტავ ვინმე თს ტიურობდა აცლა
თასრიაზე, თასრიარ ბედზე? არა, ალბათ, არავინ. ქველა რასბრით
იქო გართსლი. ზოგიერთები ყსმ-ყსმად იცინოდნენ კიდევაც. არც
ვამეცი ტიურობდა, ალბათ, თასრიაზე, თსმცა ყატიურებსლი იდგა და
116
არავირ არ ერასბრებოდა. მარ ალბათ, თავირი ტიურები წუონდა.
ღეიშლება ღამილაზე ტიურობდა ან რეზოზე, რომელთაც აუ ცედავდა;
ღეიშლება იმაზე ტიურობდა, რად და როგორ გადაეცადა რეზორათვირ
რამაგიერო. ალბათ, არც შსკს ტიურობდა თასრიაზე, შსკს, რომელიც
წვერმოღვებსლი, თავყაფსნსლი იდგა თასრიარ რატლავთან. ირ,
ალბათ, იმაზე ტიურობდა, რომ ღერატერი პატივი ეცა პანაღვიდზე
მორსლი ცალცირათვირ. ერეც, რა თუმა სნდა, თასრიაზე ტიური და
ერთგვარი ზრსნვაა, მაგრამ მთლიანად არავირ არ ღეეშლო თასრიარ
ცვედრირ ყაწვდომა. ერ ღესშლებელი იქო. არც კოწია-ეუიმრ ღეეშლო
ერ, მისცედავად მირი წსმანსრი პროტერიირა, რომლირ წქალობითაც
ქოველთვირ აცლორ იდგა რიკვდილთან და ებრშოდა მარ. კოწია
ცღირად ცედავდა რიკვდილრ, მაგრამ აცლა, ალბათ, თავირ ღვილზე,
ლევანზე ტიურობდა, რომელიც ცირ უვეღ იდგა, თავი მაფლა აეწია
და რარატლაორ ათარწლოვან ცაცცვებრ ზემოთ, ლსრძ ცაზე სშრავად
დაკიდებსლ თეთრ ფრსბლებრ გარცუეროდა. ვინ იცირ, იუნებ იმ
ფრსბლებირ დაცატვა რსრდა და იმაზე ტიურობდა, როგორ
გაეკეთებინა ერ რაუმე?!
პანაღვიდი კი გრშელდებოდა. სკრავდა მსრიკა. მართლაც შნელია
რატლავთან დგომა და ასცილებლად იმ კაცზე ტიური, ვინც ამ
რატლავღი წევრ. მიცვალებსლზე ტიური, ერ არირ ტიური მირ რსლზე,
და არა მცოლოდ რცესლზე, რატლავი კი მცოლოდ გვამრ გვაგონებრ.
რსლი რცესლთან ღერწქმით უმნირ ადამიანირ რაცერ და რსლაც არ
არირ გსლგრილობირ ნიღანი ირ ამბავი, რომ რარატლაოზე ვერ
წარმოიდგინოთ ერ რაცე, რომელიც თუვენღია, ქოველთვირ თან
ატარებთ, რადაც სნდა იქოთ, და რომელიც მაღინ მოგევლინებათ,
როდერაც მარტოობირ ჟამრ, ან რაიმე რცვა ღემთცვევირ გამო, თუვენ
მთელი არრებით სკავღირდებით მირ რსლრ. ერეც რომ არ იქორ,
ტიური მოდირ მაღინ, როდერაც მარ სნდა, და არა მაღინ, როდერაც
თუვენ გინდათ. აცლა კი, როცა შალზე თბილოდა, როცა შალზე
რარიამოვნო დფე იდგა, არავირ არ სნდოდა რიკვდილზე ტიური და
არც არავინ ტიურობდა რიკვდილზე. მზე სკვე დაბლა დაცრილიქო
და მირ რცივებღი, რარატლაორ გალავნირ გადაფმა, ოურორტრად
აპრიალებსლი უვექანა მოყანდა. ცალცი ყრდილღი იდგა, ქველა
რცვადარცვა პოზაღი: ზოგრ რატლავირ უვაზე ყამოედო ტეცი, ზოგი
რკინირ ფობერ იდაქვით დაქრდნობოდა, ზოგი პაპირორრ აბოლებდა,
ზოგი ქსრრ იტცანდა. ვიფაცამ სკან გაიცედა, ღემორარვლელირაკენ,
117
მერე კიდევ რამდენიმე კაცმა მიატრიალა იუით თავი, იარონმაც
გაიცედა და ალირა დაინაცა. ალირა ნელა მოსქვებოდა ბილიკრ.
ზედმიწევნით კოცტად ღეკერილი, წელღი ვიწროდ გამოქვანილი,
აცალი, ღავი კაბა ეცვა, მოკლე, თეთრი რაქელოთი დამღვენებსლი.
რბილი, ღავი თმა მცრებზე ყამოღლოდა. ტსყები ბაცი ტერირ
პომადით ღეეფება. თეთრი და ნაზი რაცირ კანი წუონდა. ნელა
საცლოვდებოდა ალირა ცალცრ, სკან ლეილა მოწქვებოდა.
მაფალუსრლიანი ღავი ტეცრაცმელები რწორ, ყამოუნილ ტეცებრ
სმღვენებდა. მართლაც, შალზე ლამაზი იქო დფერ ალირა. მირი
რცესლი საფრერად რარიამოვნო რსრნელებით გაჟფენთილიქო და ერ
ქველამ იგრშნო, როცა ირ აცლორ მოვიდა. იარონრ გსლი ეტკინა და
ამავე დრორ ბსნდოვანი იმედიც ყაერაცა. რატომ მოვიდა ალირა აუ?
მარ ცომ არავითარი სრთიერთობა არა წუონდა შსკსრთან? ნსთს
ლეილარ მოწქვა, მაგრამ ლეილა ცომ ალირაზე მეტად ვერ იტანდა
შსკსრ?! მაღ, რამ მოიქვანა ალირა აუ? მოწქენამ? იუნებ... რაფაც
ბსნდოვანი იმედი ერაცებოდა იარონრ გსლღი, მაგრამ მირ გარკვევარ
ვერ ბედავდა. შალასნებსრად ქველა ალირარ სქსრებდა, რანამ ირ
რსლ აცლორ არ მოვიდა და ცალცრ არ ღეერია. ბებერი კვიპარორირ
უვეღ დადგა, გრშელი თითები თმაზე გადაირვა, – ტრყცილები ლაუით
წუონდა გაპრიალებსლი, – და ნაცნობებრ მიერალმა. მიერალმა
იარონრაც. ღემდეგ კოწია-ეუიმი დაინაცა და იმართან მივიდა. იარონრ
არც კი რძეროდა, რომ ოდერფაც ერ უალი მირი იქო. ლეილა
იარონთან გაყერდა.
– დიდი ცანია დაიწქო პანაღვიდი? – ყსრყსლით იკითცა ლეილამ.
– რაცაა დამთავრდება, – სპარსცა იარონმა.
და ამ დრორ მსრიკა ღეწქდა. მსრიკორები დაიფალნენ, შირრ დასღვერ
თავიანთი ინრტრსმენტები. შსკსმ თავი არწია მაფლა და ცალცრ
გადაავლო თვალი. აცალმორსლები იმანაც ღეამყნია, წსთით
ლეილაზე ღეაყერა მზერა. ცრემლი მოერია, ცცვირრაცოცი აიტარა
რაცეზე და ირევ ყაფსნა თავი. ცოტა ცანრ რიყსმე ყამოვარდა.
მცოლოდ შსკსრ ყსმი უვითინი ირმოდა. მერე მსრიკორებმა «თავო
ყემორ» დაკვრა დაიწქერ და სცბად გასრკვეველი რაფაცა მოცდა.
სცნასრმა დსმილმა მოიცვა რარატლაო. ცალცმა ყსრყსლი ღეწქვიტა
და ქველანი ყატიურებსლნი, თავყაფსნსლნი, ერთნაირნი იდგნენ
თასრიარ რატლავთან და სწერრიგო ბგერები, რომელრაც
გამორცემდნენ დანძფრესლი ვიოლინორ რიმები, ქოველი მცრივ
118
განიტანტნენ რივრცეღი და ვინ იცირ, იუნებ ზოგრ გსლღი მოცვდა მათი
ჟფერა, იუნებ ზოგმა მთელი რირავრით იგრშნო ირ ტკივილი,
რომელიც ამ ბგერებრ წქობარ აშლევდა, აერთიანებდა და უმნიდა
მწსცარებირ მელოდიარ, – მელოდიარ, რომელიც რსლ ერთი წამით
მაინც ქველარათვირ ნათელრ ცდიდა იმ რიმწარერ, რომელიც რადფაც
სცილავად არრებობდა.

119
 6
მერე პანაღვიდი დამთავრდა და ცალცი აიღალა. რსქველამ
ერთმანეთრ გადაცედა. ირევ დაავიწქდათ, რომ რიკვდილირ ღვილები
იქვნენ და ცოტა ცნით გამურალმა ვნებებმა კვლავ იყინა თავი.
ქველარ მოაგონდა, ერთმანეთირ მიმართ რარ განიცდიდნენ, რარ
ტიურობდნენ, როგორი დამოკიდებსლება წუონდათ. ირევ გასყნდათ
სრთიერთირადმი რიმპათია და ანტიპათია, ღსრი და რცვა ამგვარი
განწქობილებანი.
დამთავრდა პანაღვიდი და ირევ აფრდგა ყვესლებრივი
სრთიერთდამოკიდებსლებანი ადამიანებრ ღორირ. ირ, რაც მათ წამით
იგრშნერ ერთმანეთირ მიმართ, კვლავ დავიწქებარ მიეცა. ქველანი
გარარვლელირკენ მიემართებოდნენ, ცმამაფლა ლაპარაკობდნენ.
მსრიკორებმა თავიანთი რაკრავები ყანთებღი ღეინაცერ და გსლგრილი
რაცით გადაცედერ რაზოგადოებარ. კაცებმა პაპირორი გააბოლერ.
ნაცნობები ერთად ღეიქარნენ. ზოგიერთები ალმაცერად
ღერცუეროდნენ ერთმანეთრ, ზოგიერთები კი რიქვარსლით და
პატივირცემით, თან ქველა რარატლაოდან გარეთ გამოდიოდა.
რატლავებრ ღორირ ვიწრო გარარვლელებღი კაცები გზარ სთმობდნენ
უალებრ, წინ ატარებდნენ. ქველა რაფაცით იქო ღეწსცებსლი,
დაკავებსლი, ღეტიურიანებსლი.
ერთადერთი კაცი რარატლაოზე, ვინც არავითარ სრიამოვნებარა და
სცერცსლობარ არ განიცდიდა, იქო ვამეცი. ირ ნელა მოდიოდა
რსქველაზე ბოლორ, რაკმაო მანშილით ყამორყენილი ცალცრ, და
რატლავებრ ათვალიერებდა. ზოგიერთ რატლავზე, აუა-იუ, ქვავილები
ქვაოდა, ზოგი კი სპატრონოდ დარყენილიქო. მივიწქებსლ და
გავერანებსლ რარატლაოზე ბებერი ცაცცვებირ ყრდილი იდგა. წაერღი
ნერტირა და დამპალი ტოთლებირ რსნი ტრიალებდა. მიწა რბილი
იქო. მისცედავად იმირა, რომ რარატლაორ გარედან ცალცირ ქაქანი
ირმოდა, აუ გამეტებსლ რიმქსდროვერ, რიყსმერ, სშრაობარ,
იდსმალებარ არატერი არ არფვევდა და ერ რრსლი მორვენება
გავიწქებდა რიკვდილირ ღემზარაობარ, ირეთი გრშნობა გესტლებოდა,
თითუორ ლამაზი იქო რიკვდილი, თითუორ რარიამოვნო იქო ამ
რარატლაოზე მღვიდად წოლა ცაცცვებირ ყრდილღი, თითუორ
რიკვდილი იქო ირეთივე ღვებირ მომგვრელი განცდა, როგორც

120
დავიწქება. ზოგირ აზრით ერ ცომ მართლაც არეა? მაგრამ ვინ იცირ,
რაა რიკვდილი რინამდვილეღი? მართლა დავიწქებაა ირ, თს რაფაც
გაცილებით სტრო ფრმა? არ სნდა იტიურო კაცმა რიკვდილზე,
არაროდერ არ სნდა იტიურო, რადგან რსლერთია, ვერავითარ
დარკვნამდე ვერ მიცვალ. სნდა დაივიწქო რიკვდილი და იტიურო
მცოლოდ რიცოცცლეზე. რიბრშნე ირ კი არ არირ, რომ ქველა კითცვარ
გარცე პარსცი, არამედ ირ, რომ ღეეგსო ირეთი კითცვებირ არრებობარ,
რომლებიც არაროდერ არ გადაიჩრება. რიკვდილი არ აფიუმება, მირი
გარეგნსლი მცარე საფრერად ღემზარავია. მირი ღინაარრი ყვენ არ
ვიცით, მაგრამ რამდენად რარიამოვნოა წქნარი და
ყსმი როტლირ რარატლაო, სზარმაზარი ცაცცვებით დატარსლი
პატარა რარატლაო, რომელიც იმდენად ლამაზია, რომ გვავიწქებრ
თავირ დანიღნსლებარ და, ამავე დრორ, რარიამოვნო რევდარ
აფგვიშრავრ გსლღი, რევდარ, რომელიც არ არირ მცოლოდ
პიროვნსლი, კონკრეტსლი რამირაგან წარმომდგარი და
გამომდინარე, და რწორედ ამიტომ ირ გვამაფლებრ, გვააცლოებრ
რაფაც რიწმინდერ, რადგან ადამიანირ რსლირ მოშრაობა,
განთავირსტლებსლი მირი «მე»-რაგან, არირ რწორედ რიწმინდე. სნდა
დაკმაქოტილდე ამით და დაივიწქო, რა არირ ამირ იუით. ერ არ არირ
ღიღი. ერ არირ ბრშოლირ და მოუმედებირ რაღსალება. მაგრამ ამ
დარკვნამდე მაღინ მიდიცარ, როცა არე თს ირე, იცნობ რიკვდილრ.
რიკვდილირ ცოდნა, რა თუმა სნდა, ღესშლებელია ცოცცლირათვირ,
მაგრამ მირ ცღირად ნაცვარ, მირ პირირპირ ცღირად დგომარ, ყვენ ცომ
რიკვდილირ ცოდნარ ვეშაცით.
«არა, აფარ სნდა ვიტიურო რიკვდილზე, – გადაწქვიტა ვამეცმა და
თავი მაფლა არწია, ცარ ღეცედა, – არც ირ არირ რაჩირო, რომ ქალბი,
დასტიურებელი ოპტიმიზმით ვტქსვდებოდე და დავარწმსნო
რაკსთარი თავი იმაღი, თითუორ ქველატერი ღემიშლია, რადგან
ადამიანი ვარ და ყემრ ღერაშლებლობებრ არ აუვრ რაზფვარი.
რირსლელეა არეთი ტიური, მაგრამ არც რიკვდილზე ტიურია რაჩირო,
თსმცა შალზე მაინტერერებრ. რაჩიროა მცოლოდ და მცოლოდ
რამართლიანი ცცოვრება. რაც მოცდა, მოცდა. აფარატრირ ღეცვლა
აფარ ღეიშლება. ამიერიდან მცოლოდ რიცოცცლეზე სნდა ვიტიურო!»
და სცებ ვამეცმა იგრშნო, რომ შალიან ეტკინა გსლი, რადგან
წარმოსდგენლად მოენატრა ირ, ვირზეც ტიურობდა აცლა
უვეცნობიერად, ვინც რსლ მსდამ თვალწინ ედგა და შალზე
121
რჩირდებოდა, მირთვირ განკსთვნილი ადგილი კი გსლღი ცარიელი,
მტკივნესლად ცარიელი იქო.

122
 7
ვამეცი რარატლაოდან გამოვიდა და დაინაცა, რომ ქველა
წარსლიქო. მარტო დარყა და ერიამოვნა, რომ აუედან
ცელირგსლივით მოყანდა დაბლობი, მოყანდა რკინიგზა, რადაც
განსწქვეტლივ დარბოდნენ მატარებლები, რომლებრაც რცვადარცვა
მცარერ მიწქავდა ცალცი. ვამეცი იდგა და გარცუეროდა დაბლობრ,
აცლა სკვე ღეცვლილრ ღემოდგომირ ტერებით. მერე
აფმორავლეთირაკენ გაიცედა, იუითკენ, რაიდანაც ყამოვიდა ამ
მცარეღი და იგრშნო, რომ მოენატრა ადგილი, რომელიც დატოვა,
რადაც გაატარა მთელი ცცოვრება. პაპირორი ამოიფო, გააბოლა და
ყატიურდა. მაღ, რა არირ ერ ცალირი და რიამოვნება, აუ რომ
დაესტლა, გარემორ ღეცვლით გამოწვესლი სბრალო, დროებითი
ენთსზიაზმი ცომ არა? არეთმა აზრმა გაწკრა გსლღი და არ ერიამოვნა,
რომ რაფაც მონატრებირ მრგავრი იგრშნო. მარ არ წუონდა ამირ
სტლება...
ცოტა ცანრ იდგა. ძერ კიდევ მოყანდა დაფმართღი მიმავალი ცალცი.
აუ რიყსმე იქო. რარატლაორ წინ ყელტით ღემოეფობათ მინდორი და
ღიგ რაუონელი ღეერეკათ რაშოვრად. დანდსრი და ძიძლაქი
მორდებოდა მიწარ... ვამეცი თავდაფმართღი დაეღვა. აუა-იუ,
ნაქანარებღი, ქვითელი ყალირ ზვინები წამოემართათ. ყალირ რსნით
იქო წაერი გაჟფენთილი.
სკვე მეორედ ეღვებოდა ვამეცი ამ დაფმართღი, სკვე მეორედ
მოვიდა ამ რარატლაოზე. რა იუნება მერამედ? «იუნებ მერამედ მე
თვითონ ამომიტანონ აუ დარამარცად», – გაიტიურა ვამეცმა და
თვითონვე ღერცცვა ამ რენტიმენტალსრი ტიურირა, რომელიც
იმირთვირ რჩირდებოდა, რომ რაკსთარი თავირადმი რიბრალსლი
ეგრშნო. ვამეცმა იცოდა, რომ არრებობრ არეთი რამ, რაკსთარი თავირ
რიბრალსლი, ზოგძერ მართლაც დიდ რიამოვნებარ რომ გგვრირ,
მაგრამ მამაკაცრ არ ღეეტერება, არ ეკადრება არეთი რამ. ვამეცმა
რტვენა დაიწქო, რომ ერ არა ფირრესლი განწქობილება გატანტვოდა,
მაგრამ ერთცელ ცომ მართლაც კინაფამ აუ მორატანი ღეიუნა?! მაღინ
არც იცოდა, რად იქო რარატლაო. მაღინ რიცოცცლერაც არ ატარებდა,
მაგრამ აცლა, მისცედავად იმირა, რაც მოცდა, სნდა რიცოცცლე. დიაც,
სნდა რიცოცცლე. ცოცცალია და სნდა რიცოცცლე. და ვინაიდან

123
ცოცცალია, მირ გსლღი კვლავ ტრიალებრ რცვადარცვა ვნება,
რომლებიც რცვადარცვა რაცით იყენენ ცოლმე თავრ. ვამეცმა იცირ, რომ
არა აუვრ სტლება მღობლისრი ადგილებირ მონატრებირა, მაგრამ
მაინც სქვარრ ამ პატარა უალაუირ რადგსრი, ღეიშლება ითუვარ,
უვეცნობიერ რიქვარსლრ განიცდირ რადგსრირ მიმართ. რა ღსაღია
რადგსრი? რადგსრი აგონებრ იმ მცარერ, რაიდანაც ყამოვიდა,
რადგსრიდან ღეიშლება ირევ იუ დაბრსნება, ქოველ რაფამორ
ღეიშლება ამირ გაკეთება, როცა მატარებელი ყამოდგება და
მგზავრებრ ელირ ცოლმე.
აი, აცლაც, ვამეცი რადგსრირაკენ მიდირ. მან გაიარა მიქრსებსლი
ღსკები, მერე გადაჩრა მთავარი უსყა და რადგსრირ სკან, მოედანზე
გავიდა. თითუორ ქოველთვირ იცვლება რადგსრი, აუ ქოველთვირ
რცვადარცვა ცალცი იქრირ თავრ, ერ ცალცი ქოველთვირ
რცვადარცვანაირად იუცევა, მაგრამ მაინც ქველატერი სცვლელია,
რადგსრი მსდამ რადგსრია. არეა ცცოვრებაც. ამ უვექანაზე ქველატერი
რაცეცვლილებარ განიცდირ და მაინც ქველატერი სცვლელია.
მსდმივი მოშრაობა და რაცეცვლილება, როგორც ცცოვრებირ
თვირება, მარადისლად სცვლელი რყება.
ვამეცი ბაუანზე გავიდა და ცარიელ ლიანდაგებრ გადაავლო თვალი.
მერე რკამირკენ გაემართა და დაძდა. ლიანდაგებრ იუით ნაქანარები
მოყანდა და რაიდანფაც, შალიან ღორიდან, ბაქაქირ ქიქინი ირმოდა.
ეტქობა, იმ ნაქანარებღი ტღანი გადიოდა. ბინდდებოდა. მზე სკვე
ყარსლიქო. დარავლეთით, მეწამსლი ცირ ტონზე, ლსღი ფრსბლები
გაწოლილიქვნენ გრშლად, ერთმანეთირ გარწვრივ, როგორც
მდინარეები თეთრ კალაპოტღი. ვამეცმა ცარ თვალი მორწქვიტა და
პირდაპირ გაიცედა. იუ მთები იდგნენ. რსლ მალე დაბლობირ ბოლორ
აფმართსლი მთა-გორებიც თეთრ ტარაძაღი გაეცვევიან. ქველატერი
თეთრი და ერთტეროვანი გაცდება, დადგება ზამთარი, გაიტიურა
ვამეცმა.
ძერ კი მზიანი დფეები იდგა. მცოლოდ რაფამოობით გრილოდა
ცოლმე. ვამეცი გრშნობდა ამ რიგრილერ. ირ იძდა რკამზე და
პაპირორრ აბოლებდა. განრაკსთრებით რარიამოვნოა ღემოდგომირ
სკანარკნელი თბილი დფეებირ ღეგრშნება, თითუორ ვიფაცარ
მღობლისრრ და სზომოდ რაქვარელ ადამიანრ აცილებ რადფაც და
რევდა გიპქრობრ, ზოგძერ კი გსლი ირე რავრეა, მოუმედებირ
წქსრვილი ირე მშატრად გესტლება, როგორც გაზატცსლირ ბოლორ.
124
 კარგა ცანრ იძდა ვამეცი ბაუანზე და სკვე წარვლარ აპირებდა,
აპირებდა შსკსრთან დაბრსნებარ, უელეცზე, როცა ანტონი დაინაცა.
ანტონმა ვამეცრ წინ ყასარა, დაბამბსლი უსრთსკი მკლავზე გადაედო,
ირევ ზოლებიანი, მსცლებზე დაკერებსლი ღარვალი ეცვა და რაკმაოდ
გაცვეთილი ყეუმებით მიაბიძებდა. იმ დფირ ღემდეგ, სრიათსბნიდან
რომ დაბრსნდნენ ბაზარღი, აფარ ენაცა ვამეცრ ანტონი და სცბად
გასცარდა, რომ დაინაცა. ვამეცმა დასშაცა ანტონრ. ანტონი მოვიდა
და თავაზიანად მიერალმა.
– მიცანი? – წკითცა ვამეცმა.
– როგორ არა, – სპარსცა ანტონმა ქოველგვარი გაკვირვებირა და
განწქობირ გარეღე, – მე მეგონა, რომ თუვენ დაიფსპეთ.
– გადავრყი, როგორც ცედავ...
ანტონი იდგა და თავირი პატარა, თითუმირ სტერსლი თვალებით
ათვალიერებდა ვამეცირ ქელზე ნაწიბსრრ. მერე დაძდა.
– შალიან რარიამოვნოა, რომ გადარყენილცართ.
– მეც შალზე მრიამოვნებრ, – თუვა ვამეცმა და გაიცინა.
– ძერ კიდევ ბევრი ცსდი ადამიანი არრებობრ ამუვექნად, ბევრი... –
დაიწქო თავირი ყვესლებრივი ტონით ლაპარაკი ანტონმა და ვამეცრ
გაეცინა, რადგან ირეთი განწქობა გასყნდა, თითუორ მათი პირველი
ღეცვედრა მეორდებოდა, გრშელდებოდა, – თს ადამიანმა არ იცირ,
რომ ბოროტებარ რყადირ, სნდა ეპატიორ, მაგრამ როცა ღეგნებსლად
რყადიან რიბოროტერ...
– სნდა მოირპორ? – წკითცა ვამეცმა.
– აწ, არა, არა, როგორ გეკადრებათ, ერ ტიურადაც კი არ
მომრვლია, როგორ ღეიშლება რსლიერირ მორპობა? ერ ტიურადაც კი
არ მუონია, რადგან რწორედ ტიურებღი იწქება კაცირ დაცემა...
– მაღ, რა ვსქოთ ირეთ კაცრ, ვინც ცცოვრებარ ატსჩებრ?
– სნდა ღევცვალოთ, გამოვარწოროთ, ღევეგსოთ...
ვამეცმა ღეატქო, რომ ანტონი მაინცდამაინც დაბეძითებით არ
ამბობდა ამ რიტქვებრ და გსლიანად გაეცინა. მარ შველებსრად
რიამოვნებდა ანტონთან რასბარი.
– ღენ ირევ ირ კაცი ცარ, ანტონ, არ ღეცვლილცარ, – თუვა ვამეცმა.
– რამაგიეროდ თუვენ შალზე ღეცვლილცართ, სკეთერად
გამოიქსრებით.

125
 – ერ იმიტომ, რომ მთელი ღემოდგომა მინდორღი გავატარე,
მორავალრ ვიფებდი, – თუვა ვამეცმა და მერე წკითცა: – ღენ რარ
აკეთებდი?
ვამეცრ ეამაქებოდა, რომ გარეგნსლადაც ეტქობოდა ღრომირ კვალი
და კარგ გსნებაზე დადგა, რომ აცლა ამაზე ყამოვარდა ლაპარაკი.
– მე ირევ შველებსრად ვცცოვრობდი.
– ერე იგი, არატერრ არ აკეთებდი?
ვამეცი გრშნობდა, რომ რადფაც გსლირ რიფრმეღი გაფიზიანდა,
თსმცა ანტონთან რასბარი ართობდა და ამციარსლებდა.
– არა, რატომ? მე ცცოვრებარ ვსკვირდებოდი, ვრწავლობდი, –
ანტონმა ყააცველა, – ერთცელ ავადაც გავცდი, ეტქობა გავცივდი,
მაგრამ ფვთირ წქალობით ირევ კარგადა ვარ...
– რატომ არ ყაიცვამ უსრთსკრ? – სთცრა ვამეცმა.
– ძერ ადრეა...
– მე მაცროვრ, ზატცსლღი გეცვა...
– არ მინდა რცესლი გავანებივრო.
– კი, მაგრამ ზატცსლღი ცომ გეცვა, ღე კაი კაცო, – თუვა ვამეცმა, –
ცომ ცედავ, გრილა, მით სმეტერ, ნაავადმქოტარი ცარ.
– რაუმეც მაგაღია, ზატცსლღი მე მათბობრ ერ უსრთსკი, ზამთარღი კი
ვერ მათბობრ, ნაცეთ, როგორი თცელია.
უსრთსკი მართლაც თცელი იქო.
– მერე? – თუვა ვამეცმა და ცელი გასღვა ანტონირ უსრთსკრ.
ანტონმა უსრთსკი ირევ მსცლებზე დაიდო. მარ კირრამდე ღეკრსლი,
ტილორ რიტრიტანა, ლსრძი ცალათი ეცვა.
– რაუმე იმაღია, რომ მე ერ უსრთსკი რცესლირ მოთცოვნილებათა
დარათრგსნავად მერაჩიროება, – თუვა ანტონმა, – ირ მე ზატცსლღი
მათბობრ, ზამთარღი კი ვერ მათბობრ... ცედავთ რა ეღმაკსრად არირ
მოტიურებსლი? – თუვა ანტონმა და რიამოვნებით ყაიცითცითა.
ვამეცრაც გაეცინა და კიდევ ერთცელ აათვალიერ-ყაათვალიერა
ანტონი, თითუორ სნდოდა რაფაცაღი დარწმსნებსლიქო.
– ასცილებელია რცესლირ მოთცოვნათა დათრგსნვა, – განაგრშო
ანტონმა, – რადგან ირინი ცელრ სღლიან რსლრ მცოლოდ და
მცოლოდ რაკსთარი თავით იქორ გართსლი, რათა რცვადარცვა ვნებირ
ყამოღორებით რრსლ ნეტარებარ მიაფწიორ, ერე იგი ირეთ
მდგომარეობარ, რომელზე სმაფლერი ბედნიერება ადამიანირათვირ

126
არ არრებობრ და რომლირ მიფწევა ღეიშლება მცოლოდ და
მცოლოდ რსლირ რრსლი განთავირსტლებირ ღედეგად.
– რარ ნიღნავრ რსლირ რრსლი განთავირსტლება?
– რსრვილირ სარქოტარ!
– რსრვილი და ვნება გაერთიანებსლი, რსლი არ არირ?
– არავითარ ღემთცვევაღი! რსლი თავირი ნამდვილი რაცით
განთავირსტლებსლია რსრვილირა და ვნებირაგან. რსლირ შირითადი
თვირება არირ ღეგნება, თვითღეგრშნება. დანარყენი კი: ნებირქოტა,
რიამაქე, კმაქოტილება, მრირცანება, ღსრი, პატივმოქვარეობა,
რიშსნწე, რიცარბე, და რცვა – მეორეცარირცოვანი თვირებებია,
რომელთა გარეღე რსლი მაინც რსლად რყება, ცოლო ღეგნებირა და
თვითღეგრშნებირ გარეღე წარმოსდგენელია რსლირ არრებობა
იმიტომ, რომ ერ მირი შირითადი თვირებებია და ამ თვირებებირ გარეღე
რსლი არ არრებობრ.
– რაფა ცცოვრებაა ვნებებირა და რსრვილებირ გარეღე, ადამიანსრი
რიამაქირ გარეღე? – თუვა ვამეცმა.
– ცცოვრება? ცცოვრება – ერ არირ იდეალსრი რრსლქოტირ მიფწევა.
რრსლქოტა – ერ არირ რსლირ მიზანი.
– წმ, – გაეფიმა ვამეცრ, – როგორ სნდა მიაფწიო რრსლქოტარ, თს
ამირკენ არ ირწრატვი, როგორ ღეიშლება რამერ მიაფწიო რწრატვირ
გარეღე?
– ვნებებირგან განთავირსტლებით...
– მერე რწრატვა ვნება არ არირ?
– რრსლქოტილი რსლი ქოველგვარი ვნებირაგან თავირსტალია. ირ
სმაფლერ ნეტარებარ განიცდირ, არატერი არ აწსცებრ და ქველატერი
იცირ, რადგან რცვადარცვა ვნება არ სღლირ ცელრ აზრებირ ღეცნობაღი.
რრსლქოტირაკენ რწრატვა კი არ არირ რაჩირო, არამედ რაჩიროა
ქოველგვარი რწრატვირაგან განთავირსტლება, ქველა ვნებირ
ყამოღორება და მაღინ რსლი დარყება თავირი რსტთა რაცით, რირი
ღეგრშნებაც დიდ ნეტარებარ მოგვანიჩებრ.
– ერე იგი, არავითარი მოუმედება არ არირ რაჩირო?
– არავითარი მოუმედება!
ვამეცი რკამზე წამოიწია.
– მაღ, როგორ სნდა იარრებო? – იკითცა მან.
– როგორ სნდა ვიარრებო?! – გასკვირდა ანტონრ.

127
 – წო, როგორ სნდა იარრებო?! – გასმეორა ვამეცმა, – არრებობა
ღრომირ გარეღე ღესშლებელია, როგორ სნდა მოიპოვო რაზრდო, თს
ცელრ არ გაანშრევ რცესლირ რსრვილებირ დარაკმაქოტილებლად?
ცომ მოკვდები, რანამ ნეტარებარ მიაფწევ, ვინ გაჩმევრ?
– როგორმე სნდა მოაცერცო, ამარ რა მნიღვნელობა აუვრ?
ვამეცმა გსლიანად გადაიცარცარა.
– როგორ სნდა მოაცერცო, თს არ იღრომე, თს არ იმსღავე? –
წკითცა მერე.
– მსღაობა არირ გართობა. ირ ცელრ გვიღლირ რაკსთარი თავირ
ღეცნობაღი, გვავიწქებრ, რაც გველირ და გვაღორებრ რსლრ,
აბროლსტსრ რსლიერ ნეტარებარ, ირეთ მდგომარეობარ, როცა
არატერი არ გაწსცებრ.
– მსღაობა არირ არრებობირ რაღსალება. ადამიანი იმიტომ იუმნება,
რომ იარრებორ, და ღრომით მიფწესლი ნეტარება არირ სმაფლერი
ნეტარება, – თუვა ვამეცმა.
რწორედ ამ დრორ მან თვალი მოკრა მეირარ. მეირა ნაქანარებიდან
გამოვიდა და რაც ღეეშლო რწრატად გაწკსრცცლა რადგსრირ
ღენობირაკენ. ვამეცმა დასშაცა.
– მეირა, მეირა! მოდი აუ! – და ცელი დასუნია.
მეირა ღედგა.
– მოდი აუ! – დასშაცა ვამეცმა. ძიბიდან ტსლი ამოიფო და
მოაცლოებსლ მეირარ გასწოდა. მეირამ ღეცედა გამოწვდილ ცელრ,
რომელღიც წითელი თსმნიანი იდო, მერე ვამეცრ ღეაცუერდა რაცეღი,
თან ადგილზე ცტსნაობდა, ტეციდან ტეცზე, და ცუვიტად გაიშაცოდა:
– აბა, კაი მსღა, კაი მსღა...
– აიფე! – სთცრა ვამეცმა და ტსლი გასწოდა.
– აბა, კაი მსღა, კაი მსღა, რარაც გინდა წავიფებ, ყუარა, თს არა
მეყუარება... – ადგილზე ცტოდა მეირა და ტსლირ აფებარ არ
აპირებდა.
– გამომართვი ტსლი! – სთცრა ვამეცმა ცმამაფლა.
– ა?
მეირა ვერატრით ვერ ცვდებოდა, რატომ სწვდიდნენ ტსლრ,
რადგან ბარგი ძერ კიდევ არ მიეტანა ადგილზე. ტსლადი რაყსუარი
არაროდერ მისფია თავირ ცცოვრებაღი და ამიტომ არ იცოდა, რომ
არეთი რამ არრებობრ. მან იცოდა, რომ ღეიშლება აყსუონ შველი
უსდი, ან ღარვალი, ან ცალათი, თს ზამთარია – კალოღი, ან თითუმირ
128
სშირო ტეცრაცმელი, ღეიშლება წინდა, ღეიშლება დაგლეძილი
უსრთსკიც გადმოსგდონ, მაგრამ ტსლი არაროდერ არ მისფია მეირარ
რაიმე რამსღაორ ღერრსლებირ გარეღე და ამიტომ მოსთმენლად
ცტოდა ადგილზე, რომ დროზე დაემრაცსრებინა ვამეცირ ცელღი
დანაცსლი წითელთსმნიანი და ელოდა რაუმერ, რადგან
დარწმსნებსლი იქო, რომ ამ ტსლრ იმიტომ წპირდებოდნენ, რომ
ღეერრსლებინა რაუმე, რაუმირათვირ კი მსდამ მზად იქო.
ვამეცი ანტონრ მისბრსნდა.
– ანტონ, გინდა ერ ტსლი ღენა გუონდერ?
– არა, რატომ? რძობრ მაგარ მირცეთ...
– აიფებ ამ ტსლრ, რომ მოგცე?
– აფებით რატომაც არ ავიფებ, მე არა ვარ ამაქი, – თუვა ანტონმა.
«არ ვარგა, როცა კაცი თავმოქვარეობაზე, ფირრებარა და
კეთილღობილსრ რიამაქეზე სარრ ამბობრ იმ მიზეზით, თითუორ მირი
რსლი სტრო მაფლა იდგერ ამ ცნებებზე. ამ ანტონრ მეირა
მირყევნია,» – გაიტიურა ვამეცმა, მერე წამოდგა, მეირარ ტსლი
ცელღი ყასდო, ღემოაბრსნა და სთცრა:
– წადი, მეირა, არ მინდა მსღა...
მეირარ გასკვირდა, მაგრამ ბევრი ტიურით თავი არ ღესწსცებია,
ტსლი რიცარსლით ღეინაცა ძიბეღი და რწრატად გაკსრცცლა
რადგსრირაკენ.
– აბა, კაი მსღა, კაი მსღა, ვირ სნდა კაი მსღა, – იშაცდა ირ.

129
 8
დიდი და მდიდარი დაბა სრიათსბანი მცოლოდ ოთცი კილომეტრით
იქო დაღორებსლი უალაურ. როგორც სკვე ითუვა, ქოველ დილით და
რაფამორ, გარდა ღაბათირა, მეირა რირბილით ტარავდა ამ მანშილრ.
ერ მართლაც, არცთს ირე დიდი მანშილია და ალბათ, ამიტომ
სრიათსბანრ უალაუთან მჩიდრო რავაჩრო სრთიერთობა წუონდა.
ტრიკოტაჟირ არტელი, რომელიც ამ ოციოდე წლირ წინათ დაარრდა
სრიათსბანღი, აცლა მოზრდილ რაწარმოდ გადაიუცა, რადაც ორ
ცვლად მსღაობდნენ აცლომაცლო როტლებირ უალები და აცლა ერ
არტელი ბამბირა და ცაოიანი ნაწარმირ რაუროვ ტაბრიკად
იწოდებოდა. ადრიანი დილიდან ღსაფამემდე გრსცსნებდნენ
ტაბრიკირ დაზგები და ერ ცმა, განრაკსთრებით რაფამოობით, შალიან
ღორრ ირმოდა ცოლმე. რაუართველორ ქველა კსთციდან მორდიოდა
ტაბრიკარ დაკვეთები და ირ სკვე არა მარტო რარაიონო, არამედ
სტრო ტართო მნიღვნელობირ რაწარმოო ობიეუტი გაცდა.
სრიათსბანი განთუმსლი იქო თავირი კოპერატივებით და ბევრ რამერ,
რაც უალაუღი არ იღოვებოდა, აუ სეჩველად იღოვიდით. ბევრ რამერ
კი, რარაც სრიათსბნირ მაფაზიებღიც კი ვერ იღოვიდით, სეჩველად
იღოვიდით სრიათსბნირ ბაზარღი, კერშო პირთაგან.
დაბირ ცენტრღი რინაგოგა იდგა. ერ იქო მღვენივრად ნაგები, ლამაზი
უვირ ღენობა. რინაგოგარ მეორე რართსლზე სზარმაზარი უართსლი
რტილირ აივანი წუონდა, რაიდანაც მოყანდა რკინირ რიკსლებით
ღემოფობილი მწვანე, ტართო ეზო, ბაზრირკენ მიმავალი გზა და გზირ
იუით, სრიათსბნირ რკინირჩიღკრიანი, უვირ გალავნით ღემორაგსლი
კარგა მოზრდილი რარატლაო. რარატლაორ ბოლოღი რაქარბო იქო.
რაქარბოღი ცაცამირ თანდარწრებით კლავდნენ რაუონელრ და იუვე
ქიდდნენ. რაუონლირ ბარკალრ მორწმსნე სრიათსბნელები არ
ქიდსლობდნენ და არც ჩამდნენ რელიგისრი მორაზრებებირ გამო.
ძერ კიდევ სცროვარ დროღი, როდერაც იაკობი, შე ირაკირა, ოცი წლირ
გაშევებირ ღემდეგ თავირი ორი ცოლით: ლიათი და რაწილით,
თერთმეტი ვაჟით და ერთი უალიღვილით მეროპოტამიიდან
რამღობლოღი, უანაანღი ბრსნდებოდა, რაკსთარ შმართან, ირავთან
ღეცვედრირ წინ, მთელი ფამე ებრშოდა მარტოდმარტო ვიფაცარ
სყინარრ, ფვთისრრ, რომელმაც ჩიდაობაღი ტეცი დასზიანა და

130
რამსდამოდ დააკოჩლა იაკობი. ერ ამბავი დფერაც აცროვდათ კოჩლი
იაკობირ ღთამომავლებრ და, ალბათ, თავირი წინაპრირ პატივირცემირ
ნიღნად, რაუონლირ ბარკალრ არ ეკარებოდნენ. რაერთოდ სნდა
ითუვარ, რომ სრიათსბნელები ცდილობდნენ შველირშველ
ტრადიციებრ მიწქოლოდნენ, რწმენა არ დაეკარგათ. უსყაღი ცღირად
ნაცავდით რინაგოგირკენ მიმავალ გრშელწვერა მოცსცებრ და პატარა
ბიჩებრ, იფლიაღი ამოყრილი რალოცავი წიგნებით. რინაგოგირ
აივანზეც ცღირად ირცდნენ მოცსცი სრიათსბნელები და ცმამაფლა
კითცსლობდნენ შველ ებრასლ ტრალმსნებრ.
წინათ რინაგოგა ქველაზე რაქსრადფებო ღენობა იქო სრიათსბანღი.
მაღინ სრიათსბანიც პატარა, სმნიღვნელო დაბა იქო. მაგრამ ერ დაბა
ირე გაიზარდა, ირეთი ღენობები აიგერ აუ ზოგიერთებმა, რომ
რინაგოგა შალზე დაიყრდილა და დაბაღი პირველად ყამორსლი
ადამიანი არც კი აუცევდა ქსრადფებარ ამ ღენობარ. განრაკსთრებით
მდიდრსლი და ლამაზი რაცლი წამოჩიმა მთავარი გზირ პირარ
აბრაღკა ბოთერაღვილმა. აბრაღკა, როგორც ამბობდნენ, კარგ ტსლრ
აკეთებდა. მირი სმცრორი შმა, რატაელ მაკედონელი ცნობილი
პოეტი იქო. ირ ამჟამად თბილირღი ცცოვრობდა. წინათ რატაელიც
ბოთერაღვილი იქო და თანამემამსლენი მარ რატორ ეშაცდნენ.
მაგრამ ღემდეგ, როდერაც რატაელმა სმაფლერი დაამთავრა და
რაკსთარი ლეურებირა და პოემებირ გამოუვექნება დაიწქო, ერ
ტრევდონიმი აირყია. ერ ტრევდონიმი ღეიშლება ღორესლ ელადარ
აგონებდა, მსზებირ რამეტორ. ტრევდონიმი არ იქო ცსდი. რატაელ
მაკედონელი თავირ ნაწარმოებებღი თბილირირ ინტელიგენციირ
ცცოვრებარ არაცავდა და სრიათსბნელებრ იმედი წუონდათ, რომ
მალე რაცელმოცვეჩილი დიდი მწერალი გაცდებოდა. რატაელ
მაკედონელი იღვიათად ყამოდიოდა სრიათსბანღი, მაგრამ აცლა
რტსმრად იმქოტებოდა თავირ შმართან, აბრაღკართან. რცვათა ღორირ,
ერ ირ აბრაღკა იქო, რომელმაც ერთცელ უსდი აყსუა მეირარ, რწორედ
ირ უსდი, რომელიც მეირარ ღამილარ შმაკაცებმა მორტაცერ ამ
რამიოდე თვირ წინ, რაც ვამეცირ ყამორვლირ პირველრავე დფერ,
მიზეზი გაცდა ღამილარა და ვამეცირ ყცსბირა...
რამწსცაროდ, რატაელ მაკედონელირ რტსმრობა ერთ სრიამოვნო
ამბავრ დაემთცვა. რწორედ იმ დფერ, როცა ირ ყამოვიდა, აბრაღკარ
რევიზია დაეცა და ცალცღი ცმა გავრცელდა, ბევრი ირეთი რამ
სპოვერ, ციცე არ არცდებაო. აბრაღკარ მკვდრირ ტერი ედო, რომ
131
იტქვიან, დანა პირრ არ სფებდა.
– ვიფაცამ დაარმინა! – იშაცდნენ სრიათსბნელები.
– ფმერთმანი, დაიფსპა რაწქალი აბრაღკაო, – თავრ აუნევდნენ
რაუმეღი ფრმად ყაცედსლები.
სამრავი ცალცი იდგა აბრაღკარ რაცლირ წინ და ქაქანებდა. აუ იქვნენ
ცნობირმოქვარეები, უომაგები, ალბათ, მოღსრნეებიც. მაფაზია
აბრაღკარ რაკსთარი რაცლირ პირველ რართსლზე წუონდა
გამართსლი. ადვილი წარმორადგენია, რა გსნებაზე იუნებოდნენ
ოძაცირ წევრები, რომლებიც რაკსთარი თვალით ცედავდნენ
მარყენალირ რაროწარკვეთილებარ, ცვდებოდნენ, რომ რაფაც
სბედსრება ტრიალებდა მათ თავზე. რა თუმა სნდა, არეთი ვითარება
რსლაც არ სწქობდა ცელრ რატაელ მაკედონელირ პოეტსრ
განწქობარ, მაგრამ რა გაეწქობოდა? პოეტი მაკედონელი აივანზე
იდგა და რივრცერ მირყერებოდა... მოკლედ, ცსდად იქო აბრაღკარ
რაუმე.
ერ იქო პარარკევრ. პარარკეობით სრიათსბანღი სამრავი ცალცი
ყამოდიოდა როტლებიდან და უალაუიდან. კოწია-ეუიმირ ვაჟი,
ლევანი და მირი აცალგაზრდა ცოლი, როზა, სრიათსბნირ მთავარ
უსყარ მიწქვებოდნენ იმ დფერ. თსმცა სრიათსბანრ თავირი პოეტი
წქავდა, მაგრამ მცატვრით ვერ დაიტრაბაცებდა. მისცედავად ამირა,
ლევანმა იცოდა, რომ რწორედ აუ იღოვიდა იმ რაფებავებრ და
ტსნძებრ, რომელიც რჩირდებოდა. ლევანმა თავირი მანუანა რაბჩორ
ღენობირ წინ დააქენა და აცლა როზართან ერთად უსყაღი მიაბიძებდა.
მათ ყასარერ რინაგოგარ და აბრაღკარ რაცლრ მისაცლოვდნენ, რადაც
ცალცი ღეგროვილიქო.
– რა ამბავია? – იკითცა ლევანმა და ერთმა აცალგაზრდამ,
რომელიც ღორიდან იცნობდა ლევანრ, მოკლედ ასცრნა რაუმირ
ვითარება. არეთი რამეები ლევანრ მაინცდამაინც არ აინტერერებდა
და რწორედ იმ დრორ, როცა ცოლთან ერთად ძგსტრ გამოექო,
ვიფაცამ დასშაცა.
– ა, ლეილა? – თუვა შაცილზე მობრსნებსლმა ლევანმა.
ლეილა მაფაზიიდან გამოდიოდა. ვირ არ ნაცავდით პარარკეობით
სრიათსბანღი?! ლეილა ბავღვობიდან იცნობდა ლევანრ, კოწია-ეუიმრ
კი დიდ პატივრ რცემდა. ლეილარ ლევანირ ცოლირ გარეგნობა
აინტერერებდა და აცლა, როცა ლევანირკენ მოემართებოდა, თვალრ
არ აღორებდა მირ გვერდით მდგარ როზარ და თსმცა ლეილამ
132
იცოდა, რომ როზა ფამირ დარაძირ ღვილი იქო, მისცედავად იმირა,
რომ ირიც, ალირარა, იარონირ და კიდევ რცვებირ მრგავრად,
რირსლელედ თვლიდა ლევანირ არყევანრ, რირსლელედ თვლიდა
ბევრ რამერ, რარაც ლევანი აკეთებდა, – კერშოდ, ოძაციდან
გაუცევარ, – მაინც მოეწონა როზა და თანდაქოლილმა
გსლწრტელობამ და სღსალობამ არ მირცა რაღსალება, თავირი
აფტაცება დაეტარა (რომელიც ეწინააფმდეგებოდა მირ მორაზრებებრ,
მირ თვალრაზრირრ ცცოვრებაზე) და აცლორ მორვლირთანავე
გადაეცვია როზარ და მცსრვალედ გადაკოცნა.
– ბიჩო, ერ რა კარგი გოგო მოგიქვანია! – წამოიშაცა მან
ყვესლებირამებრ ცმამაფლა და კიდევ ერთცელ ყაიცსტა როზა.
როზა ღეღინებსლი ღვლირ ნსკრივით იდგა, დაბნესლი და ამავე
დრორ გაცარებსლი.
– რატომ არ გაგვაცანი ღენი ცოლი?
რიყსმე.
– მამაღენრ გააცანი? – მოსრიდებლად იკითცა ლეილამ. მერე
პარსცირ დასცდელად როზარ მისბრსნდა.
– იცნობ, რაქვარელო, მამამთილრ?
– კი, ღორიდან, – მორცცვად სპარსცა თავყაფსნსლმა როზამ.
ლეილამ კი ლევანრ გასრწორა მზერა და ომაციანად ღერშაცა:
– მორაკლავი ცარ, მორაკლავი!
რატომ იქო მორაკლავი, არ განსმარტავრ, მაგრამ ლევანრ მაინც არ
სქვარდა, როცა მირ პირად რაუმეებღი ერეოდნენ, თსმცა ლეილაზე
ბრაზი არ მორდიოდა, იმდენად რარაცილო პიროვნებად მიაყნდა ერ
უალი.
– ლეილა, ღენ შალიან გამცდარცარ, – ფიმილით თუვა ლევანმა,
რადგან იცოდა, რომ ლეილარ ერ ერიამოვნებოდა და გარდა ამირა,
სნდოდა არარარიამოვნო რასბარი ღეეწქვიტა.
– წა-წა-წა, დამცინი?! – გაიცინა ლეილამ, – გავცდი კი არა, ამ
ზატცსლრ ოთცი კილო მოვიმატე. ქველა ღენი ცოლივით ტანწერწეტა
ცომ ვერ იუნება! – თბილად გასფიმა ლეილამ როზარ.
რამივენი უვემოთ დაეღვნენ, უსყირ ორივე მცარერ აფმართსლ
ორრართსლიან აგსრირ რაცლებრ ღორირ.
– ლეილა, რატომ ღეწსცებსლცარ, მარალარ ცომ არ აგროვებ
გაზეთირათვირ?

133
 – არა, ამ დფეებღი ალირარ დფეობაა და მინდა რაყსუარი ვსქიდო.
თუვენ რატომ გარძილცართ, რარ ეშებთ სრიათსბანღი?
– რაფებავებრ ვეშებ, – სპარსცა ლევანმა.
– კაცო, გვაყვენე ერთი ღენი რსრათები, ყვენთან რედაუციაღი ცმა
მოვიდა, ცატვა დაიწქოო.
– მართალია, – თუვა ლევანმა.
– მერე გვაყვენე, რარ გვიმალავ? თს ღენ ყვენი უალაუირ
ინტელიგენციარ არ თვლი ინტელიგენციად?
– მართალია, არ ვთვლი. ყვენრ უალაურ არა წქავრ ნამდვილი
ინტელიგენცია.
– ერე იგი, ქველატერი ღენა ცარ?
– მე არატერი არა ვარ, – გერლიანად თუვა ლევანმა, – მაგრამ
თუვენც არატერრ არ წარმოადგენთ. სბრალოდ, თავრ იტქსებთ,
თორემ რინამდვილეღი ქველანი მეღყანები და ტილირტერები ცართ!
– მამაღენიც მეღყანია? – გამომწვევად იკითცა ლეილამ.
– აბა, რა არირ?
– ღენირთანა ღვილრ რა ვსთცრა?! – წამოიშაცა ლეილამ და ღეყერდა,
– ღენი აზრით, ალბათ, ვაცსღტიც ტილირტერია, თსმცა კაცი რამ ენაზე
ლაპარაკობრ.
– აბა, რა არირ?
– წო, ღენ ცარ გენიორი! ძერძერობით არატერღი არ გეტქობა ერ,
არრად არ ყანცარ... შმაკაცებიც მღვენიერი გქავრ. მარტო ირ ბრსციანი
შსკს რად ფირრ? – ზიზფით ყაიცინა ლეილამ.
– შსკს თუვენ ქველარ გძობიათ.
– რითი, ბიჩო, რითი? – წამოიშაცა ლეილამ.
– სღსალობით. თუვენ კი ინტელიგენტებად რომ მიგაყნიათ თავი,
ერთი რაწქალი მღიღარა ცალცი ცართ და მარტო ლაულაუი
ღეგიშლიათ...
– მე არატერი ინტელიგენტი არა ვარ, მაგრამ კარგი მინდა ღენთვირ
და იმიტომ გესბნები, მაგირთანა ლოთებთან მეგობრობა არ
ღეგღვენირ, ერ ქველარათვირ რაწქენია. ღენი წრირ ცალცი სნდა მონაცო.
– მე ვირთანაც მინდა, იმართან ვმეგობრობ, – თუვა ლევანმა და
წამით როზარ გადაცედა, – ვინ არირ ყემი წრირ ცალცი?
– ყვენ ვართ!... – ამაქად განსცცადა ლეილამ, – მე, ალირა და... რა
რაჩიროა ქველარ ყამოთვლა.

