Dula

Ang dula ay isang uri ng panitikan na naglalayong maitanghal sa entablado. Ang

pagpapahalaga sa dula ay matatamo sa pamamagitan ng panonood dito. Ang mga dula ay
maaaring hango sa tunay na buhay o isinulat bunga ng malaya at malikhaing kaisipan ng
manunulat o script writer.
Uri ng Dula Ayon sa Anyo:  

 komedya
 melodrama
 trahedya

Ang komedya ay dulang nagdudulot ng kasiyahan o katatawanan sa mga manonood gamit ang

mga abilidad ng mga gumaganap sa paglalapat ng pagpapatawa sa iskrip o linyang
binibitawan. Ang halimbawa ng dulang ito ay “Bakit Ang Babae Ang Naghuhugas ng Pinggan?”
Ang melodrama ay dulang may kasiya – siyang wakas para sa pangunahing tauhan. Ito rin
ay nagtataglay ng mga malulungkot na tagpo na inilalapat sa mga pananalita at damdaming
ipinahahayag ng mga tauhan at minsan ay nagtatapos sa kasawian ng bida. Ito ay karaniwang
nilalapatan ng musika at ginagawang dulang pangmusika. Ang halimbawa ng melodrama
ay MaraClara.
Ang trahedya ay dulang ang pangunahing tauhan ay masasawi o hahantong sa kanyang
kabiguan ngunit karaniwang may makabuluhang pagtatapos. Ang halimbawa ng trahedya
ay Hiblang Abo.
Uri ng Dula Ayon sa Ganapan:

 panlansangan
 pantahanan
 pantanghalan

Ang dulang panlansangan ay karaniwang ipinalalabas sa lansangan. Ang halimbawa nito

ay panunuluyan.
Ang dulang pantahanan ay karaniwang isinasagawa sa tahanan. Ang halimbawa nito
ay pamamnhikan.
Ang dulang pantanghalan ay karaniwang isinasagawa sa tanghalan. Ang halimbawa nito
ay Macbeth ni William Shakespeare.
Bahagi ng Dula:

 simula  
 gitna
 wakas

Ang simula ang unang bahagi ng dula na karaniwang nagpapakilala sa mga tauhan at

nagbibigay linaw sa tagpuan ng dula.
Ang gitna ang bahaging naglalahad ng kasukdulang ng dula.
Ang wakas ang dulong bahagi ng dula na nagbibigay linaw sa kinahinatnan ng pangunahing
tauhan sa dula.
 Elemento ng Dula:

1. aktor
2. dayalogo
3. direktor
4. iskrip
5. manonood
6. tanghalan
7. tema

Ang mga aktor o gumaganap ang nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip. Sila ang bumibigkas

ng dayalogo o bumibitaw ng mga linya. Sila rin ang nagpapakita ng iba’t ibang damdamin na
pinanonood ng mga tao sa tanghalan.
Ang dayalogo  ang mga binibitatawang linya ng mga aktor na siyang sandata upang maipakita
at maipadama ang mga emosyon. Nagiging mas maganda at makapangyarihan ang dula kung
may mga malalakas at nakatatagos na mga linyang binibitiwan ng mga aktor.
Ang direktor o taga – direhe ang nagpapakahulugan sa isang iskrip. Siya ang nag-i-interpret ng
iskrip mula sa pagpapasya sa itsura ng tagpuan, damit o kasuotan ng mga tauhan hanggang
sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.
Ang iskrip ang nagsisilbing kaluluwa ng isang dula. Ang lahat ng bagay na isinasaalang-alang
sa dula ay naaayon sa isang iskrip kaya naman walang dula kapag walang iskrip. Sa iskrip
nakikita ang banghay ng isang dula.
Ang mga manonood ang nagbibigay – halaga sa dula . Ang karaniwang target ng pagtatanghal
ng dula ay ang mga manonood.
Ang tanghalan ay tumutukoy sa lugar kung saan napagpasyahang itanghal ang isang
dula. Ang tanghalan ay maaaring  isang kalsada, isang silid, o isang tahanan na napili upang
pagtanghalan ng dula.
Ang tema ang pinakapaksa ng isang dula. Naiintindihan ng mga manonood ang palabas base
na rin sa tulong ng pagtatagpi-tagpi ng mga sitwasyon, pagkakasunud-sunod ng mga
pangyayari at pag-aarte ng mga aktor sa tanghalan. Ipinalalabas ang tunay na emosyon ng
mga aktor sa tulong ng malinaw na pagkakabigay ng  tema ng dula.
Sangkap ng Dula:

