KYM454 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III

DENEY SONUÇLARI

Deney Adı : SEVİYE KONTROLÜ

Tarih : 25.03.2022
Grup Üyeleri : Sinem Kılınçkaya 17290518
Ege Ermin 16290496
Seher Ercedoğan 17290492
Ekin Kırmızıtoprak 17290520(Yönetici)

1. DENEYİN AMACI/AMAÇLARI

1. Farklı vana açıklıklarında yatışkın hallerin gözlenmesi.

2. Giriş değişkeni olan sıvı akış hızına basamak etki vererek sıvı seviyesinin dinamik
davranışının incelenmesi.
3. Dinamik veriler kullanılarak proses reaksiyon eğrisi yöntemi ve lineer regresyon
yöntemi kullanılarak birinci mertebeden ölü zamanlı proses iletim fonksiyonunun elde
edilmesi.
4. Cohen-Coon yöntemiyle PID parametrelerinin hesaplanması. MATLAB Simulink’te
elde edilen iletim fonksiyonu ve PID parametreleriyle sıvı seviye kontrolünün
gerçekleştirilmesi.

2. DENEY KOŞULLARI

Laboratuvar koşulları.

1.Yatışkın koşul vana açıklığı: %8

2.Yatışkın koşul vana açıklığı: %15

3. DENEY VERİLERİ

Çizelge 1. Zamanla yüzde sıvı seviyesinin değişimi

Zaman(s) Seviye(%) Zaman(s) Seviye(%)
0 36.5 380 37.2
20 36.5 400 37.3
40 36.5 420 37.4
60 36.5 440 37.5
80 36.5 460 37.6
100 36.5 480 37.7
120 36.6 500 37.8
140 36.6 520 37.8
160 36.6 620 38.1
180 36.6 640 38.4
200 36.6 660 38.4
220 36.6 680 38.4
240 36.6 700 38.4
260 36.6 720 38.4
280 36.6 740 38.4
300 36.6 760 38.4
320 36.9 780 38.5
340 37 800 38.5
360 37.1

4. DENEY SONUÇLARI

Sıvı seviyesinin %100 olduğu durumda sıvı yüksekliğinin 185 cm olduğu bilindiğinden alınan
yüzdelik sıvı seviyesi verileri cm cinsinden sıvı yüksekliğine çevrilmiş ve Çizelge 2’de
gösterilmiştir.
Örnek hesaplama: %36.5 sıvı seviyesi için sıvı yüksekliği(cm):
36.5𝑥185
100
= 67,525 cm
Çizelge 2. Zamanla yüzde sıvı seviyesi için sıvı yükseklikleri
Zaman(s) Seviye(%) Seviye(cm) Zaman(s) Seviye(%) Seviye(cm)
0 36.5 67.525 380 37.2 68.82
20 36.5 67.525 400 37.3 69.005
40 36.5 67.525 420 37.4 69.19
60 36.5 67.525 440 37.5 69.375
80 36.5 67.525 460 37.6 69.56
100 36.5 67.525 480 37.7 69.745
120 36.6 67.71 500 37.8 69.93
140 36.6 67.71 520 37.8 69.93
160 36.6 67.71 620 38.1 70.485
180 36.6 67.71 640 38.4 71.04
200 36.6 67.71 660 38.4 71.04
220 36.6 67.71 680 38.4 71.04
240 36.6 67.71 700 38.4 71.04
260 36.6 67.71 720 38.4 71.04
280 36.6 67.71 740 38.4 71.04
300 36.6 67.71 760 38.4 71.04
320 36.9 68.265 780 38.5 71.225
340 37 68.45 800 38.5 71.225
360 37.1 68.635
Şekil 1. Zamana karşı sıvı yüksekliği grafiği

Zamana karşı sıvı yüksekliği grafiğe geçirilerek 𝜏 𝑣𝑒 𝜃 değerleri bulunmuştur.

𝜏= 360 s
𝜃= 280 s

Sistemin vana açıklığı %8 iken sisteme basamak etki verilerek vana açıklığı %15’e
çıkarılmıştır ve ikinci yatışkın koşul beklenmiştir.