134
 ლევანმა მღვენივრად იცოდა, რომ ლეილა გსლირცმობდა რკოლირ
დირეუტორ ვაცსღტირ, იარონრ, კიდევ ზოგიერთებრ, რომლებრაც ვერ
იტანდა და რაღინლად გაბრაზდა, აფელდა და რწორედ ამიტომ მირი
ცმამაფალი ცარცარი არ იქო ბსნებრივი, გსლსბრქვილო როზამაც კი
იგრშნო, რომ ერ ნაშალადევი რიცილი მცოლოდ და მცოლოდ
ლეილარ დარამცირებლად იქო გამიზნსლი.
– წა, წა, წა, თუვენ რა ყემი ამცანაგები ცართ, – შალზე ცმამაფლა
იცინოდა ლევანი, – შსკს თუვენ ათარძერ გძობიათ, რსქველარ.
ლეილა, თავირ სპირატერობაღი დარწმსნებსლი ადამიანირ ირონიით,
ერთგვარი ღეცოდებირ გამომცატველი ირონიით ღერცუეროდა ლევანრ
და ცმარ არ იფებდა. ამ მზერირაგან გაცოტებსლი ლევანი კი რსლ
სტრო და სტრო ცმამაფლა იცინოდა.
ირე რაკვირველი კი იქო, რატომ რშსლდა ლეილარ არე შლიერ
ელამი შსკს? რა დასღავა შსკსმ ლეილარ? ბავღვობაღი ირინი
რკოლაღი ერთად რწავლობდნენ, თსმცა ლეილა ორი კლარით წინ
იქო შსკსზე. შსკს არაროდერ სტიტრად არ მოწუცევია ლეილარ.
პირიუით, მთელმა უალაუმა იცოდა, რომ ერთცელ რაკსთარი
რიცოცცლირ ტარად ადიდებსლ მდინარირ ტალფებრ გამორტაცა ერ
გოგო. მაღინ ლეილა სკანარკნელ კლარღი გადადიოდა. იმ ზატცსლრ
მორწავლეები კოლმესრნეობირ დარაცმარებლად ყაირ პლანტაციებღი
გაიქვანერ რამსღაოდ. დარვენებირ დრორ გოგონები მდინარეღი
ღერსლიქვნენ რაბანაოდ, სცბად წქალი ადიდებსლიქო და ერთბაღად
მოვარდნილმა რწრატმა დინებამ ლეილა, რომელმაც ცსრვა არ
იცოდა, ღორრ გაიტაცა. ატქდა წივილ-კივილი, ასრზასრი, ნაპირრ
ცალცი მოაწქდა, – მარწავლებლები და პლანტაციაღი გატანტსლი
მორწავლეები, კოლმესრნე უალები, – მაგრამ ვერავინ ვერ გაბედა
წქალღი ყაცტომა. რწორედ ამ დრორ შსკს მოვიდა და თვალი მოკრა,
სკანარკნელად როგორ დაიუნია ცელი ლეილამ, როგორ დაიკივლა
და მერე ყაიშირა. შსკს ელვირ რირწრატით გადაცტა წქალღი, თავი
რადფაც, შალიან ღორრ ამოქო, რწრატად და თავირსტლად მიწქვა
წქლირ დინებარ, გამალებით იუნევდა ცელებრ. ცალცი ნაპირზე
მირბოდა მდინარირ დინებირ მიმართსლებით, მაგრამ მალე თვალრ
მიეტარა შსკსც, რადგან მდინარე სცვევდა, და მორაცვევირ მერე
გაურა მირი თავი. აცლა ნაპირზე სტრო მეტი ცალცი გარბოდა,
უალები, კაცები, ბავღვები... მერე, როცა ქველამ ასრზასრითა და
უოღინით ძაგნარრ ღემოსარა და ზედ მდინარირ პირარ გავიდნენ,
135
დაინაცერ შსკს, რომელრაც უვიღაზე გამოეთრია გრშნობადაკარგსლი,
დედიღობილა ლეილა, თვითონაც მირ გვერდით დაცემსლიქო.
ზოგიერთებრ დფემდე აცროვდათ ლეილარ თეთრი, რავრე ბარკლები,
მირი გატსრყუნილი გსლმკერდი, აწეწილი, გრსზა თმა. რილაღი
ეგდო, როგორც ვარდი... ზოგიერთები აცლაც იგონებდნენ ლეილარ
რილამაზერ, იმ რსრათირ მნაცველი ბიჩები აცლაც ნერწქვრ
ქლაპავდნენ, ატრსრი არ იქო არეთი ლამაზი უალიღვილი წქალრ
დაეცრყო? მაგრამ შსკსმ გამორტაცა იგი მდინარირ ტალფებრ,
გადაარყინა და გონწარსლი დაეცა მირ გვერდით, როგორც
რიკვდილამდე ერთგსლი რაინდი. მაგრამ ლეილარ არ სთუვამრ
მადლობა არც მაღინ, არც მერე, თსმცა როცა შსკსრ ცალცი ღემოერია,
ცალათი ღემოაცვიერ და მორსლიერება დასწქერ, ქველამ ნაცა მირ
მკერდზე ლსრძად ამორვირინგებსლი წარწერა – «ლეილა» და იუვე
მიცატსლი ირრით განგმირსლი გსლი.
ერ იქო დიდი ცნირ წინათ. მაღინ შსკს ბავღვი იქო. ლეილა იმ
წელიწადრ რკოლარ ამთავრებდა. დაამთავრა კიდეც რკოლა და
ბათსმღი გაემგზავრა რარწავლებლად. მერე გათცოვდა. შსკსმ კი
რწავლაზე გსლი აიცრსა და ღოტრობა დაიწქო. ერ იქო შალიან დიდი
ცნირ წინათ, ბევრმა წქალმა ყაიარა მარ ღემდეგ, ლეილარ ღვილი
ექოლა, ღემდეგ უმარრ გაექარა და მღობლისრ უალაუღი დაბრსნდა
რაცცოვრებლად. აუ კი ქველამ იცოდა, რომ ლეილა ვერც
გათცოვდებოდა, ღვილიც არ ექოლებოდა და აცლა რედაუციაღი ვერ
იმსღავებდა, შსკსრ რომ არ ეცრნა მაღინ რიკვდილირაგან, მაგრამ
ბევრმა წქალმა ყაიარა და ეტქობა, ლეილარ აფარ აცროვდა ერ
რიკეთე. არარდრორ, არარდრორ მადლობა არ სთუვამრ შსკსრათვირ.
რა დასღვა შსკსმ? რარ ერყოდა შსკსრ?
შსკს კი რწორედ იმ დრორ, როდერაც ლევანი და ლეილა მირ ღერაცებ
რასბრობდნენ, მათგან რსლ რაფაც არი-ორარი მეტრირ მოღორებით
იმქოტებოდა სრიათსბნირ ბაზარღი და თავირი მანუანირათვირ აცალ
კარბსრატორრ ეშებდა.
შსკს და ვამეცი ამ დილით თითუმირ ქველაზე ადრე მოვიდნენ
ბაზარღი. მანუანიდან რიმინდით რავრე ტომრები ყამოზიდერ და
დაცლზე დაალაგერ. წინა კვირარ ვამეცმა თავირი სკანარკნელი ტსლი
მეირარ აყსუა და სკაპიკოდ დარყა. რწორედ ამიტომ დარჩირდა იმ
რიმინდირ გაქიდვა, რომელიც რაკსთარი ღრომითა და ოტლით
მოიპოვა ამ ღემოდგომით. და აი, აცლა ვამეცი დაცლღი იდგა,
136
სრიათსბნირ ბაზარღი, და მოტსრტსრე ცალცრ ღერესლი, რცვებთან
ერთად ელოდა მსღტარრ. ირ იდგა მიწაზე დაწქობილ, რიმინდით
რავრე ტომრებრ ღორირ და ინტერერით სქსრებდა ქველატერრ, რაც
ირგვლივ ცდებოდა. რაცერა და ტანზე მზე მოწკიდებოდა, რუელი უერა
თმა ყამოზრდოდა და აცლა უოყორი ღსბლზე კი არ ყამოექარა,
არამედ სკან, რწორად გადაევარცცნა. მოგრშო რაცერ რწორი, მოკლე
ცცვირი და ლამაზი პირი სმღვენებდა, მონაცრირტრო-მომწვანო
თვალები ზოგძერ თბილი ირონიით, ზოგძერ გამრჩვალავად
იცუირებოდნენ წარბებირ უვემოდან.
იმ წრეღი, რადაც ვამეცი აფიზარდა, ვაჩრობა რათაკილო რაუმედ
ითვლებოდა, მაგრამ აცლა, როცა ცცოვრებირ მოსლოდნელობამ
აიშსლა ვამეცი ამ რაუმირათვირ მოეკიდა ცელი, რრსლებით არ
ეთაკილებოდა თავირი აცალი როლი, როლი რიმინდით მოვაჩრირა.
რა თუმა სნდა, ვამეცრ არაროდერ არ სტიურია, რომ არეთ
მდგომარეობაღი აფმოყნდებოდა, მაგრამ კაცირ მდგომარეობა
მარტო მირ ნება-რსრვილზე ცომ არ არირ დამოკიდებსლი? ვამეცი
მაინც არ იქო სკმაქოტილო. ბოლო ცანებღი ირ გაცილებით მეტ
თავირსტლებარ გრშნობდა, ვიდრე წინათ; თითუორ სტრო
გამდიდრდა მირი ცოდნა, თითუორ გადალაცა რაფაც ზფსდე, რამაც
გაზარდა მირი პიროვნება. ირ აცლა რაზოგადოებირ ქველა წრერ
ეკსთვნოდა თანაბრად, რადგან თვითონ სნებლიეთ გამოექო
რაზოგადოებარ და გარკვესლი დროირ განმავლობაღი გარიქსლი და
განცალკევებსლი, აბროლსტსრად ცალკე დარყენილი მეთვალქსრე
გაცდა. რა ადგილი ეჩირა ცცოვრებაღი, თვითონაც არ იცოდა. ირ არ
იქო არც გლეცი, არც მსღა, არც მორამრაცსრე. რაკსთარმა ბედმა
განაცალკევა ქველა წრერ, მთელ რაზოგადოებარ. ირ მორწქდა თავირ
ტენარ, და რცვა ტენირ, რცვა წრირ წარმომადგენლად არ გადაიუცა.
გრშნობდა სყვესლო თავირსტლებარ, რიცარსლრ, რომელრაც,
ღეიშლება, რწორედ ერ როციალსრი დამოსკიდებლობა იწვევდა. მარ
აცალირებდა ცცოვრებირ აცალ-აცალ რტეროღი ყაწვდომირ რსრვილი
და აცლაც კი, როცა სრიათსბნირ ბაზარღი რიმინდით რავრე ტომრებრ
ღორირ მდგარრ ასცილებლად ერაჩიროებოდა ტსლი,
თავირდასნებსრად ქველატერი განრწავლად ეყვენებოდა და არა იმ
რაუმედ, რირთვირაც იდგა აუ. ირ სქსრებდა მოტსრტსრე ბაზარრ,
სქსრებდა მქიდველებრ, რომლებიც ცდილობდნენ, მეტი მოგება
ენაცათ. მან არ იცოდა ვაჩრობა, ქიდდა იმდენად, რამდენრაც
137
აშლევდნენ და თსმცა ერ რიმინდი რაკსთარი გარძით წუონდა
ნაღოვნი, მაინც ვერ იყენდა იმ რიძისტერა და მოთმენარ, რომელრაც
თავირი ღრომირ ტარირ მცოდნე გლეცკაცი იყენრ ცოლმე ვაჩრობირ
დრორ.
სრიათსბნირ ბაზარი კი რავრე იქო ცალცით. პარარკეობით
სრიათსბანღი დიდი ვაჩრობა იმართებოდა. ღაბათირათვირ
ემზადებოდნენ მორწმსნე ებრაელები და დილიდანვე იჩერდნენ
თადარიგრ. რამდენ ნაცნობ რაცერ ცედავდა ვამეცი, თვითონ ვამეცრაც
რამდენი იცნობდა! ბევრრ სკვირდა აცლა მირი რაუმიანობა. ქველამ
ცომ არ იცოდა, რაიდან წუონდა ვამეცრ რიმინდი და რატომ ქიდდა
სრიათსბნირ ბაზარღი? მისცედავად იმირა, რომ ცალცი ღეეყვია ვამეცრ,
– სკვე რამი თვე გავიდა, რაც ამ მცარეღი ყამოვიდა, – მისცედავად
იმირა, რომ ვამეცრ ქველა იცნობდა, არავინ იცოდა მირი წარრსლი, აუ
ყამორვლირ მიზეზი და ღემდგომი მიზნები.
ცნობირმოქვარე და ქოვლირმცოდნე სრიათსბნელები პირდაფებსლი
ღერცუეროდნენ ერთმანეთრ, როცა ვამეცზე ყამოვარდებოდა რასბარი,
ვამეცრ კი არც ღეეშლო და არც სნდოდა წარრსლირ მოგონება. ირეთი
ღეგრშნება წუონდა, თითუორ აფარ არრებობდა წარრსლი, თითუორ
ქველატერი, რაც სკვე იქო, წაიღალა მირ მეცრიერებაღი, დავიწქებირ
ბსრსრღი გაეცვია, დაბინდდა და რადფაც, ცნობიერებირ განსზომელ
რიფრმეღი, რიზმარივით გაურა. რეალსრად დარყა მცოლოდ
დფევანდელი დფე. და აი, დფერ ვამეცი სრიათსბნირ ბაზარღი
რიმინდრ ქიდდა, მირი მეგობარი შსკს კი მანუანირ ნაწილებით მოვაჩრე
რპეკსლანტრ ეშებდა, რათა მირგან აცალი კარბსრატორი ღეეშინა.
მქიდველები: – უალები ან კაცები, – მოდიოდნენ ვამეცთან, რაცეღი
ღერცუეროდნენ, მსჩით იფებდნენ ტომრიდან რიმინდრ და
ასცილებლად იწსნებდნენ, მაგრამ მაინც რთავაზობდნენ ვამეცრ სტრო
ნაკლებ ტსლრ, ვიდრე ატარებდა.
ვამეცრ ეცინებოდა მათ პრიმიტისლ ეღმაკობაზე და ზოგიერთებრ,
ვინც რაცეზე მოეწონებოდა, სქოქმანოდ თანცმდებოდა. ღემდეგ
მოდიოდნენ რცვები, სქსრებდნენ ვამეცრ ეჩვით ან მოყვენებითი
უედმაფლობით, ზოგი თავაზით, და იგივე მეორდებოდა.
– აუ ვაჩრობაღი გაწატსლი ცალცი ცცოვრობრ, ბიშია, თს ქველარ
ყამოსკელი ტარი, ცეირრ ვერ ნაცავ, – სთცრა ვამეცრ მოპირდაპირე
დაცლღი მდგომმა ჩაფარა კაცმა, რიმინდირ გამქიდველმა.
– აბა, რა ვუნა, რამდენ ცანრ ვიდგე აუ? – გაიცინა ვამეცმა.
138
 და სეცრად, რადფაც ღორრ, ღემზარავი კივილი გაირმა. რწორედ ერ
კივილი იქო ქველაზე მნიღვნელოვანი იმ დფერ, აუედან დაიწქო
ქველატერი. დენივით დაიარა გამქინავმა, ავირმომარწავებელმა
შაცილმა და ერთი წამირ გარინდებირ ღემდეგ ქველა აიღალა.
აყოყუოლებსლი ბრბო უსყარ მიაწქდა, ცალცი ბაზრიდან გარბოდა.
ვამეცმა იგრშნო, როგორ დაეშაბა რცესლი, როგორ ასშგერდა გსლი.
– რა მოცდა? – იკითცა მან, მაგრამ პარსცი არავირ გასცია.
გაკვირვებსლი გამოვიდა დაცლიდან, დინძად მიწქვა დინებარ.
რწორედ აუედან დაიწქო ქველატერი. ღემზარავი კივილი სტრო
გაშლიერდა და აცლა რაფაც რტიუისრი, მირტიკსრი სბედსრებირ
ღეგრშნებარ იწვევდა ირ. ღემოდგომირ მოწმენდილი დფე იდგა.
მკატიოდ ყანდა რივრცე, წორიზონტამდირ. ღეღინებსლი ცალცი
ერთცმად ქაქანებდა, ქველარ პანიკა აფბეჩდოდა რაცეზე.
გრშელწვერა მოცსცებრ და ღავთვალა ებრაელ უალებრ ღიღი
დასტლებოდათ და ვამეცრ მოეყვენა, თითუორ მირ წინ ბიბლიირ
რსრათები ცოცცლდებოდნენ, თითუორ ქველატერი ბიბლიაღი
ცდებოდა, თითუორ ნაბსუოდონორორირ სრდოები ღემოერივნენ
იერსრალიმრ და ბაბილონღი ტქვედ წარეკერ ებრაელები. ვამეცრ
მოეყვენა, რომ თვითონაც ბიბლიირ გმირი იქო, მაგრამ მარ არ
სნდოდა ქოტილიქო ტქვე, არც დამპქრობელი, მარ რსრდა
ამაფლებსლიქო ბრბოზე და გამცდარიქო მცრნელი.
– რა ამბავია? – იქვირა ვამეცმა, მაგრამ ირევ ვერ მიიფო პარსცი.
სცბად მან დაკარგა რეალობირ ღეგრშნება. ირ ცედავდა
ღეღტოთებსლ რაცეებრ, ერთი მიმართსლებით გაუცესლ ცალცრ და
ერმოდა გამაქრსებელი, ასტანელი, ღიღირმომგვრელი კივილი. მერე
წაერღი ავარდნილი კვამლი დაინაცა. რადფაც, არც ირე ღორრ, ცივი
ალი გველივით იკლაკნებოდა და ყსმი გაღმაგებით ემსურებოდა
უვექანარ.
– აბრაღკარ რაცლი იწვირ, დაიფსპა აბრაღკაი, დაიფსპა! – დაირცა ცმა
ცალცღი, ვამეცი კი სკვე მთელი რირწრატით გარბოდა ცანშრირაკენ.
ირ არწრებდა ქველარ, დიდრა და პატარარ, უალრა თს კაცრ,
ზოგიერთრ ეძაცებოდა და მიწაზე ანარცცებდა. აი, ყასრბინა
რინაგოგარ და ებრაელთა რარატლაორ, აი, რსლ აცლორ გამოყნდა
ცანშარი, ვამეცმა დაინაცა მოელვარე ნაპერწკლები აუეთ-იუით რომ
იტრუვეოდნენ ტკაცანით, დაინაცა ცეცცლთან ღეკრებილი,
აბფავლებსლი, სმოუმედო ბრბო და მოსმატა რირბილრ. ვამეცმა
139
იგრშნო ცეცცლირ რითბო, იგრშნო რიცცე, კვამლირ რსნი, მთელი მირი
არრება ერთი ვნებით, ერთი უვეცნობიერი რსრვილით განიმრჩვალა;
თსნდაც რიცოცცლირ ტარად დაეცრნა ვინმე, რიკეთე მოეტანა, რომ
ამით გამოერქიდა რაკსთარი სნებლიე დანაღასლი და
დარწმსნებსლიქო იმაღი, რომ რიკეთირ იარაფია ბედირწერირ ცელღი,
ღესშლია ემრაცსრორ რიკეთერ და რწორედ ამიტომ გამართლებსლია
მირი არრებობა. მარ სნდოდა აცლა მაინც წინ აფრდგომოდა იმ
ვიფაცირ ღესბრალებელ ნებარ, რომელმაც დასმრცვრია კეთილი
რსრვილები, მარ სნდოდა წინ აფრდგომოდა იმ სყინარ ვიფაცარ,
თავირ ნებაზე რომ ათამაღებდა და შირღივე სკლავდა რასკეთერო
მირწრატებებრ. ცცოვრებირ ყარცირ ტრიალი არაროდერ არ
ემორყილებოდა ვამეცრ, მაგრამ აცლა არ სნდოდა ბედირწერირ მიერ
მოცდენილი ამბირ სბრალო მეთვალქსრე ქოტილიქო. ირ ირე
მიირწრატოდა რაღიღროებირაკენ, როგორც ტანატიკორი თავირი
მიზნირაკენ. აწა, კიდევ დაეძაცა ვიფაცარ და შირრ დაანარცცა.
ერ იქო ლევანი.
– ვინ არირ ერ ოძაცუორი? – გამწარებით წამოიშაცა ლევანმა და
თვალი გაადევნა გაუცესლრ.
– ვამეცი იქო, – სთცრა ლეილამ, რომელიც რაცეზე იცნობდა ვამეცრ,
და წამოაქენა.
– ვამეცი? – ლევანმა ტანრაცმელი დაიტერთცა, – მოდი, მეც წავალ,
თუვენ აუ დამიცადეთ, არ დამეკარგოთ. – დაიშაცა მან და გაიუცა.
– ლევან, ლევან! – თითუმირ ტირილით მიაშაცა როზამ, მაგრამ
ლევანრ არ გასგონია, – რამე სბედსრებარ არ გადაეკიდორ, –
ატირდა როზა.
– ნს გეღინია! – დააწქნარა ლეილამ.
რწორედ ამ დრორ უალებირ გვერდით ღსრდსლივით გაირბინა შსკსმ.
– სქსრე, ერ გიჟიც აუ ქოტილა, – წამოიშაცა აცლა ლეილამ, – წამო,
ყუარა, როზა, ყუარა, როზა, ყუარა!
ქველანი აბრაღკარ რაცლირკენ გარბოდნენ.
უსყაღი სამრავი ცალცი ღეკრებილიქო. აბრაღკარ უალიღვილები და
მესფლე გადაბმსლად კიოდნენ, პიჟამარ ამარა დარყენილი,
ტეცღიღველი პოეტი რატაელ მაკედონელი ღსა უსყაღი
გატითრებსლი იდგა. ერ იქო რაკმაოდ რუელი კაცი და თითუმირ
ქველა კბილი ოურორი წუონდა. დამტრთცალი რევიზორები საზროდ
იცუირებოდნენ აუეთ-იუით, მათ მთელი რაბსთები ცეცცლღი
140
დარყენოდათ, თვითონ შლივრ მოერწროთ გამორვლა. რაცლიდან
გამოტანილი ნივთები, ირ, რირი გადარყენაც მოცერცდა, სწერრიგოდ
ექარა. აბრაღკარ რამდენიმე კაცი ღემოცვეოდა, ერენი ყსმად
ღერცუეროდნენ ცანშარრ. აბრაღკა ტსყებმოკსმსლი იდგა, ვიფაცებრ
ვედროებით წქალი მოეტანათ და ღორიდან არცამდნენ აგსრირ
გავარვარებსლ კედლებრ. მთელ სრიათსბანრ აუ მოექარა თავი,
მაგრამ ცანშარი ირეთი შალით მშვინვარებდა, რომ არატრირ
გაკეთება აფარ ღეიშლებოდა. რაცანშრო რაზმი კი, რომელიც
უალაუიდან გამოიშაცერ, ძერძერობით არრად ყანდა. რაცლირ კსთცეღი
ძაჩვით მიბმსლი აბრაღკარ ავი ნაგაზი კსდამოშსებსლი მიწაზე
გართცმსლიქო და რაცოდავად წკმსტსნებდა, მაგრამ მირი ღველა სკვე
აფარავირ ღეეშლო, რადგან ცეცცლი რაცლთან აცლორ მირვლირ
რაღსალებარ არ იშლეოდა, ძაჩვი კი კედელღი ყარობილ როლზე იქო
მიმაგრებსლი. სკვე განწირსლი იქო რაცოდავი ნაგაზი, ცცოველი სკვე
გრშნობდა რაღინელი რიკვდილირ მოაცლოებარ, გრშნობდა მირ ცცელ
რსნთუვარ, მაგრამ რწორედ ამ დრორ გამოყნდა აუოღინებსლი ვამეცი,
რომელმაც გაარფვია ცალცი, გამოექო ბრბორ, და ქველაზე წინ
დადგა.
– დაიციე სკან, დაიციე! – დასშაცერ, მაგრამ ირ ძისტად იდგა ქველაზე
წინ, რსლ აცლორ ცეცცლთან.
– დაიციე სკან! – ქვიროდა ცალცი, მაგრამ ვამეცმა დინძად ღეცედა
სმოუმედო ბრბორ, ღეცედა ცეცცლით აბრიალებსლ რაცლრ და ნელა
გაემართა შაფლირკენ.
ერთი წსთით ქველა გაინაბა. ქველა ცედავდა, როგორ იწევდა ალი
ვამეცირაკენ, თითუორ მოტაცებარ სპირებდა, თავირ ცცელ მკლავებღი
ყაკვრარ, ყაცსტებარ.
– ღეყერდი! – რაროწარკვეთით დაიშაცა ამ დრორ მოვარდნილმა
ლევანმაც, მაგრამ ვამეცრ არატერი ერმოდა. მან ცალი ცელი რაცეზე
აიტარა, წელღი მოიკსზა და ცეცცლღი ღევარდა.
და იმავ წამრ რაღინელი ჩაცანი გაირმა, ჩერი ყამოიუცა. ღავმა კვამლმა
დატარა არემარე! ნაპერწკლები ცალცრ დააცვივდა და ქველა სკან
გავარდა, კინაფამ წალეკერ ერთმანეთი. დანაცღირებსლი მორები
ბოროტად ღიღინებდნენ. კივილმა და ასრზასრმა ირევ ღეშრა წაერი,
ალი კი დამოკლდა, დავიწროვდა, თითუორ დაიოკა ვნება, თითუორ
დაცცრა მირი გაღმაგება, მაგრამ ღეღინებსლი ცალცი სტრო
დაშაბსლად იცუირებოდა წინ, ტეცირ წვერებზე იდგნენ ერთმანეთირ
141
ზსრგრ სკან და ელოდნენ, როდირ გაიტანტებოდა რუელი კვამლი,
რომელიც ღავი ნირლივით დაგებსლიქო მიწაზე. მერე კი ქველამ
დაინაცა, ქველამ, ვინც იუ იქო იმ დფერ, როგორ გამოექო კვამლირ
ტარდარ ორი რილსეტი, შაფლირა და კაცირა, და ცალცმა ღვებით
ამოირსნთუა.
აბრაღკარ ლამაზი რაცლიდან კი მცოლოდ ნანგრევები დარყა.

142
 9
ირ პარარკევი ნამდვილად ყაღცამდა სრიათსბანრ. რაცანშრო რაზმი
დიდი დაგვიანებით მოვიდა და მოვიდა თს არა, თითუმირ იმწამრვე
წავიდა, რადგან ქველატერი დამთავრებსლი იქო და მეცანშრეები
რაჩირო აფარ იქვნენ.
– გვიან ღეგვატქობინეთ. დროზე რომ დაგერეკათ, იუნებ გვეღველა
რამე, – თუვა წარვლირ წინ რაცანშრო რაზმირ სტრორმა.
– კი მაგრამ, რატომ არ ღეატქობინეთ დროზე? – იკითცა ვიფაცამ
ცალცღი.
– დაიბნენ, ალბათ...
– დაიბნევი, აბა, რა იუნება? მთელი ცცოვრება იღრომებ, უონებარ
იღოვი და ერთ წსთღი დაგეწვება. როგორი რაუმეა?
– ვერ გადაიტანრ აბრაღკაი ამ ამბავ...
– ირე გადაიტანრ, რომ...
– აბრაღკა მოცერცებსლი კაცია, გაირად სკეთერ რაცლრ ააღენებრ. –
ყაიცინა ვიფაცამ.
– ერ რევიზიაც რომ მაინცდამაინც დფერ დაეცა?..
– ირე ღენ იცოცცლე და, ათწლიან რაუმერ გადასრყა.
– ვინ, აბრაღკა?!
– ირე ღენ იცოცცლე, თს ტქსილრ ვამბობდე!
– არ ძობდა ათი წელი ციცეღი მძდარიქო, ოფონდ ერ უონება
დარყენოდა?
– რარ ამბობ, რად გინდა რამე, თს თავირსტლება არ გეუნება. ირე
ყემმა ღვილებმა იცოცცლონ, ძობია ტიტველი და მღიერი დადიოდე,
ოფონდ თავირსტალი იქო, გამომიცდია და ვიცი...
– წამოდგება ტეცზე აბრაღკა, რატო დაეცმარება, გავლენიანი კაცია.
ცოცცალი კაცი თავრ ქოველთვირ სღველირ.
– ღენ ირა თუვი, კაცო, რა უნა იმ ბიჩმა, ა?
– შაფლი რომ გადაარყინა?
– აბა!
– ნეტავი არ გადაერყინა. მაგირთანა ავი შაფლი მთელ სრიათსბანღი
არ არირ...
– შაფლიც რსლიერია, ცოდვაა.

143
 – მადლი იქო, მადლი. ფმერთმა აცოცცლორ ირ ბიჩი, მაგარი
ქოტილა, ააღენა ფმერთმა.
არე რასბრობდა ცანშრირ ღემდეგ ცალცი. რაცანშრო რაზმირ წითელმა
მანუანებმა კი კივილით გაიარერ სრიათსბანი და თვალრ მიეტარნენ.
ქველატერი დამთავრებსლი იქო და ცალცი აცლორ მივიდა
ღენობართან, ზოგიერთები ღიგ ღევიდნენ, ნაცარრ უეუავდნენ. უსყაღი
ირევ ძგსტ-ძგსტად იდგნენ და ირევ გრშელდებოდა აზრთა გაცვლა-
გამოცვლა. აბრაღკა და მირი ოძაცი რომელიფაც მეზობელთან
ღეიქვანერ. გადარყენილი ბარგი რადფაც წაიფერ. რევიზორებმა
დატოვერ აუასრობა და რადაბო რაბჩორ მიაღსრერ. მცოლოდ პოეტი
რატაელ მაკედონელი დარყა ნანგრევებთან, ფრმად ყატიურებსლი,
განცალკევებსლი. აბრაღკარ ნაგაზი, რომელზედაც წეფან
რასბრობდნენ სრიათსბნელები, ვამეცირ ტეცებთან იწვა. ნაგაზრ
ბალანი მთლად ღეტრსრვოდა და აცლა თავირი მცრნელირ ტეცებთან
დაწოლილი, თათებრ ილოკავდა.
ვამეცი უსყირ პირარ, ალვირ ცერ ზსრგით მიქრდნობოდა. თმა
ღეტრსრვოდა, რაცე გამსრსლი წუონდა, ტანრაცმელი – ზოგან
დამწვარი, ზოგან გაჩსჩქიანებსლი, – მაგრამ რაბედნიეროდ,
ცეცცლიდან რავრებით ძანრაფი გამორსლიქო და აცლა
გსლზეცელებდაკრეტილი ქსრრ სგდებდა გვერდით მდგარ შსკსრ.
– როდირ მოარწარი არე სცებ აუ მოვარდნა? – ეკითცებოდა
გაკვირვებსლი ელამი შსკს ვამეცრ, – რიმინდი ვირ დასტოვე?
– რა დრორ რიმინდია? – იცინოდა ვამეცი.
– მაგრა მორბოდა, – გაიფიმა ლევანმაც და შსკსრ ღეცედა, –
გვერდები ღემინგრია.
სრიათსბნელები, რომლებმაც ნაცერ, როგორ გადაარყინა ვამეცმა
აბრაღკარ ნაგაზი, ღორიაცლო იდგნენ და მშატრი ინტერერით
სქსრებდნენ ვამეცრ. ქველა, ვინც კი აივლიდა და ყაივლიდა გზაზე,
ასცილებლად ვამეცირკენ იქსრებოდა. რაერთოდ, შალზე
ცნობირმოქვარე ცალცი ცცოვრობდა სრიათსბანღი და ირინი თავიანთ
ცნობირმოქვარეობარ არაროდერ არ მალავდნენ.
ლეილაც ცნობირმოქვარეობამ მიიქვანა ვამეცთან, თსმცა ცედავდა,
რომ მირ გვერდით შსკს იდგა. მაგრამ იუვე იდგა ლევანიც და ამიტომ
ლეილამ არ ყათვალა სცერცსლად იმათთან მირვლა, მით სმეტერ,
როზა თან აცლდა. ლეილარ ზოგი რამ გაგებსლი წუონდა ვამეცზე
ალირარაგან. სცნასრი ირონიით და რითბოთი ლაპარაკობდა ცოლმე
144
ალირა ვამეცირ ღერაცებ და ამიტომ ლეილარ შალზე აინტერერებდა ამ
კაცირ გაცნობა. აცლა მან რაკსთარი თვალით ნაცა, როგორ ღევარდა
ვამეცი ცეცცლღი და რაკსთარი რიცოცცლირ ტარად გადაარყინა
შაფლი. ღეიშლება საზრობა იქო არეთი რაუციელი, რა თუმა სნდა,
საზრობა იქო არეთი ტსჩი თავგანწირვა, მაგრამ გსლირ რიფრმეღი
ლეილარ ერ საზრობა სტრო მორწონდა, ვიდრე ზოგიერთირ
პრაუტიკსლი წინდაცედსლება. ირ გსლირტანცუალით სქსრებდა
ფრსბელივით გაბერილ და ამოშრავებსლ ღავ ბოლრ, რადაც ვამეცი
მიიმალა. მერე დაინაცა, როგორ გამოვიდა ცეცცლიდან
გამარძვებსლი ვამეცი, დაინაცა, როგორ მღვიდად, ასფელვებლად
გაარფვია ცალცი და ცირ უვეღ დადგა, გზირ პირარ. იმწამრვე
მივარდნენ ვამეცრ შსკს და ლევანი, რაფაცაზე ლაპარაკი დასწქერ.
რაცოდავი შაფლი კი ვამეცირ ტეცებრ მიეკრა, ღეღინებსლი, დაბნესლი
და მადლიერი. ერ შაფლი სავერი შაფლი იქო სრიათსბანღი.
ამბობდნენ, ბევრი ვინმე წქავრ დაგლეძილიო. ზოგრ, ღეიშლება ეწქინა
კიდეც მირი გადარყენა, მაგრამ აცლა ირ მღვიდად იწვა ვამეცირ
ტეცებთან და სმწეოდ, რაბრალოდ გამოიქსრებოდა.
ლეილამ ცელი დაავლო როზარ და მამაკაცებრ მისაცლოვდა.
ვამეცმა თავაზიანად გასფიმა უალებრ. ლეილარ ერეც ერიამოვნა.
მისცედავად იმირა, რომ ვამეცმა ლოთი შსკს აირყია მეგობრად ამ
უალაუღი, მაინც ეტქობოდა რცვა წრირ, რცვა დონირ კაცი რომ იქო.
ლევანმა გააცნო ვამეცრ უალები და იმანაც თავი დასკრა ძერ როზარ,
მერე ლეილარ.
– შალიან გქვარებიათ შაფლები, – ფიმილით სთცრა ლეილამ
ვამეცრ.
ვამეცმა გაიცინა. მერე დაიცარა, ნაგაზრ თავზე ცელი გადასრვა.
შაფლი აწკმსტსნდა, კსდი გააუნია, თავი არწია და ვამეცრ ცელი
ასლოკა. ვამეცი დიდცანრ ეტერებოდა შაფლრ.
– ცედავ, როგორ გამოიცვალა ერ შაფლი? – წამოიშაცა შსკსმ, –
ამირი მთელ ყვენ რაიონრ ეღინოდა...
– ეტქობა რაღიღროებამ გამოცვალა, – გაიცინა ვამეცმა და წელღი
გარწორდა, – ცცოვრებირაგან ირეთი ღთაბეჩდილება მიიფო, რომ
ეტქობა გადაატარა თავირი ადრინდელი ღეცედსლებანი...
რსქველამ გაიცინა.
– ღთაბეჩდილება სდიდერ ზემოუმედებარ აცდენრ ტრიუიკაზე, – თუვა
ლევანმა, – იგი მთლიანად ცვლირ რსლრ.
145
 – რრსლი გარდაუმნა მარტო ღთაბეჩდილებარ არ ღესშლია. ირე კი
ნამდვილად დიდ ზემოუმედებარ აცდენრ, – თუვა ვამეცმა და რივრცერ
გაცედა ირეთი რაცით, თითუორ ამ რიტქვებღი რაფაც რცვარ
გსლირცმობდა.
– ერე იგი, ერ შაფლი მაინც ავი დარყება? – გაიფიმა ლეილამ.
– ვნაცოთ, – თუვა ვამეცმა.
– რა ვიცი, თუვენ კი რატრთცეღი ყაიგდეთ თავი მაგირ გსლირთვირ.
რაერთოდ მე შალიან მიქვარრ გაბედსლი ცალცი, – თუვა ლეილამ, –
მაგრამ... მაგრამ შაფლი მაინც...
– შაფლი მაინც შაფლია, არა? – გაიცინა ვამეცმა და მცრები არწია.
– შაფლიც რსლდგმსლია და ღერაბრალირი, – რწრატად სპარსცა
შსკსმ.
– რწორია, – თუვა ვამეცმაც, – ცცოველრ ბევრი რაერთო აუვრ
ადამიანთან, – დასმატა მერე და ლეილარ მიმართა: – ცცოველმაც
იცირ ღიღი, რევდა, გაოცება, იმედგაცრსება, რიცარსლი, რიქვარსლი...
ქველანი ყსმად დაეთანცმნენ ვამეცრ და მირ ტეცებთან გართცმსლ
შაფლრ მიაყერდნენ. ირგვლივ კი ირევ ასრზასრი იქო, ძერ არ
დაღლილიქო ცალცი. ირევ გრშელდებოდა ლაპარაკი, ქვირილი,
ყოყუოლი. ვამეცმა შსკსრ პაპირორი გამოართვა და გააბოლა.
– მღვენიერი დრო გაატარა აბრაღკამ?! – ყაიცინა შსკსმ, რომელიც
განრაკსთრებით მციარსლ ცარიათზე იქო რატომფაც.
– მაგარი ცანშარი იქო, რა სცებ დაიტერტლა ამოდენა რაცლი?! –
თუვა ლევანმა.
– ეგ მართლაც რაკვირველია. თანაც დფერ აბრაღკარ რევიზია
დარცემია, – ყაიცინა შსკსმ, – რომ იტქვიან, გაჩირვებსლ კაცრ უვა
აფმართღი დაეწევაო, ირაა...
– ნს გეღინია, აბრაღკა გაჩირვებსლი არ არირ... – თუვა ლეილამ,
რატომფაც მკაცრად.
ქველანი ცანშარზე ლაპარაკობდნენ, ქველარ სკვირდა, რომ რაცლი
არე მალე დაიწვა, თსმცა უარი არ უროდა. უარი რომ ქოტილიქო
კიდევ რამერ იტქოდა კაცი, მაგრამ ამოდენა რაცლი არანთირ
კოლოტივით სცბად რომ დაიწვება, რა სნდა თუვა? ქველარ სკვირდა
ერ ამბავი.
ამ დრორ უსყა გადმოჩრა ტეცღიღველა რატო მაკედონელმა და
ცერთან მდგართ მისაცლოვდა.
– მსრა! – დასშაცა მან შაფლრ.
146
 მსრამ ღეცედა პოეტრ, ღემდეგ სტრო აწკმსტსნდა და ვამეცრ ტეცებზე
მიეკრა.
ქველანი რატაელ მაკედონელრ მიაყერდნენ.
– ამ შაფლირ გადარყენა მე თვითონ მინდოდა, მაგრამ თუვენ
მომარწარით, – თავაზიანი ფიმილით სთცრა ვამეცრ აცლორ მორსლმა
პოეტმა. – ერ ძერ კიდევ პატარა ლეკვი იქო, როცა მთაღი
მეცცვარეებმა მაყსუერ. მე ვეფარ მოვსარე და აბრამრ დავსტოვე.
ვამეცი დსმდა. ქველანი პოეტრ ღერცუეროდნენ. პოეტი კი სტიტრად
ტქსოდა, რადგან არაროდერ არ ქოტილა მთაღი, მეცცვარეებთან,
თსმცა რამდენიმე ლეური კი მისშფვნა ამ თემარ. იმ დრორ მთირ
რომანტიკა შალიან მოდაღი იქო აცალგაზრდა მწერლებრა და
პოეტებრ ღორირ და ბევრი მათგანი, რომელთაც თვალით არ სნაცავთ
მეცცვარეები, საფრერად სღსალო, პირდაპირ გსლირ ამაყსქებელ
ნაწარმოებებრ უმნიდნენ ამ რომანტიკსლ თემაზე. სნდა ითუვარ, რომ
ქველა ერ ნაწარმოები შალიან წგავდა ერთმანეთრ, რაც ცღირად
ცდება, როცა მწერლებრ არატერი მაინცდამაინც რაინტერერო არა
აუვთ რათუმელი, მაგრამ წერარ მაინც ვერ ეღვებიან. მთაზე წერა,
იცნობდნენ თს არ იცნობდნენ მთარ, კარგ ტონად ითვლებოდა
ლიტერატსრაღი და მაკედონელმაც გადასცადა ცარკი ამ გატაცებარ.
რაც ღეეცება მსრარ, ირ პოეტმა ნადირობით გატაცებსლ ერთ თავირ
თბილირელ ნაცნობრ გამოართვა, რომელრაც ერ ლეკვი მართლაც
მეცცვარეებმა აყსუერ. მაგრამ მაკედონელი ქველარ სქვებოდა,
თითუორ მარ აყსუერ ერ ლეკვი მეცცვარეებმა და იმდენად ცღირად
წქვებოდა ამ ამბავრ, აფარც კი აცროვდა, ქოველივე ერ თვითონვე
რომ მოიგონა და ვინაიდან არავითარი წვრილმანი არ ეღლებოდა,
ვინაიდან ქოველთვირ ზსრტად იმეორებდა ერთრა და იმავერ,
ბევრირთვირ რავრებით დარაძერებელი იქო ერ ტაუტი. რაც ღეეცება
მირი განცცადებირ მეორე ნაწილრ, რომ ლეკვრ ვერ მოსარა და
აბრაღკარ დასტოვა, ერ რრსლი ჩეღმარიტება გაცლდათ.
– კარგი შაფლია მსრა, – თუვა მაკედონელმა, – ირ-ირ იქო ცეცცლღი
ღევარდნარ ვაპირებდი, რომ თუვენ მომარწარით. შალიან
მადლობელი ვარ, გმადლობთ.
ვამეცი დსმდა.
– ცსდ დრორ ყამოცვედით, რატაელ, ერ რა სრიამოვნება
ღეგემთცვათ! – თავაზიანად მიმართა ლეილამ პოეტრ. ლეილა

147
იცნობდა მირ ღემოუმედებარ და თსმცა მაინცდამაინც
აფტრთოვანებსლი არ იქო, მაინც მწერლად მიაყნდა იგი.
– რა მოცდა არეთი? პირიუით, კმაქოტილი ვარ, რომ მღ... მღვ...
მღვენიერ რანაცაობარ ღევერწარი, – დასდევრად განაცცადა
მაკედონელმა, ამაქად გაიფიმა და ვამეცრ ღეცედა.
მაგრამ ვამეცმა არ იცოდა, ვინ იქო მაკედონელი. მან არ იცოდა,
რომ ირ აბრაღკარ შმა იქო, არც ირ იცოდა, რომ ლეურებრ წერდა და
ამიტომ მაკედონელირ თავდაჩერა, აფსღტოთველობა და ისმორირ
გრშნობა ირე ვერ ღეატარა, როგორც ერ მაკედონელრ სნდოდა.
– გეტქობათ, ირე გასტაციცართ რანაცაობარ, რომ ტეცრაცმელებირ და
ღარვლირ ყაცმაც დაგვიწქებიათ, – გსლთბილი ფიმილით სთცრა
ვამეცმა პოეტრ.
მაკედონელრ რაცეზე რიწითლემ გადაკრა, მაგრამ ნირი არ
ღესცვლია. მცოლოდ თავირ ღიღველ ტეცებრ დაცედა. ღემდეგ თავი
არწია და ვამეცრ მიაყერდა.
– რცვათა ღორირ, თუვენ შალზე მეცნობით.
გსლცელდაკრეტილი ვამეცი დამცინავად სქსრებდა პოეტრ.
პაპირორი პირღი ყაედო და ცალი თვალი მოეცსჩა, რადგან ბოლი
აწსცებდა.
– მიცა რა არირ თუვენი? – იკითცა მაკედონელმა.
– ვინა? – იკითცა სცებ ვამეცმა და წარბები ღეკრა.
– მიცა გსრამიღვილი! არ იცნობთ?
ვამეცი ღეკრთა. პაპირორი მაგრა მოუაყა და პირიდან გამოიფო, რაცე
ოდნავ გასტითრდა, თითუორ ღეეცვალა კიდეც...
– არ ვიცნობ! – თუვა მან ცივად.
– შალიან გავცართ ერთ ყემ მეგობარრ, მიცა გსრამიღვილრ.
ღერანიღნავი აცალგაზრდაა, მარ მთელი თბილირი იცნობრ...
– მე არ ვიცნობ, – თუვა ვამეცმა.
– პირდაპირ რაოცარი მრგავრებაა თუვენრ ღორირ, იმიტომ გკითცეთ.
დსმილი ყამოვარდა. ქველა ინტერერით სრმენდა ამ რასბარრ და
ქველა მიცვდა, რომ ვამეცრ გსნება წასცდა. ერ სცბად ღეეტქო. ერ
სცბად ღეეტქო მირ რაცერ, მირ თვალებრ, მირ გამომეტქველებარ, იერრ.
არ ღეიშლებოდა თუმა იმირა, თს რა მოცდა, მაგრამ ქველა
გრშნობდა, რომ რაფაც მოცდა. ვამეცი დაიცარა და შაფლრ
გაეთამაღა, მაგრამ ქველა გრშნობდა, რომ ერ დროირ მორაგებად
რჩირდებოდა, რჩირდებოდა იმირათვირ, რომ გამორკვესლიქო, ირევ
148
შველ განწქობარ დაბრსნებოდა, რომელიც პოეტმა რატაელ
მაკედონელმა დასრფვია.
თვითონ პოეტი კი ყინებსლ გსნებაზე იქო.
– აცლა კი, შმაო, ყემი შაფლი სნდა წავიქვანო, – საფრერად
ტამილარსლი ტონით განაცცადა მან, როდერაც ვამეცი წელღი
გარწორდა. პოეტმა ძაჩვრ ცელი დაავლო და დაუაყა. ვეებერთელა
ნაგაზი რაცოდავად მოიკსნტა და აწკმსტსნდა. მაკედონელმა სტრო
დაუაყა, შაფლი ვამეცრ მიეკრა. მაკედონელმა მთელი შალით დაუაყა
და რწორედ ამ დრორ მსრა ტეცზე წამოცტა და ბრაზიანად ღეწქეტა
პატრონრ. მაკედონელრ ძაჩვი ცელიდან დასვარდა და სკან გაცტა.
ვამეცმა ცმამაფლა გაიცინა.
– იქორ ერ შაფლი ყემთან, რარ აწვალებ? ირედაც ბევრი რამ
გადაიტანა. – თუვა ვამეცმა.
– კარგი, ბატონო, იქორ, – თუვა მაკედონელმა, – მაინც არ მოდირ
და...

149
 10
ვინ იქო მიცა გსრამიღვილი?
აი, რწორედ ერ სნდოდა რცოდნოდა ლეილარ. როგორც რატაელ
მაკედონელმა თუვა, მიცა ირეთი ვაჟკაცი ქოტილა, რომ თსრმე
მთელი თბილირი იცნობრ. ლეილარ შალზე რაეჩვოდ მოეყვენა მიცარ
და ვამეცირ მრგავრება, – მაკედონელმა ცომ სთცრა ვამეცრ, შალიან
წგავცართ ერთმანეთრო, – რაეჩვოდ მოეყვენა იმიტომ, რომ, ერ ორი
ადამიანი, რომლებიც შალზე წგვანან თსრმე ერთმანეთრ,
გსრამიღვილები იქვნენ, ერთი და იგივე გვარი წუონდათ. რაღია
ნეტავი რაუმე, რა კავღირი აუვრ ვამეცრ მიცართან? – ტიურობდა
ლეილა. იუნებ, იცნობდნენ ერთმანეთრ, იუნება, აცლო ნათერავები
არიან, ვინ იცირ? მაგრამ თს არეა, რატომ თუვა ვამეცმა, არ ვიცნობ
მიცარო, რატომ გატითრდა, როცა ერ თუვა? ქოველივე ერ შალზე
რაეჩვოდ ეყვენებოდა ლეილარ და შალიან სნდოდა გაეგო ვამეცირ
რაიდსმლო, რომლირ არრებობაღი ეჩვიც აფარ ეპარებოდა. ალირარაც
შალიან აინტერერებდა, ვინ იქო მიცა. მაგრამ უალებმა არატერი არ
იცოდნენ, რატო მაკედონელი კი, ვირაც ღეეშლო დაწვრილებით
მოეთცრო მიცარ ღერაცებ რაიმე, რაც უალებრ არე თს ირე
დააკმაქოტილებდა, სკვე წარსლიქო თბილირღი და მირი გამოკითცვა
აფარ ღეიშლებოდა. ვინ იცირ, როდირ დაბრსნდებოდა ცელმეორედ
რატო მაკედონელი სრიათსბანღი? რაიდსმლო რაიდსმლოდ
რყებოდა.
ირინი რამზარესლოღი იდგნენ. ალირა თეტღებრ რეცცავდა და
გარამღრალებლად ლეილარ სწვდიდა. ქველატერი მზად იქო.
ქველით რავრე ნოქიერი ცაჩაპსრები და მჩადები ერთმანეთზე ეწქო,
ღემწვარი უათმები ძერ კიდევ უონღი ცსრავდნენ, ბორტნესლირა და
ცორცირაგან დამზადებსლი კერშები რარიამოვნო რსრნელებარ
გამორცემდნენ. ქველატერი მაგიდაზე ეწქო, რაერთო რამზარესლოღი
და ზემოდან გრშელი, თეთრი უაფალდი ეტარა. ფვინიანი ბოთლები
მაგიდირ უვეღ მდგარ, ცივი წქლით რავრე ვედროებღი ყაელაგებინათ
ყარაციებლად. ქველატერი მზად იქო და ალირარ სცაროდა, რომ
მარტოკამ მოარწრო ამდენი რაჩმლირ მომზადება, გარაკეთებელი
აფარატერი დარყა.

150
 და აი, უალები რამზარესლოღი იდგნენ, თეტღებრ რეცცავდნენ და
აბრაღკარ ცანშრირ ღერაცებ ლაპარაკობდნენ. იმ დფეებღი ქველგან ამ
ამბავზე იქო რასბარი. ოძაცებღი, უსყებღი, დაწერებსლებებღიც კი
ქველა ამაზე ლაპარაკობდა. ზოგიერთები ამბობდნენ, აბრაღკამ
თვითონ დაწვა თავირი რაცლიო, ზოგიერთებრ კი ერ ამბავი არა
რძეროდათ.
– თვითონ როგორ დარწვავდა?
– ნამდვილად არეა!
– კი, მაგრამ ერ ოძაცდაუცესლი, რაფარ აღენებდა ამოდენა რაცლრ,
თს ბოლორ დაწვარ სპირებდა?
– როცა რაცლრ აღენებდა, ირ კი არ იცოდა, რომ ცსთი წლირ ღემდეგ
რევიზია დაეცემოდა თავზე!
– რევიზია რა ღსაღია?
– რევიზია იმ ღსაღია, ბიშია, რომ აბრაღკარ ირეთი რაუონელი სპოვერ
და ირეთი ოუმი ღესდგინერ, ათი წლირ ციცე არ არცდებოდა მთელი
უონებირ კონტირკაციით. აბა? მაგრამ აბრაღკა არ დაიბნა და ცეცცლღი
გამობსგა რაკსთარი რაცლიც, ირ რაუონელიც და დოკსმენტებიც.
ირბინონ აცლა და სმტკიცონ, რომ მართლა ინაცავდა რაცლღი
აკრშალსლ რაუონელრ.
ცალცრ სკვირდა ერ ამბავი, შალზე სკვირდა.
– მილიციამაც იცირ აბრაღკარ ოინები, მაგრამ რა სქონ?.. ტაუტი თს
ვერ სპოვე კაცრ, ირე ვერ დაიჩერ, უონებარ კი აბრაღკა ირევ იღოვირ, –
ამბობდნენ რაუმეღი ყაცედსლები.
გსლსბრქვილოები კი თავრ აუნევდნენ და სკვირდათ, შალზე
სკვირდათ ერ ამბავი.
ქველგან ამაზე იქო ლაპარაკი იმ დფეებღი და ვამეცრაც ცღირად
აცრენებდნენ ცოლმე. ქველამ იცოდა, როგორ გადაარყინა ვამეცმა
აბრაღკარ მსრა და ზოგრ რკეპტიკსრად ეცინებოდა, ზოგრ კი შალიან
მორწონდა ვამეცირ უცევა. ლეილა და ალირაც ამ ამბავზე
რასბრობდნენ აცლა, რამზარესლოღი. ლეილა სქვებოდა ალირარ,
რაც ნაცა იმ დფერ, რაც გაიგონა. უალებრ შალიან აინტერერებდათ,
ვინ იქო მიცა გსრამიღვილი, რატომ არ ერიამოვნა ვამეცრ მირი
ცრენება?! მაგრამ იუნებ ლეილარ მოეყვენა...
– არა, უალო, რარ ამბობ, ნამდვილად ღეკრთა და გატითრდა,
როცა რატო მაკედონელმა ერ კაცი სცრენა.
– ვითომ იცნობრ და დამალა?
151
 – რა ვიცი.
– რამი თვეა, ვამეცი აუ არირ, მაგრამ ამ კაცირ ვერატერი ვერ გავიგე,
– ამოიოცრა ალირამ.
– მე რარ ვტიურობ, იცი? გამოუცესლი ბოროტმოუმედი ცომ არ
არირ?
– რარ ამბობ, ლეილა, არ გრცცვენია? – გაბრაზებით წამოიშაცა
ალირამ.
– რა მოცდა, ღე უალო, არ ღეიშლება არე იქორ? იუნებ იმალება აუ?
აბა რარ გადაეკიდა შსკსრ?
– რარ ერყი ამ შსკსრ? თს გინდა იცოდე, შსკს ქველაზე პატიორანი
ბიჩია ამ უალაუღი. რწორედ შსკსმ გადაარყინა ვამეცი ღამილართან
ყცსბირ დრორ, ყარვა მანუანაღი და უალაუგარეთ გაიქვანა...
– გაიქვანა, თორემ მეორე დფერ ვერ გამოსფადრერ ქელი.
– ეგ იმიტომ, რომ ყვენთან იარონირთანა კაცებიც კაცებად
ითვლებიან.
– ღენ მაგარ არ სნდა ამბობდე.
– რატომ არ სნდა ვამბობდე? – გაწიწმატდა ალირა.
– რა ვიცი, – ორაზროვნად თუვა ლეილამ, – აცლა ერ ღენი ვამეცი
და იარონი შალიან მეგობრსლად არიან.
– იმიტომ, რომ ვამეცმა არ იცირ, რაც გასკეთა იარონმა, მაგრამ თს
ყამივარდა ღემთცვევა, ასცილებლად ვეტქვი.
– იარონრ გარცემ?
– რატომაც არა? კაცი კინაფამ მოაკვლევინა, აცლა კი ერ სნამსრო
ირე დასმეგობრდა, თითუორ არატერი ბრალი არ აუვრ... აი, არეთი
ვაჟკაცები არიან ყვენ უალაუღი!
ალირა ირეთი გაბრაზებით ლაპარაკობდა, რომ ლეილარ, ცოტა არ
იქორ, სკვირდა. ირ ბევრირ მნაცველი, ცცოვრებაღი გამოცდილი უალი
იქო და მთლად კარგად ვერ გაეგო, რატომ მიწუონდა გსლთან არე
აცლორ ალირარ ერ ამბავი. ალბათ, იარონზე შალიან გასტქდა გსლი,
ტიურობდა ლეილა, მაგრამ მაინც სკვირდა. ცოტა ცნირ მერე
ლეილამ თუვა:
– რაერთოდ, შალიან რაეჩვოა, რატომ აპატია ღამილამ ვამეცრ?
– ძერ ერთი, არატერი სპატიებია, კინაფამ მოკლერ. მე რომ არ
ვქოტილიქავი... მაგრამ ამარ თავი დავანებოთ. მეორე კიდევ, რა იცი,
რომ ღამილარ არ ეღინია ვამეცირა?

152
 – წა-წა-წა-წა! – გადაიცარცარა ლეილამ, – გსლწრტელად მითცარი,
ღენ ცომ არ მოგწონრ ეგ ვამეცი? – და ეჩვით ღეცედა ალირარ.
– რა რირსლელერ ამბობ? – ცივად, წქნარად, გაკვირვებით თუვა
ალირამ. მერე თავი ყაფსნა და თეტღრ გსლმოდგინედ დასწქო
რეცცვა, თვალი მოარიდა ლეილარ.
– აბა, როგორ ღეიშლება ღამილარ მაგირი ეღინოდერ? ღამილარ
არავირი არ ეღინია.
– რა იცი?
– დარწმსნებსლი ვარ. რაც ღეეცება ვამეცრ, ერ რაეჩვო კაცია, კარგი
იუნებოდა, მილიციარ გამოეშია მაგირ ვინაობა, – ლეილა დაჟინებით
ღერცუეროდა ალირარ, გამომცდელად, ქსრადფებით...
– არ ვარგა, ლეილა, არეთი ეჩვიანობა, ადამიანრ სნდა ენდო.
– არავირ არ სნდა ენდო! რა ვიცით ყვენ, ვინ არირ ეგ კაცი, იუნებ
იმალება აუ? – ირევ განრაკსთრებსლი ქსრადფებით ღერცუეროდა
ლეილა ალირარ.
– რომ იმალებოდერ, მაღინ თავირ პარპორტრ არავირ სყვენებდა. მე კი
რაავადმქოტოღი ვნაცე მირი პარპორტი, რადაც გარკვევით ეწერა, რომ
წუვია ვამეცი და გვარად არირ გსრამიღვილი. მირამართიც ეწერა.
მაგრამ არ დამამაცროვრდა. რომ იმალებოდერ, ამ ამბირ ღემდეგ ყვენ
უალაუღი აფარ გაყერდებოდა. თანაც მილიციამაც ღეამოწმა მაღინ
მაგირ რაბსთები, მაგრამ არეთი ეჩვი არავირ აფშვრია.
– იუნებ ერ მოგონილი გვარი და რაცელია, იუნებ რცვირი პარპორტით
ცცოვრობრ? – თუვა ლეილამ და ირევ დაჟინებით, ირევ
გამომცდელად დააკვირდა ალირარ.
– რირსლელერ ნს ამბობ. თს მოგონილი გვარი და რაცელია, მაღინ
ვამეცრ არავითარი კავღირი არ სნდა წუონდერ მიცა გსრამიღვილთან,
და არც სნდა ღემკრთალიქო, როცა ერ კაცი სცრენერ.
– ნამდვილად ღეკრთა. მე კარგად ღევამყნიე, რომ ღეკრთა და ცოტა
გატითრდა კიდეც. მე მგონი, ვამეცი იცნობრ მიცა გსრამიღვილრ,
მაგრამ არ გაამცილა.
– კარგი იუნებოდა, რატო მაკედონელირათვირ გვეკითცა, ვინ არირ
მიცა.
– კარგი იუნებოდა, მაგრამ რატო მაკედონელი სკვე წავიდა
თბილირღი, ამბობენ, ნათცოვარი ტანრაცმლით გაემგზავრაო,
რაწქალი. – გაეცინა ლეილარ.