1. kakalasan
2. kalutasan
3. kasukdulan
4. saglit sa kasiglahan
5. sulyap sa suliranin
6. tagpuan
7. tauhan
8. tunggalian

Ang kakalasan ay ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pagsasayos ng

mga tunggalian.
Ang kalutasan ay ang sangkap ng dula na naglulutas, nagwawaksi at nagtatapos ang mga
suliranin at tunggalian sa dula. Sa kabilang banda, maaari ring magpakilala ng panibagong
mga suliranin at tunggalian sa panig ng mga manonood.
Ang kasukdulan ay tumutukoy sa bahagi ng dula na sumusubok sa katatagan ng tauhan. Sa
bahagi ding ito ibinubuhos ang bugso ng damdamin nais ipadama ng dula.
Ang saglit na kasiglahan ay tumutukoy sa panadaliang paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa
suliraning nararanasan.
Ang sulyap sa suliranin ay ang pagbabahagi ng suliranin na nais bigyang solusyon sa dula.
Ang  tagpuan ay tumutukoy sa  panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring
nakasaad sa dula.
Ang tauhan ang mga kumikilos at nagbibigay- buhay sa dula. Sa kanila pangkaraniwang
umiikot ang mga pangyayari. Sila  ang  mga bumibigkas ng dayalogo at nagpapadama ng
mensahe ng dula.
Ang tunggalian ay maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang paligid, at
tauhan laban sa kanyang sarili. Gayundin, maaaring magkaroon ng higit sa isa o patung-
patong na tunggalian    ang isang dula.

ANO ANG DULANG LANSANGAN?

Ang dulang panlansangan ay isa sa uri ng dula na kung ating mapapansin mayroong salitang
lansangan. Ibig sabihin ang dula ay ginaganap sa lansangan.
 MGA URI NG DULANG PANLANSANGAN
1. Panunuluyan- Ito ay ang pag-balik tanaw sa buhay ni Hesus noong manganak si Maria sa
bayan ng Betlehem ngunit wala silang matuluyan dahil puno na ang mga tahanan doon kaya
minabuti ng mag-asawa na Jose at Maria na tumuloy na lamang sa isang sabsaban at doon
ipinanganak si Jesus na siyang tagapagligtas ng sanlibutan. Ang dula ay ginaganap uwing
besperas ng pasko.
• Halimbawa: Sa tuwing bisperas ng pasko o kaya sa araw ng pasko at isinasadula ang
kapanganakan ni Hesus hanggang sa tatlong hari.
2. Salubong-  Ito ay ginaganap sa araw ng lingo ng pagkabuhay. Nagpoprosisyon ang mga tao
sa madaling araw at kanilang dinudula ang araw lingo ng pagkabuhay ni Hesukristo.
• Halimbawa: Ang salubong ay ginaganap tuwing lingo ng pagkabuhay na kung saan
isinasadula ang nangyari sa buhay ni Hesus
3. Tibag- Ito  din ay isang dula na kung saan hinahanap ng mga tauhan ng dula ang krus na
pinagpakuan kay kristo.

Halimbawa: Isinasadula tuwing biyernes santo na isinasadula ng mga tao ang paghahanap ng
krus na pinagpakuan kay Hesukristo.

4. Senaku- Ito ay ginagawa tuwing biyernes santo na kung saan ay isinasadula ang mga
pangyayari hinggil sa mga dinanas ni Hesukristo bago siya namatay at pagkaraang ipako siya
sa krus.

Halimbawa:  Isinasadula ang mga pangyayari na dinanas ni Hesus hanggang sa kanyang

pagkamatay sa krus.
ANO ANG PABULA? 

Ang pabula ay isang uri ng panitikan na kathang isip lamang na kinapupulutan ng magandang

aral. Mga hayop o bagay na walang buhay ang karaniwang gumaganap na pangunahing
tauhan dito. Kung ang tawag sa manunulat ng maikling kwento ay “kwentista”, “pabulista”
naman ang tawag naman sa manunulat ng pabula.

PANGUNGUSAP NA WALANG PAKSA.

Anumang pangungusap o lipon ng mgasalita na walang simuno at panag uri bastat may diwa
at mensaheng ipaabot.Itoy maituturing na pangungusap na walang paksa.