∆𝑦 ℎ −ℎ
K= = 𝑞2𝑦𝑘 −𝑞1𝑦𝑘
∆𝑢 2𝑦𝑘 1𝑦𝑘

71.41−67.525)𝑐𝑚
K= (741.33−671.33)𝑚𝑙/𝑠 = 0.055

Reaksiyon eğrisi yöntemiyle birinci mertebeden ölü zamanlı prosesin iletim fonksiyonu
bulunur. İlgili eşitlik aşağıda verilmiştir.
K -θs
Gp= e
τs+1

0.055 -280s
Gp= e
360s+1
4.1. Cohen -Coon yöntemiyle PID parametrelerinin hesaplanması

𝜏 4 𝜃
Kc= 𝐾𝜃(3 + 4𝜏)
360𝑠 4 280𝑠
Kc= 0.055∗280𝑠(3 + 4∗360𝑠)= 35.6

32+60/𝜏
𝜏𝐼 =𝜃(13+80/𝜏)
32+60/360
𝜏𝐼 =280𝑠(13+80/360)= 681.176
4
𝜏𝐷 =𝜃( )
13+20/𝜏
4
𝜏𝐷 =280𝑠(13+20/360)= 101.306

4.2 Lineer Regresyon Analizi ile 𝝉 𝒗𝒆 𝜽′ 𝒏𝚤𝒏 Belirlenmesi

y∞ =son yatışkın koşul değeri

y∞ =71.41
y= -0.0039x-2.2646, R= 0.8594
Eğim= -1/𝜏
Kayma= 𝜃/𝜏
𝜏 = 256𝑠
𝜃 = 579.74𝑠

y∞ -y(t)
Şekil 2. Zamana karşı ( )grafiği
y∞
4.2 Kontrol Parametrelerinin Simulink ile Bulunması

Matlabsimulink programı yardımıyla Şekil 3.’te bulunan diyagram çizilmiştir. Bulunan iletim
fonksiyonuna ait sıvı seviye sistemine verilen basamak etkisiile P=2, I=1 ve D=0.1 değerleri
verilererek Simulink çıktısı Şekil 4.’te gösterilmiştir.

Şekil 3. Sistemin matlab Simulink diyagramı

Şekil 4. Cohen -Coon yöntemi ile bulunan control parametrelerinin Simulink sonucu
 5. TARTIŞMA VE YORUM

KYM 454 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III dersi kapsamında gerçekleştirilen

Seviye Kontrol deneyinde temel amaç; sisteme basamak etki verilmesi durumunda sistemde
bu etkiye tepki olarak, dinamik davranışında bir takım farklılıkların oluşması, oluşan bu
farklılıkların gözlenmesi ve sistemin yeniden yatışkın hale gelmesi sonucunda sıvı seviyesinin
ölçülmesidir.
Hesaplanan sıvı seviyesi yükseklikleri zamana karşı grafiğe geçirilmiş ve sistem
yatışkın koşula ulaşana kadar geçen sürede periyodik aralıklarla sıvı seviye ölçümleri, sistem
göstergesinden okunup kaydedilerek ve bu verileri kullanarak sıvı seviye profili elde
edilmiştir. Grafik yöntemi ile yapılan çözümde ölü zaman 280 saniye, zaman sabiti ise 360
saniye olarak bulunmuştur. Cohen-coon yöntemi ile yapılan çözüm ile τ1 681.176, τD
101.306ve Kc değeri ise 35.6 olarak hesaplanmıştır.
Grafiksel yöntem ve lineer yöntem karşılaştırıldığında sonuçların benzer olmadığı
görülmüştür. Deney esnasında kullanılan deney birimlerinden olan, vana açıklığının
ayarlanmasında kullanılan kompresörü eş zamanlı olarak diğer deney grupları da kullandığı
için muhtemel bir güç kaybı yaşanmış ve bu doğrudan deney verilerine etki etmiştir. Bu
durum deney süresince sistemin yatışkın koşula gelmesi için beklenmesi gereken süreyi ve
deney verilerini etkilediği için iki yöntemle hesaplanan ve elde edilen verilerdeki
tutarsızlıkların bu istenmeyen durumlardan ötürü olabileceği düşünülmüştür.