153
 – არა მგონია, ვამეცი ბოროტმოუმედი იქორ. ეგ არ ყანრ არეთი კაცი,
– თუვა ალირამ და ზსრგი ღეაუცია ლეილარ. ონკანთან მივიდა.
რამზარესლოღი მოღვებსლი წქლირ ყცრიალი გაირმა.
– იცი რა? – ცმამაფლა თუვა ლეილამ, – ცსდირ გამკეთებელრ
მართლა არა წგავრ, პირიუით, რიმპათისრი ბიჩია, არა, ალირა?
– წო!
– რაფაცნაირი კეთილღობილება იგრშნობა ამ კაცღი, იმწამრვე
თავირკენ გიზიდავრ. ცომ არეთ ეჩვებრ გამოვთუვამ, მაგრამ რიმართლე
გითცრა, შალიან მეწქინება, რომ ყემი ეჩვები გამართლდერ. მე მინდა
ეგ კარგი ბიჩი იქორ, კარგი წარრსლი წუონდერ. რიმართლე გითცრა,
მე შალიან მომწონრ ეგ ბიჩი.
ალირა ონკანთან დიდცანრ იბანდა მკლავებრ და კირერრ, როცა ბანა
მოათავა, უალები ალირარ პატარა ოთაცღი ღევიდნენ. ალირა
პირრაცოცით იმღრალებდა რცესლრ და თან რიამოვნებდა ოთაცღი
გამეტებსლი რირსტთავე, წერრიგი და ირ რსტთა, რსრნელოვანი
წაერი, რომელიც რამზარესლორ დაცსთსლობირ ღემდეგ
განრაკსთრებით იგრშნობოდა. ოთაცღი ქველატერი თავირ ადგილზე
იდო, მცოლოდ მაფალუსრლიანი თეთრი ტეცრაცმელები ეწქო
ტაცტთან. ტაცტზე ლამაზი, თეთრი კაბა იქო გაღლილი, რომლირ
ყაცმარაც აპირებდა ამ რაფამორ ალირა. ამ რაფამორ ალირა
დაბადებირ დფერ იცდიდა. ქოველ წელიწადრ ერთი და იგივე
რტსმრები იკრიბებოდნენ მართან: ლეილა, კოწია-ეუიმი მესფლით,
რკოლირ დირეუტორი ვაცსღტი, მილიციირ ლეიტენანტი ბენო, ცოლო
როცა ბენო ბათსმღი გადაიქვანერ, – იარონი. წელრ აფარც იარონი
იუნებოდა და ღეიშლება არც კოწია-ეუიმი მორსლიქო, რადგან მარ
ღემდეგ, რაც კოწია-ეუიმმა ვაცსღტირ ღეატსრთცა, ერიდებოდა მართან
ღეცვედრარ. როგორ ღეეშლო ალირარ არ დაეპატიჟებინა მირი
მტარველი კოწია-ეუიმი, თორემ, კაცმა რომ თუვარ, კოწიარ
დაპატიჟება არც ფირდა. შალიან კარგი ადამიანი იქო კოწია-ეუიმი,
მაგრამ რსტრართან არატრად არ ვარგოდა. მან რრსლებით არ
იცოდა მოლცენა. რერიოზსლ მნიღვნელობარ აშლევდა რსტრაზე
წარმოთუმსლ ქოველ რიტქვარ, თვითონაც იძდა რაფაც
მნიღვნელოვანი, განრაკსთრებსლი, რაუმიანი, რერიოზსლი, მოკლედ
– მჟავე რაცით, დემონრტრაცისლად არ ეკარებოდა ფვინორ.
მართალია, ფვინო წქენდა, მაგრამ ერთი ჩიუა რარ სზამდა?
სგემსრად ჩამდა, ცოტარ ლაპარაკობდა, ცსმრობაზე არ იცინოდა და,
154
როგორც ყანრ, სნდოდა ქველარათვირ ეგრშნობინებინა, თს როგორი
პატივი რცა აუ მორვლით რაზოგადოებარ. რანამ კოწია-ეუიმი რსტრარ
სძდა, ქველანი სცერცსლად გრშნობდნენ თავრ, მაგრამ
რაბედნიეროდ, ქოველთვირ ადრე მიდიოდა ცოლმე და ნამდვილი
მციარსლებაც მერე იწქებოდა. მაგრამ წელრ ალირამ თვითონაც არ
იცოდა, ვინ მოვიდოდა, ვინ გაიცრენებდა. ვაცსღტი სეჩველად
მოვიდოდა, ამარ თუმა არ სნდა. იარონი?
იარონი რარ არ მოვიდოდა, მაგრამ ალირამ აგრშნობინა, რომ არ
მორსლიქო, როდერაც მან გსღინ ტელეტონით დასრეკა რამრაცსრღი
და დაბადებირ დფე მისლოცა. კარგი იუნებოდა, ძემალიც
ქოტილიქო აუ. ძემალირ მორალოცი დეპეღა წიგნებირ თაროზე,
თვალრაყინო ადგილარ იდო. წელრ როგორ ყაივლიდა დაბადებირ
დფე, ალირამ არ იცოდა. რა თუმა სნდა, კარგი იუნებოდა, ძემალი
ყამორსლიქო. ამ ათიოდე დფირ წინ ალირამ წერილი მირწერა
ოდერაღი და რთცოვა, ყამორსლიქო, რთცოვა, რომ მცოლოდ აუეთ
წამორარვლელი გზირ ტსლი ეღოვა, რომ აუედან თვითონ სქიდდა
ბილეთრ და გაირტსმრებდა, მაგრამ, როგორც ყანრ, ძემალმა ვერ
მოაცერცა წამორვლა, ალბათ, არ გამოსღვერ რარწავლებლიდან.
ალირარ შალზე რწქინდა, მაგრამ რა ეუნა?
აივნირ ფია კარიდან ოთაცღი გრილი ნიავი ღემოდიოდა. ლეილა
კარღი იდგა და ზსრგით კარირ ლირრრ მიქრდნობოდა.
– ალირა, იცი რა აზრი მომივიდა? – იკითცა მან.
ალირარ რაღინაო ტანრაცმელი გაეცადა და აცლა თითუმირ ნაცევრად
ღიღველი ღსა ოთაცღი იდგა.
– რა? – წკითცა ალირამ.
მერე ტაცტზე ყამოძდა, ღიღველი ტეცი გაჩიმა და ცორცირტერი,
მაფალქელიანი წინდებირ ყაცმა დაიწქო. თეთრი, ლამაზი ტეცები
წუონდა. უალირ რილამაზე ზოგძერ თვითონ უალებრვე აფელვებთ და
ლეილა რიამოვნებით სქსრებდა ალირარ გრშელ, რწორ, რავრე
ტეცებრ.
– რა აზრი მოგივიდა? – წკითცა ალირამ.
– რა და... რა ლამაზი ტეცები გაუვრ?! – თუვა ლეილამ.
– პირველად ღენიღნე ყემი ტეცები? – რიამოვნებით ყაიცინა ალირამ.
– იცი, რარ გესბნებოდი? მოდი, დავპატიჟოთ ვამეცი ღენ დფეობაზე?
ალირამ წინდირ ამოწევა ღეწქვიტა, ტეცი მოფსნა, თითები იატაკზე
დადო, ტერტი მაფლა არწია და ლეილარ გაკვირვებით ღეცედა.
155
 – რარ მიქსრებ? – გაიცინა ლეილამ.
– ვამეცი დავპატიჟოთ? – წკითცა ალირამ.
– წო.
– როგორ?
– იარონრ ვსთცრათ, მოიქვანორ.
– მე არ მინდა, რომ იარონი აუ მოვიდერ.
– კარგი ერთი, რა დაგიღავა იარონმა? იარონრ ღენთვირ არატერი
დასღავებია, არ არირ ცსდი ბიჩი. მოვიდერ და მოიქვანორ ვამეცი, მე
მგონი ფირრ, რარ იტქვი, ალირა?
– იარონრ არ წამოქვება, – თუვა ალირამ.
– რატომ გგონია?
– არ ვიცი, არე მგონია.
– მე კი მგონია, რომ ვამეცი დიდი რიამოვნებით მოვა ღენთან.
– რატომ?
– იმიტომ, რომ მაგირთანა ბიჩებრ ლამაზი უალები სქვართ.
– მერე მე რა ღსაღი ვარ? – გაწითლდა ალირა.
– თავრ ნს იკატსნებ! კარგ ბიჩებრ ქოველთვირ ირ იტაცებთ, რაც
შნელი მირაწვდომია. ლამაზი უალი კი შნელი მირაწვდომია...
– რომ იცოდე, რსლ არ მაინტერერებრ ღენი ვამეცი.
– აი, რწორედ მაგიტომ, ღერაშლებელია, ვამეცრ აინტერერებდე ღენ, –
ეღმაკსრად გაიფიმა ლეილამ.
– რსლაც არ მინდა, რომ ვამეცრ ვაინტერერებდე, – დაბნესლად თუვა
ალირამ და ლეილარ ირევ ეღმაკსრად გაეფიმა.
– ღენ ცომ გინდა, გავიგოთ, ვინ არირ ირ ვამეცი?
– რატომაც არა? ეგ რაუმერ ცელრ არ სღლირ, – კეკლსცად გაიცინა
ალირამ და წამოდგა. კაბა გადაიცვა და რარკირ წინ დადგა.
– რწორედ ამიტომ სნდა დავპატიჟოთ ვამეცი, – თუვა ლეილამ. –
სნდა დავსაცლოვდეთ ამ კაცრ, რაფაც წამოვაცდენინოთ...
– დავპატიჟოთ. მე თანაცმა ვარ... ქველატერრ რომ თავი
დავანებოთ, აცალი კაცირ გაცნობა ქოველთვირ რაინტერეროა.
– რა თუმა სნდა, რაინტერეროა, რსლ ერთი და იგივე ქელღი
ამომივიდა. ზოგძერ რიაცლე ირე მენატრება, რომ ვინმე რომ
მოკვდერ, ყემი კარგი ნაცნობი, არ მეწქინება, ოფონდ მდგომარეობა
ღეიცვალორ და როგორმე გავერთო.
– რარ ამბობრ, არა გრცცვენია?
– არეა, არე! ერთტეროვნებაზე ასტანელი არატერია.
156
 – კარგი, დავპატიჟოთ ვამეცი!
– როგორ?
ალირა რარკირ წინ იდგა და კაბირ ფილებრ იკრავდა.
– ეგ ღენ გადაწქვიტე, აზრი ღენ გეკსთვნირ. – თუვა მან და გაიცინა.
– ღენი დფეობაა, ამიტომ ღენ სნდა დაპატიჟო.
– ცომ არ გაგიჟდი? – გადაიკირკირა ალირამ, – რაცან დაიწქე რაუმე,
სნდა დააბოლოვო კიდეც.
– რიამოვნებით დავპატიჟებდი, მაგრამ ყემი დაპატიჟებით რომ არ
მოვიდერ?! თანაც რად ვიპოვო ვამეცი?
– ღენ სნდა იპოვო შსკს, და სნდა რთცოვო, ვამეცი მოიქვანორ.
– ცომ არ გაგიჟდი? – წამოიშაცა ლეილამ.
– ერ არირ ერთადერთი ქველაზე ნაფდი რაღსალება. შსკს არავითარ
ღემთცვევაღი სარრ არ გეტქვირ, ვამეცი კი შსკსრ ასცილებლად
წამოქვება.
– მე რომ ეგ ვთცოვო შსკსრ, ირე გასკვირდება, რომ ღეიშლება ჩკსაც
დაკარგორ, მაინც არა აუვრ ჩკსა, – გაიცინა ლეილამ.
რაოცარი იქო ამ უალირ დამოკიდებსლება შსკსრ მიმართ. რატომფაც
მიაყნდა, რომ შსკს დამნაღავე იქო მირ წინაღე, დამნაღავე იქო იმით,
რომ მკერდზე მირი რაცელი წუონდა ამორვირინგებსლი და ირრით
განგმირსლი გსლი ეცატა. თითუორ შსკსრ სტლება არა წუონდა, რაც
სნდოდა, ირ დაეწერა და დაეცატა რაკსთარ რცესლზე. ირიც კი, რომ
შსკსმ რიკვდილრ გადაარყინა ამ თცსთმეტიოდე წლირ წინათ,
ლეილარ თითუმირ დანაღასლად მიაყნდა, რადგან, როცა შსკსმ ირ
წქლიდან ნაპირზე ამოათრია, იუ სამრავი ცალცი ღეგროვილიქო,
ბავღვები, აცალწამოყიტსლი ბიჩები, რომლებიც მოსრიდებელი
რიცარბით სცუერდნენ გსლწარსლი უალირ ღიღველ რცესლრ. ლეილარ
ძერ კიდევ აცროვდა ირ რირცცვილი, რომელიც მაღინ, გრშნობაზე
მორვლირთანავე განიცადა. მირი აზრით, რიკვდილი რძობდა იმ
რირცცვილრ. ამ დამცირებარ კი შსკსრ სნდა სმადლოდერ. იმ
რსლელსრი ნაცატირ და წარწერირ გამოც რამდენი დაცინვა ღეცვდა?
უალებირ სმრავლერობარ ეამაქება არეთი რამ, მაგრამ ლეილარ,
პირიუით, რცცვენოდა. და თსმცა შსკსრ მირთვირ არატერი დასღავებია,
ლეილარ არ სქვარდა ირ, ვერ იტანდა. ვინ იცირ, იუნებ ამ
არრიქვარსლირ მიზეზი სტრო ფრმა იქო, ვიდრე ერ ერთი ღეცედვით
მოყანდა. იუნებ რსლაც არ იქო წინააფმდეგი იმირა, რომ შსკს
ღეწქვარებოდა? შსკსრ ცომ არე შლიერ და ერთგსლად სქვარდა ირ.
157
მაგრამ ვინ იცირ, იუნებ რწორედ იმიტომ ვერ იტანდა შსკსრ, რომ ირ
ვერ აკმაქოტილებდა მირ იდეალრ და ერ აბრაზებდა, ერ დაკარგსლი
და განსცორციელებელი ღერაშლებლობა აცოტებდა. არეთ
დამოკიდებსლებარ შსკსრ მიმართ თავიდანვე ღეყვესლი იქო, მაგრამ
იმდენი დრო გავიდა, რომ წაიღალა ბევრი რამ, რარაც ოდერფაც
მნიღვნელობა წუონდა და აცლა ლეილა გრშნობდა, რომ რრსლებით
სრატსშვლოდ რშსლდა შსკს, სტრო რწორად, აფარ რშსლდა, რსლაც
არ რშსლდა და რომ ამაღი რაკსთარ თავრ არ გამოტქდომოდა,
სტრო გამშატრებით ერცმოდა შსკსრ, რადაც რაღსალებარ იცელთებდა.
– თავღი უვა სცლია ბრსციან შსკსრ, მაგარ რამერ ვთცოვ? – თუვა
ლეილამ.
ალირამ ქელრაბამი დაიკიდა და ტსყებზე პომადა წაიცცო. ღემდეგ
რადიოლა ყართო, ტაცტზე დაძდა და ტრყცილებირ გაპრიალებარ
ღესდგა, მსრიკა სკრავდა. რკინიგზაზე მატარებელმა ცმასრით
გაირბინა და ოთაცღი ელმავლირ გსგსნი, მირი რაქვირირ ცმა გაირმა.
ლეილა აივანზე გავიდა და მოაძირრ დაქრდნობილი უალაურ
გადაწქსრებდა.
მღვენიერი, თბილი დფე იდგა. მღვიდად, წქნარად ელოდა პატარა
უალაუი კარზე მომდგარ ზამთარრ. რადფაც, ღორრ, შაფლი ქეტდა.
რადფაც ვიფაცები მფეროდნენ, ალბათ მთვრალები იქვნენ. რადფაც,
შალიან ღორრ, მატარებლირ რაქვირირ ცმა ირმოდა. აცალგაზრდა
ბიჩმა ველორიპედით ყაიარა ალირარ რაცლირ წინ. ველორიპედიდან
ტორტართან ყამოცტა, ცეზე ააქსდა, თვითონ უვირ კიბე აიარა და
ღენობაღი ღევიდა. ვინმემ რომ მოიპარორ ერ ველორიპედი? რანამ ბიჩი
ღენობაღია, ვინმე რომ დააძდერ ველორიპედრ და წავიდერ?.. –
გაიტიურა ლეილამ. ლეილა აუედან ქვირილრ ატეცავრ და სეჩველად
დაიჩერენ უსრდრ, მაგრამ ვინ დაიჩერრ, როცა გზა ცარიელია? ერ გზა
სრიათსბანღი მიდირ. ღორრ, სკვე უალაუირ ტარგლებრ გარეთ,
გაქვითლებსლ მინდვრებრ ღორირ გაჩიმსლ გზაზე, მარტო მიმავალი
სრემი მოყანრ. სტრო ღორრ კი მთები დგანან. სკვე დათოვლილია
მთებირ წვერები. მალე მოვა ზამთარი და სტრო და სტრო მიყსმდება
ცცოვრება. რით სნდა გაირთო კაცმა თავი ზამთრირ მომაბეზრებელ,
ერთტეროვან თვეებღი? ცცოვრობ ირე, რომ არატერ რაინტერერორ
არ ელოდები. ლეილარ რევდა ღემოაწვა გსლზე.
ოთაცღი ღემობრსნდა. ნაზი, რარიამოვნო მსრიკა გასრკვეველ
განწქობილებარ უმნიდა.
158
 – რად ვნაცო, შსკს, თორემ?!.. – თუვა ლეილამ და ტაცტზე
ყამომძდარ ალირარ ღეცედა.
– მაგაზე ადვილი რა არირ? შსკს სეჩველად მთავარ უსყაზე იუნება.
კვირაობით იუა დგარ ცოლმე, ღენ ღეგიშლია ღემთცვევით ყაიარო
და...
– ძანდაბარ მაგირ თავი, ეგრე იქორ! – დაეთანცმა ლეილა.

159
 11
მანამდე, რანამ ალირარ დფეობაზე წავიდოდნენ, რადაც ლეილამ
დაპატიჟა ვამეცი და შსკს, – სტრო რწორად შსკს, რომელრაც
ღსადფეზე ღეცვდა უსყაღი და რთცოვა, ვამეცი მოექვანა და ამ რაფამორ
ალირართან მორსლიქო, – ორივენი დათვრნენ. ირინი დათვრნენ
რარტსმრორ პირველ რართსლზე მოთავრებსლ რარასზმეღი,
რომელრაც ლსრძად ღეფებილი დიდი, ტართო ტანძრები წუონდა,
რაიდანაც ყანდა რკინიგზა და რკინიგზირ იუით თეთრად
ყამწკრივებსლი, მაფალი, ღრიალა ვერცვები. ვერცვებრ სკან ტღანი
იდგა და ქოველთვირ, როცა ამ ადგილებღი გაივლიდა კაცი რაფამო
ცანრ, ბაქაქებირ გაბმსლი ქიქინი რიმარტოვირ და რიცარიელირ სცნასრ
განწქობარ სუმნიდა. ბაქაქები აცლაც გაბმსლად ქიქინებდნენ, სკვე
ბნელოდა. რარასზმეღი მკრთალი რინათლე ბჟსტავდა. ვამეცი და შსკს
დაცლთან იდგნენ და დაფლილი, მოწქენილი მებსტეტირ
თანდარწრებით არაქრ რვამდნენ.
რიმართლე რომ ითუვარ, ვამეცრ არ სნდოდა დალევა, მაგრამ მარ არ
ღეეშლო ცათრი გაეტეცა შსკსრთვირ. ღსადფირ ღემდეგ, ლეილართან
ღეცვედრირ ღემდეგ, შსკს სცნასრად დაბნესლი და აფელვებსლი
ყანდა. შსკსრ ვერატერი გაეგო, რატომ დაპატიჟერ ალირარ
დფეობაზე, თანაც რაფა მაინცდამაინც ლეილამ დაპატიჟა, რწორედ
იმ ლეილამ, რომელრაც არაროდერ წერიერად ცმა არ გასცია
მირთვირ, წერიერად არაროდერ დალაპარაკებია, თსმცა რიკეთირ მეტი
შსკსრგან არატერი აცროვდა. ზოგძერ გამარძობარაც კი არ ესბნებოდა
შსკსრ ლეილა, დფერ კი, ღსადფირარ, როცა შსკს ყვესლებირამებრ
ატთიაუირ წინ იდგა რცვა ბიჩებთან ერთად და გამვლელ-
გამომვლელებრ ათვალიერებდა, უსყაღი ყამოიარა და ღორიდანვე
მიერალმა. შსკსმაც რალმით სპარსცა, მაგრამ მოსლოდნელად, –
შსკსრ ერ შალიან გასკვირდა, – ლეილამ გზა აფარ გააგრშელა,
გაყერდა და გამოელაპარაკა.
– რარ სცდი, შსკს, აუ? – წკითცა ლეილამ.
ამან შსკს დიდად განაცვიტრა. მან პაპირორი გადააგდო და
თავაზიანად სპარსცა:
– არატერრ არ ვსცდი, დფერ კვირაა და ვირვენებ.
– ტქსილად დგაცარ? – გასფიმა ლეილამ.

160
 – ტქსილად რატომ ვდგავარ? – ეწქინა შსკსრ, – ღეიშლება ვამეცმა
ყამოიარორ, თს ყამოიარა, რადმე გავირეირნებთ.
შსკს ცდილობდა, რაც ღეიშლება ზრდილობიანად ელაპარაკა,
ლეილა კი ირეთნაირად იდგა მირ წინ, თითუორ შალიან ეყუარებოდა,
წსთით ღეყერდა და რაცაა, ირევ სნდა წავიდერო.
– კარგი ბიჩია ეგ ვამეცი, – თუვა ლეილამ.
– კი, კარგი ბიჩია, – დაეთანცმა შსკს.
– ღენ ამ ბოლო დრორ კარგი ამცანაგები გაიყინე, ქოყაფ!
– წე-წე-წე! – კმაქოტილებით ყაიცინა შსკსმ, – მართალია,
ზოგიერთებრ არ მოვწონვარ, მაგრამ არ ვარ მე ცსდი ბიჩი.
– ვინ გითცრა, ცსდი ბიჩი ცარო? – ცმამაფლა თუვა ლეილამ და
გაიცინა, – ლოთობა რომ არ გიქვარდერ...
– ლოთობარ ღევეღვი.
– აბა, ლოთობარ თს ღეეღვი, ამ რაფამორ ალირარ დფეობაა და მოდი
ასცილებლად.
– როდირ იქო ალირარ დფეობაზე დავდიოდი? – გსლიანად გაეცინა
შსკსრ, რადგან ეგონა, რომ ეცსმრებოდნენ, თსმცა ვერ მიმცვდარიქო
ამ ცსმრობირ მარილრ.
– ღე რსლელო, მე რერიოზსლად გესბნები. შალიან გამიცარდება, თს
მოცვალ. ვამეციც მოიქვანე, – თუვა ლეილამ.
– ღენ თს გაგიცარდება, მოვალ კიდევაც და თს გინდა, მთელ
უალაურაც მოვიქვან! – წამოიშაცა შსკსმ, რადგან დაიძერა, რომ
რიმართლერ ესბნებოდნენ.
– არა, მთელი უალაუი რაჩირო არ არირ, ვამეცი კი ასცილებლად
მოიქვანე, – თუვა ლეილამ. – მაღ, მოცვალ ცომ?
– რარ უვია, არ მოვალ! – მცნედ წამოიშაცა შსკსმ.
ერ იქო ღსადფირარ. მაგრამ, როცა რაფამომ მოატანა, შსკსრ არქირ
დალევა მოსნდა. ირ გრშნობდა, რომ რიმცნევე გასურა და თან
სკვირდა, რარ ნიღნავდა ქოველივე ერ. ვერატრით ვერ გაეგო, რატომ
დაპატიჟერ. როდირ იქო შსკსრ ალირარ დფეობაზე პატიჟებდნენ. რა
რაერთო წუონდა შსკსრ ალირართან? შსკსრ აზრით, ალირა ერთი
ჩკსამრსბსუი უალი იქო, რომელრაც მართალია, სქვარდა ბიჩები,
ცღირად იცვლიდა მიძნსრებრ, მაგრამ ნამდვილ ვაჟკაცთან არაროდერ
არ გასვლია. შსკს ვერ იტანდა იმ ცალცრ, ვირთანაც ალირა
ტრიალებდა. აბა, რა ვაჟკაცი იქო

161
 იარონი? გინდა ირ, მილიციირ ლეიტენანტი ბენო, კაცი იქო? წავიდერ
მაგირი... კიდევ კარგი, რომ წაეთრია აუედან. ღეიშლება ალირარ
დიდი რამე წგონია თავირი თავი, მაგრამ შსკს ალირარ არავითარ
პატივრ არ რცემდა. რაერთოდ, უალებრ შსკს რერიოზსლად არც
სქსრებდა. «ერთი მაგათი...» – ტიურობდა გსლღი. შსკსრ არც ირ
რწქინდა, რომ ალირა თავრ არ სქადრებდა. შსკსმ იცოდა, რომ
ალირართან არატერი გამოსვიდოდა, თსმცა მიაყნდა, რომ არატრით
ნაკლები არ იქო იარონზე, არც ბენოზე და არც რცვებზე. მაგრამ შსკსმ
იცოდა, რომ არატერი გამოსვიდოდა, და არც არავითარი
პრეტენზიები არ წუონდა ალირარ მიმართ. ირინი უსყაღი ერთმანეთრ
ერალმებოდნენ, მერე ალირა თასრიარ დარატლავებარ და ორმოცრ
დაერწრო და აი, რსლ ამით ამოიწსრებოდა მათი სრთიერთობა.
იუნებ ალირარ ვამეცირ ინტერერი გასყნდა? ეჩვმა გაწკრა შსკსრ გსლღი
და რატომფაც გსლი ეტკინა. მაგრამ ვამეცი რა ღსაღია, როცა შსკს
ლეილამ დაპატიჟა?! – დაიმღვიდა თავი. ამ ტაუტრ შსკსრ ტიურები
რსლ რცვა მიმართსლებით მიწქავდა. მართალია, შალიან დიდი დრო
გავიდა იმ დფირ ღემდეგ, როცა მდინარეზე ბანაობირ დრორ, შსკსმ
მეზობლირ ბიჩრ მკერდზე ლეილარ რაცელი ამოაყცვლეტინა,
მართალია, მარ ღემდეგ შსკსრ ცცოვრებაც შალიან ღეიცვალა,
ღეიცვალა თვითონ შსკსც, ბევრი რამ დაავიწქდა, ბევრ რამეზე გსლი
გასტქდა, მაგრამ რაფაც, იმ შველიდან წამოქოლილი მაინც დარყა
გსლღი, და აცლა, როცა ლეილა თითუმირ რრსლიად სმიზეზოდ
უსყაღი გასყერდა, რაც მანამდე არარდრორ გასკეთებია და
გამოელაპარაკა, მერე თავირი მეგობრირ, ალირარ დფეობაზეც კი
დაპატიჟა, დიდი ცნირ მივიწქებსლმა რაფაცამ გაიფვიშა ირევ და შსკს
გრშნობდა, რომ ამ გამოლაპარაკებარ, ამ დაპატიჟებარ რაფაც მიზეზი
სნდა წუონოდა, რომელიც სცნობი იქო მირთვირ, მაგრამ
იმედოვნებდა, რომ რაფაც კარგი სნდა მომცდარიქო, რადგან ქველა
მამაკაცი განწქობილია იმირკენ, რომ ერა თს ირ მოვლენა, რომლირ
მიზეზი და ღედეგი მან ძერ არ იცირ, თავირ რარარგებლოდ დაინაცორ,
განმარტორ, მიიყნიორ.
და აი, შსკსმ და ვამეცმა გადაწქვიტერ ალირარ დფეობაზე წარვლა,
მაგრამ რანამ დფეობაზე წავიდოდნენ, შსკსრ არქირ დალევა მოსნდა.
არაქი რიმცნევერ მატებდა. დაცლთან იდგნენ და ყსმად რვამდნენ.
ერთი ბოთლი არაქი ორმა გამოცალა, რადგან მებსტეტემ წვეთი არ
დალია, თუვა, ანგინა მაუვრ და შალიან მწქენრო. რარასზმეღი არავინ
162
იქო, მცოლოდ ღემორარვლელ კართან გაბანძგვლსლი ნაგაზი იწვა,
აბრაღკარ მსრა, რომელიც ცანშრირ ღემდეგ ვამეცრ დარყა და შაფლი
და მირი პატრონი ქოველთვირ, განსქრელად ერთად დადიოდნენ.
რადაც კი გამოყნდებოდა ვამეცი, შაფლი თან აცლდა. ქველა
ცედავდა მათ და, როგორც სკვე ითუვა, ზოგრ ეცინებოდა კიდეც,
მაგრამ მაინც ქველარ მორწონდა ერ მეგობრობა, შალზე ცანმოკლე
რომ აფმოყნდა, მაგრამ მაღინ ერ არავინ იცოდა. უალაუელი ბიჩები
ვამეცირადმი სტრო მეტი პატივირცემით და მორიდებით
განიმრჩვალნენ რატომფაც. მათ შალიან სკვირდათ, რომ მარ ღემდეგ,
რაც ერ შაფლი ვამეცირა გაცდა, შალიან გამოიცვალა, აფარავირ
ერყოდა, თავირსტლებამ ზნე ღესცვალა. მორყილად დაწქვებოდა
ვამეცრ ქველგან, უსყაღი თს ბაზარღი, ზოგძერ კი მოთმინებით
სცდიდა გარეთ, რადმე, ღენობაღი (რარადილოღი თს მაფაზიაღი),
რაიმე რაუმირთვირ ღერსლ ვამეცრ. მართალია, შალიან გამოეცვალა
მსრარ ცარიათი, მაგრამ როცა მარტო იქო, როცა უსყაღი სცდიდა
ვამეცრ რაპარიკმაცერორ ან უალაუირ ბიბლიოთეკირ წინ, კედელთან,
ტროტსარზე დაწოლილი, ცალცრ მაინც ეღინოდა მირი, რადგან
აცროვდათ მირი დასნდობელი რიმკაცრე, ზარავდათ მირი
დაბფვერილი პირირაცე და ქველა ცდილობდა არიდებოდა,
გამვლელები მეორე ტროტსარზე გადადიოდნენ და იუიდან ღიღით
სქსრებდნენ სმეთვალქსროდ დარყენილ ნაგაზრ. მაგრამ მსრა
არავირ ქსრადფებარ არ აუცევდა, ყსმად იწვა და პატრონრ ელოდა.
რსლ ერთად დადიოდნენ შაფლი და პატრონი, მაღინაც კი, როცა მათ
ცალცი ვერ ცედავდა, ირინი ერთად იქვნენ.
ღემოდგომირ სკანარკნელი დფეები იდგა და დილაობით გრილოდა
ცოლმე. გამომღვიდობებირ წინ მზე განრაკსთრებსლი რინაზით
ათბობდა უვექანარ. კრიალა, კაღკაღა ცა იქო წქნარი, მღვიდი, რივრცე
გაიწმინდა და ღორესლი მწვერვალები, თეთრი და ცივი, მკატიოდ
გამოირაცნენ ლსრძ ტატნობზე. რიმინდი დიდი ცანია, აფებსლი იქო,
რთველი ქველგან მოთავდა. გაქვითლებსლ მინდვრებღი დარყენილ
ცმელ ტსყეყრ და ბალაცრ თავირსტლად მიღვებსლი რაუონელი
შოვდა. ყალირ ზვინები რა ცანია, გაზიდერ ნაქანარებიდან და
ზამთრირთვირ ღეინაცერ. მორფვესლ ფობეებთან და ტალაციან
ღარაგზებირ პირარ ყსმად იდგნენ მაფალი ალვირ ცეები. მათი მოწქენა
ლამაზი და თბილი რევდირ აფმშვრელი იქო, როგორც შველი,
რიქრმირ დროინდელი ოცნებირ გაცრენება. ტოთლებგაცვენილი
163
ცეებირ ცმელ ტოტებღი ოურორტრად ბრწქინავდა მზირ ღსუი.
სკანარკნელად აჩრელდა მიწა, სკანარკნელი ტოთლები
ტარტატებდნენ წაერღი, მაგრამ ძერ კიდევ თბილოდა, კარზე
მომდგარი ზამთარი ძერ არ ამჟფავნებდა თავირ მოაცლოებარ.
როტლებღი, ოდა რაცლებირ აივნირ რვეტებზე გარაცმობად ეკიდა
რგოლებზე აკინშსლი ლეფვირ ყირი და ქვითელი ზატრანა.
მონადირეებმა მაფალქელიანი რეზინირ ყეუმები ყაიცვერ, მცარზე
თოტები გადაიკიდერ და ველად გავიდნენ. დილირ ნამირაგან
მთლიანად გაწსწსლი მეშებარი შაფლები ტრთცილად
დაშვრებოდნენ ბსყუებრა და ძაგებღი, ქნორავდნენ მიწარ. ზოგძერ კი,
სეცარი გარროლა მკვეთრად არფვევდა დაგსბებსლი ტღანებირ
რიმქსდროვერ. მერე წქლირ დგატსნი ირმოდა ცოლმე, ღორესლი
შაცილი კვეთდა წაერრ და კვლავ რიყსმე ირადგსრებდა სნაპიროდ
გაღლილ რივრცეღი.
ვამეცი მსრართან ერთად დარეირნობდა მინდვრებღი. რალდათსრი
ყეუმები და იდაქვებზე გამოცესლი შველი პიძაკი ეცვა. არც თოტი
წუონდათ, არც ნადირობა ეცალირებოდა, მაგრამ რიამოვნებდა
მინდვრად ქოტნა და ცდილობდა, არ დაერფვია აუ გამეტებსლი
სცნასრი რიმქსრდოვე. მარ ერმოდა ტბორებთან ყარკსპსლი ბაქაქებირ
ქიქინი, ერმოდა ყიტებირ ჩიკჩიკი და ტრთცილად მიაბიძებდა. მთელი
არრებით ღეერთებოდა მინდვრებირ რიმტონიარ. მსრა პატრონირ
გვერდით მიშსნშსლებდა. ვამეცრ სქვარდა ერ შაფლი, რომელმაც არ
იცოდა, რა არირ ალერრი, მაგრამ იცოდა ნამდვილი რიქვარსლი. ირ
რცვა მცარირ ღვილი იქო და ბედმა, რომელმაც ცცვრებირ დარაძად
ღეუმნა, აცლა აუეთ გადმოირროლა, რადაც არც ცცვრები იქო, არც
რიტქვაშსნწი მეცცვარეები, არც ტიტველი მთები და ველები. ცივი
ფამეებირ რიმკაცრე, რირთვირაც მზად იქო მსრა მთელი თავირი
არრებით, თავირი ცარიათით, არ განსცდია და ჩალებღი, რადაც აცლა
ქოველი მცრიდან ირმოდა მონადირე შაფლებირ მციარსლი ქეტა,
მსრა დსმილით მიშსნშსლებდა თავირი პატრონირ გვერდით, ირე,
როგორც სნდა ერბინა მთელი ცცოვრებირ მანშილზე ცცვრირ
ტარართან ერთად, გასთავებელ, დასრრსლებელ გზებზე. რატომ
ერგო მსრარ არეთი ბედი? რატომ გაატარა რიცოცცლირ რასკეთერო
წლები ძაჩვით დაბმსლმა, სმოუმედობაღი? ირ ცომ წარმოღობით ეზორ
უოტაკი არ იქო?! რსლ რცვა იქო მირი მაფალი მოწოდება, ბსნებამ
მსდმივი ბრშოლირათვირ ღეუმნა ირ, – ბრშოლა იქო მირი
164
დანიღნსლება, – მაგრამ არ გამოიქენა ბსნებამ ამ
დანიღნსლებირათვირ, და მიდსნდა, მიყლსნგდა მირი
კეთილღობილსრი და რარარგებლო ენერგია, რადგან ბსნებამ არ
არგსნა არპარეზი. რატომ მოცდა არე, რამ გამოიწვია არეთი
სრამართლობა? – ტიურობდა ვამეცი და პარსცრ ვერ პოსლობდა,
რადგან ვინ იცირ, მართლა სრამართლობა იქო ერ თს არა, ვამეცრ
ცომ არ ღეეშლო ამირ გადაჩრით თუმა, ვინ იცირ, განგება რარ
აცდენდა?
ირინი მიდიოდნენ მინდორზე, მიემართებოდნენ ღორესლი ტქირაკენ
მდინარირ გარწვრივ გამავალ რკინიგზართან, მოლზე წვებოდნენ და
გაფმა ნაპირზე, ტქირ მაცლობლად მდებარე პატარა როტელრ
გარცუეროდნენ. როტლირ ბოლოღი, ცცენებირ რემა მინდორრ
მორდებოდა. ქსრდაცუვეტილი პატარა კვიცები დედებთან იდგნენ და
არატერი არფვევდა მათ ტიურრ, მათ გარინდებარ. დროდადრო
ტრსტსნი ირმოდა ცოლმე. მსრა და ვამეცი, დიდცანრ, დიდცანრ
სქსრებდნენ ცცენებრ. აუ იქო რიმღვიდე. ვამეცრ რიამოვნებდა რიმღვიდე,
მაგრამ ამავე დრორ გრშნობდა, როგორ ღემოჩრილიქო ღესცნობელი
რწრატვა ამ დასრფვეველ რიმღვიდეღი, რსლი ვერ ეტეოდა ნაცნობი
ცნებებირ და რაგნებირ ყარყოებღი, მოითცოვდა მირ გადალაცვარ,
რაფაც იდსმალღი ყაწვდომარ, რადაც აეცრნებოდა ტარდა მტანძველ
რაიდსმლორ. «დავიფალე, – გაიტიურებდა ცოლმე, – არატრირ
ცოდნა არ მინდა».
დიდცანრ იძდა ტიურებღი გართსლი ვამეცი ტერდობზე. ზოგძერ
რკინიგზაზე მატარებელი ყამოივლიდა და მირი სცნასრი კივილი ამ
სდაბსრ ადგილზე ვამეცრ ატციზლებდა, ტიურებრ სტანტავდა,
რინამდვილერ სბრსნებდა. იგი ცედავდა რეალსრ რივრცერ და
აფარატერი იქო მირ გარდა. მერე რაფამოვდებოდა და ვამეცი და
მსრა ღინ ბრსნდებოდნენ.
რაფამოობით ირევე გრილოდა, როგორც რირცამ დილით. მაგრამ იმ
რაფამორ, როცა ვამეცი და შსკს არქირ რმარ მორყნენ და რარასზმიდან
გამოვიდნენ, რიგრილე არ სგრშნიათ, არქირაგან გაცსრებსლები
იქვნენ. უსყაღი არავინ ყანდა, ცეებირ უვეღ ბნელოდა. ირინი ნელა
მიდიოდნენ ტრიტსარზე გსლგაფეფილნი, აფგზნებსლნი და
მცოლოდ მათი ტეცირ ცმა არფვევდა უსყირ რიყსმერ.
სცბად, რომელიფაც ეზოდან, ვიფაც გამცდარი კაცი გამობარბაცდა
და შსკსრა და ვამეცრ წინ გადასდგა. ბნელოდა და ამ კაცრ რაცე
165
კარგად არ სყანდა. ტანზე დაბამბსლი უსრთსკი ეცვა და უსდი ეცსრა.
ვამეცი და შსკს ღეყერდნენ და სცნობრ ღეცედერ.
– ბოდიღი, – თუვა მან, – მაპატიეთ ღეწსცება... – სცნობმა ყააცველა, –
ღემეწიეთ, რითაც ღეგიშლიათ.
ვამეცრ ცმა ეცნო. ინრტინუტსრად ცელი ძიბირკენ წაიფო. ირ არაროდერ
არ ესბნებოდა მათცოვრებრ სარრ. შსკს ვერ იტანდა მათცოვრებრ.
– წადი და იმსღავე, ღენი ოცერი დედა ვატირე, რა გჩირრ
რამათცოვრო, – დაიფრიალა შსკსმ და რაცე დაეფრიძა.
– ბოდიღი, – თუვა სცნობმა, – ბოდიღი...
– მათცოვრობთ და მერე ლოთობთ, სწ, თუვენი... – კიდევ ერთცელ
ღეიგინა შსკსმ.
– მაპატიეთ, მაპატიეთ, – ღიღით თუვა მათცოვარმა, კედლირკენ
აიშსრწა და დაბანცალდა, წარვლა დააპირა, მაგრამ ამ დრორ
ვამეცმა დასშაცა:
– მოიცა, ანტონ!
დიაც, ერ ანტონი იქო. რწორედ ირ ანტონი, რომელრაც ტეიცოიარ ცირ
ნაცვა ოცნებად წუონდა გადაუცესლი. რწორედ ირ ანტონი, რომელიც
ცდილობდა ქოველგვარი ადამიანსრი ვნებებირაგან
განთავირსტლებსლიქო, რათა ამით რსლირ რრსლქოტირათვირ
მიეფწია. ანტონი არ იქო რსლელი კაცი, მაგრამ, როგორც თვითონ
ამბობდა, ქველარ რსლელი ეგონა, რადგან მირი მიზნები შალიან
მოწქვეტილი იქო ქოველდფისრ ცცოვრებარ და ირ ძანრაფი
ღსალედი, რომელიც არრებობრ მატერიარა და რსლრ ღორირ,
ვერატრით ვერ ეპოვა.
ანტონი ღედგა. ვამეცი მისაცლოვდა. მსრამ ფრენა დაიწქო, მაგრამ
ვამეცი ღესწქრა და ირევ გაყსმდა. ანტონი კედელრ მიექრდნო და
ღეღინებსლი იქსრებოდა. მერე აცლორ მირსლი ვამეცი იცნო და
შალიან გასცარდა.
– აწ, ერ თუვენა ცართ? – წამოიშაცა რიცარსლით, წელღი მოიცარა,
ვამეცრ ცელზე ეცა და კოცნა დასწქო.
ვამეცმა გაკვირვებირაგან პირი დააფო. სცბად ვერც შსკს მიცვდა,
რაღი იქო რაუმე. მერე ვამეცმა ცელი გამორტაცა ანტონრ, წელღი
მოცრილი ანტონი წატორცილდა და მსცლებზე დაეცა. ვამეცმა
მცრებღი მოწკიდა ცელი და წამოაქენა. შსკსც აცლორ მივიდა და
მტრსლად ღეცედა ანტონრ.

166
 – რა მოგივიდა, ღე კაი კაცო? – წკითცა ვამეცმა ანტონრ, – ტსლი
გინდა?
ანტონი ცმარ არ იფებდა და მშიმედ რსნთუავდა.
– მთვრალია, ვერ ცედავ? ენარ ვერ აბრსნებრ, – თუვა შსკსმ.
– მთვრალი ცარ, ანტონ? – წკითცა ვამეცმა.
ანტონმა სარირ ნიღნად თავი გაიუნია და რაფაცნაირად, თითუორ
გსლირტკივილით გაიფიმა.
– ამათ კაპიკი არ სნდა მირცე, მათცოვრებივით არავინ მეზარება, –
თუვა შსკსმ.
– რატომ? ცოდონი არიან მათცოვრები, – თუვა ვამეცმა და ძიბიდან
ტსლი ამოიფო, – რამდენი გინდა, ანტონ?
– ორი დფეა, მღიერი ვარ, – ყაილაპარაკა ანტონმა.
– ღეგაწსცა რცესლმა? – გაიცინა ვამეცმა.
– თანაც ავად გავცდი, მგონი, რიცცე მაუვრ. – ანტონრ ცმა ირე წუონდა
ყაცრეწილი, როგორც ნამთვრალევ კაცრ.
– ლოთობდი, ალბათ, ღე ვირიღვილო, – დასფრიალა შსკსმ.
– როგორ გეკადრებათ? მე არა ვარ მრმელი. მე არ ვრვამ. აი, ერ
ადამიანი მიცნობრ მე, – გაჩირვებით თუვა ანტონმა და ვამეცრ
ვედრებით ღეცედა.
– როცა კაცი იუამდე დაეცემა, რომ მათცოვრობარ იწქებრ, სნდა
მოკლა, – თუვა შსკსმ.
– რატომ? განა დაცემსლი კაცი ცოდვა არ არირ? – თუვა ვამეცმა, –
ქველარ სნდა დაეცმარო, ვინც დაცმარებარ გთცოვრ.
მერე ანტონრ მკლავღი ცელი წაავლო და იმ რინათლირაკენ წაიქვანა,
რომელიც რარასზმიდან უსყაღი გამოდიოდა.
– ვირაც მართლა სჩირრ და რცვა გზა არა აუვრ, კი დავეცმარები,
მაგრამ ზოგრ განშრევა ეზარება, ფვინირგან გატსჩებსლია და იმიტომ
მათცოვრობრ, – თუვა შსკსმ, რომელიც ვამეცრ გვერდით
მოწქვებოდა, – არეთები სნდა დაცოცო!
– არა ცარ, შსკს, რწორი. რა რაჩიროა მიზეზებირ შებნა. როცა კაცრ
სჩირრ და გთცოვრ, სქოქმანოდ სნდა მირცე. ცომ გაგიგონია,
ირეკნდით და განგეფორ...
– ერ არ გამიგონია, მაგრამ თს ქველარ კარი გასფე, ღენი რაცლი
რტსმრებით გაივრება და ადგილი რომ აფარ დარყება, პანფსრრ
გკრავენ და გარეთ გამოგაგდებენ. ზედმეტი არც რიკეთე ვარგა,
თავირ ადგილზე რიმკაცრეც რაჩიროა.
167
 რწორედ ამ დრორ, ანტონი ირევ წაბარბაცდა და ყაიკეცა. ვამეცმა და
შსკსმ რარწრატოდ ცელი რტაცერ და კედელთან, უვატენილზე დარვერ.
ანტონმა თავი გადარწია და ვამეცრ ამოცედა.
– მგონი, ვკვდები, – ყაიყსრყსლა მან, – შალიან მიცარია, რომ
რიკვდილირ წინ თუვენ გცედავთ.
ვამეცმა ღსბლზე დაადო ცელი.
– ნს გეღინია, ანტონ, რიცცე მართლა გაუვრ, მაგრამ აცლავე წაგიქვან
რაავადმქოტოღი, რაჩმელიც იუნება.
– სკვე გვიან არირ, გვიანაც რომ არ იქორ, რა რაჩიროა? – ირევ
ყაიყსრყსლა ანტონმა.
– შსკს! – დაიშაცა ვამეცმა, – თს შმა ცარ, მანუანა მოიქვანე!
შსკსრ ერ კაცი რრსლებითაც არ მიაყნდა ამდენი ქსრადფებირ
ფირრად, მაგრამ შსკსრ რძეროდა ვამეცირა და სქვარდა იგი. მარ
ეგონა, რომ სქვარდა ვამეცი ძერ კიდევ მანამდე, ვიდრე გაიცნობდა,
რანამ დამეგობრდებოდნენ. მირი რსლი დიდი ცანია მიირწრატოდა
ირეთი კაცირკენ, ირეთი მეგობრირკენ, როგორიც ვამეცი იქო, და შსკსრ
ქველატერი რძეროდა მირი. პირველი დფიდანვე რძეროდა მირი
გსლწრტელობა. თასრიარ დარატლავებიდან მეორე თს მერამე
რაფამორ, როცა კარზე დააკაკსნერ და ოთაცღი ვამეცი ღემოვიდა,
შსკსრ რრსლებითაც არ გაწკვირვებია, თსმცა მაღინ წერიერად არც
იცნობდნენ ერთმანეთრ. ვამეცი რომ არ მორსლიქო, შსკსრ, ალბათ,
სტრო გასკვირდებოდა და, როცა მოვიდა, მოეყვენა, რომ ელოდა
კიდეც. ვამეცი კი რკამზე ყამოძდა და ღსაფამემდე ელაპარაკებოდა
შსკსრ. არც ერთრ არ სგრშნია სცერცსლობა და ირინი დიდცანრ,
დიდცანრ რასბრობდნენ. მაგრამ ვამეცრ ერთი რიტქვაც არ დარცდენია
თასრიაზე, პირიუით, ერიდებოდა მირ ცრენებარ. შსკს მირ თვალებღი
ცედავდა სრაზფვრო თანაგრშნობარ, თითუმირ ტიზიკსრ ტკივილრ და
განსრაზფვრელი მადლიერებით იმრჩვალებოდა, რწამდა, რომ ამ
კაცირ იმედი ქოველთვირ ღეეშლო წუონოდა. გარეთ კი წვიმდა და
ტანძრებღი რიბნელე მოყანდა.
მერე ირინი სტრო დაშმაკაცდნენ, სცბად, ერთბაღად დამეგობრდნენ.
შსკსრ რძეროდა ვამეცირ. მირი თაორნობით ღესრიგდა გვაყირ, ბოდიღი
მოსცადა, გსლით ინანა, რაც ყაიდინა. მართლაც, რარ ერყოდა ამ
სდანაღასლო კაცრ? მართლაც, რა არირ რარაცილო იმაღი, რომ
სმიზეზოდ მოარტქა კაცრ, რომელრაც წქავრ ღვილები, ცოლი, მოცსცი
მღობლები, კაცრ, რომელმაც სნდა არყინორ ოძაცი, რომელიც მზად
168
არირ ბევრი რამ მოიკლორ, მოითმინორ, ოფონდ ოძაცრ ნს
მოაკლდება ნსრატერი; რატომ სნდა აიტანორ სმიზეზო
ღესრაცცქოტა, განა სამიროდ ცოტა რამერ იტანრ? როცა ამაზე
ყამოვარდა ლაპარაკი, ვამეცი ირეთი რიბრაზით, ირეთი
დასნდობლობით სქსრებდა შსკსრ, რომ შსკსრ ღეეღინდა, არ
მომარტქარო. ერ კი ადვილი ღერაშლებელი იქო. მაღინ, ღერაშლოა,
მათი მეგობრობაც დარრსლებსლიქო. ამარ შსკს ვერ აიტანდა,
რადგან შმარავით სქვარდა ვამეცი. ამიტომ ცმა არ ამოსფია, რადგან
ინტსიციით გრშნობდა, ვამეცი არავითარ ღემთცვევაღი არ
დაინდობდა, თსკი თავირ გამართლებარ ღეეცდებოდა. შსკს
გრშნობდა, რომ ვამეცი რაერთოდ ვერ იტანდა სრამართლობარ,
მირთვირ რსლერთი იქო, ვინ ყაიდენდა სრამართლობარ, მტერი თს
მოქვარე, ქველარ ერთნაირი გამშატრებით ებრშოდა. იმ ცსთი წსთირ
განმავლობაღი, როცა ვამეცი გვაყირ ღერაცებ ელაპარაკებოდა, ირეთი
ზიზფი ყანდა ნაპერწკლებივით აელვარებსლ მირ თვალებღი, რომ
შსკს მიცვდა, ერ თვალები მარ კი არ ცედავდნენ, არამედ იმ
სრამართლობარ, რომელიც შსკსმ ყაიდინა და ამიტომ შსკსრ ღეეღინდა
ამ ზიზფირ, ამ დაცინვირ, ამ რიღორირ. მარ რწამდა, რომ ვამეცი
ქველატერღი რწორი იქო და თვითონაც იგრშნო თავირი
სრამართლობა. იგრშნო და ღერცცვა რაკსთარი თავირ. რწორედ
ამიტომ მოსცადა ბოდიღი გვაყირ და როცა იმანაც აპატია, გსლზე
მოეღვა. წინათ კი ამ ამბავრ შსკს ერთგვარი ისმორით ღეცედავდა.
მაგრამ აცლა რცვა იქო. შსკსრ რძეროდა, რომ ვამეცი რწორი იქო,
ქველატერღი რწორი იქო.
შსკს ცმირ ამოსფებლივ წავიდა მანუანირ მორაქვანად.
უსყაღი არავინ ყანდა. შალზე ბნელოდა. მერე ლიანდაგები
პროჟეუტორირ ღსუმა გაანათა.
რადფაც, ღორრ, ელმავალმა დაიგსგსნა. ცოტა ცნირ მერე რამგზავრო
მატარებელი უალაუღი ღემოგრიალდა. განათებსლი ტანძრებიდან
გამორსლი ღსუი თეთრ, თანაბარ კვადრატებად დაეტინა მიწაქრილრ.
ტანძრებღი მგზავრები მოყანდნენ. ზოგიერთებრ ტანრაცმელი
გაეცადათ და რაცვლებირ ამარა დარყენილები დარაშინებლად
ემზადებოდნენ. არავინ არ იცედებოდა ტანძარაღი და კიდეც რომ
გამოეცედათ, ვერატერრ დაინაცავდნენ. მგზავრები ვერ
დაინაცავდნენ, როგორ იწვა ანტონი მიწაზე, რომელიფაც რაცლირ ცივ
კედელრ ზსრგით მიქრდნობილი. ირინი ვერ დაინაცავდნენ ვერც მირ
169
წინ ყაცსცუსლ ვამეცრ, ვერც მსრარ. მატარებელი რადგსრზე გაყერდა
და ბნელ უსყაღი ირევ რიყსმე გამეტდა.
– ყემი რსლი ტოვებრ ყემრ რცესლრ, – თუვა ანტონმა მწსცარედ, –
წეფან, როცა დაგინაცეთ, ძერ კიდევ მინდოდა რსლი
ღემენარყსნებინა ყემრ აცლანდელ რცესლღი, მაგრამ სკვე ვიგრშენი,
რომ საზრობაა, არ სნდა მეთცოვა დაცმარება. იმიტომ კი არა, რომ
რირცცვილია, არამედ იმიტომ, რომ ერ რსლირ რაწინააფმდეგო
მოუმედებაა, რირსრტეა. ღიმღილმა ღემაწსცა, ვერ გავსშელი რცესლირ
ცდსნებარ, მაგრამ აცლა სკვე... – ანტონმა დააცველა, მერე ირევ
გააგრშელა: – სნდა გამოგიტქდეთ, რომ გსლი მწქდება, მაგრამ რარ
იზამ? ყვენ ქველანი წავალთ...
ვამეცი დსმდა.
– თუვენ ღერანიღნავი ადამიანი ცართ, – თუვა ანტონმა
მოსლოდნელად.
– რატომ? – გასკვირდა ვამეცრ.
– იმიტომ, რომ ყემთან ზიცართ, თსმცა ერ, ალბათ რრსლებით არ
გრიამოვნებთ.
– არა, რატომ? – თუვა ვამეცმა.
– ვიცი, ვიცი, რწორედ ამიტომ ცართ წმინდანი, რომ იმარ აკეთებთ,
რაც არ გრიამოვნებთ. აბა, რა რარიამოვნოა ყემთან ძდომა? მაგრამ
თუვენთვირ მე მაინც ადამიანი ვარ, თსმცა განვრცვავდები თუვენგან.
რცვები კი მაიშსლებდნენ, ირეთივე ვქოტილიქავი, როგორიც თვითონ
არიან, ირეთივე მიზნები მუონოდა, როგორიც თვითონ წუონდათ, ვერ
მიტანდნენ იმიტომ, რომ მინდოდა ტეიცოარ ცე მენაცა...
– ტეიცოარ ცე ეღერღი ცარობრ...
– დიაც, ეღერღი. დიდებსლი რამ არირ ტეიცოარ ცე. ვინ იცირ, იუნებ
ყემი რსლი, ყემი რიკვდილირ ღემდეგ ტეიცოარ ცედ იუცერ?
– ღეიშლება.
– ყემი რსლი ტეიცოარ ცეღი დაიბსდებრ... იუნებ ამიტომ მიქვარდა
ტეიცოარ ცე?
ანტონი ცოტა ცანრ გაყსმდა და კვლავ განაგრშო.
– იუნებ გგონიათ, რომ ვბოდავ?
– არა, – სთცრა ვამეცმა.
– დიაც. რსლი ირეთივე მარადირია, როგორც მატერია. ერთი რაცირ
ნივთიერება მეორე რაცირ ნივთიერებად გადაიუცევა, ნივთიერება არ

170
იკარგება, არ ურება. არევეა რსლიც. რწორედ ამიტომ ვტიურობ, რომ
ყემი რსლი ღეიშლება ტეიცოარ ცეღი გადავიდერ.
– ღეიშლება, ანტონ, რატომაც არ ღეიშლება. ბედნიერი კაცი ცარ, თს
ერ გწამრ.
– თუვენ არ გწამთ?
– ერ რომ მწამდერ, მეც ბედნიერი კაცი ვიუნებოდი, – გაიცინა ვამეცმა,
– ღეიშლება მართლა არეა, მაგრამ არა ვარ დარწმსნებსლი.
– ნამდვილად არეა, ნამდვილად. მე მწამრ! ამიტომ რიკვდილი
ყემთვირ ცელმეორედ დაბადებაა. მაგრამ მაინც გსლი მწქდება, რომ
თუვენირთანა კარგ ადამიანრ ვეფარ ვიცილავ.
– ღეიშლება სკეთერი რამეები იცილო, – თუვა ვამეცმა და იგრშნო,
რომ თანდათან ერეოდა არაქი.
– დიაც, არე იუნება, მე მწამრ. მთავარია რწმენა და არა ცოდნა.
არატრირ ცოდნა არ ღეიშლება. ვინ იცირ, დანამდვილებით არრებობრ
ფმერთი თს არა? მაგრამ მე მწამრ, რომ არრებობრ. მთავარია
რწმენა... მე მწამრ, რომ ღერაშლებელია ყემი რსლი ტეიცოარ ცეღი
გადავიდერ.
–ნამდვილად არე იუნება, ანტონ!
ვამეცი მთვრალი იქო და ღეიშლება რწორედ ამიტომ
განრაკსთრებსლი სღსალობით გრშნობდა იმარ, რაც ცდებოდა. ვამეცი
გრშნობდა, რომ ანტონი მართლა კვდებოდა და არ ღეეშლო ამ
რიკვდილირთვირ ცელი ღეეღალა. ვამეცი ცედავდა ანტონირ
არაბსნებრივად გატართოებსლ თვალებრ, რომლებიც თითუორ
ცარბად ღერცუეროდნენ რამქარორ, ერმოდა მირი ნაყუარევი
ლაპარაკი, ერმოდა მირი ციცინი და ფრმა, რწრატი რსნთუვა, ანტონირ
აფგზნებსლი რაცე გამოცატავდა რიყუარერ, რიყუარერ, თითუორ
რადფაც, ღორესლ გზაზე წარარვლელად ემზადებოდა და ყუარობდა,
ცდილობდა კიდევ რაფაც მოერწრო, რანამ წავიდოდა.
– მე მწამრ, რომ მცოლოდ ფმერთი არრებობრ და მეტი არატერი. –
განაგრშო ანტონმა, – ქველატერი ფმერთია, ქველატერი ფმერთღია.
ყვენ თვითონ ფმერთღი ვარ... პლანეტებიც და ვარრკვლავებიც
ფმერთღი არიან. როდერაც ყემი რსლი განთავირსტლდება
რცესლირაგან, ყემი ტანძვა გათავდება, მაგრამ ყემი რსლი ირევ
ფმერთღი დარყება და ტეიცოარ ცეღი დაიბსდებრ...
ანტონი გაყსმდა.

171
 ვამეცი უვატენილზე დაძდა. «რატომ იგვიანებრ შსკს?» – გაიტიურა
მან. ფმერთი, რომელზედაც ლაპარაკობდა ანტონი, შალიან
ბსნდოვანი და წარმოსდგენელი იქო მირთვირ. ვამეცი ტიურობდა
იმაზე, რომ ღეიშლებოდა ანტონი უსყაღი მომკვდარიქო. რა გვარირ
იქო ნეტავ ანტონი? წქავდა თს არა დედ-მამა, შმა ან და, ცოლი ან
ღვილი? რად იქვნენ ირინი, დედამიწირ რომელ კსთცეღი? თს იქვნენ
რადმე, ნეტავ რარ გრშნობდნენ აცლა, როცა ანტონი აუ, ბნელ უსყაღი
კვდებოდა, რკინიგზაზე კი რწორედ ამ წსთღი დაშრსლი მატარებლირ
ბორბლებირ გრსცსნი ირმოდა? ალბათ, გაცივდა ანტონი თავირ თცელ
უსრთსკღი, რომელიც იმირათვირ ეცვა ქოველთვირ, რომ ზამთარღი
რიცივე ეგრშნო და ზატცსლღი რიცცე, რათა ამით დაეთრგსნა რცესლი.
ალბათ გაცივდა ეკლერიაღი თივაზე მწოლიარე და მომვლელი
არავინ წქავდა. როცა დაიბადა, მაღინ კი ვიფაც სვლიდა, ვიფაც
ზრსნავდა ანტონზე, ვიფაც აჩმევდა, ვიფაც აშინებდა. მაღინ რაჩირო
იქო ანტონი... მაღინ პატარა, პაწაწინა იქო ანტონი და არ იცოდა, რა
არირ რსლი. მართლაც რა არირ რსლი? – ტიურობდა ვამეცი,
მატარებლირ ბორბლებირ გრსცსნი კი თანდათან მიწქნარდა.
რკინიგზირ გადაფმა ბაქაქები აქიქინდნენ. დაბლა დაწესლი მთვარე
ბნელ ცეებღი ობობარავით გაიცლართა. სცნასრად, ცივად აციმციმდა
მირი ღსუი. ვამეცი იძდა და ტიურობდა იმაზე, რომ თს ანტონი
მოკვდებოდა, ვეფარ წავიდოდა ალირარ დფეობაზე. დიაც, არეთი
წვრილმანი ტიური მორდიოდა თავღი, როცა მირ გვერდით კაცი
კვდებოდა. მომაკვდავთან ძდომარ აცლა ათარძერ ერყივნა ალირარ
დფეობაზე წარვლა, რადაც იქო რითბო, ფვინო, უალები. რძობდა, რსლ
არ ღეცვედროდა დფერ ანტონრ. მაღინ ანტონი ირე მოკვდებოდა, რომ
ვამეცი ვერც გაიგებდა მირ რიკვდილრ. დიაც, არეთი ტიური მორდიოდა
თავღი, მაგრამ რსლ არ რცცვენოდა ამ ტიურირ. თვითონ ანტონი
ამბობდა, ქველატერი ზემოდან მოდირო. ალბათ, ერ ტიურიც, ერ
განწქობაც ზემოდან მოდირ, – ტიურობდა ვამეცი და არ განიცდიდა
რინდირირ უენძნარ. მან იცოდა, რომ არ ღეეშლო ანტონირ ღველა,
რანამ შსკს არ მოიქვანდა მანუანარ. შსკს იგვიანებდა. ალბათ უსყაღი
მოკვდებოდა ანტონი, როგორც ყანრ, არეთი იქო მირი ბედი...
სცბად, ვამეცმა იგრშნო, რამდენად ცოდვილი ადამიანი იქო.
რაოცარი რირწრატით წამოცტა ტეცზე და მოსნდა წინააფმდეგობა
გაეწია იმ გსლგრილობირათვირ, რაც ზემოდან მოდიოდა თითუორ.
გადაწქვიტა ზსრგზე მოეკიდებინა ანტონი და რირბილით მიექვანა
172
რაავადმქოტოღი. არ ღეიშლებოდა ცდა, ლოდინი. მცრებღი მოწკიდა
ცელი და წამოქენება დასპირა.
– ადეუი, ანტონ!
ანტონი გამოერკვა.
– ა?
– ადეუი, წავიდეთ! – აფგზნებსლად ამბობდა ვამეცი.
ანტონმა რცადა წამოდგომა. ვამეცი მცრებღი ღესდგა და რამდენიმე
ნაბიძი ბარბაცით გაიარერ. წარმოსდგენლად დამშიმდა ანტონი და
სტრო ნათლად იგრშნო ვამეცმა, რამდენად ცოდვილი ადამიანი
იქო, როგორ ღეეშლო გსლგრილად ეცუირა რიკვდილირათვირ.
მცოლოდ აცლა იგრშნო, რარ ნიღნავდა რიკვდილი და ღეღტოთდა,
გამოტციზლდა, ღეშრწსნდა, მოუმედება მოსნდა, მოსნდა, რომ კიდევ
ეცოცცლა ანტონრ.
– შსკს! – მთელი შალით დაფრიალა.
მაგრამ შსკს არრად ყანდა. მსრამ ქეტა ატეცა და რწორედ ამ დრორ,
ერთ-ერთი უსყირპირა რაცლიდან ვიფაცა კაცი გამოვიდა და შაფლირ
ქეტა რომ გაიგონა, გაყერდა.
– მოდი აუ! – დასშაცა ვამეცმა.
– რაღია რაუმე? – იკითცა კაცმა ღორიდან და არ გაინშრა.
– კაცი კვდება, მომეღველე, რაავადმქოტომდე მიმაქვანინე!
– მე ეუიმი არა ვარ, მეგობარო!
– ეუიმობა არ არირ რაჩირო, მოდი, მცარღი ამოსდეუი!
– არა მცალია, მეგობარო, რარწრატო რაუმეზე მივდივარ.
და ირ კაცი რწრატად გარცილდა იუასრობარ.
მაღინ ვამეცმა ანტონი ირევ კედელთან დარვა და სცნობრ დაედევნა.
მსრა მიცვდა, რაღიც იქო რაუმე, გაარწრო პატრონრ და სცნობრ
კირერღი მოაცტა, როცა მან ერ ბნელი უსყა დატოვა და უალაუირ
ცენტრირკენ მიმავალ, განათებსლ მორაცვევღი ღესცვია.
– მიდი, მსრა, მიდი! – დასშაცა ვამეცმა.
შაფლმა შირრ დააგდო კაცი, ტალაციან თცრილღი ყაათრია და
ალბათ დაგლეძდა კიდეც, მაგრამ სცებ ვამეცმა ზსრგრ სკან მანუანირ
დამსცრსჩებირ ცმა გაიგონა, რწრატად მობრსნდა და იუითკენ გაიუცა,
რადაც წეფან ანტონი დატოვა და რადაც აცლა შსკსრ მოქვანილი
მანუანა იდგა. შაფლმა თავი დაანება თავირ მრცვერპლრ და პატრონრ
ქეტით დაედევნა.

173
 12
რაავადმქოტოდან რომ გამოვიდნენ, შსკსმ გადაიტიურა ალირართან
წარვლა. რატომფაც აფარ მოსნდა; არც წავიდნენ.
ალირა და ლეილა მთელი რაფამო ელოდნენ შსკსრ და ვამეცრ. სკვე
გვიან იქო და ლეილამ იგრშნო, რომ აფარ მოვიდოდნენ. რაღინლად
გაბრაზდა, რადგან ეჩვი არ ეპარებოდა, რომ შსკს სეჩველად
მოიქვანდა ვამეცრ და აუ გაყნდებოდა. ლეილა შსკსრაგან ქველატერრ
მოელოდა, მაგრამ არეთ რაუციელრ – არა, და აცლა ბრაზთან ერთად
განცვიტრებაც ვერ დაეშლია. სტრო რაკვირველი ირ იქო, რომ არც
ვაცსღტი მოვიდა.
– ვაცსღტირ მაინც რა დაემართა, რა მაიმსნობაა? – ამბობდა ლეილა,
– იარონ! ყადი ტორტაღი და დასრეკე ვაცსღტირ, გაიგე ერთი, რა
მოსვიდა.
ვაცსღტი ალირარ დფეობაზე ქოველთვირ მოდიოდა. სნდა ითუვარ,
რომ მარ ალირაც მორწონდა და ლეილაც. და შალიან ტრთცილად,
ეღმაკსრად ეარღიქებოდა ამ უალებრ, ირე, რომ, თს არატერი
გამოსვიდოდა, სკან დარაცევი გზა წუონოდა, ქველატერი ცსმრობაღი
გადაეტანა. უალებრ შალიან მორწონდათ მირი კომპლიმენტები, ერ
არღიქობა კი მართლა ცსმრობა ეგონათ, რადგან ძერ ერთი: არაკღი
იქო დიდი განრცვავება და მეორე: ალირარ ქოველთვირ წქავდა
გსლირ რწორი, ლეილა კი დიდი ცანია რაერთოდ არ ტიურობდა
არეთ რამეებზე. გარდა ამირა, ვაცსღტი შალიან წერიერ კაცად
მიაყნდათ, ოძაცირ პატრონი იქო და უალებრ ვერ წარმოედგინათ,
რომ ირ რერიოზსლად ტიურობდა რამერ. მათ რიამოვნებდათ
კსლტსრსლ ადამიანთან მეგობრობა და ქოველთვირ პატიჟებდნენ
ცან ალირარ დფეობაზე, ცან ლეილარ ბავღვირ დფეობაზე და არე
ღემდეგ, მაგრამ ამ რაფამორ ვაცსღტი არ გამოყნდა და ალირარ და
ლეილარ ერ ამბავი ცარიათრაც სტსჩებდა და თან სკვირდათ.
იარონი ყავიდა ტორტაღი, დარეკა და ირევ დაბრსნდა.
– რაო? – წკითცა ლეილამ. რცვათა ღორირ, იარონიც ლეილამ
დაპატიჟა, მისცედავად ალირარ პროტერტირა.
– რაო და, ალირარ დფეობაზე წავიდაო!
– მერე რად არირ? – იკითცა ლეილამ.
იარონმა არ იცოდა.

174
 – ნეტავ რა მოსვიდა? – იკითცა ალირამ.
შალიან სგემსრ ცარიათზე იქვნენ იმ რაფამორ რსქველანი.
მეორე დფერ კი ალირამ გაიგო, რაც მოსვიდა ვაცსღტირ. ალირა
დილით ადრე ადგა, ოთაცი მიალაგ-მოალაგა და რაავადმქოტოღი
გაემართა. შალიან ცსდ გსნებაზე იქო, რადგან მირმა დფეობამ წელრ
შალიან ცსდად ყაიარა. როცა უსყაღი მიდიოდა, გამვლელ-
გამომვლელებრ ვერც კი ამყნევდა, ირე სქსრადფებოდ გაიარა
მანშილი თავირი რაცლიდან რაავადმქოტომდე, თითუორ ერთი
ოთაციდან მეორეღი ღევიდაო. რაავადმქოტოღი მირვლირთანავე
ალირამ რაწვიმარი გაიცადა თეთრი ცალათი გადაიცვა. მერე
ტალანღი გამოვიდა და კოწია-ეუიმრ ღეეტეთა. კოწია-ეუიმმა იცოდა,
რომ გსღინ ალირარ დფეობა იქო.
– მომილოცავრ, მომილოცავრ, როგორი დრო გაატარეთ? – იკითცა
მან.
– არატერი მაინცდამაინც, – სცალიროდ სპარსცა ალირამ.
– მე ღესშლოდ ვიქავი და იმიტომ ვერ მოვედი, – თუვა კოწია-ეუიმმა,
მერე მცარზე ცელი დაადო ალირარ და ერთ-ერთი პალატირკენ
წაიქვანა, – მოდი, რა გაყვენო, ირეთ რამერ გაყვენებ, რომ
გაგეცარდება, – პალატირ კართან მიიქვანა და ღეყერდა, – აუ ღენი
მეგობარი წევრ, ვაცსღტი!
– ვაცსღტი?
– ცომ იცი, მაგ კაცი მაინცდამაინც არ მაცატია გსლზე, მაგრამ არე
ცცრა რაათი იუნებოდა, რარწრატოდ დამირეკერ და გამომიშაცერ
რაავადმქოტოღი. მოვედი, რარ ნაცავ? ერ ღენი ვაცსღტი მთლად
ტალაცღი და რირცლღია ამოგანგლსლი. კირერზე ცორცი
ამოგლეძილი აუვრ, შაფლრ დასგლეძია.
– შაფლრ?
– წო. ნაკერები დავადე. რაღიღი არატერია. დფერვე გავწერ, მაგრამ
ცოტირ რაწინააფმდეგო ნემრები სნდა იკეთორ, ალირა, ცომ იცი, ღენზე
სკეთ ვერავინ გასკეთებრ.
– ქველატერრ გავსკეთებ, – თუვა ალირამ.
და მართლაც, ალირამ გასკეთა ვაცსღტირ ნემრი. ამირ ღემდეგ ვაცსღტი
რაცლღი წაიქვანერ, ცოლმა და ერთმა პედაგოგმა. ალირამ სკვე
იცოდა, როგორ ღეემთცვა ვაცსღტირ ერ ამბავი და რატომფაც სტრო
გაბრაზდა.

175
 – ალირარ დფეობაზე მივდიოდი და სცბად სკნიდან სზარმაზარი
შაფლი მეშგერა. ირიც გავიგონე, პატრონმა როგორ წააუეზა, მაგრამ
არ ვიცი, ვინ იქო. ეჩვი კი მაუვრ, – მრავალმნიღვნელოვნად
განაცცადა ვაცსღტიმ.
მერე ალირარ დსრგალთან რაფაც რაუმე წუონდა და რაავადმქოტორ
სკანა ეზოღი გამოვიდა. დილირ მზირგან რაავადმქოტორ კედლები
თეთრად უათუათებდნენ. მეორე რართსლიდან ეზოღი რკინირ
მოაძირიანი უვირ კიბე ყამოდიოდა. კიბერთან შაფლი იწვა, მაგრამ
რატომფაც არ მიაუცია ამ შაფლრ ქსრადფება. პატარა ეზოღი სამრავი
ცარაცსრა ექარა: დამტვრესლი ქსთები, რიშველირაგან გაღავებსლი
ტიცრები, ნაცღირი, ძართი. დამლაგებელ უალრ რარებრ ღორირ
გაჩიმსლ მავთსლზე თეთრესლი გაეტინა გარაღრობად. მავთსლზე
ადგილი რომ არ წქოტნიდა, ბაიკირ ლსრძი პიჟამები პირდაპირ
ფობეზე გადაეკიდა. ფობირ იუით წქნარი ღსკა იქო, რომელიც
რამცერცაორკენ მიდიოდა. რამცერცაოდან განსწქვეტლივ ირმოდა
ელეუტროცერცირ გაატთრებსლი ცრიალი, მაგრამ აცლა რიყსმე იქო
და ალირარ ერმოდა უსყაღი მიმავალი კაცებირ ცმამაფალი რასბარი.
ირინი თავიანთი რამრაცსრირ რაუმეზე ლაპარაკობდნენ და თან სღვერი
რიტქვებით იგინებოდნენ. ვალიკო დსრგალი ეზორ კსთცეღი ტიცრებრ
აღალაღინებდა. მირ ირგვლივ თეთრი ბსრბსღელები ექარა. ალირა
დსრგალთან მივიდა და წკითცა:
– ვალიკო, ტაცტი გააკეთე?
– მზად არირ, აცლავე მოვიტან.
ალირა სკან გამობრსნდა და მეორე რართსლირ აივანზე მდგარი
ვამეცი დაინაცა, რომელიც ეზოღი იქსრებოდა, მაგრამ არ ღეიმყნია,
ვითომ ვერ იცნო, ან ვითომ ვერ დაინაცა და თავირი ქსრადფება
კიბერთან წამოწოლილ მსრაზე გაამაცვილა, აბრაღკარ მსრაზე,
რომელიც აცლა ვამეცრ ეკსთვნოდა.
– ვალიკო! – დასშაცა ალირამ დსრგალრ, – ვირია ერ შაფლი?
– რომელი შაფლი? – იკითცა დსრგალმა და თავი არწია.
– ყემი შაფლია! – თუვა ვამეცმა და კიბეზე დაეღვა.
– ვირიც სნდა იქორ, – ალირა რაცეღი არ სქსრებდა ვამეცრ, – ვალიკო,
გააგდე ერ შაფლი აუედან, რა სნდა შაფლრ აუ?!
– რარ გიღავებრ? – თუვა ვამეცმა და შირრ ყამოვიდა.
– რარ მიღავებრ? – ალირამ აცლა რაცეღი ღეცედა ვამეცრ, ღეცედა იმ
იირტერ იარარ, კირერზე ძერ კიდევ ღემზარავად რომ აყნდა, – იცი,
176
რომ გსღინ რკოლირ დირეუტორი ვაცსღტი ვიფაცირ შაფლმა
დაგლიძა? ერ რა სბედსრებაა, კაცრ შაფლებირ ღიღით უსყაღი ვერ
გასვლია ფამით?
ვამეცმა ცმა არ ამოიფო. მეორე რართსლირ აივანზე, რადაც წეფან
ვამეცი იდგა, რანიტარი უალი გამოვიდა.
– წეი, აცალგაზრდავ, თუვენ კითცსლობდით ანტონრ? – დაიშაცა მან.
ვამეცმა ზემოთ აიცედა და რანიტარმა იცნო ირ.
– ანტონი გარდაიცვალა, – თუვა რანიტარმა უალმა.
– როდირ? – წკითცა ვამეცმა.
– აცლა, ამ წსთღი!
რანიტარი უალი ირევ ღენობაღი ღებრსნდა.
– რაწქალი, – ყაილაპარაკა ვამეცმა. მერე მსრარ ტეცი წამოკრა, ზეზე
წამოაგდო და წინ გაიგდო.
ალირა სქსრებდა, როგორ გაიარა ვამეცმა რაავადმქოტორ სკანა
ეზო, გავიდა ჩიღკარღი და თავირ გზარ დაადგა. და სცბად, ალირარ
ტირილი მოსნდა.
მაგრამ მარ არ სტირია. «ვინ არირ ანტონი? – გაიტიურა მან, – რა
კავღირი აუვრ ვამეცრ ანტონთან, რატომ იკითცა მირი ძანმრთელობა?»
– ცრემლები ღეიკავა და მეორე რართსლირ კიბე აირბინა. მორიგე
ეუიმი იპოვა და წკითცა:
– უეთო, გენაცვალე, ვინ მოკვდა დფერ?
– ერთი სპატრონო კაცი მოკვდა, რაწქალი...
– სპატრონო?
– წო, თს იმ ბიჩებრ არ ყავთვლით პატრონებად, აუ რომ მოიქვანერ
წსცელირ...
– ვინ ბიჩები იქვნენ?
– ელამი შსკს-ღოტერი, შმა რომ დაეფსპა ამ ზატცსლრ, მეორე მაგირ
ამცანაგი, ღრამიანი ბიჩი...
– ვამეცი?
– წო, წო, ვამეცი. წსცელირ მოიქვანერ. ტილტვებირ ანთება და გსლირ
მწვავე სკმარირობა წუონდა. ამ დილით მოკვდა.
«ანტონი! – გაიტიურა ალირამ, – ვინ არირ ანტონი? ირიც სპატრონო.
ვამეცრ რომ რამე მოსვიდერ, – ფმერთმა დაიტარორ, – ცომ
სპატრონოდ ყათვლიან? რინამდვილეღი კი ვინ იცირ, იუნებ წქავრ
პატრონი, იუნებ წქავრ მღობლები, დები და შმები, ნათერავები, იუნებ
რაცოლეც წქავრ, ვინ იცირ?» ალირამ იგრშნო, რომ თვალებზე
177
ცრემლირ ნიაფვარი მოარკდა და ნებირქოტირ სდიდერი დაშაბვით, –
თითუორ სტრკრსლირ პირარ იდგა, წონარწორობა დაკარგა, ცრამღი
ვარდებოდა, მაგრამ როგორფაც მოაცერცა ნაპირზე ღემაგრება, –
არეთი დაშაბვით ღეიკავა თავი. მართლაც, რა იდიოტობა იუნებოდა,
რომ აფრიალებსლიქო აცლა, ამ რასბრირ დრორ? რარ იტიურებდნენ
ეუიმები?
მორიგე ეუიმი მორიგეობარ ამთავრებდა და რაცლღი ეყუარებოდა.
ამარობაღი, ალირარაც დასშაცერ ოპერაციაზე. ალირა
რაოპერაციორაკენ წავიდა და სცებ ირ რანიტარი უალი დაინაცა,
რომელმაც ვამეცრ ანტონირ რიკვდილი ასწქა. ალირამ ცელი რტაცა
რანიტარრ.
– ყუარა, ირ მიცვალებსლი მაყვენე... წეფან რომ მოკვდა.
თითუმირ რირბილით მივიდნენ პალატართან. პალატა ცარიელი იქო,
ტანძრები მიეცსრათ და ოთაცღი სცნასრი, თეთრი რიყსმე ჟფერდა.
რაწოლზე თეთრზეწარგადატარებსლი გვამი იდო. რანიტარმა ზეწარი
ყამოაცსრა და ალირამ დაინაცა ანტონირ გაქვითლებსლი რაცე. მან
იმწამრვე იცნო ერ რაცე. ერ ირ კაცი იქო, რომელრაც ვამეცი
ელაპარაკებოდა ტრიალ მინდორზე, მიტოვებსლ ეკლერიართან,
ღამილართან ყცსბირ ღემდეგ. ალირარ მოაგონდა, როგორ ყამოიარა
მაღინ იუ, როგორ ეძდა იარონრ ველორიპედზე და როგორ სქსრებდა
ვამეცი მირ ტეცებრ. ვამეცმა რწორედ მაღინ ღეამყნია პირველად
ალირა. ალირა სქსრებდა მიცვალებსლირ სტერო რაცერ და
აგონდებოდა ტრიალი მინდორი, მიტოვებსლი თეთრი ეკლერია...
როცა პალატიდან გამოდიოდა, გრშნობდა, რატომფაც ვამეცი სტრო
ეცოდებოდა, ვიდრე ანტონი. მაგრამ ვერატრით ვერ გაერკვია,
რატომ ეცოდებოდა ვამეცი. იმიტომ ცომ არა, რომ წარმოიდგინა ირ,
ამ პალატაღი, ანტონირ მაგივრად რაწოლზე მწოლიარე?
ოპერაციირ ღემდეგ ალირა პირდაპირ კსლტსრირ რაცლღი წავიდა
იარონირ რანაცავად. იარონრ კსლტსრირ რაცლღი დროებით ერთი
პატარა ოთაცი ეჩირა. აუ სკვე მოთავდა რემონტი და ქველატერი
რარიამოვნოდ გამოიქსრებოდა. სკვე რამი თვეა ალირა არ მორსლა
კსლტსრირ რაცლღი და ზოგიერთებრ, როცა ირევ დაინაცერ ალირა აუ,
– გასკვირდათ, ზოგიერთებრ კი – გაეფიმათ. მაგრამ ალირა არ
ღერსლა იარონირ ოთაცღი, თსმცა მღვენივრად იცოდა, რადაც იქო ერ
ოთაცი და ბევრძერ, ბევრძერ ღერსლა ღიგ და დიდცანრაც
დარყენილა, მაგრამ აცლა ვიფაც პატარა ბიჩრ რთცოვა, იარონი
178
გამოეცმო გარეთ. გაცარებსლი იარონი რწრატად გამოვიდა
ღერარვლელთან და ღეიპატიჟა ალირა ღინ, მაგრამ ალირამ სთცრა:
– იცი, რატომ არ მოვიდა წსცელ ყემთან ვაცსღტი?
– არა, არ ვიცი.
– შაფლრ დასგლეძია.
– როგორ?
– არ ვიცი. აცლა რა სნდა გთცოვო იცი, იარონ? გამიგე, რად იქო
წსცელ ვამეცი, რამე ცომ არ ღეემთცვა.
– ვამეცირ მსრაზე გაუვრ ეჩვი? – წამოიშაცა იარონმა, – რარ ამბობ?
ვამეცი მაგირ კაცი არ არირ. სმიზეზოდ არავირ არ აწქენინებრ.
– იუნებ იქო მიზეზი? იარონ, გამიგე ერ ამბავი, მიდი, წკითცე ვამეცრ,
რად იქო გსღინ, კარგი?
– როგორ არ გაგიგებ, ვამეცი მე არ დამიმალავრ, – თუვა იარონმა
და მერე მორიდებსლი იმედით დასმატა: – ღემოდი ოთაცღი,
ვილაპარაკოთ, არ გაინტერერებრ რემონტირ ღემდეგ როგორ
გალამაზდა ყემი ოთაცი?
– არა, მეყუარება. აბა, ღენ იცი! – და ქველამ დაინაცა, როგორ
ყამოიარა ალირამ კსლტსრირ რაცლირ კიბე და გასდგა თავირ გზარ.
და ზოგიერთებრ, რომელთაც წეფან ეფიმებოდათ, – გასკვირდათ.
იმ დფირ ღემდეგ ცღირად ნაცსლობდნენ იარონრ ვამეცირ გვერდით.
ერთად მივიდნენ ირინი რაავადმქოტოღიც, რათა ანტონირ
დაკრშალვარ დარწრებოდნენ, მაგრამ რაწქალი ანტონი თსრმე წინა
რაფამორ დაერატლავებინათ, მანუანაზე დაედოთ და ირე წაეფოთ
რარატლაოზე მერატლავეებრ.
მერე კი მოცდა ირეთი რამ, რამაც პატარა უალაუი კიდევ ერთცელ
ააფელვა, აალაპარაკა, ღეაღტოთა. დიდმა და პატარამ, ქველამ,
ქველამ იცოდა, რაც მოცდა, ქველარ პირზე ერ ამბავი ეკერა, მაგრამ
არავინ იცოდა, ვინ იქო დამნაღავე, რადგან ღსაფამით მოცდა ერ,
როცა უსყაღი არავინ იქო, ერთი გამვლელიც კი, რადგან ამ უალაუღი
მორაცლეობა ადრე იშინებდა. უალები, ვინ იცირ სკვე მერამდენედ,
და თანაც არცთს ღესმყნეველი რიამოვნებით ლაპარაკობდნენ ამ
ღემთცვევაზე და როგორც კი დაინაცავდნენ უსყაღი მარტო მიმავალ
ვამეცრ, – ვამეცი კი ამ ამბირ ღემდეგ რსლ უსყაღი ტრიალებდა, –
დასტარავი ინტერერით ღერცუეროდნენ, თითუორ მირგან მოელოდნენ
თავიანთი ცნობირმოქვარეობირ დაკმაქოტილებარ, თითუორ მირგან
მოელოდნენ პარსცრ. მაგრამ ვამეცმაც, ირევე, როგორც უალებმა,
179
ირევე, როგორც ქველამ, დიდმა თს პატარამ, არატერი არ იცოდა
დანამდვილებით. მან არ იცოდა, ვინ ამოიფო მიზანღი იმ ღსაფამით,
როცა თოტირ ცივმა ცმამ, თითუორ ფამემ თავირი ღავი პერანგი
ყამოიციაო, რაფაცნაირად სცეღად, მკვეთრად გატცრიწა ღემოდგომირ
ფამირ მონოტონსრი თბილი მქსდროება და ტქვიით განგმირსლი
მსრა პატრონირ ტეცებთან დაეცა ირე, რომ რაცოდავმა ცცოველმა
ამოწკმსტსნებაც კი ვერ მოარწრო, რანამ რსლრ დალევდა. ღემდეგ კი
იმავე ცივმა და მკვეთრმა ცმამ ცელმეორედ დაიგრსცსნა ძერ კიდევ
მანამდე, რანამ პირველი გარროლირ ეუო ცარიელ უსყებღი
გაიტანტებოდა, და ვამეცირ გვერდით მიმავალი იარონი სცნასრი,
მოსლოდნელი დაძაცებირგან სკან გაუანდა, დაბარბაცდა, ცოლო
მირი მარძვენა ცელი მოტეცილი ტოტივით ყამოეკიდა რცესლრ.
ვამეცი იმწამრვე მიცვდა, რომ მარ ერროლერ და არა იარონრ, მაგრამ
იმწსთარ არ სტიურია იმაზე, თს ვინ ერროლა და რატომ. ირ ღეკრთა
და დაიბნა. აღკარა იქო, რომ მირი მოკვლა რსრდათ, ამაღი
რატომფაც ეჩვი არ ეპარებოდა და რროლირ ღემდეგ ერთბაღად
ყამოვარდნილ რიყსმერ ირეთნაირად აფიუვამდა, როგორც იმ
რიშსლვილრ, რომელრაც იწვევდა იმ კაცღი, ვინც რიბნელიდან
ირროლა. მაგრამ რიყსმე დიდცანრ არ გაგრშელებსლა. თითუმირ
ერთი წამირ ღემდეგ მან გაიგონა შაფლებირ ქეტა, მაგრამ ქეტდა არა
მსრა, არამედ რცვა შაფლები, თოტირ ცმირაგან აფგზნებსლი
მციარსლი პოინტერები და რეტერები. მსრა კი ყსმად, გასნშრევლად
იწვა მირ ტეცებთან.
– ვამეც, დაწეუი, მოეტარე რამერ, – გაიგონა მერე იარონირ
დაშაბსლი, მაგრამ მცნე ცმა და ვამეცრ გასკვირდა, რომ იარონი
არეთი ტციზელი გონებირ პატრონი აფმოყნდა და წელღი
გამართსლი, რწრატი ნაბიძით გაემართა მირკენ. იარონი უსყირ პირარ,
ტელეგრატირ ბოშირ სკან ყაცსცუსლიქო, მარცცენა ცელი მარძვენით
რცესლზე მიეკრა.
– ყუარა მოეტარე რამერ, ყუარა, კიდევ არ ირროლონ.
მაგრამ რატომფაც ვამეცრ არ რძეროდა, რომ რერიოზსლი
რაღიღროებირ წინაღე იდგა. ვერ გაეგო, ვირ რა დასღავა, რატომ სნდა
გაემეტებინათ რარიკვდილოდ? მისცედავად არეთი განწქობირა, მაინც
იცოდა, რომ ერროლერ მარ და არა იარონრ. ცელებით მსცლებრ
დაებძინა და წელღი მოიფსნა ბოშთან ყაცსცუსლი იარონირ წინ.
– მოგცვდა?
180
 – რა დრორ ეგ არირ, კაცო, – თუვა იარონმა და მარცცენა ცელით ირე
შლიერ დაუაყა, რომ წააუცია. აცლა ორივენი მიწაზე იწვნენ,
ტელეტრატირ ბოშრ ამოტარებსლნი.
– მოგცვდა? – წკითცა ირევ ვამეცმა.
– ცელღი...
ვამეცმა იგრშნო, რომ რირცლღი იწვა, იარონირ რირცლღი.
– კიდევ კარგი, რომ ცოცცალი გადავრყი, ცელრ ვინ ყივირ, – თუვა
იარონმა.
ვამეცრ ვერ გაეგო, გსლწრტელად ამბობდა იარონი ამ რიტქვებრ, თს
რომელიფაც გმირირ როლრ თამაღობდა.

181
 13
იმ ფამით ირინი ნარვამები იქვნენ. მაგრამ მეორე დილითაც, როცა
ვამეცი რაავადმქოტოღი მივიდა, იარონრ წსცანდელივით ქოყაფად
ეჩირა თავი, თსმცა ცელი რაღინლად რტკიოდა, რირცლირ
დაკარგვირაგანაც რაკმაოდ დარსრტებსლიქო და კოწია-ეუიმრაც
რარწრატო ოპერაციირ ღემდეგ განეცცადებინა: ჩრილობა შალზე
რერიოზსლიაო. კოწია-ეუიმრ ეთუვა, შვალიც დაზიანებსლი აუვრ,
რაცრარიც, მთავარი არტერიაც და შალზე მეეჩვება, რომ ცელი
ღერყერო. მაგრამ, მისცედავად ამირა, იარონი რსლით არ დაცემსლა
და ეუიმები აფტრთოვანებსლი იქვნენ მირი გამშლეობით, მირი
ნებირქოტით. სნდა ითუვარ, რომ ალირარაც შალზე მორწონდა
იარონირ თავდაჩერა. ირ ერწრებოდა ოპერაციარ და ცედავდა, რომ
იარონრ რიმწრირაგან ოტლი რდიოდა. მაგრამ რრსლებით არ
წსწსნებდა და ცდილობდა, არც დაეკვნერა. ოპერაცია დიდცანრ
გაგრშელდა და რცვარ, იარონირ ადგილზე, ღეიშლება ფრიალით
აეკლო იუასრობა. იარონი ყსმად იქო და ალირარ სკვირდა მირი
ამტანობა, არ ელოდა ამარ.
იმ დრორ, როცა იარონრ ოპერაციარ სკეთებდნენ, ვამეცი მილიციაღი
იქო. მთელი ფამე მილიციაღი გაატარა. დილით ცელმეორედ
დაკითცერ, მაგრამ რა ღეეშლო ეთუვა ვამეცრ, გარდა იმირა, რომ
რიბნელიდან ვიფაცამ ირროლა და პირველი გარროლით მსრა
მოკლა, მეორით კი იარონი დაჩრა? მაგრამ:
– რად მოცდა ერ ამბავი? – მაინც ეკითცებოდნენ.
– რკოლართან.
– რაიდან ირროლერ?
– ბსყუებიდან. გზირ პირარ იუ ბროწესლირ ბსყუებია და, ყემირ აზრით,
იუ იქო ვიფაც ყარატრებსლი.
– ვერავინ ვერ ღეამყნიე?
– ვერ ღევამყნიე.
– იუნებ ღეამყნიე, მაგრამ არ გინდა თუვა, დატიურდი კარგად.
– არავინ არ ღემიმყნევია, შალიან ბნელოდა.
– თს ირე ბნელოდა, როგორ გერროლერ, როგორ ამოგიფერ
მიზანღი?

182
 – ყვენ რინათლეღი ვიდეუით. უსყირ მეორე მცარერ ტელეგრატირ
ბოში დგარ, რომელზედაც ნათსრა ეკიდა. მირი ღსუი რწორედ იმ
დრორ ყვენ გვეცემოდა. ბსყუები მთლიანად ბნელღი იქო.
– კარგი, აცლა ერ მითცარი, რროლა რომ დამთავრდა, რარ
აკეთებდი?
– არატერრ. ვიდეუი.
– ბსყუებირაკენ არ გაგიცედია?
– არრაით არ გამიცედია. დაბნესლი ვიდეუი, რანამ იარონმა არ
დამიშაცა. იარონი ტელეგრატირ ბოშრ ამოტარებოდა და, როცა
დამიშაცა, მეც მივედი და ბოშრ ამოვეტარე.
– მერე?
– მერე რროლა ღეწქდა. პერანგი ღემოვიციე, იარონრ მკლავი
ღევსცვიე და რაავადმქოტოღი წავიქვანე.
– შაფლი იუ დატოვე?
– იუ დავტოვე.
– აცლაც იუ არირ?
– მე რა ვიცი?! ღეიშლება აიფერ და გადააგდერ. აბა, რარ იზამდნენ.
– და არავინ ღეგიმყნევია?
– არავინ.
– ღენი აზრით, როგორ გაურა ირ კაცი, მიწამ ყაქლაპა?
– არ ვიცი. აკი ვთუვი, შალიან გამიკვირდა, რომ ირროლერ და
ცოტათი დავიბენი.
– კარგი, რაიდან მოდიოდით?
– სრიათსბანღი ვიქავით. ებრაელებირ ზეიმრ დავერწარით. მერე ცოტა
დავლიეთ, მერე ვიფაცირ
მანუანით ყამოვედით უალაუღი. როცა უალაუღი ღემოვედით,
მშფოლრ ტსლი გადავსცადეთ და ტეცით გამოვირეირნეთ.
– არავინ ღეგცვედრიათ?
– ვიფაც კაცი ღეგვცვდა, იარონმა თუვა, რკოლირ დირეუტორიაო.
– რად მირეირნობდით არე გვიან?
– იარონი ღინ მიდიოდა, მე კი ელამ შსკსრთან ვაპირებდი დარყენარ,
რადგან შსკს რამსღაოზე მოწქობარ ღემპირდა, დფერ სნდა
გამოვცცადებსლიქავი.
– ირე, ეჩვი ვიზე გაუვრ? ვირ სნდა ერროლა იარონირათვირ?
– არატერი არ ვიცი.
– ეგ იარა რირგან გაუვრ კირერზე?
183
 – დამჩრერ.
– რად, როდირ?
– ამ რამიოდე თვირ წინ, რადალაუოღი.
– ვინ დაგჩრა?
– არ ვიცი.
– ერე იგი, ეჩვი არავიზე არა გაუვრ?
– არა.
– დარწმსნებსლი ცარ, რომ იარონრ ერროლერ?
– არ ვიცი.
– კარგი. ამარ ცელი მოაწერე... აცლა თავირსტალი ცარ. თს რაჩირო
იუნება, კიდევ გამოგიშაცებ.
მილიციიდან ვამეცი პირდაპირ რაავადმქოტოღი მივიდა. იარონირ
პალატაღი ღევიდა და როცა ლოგინღი მწოლიარე იარონი დაინაცა,
გამცდარი, ტერდაკარგსლი, პალატაღი მქოტი დანარყენი
ავადმქოტები ირგვლივ ღემორცდომოდნენ, ზოგი რკამზე იძდა, ზოგი
ლოგინზე და ერასბრებოდნენ, ვამეცი დარწმსნდა, რომ წსცელირ
იარონი როლრ კი არ თამაღობდა, არამედ თავირი ცარიათირ აუამდე
ტარსლ და ფირრესლ თვირებებრ ამჟფავნებდა და ერ აფმოყენა
ერიამოვნა. იარონრაც ერიამოვნა ვამეცირ მორვლა. მღვიდად მოსქვა,
როგორ გასკეთერ ოპერაცია და როგორ სთცრა კოწია-ეუიმმა,
ღეიშლება ცელი გაცმერო (კოწია-ეუიმი პირდაპირი კაცი იქო), ერთი-
ორი დფე მოვიცადოთ და მერე ღეიშლება თბილირღი წარვლა
დაგჩირდერო. იარონი, როგორც ყანრ, ღეგსებოდა ბედრ და აცლა
მცოლოდ ტკივილი აწსცებდა, მცოლოდ ტიზიკსრი ტკივილი და არა
ბედირადმი ღესრიგებლობა.
– ნს გეღინია, – სთცრა ვამეცმა, მაგრამ იარონრ გამცნევება არ
რჩირდებოდა.
– ღიღი ვერ იცრნირ რიკვდილრა, – გაიცინა იარონმა, – რაც იუნება,
იუნება. ცსდია დაფრეძილობა... – ირ მღვიდად ელოდა მომავალრ და
არ ბრაზობდა, არ ნერვისლობდა მირთვირ სცნობი ასცილებლობირ
წინაღე. – არეთი ბედი მუონია, – თუვა მან.
– ნსთს ეგეთი რერიოზსლი ჩრილობაა? – წკითცა ვამეცმა.
– არე ამბობენ. ღენ ერ მითცარი, ვამეც, ვინ გვერროლა?
ვამეცმა მცრები არწია.
– არ ვიცი.

184
 მერე პალატაღი ალირა ღემოვიდა. ალირა იარონირ რაწოლირ
ირგვლივ ღეკრებილ ავადმქოტებრ გასძავრდა, რომლებიც
პირდაფებსლნი, ცარბი ინტერერით სგდებდნენ ქსრრ ვამეცირა და
იარონირ რასბარრ, გაქარა ირინი თავიანთ ადგილებზე, იარონრ
რართსმალთან ყამოსძდა, რაბანი გასრწორა და ღსბლზე ცელი დაადო.
– იარონ, ღენ რიცცე გაუვრ, ბევრი ლაპარაკი გაწქენრ.
ვამეცმა ალირარ ღეცედა და წამოდგა.
– მიდიცარ? – წკითცა იარონმა აფგზნებსლი, თითუმირ მციარსლი,
ცალირიანი ცმით, – ალირა, სთცარი, დარყერ.
– მე არავირ არ ვაგდებ, – თუვა ალირამ.
მაგრამ ვამეცი არ დარყა. ვამეცრ ეცინებოდა. აღკარად იგრშნო, რომ
იარონრ მირი წარვლა გასცარდა. სცნასრი ტიური მოსვიდა თავღი. მან
გაიტიურა, რომ იმ სბედსრებირ ღემდეგ, რომელიც იარონრ წსცელირ
ღეემთცვა, ღეიშლება ალირა ირევ დაწბრსნებოდა იარონრ, ძემალრ
ცოლად აფარ გაწქოლოდა, რადგან უალირ გსლღი გაფვიშებსლი
თანაგრშნობა, ღეიშლება, ირევ შველ რიქვარსლად გადაუცესლიქო.
თს იარონი ცელრ დაკარგავდა, რამაგიეროდ ალირარ დაიბრსნებდა
და ღეიშლება ამიტომ გამოიქსრებოდა დფერ არე მცნედ, მციარსლად,
ცალირიანად. რწორედ ამიტომ სნდოდა ვამეცირ წარვლა და
ალირართან მარტო დარყენა. «ცელირ დაკარგვა ნათლად არა აუვრ
წარმოდგენილი და ამიტომ ვერ ყრდილავრ იმ რიცარსლრ,
რომელრაც ალირარ დაბრსნებირ იმედი აფსშრავრ», – გაიტიურა
ვამეცმა. მაგრამ არე იქო თს ირე, იარონი ქოყაფი ბიჩი აფმოყნდა,
ქოყაფად ღეცვდა განრაცდელრ და ვამეცი აცლა გსლწრტელად
პატივრ რცემდა მარ.
ამ ტიურებით გართსლი დერეტანღი მოდიოდა, როცა ზსრგრ სკან
ნაცნობი ნაბიძებირ ცმა ღემოერმა. ვამეცი კიბეზე ნელა დაეღვა და სცებ
სკან მოიცედა. მოაძირთან ალირა იდგა და ვამეცრ სქსრებდა. მერე
ალირაც კიბეზე დაეღვა და ერთი რატეცსრით ზემოთ, ვამეცირ წინ
გაყერდა. თეთრი, კოცტა ცალათი ეცვა, ცელები ცალათირ ძიბეებღი
ყაეწქო. მირი რცესლი რარიამოვნო რსრნელებით გაჟფენთილიქო, რაც
განრაკსთრებით იგრშნობოდა წამლებირ და მედიკამენტებირ რსნით
აუოთებსლ რაავადმქოტოღი. მირი დიდრონი ალერრიანი თვალები
გამომწვევად, მაგრამ თბილად სფიმოდნენ ვამეცრ.
– რსლ ცათაბალაღი სნდა იქო? – სთცრა ფიმილით ვამეცრ, – ცან
გერვრიან, ცან დანარ გირტქამენ...
185
 – რა ყემი ბრალია? – გაიფიმა ვამეცმაც.
– აბა, ვირი ბრალია?
– რა ვიცი, – თუვა ვამეცმა, – ნსთს ირეთი კაცი ვარ, რომ ყემი
მოკვლა ასცილებელია? – გაიცინა და პირდაპირ თვალებღი ღეცედა
ალირარ.
ალირამ განზე გაიცედა, რადგან, მისცედავად იმირა, რომ ცდილობდა
მკაცრი, განმკიცცავი, რერიოზსლი რაცე მიეფო, ფიმილრ ვერ
ტარავდა, სცნასრ ფიმილრ, რომელიც კი არ ამტქსნებდა ვამეცრ, კი
არ კიცცავდა, არამედ აუეზებდა რაფაცირაკენ, მორწონდა რაფაცა...
ვამეცი გრშნობდა ამარ.
– რიკვდილი ფმერთმა დაგიტარორ! – სთცრა ალირამ.
– არც მე მინდა რიკვდილი, – თუვა ვამეცმა.
– ერთ დრორ რომ გინდოდა? – ეღმაკსრად გაიფიმა ალირამ.
– ირ დრო წავიდა!
– კი მაგრამ, მაინც ვირ ერროლერ, ღენ თს იარონრ?
– არ ვიცი.
– იარონი არ არირ ირეთი კაცი, რომ რროლა დასწქონ.
დარწმსნებსლი ვარ, ღენ გერროლერ.
– ვირ სნდა ერროლა? არავირათვირ არატერი დამიღავებია.
– ზოგძერ არც არირ ასცილებელი, რომ ვინმერ რამე დასღავო.
ცღირად კაცრ იმიტომ ვერ იტანენ, რომ ირ კარგია, გსლმართალია.
მაგრამ ღენ ერ არ გეცება, – თუვა ალირამ და გაიცინა. – ღენმა
შაფლმა ვაცსღტი კინაფამ დაგლიძა.
– მაღ, ირ კაცი ნამდვილად ვაცსღტი იქო? – იკითცა ვამეცმა.
– არე გამოდირ, – სპარსცა ალირამ.
– იმ კაცრ ეკსთვნოდა, რაც მოსვიდა.
– მე ქველატერი ვიცი, იარონი მომიქვა.
– იარონი?
– წო, ღენ ცომ სამბე იარონრ, რაც ღეგემთცვა იმ რაფამორ?
– წო.
– წოდა, იარონმა მე მიამბო. ქველატერი ვიცი, – თუვა ალირამ, –
მაგრამ, ვამეც, მაინც არა ცარ რწორი. არე რომ მივქვეთ, ქოველი
მეორე, მერამე კაცი შაფლებრ სნდა დავაგლეძინოთ. ვაცსღტი
განათლებსლი, კსლტსრსლი კაცია, რამ ენაზე ლაპარაკობრ. ღენ კი...

186
 – რამდენი განათლებსლი კაცი ქოტილა ძალათი და
რირცლირმფვრელი, – გააწქვეტინა ვამეცმა, – ზოგიერთები სტრო მეტ
ენებრ ტლობენ, მაგრამ ერ არატერრ ნიღნავრ.
– რატომ?! კსლტსრა ცომ რიკეთეა?
– რიკეთეა, მაგრამ ქველა კსლტსრსლი და განათლებსლი კაცი
კეთილი არ არირ. ზოგძერ კსლტსრარ რიკეთირ წინააფმდეგაც
იქენებენ.
– ეწ, რა ვიცი. ქოველ ღემთცვევაღი, მე ეგ მეთოდი არ მომწონრ,
შაფლებით თავდარცმირ მეთოდი...
– მღვენიერი მეთოდია, – გაეცინა ვამეცრ, – მაგრამ არ დამაცალერ,
რაწქალი მსრა მომიკლერ.
– რარ იცინი? არ გეცოდება შაფლი?
– რატომ არ მეცოდება, მაგრამ ყემი რიცილით რა ღეიცვლება?
ღერანიღნავი შაფლი იქო მსრა, იარონიც ღერანიღნავი ბიჩი ქოტილა.
– იარონი შაფლი ცომ არ არირ, რომ მსრარ ადარებ? – თუვა ალირამ.
– რსლაც არ ვადარებ მსრარ, – თუვა ვამეცმა, – იარონი კარგი ბიჩია.
– არე კარგად იცნობ იარონრ? – წკითცა ალირამ.
– სნაკლო ამუვექნად არავინაა. ღეცდომა ქველარ მორდირ. იარონი
არ არირ სრიგო ბიჩი.
ალირარ გაეცინა. მერე მარცცენა ცელი ძიბიდან ამოიფო და რაათრ
დაცედა.
– გავიუეცი, მეყუარება, – წამოიშაცა და კიბეზე აირბინა.
ალირარ იმიტომ ეყუარებოდა, რომ იარონირათვირ ჩრილობა სნდა
გადაეცვია, რადგან კოწია-ეუიმმა გადაწქვიტა, ღსადფეზე კიდევ
ერთცელ გაერინძა იარონირ ჩრილობა.
იმ დფეებღი ქველანი ღეწსცებსლნი იქვნენ იარონირ ბედით. ლეილა,
ვაცსღტი, კლსბირ გამგე, აუასრი მრაციობები, რცენირ მოქვარენი და
კიდევ რცვები რაავადმქოტოღი იქვნენ იმ დილით და კოწია-ეუიმრ
ეცვეწებოდნენ, ქველატერი ეფონა, რაც ღეიშლებოდა, შალა არ
დაეღსრა, ვითომ მათი თცოვნირ გარეღე კოწია-ეუიმი შალარ
დაიღსრებდა. მაგრამ კოწია-ეუიმრ იმედი არ წუონდა, რომ იარონრ
ცელი ღერყებოდა და ამიტომ ასცილებლად მიაყნდა მირი წაქვანა
თბილირღი.
უალაუღი კი დიდი მითუმა-მოთუმა დაიწქო. ქველარ სკვირდა, რომ
იარონრ ერროლერ. იარონი ცომ სწქინარი კაცი იქო. რამდენი ცანია აუ
ცცოვრობდა და არაროდერ არავირთვირ არატერი დასღავებია. ბევრნი
187
ამბობდნენ, იარონრ ღემთცვევით მოცვდა ერ ტქვია, – ერ ტქვია
ვამეცირათვირ იქო გამიზნსლიო. მაგრამ ვირ სნდა ერროლა
ვამეცირათვირ, არავინ იცოდა. ქველარ აინტერერებდა გაეგო, რა
მოცდა, ცალცი ათარგვარ, ერთმანეთირ რაწინააფმდეგო მორაზრებებრ
აქენებდა. ზოგიერთებმა არეთი ეჩვიც გამოთუვერ, ვამეცრ რაფაც
დანაღასლი აუვრ ყადენილი, გამოუცესლია, ყვენრ უალაუღი იმალება
და აი, როგორც ყანრ, მოაგნერ მტრებმა, ერროლერ, მაგრამ
დააცდინერ და ღემთცვევით იარონი დაჩრერო. თს ერ არეა, კიდევ
განმეორდება რროლა, – იშაცდნენ რცვები, მაგრამ დანამდვილებით
არავინ არატერი იცოდა. თვით ელამი შსკსც კი ვერ მიმცვდარიქო
ვერატერრ. ვირ სნდა ერროლა? – ტიურობდა შსკს. ვამეცი კი ცმარ არ
იფებდა, თავირ ეჩვებრ გსლღი ინაცავდა და ძიბეებღი
ცელებყაწქობილი, დილიდან რაფამომდე, გრშელი, ზანტი ნაბიძებით
დადიოდა პატარა უალაუირ მქსდრო უსყებღი.
ირ ელოდა რაფაცარ, ელოდა იმარ, რაც ასცილებლად სნდა
მომცდარიქო.

188
 14
ღსაფამე კარგა ცნირ გადარსლი იქო, როცა ცცენირ ტლოუვებირ ცმამ
დაარფვია მინდვრებირ რიყსმე. დიდი, ქვითელი მთვარე ზანტად
მიცსრავდა ბნელი ტქირ თავზე, ქველაზე მაფალი ცეებირ კენწეროებრ
ზემოდან ევლებოდა და ტოთლებრ აღრიალებდა. ტსფსროებღი
მიმალსლი რსლები ქრსდ დსდსნებდნენ და ფამირ დსმილი მაინც არ
წგავდა დსმილრ: ერ იქო გრანდიოზსლი რამქარორ რსნთუვა და ამ
რსნთუვაღი, რინათლირა და რიბნელირ მიძნაზე, ერთმანეთრ
დაღორებსლი შალებირ ყსმი და ღესპოვარი დაძაცება ირმოდა.
მინდორზე გატანტსლი ცეები ნაბადწამოცსრსლ, ყაცსცუსლ ქაყაფებრ
წგავდნენ. ტქიდან გამორსლი თეთრი ნირლი ორთულივით
მორდებოდა დაბლობრ და უვექანა რიზმარღი ნანაც რსრათივით
სცნასრი და ცივი ყანდა.
ცცენირ ტლოუვებირ ცმა ატრთცობდა ფამესლ ყრდილებრ.
მიღლიგინებდა მინდორზე ცცენი და მცედარრ გაპობილი წაერირ
ქსრირწამფები ზსვილი ერმოდა. სკან გარბოდნენ მობსზსლი ცეები,
წინიდან ზფვარავით მოდიოდა და მოდიოდა მთვარით განათებსლი
დიდი დაბლობი და სბელო სლაქზე გადამძდარი მცედარი, – ცალი
ცელი ტატარღი მოეჩიდა, მეორით წკეპლარ იუნევდა, – მთელი
არრებით მინდობოდა დასოკებელ რწრატვარ, ვნებარ, რომელრაც იგი
თავირი სკანარკნელი მიზნირაკენ მიწქავდა. მერე მდინარემ გადარერა
გზა და აცლა ცცენირ ტლოუვებმა უვებზე გაიჩაცსნერ. ცცენი ღეყერდა.
წამით წქლირ მირსრტებსლმა ღცსილმა აავრო ცარიელი დსმილი.
დაფმართზე ტრთცილად მიმავალი ცცენირ რვლარ უანაობით
მიქოლილი მცედარი რივრცერ მიაღტერდა. არრაიდან არ
იგრშნობოდა ადამიანირ ჩაჩანება. თითუორ პირველქოტილი შილით
ეშინა უვექანარ.
ერ მცედარი ვამეცი გაცლდათ. მარ სკვე რაბოლოოდ გასტქდა გსლი.
ირ სკვე დარწმსნდა, რომ ვერატრით ვერ ღეცვლიდა ბედირწერირ
ყარცირ ტრიალრ. ირ სკვე დარწმსნდა, რომ თვითონ ვერ განაგებდა
რაკსთარ ცცოვრებარ. ქველატერი, რაც დროირ ტარგლებღია
მოუცესლი, სეჩველად მთავრდება და რწორედ ამიტომ არ
ემორყილება რაკსთარ ნებარ. მსდმივია მცოლოდ დრო, მსდმივია
მცოლოდ რამქარო და მისცედავად იმირა, რომ ადამიანრ აუვრ

189
თვითღეგრშნება, რაც არე თს ირე დამოსკიდებელრ ცდირ მარ, რრსლი
თავირსტლება მისფწეველია და ბსნებარ ქოველ წსთრ ღესშლია
თავირ ნებაზე გათამაღორ, ღენი რაკსთარი ნებირ რაწინააფმდეგოდ. იმ
გარროლამ ირევ დასრფვია ვამეცრ აფდგენილი რსლიერი
წონარწორობა. აცლა მან იცოდა, ვინ ერროლა, თსმცა არ იცოდა,
რატომ და რირთვირ? როცა ვამეცმა, როგორც იუნა, მოაცერცა აცალი
ცცოვრებირ დაწქება, როცა გონებამ დარშლია მირი გრშნობებირ
ღესრიგებლობა ცცოვრებირ მიმართ და დააცცრო, ყააცღო ამბოცი,
რიკვდილირ ლანდმა ირევ გადასჩრა გზა, გასთვალირწინებელმა
არაკანონზომიერებამ ირევ აატორიაუა. და აი, აცლა ვამეცი თვითონ,
თავირი ნებით მიწქვებოდა იმარ, ვირაც მაინც მიწქავდა იუით, რაითაც
არ სნდოდა წარვლა. დაშინებსლი უვექანა კი მღვიდი და ყსმი იქო...
ერთი წსთით ვამეცი გააკვირვა ამ რიყსმემ. მერე წქლირ დგატსნმა
გამოარკვია. ცცენრ ტონი გადაელაცა და ნაპირზე გარსლიქო.
ტლოუვები ირევ ატკაცსნდნენ უვებზე. ცცენმა დაიტრსტსნა, კირერი
წააგრშელა და ადგილზე ღემოტრიალდა. აუ მიწა რბილი იქო და
ტლოუვებირ ცმა აფარ ირმოდა. ცცენმა თავი შირრ დაცარა და ბალაცრ
წიწკნა დასწქო. ვამეცმა არც კი იცოდა, ვირი იქო ერ ცცენი,
ღემთცვევით წააწქდა, როცა თავირი უოციდან, შსკსმ რომ დასთმო,
ტქეღი ღევიდა და აუეთ წამორვლა დააპირა. იმწამრვე ზსრგზე მოაცტა
და გამოაჩენა. აცლა კი, როცა ცცენმა ბალაცობა დაიწქო, ვამეცმა
პირველად ღეიგრშნო ირ, როგორც რსლიერი და ტერდებზე მოსრვა
ცელი, მოეტერა. ცელი ოტლით დასრველდა და ერიამოვნა, რომ
მარტო არ იქო. რა კარგი იუნებოდა, რომ აცლა, ამ მთვარიან
ფამით, ნელი ყორთით ევლო მინდორზე, ღეერსნთუა გრილი წაერი,
ეგრშნო მცენარეებირ რსრნელი და ბნელღი მიმალსლი ცცოველებირ
გაოცებსლი მზერა, ეცუირა ვარრკვლავებით მოჩედილი ცირთვირ და
ეოცნება რიქვარსლრა და ბედნიერებაზე. მერე კი, სკვე გათენებირარ,
როცა გაბაცდებოდა ცა, როცა გაურებოდნენ ვარრკვლავები
ერთიმეორირ მიქოლებით და მთვარირ ღსუი დაკარგავდა შალარ,
მირსლიქო იუ, რადაც რიქვარსლით და რიცარსლით ელოდნენ, რადაც
მოსვლიდნენ, ცცენრ ყამოართმევდნენ, თბილ ოთაცღი ღეიქვანდნენ,
დარვამდნენ ფია ტანძარართან, რაიდანაც გამოყნდებოდა წიწვიანი
ტქე, მწვანე ტერდობები და ლამაზი კოცტა რაცლები,
ღემოსრცდებოდნენ ირგვლივ და გასფიმებდნენ, გასცინებდნენ,
მოგზასრობირ ამბავრ გამოწკითცავდნენ, ქსრრ დასგდებდნენ, მცარზე
190
ცელრ დაწკრავდნენ, დარცინებდნენ კიდეც, ოფონდ რიქვარსლით და
ცალირით, ირ კი იძდებოდა ფია ტანძარართან, გაცარებსლი იმით,
რომ გზა დამთავრდა და აუ მოვიდა. ტანძრიდან კი წიწვიანი ტქე და
მწვანე ტერდობები გამოყნდებოდა.
მერე ამ განწქობამ ირევ გადასარა. ცცენირ ტრსტსნმა, რომელმაც
წეფან მღვიდი რითბო აფსშრა გსლღი, ირევ მოაგონა, თს რატომ იძდა
ცცენზე ამ მთვარიან ფამით, ტრიალ მინდორზე მარტო დარყენილი.
უსრლები ამოწკრა სლაქრ, ირევ ტატარღი მოეჩიდა და გარეკა იმავე
მიმართსლებით, რაცეღი კი ირევ უარი რცემდა და ირევ გაურა მთვარე
და რიმღვიდე, ირევ გარბოდნენ სკან ფამირ გარათევად მომზადებსლი,
ქაყაფებივით აბსზსლი ცეები, ირევ მოდიოდა და მოდიოდა წინიდან
დიდი და ვრცელი დაბლობი და თავირი განზრაცვირ სრათსოდ
ღერრსლებირ წადილმა ირევ აიტაცა მირი რსლი და გააუანა წინ,
მთვარირაგან შირრ დაცემსლ ყრდილებირ სცმასრო უროლარ
მიქოლილი. დიდცანრ მიაჩენებდა ვამეცი ძატიერ სლაქრ ტრიალ
მინდორზე, ცცენიც და მცედარიც, ორივენი ოტლღი ცსრავდნენ, მერე
რადფაც ორფობეღი ღევარდნილებრ, შაფლები ქეტით ეშგერნენ და
დაედევნენ, მერე შაფლები ყამორყნენ, ორფობეც გათავდა და
ვამეცმა ცცენრ კირერი მოსდრიკა და ტქეღი ღეაგდო. სეცრად
დაბნელდა. ვამეცმა მაინც იცნო ერ ადგილი. აცლა ნაბიძით მისღვა
დაფლილი ცცენი. ცირ ტოტები რაცეზე ედებოდნენ ვამეცრ და
კაწრავდნენ. ტლოუვებუვეღ ცმელი ტიყცი ტქდებოდა და ტკაცანი
ირმოდა. რიყსმე იდგა. ვამეცი მდინარერთან იქო მირარვლელი და
დაშაბსლი სრმენდა რიყსმერ, რსრდა გაეგო წქლირ ღორესლი დსდსნი.
მაგრამ რიყსმერ არატერი არფვევდა და ვამეცმა წკეპლა ღემოწკრა
სლაქრ გავაზე. ცცენი წინ გავარდა, რიბნელირაკენ, სეცრად დატრთცა,
დაიჩიცვინა, ქალქზე ღედგა, მცედარი შირრ გადმოაგდო და რადფაც
ბსყუებღი ღეძლიგინდა.
დაცემირთანავე გვერდღი რაღინელი ტკივილი იგრშნო. რაცე დაემანჩა,
რამდენიმე ცანრ არე იწვა და ტკივილი პირდაპირ თავღი არდიოდა.
მერე გადასარა. თვალები გააცილა და ცირ კენწეროებრ ღორირ
მომწქვდესლი პატარა ცა დაინაცა. ირეთი მრგვალი და ირეთი
ღორესლი იქო ცა, რომ ვამეცრ მოეყვენა, თითუორ ფრმა ჩაღი
იცედებოდა ზემოდან. წამოდგომა დააპირა, მაგრამ გასჩირდა,
ერთბაღად ვერც გაინშრა. მერე მაინც წამოდგა. გვერდი რაღინლად
რტკიოდა, რადგან ლატღი ყატლსლ კსნშზე დაცემსლიქო. რამდენიმე
191
ნაბიძი ბორშიკით გაიარა, მაგრამ ცცენი ვერრად დაინაცა. არავითარი
ცმა არ ირმოდა. ტეცებღი კატაბარდები ედებოდნენ და შლივრ
მიდიოდა. იცოდა, რომ რადფაც აცლორ იქო მანუანირ თვლებირაგან
გათელილი გზა და ინანა, რომ მანშილირ ღერამოკლებლად გზიდან
გადასცვია. ეკლიან ბსყუებრ ღორირ მიიკვლევდა გზარ. ღემოეცია
ტანრაცმელი, ღემდეგ გსბეღი თს ტლაპოღი ღეაბიძა და ჩაობირ
ტქლაპსნმა რომელიფაც ტრინველი დაატრთცო. გაირმა ტრთებირ
ტრთციალი, რადფაც ცირ ტოტები ატართცალდა. კვლავ რიყსმე
ყამოვარდა. ვამეცმა გზა განაგრშო. კარგა ცნირ მერე ცეებრ ღორირ
ღედარებით ნათელი რივრცე დაინაცა და მდინარირ გსგსნიც ღემოერმა.
გამცნევდა და რწრატად გამოვიდა ტქიდან. სეცრად ტეცი ორმოღი
ყასვარდა და დაეცა. როცა წამოდგა, დაინაცა, რომ ერ რწორედ ირ
გზა იქო, რომელიც ორფობიდან გამორვლირარ დატოვა.
გაცარებსლი გაწქვა გზარ, რადგან იცოდა, რომ ერ გზა იუ მიიქვანდა,
რადაც მიდიოდა. მაგრამ რაც სტრო საცლოვდებოდა მიზანრ, მით
სტრო იპქრობდა მფელვარება. მინდორზე გამორსლრ გარკვევით
ერმოდა მდინარირ გსგსნი, მაგრამ თვითონ მდინარე არა ყანდა.
არატერზე არ ტიურობდა. მფელვარებირაგან გსლი სკრთოდა და
მიდიოდა. არ სნდოდა ეტიურა, რადგან იცოდა, ტიური რომ დაეწქო,
ღეიშლება თავირ განზრაცვაზე, რომელმაც რიგიჟერავით მოსარა,
ცელი აეფო. სცებ ირ უოციც ღეამყნია, რადაც გვიან ფამით ცე-ტქირ
წარაფებად სკანარკნელ რეირზე მორსლი ღოტრები ფამერ ათევდნენ
ცოლმე. აუ ცე-ტქე მზადდებოდა, აუედან გამოწუონდათ მანუანებით
უალაუღი და ზოგძერ ირ ღოტრები, რომლებრაც არ სნდოდათ დრო
დაეკარგათ, გვიან მოდიოდნენ აუ, ირლით დაცსრსლ პატარა უოცღი
იშინებდნენ და დილაადრიან იწქებდნენ მარალირ გადმოზიდვარ.
ირგვლივ, მინდორზე, ღტაბელებად დალაგებსლი მორები ეწქო.
უოცირ წინ მანუანა იდგა. ვამეცი წამით ღეყერდა. მფელვარებამ კიდევ
დასარა მთელ ტანღი, მაგრამ მანუანა იცნო და გასცარდა, რომ
ტქსილად არ მოვიდა აუ, ტქსილად არ იწვალა ამდენი.
უოცთან მივიდა და კარი ჩრიალით გააფო. ცცვირღი ეცა ოტლიანი
წინდებირ მწარე რსნი. ვამეცი ტრთცილად ღევიდა უოცღი. ტაცტზე
ვიფაც გაღოტილიქო გსლაფმა და ეშინა. მთვარირ ღსუი არ ატანდა
გარედან. უოცღი ბნელოდა. ვამეცმა არანთრ გაკრა, თაროზე
ყამოდებსლი ჩრაუი აანთო და აცლა სკვე დაინაცა ირ, ვირი რსნთუვაც
ღემოერმა პირველად.
192
 ერ იქო ღამილა. ირ გსლაფმა იწვა კედელთან მიდგმსლ ტაცტზე,
ცელი თავუვეღ ამოედო და ტკბილად ეშინა. რაოცრად მღვიდი და
თითუორ კეთილი რაცე წუონდა. ჩრაუირ ღსუზე ოდნავ ტერმკრთალი
ყანდა. თმა აღლოდა, აბსრშგნოდა, ოდნავ დაბსრცსლი ტსყები
რაფაცარ ფიმილირ და ღვებირ მრგავრრ გამოცატავდნენ, თითუორ
ტანძვირაგან ირვენებდა რცესლი. ვამეცი დააცუერდა მშინარერ და
არატერი არ სგრშნია, არც ბრაზი, არც რიბრალსლი. მერე ძიბიდან
რანადირო დანა ამოიფო და ყცაკსნით გაცრნა. ღამილა შილღი
ღეიღმსღნა, ეტქობა, ჩრაუირ ღსუმა ღეაწსცა და თავი მეორე გვერდზე
მოაბრსნა. ვამეცი იდგა და დარცუეროდა მარ...
რარ ერყოდა ერ კაცი ვამეცრ? რით გამოიწვია მირი ზიზფი, მირი
მტრობა? რატომ სნდოდა მირი მოკვლა? რატომ სნდოდა მირი
მოკვლა რწორედ მაღინ, როცა ვამეცრ არავინ რშსლდა, როცა
სნდოდა ქველარ დაცმარებოდა, ღეღველებოდა, ტვირთი
ღეემრსბსუებინა? ვამეცი გრშნობდა, როგორ რშსლდა ირ საზრო
ზიზფი, რომლითაც ღამილა განმრჩვალსლი იქო მირ მიმართ. იმ
გარროლირ ღემდეგ, როდერაც იარონრ მკლავღი მოცვდა ტქვია,
ვამეცმა ეჩვი ღამილაზე აიფო და ცდილობდა ღეცვედროდა მარ
რადმე, მაგრამ ღამილა ერიდებოდა. ცედავდა უსყაღი მოცეტიალე
ვამეცრ, ძიბეებღი ცელებყაწქობილრ და თვალრ არიდებდა. რატომ
არიდებდა თვალრ? იმიტომ, რომ დამნაღავე იქო, თს იმიტომ, რომ
არ იქო დამნაღავე? ვინ ყაიდინა ერ რსლმდაბლსრი, საზრო და
რაზიზფარი ბოროტმოუმედება? ქველამ იცოდა, რომ ღეიშლება
იარონირთვირ მკლავი მოეჩრათ. ცვალ რაფამორ ლეილარ და ელამ
შსკსრ თბილირღი მიწქავდათ რაოპერაციოდ და ღეიშლება იარონი
იუიდან სცელოდ დაბრსნებსლიქო. ვინ იქო დამნაღავე იარონირ
წინაღე? არავინ არატერი იცოდა. არც ვამეცმა იცოდა არატერი. ირ
მთელი დფეები უსყაღი იდგა და პაპირორრ პაპირორზე აბოლებდა,
ტიურობდა იმაზე, თს ვინ სნდა ქოტილიქო დამნაღავე. მართალია,
სთცრერ, ღამილარ გადარაცლებაღი კაცი ღემოაკვდაო, მაგრამ მაინც
არ რძეროდა, არ რძეროდა, რომ ღამილარ ღეეშლო არეთი რამ
ყაედინა. მარ რწამდა რიკეთე და ამიტომ არ რძეროდა. მაგრამ თს
ღამილა არ იქო, რცვა ვინ სნდა ქოტილიქო? ვირ რა დასღავა?
ერთადერთი კაცი ამ უალაუღი, ვინც დაყაგრა, ღამილა იქო, თსმცა
ირიც რამართლიანად... მაგრამ სცებ, ამ რაფამორ, ბევრი ტიურირ
ღემდეგ, ვამეცრ ელდარავით დაარტქა იმ აზრმა, რომ ერ ბოროტება
193
მცოლოდ ღამილარ ნამოუმედარი იქო, და აფღტოთებსლი, თან
გსლგატეცილი, ცცოვრებირ და ადამიანებირ სრამართლობარ
ღერიგებსლი, – ღეიშლება სტრო ერ ღერიგება იწვევდა მირ
აფღტოთებარ, – რწრატად გამოუანდა აუეთ, ამ უოცირაკენ, რადგან
იცოდა, რომ ამ ფამით აუ იპოვიდა ღამილარ. მან ღემთცვევით გაიგო,
რომ ღამილა ცე-ტქირ ყამორატანად იქო წარსლი და იმწამრვე,
როგორც კი გაიტიურა, რომ ამ რსლმდაბლსრი დანაღასლირ ყამდენი
ღამილა იუნებოდა, მეტი არავინ, რარწრატოდ გამორწია აუეთ და
აცლა იგი ბნელ უოცღი მარტოდმარტო იდგა თავირი მშინარე მტრირ
წინ და ცელღი გაცრნილი დანა ეჩირა...
ღამილარ მღვიდად ეშინა. თაროზე ყამოდებსლი ჩრაუირ ალი
უანაობდა და უოცირ კედლებზე ყრდილები პეპლებივით
ტარტატებდნენ. უოცღი ქრს რიყსმე იდგა. ვამეცმა მსცლი წკრა
ღამილარ და გამოაფვიშა.
ღამილა სეცრად გამოტციზლდა და ტაცტზე წამოძდა. მან იმწამრვე
იცნო ვამეცი და ირეთნაირად ღეცედა, თითუორ არც რშინებია, თითუორ
ერთი წამირ წინ რსლაც არ იქო წარსლი ტკბილ ბსრანღი. ეტქობა,
ცცოვრებამ ღეაყვია ქოველგვარ მოსლოდნელობარ და არატერი არ
სკვირდა. გაკვირვება არ გამოცატვია რაცეზე, მაგრამ როცა ვამეცირ
ცელღი დანა დაინაცა, რწრატად მიაბრსნა თავი და თვალი მოავლო
ოთაცრ, ალბათ, თავირ დარაცავად რამე სნდოდა აეფო, მაგრამ
ვერატერი ვერ ღენიღნა და სკან გაყოყდა. ვამეცმა დანა კსთცეღი
მიდგმსლ, ნაცევრად დამტვრესლ ცირ მაგიდირკენ ირროლა და ღიგ
ყაარო. ლითონმა გაიბზრიალა და უოცღი გამეტებსლი რიყსმე
გაბზარა. ვამეცმა ტეცი ყამოდო ტაცტზე, ცელებით მსცლრ დაექრდნო
და პირდაპირ თვალებღი ყაცედა ღამილარ.
– ღენ მერროლე? – იკითცა ვამეცმა.
მირი ცმა ბსნაგღი მიმალსლი მცეცირ ფმსილივით გაირმა.
– რა გერროლე? – წკითცა ღამილამ.
ვამეცმა ბოროტად გაიფიმა.
– თოტი! არ გაცროვრ?
– რაც არ გამიკეთებია, რატომ სნდა მაცროვდერ?
ღამილამ წამოდგომა დააპირა, მაგრამ ვამეცმა ქბაღი ამოწკრა მსღტი
და თავი კედელზე მიაცეთუებინა.
ღამილა კედელრ მიეკრა გაღეღებსლი.
– ყემი მოკვლა გინდა? – წკითცა ვამეცმა.
194
 – თს შმა ცარ, ღენ ცომ არ ატრენ?
– გაგატრენ აცლა... – თუვა ვამეცმა და სცნასრ რსრვილრ
აქოლილმა, მოსლოდნელად, მთელი შალით ლეწა რაცეღი.
ღამილა ტაცტიდან ყამოვარდა და შირრ დაეცა. ვამეცი მობრსნდა,
მაგიდიდან დანა ამოაჩრო, და რწორედ ამ დრორ, ღამილა წამოცტა
და გარეთ გავარდა, მაგრამ ვამეცმა მოსრწრო, ტეცი დასდო და
მიწაზე დააგორა, უოცირ წინ. იმავე წამრ, გარეთ გამორსლმა ვამეცმა
იგრშნო რივრცე, და მირი ვნება, მირი გაღმაგება გათავირსტლდა
შალასნებსრი ღეკსმღვირაგან, ღესერთდა ამ რივრცერ და სნაპიროდ
გაიღალა, როგორც უვექანარ მოდებსლი დილირ ნირლი. და სცებ,
ვამეცმა იგრშნო, რომ გამოთცოვებარავით მტკივნესლი და თბილი
იქო ერ ღეგრშნება. მთვარე ყარსლიქო და აცლა სტრო ბნელოდა.
რადფაც რსლ აცლორ ჩრიჩინობელა ჩრიჩინებდა და მღვიდად,
მღვიდად მიღცსოდა მდინარე თავირ გზაზე. დიდებსლი იქო უვექანა
და ვამეცრ არ ეღინოდა, ტერტლად ღეერთებოდა მარ.
მან ღამილა წამოაქენა და მღვიდად სთცრა:
– აწა, დამარტქი, თს გინდა, ღე რაწქალო... – და დანა გასწოდა.
ღამილამ დანა გამოართვა, ღორრ ირროლა და იმწამრვე თავი აშგერა
რაცეღი.
ვამეცი დაეცა. მერე ირ გრშნობდა, როგორ თელავდნენ ღამილარ
წიცლები მირ რცესლრ, რირცლთან ერთად ცრემლიც წარკდა და
თანდათან ბსრსრღი წავიდა; მერე კი ირევ გამოტციზლდა და
გასკვირდა, რომ ტეცზე იდგა, წინ ღამილა ედგა.
– მეყცსბე თს ბიჩი ცარ, ცელი გაანშრიე! – გაცოტებით იშაცდა ირ.
– რატომ სნდა გეყცსბო, ღე რაწქალო...
და ირევ აშგერა ღამილამ თავი და ირევ გაიტანტა ბსრსრღი რსლი და
გონება. გაურა ქველატერი. დამღვიდდა ქველატერი. მერე
თანდათან, თანდათან გაურა ბსრსრიც და ვამეცმა დაინაცა ბაცი ცა.
ცირ კსნჩსლზე მციარსლი და რიცოცცლით რავრე ცირკრირ ვარრკვლავი
ბრჩქვიალებდა. ციოდა.
– ღენ გგონია, მე დავჩერი იარონი? – ღემოერმა ღამილარ ცმა,
ღემოერმა მირი უოღინი.
– ღენ გგონია, მე ვირროლე?
ვამეცი ცმარ არ იფებდა, ცარ სქსრებდა. ირ ცედავდა, როგორ
მიერეკებოდა დფირ რსრტი ნათელი ფამირ ფრსბლებრ.
– რატომ ვარ რაწქალი? მეც კაცი ვარ...
195
 ცირკრირ ვარრკვლავი კი ირევ ირეთი ცალირით ბრჩქვიალებდა,
მაგრამ ვამეცრ გსლზე ნაფველი აწვა.
მერე ღამილამ ცელები ღემოცვია და წამოაძინა. თვითონ გვერდით
ყაცსცუდა.
– მე არ მირროლია. დამიძერე, მე არ მირროლია...
ვამეცმა თავი ყაუინდრა და რაცელოთი რაცე მოიწმინდა. ცალათირ
რაცელო რირცლით გაერვარა.
– მე არ მირროლია, – ამბობდა ღამილა.
– წამომაქენე, – სთცრა ვამეცმა.
ღამილა მცრებღი ღესდგა და წამოაქენა. ვამეცმა თვალი მოავლო
განათებსლ რივრცერ და ფრმად ამოირსნთუა.
– დამიძერე, მეც კაცი ვარ. – რაფაცნაირი გაბზარსლი ცმით თუვა
ღამილამ, – დამიძერე!
და სცებ ვამეცმა იგრშნო, რომ რცესლღი ზამბარარავით დაჩიმსლი
ნერვები მოეღვა, დაშაბსლობა გაურა და დაფლილობირაგან მთელი
რცესლი არტკივდა, იგრშნო, რომ ამ კაცრ, რომელიც მირ წინ იდგა
ღეღინებსლი, ღეღტოთებსლი რაცით, მართლა არ სრვრია, იგრშნო,
რომ ღეცდა. არა, ცცოვრებარ რიკვდილირკენ არ მიწქავდა, თსმცა,
როცა აუეთ მოირწრატოდა, ეგონა, რომ რიკვდილირ ღერაცვედრად
მოდიოდა, მაგრამ ვინ იცირ, იუნებ უვეცნობიერად იმარაც კი
ტიურობდა, რომ მოცდებოდა რწორედ ირ, რაც აცლა მოცდა,
გაირკვეოდა რწორედ ირ, რაც გაირკვა და ვინ იცირ, როცა არეთი
დასოკებელი რსრვილით მოირწრატოდა აუეთ, რწორედ ამარ ელოდა
და არა რიკვდილრ და ამიტომ იქო მირი რწრატვა არეთი მშატრი.
მოსლოდნელმა რიცარსლმა აავრო მირი რსლი, ირევ რაქვარელი
გაცდა ცცოვრება, ირევ რაქვარელი გაცდა ადამიანი. აცლა მარ ეგონა,
რომ დამთავრდა ირ ბნელი გზა, რომელრაც მთელი ფამე
მოწქვებოდა. ბოლორ და ბოლორ მოვიდა იუ, რადაც ელოდნენ. და
აი, გასფერ კარი და თბილ ოთაცღი ღემოიქვანერ, ტანძარართან
დასდგერ რკამი და მოწიწებით დარვერ, მცარზე ცელი დაწკრერ,
გაამცნევერ დაფლილი, დარცინერ იმ რსლელსრი ტიურებირათვირ,
მთელი ფამე რომ თავღი სტრიალებდა, მირი ცცენი თივით გატენილ
თავლაღი ღეიქვანერ, მოსარერ, ოტლი ღესმღრალერ, დილირ ნირლი კი
ნელ-ნელა გაიტანტა და გამოყნდა წიწვოვანი ტქე და მწვანე
ტერდობები, თეთრი ანგელოზები გამოვიდნენ ბსრსრიდან, წრე
ღეკრერ და რიმფერა დაიწქერ. ამფერდა რამქარო და ღავი ლანდები
196
რიზმარესლი მოყვენებებივით გაიტანტნენ გამურალ რიბნელერთან
ერთად. მზირ წიმნი აგსგსნდა წაერღი...
– მძერა! – თუვა ვამეცმა და ღამილარ კირერზე მოცვია ცელი.

197
 15
მეორე დფერ ლეილამ და ელამმა შსკსმ იარონი რაოპერაციოდ
თბილირღი წაიქვანერ. ბევრი ცალცი მოვიდა მათ გარაცილებლად.
გამცილებლები ვაგონირ ფია ტანძარართან იდგნენ და უვემოდან
ერასბრებოდნენ ლეილარ და იარონრ. ქველანი ცდილობდნენ
იარონირ გამცნევებარ. დაბნესლი ელამი შსკს კონდსუტორირ
გვერდით, კიბერთან იდგა.
მერე მატარებელი დაიშრა და ბაუნიდან კიდევ დიდცანრ მოყანდა
ნაქანარებრ ღორირ ყსმად მიმავალი ვაგონი. გამცილებლები
აიღალნენ, ნელა გაემართნენ გარარვლელირაკენ. ვაცსღტი, კლსბირ
დირეუტორი და იარონირ მეგობარი რცენირმოქვარენი ცმამაფალი
რასბრით მიდიოდნენ, ქველა მათგანმა, როცა ასცილებელი ღეიუნა
იარონირ თბილირღი წაქვანა, რაფაც რაუმე მოიმიზეზა და თავი აარიდა
გამგზავრებარ. მცოლოდ ლეილამ იკირრა იარონირ გაქოლა. იარონირ
მეგობრებიდან მცოლოდ ერ უალი აფმოყნდა ქველაზე რანდო.
დანარყენები რადგსრზე გამოცილებით დაკმაქოტილდნენ.
მართალია, ლეილარ ვაჟკაცსრი, მტკიცე ცარიათი წუონდა, მაგრამ
რაც სნდა იქორ, მაინც უალი იქო და ცცადია, მარტოკარ
გასჩირდებოდა ავადმქოტირ ყაქვანა სზარმაზარ უალაუღი. მაგრამ
როცა ერ ამბავი შსკსმ გაიგო, რამრაცსრღი ნებართვა ითცოვა და
ქველატერი თავირ თავზე იდო, გზირ ცარძიც კი. იარონი და შსკს
არაროდერ არ ქოტილან მეგობრები, ამიტომ მთელი უალაუი
გაკვირვებსლი იქო შსკსრ რაუციელით, ქველა მარ აუებდა და აი, ამ
რაფამორ ლეილამ და შსკსმ იარონი ვაგონღი აიქვანერ, მერე
მატარებელი დაიშრა და ბაუნიდან, პრიალა რელრებრ ღორირ,
პატარა წერტილივით მოყანდა ბოლო ვაგონი.
თბილი რაფამო იდგა. დარავლეთით, მწიტე ტორთოცალივით მრსქე
მზე მეწამსლად ატერადებდა ლსღ რივრცერ. ვამეცი ზსრგით
მიქრდნობოდა რკინირ ბოშრ და ალირარ სქსრებდა. გასპარრავი და
ტერდაკარგსლი იქო. რაცე დაკაწრსლი წუონდა და ღემცმარი
რირცლიანი ზოლები აყნდა ლოქებზე, ცცვირზე, ღსბლზე.
სშილობირაგან თვალირ სპეები ყარწითლებოდა. ცელები გსლზე
დაეკრიტა, ტეცი ტეცზე გადაედო, როგორც ქოველთვირ, აცლაც

198
სფიმოდა ტსყები და დაფლილად, მაგრამ მაინც ცალირიანად
გამოიქსრებოდა.
ალირარ თცელი რაწვიმრირ ღიგნით ნაუროვი ალირტერი კაბა ეცვა.
ტსყები პომადით ღეეფება. თმა კოცტად დაევარცცნა. ვამეცირაგან
მოღორებით იდგა და მაინცდამაინც არ ყუარობდა წარვლარ, თსმცა
ქველანი წავიდნენ, მირი აცლო ნაცნობები, აუ მორსლნი იარონირ
გარაცილებლად. ალირარ ადგილიდან ტეცი არ მოსცვლია, დაიცადა,
რანამ ქველა არ წავიდა, რანამ ბაუანი არ ყამოცარიელდა. მერე
ნელი ნაბიძით ვამეცრ წინ ყასარა და გსლთბილად გასფიმა.
– რაცეზე რა მოგივიდა?
– არატერი, ცცენიდან ყამოვვარდი.
– მოდიცარ?
– მოვდივარ.
რადგსრირ სკან, მოედანზე, რადაც გაზონებთან დადგმსლ გრშელ
რკამებზე მატარებლირ მომლოდინე ცალცი ირცდა, ერთად
გამოვიდნენ. ერთად გაქვნენ ცენტრირაკენ მიმავალ ვიწრო ღსკარ.
ღაბათი რაფამო იქო და უსყებღი ცალცი ირეოდა. ზოგან თავიანთი
რაცლებირ აივანზე დედაკაცები გადმომდგარიქვნენ და ჩორაობდნენ,
ზოგან ღსა უსყაღი მთვრალი კაცები იდგნენ და როცროცებდნენ.
რადფაც, ეტქობა, კსლტსრირ რაცლღი, რადიო ყართერ და
რეპროდსუტორრ აუაც მოწუონდა მსრიკირ ცმა. რადფაც მანუანირ
რაქვირრ მომაბეზრებლად აპიპინებდა ვიფაცა. ქველანი ცედავდნენ,
როგორ მირეირნობდნენ ალირა და ვამეცი, როგორ რასბრობდნენ.
ქველანი თავაზიანად ერალმებოდნენ მათ, თვალრ აქოლებდნენ.
ირინი ლაპარაკობდნენ იარონზე, იმაზე, რომ რაწქალი იარონი
ღეიშლება სცელოდ დარყენილიქო. ორივერ ეცოდებოდა იარონი და
იმედი წუონდათ, რომ რამე ეღველებოდა. ვამეცი აფტაცებსლი იქო
იარონირ თავდაჩერით. პირველად ვამეცრ რსლ რცვანაირი
წარმოდგენა ღეეუმნა იარონზე, მაგრამ ერ წარმოდგენა თანდათან
ღეეცვალა, იმ გარროლირ ღემდეგ კი რავრებით გამოეცვალა აზრი ამ
კაცზე. ალირარ შალიან ეცოდებოდა იარონი, მაგრამ სტრო მეტად
ელამი შსკსთი იქო აფტრთოვანებსლი, რომელმაც რაოცარი რიკეთე
და ადამიანობა გამოიყინა. ალირარ არ ეგონა, შსკს არეთი კარგი
გსლირა თს იქო. შსკსრ ქოველთვირ მთვრალრ ცედავდა და ამიტომ
ტიურობდა, რითბორ და ადამიანსრ რიტაუიზერ მოკლებსლი კაციაო.

199
როგორც ყანრ, არ ღეიშლება ადამიანირ ღეტარება, თს ზედმიწევნით
კარგად არ იცნობ მირ ღინაგან რამქარორ.
– მაგრამ, – თუვა ვამეცმა, – ზოგძერ ირეც ცდება, რომ რიკეთე,
რსლგრშელობა რაფაც მიზეზით არირ გამოწვესლი და არა
სანგარობით, როგორც წგონიათ. ზოგძერ კაცმა იცირ, რომ ამა თს იმ
რაუციელრ მოსწონებენ და ერ ამოშრავებრ. ერ კი სკვე რცვა რამეა,
რიკეთირ რტერორ არ განეკსთვნება. მაგრამ, რა თუმა სნდა, შსკსრ ერ
არ ეცება.
– შსკს კარგი ადამიანია, – თუვა ალირამ. – რაერთოდ კი,
ქველატერი რთსლი და გასრკვეველია.
მერე ირინი ამინდზე ლაპარაკობდნენ.
– ზოგძერ, ღემოდგომით, როცა არე თბილა, რაოცარი მოწქენა
მიპქრობრ ცოლმე, – თუვა ალირამ, – რაღინელ მარტოობარ ვგრშნობ.
– ღენ არ სნდა გრშნობდე მარტოობარ, ქველარ სქვარცარ.
– ქველარ?
– წო, ქველარ, – თუვა ვამეცმა, – ღენ კარგი ადამიანი ცარ.
– მაგარ იმიტომ ამბობ, რომ კარგად არ მიცნობ. იცი, როგორი
ცცოვრება მუონდა? – ნაფვლიანად თუვა ალირამ.
– ღენ კარგი ადამიანი ცარ. მე მიქვარცარ ღენ, – თუვა ვამეცმა.
ალირა რიამოვნებირაგან გაწითლდა და გაიცინა.
– ღენ ქველა გიქვარრ. მეირაც ცომ გიქვარრ? – კეკლსცად თუვა მან.
– მეირაც მიქვარრ. მეირა მებრშოლია, სრამართლობარ არ ეგსება...
მაგრამ, – თუვა ვამეცმა, – თს დამიძერებ, ღენ სტრო მიქვარცარ.
ღენგან რამსდამოდ დავალებსლი ვარ.
– ეწ, მაგირ მოგონება არცა ფირრ. მე თს არ გიღველიდი, რცვა
გიღველიდა. ეგ ყემი მოვალეობა იქო.
– ღენ ქველარ სქვარცარ, ამაღი დარწმსნებსლი ვარ.
– ბედნიერება ირ კი არ არირ, რომ რცვებრ სქვარცარ, ბედნიერება ირ
არირ, როცა ღენ გიქვარრ ვინმე, – თუვა ალირამ.
– უალებირათვირ პირიუით არ არირ? მაგრამ ეგრეც რომ იქორ, ღენ
ცომ გიქვარრ ძემალი?
– რა ვიცი, მიქვარრ?
– თს არ გიქვარრ, ცოლად რატომ მიწქვები? გავიგე, რომ
გაზატცსლზე თცოვდები.

200
 – რა ვიცი, ვამეც. განა ცცოვრებაღი ქველატერი ირე ცდება, როგორც
ღენ გინდა? არც რიქვარსლი მოდირ ირე, როგორც ოცნებაღი
წარმოგიდგენია.
ვამეცი გაყსმდა. მათ გზა განაგრშერ. მერე ალირა პატარა უალაუირ
ქოველდფისრობაზე, ერთტეროვნებაზე, მოწქენილობაზე
ლაპარაკობდა. ალირარ მამა ამ უალაუირ მკვიდრი იქო. თვითონ
ალირა ყრდილოეთ კავკარიირ ტრამალებღი დაიბადა. ომამდე მირი
ოძაცი იუ ცცოვრობდა. ალირარ დედა კაზაკირ უალი იქო. აცლაც
აცროვრ ალირარ თვალსწვდენელი, მწვანე ტრამალები. მზირ
ყარვლირარ ტრამალებირ ბოლოღი ცა ირეთი წითელი ცდებოდა,
გეგონებოდა, რადფაც იწვირო სცნობი რივრცე. წორიზონტზე უარირ
წირუვილებირ ღავი რილსეტები მოყანდა. ცელგაღლილი იდგნენ წქნარ
ამინდღი უარირ წირუვილები. ალირარ აცლაც აცროვდა ერ... მაღინ
შალიან პატარა იქო და შალიან სქვარდა მამა. მერე ომი დაიწქო და
მამა ტრონტზე წავიდა. ვიფაცამ ამბავი მოიტანა, დაიფსპაო. დედა
გათცოვდა, რცვა კაცრ გაწქვა და იმ არესლ-დარესლობირ დრორ,
თავირი პირველი უმრირ რამღობლოღი ყამოვიდა რაცცოვრებლად. აუ
კარგად მოეწქო, კარგად მიიფერ. ალირამ იცოდა, რომ მამა დაიფსპა
და მწარედ ტკიოდა გსლი. შალასნებსრად ღეეყვია მამინაცვალრ.
მაგრამ როცა ომი დამთავრდა, გამოირკვა, რომ ალირარ მამა არ
დაფსპსლა, პირიუით, მღვენივრად გრშნობდა თავრ და ძანმრთელი,
ორდენებითა და მედლებით გსლდამღვენებსლი თავირ მღობლისრ
უალაუღი დაბრსნდა, რადგან გსმანით მიმცვდარიქო, აუ იპოვიდა
თავირ ცოლ-ღვილრ, რომელთა არავალ-დარავალი დიდი ცანია არ
იცოდა. და მართლაც, იპოვა ცოლ-ღვილი, მაგრამ ცოლი სკვე მირი
აფარ იქო. მთელი დფე ტიროდა ალირა. ფამეები არ ეშინა, მამარ არ
რცილდებოდა, სნდოდა ირევ ერთად ეცცოვრათ მღობლებრ, მაგრამ
როგორ, როგორ სნდა ეცცოვრათ ერთად, როცა დედარ მეორე
უმარი წქავდა? ალირარ მამა რამცედრო კაცი იქო და მალე ირევ
თავირ ნაწილრ დასბრსნდა, რადფაც რსრეთღი, გსლგატეცილი და
გაბოროტებსლი. ერთცანრ კიდევ რწერდა ღვილრ წერილებრ, მაგრამ
ეტქობა, რაბოლოოდ ასცრსვდა გსლი ქველატერზე და გაურა,
დაიკარგა. ალირა კი რაღინლად იტანძებოდა სმამობით. მან ცომ
იცოდა, რომ მამა ცოცცალია?! რა მირი ბრალი იქო, რომ დედამ
ბოლომდე ვერ სერთგსლა უმარრ? რა დააღავა ალირამ? არატერი,
მაგრამ რატომფაც ქველაზე მეტად ირ დაიყაგრა. დედა მღვენივრად
201
გრშნობდა თავრ, მამაც, ეტქობა, მღვენივრად იქო იუ, რადაც იქო,
რადგან ღვილი არც კი აგონდებოდა. ალირარ კი გსლი გასტქდა
რიქვარსლზე, მღობლებზე, თანდათან გასცრსვდა იმედები. სნდო
გაცდა, აფარატერი აფარ რძეროდა. მერე, როცა დედამირი და
მამინაცვალი მეზობელ უალაუღი გადარაცლდნენ, ალირა აუ დარყა,
ამ უალაუღი, რადაც რკოლა დაამთავრა, რადაც მსღაობა დაიწქო.
დარყა მარტოდმარტო, აცლობლებირა და ნათერავებირ გარეღე.
მიეყვია მარტოობარ...
ვამეცი ყსმად სგდებდა ქსრრ. მთავარი უსყიდან დიდი ცანია
გადასცვიერ. ბაზართან ყაიარერ. აუ აცლა რიცარიელე იქო. ლსდირ
ტარდსლთან კაცები იდგნენ და ფვინორ რვამდნენ. ერთი მათგანი
ვამეცირ ნაცნობი რუელი პარიკმაცერი იქო. პარიკმაცერმა დასშაცა
ვამეცრ, რთცოვა მირსლიქო და ერთი ჩიუა დაელია. რცვებიც
მოტრიალდნენ და ვამეცრ პატიჟი დასწქერ. ვამეცი და ალირა
ტარდსლთან გაყერდნენ. ცალტეცა კაცმა, რწორედ იმან, რომელიც
რადალაუოღი იქო მაღინ, როცა ვამეცი დაჩრერ, ყაირ ჩიუა პირამდე
ფვინით აავრო და ვამეცრ მიაწოდა. ლსდირ
გამქიდველმა რწრატად გაცრნა ორი ბოთლი ფვინო და დაცლზე
დადგა. რაჩმელი: პსრი, ქველი, მწვანილი და მწნილი უაფალდზე
გაეტინათ მოუეიტეებრ.
– გვაპატიეთ ფარიბსლი პსრმარილი, – თუვა ცალტეცამ და მეორე
ჩიუა ალირარ მიაწოდა, – მაგრამ კეთილი გსლითა და რიქვარსლით,
ნს დაგვშრაცავთ...
– მე არა ვრვამ, – გაეცინა ალირარ.
– ღოკოლადი მოართვი, ბიჩო, უალბატონ ალირარ, – დასშაცა
დალაუმა გამქიდველრ.
– თუვენ გაგიმარძოთ, კარგად იქავით, – თუვა ვამეცმა.
– გაგიმარძორ, ვამეც, გაგიმარძორ! – წამოიშაცერ რცვებმაც.
გამქიდველმაც კი დაირცა თავირთვირ ფვინო. ჩიუები ერთმანეთრ
მისჩაცსნერ, – გაგიმარძორ, ვამეც, მართალი კაცი ცარ, ფმერთმა რსლ
მართლად გატარორ! უალბატონ ალირარ გასმარძორ!
ალირარ ეცინებოდა, რომ უალბატონრ ეშაცდნენ და არეთი
ზედმიწევნით ცაზგარმსლი პატივირცემით ეპქრობოდნენ. გრშნობდა,
რომ ამით ვამეცირ რიამოვნება სნდოდათ ამ კაცებრ და თვითონაც
შალიან რიამოვნებდა, რომ ვამეცრ აცლდა.

202
 მერე ირინი ავტორატრანრპორტო გარაჟირ აგსრით ამოღენებსლი
კედლირ გარწვრივ მიდიოდნენ. კედელზე ყამოტცრეწილი,
დაშველებსლი ატიღები მოყანდა. ირგვლივ რიცარიელე იქო.
გარაჟიდან ღერაკეთებლად დაქენებსლი ავტომანუანირ შრავირ
ცრიალი ირმოდა. ორი ჩიუა ფვინირაგან ვამეცრ თვალები სტრო
ყასწითლდა, სცნასრად გაბრსვდა და რატომფაც ქველატერრ, რარაც
ცედავდა, რევდანარევი რიქვარსლით აფიუვამდა. ცმარ არ იფებდა და
ირე მოწქვებოდა უალრ, მცოლოდ მაღინ გამოერკვა, როცა დანარყენ
რაცლებზე კოღკივით ამაფლებსლი წითელი ღენობა დაინაცა. ამ
ღენობაღი ალირა ცცოვრობდა, და ვამეცმა იმწამრვე იცნო მირი ოთაცირ
ტანძრები, აივანი, თსმცა არაროდერ ქოტილა იუ. მერე
მოარტალტებსლი, რწორი გზა მზირ სკანარკნელ, ირიბად გაწოლილ
რცივებუვეღ უალირ თმარავით მბზინავი ქვითელი მინდვრებირაკენ
მიდიოდა, რადაც ვამეცი თავირ მსრართან ერთად დარეირნობდა კარგ
ამინდღი. მარ მოენატრა ღემოდგომირ ირ დფეები, რომელიც სკვე
წავიდა, რომელიც გაურა, რომელიც აფარ იქო. რიქვარსლით
მოაგონდა თავირი ცცოვრებირ ირ მონაკვეთი, იუ, იმ მინდვრებღი რომ
გაატარა, მორავლირ არაფებად გამორსლ გლეცებთან ერთად.
მოსნდა მოეთცრო ალირარათვირ, როგორ ცცოვრობდა როტელღი,
შსკსრ უოცღი, როგორ კმაქოტილი იქო იუ ცცოვრებით და ღრომით,
მაგრამ აფმოყნდა, რომ ალირამ მღვენივრად იცოდა, რადაც იქო
ვამეცი გადაკარგსლი ოუტომბერღი. ირიც კი იცოდა, რამდენი რიმინდი
გაქიდა ვამეცმა სრიათსბნირ ბაზარღი. მერე ალირამ თუვა, რომ
მღვენივრად ერმირ ვამეცირ განწქობა, ნამდვილად არატერი რძობრ
ბსნებაღი ცცოვრებარო. რაერთოდ, კარგი იუნებოდა, რომ უალაუები
არ არრებობდერ და ქველანი ბსნებირ წიაფღი, ტქეებრა და ჩალებღი,
მდინარეებთან და ტბებთან ატარებდნენ თავირ წსთიროტელრ,
რაკსთარი ღრომით იწევდნენ რარყო-რაბადებელრ და ქველარ წქავდერ
გსლირ რწორი.
– კარგი იუნებოდა, – გაიფიმა ვამეცმა.
– რარ აპირებ, ვამეც, დარყები ყვენღი, თს ირევ იუ დაბრსნდები,
რაიდანაც მოცვედი? – წკითცა ალირამ.
– ძერ არ ვიცი, – თუვა ვამეცმა.
– ღენი ვერატერი გამიგია, – სთცრა ალირამ, – ამ უალაუღი ქველა
გიცნობრ, ქველარ სქვარცარ, ქველა პატივრ გცემრ... მაგრამ შალიან

203
სცნასრი კაცი ცარ, არავინ არ იცირ, ვინა ცარ, რადასრი ცარ, რა კაცი
ცარ?..
– მე ცოდვილი ვარ და ამიტომ, – თუვა ვამეცმა.
– რატომ ცარ ცოდვილი?
ვამეცმა არ სპარსცა.
მერე სკანარკნელ ღენობებრ გარცილდნენ და მინდორზე გავიდნენ.
ვერც კი გაიგერ, როდირ დარყა უალაუი სკან. ცარიელ,
მოარტალტებსლ გზაზე მიაბიძებდნენ. გზირ ცალ მცარერ, ტერდობზე,
ქვითელი, წითელი და ძერ კიდევ მწვანე ტოთლებით ღემორილი ტქე
თავირ რიჩრელერ არცსრებდა უვექანარ. მეორე მცარერ ტქე გაეკატათ
და სნაპირო, ქვითელი მინდვრები წორიზონტირ ბოლომდე
გაწოლილიქვნენ. რადფაც ღორრ, ლიანდაგირ გაქოლებით
დარობილი რკინირ ბოშები მოყანდა. წინ კი, კიდევ სტრო ღორრ,
მიტოვებსლი და სპატრონო თეთრი ეკლერია იდგა.
– ვამეც, გინდა გითცრა, როდირ ღემნიღნე ღენ მე პირველად?
– როდირ?
– როცა ღამილართან ყცსბირ ღემდეგ იმ ეკლერიართან იდეუი, ღსა
გზაზე, და ანტონრ ელაპარაკებოდი.
– რწორია!
– მე კი სტრო ადრე ღეგამყნიე და დაგიმაცროვრე. ძერ კიდევ
უალაუღი...
– მე კი მაღინ ღეგამყნიე, როცა იარონრ ველორიპედზე ეძეუი და გზაზე
ყამოიარეთ.
– ვამეც, ვინ იქო ანტონი?
– ანტონი ცცოვრებარ მოწქვეტილი კაცი იქო. ირ განქენებსლი
იდეებით სტრო ცცოვრობდა, ვიდრე რინამდვილით. რინამდვილერ
ანგარიღრ არ სწევდა რაწქალი...
– მე მშსლრ ეგეთი ცალცი, – თუვა ალირამ, – რომლებიც
განქენებსლ იდეებრ ადამიანირ რიცოცცლეზე, ტანძვარა და ტკივილზე
მაფლა აქენებენ. ვირაც მიაყნია, რომ მიზნირ მირაფწევად
ქოველგვარი მრცვერპლი გამართლებსლია.
– არავირ არ აუვრ სტლება, რიცოცცლეზე მაფლა რცვა რამ დააქენორ,
– თუვა ვამეცმა.
ირინი გზირ პირარ იდგნენ, რაიდანაც ტქირკენ, ტერდობზე ბილიკი
მიდიოდა. მერე ნელ-ნელა გაქვნენ ბილიკრ. ტრინველები თბილ
უვექნებღი გატრენილიქვნენ და ცარიელი ბსდეებიდან არ ირმოდა
204
მათი ჟივილი. მიწარ მწვანე, ცარცარა ცავრი მორდებოდა. ვამეცრ
რიამოვნებდა ტქირ რიყსმე. წინა ფამირ სშილობირაგან დაფლილი და
დაუანცსლი, რცესლღი სცნასრ რიმრსბსუერ გრშნობდა. და ირ, რომ
ალირა თან აცლდა მიყსმებსლ ტქეღი, რაოცრად აცარებდა. ვამეცი
გრშნობდა, როგორ იფვიშებდა ცნობიერებიდან განდევნილი
ადამიანსრი, კაცსრი რსრვილი მირ არრებაღი. ირ გრშნობდა, რომ
ალირა იქო იმ რითბორ წქარო, რომელიც რწქსროდა. ირ იქო
ღორესლი, რინათლით აციმციმებსლი ნავრადგსრი, რომელრაც
უარიღცალრ გამოვლილი მეზფვასრი გემბანიდან ცედავრ და
მოსთმენლად ელირ, მიირწრატვირ მირკენ, თსმცა ძერ კიდევ არ იცირ,
მიაფწევრ თს არა იუამდე, რადგან სამრავ განრაცდელრ ღეყვესლრ,
აფარც კი რძერა, რომ ღერაშლებელია ცრნა. ვამეცრ სცაროდა, რომ
ალირართან ერთად იქო და არატერზე არ ტიურობდა. ირინი
ცმაამოსფებლივ მიწქვებოდნენ აფმართრ. მერე ალირამ წკითცა:
– რატომ ცარ ცოდვილი?
– იმიტომ, რომ რაკსთარი შმა ღემომაკვდა! – სპარსცა ვამეცმა
იმწამრვე, სქოქმანოდ, და ტქეღი ყამოვარდნილი რიყსმე სეცრად
ირეთი მკვდარი გაცდა, რომ არატერი, არატერი არ ირმოდა, აფარც
ტოთლებირ შლივრ გარაგონი ღრიალი, აფარც ბსყუებირ თითუმირ
ღესმყნეველი გატაყსნება, აფარც დაბლობირ ღორესლი გსგსნი, არც
ერთმანეთირ პირირპირ მდგარი ორი
ადამიანირ რსნთუვა. ალირა დაბნესლი, გაოცებსლი მიღტერებოდა
ვამეცრ, და მირ თვალებღი ყანდა ღიღი, ტკივილი, რაროწარკვეთა და
იმედი.
– როგორ? – ყაცლეყილი ცმით იკითცა მერე და ნერწქვი
გადაქლაპა.
– ამარ რა მნიღვნელობა აუვრ?! – თუვა ვამეცმა ცივად.
– რარ ამბობ, ამარ სდიდერი მნიღვნელობა აუვრ, – რწრატად
წამოიშაცა ალირამ, თითუორ წქალწაფებსლი ცავრრ ეჩიდებაო.
– გეღინია ყემი? – წკითცა ვამეცმა.
– არა, – დაბნესლად თუვა ალირამ, – არა, არ მეღინია, რატომ სნდა
მეღინოდერ?
– რატომ არ გეღინია? მე ცომ კაცირ მკვლელი ვარ, რაკსთარი შმირ
მკვლელი?..
– არა მძერა! – წამოიშაცა ალირამ, – არა მძერა!

205
 მაგრამ მარ რძეროდა. რძეროდა, რომ ვამეცი რიმართლერ ამბობდა.
მარ მოეყვენა, რომ ტქეღი ყამობნელდა და ვერატერრ ვერ ცედავდა.
მერე გამოერკვა და დაინაცა, რომ ვამეცი წინ წარსლიქო.
ვამეცი სკან არ იცედებოდა. რაც სტრო წინ მიდიოდა, მით სტრო
დაბსრსლი ცდებოდა ტქე. მირი ნაბიძები მიწაზე ყამოცვენილ
ტოთლებრ აღრიალებდნენ. მერე ნაშვნარი დაიწქო და სტრო
დაბნელდა. ტქირ ღსაგსლღი ტბა გამოყნდა. ირეთი რსტთა, ირეთი
ანკარა იქო წქალი, რომ არეთ ტბაღი თავირ დაცრყობაც არ
გაგიშნელდებოდა. ყაიშირებოდი და იწვებოდი ტბირ ტრკერზე,
გეცოდინებოდა, რომ ღენ ზემოთ ლაჟვარდოვანი ტალფები
ლივლივებენ, რომლირ ქსრება რაოცრად გატკბობდა, რანამ
ცოცცალი იქავი. მერე ვამეცმა ტბირ პირარ მოთიბსლი თივირ ზვინი
დაინაცა, პატარა მინდორი გადაჩრა და თივაღი წამოწვა. ცელები
თავუვეღ ამოიდო. ერიამოვნა თივირ რსნი.
გავიდა ცანი. იმ ბილიკზე, რომელმაც ვამეცი აუ მოიქვანა, ალირა
გამოყნდა. წითელი კაბა ეცვა, ღავი თმა მცრებზე ყამოღლოდა.
მართალია, აცლა ღემოდგომა იქო, მაგრამ მწვანე მინდორზე
ყამავალ მზირ რსრტ რცივებღი მოუცესლი უალი გაზატცსლზე აცლად
ამორსლ ქაქაყორ წგავდა. ვამეცრ რაღინლად მოსნდა რაფაც და
გასრკვეველი მფელვარებირაგან გსლი ღესუანდა. და იმავე წამრ,
სცებ, ვნებად თს ტკივილად უცესლი ენერგია ირევ ღეიკრა და
მიიმალა თავირ კსნჩსლღი, და მონოტონსრი, ცივი წონარწორობა
აფრდგა მირ რსლღი. მან ღეცედა უალრ და დაკარგსლი იმედივით
მტკივნესლმა ღეგრშნებამ რაბოლოოდ დასარა და მერე გაურა.
ალირამ დაინაცა ვამეცი, რწრატად გამოიარა მინდორი და გვერდით
მოსძდა. რაცე სცინოდა. ზსრგით თივირ ზვინრ მიექრდნო, რაწვიმარი
მსცლებზე გადაიტარა.
– რა სცნასრი კაცი ცარ, ვამეც, კინაფამ ქველატერი დაგიძერე, –
თუვა ალირამ.
ალირარ რაცეზე ეღმაკსრი ფიმილი სთამაღებდა. ვამეცი დსმდა.
– ვამეც! მიცა გსრამიღვილრ ცომ არ იცნობ?
– ღენ რაიდან იცნობ მიცარ? – გასკვირდა ვამეცრ.
ალირამ გადაიკირკირა და თვალები რიამოვნებით მოჩსტა.
– რა არირ მიცა ღენი?
– მიცა ყემი შმაა.
– აკი შმა ღემომაკვდაო?
206
 – მიცა ყემი სმცრორი შმაა, სტრორიც მქავდა.
სცებ ალირარ ფიმილი გასურა. რადფაც კოფორ წსილი გაირმა.
რადფაც, ტქეღი, ცმელი ტოტი ყამოტქდა. ირინი ირცდნენ ერთმანეთირ
გვერდით, თივირ ზვინრ ზსრგით მიქრდნობილნი და ტბირ პრიალა
ზედაპირრ გარცუეროდნენ.
– მართალია, რარაც ამბობ? – იკითცა ცოტა ცნირ მერე ალირამ.
– მართალია, – სპარსცა ვამეცმა.
ტბაღი წქალი აწკლაპსნდა. ტბირ ზედაპირზე რგოლები გაყნდა და
გაურა. ირევ აწსვლდა რადფაც კოფო. მზე დაიმალა, ყამობნელდა,
აგრილდა. ირინი გასნშრევლად, მონსრცსლებივით ირცდნენ მაგნიტსრ
შალად უცესლი სცნასრი რიმართლირ წინაღე. მერე ვამეცმა
ლაპარაკი დაიწქო. ტქირ რიყსმეღი მირი ცმა დაგსბსლად გაირმა, და
ალირარ ერმოდა ერ ცმა, მაგრამ თავდაპირველად ვერ არყევდა
რიტქვებრ, ვერ არკვევდა აზრრ, მაგრამ მერე, თანდათან მიწქვა იმ
დაგსბსლი ცმირ მონოტონსრ დინებარ იუ, იმ ღორესლ და მირთვირ
სცნობ ადგილზე, რადაც წლევანდელ გაზატცსლზე ვამეცი და მირი
სტრორი შმა გსრამი რამდენიმე დფე მიწქვებოდნენ მწვანე ზეგანზე
ყარერილი კანიონირ მომუანცველ აფმართრ, რანამ ბოლორ მეცცვარირ
მიტოვებსლ ტარეცრ არ წააწქდნენ და არ ღეყერდნენ
დარარვენებლად. მშიმე ზსრგყანთები გაოტლილებმა კსთცეღი
მიაგდერ, თოტები ლსრრმანზე ყამოკიდერ. მეორე დილით ირევ სნდა
გაეგრშელებინათ გზა დსცაბორებირ როტლირაკენ, რადაც რამკსთცა
რაცსრავებიანი, უვითკირირ გრშელი, თეთრი რაცლები
ყამწკრივებსლიქვნენ ერთმანეთირ გვერდით, ლსრძად ღეფებილი,
დაცსრსლი დარაბებით და აივნებით. ამ როტელღი იდგა
არუეოლოგისრი ეურპედიცია, რომელრაც ვამეცირ შმა
ცელმშფვანელობდა. ერთი კვირირ წინ წამოვიდნენ როტლიდან
ვამეცი და გსრამი რომელიფაც შველირშველი, მთებღი დაკარგსლი
ნაუალაუარირ რაშებნელად. იმ დფერ, ლსრძ, კაღკაღა ცაზე მზე
ანათებდა. მაგრამ მეორე დილით ამინდი გატსჩდა, კოკირპირსლმა
წვიმამ დარცცო. დამღრალი ფელეები რაიდანფაც მოვარდნილი
წქლით აივრო და ქველა ბილიკი წაიღალა. ნერტით გაიჟფინთა
წაერი, რივრცე ნირლით დაიტარა. გაჩირვებით მიაბიძებდნენ
ატალაცებსლ მიწაზე. მერე ვამეცი ცევღი ყავარდა და ტეცი იფრშო.
აცლა მთელი ბარგი გსრამრ მიწუონდა. არრად არავინ ყანდა, და
მოტიტვლებსლი ზეგანი სდაბნორ დაემრგავრა. რსრრათი გასთავდათ,
207
რსკა დაეკარგათ და მაინცდამაინც არც კი იქვნენ დარწმსნებსლი,
რომ რწორი გეზი წუონდათ აფებსლი. რაფამოობით, წქლით
გაჟფენთილ კარავღი ღემშვრალნი რიმფერით ირთობდნენ თავრ.
ადრიანი გაზატცსლი იდგა, მაგრამ თითუორ ბსნებამ პირი ღეკრაო
მათ წინააფმდეგ, წარფვნად გადაიუცა წვიმა. ვამეცრ ტეცი რსლ სტრო
და სტრო სრივდებოდა და რტკიოდა, მაგრამ ერთი წსთით არ
სგრშნია ეჩვი ან რაიმე ღიღირ მრგავრი, რადგან მართან იქო გსრამი,
რომელიც ქოველთვირ მციარსლებირ და ოპტიმიზმირ მაგალითრ
წარმოადგენდა ვამეცირათვირ. ერ იქო ადამაინი, რომელმაც არ
იცოდა, რა არირ ღიღი, იმედირ დაკარგვა, მოწქენა, რიტიცცე. ირ იქო
მღვიდი და დაკვირვებსლი, შლიერი და მტკიცე, მომთმენი და ამტანი.
მირი გსნება-განწქობა არ ღეიშლებოდა არ გადარდებოდა რცვარ, მით
სმეტერ, რაკსთარ შმარ. მარ რწამდა ადამიანირ შალირა და დაცინვით
სქსრებდა ქოველგვარ მოსლოდნელობარ, რარაც ზოგძერ ბედირ
ტრიალრ ეშაციან. მარ არ რწამდა არავითარი ბედირ ტრიალი,
არავითარი ზებსნებრივი რაიდსმლოება, მირთვირ ქველატერი
ნათელი იქო, ქველატერი ემორყილებოდა ერთ კანონრ და ერ
კანონი იქო თვითონ ადამიანირ შალა, მირი სნარი, მირი ნებირქოტა.
ბედირწერა რსრტებირ გამოგონებად მიაყნდა, არგამართლება კი –
არარაკმაო მოწადინებად. ღემთცვევა, თსნდაც ცსდი, – მირთვირ იქო
მცოლოდ ღემთცვევა და მეტი არატერი ამირ იუით. მაღინ ვამეციც არე
სქსრებდა უვექანარ. არც მარ რწამდა ბედირწერა და მირ რსლღი
რრსლი წარმონია რსტევდა ადამიანირ ნებარა და რამქარორ ღორირ,
მაგრამ მერე ქველატერი ღეიცვალა. ერ მოცდა რსლ მალე, რსლ
მალე იმ დფიდან, როცა, როგორც იუნა, ზეგანზე ამოვიდნენ, გსრამმა
ვამეცი ზსრგზე მოიკიდა და მსცლამდე ტალაცღი ყატლსლმა,
მეცცვარირ ცარიელ ტარეცამდე მიიქვანა. იმავე რაფამორ დაბრსნდა
გსრამი მინდვრად დატოვებსლი ბარგირ მორატანად.
რიცივირაგან შაგშაგებდნენ და მაინც ეცინებოდათ, რომ არეთ
ცათაბალაღი ყაცვივდნენ. რიცილი ნირლივით ტანტავდა იმ
რაღიღროებარ, რომელიც ელოდათ, მაგრამ რომლირ არრებობა
გსლირ რიფრმეღი არცა რწამდათ. მეორე დფერ ოდნავ გამოიდარა,
წვიმამ გადაიფო. გსრამმა გადაწქვიტა ღორრ, თითუმირ ცირ
დარავალთან აფმართსლ მთაზე არსლიქო, რომ აუედან
დაეთვალიერებინა ადგილმდებარეობა და გაერკვია, რად იქვნენ.
მთირ წვერი დილირ ნირლღიაც მკატიოდ ყანდა, და გსრამი
208
დარწმსნებსლი იქო, გზა არ აერეოდა. თანაც იმედი წუონდა, რომ
გზად ან ცცენებირ რემარ წააწქდებოდა, ან ღეიშლებოდა რომელიმე
მეცცვარერ ღემთცვევით გადაწქროდა. ღსადფეზე, დაცლეყილ
ფრსბლებრ ღორირ, მზირ რცივები თეთრი მქინვარიდან ყამოცეთუილი
ყსმი ყანყუერებივით ყამოეღვნენ მიწაზე და მწვანედ გაანათერ რველი
ზეგანი. ვამეცმა ღორრ, პატარა წერტილივით დაინაცა თავირი შმა,
ძისტად მიმავალი ნირლღი აცსრებსლი მთირაკენ. მერე ცამ პირი
ღეკრა და რუელი ნირლი ირევ ყამოწვა შირრ. დაფამებირთანავე
წამოწინწკლა. გარივებსლი ტეცით იძდა ვამეცი კარირ ზფსრბლზე და
სდაბნორებსრ მქსდროებაღი ქსრრ სგდებდა წვიმირ წვეთებირ ტკაპანრ
უოცირ რაცსრავზე. სტრო ყამობნელდა. დაფამდა. გსრამი არ ყანდა.
ვამეცი იძდა და ელოდა შმარ. დიდცანრ ელოდა. დრო გადიოდა და
სდაბნორებსრი მქსდროება არ ირფვეოდა. მერე ვამეცრ მოეყვენა,
რომ ვიფაც იშაცდა. რამდენძერმე განმეორდა შაცილი, რსლ სტრო
აცლორ, რსლ სტრო გარკვევით. ვამეცმაც დაიწქო ქვირილი, მაგრამ
პარსცი ვერ მიიფო. რიყსმე იწვა ზეგანზე, როგორც ლეღი. «ცომ არ
მომეყვენა?» – გაიტიურა ვამეცმა. ქოველ ღემთცვევირათვირ თოტი
აიფო და გაირროლა პირდაპირ რივრცეღი. ეუომ დაიგსგსნა. მერე
ირევ რამარირებსრი რიყსმე ყამოვარდა. მთელი ფამე არ დარფვესლა
რიყსმე. მთელი ფამე სშილოდ გაატარა ვამეცმა. ირ სქსრებდა
ფრსბლებირ მოშრაობარ ცაზე. ზოგძერ ვარრკვლავებრაც ცედავდა და
რიცივირგან კანკალებდა. გარიჟრაჟზე მაინც ყაეშინა კარირ
ზფსრბლთან მძდარრ. მერე მზირ რცივებმა რაცე ასწვერ და
გამოეფვიშა. ნირლი გატანტსლიქო. ვამეცი ტეცზე წამოდგა და
სნაპიროდ გადაჩიმსლი, ცეობებით დარერილი მწვანე ზეგანი
დაინაცა. უოცირ წინ, დააცლოებით ორარ, რამარ ნაბიძზე პირუვე იწვა
ვიფაც. ვამეცი თოტრ დაექრდნო, კოჩლობით გაემართა მირკენ.
თანდათან ნაბიძრ მოსმატა, თანდათან ასყუარდა გსლირ შგერა და
როგორც კი მისაცლოვდა, იცნო რაკსთარი შმა. ტქვიით გაცვრეტილი
თავი აცლად ამორსლ იებღი ყაერგო და არ ინშრეოდა, არ
რსნთუავდა...

***
– იმ ერთადერთმა ტქვიამ მოკლა? – ყავარდნილი ცმით იკითცა
ალირამ.
– წო, – სპარსცა ვამეცმა.
209
 მერე ალირამ ღეამყნია, რომ მთვარე ამორსლიქო და მირი ანარეკლი
ბრწქინავდა ტბაღი. ვამეცრ თავი სკან გადაეგდო და ფაპაფსპით
ყამორდიოდა ცრემლები. ცრემლებით დარველებსლი რაცე მთვარირ
ღსუზე სპრიალებდა და რაფაც სცნასრ ნიფაბრ წგავდა. ალირამ ცელი
მოსრვა რაცეზე, თითებით ღეეცო კირერზე ყაფარსლ ნაიარევრ, სტრო
აცლორ მიიწია მირკენ და ყსრყსლით სთცრა:
– ღენ არა ცარ დამნაღავე!
ვამეცი დსმდა.
– ღენ მცოლოდ რაღსალება იქავი ბედირწერირ ცელღი და არა
მიზეზი...
– ცოდვილი კაცი ვარ... – ყსრყსლით თუვა ვამეცმა.
ალირამ კირერზე ღემოცვია მკლავები და მირი რველი რაცე რაცეზე
მიიკრა.
– ღენ წმინდანი ცარ, ვამეც! – ყსრყსლებდა ალირა და თვალებღი
კოცნიდა უალირ ნებარ ბავღვივით მიქოლილ მამაკაცრ, – ცცოვრებარ
ქველატერი ღესშლია, მაგრამ ღენ არა ცარ დამნაღავე, ღენ სნდა
იცცოვრო, სნდა გიქვარდერ რიცოცცლე...
ირ სტრო შლიერ სჩერდა მკლავებრ ვამეცრ და გსლღი იკრავდა მირ
რველ რაცერ, ცივი ოტლით დანამსლ ღსბლრ.
მერე რაფაცამ გაიფვიშა ვამეცღი, რაფაცამ, დიდი ცნირ წინათ
დავიწქებსლმა და განდევნილმა. ერთბაღად იტეთუა რსრვილმა და
აფარატერი აფარ დარყა ამ ერთადერთი და ქოვლირმომცველი
ღეგრშნებირ გარდა. რცესლირ რიფრმიდან წამოვიდა რაფაც თბილი
და ასტანელი ჟრსანტელირ აფმშვრელი, დაცარიელდა რსლი
რიმშიმირაგან, ტკივილირაგან და ტანძვირაგან, ირ რაფაც კი ირევ
მოდიოდა, თითუორ ტბირ ტალფებმა აიტაცერ ვამეცი და დინებარ
მინდობილი, სცნასრად ბედნიერი უვექნირაკენ გააუანერ, რადაც მან
იპოვა თავირი რავანე. ვამეცრ დაავიწქდა, ვინ იქო, დაავიწქდა, რად
იქო, ირ რაფაც კი ირევ მოდიოდა, მოდიოდა და მერე ერთბაღად
ქველატერი გაურა. განთავირსტლდა რცესლი და რსლი და
ბედნიერმა რიცარიელემ ტეთუვა დაიწქო. ვამეცმა იგრშნო, რომ
ალირარ მკერდრ რაცით მიკვროდა და აცრემლებსლ უალრ კირერზე
მკლავები ღემოეცვია მირთვირ. ვამეცმა ღეირსნთუა თივირ რსრნელი და
ტქეღი მიმალსლი ტბირ რიგრილე. მერე დროირ ყსმი რვლა შაცილით
აჟფრიალდა ქსრებღი და ვამეცმა გაიგონა, როგორ კიოდა
რიბნელით ღთანთუმსლი მიკიოტი რადფაც ღორრ.
210
 ნაწილი მესამე

1
გრშელი უედი მორვენებით თვლემრ დაბლობზე. აულემირ კსზივით
ყაზნეუილა მირი ზსრგი. უედირ გარწვრივ, ტქიან ჩალებრ ღორირ,
ცეობიდან გამორსლი მდინარე მოყსცყსცებრ, რომელიც ირე
დაწმენდილი და რსტთაა, რომ ვერც გაარყევ, წქალი ლსრძია თს
მწვანე. ნაპირთან ყარსლრ ღეგიშლია დიდცანრ სცუირო წქალრ,
ღეგიშლია ირმინო ცავერდოვანი ტალფებირ ნაზი დსდსნი, ღეგიშლია
დაინაცო ტრკერზე სშრავად მდებარე უვები, ღეგიშლია იგრშნო
კალმაცებირ ტართცალი, რომლებიც მსდამ და მსდამ მაფალი
მთებირკენ მიირწრატვიან, იმ ცივი და ღორესლი მთებირკენ, რაიდანაც
წარმოიღობა მათი რიცოცცლირ წქარო.
რა კარგია ზამთრირ თბილი დფე!
ღენ დგაცარ მდინარერთან და გატკბობრ მირი სცნასრი ყსრყსლი,
როგორც გაზატცსლზე ბსლბსლირ გალობა. ღენ დგაცარ
მდინარერთან და მაფალი მთებიდან ყამონაჟსრი წქლირ რიგრილე
ზამთრირგან მირსრტებსლ ენერგიარ გიორკეცებრ, რილაფით და
რიქვარსლით აფგაგზნებრ. ღენ დგაცარ მდინარერთან და გიქვარრ ირ
როტლები, – ქავრით დაცსრსლი ოდა რაცლები, ირლიანი უოცმაცები,
ოყოტეცებზე ღემდგარი რარიმინდეები, – რომლებიც მოყანრ ღორრ,
ცეობირ რიფრმეღი, ტქიან ტერდობებზე. როგორ გიქვარრ ტქე! აცლა
ტქერ ტოთლები ყამორცვენია, და დაკვირვებსლი, გამჩრიაცი თვალი
ცეებრ ღორირ ყაცსცუსლ კსრდფლებრაც კი დაინაცავრ, პატარა,
სვნებელ ქსრცუვიტებრ, არავირ რომ არატერრ სღავებენ, მთელი
რამქარო კი მაინც მტერია მათი. გაშარცვსლი ჩალებიდან ღაღვებირ
ჩაცჩაცი გერმირ და მზე გავიწქებრ, რომ აცლა ზამთარია. როგორ
გიქვარრ მზე! მაგრამ გიქვარრ თოვლიც და გენატრება მირი
ბრჩქვიალი, რადგან თავირ ადგილზე და თავირ დროზე ქველატერი
კარგი და ლამაზია. კარგი და ლამაზი კი ირ არირ, რაც გიქვარრ. ღენ
გიქვარრ, თოვლიანი მთები მეწამსლად რომ ასტერადებია მზირ
რცივებრ.

211
 ღენ გრშნობ ბსნებირ რიბრშნერ, რადგან გიქვარრ ბსნება! ქველა
რაგანი, ქველა ელემენტი განგებარ რაოცარი რიბრშნით ასვრია.
რიბრშნე – წინაპირობაა რიქვარსლირ. ქოვლირმომცველი,
რაქოველთაო რიქვარსლი კი – რრსლი წარმონია რსლრა და მირ
გარემომცველ რტერორ ღორირ, – რაბოლოო მიზანია არრებობირ და
განვითარებირ.
ღენ გიქვარრ რიქვარსლი და გინდა, უვექნად არატერი არ
არრებობდერ რიკეთირა და რიქვარსლირ გარდა. სცბად გავიწქდება
მტრობირ, ღსრირ, ზიზფირ არრებობა და ვერ გაგიგია, რაიდან მოდირ
ერ! როგორ გინდა ქველატერი ლამაზი იქორ, ქველატერი მაფალი
იქორ, ქველატერი რაქვარელი იქორ... მაგრამ იცი, ძერ ერ
ღესშლებელია. არ არირ რამქარო ღენი ნება-რსრვილირამებრ
მოწქობილი, და სნებსრად რევდა გესტლება, რევდა გიპქრობრ.
ყატიურებსლი დგაცარ მდინარერთან და გარცუერი უვექანარ. ცედავ:
ბსნებარ არატერი დასღსრებია ადამიანირ რაკეთილდფეოდ, ერთი
ღეცედვით, ქველატერი რაკმარირია ბედნიერებირათვირ, მაგრამ
რაფაც სცნობი და სცილავი შალა არფვევრ ღერაშლებელ წარმონიარ.
რამდენი ვინმე იყაგრება აცლა, რამდენი იტანძება, რამდენი წსცრ?
ღენ გსლი გტკივა, მერე გიკვირრ რაკსთარი გსლირტკივილი, რადგან
ზოგძერ რცვებრავით გწამრ, რომ მცოლოდ ირ სნდა გაწსცებდერ, რაც
სღსალოდ გეცება, მაგრამ სცებ, თითუორ ცა გაიცრნაო, მთელი
არრებით გრშნობ, რომ არეთი განწქობა არ არირ კარგი, ერ რირსრტეა
რსლირა და არ გინდა დანებდე ამ რირსრტერ. მთელი არრებით
მიირწრატვი იმ სრაზფვრო ღვებირკენ, რომელიც რადფაც, რსლირ
განსზომელ რიმაფლეზე არრებობრ და, რომელრაც სეჩველად
მიაფწევ, თსკი ამირკენ ირწრატვი.

***
დიდცანრ იდგა ვამეცი მდინარერთან ტიურებღი გართსლი, დიდცანრ
გარცუეროდა რივრცერ.
დფე ილეოდა და ზამთრირ თბილი, ლსრძი რაფამო სყსმრად
ღემოპარსლიქო ცეობაღი. ვამეცი იდგა მდინარირ პირარ, რიქეზე, იდგა
სცნასრი რილაფით ავრებსლი და ამაქი. ქველატერი ნაცნობი იქო
მირთვირ, ქველატერი თბილი და აცლობელი ეყვენებოდა. ირ
ცედავდა ცეობირ ბოლორ მდგარ ლსრძად მოელვარე მთარ,

212
ქოველმცრივ მისდგომელრა და მისწვდომელრ, და აცარებდა მირი
არრებობა.
ოდერფაც ცალცრ რწამდა, რომ ერ მთა მინდვრირ ბატონირ და მირი
მღვენიერი არსლირ რამტლობელო იქო. რილამაზირ ფმერთები იქვნენ
ირინი, სშველერი გადმოცემირ თანაცმად. მინდვრირ დედოტალი
ირეთი ლამაზი და ირეთი მრსბსუი ქოტილა, რომ სკეთერ
რიმღვენიერერ ვერც ინატრებდა კაცირ თვალი. ამ უალიღვილრ თავზე
თეთრი მანდილი წცსრებია და ზფაპრსლი გედივით დაცსრავდა
თსრმე ქვავილებზე, ცან ერთ ბალაცზე ყამოძდებოდა, ცან მეორეზე
და იწქებდა რიმფერარ. ქვავილთა მტვერი პსრია მირი და ქვავილთა
ცვარი წქალია მირიო... ირ მსდამ მინდვრად იქო, მთირ გსლღი
გაღლილ ვაკეზე, რადაც ათარნაირი ტერით გაბრწქინებსლი
ქვავილები ცარობდნენ მზირა და მთვარირ ღსუზე. ბალაციდან
ბალაცზე გადატრინდებოდა, ქვავილიდან ქვავილზე, როგორც
მღვენიერი, თეთრი მტრედი. თამაღობდა და მფეროდა, აფრავრე
რაკსთარი ბედნიერებითა და რრსლქოტით. არატერი არფვევდა მირ
ცელღესცებლობარ, რადგან, – როგორც ლეგენდა ამბობდა, – ირეთი
ბედი წუონია, კაცი რომ დაეწიორ და დაიჩირორ, მაღინვე მოკვდებაო.
მაგრამ ირ კაცი რა კაცია, ვინც ღესშლებელრ არა რცდირ, ვირაც არა
აუვრ რსრვილი, ღესშლებელრ მიაფწიორ?! და აი, სცროვარ დროღი, –
ცალცრ აფარ აცროვდა, როდირ მოცდა ერ, – ერთმა ვაჟმა მიაფწია
მინდვრირ ბატონირ რამტლობელორ, ღედგა ტეცი ქვავილთა
რამქაროღი, იცილა მღვენიერი დედოტალი და დაედევნა, დაეწია
კიდეც, მაგრამ დაჩერა მაინც ვერ ღეშლო თსრმე, რადგან უალმა
მამირ რაცლღი ღეჩრა მოარწრო და მცოლოდ ლეყაუი ღერყა ცელღი.
არავირ სნაცავრ ირ ვაჟი მერე, და არც არავინ იცოდა, რა ღეემთცვა,
როგორ წარიმართა მირი ბედი, მოკვდა თს დარყა იუ, მინდვრირ
ბატონირ რაბრშანებელღი, თანარწორი თანარწორთა ღორირ?! იუნებ,
სცილავირადმი შლიერმა ლტოლვამ, რწმენამ, რომ იცილავდა იმარ,
რარაც ვერავინ ვერ ცედავდა, და არ ამ რწმენირ სრარრსლო ნდობამ,
მართლა ფმერთად აუცია და სკვდავქო მირი რსლი? იუნებ მიწამ არ
გასღვა თავირი ღვილი მაფლა და კვლავ თავირ წიაფღი მიიბარა?
არავინ იცოდა, რა ღეემთცვა იმ ჩაბსკრ, ლეგენდა დსმდა ამირ
ღერაცებ.
მაგრამ ვამეცრ, აუ, აცლა, მდინარირ პირარ მდგარრ, მიწით და
რცესლით დამშიმებსლრ, სრაზფვროდ სქვარდა ირ ჩაბსკი, სქვარდა ირ
213
პიროვნება, რომელიც ღეიშლება არც არრებობდა არაროდერ და
მცოლოდ რიმბოლოდ უცესლი მირწრატება იქო. მაგრამ მარ მაინც
სქვარდა ირ, სქვარდა მთელი არრებით და ერ რიქვარსლი
ამაფლებდა, აცარებდა და თვითონაც სნდოდა არსლიქო იმ ლსრძ
მთაზე, რადაც არავირ დასდგამრ ტეცი. ვამეცრ გსლწრტელად
სნდოდა, ეცილა მინდვრირ პატარა დედოტალი, ეცილა მირი
მღვენიერი რამქარო.
«გაზატცსლზე ავალ იმ ლსრძ მთაზე», – მტკიცედ გადაწქვიტა მან
და არეთმა რსრვილმა რაკსთარი თავირ რწმენა განსმტკიცა. და იმ
წამრ ცცოვრება წარმოსდგენლად ლამაზად მოეყვენა, რადგან
რძეროდა, რომ ცცოვრება ირ არირ, რაც ღენღი ცდება, ღენრ რსლღი, და
არა ღენრ გარეთ. წარმოსდგენელი რიამაქით აფივრო და წელღი
გამართსლმა, წარმატებაღი დაძერებსლმა, მომავალ მეტოუერავით
ღეცედა ცეობირ ბოლორ აფმართსლ, ქოველი მცრიდან მისდგომელ
მთარ.
მერე ბილიკრ დაადგა და როტლირკენ გამოემართა. გსლრ სცარებდა
როტლირ რიმღვიდე, ცეებირ გარინდება და ლსრძი, თბილი რაფამო.
ტერდობზე გაჩრილ ბილიკრ მოწქვებოდა, ირგვლივ კი ქოველივერ
ფამირ თცელი ბინდი ტარავდა. ღორიდან ირმოდა რაშოვრებიდან
დაბრსნებსლი ნაცირირ ზანზალაკებირ წკარსნი და ღინ დარყენილი
ცბოებირ მოსთმენელი ბფავილი. შაფლები ქეტდნენ ორფობეებღი,
რაკვამსრებიდან კი მღვიდად და თანაბრად ამოდიოდა თეთრი
ბოლი.
ვამეცმა როტლირ ღსაგსლღი, ფელეზე გადებსლ პატარა ციდზე
მდგარი უალი დაინაცა და იცნო ალირა. ალირარ მოკლექელიანი
კოცტა ყეუმები და ღავი შატით ნაუროვი რვიტრი ეცვა. ვამეცრ
გასცარდა მირი დანაცვა. ნაბიძრ ასყუარა, ბილიკი ყაიარა,
მისაცლოვდა ალირარ და ცელი გადაცვია.
– რადა ცარ? მთელი რაათია გეშებ. – სთცრა უალმა.
მაგრამ ვამეცმა არ სპარსცა, მკლავი მოსჩირა და ტანზე მიიკრა.
წეფანდელი განწქობა სტრო შლიერ მოერია, თან კი, რატომფაც,
გსლი დარწქდა, ღეეცოდა ალირა, ღეენანა ირ რითბო, რომელრაც ერ
უალი აშლევდა.
– წამოდი, ღამილა გიცდირ, – სთცრა ალირამ ფიმილით და წელზე
ცელი ღემოცვია.
– რა სნდა?
214
– არ ვიცი, რაფაც რაუმე აუვრ.

215
 2
მართალია, ღამილარ უალაუღი ცსდი კაცირ რაცელი წუონდა
გავარდნილი, მაგრამ რინამდვილეღი ირ რსლაც არ იქო ცსდი კაცი.
ვირაც აცროვდა ღამილარ ბავღვობა, აცლაც თვალწინ ედგა
მოკლეღარვლიანი, ცოცცალთვალება მაფალი ბიჩი, რომელიც
რკოლირკენ მიმავალი ან რკოლიდან მომავალი, თავაზიანი, თამამი
ფიმილით ერალმებოდა სტრორებრ, ზამთარღი კი უსდრაც იცდიდა
მირალმებირარ. თავირ ტოლებღი ირ მაღინაც პირველი იქო, მაგრამ
სრამართლოდ არავირ არ ყაგრავდა, თსმცა ირეც ცდებოდა, რომ
ზოგძერ, თამაღირ დრორ გაბრაზებსლი, რომელიმე ამცანაგრ თავღი
ყასტქაპსნებდა ცოლმე. ამარ ვინ არ აკეთებრ ბავღვობაღი, და ერ
არავირ არ ეთვლება ცოდვად, თსმცა რავრებით ღერაშლებელია, რომ
სამირობა სკეთერი იქორ. მაგრამ არეა თს ირე, იმ დრორ ღამილარ
ქველატერღი ეტქობოდა, რომ წერიერი ოძაცირ ღვილი იქო.
დედამირი, რანამ პენრიაზე გავიდოდა, უართსლ ენარა და
ლიტერატსრარ არწავლიდა იმ რკოლაღი, რადაც აცლა ვაცსღტირ ეკავა
დირეუტორირ თანამდებობა. სტრო ადრე ღამილარ დედა იქო
დირეუტორად, მაგრამ მერე ამ ადგილზე ვაცსღტი დანიღნერ,
როგორც სტრო აცალგაზრდა და სტრო მომზადებსლი,
ქოველმცრივი ცოდნით აფჩსრვილი პედაგოგი. ამ ამბავრ ღამილარ
დედა ვაცსღტირ მიერ ეღმაკსრად მოწქობილ ინტრიგებრ აბრალებდა,
მაგრამ მარ ღემდეგ დიდი დრო გავიდა და წქენამ თავირთავად
გაიარა, თანაც არავითარი აღკარა რაბაბი არ იქო არეთი
ტიურირათვირ.
ღამილარ მამა ცოლრ გაქრილი იქო. ამბობდნენ, ამ ოძაცირ დაღლა
ცოლირ ბრალიაო. თსრმე, ღამილარ დედარ, როგორც პედაგოგრ და
ინტელიგენტრ, ეთაკილებოდა უმარზე ზრსნვა, ოძაცსრი რაუმეებირ
მოვლა და ამ ნიადაგზე წარმოუმნილმა რირტემატსრმა
სკმაქოტილებამ რაბოლოოდ ოძაცირ დანგრევა გამოიწვია. ღამილარ
მამა უალაუ უსთაირღი გადარაცლდა და იუ რომელიფაც
მნიღვნელოვან რაწარმორ ცელმშფვანელობდა. მოკლე ცანღი მეორე
ოძაცრ მოეკიდა და კარგად წარმართა თავირი რაუმე. ამბობდნენ,
ტსლი ბლომად აუვრო. ერ იუიდანაც ყანდა, რომ ღამილარ

216
დაცმარებარ არ აკლებდა, არე რომ, ბავღვობაღი ღამილარ რიფარიბე
არ განსცდია.
ღვიდწლედი კარგად დაამთავრა. ღვიდწლედირ დამთავრებირ ღემდეგ
რაროტლო-რამესრნეო ტეუნიკსმღი დაიწქო რწავლა. რატომფაც
მოსნდა, აგრონომი გამცდარიქო, თსმცა დედამირი ეუიმობაზე
ოცნებობდა. ღეიშლება ზოგირათვირ რარაცილოც იქორ, მაგრამ
ტაუტია, რომ ამ პატარა უალაუღი ეუიმობა ქველაზე რაპატიო
პროტერიად მიაყნდათ. კოწია-ეუიმი, ერ სდავოდ კეთილი, მაგრამ
რაკმაოდ დაბნესლი და აცირებსლი კაცი, ერთ დრორ, რაიკომირ
მდივნირა და აფმარკომირ თავმძდომარირ ღემდეგ ქველაზე პატივრაცემ
და ფირრესლ ადამიანად ითვლებოდა. კოწია-ეუიმი, როგორც იცით,
ადგილობრივი რაავადმქოტორ მთავარი ეუიმი იქო და ამიტომ მარ
ქველა იცნობდა, ქველა პატივრ რცემდა, არავირ ეჩვი არ ეპარებოდა
მირ ფირრებებზე მანამ, რანამ აცალგაზრდებმა (განრაკსთრებით
ლევანირ ოძაციდან წარვლირ ღემდეგ) მირ აცირებსლ ცარიათრ
ირონიით არ დასწქერ ცუერა. ღეიშლება, ამიტომაც არ სქვარდა
კოწია-ეუიმრ აცალგაზრდები. მარ ავიწქდებოდა, რომ ქველატერი,
რაც ამ ცცოვრებაღი ცდება, მირ წინ მომცდარი ამბირგან
გამომდინარეობრ, და თს აცალგაზრდები არ ამართლებდნენ კოწიარ
იმედებრ, ამაღი წინა თაობარ, ერე იგი თვითონ კოწიარაც მისშფოდა
ერთგვარი ბრალი. მაგრამ კოწია ამ გარემოებარ არ
ითვალირწინებდა, როცა აცალგაზრდებირ გინებარ მოწქვებოდა
ცოლმე, მარ არ რწამდა აცალგაზრდებირა, არ ერმოდა მათი
რსლირკვეთება და ირ რიაცლე, ირ თანამედროვე რსლი, რომელიც
აცალ თაობარ ქოველთვირ ღემოაუვრ ცცოვრებაღი. კოწია-ეუიმი
რაკმაოდ ძისტი, კონრერვატორი კაცი იქო და აცალგაზრდებრ
«ბიჩბსჩებირ» გარდა, რცვა რიტქვით არც იცრენიებდა. დიაც, მარ
«ბიჩბსჩად» მიაყნდა თითუმირ ქველა ქმაწვილი კაცი, რომელრაც ძერ
კიდევ ვერ მიეფწია მქარი რაზოგადო მდგომარეობირათვირ. რაოცარი
ამპარტავნობით ეპქრობოდა მათ, რადგან ამპარტავნობა, როგორც
ყანრ, რაკსთარი ფირრებირ ღეგრშნებად მიაყნდა და რსლაც არ
ტიურობდა იმაზე, რომ სღნო ამპარტავნობა, ირევე, როგორც ღსრი, –
რირსრტეა, რსრტი კაცირ თვირებაა, ამ რირსრტირ დატარვირ ცდაა.
ღეიშლება არეთი განწქობა მირ მიმართ რაზოგადოებირ განწქობირ
ბრალი იქო და ამით იქო გამოწვესლი. კოწიარ შალიან დიდცანრ
ეგონა, რომ რცვებზე მაფლა იდგა. რატომფაც ცომ ცღირად ცდება,
217
რომ ცარიელ ადამიანებრ ცცოვრებირ რომელიფაც სცნობი შალა
ზემოთ ატივტივებრ, ცცოვრებირ ზედაპირზე, როგორც წაერით
გაბერილ ბსღტებრ, და ქველგან ირინი ყანან, ქველატერღი ირინი
იფებენ მონაწილეობარ, ირინი არიან ცნობილნი, პატივცემსლნი,
მაღინ, როდერაც სტრო ფირრესლნი ყრდილღი რყებიან?
სნდა ითუვარ, რომ კოწია-ეუიმი აცირებსლი კაცი არც იუნებოდა,
თანმიმდევრსლი ცარიათი რომ წუონოდა. ზოგძერ ირ რრსლებით
გასგებარ ქსრადფებარ იყენდა აცალგაზრდებირ მიმართ.
მაგალითად, ძემალი მორწონდა კოწიარ და ქოველნაირ დაცმარებარ
დაწპირდა, თსკი ირ ოდერაღი რწავლირ დამთავრებირ ღემდეგ ამ
პატარა უალაუღი განიზრაცავდა მსღაობარ. ღეიშლება ერ იმიტომ
მოცდა, რომ ძემალღი მეტოუერ ვერ ცედავდა. ერ აცალგაზრდა კაცი
საფრერად მადლიერი იქო კოწიარი, დიდად დავალებსლად
თვლიდა თავრ და ადვილი ღერაშლებელია, რომ ერ მადლიერება
სბიშგებდა კოწია-ეუიმრ მზრსნველი და ქსრადფებიანი ქოტილიქო
ძემალირ მიმართ. ღეიშლება ალირარაც იმიტომ ეუცეოდა
გსლირცმიერად, რომ ერ უალი სრაზფვრო ერთგსლებით და
პატივირცემით იქო აფრავრე კოწიარადმი. კოწიარ კი რიამოვნებდა,
როცა ცედავდა, როგორ სქვარდა ცალცრ. ალბათ, ამიტომ დადიოდა
ქოველთვირ ალირარ დფეობაზე, რომ დაენაცა და ეგრშნო ერ
მოწიწება. ზოგრ კი ეგონა, რომ კოწიარ ალირა მამობრივად სქვარდა,
ეცოდებოდა. თს ერ მართლა არე იქო, რატომ დაითცოვა ალირა
რამრაცსრიდან, როცა გაიგო, რომ ძემალირა და ალირარ უორწინება
ყაიღალა? რატომ გაცოტდა, რატომ აითვალწსნა ალირა, როცა
მოცდა ირ, რაც კოწიარ არ მოეწონა? ერ როგორი რიქვარსლია?
თსმცა, აუვე სნდა ითუვარ, რომ ალირარ რაუციელი კოწიარ გარდა
რცვებრაც არ მოეწონათ, ირინიც კი კიცცავდნენ ალირარ, ვირაც
მართლა გსლწრტელად სქვარდა ალირა და რიკეთე სნდოდა
მირთვირ. იუნებ კოწიარაც გსლწრტელად სქვარდა ალირა, იუნებ
გსლი გასტქდა, და ერ გსლგატეცილობა არეთი რიმკაცრით და
დასნდობლობით გამოცატა? რაკსთარ ღვილრაც ცომ შალზე მკაცრად
მოეუცა ერთ დრორ, მაგრამ ვინ იტქვირ, რომ ღვილი არ სქვარდა?
აცლა ქოველნაირად ცდილობდა ღერიგებოდა ლევანრ, ოძაცღი
დაებრსნებინა ირ. იუნებ კოწია რსლაც არ იქო დამნაღავე იმაღი, რაც
მოცდა, იუნებ დამნაღავე იქო ირ ტრადიცია, რომელიც სრიტქვო
მორყილებარ მოითცოვრ სმცრორირაგან და რრსლებით ვერ ეგსება
218
რცვირი ნებირ თავირსტლებარ? მაგრამ ერთი რამ ცცადია, ამ პატარა
უალაუღი ეუიმობა განრაკსთრებსლ პროტერიად ითვლებოდა.
ღამილარ დედარაც შალიან სნდოდა მირი ღვილი ეუიმი გამცდარიქო,
მაგრამ ღამილამ აგრონომობა აირყია და რაროტლო-რამესრნეო
ტეუნიკსმღი ღევიდა რარწავლებლად. ტეუნიკსმირ დამთავრებირ ღემდეგ
სმაფლერღი აპირებდა რწავლირ გაგრშელებარ. თავდაპირველად
ღამილამ რწავლარ ბეძითად დასდო გსლი. რპორტღიც გამოიყინა
თავი. რსლ მალე ტეუნიკსმირ ტეცბსრთელთა გსნდირ კაპიტანი გაცდა.
ტეუნიკსმრ კი რაკმაოდ შლიერი ტეცბსრთელთა გსნდი წქავდა.
ღამილა ირე კარგად თამაღობდა, რომ უალაუირ ნაკრებღიც ღეიქვანერ.
მერე ჩიდაობარ მოწკიდა ცელი და ერთბაღად გაითუვა რაცელი
თვრამეტი წლირ ბიჩმა. ზედიზედ მოიპოვა უალაუირ და რაიონირ
ყემპიონობა, მერე იმ რპორტსლი რაზოგადოებირ ყემპიონიც გაცდა,
რომელრაც ეკსთვნოდა. ღერანიღნავი მოჩიდავე დადგა, მთელ
დარავლეთ რაუართველოღი უართსლი ჩიდაობირ განთუმსლ
ტალავნად აფიარერ. ადრე დავაჟკაცდა და მომწიტდა. აცლა მარ
ქველა იცნობდა არა მარტო თავირ მღობლისრ უალაუღი, არამედ
მეზობელ უალაუებღიაც. პატივრ რცემდნენ, როგორც მოჩიდავერ და ერ
პატივირცემა სმთავრერად ფვინირ რმით გამოიცატებოდა. დაიწქო
გასთავებელი უეიტები, ლცინი, ფრეობა. თანდათან რწავლარ სკლო,
მაგრამ მიაფწია იმარ, რომ, როცა უალაუღი გაივლიდა, დიდი და
პატარა ქველა თვალრ აქოლებდა. რიმთვრალეღი ცსდი ზნე
აფმოაყნდა. ერთი-ორძერ ირეთი აქალმაქალი ატეცა, შლივრ
გადარყა დაჩერარ. რამაგიეროდ სტრო გაითუვა რაცელი, როგორც
კარგმა დამრტქმელმა. მირგან მიბეგვილი ბიჩებირ რიცცვმა რწრატად
იმატა და დადგა დფე, როცა ღამილა უალაუღი თანატოლებმა
პირველ ვაჟკაცად აფიარერ. გარეგნობა მღვენიერი წუონდა, ძანიც
ცელრ სწქობდა, ვინ დასდგებოდა ღამილარ წინ? გათამამებსლმა
ღამილამ დაივიწქა ბავღვობაღი ღერირცლცორცებსლი ბევრი რამ.
აცლა გოგოებრაც დასწქო დევნა, გარაუანრ არ აშლევდა არც ერთ
ლამაზ უალიღვილრ, ვინც სნდა ქოტილიქო ირ, მეზობელი თს
სცნობი, ამცანაგირ და თს რაცოლე. აფარატერი დარყა მირი
წერიერებიდან და თავაწქვეტილად დაუანდა იმ სტრკრსლირკენ,
რომელიც თავირი დიდებირ მწვერვალი ეგონა. ქველარ სკვირდა,
რატომ მოცდა არე? რა დაემართა ღამილარ, რა შვრა მოცდა მირ
რსლღი? ირ ცომ მღვენიერი ბავღვი იქო, კეთილი, ზრდილი? მაღ, რა
219
დაემართა, რამ ღეცვალა არე? რთსლია ადამიანი. სამრავი
ტაუტორირაგან ღედგება ირ. ერ ტაუტორები ცღირად ერთმანეთირ
რაწინააფმდეგონიც არიან, მაგრამ მისცედავად ამ
წინააფმდეგობებირა, მაინც გაერთიანებსლნი ერთ მირწრატებაღი.
რწორედ ერ, სამრავი წინააფმდეგობებირ ღემცველი მირწრატება უმნირ
ადამიანირ რაცერ, მირ ბსნებარ, პიროვნებარ და ამიტომ ერ მირწრატება
ასცილებლად სნდა წარიმართორ რწორი გზით. რიკეთე, ბოროტება,
ინრტინუტი, ინტელეუტი, ვნება, სამრავი ცნობიერი და არაცნობიერი
პროცერი, რამდენი რამ იბრშვირ ადამიანღი და ქოველივე ამარ,
ასცილებლად ერაჩიროება რაფაც ღემკავებელი, რომ კაცმა ნებაზე არ
მისღვარ თავი. ღემკავებელი ათარი რამ ღეიშლება იქორ, მაგრამ თს
რკეპტიციზმი იმარძვებრ კაცირ გსლღი, მაღინ ამ ღემკავებლებრ
ქოველგვარი მნიღვნელობა ეკარგება, რკეპტიციზმი კი იმარძვებრ
მაღინ, როდერაც რწმენა არ არირ მქარი. რაფაც სნდა გწამდერ კაცრ,
რაფაც სნდა გძეროდერ, ღამილარ კი არატერი არა რწამდა რაკსთარი
რსრვილებირა და ვნებებირ გარდა და ამიტომ იმარ რყადიოდა, რაც
სნდოდა, არავირ არ ერიდებოდა. ტსლი რაკმაოდ წუონდა, რადგან
დედაც და მამაც, ალბათ იმიტომ, რომ ღვილირ რიქვარსლი
მოეპოვებინათ, ტსლრ არ სკავებდნენ. ღამილამ უეიტირ გარდა,
ქომარირ თამაღრაც მიწქო ცელი. ცან იგებდა, ცან აგებდა. ერთცელ
სრიათსბანღი დსუანი გატეცერ და ცმა გავრცელდა, ერ ღამილარ და
მირი შმაკაცებირ ნამოუმედარიაო, მაგრამ დსუნირ პატრონმა აბრაღკამ
სცნასრი პოზიცია აირყია, არავინ არ დაარაცელა და რაუმე
მიტსყეყდა. ვერ გაიგერ, ვინ იქო ბოროტმოუმედი. მეორედ,
ღსაფამირარ, ღინ მიმავალი რადგსრირ რერტორნირ მებსტეტე
გაშარცვერ, რომელიც რაკმაოდ ტსლიანი კაცი იქო. მებსტეტემ იცნო
ღამილა და ამძერად მარ ციცე არ არცდა. ეუვრი წლირ პატიმრობა
მისრაძერ. ეუვრი წელი იძდა ღამილა ციცეღი, რადფაც ღორესლ
ციმბირღი. ამბობდნენ, ყცსბირ დრორ დანით კაცი ღემოაკვდაო, მაგრამ
ერ მკვლელობა ვიფაც რიკვდილმირძილმა პატიმარმა იდო თსრმე
თავირ თავზე და ღამილა გადარყა, მაგრამ რამდენად რწორი იქო ერ
ამბავი, არავინ იცოდა, რადგან ღამილა ამირ ღერაცებ ცმარ არ იფებდა.
ეუვრი წლირ ღემდეგ, როცა ღამილამ რარძელი მოიცადა და
მღობლისრ უალაუღი დაბრსნდა, ტანზე ორი მშიმე ნაჩრილობევი
აყნდა, მაგრამ არავინ იცოდა, რად მიიფო ერ ჩრილობები.
რსრავანდირაგან კბილებიც ყარცვენოდა და მათ მაგივრად ვერცცლირ
220
კბილები ყაერვა. ტიზიკსრად მოტეცილი, დამცცრალი, მაგრამ სტრო
გასცეღებსლი ყანდა. გამოცედვა პირუსღი და ფვარშლიანი გასცდა.
ერთცანრ უალაუღი არატერრ აკეთებდა, ამბობდნენ, ირევ დაიწქო
ქომარირ და რეკარ თამაღიო. ცალცრ აცლა სტრო ეღინოდა მირი.
მაგრამ მერე მორწქინდა თს რაღი იქო რაუმე? – ღამილამ ღოტრობა
აირყია ცელობად. თითუორ გამორწორდა, თსმცა მირი გამორწორება
ბევრრ არა რძეროდა. ზოგიერთები ამბობდნენ, ირეთი კაცია,
ქველატერზე ცელრ მოაწერრო. მერე ირ იქო, რომ ამ ზატცსლრ
ვამეცმა, თავირი ყამორვლირ პირველრავე დფერ, მეირარ გსლირთვირ
მთელი უალაუირ თვალწინ რცემა ღამილარ, დაარტქა და შირრ
დააგდო, მთავარ უსყაზე, ქველარ თვალწინ. აცლა ცალცრ ეგონა,
რომ ღამილა ირევ გამოიყენდა თავრ, არავითარ ღემთცვევაღი არ
აპატიებდა ამ ამბავრ, მაგრამ რამ თვეზე მეტი გავიდა და არატერი არ
მომცდარა, ღამილა თავირთვირ იქო, ვამეცი თავირთვირ. ირინი
ერთმანეთრ ცღირად ცვდებოდნენ უსყაღი, მაგრამ ზედაც არ
სქსრებდნენ ერთმანეთრ. მალე ცალცი დარწმსნდა, რომ არატერი
არ მოცდებოდა. ქველა ბსნებრივად თვლიდა იმ ამბავრ, რომ ვამეცი
არ ცდილობდა ღამილართვირ რამაგიერორ გადაცდარ, რადგან ვამეცი
რადალაუოღი ღამილარ არ დასჩრია. რაკი ვამეცი ღამილარ მეგობარმა
დაჩრა, ეტქობა, ღამილაც რამაგიერორ გადაცდილად თვლიდა.
ცცოვრობდნენ ირინი ერთმანეთირ გვერდით, ერთმანეთირ მიმართ
დაშაბსლნი და ღეიშლება ღესრიგებელნიც კი, მაგრამ დრო გადიოდა
და არატერი არ ცდებოდა. მერე, ღემოდგომირ მიწსრსლრ, იარონრ
თოტი ერროლა ვიფაცამ, და ლეილამ და ელამმა შსკსმ თბილირღი
წაიქვანერ რაწქალი იარონი, მაგრამ ვერც იუ სღველერ ეუიმებმა, ცელი
დაკარგა და შსკსრა და ლეილარ თანცლებით თავირ მღობლისრ
უალაუ როცსმღი დაბრსნდა, რადაც, როგორც ამბობდნენ, ცოლი
წქავდა, თსმცა ზოგიერთები ამტკიცებდნენ, ცოლრ გაქრილიაო. დიდი
პატივი რცერ ლეილამ და შსკსმ იარონრ, მაგრამ აუვე სნდა ითუვარ,
რომ იარონიც აფმოყნდა ამ პატივირცემირ ფირრი. მართალია, ცელი
დაკარგა, მაგრამ ცცოვრებაზე გსლი არ გასტეცია, არ
გაბოროტებსლა, ცოტა ცანრ დავირვენებ და მსღაობარ განვაგრშობო,
არე სთუვამრ თსრმე. იმ ამბირ ღემდეგ ლეილა და შსკს სტრო
დააცლოვდნენ, თითუმირ დამეგობრდნენ, ღერამყნევი ცვლილება
მოცდა მათ სრთიერთობაღი, გაურა დაშაბსლობა, იჩვი. მაგრამ
სტრო რაინტერერო ირ არირ, რომ როცა ლეილა და შსკს უალაუღი
221
დაბრსნდნენ, რადგსრზე მათ ალირა, ვამეცი და ღამილა დაცვდათ.
დიაც, ღამილა და მერე რსქველანი ალირართან წავიდნენ.
დააცლოებით ერთი-ორი რაათირ ღემდეგ, უსყაღი გამვლელებმა
დაინაცერ, როგორ გაჩიმა ქირა მთვრალმა შსკსმ ალირარ აივნირ
მოაძირზე, მერამე რართსლზე. მაგრამ ერ არავირ გაკვირვებია,
რადგან ქველამ იცოდა, რა ღვილიც იქო შსკს რიმთვრალეღი. სტრო
ირ გასკვირდათ, რომ შსკს ალირართან იქო რტსმრად და იუვე იქო
ღამილაც.
ცალცრ ვერ გაეგო, რა მოცდა, მაგრამ მალე ზოგი რამ გაირკვა.
დადგა ზამთარი. დეკემბერღი რსრციანი უვენა უარი სბერავდა. რიცივე
გაავებსლი ნადირივით ღემოიჩრა სცცო და ცივი რივრცეებიდან და
მოსლოდნელმა, ცანგრშლივმა წვიმამ ყამორეცცა მთირ კალთებზე
დარყენილი ფორფი და ღლამი. მერე წვიმა ღეწქდა და ქინვები
დაიჩირა. იანვრირ დარაწქირღი ცოტა ცნით თოვლი დადო. ზამთრირ
მოკლე დფეებღი სფიმფამო ცირ ნათელი რსლრ ფატავდა და ქოველ
რაფამორ, როცა ალირა რამსღაორ დამთავრებირ ღემდეგ
რაავადმქოტოდან უსყაღი გამოდიოდა, ცედავდა უსყირ ორივე მცარერ
მოწქენილად ყამწკრივებსლ რაცლებრ და დარავლეთირკენ მსუ
იირტრად ღეფებილ ცარ, რომელრაც მერე, როცა ალირა რაცლირაკენ
მიდიოდა, კსპრირტერი რიბნელე ეტარებოდა და რაბოლოოდ
აურობდა. უსყები ცარიელი და სდაბსრი იქო. ალირა ღედიოდა
ელეუტრონირ ღსუით განათებსლ ცივ რარსრრათო მაფაზიებღი, რადაც
გამქიდველებრ პალტოებრ ზემოდან თეთრი ცალათები გადაეცვათ,
და ქიდსლობდა, რაც რჩირდებოდა. მერე მთავარ უსყარ რწრატი,
რაუმიანი ნაბიძებით მისქვებოდა, ღინ მორსლი ცეცცლრ ანთებდა და
მოსთმენელი რიცარსლით ელოდა იმ წსთრ, როცა უვექანაზე
რაბოლოოდ ყამოწვებოდა ზამთრირ ბინდი. პატარა უალაუირ ყსმ,
ბნელ უსყებღი მინდვრებიდან ღემოვარდნილი უარი აწივლდებოდა
და ააზანზარებდა ტანძრირ მინებრ, ცირ მაფალ ბოშებრ ღორირ გაბმსლ
ელეუტრონირა და ტელეტონირ მავთსლებრ. თს უარი არ იქო,
გარკვევით ირმოდა უალაუღი ღემორსლი მატარებლირ ბორბლებირ
გრსცსნი, ირმოდა ელმავლირ გსგსნი, როცა სკანარკნელი რამგზავრო
მატარებელი, მცირე ცნირ ღერვენებირ ღემდეგ, ირევ ტოვებდა რადგსრრ,
და ალირა იმწამრვე რსტრარ ღლიდა და ბავღვსრი მოსთმენლობით
ღეპქრობილი ტანძარართან ძდებოდა, რაიდანაც რადგსრიდან
ტირტირკენ მომავალ მკრთალად განათებსლ უსყარ გარცუეროდა.
222
დფეები ცვლიდნენ ერთმანეთრ, მაგრამ ქოველ რაფამორ ალირარ
ირევ ირეთივე რიცარსლით და ბედნიერი მფელვარებით სტოკავდა
გსლი, როგორც იმ დფერ, როდერაც პირველად ღემოიქვანა ვამეცი ამ
პატარა ოთაცღი, რომელრაც აცლა ტიურებღიაც კი თავირ ოთაცრ კი
არ სწოდებდა, არამედ «ყვენრ ოთაცრ», – და დატოვა აუ. თვეზე მეტი
გავიდა იმ დფიდან, როცა ვამეცმა პირველად გაათია ფამე
ალირართან ერთად, ერთ ჩერუვეღ, ერთ ტაცტზე მწოლიარემ, მაგრამ
ალირარ მაინც მფელვარებით სტოკავდა გსლი, როცა ტანძარართან
იძდა და ვამეცირ გამოყენარ ელოდა.
ვამეცი გვიან ბრსნდებოდა ღინ. იმ ცანებღი აგსრირ უარცნირ
მღენებლობაზე მსღაობდა, და რსლ მალე მთელმა უალაუმა გაიგო,
რომ ალირართან ცცოვრობდა. გაიგო ერ კოწია-ეუიმმაც და
აფღტოთდა, სღვერი რიტქვებით გალანშფა ალირა და ერთ მღვენიერ
დფერ რამრაცსრიდანაც დაითცოვა. რამრაცსრიდან დათცოვირ მიზეზად
კოწია-ეუიმმა ალირარ რაავადმქოტოდან ერთი რაათით ადრე წარვლა
გამოიქენა, მაგრამ რა თუმა სნდა, ერ არ იქო ნამდვილი მიზეზი,
რადგან წინათაც, როცა რაუმე აფარატერი წუონდა, ალირა ადრე
მიდიოდა ღინ. მიზეზი, რა თუმა სნდა, ერ არ იქო. ალირამ მღვენივრად
იცოდა, რაღიც იქო რაუმე და მისცედავად იმირა, რომ ატირდა,
რადგან შალზე ეწქინა კოწია-ეუიმირ სრამართლობა, გსლი არ
გასტეცია, ღიღრ არ მირცემია. ცოტაოდენი ღავი დფირთვირ გადანაცსლი
ტსლი წუონდა, მაგრამ ტსლი რა ღსაღია? – ერ კი არ სმაგრებდა
გსლრ, არამედ სრაზფვრო, მთელი მირი რსლიერი ენერგიირ
ამომწსრავი რიქვარსლი, რომელრაც ვამეცირადმი განიცდიდა, და ამ
რიქვარსლირ ნდობა, რწმენა. წარმოსდგენლად სქვარდა ვამეცი და
თვითონაც არ იცოდა, რატომ. არც ეშებდა მიზეზებრ ამირ
არაცრნელად. რირსლელეა მიზეზებზე ლაპარაკი, როცა ვინმე გიქვარრ,
როგორ ღეიშლება იმირ აცრნა, თს რატომ გიქვარრ? გიქვარრ და
მორყა! დანარყენი ქოველივე ქალბი და წვრილმანია იმ
გრშნობართან ღედარებით, მთლიანად რომ გიპქრობრ და გესტლება.
ალირა აფარატერზე არ ტიურობდა და ბედნიერი იქო. მარ რწამდა
ვამეცირა. დასტიურებლად მიწქვებოდა თავირი ვნებირ ბობოუარ
დინებარ ვამეცირ რსლირ სცნობ რიფრმეღი. მარ რწამდა ვამეცირ
რრსლქოტა. ცედავდა, როგორ ემორყილებოდნენ ამ აცალგაზრდა
კაცირ გავლენარ ქველანი, აცალგაზრდებიც და ცანღი ღერსლნიც,
ირინიც, ვინც ამ გავლენარ ნება-რსრვილით სერთდებოდა, რადგან
223
რაკსთარ თავღი ცედავდნენ ვამეცირ რირწორერ, და ირინიც, ვინც
ინტსიცისრი, უვეცნობიერი ღედარებირ ღედეგად რაკსთარ თავღი
დაეჩვებსლნი, ქოველნაირად ცდილობდნენ წინ აფრდგომოდნენ ამ
გავლენარ, რათა გაემაგრებინათ ირ, ღეიშლება რაკსთარი
თავირთვირაც კი გასმცელელი იჩვით ღერქესლი რატსშველი,
რომელზედაც იდგნენ. ამიტომაც მიემცრნენ ვამეცრ არე ერთგსლად
ღამილა და შსკს, კოწია-ეუიმირ ვაჟი ლევანი და იარონი, და ბევრიც
რცვა, თითუმირ მთელი უალაუი, მთელი აცალგაზრდობა, რომლებიც
არა მარტო რაუციელით, არამედ გარეგნსლადაც კი წბაშავდნენ
ვამეცრ, ტანირ ოდნავი რცევით, გრშელი, ზანტი ნაბიძებით
დადიოდნენ. ამიტომაც აფიზიანებდა ვამეცი კოწია-ეუიმრ, სტრო
მეტად ვაცსღტირ და კიდევ ზოგიერთებრ... მაგრამ რაწქალი მეირა
აცლა თავირსტლად, სღიღრად დადიოდა უსყებღი, რადგან არავინ
აფარ ერყოდა მარ, და ცანღი ღერსლი ცალცი, მეირარ უომაგები
გაკვირვებით ღერცუეროდნენ აცალგაზრდებირ არეთ გარდაუმნარ.
აცლა ვამეცი პირველი კაცი იქო უალაუღი, ქველა პატივრ რცემდა,
ქველარ სქვარდა. ღეწქდა აქალმაქალი და სწერრიგობა, რომლირ
წამომწქებად წინათ ღამილა ითვლებოდა. თვითონ ღამილა ირე
ღეიცვალა, რომ ვამეცირ ორესლი გეგონებოდათ, ირევ ირეთი
ზრდილობიანი და გსლირცმიერი გაცდა, როგორიც ბავღვობაღი იქო.
თავაზიანად ერალმებოდა ნაცნობებრ, მოცსცებრ უსდრ სცდიდა, ვირაც
როგორ ღეეშლო, ირე ეცმარებოდა, პატივრ რცემდა. გასურა ირ
პირუსღი და სცეღი მზერა, რომელიც რარძელირ მოცდირ ღემდეგ
გასყნდა რაცეზე და აცლა ცალირიანი, ცოცცალი თვალებით
ღერცუეროდა რამქარორ. ღამილარ მეგობრები, რომლებიც წინათ
ქველატერღი ღამილარ წბაშავდნენ, აცლაც მირ მეგობრებად დარყნენ,
ირევ წბაშავდნენ მარ, ერ კი იმარ ნიღნავდა, რომ ირინიც გარდაიუმნენ
და რამდენადაც ღეეშლოთ, იმდენად ცდილობდნენ მეტი
კეთილღობილება გამოეყინათ. ვერ წარმოიდგენდით, რომ რსლ
რაფაც ორიოდ-რამიოდე თვირ წინ, ერ ქმაწვილები ღარვალყაცდილი
მეირარ წვალებით ირთობდნენ თავრ. აქლაქსდა რეზო, რომელმაც
ერთცელ ვამეცი დაჩრა, ერთ რაფამორ, როცა ვამეცი ძერ კიდევ არ
დაბრსნებსლიქო ღინ, ღამილამ ალირართან მოიქვანა და მერე, როცა
ვამეცი დაბრსნდა რამსღაოდან და ოთაცღი ღემორვლირთანავე დაინაცა
რეზო, ტერმკრთალი, დაბნესლი, სნებირქოტო, – კედელთან

224
ატსზსლი, რაფაცნაირად რაცოდავი, რაწქალი და სმწეო ყანდა, –
ღამილა რკამიდან წამოცტა და ვამეცრ სთცრა:
– ვამეც, ბოდიღრ იცდირ, თს შმა ცარ, აპატიე!
და ვამეცმაც სქოქმანოდ სპარსცა:
– მიპატიებია!
იმ რაფამორ ფვინო რვერ ბიჩებმა და ბევრი ილაპარაკერ, მაგრამ
ერთი რიტქვითაც არ გასცრენებიათ წარრსლი ამბები, თსმცა რეზომ
რცადა, თავირ გამართლება დაეწქო, მაგრამ ვამეცმა არ დააცალა.
ალირა მაგიდართან იძდა და სქსრებდა მათ, სქსრებდა ღამილარ და
სკვირდა, რომ ღამილა არეთი კარგი კაცი იქო.
მერე, რამდენიმე დფირ ღემდეგ, ღამილა გზაღი დასცვდა ღინირკენ
მიმავალ ვაცსღტირ და იარონირ დაჩრა დააბრალა. უალაუელი ბიჩები
წქვებოდნენ, როგორ იდგა თსრმე აკანკალებსლი და გატითრებსლი
ვაცსღტი ღამილარ წინ და ირმენდა მირ ლანშფვა-გინებარ.
ღსბლღეჩმსცნილი, ბრაზირაგან რაცემოფრეცილი ღამილა კი (აცლა
იგი ირევ შველ ღამილად გარდაიუმნა), რაც სტრო მეტი ცალცი
გროვდებოდა უსყაღი, მით სტრო აზარტღი ღედიოდა და სღვერი
რიტქვებით ამკობდა ვაცსღტირ. რა რაბსთი წუონდა ღამილარ არეთი
ბრალდებირათვირ? თსრმე რეზორ, რომელიც ვაცსღტირ ბიშაღვილი
თს დეიდაღვილი იქო, იმ ცანებღი თოტი სთცოვებია ვაცსღტირათვირ,
ვაცსღტირ სთუვამრ, შალიან მჩირდებაო. და რწორედ მეორე დილით,
როცა მკლავღი დაჩრილი იარონი რაავადმქოტოღი იწვა, მოსტანია ერ
თოტი და ყასბარებია პატრონირათვირ. რეზომ იცოდა, რომ მსრარ
ინციდენტირ ღემდეგ ვაცსღტი ვამეცრ ვერ იტანდა და ეჩვი აფშვრია,
მაგრამ ბიშაღვილრ თს დეიდაღვილრ ცომ არ გაამცელდა? მერე
მილიციამ ქველა თოტირ პატრონრ, ვირზედაც ღეიშლებოდა ეჩვირ
აფება, იარაფი ყამოართვა, დროებით, რა თუმა სნდა,
ღერამოწმენლად, მაგრამ რეზო რატომფაც მცედველობიდან
გამორყათ და ირ შალიან გაცარებსლი იქო, რომ ღარღი არ გაეცვია,
რადგან ცომ ღეიშლებოდა, მარზე აეფოთ ეჩვი? თვითონ რეზორ კი
ეჩვი ვაცსღტიზე წუონდა, კარგად იცოდა მირი გსლყათცრობილი და
დასნდობელი ცარიათი, მაინცდამაინც არც სქვარდა ერ კაცი, მაგრამ
რა ეუნა, ბიშაღვილი თს დეიდაღვილი იქო, და ვერ სფალატებდა.
მერე, ვამეცთან ღერიგებირ ღემდეგ, ქველატერი სამბო ღამილარ და
მეორე დფერ ღამილა გზაღი დასცვდა ვაცსღტირ და პირველად ცემარ
სპირებდა მთელი უალაუირ თვალწინ, მაგრამ კიდევ კარგი, რომ
225
გადაიტიურა, გადაწქვიტა, რცვანაირად მოევლო რაუმირათვირ და
უსყაღი ქვიროდა, აი, ამირთანა ღენიფბსლი ნაშირალები ფსპავენ
ყვენრ უალაურო. ცალცი კი იდგა და რეირრ სქსრებდა, და
ზოგიერთებრ, რომლებრაც ძერ კიდევ ვერ დაევიწქებინათ ღამილარ
წარრსლი, ეფიმებოდათ, როცა წერრიგირ დამცველირ როლღი
ცედავდნენ ღამილარ და ამავე დრორ მირ სღვერ ლანშფვა-გინებარ
ირმენდნენ. მაგრამ ღამილა ფრმად იქო დარწმსნებსლი ვაცსღტირ
დანაღასლღი და მთელი ცმით ქვიროდა. მერე ნაცნობები
ღემოეცვივნენ და დააწქნარერ, ვაცსღტი კი დაემსურა, წქნარად,
მღვიდად სთცრა: – გიყივლებ ღესრაცცქოტირათვირ, პარსცრ
გაგებინებო.
და მართლაც სყივლა... მერე ღამილა ნანობდა, რომ ადგილზე არ
მიარიკვდილა ვაცსღტი, რადგან თს ყარვამდნენ, ირეთი რაუმირათვირ
ყარვამდნენ, რირთვირაც ფირდა თავირ გაწირვა. მაგრამ მაღინ
ღამილარ სნდოდა ქველატერი წერიერად წარმართსლიქო. რა
იცოდა, რომ ვერატერრ დასმტკიცებდა, ერ რომ რცოდნოდა,
რცვანაირად მოიუცეოდა. ვაცსღტიმ რსლ ადვილად დაარწმსნა ქველა,
რომ როცა ირ რაბედირწერო გარროლა გაირმა უსყაღი, ცოლირ
ნათერავებთან იქო რტსმრად. რა გარაკვირი იქო, ვაცსღტირათვირ
სტრო დაეძერებინათ, ვიდრე ღამილართვირ? ღამილა გაატრთცილერ,
ვაცსღტირ რომ ვინმემ რამე ავნორ, იცოდე, ღენ დაგბრალდებაო. ამით
დარრსლდა ერ ამბავი. მაგრამ ღეიშლება ითუვარ, რომ ქველატერი
ამით არ დამთავრებსლა. ბევრმა დაიძერა, რომ ღამილა მართალი
იქო. ბევრმა, როგორც ერ ქოველთვირ ცდება, რაც სნდა თვალრაყინო
იქორ ტაუტი, მაინც ვაცსღტირ მცარე დაიჩირა, მაგრამ სტრო მეტად
რძეროდათ ღამილარ რირწორე. მთელმა უალაუმა გაიგო ერ ამბავი და
თამამად ღეიშლება ითუვარ, ვაცსღტირ რაცელი გასტქდა. ერ კი,
ძერძერობით, შალიან ბევრრ ნიღნავდა, ერეც ერთგვარი გამარძვება
იქო.
ვამეცრ ქველა ღეეყვია უალაუღი. ქველა ცედავდა, რომ იგი
დილაობით ალირარ ბინიდან გამოდიოდა და რცვებთან ერთად
მიეღსრებოდა რამსღაოზე. კაცები ერალმებოდნენ, ერასბრებოდნენ,
ქველა თავირიანად თვლიდა მარ, ქველა იცნობდა. ვამეციც, ირევე
როგორც რცვები, – ოძაცირ პატრონები, ამ უალაუირ მკვიდრნი, –
მთელ დფერ რამსღაოზე ატარებდა. სზარმაზარ ქსთებრ და ტომრებრ
ეზიდებოდა ტქავირ, რაფებავებირ თს რცვა რაფაცირ სცნასრი რსნით
226
გაჟფენთილ ცივ რაწქობღი, რადაც რაფაც ციტრებრ აწერდა ამ ქსთებრ
და ზოგრ რაით აგზავნიდა, ზოგრ რაით. ღსადფეზე ალირა მიდიოდა
ვამეცთან და რადილი მიწუონდა. იგი ცდილობდა, ვამეცთან დიდცანრ
დარყენილიქო. ირინი რცდებოდნენ რაწქობირ წინ, გადმობრსნებსლ
ქსთზე, ერთად ღეეუცეოდნენ ფარიბსლ რადილრ და ალირა
კმაქოტილი იქო. კმაქოტილი იქო, რომ ვამეცრ მორწონდა
ქველატერი, რარაც მოსტანდა, კმაქოტილი იქო, რომ ვამეცი
სქვარდათ მსღებრ, მორწონდა ამ სბრალო ბიჩებირ სბოროტო
ლაზფანდარობა, მორწონდა ირ რირადავე, რომელღიც მოეუცა.
მორწონდა, რომ ირგვლივ მოტსრტსრე ცალცი ქსრადფებარ არ
აუცევდა არეთ რადილობარ, რადგან ერ მათთვირ ბსნებრივი იქო და
გარდა ამირა, ქველა თავირიანად თვლიდა აცლა ალირარ. ალირარ
სცაროდა ვამეცირ გვერდით ძდომა უსყირ პირარ, გადმობრსნებსლ
ქსთზე, ან თითუმირ დამტვრესლ ტაბსრეტზე და ცუერა იმირა, თს
როგორ დადიოდნენ მსღები ირგვლივ, როგორ ტსრტსრებდნენ,
ქვიროდნენ, იცინოდნენ, მოდიოდნენ ვამეცთან და რაფაცარ
ეკითცებოდნენ, თამბაუორ თცოვდნენ, ან თვითონ ვამეცი
თცოსლობდა თამბაუორ და აშლევდნენ. ალირარ სცაროდა, რომ
არრად არ ეყუარებოდა, სცაროდა, რომ დაკარგა მეღყანსრი ღიღი
რეპსტაციირადმი, რომელიც ქოველთვირ ბორკავდა, და
წარმოსდგენელი თავირსტლება იგრშნო. რა იქო რარირცცვილო
იმაღი, რომ ქსთზე იძდა, უსყირ პირარ, თავირ რაქვარელ კაცთან
ერთად და რადილრ ღეეუცეოდა? რსლაც არ სყიოდა ბედრ, პირიუით,
არეთი ცცოვრება მორწონდა, სტრო სღსალოდ, სტრო წმინდად
გრშნობდა თავრ. ზოგძერ, როცა ვამეცრ დრო წუონდა, უალაუღი
გამოდიოდნენ და რეირნობდნენ, რასბრობდნენ, ბიბლიოთეკაღი
ღედიოდნენ და გაზეთებრ კითცსლობდნენ. ზოგძერ სკაცსრი, ყსმი
უსყებით უალაუირ ბოლორ, დიდ მინდორზე გადიოდნენ, რადაც აცლა
უათუათა თოვლი იდო, თეთრი, როგორც რიცარიელე.
კვირაობით გვიან დგებოდნენ თბილი ლოგინიდან. რასზმირ ღემდეგ
ბაზარღი მიდიოდნენ. ქველა იცნობდა მათ, მთელი უალაუი,
ზოგიერთები, მაგალითად, ვაცსღტი, თვალრ არიდებდნენ, არ
ერალმებოდნენ, მაგრამ ალირა რსლაც არ ნანობდა ამარ, რსლაც არ
აცროვდა ირინი, ვამეცთან ქოტნა ქველატერრ ავიწქებდა. შველი
მეგობრებიდან მცოლოდ ლეილა ღემორყა. თბილირიდან
დაბრსნებირ ღემდეგ ლეილაც ღეიცვალა. აცლა იგი ელამ შსკსრ აფარ
227
ლანშფავდა, თსმცა არც ვაცსღტირთან მეგობრობა ღესწქვეტია.
ალირამ იცოდა, რომ შსკსრ სქვარდა ლეილა და სნდოდა ლეილარაც
ღეწქვარებოდა შსკს, რადგან ალირარ აზრით, შსკს ნამდვილად იქო
რიქვარსლირ ფირრი. აცლა ალირა ადამიანებრ რსლ რცვაგვარად
ატარებდა. შსკსრ კაიკაცობაღი ეჩვი აფარ ეპარებოდა. ამაღი კიდევ
სტრო დარწმსნდა მაღინ, როცა შსკსმ სქოქმანოდ დათმო ირ უოცი,
ვამეცი რომ თავრ ატარებდა ღემოდგომაზე.
ერ მოცდა იანვრირ მიწსრსლრ, როცა თოვლი რაბოლოოდ გალცვა
და შალიან თბილი დარი დადგა. აგსრირ უარცნირ მღენებლობა
დამთავრდა და ვამეციც ალირარავით სმსღევარი დარყა. და სცბად
ვამეცმა როტლად დარაცლება გადაწქვიტა.
– იცცოვრებ, ალირა, როტელღი? – აფგზნებსლად ღეეკითცა ვამეცი,
თვალები ბავღვივით, ცალირიანად სბრწქინავდა თავირი
მოსლოდნელი გადაწქვეტილებით გატაცებსლრ.
– რატომაც არა? თს ღენ გვერდით მექოლები... – სქოქმანოდ,
იმწამრვე სპარსცა ალირამ.
მერე კი რაკსთარი ბინირ გაქიდვა განიზრაცა, რომ აფებსლი ტსლით
პატარა რაცლი ღეეშინათ. მაგრამ როცა ერ ამბავი შსკსმ გაიგო,
რაღინლად გაბრაზდა.
– თს არე გინდათ როტლად ცცოვრება, წადით და იცცოვრეთ ყემ
უოცღი, რანამ არ მოგწქინდებათ, – თუვა შსკსმ.
და მართლაც, ერთი კვირირ ღემდეგ ალირა და ვამეცი როტლად
გადაბარგდნენ, რადაც მთელი ფამე მთვარერ სქეტდნენ შაფლები,
რადაც ალიონზე მამლები გადაბმსლად იწქებდნენ ქივილრ, რადაც
დილირ ბინდბსნდღი ლოგინიდან დგებოდნენ გლეცები და რაუონელრ
ყალარ სქრიდნენ, დედაკაცები კი ტრინველრ აპსრებდნენ, რადაც
რაკვამსრებიდან მღვიდად და თანაბრად ამოდიოდა თეთრი ბოლი
და მერე მცარზე ნაძაცგადებსლი მამაკაცი ტქეღი მიდიოდა და მთელი
დფირ განმავლობაღი, ღორიდან ირმოდა ნაძაცირ ან წალდირ კაკსნი,
ირმოდა წაუცესლი ცეებირ ღცრიალი, ირმოდა რაუონლირ ბფავილი,
ზოგძერ თოტი დაიჩეუავდა რადფაც და მთელი დფე რარიამოვნო,
მღვიდი ცმასრით იქო აფრავრე როტელი, რადაც ორფობეებღი
დარბოდნენ რიცივირა და მზირგან ლოქებდაწითლებსლი ძანრაფი
ბავღვები, წქარორთან ყამორსლი თავრატრიანი დედაკაცები
ერთმანეთრ ოძაცირ რაუმეებზე ერასბრებოდნენ, ეზოებღი ყვილი
ცბოები დაცტოდნენ, წირუვილღი თავმოქრილი ქაბალაციანი
228
მოცსცები, დაბამბსლი უსრთსკები რომ ეცვათ, ქალიონრ
აბოლებდნენ და მტვერღი იპსრჩქებოდნენ, წქალი კი ღცსილით
მოდიოდა ფარღი და დოლაბირ ტრიალთან ერთად, ირმოდა
რარეკელარ მონოტონსრი კაკსნი, მოცსცები კი თავიანთ ვაჟებრ
გარცუეროდნენ, თავიანთ ღვილებრ და ღვილიღვილებრ, რომლებრაც
ტქიდან წკნელი მოეზიდათ და ბორტანრ აცალ ფობერ ავლებდნენ,
ზოგიერთი მიწარ ბარავდა, ზოგი კი გადმობრსნებსლ გსთანრ
ლერავდა და ემზადებოდა მომავალი გაზატცსლირათვირ, მომავალი
ღრომირათვირ, მომავალი რიცოცცლირათვირ.

229
 3
ვამეცი და ალირა ბედნიერები იქვნენ. სქვარდათ ერთმანეთი და
ქველატერი ლამაზი ეყვენებოდათ. როტლელებრაც ღესქვარდათ
ირინი, თსმცა გასკვირდათ, უალაუიდან როტლად რომ
გადმორაცლდნენ, რადგან აცლა ქველანი გარბოდნენ როტლიდან
უალაუად. მოეწონათ ერ აცალგაზრდები, პატივრ რცემდნენ მათ
რიქვარსლრ. ვამეცრ კარგა ცანია იცნობდნენ, ძერ კიდევ
ღემოდგომიდან, ერთად რომ იფებდნენ მორავალრ, მაგრამ ალირაც
მალე ღეითვირერ, თავირიანად ყათვალერ, მოეწონათ, რომ ამ
აცალგაზრდა უალრ გსლწრტელად ღესქვარდა მათი ქოტა,
ღესქვარდა აცალი ადგილი, რადაც დამკვიდრდა:
როტლირ თავღი იდგა შსკსრ უოცი, ირ უოცი, რადაც აცლა ვამეცი და
ალირა დაბინავდნენ. სკან დაბსრსლი ტქე იქო. ეზოდან
ცელირგსლივით მოყანდა ტქიან გორაკებღი მოუცესლი კოცტა
როტელი, მოყანდა რაქანეები, რაშოვრები, პატარა ეზოები, ცსცსლები,
რაცლები.
ვამეცი დასზარებლად ღრომობდა რცვებთან ერთად. მცარზე
ნაძაცგადებსლი ტქეღი დადიოდა და ცეებრ ჩრიდა. როცა დათბა,
რცვებთან ერთად მიწარ ბარავდა. ზოგძერ ზსრგზე ტომარარ
მოიკიდებდა და წირუვილზე ყადიოდა. რანამ რიმინდი იტუვებოდა,
მოცსცებრ ერასბრებოდა. დიდცანრ იძდა გრშელ, დაბალ ძორკოზე და
ათარ რამერ იგებდა აუ, იგებდა იმარ, რითაც როტელი ცცოვრობდა.
სბრალოდ, გლეცსრად ეცვა. ქველატერი სბრალო და რადა
მორწონდა. დიდცანრ იძდა ცოლმე წირუვილღი მოცსცებრ ღორირ და
რაოცარი რიმღვიდე მკვიდრდებოდა მირ რსლღი. ქველატერრ ირე
სღსალოდ აფიუვამდა, როგორც სცოდველი ბავღვი, მერე კი, როცა
რაფამო ლსრძად ღეატერადებდა არემარერ, მოიკიდებდა ტომარარ
ზსრგზე და ნელი ნაბიძით ღინირკენ მიწქვებოდა განიერ ბილიკრ.
რიბნელეღი მარტო დარყენილრ ერმოდა იდსმალი რიყსმე, რიყსმე,
რომელიც ტიურივით ეცვეოდა მირ არრებარ და ნთუავდა, მთლიანად
იერთებდა, რადფაც სცნასრ რივრცეღი გადაწქავდა, რადაც ივიწქებდა
მიწირ რიმშიმერ, მირი რსლი ღლიდა ქოველგვარ რაზფვრებრ და
თავირსტლად დატრინავდა სრაზფვროებაღი. ირ იდგა ცოლმე
ყატიურებსლი, დარცუეროდა ბინდღი მთვლემარე როტელრ და ვერ

230
აეცრნა თავირი სცნასრი განწქობა, მოსლოდნელად რომ
დასტლებოდა. მაგრამ ირ აფრავრე იქო რიქვარსლით და ამიტომ არც
ცდილობდა გაერკვია, რატომ მოცდა არე, რა ემართებოდა. არ
რსრდა რცოდნოდა, რაიდან მოდიოდა ერ ქოვლირმომცველი
რიქვარსლი, ერ მიფწესლი მიზანივით ტკბილი და რაამაქო რიკეთე,
რომლითაც რავრე წუონდა გსლი. მარ აფარ აცროვდა არატერი, არ
იგონებდა წარრსლრ და ზოგძერ ირეთი ღეგრშნება წუონდა, თითუორ
ცელმეორედ მოვიდა მიწაზე და თავიდან დაიწქო რიცოცცლე.
მერე ბილიკზე პატარა ბავღვი გამოყნდებოდა, რომელიც ღინირაკენ
მიდენიდა რაშოვარზე დაგვიანებსლ შროცარ და თავაზიანად
ერალმებოდა ვამეცრ. ვამეცრ სქვარდა ერ ბავღვი, სქვარდა პირსტქვი,
რომელრაც ბავღვი ღინ მიდენიდა, მათი სცოდველობირა და
სდანაღასლობირ გამო.
მღვენიერი იქო ცცოვრება! ვამეცრ სცაროდა ღინ მირვლა. აუ ალირა
ელოდა. რცესლირ რიფრმეღი ყაშირსლი რითბო ამოტივტივდებოდა
და ავრებდა ცოლმე, როცა უოცირ წინ იძდა და ოთაციდან ალირარ
ტსრტსრი ერმოდა. ღორრ კი, როტლირ გადაფმა, ბნელი ტქე მოყანდა,
რადაც ათარგვარი რსლდგმსლი დაბინავებსლიქო, ათარგვარი
რიცოცცლე ტეთუავდა და ურებოდა მარადისლი დროირ ყსმ
დინებაღი.
მერე ირინი უოცღი რცდებოდნენ და არ რწქინდებოდათ ერთად
ქოტნა, რადგან სქვარდათ ერთმანეთი. რასბრობდნენ, ოცნებობდნენ,
სნებსრად ავრებდნენ ერთმანეთრ და იმ რიცარიელერ, ადრე რომ
აწვალებდა მათ რსლრ. ზოგძერ მეზობლები მოდიოდნენ რტსმრად
და გვიან ფამემდე რყებოდნენ. ზოგძერ თვითონ მიდიოდნენ
რტსმრად მეზობლებთან, ბსცარღი მოგიზგიზე ცეცცლთან ირცდნენ
თავირსტალნი და ლაფნი, ქოველდფისრ წვრილმან ვნებებრ
მოწქვეტილნი, ქსრრ სგდებდნენ რასბარრ და რსლი მღვიდად
დაცსრავდა იმ რიმაფლეზე, რადაც სყინარი რიბრშნე გამოარცივებრ
ცოლმე თავირ თავრ, რადაც იუმნება ლეგენდები და თუმსლებები,
რომელრაც აუ, მიწაზე, აგიზგიზებსლ ბსცართან მრცდარნი
რიამოვნებით და ინტერერით ირმენდნენ მეზობელი გლეცებირაგან. ვინ
ღეუმნა ირ იდსმალი რამქარო? ვინ იცილა ირ? გლეცებრ არ ღეეშლოთ
პარსცი გაეცათ ამ კითცვებზე, მაგრამ მათ შველებირაგან იცოდნენ
რაოცარი ამბები, რომლირ მოწმე თვითონ არ ქოტილან და არც
განსცდიათ. აუ ღეიტქვერ ცეობირ ბოლორ აფმართსლი, ბსრსრით
231
მოცსლი მთირ რაიდსმლო, რაიდსმლო მინდვრირ ბატონირ და მირი
მღვენიერი არსლირა, რომლირ ღეპქრობა მოინდომა ვიფაცამ,
ოდერფაც.
გვიან ფამით, როცა ცელგადაცვესლნი ღინირკენ ბრსნდებოდნენ,
წქვდიადღი ყატლსლ უვექანარ გარცუეროდნენ და გრშნობდნენ
ბსნებირ რიდიადერ, ერ კი მადლობირ გრშნობით ავრებდა მათ
ღემოუმედირ მიმართ და მცრიდან აცილებდა მიწიერი ტკივილებირ
მშიმე ტვირთრ. მერე ერთად წვებოდნენ და იშინებდნენ, ბედნიერნი,
ლაფნი, გარეთ კი ბორგავდა ფამე, თითუორ სყინარი რსლები
ცმასრობდნენ, გეგონებოდა ტქიდან გამოდიან და გსგსნებენო, და
ასტანელი წქსრვილით ეკვროდნენ ერთმანეთრ რიბნელეღი მარტო
დარყენილები, ავიწქდებოდათ რამქარო, რომელიც რადფაც, მათი
ღეგრშნებებირ მიფმა არრებობდა.
მღვენიერი იქო ცცოვრება. არატერი არ რსრდათ იმაზე მეტი, რაც
ასცილებელია. ზოგძერ, როცა მზე კაღკაღებდა, – იმ ზამთარრ
ნაადრევად დათბა, – ტქირპირარ გადიოდნენ და დარეირნობდნენ.
ათარ რამეზე რასბრობდნენ – რიკეთეზე, ბოროტებაზე, რიცოცცლეზე,
რიკვდილზე.
– მე არ მეღინია რიკვდილირ, – ამბობდა ალირა, – რიკვდილირ მერეც
ღენი ვიუნები.
– როგორ? – იცინოდა ვამეცი.
– ყვენი რსლები რადფაც რივრცეღი იპოვიან ერთმანეთრ და ერთად
იუნებიან.
მღვენიერი იქო ცცოვრება და არატერი არფვევდა რიმღვიდერ. მაგრამ
ერთცელ, რწორედ იმ რაფამორ, როცა ვამეცი ყატიურებსლი იდგა
მდინარერთან და მინდვრირ დედოტლირ რაბრშანებელრ გარცუეროდა
(არეთი იქო თუმსლება, ვამეცრ კი რწამდა ლეგენდებირ და
თუმსლებებირ ჩეღმარიტება), უალაუიდან ღამილა ამოვიდა და
მოსლოდნელი ამბავი ამოიტანა.
– უალაუღი ვიფაც მაფალი, უერათმიანი აცალგაზრდა ყამოვიდა და
ღენ გეშებრო, – სთცრა მან ვამეცრ.
სკვე ბნელოდა. ირინი უოცღი ირცდნენ და რატომფაც ღამილარ
ღეღტოთებსლი, აფელვებსლი რაცე წუონდა. მაგიდაზე დადგმსლი
ლამპა მკრთალად ანათებდა პატარა ოთაცრ. კედელთან ატსზსლ
ალირარ ცელები გსლზე დაეკრიტა და მთლიანად გამრჩვალსლიქო
იმ რაიდსმლოთი, რომელრაც ღამილარ ცმა რირცლირ წვეთებივით
232
ფვრიდა რივრცეღი. ტანძრირ მინები წითლად ბრწქინავდნენ ლამპირ
ღსუზე და მოსლოდნელად ყამოვარდნილ, გამშატრებსლ რიყსმეღი,
ღამილა რატომფაც ირე ყსრყსლებდა, თითუორ ძადოუარი ღელოცვირ
რიტქვებრ წარმოთუვამდა.
– მე არ მინაცავრ ირ ბიჩი, – ყსრყსლებდა ღამილა, – მაგრამ
მითცრერ, დადირ უსყებღი და ქველარ ეკითცება, ვამეც გსრამიღვილი
ცომ არ გაგიგონიათო?! ღენ ვინ არ გიცნობრ, მაგრამ ბიჩებმა რანამ
ღენრ ადგილრამქოტელრ ღეატქობინებდნენ, ქოველი
ღემთცვევირათვირ, წინარწარ მე გამატრთცილერ, – თუვა ღამილამ, –
ვირ რა რაუმე აუვრ ღენთან, ვინ სნდა გეშებდერ ვამეც, ღენ?
– ალბათ, ყემი შმაა! – თუვა ვამეცმა და ტეცზე წამოდგა. რკამი
სრიამოვნო ცმასრით გარწია სკან, წელღი გარწორდა. თვალები
გასბრწქინდა და თან რატომფაც რაღინლად გატითრდა. მერე
ალირარ ღეცედა ირეთი მზერით, თითუორ ვერც ცედავდა, თითუორ
ვერც იცნო და ალირარ გსლი ეტკინა.
სცბად გარეთ გავარდა, სკან არც კი მოსცედავრ. ღამილა და ალირა
დაედევნენ.
– მოიცა, ვამეც, ყაიცვი რამე, არ გაცივდე! – დასშაცა ალირამ და ამ
ცმამ ღეაყერა. დაბნესლად იდგა ეზოღი. კვამლირ რსნით
გაჟფენთილიქო წაერი. ორფობეებღი შაფლები ქეტდნენ,
იფრინებოდნენ. აცალი მთვარე ოურორ ნავივით მიცსრავდა თეთრი
ფრსბლებირ ზფვაღი. ვამეცი მოსთმენლად ელოდა ალირარ
დაბრსნებარ. აფელვებით ღეცედა ღამილარ და რწრატად,
დასტიურებლად სთცრა, რაც მოადგა ენაზე:
– ღენ იცი, რომ მე სტრორი შმა ღემომაკვდა? ეგ, ალბათ, ყემი
სმცრორი შმაა, ვინ იცირ, რამდენი ცანია მეშებრ.
ღამილამ გაოცებირაგან პირი დააფო, თსმცა წერიერად ვერატერი
გაიგო. მერე უოცღი რინათლე ყაურა და ეზოღი ალირა გამოყნდა.
უსრთსკი მოაცსრა ვამეცრ. შაფლები კი ირევ ქეტდნენ და
იფრინებოდნენ.
ვამეცი დაფმართღი რირბილით დაეღვა. ალირა და ღამილა სრიტქვოდ
მიწქვნენ. ალირარ კიდევ სტრო ეტკინა გსლი, რომ აცლა, ამ
განრაკსთრებსლ წსთრ, ვამეცმა არატერი სთცრა, არ გასზიარა
თავირი განცდა. ყსმად ატირდა, მაგრამ მაინც ნაბიძრ ასყუარა.
ირინი თითუმირ მირბოდნენ სცნასრი მოლოდინით აფრავრენი და არც
ერთრ არ ერმოდა, რა ცდებოდა მეორირ გსლღი.
233
 ვამეცრ ქოველთვირ რწამდა, რომ მიცა სეჩველად იპოვიდა მარ.
განსწქვეტლივ ელოდა ამ დფერ, ამ ღეცვედრარ, მაგრამ აცლა, როცა
ერ ასცილებელი წსთი დადგა, ღეეღინდა. ღეეღინდა, რადგან შალიან
სქვარდა მიცა. სქვარდა გაცილებით სტრო შლიერი, თავდასზოგავი
ვნებით, ვიდრე გსრამი, რადგან ადამიანრ სტრო მეტად სქვარრ არა
ირ, ვირგანაც რწავლობრ ცცოვრებარ, მაგალითრ იფებრ, არამედ ირ,
ვინც თავირი მიზნებირ, იმედებირ და ოცნებებირ განმაცორციელებლად
მიაყნდა. ვამეცრ რწამდა, რომ მიცა პირველი იუნებოდა შმებღი,
როგორც ზფაპრებღია ცოლმე სმცრორი შმა ქველაზე რრსლქოტილი,
და თავირი თავი, გსრამიც მირთვირ გზირ გამკვალავად მიაყნდა.
მტკიცედ რძეროდა, რომ ქველატერი ირე წარიმართებოდა, როგორც
თვითონ წუონდა წარმოდგენილი. რძეროდა, რომ შმები, რამივენი,
ბედნიერები და რაცელოვანნი იუნებოდნენ. მაგრამ გსრამირ
რიკვდილირ ღემდეგ დაინაცა, რომ მცოლოდ რწმენა, მცოლოდ
რსრვილი არ განაგებრ მოვლენათა მრვლელობარ. მოვლენები რცვა,
სცილავ, სცნობ ღესბრალებელ შალარ ემორყილებიან და სცბად
დაერფვა ქოველგვარი რწმენა. თვალრა და ცელრ ღსა გამოეცალა
ქოველივე ირ, რარაც ღეყვესლი და მინდობილი იქო. გაურა რიმტკიცე
და, ალბათ, ამიტომაც გადაიცვეწა, აერიდა ქოველივერ, რაც თავირ
ტრაგედიარ აგონებდა, გაეუცა სპარსცოდ დარყენილ მტკივნესლ
კითცვებრ, რომლებიც არ არვენებდა არც დფე, არც ფამე და თან
რდევდა ქველგან, ქოველთვირ, რადაც სნდა წარსლიქო, რა რიაცლეც
სნდა ეცილა. დიდცანრ იქო გაორებსლი და ატორიაუებსლი თავირი
ცვედრით, ვერატრით ვერ სრიგდებოდა ბედრ. დიდცანრ იქო
დაბნესლი და გაკვირვებსლი, რადგან ცცოვრება სქვარდა და არეთ
რამერ ცცოვრებირგან არ მოელოდა. აცლა გრშნობდა, აფარ
სქვარდა ცცოვრება, აფარ სნდოდა რიცოცცლე, იმედები გასცრსვდა,
მოტქსვდა. ენდო ვიფაცარ და მოატქსერ. ამიტომაც არ სნდოდა მიცარ
ნაცვა, თსმცა ასტანლად იტანძებოდა მირი რიღორით. ვინ იცირ, იუნებ
მიცარ თავირი ერთადერთი შმა ბოროტირ მოუმედ იარაფად მიეყნია
ბსნებირ ცელღი და რიცივე, განცალკევება ეგრშნო, თსნდაც
არაცნობიერი, მაგრამ მაინც არე თს ირე გამომჟფავნებსლი,
დასტარავი, არრებსლი. განა ვერ გრშნობდა იმ დფეებღი, როგორ
სქსრებდა ცალცი? არავინ არ ადანაღასლებდა ვამეცრ, მაგრამ მაინც
რაფაც იქო მათ მზერაღი ასტანელი, ცივი, არე ერიდებიან ცოლმე
ბოროტ რტიუიარ და ვამეცრ არ ღეეშლო ამირ ატანა, რადგან მიაყნდა,
234
რომ რიკეთირათვირ და რიქვარსლირთვირ დაიბადა, დაიბადა
რიცოცცლირათვირ და არა რიკვდილირთვირ. ამიტომ ერყივნა ღორრ
ქოტნა. მარ სნდოდა ცროვნაღი წმინდად ღეენაცა მიცარ რაცე, რომლირ
მეტი აცლობელი აფარავინ წქავდა სზარმაზარ რამქაროღი. როგორც
პიროვნება, არატერღი არ იქო დამნაღავე. ერ იცოდა ვამეცმა.
ქველაზე მეტი ტკივილი და ბოროტება თავირი სნებსრი ცოდვით
რაკსთარ თავრ მიაქენა, ქველაზე მეტად რაკსთარი რსლი დატანძა.
რწორედ ამ ტანძვამ დაანაცვა რიმაფლე იმირა, რაც ადამიანრ არ
ემორყილება, რარაც თვითონ ემორყილება შალასნებსრად ადამიანი
და გსლი გასტქდა, სმწეობა იგრშნო. აფღტოთებამ და ბრაზმა აავრო
ცცოვრებირ მიმართ, მაგრამ ბრაზით ვერავინ აფწევრ ჩეღმარიტებარ.
მცოლოდ სრაზფვრო რიქვარსლი, ირევე როგორც რიკვდილი, თავირი
სცილავი ღსუით ანათებრ რსლირ ქველა კსნჩსლრ. რიკვდილი
აღინებდა, რიქვარსლი არ ღეეშლო, მაგრამ რიქვარსლი ზოგძერ მაინც
იტეთუებდა ცოლმე და მოგიზგიზე ცეცცლივით ღემოიჩრებოდა მირ
რსლღი. მერე ირევ ურებოდა. ამიტომაც არ ღეეშლო
განთავირსტლებსლიქო მიწიერი, ასცრნელი ცოდვირაგან და
დანაღასლირ ღეგრშნებირ გარეღე ღეეცედა შმირთვირ თვალებღი. ერ
იქო სცნასრი, რტიუისრი ცოდვა, მაგრამ ერ მაინც ცოდვა იქო და მარ
ვერრად ვერ გაეუცეოდა, ვერ დაივიწქებდა. ვამეცმა არ იცოდა,
როგორ სნდა დაერფვია ირ მოსლოდნელად აფმართსლი ცივი
ზფსდე, რომელიც შალასნებსრად, თავიანთი რსრვილირ გარეღე
აღორებდა შმებრ ერთმანეთრ. მისცედავად ამირა, რწამდა, რომ მიცა
ადრე თს გვიან დასწქებდა შებნარ და იპოვიდა კიდეც. აცლა ეჩვი არ
ეპარებოდა, რომ ირ უერათმიანი აცალგაზრდა, რომელიც ღამილარ
რიტქვით, ამ დილით ყამოვიდა უალაუღი და დაეშებდა ვამეცრ, მთელი
დფე დადიოდა უსყებღი და ქველარ ეკითცებოდა, ვამეც გსრამიღვილრ
ცომ არ იცნობთო, სეჩველად მიცა იქო. რცვა ვინ სნდა ქოტილიქო?
რცვა არავინ.
გარბოდა ვამეცი და სკან მირდევდნენ ალირა და ღამილა. ბნელრ
მოეცვა უვექანა და ვერავინ ცედავდა ალირარ ცრემლებრ. ალირა კი
ტიროდა, ყსმად, სცმოდ უვითინებდა. აწა, გაიარერ როტელი და
ვამეცრ ერთცელაც არ მოსცედავრ სკან. ალირარ ერმოდა, რომ ირ
მეტირმეტად აფელვებსლი, ატორიაუებსლი იქო, ღეიშლება
ბედნიერიც. ალირამ იცოდა, რა ტრიალებდა ვამეცირ გსლღი.
ქველატერი იცოდა, თვითონაც სცაროდა, რომ მიცამ იპოვა ვამეცი,
235
მაგრამ მაინც რწქინდა, რომ მფელვარებამ ვამეცრ ალირა დაავიწქა,
რწქინდა, რომ ვამეცი გარბოდა და ერთცელაც არ მოსცედავრ სკან,
რიბნელეღი მარტო დარყენილი უალირკენ. რიქვარსლი, რომელრაც
ალირა სნაპირო თავგანწირვით და რიამაქით მიეცა, არ იქო ირეთივე
ტოლტარი რირრსლით ანაზფასრებსლი. ირ აღკარად ცედავდა, რომ
ვამეცირ არრებირ სდიდერი ნაწილი მარ არ ეკსთვნოდა და გსლრ
რტკენდა თავირი გრშნობირ, ღეიშლება ადამიანსრი მეთავირეობიდან
გამომდინარე, ღეიშლება კი მართლაც ბსნებრივი
დასკმაქოტილებლობირ განცდა. ირეთი განწქობა წუონდა, თითუორ
რატსშველი ეცვლებოდა მირ ბედნიერებარ და მომავლირადმი
უვეცნობიერი ღიღით გამრჩვალსლი, მაინც მორყილად მირდევდა
თავირ ბედრ, ვნებარ, რომელმაც მთლიანად ღეცვალა წარრსლი
ცცოვრება, თსმცა აცლა წარრსლმა ირევ დაანაცვა თავი. ერთი წსთით,
ერთი წამით, ალირარ ძემალი მოაგონდა. არე სქსრადფებოდ
მოეუცეოდა ძემალი? მერე ირევ ვამეცრ ღეცედა, რომელიც რიბნელეღი
სცცორავით გარბოდა წინ.
ქველაზე ბოლორ ღამილა მოდიოდა. ათარი ტიური ირეოდა მირ
თავღი. აგონდებოდა შსკსრ რიტქვები: ყვენრ უალაუღი აცლა უვენა
გრშნობები იმარძვებენო. თვითონ შსკსრ კოწია-ეუიმირ ვაჟირაგან,
ლევანირაგან გაეგონა ერ გამოთუმა და შალიან მორწონდა, ცღირად
იმეორებდა. მაგრამ ვამეცირ ყამორვლირ ღემდეგ რაფაც ღეიცვალა.
ღამილარ რატომფაც მოეწონა ერ ბიჩი, თსმცა რცვარ, მირ ადგილზე,
ღეიშლება მტრად გადაწკიდებოდა. მაგრამ არე არ მოცდა და ზოგძერ
ღამილარ სკვირდა კიდეც, რომ არე არ მოცდა. სქვარდა ვამეცი და
რძეროდა მირი. ირ კი, რაც აცლა გაიგო, სრორ დარტქმარავით
მოცვდა თავღი და გააბრსა, მოსლოდნელად გამორროლილი
ირარივით ყაერო გსლღი, დაბზრიალდა, წიწკნა დასწქო. «რატომ
ღემოაკვდა ვამეცრ რაკსთარი შმა? – გაოცებსლი ტიურობდა ღამილა.
– ნსთს? ნსთს?..» მაგრამ არა, ღამილარ არ რძეროდა, არ ღეეშლო
რიტქვებით გამოცატვა იმ ეჩვირა, რომელიც რადფაც, ბსნდოვნად,
ყამოსქალიბებლად, სტორმოდ აციმციმდა მირ ცნობიერებაღი.
ბსნდოვნად გრშნობდა, რომ ცცოვრება თავირებსრად იქო
მოწქობილი. არრებობდნენ ადამიანები, რომელთაც ერთმანეთი სნდა
სქვარდეთ, ან პირიუით, არ სნდა სქვარდეთ. თორემ, აბა რატომ არ
სნდა წქვარებოდა ღამილარ ვაცსღტი? თს ვაცსღტიმ იარონრ (თს
ვამეცრ) თოტი ერროლა და ღამილარ ერ რძეროდა, ვამეცრაც ცომ
236
ღემოკვდომია რაკსთარი შმა, მაგრამ ღამილარ არ რძეროდა, რომ აუ
რაფაც ბოროტება იმალებოდა. რწორედ არევე არ რძეროდა ვამეცრ,
რომ ღამილარ გადარაცლებაღი კაცი ღემოაკვდა, თსმცა ამაღი მთელი
უალაუი დარწმსნებსლი იქო. მაღ, რაღია რაუმე? ეტქობა, ბსნება
რაკსთარი ნებირ მიცედვით აძგსტებრ ადამიანებრ, ან ქოტრ მათ. ბსნება
განაგებრ ქველატერრ და აცლა ღამილა, რომელმაც არატერი არ
იცოდა, თითუორ ბედირწერირ შაცილიაო, მაინც მირდევდა ვამეცრ,
სნდოდა მირ გვერდით მდგარიქო.
ირინი თითუმირ მირბოდნენ ოფროყოფრო ბილიკზე. ზოგძერ უვარ
ტეცრ წამოწკრავდნენ და წაბორშიკდებოდნენ, მაგრამ ცმარ არ
იფებდნენ. მშიმედ რსნთუავდნენ და არ ამცელდნენ იმარ, რაზედაც
ტიურობდნენ. მერე ტქე ყამოიარერ და ციცაბო ტერდობზე
გამოვიდნენ. თვალწინ დაბლობი გადაიღალა. რწრატად ყამოირბინერ
ტერდობი. მთვარირ ღსუით აპრიალებსლი გზატკეცილი დაინაცერ.
გზირ ღერამოკლებლად ნაქანარი გადაჩრერ. აუ ძერ კიდევ არ
დასწქიათ ცვნა. გზაზე გამოვიდნენ გაოტლილნი, დაფლილნი,
კოჩებამდე ტალაცით დარვრილნი. დაინაცერ აციმციმებსლი
რინათლეები ღორრ, უალაუღი, რადაც აცლა მორაცლეობა ალბათ,
ვაცღამრ მორყა და დარაშინებლად ემზადებოდა, თბილ ოთაცღი
ღეკრებილი ოძაცირ წევრები გავარვარებსლ ფსმელთან ირცდნენ,
კედელზე ყამოკიდებსლი რაათები მონოტონსრად რეკავდნენ.
გარეთ, უსყაღი, ცმამაფალი რასბრით დადიოდნენ გამვლელები,
რომელთაც ძერ კიდევ თბილი პალტოები ეცვათ, თსმცა
შველებსრად აფარ ციოდა; კსლტსრირ რაცლირ წინ, კინორ
ბილეთებირ რიგღი, რიცილი და ცმასრი ირმოდა, რადგსრზე
ღეკრებილი ცალცი რადფაც ღორრ, წქვდიადით მოცსლ რივრცეღი
მიმავალ მატარებელრ ელოდა. ბაუანზე კი, ღეიშლება მეირა
მოტრატსნობდა, რომელრაც ქველა იცნობდა, მაგრამ აფარ
იჩერდნენ და აფარ ემსურებოდნენ ციცით, აფარც აცეკვებდნენ და
აფარც ღარვალრ ცდიდნენ, თსმცა ზოგიერთებრ, ღეიშლება ძერ კიდევ
წუონდა არეთი რსრვილი, მაგრამ ეღინოდათ რცვებირ, ღიღი კი ღეიუმრ
რიქვარსლრაო (ამაღი არირ რიმართლე, რადგან მორიდებარ და
პატივირცემარ სეჩველად ღეიუმრ), და ვინ იცირ, იუნებ ამიტომაც
ებრალებოდათ მეირა, თს მართლაც ებრალებოდათ. ქოველ
ღემთცვევაღი, ამ რიბრალსლრ, გსლწრტელი იქო ირ თს
არაგსლწრტელი, რარგებლობა მოწუონდა მეირართვირ, რომელიც
237
თავირი რსრტი გონებით გრშნობდა ცვლილებარ და ირე მწარედ აფარ
ეყვენებოდა ქოტიერება.
იუ, იმ რინათლეებრ ღორირ, რადფაც იქო მიცაც, ძანმრთელი და
ლამაზი, რიცოცცლით რავრე, რადფაც ტრიალებდა, რადფაც იდგა იუ,
ან მიაბიძებდა რომელიმე უსყაზე და ეშებდა ვამეცრ, ელოდა მარ.
...ტალაცი მოიცილა ტეცებიდან, ყეუმები დააბაკსნა არტალტზე და
რწრატად განაგრშო ვამეცმა გზა. ცმირ ამოსფებლად მიწქვა ღამილაც,
და:
– ვამეც! – ნერვისლად დაიშაცა ალირამ, – დავიფალე, აფარ
ღემიშლია მეტი...
მამაკაცები ღეყერდნენ, მცრებყამოქრილ უალრ ღეცედერ. გაწამებსლი
რაცით იდგა ალირა ღსა გზაზე. უალსრი მიმზიდველობა რრსლებით
დაწკარგვოდა, სმწეოდ, რაბრალოდ გამოიქსრებოდა და ანგარიღრ
არ სწევდა ამარ, ვერცა გრშნობდა ამარ. სცბად ალირა ცმამაფლა
აუვითინდა. ვამეცი გამოიუცა, ცელები მოცვია და მკერდზე მიიკრა.
რაღინლად ღეებრალა და თან იგრშნო, რომ აცლა მარტო ქოტნა,
რრსლი რიმარტოვე ერყივნა ქველატერრ.

238
 4
მერე რაბარგო მანუანა უალაუირ უსყებღი ღემოგრიალდა და
ატთიაუირ წინ გაყერდა. მადლობაც კი არ გადასცდია ღამილარ
ნაცნობი მშფოლირთვირ, ირე გადმოცტა შარიდან. ვამეციც რწრატად
გადმოცტა, ალირარ ცელები ღესღვირა და ყამოიქვანა. მერე მანუანა
წავიდა და ირე ყვესლებრივად, ირე სშრავად და სცვლელად
მოეყვენა ვამეცრ მიწქნარებსლი უსყები, რომ ეჩვი ღეეპარა,
ნამდვილად მიცა იქო თს არა ირ აცალგაზრდა, რომელიც ამ დილით
ყამოვიდა ამ ყსმ, პატარა უალაუღი და მთელი დფე ვამეცრ დაეშებდა.
დასძერებლად მოეყვენა ირ ამბავი, რომ ამ ყვესლებრივ უალაუღი, ამ
რიყსმეღი, არეთ არაყვესლებრივ რამერ მოელოდა.
სკვე გვიან იქო. მაფაზიებირ დარაბები მიეცსრათ, ფარიბად
მორთსლ ვიტრინებღი რინათლე სფიმფამოდ ბჟსტავდა.
გამვლელებიც კი არ ყანდნენ მთავარ უსყაზე. ვიფაც მთვრალი
ბანცალით მიდიოდა ღინირკენ, რაკსთარ თავრ ცმამაფლა
ერასბრებოდა. ვიფაც უალი და კაცი ატთიაუიდან გამოვიდნენ და
რწრატი ნაბიძით, რაუმიანი რასბრით რადფაც გარწიერ. ატთიაუირ
პირდაპირ, უსყირ მეორე მცარერ, რარადილორ წინ ვიფაცები იდგნენ
რიბნელეღი და რაფაცაზე კამათობდნენ. ქველატერი ნაცნობი იქო
ვამეცირთვირ ამ უალაუღი. ქოველივე ნაცნობი და სცვლელი იქო.
ამიტომ სჩირდა იმირ დაძერება, რომ აცლა მიცარ ნაცავდა. ვერ
წარმოედგინა, რომ ამ პატარა, მღვიდ რამქაროღი მოსლოდნელ
ტალფარავით ღეეშლო ღემოჩრა მნიღვნელოვან ვნებარ, ვნებარ,
რომელიც ვამეცირ ღეგრშნებით არ ეტეოდა ამ რივიწროვეღი, აუასრი
ცცოვრებირ სფიმფამო ტარგლებღი.
ირგვლივ კი რიყსმე იქო.
– რად წავიდეთ? – იკითცა ღამილამ.
– ალბათ, რარტსმროღი გაყერდებოდა! – თუვა ალირამ.
– წავიდეთ, ვიკითცოთ, – თუვა ღამილამ.
ვამეცი და ალირა სკან მიწქვნენ.
უსყა გადაჩრერ. რაპარიკმაცერორთან მარცცნივ ყასცვიერ, ბაფირ
გარწვრივ მიაბიძებდნენ. რაპარიკმაცერორ გვერდით ფვინირ წერტილი
ძერ კიდევ ფია იქო და იუიდან ვიფაცირ ბოცი ცარცარი ირმოდა.
კსლტსრირ რაცლღი კინორეანრი დაწქებსლიქო და კარი დაეკეტათ.

239
ცარიელი უსყირ ბოლოღი გავიდნენ. აუედან პროჟეუტორირ ღსუით
განათებსლი ლიანდაგები გამოყნდა. ღსუნიღნებირ წითელი, ქვითელი
და ლსრძი ღსუი წერტილებივით კიატობდნენ რიბნელეღი.
მაზსთირ, ნაცღირირ და ჩვარტლირ რსნი იდგა წაერღი. რამანევრო
ორთულმავალი ცანგამოღვებით უღინავდა და თეთრ ბოლრ სღვებდა
თავირი ტილტვებიდან. იუ, ლიანდაგებრ ღორირ, ირმოდა რტვენა,
ვიფაცები დადიოდნენ და ერთმანეთრ სქვიროდნენ.
რარტსმროც გამოყნდა. გადაიარერ ირ თცრილი, რადაც ერთცელ
მსრა ეშგერა ვაცსღტირ, და ვამეცრ ანტონი მოაგონდა. ასტანელი
რიცცადით მოაგონდა მირი რიკვდილირ დფე და მოეყვენა, თითუორ
ირევ იუ იწვა ანტონი, უვატენილზე, რომელიფაც შველი რაცლირ
კედელრ ზსრგით მიქრდნობილი. გაიცედა იუით, მაგრამ იუ აცლა
აფარავინ ყანდა. რაწქალი ანტონი დიდი ცანია მკვდარი იქო და მირი
რცესლი რარატლაორ ნერტით გაჟფენთილ მიწაღი იცრწნებოდა,
ლპებოდა. ვამეცმა არც კი იცოდა ანტონირ რატლავი...
მერე რარტსმრორ ვერტიბისლღი ღევიდნენ, რადაც სტრო ციოდა,
ვიდრე გარეთ. ადმინირტრატორირ მაგიდართან პალტოიანი,
რიცივირაგან მობსზსლი უალი იძდა, მაგიდირ უვეღ კი
ელეუტროფსმელი იდგა.
– დფერ არავინ ყამორსლა? – მირალმებირ ღემდეგ წკითცა ღამილამ
უალრ.
– ვირ ეშებთ? – სპარსცა უალმა.
– ერთი აცალგაზრდა კაცია, უერათმიანი.
– რა გვარია? – უალმა ჟსრნალი ამოიფო და გადაღალა.
– გსრამიღვილი! – სპარსცა ვამეცმა დაშაბსლად, დაბნესლად.
– გსრამიღვილი, – გაიმეორა უალმა და ჟსრნალღი შებნა დაიწქო, –
არირ არეთი, მეორე რართსლზე, მეთოთცმეტე ოთაცღი...
– ძემალიც მეთოთცმეტე ოთაცღი იქო, – გაოცებით თუვა ალირამ,
ვამეცი კი სკვე კიბირაკენ გარბოდა, მაგრამ:
– არ არირ ღინ! – დასშაცა ადმინირტრატორმა, – ელამმა შსკსმ
მოაკითცა, არე, რაათ-ნაცევრირ წინ და რადფაც წაიქვანა.
– რად წაიქვანა?
– არ ვიცი, – ერ უალი ალირარაც იცნობდა, – ლეილარ ეცოდინება.
ლეილაც აუ იქო, შსკსრ მოწქვა, – ორაზროვანი ფიმილით თუვა და
ალირარ ღეცედა.

240
 ირევ გარეთ გამოვიდნენ. აცლა სკვე ცცადი იქო, რომ მიცა ყამოვიდა,
აცლა სეჩველი იქო, რომ ვამეცი მიცარ ნაცავდა. ნაცავდა დფერვე, ამ
რაფამორ, რსლ მალე ნაცავდა მიცარ და დიდი ცნირ დაგსბებსლმა
წქსრვილმა გამოარფვია კედელი, რომელიც მარ ბორკავდა. ალირარ
და ღამილარ ცელები ღემოცვია, მკერდზე მიიკრა მათი თავები და
გსლიდან რიცარსლირ გმინვა აფმოცდა.

241
 5
მეორე დილით კი თითუმირ მთელი როტელი მოგროვდა ვამეცირ
უოცღი. გაიგერ, ვამეცრ დიდი ცნირ სნაცავი შმა ყამოსვიდაო და ქველარ
მოსნდა მირი ნაცვა. მაგრამ არავინ იცოდა – როგორ ღეცვდნენ შმები
ერთმანეთრ, რა ილაპარაკერ, რა გაიცრენერ. იმ ფამერ, დაფლილ-
დაუანცსლი ალირა უალაუღი დარყა, თავირ ბინაღი, რადაც როტელღი
დარაცლებირ მერე აფარ ქოტილა. ღამილაც ღინ წავიდა
დარაშინებლად. ლეილამ თუვა, შსკსმ მიცა როტელღი წამოიქვანა
თავირი მანუანით, ალბათ, გზაღი არცდით ერთმანეთრო. იმ ფამერ,
როცა რარტსმროღი ვერ იპოვერ მიცა, – ალირა, ვამეცი და ღამილა
ლეილარ მიადგნენ ღინ, და ლეილამ სამბო მათ, როგორ გაიცნო
ვამეცირ შმა, როგორ მივიდა რარტსმროღი შსკსრთან ერთად და
როგორ მოეწონა ერ აცალგაზრდა. მერე შსკსმ მიცა მანუანაღი ყარვა
და როტელღი წამოიქვანა. სტრო ადრეც წამოიქვანდა, მაგრამ შსკს
გვიან დაბრსნდა უალაუღი და გვიან ღეიტქო მიცარ ყამორვლა.
თავდაპირველად არც კი იცოდა, რომ ერ ქმაწვილი, ვამეცრ რომ
დაეშებდა მთელი დფე, მიცა იქო, მაგრამ რარტსმროღი როცა მივიდა,
ქველატერი გაირკვა. იმ ფამერ ვამეცი მარტოკა დაბრსნდა
როტელღი, თსმცა ალირა ეცვეწებოდა, ამ ღსაფამეზე რად სნდა
წაცვიდე, ამაფამ აუ დავრყეთ და დილით ერთად წავიდეთო, მაგრამ
არ დაიძერა.
იმ ფამერ შსკსმ ღემოაგრიალა მანუანა დაშინებსლ როტელღი,
კოლმესრნეობირ კანტორართან გააყერა, – აუ თავდებოდა რასრმე
გზა, – ვიწრო, ფორფიანი ბილიკით, რომლირ ორივე მცარერ ანწლი
და ჩინჩარი ამორსლიქო, მიიქვანა მიცა როტლირ ბოლორ, თავირ
უოცღი, აცლა სკვე ვამეცირ უოცღი, მაგრამ აუ არავინ დაცვდა. ერ
ამბავი, ცოტა არ იქორ, გასკვირდა, რადგან არ იცოდა, რომ ვამეცმა
სკვე ღეიტქო ღამილარაგან მიცარ ყამორვლა. მაგრამ დილით
ქველატერი გაირკვევაო, გადაწქვიტა, მიცა უოცღი დატოვა, თვითონ
კი ფამირ გარათევად მეზობელთან გადავიდა. ძერ კიდევ კარგად არც
კი გათენებსლიქო, როცა ირევ სკან დაბრსნდა და ორივე შმა ეზოღი
დაინაცა. ერთად იდგნენ ირინი დილირ ბინდბსნდღი და ნირლღი
ყაშირსლ როტელრ გარცუეროდნენ.

242
 რსრციანი დილა იქო. ტქიდან ორთულად გამორსლი ნერტი შვალ-
რბილღი ატანდა. ირინი კი სზარმაზარი კოპიტირ უვეღ იდგნენ, ცელები
ღარვლირ ძიბეებღი ყაეწქოთ და რაფაცაზე მღვიდად რასბრობდნენ.
შსკსმ ფობეზე გადმოაბიძა და ეზოღი ღემოვიდა. მაგრამ რანამ აცლორ
მივიდოდა, ღეამყნია, როგორ წგავდნენ ერთმანეთრ ვამეცი და მიცა.
თსმცა ერ გსღინვე ღეამყნია შსკსმ, როგორც კი სთცრერ, უალაუღი
ვიფაც აცალგაზრდა ყამოვიდა და ვამეცრ დაეშებრო, ლეილართან
ერთად მივიდა რარტსმროღი სცნობირ რანაცავად და დაინაცა თს არა,
იმწამრვე მიცვდა, რომ ერ აცალგაზრდა ვამეცირ შმა იქო. გასკვირდა
კიდეც, რატომ რცვები ვერ ცვდებოდნენ ამარ. თსმცა ღეიშლება ერ იმირ
ბრალიც იქო, რომ უალაუღი არავინ არ იცოდა, წქავდა ვამეცრ შმა თს
არა. ერთადერთი კაცი, ალირარ გარდა, იქო შსკს, ვინც იცოდა
ვამეცირ რაიდსმლო. და, აი, წსცელ, როგორც კი პირველად დაინაცა
მიცა, იმწამრვე მიცვდა, ვინც იქო, რარწრატოდ ყარვა მანუანაღი და
როტელღი წამოიქვანა. გზაღი კი მოკლედ სამბო ქველატერი, რაც
გადაცდა ვამეცრ ამ მცარეღი.
აცლა ირინი ბებერი კოპიტირ უვეღ იდგნენ. რაოცრად წგავდნენ
ერთმანეთრ მიცრა-მოცრით, ცმით, რაცით, რიარსლითაც, თსმცა მიცა
მაფალი და სტრო შლიერი ყანდა. თეთრი, გსლგაფეფილი პერანგი
ეცვა და ცალათირ უვეღაც ეტქობოდა დაბერილი, მაგარი კსნთები.
წელღი გამართსლი იდგა იმ ძიღიანი ცცენივით, რომლირ
მთრთოლარე რიმღვიდეღიც იგრშნობა დატარსლი აფგზნება,
აფტქინება, მზადქოტნა. მოკლედ ღეკრეჩილი უერა თმა გვერდზე
გადაევარცცნა. ცალირიანი, რერიოზსლი თვალები წუონდა. რასბრირ
დრორ ქსრადფებით გიცუერდა, როცა იფიმებოდა ან იცინოდა,
ლოქებზე პატარა ორმოები სყნდებოდა. ვაჟკაცსრი რიმღვიდე და
თავდაძერება იგრშნობოდა მირ იერღი. მარ არ წუონდა ირეთი მშატრი
და ნერვისლი გამოცედვა, როგორიც ვამეცრ, მაგრამ როგორც
ვამეცრ, ეტქობოდა, მიცარაც სქვარდა რიცილი, რომელიც პირველად
ღეიშლება სმიზეზო მოგყვენებოდა, მაგრამ რსლაც არ იქო ერ რიცილი
სმიზეზო. რა ძობია რიცილრ და რიცარსლრ? ირ, ვირი გსლიც
რიქვარსლით არირ გამთბარი, თვით სფრმერი მწსცარებირ დრორაც
აცერცებრ ზოგძერ გაცინებარ. ერ დასმარცცებელი რიქვარსლირ
გამოცატსლებაა, მირი ნიღანია. აი, აცლაც, როცა ეზოღი ღემორსლი
შსკს დაინაცერ, რატომფაც ორთავერ გაეცინა, მაგრამ შსკსმ იცოდა,

243
რომ მირი დანაცვა გასცარდათ, ერ იქო და ერ. თვითონაც გაიცინა,
მიერალმა და ცირ უვეღ დადგა.
მან არ იცოდა, რა ეთუვა და ერთგვარ სცერცსლობარაც განიცდიდა.
შსკს მორცცვი კაცი იქო. თსმცა ამარ ბევრი ვერ ამყნევდა, მაგრამ
გსლირ რიფრმეღი ნამდვილად მორცცვი და მორიდებსლი იქო და
აცლა იმაზე ტიურობდა, ცელრ ცომ არ ვსღლი დიდი ცნირ სნაცავი
შმებირ რასბარრო. შსკსრ სრაზფვროდ სცაროდა, რომ მიცამ იპოვა
ვამეცი. მან ღეცედა ვამეცრ. ვამეცრ შველი, გსლმოფეფილი ღავი
რვიტრი ეცვა. იირტერი ნაჩრილობევი მკატიოდ აყნდა ქელზე.
თვალირ სპეები ყარწითლებოდა, რაცეზე ფარები დამყნეოდა,
დასვარცცნელი თმა სღნოდ აყეყოდა, აცალგამოძანმრთელებსლი
ავადმქოტივით მოღვებსლი, მოდსნებსლი და ამავე დრორ ბედნიერი
ყანდა. მირი რცესლი რრსლებით არ ეცამებოდა იმ რიცარსლრ,
თვალებღი რომ სკრთოდა და რომლითაც აფრავრე იქო. ალბათ,
დაფლილიც იქო, ვინ იცირ, იუნებ გაცოცცლებსლმა მოგონებებმა
გსლი ცელმეორედ ატკინა?
ირინი ცირ უვეღ იდგნენ და თვალწინ გადაღლილ პატარა როტელზე
ლაპარაკობდნენ, მორწონდათ მირი რილამაზე.
– მღვენიერი ბსნებაა, – თუვა მიცამ და ცარბად ყაირსნთუა გრილი
წაერი.
სკვე გათენებსლიქო. ნირლი ურებოდა, იტანტებოდა, რივრცე
იწმინდებოდა. გამოფვიშებსლი როტელი რსლ რცვაგვარი ყანდა.
თითუორ აცალი როტელი გადაიღალა გორაკებრ ღორირ და არა ირ,
რომელიც წსცელ იცილა მიცამ, როცა მანუანიდან გადმოვიდა და
შსკსრთან ერთად რიბნელეღი დარყა. ქველატერი სყვესლო იქო
წსცელ, თვითონ ირ ამბავიც, რომ აუ, ამ მიქრსებსლ როტელღი, რადაც
არაროდერ არ ქოტილა წინათ, რაკსთარ შმარ ეშებდა. ვიფაც სცცო
კაცრ, რომელიც არაროდერ სნაცავრ ადრე, რადფაც ბნელი ტქირაკენ
მიწქვებოდა, ერ ცარიელი უოციც, ტქირ პირარ, რადაც მარტო დარყა
შსკსრ წარვლირ ღემდეგ, სყვესლო ეყვენებოდა. მაგრამ მერე ღეეყვია
ქველატერრ, ღეეყვია რიბნელერ, აცლა კი, როცა გათენდა და
გარემომ რცვა ელტერი მიიფო, კვლავ მოეყვენა, რომ სცნობ
ადგილარ მოცვდა, ვეფარც იმ ბილიკრ ცნობდა, რომლითაც აუ
მოვიდა, ვეფარც ტქერ და გორაკებრ. აცლებსრად აჟფერდა ბსნება.
ქველატერი გარდაიუმნა, ღეიცვალა და განაცლდა. მოტიტვლებსლ
გორაკირ წვერრ მზირ პირველი რსრტი რცივი დაეცა. ფამირ ბინდღი
244
ყაშირსლი რაგნები მკატიოდ გამოირაცნენ, ამოტივტივდნენ რინათლირ
ზედაპირზე. შსკსმ კმაქოტილებით გადაავლო თვალი ტქიან
ბორცვებრ.
– ყვენღი, შმაო, ბსნება ლამაზია, – თუვა მან ამაქად.
– მაგაღი არატერია რატრაბაცო, – სთცრა მიცამ.
შსკსმ გაკვირვებირაგან პირი დააფო.
– როგორ?
– ბსნება ქველგან ლამაზია, შსკს. მთავარია, ადამიანი იქორ ირეთივე
ლამაზი...
– ყვენირთანა ლამაზი ბსნება რად არირ, თს შმა ცარ! – ცმამაფლა
წამოიშაცა შსკსმ.
ვამეცრ გაეცინა.
– მერე რა? – თუვა ფიმილით მიცამ, – ეგ რილამაზე ყვენ ცომ არ
ღეგვიუმნია? კაცმა მცოლოდ იმით სნდა იამაქორ, რარაც თავირი
ღრომით მიაფწევრ, ღეუმნირ, რარაც დატოვებრ. წა, რარ იტქვი, შსკს? –
მიცამ შსკსრ ღეცედა, მერე ვამეცრ. თვალები გამომწვევად სცინოდა.
– არა, შმაო, – თუვა შსკსმ, – პირველად მერმირ, ლამაზი რამღობლო
რაამაქო არ არირო.
– ღეიშლება შალიან ლამაზი რამღობლო გუონდერ, მაგრამ ღენ
თვითონ არატრად ვარგოდე. თვითონ სნდა იქო ლამაზი. ყვენამდე
აუ გრშელთავიანი ცალცი, ვიფაც დოლიუოკეტალები
ცცოვრობდნენ, მაგრამ ვერატერი ვერ დატოვერ, ირე გადაღენდნენ.
ამიტომ იმათ პატივრ არა ვცემთ, რადგან არ ვიცნობთ, თსმცა ლამაზ
ბსნებაღი კი იცცოვრერ...
– რარ იზამ? დრო ქველატერრ აურობრ, – თუვა ვამეცმა. ირ ირევ
ძიბეებღი ცელებყაწქობილი იდგა.
– არც ეგრეა რაუმე, – სთცრა მიცამ, – რატომ გიქვარრ შველი
ბერშნები და რომაელები, ეგვიპტელები და ებრაელები?!
– იმიტომ, რომ მათ ვიცნობთ, ძერ არ გარსლა იმდენი დრო, რომ
დაგვავიწქდნენ.
– არა, ირინი შლიერები იქვნენ და ბევრი რამ დატოვერ. აი, რატომ
არ მიეცნენ დავიწქებარ.
– ღეიშლება მანამდე რცვებიც იქვნენ, არანაკლებ შლიერები?! ვინ
იცირ, მიცა, რა იქო ადრე? რაც სტრო ფრმად მიდიცარ წარრსლღი,
მით სტრო რუელი ბსრსრი დგება თვალწინ. რაც სტრო მეტი იცი, მით

245
სტრო სვიცი ცდები, რსლ სტრო აცალ-აცალი რაიდსმლოებები
წამოიჩრება ცოლმე.
– ცცოვრებირ მიზანი ერ არირ, რომ ეგ რაიდსმლოებები თანდათან
ამოიცრნარ და ბოლორ ქველატერი ნათელი გაცდერ.
– დრო ქველატერრ ცვლირ, – გაიმეორა ვამეცმა. ნაბიძი გადმოდგა
და აცლორ დადგა მიცართან. აცლა ირინი შსკსრ აფარ სქსრებდნენ.
– თორმეტი ათარი წლირ წინ დედამიწა რსლ რცვანაირი იქო, –
განაგრშო ვამეცმა, – რცვაგვარად იქვნენ განლაგებსლი ზფვები და
მატერიკები. მაღინ გეოგრატისლი პოლსრიც რცვაგან იქო, მაგნიტსრრ
ემთცვეოდა, მაგრამ აცლა ოცდაათი გრადსრით გადაინაცვლა.
მოსლოდნელმა კატარტროტამ ერთბაღად ღეცვალა ქველატერი.
ციმბირღი ტსნდრებირ ნაცვლად გასვალი ტქეები იქო, თბილოდა, იუ
მამონტები ცცოვრობდნენ, მაგრამ მოცდა რაფაც სცნასრი და
მოსლოდნელი და გაიქინა იუასრობა, ერთ დფერ ამოწქდნენ
მამონტები. რატომ? ამბობენ, არრებობდაო ატლანტიდა. ძერ კიდევ
პლატონრ აცროვდა ამ მატერიკირ არრებობა, მაგრამ სცებ ყაიშირა ირ.
რატომ? რა მოცდა, რა დაეძაცა მარ, ცომ ღეიშლება კიდევ
განმეორდერ არეთი რამ? რატომ იქო მროტლიო წარფვნა, რამ
გამოიწვია? ღემთცვევამ, რომელიც ვერავირ ვერ ასცრნია. ვინ იცირ, იმ
ცალცებრ, რომლებიც მაღინ ცცოვრობდნენ, ამ კატარტროტამდე
როგორი მაფალი კსლტსრა წუონდათ, მაგრამ რა დარყა მათგან?
დრო სლმობელია და სრარრსლო, მიცა. ამიტომ რძობრ, ვიწრო
ტარგლებით ღემოვირაზფვროთ, მცოლოდ დფევანდელობით
დავტკბეთ, მცოლოდ იმ წსთით, რომელიც აცლა დგარ და არ
ვიტიუროთ სრარრსლობაზე...
– რა თუმა სნდა, ქველატერრ ვერ გარწვდები, – თუვა მიცამ, –
მაგრამ რა გითცრა იცი, ვამეც? რაც გვატიურებრ და გვაინტერერებრ,
იმარ არ სნდა გავეუცეთ...
ვამეცმა გაიცინა. ირ მიცვდა, რარაც გსლირცმობდა მიცა. მცარზე ცელი
დაადო და თვალებღი თბილად ღეცედა.
– ღენ გგონია, მე ცცოვრებარ გავსრბივარ?
– სნდა დასბრსნდე ღენრ რაუმიანობარ...
– არა, არუეოლოგიარ აფარ დავსბრსნდები, მომწქინდა, – ცელი
ირევ მიცარ მცარზე ედო. ნაფვლიანი ცმით ლაპარაკობდა. მერე
გაიცინა. – ცომ გითცარი, რაც სტრო ფრმად მივდივარ წარრსლღი,
მით სტრო რუელი ბსრსრი მიდგება თვალწინ. დავრყები აუ,
246
ვიცცოვრებ ამ როტელღი, კოლმესრნეობაღი ვიმსღავებ... არატერზე
არ ვიტიურებ, დავტკბები ტიზიკსრი ღრომით. ვეცდები, კარგი
მორავალი ავიფო, რომ უვექნად ბარაუა იქორ. აფარ მინდა ტიური...
– მღვიდად, წქნარად ლაპარაკობდა.
მიცამ არ სპარსცა, ცელები გსლზე დაიკრიტა და შსკსრ ღეცედა.
შსკს ყსმად სგდებდა რასბარრ ქსრრ და მაინცდამაინც არც ერმოდა,
რაზე ლაპარაკობდნენ ერ აცალგაზრდები. მაგრამ მორწონდა, რომ
შალზე ყვესლებრივად, ბსნებრივად, სბრალოდ ეჩირა ორივერ თავი.
რრსლებით ვერ იტიურებდით, რომ დიდი ცანია, არ ენაცათ
ერთმანეთი და რანამ ნაცავდნენ, ბევრი რამ წუონდათ რათუმელი,
არაცრნელი. თითუორ მათ ცცოვრებაღი ირ სტრო მნიღვნელოვანი იქო,
თს რა მოცდა დედამიწაზე თორმეტი ათარი წლირ წინათ და არა ირ,
რაც მოცდა რსლ რაფაც ერთი წლირ წინ, ღარღან, გაზატცსლზე, როცა
ვამეცრ და გსრამრ, მირ სტრორ შმარ, გზა აებნათ რომელიფაც
ზეგანზე, რომელიფაც ნაუალაუარირ შებნირარ. იმ ღემთცვევამ ცომ
მთლიანად ღეარქია მათი ცცოვრება, როგორც თორმეტი ათარი წლირ
წინათ რომელიფაც სცნობმა კატარტროტამ დედამიწირა? მაგრამ
ირინი არატერრ ამბობდნენ იმაზე, რაც მათთვირ სტრო აცლობელი
და მტკივნესლი იქო. ირე ეჩირათ თავი, თითუორ არატერი
მომცდარა, თითუორ არ არრებობდა ირ ტკივილები და ირ დრო,
რომელმაც მათი სკანარკნელი ღეცვედრირ ღემდეგ გაიარა.
შალდასტანებლად, სბრალოდ მიმართავდნენ ერთმანეთრ, ალბათ,
ენდობოდნენ და რწამდათ ერთმანეთირა. მაგრამ შსკსმ ქველატერი
იცოდა. რწორედ ამიტომ გრშნობდა, რომ მათ სკვე მოარწრერ
ლაპარაკი, სთცრერ ერთმანეთრ მთავარი, ირ, რაც წუონდათ
რათუმელი, ასცრნერ რათუმელი, ასცრნერ ერთმანეთრ ქველატერი.
რაინტერერო იქო, რა მოცდებოდა ღემდეგ? წაიქვანდა მიცა ვამეცრ?
დაბრსნდებოდა თს არა ვამეცი ირევ იუ, რაიდანაც ამ მცარეღი
მოვიდა? თს დაბრსნდებოდა, რარ იზამდა ალირა? შსკსრ ეცოდებოდა
ალირა, რადგან, სკვე პატივრ რცემდა. რაკსთარ თავზე შსკს არ
ტიურობდა, რადგან დარწმსნებსლი იქო, მეგობარი ქველგან
ღეიშლება გქავდერ, თსნდაც შალიან ღორრ, თსნდაც შალზე იღვიათად
ცედავდე, მაგრამ უალი, რომელიც გიქვარრ, ცომ ქოველთვირ
გვერდით გინდა გქავდერ? შსკსმ იცოდა, რომ ვამეცრ სქვარდა
ალირა, თსმცა ამაზე არაროდერ სლაპარაკია. «რა მოცდება ნეტავი?»
– ტიურობდა შსკს. თვითონ შსკსრ, რა თუმა სნდა, შალზე ეწქინებოდა
247
ვამეცირ წარვლა, მაგრამ თს არე იქო რაჩირო, თს ვამეცირთვირ არე
სკეთერი იქო, დაე, არე ქოტილიქო. აცლა მარ ირ სტრო
აინტერერებდა, როგორ ღეცედავდა ალირარ მიცა. მიცამ ცომ ალბათ,
ქველატერი იცირ ალირაზე, ვამეცი ცომ არატერრ დასმალავდა? არც
თვითონ დასმალავრ წსცელ არატერი. შსკს მოსთმენლად ელოდა
ალირარ მორვლარ.
მზე კარგა ცნირ ამორსლი იქო, როცა ალირა უალაუიდან ამოვიდა.
მიცა და ვამეცი უოცირ სკან, ფობერთან დაქრილ ღეღარ ყეცავდნენ.
მიცა წაერღი ღცსილით იუნევდა გრშელტარიან ნაძაცრ და პირველივე
დარტქმით აპობდა ვეებერთელა მორებრ. წარმატება ბავღვივით
სცაროდა და გსლიანად, ცმამაფლა ცარცარებდა. ვამეციც ფონივრად
იუნევდა ცსლრ. ალერილი რკინა ღსაღი ცლეყდა ცერ და ნატოტები
აუეთ-იუით ცვიოდა. მიწაზე ყაცსცუსლი შსკს ფიმილით სქსრებდა მათ
სნებსრ ღეძიბრებარ და თან პატარა ნაჩრებად აპობდა ღეღარ. და სცებ,
წელღი გამართსლი მიცა, როცა მორიგი დარტქმირათვირ
ემზადებოდა, გაღეღდა. მან ეზოღი ღემორსლი ალირა დაინაცა. ალირამ
ჩიღკარი მიცსრა და უოცირაკენ წამოვიდა. ლამაზად გამოიქსრებოდა,
წერრიგღი მოექვანა თავი, მაგრამ ღორიდანაც კი ტერმკრთალი და
დაბნესლი ყანდა. ვამეცი ვერ ცედავდა ალირარ, რადგან ზსრგით
იდგა მირკენ, მაგრამ როცა მიცარ გარინდება ღენიღნა, სკან მოიცედა.
ალირა არესლი ნაბიძებით, გასბედავად მოდიოდა. მონსრცსლივით
ღერცუეროდა მიცარ, თვალრ ვერ აცილებდა. რაკსთარ ოძაცღი მორსლრ
რითამამე რრსლებით წართმეოდა და ერ უალსრ მიმზიდველობარ
სკარგავდა. მაგრამ ეტქობოდა, არ ღეეშლო რაკსთარი თავირ ცელღი
აქვანა. შსკსრ ღეეცოდა ალირა. მიცამ ცსლი ირევ იმ კსნშრ დაწკრა,
რომელღიც ყარობილი იქო, რანამ აიფებდა, მერე რაციდან პერანგირ
რაცელოებით ოტლი მოიწმინდა და ნელა გაემართა ალირარ
ღერაცვედრად. გრშელ, ტართო ნაბიძებრ დგამდა, ზსრტად ირე,
როგორც ვამეცი. ღსა ეზოღი ღეეგება.
– ღენ ალირა ცარ? – რბილად წკითცა.
შსკსმ დაინაცა, როგორ ფელავდა ალირა. როგორ ასდ-ყასდიოდა
გსლმკერდი.
– დიაც, – გაირმა ალირარ რსრტი, ღეღინებსლი ცმა. მთლიანად
აკანკალებსლი იდგა ირ მიცარ წინ და რაცეღი ვერ სქსრებდა. შსკსრ
კიდევ სტრო ღეებრალა ალირა. არაროდერ არ სნაცავრ არე

248
 სმწეო. გრშნობდა მირი მფელვარებირ მიზეზრაც. ცომ ღეიშლებოდა,
მიცარ არ დაეძერებინა ამ უალირ რიქვარსლი, ირ რიქვარსლი,
რომელმაც ღეყვესლი გარემო დაატოვებინა და აუ, ამ მივარდნილ
როტელღი მოიქვანა ვამეცთან ერთად. შსკსმ იცოდა, რომ ალირა
მზად იქო, ქველგან წაწქოლოდა ვამეცრ, თვით უვერკნელღიაც კი.
ქოველ ღემთცვევაღი, არე ამბობდა ლეილა, მაგრამ ლეილარაც რომ
არ ეთუვა, შსკსრ ირედაც რძეროდა, რომ მართლა არე იქო და
რრსლებით არ სკვირდა ერ ამბავი. ნამდვილად ცოდვა იქო ალირა,
მირთვირ რომ ირე ღეეცედათ, როგორც რაერთოდ სქსრებენ ცოლმე იმ
გასთცოვარ უალებრ, რომლებიც თავიანთი გსლირ რწორირაგან
რიქვარსლირ გარდა, არატერრ მოითცოვენ. თვითონ შსკსრაც წინათ
რსლ არ ეპიტნავებოდა ალირა, მაგრამ აცლა პატივრ რცემდა მირ
რიმტკიცერ. შალიან ღეიცვალა ალირა, რაც ვამეცრ დასკავღირდა.
თვითონ შსკსც შალიან ღეიცვალა, ღამილაც, ლეილაც. რა იქო ნეტავ
ამ კაცღი არეთი? ნსთს ყადენილმა ცოდვამ მართლა წმინდანად
აუცია? ნსთს ცოდვირ გარეღე არ ღეიშლება წმინდანი იქო? რაოცარია,
ფმერთო, ღენი ნება. ირ, ვირაც რცვებირთვირ ქველაზე მეტი რიკეთე
მოაუვრ, თვითონ ქველაზე მეტად იტანძება...
ალირა და მიცა კი ერთმანეთირ პირირპირ იდგნენ, სცცონი და
აცლობელნი ერთრა და იმავე დრორ. მერე მიცა დაიცარა, ცელი
მოცვია ალირარ და ლოქაზე აკოცა.
– მადლობელი ვარ ღენი!
– ეწ, ნეტა რირთვირ მიცდი მადლობარ? მე თვითონ ვარ
მადლობელი, – სპარსცა ალირამ.

249
 6
მთელი კვირა დარყა მიცა როტელღი. აცლა ალირარ აფარ ეღინოდა
მირი, როგორც იმ ფამერ, როცა ღამილა ამოვიდა უალაუიდან და
გაატრთცილა ვამეცი: ვიფაც აცალგაზრდა გეშებრო. იმ ფამერ, როცა
რიბნელით ღთანთუმსლ ბილიკებზე, ციცაბო, ტრიალო ტერდობებზე
რსლმოსთმენლად მირდევდა ვამეცრ უალაუირაკენ, მომავლირ ღიღი
გსლრ სრერავდა. ეგონა, მირი ბედნიერება ირევე დაიმრცვრეოდა,
როგორც ბავღვირ ცელით ნაგები რათამაღო, როგორც ტსჩი იმედი. და
არც ირ გაცარებია, რომ ყამორსლი აცალგაზრდა ნამდვილად მიცა
აფმოყნდა, ვამეცირ შმა, და არც ირ, – როცა რარტსმროდან
გამორსლმა ვამეცმა სნაპირო, თითუმირ მტკივნესლი რიცარსლირაგან
ამოიკვნერა, ამოიგმინა და ცელი ღემოცვია, მკერდზე მიიკრა მირი
თავი ღამილარ თავთან ერთად. მათი რაცეები თითუმირ ერთმანეთრ
ღეეცო. მაგრამ იმ ფამერ ცცადად იგრშნო, როგორ სქვარდა ვამეცი.
იმდენად სქვარდა, რომ მირი რიცარსლი სცაროდა, თსმცა ღეიშლება
პირადად ალირართვირ მიცარ ყამორვლა რაბედირწერო გამცდარიქო.
მიცა – ერ იქო ცცოვრება, რომელრაც სნებსრად მორწქდა ვამეცი,
ალირამ კი არატერი იცოდა იმ ცცოვრებაზე. ერთადერთი, რაც
იცოდა, იქო მცოლოდ ირ სბედსრება, რომელიც ვამეცრ ღეემთცვა,
მაგრამ ვინ იცირ, რამდენი რიტკბო აცროვდა მარ ამავე დრორ?!
რამდენი რამ აკავღირებდა ქოველივე იმართან, რამაც განვლო?! ცომ
ღეიშლებოდა აფდგენილიქო გაწქვეტილი კავღირი? ერ რსლ არ
აცარებდა ალირარ, ინრტინუტსრად ეღინოდა ამირი. რადფაც,
ბსნდოვნად გრშნობდა, რომ ვამეცირთვირ აუ იქო რაჩირო, ამ
ცცოვრებაღი, და არა იმ ცცოვრებაღი, რომელრაც არ იცნობდა,
რომელიც სკვე წარრსლრ ეკსთვნოდა. მაგრამ ცომ ღეიშლებოდა
ვამეცი ღერიგებოდა ბედრ და კვლავ დაბრსნებოდა თავირ შველ
რაუმიანობარ, ყვესლ გარემორ, რადაც რიცოცცლე გაატარა, და ირ
ამოვარდნა, რომელმაც აუეთ გადმოირროლა, მირი ცცოვრებირ
სბრალო, დროებითი მომენტი გამცდარიქო? ბოლორ და ბოლორ
ქველა სრიგდებოდა ბედრ, თავზევით შალა არ არირო, ნათუვამია.
თს არე მოცდებოდა, ღეიშლებოდა ალირა ვამეცირათვირ ზედმეტ
ბარგად გადაუცესლიქო. მაღინ ცცოვრებარ აფარავითარი აზრი აფარ
ეუნებოდა, რადგან ალირა აცლა რცვაგვარად სქსრებდა ცცოვრებარ,

250
რიქვარსლრ. იუნებ ამიტომაც რძეროდა, – მისცედავად იმ ეჩვებირა,
გსლრ რომ სრერავდა, – რომ ვამეცი არ იქო ირ კაცი, ვინც
მორყილად მიწქვება ბედრ, მღვიდად მიყანყალებრ ცცოვრებირ გზაზე
ქოველივერ ღერიგებსლი და დამცცრალი. ზოგიერთები მალე
ივიწქებენ ქველატერრ და ადვილად ეგსებიან, მაგრამ ალირარ
რწმენით ვამეცი ვერ ღეეგსებოდა იმარ, რაც მოცდა, შველ ცცოვრებარ,
– თითუორ არატერი მომცდარაო, – ვერ დასბრსნდებოდა. ირ კი,
ვინც რინამდვილერ ვერ ეგსება, ან სნდა გარდაიუმნარ, ან სნდა
დაიფსპორ. ალირარ ეღინოდა მომავლირ, ვერ გარკვესლიქო და
ეღინოდა. მიცარიც ეღინოდა. ეგონა, რომ მიცა ვამეცრ წაიქვანდა,
დაარწმსნებდა, რომ სნდა ღესრიგდერ იმ ღემთცვევარ, რომელღიც
ბრალი არ ედო, რომელიც ბსნებირ სცნასრი და გასგებარი
გამოვლინება იქო. მაგრამ თან იმედი წუონდა, რომ ერ არ
მოცდებოდა, ვამეცი არ გარდაიუმნებოდა, მაგრამ თან იმარაც
ტიურობდა, რომ თვითონ ვამეცრ სნდოდა დაბრსნება, თსმცა
ღეიშლება ერ არც კი წუონდა გაცნობიერებსლი, ღეიშლება რაკსთარ
თავრ არც კი გამორტქდომოდა არეთ რსრვილღი. ერთი რიტქვით,
ალირარ ეღინოდა იმ წრეგადარსლი თავდავიწქებირა, რომლითაც
მიილტვოდა ვამეცი მიცარ რანაცავად იმ ფამერ, დროირა და რივრცირ
ანგარიღგასწევლად, სკსნ რიბნელეღი, სკაცსრ მინდვრებრა და
თითუმირ გასვალ ტქეებრ ღორირ. მარტო დაბრსნდა იმ ფამერ
როტელღი, რადგან იუ მიცა ეგსლებოდა. სქოქმანოდ მიატოვა ალირა
და წავიდა. ალირა კი მთელი ფამე ტიროდა, თეთრად გაათია ფამე.
მაგრამ აცლა ალირა დამღვიდდა, უოცღი, ტანძარართან იძდა და
რივრცერ გარცუეროდა. ტანძარა ფია იქო და გარედან ღემორსლი
გრილი ნიავი თცელ ტარდარ აუანავებდა. ღორრ მთები მოყანდა,
ყამავალი მზირ რცივებირაგან მეწამსლად ატერადებსლი. ეზოღი მზე
იდგა, მაგრამ სტოთლო ცეები მაინც სცნასრ რიცივერ იწვევდნენ,
თსმცა იმდენად თბილოდა, ზამთარი რომ არ ქოტილიქო, რომ არ
რცოდნოდა, რომ აცლა ზამთარია, ღეიშლება ალირარ რაზატცსლო
კაბა ყაეცვა. ტანძარართან იძდა ალირა და განიერ ბილიკრ ცედავდა,
მირი ეზორ ჩიღკრიდან როტლირ ღსაგსლღი რომ ყადიოდა. ირ ელოდა
ამ ბილიკზე ვამეცირ და მიცარ გამოყენარ. ალირამ იცოდა, რომ ირინი
მალე დაბრსნდებოდნენ. ქოველთვირ ამ დრორ ბრსნდებოდნენ ღინ.
დილით კი ადრე დგებოდნენ და მცარზე თოტგადებსლნი
დაეცეტებოდნენ აცლომაცლო ტქეებღი, გორაკებზე და ჩალებღი.
251
მთელი ერთი კვირა იცეტიალერ არე, მაგრამ არც ერთცელ არ
მოსტანიათ ნანადირევი და ალირარ კარგად ვერც გაეგო, რაღი
რჩირდებოდათ ერ თოტები, ტქსილად რატომ დაათრევდნენ ამ
რიმშიმერ, რადგან აღკარა იქო, იმდენად ნადირობა კი არ
აინტერერებდათ, რამდენადაც ერთად ცეტიალი. ერთცელ,
წქარორთან ყარსლმა ალირამ დაინაცა, როგორ მიაჩენებდნენ ირინი
ტატარაღლილ სბელო ცცენებრ ტრიალ მინდორღი, რადაც აუასრი
კოლმესრნეობირ ცცენებირ რემა ბალაცობდა ქოველთვირ. ბიჩსრი
გატაცებით მიაძირითებდნენ ცცენებრ და რსლ მალე თვალრ
მიეტარნენ.
იმ რაფამორ ირინი გვიან დაბრსნდნენ და თან მცოლოდ ერთი თოტი
მოიტანერ, მეორე კი რადფაც დაწკარგვოდა მიცარ, რომელიფაც ცეზე
ყამოეკიდა, როცა ცცენებირ გაძირითება განსზრაცავთ და მერე ვეფარ
ეპოვა. იმირ ღემდეგ ცალი თოტით დადიოდნენ, მეორე კი, მცოლოდ
მიცარ წარვლირ ღემდეგ იპოვა ერთმა პატარა ბიჩმა.
რა თუმა სნდა, აუ ნადირობა არ იქო მთავარი. ამარ ალირა
მღვენივრად გრშნობდა. სბრალოდ, რსრდათ ერთად, მარტო ქოტნა.
მაგრამ ალირარ არ რწქინდა ერ. არ ცდილობდა მათ განმარტოებაღი
ყარევარ. ირინი კაცები იქვნენ და ეტქობა, წუონდათ ერთმანეთღი
რაფაც კაცსრი რალაპარაკო. ერეც რომ არ ქოტილიქო, ირინი დიდი
ცნირ სნაცავი შმები იქვნენ და სტრო ეკსთვნოდნენ ერთმანეთრ,
ვიდრე ალირა მათ. მათ აწსცებდათ ერთმანეთირ ბედი. მაგრამ
ვამეცირ ბედი ცომ აცლა ალირარ ბედიც გაცდა? რა მოცდებოდა?
ალირარ რწამდა, რომ მოცდებოდა ირ, რაც სკეთერია. ირ მთლიანად
ენდობოდა ვამეცრაც და მიცარაც. ამ რწმენამ დაამღვიდა. მარ შალიან
სქვარდა მიცა, ეამაქებოდა, რომ ვამეცირ შმა არეთი კარგი იქო,
რიამოვნებით სცუერდა, როგორ დადიოდა წელღი ამაქად
გამართსლი, როგორ სდარდელად მიაუანავებდა განიერ მცრებრ,
ცალირიანი და მციარსლი ყანდა მსდამ, და ერთბაღად ღეაქვარა
ქველარ თავი. ირე სღსალოდ, სბრალოდ და სცბად დასაცლოვდა
ვამეცირ მეგობრებრა და მეზობლებრ, ვერ იტიურებდით, რომ
პირველად იცილა ერ ცალცი. დიაც, მღვენიერი ჩაბსკი იქო მიცა.
ლეილარაც შალზე მოეწონა ირ.
– როგორ იპოვეთ ვამეცი, როგორ მოაგენით? – წკითცა ერთცელ
ლეილამ.

252
 – რრსლიად ღემთცვევით, – მციარსლად სპარსცა მიცამ, – ვიფაც
აუასრი პოეტი ქოტილა, ისლისრ კეირარი, თს რაფაც ამდაგვარი
ტრევდონიმით, რომელიც თსრმე ღორიდან მიცნობრ. იმარ ერთი ყემი
ნაცნობირთვირ სამბნია ამა და ამ უალაუღი, დაბა სრიათსბანღი, ერთი
კაცი ვნაცე, რომელიც მიცარ შალიან წგავდაო. ერ რომ მითცრერ,
ავდეუი და წამოვედი...
– არეა, შმაო, ქველატერი ღემთცვევით ცდება, – თუვა ლეილამ.
ვამეცირ ამბავიც აცლა სკვე ქველამ იცოდა, მაგრამ ალირა
გრშნობდა, რომ მიცა რცვაგვარად ღეცვდა იმ სბედსრებარ. რაერთოდ,
ბევრ რამერ მიცა რსლ რცვანაირად სქსრებდა, ვიდრე ვამეცი.
– ამ ტქირ იუით რა არირ? – იკითცა ერთცელ მან და უოცირ სკან,
ტერდობზე ღეტენილ ტქერ ღეცედა. ერ იქო მირი ყამორვლირ მეორე
დფერ. ეზოღი იდგნენ მიცა, ვამეცი და ალირა და რაფაცაზე
ლაპარაკობდნენ, ალირარ აფარ აცროვდა, რაზე.
– იუით გრშელი უედია, – სპარსცა ვამეცმა, – ცეობირ ბოლორ კი
მისდგომელი მთა დგარ. იუ ძერ არავინ არსლა. აუასრები ამბობენ,
მინდვრირ ბატონირ რაბრშანებელიაო.
– მინდვრირ ბატონირ? – გასკვირდა მიცარ.
– წო, მინდვრირ ბატონირ და მირი არსლირ, ქვავილთა დედოტლირ,
არეთია ლეგენდა.
ღემდეგ სამბო ირ ამბავი, რომელიც ბევრძერ წუონდა მორმენილი
ალირარ და ირიც იცოდა, რომ ვამეცრ რაოცრად იტაცებდა ერ
თუმსლება.
– მინდვრირ ბატონრ სლამაზერი უალი წქავდა, რომელიც არავირ
სცილავრ. სცროვარ დროღი ვიფაც ჩაბსკრ მოსნდომებია მირი დაჩერა,
მაგრამ ვერ ღეშლო თსრმე. არავინ იცირ, რა მოსვიდა იმ ბიჩრ.
– რა სნდა მორვლოდა? ალბათ, სკან დაბრსნდა, – რწრატად
დაარკვნა მიცამ.
– არ ვიცი, – თუვა ვამეცმა და გაიფიმა, – როცა გაზატცსლდება,
სნდა ვცადო იმ მთაზე არვლა. მინდა ვნაცო, რა ცდება იუ.
– მერე არ გეღინია, რომ კირერი მოიტეცო? – თუვა ალირამ. მარ
მაინცდამაინც არ რძეროდა, რომ ვამეცი რერიოზსლად აპირებდა იმ
რაღინელ და ამავე დრორ მღვენიერ მთაზე არვლარ, მაგრამ მაინც
ეღინოდა.

253
 – რა სნდა ცდებოდერ? ყვესლებრივი მთა იუნება. ალბათ,
არარვლელად შნელი იქო და იმიტომ მოიგონერ ერ ლეგენდა. –
გადაწქვიტა მიცამ.
– ვინ იცირ? – თავი გააუნია ვამეცმა.
– ამარ რა ცოდნა სნდა?! – მტკიცედ თუვა მიცამ.
როცა არეთ რამეებზე ლაპარაკობდნენ, ალირარ მიცარი სტრო
ერმოდა, ვიდრე ვამეცირა. მერე რაბოლოოდ დარწმსნდა, რომ მიცა
რრსლებით არ აპირებდა ვამეცირ წაქვანარ აუედან, თს თვითონ
ვამეცი არ მოირსრვებდა.
აცლა კი ალირა ტანძარართან იძდა და გსლი რწქდებოდა, რომ
გათავდა ერ ერთი კვირა. ცვალ დილით მიცა სნდა წარსლიქო. ვამეცი
და ალირა როტელღი რყებოდნენ. არე გადაწქვიტერ შმებმა და ალირა
ბედნიერი იქო. აუ იცცოვრებდნენ ალირა და ვამეცი, მიწირ რიაცლოვერ
და რირადავერ მოწქსრებსლნი, გათავირსტლებსლნი იმ
ცოდვებირაგან, რომლებიც გატიურებრ ასცრნელ მიზეზებზე და
გტანძავრ, შალარ გართმევრ, იმ შალარა და ენერგიარ, რომელიც
ღეგიშლია, და ვალდებსლიც ცარ, ქოველდფისრ რაუმერ მოაცმარო.
აუ იცცოვრებდნენ, იღრომებდნენ, აიფებდნენ მორავალრ
დანარყენებივით და მსდამ იგრშნობდნენ ბსნებირ მაძირცემარ, მთელი
რირავრით იგრშნობდნენ გაზატცსლრა და ღემოდგომარ, ზატცსლრ და
ზამთარრ, იგრშნობდნენ ირე, როგორც გრშნობრ მიწა, მღობელი ღენი,
ჩეღმარიტი და მართალი, რომელრაც სნდა ღესერთდე რაბოლოოდ
და არც მაღინ სნდა მორწქდე, რანამ ცოცცალი ცარ. ვინ იცირ, იუნებ
მსდამ ცოცცალი ცარ? არც იბადები და არც კვდები, მცოლოდ
იცვლები, როგორც იცვლება ქველატერი ღენ ირგვლივ. თს კარგად
დასკვირდები მიწარ, თს კარგად დასკვირდები მიწიერთა ცცოვრებარ,
სეჩველად იგრშნობ მიწირ ნაქოტით ტკბობირ შალარ, იგრშნობ მირი
კანონირ რიმართლერ, აფარ ღეგაღინებრ ირ მკაცრი და დასნდობელი
ბრშოლა ქველგან, ქველატერღი რომ ყანრ, და სფრმერი
მადლიერებით განიმრჩვალები ღემოუმედირ მიმართ. ალირარ
სცაროდა აუ დარყენა, ირეთი ღეგრშნება წუონდა, თითუორ იმირათვირ
დაიბადა, რომ მცოლოდ ვამეცი წქვარებოდა. რამდენად ბედნიერი
იუნებოდა, თსკი წარმოღობდა აცალ რიქვარსლრ, მირი არრებირ
გამგრშელებელრ, როგორც მიწა წარმოღობრ ცოლმე გაზატცსლზე
აცალ ტოთლებრ და აცალ ქვავილებრ და გამოცატავრ თავირ არრრ,
რადგან ქველატერრ ამ გრანდიოზსლ რამქაროღი, მიწარ და ცარ,
254
პლანეტებრ და ატომებრ, ცცოველებრ და ადამიანებრ, – თავირი არრი
აუვთ, თავირი რაერთოდ დანიღნსლება, რომელრაც ემორყილებიან,
რომელრაც ბოლომდე მიწქვებიან. აცლა ალირა გრშნობდა ამარ და
რსრდა მორყილად, სდრტვინველად მიწქოლოდა რიცოცცლირ
ნაკადრ, ამ მფელვარე მდინარერ, რომელიც ქველარათვირ ერთია,
თსმცა ქველარათვირ განრაკსთრებსლი, თვითმქოტი, მაგრამ მაინც
რაერთო. მარ რსრდა, გამოსშიებლად მინებებოდა ადამიანირ ცვედრრ
– მსდმივად სცვლელრ, ათარძერ განმეორებსლრ, თსმცა ცღირად
რაცეღეცვლილრ, რცვადარცვა ტორმაღი გამოვლინებსლრ, მაგრამ
მსდამ მტკიცედ მოუცესლრ დაბადებირა და რიკვდილირ წსთირ
ტარგლებღი. მარ არ აინტერერებდა, რა ცდებოდა ამ ტარგლებრ
მიფმა, მარ რწამდა მცოლოდ ირ, რაც ამ ტარგლებღია მოუცესლი. მარ
რწამდა, რომ ადამიანმა სნდა იღრომორ და რიკვდილირ ღემდეგ სნდა
დატოვორ ღთამომავლობა. ერ არირ სრქევი კანონი. მარ ვერ გაეგო,
რა არირ რიკვდილირ რიქვარსლი. რიკვდილი მარ ზარავდა, ღეიშლება
რწორედ ამიტომ ეძავრებოდა ანტონი, რომელიც პატივრ არ რცემდა
ცცოვრებარ, რცესლრ, და ვამეცირ რიტქვით, რსლირ სკვდავებაზე და
მარადისლობაზე ტიურობდა მსდამ. თვითონ ვამეცი კი ცრნარ
ქოველდფისრობაღი, დფევანდელობით ტკბობაღი ცედავდა. ალირამ
იცოდა, რომ ვამეცრ არ რსრდა სრარრსლობაზე ეტიურა. ვამეცრ
რწამდა, რომ ქველატერი ცვალებადია და რსლიც, თსკი ირ მართლა
მარადისლია, თსკი მართლაც მეორდება რცვა ტორმაღი, მთლიანად
წარცოცრ იმარ, რაც წინ იქო და რსლ რცვა ცდება, არა ირ, რაც იქო,
არამედ რაფაც რცვა. რა აზრი აუვრ ირეთ სკვდავებარ, როცა ღენ აფარ
იუნები, ღენი პიროვნება მოირპობა? აფარ გემაცროვრება წარრსლი
ცცოვრება, ქოველივე ირ, რაც ოდერფაც გიქვარდა და
გაინტერერებდა? და თსკი მართლა ცელმეორედ იწქება რიცოცცლე,
ღენ კი აფარ მეორდები, არამედ იუმნება რაფაც აცალი, რომელრაც
არავითარი კავღირი არა აუვრ ღენთან, ღენრ დფევანდელ «მე»-რთან.
რიკვდილი წერტილრ სრვამრ ქველატერრ, მაგრამ მაინც რაქვარელია
რიცოცცლე. როგორ გინდა მღვიდად გაიარო ირ გზა, რომელიც
ქველარ გასვლია! მართლაც, რა ძობია იმარ, როცა კაცი დაიბადები,
იღრომებ მღობელი მიწირ წიაფღი, დატოვებ ღთამომავლობარ და
ცცოვრებით მაშფარი მღვიდად მოკვდები ღენრ რაწოლღი, ღენრ უოცღი,
სკანარკნელ წსთრ აცლობლებით გარღემორტქმსლი? მღვენიერია ერ!
მაგრამ რატომ ცდება, რომ ერ კანონი თანდათან ურება? რატომ
255
არირ, რომ ბევრი, ქოველმცრივ ფირრესლი კაცი, გზირ დარაწქირღივე
ეცემა შირრ, ირე, რომ ძერ არც სგრშნია დაფლა, არ სგრშნია ამ
არცთს ირე გრშელი გზირ პაპანაუება და რსრცი, არც მიფწესლით
ტკბობა და არც ვერმიფწესლით ტანძვა? მაინც ქველატერი
რაიდსმლოა და გამოსრკვეველი ამ სცნასრად მოწქობილ უვექანაზე.
მაგრამ ალირარ არ სნდოდა ამაზე ეტიურა. მან იცოდა, რომ
ვამეცთან ერთად რყებოდა აუ. მარ სქვარდა ვამეცი და ერ იქო
მირთვირ ჩეღმარიტება. ამ ერთი კვირირ განმავლობაღი ბევრი
მფელვარება, ღიღი და რიცარსლი გადაიტანა, მაგრამ აცლა
დამღვიდდა. ცვალ დილით მიცა სკან მიემგზავრებოდა, ვამეცი და
ალირა კი რყებოდნენ. არავირ არ სნდოდა მათი გათიღვა.
დარყებოდნენ ერთად და ღესდგებოდნენ ცცოვრებარ. გაზატცსლი
კარზე იდგა. რამდენი რამ იქო რაჩირო, რამდენი რამ წუონდათ
გარაკეთებელი?! მალე მსღაობა დაიწქებოდა და სნდა
მომზადებსლიქვნენ, მზად სნდა ღეცვედროდნენ გაზატცსლირ
მორვლარ. მთელი ზატცსლი იღრომებდნენ, ერთად იუნებოდნენ,
ერთმანეთირ გვერდით. ალირარ აცარებდა მომავალი. მერე
ღემოდგომა მოვიდოდა და ჩირნაცსლრ აიფებდნენ. ირევ
ყამოვიდოდა მიცა აუ, ამ როტელღი. ო, როგორ გასცარდებოდა მიცარ
ყამორვლა! რა კარგია, რომ მიცამ იპოვა ვამეცი. რა კარგია, რომ
არეთი რაქვარელი ბიჩი აფმოყნდა მიცა...
ალირარ ცრემლები მოადგა თვალებზე, ტირილი მოსნდა და სცბად
იგრშნო, რომ დიდცანრ მძდარა ტანძარართან. სკვე დაფამებსლიქო.
მოპირდაპირე გორაკირ წვერზე ტაიტსრირ ნატეცივით ეგდო
ოურორტერი მთვარე. ბილიკზე ცმამაფალი რიცილი და ცმასრი
ირმოდა. ვამეცი და მიცა ღინ ბრსნდებოდნენ.

256
 7
რადგსრირ რერტორნირ ტართო ტანძრიდან ყანრ ცარიელი ბაუანი.
გარეთ წვიმრ. აუა-იუ გსბეები გაყენილა. გსბეებღი წქალი ირე
თსცთსცებრ, გეგონება, დსფრო. დაცარიელებსლი, წვიმირაგან
გაპრიალებსლი ლიანდაგებირ გადაფმა მოყანრ შირრ ყამოწოლილი
მონაცრირტრო ნირლი. მატარებელი დიდი ცანია წავიდა. აცლა
რადგსრზე რიცარიელე და რიყსმე ყამოდგა. ღორრ, ბაუნირ ბოლორ,
წქლირ ყამომრცმელ კოღკთან, ცალად დგარ ნაცღირით დატვირთსლი
რაბარგო ვაგონი. მომაბეზრებლად მოდირ წვიმა, არველებრ ნაცღირრ,
არველებრ ვაგონირ რიმშიმირგან ყაზნეუილ რელრებრ, ბოშებრ, მიწარ.
გარეთ კი არავინ ყანრ. ლიანდაგებრ ღორირ სპატრონო,
გაბსრშგნილი შაფლი დაწანწალებრ, დაეშებრ რაზრდორ. რერტორანღი
ცივა და ბნელა. ტარდაგადაწესლ ტანძარართან რცედან ირინი და
ცმარ არ იფებენ. დიდი ცანია აუ რცედან ირინი, მარ ღემდეგ, რაც
დილირ მატარებელი წავიდა. რცედან მარტონი ცარიელ დარბაზღი.
გარეთ კი ირევ და ირევ წვიმრ. ზოგძერ ღეწქდება წვიმა, მაგრამ მერე
ირევ წამოსბერავრ უარი და წვიმირ აცალი ნაკადი მონოტონსრად
ერცმება უვატენილრ.
დფერ ცსდი ამინდი დადგა. დილიდანვე ჟინჟლავდა. ჟინჟლავდა
მაღინაც, როცა როტლიდან გამოვიდნენ, როცა ყამოიარერ რველი
ტერდობი და მთავარ გზაზე ღამილარ მიერ უალაუიდან მოქვანილ,
ვიფაცირაგან ნათცოვარ მრსბსუ მანუანაღი ყარცდნენ. ჟინჟლავდა
მაღინაც, როცა რადგსრზე მანუანიდან გადმოვიდნენ და ლეილარა და
შსკსრ ღეცვდნენ, რომლებიც აუ ელოდნენ მათ. როცა მატარებელი
გამოყნდა, მაღინაც წვიმდა. ჟინჟლავდა მაღინაც, როცა ვაგონირ
არარვლელთან იდგნენ და ცსმრობდნენ, რაფაცაზე ლაპარაკობდნენ,
რანამ მატარებელი დაიშვრებოდა და წაიქვანდა მიცარ ღორრ, დიდი
ცნით. სუსდოდ იდგა მიცა, ოურორტერი თმა წვიმირაგან
დარველებოდა, ღავი პალტო ეცვა, თეთრ, გაუათუათებსლ პერანგზე
მსუი ტერირ წალრტსცი ეკეთა. ერ პერანგი გსღინ გასრეცცა და
გასსთოვა ალირამ. იდგა მიცა და იცინოდა, ღამილარ, შსკსრ და
ლეილარ ელაპარაკებოდა. ცოტა მოღორებით, მიცარ გარაცილებლად
გამორსლი ღამილარ მეგობრები, აცლა სკვე ვამეცირ მეგობრებიც,
აქლაქსდა რეზო, ბსცსტი და კიდევ ორი ბიჩი, ფიმილით

257
ღერცუეროდნენ მორასბრეებრ, მატარებელი კი ძერ არ მიდიოდა,
კონდსუტორები ბაუანზე იდგნენ, თავ-თავიანთ ვაგონებთან. სუსდოდ
იდგა ვამეციც, მცნედ, ამაქად და ლმობიერი, კეთილი ფიმილით
სქსრებდა თავირ რაქვარელ და ერთადერთ შმარ. იდგა მღვიდად,
თითუორ ვერც ამყნევდა წვიმარ. გრშელი, დიდცანრ გასკრეჩავი
რველი თმა ღსბლზე მიწკვროდა, შველი რაწვიმარი წამოეცსრა,
მაგრამ რაქელო გაეფეფა და მკერდი წვიმირათვირ მიეღვირა.
რატომფაც ალირარ ირ დფე აგონდებოდა, როცა ოდერაღი აცილებდა
ძემალრ. აცლაც აყნდა ვამეცრ გრშელი, იირტერი ნაჩრილობევი
ქელზე, და აცლაც მოეყვენა ალირარ, რომ ერ ადამიანი, ერ მირთვირ
სზომოდ რაქვარელი ადამიანი კვლავ იტანძებოდა, თსმცა ერთი
ღეცედვით, ამარ ვერ ღეამყნევდი, პირიუით, მტკიცე და შლიერი ყანდა,
მცრებგაღლილი იდგა წვიმაღი, თითუორ არც წვიმა არრებობდა, არც
რიცივე, თითუორ მიცა კი არ ტოვებდა მარ, არამედ აცლა ღეცვდა,
თითუორ აცლა იგრშნო მართან ქოტნირ რიტკბო. მაგრამ როცა
დაილაპარაკა, როცა ცმა ამოიფო, ალირა გააოცა ამ ცმამ, რაფაც
სცნასრად ყავარდნილმა, რევდით განთვითებსლმა, გამოსთუმელი
მსდარით რავრემ.
– ცომ ყამოცვალ ღემოდგომაზე?
ალირარ მოეყვენა, რომ მიცამაც იგრშნო ერ მსდარა, იგრშნო და
რწორედ ამიტომ არაბსნებრივად გაიფიმა.
– აბა რა? სტრო ადრე ყამოვალ!
მატარებლირ წარვლირ წსთი კი შატივით იჩიმებოდა, გრშელდებოდა,
იშაბებოდა და მერე ერთბაღად გაწქდა. რადგსრირ ზარი დაირეკა.
– ასცილებლად ყამოდი!
– ყამოვალ, ვამეც!
და რარტვენირ ცმა გაირმა.
– ღენ იცი, მიცა!
– ქოყაფად იქავი...
აწა, ელმავალმაც დაიგსგსნა.
– მღვიდობით, ალირა!
სკვე კიბეზე დგარ მიცა, სკვე ქველა გადაკოცნა, ვამეცი რწრატი
ნაბიძით მიწქვება ვაგონრ.
– როდირ ყამოცვალ?
– მალე, მალე ყამოვალ, ვამეც!
– მღვიდობით!
258
 – მღვიდობით!
და მატარებელი მიდირ...
რადგსრზე რყება სინტერერო რიცარიელე და წვიმა სტრო
მატსლობრ. მატარებელი აფარ ყანრ.
წვიმდა მაღინაც, როცა ფია ბაუნიდან გამობრსნდნენ და ყარდაცრ
ღეატარერ თავი. და ირე მოსნდა ვამეცრ დალევა, როგორც დაფლილ
ნადირრ ცივი წქარო. მაგრამ არავირ ეცალა აცლა დარალევად,
რადგან ქველარ თავირი ცცოვრება წუონდა, და ქველანი წავიდნენ
თავიანთ რაუმეებზე. წავიდა ღამილა თავირი შმაკაცებით
გარღემორტქმსლი, წავიდნენ შსკს და ლეილა. და ირინი დარყნენ
ცარიელ ბაუანზე, ყარდაცრ ღეტარებსლნი, რატომფაც ღეერთებსლნი
და თანაზიარნი ვიფაცირ სცილავი ნებით.
და აი, აცლა ირინი რცედან ბნელ დარბაზღი. ალირა გრშნობრ,
როგორ ებინდება ვამეცრ გონება, ლსფლსფით ლაპარაკობრ,
თანდათან ენა ებმება, სკვე მერამე ბოთლრ რვამრ. გარეთ კი წვიმრ,
გადასფებლივ წვიმრ. ალირარ აფარ სნდა აუ ძდომა, აფარ ღესშლია
აუ დარყენა, მაგრამ იცირ, რომ ვერ ადგება და ვერ წავა ვერრად. და
არე იუნება მსდამ, მსდამ თან სნდა ატარორ ირ ტვირთი, რომელიც
ბედმა არგსნა, რომელიც არგსნა რიქვარსლმა, ფრმამ და სშირომ,
განმათავირსტლებელმა და დამბორკველმა ერთრა და იმავე დრორ.
ირ გრშნობრ, რომ ვამეცი არ არირ ბედნიერი და ამირ გამო არც
თვითონ არირ ბედნიერი, მაგრამ მაინც ბედნიერია, იმიტომ, რომ
ვამეცირ სბედსრება მირი ნამდვილი სბედსრებაც გაცდა. ირ გრშნობრ,
რომ ვერაროდერ ვერ დატოვებრ ვამეცრ, ვერ დატოვებრ მირ
სბედსრებარ და ერ ღეგრშნება აამაქებრ, ამაფლებრ. ერ ღეგრშნება
აცალია მირთვირ. ერ ღეგრშნება წმინდაა. ერ ღეგრშნება სკარგავრ ღიღრ.
მარ არ ეღინია აფარატრირ. მარ რწამრ რიქვარსლი. ირ ნება-რსრვილით
იფებრ ამ ტვირთრ, რომელიც ბედმა არგსნა და რწამრ, რომ
ბოლომდე ატარებრ მარ, ბოლომდე იუნება ერთგსლი და რსტთა,
არაროდერ არ გაეუცევა მარ, არაროდერ არ ღეღინდება. ირ გრშნობრ,
რომ რცვა ადამიანია, გარდაუმნილი და შლიერი.
– ადეუი, ვამეც, გექოტა, რამდენ ცანრ სნდა რვა? – ამბობრ მტკიცედ.
ვამეცი დაბინდსლი თვალებით სქსრებრ რაცეღი.
– გექოტა, წავიდეთ, რა მოგივიდა, ბოლორ და ბოლორ?
– რად წავიდეთ? ვერა ცედავ, წვიმრ.
– ადეუი, არა გრცცვენია, ვაჟკაცი არა ცარ?
259
 – რა ღსაღია ვაჟკაცობა?
– აბა, რა მოგივიდა, როდემდე სნდა იქო არე?
– თს არ მოგწონრ, ღეგიშლია წაცვიდე... რადაც გინდა წადი!
– არრადაც არ წავალ!
– ღენ ყემთან ცეირრ ვერ ნაცავ. მე ვგრშნობ ამარ. გირყევნია წაცვიდე.
– არრადაც არ მივდივარ. ადეუი, ერთად წავიდეთ...
– რადაც გინდა, წადი... ყემი გზა რცვაგან მიდირ!
– რა იქო, რა მოგივიდა, ვამეც?
– ვიცი...
– რა იცი?
– ღენ იცი, რა თუვა ურირტემ?
– ურირტემ?
– წო, ურირტემ?
– არც ვიცი და არც მინდა ვიცოდე, გექოტა, ადეუი!
– ურირტემ თუვა: ქოველი, რომელმან წუმნა ცოდვა, მონა არრ იმა
ცოდვირაო.

260
 ეპილოგი
გაზატცსლი დადგა. ცცელი ნიაფვარი გადმოსღვა მზემ თავირი
წიაფიდან. გაცოცცლდა მიწა. ადამიანები ცნავდნენ მიწარ, გსლრ
სრერავდნენ. მწვანე მდელოები რირცლირ წვეთებივით დაწინწკლერ
ქაქაყოებმა. კვირტები დარკდნენ და გაიტსრყუნენ. ცეებმა ტოთლები
ღეირცერ, მომაგრდნენ რსრტი ქლორტები. ტსტკრები დაეწატნენ
გსლგაღლილ ქვავილებრ და ამორწსწნერ ნეუტარი. მთებღი
მოზფვავებსლი წქალი თავაწქვეტილი ღცსილით დაეღვა შირრ.
აყსცყსცდნენ პიტალო კლდეებიდან გადმომრკდარი ნაკადსლები.
ატერადნენ მინდვრები, ამწვანდა ტქეები. აკარკარდა, აფვივდა ცავრი
მდსმარე მსცებირ უვეღ დატენილი. ტრინველები თავიანთ ბსდეებრ
დასბრსნდნენ და მათი ბედნიერი გალობა განსწქვეტლივ გაირმოდა
ქველგან და ქოველთვირ.
გაზატცსლმა მშლავრად დაიწქო რსნთუვა, რიცოცცლე და
განაცლებირ ცალირი იპქრობდა ქველატერრ, მაგრამ ტქეღი,
ამწვანებსლი წიტლირ უვეღ, მარტოდმარტო ეგდო ნაზამთრალი
მკვდარი ბეფსრა და გაზატცსლირგან გამოფვიშებსლი ჩიანჩველები
გაცრწნილ რცესლზე ეცვეოდნენ რაწქალრ, თვალებღი სშვრებოდნენ.
მოღორებით, მზიან კორდზე, წინწკლებიანი ღვლები იდგნენ,
სცოდველი ნსკრები კი რშიან ბალაცრ წოვდნენ. გაიცარერ ბსყუებღი
მიმალსლმა ქსრცუვიტა კსრდფლებმა, მციარსლად ეთამაღებოდნენ
თავიანთ რსლელ ბაჩიებრ. რიცოცცლე ყუეტდა ტქეღი, თავირი
წინააფმდეგობებით და ირონიით.
ტქირ იუით ამაქად, პირუსღად მდგარი მთები მოყანდა. მთებირკენ,
მეწქერირგან ყამონგრესლ ტერდობებრ ღორირ, შლივრ ღერამყნევი
ვიწრო ბილიკი მიიკლაკნებოდა. ზვავებირგან ყამორეცცილი ფორფი
და ლოდები ექარა ცეობირ ტრკერზე. ბილიკი კი მიდიოდა რსლ
ზევით და ზევით მაფალი და მწვანე იალაფებირაკენ.
ბილიკრ ვიფაც მიწქვებოდა, ღავტანრაცმლიანი. ღსბლზე ყამოქრილი
თმა მზირტრად სბრწქინავდა. ირ მიწქვებოდა გრშელ და მომუანცველ
აფმართრ ირე ყსმად, ირე მრსბსუად, როგორც მოყვენება.
არრაიდან ცმა არ ირმოდა, მაგრამ ღორრ, იალაფზე, მოყანდა
რაბალაცოდ გაღვებსლი ძოგი და მოცსცი, თეთრწვერა მეძოგე,
რომელიც ყამურალი თვალებით სმზერდა უვექანარ ცივ, მკვდარ

261
ლოდზე მძდარი. ჩაბსკი დიდცანრ, დიდცანრ მიდიოდა მოცსცირაკენ,
როგორც რიზმარღი ცდება ცოლმე, როცა ერთი წამი მთელ რასკსნერ
ემრგავრება, და როგორც რიზმარღი ცდება ცოლმე, როცა მთელი
რასკსნე წამივით ღეიკსმღება და სცბად იტეთუებრ, ირ რსლ მალე
მივიდა მოცსცთან, მწვანე ტერდობზე, რადაც რუადალერილი ცარები
მსუარით აბრიალებდნენ თვალებრ, ცოლო მრსქე ბალაცით გამშფარი
შროცები გაოცებით, საზროდ იცუირებოდნენ სცცორაკენ. ჩაბსკმა
გამოიარა ძოგი, მივიდა მოცსცთან და თავაზიანად მიერალმა.
– გამარძობა, ბაბსა!
მერე დოინძი ღემოიქარა და წინ დასდგა, რაფაცნაირად ღავად
აფმართსლი, აფრარრსლირ დფერავით. მზირგან ზსრგღეუცევით იდგა
და მირი ყრდილი მთლიანად ნთუავდა მოცსცრ. მოცსცმა ღეცედა
ჩაბსკრ თვალებღი, ღეცედა იირტერ ნაიარევრ, ქელზე რომ აყნდა და
თუვა:
– გაგიმარძორ, ღვილო... აუეთ გამოდი, თს ფმერთი გწამრ, მზერ ნს
მიტარავ.
– მზე ყადირ!
– წოდა, მაცალე, ცოტა კიდევ გავთბე.
ჩაბსკი გვერდზე დადგა. აცლა მზემ მთელი რირავრით გაანათა
მოცსცირ დამჩკნარი, დანაოჩებსლი რაცირ ქველა კსნჩსლი. ჩაბსკი
დაძდა.
ირგვლივ რიყსმე იქო. დსმდნენ თავგანწირსლად, შირრ სრარრსლოდ
დაუანებსლი მწვანე ტერდობები. დსმდნენ ღორრ, ცირ კიდერთან
მდგარი, ერთმანეთღი გადაცლართსლი მთაგრეცილები. დსმდა
ყამავალი მზირ რცივებირ უვეღ აელვარებსლი უვექანა და ქველატერი
ირგვლივ ირეთივე ღორესლი ყანდა, ირეთივე სცროვარი, ირეთივე
დავიწქებსლი და დაკარგსლი რადფაც, როგორც დაბადებირ წსთი.
ირინი ირცდნენ ერთად – მოცსცი და ჩაბსკი – და ყსმად
ღერცუეროდნენ მზერა და უვექანარ, რაერთორ და ზიარრ ორივერთვირ.
ირინი დსმდნენ და ეტქობა, მოცსცი ვერცა გრშნობდა ამ დსმილრ,
რადგან სკვე ღეერთებოდა მარ, მირი ნაწილი გამცდარიქო. რსლ
მალე თვითონაც სნდა გარდაუმნილიქო დსმილად, მირთვირ სკვე
დსმდა ქველატერი. ქოველივემ თუვა თავირი რიტქვა, თავირი
რათუმელი, და აფარ მოელოდა მოცსცი ნაცნობი უვექნირ აცალ
აჟფერებარ. მარ რსლ რცვა ცმები ერმოდა, წამორსლი იდსმალი,

262
სცნობი რამქაროდან. მაგრამ ჩაბსკრ არ ღეეშლო დსმილი, რადგან
შარფვებღი რირცლი სდსფდა და იმედით და შიებით იქო ატაცებსლი.
– რამდენი წლირა ბრშანდებით, ბაბსა? – იკითცა ბოლორ მან.
– არირ, – თუვა მოცსცმა, – არირ ვიუნები.
ჩაბსკი წამოდგა.
– მერე, ბაბსა, ღრომა არ გფლირ?
– რატომ სნდა დამფალორ, ღრომირთვირ ვარ ღეუმნილი.
ირგვლივ რაოცარი მდსმარება იქო გამეტებსლი. ჩაბსკი
წარარვლელად მოემზადა.
– ერ ბილიკი რაით მიდირ, ბაბსა?
– ეგერ, იმ მთირკენ.
– ვინმე თს არსლა იმ მთაზე?
– არ ვიცი, არ გამიგია. იუ მინდვრირ ბატონირ რაბრშანებელიაო,
ამბობენ.
– მე მინდა ავიდე!
მოცსცმა ცმა არ გარცა. ღეიშლება ვერ გაიგო, ღეიშლება ვერ მიცვდა,
არ დაიძერა, ან იუნებ სბრალოდ არ გასკვირდა?
– მღვიდობით ბრშანდებოდე, – თუვა ჩაბსკმა.
– მღვიდობით იქავი.
და ჩაბსკი წავიდა. რწრატად აიარა იალაფი და უედზე გავიდა. ღორრ,
შალიან ღორრ, ბსრსრღი გაცვესლი დაბლობი დაინაცა. ერთი წსთით
თითუორ მოსნდა კიდეც დაბლობღი დაბრსნება, მოსნდა იუ დაღვება,
რადგან სქვარდა მიწა, შირრ რომ ყანდა, მაგრამ მერე ირევ იმ ლსრძ
მთარ გაცედა, წინ რომ ედგა მიზნად და ირევ გაიტაცა მირმა
რიწარმტაცემ, მირმა რიდიადემ, ღესცნობელობამ და რიმაფლემ.
ლაფად იგრშნო თავი, თითუორ რცესლღი შალა მოემატა. ნაბიძრ
მოსყუარა. ღორრ, მოლაპლაპე ქინსლებრ ღორირ, მდინარირ მოშრავი
ზოლი გაარყია, აცლორ ეყვენა და გადაწქვიტა, რადაც სნდა
დარძდომოდა, სეჩველად მზირ ყარვლამდე გადაელაცა მდინარე. მზე
კი თანდათან ყადიოდა, იბერებოდა, რირცლირტრად წითლდებოდა.
რაც სტრო მაფლა მიიწევდა ჩაბსკი, ბალაცი თცელდებოდა, მაგრამ
აუა-იუ მაინც მოყანდა მიწაზე გართცმსლი დეკა. მერე კი – ტეცებუვეღ
ფორფი ცრაღსნობდა და იდგა დსმილი, – სშრავი, ღთანმთუმელი
ქოველივერი, გსლგრილი, როგორც ასცილებლობა. დსმდნენ მთები,
ირ კი, მიაბიძებდა რსლ მაფლა და მაფლა, რადაც წაერი გრილი და
გამჩვირვალე იქო.
263
 სეცრად გავიდა კლდირ თავზე და პირდაფებსლი, ფრმა სტრკრსლი
ამოვარდა უვემოდან ერთ წამღი. ციცაბოზე ღეყერდა და ბნელღი
ყატლსლ ცეობარ დააცუერდა. ცეობირ შირღი, რიკვდილივით თეთრი
და ცივი მდინარე მიედინებოდა. რიმარტოვე იგრშნო, რწრატად
მოატრიალა თავი, სკან გაიცედა, განვლილი გზირკენ და თვალებით
მოცსც მეძოგერ დასწქო შებნა, მაგრამ აფარ ყანდა იგი. ტიტველ
ტერდობებრ ყრდილი დაწტენოდა. მიცვდა, დიდი ცანი გავიდა მარ
ღემდეგ, რაც იუასრობა დატოვა. აცლა რრსლიად მარტო იქო. რატომ
იქო მარტო? მარ ცომ ღეეშლო არ ქოტილიქო მარტო? მაგრამ
გრშნობდა, ერ იქო მირი ბედი, ბედრ კი ვერაროდერ ვერ აფწევრ კაცი
თავრ. ირ, რაც ერთცელ ღეგემთცვევა, ქოველთვირ მეორდება,
დასრრსლებლივ, რსლ რცვადარცვა რაცით, რადგან ბევრი რამ
იცვლება ღენღი, ოფონდ არა ღენი არრი. არც გარეგანი პირობები
აცდენენ კაცზე იმდენ გავლენარ, რამდენრაც მირი ღინაგანი ბსნება.
რწორედ ირ წარმართავრ ქოველი ინდივიდირ ცცოვრებარ. ბედი – ერ
არირ ღენი ღინაგანი ბსნება. ირ თავირებსრად დაგატარებრ ცცოვრებირ
მიცლართსლ-მოცლართსლ გზებზე და ერ ბედი, – ღენი ღინაგანი
ბსნება, განმრაზფვრელი და ღემუმნელი ღენი რაობირა, გეშლევა
ერთცელ და რამსდამოდ და არაროდერ არ იცვლება.
რწორედ ამან წამოიქვანა აუ ერ ჩაბსკი. თავირმა ბედმა მოიქვანა აუ
და აღკარა იქო, რომ რცვანაირად არც ღეიშლებოდა. ასცილებლად
სნდა არსლიქო იმ ლსრძ მთაზე, რადაც მინდვრირ დედოტალი
დატრინავდა ბალაციდან ბალაცზე, ცან ერთ ქვავილზე
ყამოძდებოდა, ცან მეორეზე, და გალობდა ფვთისრი, ჩეღმარიტი
ცმით. მარ რსრდა ეცილა ერ რიმღვენიერე, ირ რამქარო, რადაც რრსლი
წარმონია რსტევრ. სცნასრი ღინაგანი შალა მაფლა მიმართავდა,
რწორედ ამან დაატოვებინა დაბლობი, – უალაუებით და როტლებით
რავრე, ცმასრით და მოშრაობით ატორიაუებსლი, ადამიანებით და
ცცოვრებით გაჟფენთილი, დაბლობი, – რომელიც სქვარდა, მაგრამ
რომლირ დატოვება მაინც რსრდა. ფრმად ამოირსნთუა და მერე
ტერდობზე დაეღვა. უვებზე ცტსნვა-ცტსნვით ყარბოდა მდინარირკენ,
თითუმირ ვერც არწრებდა იმირ აფუმარ, რარაც აკეთებდა, ძაგებრ
ედებოდა, ტანრაცმელი ღემოეტცრიწა, ლოდებრ აცტებოდა, მაგრამ
აფარ ღეეშლო ღეყერება, აცლა მცოლოდ რიცოცცლირ ინრტინუტით
ღეპქრობილრ. ოტლღი გაცვითუსლი, რაღინელი რირწრატით მირბოდა
უვემოთ, რანამ ტლატეზე არ დაგორდა და არ ყარრიალდა რიქეზე.
264
დაფლილი იქო და წამოდგომა სჩირდა, მაგრამ როცა რსლი
მოითუვა, მაინც წამოდგა. მთელი ტანი დაკაწრსლი წუონდა. იდგა
მდინარირ პირარ და გამაქრსებელ გსგსნღი თავირი თავი რაოცრად
პატარა ეყვენა, ცამდე აზიდსლ მთებრ ღორირ მომწქვდესლრ. მაგრამ
რარ წარმოადგენდნენ თვითონ ერ მთები რამქარორ გრანდიოზსლ
რიდიადეღი? მათ არ წუონდათ ნება-რსრვილი, არ ღეეშლოთ
წარსლიქვნენ რცვაგან. ერ ღეგრშნება ერიამოვნა, შალა იგრშნო,
მაგრამ ვინ იცირ, იუნებ მთებრაც ღესშლიათ რაფაც, იუნებ მათღი რსლ
რცვანაირი რიცოცცლე ტეთუავრ? სცვლელნი არც მთები არიან.
ირფვევიან იღლებიან, იუმნებიან. სცვლელი მცოლოდ ერ მსდმივი
რაცეცვლილებაა, მაგრამ იუნებ არც ირ არირ სცვლელი, იუნებ
არრებობრ კიდევ რცვა რაობა?
«იუნებ მინდვრირ დედოტალი მართლა არრებობრ?» – გაიტიურა
მან. მერე მდინარერ ღეცედა და წქალღი ცელი ყაწქო. წქალი შალიან
ცივი იქო. ბინდდებოდა. მეორე ნაპირზე პიტალო კლდე
აღვერილიქო. მთირ წვერი არ ყანდა. აცლოდან ქველატერი
რცვაგვარად გამოიქსრებოდა. არც ირე ლსრძი და მიმზიდველი იქო
ერ მთა, როგორც დაბლობიდან აფიუმებოდა, მაგრამ რაკი მოვიდა,
სნდა არსლიქო კიდეც, რაკი რცადა, სნდა ბოლომდე მიეფწია
რაწადელირათვირ. ტონი იპოვა და ტანრაცმლიანად ღეაბოტა წქალღი.
რიცივირაგან გააჟრჟოლა, წქალი ირევე ცივი იქო, როგორც მირი
მიზანი, მოწქვეტილი ცარა და მიწარ, არრებსლი მცოლოდ თავირი
თავირთვირ. ერთი წსთით თითუორ ტსჩი და სნაქოტო მოეყვენა
ქველატერი, მაგრამ ამ გრშნობარ არ მინებდა, ცელებით რლიპ
ლოდებრ დაექრდნო, ტეცუვეღ რრიალა უვები იგრშნო. მდინარირ
ღსაგსლრ მიაფწია და სცბად წქლირ გსგსნი ღეწქდა, ნაპირიდან რაფაც
ცმა ღემოერმა.
– დაბრსნდი! – ეშაცდნენ ნაპირიდან.
სკან გაიცედა, მაგრამ ვერავინ დაინაცა. ცარიელი იქო იუითა ნაპირი.
– დაბრსნდი! – ეშაცდნენ ირევ და სცბად ცმა იცნო. იცნო ერ
რაქვარელი და ტკბილი ცმა. მიცა ეშაცდა, მიცა, მირი სმცრორი შმა,
მირი რირცლი და ცორცი, მირი ფვიშლი და ნაწილი. როგორ მოსნდა
ღემოცვეოდა მიცარ და ყაეკრა გსლღი. როგორ მოსნდა მოეღორებინა
ირ მარტოობა, რომელიც მირი ბედი იქო, მირი ღინაგანი ბსნება.
– დაბრსნდი! – ეშაცდნენ მიცა და ალირა ერთად. მართლაც,
როგორ სნდოდა დაბრსნებსლიქო, მაგრამ არ ღეეშლო
265
გამოცვლილიქო, არ ღეეშლო არ ქოტილიქო ირ, ვინც იქო, არ
ღეეშლო ღეეცვალა თავირი ბედი თს ღინაგანი ბსნება, რომელიც
მეორე ნაპირირკენ ეწეოდა.
– დაბრსნდი, დაბრსნდი! – ეშაცდნენ რცვებიც. ირ ცნობდა ღამილარ,
შსკსრ, მეირარ ცმარაც კი, სცნობი ცმებიც ირეოდნენ ამ შაცილღი.
– დაბრსნდი, დაბრსნდი! – ეშაცდნენ ქველანი ერთად, რსლ აცალ-
აცალი ცმები გაირმოდა. როგორ სქვარდა ქველა, როგორ რსრდა
ირეთივე ქოტილიქო, როგორებიც ირინი იქვნენ, მაგრამ ბედი თს
ღინაგანი ბსნება არ აშლევდა დაბრსნებირ სტლებარ და წინ, რსლ წინ
ეუაყებოდა. ირიც ძისტად მიიწევდა წინ, ტრთცილად ადგამდა უვებზე
ტეცრ და თანდათან ამოკლებდა მანშილრ იდსმალებირაკენ.
ბოლორ ნაპირზე გამოვიდა და ცმები გაურა. რა იქო ერ? – გაიტიურა
მან. მდინარე კი ირევ დსმდა, თსმცა ყანდა მირი ღესპოვარი დინება,
მირი მოშრაობა. «ალბათ დავქრსვდი», გაიტიურა.
რველ მიწაზე დაძდა, პიტალო კლდერ ზსრგით აკრსლი.
ტეცრაცმელი გაიცადა და წქალი გადმოფვარა. მერე ირევ ყაიცვა
რველი ტეცრაცმელი და წამოდგა. ცა ბნელი იქო. აუა-იუ ღორესლი,
ცივი ვარრკვლავები კანკალებდნენ, და სცბად ქველატერი
დაავიწქდა. რრსლი რიყსმე აფიუვა. აცლა ირ მინდვრირ ბატონირ
რაბრშანებელღი იქო. ვინ იქო მინდვრირ ბატონი? ფმერთი? მან არ
იცოდა და სნდოდა გაეგო.
ცელი ღეაცო ცივ კლდერ. მერე ნაბზარრ მოეჩიდა და მკლავებზე
აიწია. როცა მიწარ აღორდა, ცელირ ტათსრით დასწქო შებნა
ღვერილრ. ტეცირ წვერი ლავგარდანზე ყამოდო და
დაშაბსლობირაგან ასკანკალდა, მაგრამ მერე ირევ მოეჩიდა უიმრ და
აცოცდა მაფლა. ნელ-ნელა მიცოცავდა სრიცოცცლო კლდირ ტანრ
აკრსლი. კარგა ცნირ მერე მოეყვენა, რომ ტკბილი გალობა ერმოდა
მაფლიდან. ქსრი მისგდო, მაგრამ ვერატერი ვერ გაიგონა, არატერი
არ ერმოდა რაკსთარი გსლირცემირ გარდა.
ღსაფამე გადარსლი იუნებოდა, როცა იგრშნო, რომ ვეფარ ავიდოდა
მთირ წვერზე. სკვე რაკმაოდ მაფლა არსლიქო, უვემოთ არატერი
ყანდა. ცელებირ ტათსრით დასწქო შებნა კლდეღი ყაფარსლ ვიწრო
ბზარრ და მაგრა მოეჩიდა. აეკრა კლდერ და გაღეღდა. ზემოთ ვეფარ
მიდიოდა, რრსლებით ტრიალო იქო კლდე. სცბად თავირი ბავღვობა
მოაგონდა. მოაგონდა ამ კლდერავით მაფალი რაცლები, რომელთა
ღორირ მოუცესლი იდგა სზარმაზარ ეზოღი, პატარა,
266
მოკლეღარვლიანი ბიჩი, გრშელი უერა თმა ღსბლზე რომ
ყამოქროდა, და სრმენდა მოცეტიალე მსრიკორებრ, – ბრმა
მევიოლინერ და მაცინძ, მელოტ მეგიტარერ, ყაცრინწსლი, ბოცი ცმით
რომ მფეროდა რაფაც რევდიან რიმფერარ, გასგებარრ და სცცორ.
მოაგონდა გიტარირ ჟფარსნი, ვიოლინორ რაცოდავი წრიპინი და ირ
რიბრალსლი, რომელიც იგრშნო მაღინ, და აცლაც ირევე ეტკინა
გსლი, როგორც მაღინ, და მიცვდა, ვერრად გაეუცეოდა ამ
რიბრალსლრ, ამ ტკივილრ, რომელიც სლამაზერ, წარმონისლ
უვექანაზე ოცნებარ აწქებინებდა, იმ უვექანაზე, რადაც ქველატერი
გარკვესლი იქო, რადაც სრაზფვრო რიკეთე მეტობდა. მოაგონდა,
როგორ ქრიდნენ ვერცცლირ ტსლებრ ეზოღი, ტანძრებღი
თავგამოქოტილი ადამიანები, როგორ აგროვებდა რცვადარცვა
კსთცეღი გატანტსლ ტსლებრ თვითონ, პატარა ბიჩი,
მოკლეღარვლიანი, ძერ კიდევ გასბედავი, ძერ კიდევ რსრტი,
გსლსბრქვილო, სღსალო, მოაგონდა ცარბი მზერა მეგიტარირა,
რომელიც მეუანიკსრად აგრშელებდა რიმფერარ, თვალი კი მიწაზე
დადებსლ თავირი შველი უსდირკენ მიეპქრო, რადაც ბავღვი ქრიდა
მოგროვილ ლითონებრ და... დაკარგა რწმენა მაფლა არვლირა,
იგრშნო, ვერ ავიდოდა ამ კლდეზე, რადგან არავითარი რცვა უვექანა
არ არრებობდა, გარდა იმ უვექნირა, რომელიც დატოვა შირრ.
გაღეღებსლი იდგა და შალა ელეოდა თითებღი. უვემოთ აფარატერი
ყანდა. არც უვემოთ და არც ზემოთ. ფამირ ბინდმა დატარა მირი გზა.
აცლა ირევ მოაგონდა ნამძირ რსნით გაჟფენთილი ველები,
მთვარიანი ფამეები, შველი, მაფალაივნიანი ცირ რაცლი, რადაც
ზატცსლობით მიდიოდნენ ცოლმე, რადაც აშინებდნენ მათ, – რამივე
შმარ, – სტრორები, და ღორიდან შაფლებირ გადაბმსლი ქეტა
ირმოდა. მოაგონდა თბილი რშირ გემო, დილაობით რომ მოწუონდა
დიარაცლირ უალრ რასზმეზე. მერე მოაგონდა ღსადფირ პაპანაუება და
ცრიოკი გორაკები, მოაგონდა ქოველივე, რაც სქვარდა, მოაგონდა
გათენება უალაუღი, ცარიელი უსყები, რადაც მოცრაგსნებრ პირველი
ტრამვაი, მოაგონდა იმ ადამიანთა რაცეები, რომლებიც სნაცავრ და
დამაცროვრებია, მოაგონდა ლსრძი რაფამოები და მდინარეღი
ყაწოლილი მზირ რცივი, მოაგონდა ზამთარი, თოვლირ ჩრაჩსნი
ტეცუვეღ, ერთბაღად მოაგონდა ქველატერი, რითაც რავრე იქო,
ერთბაღად გაირბინა ქველატერმა თვალწინ და ირევ იგრშნო, რომ
ვერ ავიდოდა ამ კლდეზე. სბრალოდ, ღესშლებელი იქო ამ კლდეზე
267
არვლა და არც არავითარი აზრი არა წუონდა. დაიფალა, შალა
გამოელია და დაბრსნება მოსნდა.
თავირ გადარყენირ რსრვილმა შალა ღემატა და გამწარებით მოეჩიდა
წვეტიან, ალერილ უიმრ. ტრყცილებიდან რირცლი წარკდა,
ცელირგსლები დასტქავდა, რცესლი კი რაღინლად დასმშიმდა. მაგრამ
არ სნდოდა დანებება და კბილები ყაავლო უიმრ. თურიალით
მორდიოდა რირცლი ტსყებიდან, პირი გასღრა, სგემსრი გასცდა.
მთელი არრებით მოსნდა დაწქრდნობოდა რაიმერ, მაგრამ ღორრ იქო
ერთგსლი და მტარველი მიწა, რომელრაც მორწქდა და არ იქო
რაღველი. თვალებიდან მდსფარე ცრემლები წამოსვიდა ფაპაფსპით,
კიდევ ერთცელ რცადა ღემაგრება, მაგრამ რიცარიელირკენ გადაუანდა
ტანი.

***
ყვენ მეტი არატერი ვიცით ვამეც გსრამიღვილირა.

1966

268